Bernard 3

Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from

University of Toronto
http://www.archive.org/details/p1operaomniasanc02bern
SANCTI BERNARDI
ABBATIS CLARtE-VALLEINSIS
OPERA OMNIA.
TOMI V PRIORES TRACTATUS.
VALENTIyE,
APUD JAMONET, BIBLIOPOLAM.
S. GERMAM IN LAIA
EXCUDKBAT BEAU, TYrOGRAPIIUS,
Aiiiio ih:)u.
SANCTI
BERNARDI
ABBATIS CLABiE-VALLENSIS
OPERA OMNIA
POST HORSTIUM DENUO RECOGNITA, REPURGATA
ET m MELIOREM DIGESTA ORDINEM,
I>ECI>ON NOVISPR^FATIOIMBUS ADMONITIOPilBUS INOTIS ET OBSERVATIOMBIS

, , ,
INDICIBUSQLE COPIOSISSIMIS LOCUPLETATA ET ILLUSTRATA ,
CURIS D. JOANNIS MABILLOJV,

PRESBYTERI ET MONACHI BENEDICTINI E CONGREGATIONE S. MALRl.
(Btfiiio quarta, mfntrata n aucta.
VOLUMEN SECUNDUM.
PARISIIS,
APUD GAUME FRATRES, BIBLIOPOLAS,
VIA DICTA POT-DE-1'EU, N° 5.
M DCCC XXXIX.
THE INSTITUTE OF VEDIAEVAL STUD:£3
10 ELf/iSLEY PLACE
TCRONTO E r^Kir,^
m TOMUM V ET VI
PRyEFATIO.
I. Genuinis sancti Bernardi Operibus omnibus in primum volumen congestis supercst ,
ut in hoc alterum supposititia , et alieua coucludamus. Quod qua ratione quove ordiue ,
iiet , hic paucis explicandum est.
II. Hoc posterius volumen duobus tomis constat : in quorum altero Gilieberti Conti-
uuatio in Cantica , ahaque ejusdem abbatis Opuscula et Epistolae ;

simulque dubia seu
controversa , et Bernardo falso adscripta continentur : in altero exstant Guerrici abbatis,
sancti Doctoris discipuli, Sermones, Bernardinis stilo et pietate alfines; Guigonis ejusdem
amici quaedam epistolae ; varii libri de S. Bernardi Vita et miraculis ; Gaufridi abbatis
qusedam opuscula ; nonnuUa de S. Bernardi Canonizatione ; denique Testimonia virorum

illustrium de sancto Doctore eodem nec non, diversae Vitee S. Bernardi , etc.
III. Primum in tomo quinto locum sibi vindicat continuata per Gillebertum Expositio
in Cantica canticorum : ut quam proxime Bernardinos in eadem Cantica Sermones ,
qui
extremum in superiori volumine locumoccupant,haec Continuatio subsequatur. Gilleberto
cognomen fuit de Hoilaudia, quod vocabulum est insulse seu provinciolai , Anglis ct
Scotis contermiuae, quam Velandus et Lindus fluvii circumfluunt : qua in insula situm
crat monasterium Swinhetense , cui Gillebertus abbas praefuit, Lincolniensi dioecesi at-
tributum. Duplex videtur fuisse illud mouasterium , virorum ac virginum ,
quod tum ex
vElredo abbate Bievallensi , tum ex ipsius Gilleberti sermonibus nonnullis ad easdem vir-
gines habitis colligitur. yEIredus quippe sermoue secundo in Isaiam mentionem facit
« de monasterio virginum, quae sub veuerabili, et cum summa reverentia nominando san-
» cto patre GiIIel)erto uberes pudicitiae fructus quotidie transmittunt ad coelos. » Et qui-
dem Gillebertus ipse Serraones quosdam in Cantica apud illas virgines peroravit, nempe
17 et 18. In priori enim interalia Icguntur haec verba, num. 8 : « Tibi, Domine, commen-
)' do hunc Libanum, egregium hunc chorum virginum, sacrarum catum feminarum. »
Itaque partim ad monachos, partim ad sanctimoniales habili suut isti sermones, uumero
octo et quadraginta, qui paulo miuus habent succi, sublimitatis, et virtutisad persuadeii-
dum, quam Bernardini. Hos porro Gilleberti Sermones, qui in uova hac editione iuuume-
ris mendis repurgati prodeunt , cum veteri exemplari Vallis-Clara; diligenter contulit
rogatu nostro religiosus ac pius vir D. Joaunes Baptista de iNoinville, ejusdem loci
Prior, amicus meus, qui et Gaulridi S. Bernardi notarii libcllum adversus Gilberli Por-
II PIUEFATIO. 12
retani errores ex codice Longi-Poutis nol)is suppeditavit. De (lilleberto abbate quod
siiperest , eum iu (lallicano Trecensis dioecesis monasterio Ripatorio decessisse tradit
Chronicon Clarffi-Vallense his verbis : « Anno Domini 1 172 Gillebertus, quondam abbas
» de Hoilandia, qui fecit Sermones super Canlica canticorum in modum beati Bernardi,
« apud Ripatorium obiit. » His Sermonibus sul)jiciuntur quidam Tractatus, et nonnullae
ejusdem auctoris Kpistolai : quifi omnia Joannes Pilseus in libro de illustribus Angliffi
Scriptoribus indicavit cum aliis ipsius Gilleberti commentationibus in Psalterium, in
Matthaeum , in Epistolas Pauli , etc. ubi librum item unum de Vita S. Bcrnardi eidem
tribuit post Gesnerum : qui liber fortasse non alius sit, quam liber Guillclmi a Sancto-
Theoderico de hoc argumento. Plura de Gilleberto videsis apud Sixtum Senensem, et
apud Manricum ad annum 11G3, cap. 3.
IV. In istis Gilleberti Sermonibus multa occurrunt in primis lectu et observatione di-
gna ad morum «dificationem , non solum pro monachis sed etiam pro , ecclesiasticis viris.
Contra eos qui plus lectioni, quam precationi tribuunt, in sermone 7 praeclara babentur,
num. 2. Qualis debeat esse concionatorum oratio, docet sermo 16, num. 5. Sermo vero
sequens praedicationis officium non ultro a quoquam captandum. At sermone 26, num 2,
egregie perstringit auetor concionatores, plausum et gloriolam sectantes. Ibidem etiam
utile eisdem monitum dat , ut conciones suas ad captum et utilitatem auditorum confor-
ment. Huc etiam pertincnt sermo 31 , num. 4, et sermo 36, num. 5. Admirabile vitaere-
ligiosae specimen exhibet sermo 23 ; et sermoue 45 num. 8
, , apprime reprehenduntur
praelati, curis et rebus temporalibus plus aequo dediti. Ad haec, scribendi studium in
monachis commendatur sermone 47 : at scribendi nihilominus facultatem non cuivis esse
concedendara subjungitur. Caeterum tbeologi elogium ,

quod recentiores eidem Gilleberto
tribuunt , comprobaut varia in eisdem Sermonibus loca, in primis quae de libero arbitrio
leguntur in sermone 39, et quae de sanctissimae Eucharistiae sacramento in sermone 7,
num. Ardentem ac purum ejusdem auctoris zelum commendat sermo 30 ubi Alexan-
8. ,
drum III pontificem arguere non veretur. Denique non minoris momenti sunt ejusdem
Tractatus et Epistolae.
V. De subsequentibus Opuscuhs non cst necesse diutius praefari hoc loco, quando
singulis praefixae sunt Admonitiones , quae longioris Praefationis viccm supplere possunt.
Horum omnium argumenta fusius cxplicabit ludex utrique tomo exeunti subjectus.
SANCTI BERNARDI
ABBATIS CLARtE-VALLENSIS
OPERUM TOMUS QUINTUS,

COMPLECTENS
OPERAET
DUBIA,
BERNARDO PERPERAM ADSCRIPTA
S.
QUIBUS PH£MITTUNTUR
GILLEBERTI CONTINUATIO IN CANTICA,

ET EJUSDEM OPUSCULA.
6Q
6431
OPUSCULA IN HOC TOMO CONTENTA.
SEIVMONES IN CANTICA. SERMO IN ASSUMPTIONE B. MARI^.
TRACTATUS QUATUOR DE CONTEMPLATIONE RERUM SERMO PANEGYRICUS DE B. VIRGINE.
CUELESTIUM. SERMO DE B. VIRGINE, IN ILLUD, AVC, Mliria, CtC.
iN iLLUu JACUBI, Omric datutn optimum. SERMO DE VILLICO INIQUITATIS.
UE MYSTERIIS REUEMPTIONIS IIUMAN-E. SERMO IN ILLUD SAPiENTi/i; Sapif/itia vincit
,
CONTRA AMBITIOSOS ET PR;ESUMPTUOSOS. malitiain.

&ERMO DE SEMINE VERBI DEI. SERMO IN PARABOLAM DE DECEM VIRGINIBUS.
tPlSTOLA AD RICHARDUM. SERMO DE S. ANDREA.
EPISTOLA AD GUILLELMUM. SERMO DE S. NICOLjVO EPISCOPO.
EPISTOLA AD FRATRES DE MONTE-DEI. SER.MONES IN ANTIPHONAM , Sah>C , RcgifW.
UE CONTEMPLANDO ET AMANDO DEO. MEDITATIO IN EAMDEM ANTIPHONAM.
UE KATURA ET DIGNITATE AMORIS. SERMO AD CLERUM IN CONCILIO REMENSI.
COMMEKTATIO BREVIS IN CANTICA. SERMO ITEM AD PASTORES IN SYNODO.
UECLAMATIONES. ITEM ALIUS EJUSDEM ARGUMENTI.
SCALA CLAUSTRALIUM. SERMO DE FUGIENDA CORDIS ET CORPORIS IM-
MEDITATtONKS PIISSIM*. MUNDITIA.
DE INTERIORI DOMO. SERMO DE MISERIA HUMANA.
DE CONSCIENTIA. SERMO DE SEPTEM DONIS SPIRITUS SANCTI.
1)E ORDINE VIT.E F.T MORUM INSTITUTIONE. SERMO DE DUODECIM PORTIS JERUSALEM.
UE CHARITATE. SERMO IN CANTICUM B. MARIÊ.
VITIS MYSTICA. SERMO iN iLLUD, Eccc Tios rcUquimus omnia.
MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECTIONEM HOMiLiA iN ILLUD Sint lutiibi vcstii picecincti.
,
DOMINI, SERMO iN ILLUD, Indicaho tibi , etc.

LAMENTATIO IN PASSIONEM CHRISTI. LIBER SENTENTTARUM.
IXSTRUCTIO SACERDOTIS DE PR.«CIPUIS MYSTERIIS DISPUTATIO JUSTI CUJUSDAM CUM DEO.
NOSTR* RELIGIONIS. SOLILOQUIUM.
DE STATU \aRTUTUM, HUMILITATIS , OBEDIENTI/E , FORMULA HONEST/E VIT.E.
TIMORIS, ET CHARITATIS. INSTRUCTIO QUALITER HOMO POSSIT PROFICERE,

EXPOSITIO IN ORATIONEM DOMINICAM. ET PLACERE UEO.
SERMO IN ADVENTU DOMINI. DOCUMENTA VARIA AD PIE VIVENUUM.
SERMONES TRES DE NATIVITATE DOMINI. ITEM ALIA EJUSDEM ARGUMENTI.
SERMO DE S. STEPHANO. OCTO PUNCTA PERFECTIONIS ASSEQUEND.E.
J)E JESU PUERO DUOUENNI. EPISTOLA DE UEGIMINE CORUIS ORIS ET OPERIS.
, ,
SERMO IN DOMINICA P.ALM.ARUM. OPUSCULUM iN iLLUD Ad (jtiid vcnisti?

,
SERMONES QUINDECIM DE COENA DOMINI. DE MODO BENE VIVENDI AU SOROREM.

,
ALIUS ITEM SERMO IN COENA DOMINI. CARMEN PARfiNETICUM AD RAINALDUM.

SERMO DE VITA ET PASSIONE CHUISTI. RYTHMUS DE CONTEMPTU MUNDI.
SER.MO UE DUOnUS DISCIPULIS EMMAUNTOS. JUBILUS RYTHMICUS DE NOMINE JESU.
SERMO UE SANCTISSIMO SACRAMENTO ET DIGNI- RYTHMUS AD SINGULA ME.MBRA CHRISTI PATIENTIS.
TATE SACERDOTUaM. RYTHMICA. OR.VTIO AU CHRISTUM ET AU MARIAM.
SERMO IN NATIVITATE S. JOANNIS B.\PTIST;E. PROSA DE NATIVITATE UOMINI.
SERMONES
GILLEBERTI DE HOILANDIA
ABBATIS ORDINIS CISTERCIENSIS
m CANTICUM SALOMONIS,
AB EO LOCO LBI BEATUS BERXARDLS MORTE PR.«VE>TUS DESIIT.
lectuni et ad noctem de montibus iuminosis.

SERMO I.
Quidni sic recidal ipsa, ubi sic recedit dilectiis
suus? ipse enim sponsae suae salus et illiimina-
In lectuto meo per nuctes qua-sh'i quem diligit anima
tio. Ideo recedente ipso, illa recidit ad lectu-
mea. Caiitic. cap. iii , >. I.
lum infirmitatis, et ignorantiae noctem. Jam
versatur super stratum inlirmitatis suae. Super
hunc tamen stratum mcmoratur dilccti etjam ;
non in matutinis, sed in nocte meditatur in

1. Varii sunt amantium affectus , quia casus ipso quaerens quem diligit anima sua. Non pi- ,
varii. Ideo sponsae verba aliquoties interrupta- gre agit in hoc lecto ad qucm relapsa «est. Non
videntur, sicut ipsa dileclo suo vel cx voto lascivit, non delectatur in lecto concupiscentia'
fruitur, vel praeter votuni fraudatur. Nunc ut sed magis reluctatur memorata dilecti solius;
super montes revertatur invitat nunc in le- non obnoxia inlirmitati, scd charitati. Sic inter-
:
ctulo quaerit elapsum, Quam hic assignabis B pretetur cui sic videtur. Ego tamen non hic
conscquentiae seriem ? quae docebitur ordinis accipio lectum doloris, nisi fortc doloris illius,
ratio? Non videtur ratio, sed interruptio. Vota quem amor parturit de absenlc sponso : dcli-
amoris uniformia non sunt. Ideo sernio serie ciari videtur velle magis quam sanari, et anii-
non tenetur. Affectus in amore loquitur, et cum qua^sisse, non medicum. Juxta hunc sen-
verba interruinpit : quia nec ipse sibi semper sum sic continuare potes. De montibus se
in uno statu cohaeret. Jure et ipse sponsus hin- raptim contulerat ad lectulum sponsa^, ubi illa
nulo comparatur, sic fallens, et sic fugiens di- cxercitata, et deficiens nbertate dclcctationis
lectam. Varietas haec nec consequentia, nec obdormivit cxhausta intcr amplcxus dilccli.
,
ratione caret. Verlia tam subito commutafa Oblectata obdormivit somiiitm dulccm sed ,
continuationcm servant, dum affectuum ordini expergefacta non invenit illum haec mulier de-
serviunt. Videte jam quae sit in hac varietate liciarum in manibus suis. Gaudia itaque illa,
series continuationis. Ehqisus crat dilectae sua; gaudia ineffabilia silentio transiens, in hanc
super montes, quasi iiinnuhis vagiis ct volitans: C tandiin vocem erupit : Jn lcctiiln nico pcr
et ipsa ad se rehipsa dc nionlibus ilhs in quil>us noctcs fjucesifi cjucrii (liligit ciiiinia nico. Pro
mirabiliter illuminata crat, et illustrata visione coiitinuatione nunc ista sufliciant.
<Ulcclidc montibus, incjuam ilhs ad conval-
; , 2. Jain verba singula consideremus. /// //•-
lem lacrymarum, ad Ipclum dnlnris iclapsa ad ,

'////') iiico pcr nnitcs f/iifcsivi c/ucni (liliîi aiii-
10 GlLLtlJKKTl AIUJAllS 20
nia nifti. Dulce salis est tt- , hone Jesu, quie- '
in leetulo. lU-ne collocaris iii lectulo , si otio

rfi-f, dulcius tenort'. In uno pius labor, in altero A tpiodam ab occiipatioiiibus mens tiia libere fe-
perfecta laetitia. Dulcis utitiue est uttrectalio riatur. Libertate et otio quid accommodatius ad
tui : nam et ipse tactus fructu non careL IMuIier usum amoris? Et libertas illecebram parit. In
illa evangelica felici fnrto attij,'it liuibiiani .lcsn, otio et expcditur affectus, et non paruin im-
et statiin stetil in illa fliixiis saii^fuinis ', nuxiis pentlitur illi. Sic est. Quanlo fuerit expeditior
carnalis illecebrae, carnalis tlelectationis et cu- animus, tanto quideni impensior erit in illutl
rae; et restricta et tlesiccata sunt (.\y\x prius in tpiod amat. Usu evenit ut cum fuerimus otio
illa fluitla erant : et totum hoc contigit ex con- redditi, tunc sentiannis acriorem inorsum amo-
tactu limbria*. Quitl, si caput ipsnin amplexari ris diviiii. E contra insensibileni pene reddit
contigisset? jNon motlo staret et exsiccaietur affectum frequens cura mundi, et quasi calluni
sanguinis fluxiis, emanaret impctus flumi-
setl quemdam menti obducit. Animum cura impli-
nis illius, quotl laetificat civitatem Dei '. Bonus cat, qiiies explicat. Explicita desideria in quie
ergo tactus, setl attrectatio melior. In turba,B putas incrementa se dilatant ?
in pnblico vix tangitur Jcsus. Itleo sponsa quae 3. Vides quanta bona contineantur in lectulo?
non tantum tangere, setl amplexari et attrecta- Quies , libertas , illecebra. In lectulo enim quie-
re Verbum vitae tlesitlerat, devitans publicum , tis et vacuitatis vota magis inardescunt. Locus
secretum elegit, secrctum et lectuli et noctis. accommodatus oblectamento charitatis spon-
Bonum opus vel tpiairerc Jesum vel tenere sed , : sam ad quaerendum urget ardentius. Illic enim
opportunitas et loci et temporis huic adhibenda aegrius caret tlilecto, ubi poterat uberins frui.
est operi. Et quae major et accommodatior ad In lectalo, inquit, mco , ci per noctes. Quae per
usum amoris, quam opportu-
lectuli et noctis non videtur mihi tam aspectus noctes quaerit ,
nitas? Nisi qnieta mente quaeri non potest de- quam amplexus sectari. Tenere magis optat
lectatio sapientiae, nec inlraiKjuillus in illani quam intueri. Bona tpudeni visio est sed ad- ,
aspectus dirigitur. ]\ihil inquinatum incurrit in haesio arctior. Nani qui adhaeret Domino unus ,
illam, nec impacatum quidem. Illa vero in ani- est spiritus ^. Melior tamen utraque. Nam con-
nium (juietum et purum ultro incurrere solet, C junctae vicissiin incrementis se cumulant gra-
et gratis influere. In pace enim locus ejus, et tiarum. Utramque si te apprehensurum non
habitatio ejus in Sion^ hoc est in speculatio-
: arbitrarls sectare tu quod sponsa sectatur.
, ,
ne. Pax pra?ponitur quasi praeparatio qnaedam Amplexus tjuaere dilecti. Ignorantiae tuae nox,
speculationis. Oculus turbatus vel ira, vel cura, imo noctes ignorantiarum tuarum serenam ,
quomodo lucem illam inaccessibilem intuebitur, tibi visionem adimit secretorum ctelestium. Tu
quae nisi serenis non attingitnr mentibus, nec suavia scquere. Quaere ut persentias illa, si scire
illis tanien semper ad libitum ? Quid, inquies, non potes. Nox non praescribit deliciis, nam et
paci ad lectulum ? .Multum plane secuntlum hunc ipsis aliquoties illustratur. Nox, inquit, illumi-
modum quod sicut in lectulo, sic in pace dor- natio mca in dcUciis meis ^. In dcliciis ait
, ,
mitur et quiescitur. In pacc, inquit, in idipsum non In scientiis. Ita et tu noctem si non potes ,
dormiam et /cquiescain ^. Quitlni Iil)enter re- scientiis pertenta illuminare deliciis. Quidquitl ,
quiescat anima sancta, ubi locus esttlilecti? In hic videmus per speculum et in aMiigmate, to-
pace enim locus ejus. Ideo hunc tibi locum pri- D tum in nocte est. Et in hac nocte potest Jesus
nio acquire, ut in eo, quem diligit anima tua, meus magis dulci quodam affectu suaviter sen-
vel allapsum teneas, vel elapsum requiras. In tiri, quam sciri ad purum. Ideo etsi nondum ad
Icclulo enim et secreta quatlam mcntis quiete conluitiimadmittitur, coiitactum tamensectatur,

potest investigari liberius, inveniri citius, et dilectuin in lectulo, et per noctes quiviens.
tutius teneri; forte et diutiiis , si tamen potest 4. Quid, si ad inventionem dilecti et nox
diutius morari in deliciis illis quae fere solent in oporatur ? Coopcratur plane , et accommodate
ipsis intercidi principiis. INain et haec velut inter satis. Sicut in lectulo sancta» quietis accipis
ipsos elapsa amplexus, et fugientes insectans otium , sic td)livionem quamtlam intellige in
delicias, tlileclum rursus anxius qua?rit, et hoc nocte. lUriimque sapientia» et conteinplatio-
MaUii. IX, 7A)-T>.. — l'snl. XI. V, ,». ' INnl. i.xxv, ,{. 1 Ps.ll. ^ I Coi. Ti . r
" |'sal. rxxxviii ,11.
21 IN CAISTICA, SERMO I. 22
*
nis negotio opportunitatem ministrat. Nec Sa- Bona ergo nox, quae prudenti oblivione
5.
lomon vult te scribere sapientiani , nisi in A dissimulat omnia temporalia ad illum qui ,
tempore otii ' : nec Paulus in anteriora exten- feternus est quaerendum tempus expediens, et
ditur, nisi prius eorum quae retro sunt oblitus*. explicans occasiones quae mundi concupiscen- :
Miraris quod bona nox, et dies malus est ? tiam abscondit curam, cogitalum. Uoc est
,
Diem liominis, inquit propheta , non concupivi ^. enim mundum habere absconditum vel mundo ,
Nescio quo pacto sibi adversantur, et alterutro abscondi. Sic etiam abscondi poterimus in abs-
se obscurant dies Domini , et dies hominis. Si- condito faciei tuae, Domine : non dico plena
quidem dum alter exoritur, alter reconditur. notione, sed tamen tota devotione, ct hbera
Diem ,\x\t\\\it, hominis non conciipii'i hoc est, , investigatione, et aliquanta inventione. Hanc
humanum favorem, hominum gloriam et inter absconsionem , hoc secretum , has latebras , ;
rehquos , imo prae rehquis spectabihs videri. quibus mundani diei declinamus vel amorem ,
Recte hanc diem Propheta abjurat quae per- vel imaginationem ; quibus humanum diein , ,
turbationis ministrat materiam. Melior ergo B aut ablatum non repetimus, aut oblatum re-
haec nox die : siquidem nox a perturbatione spuimus ; noctis nomine appelhu'i nunc a
abscondit , dies exponit. Denique primi paren- sponsa crediderim. Deniqiie in superioribus
tes nostri statim ut eorum ocuU in hanc aperti dicit : Sub umbra rjus quem desicleraveram sedi,
sunt lucem , erubescentes confundebantur '^.
et fructus ejus dulcis gutturi meo"' . Fructus iste
Quanto fehcius clausa prius tenuere hunina, et suaviter pascit, tamen prius umbra prote-
si
raehori cooperta nocte ,

peccati pruriginem xerit. Bona umbra, quae carnis prudentiam ob-
nescientes! Abinde sumpsit hic malus dies ori- scurat, concupiscentiarn refrigerat. Intelhgis
ginem ,
qui vitiorum denudavit semitas , ilH- quae sit umbra ? Inde tibi refulget occasio ,
cientes species demonstravit , oculo concupi- quomodo et hic noctem intelligas; nisi quod
scentiae sollicitantem qufedam occultiores latebra; et magis abditae,
ingessit materiam. Heu
me quomodo me circumfulget dies ista, quo-
! et accommodatoe magis ad investigationis et
modo affectum meum ad se abripuit quam contemplationis usum sub noctis exprimuntur, !
claro versantar in lumine ante mentis oculos, C quam sub umbrae vocabulo. In umbra, rerum
et quidem satis importune impacata simul et visibihum obhvionem aliquantam accipe in :
impudica! Nusquam fere dechnandi, nusquam nocte, omnimodam. Quis mihi dabit sic adve-
delitescendi copia nullae satis tutae sunt late-
; sperascere? quis inquam, dabit mihi, ut re- ,
brae. Ita ubique erumpunt et emergunt in co-- rum temporalium mcmoria oblivionis hujus
gitatum cuncta quae spiritum vel turbent vel vergat in vesperam ? Bona quidem nox quando ,
deturpent, sive diligenter attrectata, sive tacta imaginationcs vanae animum non vexant, nec
jeviter. Licet enim animus castigatiore repellat versantur in eo quando absconditae sunt ab ;
illa proposito solo tamen irruentium cogita-

, oculis quaerentis dilectum. Dilectio ipsa hanc
tionum sordidatur attactu. Qui tetigerit picem, noctem inducit, quae reliqua omnia nec respi-
inquinabitur ab illa ^. Denique secundum legis cit, nec nota reputat, dum ad iUum quem diii-
scita quarumdam rerum tenuis etiam inquinat git intenta suspirat.
attactus^. Non imputantur cum violenter im- G. Per «or/<:-.v, inquit. Multae sunt noctes ejus,
portantur, culpam non inferunt tales cogitatus ; D nec est nna nox illi jugis et continua. Noctes
aliquam tamen injuriam irrogant affectatae ejus frequenter interpolantur praesentia sponsi.
munditiae. Quid cum se contemplanti animo
, Cum adest, Uix est : cum abest, nox est. Ideo
corporeae offundunt imagines? Forte carnalem multse sunt noctcs sponsae; quia niulti sunt
appetitum non provocant sed tamen spiritua- , elapsus sponsi , multae latebrae. Beata plane,
lem tardant intuitum. Alia turbant, alia detur- quae dilecto adhaeret tota die, et qua?rit illum
pant, alia tardant ; hoc est, lacerant alliciunt, , totis noctibus. Provocent studium tuum qui
illudunt. Nonne mclius'' hujusmodi omnia ob- audis ista , et instructus exeniplo sponsae, Con-
scurari quam illustrari, caeca oblivionis involvi surge et tu in nocte , '\n principio vigiliaruni
caligine, quam memoriter recenseri? tuarum , et cffundc cor tuum^, ut Iique(iat cl
' Eccli. xxxviu , 2.). — ' Philipp. ui , 13. — ^ .lereni. xvii , (6. * Gcn. ui, 7. Eccli
" Levit. iv-Tiir. — 7 Canlir. ii , ,(. 8 Thren. ii , tO. Snpplc cs.<rl.
•_>;{ (11LLK15KKJ1 AblJAllS 24
cunal, tl tlecuiTat us(|ue ui touspectum Dei

*
dilecti receuset vocabuUuu ciuucuuuiue ex my-
tui. lUi liba principia viyiliaruui tuarum niliil ;
A sterio. Dilectas iiicus caiiilidas ct labicaiulus
iu le peregriiut curte clecerj)aut. (ûiere per et, Talis cst diltctus nicus ^ : ct in praesenti
siugulas noctes dilectum tuum. Quid dico per ,

Quem diligit oiiinia iiica, Magna certe sermonis
biu"ulas ? Totas noctes tuas iu hoc opus c(Uiti- luijus },'ratia. ]Nec mirum si fmiucntatur in ore,
uua. ê cesses et ne (juiescas, douec egredialur cjuod in corde fervet. Ideo et auimani conmie-
ut splendor dilectus tuus, et iit lauipas accen- morat. Non (!nim verbo tanlum diligit , sed
datur tibi. Tunc poteris illud Pauli dicere : iYbA- voto : nec solo actu , sed maiîs affectu. Quid
prwccssit , dics auteiii appropincjuavit. Nam vero sibi vult cjuod auimam non spiritum , di-
(luod seciuitur, Abjiciainas upera tencbraiaiii\ cil? Forte (|uia dilecto (juem adhuc cjua^rebat,
liuic nou potest nocti adaptari. êscit enim liaec nondiim adha-rebat : cpii enim adhieret Domino,
nox opera tenebrarum , sed lucem mini-
maj,'is uiuis CjSt spiritus-^. Et (juidem nuscjuam in toto
strat iisqui jjermanent in agoue cjuodam cjuae- lu)c cantico spiritum nominat : sed, Aniina inea
reiuli dilectum. Bona cjuidem nox , (\\x,.n\do T^ lirjucjactaest^,et, Aninia luea conturbavit mc^;
abscouderis a conturbatione et ab incursione et hoc ij)sum frecjuenter, Quein diligit aninia
imaginatioiuun. Et cjuamvis nondum abscon- nica. Id (juotjuc fere uuscjuam , nisi cum ab-
deris in abscondito faciei ddecti tui , bonum sentem cjuaerit, vel abesse cjiuxnitur. Solent his
tainen t*st ut abscondatur tibi facies et pomjia nominibus gradus cjuidam distingui animae per-
inauium et carnalium cogitationura. Nox est ut fectioris , et minus perfectae. Apostolus dicit :
iilam non attendas, non videas; sed lanien in Aniinalis hoino non pcrcipit ea quce sunt spiri-
hac nocte non exstinguetur kicerna tua, ut ditas Dei'. Ego animain hanc ita amantem et
lectum tjuaeras. «stuantem, ferventem ct cjuaerentem, nun(juam

7. Utinam ego talcs mihi possini noctes nu- non spiritualem dixerim : tjuippe quae licet
nierare tam latebrosas, et tam luminosas Et

,
! nondum plena visione, voto tamen propensiore
(juis nostrum gloriabitur omncs se tales noctes ilU adhserebat ,
quem veliementer diligcbat.
haberc? Quisquis est, felix cst, cui omnes no- Possumus autem non inconvenienter sicut in
ctes in usum talem decurrunt, qui in occulto G spiritu subtilem et attenuatum intellectum , sic
suo dignum. Unusquisque

nihil agit occultatione in anima suavem et tenerum affectum accipere.
siuun conveniat conscienliam. Quid eniiu niihi Per j^rojihctam in promissione Dominus dicit :
aliorum percutere conscientiam infirmam ? Non Dabo vobis cor carneum *. Si ergo carnis nomen
])crcutio nec discutio quidem : etsi inlirma est, in bono alicubi accipitur, cur non magis ani-
fa'da saitem non sit. Non agat in occulto, nec niae ? Ego beatam hanc animam ut licenter ,
cogitet quidein qu?e turjie est et dicere. Ad ta- loquar, non lapideam sed carncam magis judi-
lcm stratum .Tesusdeclinare non novit. Offendit caveriin, et nihil habentem in se rigoris vel
illum, et fugat confusa conscientia. Confusio duriliie; sed mollem teneram, tractabilem ,
conscicntiaj non invitat illum, sed magis evitat. et sensibilcm ad singulos divini verbi aculeos.
Charitas autem de corde puro et conscientia Denique quae dicat , Neque caro mea aenea est
l)ona % ipsa est quae quaerit. Sic enim habos : sed quam spiritualis pertranseat gladius, ct
Qaccsivi fpieni diligit aniina iiica. Nihil bona charitate se vulneratam gaudcat. Jure ergo
lutius conscientia. Bona conscientia audet et D , animam suam diligere dicit, exprinuM-e volens
charitas ardet. Illa non formidat ista inflam- ; intimam quamdam et vividam et animatam
raat: illapro delicto non confunditur; ista con- affectionem erga dilectum suum .lesum Chri-
fidit suj)er dilecto. Magna vis amoris. Alieno stuni Dominum, (jui vivit et regnat in s;ecula
non nititur suflVagio, j)ropriis contenta meritis. saeculorum. Anun.
Semper amari se praesumit quae amare se ,
sentit. Denique non respectis aliis majestatis

uominibus, solum sjjousa ililectum memorat ,
(jua? singulariter intus tolerat a'stum anioris.

cS. Uoc autem atlendendum (juam Irequenter
' Itom. xrii , 1 ')..

I Tiin. I, .'). — 3 Cniilir. v, K), 10. i 1 ('.(II'. M , I T. — ••
{'.aulic. V, ti. ^ hl.
11. 7 1 Cor. II ,
- * K/ccli. \i , 10.
25 IX CAMICA, SERMO II. 20
^ nonnisi illiim siiscipere novit : et est bievitas,
.vv V V X v»x V A quae iliuni plene suseipcre nequit. lUa diaritatis
est et diseiplin» : \\xc vero, inlirniitatis et na-
turae. Utraque brevitas inteliigi jiotest in lectnlo,
SERMO II. vel qua cum plui'es non dilecto suscipit, vel
qua nec illum plene. Magna certe voluptas le-
In lectulo meo per noctes qitceslvi quem dlliît anima ctuli, sed niagna brevitas et ideo bcne lectulus :
mea. Cantic. cap. iii , ,v. 1.

magis quam lectus dicitur.
2. Delectabilis lectulus cst dc quo legis in
=.»0—
Proverbiis : Secura mens qitasijtige conviviitm^.
Foris nox, foris turbatio, sed tranquillitas in-
1. Super liesterno capitulo hodiernum vobis tus quasi quietis lectulus quidam. INon est liic
instauramus convivium. Nec enim ibi cuncta 'i\\u(\\Am(iv\\.An\c iWcevc : Foris intcijlcit ghtiliiis,
dicta sunt quae dicenda occurrunt quaedam B ct doiiii niors' siinilis est ^. Imo si loris gladius
:
vero nec tacta quidem sunt. Illa hoc sermone est, intus gaudium. Spe , inquit, gaiidentcs , in
discutienda suscipimus id est, cur dicat, In ti ibulntionc
: poticntcs^. Ad noctem tribulatio
lecttilo ; elnim,\n\i;cX.o et c\ir, In lcctiilo inco. refertur, ad lectulum spes et gaudium. Forte
:
Nam alibi lectulum nostrum dicere consuevit '. propter Iioc non lectum sed Icctulum appcl- ,
Ha;c reputate vobis in sortem. Si quid autem lat, parco'' vocabulo; quoniam totum gaudium
novae disputationis super nostrum fere in spe est adhuc et ex parte. Bo-
iis quae jam discussa
sunt adjecero, in lucri rationem (ut nus ergo lectulus conscientiae, quies ct munditia.
sic dicam)
referte. Quid putatis mysterii signat hoc ipsum Cor impii quasi mai'e fervens, quod f|uiesccre
quod dicit, In lecttdo? laudisne aliquod occulta^ non potcst, sed redundant fluctus in conculca-
continet, an suggillationis? Etsi utrumque po- tionem et lutum. Est ergo cor impii turbuleu-
test, Hbentius tamen hic laudem accipio et tum, et tabidum, etlutosum, et secum semper :
ideo primitus in hunc sensum inflectamus ser- colluctans. Sicjuidem non est pax impiis 7 re- :
monem. Ego plane in hoc verbo coarctationem C gnum vero Dei juslitia est et pax *. In pace
quamdam intelligo, ut soli secum dilecto sufli- iiujuit, in id ipsttm dorminm et reqtiiescam, quo-
ciat. Cur enim non in bono coarctatio accipitur, niain tu, Domine singularitcr in spe constititisti ,
si strati dilatatio in probrum vertitur ? Dilatasti, me^. Utrumque complectitur spei nomen et ,
inquit Dominus per prophetam, strattim tttttni lectulum et gaudium quia in spe gaudemus, et :
jtixta me stiscepisti aditltcrtim '. Vides quomodo in spc requicscimus. Scd unde spes nisi de sccu-
objurgando et exprobrando strati dilatatio ob- ritate conscientiai? .Ture lectulum dixerim men-
jicitur animae adulterae. Bonum est ergo non tem securam et liberam securam propter con- :
dilatare, sed magis contrahere stratum cogita- scientiae bonum ; liberam autem a tentatione ,
tionis, et cordis lectulum. Ideo sponsa jure sibi liberam ab exteriore occupatione, liberam a
applaudit de lectulo. Coangttstattim cst, inquit levi cogitatione. Quanta tamen esse potest in
propheta, strattim, ita tit altcr decidat : ct pal- hoc corpore quics et libertas mentis? Brevis et
lium hrcvc utrumqttc operire non potcst^. Utrum- exigua, et lectulo similis angusto. Multum indc
que, id est, virum et adulterum. Breve enim D decerpit reficiendi necessitas corporis, multuni
et angustum est cor hominis ad concipiendas conquirendi quae ncccssaria suntcura, multum
Dei verbi delicias, eliam cum in illa totum ex- consumendi hora, niultum anima; casus immi-
tenditur. Quomodo non niulto brevius, si fuerit nens, multum causa latens. Gloria nostra liccc
ad alia distentum ? Sufficiat dilecto tuo vel bre- est , inquit Paulus , tcstimonitim conscicntice
vitas ista. Noli illam niagis breviare, lectulum nostras •". Suavi certe se collocarat in lectulo.
communicando alteri. Bona quidem hajc brevi- Nihil, ait, mihi conscius sum. Sed quantum il-
tas lectuli, quae nescit nisi dilectum suum, id lum dilatat et extendit; magis istum arclat ct
estChristum, suscipere. Est enimbrevitas, quae contrahit : Sed in hoc, inqiiit, jitstificatus nun
' Canlic. i , 10. — » Isai. i.vii , 8. — ^ Id. xxviii , 'J.O. — ^ Prov. xv, 1 h. — 5 Tlircn. i , 30. f'
I\orn. xu
12. — 7 Isai. i.vii, 20, 'A\. — « Honi. xrv, 17. — n l>.sal. iv, ',)
, 10. '" II Cor. i , 12.
''
Id est , iHminitlivo.
'21 illLLthtKIi ABliATlS 28
"
.Mim. Qui autefn Jitiiical /ne, Dufni/ius fit '. \'h\l'^ in lertio uiiitiir illi. In priniu tiunquillituteni
quoniodo Paulus autlet, et dicit, Cur nostrum A pi'opriam possidet : in secundo quaindain mc-
itilatatu//t fst^. Vidcs quoinodo ^'loriain ct te- rctur coinniunitatcm ciiin dilccto : in tcrtio
stimoniuin coiiscienlia}, divinit ct)arctat respe- assumitur ct absorhctur iii quamdam charitatis
ctus sententiae. et j^ratia; unitatem. INlelior liic lectulus tertius
3. Bene ergo mens secura, scd mi-
lectulus qiiain secundus, quanto expressior est unitas
nime superba; quieta, non elata; bona de se quam communitas. Bonus tamen primus, per
senticns, sed alta non sapicns, inagis autem qucm ad istos paratur acccssus.
suspcctam scinper liabens incerti noctcm judi- 5. Quod si ad carnalis iniirmitatis iliecebras
In Ifctulo, mc^ml, per tioctes. Multae noctes,
cii. lecluli sensuni deflectere velis; nec erras, nec
sed unus lectulus. Riultae enim tribulationes ju- laboras sic assignando. Solius enira sponsae sub
storum ' : sed tamcn quasi non senticntes nec nec communicatur lioc intcllcctu lcctulus est,
respicientes uno dormiunt novimus Christum secundum
ct rcquiescunt in sponso. ]Vam etsi
lectulo, in ea in qua vocati sumus una spe vo- B carnem, sccundum carnis concupiscentiam ta-
cationis nostrae. Transit nox et nox sed illi non men non novimus. Communis quidem carnis
:
deserunt tranquillitatis suae lectulum, donec natura, sed non est communis illi carnis illcce-
tota transeat iniquitas. Multae noctes, et altae bra. Non rcfutavit lectum doloris nostri, sed
tenebra? : scd tamcn ab altitudine noctis non non se reclinavit usque ad sensum dclectationis
timent, nec turbantur, quia sperant in Domino. nostrae. Ideo cum istuin desi^nat, in lectalo /ueo
Non timenta noctibus, qui in hnjusspei lectulo dicit; non communiter, In nostro. Alibi siqui-
quiescunt. Nam et ipse novit dare carniina in dem Icgitur : Lrctulas noster Jloridus ^. Qui
nocte tribulationis ^ : et in nocle niandat can- comniunis est, floridus est, vetustatis nihil ha-
ticum ejus ^. Accepistis quare sponsa dicit «o- bens, nil corruptionis. Qiiando vero proprium
ctes ; et quare plures : quare leclulus dicatur, suuin lectuluin dicit, nulla ibi iit inentio floris.
et quare unus. Suus sponsae hic est, sed insuavis est non:
4. Nunc accipite quare dicat sponsa, in mco. floridus, sed horridus illi videtur. Dura satis
In lectulo suo, et quasi singulariter suo est , C conditio, si vel sola corruptio ioret : nunc vero
quamdiu singulariter in spe est. Cum vero ad ad infirniitatem accedit adversitas, duplicatuin
spem res accesserit, vel magis successerit spei, incominodum, lectulus ct nox, iniirmitas et
cum jam ex parte tenuerit dilectum non jam ; adversitas. Sed magna vis amoris, quam neutra
suus est hic leclulus sponsae, sed magis com- compescit, nec illa innata, nec ista illata. Non
muuis sponsi et sponsae. Suus est, cum quasi enim vel lectulo lenetur, vel terretur nocte, sed
sola sine dilecto quiescit communis est, cum : in lectulo suo et per noctes quaerit quem diligit
ipse adest. Suus est sponsae, cum quietatis, et anima ejus. Claustralium videlur vox ista ma-
pacatis, et compositis moribus intra se collecta xime fratrum, qui et quieti a sollicitudine, et
quiescit : cominunis est, cum jam incipit oblc- quasi perditi et absconditi sunt in multitudine,
ctari in sponso. Forte est et aliquis proprius habentes in altero lectulum, in altero noctis
sponsi, quando sui oblita penitus, et se exuta obscurum. Quodam modo enim absconditur
tota transit in ipsum, et quasi induitur ipso cujuslibet quamlibet excelsa conversatio, ubi in
dilecta ipsius. In lectulo suo nec effluit extra D aequalem altitudinem tota se fratrum nuniero-
sc, nec turbatur in se. In lectulo communi sitas attollit, juxta illam de Salvatore prophe-
affluunt illi deliciae quajdam de praesentia sponsi. tiam : J/nbalant in tencbris, et /lon est eis lunten,
In illo qui solius est, sponsi amoris exagitata sed humanae laudis lumen, ut liberius sperent
incendio ebullit, et excrescit effusa et effluens. in no/nine Doniini, et innitantur super Deum
Tota transfunditur in ipsum , et in similcm ab- suurn ^ Quoriim absconditus est vultus eorum.
sorbctur qualitatem. In primo pcnes sc cst : in Unde nec reputavimus cos, inio qui se ipsos
sccundo penes illam sponsus in tcrtio penitus : intus se mundi ad usus foris
non reputant; qui
est ipsa penes ipsum, et, si dici potest, non est non aptant; qui nec liominuin ab ore gloriam
nisi ipse. In priino quaerit in sccundo adhaerct : cxoptant, scd illam «luae cx solo Deo est, juxta
1 Cor. IV, 4. — » II Cor. vi, 11. ^ l'snl. xxxiii , 20. — i Jol) XXXV, 10. - ^ rsal. xi.i , 9. « Cantir.
1,15. — 7 Isai. I., 10.

29 IN CANTICA, SERMO II. 30
quod Ego gloriam meam non qucero'-.

legitur :
^ dilectus, duiu inflammat et succendit. Lectulus
Et Qui Domino glorictur*

<rioriatur, in hoc A : et dilectus, quia quiescit in illo, et concupiscit
est, non pro donis Domini in hominum favore et delicit in ipsum.
quiescat; nec finis hujus admixtione, spirituahs 7. quod dico lectulum? Audebo et
Miraris
gloris adulteretin ahquo gaudia, sed ilUreferat imo subhmius super
adjiciam vilius ah'quid,
gratiam, et quaerat in illo gloriam hoc est enim : omnem gloriam laudis ejus. Quanto enim pro
ipsum qujerei-e. Habet iste in tranquiUitate le- me egit vihora, tanto bonitatis suae dedit indicia
ctulum, in humihtate noctem. Non iUum nior- majora. Ipse j)arvuhs lectuhis, ipse puHis est
daces curfe circumvolant, inquietudinum non Etenim passcr invenit sibi domum , et nidulus :
exasperant iujuriae; sed totum lectulus et nox, ponat pullos suos 7. Vis audire turtur niclum iihi
totum pax et quies, et latebrae. quahs lectuhis? Jacta cogitatus tuos implumes
6. rsumquid satis est? Fortassis satis, sed adhuc et inhrmos in Domino, et ipse te enu-
laboranti; nam non satis amanti. Dulcis enim triet, donec formetur et lirmetur Christus in
laboranti somnus ^. Amantis anxietas ihum B te; et occurras in virum perfectum qui fluctuare
dormire non sinit, somnolentiam excutit, vigi- non possit. Bene ergo lectulus, qui mihi factus
has inducit. Amor de quiete ipsa inquietior est a Deo justitia et pax, et redemptio, et sa-
redditur. Quiescit tentatio, quiescit occupatio, pientia. Quis dabit mihi tah cohocari in lectulo?
quiescit afflictio, sed quiescere dilectio nescit. quis, inquam, dabit niihi istos pulvillos, et
Tunc magis vires exercet dulce incendium , et cervicalia hujuscemodi assui sub cubito et ca-
flamma vorax de latibulis evadens vacuo liberius pite nieo? Felix cervical, quod sibi sponsa sup-
evaâtur in animo, altius possidens, et avidius ponit Lceva ejus sub capite meo, et dextera
:
depasceus. Occasione accepta suum nescit amor iUius amplexabitur me *. Alterum jam possidet,
non exercere negotium. Semper enim quem alterum sibi pollicetur. Lsevam tenet, sed dex-
amat, vel praesente eo se oblectat; vel absentem tram quaerit. Delectationes enim in dextra tua
desidertit. In die, inquit, trihulationis mece usque in finem^. Quasi de lectulo tendit ad
Deum exquisivi manihus meis^. Longe differen- lectulum. Suavissimum mihi cervical, bone Je-
tior quserendi ratio nunc a sponsa proponitur. C su, spinea illa capitis tui corona. Dulcis lectulus
Illam non impellit afflictio, sed trahit affectio. illud crucis tuae lignum. In hoc ego nascor et
Ille in psalmo quaerit adversus tribulationem ;
nutrior, creor et recreor, et super passionis tuae
ista, ad amoris usum et oblectalionem. Ad hoc altaria memoriae mihi nidum libenter recolloco.
enim refert et quietis lectulum, et noctis lati- Quod si majora datur et arcaniora persentire
bulum, ut quem diligit, et inconcusse recolat. divinae majestatis mysteria, nihil illud a lectulo
et sincere sapiat, et dulciter sentiat. Ergo multo et nocte differt, si quis ad futuram contemple-
potior in diligente quam in indigente quaerendi tur plenitudinem, non formulam perfectionis
ratio quamvis jure dici possit, quod sancta
: humanse. Nam et perfectius nostrum imperfe-
quadam semper eget amor avaritia. Semper ctum est, et (ut verius dicam) vix adhuc in-
enira ad secretiora exaestuat, et quae tenet non choatum. Propterea dicimur
et initium aliquod
reputans, volubili se raptat in anteriora rotatu; creaturce Dei '", et tantum primitias accepisse
et vitalis inslar rotse spirituali levitate ad supe- Spiritus ".
riora toto conatu attollitur, de terra vix pau- D 8. Temerarius forsitan videar, qui conor in-
lulum aliquid attingens. Denique et in Paulo experta exponere et de sponsae lectulo, quae
nondum se comprehendisse arbitratur : sed ipse illum suavius forsan ct secretius collocavit
ad anteriora extensus, quasi rationalis rota se- quam conjectura nostra possit attingere. Qua-
quitur, quo illum rapit spiritus ferventis desi- propter de mysteriis ad mores descendamus,
derii ^. Siquidem et cum consummaverit homo, et dicamus hoc esse dilectum in lectulo, et per
tunc incipict''. In praesenti quoque sponsa dum noctcs quaerere, cum ])ost cordis strepitum et
tenet lectulum, non hoc contenta, ardcntius carnis motum, quietis ct praesentium obliti ,
requirit dilectum. Ille illi lectulus : ille dilectus. primitivas quasdam futurae dulcedinis captamus
Lectulus, dum infirmam et fatigatam suscipit : delicias. Habes ergo (ut breviter colligam) in
« Joan. viu ,50. — » II Cor. x, 17. — ^ Eccle. v, 11. — 4 Psal. lxxvi , 3. — ^ Philipp. iu , 13. — <» Eccli.
xvm, 6. — 7 Psal. lxxxiii, 4. — 8 Cantic. ii , 6.-9 Psal. xv, 11. — '» Jacobi i, 18. —" Ilom. vai , 23.
;!i (•.ILLEIttini AUBATIS :v>
'
hoc ta|>iUilo otca;.ii)iR'iii, attiim, t-t causani. lii ta'ilet vitae, taeilet luniiiiis liujiis, (|uoiiiain lu-
diliyonte causa, actus in quaerente; opportuni- A men oculoruni incoruni et ipsum non est rae-
tas vcro et occasio in lcctulo ot nocle innuitur. cuin. Ubi erit foris consolatio, si intus in inc
IJreve auteni capitiiluin , (jiioiiiaiji l)onus lcctii- ipsa tc ahsciitc turbalio ? Contiiibnttim rst cor
lus, in quo suscipit mcns latijâta roiiioiitiiiii , nicuiii, deicli<iuit mc virtus inca, et lumcn ocu-
imo rervcns iiiceiulium , in quo amor (liiiii of- loruin mcoruin cl i/jsu/n non cst mccnm '\ Tria
fendiculum non liabet, desiderii nsum exercet haec tecuni abierunt, virtiis, veritas, identitas.
aidentius. S<.'d jain nos liic paululum quiesca- Quoniodo cniin viitus orit in doloris lecto, iii
miis, et in illo utinain lcctulo, in (pio sjionsa nocte lunien, ot in divisione et scparatione id
dum (piievit, dilcctuiii quoesivit : ut oxperieiitiae ipsum ? Ad mo nunc respicit illa proj)hetaIis
sousu in nobis ij^sis ediscere jiossinius quotl e\prohrat\o : Quousrjue disso/('cris,/iliav(iga^?
nunc alios docere conamur, quam dulce sit in Denique et Cain, ex (juo egressus est a facio
hoc Icctulo (juiescero, et dilectum quaerere Je- Doiiiini, vaûs factus est et profugus. Ego qui-
suin (-hristum Dominum nostrum. B dom non ita vaga et jirofuga : magis enim qu;e-
rens quam fugiens; et, ut licentius loquar, tibi
" — ' ""• '
fuga plus competit. An non vaga, quae de lectuli
angustiis transeo ad ambitum urbis, discurrens
Iêr jilateas, [ier vicos, per vigiles? Qui adha^rel
SERMO III. Domino, unus ost sjiiritus '. Dulce hoc ijjsum ,
et ideo dura sejjaratio.

Qtursiii illum et non inveni. Canlic. cap. iii, y. 1,
,
2. Quomodo dissijoata est ha?c identitas, dis-
siliit unio, et ad me dimidiata redii ? Nam tota

— =. »««.
^ ^^ ^^^ discessi. Dcsiderio enim in te foror,
sed a j)ra?sentia differor :habeo aliquod in de-
1. Non solet sponsus senijjer, vel pro tem- siderio solatium, sed totum illud abscondit et
pore, vel pro quantitate animae se quaerentis absorbet de dilatione supplicium. Quo pacto
AOto respondere. Qucvsivi, inquit, ct non invcni C non absconditur omne solatium, quamdiu abs-
illum. Gratuin certe verbum, f/ufcsivi : sed , condis faciera tuam a nie? Denique, sicut ait
non inccni illum, grave. Quidni grave et into- propheta, Consolatio ahscondita est ah oculis
lerabile sic quaerenti, et sic amanti? Nemo enim fjuia facta cst inter dilcctos divisio ^. Sed mihi
00 quod ardenter quserit, non anxie caret , abscondita, quoniam mihi fuerat haec unio in-
tantocpie cunuilatioie angustia, si vicina spe dulta. Tu enim bonorum mcorum non eges.
jamjanique aj)prehensura fraudatur. Quanto Bona enim mea, dona tua sunt ideo mihi in- :
magis illa, quam expertae et perditae internae cunibit desolatio, dum a te separari contingit.
dulcedinis provocat esuries? Credibile est se- Tu virtus mea : tu lumen oculorum meorum :
cundum multitiidinera retractatae et rovolutae in tu mihi ipsum : tu mihi totum. Denique defecit
corde dulcedinis, acriori ad quaerendum ictu caro mca ut de roliquo in me
ot cor meum,
overberari animum amantis. Denique ad dile- nec carnalis affectusnec cordis mei sensus re- ,
ctionis mensuram, non invenientis pendatur spiret; sed sit Deus cordis mei, et pars mea
affectus. Si quis in se unquam talem expertus D Deus in aeternum ^. Si hanc partein perdidero,
est vel dilectionis vel desidorii sensuni, proprii inanis et vacua remanebo, quasi terra sitions ,
aestimare potost conjectura exempli, quam que- et quasi vas jjorditura. Assume, assume, qui
rulo sponsa corde protulerit : ISon invcni illtim. ebrius es, sitientem, ot vacuo vasi tua' plonitudi-
Nusqiiam consolatio, nusquam refrigerium, sed nis portionem infunde. Quid jârcis torronti illi
ubique tribulationem et dolorem inveni, duin ubortatis tuae ? Heu melquam raptim transit
illum quem ardentcr diligo, etinstanter quaero, torrons iste nostris in convallibus! Cito quidcm
non Donique posuisti ino, non dico tibi
inveni. transit, sotl trahunt me jôst se in ietornum de-
contrariam, sed a te quasi extraneam ot facta , sidcrium imjKirtita' tlelicia'. Delicia' abeunt, setl
sum mihimetipsi gravis '. Gravis plano, quain desidcrium rcliiiquunt. lll;c excnnimt, et istud
' ,Iob VII , 20. f.sal. n. ^.Jtrciii. XXXI, '.VI. — I I C.or. ti ,

1' Osrt' XIII , I I , I J.
l'sal. i.xxii , 'J.{j.
33 IN CANTICA, SERMO III.
^^'»
excruciat. Quanto sunt enim praerogata dul- "

pus; et pacis tibi paravi in corde meo lectuluni.
ciora, tanto niolestior de dilatione mora. Itane, A Veniat dilectus meus, veniat delectatio mea et ,
Domine, suave videbitur tibi miseram mora tali requiescat in cubili suo. Tu forsan dispensa-
torquere animam, et de poenis diligentis et torie differs : sed non capit amor inipatiens de
qucerentis te ridere? Si majestas te abducit , dispensatione solatium. Scio mihi reposilum
misericordia inclinet; Si te non indulges dile- tempore suo : sed de fugacis tarditate temporis
ctae, miserere vel afflictae. Afflicta sum et hu- amor causatur. Tu differs : ego quidem diulius
miliata nimis, et a gemitu cordis mei mecum non fero, sed surgam et circuibo civitatem. Con-
illud ruiiiens : Ubi nunc mid-
Nun inveni illuni. temno lectulum et initium sermonis derelin- ,
titudo viscerum miserationum tua-

tuorum et quo, ut ad perfectiora ferar.
JNam sponsa sum et perfecta pro re-
rum? Diu et nimis diu continuerunt se super i. etsi
me. Dilecta tua absentis desiderio in dolorem modulo human3e,iaitium tantum accepisse gulai
se fundit et tu te contines ? Joseph male meri-

, me repulo, ad quod restal rcspiciens Stirgam, ct :
tos de se miseralus fratres, non poterat se con- B circuibo civilntcni, qucerani per vicos ctplatens^.
tinere sed commota sunt viscera ejus, et quis

: Jesu bone, quid est quod alicubi non mvenu-is,
esset, blande innotuit '. Et quideni tenerior qui ubique crederis? Multae quidem mansiones
esse solet ad gratiam sponsi pielas, quam fra- in domo Patris tui sunt : sed numquidalias dc-
tris. Tu mihi plus quam Joseph. Tu enim frater ad alias transiens, qui infinitus ipse et mi-
seris
tu sponsus. Quis dabit niihi te fratrem meum ? mensus es? Ubique creaturarum totus es,creans
Ego me totam ad quairendum impendo, et tu et continens sed inlinitatem tuam creatiua
:
rae suspendis sponsus et frater? Ergo eris in nuliapotest expriraere, quamvis virtutem nulla
dilectione minor, qui es majestate superior ? non possit ex parte innuere. Ubique totus es
Magis sibi respondent amor et humilitas, quam per existentiam sed non ajqualiter in singuhs :
amor et majestas. Paululum majestatis oblivi- per eflicientiam. Nam etsiex toto te ubique ope-
scere, ut misericordiae recorderis. In te non tamen totimi quod potentiae tuac est
omne reris ,
desiderium meum. Ltquid non ante te? utquid ubique, imo potius nusquani, operaris. Indif-
absconditus est a te gemitus raeus, qui totus est C ferenti enim virtute efficis in minimis minima,
pro te? Dissimulas et differs, et avertis faciem et in magnis majora. Cum ergo virtus tua ubi-
tuam a me, et facta sum conturbata. Propterea que et tota operetur, nusquam tamen tota ex-
queror et causor et clamito : Non invcni illum. penditur : quia cum volueris, suppetit tibi elii-
3. Felix conditio ,
quando dicere datum fue-- cere raajora; nec tota exprimitur,quia vcritatem
rit : Dilectus meus mihi, et cgo illi. Nunc vero non possunt ad integrura aeraulari siraulaeia.
ego dilecto meo, sed nondum ad me conversio Omnia ergo te mihi monstrant ad cognitionem,
ejus^. Amara quidem amanti commutatio. Id- sed non omnia me movere possunt intus ad
circo pro vice voceni commuto Non inveni il- : devotionem. Lbique in te impingo, sed n(m
lum. Omnia tempus habent, et suis spatiis uni- ubique compungor. Lbique te niihi ingerit n--
versa sub sole transcurrunt. Quando erit ut cum rum species et usus et ordo, sed Verbum sa-
sole permaneant, et ante mutabilitatem lunae pientiam , non Verbum salutem. Verbum autem
utin aeternitate stent, non transcurrant cum sapientia et salus, id est Christus Jesus, tantiim
et
tempore? Nunc vero omnia tempus habent,Din civitate Dei nostri, m monle sancto ejiis
et habet forsitan suum tempus aeternitas ipsa. Propterea surgam, et circuibo civilntem. Surge,
Dicuntur enim et terapora aeterna. jEterna inquit Paulus cjui clormis, et exsurge a mor- ,
ergo in se aeterna sunt, sed nobis parata sunt tuis, ct illuminabit te Christus^. Surgam ego ,
tempore suo. Omnia tempus habent tempus non de mortuis operibus, non de pravis mo-
:
amplectendi, tempus ab amplexu longe ii-

et ribus sed de bonis ad meliora, de moribus ad
:
eri Quod ergo erit aptum raagis quam nox

^.
,
mysteria, dc mysticis ad manifesta , de sereiiis
amplectendi tempus? imo quis erit aptior, ad ad suavia. Surgam, ct circuibo civitatem illam,
amplectendum, vel krtulo locus, vel nocte teiu- de qua dicitur Magnus Dominus et laudabilis
:
pus? In pace locus tuus : et ideo quietis tein- nimis, in civitate Dei nostri in niontc sancto
« Gen. xi.v, 1-:t. — » r.uiilir. ii, IG, c\ vii, 10. - ^ F.crlo. iii ,
1-8. 4 Ciinlic. Mi, 7. —
^ K|)!ies. V, 1 1.
TU.M. V.
.\
:is GILI.KRF.RTI AHn.VnS 36
"* Ubique ruiiosa
<jus\ Krjô surgtndiiin osl ci qui iii niontana le scquiliir scriilalri.\ , vt per
vult cuin Maria consfcntlcre*. Et prodigus illc A singulos operum tuoruni graclus discurrens,
filius in se revcrsus : .S'm/-^v//w, inquit, etvadam cpiocl fide tenet, conatur Iransfundcre in affe-
ad jjatrcin mcum. Prudenter ait , a«/-^v////, itu- ctum, et adinirancl<x> niajcstati dcvotione re-
rus ad euni (|iii in c(t'lis cst, Patrcni. Scd niinis

, spuiidcrc. Ad dilcclioiiis inccntivum omnia
exilem et niacilcntam spcm rcposucrat in sinu Kvaiigclii documcuta dcducit : ut in cjuibus ve-
suo, mercenarlain conditioneni patrcm rogatu- ritatcm suscipit, virtutem persentiat te ipsum
rus. Modcste cpiidcm ])ro meritis, scd de pa- sponsum suum, Christe Jesu, qui vivis et rc^gnas
lcrn.t misciationis copia liumiliter nimis et in- pcr omnia s.fcula s*culoruin. Amen.
juriosc scnticiis, vcre famelici dans in hoc animi
' .vx»»., »»....»»
indicium et incdia confecti. Dic/i/n, inquit, ci :
Pater, fac me liciit unum de mcrcenariis tuis ^.
Non cnim macram spcm ad

potcrat jcjunam ct
majoja porrigere. Surgam, iiujuit, et vadam ad B
IV. SERMO
patrcm meum. Iste dc quaercndo nil niovctur pa- Surgam et circutbo cifitatem per 'vicos et plateas qmv- ,
tre, tantum de flectendo sollicitus. Quae sponsa ram quem diligit anima mea. Cantic. cap. iii, )t- 2.
est, certa de gratia postulat praesentiam tantum.
Surgam, inquit, et circuibo civilatcm, et quccram
queni diligit anima mea, inventioncm suflicere
reputans. 1. non est pervagationis, sed
Circuitus isle
5. Videsi nonin prsesentihaecpossitobservari At si vagatur quae circuit, non
investigationis.
distinctio, quoniam patris cxposita est et parata evagatur tamen, non excedit terminos civita-
cunctis indulgentia : dclicia? vero fugaces et re- tis, non loca quai dilcctus pcrambulare solct.
conditae, et latibulis gaudentcs. Ideo ille dicit In circuitu ambulat, scd intus ambulat pcr vi-
Surgam etvadam.lWvixtro-.Surgam et quceram. cos et plateas civitatis. Sapientia enim in his
Denique et pater occurrit poenitenti, sponsus viis se ostcndit hilariter, et in platcis dat voccm
se subducit diligcnti. Misericordia sui profusior C suam. Ideo in istis circuit, quia novit ubi solcat
est, dclectatio parcior. Id autem non incongrue illi uberior occursus esse dilecti. Circuibo, in-
ab utroque positum intelligitur quod dicitur, , lyail, qucerens per vicus et platcas.Yre(iViGX\%\.\h\
surgam. Non permittit te Paulus quae sursum est, o felix anima, talis circuitus, etaccessus fa-
sunt quaerere, nisi prius resurrexeris^. Non po- miliaris, et nota suiit tibi omnia civitatis hujus :
tes quae sursum sunt sapere, nisi prius illa quae- circuitus ct recessus intimi , angusta vicorum,
sicris. Quidenim est illabonaqua? sursum sunt, ct lata platearum. Introduxit te rex in cellain
invenire, nisi quodam dulcedinis et experieuliae vinariam numquid non et in omnes alios se-
:
gustu persentire illa? Ideo cuncta perlustrat et cretiores recessus? Omnia tibi sunt aperta et
scrutatur, ut quod amat, alicubi degustet. Sur- pervia, et usu quodam ad beatum hunc expe-
gam, inquit, et circuibo cii>itatem, (juceram pcr ditam te scntis circuitum. Idco non cunctanti,
anima mea. ^Mul-
vicos et platcas, f/uem diligit scd confidcnti similis dicit : Circuibo civitatem.
tum sibi fiduciai sanctus amor assumit. Quan- Et quantum putatis, fratres, quantum solatii
tum enim putas diligebat, quae tantum praesu- confert inviscre interim et crebro conterere
mehat? Surgani, incpiit ct circuibo civitatem. , grcssu loca in quibus stare solcbant pedes ejus,
Non veniet in conspcctum tuum, Domine, om- qucm quo pacto loca, in quibus
diligit? PScscio
nis hypocrita. Abscondit se Aclam, ex quo bonae aliquid boni expcrtisumus, exprcssius id ipsiun
conscientiae ausum amisit ^, et inventum se do- imprimunt mcmoriae et ex ordine antc mcn- ,
luit, qui magis quaerere dcbuerat. Qui ficte ditis depingunt oculos ct quod jam cxperti su-
,
ligit, fugit conspcctum tuum quae vcro sponsa : mus in ipsis, iterato spcramus. F.go loca ista
est ct charitatis dotata muncrc, etiam lugitan- non corporalia, sed spirilualia cr<-didcriin, op-
tein inscctatur. Quo ibis, bonc Jesu a facie , portuna ad animae exertitalioncm spiritualcm;
vehementis dcsidcrii ? Si asccnderis in cadum, propterca in his accipiamus circuitum.
illic est : si descenderis in infernum , adcst. '2. Circuitus iste aut rccordationis cst , aut
> Psal. xi.vir ,'l.~' I.iic. i, ,»9. — i U\ xv, 1« ,

1«». — l C(»lo.ss. iii , I.
''
(Un. m , 8.
37 IN CANTICA, SERMO IV. 38
"
invcstigationis. Circuil enini ,
qui vel nota re- posteriorum oblitus, ad anleriora cxtendit sc-
eolit, vel ex ipsis notis colligit quae nondum A metipsum, quo modo compiehendat '. Bonus
si
sunt nota. Circuit quodammodo qui nota re- certe circuitus,non modo cum nova somper et
cordatur , vel perscrutatur nova. Circuitus qui- occultiora comprelienduntur sed cum jam ap- ,
dam est, cum ea quae jam fide et intelligentia prehensa novo et rccenti semper affectu revol-
tenemus, ordine retractamus. Circuitus quidam vuntur cum non modo quod restat penetra-
: ,
est, cum ex his quae jam tenemus ad occul- , tur; sed quod jam penetratum est, frequentei-
tiora tendimus et penetramus. Circuitus ille iteratur. Jucundus circuitus et sponsae non ,
oblectationis est, iste rationis. Ille amicabi- ignotus. Ideo conlidenter dicit : ^^rgr/w, er f/r-
lior, iste acutior. Et quamvis ille circuitus ma- cuibo civitatem.

gis accommodatus sponsae videatur, neutrum 3. Quae aptius esse poterit civitas quam ilhi
tamen iUi negabimus. Sive enim nota et com- de qua dictum est Glorinsn clicta sunt de te, :
perta revisit, sive investigat nova; in omnibus civitas Dei^} Et quidem universitas creatur.ne
amoris tantum foniitem quserit. Bonu* quidem B dici potest non inconvenienter civitas Dei, ab
rationis circuitus : sed quando ratio ipsa intra eo condita, et ab eo disposita. Gloriosa phme
fidei regulas se continet, et ejus terminos non et pro specie, et pro ordine. Nam pro actibus
excedit, de fide ad fidem , vel de fide ad intel- minus justis, quos dcpravat?e mentis producit
ligentiam pertingens. InteUigentia quidem etsi libertas, quantum in ipsis est, minus^ in glo-
fidem excedit, non tamen ahud contuetur, ria : quod ordinem divinse dis-
nec ex ipsis est ,
quam quod fide continetur. In intelhgentia positionisnon effugiunt, quem non intendunt.
quam in fide non certitudo major inest, sed Soli autem vere gloriosi sunt, qui divinae dis-
serenitas : neutra vel errat, vel haeret. Tjbi vel positioni supponunt studinm, solliciti prima;
error vel haesitatio est, intelligentia non est : conditionis integram servarc gratiam, vel re-
ubi hsesitatio est, fides non est. Et si fides ad- sarcire corruptam. Isti gemino quidem modo
mittere posse videtur errorem , non est vera gloriosi efficiuntur : naturalicum caeteris con-
nec catholica fides, sed erronea crcdulitas. Fi- ditione, et voluntaria prae caeteris coaptationc
des, ut sic dicam veritatem rectam tenet et C ad ordinantis et dirigentis Dei nutum. Dicitur
,
possidet; intelligentia revelatam etnudam con- ergo civitas Dei universitas crcaturae; qui|)pe
tuetur; ratio conatur revelare. Ratio inter fidem legibus administrata dispensationis ipsius. Ipse
intelligentiaraque discurrens, ad illam seerigit, universae creaturae speciem existentiae praestat
sed ista se regit. Ratio plus aliquid quam cre- '
in proprio genere, in usu eflicaciam, consc-
dere vult. Quid aliud? Conspicere. Aliud est quentiam in ordine, ut et in seipsa pulchra sit
credere, aliud est cernere : non tamen aliud et in universitate supervacua non sit, et cum
quam quod fide concipit, conspicere conatur. reliquis inconsequens et lepugnans non sit.
Et si nondum sincereviderepotest, quibusdam Sive enim res naturae agatur motu, sive li-
tamen accommodatis experimentis conjicere bcro arbitrii nutu,sive divinae instinctu gra-
tentat, qu« jam solida fidc conccpit. Ratio su- tiae, sivc singulis his rationibus, sivc conjunctis
pra fidem conatur, (ide tamen nititur, fide co- rcs agatur; quaelibet a divina intus invisibili-
hibetur. In primo devota est; in secundo pru- ter opcrante efficacia, et modum accipit et nio-
dens; in tertio sobria : et, ut sic dicam, fides D tum modum : et quasi legem quamdam ordinis
tenet, tuetur ratio, intelligentia intuetur. Bonus et motum actionis. Non modo enim ab co cn-
iste circuitus, in quo mens rationis ductu pcr- juslibet motionis nativa facultas, scd cujuslibet
vestigando procedit, sed a fide non recedit, in- facultatis admiuistratur motio, ut simul ab ipso
structa a fide, et restricta ad fidem. Erronea sit et motus virtutis. iMotus vcro in-
virtus, et
plane, si non cuncta ad ejus referat examen, ct tentionis pravae, et ab ipso habet quod motus
citum rationis incessum ad fidei maturitatem cst, et ab ipso non h;djet quod pravus cst. Ne-
castiget. Bonus circuitus ubi justitia Dei rcve- ,
que enim ab ipso cst, (juod in minus ordinatnm
laturex fide in fidem. Bonus circuitus , ubi quis finem dirigitur sed ab ipso est, quod inor-
:
transformatur a claritatc in claritatem tanquam dinatio ijisa mira prorsus ratione in ordmcm
a Domini Spiritu '. Bonus circuitus, ubi quis redigitur.
II Cor. lii , 18. — ' rhillpi). iii , 12 , 13. - * Tsal. i.xxxvi ,

.J.
" Alias , iiiniis.
Jl) (.II.l.EHKUTI ABBATIS 40
4. Vide vcriditionem Joscpli, ilcsceiisiiin in
''^
tus caetcroruni animantiiiiu ,
qwx naturali tln-
egrcssum
-('Fwyyptum; ct inscctationem iMiarao- A ciintur affcctu , et sensuum vcl imaginationis
nis, submcrsioiicm cxcrcitiis, ct creplionem tantiim ai;iintiir judicio, iion arl)itrio rationis
Israd, (juoni(i(lo iiicarnationis ct passionis Ciiri- a divina disposilionc mininic exi nn)tos. El ut
sti , ct ereplionis nostrae serviant mysteriis : et semel condudam, universarum vel essentiam
multis quidem in locis similia diligens rcperies. qiia in hoc aut in lioc rerum gencre sunt , vel
Non crjô posscnt antiqua ddicta novis deser- existentiam qua snnt, vel usum qiio aliquid ef-
vire sacramcntis , iiisi occiilta ratione divina iu- liciunt, justissimiis, potcntissimtis, priidcntis-
tiis opcrantc providcnlia. Pscc ciiiin illa anti(jiia simus modcrator .'cternis ct inimulabilihus mo-
casu quodam et indiffcrcntcr ita jirovcnere ,
vet, etmutat, etrontinet decr.etorum regulis, et
quibus nova postmodum a j)rudcnti disjên- cunctam creaturam nusqiiam exorbitante rej;it
satore et obscrvatore diligcnti adaptarentur justitia, quasi ordinatissimam el disjjositissi-

niysteria : magis autcm illa ad liornm siint simam civitatcm.
gnilicationcin ( non liominc illud intcndente ,
B 5. ll;x'ccine crgo civitas cst universitas crea-
sed Dco disponentc )
prseparata, quam haec tiirae, qiiam sponsa circuituram se proponit ?
illis a|)tata. Quid deniqiic, quod Dominus eo Circuicrunt sapientes hujus saeculi reriim natu-
potissimum temj)ore ad j)assioncm addictus ,
ras, et in artificio suo oj)crantem adverterunt
quod luic liora, hoc dic , hoc niortis alfcctus saj)icntiam Dei. Ojierantem dico,sed non oj)us
gcncre? quis ista aut ncL^ct iiiystica, aut crcdat de quo lc|îtur : Dcm autctn rcx nostcr antc stv-
fortuita? Qiio die cst homo conditus, eo rej)a- cula opcratus cst salutcin in tnctlio tcrrce ^. Co-
ratus qua hora sentcntiam j)ertulit, indiilgen-
: gnoveriint in oj)ere artificem , sed non gloriiica-
tiam nieruit. Pcr ligiuim mors inducta, jier verunt, aut gratias egerunt ^. Fidelis aninia
lignuni vita restituta. Kt nescio quis ista non omnia replicat et recenset in laudem Dei , et
divinitus disjiensata , sed humanitus admini- omnem creaturam provocat ad glorificandiun,
strata contendit. Habes agni paschalis tcnq)us, ut se ipsam excitet in gratiam , et universitatis
habes immaculatam hostiam ; habes ercj>tionis contnitu divinum stimuletur in aniorcm. Cir-
Israditicae de .Egyj)to horam, habcs crcptionis C cuivit Salomon, et de cedro Libani disputavit
tuae gratiam dc steculi errore, de vanitatc, de usque ad hyssopum Circuivit in Ecclesiaste,
''.
nativitate corrupta : ct hoc simpliciter conti- et de dcmcntorum postquam disseruit circuitu,

Dco non dispensante, sed Judoeo
gisse crcdis, ad humanos actus disputationem derivJivit, ut
ojierante,quamvis non obscrvante? Ha^c, inde transeunte rerum vanitate ad permanentcin
quam quoe tam aptc concurrunt de crucis li-
, transiret veritatem. Circuivit Job, inio circum-
gno, de tempore, de hora, de die et rdiquas , ductus est magis a Domino per terrae funda-
quae observari prudenter j)ossunt, circumstan- nienta, per mensuram, jjer lineam et bases,et
tias, Judaicae deputas dementiae, non divinae sa- lapidem angularem , et astra matutina, et filio-
pienti.ne? Prorsus in cain salubri remedio , et rum Dci jubilum : per maris ostia, et vulvam ,
cum antiquis in unam forinam concurrente sa- et vestimentum, et caliginosos infantife j)annos :
cramentis, et fortuitus casus excluditur, ct hu- per terminos, vectes, et ostia, per ortum dilu-
manus intuilus, sed non divinus nutus. Et in culi et aurorae locum et certas quasdam Cfete-
, ,
Isaiae projjhetia invenies ad Ezechiam dictum : D rarum rerum naturas ^. Onincsenim numerare
Bata sunt onmia hcec in inanus ChaliUvoruin \ longiim erat (juoe omnia j)rudcntcr intuenti
,
llbi data esse dicit, ostendit non tantum j)ro- admirationcm Conditoris facerent et pie con- ,
j)hetice prcTcdicta, sed etiam judiciaria quadam sideranti amorem. Et haec communiter omni-
aequitale dictata. Ex his et hiijusmodi j)assim bus proj)osita sunt ratione utentibus et Con- ,
per omnem
Scripturarum textum, cui dubiiim ditoris sui majcstatem manifcsta jûlchritudinis
rcsidcbil, divinam j)aiitcr virtntcm et sa|)i(>n- sua? sj)ecic coniniciulant. Siib tam pulcliro ta-
tiamjiistislcgibiispravasrationalis creaturjenon nicn vdaminc j)iilcliriora siiiit, qu;e latent sal-
iiisj)ir;ire quidcm sed dispcnsare voluntates?
, vationis nostrae sacramenta , et multiplicia sju-
Qiiod si ita est, multo niinus ambigi potcst mo- ritualium dona gratiarum.
' I.s.ii. xxxix , ' r,s;il. i.xxiii, 1 '2. — ^ Roin. i, 2J. •< Il[ K< ;i;i.
>
,i..l.
XXXIX.
41 IN CANTICA, SERMO IV. 42
6. Denicjiie et David in fine Psalmorum cum '^

ad memoriam prompta, ad meditandum pro-
omnem creaturam in laudes Dei concitasset A fusa, ad subsistendum perpetua, ad suflicien-
Cantate , inquit, Doniirw canticuni novum, laiis dum plena. Filii, inqiiam, hominum, imo fllii
ejus in ecclesia sanctoruni '. Vere novum, cujus Excelsi, alumni reliyionis, qui regularis disci-
nescit antiquitatem materia, fastidium gratia plinae limina teritrs, utquid arida fauce aquas
quae semper est amore recens, usu recentior. coenulentas sititis, caMcstes fastiditis ? Utcjuid
Vere enim novum , quod hominum animos ad cogitationes admittitis in animum, ad quarum
aeternam innovat beatitudinem. Denique legi- actiones non mittitis manum ? Quod agere pc-
tur : Ne memincritis priorum, et antiqua ne in- nitus detrectatis , utquid studiosa mente retra-
tueamini ; nova quoque ego facio ^. Jure nova ctatis ? Experti frequenter estis, quod omncm
quae ab antiquo currentis naturae nequaquam hanc inanem pompaui recogitatai turpitudinis
conclusa sunt legibus. Laus ejus in ecclesia san- citus excipere solet exitus poenitudinis. Denicjue
ctorum. Quodam utique excellentiae priviiegio, et pudor est prodere, et poena reticere. Medita-
non tantum êquitatis dispensatione, scd gra- B tionis ergo mutate materiam, sed servate in-
tuito sanctitatis dono et munere. Laus ejus in stantiam. Quam fcedum est tunc studia vestra
ecclcsia sanctorum : c\nou\A\r\ ita laudem ejus minui, cum nuitantur in melius ? Hoc autem
sanctorum ostendit actus, ut illam attendat af- dico; sicut exhibuistis animum ad cogitatus af-
fectus. Sancti enim excellenter gratiarum dona fectuosos foeda^ turpitudinis, ita exhibete nunc
suscipiunt, devotionem persentiunt, gratula- ad fecundos circuitus pulchrae veritatis. Cir-
tionem persolvunt. Ideo quodam laudatur pri- cumclate Sion , inquit Psalmista, et complecti-
vilegio in Ecclesia sanctorum extra Ecclesiam : mini eani^. Circumdate meditando, complecti-
laudatur ministerio insensibili et muto rerum mini aniando. Complectimini cam, ut ejus sit
vano hominum. In rebus insensatis conditio; in ct comprehensio integra, ct collocatio intima.
hominibus non rcnatis aliquanta cognitio, in Plus aliquid innuere videtur complexus quam
neutris taraen dilectio. Nam dilectio Conditoris cireuitus. Complexus simul continet totum, cir-
sui in primis nulla, in secundis non sancta. cuitus de alio in aliud facit transitum. In hoc
Laus ejus in ecclesia sanctorum. Sanctus enim C tauien circuitus pra;stare videtur, quod ea qua3
et quae condita sunt, ut naturaliter sint; et quie complectimur indifferenter et involute con-
,
dispensata sunt, ut inconvenienter et inordinate stringimus ubi vero circuitus est, singula se-
:
non sint; et quae praedestinata sunt, ut beate riatim discutimus. Ille contentus est summa
sint; universa perscrutatur et aestimat quantum '
per singula.
iste discurrit
datur: ut per haec auctoris juxta vires colligat Esuriens enim et quaefcMis animus, (hiiu
8.
notionem, migret ad a;muIationcm , rapiatur iu ilkuu non satiant aliqua, semper rapitur ad rc-
affectionem. liqua : et quodam volvitur circuitu, currciilis
7. Haec ergo civitas spiritualis est, haec Ec- desiderii protractus rotatu, donec rcpleatur in
clesiasanctorum, quam circuituram sese sponsa bonis esuries amoris, et occupet in illo cursus
praesumit. Deus bone, quanta hic utilium copia sui statum, in quo terminum non invenit. Nulla
speculationum ! Quis enim satis existimare jôs- enim qua2 creata sunt, in conditionis suai statu
sit, quam pulchra et quam j)lurima sint ubique iniinita sunt et idco mcns qua; circuit, uui-
:
sjêctacula in sacramentis, exemplis, miraculis? D veisa pertransit, nusquam requiem capiens ubi
Prima secunda conversationis, at-
salvationis, lincm reperit. Solus ille requics est amanti et
testationis sant tertia. Quid vero, cum de my- refectio, qui finis est omnium, ct cujus nullus
stcriis, cum dc moribus ad remunerationcs cst linis. Proptcrca sj)onsa, in circuitu suo cun-
jeternas temporalium meritorum admiratura cta pertransit, ut pcrtiugat ad ij)sum : Sur-
mens assurgit? Quantum ibi i>rofusis votis re- gam, inquit, circuibu civitatem. Circuibo in
funditur gaudii Filii hominum, utquid dili-
! cunctis, eum quem diligo quaerens, sed nus-
gilis vana , et cpiceritis mcndacium ^ ? utquid quam reperiens. Invisibilia ipsius, per ea quaj
animum ad aliena oblectamenta convertitis, la- facta sunt, intellccta consj)iciuntur ^ : scd ta-
boriose quaeritis labentes delicias ? Quasi ad men nullius creatura; quandibet cxccllcntis, ct
manum matcriam fidei nostrae tcnctis mystcria, ad ipsius acccdcntis imilalionem, jÎcne vcl in-
Psal. cxi.ix, 1. — ^ Isai. xi.iii , 18 , l'J. — ^ r»ul. iv, 3. - » raal. xi.vu ,

13. - * Roui. i
,
20.
43 GILLKIJKRTI ABJJATIS 44
stiiior iiiiliL-io , vtl iiucmlur oriicio. Tanlimi '*
tate, a;ternitatc vici ! Vi;L' iilie, viaj pulchriB, et
enini et pigrum, vt tardum, ot inefliiax ad A scmita^ |)aci(ic*. Non est in illis vel errare , vel
Cotulitoris commendationem eorinn qnaj eon- lahorare semitis. Undiquc occnrrit ibi sponsus,
dita snnt, redilitiu' ministerium, (]uantum no- et laeto, ut sic dicam, vultu se oCfert et influit
scitiir a veritate distare simiilaeriim. Krjô cir- coidi dilectai, ut de cajtero noii iiidi{jeat quaeri
ciiiOo ciiutntcm , universa pertinêns, universa Jesus Ciiristus, qui vivit et regnat in sa^cuiu
pertransiens; pertingens, qua ex parte ipsius saeculorum. Amen.
imayinem dilVerenter pra^ferunt; pertransicns,
" ' * .v.vx...vv» .....««».-«»,.«
ul)i citra peiTectinn subsistunt. Circuibo civila-
teiii, ul)i(iue capieiis relrigeiium , et lastidium
patiens. Qnonam enim modo non me reliigeial,

SERMO V.
(pioil amoris mei pignus aliquod portat, prae-
fert indicium, indicit mcmoriam, notitiam in- Per vicos cl plateas quceram qitem dHiglt aiiima mea.
ducit ? Sed iterum quonam pacto non tolero B Canlic. cap. iii , >. 2.
taedium, dum (luadam me recoyito pra^ludi inia-
gine , et uml)ia detineri, nudani et simplicem
non tenere veritatem ? Circuibo civitatem , quo-
niam in toto ejus tam pnlchro ambilu iibique I . Longum licsternus sermo in exsequendo
refoveor, sed nusquam relicior. sponsae circuitu traxit limitem. Gratia; tibi, Do-
9. Psec me donec pa^

fatiyabit iste circuitus, mine Jesu Christc, quod tam dulcia fau-
fccisti
teat plenior aditus, ut intrcm in sanctuarium cibus nieis eloquia tua, super niel ori meo. Ideo
Dei, et intelligam in novissimis ejus. Habebit vix ab ore quae scmel gustata sunt discedunt,
ibi circuitus terminum cum repleti fuerimus , ut alia succedant : cum mora ruminantur, el si
in bonis domus tuae, Domine; cum intellexero deykilila fuerint, suavi quodam ructii denuo
in novissimis ejus illum qui primus est et no- rcdeunt ad ruminandum. Poterant haec omnia
vissimus, initium ct finis. O qualis ibi circuitus breviter et cursim dici; sed materiae quae tra-
.erit, pergere ab ipso in ipsum, ire et redire : C ctatur gratia, comedentis blanditur palato, et
desiderio ire, dclectatione redire; dum semper quamdam sui appetentiam facit, non facile ce-
ejus, quod expeiientia dcsiderat, praesentia sa- dens, eum semel adducta fuerit in discussio-
tiat: ut mens possidentis et coutuentis, el illi nem. JNam et quem raandendum infantulo nu-
sit per appetentiam intenta, et illo sit sufficien- trix comminuit panem, jam salis studioso dente
ter contenta ! Sic enim pennata illa et oculata subactum aliquoties cum in orc detinet, gustus
animalia /// mcdio ct in circuitu scdis Dci legun- illccta sapore. Et nos Cantici hujus solidos aliis,
tur '. In medio quia voti sui perdueuntur ad
, si qui forte indigent, comminuentes cibos, gu-
intima : In circuita, quia redivivo semper voto statae suavitatis jacturam facere nequimus sed :
feruntiir ineadem ipsa. In mcdio, quia corum ita alicno inscrvimus usui, ut et nostro satisfa-
jam complctum est volum In circuitu, quia : eiamus in paite desiderio. Denique cum termi-
non sufficiunt comprehendere totum. In mcdio natum reor sermonem competenti fine con- , et
sunt admissa per gratiam, et /«<:7Vc7//m sunt exclusum impatienti cxhalationc epulae verbi
,
clusa per differentem naturam. In mcclio sunt, D redeunt ad labia et dum abundantiae suavitatis
:
quia unita per contemplationem : et In circuitu, eructatur memoria, ad discussionem revocatur

quia disjuncta per comparationcm. Qua? est materia. Quid enim? cur non (iciis frequenter
eniin sedes ista, nisi ea de qiia hxjuitur Aposto- concutitur, ciijus fructus pleiie nunquam excu-
lus, lux inaccessibilis, quani inhabitat Dcus ^? titur? Quid mirum si convellitur siepius, qme
Denique qiiantumlibet oculata sint beata illa propria exs|)olialione fecundior elTecta , cum
animalia ;
et illuminat illa ut quantum possunt, vellieantis videtur certare manu, et decerpentis
capiant; et cxcedit, ne ad totum siilliciant. O aviditatem ubertate eonvineere? 'Son talis illa
(piam ampla ibi speculatoria, quam lata; platcie cui maledixit Doniinus Jesus, nihil in ea fru-
in illa hiininis inliiiitate j)alent, quain coantiiti ctus inveniens, pro sterilitale, ariditate a'tern;\
et couniti et |)n)leiisi in illa simplicilate, cliari- condemnans illam '.
AiMji. IV, f). ' I liin. VI , 1(1. 1 M.MT. XI , i;{ I i.

,
I
45 m CAISTICA, SKRMO V. 4G
2. Vide quomodo aridas fecit lides Cliiisli '^ aut certe despecla ,
quae nuUani inducit de
Judaeorum traditiones et dogmata philosopho- A Chi"isto mentioncm : quae ejus me ncc sacra-
rum. Quomodo arefecit flumina ^gypti. TSon nientis renovat, nec praeceptis informat, nec
est in eorum doctrinis et interpretationibus fru- promissis inflanmiat. Nam Juda'i quidem habent
clum invenire, de quo ]egiturin Psalmo : Tcrra in pagina
illuni sed in intcrpretalione non ha-
,
Tinstra dabit fructuni suum\ ]Non potest in eo- bent.Adhuc enim velamen est magis in eorum
rum vicis et plateis Christus inveniri. Jam, o mente quam lege. Nec enim auferri potest nisi ,
Judaei, emigravit a vincuhs vestris : jam dimisit cum conversi fuerint ad Dominnm. Suspecta est
domum suam , dereliquit haercditatem suam ^. mihi tam in divinis sensibus quam in humanis
Denique facti estis quasi tugurium in cucume- usi])us unius licentia, altcrius restrictio, oljsti-
rario ,
quasi civitas quae vastatur ^. Sed et de natio utriusque : unius in divina natura nume-
plateis nihilominus legitur, quia corruit in platca rositas, alterius singuiaritas, utriusque caecitas.
vcritas Siquidem de Gentium philosophis di-
^. Ideo sponsas non dederim in istis vicis ct plateis
ctum est, quod veritatem Dei detinuerunt in B quaMcre (lilcctum. Alios illi assignemus vicos,
mendacio ^. An non tibi videtur congrue accipi alias plateas, quam sibi Ciuistus desponsavit in
in vicis , Israei secundum carnem quoniam de iide et veritate. ;
uno erant semine Abrahae , et in unum com- 4. Et quidem gemina quaedam est conversatio
pacti et coarctati ritum una lcge constricti ? fidelium. A]ii latam scclantur viam
, aiii arctis- :
Sapientes autem Gentium jure adumbrantur in simae se tradunt disciplina?. IXam etsi scribitur,
piateis quoniam effrenata iiijcrtate et licentia
;
Arcta via qucc ducit advitani i est tamen quae- ,
:
extra veritatis evagati sunt traraitem , de ma- piam in iioc genere distinctio , et arctioris re-
jestate divina sentientes et asserentes non mi- spectu aiia reputatur latior. An non tibi videtur
nus absona dignitati ,
quam reluctantia veritati. latitudo mandati, ubi ncmo compeHitur ad per-
Judaei paupertate intel]igentiae circa divinae fectionem , sed inlirmaj non niodo vaietudini
singuiaritatem constricti substantiae, usque ad sedetiam voluntati inferiorisgradus jjcrniittitur
Filii et Spiritus sancti personas non potuerunt licentia? Gratias tibi, Dominc Jesu Christe
fideiincrementa diiatare. Gentium piiilosopiii C quod nol)is salutis occasiones paras, et ita ve-
per planum diffusi, et nullo divinaj eruditionis getis et alacribus pro])onis coiisilium, ut etiam
obice tardati deorum induxerunt numerosita-
, apgrotis disponas rcmedium, et pigris dispcnscs
tem in naturis, infinitatem in personis, sen- ascensum. Non modo vicos districte viventium
tientes inter se singuli varia , universi vana. liabet civilas tua sancta Jerusalcm , sed etiam
Sed quae jam anima in istis vel vicis vel
3. plateas humiliora et planiora diligentium. Sic in
plateis inquirit sponsum ?Concubina est , si qua omni professione et ordine, quae sponsa est
est, aut adultei'a, quarum
contubernium altera cjus quem caste diligit, vestigia quaerit : quate-
cum sponso non habet perpetuum, altera manus liabeat undecumque, et operationis exem-
lefidum. Quid enim ibi quaerat, ubi casta non plum,et amoiis incendium. Non dedignatur ab
occurrit sapientia, sed peregrinaet raeretricia? his etiam qui foris sunt, qui nulla arctioris di-
Talis tibi depingitur in Proverbiis, occurrens sciplinae regulaconstringuntur, rautuari virtutis
vecordi juveni ubi transit in platea prope an- insignia : rcj)utans ferventiorcm ibi frequenter
gulum , advesperascente die, in noctis tenebris D affectum, ubi inferior fucrit ordinis gradus.
et caligine , mulier ornatu meretricio, praepa- Quid dicemus de liis qui nusquam
5. salutis
rataad capiendasaniraas,garrulaet vaga; nunc occasiones quaerunt ubique causantes, , et re-
foris, nunc in plateis, nunc juxta angulos in- missioneni inplatcis, et in vicisindiscretioncra?
sidians ^. Suspecta est mihi talis platca , in qua Denique talcs multi sunt, qui omnes j)erscru-
mulier tam varia et versipellis, blanditiarum tantur j)rofcssioncs et ordincs, sed in eis nulla
suarum insidias vecordi machinatur juvcni. Ne- invcniunt quae illos trahant, sed cuncta quibus
scio enim quid obscurum et distortum et fuca- ipsi detrahant, caluraniantes quod districtio in
tum niihi significat nox ct angulus, et ornatus , aliis sit nin)ia, in aliis nulla. Istorum dicere esl,
meretricius. Suspecta est niihi onmis doctrina, et quidem quam niisere tara vere : Non inveni
' Psal. i.xxxiv, 13. — » Jtreni. xii, 7. 3 Is •i la. 14. ^ Rom. 1,1«, :<:>.
f>
Pro\
VII. — 7 Matlli. V, 1 1.
47 GILLKBLKTI ABBATIS 48
"* Domirie
illimi. Pravus cerle beusus, ut clicas : Kcce uiile : Quain dilecta taberiiacula tna ,
(^luistus liic est, imo ecce illic. Pessiuius vero, A virtiituin ! coiicnpiscit ct dcficit aniina nica in
si (licas : ISec hic , nec illic. Utrobique quaerit atria Dninini '>.
Miraris sponsa; sedulitalein ? or-
sponsa, et hic , et illic. Qiiarain per vicos et tlineni se(|uere. Nffli te prudentiorem vel prom-
platcas, (jucni itiligit annna nica. 1'er vicos di- ptioreui sponsa piiesuuiere. Prluio excrce te in
strictioneni accipe, per/j/«^'«,v dispensationein. opeie virtuali , ut deiiueps ad verLtatis specu-
INeutraiu iu luinistris Kcclesia? sinistre interpre- latoriuin conscendas. Qiiid illac inj;;ressuni paras
teris. IJtramque Kcclesia recipit, in utroque qi\a exitus cst? Cuni sponsa j)er vicos ad plateas
sponsa quaerit (^hristuin. Noli in altero tantuni; veni, et cum Psalmista post tabernacula virtu-
iii utroque Chrisluui qiueie. Vicis plateas in te tuni ad ainpla veritatis atria : alio(|uin ordi-
ipso conjunjê. (û;tris quoinodo? Si te coarctat nem si convertis, j)ervertis. Quanto niaiîs co-
alflictio, ant voluntarie suscepta , aut violenter angnstati sunt vici , tanto uberiora et liberiora
iinpacta; intus in corde gaudio dilatare spiri- sunt intus otia nientis. (ûid otia dico? devo-
tuali, etjam vicis plateas copidasti. Nonne tibi B tioncin dicerem justius. Arcta exteriusdisciplina
videtur utruinque teneie ,
qiii in tribulatione animain interius dilatat. Sive libertateni, sive
dilatatuin sibi laetatur '
? Apostolus in arcto tri- Isetitiam in plateisintelligas,ubiamplioresquam
bulationis quamdam latitudinem optabat illis in hoc Ordine nostro plateas reperies? Sed nec
(pubus ait Spe gaudentes,
: iu trihiilatione pa~ lacile dixeris, ubi sint arctiores vici, ubi major
//tvi/e^ ^ Denique ad spem latitudo refertur : Hbertas, et ad usum

ad exercitium virtutiset
Uabtintes, inquit, tantas promissiones, cliaris- quam in conventu sancto. Ktideo

hoc Ordine et
simi , dilatamini etvos^. Angusta est nobis in major ad bonuni libertas, eo quod sit minor
praesenti res, spes vero lata. Arcta possessio , licentia in malum. Quo major districtio, eo ma-
«•xspectatio quidem profusior. Krgo ad latitu- jor directio. Arctiores vici , ampliores plateas
(lineni spci plateas istas referto. Spe gaiidcntes efliciunt. Quid ergo est per vicos et plateas Je-
ApostoUis (hcit. Propheta vero : Adliuc reple- sum quaerere, nisi Iioc se niodo et restringere
buntur platcce tiice clioris ludentium^.yidQîc^wO' et cxtendere ad capiendam de ipsius illustra-
iiiodo de spe et plateis sentiunt consona C tione laetiliain ?
sibi
Apostolus et PropIieta?Uterque enini gaudiuni 7. Vis ut utraque intus in niente assigneni
assignat. plateas et vicos? JNonne tibi videtur in vico

(3. Simul etiani Iioc advertendum juxta aliain (juodam et velut in arcto positus is cujus vexa-
distinctionein ,
quod etiam in vicis mansio est turpatientia, castitas arcetur, coangustatur cha-
ad domesticas utilitates in plateis, feriatio : ritas? Qui in nullo virtutis studio libere et sine
(jusedam ad jucunditatem. In plateis eiiiiii cho- lalxire versatur, sine labore et anxio conatu
rus est et conventus ludentiuni. Krgo vacatio- animi, num tibi quasi in vicis locatus videtur ?
nis et laetitiae usus in plateis est. Bon<e quidein Kt quamvis non sine labore, non sine conatu
plateae, in quibus alacri satis agilitate in leves quaerunt tamen etiam qui tales sunt quietem
: ,
conteniplationis saltus animus se spiritualis ex- in illoquem diligit anima sua, quasi per vicos
agitat. In plateis ergo quaerit sponsa queni dili- quoerunt. De quibus propheta Domine, in an- ,
git, dum domesticis evoluta curis, dum extra gustia (juctsicrunt te:et, In semita judicioruin
corporis effecta mansionem , et domum terre-'- D /«o/v//« , Domine , sustinuimiis te. Rudibus et
strein (juantum datur deserens, quain libero, novitiis istud saepiusevenit, qui solent vel variis
tam laete contemplari studet. In vicis est mansio tentamentis, vel ""odam ta^dio laborare, quando
diuturnior : in plateis quideni brevis , sed dul- eos aut caniis desideria coarctant, aut virtutum
cior. In vicis virtutum usus est et exercitium ,
non exhilarat oblectatio. Kt beatus (pii non est
(juae necessariae nobis sunt, dum in corporis scandali/.atus in istis, qui non ollenditur, qui
hujus habitaculo moramur : in plateis vero, fe- non perdit Jesnni, sed magis quierit per vieos
riata qua;dam felicitatis futura; prieludia. Kt tales, (pii in augustia qua^rit , non sicut de qui-
vide nunc verborum serieni. Priino poiiit vicos, busdain dicitur : In anûstia (lutfsierunt lc; in
consequenter [ilateas. llabes et in Psalmo si- tribidationc murimtris doctrina tua cis^. Iiiio et
' Psal. IV, "}.. — » Rtim. xii , 12. — * II r.or. vi , i;t. •1 Zacliai'. viii, 5. — ^ Psil. ixvxiu :j. —
" I.sai. XXVI , 8 , 10.
49 IN CA^TICA, SER.MO y. 50
'^
exercitia virtutis , et iloctriuain Patris intelligit 9. Exi in plateas et vicos civitatis : otia dis-
in angustiis illis, et protendit a fine iisque ad A cute, scrutare negotia eorum qui judiciis va-
iineni fortiter, donec de vicis ad plateas evadat cant ,

qui tenent cathedrani ,
qui sedent pro
et qui perfectiores sunt et plateis assueti, ali- tribunalibus ; contemplare quid agant in publico,
quoties ad angustias vicoruni subito sinuntur quid in cubiculo. INumquid apud ilios pura ct
relabi. Et quis perfectior illa quae sponsa dici- vera coelestis eminet sapientia? INumquid ex-
tur? Ecce et ipsa per vicos et arctos quosdam pressa est in moribus, quae in sermone versatur?
nieatus quferit dilectum, >"on est otiosa diffi- numquid in prospectu invenies illam? numquid
Per lianc enini et exerce-
cultas ista quarendi. exaltatam sicut cedrum in Libano , et sicut cy-
tur ejus humilitas, et desiderium excitatur. pressum monte Sion? nam et in his monlibus
in
Quoties in inexlricabilibus me sensi quasi vicis exaltatam se gloriatur ^. Nominaipsa mysterium

errantem, et angustiis animi conclusum, cum continent nec otiosus est etiam ordo verbo-
:
subito vicinas in plateas evasi , et eduxit me in rum. Praecedit Libanus in laude sapienliae Sion ,
latitudinem bonus Dominus? In vicis exspiravi B subnectitur mundi candorem, ad

: post cordis
fere , sed in plateis respiravi statim. Latitudo contcmplandaeveritatis fulgorem ascendis. Mun-
quaedam et libertas exoccupataj et expeditce ditia meretur notitiam non hanc litteratoriam ,
mentis in plateis tibi commendatur. tantum sed quamdam dulcem et intimam, ac

,
8. Sed considera ne libertateni istam des in

, ipsis animae medullis infusam. Denique puritas
occasionem carnis, ne coacerves lutum in pla- veritatis socia est, et comes est , et praevia est.
tea tua , lutum illicitae cogitationis. Alioquin Idcirco montes istos, Libanum et Sion , in
sicutlutum platearum delebit te Dominus. Lu- laude sua sapientia copulat. Montes istos apud
bricavemnt , ait propheta, in plateis vcstigia quos illorum assignare poteris qui iitibus aut ,
nostra lutosas volens intelHgi eas, in quibus

'
: exercendis aut dirimendis vacant ? Non potest
sit lubricus incessus. INon hito, sed auro ster- apud illos inveniri sapienlia, in quibus non in-
nantur plateae tuae. Non hitum nec ta-

ibi sit , venitur locus sapientiae. AmatLibanum, amat
men siccitas et ariditas quaedam sit tibi sed ; Sion , amat plateas, libertate gaudet et subli-
fluant flumina ibi aquae vivae, spirituaHs quae- C mitate. Quanla perversitas, si sapientia quae li-
dam fluenta meditationis. Tn plateis aquas istas tibus vacat, quae lucra sectatiu', supercniinet, et
divide in latitudine liberae mentis. Sapi» ntia ,
divina latet ? Supereminet litigiosa, et ea quae
Quasi platanus, inquit exaltuta sumjuxta aqnas , pudica est , quae pacifica, quae bonis consen-
in plateis ^. Non in plateis sohuTi , nec solum tiens, contempta delitescit velut in obsciiro. llla
juxta aquas, sedjuxta aquas , et in plateis exal" excolitur, ista negligitui', ac si sterilis et parum
tata sum , inquit. L't laeta prodeant genimina lucrosa. Neglecta plantatio in altum non crescit.
sapientiae, quantum putas cooperatur et otium Raro in plateis quasi platanum exaltatam inve-
liberum, et irrigatio crebra sanctae meditatio- nies. Non est obvia, non est frequens. Ideo di-
uis ? Jure quasi platanus exaltatur, quse sic cit : Qucesivi, et non invcni illum.
plantatur. O beatas vere plateas, in quibus sa- 10. Lbique teritur, ubique vcrtitur in (|uae-
picntia sic crescit, sic exaltatur et supereminet, slione , ubique venerabile cst nomen Jesu. Et
pcrspicuam se ostendens, etnon indigensquaeri! utinam quod vox sonat, vita depromat; expri-
Et vide quomodo saeculari prudentiae aliqui to- D mat imitatio, emineatet eluceatinmoribus. Qui
tam sui cordis latitudinem exponant, quantum penrs te sapientiam quaerit assidentem , inveniat
distendant animum et dihitcnt in ])]atcam , ut illam in ipsis foribus tuis, in ipsis scnsibus, in
plantent ibi plantationem infidelem , hoc est modestia et conq)ositione hominis exterioris.
germen alienum : quomodo et continuis exer- ]\am quasi foressunt, perquas interioris prod-
citiis et meditatione frequenti et doctrina illam eunt habitatoris indicia. A fructibus cognosci-
irrigent. Ideo cernas in illis laetam et uberem tur, si apud te Jesus moratur. Accedit ad te
et exaltatam saeculi sapientiam, et fructifican- sponsa , folia vertit liculnea? tuae, quaerit in te
tem hujus mundi sensum sa|)ienliam vero qune : fructum ,
quaerit dihctum. enim fructus
Ilic est
ex Deo est, humilem ct obscuram, et inveniri dulcis gutturi ejus. Felix es cuni hoc abundave-
non posse penes illos. ris fructu, cum Don)ini tui sponsain isto satia-
• rlucn. iT, 1! Ecdi. J..\iv, 19. — 3 ll)ici. 17.

51 GlLLEBEKll AliliAilS 52
'*
vt ris clbo. Ksca ejiis, tsca dtita. Delicine ejus
siint tecuin esse ililecluin siiuiii. ISon iuvidet , A
non zelatur. Dilecluiu suuiu oniniuin vult esse
tlilectum. Itleo aputl oinnes qua?rit , ut illum
apuil ouiiies aut inveniat, aut invitet. Quaerit
SERMO VI.
eniiu apiitl illos Jesum ,
quoruin quierit pro-
Niim (juern (liliît a/ii/na iitea vidistis? Cuiitic.
rectuin in ipso. Qu;erit per vicos et plateas, setl
cap. in, Sf. 3.
non in omnibus invenire potest. Qua-sivi, in-
quit , et non inveni illuni. Paulus omnium sitie-
bat saluteni , iii visceribus oiniiium Cliristum

iuvenire cupiebat, omncs cupicns in visceribus
Cliristi. Setl enini autli ,

quomodo
1. Sponsa nioram in quafrciulo patitur, et
quitl dicit
quostlam deplorat. JScmincin, quanulam illi difiicultalis uinbram sponsus ob-

'iv\i\u\t , unani/ncm
habeo. Omnes quce siia sunt <jucemnt, non qute B tendit, copiam sui non statim indulgens. Illa
Jcsu Christi^. Piitas ([uod apud eos inveniri tamen calente studio sedulitatem conlinuat , ,
Cliristus queat (lui ipsuin ut inveniant, non

, querelam ingeminat iVo« ///ct-w/ ////////. Fratres, :
qucerunt? Et multos quidem sic quaerentes re- si sedulitas submovetur, desidia quando admit-
periesaliudpr<eteripsuni, sed tamenper ipsum. tetur? Si non invenit amor, quando inveniet
Tractatur in consiliis, disccplatur in judiciis tepor, quando raritas orandi quando remissio?
; ,
in scholis disputatur, cantatur in ecclesiis. Re- Quid ergo nunc contra raritatem orandi et
ligiosa sunt liivc negotia sed vade ad exilus remissionem inter vos disputo ? Kon cst opus
:
aquarum,etpensitaquisgeneralioristorum linis medelam adhibere morbo quo non laboratis.

est operum. Vide si non per ha>c omnia qnae- Peregrina sunt a vobis hajc vitia. Quis enim ve-
dam exerceantur mercimonia de Christo. Quai- strum qui non sit ct fre({uens et fervens in ora- ,
stuosa res nonien est Christi. INil pensius, nil tione ? Et si torpor abest, videte ne vos dila-
optatius. Felix tamen qui nominis hujus virtu- tionis tajdia defatigent , et infringant desidcria
tem sectatur. Apud illos tractetur, disceptetur, C vestra. Utrobique reatus est, si sit anima vestra
disputetur super hoc nomine. Nobis satis est, vel in postulatione remissa , vel in exspecta-
sinostris in claustris saltem adamctur. INusquam tione deficiens. Sponsse desideria audis dilata :
commoditas major ideoque major confusio

: et tu ad prinuini orationis tuae pulsum ,
inspira-
nusquam, si penes nos non invenitur Christus. non affluere querulus

tionis divinae dclicias tibi
Non invenitur forma justitiae, si piorum ope- causaris? Nunc tam cito a directione
ccepisti, et
rum non est intentio pura. I\ani ipsa laetitia est sua tuus infringitur spiritus? Quid si tibi illud
mentis qua>dam divina alacritas quse de ipsius ,
de Evangelio improperetur Sic non potuisti :
pr£esentia concipi solet, et quam vere possumus uria liora vicyiUiic nucu/n ^ ? Vigilate ergo et
praesentiam ipsius interpretari. Uajc, inquam, oratc, (juia nescitis qua hora dilectus vesterad-
coelestis et excedens affectio, non est res facilis veniat. Pertinax oratio pertingit ad Hnem. Et
et passim obvia. Hanc prajcipue sponsa , ut si tibi in initiis sicca et velut saxea videatur
puto, designat, dicens Qucesiri, et non inveni : oleuin tamen gratiarum elicies de hoc saxo du-
ilhmfquem cliligit aninia mea, Christum Jesum D rissimo, tantum si persevcres, si te longior mora
qui vivit et regnat in sa^cula sseculorum. Amen. non dissolvat , si non dilatione tua vota len-
tescant. Molesta plane amanti dilatio : sed so-
lcnt protracla desideria amplius crescere. Quid
vobis nota ingero ? Vexatio crebra ipsa vobis
imo jain dedit, id-
liujus rei dabit intellectum,
qiic frequenter.Crebro vos exercitatos inveni
in hujusmodi studiis. Non possum gloriari hos
me genuisse alfectus in vobis gaudeo tamen :
invenisse vos in istis. Et si non han" in vobis

studia formavi, utinam iii iilis fovcre vos pos-
l'liili|)i>. ri , 20, 21. ' Mallli. XXVI, W.

53 IN CA.NTICA, SER.MO VI. 54
ideo illam mihi sponsae
" scit dominici et conscios secreti nuntios
sim. Et ipse custossuni ; , et
vocem saepe replicatis Num qucm diligitanima A mandati. Num quem diligit anima mea vidistis?
:
mea vidistis ? O beata anima quam tam sancta Quid tamen sibi vult ha;c interrogatio sub am- ,
desideria exercent Desideria diiectae, dilectae biguo posita? An in hoc admonere te voluit ut
!
quae nescit nisi de Christo rogare, quae talem non credas omni spiritui sed probes si ex Deo ,
inventa erumpit in vocem Num quem diligit sit spiritus? Denique non omnium est certuni
:
anima mea vidistis ? sponsi pr«stare indicium qui custodis officium ,
1. Denique sponsa est, quse taUbus invenitur vel susceperunt, vel arripuerunt. Multi enini
occupata scrutiniis Iiwciicrunt me, inquit, cu- : sunt quorum est oculus in universa tcrra , et
stodes civitatis. Qui ficli et fallaces sunt, nihil juxta alterius loci Proverbium , infinibus terrce ^.
tam refugiunt , quam ab his inveniri custodi- Non est lumen eorum cum ipsis , nec possunt
bus : et si deprehenduntur, non facile convin- illud ultra terrae porrigere limitem , levare ad
cuntur. Cain factus est vagus et profugus super coelum. Satis quidcm fideles sunt et seduli : scd
terram, inveniri formidans. Omnis, inquit, qui B hucusque ut terrena coacervent , et terrena ser-
invcnerit me , occidet mc '. Non vult ]>eccatum vent. Oculus, inquit, corum in univcrsa tcrra.
occidi, non vult pati salutarem in confessione Inexplebilis aviditas in universa terra sc exten-
verecundiam medicinalem castigationem ma- , dit : propterea terrenis incrassata mens curis
gistri. j\on vult inveniri quia non vult mori. ,
et illius mensae serviens qui perit sibi , coelestis
Nam ubi non veretur interfici sed magis se fo- , epulae nescit dispensare viaticum , et de super-
veri confidit impudenter se jactat indisciplina-
, nis theoriis aliquid serenum temperare subje-
tus affectus. Sed sponsa ultro se offert laeta , ctis. Nam etsi forte qui tales sunt , de spiritua-
sponsi occurrit sodalibus. Quidni laeta ? Non libus rogentur secretis ,
planam fidei et moruni
invenitur quasi fugiens ultorem , sed quaerens respondent sufficere viam. In hoc sterilitatem
amatorem. Tnvenerunt me custodcs; non sunt solantes suam, vel ex tepore proprio avidita-
inventi, sed invenerunt. Diligentia ipsorum in tem alienam metientes. Languidus enim et re-
hoc commendatur. Pigri custodes et male fide- missus amor, culpabili quadani patientia non
les nullam in hoc adhibent diligentiam non C tam optat, quam exspectat futura bona. Qui :
circumeunt, non quaerunt si quem inveniant vero ferventior est, ardenti fertur desiderio,
cauteriatam habentem conscientiam signo amo- rcpositam plenitudinem furtim et ex parte de- ,
ris casti et studio quaerendi prodentem dilecti- florare tentans. Quia tales plurimos novitsponsa
onis incendium. Non conveniunt subditos, et custodes, quodam sub ambiguo interrog,ationeni .
forte molestum ducunt si compellantur ab ipsis. librat Num qucm diligit anima mca vidistis? :
Nonnisi interrogati proferunt verbum solatii Sit prudens, sit fidelis, sit custos sedulus et ,
quidam nec tunc quidem. Littera quod habet

, disciplinae diligentia iiostium coerceat irruptio-
in pagina, tantum proponit nil superadjiciens, nem ab oviii. Non tamen statim sciet amatoria
,
vel industriae, vel diligentiae. Alia est plane cu- canere et sponsi internuntius ejus monstrare ,
stodis ratio praevenire debet, non tantum re-

: praesentiam, el in recessus secreto raptim ad-
ponere excitare magis quam exspectare qua;si-
: missus stillai'ede intin)aaliquid dulcedine. Valde
turos quasi de specula super filios prospicere,
: enim est iniparis gratiae furtiva et fucata adul- ,
qui sit intelligens et requirens Deum. Custos D teri deprehcndere lenocinia et legitinios sponsi ,
tuus sum, da mihi Domine linguam eruditam, ,adventus conciliarc. Malorum quia frequens est
,
ut sciam eum qui lapsus est sustentare verbo, experientia, facilis estnotitia. Spiritualium vero
et ad verbum dirigere. sensuum quia rarus usus est , et exile judicium
3. Et quid aliud optat sponsa , cum dicit : tenuc satis cst indicium de ipsis , nec possunt
Num qucm diligit anima mca vidislis ? Vidcs spirituaiia nisi a spiritualibus dijudicari. Etidco
illam non tam fatigatam quam excitatani studiis non possunt nisi a spiritualibus demonstrari,
spiritualibus. Intellexisti pertinaciam ejus in quales sunt de quibus legilur Quam pulchri :
quajrendo dilectum : vide nunc humilem pru- supcr montcs pcdcs annuntiantium pnccm , an-
dentiam. Nescit custodes contemnere. Nec enim nuntiantium bona ^
!
tutum arbitratur inconsultos praeterire, quos 4. Num qucm diligit anima mca vidistis? Nori
'
f-rn. i\ , t 'i. I'iov. XVII , 54. — ^ Isai. r.ii.
55 GlLl.KBl-lKTI AlJliATlS 5C
fSt una uec simplex Ufc uniloriiiis visio spousi. dinatis a Deo ajjparuisse legitur **.
Eclices illi
lixsultavit Abraham ut viclcict (licin cjus : vidit A custodes, si quibus tainen aj^paret ("requenter
ct âvisus est '. Vitlit Jacob Douiinum facie ad et familiariter talis visio, praesertim illa qUce est
facicni , et salva ("acta est aninia cjus *. Viclit in carnis jam qualem euin glorilicata; as])ectu ,
INIovscs, scd postciiora vidit ^. Vidit Isaias Do- Petrus et Joanncs vidciimt monte transligu- iii
niinuni sccU-iitcin supcr soliuin cxcclsuni '. Vi- ratum secl tanien et illa j^rior non vera
'>
: et ,
dit Ezecliiel * : vidit Danicl in hominis siinilitu- ista non j)lena. Nam illa Moyses delectabiliter
dine^,cum nonduui hominem susccpisset. Scd detentus, non tamen contentus Ostcnde mi/ii, :
omnis ante incarnationcin hujusmodi visio in inquit, te ips/im '°. De altera vero ipse Domi-
coiporali nionstrata est specic non in corporis , nus : lijpcdit vobis ut cgo vadaitt ; aliotjuin
himiani vcrilate. Vidcrunt Apostoli in ipsa car- Paidclctits non venict^^. Bona ergo visio, quam
nis vcritate, et palpaverunt et attrectaverunt. Paracletus adveniens inducit : spiritualis est
Ltricjue tamcn intus lide Deum viderunt. Di- quia facta intus per Spiritum. Deniquc ct sj)iri-
ctum est Philippo : Qiti videt nie , vidct ct B tus ante (aciem nostram Christus Dominus ".
Pttticm mcunt. Qu.T visio ,
quia referatur ad Visio haec vcl in revelata spiritualiter veritate
lidcni , (juod adjiiiictimi est , declarat : Nu/i I)er intelligentiam , vel in suavitate infusa jjer
creditis tjuia ego in Patre, ct Pcttcr in mc cst ? gratiam. Nam et hoG ipsum experiri videre est.
.4li()(jtiin prnptcr opcrn crcditc "'. Quaeenini con- Gustate , inquit, et videte (juoniam suavis est
sc(juentia, nt ad jirobandum quod Patrcm vi- Dominus '^. Siiavissima certe haec visio , et
dcrit , inducat quia sc vidcrit , nisi quod in cjuamvis futurum juxta modum nondum j)lena ,
iitrocjue cam voluit visionem intclligi, quae jicr vicina tamcn ; vicina qualitate, non ajqualitate.
lidcni lit ? Propterea et de credulitate conse- Visio ha*c luimano non est supposita ingenio
qucnter adjungit : Non crcditis quia cgo in Pa- vcl proj)osita studio , elsi aliquando desiderio
trc , et Patcr in me cst? Jlio(jiii/i proplcr opcra gratis indulta. Dcnique non est talis quie intelli-
ip.sa crcditc. Si enim habitat Christus jier lidem genli;e concepta viribus, continuo tenore mo-
iii cordibus nostris , et si ipsa corda nostra nnin- ram in animi menioria jDrotclare cjueat. Subita-
dantur jjer fidem, cur non et in cordibus no- C nea est et sui juris haec visio, in spiritu vehementi
stris videtur ])er lidem ? Superiorum vero visio- vadens et veniens. Subitanca est et momentanea,
num, quariim altcra facta cst in imagine, alleia rej>ci>te veniens et i"ej)cntc vadcns : et si nio—
in carne, utracjue j)lena est vel jucunditatis vel mentanea est, manent tamen reliquiae cogita-
iitilitatis; sed cum tertiae, quaj est per lidem ,
tionis tam succensae
, tain serenae et diein , ,
servatur integritas. festum agunt in animo recordantis. Manet qui-

5. Kam ut de Verbi aj)jiaritione , (ju?e in deni nicmoria degustatte ct dcglutitae visionis :
carne erat, loquar : pra-ter vitai vcrba, quas de cujus suavitatcm qui gustare j)ossunt, eructare
ore ejus jirocedebant, cjuantum jjutas virtutis norunt, et hora hac maxiine» Eructat enim bo-
insigne in ipso exteriori renitebat habitu? quam num verbum cor recenti adhuc incalescens gra-
manifesta ejus, quae intus erat, dabant indicia tia, et fervida meditatio similes efiundit sermo-
oculiis, vox vultus, ? dcnicjue gestus omnis quo- nes. IMultum enim intima; dulcedinis saj)it in
niodo divinam sj)irabat gratiam? Jucunda jilane vcrbis et gratissimi sunt sermones
,
,
qui de
visio illa , sed Dcum in homine credenti. Et D gratiarum ubertate prorumpunt.
quidem illa quae Projihetis et Patribus ante (x Si custoses, scito cjuoniam talia te ojôrtet
Cliristi incarnationcm lactaest, divinum quid- praej)arare in occursum sj)onsae. IJtquid occurris,
dam spirabat in aj)parcnte imagine, quantuni si niliil dulce, nihil novum nuntiaturus venis ?
mea se liabet (idcs, iiia?stimabilein dclectatio- Si nova noii jôtcs, vetera ])ro(cr. liigere nota,
nem et menti et sensui infundebat cernentis : si nova non habes. Non tamen ingeritur quod
nec nisi quorum mundus erat animus, ai)|)aie- exigitur. Non qua-rit qualem videris, sed si vi-
bat obtutibus. Nam ct j)ost rcsurrectioncm in dcris. Sufhcit nuntiarc qualem ij^sa novit. Au-
i|)sa carnis suae veritate nonnisi tcstibus j)iaeor- •
'mciitum tamcii affcrt i;ratiarum si nova aii-
' Jo.iii, vHi , :iO. — » r.cii. xxx.li , .'{(). — 3 i.ixcul. xxxiii , '.K\. — •* Isai. vi , 1. — ^ Kzech. i. — ^ i».in. vu.
13 , 1 'i. — 7 .loaii. \iv, \)-{:>.. — '^
Act. X , 'tO, 'il. — <) IMallli. \mi , I , 2. — '" \.\oA. xxxiii , i;i , 18. -
" .loan. XVI, 7. " llircii. iv, 20. ' *
rsnl. xxxiu, 9.
57 IN CAISTICA, SERIMO VII. 58
*'
nuntias. Deniqiie ignotum vel quod non est vel
insolitum metlitationi, sponsae nova quadani A —

gratia dulcescere solet. Non fastidit auditus
quando fervet aviditas tantum de sponso dis-
puta, et nova protulisti in auribus sponsa?. INon
:
SERMO Yll.
suppetit tibi de illo excellenti et excedenti vi-
Paululiim cum perlranslssem cos , invenl quem diligit
sionis niodo semper respondere. Sublimis iila
anima mea. Cantic. cap. iii , ;J^. 4.
et subtilis est, et subito praôccupare solet ani-
mum quem mundum ,
et exoccupatum invene-
rit. Subito praeoccupat, sed non occupat diu.
Subtilia ista non adsunt ad votum, dulcia de-
ducitin medium. Sinqilicis fidei capitula singula 1. Improbi exactores estis, ct nimis instanter
quodam dulci disputationis temperamento sua- repetitis debitorem vestrum ; dignum tamen
vissimos gignunt in audiente mentis affectus et B venia est, dummodo justa postuletis. Scd vos
excessus. Delicata est sponsa : dulcia vult magis exigitis ut solvam ad quod non me obligavi.
quam fortia, nisi quod omnia potest in eo qui Tractaturus eram de transitu sponsae. Ad hoc
eam confortat sponsus. Narrent alii fabulatio- enim et ordiuis et sponsionis nostrae ratione
nes , controversias meditentur. Os tuum medi- teneor, et vos adhuc mihi ingeritis illud cum
tetur sapientiam , et lingua loquatur delicias, sponsa : Num qtiem di/igit anima mea vidistis'^1
qui sponsae loqueris. Nam et illa tales vult qui Sed illa modestius interrogationcm temperat
de dilecto narrent et nuntient. Labia sacerdo- ambigenti similis, quaMens magis quam urgens.
tum custodire debent scientiam ideo legem : Novit cnim necomnibus, ncc omni tempore de
requirit ex ore eorum ', legem videndi et inve- hac visione adesse sermonem. Ex quo enim abs-
niendi dilectum. Nuin qiiem cUligit nnima mea condit vultum suum, quis est qui conteniple-
vidistis ? De visione illorum se visuram prassu- tureum ? Vos autem urgetis mc , ut legem vobis
rait : ideo diligenler invcstigat custodum visio- ponam contemplandi dilectum , et disciplinam
nem eorum , sperans alloquio vel in secretiora C inventionis hujus et visionis tradam. Quid ergo?
reduci, vel dulcioribus aflici. Id enim est videre vultis ut muneris divini largitatem concludam
quem diligit, Dei sapientiam et virtutom pro- sub regula? Visio ha;c non est industii.i', sed
penso affcclu pura concipere mente. Eene
et gratiai : revelationis est , non investigationis. Si
illum conspicit, qui hoc utroque concipit mo- -
quid tamen ad ha;c potest industria coupejari,
do, pure cernens, et pie sentiens. Dulce puto illud primum observate quod
scribitur La- :
susurrium , quod inter sponsam custodesque vamini, mundi Secundo, ut scribatis estoteK
vertitur et grata collatio
: si tamen collatio. , sapientiam tempore otii. Qui enim miuoralur
NuIIa enim illorum hic responsio memoratur. actu recipiet eam ^ Tertio ut violenti silis, et
, ,
Secreta valde est, qua est, quam alto tegen- si gaudium regni quod vobis diutius subripitur,
,
dam putat silentio. Secretum sibi secretum : pra;ripiatis ^ id est ut habeatis cor purgatum,
:
suum sibi^ Nec audemus hic aliquid inde con- paratum, improbum. In primoefficieris dignus;
jicere quod sponsa curavit reticere. Cum eorum in secundo, dcvotus in tertio, veliemcns hoc ; :
silentio claudamus nunc sermonem prorogan- , D est, idoneus, obvius urgens. Idoneus giatia? ,
tes in crastinum sponsaj transitum quo se vi- ,

percipiendae, obvius venienti, urgens moran-
giles paululum pertransissc dicit et invenisse , tera. In primo praepararis, in secundo assimi-
quem diligit anima sua. laris sjionsa? exspectanti dilectum (piaudo rever-
tatur a nuptiis : in terlio properas, et sponsa
non exspectat , sed properat , et ipsos pra»terit
custodcs. Dixissem melius, si dixissem, Per-
transit. Quod enim praeterimus, non respici-
mus, non attingimus , sed (ontemnimus : (piod
veii) pertransimus, inleliigimiis illud discutere,
' M.ilach. II , 7. — * Isai. xxiv, 1 (1 ^ ('anlic. m, 3. — •1 Isai. i, ir>. — '>

F.ccli. xxxvm, 25.
•'
Mallli. XI. 12.
59 GILLKBERTI AIJBATIS 00
*'^
t't quasi disquirore tt jicnctrare. Nec inutilis tleproinere, ncc aemulando expriiiiere. Cunctae
h^Bc pertransitio. Paululuin enim cum pertrans- A res tlifliciles, nec valet homo eas explicare ser-
isset, invenit dilectum. Videtis, fratres ,
quid mone\ Si tanta diflicuitas est in rehus condi-
proliciat consuitatio custoduui? Dcvotau) , sed tis, rerum Auctorem quis indicahit, vel digne,
vagam aniuiam ad inventioiiem dilocti perdu- vel plcne? Ideo dicit : Ciim /jcrlrarisisscin illos.
cit. Utilis quidem consultatio et freciuenter :

."5. lltinam nos tales simus auditores verhi
quod non confert eorum qui consuluntiir eru- Dei ,
qui non succumhamus his quae dicuntur,
ditio, consulentismeretur humilitas. Bonum est vel tardante ingenio, vel tepente voto; ne nos
ut sis ad quajienduin sedulus non tamen assi- , illa ne nostram excedant tam avi-
pertranseant ,
duus. Nam et sponsa non tam ex stiulio, quam ditatem qiiam capacitatein ; sed magis docentis
occasione custodes interrogat, ct id in transitu. quam comnionentis pertranseamus conatum ,
Trahebatenim illam ulterius amor dilecti, nec majora etsi nondum capientes, conjicientes ta-
vacuum esse sinehat ex otio conferre cum illis. men aut certe concupiscenles. Quadain enim
,
Currehal in cordis siti B ratione pertransit quod sihi jiroponitiir, qui ain-
, haiisto forsitan de spon-
si vicinia spiritu et ideo minus inlendchat in

:
pliora sectatiir, quamvis non consequatur sta-
his qui henedicehant ore tendens ad illum qui tim. Sponsa vero consccuta est
, propter quod :
benedicit in spiritu, qui est super omnia bene- electa'' decantat Cii/ii /jertmnsissem illos, in~ ,
dictus in saecula Deus. ceni qucm (liliglt nnima mca. Quidni pertrans-
2. Advertite istud,vos qui in transitu oratis, eat illos, quorum et scientiae est numerus et ,
etcum mora legitis qui ad legendum fervetis, :

naturae modus? Ille vcro qui qua?ritur, magnus
in orando tepetis. Dehet lectio orationi servire, et immensus et non aestimahitur alius ad illum. ,
prajparare affectum; non horas prairipere nec Non ergo potest alieno documento, aut exem- ,
succidere moras. Cum legis, erudiris de Chri- plo ex a?quo perpendl. Reliqui omnes pertrans-
sto orans vero, familiare cum ipso seris collo-
:
ihiles sunt solus ipse pertransiri non potest. :
quium.Et quanto suavioris estgratiae cum illo, Denique dicit Transite ad me , omnes f/ai :
quam de illo loqui? Si quaedam spiritualium concupiscitis me, et agcnerntionibiis meis adim-
detrimentasustinentvisitationuni,propteroran- C/>>/t^w////3. Transite , inquit, adme;non, Per-
di raritatem ,
qui lectioni vehementius vacant; transite. Quonam enim niodo pertransiri po-
quid dicemus de his quos aut indisciplinatje col- test, quod immensum est? Mcnsura hnna , et
locutiones dissolvunt, vel anxiae quaestiones coagitata, et conferta, et superejfluens dahitur,
scindunt? Denique monachorum est non collo- inquit, /// sinuin vestrum^. Vohis immcnsitas
quium, sed silentium non qusestiones, sed : disjjensatur in mensura : nain in se immensa
quietem sectari. Aut si admittenda est inquietu- est. Non ait, Rejilens ; sed, su/jcrcfjlucns. Si er-
do, dilectionis esse dehet non contentionis. , go mensura capi non jiotest, immensitas ipsa
Habet enim amor sanctus inquietudinem suam. quando capietur? Quo jâcto pertransiri pot,erit,
sed qualem legis apud jirophetam Non taccho, : quod nec capi plene jiotest ? Denique nec sj>on-
et nnn quiescam , donec cgrediatur ut s/jlcndnr sa j)ertransire vult , sed dicit : Tcnui , nec
justiis , et salvatnr ut lampas acccndatur\ rum /jertransis.\ein kxi dimittam illum. Paululum
non similem animi sui jiassioncm intimat ista illns, invcni quem diligit anima nica. Forte
cum dicit Cum pertransissem illos ? Ferebatur D propinqui erant s|)onso vigiles hi ([uos cum
: ,
impetu ferventis amoris, ideoque perlransisse jiauluhim jH-rtiansisset, invenit dilectum. Quod
se perhibet, quasi aviditate et desiderio super- si jiixta divinam ejus accipiiuus dici naturam,
grediens quidquid dici jioterat. Ciim /icrtrans- quis crcatoruni spirituuni ad immensitatem et
isscm illns , invcni qucm diligit aniiiia mea. majcstatein illam j)roxime accedit? ISain etsi si-
Pertransivit illos vel eventilando doctrinam ,
militudo inesse intelligitur, longe tanien inferior
vel oestimando naturaiii. Pertransivit et (piod et dissimilis dignoscitur. INon est enim, Domi-
|>otuit ah illisdici, et (|uod j)()tuit iii illis con- iic, (piis siniilis tiii. Proximitatcm forte ergo
spici. Quilihct enim sint custodcs i>ti licct Che- , haiic , (juaiu cxcludit coiiditio , cogiiitio admittit.
rubim interj)rctcris, licet Seraphim; non jôs- 4. Scd (piis aiidcat.ahyssum illaiu diviiue sa-
sunt totum qiiod dc Christo cst, nec elocjuendo j)icnti<e, cujus iioii cst miiiicriis, iiigcnio crcati
• Isai. i.xii, t.— ' Ecdc. f , 8. — 3 Eccli. xxiv, ')A\ - 4 l,nc. vi , ;iH. Aliu.s , /a7<i.
I
61 IN CANTICA, SERMO VII. 6'2
spiritiis pcrccptihilem deiimre? Liirem, inqiiit " tiae dator, sed legislator , et ejus legis quse
Apostolus, habitat i/iacccssibilem \ Lux ista A neminem ducit ad pcrfectum. Nec enim ex
nobis inaccessibilis est , scd nos non sunius in- lege justitia. Pertransiit Aaron. Pertransiit sa-
accessibiles illi. Propter quod dicit : Propc feci cerdos , et eisdem hostiis quas indesinenter of-
justitiam meam, et salux mea non elongabitur''. fcrehat,non poterat niundare conscientiam ab
Prope facta est ,
quia incarnata : proximior, opcrihus niortuis ad serviendum Deo viventi 7.
quia revelata : magis autcm proxime facta, quia Pertransiit Patriarcha , Pontifex, et Propheta
donata. Prope facta est justitia Dci Patris Chri- arido tam animo quam opere; imo et iUi in hoc
stus Jesus carnis nostrae susceptione; scd gemi- saucio saucii erant. Solus ille Samaritanus verus
no hominum genus omne excessit privilegio viso illo misericordia motus est, sicut miscri-
quantum spectat ad humanae naturae statum cordia totus est; et infudit oleum vulneribus
aequitate et integritate quia prseter iHum nemo se ipsum cordibus, mundans per fidem corda
:
mundus a sorde nemo immunis a corruptione.

,
omnium. Idco Ecclesiae fides omnes pertransit,
Dotatus est ergo dupiici hoc munere, praeces- B pertingens ad ilhim qui solus illam pertransire
sitque participes suos. Itaque et rehquos omnes non poterat, imponens in jumentum suum ®
fides tuapertranseat, ut in illo solo pcrpendas et factus est ipse jumentum. Et paululum per-
ajquitatem justitiae, et integritatem consimihs transit ut inveniat ilhim, quem sic credit ex-
natura?. Sed tamen pauhdum pertransi : quo- sortem corruptionis consortem praedicct , ut
niam sicut nos longe excedit justitia et incor- conditionis. Sic illum habet principem gratiae,
ruptione,sic prope factus est naturae indiffe- ut confitcatur participem naturae.
rentis conditione. Nescierunt Judaei in ilHus 6. Quod si et coelestes illos angehcos spiritus
existimatione pertransire Moysen, pertransire contuitu sanctissimae quam sortitus est animae
Abraham ,
pcrtransire reliquos vcl Patriarchas ipsum superemincre dicamus; non erit a fide
vel Prophetas : qui illum sicut unum de reliquis alienum, sed omnino congruum dignitati ejus
aestimabant , nec aliquid habere personae. Etenim si minoratus est paulo minus
gratiae praecel-
\en\\s. DenK\\xe Pmphctce

(\\cehi\n\.: Jbraham
ab Angelis propter partem qua indutus estet ,
mortui sunt, et tu clicis : Qui manducat mcam C carnalem par tamen est illis secundum sub- :
carncni , non morictur in cetcrnum? Qucm te stantiam spiritualcm, ct superior secundum prae-
ipsum facis^. Noluerunt Joannem pcrtransire, rogativam virtualem. Et hos ergo, sponsa, per-
sed dicebant, quia Joanncs ipsc est Christus^. transi. Nam et illi custodes tui , et curatorcs tui
Non passus est tamen eos in se remanere Joan- sunt qui dicunt in propheta : Curavimus Baby~
nes, sed opinionem infidcliter praesiunptam a loncm, ct non cst sarâtaO. Hos, inquam ,
])er-
se avertit : Non sum cgo, inquit, Christus : mc- transi , et in dilecto tuo privilcgii singularis
dius ciutem vestrum stal, quem vos ncscitis^. dotes contcmplare. Illi administratorii spiritus ,
5. Nescit Synagoga pertransire , sed ad caete- non operarii salutis : ipse vero magni consilii
rorum mensuram aestimavit illum et quasi : Angclus, qui operatus est salutem in mcdio
blasphemiam opponebat ei , quia cum liomo terrae. Propter quod
Dcus exaltavit illum, et et
esset, se faceret Deum. Sed Ecclesiae pertrans- donavit illi nomcn quod est super omne no-
ivitfides,et invenit illum unctum olco hvtitice men. Jucunda contemplatio, in coelesti familia
prce consortibus suis^. Et quam uberi unctus D contueri essentiae simplicitatem , serenitatem
erat oleo , de cujus plenitudine omnium no- mentis, ct mutui suavitatcm amoris. Jucunda
strum infudit vulncribusl Nos cnim sumus sau- contemplatio contucri perpetuitatcm cxistctUiae,
cius ille qui dcscendit in Jericho, qui incidit in puritatcm intclligentiae scicntiae profundita- ,
latroncs, qui exspoliatus est, et vulncratus cst, tcm : tum ctiam humilitatem in obedicntia ,
et semivivus relictus. Pertransierunt plurimi tranquillitatem in diligentia , facultatem in effi-
et nullus erat qui salvaret. Pcrtransiit magnus cacia. Omncs tamcn pcrtransi, ct intuere quan-
ille patriarcha Abraham : non cnim crat illc tus sit iste qui ingrcditur ad salvandas gcntcs.
justificans , sed tantum justificatus in fide fu- Quem ingrcdicntcm in orbcm terrae angclicae
turi. Pertransiit Moyscs : non enim crat gra- laudes inducunt, et triumphaliter regredicn-
'ITim. vr, 10. — > Isai. xlvi ,

13. — ^ joan. viii, 52, f).!. — 4 T.tic. m , t.'). 5 Joan. 1 , 20 ,
2«.
6 Psal. XLiv, 8. — 7 Hebr. ix , 14. — « Liic. x, 30-34. — 9 Jercm. i.r , 9.
(j.3 GILLLUERTl ABBATIS Gi
teiii, iiiiu admiralittMis caiitico recliuunt : Qiiis** oMvse, ex qiia utulio oinnis enianat? An non
ext iste <nu vcnit de Edoiii , tinctis vestibus de A tibi velut oliva videtiir Veritas et Verbum Dei,
jBosra? iste foiniosus in st<>la\ utifiiie carnis eujus unctio docet nos cle oinnibus , cujus mol-
suae» liti simt sermones super oleum , eujus un{^'uen-
7. Jure (|uiiUiii fonnosus iu stoia sua , (|uae (uin elTusum nomen cst ? Iluic.olivaj pcrsonali
sine eoinmixlione concepta est, et de Virjîne unione consertus conditiouis, nou corriiptionis
nataest,et ab omni non modo corruplione nostrae oleaster» ut sic dicam, et pinyuedinis
sed etiam corru|)tionis fomite immunis couser- illiiis factus particeps.
vataest, et iii sepulcro dissoliita nou est,etdie Quid luminis, (piid dulcedinis, (|uid sua-
i).
tertia resuscitata, (luadragesiina in C(elum as- vitatis, (piid omnimod;e virtulis acceperit, ope-
sumpta , omiii die (cpiod sujter omnia niiran- rum ejus iiidicia loquuntur nisi quod loiige :
dum et amandum ) in salutis cibum credentibus excellebat cpiod sensit in spiritu, quam quod
proposita Quis non ad singula ista iniretur expressit iu actu. Denique ad omnia virtutis
amanter et dicat Quis cst istt: tam fuiniosus in B indicia dicere potes, Oleuin effiisum noincn
:
sudstoln? Cucurristi per hfec omnia adniiratio- tuiiin ; absque eo (juod intrinsecus latet-*. Aec
nis genera, imo stupidus per singula substilisti, enim consentaneum est, ut quamlibet iniriiicum
et ecce denuo nova tibi admirationis materia foris animae opus illius virtutes exaequet. Non
inde exsuri;it. Satis in illis exercitatus fiieris possum, Domine, quse in prospectu sunt, omiiia :
hic iterum ad stu|)endum excitaris (juasi illud opera tuacomprehendere.Confortataenim sunt,

,
libi dicatur prophet?e, Ne incniincris priorum, et iie(jueo a?stimare ilia : et cam quae intrinse-
nova ego facio^. cus latet quonam modo experiar gratiam? Ocu-
8. Quid magis novum quani quod in inyste- ,
lus non vidit, beatissima anima Christi, praeter
rio Dominici Corporis niutatur inateries, et te munera quae divinitus collata sunt in te. Ideo
species servatur ? Prislina manet forma, sed no- angelici spiritus deficientes iu comprehensione,
va gratia ,
quia nova substantia. Nova quidem non desinuut ab admiratione et quasi nescien- :
non in se , sed in hujusmodi specie. INovum tes sed stupentes in laudem supra positam
,
plane quod carnis Doininicaj substantia , in C erumpunt, Quis cst isle s/c formosus in stola
aliena specie sumpta, saiictilicationis virtutem sua, gradiens in inultiludine fortitudinis siuc?
animae confert, et spiritualem emundat sub- Hanc considerans praerogativam virtutum in
stantiam in mysterio Altaris immaculata caro. dilecto, jure sponsa custodes se pertransisse
TSovum quidein etsupra reliquorum usum Sa-
, dicit, et paululum pertransisse : quia sic in eo
cramentorum, quod non modo sanctilicationis singularem miratur gratiani tamen commu- , ut
nova gratia datur, sed substantia naturalis mu- nem constituat naturam, beatamque illam Chri-
tatur. INam per sacramenti benedictionem acci- sti animam esse cum reliquis ejusdem qiiidem
pit oblatus panis hanc ineffabilem mutationem, generis, sed diffeientis excellentisque virtutis.
et ex mvstica consecratione et Verbi viventis Parabamadhucalium vobis explicare transitum:
copulatione haec vivilicatrix gratia in carnem sed quod materia opportune suggerit, vel ma-
Christi redundat. Caro enim non prodest quid- gis exigit, sermo refugit jain urgens ad exilum.
quam , scd spiritus est qui vivilicat^, sacro- Nos interim ad quod veiiimus iu eo permanea- j
sanctae carni conferens in solemni sacramento D mus; quatenus ex hoc gradu, cum otium dabi-
spiritualem efficaciam ad vivificandos tanti par- tur, ad altiora transeamus mysteria sponsi Ec-
ticipes mysterii. Formosus ergo in stola , hoc clesiae Jesu Christi, qui vivit et regnat iu siecula
est , in carne sua ; sed multo formosior in as- saeculorum. Amen.
sumpto spiritu, qui utique carne praestantior,
quia Verbo vicinior. Et in hoc spiritu unctum
eiim intellige prae consortibus suis id est, non :
modo pra> filiis homiiium sed etiam prae Ange- ,
loruin agminibus. Quidni unctus sit pra' illis
oleo gratiae, (pii noii sicut alii participalione,

sed personali iiiiione iibcirima' illi conscitiis est
• Isjii. i.xiii, 1. • » Iil. XI 111 , IS , 19. — 3 j„;,ii. \i ,

ci. - < Cimli^-. i , 2.
i
65 IN CANTICA , SERMO VIII. 6G
** succensa igniculo, utranique naturam, id est
A humanam et divinam, inlegram fatetur in Chri-
sto Ecclesia ejus, et sicut evangelica mulier in
satis tribus humanae farinae, divinae sapjentiae
SERMO YIIL fermentum recondit ^.
2. Sed quid? indigebat rationali spiritu Chri-

Paululiim cum pcrtranshsem eos , inveni qitem diitît
Verbum ipse Patris et sapientia et veritas?
stus,
anima mea. Cantic. cap. iii J!. 4.
,
Nec quod lateret ipsum aliquid esse poterat,
sed ipse illuminat omnem hominem venienteni
in hunc mundum^. Qua ergo consequentia cre-
ato et illuminato indigeret lumen creans et
1. Pertransisti , o sponsa Domini, custodes illuminans? NuIIa plane. Ille non indiget, sed
tuos, consortes et participes suos : consortes mea est haec indigentia. Pvatio baec est nieaj
naturae, participes gratiae. Pertransisti illos, et B caecitatis , non non assumentis
claritatis illius :
pervenisti ad Dilectum. Quidni illos pertrans- Verbi, sed assumpti spiritus. Ego indigebam
eas, qui et ipsi pertransirent quasi funius, nisi ut et haec naturae meae pars Verbo uniretur, et
in dilecto suo starent? Invenisti Dilectum, et sic clarificatae in Deo portionis merita in uni-
invenisti illum unctum oleo spiritus pr?e consor- versos per fidem refluerent. Omnes nos me-
tibus suis. Perpendisti in illo virtutum privi- diante consubstantiali nostro reformamur in
legia quaedam in consimili natura. Invenisti Cbristo, accedentes per fidem ad ipsum. Et ideo
sanctam ejus animam quaedam habere dona totum oportebat assumi ut gratia refundere- ,
singulariter, quaedam exccUenter. Ideo pertrans- tur in totum, quia corruptio fermentaverat to-
isti illos, quia illum praetulisti et paululum ; tum. Manent ergo in una persona naturae ge-
pertransisse te dicis ,
quia consideratio tua in minae, sicut integrae, sic et imperniixtae. Divina
bac prajlatione nondum recessit a generis ejus- enim inconvertibilis et incommutabilis est : nec
dem communione. Sed numquid liic subsistes? potest converti in aliani, nec in se sinit aliam
In ulteriora et altiora ex bo(^ gradu urgenda C converti. Non valetin aliam ex se deficere. Defo-
est profectio, pertingendum in finem. Sapientia ctus siquidem illi foret omnis mutatio nec ma-
:
enim attingit a fine in iinem '.Denique et bae- gis in illam alia prohcere potest. Non commuta-
reticus, ut superiorem dilecto luo gradum con- re, sed communicare illam possumus, utpndo*
ferat , bunc tollit. Tantum carnem Verbo co- certe, non existendo.
pulat in Christo , animam negat aut si hanc : 3. Manet itaque naturis istis sua cuique tam
non audet f propter evidens ipsius Christi testi- quam proprietas. Consequenter etiani
integritas
monium dicentis Neino : tollit a nie animam competentes bis conipiehensiones, et affectus,
meam, sed egn poiio eam, et iterum sitmo eam), et contemplationes, et bcatitudines impermixt;e
animam sensificantem donat, sed ratiocinantem sunt, et distinctae , et differcntes, et numera-
tollit spiritum. Correxit in parte errorem , sed biles sine numero personae. Nam quis assereret
non potuit longius ab Jilgyptiis recedere tene- beatissimam Christi animam aut nihil sentire
bris. IVon potuit tridui iter conficere. Ecclesiae penitus dulcedinis et gaudii ; aut itcrum ,
gu-
fides bumanitatem nec solam constituit in Chri- D stum intimum iili permittere suavitatis et saporis,
sto, nec dimidiam. Utramque naturam coUocat et bcatitudinis illins qua beatissima perfruiliir
in Christo. Et quia divina simplex est et distin- Trinitas? Majoris siquidem est excellentiae esse
ctione carens; in homine triplicem illam, quam illud vitale bonum quam participale, longeque
ponit Apostolus, distinctionem fatetur : id est, expressior est experientia et domestica magis
integrum corpus, et animam, et spiritum '. inessenlia quam in usu ipsius. Esse utique id
Alioquin non homineni quem reformaturus in ,
ipsum uti est, non tamen ususessentiam confert.
se fuerat, suscepit. Denique et rationalis animae Quomodo crgo cssentia pcrfruitione sola non
parshumanae indiguit mediatoris remedio : quia polior, quia proximior? Deinde licet aniina
ignorantiae fuscata nubilo , ct concupiscenliae baec in Vcrbo omnia videt, et ipsum Verbum in
' Sap. riii , 1. - I Tiiess. V, 23. — ^ Luc. xni , 21. — 4 Joan. i , 9.
Vro fntendo
TOM. V.
G7 Gll.LEBEUTl ABBATIS G8
Vfibo \itU't : tamtii (jiiia ailinissa iu)ii fst in '•*' sit, sotl pioptor mmicidsilalcin lial)fiiliiiiii tain?
sot-ietatem essontiaf, utc ailmitti potest in aHiiia- IVani tt iina tlicilni- (itles, propter unam rem
litiitcm notitia». Nam lioc ipsum essentiaiiter cretlitam ,
cum tamcn cuif|ue sit Quaro er-siia.
Dcum esse, et sapientiam esse sninmam, et {^'o una res non tlicatur numerose, cnin niulta>
bonitatem esse, et virtutem sunmiam, et so- singulariler tlicanlur? Denitpie et multai seien-
lain, et sempiteriiam, (juitl Iiabcat tlelectationis lia-, et multa' voluntates ejustlem persona; tli-
et caiiilii, cui tlabimus nosse, nisi ciii datum est cnntur, et eodein tempore ,
propter nuiltitiidi-
et esse? Verbiim crjjjt» Patris tanto magis intime nem reriim quas vel scit vel viilt etiamsimul. Atl
et sincere et simpliciter se ipsum novit, et rcs crjô scitasrespicicntes, non ad ipsiiis nienlis
universa per se ipsum, qnanto meliore nititiir vim, qua tpiisfpie scit omne qiiod scit; et unius
privilegio essentialis unitas, tpiam unio pcr- multas, et multorum dicimus nnam scientiam.
soiialis. Cuin itaqiie tlicitur, Omnis sapientia a Doniino
4. Ila^c atl hoc rcplicamus, atl tliscernendas Dcocst, astruendam unitatem sa-
iiihil ofhcit ad
scilicet uiiius Jesu Christi virtutes, pro gcmina l> pit-ntiaj : ad ipsam, sed ad illa
(piia Iioc noii
in Cliristo natura; id est, Verbi essentialiter ex qua* sciuntur per ipsam, relertur quod dicitur,
l»atre nati, et spiritus ex tempore creati : nia- oninis. Keque enim quia miilta sunt, qua; illu-
xinie proiiter illos (]uide unitate personajajqua- minantur ut vitleri possint, aut multi ut videre
litatem, vel mai,'is unitatem inducunt et virtu- jiossint, ideo multiplex lumen est, (piod et visa
tis Qui tamen cuni omnia tlicanl

et scicntia?. illumiiial, et videntibus lucet. Quid ergo ? di-
animamhabereper gratiam, quaehabet Verbuni ceinus unam

eaindem esse scientiam anima»
et
per naturam; ipsi videntur quasdam distantias Jcsu cuin Verbo, imo omniuni rationalium spi-
et ^M-adus, ut sic dicam, inducere per distin- rituuin, ct inter se, et cuni Dei Verbo unani
ctionem nominum istorum, id est naturam ct csse sapicntiani, quia Dei Verbnin? Jain ergo
"ratiam. Quanlum illi denet;ant, qui hoc ipsum de sola aninia Jcsu non erit \\xc disceptatio et :
non dant per naturani habere vel nosse? Nam nullus jam erit nobis exilus ad tuendani supe-
etsi anima Jesu Verbo unita excellenter el pcr ,
riuspositam divcrsitatemscientiae inter Verbum
i;ratiam illuminata sit; numquid et ilhul Iiabere C et animam qnomodo patebit exitus,
Jesu. Et
dicetnr e\ 5îatia, ut naturaliter et essentialitcr cuni hoc niodo omnium una convincatur sa-
et simpliciter himen sit, et illuminans sit? Aut pientia (luia unnm luinen quod illuminat om-
,
quonam motlo erit naturae quam gratiae notitia nes? An forte quia diverso modo illuminatio
pi.Tstantior, si non expressior? At illud addu- lit, etiam diversaj inter se illuminationes sunt,
cunt quod lcgitur, et verissime Icgitur, qnia et ab eo pcr quod fiunt lumine difierunt : ita
onmis sapicntia a Doniino Deo cst , ct cuni illo etiain in animis rationalibus, et divinitiis illu-
fait sempcr, et est ante ccvum '. Si onmis sa- minatis , et lumen quo illuminantur, et ipsa
pientia a Deo et cum illo est, et ante aevum : illuminatio quae per lumen lit, ab invicem dis-
quomodo ergo multa; sapientia; sunt cnm illa, cernentur? Nam illuminatio quitlem lit in illu-
quc-ea Dco est, et illi coa;terna est, quia cum ininato, et ex tempore iit : lumen autem ipsum
illo ante ^vnm est? Non multae nec variae et non lit , sed est, et ex aeterno est. Hoc modo in
diversfe sapientia;, sed una sola et invariabilis una mente quis neget multas scientias esse, in
est, D qua intelligit multas co-mprehensiones esse,
non jam circa unain Domini
5. QucTStio luec quainvis una sit mcntis vis tjufe compreheiulit
Jesu solam rostringitur animam, sed se dila- et videt; et ununi lumon illumiuans, ut com-
tat ad omnes quae alicujus sunt participes sa- prehendere et vidore quoat? Hac ergt) distin-
pientia; ut similiter quaeri possit, an omnes
:
guonda sunt diligentor, luinen, et illuminatio
unam habeant cnm Verbo Dei sapicntiain, imo qua? per lumen iit in aniiiio intolligentis. Nam
an omnos aliam non haboant quain ipsum Dei hoc ipsum intolligoro, et illuminari, et scire
Verbum Quod si ita cst, una jain et
sapiontiam. est. Qiiis itaque non vitloat quainvis nisi sub- :
indivisa erit omnium sapientia. Et qua ratione tilissime non discornatur propter nonnullam si-
dicitur (5/«///a, si nonnisi una est?Quid, si itleo militudinem qnis, inquain, non vitleat dilTer-
:
iiumorosc dicitur, non (juia in sc numcrabilis ro inter se lunieii por (piod ilhiinin:itio lit , cl
luili.
G9 L\ CAINTICA , SERINIO VIII. 70
*' Imago attcnditur
illuminationom qua3 pcr liuiion fit in quovis cssc ipsum. in primo , simili-
illuminato? Alterum cnim creatum est, altcrum A tudo in secundo, veritas in tcrtio. Primum com-
creans; alterum illuminatum, alterum illumi- mune est omnium intcllcctualium-spirituum
nans. Nec potest essentialiter essc cadcm sa- sccundum, elcctorum lantum tertium solius ; ,
pientiaquae fit per ijratiam , cum illa quaj jier prope accedimus, in
incrcati spiritus. In j)rimo
naturam existit : illa quae fit in tempore, cum secundo proxime, tcrlium ipse est. Prope acce-
illa quae nata est ab aeternitate, dimus [)er aptitudinem proxime per coaptatio- ,
6. Si haec distinxisti in Dilccto, o sponsa , et nem. Prope ))er naturae primaeva, proximc pcr
ab his quae juxta statum humanae substantiae in virtutis privilcgia. Prope quia capaces; pro- ,
illosunt virtutes ad Verbi pertransisti divitias,

, xime quia capientes. Quonam enim modo non
,
tuncjure etexcellenter dicere potes Paululum : de vicino accedit immortalitas ad immutabili-

cum pcrtransissem illos, inveni quem diligit ani- tatcm,incorporaIitasad simplicitatem, illocalitas
ma mca. Sed quomodo aptabimus illud quod ad immensitatcm ; ratio ad vcritatem, virtus ad
ponitur, scillcet, paululum ? Inaestimabiiilcr B bonitatcm? Et ut exprcssius loquar; quid csse
praerogat omni crcaturae divina majestas, et vicinius ct similius potcst quam sapicntia sapien-
quasi vicina et familiaris sit, dicit : Cum pcr- tiae, quam illuminatailluminan-
justitia justitiae;
illos pauhilum , invcni qucm (liligit
transissem ti, justilicantijustificata? quidsimiliusalii quam ,
anima mca. Denique chaos magnum firmatum causativum causae , formatinn formae? Nani in
est inter nostram et ipsius naturam. Qualc (|U9b- formatofere nihil aliud attcnditur quam forma.
ris chaosPUtique inanitatis nostrae. Omncs gcn- Denique quod dulce est super oninia simile
ct ,
tes, ait propheta, cpiasi non sint, sic sunt coram videtur dulcedini et quod lucidum cst, luci.
;
eo , et rpiasi nihil ct inane rcputatis sunt ei '. Itaque proximum non injuste videtur, quod
Jure inanis reputatur nostra substantia, in cu- illi tanta aemulationc com[)onitur; proximum,
jus assumptionc exinanisse se dicitur illa pleni- quia nihil intcrponitur. Nam ctsi finitum no-
tudo. Quae ergo poterit assignari convenicntia strum incomparabilitcr exccdit divinaj immen-
et vicinitas inanis cum solido nihili cum im- , sitatis infinitas; imaginis tamen ad vcritatcni
menso? Qua ergo ratione dicit Paululum cum C : nonnulla dignoscitur csse affinitas.
pcrtransisscm illos , invcni quem diligit aniina 8. Jure ergo dicit : Paululuni cum pcrlrans-
meaP An forte pennigera estcharitas, etpraepeti issem illos , invcni qacm anima nica. ()
diligit
volatu ardentis dcsiderii interjacens hoc, de quam fdix, quam laetus proventus tam longi
quo loquimur, vacuum? Utique sic
praetervolat -
circuitus ! Bcati gradus illi, per quos in talenj
assentior. ]\am amare jam tcnere est; etiam
, evaditur terminum. Quaesivit in lectulo, cir-
assimilari et uniri est. Quidni, cum Deus cha- cuivit civitatem , interrogavit custodcs. Primo
ritas sit? loco quaerit pcr se et pencs sc. Secundo, ex-
Sed aliam hic ego paro rationem. Post
7. tra se, sed per se. Tertio vero , nec per se , nec
rationaliscontemplalionem creaturae sursum pencs se, Et hoc loco quanto humilius quaerit,
ascendenti primo se statim gradu divina offert tanto quidem efficacius; quantoquc a sui confi-
et occurrit natura, nulliusquealterius praestan- dcntia longius recessit, tanto rcperit citius. ///-
tioris naturae Non enim vcni inquit, invcni illum qui mc prior quasi
interponitur distinctio. , :
inter iraaginem et veritatem medium assignari D ovem errantcm et quasi drachmam perditam ,
quid potest, superius uno, infcrius altero. Quod quaesivit ct invenit, et misericordia cjus piaj-
enim veritas non est, quomodo proximius ac- venit me. Me, inquam, prior invcnit pcrdi-
cedit ad eam, quam ut ipsius simulacrum et tam, praevenit iiihil mcritam. luvcnit crranlcm,
character sit? In quo crgoaltcnditur in rationali praevenit despcrantcm : invenit diflcrcnlcm
spiritu ea, quae ad divinam cst naturam, ima- praevenit diflidentem : invenit qualis cssem mihi
go? Primo quidem loco, quia est veritatis et indicans, praevenit ad sua me revocans : vagain
capax. Secundo, si capiat illas, et fiat
justitiae invenit in erroribus, vacuam gratiae pranciiit
verus etjustus per gratiam, quod Deus est per muneribus : invcnit ut non cgo ipsum scd ,
naturam. Tria hic mihi distincfa sunt, id est, ipse me eligeret; praevcnit ut prior dilig<'rct.
capacem esse boni summi, ipsuni iiabcrc, ct Sic crgn clccta cl dilccla, qunesita ct acqiiisil.i,
' Isai. XI. , 17.

71 GILLKFtKini AHBATIS 72
^" l)i>minum, scd vidit iu
inveiita et pneventa, (|iu>imjilii iioii sccinulum ôuiiiis, ct de lonj,'e vi-
vires conatu, et supra vires alTectu illuni et di- A dil scahe innixum Nam etsi apprdicndit an- '.
ligam et qu£tram? Qua?ram, donec voli compos gclum, non tainen retinuit sed (piadam lucla* :
voccm l;¥titi;e proferam Invcni ifueni diUît : violentia benedictionis extorsit graliam *, ami-
nninin nna. Kjô inventioncm liic ad verit;itis sit pra?sentiam, et idcirco dicere non potuit :
et gratiic non reiero inilium , sed auymeiituni. Non dimittani illttni. Invcnit illum Maria Magda-
Pergens enim et proliciens anima de virtute in lene, sed prohibita est non dico tenere, sed
virtutem, de vcritate in vcritatcni, dum ul)i(iue ctiam tangere '', quia pcnes monumentum vitam
novis iiiformatur mysteriis, et infunditur gau- quaesivit. Suscepit diu e.xspcctatum , el inspe-
diis, per singulos profectuum giadus dlcerc rato invciitum scncx ille Simcon in ulnas suas,
polcst fni-fni rjttcni diligit nninia nien, \erhi\m

:
et gratulationis h-ctus erupit in canticum,sed
Patris Christum Jesum ,
qui est super omnia vocis hujus usum sibi non praesumpsit Nnn :
Deus bcnedictus in sa-cula scieculoruni. Amen. dimittani illttni. Dcnique sic ait Ntinc dimittis :
B servitm tiitim , Dominc secundtim vcrbiim tuum

,
in pacc ". Ltique in pace dimittitur solutus et

scquestratus a carne, ut non am|)lius concupi-
scat adversus spiritum , et illi repugnet. Ille ad
SERMO IX. novi amplcxum pueri, senescentis deposuit ho-
minis vetust;item , et in tran(juilliorem statum
Tfnuiillum, nec dlnuttam, donec introducam ilhim in a corporis corruptibilis pa^na, et carnis pugna
domum matris meie. Canlic. cap. iii , A'. 4.
dimitti se,vel postulat, vel exsultat : sponsa
vero dilectum ase non dimittendum praesumil.
Etquanto praeccllentis est gratiae non dimittcre
quod ames, quam evadere quod horreas?
1. illtim , nec dlmittam. Ego hujus ca-
Tcntd 2. Omncs hi etsi in carne, vel carnis specie
pitulisensum ad futuram volui tantum fclici- viderint; quosdam vel visionis vel apprchen- ,
tatem referre, quando sponsus dilectae manife- C sionis gradus distinguunt humanis in mentibus.
stam prascntic-e su.-e exhihcbit plenitudinem ut Quod nulli eorum indultum legimus, ista usur- ;
nihil sit quod interrunipat perpctuitatem. ?vam pat, cujus tcntamus eventilaresermones. ///cf/z/,
etquod praemittitur, Cum pertransissem illos tcnui , ncc dimittam. Inveni per aspirationem ,
non incongrue ad id refertur Cum cvacuaverit : tcnui memoriae retractatione ; non dimiitam
nninem principatiim et potestatem ut sit Dcus , continualione jugi. Tenui illum. Et tu cum in-
omnia in omnibus \ Ante ilhid enim tempus, veneris Christum, cum inveneris sapientiam,
quis ex sententia dicere potest : Non dimitlam cum inveneris justitiam, sanctitateni , redem-
///«/« .-^
Sed hunc arctat et evertit intellectum, ptionem : haec orania enim nobis factus est
etad praescns facit referri illud quod sequitur , Christus^ cum ista inveneris, tcne affectu, tene
:
Doncc intivditcam illuin in donium matris mccc. studio. Quod intelligentia inveneris, diligentia
Sed jam vigilanter singula consideremus. Primo tene, et retine, ut sic di("ani , renilentes virtu-
considera quam sint laetitiaj plena haec verba : tes,et lubricas spccies arcliori libi astringe am-
Invcni , inquit, tcntti , ncc dimittam. Magniis D plexu, donec vice versa ultro tibi inhaereant,
ille patriarcha Abraham legitur vidisse Donii- et amplexentur tegratis, etsine studii tui labore
num, non invcnisse. Apparuit enim ei ullro te teneant, nec sinant vel longius abscedere,
stanti in ostio tabernaculi ad meridiem. Deni- vel diutius abessc. Kt si (piando dcclines ad ofli-
que egressus de tabernaculo obvius, sedulus cia humanae necessitatis, ibi te insectentur et
sub ilice exhibuit officium ' in tabernaculum : revoccnt, et arripiant ad se, ut si non possint
vero introduccre non meruit nedum in cubi- , assiduc studium, scmper habcant obligatum
cuhim. \ idit et ^loyses apparcntem sibi iu llo- alfcctuni. >iam nouiiull;! mihi vidctur distinctio,
reb Dominum, sed tenere iioii iiieruit, (pii uec aii tu teucas Cliristum Dei viitutem ct sapicn-
])ermissus est propius acccdere ^. \ idit J;icob tiam , an lencaris ab ipso. .////</, iiK]uit , AY//^/f*«-
'
I r.or. XV, 2'i , 28. — » Oen. xvrn, 1-8. — 3 lixod. xix et xxxiv. — -1 f.eii. xxviii , l>, i;i. * III. X\M1,
24-29,— 6 Joan. XX, 10 , 17.— 7 Liic. n , 28 , 29. — 8 l Cor. i, 30.
73 m CANTICA, SERMO IX. 74
tiam , et amplexahitar tc\ Denique et de qiii-

"'
cam illum in domum malris mea; , et in cubicu-
busdam dicitur, quod tenuit ens supcrbia. Ouid A lum gcnitricis mca: IMuIto planior vidoretur
est tenuit, nisi , Irretivit, et implicavit, et ino- sensus si ita dixisset : Kon diniittam illuni cum
litae consuetudinis indissolubili ^ obligavit vin- introduxero in domum matris mea; , illius scili-
culo ? Hoc enim est quod sequitur Opcrli suiit , cet quae sursum est Jerusalem coelestis ,
quaj est
initjuitatc ct impictatc sua^ ut non facile evol-
: niater omnium nostrum. Nani ante illud tempus
vere et explicare ab illa se possint. Et ut am- omnia bic incerta sunt, et inter spem et meU\m
dicam, quasi cute quadam, si aliqui prava
j)Iius tluctuant, et pendulo nituntur gradu. Et quai
operti et involuti sunt consuetudiue vitiorum ,
erit ccrtitudo de gratia, dum mutabilis est na-
ut illam dediscere et desuescere, non tam ex- tura? Denique et ille ait : Ego dixi in abundnn-
spoliari sit, quam mca, Non movcbor in a^tcrnum. Avcrtisti
excoriari. In cujus rei indi- tia
cium, forte institutio leyis continet hostiai pel- faciem tuam a nic ct factus sum conturbatus*. ,
lem abstrahi-. An non tibi similia dixisse videntur Psalmista

3. Nam e i-egione quod stricta sacerdos indui B et Sponsa ? Quid enim aliud est
,
Non movcbor ,
jubetur linea; Veritatis te vult illius quoe de in cetcrnum quam quod hic ponitur, Non di- ,
terra orta est, habitu arctius astringi, ut per se mittam illum ? Sed ibi quidem manifesta pr*-
castimoniajet puritatis et innocentiffi tibi virtus sumptio, quia vicina ultio. Jvcrtisti , inquit,
inhaereat, et agglutinetur tibi : sed et omnia faciem tuam a mc , ct factus suni conturbatus.
sacerdotisindumenta, velcatenulis, vel balleis, Cum sit ergo in hac carnc facilis casus, et
vel vittis astricta et colligata sibi vult esse lex^ : frequens imj)ulsus, citus lapsus et cerlus labor;
utcum induerisDominum nostrum Jesiuii Chri- quomodo non videbuntur pra^sumptionis et ni-
stum, cum le indueris viscera misericordiae, niis promptulae devotionis esse h.TC sponsae ver-
benignitatem, charitatem, et reliquas quas aj)ud ba : Non dimittam illum ? Quis enim hic in eo-
Apostolum legis virtutes^; cum Christi te lide dem statu permanere poterit, praesertim illo
memoriter vestieris, ct contemplandae veritatis subtilissimaj contemplationis, qui vix attingi

invisceraveris affectum omnia tibi coaptentur ; potest tenuissimo mentis ictu?Forte ergo vcrba
et Goha^reant, et constricta siut, nihilque circa C haecnon securitalem, sed sollicitudinem sonant.
te vagari et fluctuarc possit, et tentationis vel Nec enim securitas esse potest, donec intro-
dissolutionis vento follicare. Qui se tali virtutis duxerit dilectum in domum matris sua;, et in
vestierit habitu , ut ei in naturam versa videa- cubiculum genitricis suae. Non erit tunc retinen-
tur, non ego hunc tam tenere quam teneri di-
'
di sollicitudo, quia erit ccrtitudo nianendi in
xerim. Tcnuisti,'\n(.\\\\\^manam dcjctcram mcam, illo felicitatis slatu : absque studii nostri usu et
ct in volantate tua deduxisli me^, Tenuisti ne disciplina; custodia ultro nobis afflucnt, imo
pergerem in defectum, dedaxisti in multiplicem intrinsecus de quodam inexhausto animae ven-
profectum. In voluntate tua deduxisti me ; id tre flumina fluent aquae vivae et indefessce dele-
est, in voluntate quaea te est, etquae secundum ctationis. NuIIa tunc erit necessitas in altuni
teest. In volunlate quaemagis trahensquam tra- fodere , nullus labor vel purgare j)uteos, quos
cta est, Nam et bonam voluntatem cum multo Philistaei rejÎeverinty, vel propugnare ne re-
laborenonnunquam attrahere nitimur, ct magis pleant, Ilic ille labor exigitur, nam inde exclu-
prosequimur quasi fugientem quam sequimur ,
D ditur. Quod ergo dicit, Non dimittam illum
ducentem. Sic enim legitur Co//r///>/V/ <^/«7V/t'- : studium j)oIIiceri videtur et diligentiam , ut
/rt/-e7. Bona talis voIuntas,sednondumpIacens: semper sollicita sit ,
quoadusque plcne j)ossit
justa, sed nondum jucunda. /// voluntatc tua esse secura : ne sibi elabatur de reliquo dilectus
deduxisti me. In illa qua^ blando constat boni suus Dominus Jesus, qui vivit et legnat in sae-
ipsius gustu : nec tantum, ut sic dicam ,
pigra cula saeculorum. Amen.
nititur ratione, quam j)ia boni ij)sius oblecta-r
tione.
4. Tcnui, ncc dimitlam illum , doncc introdu^
' Prov. IV. 5-8. — ' Psal. i.xxii , 0. — ^ Levlt. i, fi. — ^ Kxod. xxvm. — ^ «loloss. m. — '" l'sal. i.xxu,
Vi. — 7 Psal. cxvm, 20. -- 8 Psal. xxix , 7, 8. - 9 Giti. xxvi, 18.

^ Alias, delicalo.
75 ('.ILl.ir.KRTi AIUJATIS 70
""
pcnduiiliir; lutii niodct isli- torporciis cibus ct
• •• A indumcntum, sed etiain ducti'in:i, exhortatio,
coiTcctio, consolatio, ct univcrsa quae solius ad
anim% (•onimoda spectare vidcnliir. Opcra sunt
SERMO X. ha*c cliaritatis, cl oiationis vini obtincnt, cum
sohus Dci liiint intuitu : scd non sunt haec spe-
Non dimiHam illnm , donec iiitroducam i/iiim in dumum cialia et propria ipsius. Quid enim tam propriuin
malris meti'. Canlic. eaj». iii, y. 4.
quam dilecto soli intcndcrc, ct libere in amoris
se cxcrccrc ncgotio? Ab iioc spiritualis jucun-
ditatis exccssu ct ebrictate sobrium licri , ct
propter fratcrnas ncccssitates ab aHcnatione
1. Quae inlirmitatis cxempla sunt aptavimus mentis teniperare, quid nisi vultum in diversa
spoiisjie praetcrito scrmonc : hodicrno (piaj sunt niutare (?st? Dcniquc ct IMartha solHcita erat, et
virtutis aptcmus dc Scriptiiris sacris. Dc Anna B turbata circa phirima. Illa circa multa turbatio,
lci;I<ur, cuni intcntc profuso^juc cxoraret alTc- vidctur quaedam vultus in diversa mutatio. Ma-
ctu , (piod noii sitnt vultus cjus a/npliiis i/i di- ria optinia//i partci/i clcgit , tpice /lo/i aujeretitr
versa /nutati '. Vultus aniini interpres cst, ct ab ab ca^.

intimo alTcctu habituin tiahit. Idco ab ejus con- 2. Optima pars contemplationis ct dllectionis
stantia, intcrioris quaj in aiiiina cst, pcrscvc- cst usiis. INam etsi illa sunt opera charitatis, quai
rantife ducitur argumcntum. ISon sunt vultus exhibcbat jMartha; ibi tamen servit charitas ne-
cjus in diversa nuuati, quia nihil iniminutum cessitati , non charitas sibi. In sublevandis alie-
cst desiderii senicl concepti. Et quid aliud sonat nis nccessitatibus bonum opus, sed molesta
quod dicit, Non diniitta/n i//uni ; nisifTôn mu- causa. Bona enim miscricordia sed molesta ,
tabo in diversa vultum, ct intuitum mentis alio miscria. Bona curatio, sed circa quem versatur,
non divertam ab ipso? Sed et Apostolus simile non bonus languor. Bonus in hujusmodi com-
([uid hortatm; Si/ic intermissione oratc^ : etileni, passionis affectus; sed non bona compassionis
C/-atias agc/itcs semper^ : illud quo^juc , Gaiidcte C occasionem ministrans alterius passio. Fratcrnis
in Do/ni/io sc/npcr^.Continua et non interrupta in neccssitatibus charitas intuetur cui condoleat,
hsec vull cssc Apostolus orationem, gratiarum : quo moveatur ad miserationem, quid amovere
actionem et gaudium in Domino. Sed quis ista
, nitatur. At cum dilecti contemplantur virtutes,
ipso mentis habitu, et affcctu aniini indcfesso totum piacet, totum delectat, totum aliicit :
cxplcrc sufficiat, nisi cui diccre pcrmissum cst : nihil ibi videt quod hoircat, scd cui dulciter
Quis nos scparabit a contcmplatione Christi? adha?rcat. Hic proprius amorisusus est, hoccjus
Apostolus dicit : Quis nos scparabit a charitatc officium ut totus sit in amando. Sic est plane,
,
Christi^ ? A contempiatione dicere non poterat. cum una et individua jucunditas omnia convol-
Nam aliquando a contcmplationc segregari Chri- vit et complcctitur ; oflicium , linem , et causam.
sli illuin compellcbat charitas. Sive , inquit, Officium amor cst, causa visio, linis utrumquc :
//ic/ite cxccdi/nus, Deo; siue sobrii su/nus , vobis. neque ullus esse potest beatior linis ,
quam ipsa
Charitas e/ii/n Christi urgct /los ^. Charitas ergo visio et dilectio Dci. Omnia ad hunc linem san-
quadam dispensatione contemplationi se subdu- D ctorum vota suspirant. Finis iste ipse sibi linis
cit, cujus tamcn proprius cst ct familiaris in cst , se ipso contcntus in melius aii(piid exspc-
ipsa iisus. Omnia quae agit charitas, quamdam ctationem porrigcre non valens. Hoc est illud
habent indefcssoe orationis ct gratulationis vi- unum quod quod a Maria
necessariuni dicitur,
cem, et efficaciam. Scd tunc ista profusius et non tollitiir, in quo Psalmista gratuiatur it//A/, :
exceilentius exsequitur, cum singulariter in istis inquit , adhwrere Dco bo/iuin cst Hic est ille !>.
cxercetur. ^bsconde e/cc/nosynain in sinu pau- incntis cxccssus, qui usquc ad tcrtium cn»Ium
pcru , et ipsa orabit pro tc ad Doininu/n '. Klcc- Paulum rapucrat '". Hnec cbrictas tcnuilcnto si-
mosynao vocabulo non incongrue censentur niilcm Annae vultum cxpresserat ". Hoc muslo
univcrsa ,
qiia* indigcntibiis miscricorditcr im- madcltant Apostoli, cum illos vclicmcus rcplc
• 1 lU^;. 1,18. -
'
I riifss. V, 17. — ' lCphes. v, 20. — 4 l>liili|i|i. u , /i . — 5 n„iii, viii , .t.i. —> II Cor. \
1.1, li. 7 I.dli. XXIX, Ifi. - H I,,,,.. X, 41 , 'i^. '.1 l'.sal. I \Mi , 78 " II Cdi. xii , 'J. • >
I R«'g. I , I :;.
77 m CAMICA , SKRMO X. 7S
verat Spiritus '
, et illius, quod uovuni poUici- ^'
in te introdutitur, (]uo per so prior ascondit.
tus est Jesus, vini virtutem primo sensere *. A Quidni? In te nascitur, in te formatur, et in te
Hoc vino infusus Noe , spiritualis passus est non inlroduchur? Filioli , quos itcrarn partKrio,
soporis excessum, et carnis curam posthabuit^, doncc formctur Christus in vobis*^. In nol)is ergo
totus factus in spiritu ,
posteriora contemnons, Ciiristus ot parturitur, ct porficitur; nec somel,
quem anteriora tencbant ox integro. Folix si sed srepius, ot itorata crobro parturilione.lXeque
instar Annae hujus vini nunquam digessissetvir- possumus omnos Christi simul virtutes adaptare
tutem. lila enim foris castigato corpore mentis nobis, cqnidem ne unam quamlibot ad j)lcnum.
est passa temulentiam, et sanctam quam postoa Idcirco semper insistondum est, quia nonnisi
iion evacuaret ebrietatem. Nam hoc sibi vult sensim fit in nobis spiritualis parturitio Christi.
quod non ultorius vultus ejus sint in divoi-sa Qui orgo in mombris suis in sponsasua nascitur,
mutati. Talem sibi apprehensae jugitatem prae- cur non introducitur? Non onim vol parturitio
sentiae sponsa polliceri vid-otur cum dicit iVf-i« haec, vel introductio ad Christi potest reforri :
dimittam illiim. Qnid enim pra-clarum, quid B personam sed ad virlutos et gratiam. Idoo fro- ,
spirituale, quid sponsa dignuni dicerotur, si ad quens ost sicut parfuritio sic introductio. Nam ,
fidem , si ad justitiam, si ad humilitatem, ad ot consedore dicimur in coelostibuscumChristo ".

continentiam, ad beneficentiam , et ad reliquas, Sed sicut una est vera et aeterna sessio in ca^jis,
quae Christus esse dicitur, virtutes id referret, sic et introductio. Perambulavit Abraham tor-
quod ait, Non dimittam illum? Nam nec his ram promissionis antcquam possidoret *. Folix
vacua credenda cum dilectum quaesi-
est etiam omnino cui datur beatas illas pcrambulare re-
vit. Denique et communos hujusmodi virtutes, giones, ot visentis instar volucri calcare vesti-
et ita habentibus commodoe, ut caruisse nofas gio locum omnem, quem accepturus est in pos-
credatur. sessionem : cui licet stare non permittitur,
3. Eximium ergo quidpiam haec ascendore tamen datur in montem Domini; et
et singulare
indicat inventio per quam diloctum et compre-
,
quamvis per umbram adhuc cursim tamen per- ,
hensum applaudit, et non dimittondum praesu- lustrare cuncta , et se tali visu rcfovere.
itiit. Forte primitiae aliquae sunt futurae contem- C 4. Quae autem vera est et plena introductio
plationisetgloriae, propter quodadjungit, Z)««ec hic innui videtur cum dicitur Doncc introdu-:
introducam illum in domum matris mcce , ct in cam illum in dnmum mntris mcce. Felix omnino
cubiculum genitricis mecc ; in illam coelcstem cpiae adeo illigare potuit Verbum Doi , ot arctius
Jerusalem qua? mater est omnium nostrum, cu- . agglutinare sibi quo-
, et in exsilio collatorare,
jus muros salus occupat , et ])ortas laudatio, usque copulari in cubiculo detur. iVo« «-/////iVrr/w
cujus in jjacem jiositi sunt (incs. In illum locum illum , doncc introducam in domum matris mca-
lucis et laetitise, laboriosae vitae hujus introduci ct in cuhiculum genitricis mcce. Quod tunc (ict,
non iiossunt virtutes quae si ingrediuntur por: quando corjiore ot mentc j)lene j)ortabit imagi-
meritum, tamon excluduntur per usum. Ca-le- nem coelestis, ut domus intelligontiam ad cor-
stem ergo aliquam affectionem et supermunda- j)us, cubiculi vero ad mentem reducas. Aut si
num saj)orem in dilecto exj)erta, non jactando, magis jilacet, in domo jiossessionem accijie se-
sed gratulando dicit: iVo// r//////7m/// ////////, <'/r>//rc curam ; in cubiculo, socrotam : in domo, scm-
introducam in domum matrismccc. SednuuKjuid D jiiternam; in cubiculo , internam ; in domo , ut
non jam ascondit ad Patrem ? nuniquid non dicit Ecclcsiastes , acternitatis 9, et in cubiculo
praecursor introivit pro nobis? Et quomodo tu charitatis. In cubiculo, ubi clauso ostio non jam
introduces quo ipse prior ascendit? Tu magis ores Patrem, sed de cnetero adores in spirilu et
indiges ut ipso te ducat, cui dicitur Dcduc mc : veritate : In domum non dicit j)atris, sod matris;
in via mandatorum tuorum^. Vado, '\w\v\\K. pa- .,
et in cuhiculum gcnitricis. Novit illa monsurau)
rare vobis locum ; ctcum paravcro itcrumvcnio , suam , et idco sj)cm suam extendit ad illam
et assumo vos ad me ipsum ^. Quomodo ergo in- aeternitatem , veritatem , charitatem ,
quam asse-
troduces illum quo jam ipse ascendit? Ascendit cuta est Ecclosia primitivorum in ca-Iis. Nam
quidcm por se, scd adhuc in tc foris cxistit : quantum ad ca qutc Dci sunt spoctat, solus
' Acl. ri, X-JA.— ' Mallh. xxvi, ?!(. - 3 (Jeu. ix ,

•>.\ . ^ i
Ps;il. cxviii ,
3;"). - Joaii. XIV, ^ , 3. —
^ Galal. IV, 1'.). — 7 F.plies. ii , 0. — " (len. xii-xvii. — '.i Mcclc. xii , :>.
79 GILLllBKRTl ABBATIS 80
IkiI)wI iiiiiiiurtalitalrm ; el ipse liitiiii hnhhnl'"'^ /Jiur , h)i[u'ii ^ i/t iti /jjsum ihrmiain eC rfiiuic-
iiKuressihileiii ', vi superoiniiift srieiiti;e i»lfiii- A sctiin^. Maria ad Doiuiiii pfcles sotlcns iil ipsiun
tiido tharitatis Cliiisti , i\u\ iios iiiipifat iii oiii- teiifhal : tiirhahatiir JMartlia circa plurinia. In
iifiii plenitudiiieiii in se i})So', tpii est benedi- iiiultis turliatio ;
porro unuin est nocessariiun ^,
ctusDeuSjOtrej^nat inomnias;vculas*culoruin. inio jucundum. Denique t]uani bonum et

et
Amen. t]uam jucundum, habitare amantes in unum !
Alio(]uin iion est liahilatio in uniiin , nisi in
amore,tiiii iiihahitaro facit unius inoris in doino

^.
..»
Quid est unius nioris, nisi rojdero conformes

ainoris? Amor humanum animuin Deo conciliat,
SERMO XI. ct unit. Siini/cs, int]uit, ci criinus, cum appa-

rucviti. Quidni similes ? commendat se ipsam
Tiiiui , nec diwittam illum, donec introducam dlum in lliundis revohlta mentibus in;ijestatis divinae
domum matris meie , et in ciibiculum genitiicis we<e. B inaestiinabilis pulchritUflt), et intuentlS 111 se
Cantic. cap. III , jf'. 4, affoctuiii rapit, et quadam ratione sibi facit
similom , duiii aliud cogitare non sinit. Odore
—.»««—_
trahimur, transformaniur auteni visione. Bonus
ergo contemplationis usus, qui unius inoris effi-
1. Delicata cst species ainoris affectio, et cit et conformat nientem, et sum- humanam
teuui occasione lajditur L-etitia spiritualis. Ainor mam mansio , ultra quam
m;ijestateni. Bona hic
occupationum externarum impatiens est ; suis nec vota nos trahunt, nec citra tenere nos de-
satis habens inservire negotiis otio gaudet, : bent. Quis det mihi ut ha?c sit requies niea in
ad internani delectationem libcra

f|uiete fovetur, saeculum saeculi ? Folix qui ex cordc potest di-
habere tenipora volens. An non hoc ipsum tibi cere : Hic habitabo quoniam elcgi eam *
!
Maria
videtur sponsa innuore, dilectuni suuni ad cu- optimam partem elegit ,
quae non auforetur ab
biculi secretuin trahens? INovit illa diloctuni ca». Scientiae destriiontur, ovacuabuntur pro-
suum non jiosse foris secure possideri, nec in- C phetiae, linguae cessabunt'" : sola conlcniplatio
tegre quidom. Et quam durum est ainanti ani- non excidet in futuro. Ideo lianc tibi parteni
nium dimidiare cum Christo et mundo! Quani elige in praesenti, quae non auferetur unquani
duruni est, inquam, in dilectionis jura peregri- ut dicat anima tua : Pars mca Dominus, pro-
nas admittore curas et cceloste secrotum saecu- pterea coiitemplabor eum. Propheta dicit : Pro-
laribus infestare turbis Mcnwrfui, inquit Dci,
! , pterea exspcctabo cuin '
' . Recte quidem. Exspe-
rt tlelcctatus suin , ct e.xercitatus sum , cl clcjecit ctat enim boni plenitudinem cujus portionem ,
spiritus meiis ^. Si delectatio memoriae Dei nego- jam tenet. Qui contemplationis bono hic frui-
tio se exercet, ot exhaurit spirituni Prophetae ; tur, aniplius quid exspectare potest in hoc ge-
quoniodo plura poterit et perogrina cuin isto nere, sed aliud quid non debet.
complecti negotia? Jure ergo sponsa cuni dile- Bona haec, bona sunt roposita in annos
3.
cto cubiculum jietit, ut libero illi intcndat stu- niultos,imo in annos cunctos. Ideo, felix
dio, et ex animi sfii arbitrio perfruatur, et aniiiia, tiuae bono liQc frueris epulare, come- :
quieto iiectoro penitus amplexetur. Apparet il- D de; quia pars haec non roiietotur a te, sed
lani spiritu charitatis duci,et ex sponsae affectu refundetur et reforniabitur uberius. Haec re-
locutain , opportunitatem exercendi quae sic quies tua in saeculum saeculi , liic habitabo tjuo-
(piaerit ainoris. niani elegi eam : liic inhabita, ut cuin illo
Et quoniodo nos, si quid vel tenuitor at-

2. inliabites, qui setlet super Cherubim, super
tingimus de Christo, de sapientia, de suavitate, scicntia; jileiiitudineni ,
qiii lucem h;ibitat inac-
de conlempiationis gustu, non contcnti gratia, cessibilem. Et ideo iii speculationis luce sit lo-
nec mensuram contemplantes nostram statim , cus tuus. Uic niatris tuae Ecclesi;e proprius et
crumpere conainur, ct cubiculo fastidito festi- domosticus locus, haec ejus domus : caetera
ii;inius egredi a requie, et ab illa rtuiuio? /// quae oxercent temporalis neccssitatis ofGcia ,
'
1 Tiin. VI , 10. — » Eiibes. iii , 10. — 3 psal. i.xxvi , 4. — 4 Psal. iv, 9.-- ^ Liic. x ,
;({)-43. — ^ 1'snl. i.xvii,
7. — 7 1 Joaii. 1(1 ,2. — * Psal. cxxxi , 14. — 9 Lnc. x, 43. '" I C.or. xm ,8. " Hin-u. in, 3 i.
81 IN CAMICA, SERMO XI 82
istuiii ad Uneiii respiciiuil. Actionis officia trans quod novo condito homine die sexla septima ,
eunt permanent conlemplationis. Bonum est A requievit ab operibus suis Deus ^. Et tu quoque
:
hic tibi esse, hic tibi tabernacuhim fac. Non sabbatum tibi compara redime tcmpus, et ,
unum, et
tibi dilecto tuo unum, sed tibi et ipsi liberas ab exteriori occupalione horas vindica
unum. In hoc cubicukuii dilectuni tuum intro- tibi.
diic, ingredere in requiem tuam , ut recjuiescas .j. Sed vide ne hostes derideant sabbata tua ,
a laboribus tuis , sicut et a suis Deus. Septima ne illis serviant otia tua, ne illis vaces, qui va-
requievit ab opere institutionis; septima re- care Deo debueras. Vacate , inquit, ct videte
quievit a labore restitutionis in illa, ])ostquam : quoniam ego sitm Deus^. Bonum est otium
mundum condidit; in ista, quando se in monu- sed sapientiam scribe in tempore otii tui ^.
mento recondidit : in illa, postquam fundavit Scribe illam super latitudinem cordis tui. La-
niundana; in ista, postquam reformavit hu- tum eniin cor, quod curae non arctant. Im-
inana. Si quaesisti, si invenisti, si tenuisti di- prime in intimo cordis tui litteras quae non
lectum tuum, tene quem tenes; tene, inhaere, B delcantiir, et exara in tabulis spiritualibus si-
imprime te ilh, ut ejus in te vehit expressa gna sapientiae, ut dlcere possis : Signatum est
reformetur imago , huic fias conformis sigillo. supcr nos lumen vuUus tui , Domine ; dedisti
Erisautem si adhaeseris : qui enim adhaeret la^titiam in corde meo ^. Laetare et diem festum
Deo, unus est spiritus '. Forte sicut durae nia- age cum dilecto, et ejiulare , sicut scriptum est,
teriie difficulter in te primo fit ejus impres- in introitu gloriae hujusmodi. Sabbalum, juxta
sio : etsi laboriosa impressio, sed dulcis adha3- quod dicit Isaias', dcUcatum est , et sanctum , et
sio. Laboriosa est reformationis tuse sexta , sed gloriosuin'^. De/icatum , in(\uit, et sanctum. In
dulcia sabbata quietis sequuntur. desideriis est omnis otiosus^ : sed non sunt om-
4. Consepelire ergo cum Christo per hunc nia sancta desideria, qualia eorum qui volunt
sabbatismum in niortem. Beati enim mortiii dicites fieri , et per hoc incidunt in dcsideria
qui in Doinino moriuntur : amodo jam dlcit iniilta inutilia et nociva 9. Vides quomodo Apo-
spiritus , iit requiescnnt a laboribus suis. Spiri- stolus multitudinem desideriorum in vitio po-
tus hoc dicit, collatse utique quietis exhibitione C nit. Quid si et immunda fuerint? nam et mulli
et effectu gratiae quomodo et ipse testimonium
,
qui agere non possunt, in occulto cogitantquae
reddit spiritui nostro. Spiritus hoc dicit, quia tiirpe est et dicere, tenui se in hoc solantes
spiritus hoc efiicit. Ipse dicit, quia ipse donat. remedio. Ad horum distinctionem non conten-
Amodo jam dicit spiritus , ut requiescant n In- tus dicere sabbatum dclicatum , adjecit, et -
horibus suis. A laboribus , inquit non Ab ope- sanctum , et Doniini gtoriosum , ut non sit in
; ,
ribus Opera enim illnrum sequuntur illos '.

: confusione gloria tua. Si vacas sabbatum ha- ,
Opera sequuntur spiritum sicut calor ignem, bes si vacas et vides, et contemplaris delecta-
, :
umbra corpus, hix solem effectus causain. tiones Domini jam sabbatum tuum delicatuin
,
;
Qui sabbatizat in spiritu , non habet opus secta- sanctum , et sabbalum Doinini gloriosum :
est et
ri opera : opera enim sequuntur illum. Opera sabbatum ex sabbato, id est vacatio de vaca-
illorum. Quae sunt opcra illorum? Quae sunt tione. Prima vacatio est bona, si muudo non
opera quiescentium , opera mortuorum in Chri- vacas. Secunda quidem est melior, si tibi ipsi
sto, consepultorum ciim Christo, opera sab- et vaces , et cogites quomodo ])Iaceas Deo.
batizantium ? Festiva sunt, feriata sunt : otium Tertia est et o])tima, si etiam tui oblitus , soli
valent opera ista. Festina ingredi in hanc re- Deo vaces, et cogites quae Domini sunt, quo-
quiem, in hunc sabbatismum. Sed vide quod modo tibi j)Iaceat ipse. Non sit desidiosuni
non relinquitur sabbatisnuis nisi consepultis sabbatiim tuum , oj)eiare in sabbato tuo oj)era
cum Christo, non relinquitur nisi jiost sextani Dci. Opus enim Dei est ut crcdas in eum. Fide
diem, post sextam illam, in qua aut vetus homo vidcs. Videmus enim nuiic j)er speculum ideo :
crucifigitur, aut novus perlicitur. Nam propter vaca ut videas. Delicatum plane opus esl visio
illum dicitur, ut qiii mortui sunt in Christo, et visio Dei. Non est tibi necessitas de reliquo
requiescant a laboribus suis; et propter istum ,
dimicare j)ro fide, sed tantum dcliciari iu ea.
I C.or. VI , 17. — » Apoc. XIV, 13. — ^ Gen. n, 2. — 4 Psal. xi,v, 1 I. ^Lcdi. xxxTiii, 2j. - •> Psal. iT,
7. — 7 Isai. i.viii , 1 3. — 8 Prov. xxr , r>5. — - 9 I 1 ini. vi , (J.
83 CILLKIJKRTI AimATIS 84
^*
Krepta i'st jain ile contradictionibus persotnien- gregabiiiitur ct aipiihv '. Ksto tii ipiasi aipiila, et
lis populi, tl pcrveitfiitis liuTrtici. (lonslituc A aciilis iitcrc limiiiiibiis : spiritiiali assucsce con-
« aiii in c-aput coîtatioiuiui tuaruiii , iit coi;itcs teinplatioiii, commanc in pctris, ct in pnieruptis
cofîtationes lidelcs antiquas. Aincii '. cominorare silicibus, imo in singularis iliius
jictra', quae Christus est, cavernas ingredere.

Intra , juxta Isaiae verl)nm, /// cubictila tua
cliiude ostia ttia, ct abscondcrc inodicuni ad
momenttint , doncc pcrtranscat indignntio *. Ma-
SERMO XII." gis vero abscondere in aeternum ut deiectatio ,
mancat. Intra in culiicuium pacis, in potentias

Tfitiii , iiec Jimitlain itliini , (loriec iitlroJucam illiim iit Domini; (piia pax in virtute ejus. Memorare
(/omtiin niatris meu', Caiilic. cap. iii , )i'. 'i.
justiti;e ejus solius, ut in te sil)i ol)vicnt pax ct
justitia. Mcinorare justitia; ejus soliiis, quia

B quid habes quod non accepisti ^? Justitiae ejus
solius. Bona justitia quam adversns titiiiantia
,
1. Nesciunt cogitationes antiquas habere, vitia til)i pugna qiiadam defendis. Felicior, ni)i
(jui novitates verboruin cxquirnnt, qui nova non diinicas pro juslitia, sed magis dclectarisin
cxcndunt dogmata ,
qui juvenilia desideria non ea : ubi non conflictationi studes , sed delecta-
declinant, qui nihil habeut gravitatis, nihii au- tioni ; non seris cum vitiis jurgium , sed com-
ctoritatis, nihil antiquitatis [ilcnuni : non cst ibi merciuin cum virtnte contrahis. Istain possides,
Anien , non iinj)ngnas illa; ubi j)osteriornm oblitus,
nbi est ant disceptatio, aut deceptio
cogitationuni; nbi aut inlidelitas est, aut flu- non cogitas (jnae hominis, scd quae Domini et ,
ctuat fules ipsa. Ingredere in tutos recessus fi- memoraris justitiae ejus solius, cum justitia et
dei, introduc dilectuin in cubiculum inatris pax in te oscnlatae se fuerint. Regniini enim Dei
tuae, ut quidquid de Christo sapis qiiidquid jiistitia , ct pax ct gaudium'. Si regnum,
,
,
sentis, intra Ecclesiae constringas regulas, ad quare non et domus et cul>iculum ? In pace
ejus castiges censnram hujusmodi opera ope- C cnim factus cst loctis ejtis
: et /labitatio ejtis in ,
rare in sabbato tuo. Alioquin si vacas et tali- Sion^. Ingredcre in cubicuium j)acis, hujus ,
bus non vacas studiis, fiiciie in vacuo animo quidem extcrioris, sed magis iiiius interio-
cogitationes vanae ct venenata erumpent consi- ris, in habitationem speculationis quia Sion :
lia. Denique sicnt habcs,^^v«/// liominis pigri Speculatio interpretatur. In pacc, inquit, inid-
tirticce et spince obsident ^ ct Evangelia tibi ipstim dormiam et reqtdescam 9. Idipsttm ad
,
dicnnt quia diio eriint in lcctn ; iinits nssicnictiir, sj)eculationeni refcrt qnia haec est j)ars optima ,
altrr relinf/itetur^. Quasi lectus quidam est quae non aufcrctur. Dcnique et sj)onsa obdor-
otiosa vita et quicta in Ecclesi?e gieinio degen- mivit cum dilccto in cubiculo matris suae, et
tinni, eoruin qni nullo sunt ecclcsiastici mune- quemdam j)assa est soporatae mentis exccssum
ris onere occupati , nec providentiae et dispen- in amjilexu sj)onsi. Ideo sequitur, Atljuro vos
sationis sollicitudinedistenti, sed libero utuntur et caetera.
otio sub alieno regiminc. ]\on tanien hoc otio 3. Et tu ergo si sponsum apprehendisti, tenc,
omncs rite et jure debito fruuntur, sed libcr- D nec dimittas, doncc introducas in doinum et in
tatem quam obtinent temporis, dant in occa- cubiculuin niatris tu;e. Quid ego nunc tibi jêr-
sionem temporis. suadeo , ad quod te ipsa experientia perceptae

2. Bonus eniin lectus si quis eo legitime , dulccdinis inulto inagis invitat et aiiicit? Si quis
ntatur, et oppoitunitatem extcrioris quictis in cnim fciiato aiiimo furtiin ct quasi in rajitu
voluptatem convertat visionis intcrn.T. Hi snnt j)ra'Iil)arc j)otuit libcrae nieditationis fcstiva
qui assumentur ab hoc Ecclesiae cubiculo ad gaudia, ncscio si quid nncjuam libcntius agat,
illiid coeleste, ut ubi Christusest, et ibi *sint quain ut huic totuni et ex integro se studio
cuin ipso. Denique nbi fuerit corpus, illic con- tradat ct cxj)ediat. Dcnitjuc tialicl>ant sjônsam
» Isai. XXV, 1. — » Prov. xxiv, 30 , .Tl. - ^ Liic. xvii, .") i. — > Multh. xxiv, '28. — ^ Isai. xxvi, 'JO.
''I Cor. IV, 7. — T Honi. xiv, (7. — « l'sal. i.xxv, 3. — 9 Fsal. iv, '.(.
" llicserniu iii (..ilnc VallisClara' coiillmialnr ciiiii siipciioii.

85 IN CANTICA, SERMO XIH. 86
^^ dictum est, (piod aniantissimus Domini inter
prima pulchrae conteniplationis hlandimenta,
et ad quietis provocabant cubiculum quo di- A ,
liumeros reqnicscet. Requievit quidem et obdor-
lcctum introducturam se laeta gratulatur. Non mivit Jcsus in cruce, ut et tu cum ipso in pas-
diniittam illam donec introdncam. An non tibi sionis ejus fide et memoria dormias : vel potius
videtur quasi dicere his verbis ilhul de Psahno : inter istas sortes discurre inter pectus et hume-
Si dedero soninum oculis mcis , et palpebris ros, inter lidei mysteria , et manifestationem
tneis dormitationem , donec inveniam lociim veritatis. In altero fac tibi domum , in altero
Domino ? Omnia dimilto '
, ne dimittam illum. cubiculum. Amantissimus Domini Benjnmin
Omnia detrlmentum facio , ut Christum hicri- quasi in thalamo morabitur tota die , ct inter
faciam, propter supereminentem la^titiam prae- humeros rcquicscet *. Vides quomodo inter
sentiae ejus. Si dormierint duo , fovebantur mu- humeros thalaraum collocat? Quid ergo erit in
tiio : unus quomodo calefiet ^ ? Ecclesiastes hoc pectore? Utrobique plane conteniplationis pul-
dicit.Bonum est foveri et inflammari in am- chrae locus et intcr humeros , , et inter ubera.
plexu verbi (ignitum enim eloquium Domini B Sed uberior gratia in pectore , ubi amoris lo-
vehementer), et spirituahbus ajstuare deside- cus , cogitationum sedes, amplexus occasio, et
riis : ideo non dabo somnum ocuhs meis, et cernendi copia vultus. Bene ergo in pectore
palpebris meis dormitationem , donec introdu- Jesu thalanms, imo et thesaurus. Ibi enim et
cam ilhim in cubiculum matris meae. Tunc quie- deliciae Sponsi et divitiae Verbi; quia in illo
scam somnus nicus. Quasi dor-

, et suavis erit absconditi sunt omnes thesauri sapientiae et
mivit Joannes recumbens in pectore Jesu, ubi scientiae Dei. In hos ingredere thesauros, abs-
reconditi sunt omnes thesauri sapientiaj et conde te in abscondito faciei ejus a conturba-
scientiae Dei. Ibi verae quietis locus, intelhgentiae tione hominum , et nemo te exsuscitet neque
serenum , sanctuarium pietatis , delectationis evigilare Hiciat , donec ipse velis. Denique el
cubicuhun. Hic dormi , ut videas quod ipse vi- hoc habet ea quae subsequitur adjuratio sponsi
dit Verbum in principio Verljum apud Deum, Christi Jcsu, qui
, , vivit et regnat in saecula sae-
et Verbum Deum ^ et intelhgas in Christo culorum. Amen. ;
cum Patre existendi coaeternitatem persona- C ,
lem diversitatem , et unitatem consubstantia-

lem. Quid tiln videtur simihus somno? Huc se
non ])ossunt humani jactareintuitus irrumpere
ratio. Denique non videbit ha?c homo et vivet.
,
,
SERMO xm.
Bonum est ergo te obdormire, et humanorum
Te/tui , iiec diinitlam illum, etc. Cautic. cap. iii, y,. 4.
sensuum et affectuum obhvione sopii'i, ut hu-
jusmodi somnia somniare possis. Hoc Aposto-
h>rum cubicuhun est, qui nos gcnuerunt in
Christo. Quasi mater est Pauhis, cum dicit :
Filinli mei , quos iterum parturio , donec forme- 1. Adhuc capituli hujus nos discussio tenet :
tur Christus in vobis ^. Matrem habcs : vis ha- Tenui , nec dimittam illum. Itane adhibenda est
bere cubicuhun? Nostra^ inquit, conversatio in diligentia et studi(uu , ut dilectus luus appre-
rce//j ^.yr^. Vis somnum? Mente, inquit, cxce- D hensus retineatur? Si sponsusest, amanti re-
dimus , Deo ^.
spondet ex aequo : quomodo non ultro cohaeret
4. Huc ergo transi cum dilecto, hic mane, tibi, et astringitur gratis? Denique hoc habet
\\xc meditare, in his esto : aut si isto pertin- impatiens zelus amantium , ut etiam expulsus
gere non potes, temperatius age : si non po- importune se ingerat, et pudorem dediscat
tcs recumberc in pectore Jesu, ubi indefessae aemulatio dura. Nunc autem dicis , Non dimit-
puteus sapientiae; requiesce inter scapulas, ubi tarn illum ,
quasi declinare volentem si non in-
patientiae ejus exempla et mysteria contemple- stantius retineatur. Quomodo si amat, aut de-
ris. Inter humeros ejus quia principatus fu- : clinare volet, aut avelli se sinet? An forte
ctus est super liunicrum cjus"^. Et de Benjaniin sus[)icionibus amatoriis nioveris, et supervacuo
r.sal. CXXX.I , -i , ,"). - ' Keclc. iv, 1 1. ^ Joan. i , 1. - i r.alal. iv, \». ^»
Philii.i). m, :H). - f^
II Cof
I.'!. — 7 Isai. IX, 0. **
Driilii . xxxiii , \>..
87 GlLl.EBERTI AJWJAIIS 88
**
(|iu)claiu inctu anultciiili ,
pio inulto aCrfctu antiquitati , aliu(Uiujiis iiovilali tlaret. Teinpus
retineiuli? >on est tainen supervacuus tinior , A eniiu sueudi,et tempus scindendi ^. Siniul enini
ubi e.vitus iu ancipiti pendet. .\on est superva- et illa praecepta sunt, et isla pia.'dicta sunt.
ciius iiiter pericula inetus. Sed domestica tibi Sed in illis fiûra, ista sub (igui is. Ecclesia jam
iiiayis inetueiula est levitas. Nani Deus ille, el ista dividit ct scindit f|ii.'e fueraiit consuta : et
non mutatui'. Iiiiiata tibi levitas vicina est la- si novit litterani aliijuando seciinduin carnem
psui, et instabili qnodam vaj;ae meiitis motu sed jam non novit Synagojâ quein involutum
lacillime abriperis, si non lirine adhaiseris. quasi teiiuit, revelatum dimittit.
2. Sed nos jam ad priinitivain verba hsec re- 3. Ecclesia dicit : Tenui, nec dimiUam. Syna-
feianuis Ecclesiaiii. Ejus eiiiin esse videntur, {jojâ reprobat, imo et exprobrat : sed Ecclesia
lidei et cliaritatis jura adversus persecutionuin non veretur a voce exprobranlis et obloqueu-
injurias prophetica quadam praesumptione sibi tis, a facie inimici et perseqiientis. Denique
defendentis. Vide etenim qnam nuilti conati servus ille nequam dicit in corde suo : Moram
sunt spirituale hoc Christi et Ecclesi?e, vel di- ^facit Doininus meus venire^. Et ideo percutit
vellere, vel adulterare connubium. Conteiu- pueros Doinini ,
quia jam ejus noverunt et
plare adhuc iiiitia lai^tentis PLcclesiae, quando nuntiant adventum : sed illi propter Sion non
velut nova nupta in primos Christi properabat tacent, et propter Jerusalem non quiescunt.
amplexus. Qiiid furoris, quid fraudis illis , Je- Corpus possunt percutere, non possunt ab ani-
su bone, sustinuit diebus! 0|!ortebat quidem nio Christum excutcre. Flagellis firmius ligata
liHereses esse , oj)ortebat et persecutioncs esse, est in corde eoruni affectio Christi. In syna-
iit tanto adhaererel dilecto tenacius, quanto ab gt>|^'is flagcliati sunt, in custodias tradili , ad
ejus vel lide , vel confessione vehementius se cathedras tracti : sed gaudent in his omnibus,
abrumpi videbat. (7«/i nos , inquit unus pio quia digni habiti sunt pro nomine Jesu contu-
universa Ecclesia , scparahit a charitnte Cltri- inclias ])ati. Tcnui , ncc dtinittam illum. Tenuit,
A//'?Denique non est in illis vel fidei corrupta quia non timuit. iSon timuit duin turbaretur
veritas, vel confessionis obturata libertas. Pro- omnis terra, et majores numdi hujus potestates
jitcr Sion , inquit, non tacebo, et propter Jeru- G transferrentur adversus illam in cor amaritudi-
sidem non quicscam ^. Caesis in svnagoga disci- nis. AggUitinata est sponso funiculo qui rumpi
j)ulis deruintiatum est ut tacerent. Sed illi non poterat, funiculo charitatis qui ncscit ex-
j)ropter Sion non tacent, et propter Jerusalem cidi, quia illa nuntjuam excidit : liducialiter
illam carnalera non quiesrunt ^. Vere carnalis egit, quia charitate adhaesit. Qui enim adhoeret
Synagoga, quae vivificaiitem in se e.xslinxit spiri- Deo unus , est spiritus '
: ubi autem Spiritus
liim, etEcclesiae extoiquere conatur. Mon pro- Domini, ibi libertas^. Ideo libere egit , et spei
bavit Christum habere in notitia ; ideo tradita sua» confessionem tenuit indedinabilem. Et
reprobum sensum. Reprobavit eniin lapi-
est in tunc quidem fatuitatis res fldes videbatur, et
dem probatum, lapidem electum tenuit legem, : confusione digna confessio. Quid confusionem
sed Christum nescivit : tulit clavem scientiai, noiuino? Extrenii res erat periculi. Non tamen
nec ipsa introivit, nec alios intraie permisit. tiinere j)oteiant eos qui occidiint corpus. Spiri-
Quid nobis claudis, quibus Christus aperuit? tus eniin vitae ante faciein illorum , Christus
Suj)er humerum ejus clavis domus David quae DDominus^. Ideo et a carne avelli se facilius
,
aperit, et nemo claudit; claudit et nemo ape- jiassi sunt, quam ab ejus charitate. Kihil sibi
,
rit-*. Aperuit Gentibus, et clausit Judaeis. Cae- de se retinuit , iit illuni teneret. Ideo dicil :
«iias eniin in Israel contigit ex j)arte , ut Gen- Tcnui, ncc dimitlnm illum. Plane inter tot per-
tium i)lenitudo intraret. Cieca est Judaâ, et in vertentes ct persequentes teiiuit strenue et ,
litterae velamine ostium invenire nescit. Svn- diim adluic tenera erat nostrae lidei *las.
agoga' pra'di<;at velamen , reprobat vcrilatem, 4. Doncc infrotiucam illum in domiim mntris
non recte vel offerens,vel dividens. Rertc eiiini mciv. .lain introducta est lides nostra in tutuni.
dividrrct, si littera; observatioiicin ab cjiis iu- .\on est {jui j)alam imj»iignet illaiii : sed (jui fue-
terpretatione distingueret : si aliud tenij)us illius rant iêrsefjuentcs , lacli simt obse(juentes ; et
' Roni. viii , 35. — » Isai. lxh , I. — ^ Acl. v, '»0-12. - •< Isai. xxii ,
2'1. — ^ Kccle. iii , 7. 6 Maltli. xiiv.
ift , i«. — 7 1 Cor. VI , 17. — « II Cor. iii , 17. - 9 Jhicii. iv, iO.
89 IN CANTICA , SERMO XTII. UO
'' dilectum tuum ubi dimidius est
qui pervertentes, faoti sunt dirigentes. Jani in- , foris. Quid , si
troducta est de canipo in donnini, de pelago in A nec dilectum ? Quomodo enim dilectus, si fidci
portum. Jam in favorem versus est persecjnen- non fucrlt sociala charitas ? Christus resurgons
tium furor principum, et versutae haereticorum ex mortuis ,
jam non moritur '; sed sibi non
cavillationes , catholicae lidoi sincera veritate moritur : vide ne tibi , aut magis tu ne illi mo-
redargutse siluerunt. Jamerepta est fides nostra, riaris;ahoquin quai poterit esse mortui vcl ,
ereptusestChristusde contradictionibus popuH. cuni mortuo dilcclio ? Quanam ergo ratione di-
Jam constitutusestin cajuit gentium, necpositus lcctus esse dicetur ubi dilectio non est ? Si ha-
,
est nunc in signum cui contradicatur. Post t(Jt bitat Christus iucorde tuo per fidcm, sed foris
desudata martyrum pro fide Christi certamina; est per dilectionem vereor imo verum est,, ,
postquam persecutorum violcntias, et

tot fregit quia vel dimidius in te est, vel mortuus. Vivo,
liaereticorum refelht versutias; postquam non inquit Paulus,yV;/« non ego, vivit vcro in mc
est ampHus in cruce Christi scandalum, sed gau- Cliristus ^.
dium , et facti sumus mundo huic non theatrum B G. tibi vocis hujus usum assumc-
Potes et tu
contumeHce, sed triumphus gratiae; post tot re ,tamen cum eodem dicere potes Charitas
si :
enavigata pericula; nonne tibi videtur, quasi de Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum
campo quodam pugnae et laboris, in pacis et sanctum qui datus est nobis^. Sed est in aliis
quietis introduxisse cubicukuii dilectum suum haec vita laboriosa, in aliis libera, et in spiri-
Ecclesia Christi? tualibus quibusdam dcliciis agens. Quod si
5. V'ides ergo in initiis Ecclesiae nascentis nc- adhuc in carnis jura totus transisti, et princi-
cessariam dihgentiam, ne dilectus tamdiu desi- pibus tenebrarum in cordis tui recessus fL\cilis
deratus tandem apprehensus posset extor-
, et et familiaris adilus patet, etimmundis amatori-
queri. Quid ergo nunc de caetero fiet quando ,
bus animam tuam prostituisti ; quae erit tibi
in tutum introductus est, etquasi in thaUimum conventio Christo ad Belial ? qua? societas luci
per fidem? Dabitur de reliquo desidiae locus ad tenebras? Si vero viliis et incentori vitiorum
et dihgentiae valedicemus? pericUtabitur in tran- indixisti pro Christi charitate conflictum ;
jam
quillo ,
qui in tempestate non potuit ? An non C quidem dilectum tenes , sed nondum tibi res est
perichtatur quimoritur? Sine operibus , mor- in tuto. Turbaris adluic, et thalami tranquilli-
tuaesl fides'. Commendat Apostoius (idem, sed tate non frueris. Fidcs in portu est, scd pravaj
illam fiuce pcr dilcctionem operatiir^. Ubi dile- consuetudinis impetus, et tentationum vel emer-
ctionis opus est, vel dilectio operis, ibi vita cst gentium , vel frequentium
cumuhis adhuc libi
fidei. Quid, si est in credulitate veritas, in con- frangendus, aut certc fugiendus est. Tene con-
fessionehbcrtas, et non ibi per dilectionem vita? stanter inter discrimina ne le effugiat, doncc
Funiculus iste triplex non est et facile rumpi- , introducas dilectum in domum matris tufe, et
tur. Denique imaginaria hbertas est, quae de rain cubicuhim genitricis tuoe. Tene cum labore
dice non oritur charitatis nec tam nititur con- : ne minuscauto ct parum curioso citius clabalur.
fessio talis libertale sua, quam ahena hcentia Fide tenes, profcssione tenes : tene nioribus ,
utitur. Precaria est non propria; ex principum

, tene conversationc , nec dimittas. Non est de
favore pendet, non procedit de calore fidei. Fi- CcTetero nunc pro
fidci veritate conflictus, scd
des fervore charitatis animatur ad vitam. Pigra D hujus certaminis aestus adversus mo-
spirltualis
plane , ubi discrimen impendet, si non confes- res bonos ct vitam honestam totus incanduit.
sionis sibi vindicet hbertatem bcneficio dilc- Instant his diebus novissimis tempora pericu-
ctionis. Ahoquin a mortuo, quasi qui non sit, losa, quando sunt homines se ipsos amantcs,
perit confessio. Est ergo sine charitate ct fidcs cupidi, elati, invcntores, imo et incentores
mortua, etconfessio vana. Apostolus dicit Chri- malorum^.In exortu fidei christianae persecutio
stuni Jiabitare per fidctn iii cordibus nostris ^. nominis liujus grandis erupit lu)die pestilcntia :
Numquid per mortuam ? Si intus est vcritas, et morum focda satis ct lcnta nimis exhalat. Cor-
foris vita, divisus cst Christus : ipsc enim est rumpunt enim morcs bonos exempla mala.
veritas et vita. Nondum cx intcgro introduxisti Trahc nos, bone Jesu in odore unguentorum ,
' Jacobi n , 20. » Galat. V, f). -- 3 F.iihes, iii, 17. — 4 Hom. vi , 9. — 5 Oal;il. ii , 20. — 6 i\oni. v, 5. —
7 II Tim. ni, 1-5.
9t tlllXKnKRTI ABHATIS 92
^" Spiritiis
tiioriiin, iH- postilfiis aiira <U' vitiiio eiiiinpcns , Doniini, ol in pacc locns ejns. Sctl hic
salfin sapientiae in nobis inlatnot. Strnin veswr, A quiescat interiin sernu) noster , inagis vero sen-
ranlns intinit, sfm/irr in gratia stilc conditus sns noster in hoc ntinain rc(|iiioscat secreto cn-
sit\ Niini(|uid soliis scrnio, et non potiiis visus, hiciili : ut (juod expericntia docucrit, expres-
auditus , inccssus , oiiinis (leiiiqiic extcrior ge- sius icfmulat scniioiic sc^jiicnli ,
pra'Stante
stus sale condiri ilchet? Placetc , inqiiit, onini- Doniino nostro Jesu Cliristo, (jui cuni Patre et
biis per oninia, sicut ct ego ^. Qiiod si infatuati Spiritu sancto vivit et regnat Deus per oninia
sunt Kcclesiae princijês ,
plcbes in <jiio salicn- saecula saeculornin. y\men.
tur"?
7. Et nos, fratrcs, qui rcliîonis i^rofessores
"*••" ' ^ "
sunuis, sal esse terrae debeinus. Si eryo et ia
nobis sal cvannerit , in quo salietur ? Factus est
sacerdos sicut {)opiilus , ut licentius iJOjiulus
SERMO XIV.
sicnt saccrdos liat. Mundo se nionachi studiose B Adjuro vos per capreas
, fdice Jerusalem , , cervosqiie
conformanl et qui in mundo snnt, errorem
:
camporum , ne suscitetis iieque evigilare faclatis di-
suum nostrornm satis versute et nimis vere Ivctam , donec ipsa velit. Cautic. cap. iii ,
>'•. 5.
tuentur exemplo. Mutuis ad vitia sese , aut in-
formant , aut fovent exemplis ,
pastorcs et po-
puli , sjeculares et reliijiosi. Promptuaria plena
sunt hujusmodi , eructantia ex hoc in illud , aut 1. Patet illam obdormisse, pro qua talis est
turpis , aut tepidse conversationis spiritum pe- facta adjuratio. Quidni dormiat cum dilecto in-
stilentem. Heu! quam avido cordis ore pravnm gressa matris cubiculum , deliciarum recessus ?
hunc attrahimus splritum et corrumpentem , Dormit cum patitur mentis excessum de accessu
haurimus auram Pestilentia hsec passim influit
! dilecti. Jdjnro, inquit, vos ne siiscitetis dilectam.
per fenestras nostras. Jesu bone, quando erit, Beata plane, quae dilectum hunc et tenere per-
si tamen aliqnando erit sicut fides integra sic mittitur, et dimittere non compellitur. Tene
, ,
et incorrupti mores ? Quando continget ut sicut C quod tenes, tene et attrecta morose et diligenter
cuin veritate pax, sic non sit pugna pro virtule ? vcrbum vitae revolve volumen vitae , volumen :
Quando integrum te, et exarbitrio in contcm- qiiod revolvit Jesus, imo quodest Jesus. Invol-
plationis et quietis cubiculo complectemur ? ve le illi, involve te illa qua involutus est ipse
Pauci sunt in Ecclesia qui in hunc statum per- sindonc; qnia amictus est lumine sicut vesti-
venerunt, sed tamen pro parte profitentur mento. Induere dilectum tuum Dominum no- :
Tentii , nec dimittnin illum , doncc introducani strum Jcsum Christum. Excide tibi niemoriale
itliini in doinuin niatiis inece , et in cuhiculum diligenter in petra , monumentum novum , in
senitricis mecp. Non est tota talis Ecclesiae fa- quo nondum quisquam positus fuerat. Chrislus
cies , sed tamen multa talis , ut dicere possit : enim petra. Semper nova reperiri possunt in
Tenui, nec dimittain illum, donec introducani in Christo. Ad nova potest penetrari. Miilti sunt
domiim matris niece , et in cubiculuin i^cnitric/s in illo recessus innumera-
, thesauri sajiicntiie
///eft'. Fides profusior est, contracta sunt negotia bilcs. Non
uno contentus vellere; saepiiis
est
charitatis. NuuKjuid in universitate crcdentium D tonderi potest. Bona vellera sunt sensus luy-
hanc advertere est distinctionem , et non etiam stici sacrati affectus. Talibus abundat Jesus
, ;
in slngulis nobis ? Quis enim erit cui sicut verae nudari et exsjioliari non potest. Lcelabor, in-
et indubitata? lidei sic ctiam affectiium piorum
,
qnit, super eloquia tua , sicut qui invcnit spolia
integritas constet Magnus planc est, si quis

? ///«//a^. His te vesti spoliis, involve velleribns,
est ,
qui sicut nunquam titubat in fide, ita pas- ut calefiant, sicut scriptum est, latera tua^ : elo-
sionibus aniini nullis turbctur. Planc talcm ego quiiiincnim ejus ignitum^. In liis (juicsce ut ,
dixeriin cubiculi sccrcta ingrcssum. B<tiium cu- suavis sitsomnus luus, sicut Salomon ait*'. De-
biculum cordis traiiquillitas. Cum aliis laborat ni(juc ct sponsus istum dilcct;e sua» somiuim
sapientia; scd cum liumili et tranquillo quicscit tuclur etfovct, illam cxsuscitari vetans. Adjuro
Coloss. IV, 0. 1 Cor. X, yXy \V.\. * Psal. I

(•>•<. — 4 Jol) xxxi , 20. ^ Psal. < wiii . I 'lO.
'' '>A. " .\liiis saiiciil.

l'rov. 111 ,
,
93 IN CAiMICA, SERiVIO XIV. 9i
^''
vos pcr caprcds , ccrvosqtie camporuDi.
, inquit, intcritu revocare. Clirislus singularitcr non tam
Nova plane atljuratio nec plus habens adniira- ,
A cervusquamliinnulus dicitur :qui nitilurajterna
tionis in specic, quani in virtute niysterii. novitatc, ncc liabet aliquid vetustatis admixtum,
2. Quaerens quid in se sacramenti involutum quod subinde renovatione indigeat. lUe singu-
contineant haec animalia ;
quamdam Hbera; mcn- laritcr caprca videndi privilegio. Deniquc nemo
tis alacritatem , ct agilitalem spiritus, cursim novit Patrem nisi Filius, et cui ipse voluerit
se et saltuatim , ut sic dicara , ad superiora fc- revclare ^. Omnia autem nuda et aperta sunt
rentis , intclligo adumbrari in illis. An non et oculis ejus. Ergo ct hi quoque quasi caprce
tibi velut caprea; ct cervi quidam videntur, qui quaedam spirituales intclliguntur qui revelatos ,
licet in corpore commorantes corporis tamen , habcnt mentis oculos in agnilione Dei qui spi- :
evaserunt incommoda et spirituali , omnia et perscrutan- levitate rituales effecti dijudicant

pondera carnis pene non sentiunt, et tcrrenae tur qui revelata facie gloriam Domini contem- :
molis materiam nescinnt mentis beneficioPHi plantur. Cervi vcro sunt in eo quod in eamdem
suntqui spiritu ambulantcs, ultra non scntiunt B imaginem transformantur a claritate in clarita-
desideria carnis aut si sentiunt, languida cerle tem tanquam a Domini Spiritu qui' veterem
: :
ct quasi palpitantia,ad exlremum duccntia ha- deponentes hominem novum induunt eum ,
litum. Fos, inquit Apostolus his qui hujusmodi qui creatus est in justitia, et sanctilate veritatis:
sunt, non cstis in carne , sed in spiritit\ Deni- qui senesccntem devotionem , et quodam lan-
i.\\iectsi cognoviiniis Cliristuin scciinduin carneni, gucntem taedio in novum denuo fervorem rc-
,
sed jam non novinius'. Jam totus spiritualis ducunt,et perseverantiae fastidia nesciunt re-
jam se ad solitudines coelestcs con-
faclus est, paratione frequenti. Qui ,\iu\\\\IIsaijls, confidnnt
tuht,jam conscendit ad superiora. Ideo dicit inDoniino, iniilnbiintfortitudinem.nonaindem
Ecclesia Similis est dilecttis meus caprece liin-
: ut veterem jicrdant , sed ut novam adjiciant.
nuloque cervorum super inontesBvthcl^. kdhos Mutabunt fortitudinem instauratis frequenter
te montes invitat qui dicit: Siconsurrexistis cuni incremcntis. Mutahunt, inquit, fortitudinem :
Cliristo ^, etc. Quasi capream te spiritualem current, et non Inborabunt; ambtdabunt, et non
fieri vult Paulus, qui ad illos te coelestes montes C rfe/?<7<?/?/9. Mutatiohaecprofectuum videturinno-
provocat, qui singularis illius hinnuli te vcstit vatio jugis sine defectu, sine fatigatione. Bona
imaginem. Sicut, iniimt, portavimus imaginein quidem fortitudo quaj currens licct cum labore
terreni , portemus ct imagincm cjtts qiii de coelo ad defectum tamen declinare non novit. Me-
cst'\ Bonus cervus et ipse Paulus ,
qui ait :
ZVo- -
hor plane, quaj nec laboris sentit molestias; sed
cst''. Bonus plane cer-
stra convcrsatio in coelis oppositarum diflicultatum transilit scandala, ct
vus, qucm
Domini vegctat et agit. Spi-
spiritns velut in campestri planitie cxplicitis gressibus
ritus enim Domini subtilis ct mobilis. Boni utens, juxta quodscribilur, Cttrsor levis expli-
cervi, quos vox Domini praeparat quibus re- , cat vias suas'".
velat condensa mystcriorum , condensa in qui- 4.Hoc cstquod in praesenti cervos camporum
bus benedictus ille latitat hinnulus. Bona ccrtc dicit, quod illis qutelibet aspcra et ardua qu;cli-
caprea ,
quae ad omnia ,
quae vel sibi j^roposita bct, plana sint ct j)crvia, ct inoffensis cxposila
sunt , vel imposita , impigra et indcfcssa dcvo- cursibus quasi planioris a^quoia campi. Vox Do-
tionespiritus dicerepotest,P«ra?«w cormcum, D mini, vox intimje inspirationis mentis auribus
Deus, paratttm cor metim 7 quae ea quae retro : suavitcr illapsa. Illa cst utiquc qua? ccrvos Imjus-
sunt obliviscens, ad antcriora cxtenditur. ccmodi pra-parat, qua; rcvclat condensa. Nam si
3. Audisti communia : audi singularia , utali- qua condcnsa sunt, ct crcbris scandalorum qua-
quid distinctionis intcr ha?c assigncmus anima- si spinarum aculcis obsita; illis condcnsa
non
ha ,
nec confusa ct indiffcrcns sit dc utrisquc quorum Dominus perlicit pedes quasi cer-
snnl,
disputatio. In ccrvis antiquitatcm attcndc viven- vorum qni nnllo injuriarum obicc tardari pos-
:
di, ct videndi acumen in caprcis. Cervi quadam sunt, niagis autcm complaccnt sibi in tribula-
artenaturali ascniosc tueri pcrliil)cntur, ct ver- tionibus, etacccptas liabcrc norunt injurias, aiit
gentem in defcctum vitam rcdiviva novitate ab ncc rcspiccrc j)cnitus, cx vchcmentia dcsidcrii
' Rom, VIII, 9. — » II Cor. v, IC. — ^Canlic. ii , 9 , 17. — 4 Coloss. in, (. — 5 i Cor. xv, 19. - 6 Pliilipj».
ui, 20. — 7 Psal. i.vi ,8.-8 Mallli. xi, 27. —9 Isai. xi. , 31. '" Jcrcm. ii , 23.
O.-i GILI.KULUTI AnnATIS «6
*"
ail siipciiora propeianlis, tl iiitciKltnlis in an- rarfiiin inlinuis intiiniuni ''
? Qnasi spirilualis
teriora. O iiiisera liaec tenipora nostia ! (pio- Ailain Eva eflicitur , duni subjeclis conipalitur
inoilo ab Iiac iimila in {ontiarinin oiimes pene apostolica lirniitas : ct siiljliniitas virtutis et
resilinins, eliaiii (pi;e pietatis pleiia snnt specie, scicnti* sobrietate (piadani capacitati teinpe-
atl injiirias iiitt r|)ictaninr ? Ll)i(pie fere obicein ratur inlirmoiiim. Kt si inente excedit Deo,
patiniur, et im|)inyinius in planis, et lubiivn sobritis taiiicn lit aliis'. Mcnlis excessus bonns
facta suiit in lAutfAs vcstigia iiostra , siciit dicit est sopor : non superbiam inducens, sed sobrie-
Jeremias'. Oninia nobis obstrusa (pierimur, si- tatem docens. Adjurn vos ne cxsuscitetis dile-
quidein iter pij^rornni quasi scp( s s|)inarnm'. ctaiii , doncc ipsa vclit : et si mente interim
Ad (pierelarum occasiones t;ratulaninr , ad sii- exccdit Deo , itcrum tamen sobria fict. Si
spiciones parati, ut, quemadmodum scriptnm modo dorinit , evijîlabit rursuin, et vina quae
est , terrere nos videatur sonitns volantis folii

^, reperit, cuin teinperamento quodain vobis
et animi molestias manibus et verbis accersire refundet. Ipsa novit quando dividat praedam
nitamiir. Iiide est quod siiiritualium virorum B domesticis , et cibaria ancillis. Quomodo non
niinis crebro inquietamus quietem , inlerrum- misercbitur Uliarum uteri sui, quae nec ancillas
piinus otia, etmentis ad superiora intenta?i)er- praeterit? Bonae tainen filiae ancillasse reputant,
turbamus soporem , et a gratissimosponsiavel- et naturalem nesciunt libertatem, dum veritatis
linius amplcxu. spiritu liberatas se esse recensent. Veie enim 11-
5. Hiijuscemodi eigo molestias, quas vcl pcr- berae sunt, quas liberat veritas : et ideo aliani
versitas cjuaerit , vel infirmitas parit , a dilccta libertatem ignorant, quae per adoptionem li-
suasponsusavertit, filias Jerusaleni ad spiritua- beratas se ijaudent. Denique quanto magis est
lein quamdam alacritatem invitans. Hoc enim gratuita adoptio , tanto est abjcctio devotior.
sibivultquod per capreas et cervos adjurat ut , Eaedem ergo et ancillae sunt et , filiae; quia ubi
spiritualium ad a;mulationem provocentnr vi- major cst in adoptione dignatio , ibi justior in
roruin , et ab infestatione importuna dilectae subjectione devotio,

quiescant. Adjuro vos ne exsuscitetis clilcctam 6. Ne suscitctis cam , doncc ipsa velit. Ipsa
donec ipsn vclit. Utile vobis est ut dilecta evi- C novit quando dividat praedam domesticis, et ci-
gilet; sed cxs|)ectate donec ipsa velit. Ejus ex- baria ancillis. j\on est de ista metuendum quod
spectetur arbitrium, ad cujus cura vestri spectat legitur : Filia populi niei crudclis, quasi stiuthio
officium. Tunc volet, cum Spiritus illam velle '« dcserto^. Struthio pennae speciem habet
docuerit. Unctio Spirilns docebit illam. Adhae- carettamen effectu volandi. Nescit per mentis
rens eniin dilccto, unus cum illo effecta est spi- excessum volare propterea speciem non visitat;
ritus. Ideo dicere potest : Spiiitus Domini supcr suam, sed derelinquit in terra ova sua. Oblivi-
me, co cpiod unxerit me, evangcliznre misit me'^. scitur quod pes conculcet ea , bestia conterat.
Ergo evangelizabit vobis cum acceperit tem- , Non novit in contemplationis soporem assur-
pus a Spiritu. Interim bibula liauriat quod re- gere struthio , ideo se compassionis affectu non
fundat uberius. Contemplationis gratia compas- induit. Ad commodum enim spectat filiarum in
sionem non evacuat, sed informat et racntis ; mentis excessu dormitio niatris , et totum de
excessus tempcrantem reddit inlirmis. Deniquo compendio est quod spiritualis ejus somnus
cnm dormit Adam , virilis costa in infirmiorem D protrahitur. Ideo dicit : Adjuro \yos ne exsusci-
moUescit scxum et propter socialem copulam
;
tctis dilcctam, doncc ipsa vclit. Bona adjuratio,
de latcre viri formata est mulier inio in sociam : per qnam ct niatri parcitur, et profcctus qua;ri-
mulicrem Adam ipse convertitur, et conformatur filiarum. Qunnto enim liberiusvacat et videt,
tione quadam transiit in conjugem. Ideo dum tanto uberius adolescentulas rcvisit. Quanto
evigilat, charitatis vocem primam emiltit,in sublimius suspenditur, tantodescendithumilins,
compari sua se ipsuin agnoscens -.Hocnuncos, condescendit utilius. Quid vultis tcmpora dis-
inquit, dc ossibus mcis , ct cnro dc carne mca^. jjensarc , (pix spoiisus posuit in voluntate dile-
An non tibi Paulns videtur virilem dignitatem ctai ? Nc cxsuscitclis , inquit , illam , donec ipsa
in liumiUorcm sexuin dellectere cum dicit se vclit. Tunc volet cuin ab oculis ejus evolaverit
' Tlircn. IV, 18. — » l»rov. xv, 19. — ^ j^vit. xxv\, ;tC. 4 Isni. ixi, 1. — SOen. ii , 21-23. — « I Cor
IX , 22. - 7 11 C(ir. V, i;*.. — •*
Threii. iv, 3.
97 IX CANTICA , SERMO XIV. 98
visio dilecti. Lubrica est ejus praesentia, et ela- ^'
taceat (ilia ChakhTorum. Deus bone , quanta?
bitur subito. Egn, inquit, dilecto, et ad me con- A sunt hodie filiae Babylonis ,
quae nesciunt can-
ccrsio ejits'. Quid tam sanctum tentatis com- tica Sion, propter quas organa nostra suspendi-
merciura ante tempus divellere ? Beata collatio, nnis Quanti sunt Hlii Edom, qui nos exinaniunt
!
sed brevis hora. Sufficiat illi brevitas sua : quid et exhauriunt laetitia spirituali ! Compescis filias
illam decurtare vultis tam exiguo iunni-
? ISihil .lerusalem ab infestatione dilectae. Utinam mi-
nuendum est momento. Fruatur interim libere hi,Domine, a filiabus parcas Babylonis. Dispar
hora fugaci. Exsuscitare eam vultis , et avellere enim est, et satis molestior vexatlo malignan-
ad vos quam Christus exsuscitat, et in se evigi- tium, quani amantium. Sed tamen nescio qua
lare facit? Denique etsi dormit ipsa, sed cor ejus nostri temporis hujus miseria ipsi amantes facti
vigilat in Ciuisto.Petrus et qui cum ipso erant sunt malignantes. Quanta malignatur hodie ami-
in monte gravati sunt somno, et evigilantes vicus in sancto? dixisse debui, Inimicus; sed dixi
derunt niajestatem Jesu. Bene gravati somno, in quod magis dolet. Ipsi amici facti sunt inimici.
quibus humanus reprimebatur sensus. Gravaba- B Amici professione inimici affectione. Specie :
tur et reprimebatur in ipsis quod erat ex ipsis, ut amici sed amicitiae virlutem diffitentes. Ami- :
ad ea quae mundi sunt caeci et hebetes, tantum ad cus Absalon, quia filius; sed quanta malignatus
cognoscenda quae Dei sunt,spiritu evigilarent est sceleratus in sancto , filius in patre, Absa-
excitati divino. Ec/gila/ilcs, inquit, viderunt ma- lon in David ? Absalon Pax patris dicitur. Bo-
jestatem ^. Bene ergo vigilat, qui talia videt, qui num plane nomen
sed ipse nominis hujus vir- :
videt gloriam Unigeniti a Patre; qui audit ar- tutem abnegabat. Affectavit regnum, incestavit
cana verba, quae non licet homini loqui. Non cubile. Felix tamen David, cui inter tot filios,
licet ei dici in quo Filius Dei nondum resurre- nonnisi unus persecutor erupit. Quem niihi
xit. Vidcte , \nc\y\\\., nemini visioncm dixeritis dabis hodie intcr magistros, cui nonnisi unus
dnncc Filiiis liuminis a mortuis resurgat^. iVon Absalon insidietur ? An non quasi Absalones
potest ei dici visio, in quo nondum Christus sunt quidam, qui, sicut scriptum est, /?«fV7«
resurrexit. Denique simile dictum est INhuiae : prcedicant , et mnrdcnt dentihus^l Affectant lo-
Nn/i me tangcrc ; nnndum cnim ascendi ad Pa- C cum patris, fncdant cubile, dum pravis susur-
trem^. Non licet ei dici qui non est raptus in riis socios corrumpunt
,
et subvertunt corda :
paradisum , in locum deliciarum locum de

, in innocentium quibus patris spiritus suaviter
, in
quo Petrusdixit: Bonum est nos /licesse^. Bene quiescebat. Imitatione Absalon est qui magistri ,
exsuscitatur, qui in hunc cimi Paulo rapitur pa- '

et locum sibi pacem
arrogat, et vitae derogat ;
radisum^; qui ascendit cum Petro in montem ,

praedicat,etmordet dentibus. Malus est morsiis
qui vel una cum Christo potest hora vigilare, derogatio, malus cibus de quo dicitur Dulcc cst :
quem non homo tangit, ut exsuscitet et evigi- cnim in nre cjus malum et ahscondit illud suh ,
lare faciatChristus. Et Petrum ipse tetigit, ideo lingua sua^". Abscondit donec evomat in tem-
evigilavit et vidit majestatem ejus. Denique et pore virus collectum. Quanta malignatur anii-
haec ipsa dilecta vide qualis exsurgat de sponsi cus in sancto ? Denique quas non videt suspi-
amplexu. Quce est ista, inquit, (jucc asccndit catur. Posueriint, inquit, signa sua signa, ctnon
(juasi virgula fumi' ? cognovcrunt. Ponunt qua3 non inveniunt po- :
Sed nos jam hic ascendentem revocemus

7. D nunt quaepravepostea exponunt. Signa, inquit,
sermonem et capituhim hoc alteri servemus
; sua. Se ipsos enim in signum ponunt, cum cx
principio, imo illi qui de se ipso dicit Egn prin- : suae pravitatis reguia alios mctiuntur. Signa
cipium, (jui el lociunr vnhis'^. Qui utinam nobis inquit : quasi dicat, Tantiim signa, et non veri-
sit et sermonis principium , et cordis verbum; tatem; signa nou' certitudinis, sed suspicionis.
ut quae locuturi sumus de ipso, prior ipse lo- £t mm cognovcrurtt. Non enim cognitione , sed
quatur in nobis. Loquere, Domine, loquere conjectura Malignatur inimicus in
nituntur.
mihi, etloquere pro me. Increpa pro uic filias', sanctn". In quo sancto? In Sancto sanctorum ;
non Jerusalem , sed Babylonis: dic ut sedeat et in Sanctoqui dicit Qui vns spernit, me spcrnit'^. :
' Caiilic. VII, 10. — ' Liic. ix , .12. — 3 Mallh. xvii , 9. — 4 Joan. xx, 17. — ^ Mallh. xvii 4.—
—
,
<"'
II Cor. xit ,4. 7 Canlic. ni , f.. — 8 joan. vni ,
?..')• — 9 Micli. iii, .'i. — '<> .Tol) xx, 12. — "I .sn!.
i.xxni, .3-5 — '»LiK'. X, 10.

TOM. v. , 4
99 r.lLLKBERTI ABBATIS 100
*'^
Teiucraiiiiiu ist , iit dicit Aittistoliis , alienuni
st-rvuni jiulifaif '. Tii crgo ijuis is qui tlomiiuun A " "
tiuim jutlices ? Qui eiiim potcstatem (lijudicat ,
oiiliiiatioiiem Dei (lijudicat.

8. I)eni(|ue con(]ueritui- et tlicit : Tnlerunt a SIÛMO XV.
iiif hoiiiiiics judiciitin niettni •'.
Filii hoiuinum ,
Qiiif i'sl ista ijuce oscendit pcr desertnm tjiiasi virîi/a

utijuitl tliligitis vanitatem , et quaeritis nienda-
fiinii cr aromatilius ? (âiitic. cap. iii, >•. fi.
cium ? Vanitatem utique tlilijiitis pr.rlationis, et
ideo (jii.Teritis in |)iielatis vestris mendaciuni
-•sc—
pravae suspicionis. Vani eniin lilii liominum ,
inendaccs in staleris*, niendaces in judiciis. Et

utinam pro minimo mihi sit ab humano dieju- 1. Qitir est ista (iiiee ascendit per dcseitiiiii
tHcari, dum leterni diei exspecto judicium. ('ain, (jiiasi virîila fuiiii e.r aminatibus? Videte, fra-
inquit, accepern teinpus, ego justiiias judicabu^. B tres, sicut et videtis, quam sit eflicax ad incre-
Ipsc justus Judex tempus cxspectare sedicit, ut menta gratiarum tranquillitas mentis; quales
justitias judicet : et tu tibi ante tcmpns assuniis mctat fructus de interna quiete Christi dilecta.
judicium ? Pater omne judicium dedit Filio : et Videte, iiiquam ,

qualis procedat de sponsi ani-
tu tibi quod non accepisti judicium assumis, et jilexu. Qualisergo progreditur, a me nc quaesie-
hoc in patrem ? Vide ne forte in eum Patrem, ritis : sponsi potius super lioc sodales consulite.
a quo omnis paternitas in ctslis et in terris Quid, si et ipsisquasi nova et insolita de secreto
nominatur. Vipcrea gencratio matreni suam dilecti sinu ipsa no-
procedit?]\ova plane. Nam
comedit, et dente venenato doctoris vitam cor- vitasadmiiationem inducit. Qua? est ista (jufe
rodit. TS'on sunt istce filiae Jerusalem ,
pacis filiae, ascendit ? Attende profectum. In superioribus
sed Babylonis. Quando increpabisillas, et dices: custodes interpellat, et de visione rogat dilecti.
Filiae Babylonis, nolite flere super me , sed su- Hic ipsis custodibus admiranda prorumpit, et
per vos ipsas flete ? Siquidem improperia eo- nova sub spccie. Quidni nova procedat de com-
rum qui vices tuas gerunt in te reduiidant nec C , : pl<^xu dilecti ? ipse est enim qui de se dicit : Ecce
est murmur corum contra nos, sed contra Do- cg" oninia nova facio^. Etiam quae nova sunt,
niinum. Parcite ergo a murnuiratione, quoe non ipse renovat. Puta caminus est : aurum admove;
prodest vobis, et aliis nocet. Tu, Domine, tu si purum est, purgatius reddit , et rutilans me-
potius obstrue os loquentium iniqua, et neclau- tallum reccntem tle fornace fulgorem educit. An
das ora te canentium. Sed quid jaui nunc que- non caminus Cliristus ? Tgnituni, inquit Psalmi-
relis his ulterius immoror ? Non id nunc gero sta , eltxjuiuni tuuin velietnenter^. Hoc camino
propositi, ut nostra defleam, sed ut aliena can- decocta non potest nisi nova , et velut altera
tein. Sufficiat paucis nostra deplorasse. Jarn a prodire creatura in Christo. Denique et ipsius
lamentis revertor ad cantica, illo noliis animuni dum oraret species facta est altera^^^sed tibi
praestante et os et otium ,
qui cohibet inquietos altera, cum oras, ejiis (it species. Nam in se ma-
a sponsae soinno Christus Jesus, una cuin Patre ncns unus, innovat omnia. Altera facta est cor-
et Spiritu sancto regnans per omnia saecula. poralis Doniini species cum oraret, et voluit per
Ameii. D hoc in mente tua orationis commendare virtu-
tem ,
quod illa sit quae te in intimis alterum fa-
ciat, et novum commutet iu hominem, et me-
< ditatio innovet. Nos, inquit A|)t)stolus, revclata
facic gloriani Doniini speciiUintcs , in eaindeni
iniagincin transforinainur'^; hoc est , in camtleni
qiiam iutuemur, transf(U'mamur.

2. Forte et sponsa tle speculatit)uis arcano
eam, quam intuebatur, sponsi imaginem vestita
Rom. XIV, 'i. — » Psal. i.x.i . 10. — ^ i'sal. i.xxiv, 3. — 4 Apoc. ^ l'sal. cxvui, 140. — fi
l.uc.
IX, ao. — 7 II Cor. iii, 18.

" Vidc (lc lioc loco iii D.iclr. IMV lil> coiilia .liulic. lciiiciar.
101 IN CANTICA, SEMIO XV. 102
prodiit. Nova plane. rsani soclaliuni circa ipsani
" impetu de Libano, quod virginalis niunditiae
admiratio novitateni protestatur, Qucc rxt ista A candor spirituales refundat gralias. Hortus con-
^K(ae «.fcfWf/// .^ ac si dicat, Non cst cum illa sicut clusus venter cjus castimoniae virginalis disci-
heri et nudiustertius. jSon jam aniplius circuit plina , eo quod intcgritatis sepcm carnalis de-
civitatem; non discurrit|)or vicos, pcr plateas, siderii non dissipaverit ardor : jjropterca in
per vigiles. Non errabunda vagatur, sed itinere talibus irriguus aquis fructum dedit in teniporc
directo ascendit. Quse est in hac ipsa haec tam suo. Vis audirequalem hsec terra deserta fru-
subita novitas? Quce cst ista quce ascenclit, et ctum dcditPOsee te docet, qui dicit Adducet :
ascendit /-(e;- desertam ? Desertum vere et aridum Dominus iwntuni de deserto urentem, et desicca-
et sterile reputat sjecuUuu omne hoc per quod bit vcnns mortis ^. Quis aHus mortis dcsiccavit
ascendit. Et quanani rationenobis factusdeser- venas, nisi Christus Jesus, quem nobis inteme-
ti hujus odor, sicutodor agri pleni, et quasi ei desertum refudit? Et bene ventus rati ventris :
benedixerit Dominus ? Quantos trahit ad se de- quia Spiritus antc faciem nostram Christus Do-
sertihujus odor, et tenetne possint aveUi?Odor B minus^. Denique dictus est secundus Adam in
iste est odor mortis ad mortem. Inanitas est spiritum vivificnntem ^. Hujus flatu apostoHcae
quam putatisubertatem. Denique terra sitis est, nubesvolant, quaslsaias miratur'. Quid mirum
et imago mortis, sicut dicit Jeremias propheta'. si ventus dicitur, quem et nubemlegis? Asccn-
Terra^'vc\(\\i\\., sitis. Cupiditates enim mundanas det , inquit, Dominus super nubem lcvem^. Nec
magis irritat ,
quam satiat. Infructuosa est ista hic levem quasi vagam et instabilem accipias :
quam putas plenitudo : et si quid cst fructus, id sed levitatis intenigentiam ad spiritualem apti-
fluxum est , et mutabihtate sua mortis pra^-fert tudinem trahe quod corpus incorruptibile nul-
,
imagineni.Quomodo ubi mortis vides imaginem, lam animae gravitatem attulerit, nec depresserit
odorem vita? sentire te reputas ? Odorem vitae terrena commoratio sensum niulta imo cuncta ,
Christi spirat ubertas. Ipse enim est agcr vere cogitantem. An non quasi venti sancti sunt om-
plenus , ager fertihs, ager cui benedixit Deus nes, qui spirituaU levitate a terrenis elapsi
Pater. AUum praeter istum agrum sponsanescit, conversationem sibi in coelo coHocant? Scd ipse
sed desertum reputat , et terram salsuginis. C speciaU ratione ventus, qui reUquorum ambulat
3. Quce est ista quce nscendit pcr desertum? super pennas vcntorum et spirituum omnium ,
Bonum erit certe desertum , si non fuerit cor virtutes excecht. Jure crgo ventuni eum vocat,
tuum insulcatum inimici vomcre si non fuorit : et ventum urentom ,
quod ojus flatu poccati
ejusirriguum stiUicidiis, impinguatum roro; si -
sint in nobis frigora rosoUita, ct captivitas no-
non quae superseminat zizania in te laeta hixu- stra conversa tanquam torrens^ in austro. Hujus
rient, imo renascantur quidom quasi fecundo se a;stu exustos discipuU senserunt , cum dice-
solo. Sterile sit cor tuum ne tale vel germen , rent : Nonnc cor nostrum ardens erat in nobis
proferat vel semen suscipiat. Anima, inquit,
, dum Inquerctur'^! Et noscio si uspiam libentius
mca sicut terra sine aqua tibi^. Bonum doser- spirat, quani in castaB et iUaesfe intcgritatis do-
tum taUs anima bonum etiam desertum caro ; serto et invio. Haec loca Ubenter perflat, et
integra, caro intacta, caro iinmundis non ex- casti corporis animam charitatis fervore dcco-
arata concupiscentiis , caro carnaUs voUiptatis quit , ot spirituaHbus Hquefactam desideriis tc-
nesciens semina. Qui enim son)inat in carne, D nues rcsolvit in vapores et voUiti fumi viri;ii
,
de carne metet corruptionem^. Bonum dcnique lam cxsurgero facit.
desertum alvus virginaUs. TaUs erat beatae ilHus 4. Qu(^ est, inquit, ista quce ascendit pcrdc-
et speciaUs virginitatis uterus quem nuUius ,
sertum quasi virgula fumi ? YAhonum AQScvium
impudici motus affoctionis immund;E tomora- caro castitatis oxhausta ot desiccata virtuto, quae
vit lajsio. Caro ipsius sicut terra deserta , ct in- nuUam doU'ctationis immundae nobulam oxiia-
via, et inaquosa, inqua Christus apparuit. INon let, noc ignem exstinguat , sed nutriat, quom
tamen deserta penitus, quae Christum parturi- Domini flatus succendil. Ignis hic aromaticam
vit : irrigua est, sed fluontis virtutuni. Idoo quasi invonorit animam , succcndit , et aUcram
si puteus dicitur aquarum viventium, quae fluunt comnuitat in speciem , ot quasi virgulam fumi
' Jcrem. ii , 6. — ' Psal. cxt.ir ,0. — ^ Galat. vi , 8. 4 Oscc XIII, Ifj. - ^ rlircii. IV, 20. — ^'
I Cor. xv
45. — 7 Isai. i.x , 8. — ^ Id. xix , I . — 9 Liic. xxiv, .T>.
KKJ GILLKHKRII AiUJ.VIIS 10 'i
cxlial.il iii siiiHMioia. QtiaM' virgulii, iiuiiiil,''* Psalinista , ciiiii (licnct .-

('onriipiscit ct tlvfivit
qiioil j)i'i' (•ogitationiiin disciplinani ab o\tc- A /^////w^/ ///r^/ /// //OvV/ />;/////// ^. Qiionain eniin nio-
riori sit atl intciiora coiistricta , ct al) iiilc- <lo iioii dclicit , (jiicin Clirisliis infianimat ? Ignis
riori ail su|)friora directa : <iu(isi virûid, (niod ijisc cst, siciit scrihitiir, et i^/iis (onsuincns^.
sese et ad se ijisain colli[,'at, ct siijna se jioiii- Qiii, iiKjiiit, ajjj^ro.xiniat ad nie, ajjjnoxiinat ad
gat. Sed (juid sibi viilt, (jiiod illani ruini viiyiihu iyncin. Quis iiiilii dabil, ul liuiic j)ossiin igiiem
comparat? An Ibrte per hoc innuere voluit, ligare in sinii meo, ut inflaniinet cor meum, re-
quod non sit perpetiia ac solida spiritualis liu- nes commutet, et ad niliilum me redigat ? Jure
jus suavitatis jjratia , ct nientis ascensus, scd (juasi virgula runii ascendit, qiux' de calore jiro-
facile sicut fuimis li(jiicscat? Suavis cst jilane oessit cubiciili, dc Vcrbi igriiti comjjlcxu. Sua-
et omnino sj)iritualis vaj)or fiiini, in qucm se ves tua llamnia, Cliriste , vajjores evomere so-
aromata concremata relaxant. Sed ego viiiîilae let, et odoris aromatici fumum jiroducil. Quasi
isti tenera' et dclicatae turbines metuo, ne illain viigiila, iiiquit /w//// cjc amniatihus. Et fumum ,
ventorum flabra diverberent, ne circumferat B lego, qiii de Leviatan ore procedit*. Et itcm fu-
j)rocella curarum ne tentationis aura illam dis-
, imini de j)uleo abyssi j^rodcuntem'' sed non :
solvat, et cedat omni vento. Excmjila nobis ibi vii'!j;ulam, non aromata lejô. Nihil ibi dire-
metum suadent. Multos enim videmus et dole- ctum nihil dulce; sed horror summus, et ordo ,
mus tam inspcrato cessisse, quam subito eru- nullus. Fumus crrorisest, (jui de puteo procedit
j)isse. IMcditatione subtilcs sunt, oratioiiis im- abyssi. De lioc fumo impii dixisse lejûntur : /«'/i-
j)ensi studio ,
j)ingues gratia, devotione qiiadam nins aj/latus csl naiibiis nostris, ctscnno scintillce
dulci ubcres , elfusi in laciymas, cum subilo ad coinnuwcndiim cor nostruin''. Meis utinam,
levis imjiatientiye occasio qiinelibet spirituales Jesu bone,naribus fumus affletur, quem tuus
has contristat delicias ct exhaurit. An non ergo ignis agit : el de camino tuo sermo scintilla3 ad
quasi fumus tani facile evancscens gloria? Jure commovendum, imo et ad commutandum cor
quasi virgula fumi talis rsccnsio, ([ux vel jiro- meum. Ignis tuus ignis consumens est vitia si :
pria mutabilitatedclicit, vel accidcnti molestiaj invenit consumit, et confessionis fumum emit-
cedit. Ego tamcn non aiideo sujDer Sponsae C tit. Sed non est iste fumus ex aromatibus. Qui
persona fumum pro defectu interpretari. At si tano/t, infjuit, inontcs, ct fnniignnt^. Bonus
tu contcntiose rcsistis, eum tibi do defectum igiiis qui tiiinoics extenuat animorum, et atta-
accipere, quem tibi Psalmista commendat Dc- : ctu suo elationes terrenas per emissos paMiiten-
fcccrunt oculi nici in c/ot/uiuin tuuin. Dcjccit in tiae fumos evancscere facit. Sed alterius odoris
salutarc tuuni aninia nicii \ et gratiae fumus est, quem aromata virtutum
Utinam hoc, Domine, defectn attenuentur
5. cremata refuudunt. Ignis iste, ignis quem Do-
oculi mei ct deliciant. Ltinam hoc defectu dc- minus misit in terram, ct voluit vehementer ac-
ficiat anima mea, deliciat et liqucliat, et clo- cendii', non tantum vitia consumit,sed virtutes
quio tuo calclacta, eloquio vchementer ignito, ipsas in suavioris gratiae affectum commutat.
ab omni crasso intellectu in tcnuiorem spiri- Aromata cum integra sunt, olent suaviter; sed
tualis habitudinis auram laxctiir. Ulinam si qiiid hoc igne liquefacta alium longe sj)iiaut odorem.
fuerit in me corpiilent.T •MntcIIigentiic, et he- 0. Hujiis odoris fragrantiam sentientes in
betis desiderii, in snbtilioris gratise usum dcli- d sj)onsa sjwnsi sodalcs mirantur et dicunt : Quce
ciat, etaltenuationc quadam , et acumine sj)iri- pcr dcscrtum quasi 2>ir-
cst ista, (jure asccndit
tuali a crassitudine sua vcrtatur in virgulam gnla funii cx aromatibus inyrrhce et thuris , ct
fumi. In talem utinam dcliciat fumum aninife /////(Y/\v//;///('^//,v/;/i,''///r////////.3 Ilabes in myrrha
mese virtus : et nou deliciat sicut fumus, ne continculi;v virtutem : in thure, oratlouis stu-
^\c.\.\.,Dcfcccrunt sicut junius dics mci^. Aliud diuin : in pulvcre pigmentario, inter virtutum
estomnino ita delicere sicut fumus, ut omnino coj)ias cordis contritihumilitatem. Et bona myr-
non sis aliud ita delicere, ut sicut fumus atte-
: rha , quai carnalem jietulantiam rcprimit, et
nuatus animo, et sj)iritualis sis. I}ene defeccrat lliixos niotus lascivire non sinit, et caruciu noii
' Psal. cxviii, 82, 81. — » Psal. n, 4. — 3 Psal. i.xxx.iii, 2. — 4 Htbr. xn , 8, im. — * Job xi.i, II.
<•
Apnr. IX, 2. 7 .Sap. ii , 2. — " Psal. nir , .3». - l.iic. xu , 'i',).
* Alias , /iirjiidf/ittf.
105 IN CANTICA, SERMO XV. 106
esse carnalem compellere nititiir. Sed continen *^ elatse myrrha castitatis, neque fluxos carnalium
tiae nostra; mvrrha corpulenta videtur, et minus A bene restringit motus cogitationum continentiae
castigata, et quasi vicina carni , nisi fuerit hoc myrrha, qux animum in superbife funuiin la-
igne ccelesti, hoc amoris divini fervore Hquefa- scivire permittit. Contritione multa pigmenta
cla. Bona quidem continentiae myrrha, quaj per- rediguntur in pulverem. Et bona contritio, quo-
gentem ad illicita cohibet appetitum sed alte- : niam cor contritum et humiliatum Deus non
rius est suavitatis et grati?e, quando eharitatis despicit^. Bona planc contritio, qua? nihil re-
ardore liquescens crassum omnem et carnalem Iin(|uit indiscussum, nihil tumidiun, niliil non
nescit affeclum. Quid vero thusPNonne ipsum humiliatum, nec in virtutibus ipsis : justitiys
est odoris exigui, dum integritas illi et corpu- ipsas dijudicat, et arguit non modo de pecca-
lentia sua manet? Cum vero flammis subactuni to , sed de justilia, et de judicio. An non quasi
effluere co?perit, in odoriferos toluui fumos ex- comminuitur (jiiod redarguitur ? an non quasi
spirat. Simili ratione nonne tibi videtur crassa humiliatur justitia quoe dijudicatur? In vcrita-
et pigra oratio , et corporea quadam tarditate B /<, inquit,/«rt Itumi Uasti me^.^ôn ommum est
segnis, igniti et intimi eloquii si non fuorit vir- hoc dicere. Infirmiores in vanitate sua humi-
tute succensa? Utique in thure ego accipio ora- liantur; perfcctiorcs, in vcritate Dei. Non potest
tionis materiam, et in fumo gratiam. Dirigatur, vanitas veritatem dijudicarc , sed veritas vani-
inquit, oratio mea sicut inccnsum in eonspectu tatem, et veritas veritatem. Spiritus cnim diju-
/wo'. Nescit itinere directo ad Deum ire oratio dicat omnia. Quod humano solidum et integrum
quae succensa non fuerit. Oratio quoe frigido videbatur judicio cum venerit spiritus verita-
,
fuerit de corde expressa, subito relabitur : nec tis, evacuat et comminuit illud. In spiritu enim
potest esse perpetua, quae non est prompta. vehementi conleruntur virtutum piguieuta in
Vim patitur, et non est sui juris. Sed nec sui pulverem et justitia judicatur. In turbinc , in-
,
juris est plane succensa oratio. Illa contra co- quit Job, contcrct me :\x\ turbine spiritus sui,
natum reprimitur; ista supra conatum abripi- spiritus vehementis, in turbine spiritum meum
tur. Illa conatur, et recidit; ista prajter conatuni abripientis. /// hoc tarbine conterct me, ct mul-
ascendit. llla violenter dirigitur; ista voluntarie C tipiicabit , inquit, vulncra mea^. Integra mihi
fertur. Illa vix exhibetur; ista nec cohibctur. videbatur, antcquam vciiiret spiritus vehemens,
Illa laboriosa; ista libera. lUa tristis; ista laeta. justitia mea : sed ipse dijudicat, ipse conterit,
Illa bona; sed ista optima. Denique est oratio ipse vulnerat, et multipliciter confringit bono-
temperate media inter frigidam et fervidam; il- rum praesumptionem jnerilorum, sauciam et
lam excedens, sed non accedens ad istam. Et, ut languidam huinanam docet csse virlulem.
sic dicani, prima coacta est; secunda, directa; 8. Utinam milii hoc modo conteri obvcniat,
tertia abrepta. Prima ut sic dicam sitiens; se-

, , , redigi in pulverem omnium bonorum affectuum,
cunda, sobria; tertia ebriaest. Ista enim est, quae piarum meditationum. Utinam, Jesu bone, tur-
mente excedit Deo ideo ascendit quasi virguln
: bo spiritus tui talem animaj mea; pulverein alflet
funii ex aromatibus inyrrlia; ct thuris ct univcrsi, de plateis co^lestis Jerusalem , ut iii hoc pulvere
inqult, pulveris pigmcntarii. caleliam , in pulvere sedeam , in pulvere dor-
7. Mire in pulvere pigmentario humilitatis miam, sed pulvere pigmcntario. Beatus qui in
expressit virtutem, quod ea de magnis meritis D hoc pulvere moratur; cui suaves, et spirilua-
nil magnum sentire noverit, non altum sapere liter pulvere.Te cogitationes nndiîue allabuntur.
:
sed humili ajstimatione reliquarum attenuet me- Expcrgiscimi/ii , inquit ct Unidatc <pii habiuitis , ,
rita virtutuin, et earum soliditatem quasi ad /« /;«^t'7t'''. Dcnique et sponsa de felici exper-
quamdam pulveris exiguitatem deducat. Et bene gefacta somno, quasi virgula fumi exsurgit ex
post orationis commendationem sub iigura pul- aromatibus universi puiveris pigmentarii. i////-
veris pigmentarii de humilitate subjunxit. Ora- vcrsi , inquit. Et veritas ipsa bonorum universi-
tio enim humiliantis se, nubes penetrat* imo latem operum ad quemdam te docet puhereni
:
sine humilitatis gratia oratio quaiitundibet acu- et vclut sterilitatem deducere. Cum omnia fccc-
ta,liebes tamen est; et tristem refundit odorem ritis, inquit, dicitc : Scrvi inutilcs sumus ; ipue
Psal. cxL ,:(!. — » Mccli. xx.x.v, :',!.— ^ p^;,], ,^ ly. — -i

Psal. cxviii , 75.— ^ Job jx , 17. — " Isii. xwr,
ly.
107 (.ILLKr.KRTI AKBATIS 108
^''
(/tOui/nus Jact-/T,fL'rinias'. h'i'\'i\ iiui liinlum it l\\iumu yloria?. Qiialis est, pulMS, perventio;
taleni sibi colliyit pulvereni, iit quae jubenlui A euiii tain delicatus sit ascensus? Quo tendit quae
faciatomnia, et reputet (piasi riiilla : (|ui uiii- talis ascendit? Quaiitus dcliriaiiiin estlocus,in
versa bona qua» collijît, pcr liiiinilitatcni illa (|iiiin asceiisiones istas dispoiiit ? Lectulus forte
coiiterit. Paiilus ad Corinthitts operuin siioruin dilectiest. INain ad illiiin pra-cipue sponsa debet
aroniata niulta eiiunierat : /// itimribus , inquit, aspiiare. Ita plane est. Ideo scquitur -.En leclu-
sa-pe; periculis jluininnin ,
pcriculis hitronum luin Salomnnis scxagintn ambiunt ex fortissimis
periculis ex gencre ,
periculis cx Gcnlibus, pe- Isrticl. Et puldier ordo, ut de lectulo ad lectu-
ricutis in mari , periculis in civitate, pcriculis in hini veniat de lectulo suo, de cubiculo niatris
:
•io/itudine, periculis in fa/sisfiafribus.Qmd(lL'- suae, ad sui lectulum Salomonis. Nec minus

inceps ? Quotit/iana ejus so//icitu(/o omniuin Ec- con^'rua varietas quod deliciis istis immiscet for-
c/esiarum. Quis, inquit, infirmatur et ego non lia, et lectulum suum Salomon tam munita cu-
infirnior? quis scant/a/izatur et ego non uror ' ? stodia vallat. Sed verbi proruentis jam reduca-
An non velut (pKMiuIam bonorum opcriim pul- B nius lKi])enas, novo ca|)itulo novum dedicaturi
veiem tibi collei;issc videtur Apostolus lia'c et sermoncm ,
prfestante Domino nostro Jcsu Chri-
hujusmodi plura percurrens? Vis adhuc subli- sto, ipii vivit et regnat in saecula saeculorum.
miores aliquas viitutum ejus species audire? Ameii.
Veni cum illo ad visiones et revelaliones Dei,
ad raptuin in paradisuin, in terlinm coelum ad """
,
beatain illam ignorantiam nescicntis utrum in

corpore an extra corpus ecstasis illa facta fue- SERMO XYI.
rit, non jam pulvis, sed fumus. Sed ne tamen fu-
mo huic spiritualis contemphilionis se jactantiae Lectii/um Sa/omonis sexagiiita am/nunt ex fortissimis
fumus inmiisceat, audi ([uid sequitur. Ne ina- Isracl. Canlic. caj). iii, >. 7.
gnitut/o reve/ationuni exio//at me , t/atus est mi/ii

stiinu/us carnis mece^. Paulus stimulatur ne ex-
tollatur : et quomodo (jui haec audis, refugis C
stimulari? quomodo te ipsum inter ubertatem 1. quam delicata sjionsa ascendit, quain
donorum aut conterere desinis , aut conteri non pene sine mole corporis, et quam penitus sine
sinis? Molestus stimulus, sed tamen vexatio corruptione carnis! Quaenam erit corpulentia,
praestat humilitatem profectui. Molestus stimu- ubi fumo confertur? quae corrnptela, cum il-
lus carnis, scd non charitatis. Et passioamara, lum'' non caro fluxa, sed aromata cremata ex-
et discussio severa
utraque virtutes humiliat. : halent? Delicate ascendit, et digna lectulo Sa-
Sed omniadulciuset efficaciusprodeuntde
9. lomonis. Esther et lotam, et unctam lego , ut
camino quodam succensi amoris. Flamma haec regios unguenti suavitate mulceret amplexus^.
non modovirtuteshumiliat, sed etiam immutat, Haec vero jam unguentis non utitur in sponsi
et in novam convertit speciem , et de spiritua- gratiam , sed liquefacta effecta est odore ipso
libus spiritualiores facit. Continentiae myrrha unguenti. Sed non omnes verbum hoccapiunt,
orationis thus, et in pulvere pigmentario, om- non omnes his possunt deliciis perfrui. Si omnes
nium humiIisconscientiavirtutum,omnia magis D fruerentur, omnes fraudarentur : et in hoc est
serenum producunt vultum et gratam speciem et pulchra varietas, et pia charitas, quia alius
cum de hac prodeunt oflicina. Bona enim con- est (jui fruitur, alius qui tuetur. In hoc aliorum
tritio, sed concrematio melior. Suavis pulvis et tuta, et laeta sunt otia , (juod aliorum sunt
piginentarius, sed funuis excellit. Nescio enim numita custodia. Ideo /ectu/um Sa/oinonis se.ra-
quid magis suave et spirituale magis in fumo ginta ainbitint ex fortissimis Israe/. Non vult
quam in piilvere significatur. Ideo (juodam igniti Salomon noster lectuli sui turbari delicias, dul-
verbi benclicio inter sj)onsi ilagians ainj)lexus, ces attenuari affectus, ne atteutari (juidem :
dc pulvere jîgmentario in fumi tenuitatem li- jâcata diligit qiii jtaciruus dicitur. Quis noster
quescit de humiliatarum pulvcre virtutum
: in Salomoii , nisi .lesus Christus? Ijise est pax iio-
I.iic. XVII, 10. - > I Cor. XI , 26 , 28 , 21». — ^ II Cor. xii ,

1-7. — i Ksllifi ii.
" Tira(|. ct lldisl. i/iam. f

109 IN CANTICA, SERMO XVI. - 110
stra , ipse qiii fetit utraque uiiuni '. Ipse pacifi- ^'
ut non jam pax cuni Deo; sed raagis unitas cum
cavit sanguine suo non niodo qua^ in terris, sed A eo O
beatuni confinium, ubi subla-
dici possit.
quae in coelis sunl '. Disciplina pacis nostrai su- tus est inimicitiarum paries uiedius! Beatum
per eum^. Disciplinam debitae nobis pcenae sus- (juidem condnium, sed nondum tutuni. Adhuc
tinuit, ut nobis justitia? pacem refunderet. Ipse hostis noster hos tentat pervadere terniinos,
punitus , tu repropitiatus : et tu punitus, sed fines convellere. Est nobis in Christo pax cum
poena tua pacem non potuit. Ho-
tibi parturire Deo Patre, sed nondum pax ab hoste communi.
stia immunda contaminatos mundare non jiote- Abundabit autem j)ax ha^c, donec destruatur
rat, non modo aHos, sed ne se ipsam quidem. novissimus inimicus, mors. Interim etsi non est
Disciplina ergo suj>er nos, sed non erat illa paxabijjso, jirotectio tamen est contra ij>sum.
nobis ad jjacem discijilina. Erat in nos niortali- Erit ipse pax nostra, cum Assyrius venerit in
tatis et afflictionis iilata sententia; sed non erat terram nostram, et calcaverit iu finibus nostris.
injustitia revocata. Tu quidem judiciaria sen- Proximos sibi j>otest Assvrius (ines infestare
tentia hgatus , sed tuus nqn erat sohitus reatus : B spirituales, ulteriores non potest : calcare po-
et poena erat, et pax non erat. O uiisera et test, sed stare non potest in finibus nostris; Erit
gravis disciplina super lilios Adam ! conteris et enim Christus pax, cum calcaverit in finibus no-
non jirotegis; jDunis et non purgas; consumis, stris Assyrius.Habenuisconfiniumetconfinium :
et non concilias; consumis, sed carnis substan- confiniuni cum Deo, et confinium cum mundo;
tiam, non culpam. Quid tibi etpaci? Quando confinium cum spiritu, et confinium cum carne.
pacem conferes, cui est cum peccato con)mer- Et si quibusdam dictun» est, Vos nun cstis in
cium ? quando conferes gratiam quae non aufers ,
carnc , scd in spiritu i confines tamen sunt carni
;
culpam? Justitia enim et j)ax osculatae sunt '•. vel jiropter substantiae naturam, vel j)roptercar-
Disciplina j)acis nostrae super eum, qui nobis nis curam. Hostis ergo carne nostra quasi castro
attulit fructus pacatos justitiai. Dictus est ille utens, regionessj>iritus dc vicino infestat, et de
solus Salomon noster verus pacificus ,

quod in contermino praesidio insidias maciiinatur. Sed
diebus ejus orta nobis abundan- erit iste, id est Christus pax cum Assyrius cal-
sit justitia, et , ,
tia pacis^. Abundans vere non modo C caverit fines nostros. Ille Salomon noster, j>aci-
j>ax, qua;
praeterita suffecerit repropitiare delicta sed om- ficus noster qui praestat nobis jâcem super pa- , ;
ne etiam abundet in sa^culum. Abundat enim cem pacem cum Patre, j)acem ab hoste; ijjse ;
donec auferatur luna, donec auferatur labor ponet fines nostros pacem*. O confinium et con-
mutabilitatis nostrae labor mortalitatis nostrae , finium quantum discrepatis ab invic<;m quantis ,
!
alternantium labor defectuum. Vere abundans tu abundas gaudiis, et quantis tu es vicinum et

pax, quae non est data ad mensuram meriti. obnoxium scandalis! O finis et finis! tu quam
Non enim meritum invenit sed contulit. Quo- laete teneris et tuquam laboriose regeris Utro-
, , !
modo non abundans pax, quae et remislt offen- bique Christus limes cst medius isthinc sej)a- :
sam,et priorem cumulavit gratiam? Erat homini rans, illinc foederans isthinc inchoans, illinc :
primo in paradiso jiax, ut non posset invitus consummans. Sapientia enim attingit ab hoc fi-
abduci sed non erat virtus, j)er quam j)ostea
: ne fortiter usque ad finem illum, disj)onens in
posset, cum vellet, reduci. Erat gratia, ut pos- illo fine cuncta suaviter^'. Finis ille lectulus est.
set non exire sed non erat ut j)osset, ciun vel-
; D Ideo de muliere ct dc ulli-
forti dicitur : Procul
let , redire. Modo pax uberior in gratia Christi misjinibus pretium cjus Pretium ejus est pro- '".
;
quae post iteratos excessus ultro offertur; et pter quod ij)se sc impendit, quod i|)se se nesti-
poenitentes non rej)udiat, scd revocat. Bene j)ax mat, quo ejus exj)Ietur aviditas. Quid id aliud
abundans, quae nulla polest exliauriri iiijuria, est nisi sponsi amplexus et lectulus? Ultimus
,
j)aratior ad veniam (juam ad vindictam. Pax finis est , ultra quem se non polest aviditas ex-
haec a remissione peccatorum incipiens, usque tendere , nec fiicultas comprchendere sufficil.
ad divinae participium abimdavit naturae. Qui Finis est, ubi ij)se a te deficis, ubi exhauriris,
enini adhaeret Deo, unus sj)iritus est''. ubi alius esse incij)is, totus in Christo, et solus
2. Vides quanta repropitiationis abundanlia, in le Christus. O vera pax, et plena j)ax , (jiiaii-
' r.plies. II , 14. — ' Coloss. I, 20. — ^ Isai. i.iii , :>. - 1 rsal. i.xxxiv. 11. — ^ Psnl. i.xxi
, 7. '"•
I Cor. vi.
17. — 7 Koiii. VIII, *•
Psal. ( xi.vii ,
1
'i. aSap. viii, 1. '" 1'iqv. xxxi, 10.
ill GILLEliKRTI ABBATIS 1 li
*"
iK) licicyiio Dci lollculur btuiidala; (iiuukIo iiun bis, <jiii yladium non Iiabcs; aut si ^ladiuiu
nil tinior in liiiibus nostris; tjuando iion erit A liabes vcibi, habes illuin in vajîna ^
, noii lia-
linis ct liuis, sed uuus tantuni linis, et snina- bes in liugua ? Woii tcius nianibus liiigua;,
dic tus liuis. Fiiiis l)co lu'dciaus , ct touroriuans vcrbi Dci vcrsatilcm ;j;ladium. Volubilis est
tautuin : linis lccluli jâudiis iVueiis, noii gladiis scrnio, spiritus llanimeus cst : scd ncscio quo-
a;êns. modo contra naturam suam pigrcscit in manu
3. Nunc vero ut quicta sint quantnlacumque tua : rcstringitur ct licbetatnr, qui acutior est
suiit lectuli gaudia , ncccssaria quidcin cst cu- ct penctrabilior omni gladio ancipiti. Non est
stodia lortis. Idco hiluluni Salomonis scxaînla Aclox vcrbuui in ore tuo ; non currit velociter;
ainbiunt ex fortissiniis Ismcl. Et in Evangclio non cst versatile in nianu tua pro varietate
Cumfortis armatus custodit atriuni suum,
\\ahes'. negotii ,
quod tamcn ad omncs spiritualis
in pace sunt ea (fuce possidctW]henoY\\\ccM\\- certaminis usus abiuidat. Quid libi usurpas
mcmoratur custodia quia ubcrior ,
est gratia le- oHicium , cujus usum non liabes? Omncs tc-
ctiili quain atrii; ct spons;c sollicitudo \\\a\ov H tn-ntcs ^ladios , ct ad bclla doriissirni ''.
Sine
(piaiH posscssionis. Et ad portam paradisi au- causa gladiuin portas tu ,
<pu bcllaudi suriicicn-
i,'elicam custodiam cum glailio flammeo positam ter non habes peritiam : aut si doctus es bel-
lcgo'. An non quidam paradisus lectulus Salo- ligcrare, magis te exerces ad negotia saeculi
vno\\'\6} Lcctulus , incpiit, nostcr Jloridus^. Dc- quam ad ncgotia Christi ; lorcnsi jure plus ute-
niquc ipsc flos canipi, ipsc lii^num Bcue
vita?. ris (jiiam ccclcsiastico, plus sa^culari (luam spi-
j)aiadisus dcliciarum lcctulus talis. Vidcs quo- rituali certamine calles. Paratum vult virum
niodo auiphe dcliciye arcta cinguntur custodia? ecclesiasticum Princeps Ecclesiae, paratum eum
Lcctuluiu cnim Salomonis ambiunt scxaginta vult ad reddendain rationem de ea, quae est in
fortcs cx fortissiiuis Isracl. INon nuiltum nunc nobis , lidc et spe ^. Et quoiiam jiacto l>iger et
tle numcri liiijus disputo ratione : illos tanicn imj)critus ad ista gloriaris , si jjrompte respon-
vidctur signare, qui prsrogant et justitia oj)e- deas de jure jjublico ? Decentius multo in ore
ris, et notitia legis. De fortibus Israel sunt, qui clerici , in ore monachi sacra quam siecularis
lide fortes sunt, (jui stant in fide, et virilitcr C littera souat. Quid in Jcrusalcm vis loqui lingua
agiint; <jui omnia j)ossunt, sed in eo qui cos aegyptia? ]Non sic Isaias. is>«//^, inquit, (juintjue
confortat Christus. Malc fortisest, qui advcrsus civitales in tcrra /E^ypli lofiucntcs lingua Cha-
scientiam Dci sc cxlollit; qui advcrsus illam iu- naan 7 : scilicet quia jienitus hebraea non pote-
llcxibilis et rigidus cst : cui lortitudo lapidum lant, ea loquerentur quae est vicina hebraiae;
forlitudo cjus, ct cor cjus ancum; ut nec ve- quia liTigua sancta non j)oterant , vel ea loque-
xalio dct iutcllectum auditui cjus : tjualcs dcni- rcutur (juae sanctae aflinis cst. Quid vis media
(jue sunt (juibus Paulus ait, An a^niulaniur Do- ex j)arte loqui azotice ,
qui judaice dcbes ? Sic
niinum ? Nuon/uid fortiorcs illo sumus^?JSon est enim habes in Esdra Loquere liuguis non ho- '^.
de fortibus Israel ,
qui cum vulneratur non dominuin sed Angelorum. Angelus enim Dei es,
,
let; cum verberatur noii scntit, stuj)idus mancns tjui sacri j)rofiteris verbi ministcrium. Labia
ad oinncs stimulos ancij)itis gladii verbi pcnctra- cnim saccrdotis custodtunt scic/itiam , ct lcgem
bilis, et gloriatur si contra sajjienliai stimulos rccpiirent ex orc cjus , (juia arigclus Domini
calcitret. Non talis IMaria, cujus animam , ac si D exercituum cst^.
mollem materiam gladius jicrtransivit. Me uti-
,
5. Evangelice ex toto loqucre ,
quivir cvan-
nam facile oblincat verbum validimi; in me gclicus cs. Sermo ergo tuus legcm rcdoleat
o|)cretur ejus eflicacia , et animam mcaui hic j)e- Prophetas , Apostolos; eoriim verbis linguam
netret gladius, ut et ipsa quasi in gladium con- tuam exacue, mutua ex |)otentia Deo, eis arma
vertatur contra sj)irilualt!S pugnatura nc<juitias. ad debcllandas ad redigeudnin munitiones,
4. Quid mittis manum ad fortia ,
qui ex for- oninem intcllectum cxtollcntcm se adversus
tissimis iion es ? Ciistodiaiu ut(juitl suscijiis, scientiam Dci '". Versatilis sit iii manu tua gla-
(jui desidiam non excutis?Quid lcctulum am- dius sj)iiilus ut ad omiic (juod tibi ciucrgit iic-
,
« Luc. XI, 21. — » C.eu. iii , 34. — ^ Caiilif. i , i:>. — •• i Cm. ^ LaiitU'. 111 , S. t^
I l'«"li. 111
1.'). ~ 7 Isai. xi\ , 18. -- »11 Estlr. XIII, 2\. - 9 Malaili. ii , 7. - '" 11 Cor. X , 1 , j.
••
Alias ,
jtaginu.
113 IN CAiSTICA, SERMO XVI. 11 i
gotiuin famuleliir; nec te destituat sermonis *® contincris in lectulo? non contra carnalcs ne-
sacri facultas temporalis et subita depo-
cum A quitias, nec contra spirituales quidem sed cum ,
,
scit occasio. In labiis tibi sit, non in foliis ver- spirituali la;titia, cum Salomone qui paciUci ,
bum validum et eflicax Labia cnim non folia, : ,

nomine praerogat. Ideo pacilica colluctatio cum
sacerdoUscustndiuntscientiam.Saccv\\mw\^Gcn- ipso. Et pacilici nomen , et sapientiae perso-
nistolle tecum. Gladius verbi tibi sit a latere nam Salomon gerit. Jma, inquit, sopicntiam,
non in latebris : proximus tibi sit. Acciugere ct Amplexus, coliuctationis

nnii)le.rnbitur tc.
eo super femur tuum , ut potens sis et prom- quamdam specicm pracfert. Amplexare, ut am-
ptus, et exhortari in doctrina sana, et contra- plexetur te. Glnrificaberis ab ea, cum illam fue-
dicentes redarguere. jNon tibi sit ensis sub fe- ris amplcxnius, sicut dicit in Proverbiis ". Am-
more, et verbi sacri studium carnis prudentiae plecten' vcrl)um utere eo sicut in lectulo, non
,
non supponas. Uniuscujusque ensis super fcmur sicut iu bello. lu lectulo locus est non ensibus,
suum '. Alii datur sermo scientiai, alii sermo sed amplexibus strictis. ISoli fortis esse nc tibi ,
sapientise, etunicuique doctorisuadatur a Spi- B foris esse contingat. Intus utere verbo, non
ritu gratia ^ Vniuscn/usque cnsis supcr fcniur quasi gladio sed quasi sponso ut verbo ipse , ,
suum : ut ubi est tentationis occasio, ibi major oblcctcris. Oblecteris veritate ipsa non contra ,
verl)i commonitio crebrior.

prseoccupatio tiat, errores oblucteris et vitia; aliis lioc munus et
Iniuscujusque ensis supcr femur suum : ut se ofdcium relinque. Quid tibi cum conflictu, cui
ipsum primo corripiat, se ipsum custodiat se , totum de affectu constare debet? Quae sponsa
ipsum dijudicet. Docet te Pauliis quasi super est, non disputantis ct confligentis sectatur ne-
fcmur tuum ensem habere Considera , mquit, : gotium, sed otium amplcxantis. Alii lectulum
te ipsum , ne et tu tenteris. Ensis cujusque supcr ambiant tu cupitis amplexibus frucre.
,
femur suum , propter tinwrcs nocturnos, propter 7. Quid tamen est quod de ipso lectuli nobis
lapsus subitos, prcEOCcupatos casus. Quasi ti- ajîâratu nil dicit? quod ejus vel in modico dc-
morem nocturnum Apostolus innuit dicens : 6V promit delicias? Forte verbum boc verbuni
jjrccoccupatus fuerithonw in aliquo dclicto ^. ineffabile est et , (juod non Hcct homini loqui.
INocturnum est enim quod improvisum est, C Qui experitur, intelligit et tantispcr dum e\- :
quod subitum nocturnum etiam quod insidio-

:
peritur ne menioria quidem prseteritas integrc ,
sum est. Ideo dicit L'l non circumveniamur a recenset delicias. Quod potuit Scriptura expres-
:
sdtana. Non cnim i^noranius insidias cjus ^. sit. Lcctulum dixit et lectulum Salomonis. Sa- ,
Jdem Paulus alibi timebat a timore nocturno. tis dictum est, sed sapienti. Et tlironum lcgo
Timco, inquit, ne, sicut serpens scduxit Evani, Salomonis *, etfcrculum^ : sed utrumque am-
ifa corrumpantur scnsus vestri a simplicilatc, bitioso exstructum apparatu, et sicut regias
qucc esl in C/iristo \ Bona simplicitas ubi , decet delicias. Numquid ergo lectulum intcUige-
Christo adhaerens unus es cum illo spiritus. mus neglectum? Absit : scd sufhciebat scri-
Simplicitas est ubi unilas cst : simplicitas est , si benti, ut lectulum diceret ,
qui sponsc-e loque-
jam non ipse vivis , scd vivit in te Christus; si batur. llla enini nihil in lectulo diligit nisi quod
tc devoretsapientia Dei , si te spiritualis absor- lectulus cst , ct (piod in co copia sit suum am-
beat laetitia, et intimis recondatur visccribus. Salomonem. INIagnum et multiplex
i)lcctendi
Et ubi est tanta simplicitas nisi in lectulo? D mystcrium rcperics iu lectulis i)tr omncm Scri-
G. Uniuscujusque cnsis sujjcr fcmur suum. pturarum tcxtum, scd non cst conq)aratio ad
Sujjcr femur , non propter femur, sed propicr lcctulum Salomonis. Est lcctulus, (]ucm sibi
linwres nocturnos : forte quia non est illis colhi- Job sternit iu tcnebris "';ct cst lcctulus qucm ,
ctatio adversus carneni et sanguinem qui si- ,

David rigat in lacrymis " est lectulus, in quo :
gnatur in femore; scd adversns miuidi rectores, langucnsdecumbit '* et est lcctulus, in (pio de- ;
tencbrarum harum *'.

Idco proptcr timorcs no- luuctus rcsurgit '^. Talis EIisa'i, talis Icctulus
cturnos , contra spirituales ncquitias. Quanto Elia-. Ltcnjuc dcfiinctuui hospita? niulicris li-
fcliciorem sortita es luctam ,

quie Salomonis lium in lcctulo suscilavit '
'. Illc cxpandit se su-
• Canlic. m 8. — M Cor. xii , 7-10. — ^ Galal. vi 1. — 4 II Cor. ii , 1 I . — !>

Id. xt , 3. — •» Kpiies. vi,
VX. — 5
,
l»rov. IV, ;j-8. — * III Reg. x, 18-20. —

,
Caiilif. iir , <J. — '" .Joli xvii , t;{. — " rsal. vi, 7. —
" Mrillli. vui, 0. - '^Maic. v, '»0. — '• IV Rc^. iv, 32-37, cl Ilf Rct;. wii, 17-23.
115 GILLKHKRTI ABIJATIS 110
|>fr luorlmim, istc iiuiirvavit. Lnus iii iili()(|iH' ""' noslrum (lc inaliis j^nMuio. Rogularis luec ft
Cliristus. lUe exinanivit se, iit Imiiiam servi A exterior ol)S('i\antia neminem ad perrectnm
susci|)eret , et a'teruitatis sii.X' longitiulineni in- ailclncit. Introclnc illiim acl iiioUiorem leclum
tra temporulis brevitatem naturae contraxit. Ipse nielioris spei ,
pcr fiiiam approxiinet Deo. Expe-
e\|)aiiclit se, cum Spiritum sanctnm ahunde in riatur (jnod exspectat , cjuoniam bonus Domi-
nobis inrndit. Sinns ille matris delniictum prc- mis exspcctantibus se , aniiiKe cjua?renti illum 7.
mere jjotcrat, non vivilicare. Littera eniin oc- Unins liorre cxjierientia , multorum temjiorum
cldit , sjiiritus auteni vivilicat. Sed verus Elias Tunc redditnr inatri cjuem
labores exliilarat.
illiim in ca^naculnm tulit, ad sj)iritualem j^ro- illa jirius dum non teneret ejus affe-
amiserat ,
vexit inlellectuin. Friîdns erat littcrae siiuis ,

ctum sed mortnam devotioneiu defleret. Novus
,
nec jioterat ejus inteiliiêntia vitalem spirare redit ad nos ,

jiostcjuam tu illuni te ipso vesli-
calorem. IJonns Elia? lectulus, cjuidefuncto vitae sti. Ideo te snj)er ipsum exj)andis, ut cjuod cst
calorem infudit. Justns ex fide vivit '. Ideo tri- in eo foechim, oj)erias ;
quod nuduin , vestias.
bus metitnr vicibus , ut Trinitatis co^nitionem B Bonus bujus lectuli usus, qui brevi hora in
conferat, et dividat mensuram lidei. Plangit lex temj)ora sequentia vitalem alacritatem trans-
htterae sensum exslinctum , sensum carnalem : fnndit. ^NIajor in Salomonis lectulo gratia, in
sed Cliristus hunc sensuni tulit , sj)iritualem re- quo sj)onsa matrem carnalem derelinquens,
stituit. rsovum et vitalem intcllectum reddidit j)erpeluo jure dilccto adhaeret, et unus cum
litterce, quem suum vere agnoscat ipse Elias, illo efficitui- spiritus.
qui reslituit oninia, et nova fiicit : et Pauhis 9. Bonus ergo lectulus, in quo nuUus lan-
legi se niortuum dicit, ut vivat in Christo ^. guor est, nisi forte languor amoris qni non:
Bonum est , ut et tu moriaris non modo veteri versatur in infirmitate, sed in jucunditate. Bo-
legi , sed ct veteri homini , ut suo te vivificet in nus lectulus, qui non rigalnr lacrymis, qiii non
lecto ,
qui jieccata nostra tiilit in corpore suo ,
in tcnebris sternitur, qui niliil liabet in se tri-
ut peccatis mortui, justitia; vivaraus ^. Tu ste , nihil tenebrosum , sed totum lux et IcCtitia
enim cjuod seminas non vivificatur, nisi prius , est : qui non indiget sterni tapetibus de /Egy-
moriatur. In hoc resuscitato intelligimur om- C j)to, cjuibus in Proverbiis mulier haeretica lectu-
nes; et ideo communis resurrectio haec. Sed luni sternit *. Nihil enini in se habet lectulus
j)rivata qiK-edam in Icctulo Salomonis gratia , et Salomonis alieni ornatus ; nihil picti , nihil
solius sponsrie j)ra?rogativa; servata. mundani ; sed totum sancta vc)luj)tas et solida
8. Etiam nunc si quis matris nostrae ( con- veritas. Magnum et varium sacramentum in
ventus hujus sancti ), viduae apud quam utcum- sanctorum lectulis ; sed supergressus est uni-
que sustentaris, Jesu bone, si quis filius ejus versos lectulus Salomonis, nec sj)onsa3 lectulus
moritur, tu resuscita. IMortuus est qui vel tae- huic valet comparari. In lectulo suo quem qu;e-
dii , vel desperationis mole obruitur in quo , rit dilectum non invenit; ideo surgit et circuit
nihil est vividae devotionis , fervidi spirilus : donec ad istum j)ertingat. Festina , lilia , sa-
qui etsi legis praecepta non deserat , et intra Re- crata virgo , festina islam ingredi requiem. NoH
gulae gremium se conchidat, frigido tauicn et strictos in circuitu enses vereri. Enses isti , cn-
inoribundo languet affectu , in ojxre sancto ses verbi suj)er feiiiur , et j)roj)ter timores no-
suave nil sentiens. Totius illum Ordinis tristis D cturnos, vel carnis contigunt hisciviam , vel ti-
exanimat fiicies. IMolli et femineo matris est sinu midi cordis abscidunt ignaviam. Hoc quidcm
fovendus, ut non exasj)eratus abundantiore in aliis : te vero suavius vulnerant, ut chari-
tristitia absorbeatiir. INon exj)edit ei extra ma- tate transllxa nocturuum ignores timorem , nec
terni sinus ambitum rejieriri , ne forte non tol- (jiiidcjuam habcas fiigidi timoris adiuixliim ; sed
lat illuin verus Elias in cubiculum siiiim. Quos tota transeas in affectum igiiiti amoris, cjiue iii
resuscitat Christus , mulierum ubique tletibus solum amoris es usuni dicata et in charilatis ,
(lonat. Sic vidua? filium'*, sic sanctarum fratrem locum ascensura stratiim dilecti Icctiiliim Sa- ,
mulierum *, sic jiarentum j)recibus suscitavit lonionis vcri JcsuChristi, cjui vivit et regiiat
juiellam *'. Tolle , bone Jcsu, el liuuc niortiium jicr oniiiia sa-cula saHuIorum. Amen.
•
ll.l.r. X, .'}8. — » Oalal. ii . 19, 'M). — ^ l IVlr. ir , Ti. •I 1 uc. Mi , TM, ^ Joan. M , I 1 i
''
l.iic. Tiii, 'il)-55. - 7 '1'liu'ii. III, 2.1. •*
IVov. VII , l(i.
117 L\ CAINTICA , SERMO XVn. 118
"'
anim.iedesignare vehiculum. Haec cnim corpora-
A lia intelligi , lectionis circumstantia non sinit.
Quid enim aurum materiale charitate conster-

neretur? Sed omnia spiritualia sunt, quia spi-
SERMO XYII. ritualis est amor, cui tam ambitiosus ferculi
blandilur apparatus.
Ferciiluni sibi fecil rex Salomon de lignis Libani.
2. Possem hajc et similia de ferculo hoc ad
Cantic. cap. iii, j . 9.
nostrum derivare sensum. Sufficiat ista breviter
disputasse, ad vestram vcl satiandam, vel pro-
vocandam aviditatem. Quid ? vobis solis vultis
haec cantica servire? Sinite adolesccntulae pa-
1. Audistis , sacrse virgines , sponsae Christi, scantur : sinite ad suam commoditatem, ut vel
audistis hesterno sermone de lcctulo vcstri Sa- pauca inflcctant capitula. Sapientibus et insi-
lomonis : uUerius hodierno pcrgitis cjuaerere de B pienlibus ddiitor est Christus. INihil vobis im-
fercuh sacramento. Omnes vuUis hujus Cantici minuitur , si aliis pro suo sensu a])undet. Estote
sermones ad amoris usum deflectere ct ad ve- , contentaj lectulo : inferioribus vel ferculi per-
stras interpretari deiicias. Vobis sohs haec puta- miltite usum inservire. lUius gratia parcior
tis esse conscripta carmina? Kulhis sapit vobis hujus popularior. In illo includitur, in isto in-
sermo qui non aniatoriis vernet affectibus, et
,
greditur Christus. Vobis se uberius ct quadam
dulcem charitatis odorcm aspiret. Habetis ergo specialitate indulget : scd tamen alias non obli-
el hic ahquid quod amatorium sonat blandimen- viscitur ,
quae vestram nondum valent ad men-
tum de ferculo vobis alludit sermo divinus.
: suram pertingere. Potestis et vos ferculi par-
Nullam vobis residere patitur dilectus excu- ticipare sacramento , et vice perfungi , si
sandi materiam. Grata quidem snnt promissa Sponsum quem inclusum tenetis, ad nos cpiasi
lectuli gaudia sed poterat aliqua in vobis ad- reportetis, si deferatis pacem
: si annuntietis ,
huc suspicio de perveniendi difhcultate sub- bona, si gaudia foris praedicetis quae intus vide-
murmurare. Ideo vobis sermo sacri vehiculi, G tis. Quidni ferculum erant , de quibus in Ec-
quo estis ad lectulum portandae pulchra va- clesia canitur « Portantes pacem et illuminan- ,
:
rietate describit ornatum. Etiam in itinere spon- » tes patriam ^ ? » Sed nemo vel praedicationis
sus vobis procurat ipse delicias. Ferculum hoc officium assumat, nemo sibi sumat honorem
quidem gratum est materia, sed auctore est nisi vocatus a Deo ^. Quid te ipsum super can-
gratius. Ipse enim Salomon ferculi hujus est delabrum ponis, qui te ipsum non accciulis?Ille
auctor et artifex. Ferculum enim sibi fecit rex te ponat in sublimi, qui lucernam te fccit. Per
Saloninn cle lignis Lihnni , columnns fecit ar- illum ascende ,

qui te accendit. Dcnicpie nemo
genteas , Audi filia ,
reclinatorium aureum. , se ipsum ferculum facit, sed ipse Salomon fecit
quam glorioso apparatu portaris ad lectum. sibi ferculum de lignis Libani. Est et ferculum,
IVon sinit te sponsus sine reclinatorio , et illo si quis non solum in ore, scd et in corpore suo
aureo , fortasse ex illo auro de quo legis : Ca- Christum ])ortet. Glnrificntc ct portnte Christum
put cjus aurum nptimum '. IMultus reclinatorii in corpnre vestro, dicit Paulus ^. Portari vult a
usus est , sed inferior quam lectuli. In reclina- D vobis Christum , sed gloriose, non cum ta?dio,
torio habet spes fessa jucundum sustentamen- non cum murmure, non cum indignatione et
tum oblectamentum in lectulo. Hic sponsae
, fluctuantc proposito denique portari non ; ,
votum fovetur, ibi votis fruitur. Quantus te, Trahentienim onerosus est Christus, one-
trahi.
pulas , exspectat ap[)aratus ,
quae tali dcduceris rosa castitas, onerosa humiliatio, obcdicntia
ornatu? Quid ego nunc sermone frequenti cun- gravis, pauperies sordet deformiter portas :
cta exaggerem , ligna cedrina , ligna Libani qui sic conversaris. Fascis quidam grandis tibi
columnas argenteas? Ipso auditu se nobis ista videtur lides, et pietas ponderosa. Non potes
commcndant, et corporalis pulchritudo in fi- dicere : Fasciculus myrrhcv (lilcctits mcus niihi ^.
guram adducta spiritualem quemdam ct , intel- Quid? Fenum tibi vidctur (idcs tua, sub cujus
hgibilem conatur indicare decorem , et sanctae onere sic strides, sic gcmis, sic niurmuras,
Cfiulic \ , 1 1 . Mii oriic. ile Ajô.st. - 3 Ihhi . v, '.. 4 l Cor. vi :>().

'•
Cantic. 1,12.
11!» GlLLKBKKTl AllRATIS 11^0
'^
qiiumodo |)laiistrunj stiuU-t omistiim ft-no. Non mcnclaiil. l,il)aiiiis i .iiKloicm sonat, cujus lii;na
fst loiiuin Christus, st'(l flos (St , sccl riiictus cst, A nulli obnoxia sunt conuptioni : et sicut suh-
sed lij^nuni vitie , lit;imin (|uod dat tructum in slantiae suii! iion admittunt putrcdinem, ita
teinpore suo : et tu non vis exspcctare? Beati suavissimum spirant odorem. Bene Libanus
Hui vescuntur teinpore suo '. Denicjue patien- raulus, (pii serviehat Deo , ut ipse dicit, in
lia nccessaria est, ut reportetis promissiones '. conscicntia pura ". Quid enim pura candidius
Portate eiyo paticnter onera , imo oncra pict.i- conscientia? (|iiid iniputrihiliiis illo ,
quem nulla
tis. Pietas enim ct ipsa j)artem jam liabct rcpro- creatura scj)arare j)otuit a cliaiitate Dei? Mo-
inissionis, sicut scrij)tum est ^. inentanece virtutes, et quae ad horam subsi-
3. Ergo iôrtate iniaginem ejus qui de ca-lis stunt, mihi non videntur tam ligna quam olcra,
est, et j^loriose jôrtate. Onus enim ejus leve. (juae cito decidunt. At in Paulo (juaulam erat
Kstote non i^'iiominiosum olTcndiculiim , scd indcfcssa; charitatis imjjutrihilitas. Ideo bonuni
j^loriosum vchiculum , (juale fecit sibi re\ Sa- cerlamcn ccrtavit, cursum consnmmavit, de
Miro autem inodo ita virtutum distin-
ioiiion. j^ caetero exspcctans coronam justitiaj^, coronam
yuit varietatem ut primo loco elationis va- , de iiTanipulis, cujus jani quasi de vicino attra-
nitatem excludat. Quict ciiim luibcs (jiwd non xit odorem. Denique ct ij)sc bonum exhalavit
iicccpisti ? Si autcDi acccpisti , quid gloriaris odorem, odorem vit;e ad vitam odorem noti- ,
(inasinon acccperii '? Si ierculum es, non tu te, tiaj Dei^. Bonus odor fama bona bonus etiam :
sed ipse te fecit. Fcrculum enim sibi fecit rex odor conscientia bona. Illa aliis bene olet, ista
Snlonion de ligiiis Libani. Et ligna ipsa quis fe- sibi. Ha?c enim gloria sanctorum testiinonium ,
cit? nonne ipse ? Ipse jilantavit cedros Libani. conscientia;'". Futurce enim beatitudinis fiuctus
Oiiod si tu cedrus es alta Libani, noli tamen jain nobis in bonitate vitas coeperunt olere. Et
altum sapere, sed time bene imputribilitati bonus odor adjunyitur
, ne forte inde evella- :
rispropter elationera, ubi jjlantatus es jier ele- nam e contrario putredo fetorem emittit. Qui
ctionem. Non enim tu te, sed ij:)se elegit te in enim seminat in carne, de carne metet corru-
oj)us niinistcrii ijjse ministerii oflicium ijjse j^tionem de corrnj)tione tristem odorein, sicut
: , ,
niinistrandi confert gratiam, id cst, facultatem c de inteyritate suavern.

et dignitatem. Agnosce a quo j^lantatus es, et 5. Et bene de intcgritate inducta est mentio,
iion tibi veniat radix snjierbiae , ut non niovcat quod virginalis candor expressus videatur Li-
te manus tentatoris. IXon ascendat , ut succi- bani lignis. Nam et bonum virginalis continen-
dat te sccuiis ininiici, cujus ne novacula qui- tia vajjorat odorcm , et ejus est J3erj)etuus usus.
dein super caj)ut sanctorum ascendit. Ferculum Sive enim conjugii servitus evacuabitur , sive
Dei ille sibi praerijjere gestit, et in usus suos de desolatio viduarum cessabit, virginalis vero in-
Libano ligna succidere. Denique apud Ezechie- tegritatis libertas et gratia non excidet unquam :
lem gloriatur ct dicit In cathcdra Dci scdi ^. : quia qui non nubuiit, nec nubuntur, jam sunt
\ ide ergo ne per elationem de cathedra jnstitiae quasi Angeli in c(?eIo". Denique ct Libano in
efliciaris cathedra jjestilentiae et ferculum scan- Scripturis legitur comparata virginitas. Ego,
dali , et jjer te vel exemjjla, vel sermo malus inquit ,
qunsi Libanus non incisus evaporavi , ct
ad multorum jjerniciem ut cancer serjiat. Esto non mixtum ndorjneus^'^ .^\.CY\io
sicut balsaiiiuni
fcrculum Dei , ut ejus in te imaginem jjortes, D Libanus venter immaculatus, vcnter impollu-
et odorein notitia? suse jjer te manifestet. Tale tus, venter intactus, venter non incisus. j\on
Paulus ferculum erat, de quo Dominus ipse incisus cst, cujus manet integritas, cujus non
I^rolitetur : Fas electionis cst mi/ii iste , ut por- sunt resignata claustra pudoris. Propter mun-
/6V //o/«('« /;/6'«w ^. Ij)se qui elegit, ij)se ferciiluni ditiam Libanns : |)ioj)ter integritatem non in-
fecit, cisiis. Mcrito iiou incisa ,
qu;e non est divisa.
4. Fcrculuin iibi fccit rcx Salomon dc lignis Vis audire incisam? Mulicr iiupta cogitat qu(V
/,////'////. Ligna haec ligna cedrina sunt, et natura inundi suiit, <iuomodo placcat viro , et divisa
sui ct nomine loci nescio qiiid magnuni com- r.v/ ; iiti(|ncin Dcuni ct viriim divisa; et forte non
• Krclc. x , 17. — ^ llti) X , 3fi. — ^ 1 liin. IV, fi. i i Cor. iv, 7. — * Kzt^ch. xxmii ,2. — •> Act. ix,
1.». - : II riui. I, ;j. - « 1(1. IV, 7, 8. - ;i H Cor. 11, Ti , 1 >.
"• Iil. i , I 2. — " MaUli. xxii , 30. —
> i:c(li. XXIV, 'il.
121 IN CAINTICA, SERMO XVII. 122
'"
aequaliter divisa, sed invirum propensior. Mu- lum lucis se transligurat ', et quasi balsamuni
licr autcin innupta etvirgo non cogitat nisi quc^ A facit venenum spirare. Unguentarius est sata-
Domini sunt quonwdo placeat Deo \ Quasi Li-

,
nas, nolite ab illo oleum emere. Non enim tam
banus non incisus ci'apnraci /labitationcm mcani. confector est quam corruptor unguenti. Deni-
Matris Uomini specialiler Iia-c verba videntur. que sicut scriptum est, Feivcscerc facit quasi
Illa vere Libanus, et Libanus non incisus. Illa ollani marc , ct ponit sicut cum itngucnta cbul-
vobisevaporavit , sacrae virgines , habitationem liunt^. Mors in hac olla. Ollam hanc snccensanj
suam , habitationem coelestem , habitationem vidit Jercmias , et faciem ejus a facie aquilonis^.
anijelicam ,
quando virginalis conversationis Qualis unguentorum artifex, qui de mortis olla
exempla in vos transfudit, et perpetui pudoris vitaj vapores exire simulat? qualis artifex, qui
inspiravit amorem; et satis expressit habitatio- ollse succensne faciem cjuasi ab austro fervere
nis suae gratiam, quam evaporare per quam potius ab aquilone niala exar-
se dicit. Quid facit,
enim habitatione virginea vapori similius? INi- descunt in terra? Aut fdius prophelae est, aut
hil habet haec conversatio carneum, nihil mun- B ccrte propheta, qui mortem in olla deprehen-
danum, scd totum coeleste. Supermundanum dit, et vapores ejus ab aquilone venire. Sul-
totum spirituale totum; et ideo simile vapori
, phurei sunt vapores, quos olla carnis tuae suc- :
sed quaU vapori ? Et tanquam balsumum incensa evomit et tu in his balsami tibi videris , :
quit, nnn mixtun: oclor mcus. Tanquam balsa- odorem sentire? Si per te nescis balsamum me-
mum nonmixtum, tanquam balsamum non corrum a mixlo discernere; veni ad Proplietas,
ruptum, tanquam balsanuim non adulteratun). veni ad (ilios Prophctarum Apostolos, qui te
Est mixtura, quae balsamum simulat et nienti- mixturarum differentias doccant, qua in olla
tur et est mixtura, quae etsi non habet balsami
: raors sit. Talis Paulus, qui dicere ausus est :
similitudinem, bonum tamen contristatodorem. Non ignoramus astutias cjus^'. Si non suflicit
Est ergo, ut sic dicam, balsamum verum et manus tua, ut purum habeas balsamum sancti ,
solum; et est balsamum etsi verum non solum te doceant quomodo misccas. Attulit Nicode-
, :
et est balsamum, nec verrim nec solum. Pri- mus mixturam myrrhae et aloes quasi libras
mum in perfectisest hoc ultimum, in deceptis C centuni " et IMariae emerunt unguenta^. Sed
: : ,
mediiim, in illis qui etsi nulla illuduntur falla- Maria Uomini matcr ungiienta non tam com-
cia, aliqua tamen virtutis gratia destituuntur. parat, quani spirat quai unctum oleo laHitia? ;
Merito itaque illa quae sola gratia plcna erat, ipsum parturivit Christum. Tanquam balsa-
quasi balsamum non mixtum odorem suumdicit. w//w, iiHjuit, non mi.rtum oclor meus.
G. Quod si tu virginitatem oles, si oratio- 7. Si mixturae rationem ignoias, veni ad do-
num instantiam , si jejuniorum abstinentiam ctores Ecclcsiae, ad cos qui columna; quanlam
beneoles, et balsamum oles. Si vero impatien- sunt et lirmamentum veritatis, et column» ar-
tiae adhuc morbo laboras, si vaniloquium, si genteas in Uomini ferculo, et sacri dispensato-
levitas consiliorum , si ardor explendae propriae res cloquii : ab quomodo
his discc cogites quje
voluntatis, si horum
tristitia ,
si taedium , si Domini sunt, ct quomodo sollicita pro Chri-
sis
aliquod unum in te nominatur; mixtus est jam sto ut sibi placeas. Tunc et tu columnas habc-
odor tuus, et non purum balsamum spiras. bis in te argenteas, si utriusqiie lestamcnti fuc-
Modica enim stilla admixtionis peregrinae, to- U ris suffulta scientia. Ideo et hic post Libani
tam balsami massam conlristat. Bene quidem ligna, columnas subtexit argenteas sermo divi-
cum illo agitur, qui si quid triste fortuito et nus, nt habeas mysterium (idei in conscientia
velut subito redolet, slatim abolet. Nam in piira. IMysterium fidei ,
quam sacriim tibi prs-
multis ojfendimus omnes , dicit apostolus'. Ex scrihit cloquium, elo(|uium argcuteum est : ut
subito quidem lapsii, sed statim correcto, nul- evangclicis et apostolicis subnixa praH-ej^lis,
lus est odor aestimandus; magis vero ex eo in illa mediteris, illa conserves et conferas in cor-
quo quisest sedulus vitio. Periculosa et pessima de tuo ; nec patiaris inerti situ cohaerere et
mixtura est, quando vitium quodlibet virtutis obliterari, et oblivionis a'rugine deiiigrari di-
mentitur speciem; et angelus satanaj in angc- viiii verbi argcntum.
• I r.or. VII , 34. — 2 .Iacol)i iii, 2. — 3 n c.ow xi , 14. •1 Jol)xi.i, 23.— Sjcicm. r, 13. - <<
IfCor. ii,
II. — 7 Joaii. xfx, .ly. — ^ Marc. xvi, I.

123 (",ILLI:BI:RTI AliBAUS 124
8. Sed nonpossunius nunc iu stinioncni lio- "* Ronus Libanus cs, si iniiiKhiin cor liahcs, niun-
(liornuni lius insert-ro roUimnas. Hunc enim A tluni a cogitalione liiHla, et a cogitatione iiili-
tractatum Libani pra-occupaverunt ligna, et in «leli. ISIagiia ro-tlitas sj)irilus, litlei corrupttla.
eorum oilore lonîiis (piain putabain noslcr Qiiod si sana fuerit in te lirma forma lidei, jani
sermoexcurrit, suavitatc ilUctiis niatcri.e. Tibi, unain liabes coluiiinain. Noli tanien esse liac
Domine, comincndo Libaiuim Libanum

liunc ,
contcnta, adjuiiiê ct allcram : nicditare in lege
e"re"ium, hunc choruin virgincum, sacrarum Domini die ac nocte. Inlidclitatcm et fornicatio-
ca'tum fcminaruin. Tu custodi ut non succida- nem puta, si mens tua vel modicum a lidci re-
tur, ut non incidatur, sed sua illi servetur in- cogitatione declinct. Bonae columnae sunt, di-
tcritas servctur castitatis candor, quia Liba- vinae notitia et mcnioria legis : recta credulitas
nus candorcm sonat servetiir puritas mentis, :

et recordatio lidei. Cohimnaes, si fuerisin fide
ut sanctse sint et corpore etspiritu. Custodi Li- (irma : argentea, si divini fucris usu instructa
banum luinc, ciijus ligna in ferculi tui dcdicasti sermonis. Rcctum cst , inquit, vcrbum Dnmini
materiam. Piocul ab illo sit prophetica commi- B ct omnia opcra ejus in fide^. Bonae columnae
natio Jpcri Libnnc , pnrtas tuas , comcdct

: ,
fides, et verbum lidei. Verbum lioc propc sit
iirnis ccdrns tuas '. Portae istae claudantur aliis, in corde tuo; nam in ore projjc est propc sit, :
soli aperiantur tibi. Tu illi clavis sis et clau- et perjietuo ibi sil. Ex abundantia cordis oris
strum, tu signa et resigna, ut nec signaculum sermo erumpat. Scptics in die , inquit prophe-
nec davcni praeter tc recipiat, Christe Jcsu, ta, /rt«<^/tv// r//.r/ ;/i/7. Vos, sacrne virgines, di-
qui Deus es benedictus in saecula s.Tciiiorum. cite scmpcr. Scpties quidem dicite laudem pro-
Ainen. pter horas solemnes semper autem cantantes :
et psallentes in cordibus vestris.

"" '
2. Argenteae sint linguae vestrae. Argenteae
sunt, si de sacra Christuni pagina sonant. Non
SERMO XVTII. plumbea in os vestrum. Plum-
niittatur niassa
beuni os est, quod nil subtile loquitur, nil acu-
Ferculum sibi fecit rex Salomon de Ugnis Libani. C tum, nil de supernis; sed totum remissuin esn,
Cantic. cap. iii, jl. 9. totum hebcs, totum de imis fortasse et de ,
iniqiiis. ?sam iniqiiitas sedel in talento phinibi'*.

^"^"^
Homo ille evangelicus peregre proliciscens, non
talia servis suis talenta distribuit''. INolite de ta-
I . Lignis Libani incorruplio carnis , ct miin- libus negotiari talentis , in thesauris vestris hu-
tlitiae vobis est candor exiiressus. Bona quidem jiismodi non inveniantur. Paulo dicenti inten-
est castitas : sed tpiod non tlite Omnis scrmo nialiis cx ore vcstro non
est'' ex fide, pecca- :
tum est^. Fidc, dicit Scriptura,yj//^/^tv7/?i' cnr- pmccdat, scd qui bonus cst ad cedificatinncm
da enrum^ Non enim sola earnis continentia
. ^c/c'/'". ^r/ fiE"r//^(r«^/o/jf/«, intpiit, non ad ever-
caslitas censetur cordis mullo magis est aesti- : sionem fidei. Ferreum os est quod fidem ever-
nianda puritate. //7/// vos inquit Jesus, ///////r// tit, quod sanctam siibruit
.,
conversationem
cstis proptcr scrmoncm qucm locutus sum vobisK quod instrumentum est belli, seminariuin litis,
Bonus fidei sermo qui nuindat et ideo in hoc D quod murmur et amaritudinem sonat. Bestia
:
ferculi cultu post ligna Libani columnas produ- talis in Danicle describitur, tlentes et ungues
cit argenteas, et virginalis mentem munditiae ferreos liabens, comniandens et comminuens

ad sacri provocat meditationcm eloquii elo- omnia". Nulla inter ovicnlas, imo inter anii- ,
quii casti, eloquii quod argcnto examinato con- cas Domini bcstia talis reperiatur. In hoc grege
ferlur ^. Bonae sunt in pectore virginuin erectas virgineo nulla vinilenla, nulla vicdenta sit :
columnae, si sacrae fuerint Scripturae suffultae nullus in hoc paradiso serpentis sibilus sonet.
et cognitionc fideli , et recogitatione frequcnti. Virgineuin os virulenta verba non decent. Quid?
Zachar. ii , 1. — ' Rom. xiv, 23. — ^ Act. xv, 9. — i Juaii. xv, 3. -

— * Psal. xi , 7. — ^ Psal. xxxii
4. — 7 Psal. cxviii, IO'i. — 8 Zarliar. v, 7, 8. — !> Mallh. xxv, I'», i:i. — '" Fplies. iv, 29. —
«
' Daii. VII, 7.
" riraij. cl IIi)rsl. iii):i fit. Ivx iisdciii |i.iiilo ikisI rcslitiiinuis , dicil Scrifiliiro ; jiro , siciil Scriptura.'\'
125 I-A CAISTICA, SERMO XVIII. 126
"^
pravis polluta vcrbis osculum in sponsi labia Scd jani pcrfectius ordinem intucrc, et 4.
porrigcs? Candor ipse lucis aeternae, et nil in- A provectum quenidam de Libani lignis ad co-
quinatuni atlingit illum. IMemento os tuum coe- lumnas argcnteas, ct aureum reclinatorium. In
lcstibus osculis et oraculis consecratum. Sacri- Libano cordis munditia; in argento divinae le-
legium jHita, si quid non dulce, non divinum , gis notitia; in auro sivc scrmonis ministerio
non dc sancta pagina sonet. Buccinntc , inquit, mysteria sacra manifestc resplendent. In primo
in nconicnin , tiiba , in insigni die solcmnitatix mentis oculum purgas : in secundo prospicis :
vcstrce '. Omnis dics vobis solemnis debet es- perspicis autera in tertio. Vel si mavis ita dici,
se; semper neomenia, scmper sabbalum. Ideo mundaris, mcditaris, specidaris. Confessio , in-
os vestrum quasi tuba sit ductilis, tuba argen- quit, ct pulchritudo in conspcctu cjus^. In Li-
tea : tuba quae non lites, sed laetitiam sonet, bano pulchritudo, in argento confcssio, in auro
sed solcmnitatcm, sed cantica spiritualia. divinae conspectus praesentiae tibi commcnda-
3. TScscio quomodo de colunmis argentcis ad tur. Quam magna est confessionis et pulchritu-
tubas nostra dcflcxit oratio nisi quod optima B dinis hujus gratia, quas in conspectu tant.t ma-
:
columna est in domo Domini, qui talc os j)or- jestatis admittitur! Vis alibi in Psalmo lianc
tat. Bona cohunna est in quo fcssi sustcntantur. distinctionem audire? Cor , inquit munduni ,
Habes in Isaia Dominus dcdit mihi linguam

: crea in mc, Deus et spiritum rectum innova in ,
cruditnm , ut sriani cum qui lapsus est sustcntore visccribus meis . Nc projicins me a facie tua^.
verbo^. Erudita plane lingua Christi Jesu, an- Vides quomodo abyssus abyssum invocat quo- ;
nuntiantis pacem ,
praedicantis bonum. Lingua modo divcrsa Scriptura3 caj)itula sibi conci-
placabilis lignum vitae^, columna et firmamcn- nunt.Primum ad Libani candorem refer. Beati
tum Et tu virgo in hoc sponsi imagi-
veritatis. enim raundo corde, quoniam ipsi Deum vide-
nera porta, ut habeas linguam eruditam lin- , bunf^.Secundum ad argenti columnas. Rectum
guam placabilem non erroneam, non vagam ; , estenim verbum Domini. Tcrtium ad aurcum
non labilem ad otiosa, scd quaj loquatur judi- reclinatorium, iibi Domini facics sinc velamento
cium ;
quae verbum solatii proferat ,
quae colum- sinccre videtur : et in auro rutilat majestas re-
na quaedam sit et firmamentura ad aedificatio- C gia;hoc est, purgatum , instructum, et , ut sic
nem fidei, vel tuae , vel alienae. Prope sit verbum dicam ,
j)raestrictnm spiritum sibi j)ostuIat dari.
lidei in ore tuo corde tuo^. Vis colum-
, et in In Libano purgatur, in argcnto instruitur in
nam audire argentcam? Zf.r, inquit Dci cjus , auro praestringitur. Praestringitur enim vere in
in cordc ipsius : ecce argentum. £t non sup- rontemplando quaelibet purgatae mentis acics :
plantabuntur gressus ejus^ : ecce columna. Jure et coruscationes intima^ lucis ad modicura sus-
columna, quae subverti non potest. f^crbo Do- tinet. Hos profectuum gradus rclcge tu, qua»
mini coeli firmati sunt , inquit Psalmista''. Hoc spcculationis aspiras ad gratiam. Kihil in te fa--
verbo confirmctur cor virginis ut coelum sit, ; dum, nihil infidcle rcsidcat, ut uuda tibi pos-
ut sedcs Dci, ut reclinatorium possit aureum sitfulgurare veritas. Primo cmundare, sccundo
(ieri. In argcnto, fidei rationem et scientiam exercitare, tcrtio intuere. Emundare a legc
accipite : in auro , intelligentiae et veritatis ful- carnali, exercitare in lcgc fidci , intucre ct pcr-
gorera. Rcclinatorium hocaureum super hujus- sjîce in lcgc jjcrfccta; libcrtalis, in lege spiri-
modi columnas imponitur. iW^/ enim credideri-D tiiali. Ubi cnim spiritus Domini, ibi libertas".
tis, nun intelligctis' . Fidei eruditio ad intelli- In lcge quae velamine caret, in qua ncc
littcra;
gentiae puritatera gradum praestat. Fundamcnto errori , nec ignorantiae , nec fenigmati locus est.
huic contemplationis innititur gratia. Dum in Error ubi cst, scducit. Ignorantia ubi cst, non
sermone Dci mcditaris lidelitcr, et jicr j)aticn- ducit. TEnigma ubi est, etsi ducit, non tamen
tiara et consolationcm Scrij)tura- ad sj)em te jêrdiuit. Quis ibi erretRcclinatorium cnini
?
supernam erigis, columnam tc exhibcs. Rccli- est, et quics, et votorum finis. Quis ignorct?
natorium aureura tunc exsurgis, cum nuda tibi Aur<mi enim est, et rutilat ad lucem. Quod ibi
sine sermonis involucro raj^tim incipit corusca- aeuigma? Votorum finis, ct serena vcritas, a?ni-
re veritas. gmatum figuras non rccijut. Ibi nihil falsum,
• Psal. Lxxx ,
'i. — 2 Isai. i. , 4. — 3 Piov. xv, ^. — 4 Rom.x, 8. - ^ P.sal. xxxvi , 31. — ''Psal. xxxu. C.
7 Isai. VII, 9, sec. LXX. — « P.-,al. xcv, 0. — 9 P.sal. l, 12 , 13. — '" Mattli. v, 8. — " II Cor. iri, 17.
127 C.ILLEliKRTI AliBATIS 128
niliil orfiiltatiim , niliil liiûiatiiiu : atiriiin ost, *" artôntea' , ct ascensiis purpureus. Iii illis sapis
et rul}j;et; reclinaturiuni est, et Ibvet; dulcis fo- A fidcliter : in isto sentis luiiniliter. In illis medi-
incs, sed liora fujâx. Et fiilgor iste fiilûri coin- talio : in isto imitatio. INon cnim in sermonc
paratur. luomcnto lit, in ictu oculi, in no-
lii tantum est regnum Dci, scd in virtute. Quid
vissima tuba. Novissima tuba cst quando noa , tu istic diccs, cjui liumilialioncm scrvitutcm
jam in payina, scd in ipsa pncsentia innolcscit; putas? Scrvilis non cst ,
qiiam rcyalis nohilitat
quando quis eflicitur docibilis Dei quando post ;
purpura. Ornamentum est eteniin purpura rc-
Apostolorum ct Proplictarum scrmoncs novis- jîum. Hos si tu vcl dedignaris, vel borres j,'ra-
simc in sc ipso Dti iMJiiis Patris Vcrbum lociui- dus,rcspice quod purpurei sunt. Itumililas
tur. iuba luec ncscit itucrtum soiuim darc non; snsccpta pro Cluisto, rcgiam pr.Tefcrt dij^nita-
sonat nisi ad solemnitatem, nisi iu ncomcnia, tcm. Tu vcro, sponsa Cliristi, candido prcme
et nov« lucis exordio. pede gradus purpureos. Nobilis est semita quam
5. Bnccina nobis tu, bone Jesu, neomcnia
in dilectus tuus prior incessit. Quam pulchri sunt
tiiba, iu insigui dic solcmiiitatis nostrae. Vcrc B ctcnim gradus purpurci, quos pcdc sacro Cliri-
insignis dics, ubi divina majcstas sc manircstat : stus prior signavit pedibus illis, quibus niillus
nibil insignius , sed nil succinctius. Dicm dixi : pulvis adhaesit, pcdibus niveis , quos criioris
liora cst. Hora vere insignis , et vere solemnis. sui signavit vestigio? Haec tu ardenter vestigia
Eructa tu nobis , Jesu bone, ?etcrni illius diei rclcgc : aufer calceamcntum carneum de pedi-
horas aliqnas. Dicm illum statim efiicies, cni bus tuis. Sanctus enim asccnsus est ,
quem tibi
tuoe lucis vcrbum eructas, qui dics cs aetcrnus. disponis. jNudo et expedito insiste vestigio gra-
Fulgura nobis coruscationes tales. Fulgur efli- dibus istis. Purpuram hanc non conchylii, scd
ciiur, cui tu fulguras. Similem tibi reddis, si Christi sanguis intinxit. Hic tu pedem libenter
quem irradias. .SVw//f.v, inquit, ri crimus cuni pone, ut pes4;uus inlingatur in sanguine Christi.
(ippariicrit\ IMontcs quos tali radio tangis, non Non veniat tibi pes sujjcrbice , si humilem se-
fumigant, sed fulgurant. Aurci fiunt, tuum qni- asccnsum qui Sponsi tui cruore sacro cteris ,
bus aurum refulget. Caput tuum aurum opti- signatur. Huic tu non modo pedem sed etiam ,
niuin reclinatorium aurenni non invenit, sed C manum et caput intinge ut tota purpurea, ,
reddit ubi se reclinat. Jam non est illud de tota regalis et passione Christi tota nobilitata ,
Evangclio dicere Filtus /lontinis non litibct ubi :ascendas. Nam si conipateris, conregnas. jNoIi
coput /rr//«f^'. Videsne, Domine Jesu , quot te saeculi nobilitate claram reputare. Vilior eris
hic habes reclinaloria? Nunquam se majestatis si respexeris ad illam si natales luos Sponso ,
tuae caput libenlius reclinat, quam in virginita- imputes, si te pro saeculi fastu praeferas aliis,
tis aurco sinu. Respice virginea pectora hfcc, aut aliquid habere privilcgii putcs. Contra hu-
pcctora vacantia tibi in his frequcnter rccli- militatem piopositi de prosapia carnis evacnaris
:
nas, et recumbis, et cubas in meridie, et aureo a gloria Christi , si alia rv. nobilitari prtesiimas.
claritatis quodam sereno. Non hic vulpes fo- Haec tibi purpura sufficiat ad fastum, sufficiat
veas habent, nec nidificant volucres coeli. Soli- ad ascensum, snfficiat ad gloriam, ut non glo-
dius est reclinatorium hoc, quam ut hic sub- rieris nisi in cruce Domini tui Jesu Christi.
dola valcat vulpes infodere. rsullns dolositati Ascensus te purpurcus rcclinatorium perdncct
rclinquitur h«reticae locus, ubi serena fulgiirat D ad aureum quoniam humilibus et quietis con- :
vcritas. Sublimius est quam ut huc aut subdola tcmplationis debetur gratia, a sapientibus au-
vulpis aut su[)(>rba volucris accedcre qucat.
, tcm et priulentibus absconditur , revelanda
Abscondita snnt ha^c a sapicntibns ct prudcn- parvulis. Purpura ha.'c magnum qiioddam est
tibus, ct revclata sunt parvulis,qiii hiimilcm pignus amoris quem tibi dilcctus cxhibuit.
,
sectantur ascensum, ascensum purpureum, ct Vcre inagnum pignus amoris mortis passio.
passionis Christi vestigiis insistunt. Vcrc purpn- .Majorcm hac dilcctionem nemo habct , ut aiii-
reus ascensus, qucm Christi signavit crnor, ct mam suam ponat quis pro amicis suis^. Talc
passionis cjus coloravit lidcs. pra-stitit, talc pignus reposliilat passio tua ,
(). Scd illnd attcndcndum , (|u()mo(lo, iino hnmiliatio tua. Quid pro tc pcrtulit , mcmoria
(|Maiii ('onv;rii() niodo sibi coiicinnnt coluinn.e tibi rcdiK.it, ct (|n,iiitum ad.iiii.iv il ,
pro (pia sc
• 1 Jiiiiii. iii , :>.. — ' Liic. IX , :)K. — ^ .loaii. xv, i;t.

129 IN CAISTICA, SERMO XIX. 130
tantum hiiniiliavit. Ama ergo tu illum qui prius ^' amor imbibitur, et secretis inlluit venis. Media,
et plus dilexit. exigunt haec tempora ut Ainquit, charitate. Bene media., quae sic intima
Non
sanguinem effundas. Effunde animam tuam est. Plenitudo legis est charitas. Ideo lex va- ;
effunde sicut aquam cor tuum. ]Nam etsi tradi- cualur, si fnerit destituta charitate. Vitahs qufe-
deris corpus tuum ita ut ardeat, charitatem dam vona Icgis est, et rehquarum charitas vir-
non habeas, quid fibi prodcrit ? Denique et tutum. Caeterae quasi in partem se contrahunt
' :
uhimo loco quasi finahs omnium chiusula gra- illa omni communis est gradui. Sive mente
tiarum ponitur charitas et media, velut orna- excedas, sive sobrius fias; ubique charitatis et
;
mento quodam charitate constrata dicuntur

, necessarius et jucundus est usus. Reliquarum
propter filias Jerusalem. officia variantur gratiarum , et vicibus alter-
nantur : charitatis continuantur jura quodani
jugi tenore. Sive mente excedamus, Deo; sive
sobrii simus, urget nos charitas Christi^. Vos
SERMO XIX. B vere, sicut arbitror, urget charitas Christi. In
quid vos urget? In se ipsam. Aliorum aliasunt
Media charitate constravit propter filias Jerusalem.
officia, vestrum speciale munus est amor. Im-
Cantic. cap. iii , X' 10.
probus sui provocator cst amor, et dulcem agit
in patientes tyrannidem. Amor se ipsum in
provectus sempcr urget ubcriores.
1. Novum aliquid vultis audire» sed ego no- 2. ^mulamini, filiae Jerusalem charismata ,
vum quid non habeo, nisi ut vos innovet amor. meliora magis autem ut ametis. .-Emulatio vos
,
Mandatum hoc novum do vobis nihil vobis

: haec semper amplius urgeat. INIandatum hoc vo-
notius , et nihil est novius. Non estis in isto bis semper sit novum. Et novum est, nisi in
rudes et inexercitatae negotio. Vestrum hoc pro- vestro dulcis Jesus veteraverit aftectu. Utinan»
prium officium est. semper in vobis ille recens sit nec mora tem-
In amoris enim praecipue ,
munus estisDcnique et propter vos

dedicatae. poris aliquid imminuat gratiae. Utiquerecens in
fercula Salomonis media charitate constrata di- C vobis vester Jesus est. Ipse semper recens, sed
cuntur. Mcdia,\xi(\\nt, charitate constra^'it pro- non Deus alienus. Vere recens, in quem sem-
pter filias Jerusalcm. Quodam quasi privilegio per anxio inhiatis amore. Denique id solum ha-
hic sermo vobis delegavit usum amoris; jEmu- betis in votis, ut vobis semper amplius placeat.
lamini hliae Jerusalem charisniala meliora, ma-
, ,
Quantum placet, qui satis placere non "potest?
gis autem ut ametis. Amor omni supereminet ]Xulla magis vos ratione placere potestis, quam
gratiae: etin hujusmodi descriptione ferculi, cha- si vobis placeat ipse. Animum non
vult, aliud
ritas reliquarum quasi ornamentum et clau- quaerit. Solus sufticit , si tamen totus impendi-
sula Plures in hoc
superponitur gratiarum. tur. Satis est pro viribus tuis, scd parum est pio
ferculoenumerantur gratiae, sed charitate cu- ejus meritis. Si te tibi conferas, et tua metiaris
mulantur omnes. Charitas cumulus est, charitas ex rcgula, sufficit : sed si de te; nil tibi relin-
fundamentum. In charitate , inquit, radicati rt quitur. Si antcm ex ipsius te regula metians,
fundati^. Illa in primis, illa in ultimis , illa et vehit in libra colloces, quid tu momenti ad-
in intimis : illa inchoat, illa consummat, illa D versus illum tenebis? Si infra vires tuas amor se
communicat charismatibus cajteris ideo in : cohibet et contrahit, iniquus est : et si juxta
medio collocatur quasi ornamcntum quoddam vires tuas, exiguus. Quid ergo? supra vires
commune, et totius clausula fcrculi. Et color casso te cxtcndcs conatu? Qnidni? amor non
purpureus, et auri fulgor obscurior essct,si capit dc impossibilitate remedium. iSulIa satis
non Quanta ejus est gratia,
charitate vestiretur. magna sunt amori oflicia, ubi tamen ipse non
quae ipsum contcmplalionis aurum exornat? intcpuit amor. Quomodo erit in suo parcus,
Ipsa media est et reliquarum quasi mcdulla qui in alicno fidelis existit? Quomodo erit in
gratiarum. Nulla tam est intima virtus, nulla officiispropensus, in sc ipso se jârcus? Amor
sic animos penetrat et perfundit, et arcanos ipso niliil impendit libentius, niiiil uberius po-
cordis implet recessus. Ipsis animi medullis test. Qua^ major ubcrtas qu;mi iibi nihil deccr-
•
I Cor. xiti, 3. — » r.plics. iii , 17. — 3 II Cor. V, 13 , 14.
TOM. V.
131 C.lLLKRKRTl ABBATIS 132
pitur? Aiiior exaestuat, sc ipsuui n(»u lapit,

"" niayis aultui ul aiiKlis. Kuuuierat ligna Liba-
superfluit sibi, immensitateni aiiuilatui, dum A ni, columnas argenteas, reclinatorium auieum ,
nietam nescit aflectui ponere. Oleum cst quocl asccnsum pupurcum, ad ultimum charitatc cu-
staie ncscit, nisi cum vasculum tlcsit', iiisi iiiiilaus ouiiiia. Quidui ? .^^/////r, inquit Paulus,
quod iiec tunc novit compesci. Musti piajlcrt cxcclhrilioifiii vohis inaiii (letiioristro. Bouaj
amor insiyne, (|uotl nativitatis sua; rervorc suut etciiim columuaj argentcae , et sacri niagna
quodam et velut «tatis lascivia excrescit et su- quidein est eloquii gratia. Sed si tinguis hoini-
perfluit, ci\\n ucscicus, ct novo scinpcr exfcr- nuni loijuar et Angelorum charitiitem autem ,
vescit ct tcrmcutatur airectu. Amor inlirmila- noii liabiciin , factus sum ut cjmhalum tinnicns,
tem non causatur, scd magis accusat. Amori vocis iuauciii dans sonitum sinc scnsu charitatis.
nihil satis est, nihil ininus se ipso. Ainor se Hccliuatorii aurei ingens est gloria, per quod
ipso satiari non potest ,mysteriorum arcana signantur. Sed quid ?
et tamcn nisi se ipso tibi
pasci non potest ipsc sibi dulcc satis est pa-

:
Si novcrim mystcria omnia ct omncm scicntiam
bulum. Amor nil uiagis vult quam amare. Quam B charitatcm autcm non habuero nihil sum. Per ,
dabit homo commutationem pro amore? quam gradus ascciulis purpureos, ct passionis Christi
dabit, vel quam accipiet ? Nihil gratius amore te gaudes habcre insiguia ? Sed si tradidero cor-
impcnditur, nil dulcius sentitur. Amor et dulci- pus meuin ita ut ardeam, charitatcm autcm nnn
ter optat, ct dulcitcr utitur; dulciter deliciatur, habucro , nihil mihi prodest , inquit Apostolus.
et dulcitcr dolct. Vcrc dulcis amor, et solus , non Chaiitas non injlatur, non est ambitinsa
dulcis omnis dulcis amor, sed non est
amor; et medio gaudct et quasi quccrit (jua^ sua sunt^ : ,
amor ad amorem Christi. Super omnem enim in communi sua bona prostituit. Media enim
pulchritudiucm i)iilchritudo cjus. .S'///je/- o/?/«t'/?/ charitate conslravit. Non injlatur, inquit, non
pulchriludincm , inquit, dilexi sapicntiani '\ est ambiliosa. Non enim charitatis bonum sin-
Quomodo non dccorus, qui candor est lucis gulare aut si habct amat aut si non habet : , ;
seternEe? Frater mi Jonatlia, quain amabilis es optat. Non vult aliis prscellere sed nec ipsum ,
et dccorus valde^l Volebam Jesum dicerc sed magis habere bonum. Multi meritorum suorum
,
de consuetudine Jonathaj produxi vocabulum C inflrma cognoscunt. Ideoque de se magnum nil :
et tamen gratus crror, qui gratiam expressit. senticntcs, non inflantur isti, sed forte ambiunt.
Error in nomiue, scd in re nominis hujus est Unde infltntur, non habent sed inflate satis :
servata proprietas. Jonathas columbae est Do- optant ut habeant. Privatam et hi amant excel-
num, illum significans, qui spiritualis gralise lcntiam, dum aut concupiscunt ut sit, aut con-
est plenus, puerum qui datus est nobis : sive tabescunt (juod esse non possit. Charitas vero
Jonatham, Jesum dicam, Jesum iutelligo.
sive cum invidia contabescente iter non habet , non
Quam frater mi Jonatha
amabilis cs et de-
, , quaerit quod suum est : et quomodo poterit
corus valde Praesumptionem putatis quod

!
quod est alienum decerpere?
fratrem eum dico ? Verba haec non meam Quid tu invidia alienum vis corrumperc
4.
temeritatcm, sed cjus charilatem sonant. Prae- bonum ? rsumquid tibi adjicies quod ab alicno
sumptio fuerit, si non ipse hunc mihi iiidulserit dcccrpis? Ita forsitan ; sed si corporalis aliquid
ausura. Denique et ipse cognatioiiis hujus et pecuniaj sublrahas. Non ergo in claustralibus
assumpsit habitum, et exhibuit affectum et ; D rapacitatis huius vitium vereor : est subtilius
juxta Apostolum Non confunditur nos fratrcs

,
quoddam rapacitatis invidae genus. Quid enim?
vocare^. Si non confunditur, cur nou et tu ipsc rapacitatcm nou jnitas, si pecuni* parcis, fa-
confidenter dicas, Frater mi Jonatha aut si : mam dcccrpis? Non coucupiscis ])osscssioucni
domestico magis vis uti vocabulo, Frater mi ct laccras opiuioucm. Quid tibi cmolumcnti
Jesu, amabilis es et decorus valde amabilis es ; aliena dimiuutio confert ? aliena si corrodis
super amorcm mulierum ? Anxio et vehemcnti bona , (piid tibi inde accrescit? Evidenti forsi-
affectu vcstra, sauctie mulieres , in Cliiistuiu taii vciilate alicuie virtutis conteruutur in ore
inardescunt vota : sed ipse multo magis est tuo dcntcs ; (pios ad derogaudum paravcras.
amabilis ,
quam amatur a vobis. Non audcs corrodcre noii tameu potcs collau- ,
3. jEmulamini ergo charismata lucliora ,

dare. Jam alienum bonum verbo non carpis
IV lU-g. IV, fi. — » .Snp 10 3 II Rf.r'. I, 'IVi. ' llchr. II, I I. ^ l Cof. )ta-xui, i.
133 L> CANTICA, SERMO XIX IM
numquid ideo non rapis? Quoniodo non rapa- Nihil habet poinale cliaritas. Timor pocnam
citas , ubi evidens honum debito defraudas A habet : ideo non est in charitate timor, sed
testinionio , et verani alterius gloriam etsi mcn- perfccta charitas foras mittit timorem Quid ''.
dacio non corrumpis, silentio tamen suppri- enim timebit charitas? Vetcres offcnsas? Sed
mis? Vis audirc in sola etiam .lestimatione charitas operit muhitudinem peccatorum '. In-
rapacitatem esse ? iVb« rapinani , inquit Apo- firmilas propriae conscientiae timebit ne deci-
stolus, arbitratus cst esse se cequalem Dco '. In dat ? Sed fortis est ut mors dilectio. Utrumque
invidam animam non potcst intrai'e a?stimatio metum charitas foras n)ittit. Sed ncc pcrfecta
bona de bonis alienis. Xon vult enim intelligere charitas tenqjorales pro Christo timebit mole-
quod alius bene agat etsi palam non audet stias. Sed ne quidcm aetcrna; si fuerint, defati-
:
penes se tamen vel dissimulat, vcl attenuat gari et evanescere poterit consummata dilectio.
alterius merita. Utquid istud, nisi quod livor, Non potest semel hausta cognitione tantae non
dum privatam semper exccllcntiam cogitat, delcctari dulccdinis. Non ideo amat charitas ne
alienam obscurat ? Cliarilas autcm non cogitat B pcreat scd mavult foris pcenaliter in a^ternuni :
malam, non gauilct supcr iniquitate ; et, ut sic pcrire quam usu amoris aeterni privari. Si ,
dicam super inaequalitate

, congaudel auteni enim dederit homo omnem substantiam pro
:
veritati^. Privatum non cogitat; medio quodam charitate, quasi nihil despiciet eam ^. Vcre hoc
etcommuni lajtatur quae sua sunt non qua-rit, molle stratum in quo etiam inter injurias lam
:
,
sed quae Christi Jesu. Ejus in omnibus gkjriam suavitcr quam sancte quiescitur. Da mihi, Jcsu
vel amat, vel optat. Communis est Christus bonc, ut super stratum hoc memor sim tui et ; ,
mediator enim est ^ et ideo ejus non sunt quaj mediter in te in matutinis. Dulcis planc memo-
:
media non sunt, sed in partem se restringunt. ria, quam amor inducit grata medilatio, quani :
Quid tu hvore Christum vis in partcm contrahe- suggcrit charitas. Nihil cnim cst quod non jam
re? Avaram vis csse gratiam Spiritus, cujuscirca dulciter et grate de Christo cogitelur. Amor
te soUnn optas beneficia restringi ? Sine ut ex- proximi compassionem habet et quemdam ,
crescat ct exuberet, et eftundat se super om- niinus suavem gustum, dum gementibus novit
nem carnem Spiritus Domini, et repleat orbcm C condolere. Christo in quo condoleas ? etsi crn-
terrarum. ]\oh communem omnibus bencficcn- cifixus est ex infirmitatc, sed vivit ex virtute
tiam intra cordis tui angustias incarcerarc. Di- Dei. Non condolendi , scd congaudendi in se
ves est enim in omnes'* : minuere tentas
et tu vobis undiquc materiam praestat. Totus deside-
affluentiam gratiae, et immensitatem redigere rabilis , et concupiscentia totus, et quasi cha-
ad minutias? .Emuh cordis avaras dedignatur ritate constratus. Quid enim videbis in Christo,
Christus angustias. Xescit ajmuhitione tua ejus quod non ejus nobis et charitatem cxhibcat, et
bonitas detineri. Proflua cst non tibi soli, sed : nostram exigat? Totiis nobis est charitatis ille-
vicinis etiam se vasis ejus oleum infundit. Fac ccbra , irritamentum amoris. Nullum in se me-
ut iUa mutuo tua sint. Erunt autem,si com- ticuloso relinquit locum affectui. Totus amari
muni fueris bono la^tatus aiioquin et animae : vult, qui totus meretur amari. Noli , virgo,ad
tuae oleum evacuas et ilhs nihihjminus tamcn
, torinenta respicere , cui tanta proposita sunt ob-
infunditur mediator Christus ; et ideo quae sua lcctamcnta in sponso. Otiosus dcbet esse timor,
sunt media vult esse. In hoc, inquit, cognoscent D ubi tot insignia relucent amoris. Dedignatur
omncs, quia mei cstis cliscipuli, si dilcctionem charitas timoris commercium, cogi nesciens,
habucritis ad invicem ^ quaj nequit compcsci.
5. Vides quomodo charitas speciale quoddam 6. Idco charitas pcrfccla foras mittit timo-
est insigne discipulatus Christi, et doctrinai ejus rem, velut inutilem ct supcrvacuum; scd non
singulare indicium ? Idco hic in ultimo loco timoreni illum ,
qui castus permanet in saecu-
quasi ornatus quidam aharum inducitur gratia- lum saeculi!*. Est enim timor, quem foras mittit
rum. Media , inquit , charitate constravit. O charitas : et est timor, quem mittit veritas : ct
quam molle est stratum charitatis. Proximi cst timor, quem intromittit et charitas et veri-
charitas hvore, charitas Christi limore carct. tas. Primus cautus; secundus castus, sed non
' Philipp. H , G. — ' I Cor. xiu , 5,0. — ^ I Tim. ii , 5. — 4 Rom. x , 12. — 5 joan. xiii , 35. — <>
I Joan.
IV, 18. — 7 I Pelr. IV, 8. — « Canlic. viii , G , 7. — 9 Psal. xviii , 10.
r.lLLERF.RH ARRATIS 130
''"
jKTm.meiis iii SifciiUini siPculi; tertiiis ot castiis cuiiii iii s;cciiliiin s;cciili. i>rimus ergcj tiinor
et ptiinanons. IMiiiiiis verettir |)(»'iiani , sfcuii— A metuit nc lcincritatis olicnsain iuat : sccundiis,
ilus onfiisain, tcrtiiis totus lilxra (jiucdani ct ue iiiliiinitiite olTcnd;it : tcrlius , ciuod mctiuit
securii revcrentia est. El prinius qniilcni tiinct Quid enim metuat compieta felici-
iion liabet.
oflensani sed propter pa-nain
, sccuniius ot- l;is, et
: consiimmata charitas? Timor hic de
fcnsain, scd [^roptcr ipsani. Et qnidcin injuiia I)l;iiit;iiio oiitiir cliaritatis. Non audeo dicerc
(|ii;cilain justiti;e cst si inctu paMiaruin in i.,'ia-

, (jiiod cli;irilas esf nec tamen au(l(!o negare. ,
tiaiii vciiiat. Satis ipsa per se niciili obtinct, ut Qiiid cnini nisi amor esse conatnr, qui jam
liomimmi in se stuciia provocct, et concilict; af- ncscit affectnm timoris ? quomodo non anior,
fcctus. llunc ergo tiniorem cluiritas perfccla qni jani pene limor esse desiit? quanam enim
cxciuciit. Quonioclo cniin perfccta cliaritas, qnae ratione timor nil metuens ? Timorem iiinm tam
tiinoris stiniiilo incli^êl acl cultiiin jusliticT? l>cr- tutum nomiiie impartirem amoris, nisi qnod
fccta clilcctio nicntcni in solicluni j)ossiclct oin- Deus ipsc ii)i quidem amat nos non tamen ti-
, ,
nia soii sibi justitife munera deputari voiens. B mori in tanta m;»jestate permittitur locus. Sed
Friîdus tinior est, et pigre incedit, satis habens in nobis quomodo a ciuu'itate timor iiie separa-
tantnin ini|>une cvadere. Ainor iastidium ncscit, bitur? JLt qiiid aiiud est ibi timere, nisi non
fervidus est, et in anteriora extentus metns tumere adversus Dominum majestatis? Quid est
:
contractior, necessilatc tantum justitiaj subit timor ille nisi votiva subjcctio, obedientia non
ofticia. Amor perfectns soli quod agit, del)et coacta ultro impensa reverentia ? Quomodo ,
justiticT, niiiii in ea jurls relincjiiens tiuiori. timor qui offendere non timet? non enim valet.
Qnidni? An non satis in se obtinet meriti ad Sed iteruin quomodo non tiinor, qui offendere
onine bonuin (»jnis justitia ? Cliristus enim no- non audel? Kt timor ergo non videtur quia ni- ,
bis factus est justitia. Qiiid ergo? Cbristus non hil vcl peccali vei periculi metuit et timorest, :
satis in se habet dotis ad placendum ? Aiicno quia nihil audacter vel temere praesuniit. Quid
crgo et ipse ut iîaceat, indiget adjnmento ? Si est timor ille, nisi reverentia iiumiiis ex debiti
non cjus obtcntu solius obtcmpeiatur ipsi quo- quasi neccssitate impensa, sed necessitatis ni-
,
modo erit cjus perfecta diiectio? Diiiyam te C liil passa? Est enim obsequendi necessilas jure
l)one Jesu ; diiigam te, virtus mea, quem non conditionis , sed nccessitatem ignorat iibertas
possum gratis diligere, nec possum tamen satis dilectionis. Quid est timor ille , nisi temeritatis
diligere. Dirigantur in te ex integro studia mca, et negligentiie niagis privatio, quam necessita-
nec alieno dcducantur ct distraiiantur afiectn. tis coaclio? Vides quantum timor iste approxi-
At quam exigna snnt, eliam cum integra snnt, mat ad charitatcm ? pene ilia est, sed piene
in te studia nostra ! quomodo ergo dimiiuiam non est. Caiisa distat, par est allectu. Quaeris
quod cum integrum est, tam exiie est?Tc)tus qua causa? Inferioris conditionis respectu obse-
in te, Deus bone, e\ dcsideiio ferar. Tralie me (juendi ad omnem nutum tantaj majestati, In-
tu in te ipsum, ut nullo indigeam timoris im- cumbit tibi justa necessitas, sed ad causam
puisu, sed perfecta charitas usum ejusexciudal. istam charitas non rcsjiectat : divin.ie m.ijestatis
Quid igitur? non sunt metuenda aelerna

7. admiratione rapitur non contuitu inlimae con-
,
Metuenda plane sunt, et cavenda.

suppiicia? ditionis. Ergo rationem quam timor respicit,
Nemo enim unquam carnem suam odio lia- D charitas nescit ciiusis pr.Teventa potioribns.
buit '
: sed veliementior Cluisti dilcctio motu 8. Causis ergo distant timor et amor , ob-
timoris non eget in aflectum justitia^. Amor iste sequio et alTectn libero cognati. Primus ergo
nihll tam veretur quantum offensam secl j)ro- : timor meluit j)uniri : secundus ,
privari : ter-
jiter offensam, non iiropter poenani. At istud tiiis, nculruni. riinuim illum perfecta charitas
(juidcm, quamdiu in incerto iuimana? res fiu- extcnninat : seciiiidum ad tcnipus tolcrat : ter-
ctuant et non est tuta iaus hominis in vitu
, tium sibi indivisc collatcrat. ilunc vos, liiijw
ij)sius. At cum ad veritatem post vitam fuerit .lerusalem , tiniorem captate. Prinuim cavete
introductus, liujusmodi de relicjuo nietus ces- iilum, quem charitas foras mittit : jMcditi, in-
sabit, timori tertio faciens iocnm, qni prioribus quit, charitate coiistrm'it.\}h\ media dicit, totunt
fiuidem succedat , sed nulii cedat : permanet dat inteiiiiii. Et vcstri cordis niedinin cliaritas
> lCphes. V, 29.

137 IN CANTICA, SERMO XX. 138
consternat, charitas vestiat. Vestis li«c est et*^' ferioreni Siou. ]\ec enim diynuni aut consenta-
ornanientuni nuptiale. Quae si a nuptiali exigi- A neum videtur, ut Uliaj Sion egrediantur de ea
tur conviva, quanto magis a nupta? Sola prae- pra^sertim ad videndum ipsum ,
cujus hal)itatio
occupare etpossidere vultomnes mentis vestras in Sion, et (p\i natus est in ea ^. Memini diser-
recessus. NoUte illos degeneri etalieno commu- tum et eruditum quemdam virum ,
cum super
nicare atTectui. Molle quidem et delicatum est hoc disputaret loco disisse « IMale locat;i' vi- , :
stratum charitatis, molesto ne ad modicum » dentur qu;ie juhentur egrcdi. » Satis commode
quidem vult nietu contristari. Proptcr filldx, pro tempore tlixit, ad audientium quod projjo-
inquit, Jerusalem. Jure quidem : jx\x enim suerat utilitatem deilectens. Mihi tamen nimis
multa diligentihus legem tuam '. Si quis de in- bene locatoe videntur, ad quas praesentis verhi
dulta gloriatur gralia quanto magis et vos? ,
hortatus intenditur. Ubi quaeris? In reclinato-
nam etsi constat spiritualium donornm magnas rio aureo , de quo pra^cessit sermo hesternus.
esse divitias, sed charitas supergressa est uni- Delectahiiis ille locus est , et uherior ad la;ti-
versas. Non modo supergressa, sed etiam com- B tiam, quam humana queat atfectio capere. De-
plexa. Et dulcis et dives est charitas. Denique ipsam exhaurit, et ebibit
lectationis nimietas se
sicut habet Psalmus, Inter incdios virtutiim animum voluptas exundans. Vicibus alternatur
cleros *, communione
et in spiritualium gratia- hoc gaudium nec potest esse continuum
, ,
rum super stratum dormitur charitatis. Chari- quod est nimium. Bonae tamen vices, ubi non
media omnibus communicat, et quasi
tas quasi disceditur a sponso. Non datur in carne coni-
melior omnes cumulat virtutes. iEmuIamini moranti hfereditate possidere reclinatorium au-
ergo, liliae Jerusalem , charismata meliora. Ma- reum. Ideo juhcntur egredi liliae Sion sed quo- ,
gis autem ut charitatem habeatis, et abundan- modo si dicat, Ne longius abeatis.
tius habeatis totae in affectum amoris transite. 2. Egrediniiiii, inquit, el vidctc rcgeiti Salo-
,
Totus enim amabilis est dilectus noster Jesus inoncin iii diadcinate quo coronnvit cuin inater
Christus ,
qui vivit et regnat in saecula saeculo- sua. Non vult cas a Christo discedere , sive
rum. Amen. niente excedant, sive sobriae fiant. Bonasobrie-

C tas simplicilas lidei, quam intueutium possit
aspcctus ierre, et qua possit foveri. Felix qui
hoc gradu cum descendit, excipitur; et cum
ascendit incipit. Ascendentibus enim hic spe-
,
SERMO XX. culationis locus primus occurrit. Bona enim

speculationis aemulatio : sed scientia necessaria
Egredimint , el vic/e/e regem Salomonem in diademate est. Reclinatorium ad illud aureum succenderis
quo coronavit eum mater sua. Canlic. cap. iii, jf.W. et succingeris locum vere speculatorium. Stu-
,
dium probo , sed exspecta ut componam tibi

««»«««,
gressum , et gradum ponam. Spccida est, et
specula vere subliniis, specula omnis terrenae
1. Audistis quo invitatce sunt filiae Sion : sed exhalationis sui)ergressa nebulas. Inassuetus
unde jubentur egredi nondum audistis. Id , quid illuc sallum paras? Manibus ( sicut scri-
enim est quod non exprimit littera. Unde ergo ? D ptum est ) nitcre , ut assuescas morari in aede
numquid de Sion? Sed videbitur Deus deorum regis ^ Salomonis. Interim repe, donec rapiaris,
in Sion ^. Non ergo de Sion eas vocat, quas ad Non enim saltns sed nsccnsioncs, inquit Psal-
,
videndum Deum vocat. At forte non ad visio- mus disposuit in corde suo. Erit autem (piando
,
ncm Dei, sed ad videndum Salomonem in dia- ascensio in saltum, magis vero in assumptionem
demate quo coronavit eum mater sua ? Ideo-
, convertetur. Quaj sunt autem istae ascensiones,
que nil obstat, si filias Sion egredi jubeat de nisi quaedam mentis purgatioxies? Ideo /// ^mlle
Sion. Sed numquid non homo ille natus est iii lacijinaruin '', quoniam delicta qua; plorantur
Sion?Ergo si de Sion evocantur, non tamen purgantur. Felix qui satis lavit lectulum cordis,
vocantur nisi ad Sion : de Sion superiori ad in- (pii suflicienter ploravit : cujus completa est
' Psal. cxvui, 166. — ' Psal. Lxvii , l-i. — * Psal. T.xxxnr, S. - * Psal. i.xx.xvi, 5, 7. Prov. XAx .
28. — '•
Psal. Lxxxiii ,6,7.
139 GILLKBERTI ABBATIS 1 10
"-
tristitia, cujiis atl cor consolationcs inspiiiitio nonne oinniuni atl tv. traliis aniniosPEgo , bone
lotliiitiir divina, tt ile convallf ploiationis cvo- A Jcsu, rcsniTcctionis tii* non cxspecto gloriam
cat, cujus a rurine Juilicis non tinhatur ociiliis, ncc atlniirationein ineain ascciulentis in ccelum
ut videre valeat regein Saloinonein tranquillo reservo potentia;; seil statini in initio annun-
aspectu in ilie hetitia' cordis ejns. tiationis, vel nativitatis tuae voccs angelicae au-
3. Egitilimitti,/tli(e Siun, tt vidctc rcgent Sa- res ineas percellunt , et ruinor novns stupefacit
lomunem. Illi ciiiin liabcntur di-;iii liac heta vi- ine, et ad se rapit insneta lux exorta in tene-
sione, qui sc; (luadain p(t>nitentiai le^'e conclu- bris. Nnda visio, et quae se in affectus condignos
serint, et disciplinx' coarctaverint custodia, non transfert, ignorantiae et caecitali connunie-
quorutn renuitanima consolari. Vis nossequani ratur. Vultis visionem fructuosam accipere ?
bona sit condusio? Horttts conclitsiis,fons signa- Vidcvtint insuUv, ct tintticrtint, et cxtrcma tcrrce
ttis '. Sttrgc, ijropcra, aniica mca, ct vcni ^ Vi- ohstttpttcrttnt, ct acccsscrtint, ait Isaias '". Videtis
des jani quoniodo illam invitat, et amicam vo-
quos virtutura fructus Dei visio pariat timo- :
cat, qu;e se ipsam concludere novit ? Quod si B rcm, stuporem, amorem. Vidertint inquit, et ,
conclusa; estis, nolite egredi, donec Clnistus tintticnint, obstttpucritnt , et acccsscrnnt. Vide-
vos invitct. Egressa est Dina, non educta et runt te ad intelligcntiam tinitiernnt ad reve- , ,
egressa est non ut regem Salomonem sed nt rentiam obstttpiterttnt ad novitatem , accesse-
,
,
mulieres videret regionisillius ^ Quid invene- rttnt per conformitatem. Visio comprehendit
rit,vos nostis. Vos egredi nolite, nisi qnando tinior comprimit, suspendit stupor, rapit et
vos ant sponsus, aut sponsi invitant sodales. unit accessio. Illi enim accedunt qui ^mula-
Egrcssns est Lazarns cum illum Dominus evo- tione accenduntnr. Videntis animnm timor liu-
caret ad vitam Egressus est Noe de ea quae
'.
miliat, stnpor quasi infatnat, amor conglutinat.
ipsum inter hnjus mundi fluctus illaesum arca Cassa visio est, nec contemplationis digna vo-
conclusit; sed egressus est cum ei rcclusit ostia cabnlo, qn« talibus non est vestita affectibus.
Dominus ^ Egressns Abraliam de terra sua, estAn illum videre definies, qni de myslerii cogni-
ut repromissionis terram videret; sed vocatus tione nec timet, nec stupet, nec ardet? Timore
egreditur^. Et vos egredimini, liiiae Sion,invi- C sobrius fit animus; stupore absorptus; ac- ,
tatae ad fehcions gratiam visionis. Conclusus

cessu, consertus et consociatus. Hujusmodi vir-
est, et conclusns niisere qui beatam ad hanc tutibus contemplationis gratia constat
, sed ,
visionem egredi nec nititur, nec meretur. Ser- stupore magis et amore. Nam stupore et adnii-
vihs conclusio , egrcssio libera. Denique r«/7j ratione mens excedit amore accedit. Nec
,
/«f-m-;, mquit, converstis ad Doniiniint, atifere- «stimanda est virtus contemplationis tam ex
/«/• ve/«we/? , velamen ignorantiae et ignobilita- materia, quam ex modo. Utraquc attendenda
tis : Dominus enim spiritus est. Vbi spirittis siint, genera rerum contemplandarum , et
ct
Domini,ibi libcrtas. Ubi major abundantia spi- gradus affectuum. Sed satius inferiori in genere
ntus, ibi libertas uberior. Qui coneluditur et amplius affici, quam in superiore minus. Visio
involvitur, tenuem habet respirandi libertatem. haec abscondita est a sapientibns et prudenti-
4. Egredimini ergo, filiae Sion , ut cum Paulo bus et revelata est parvulis ". Ideo dicit
, : ^.r-
dicere possitis : Nos autem rcvelata facie glo- trcma tcrra^ obstttptterunt, et acccsscrttnt.
riam Dei .speculanles, in camdcm imagincm\) Quod humiles capere suflicinnt, id inagis
5.
transformamur i. Visio Dei quodam est cum
, solet
aflicere et quamdam sui admirationem
,
aflectu semper accipienda. Et vere efficax est et et amorem iinportare. Cnm cxaltatus, inqnit
yiolenta visio tua, bone Jesu quae intuentium
, fucro a tcrra , ontnia trahnm ad me ipsum. Om-
in se rapit affectus. Nonne dulcem quamdam nia qu;e in te sunt , bone Jesii, quamdain ha-
desideni sui passus est violentiam Moyses, nt
bent alliciendi efllcaciam , et cogitaiites sollici-
transiret et videret visioiiem illani niagnam «
tant in aftectum : sed ad omnia non possumus
Visaccipere quain sit eflicax? Citm cxaltattis
omnes attingcre. Sublimia solis subliinibus
fuero a tcrra, omnia traltam ad me ipstim 9.
sunl ;omnibus. Qna? iiiajor humilitas,
Iiumilia ,
Quid vero cum humiliatus ad tcrram

fueris ? quam exaltari inenice? Etiam de liac ait Cum :
• Canlic. IV, 12.— »Id. ir, 10. — 3 Cen. xxxiv. 1. — 4Joan. xi, 4;t, /i4. — 5(>n. vi... If.. «•
hl. x...
1. - 7 II C.r. ,„, «6-18. 8 Eunl u, , .t. - (. Joan. xm , J?. " I.sai. x.,, , :,. " Maltli. m. !<:>.
14 IN CANTICA, SERMO XX. Ii2
"^ quod
exaltatus fuero a tcrra, omnia traliain nd /?/c vilatis signum est riiga caret. Explicuit
ipsum. ad trahenduin huinilitas ista.
Eflicax A Christus Htterae rugas, et quod inerat novitatis
Quidni ? Quis non ad siniplicem cogitatum hujus eliciiit. Quid vultisvos, Sion et Synagogs; li-
rei stupore et ecstasi repleatur? Cujus non affe- ligerugas contrahere, quas Christus explicuit?
,
ctum fides haec exhauriat et infatuet, et reddat Novis superveniehtibus, quid vctcribus adhuc
insufficientem ? Facilis ad contcmplandum locus, gloriamini ? Egredimini filiae Sion de cavernis
, ,
sed fecundus ad gratiam. SinipHcitas fidei luijus httera?, de angusta et ignobili intelligentia. Egre-
minus habet intelligentiae satis magnum et , regem Salomonem in diade-
diinini, et videte
admirationis et amoris incitanientum habens. mate quo coronavit eum malcr sua. Corona
AccessibiHs locus, sed excessus dulcissimos pa- nobis est Incarnatio, quain vos putatis contu-
riens. INoHte hunc contemplationis locuin de- meHam. Et videte jam quomodo benedixit co-
dignari. ]\on est difficiHs ad recogitandum , et ronae anni benignitatis suae, quomodo campi
est divesad gloriam. 7>i//«', inquit PauHis, (7/as77 ejus repleti sunt ubertate ^. Videte coronam ,
Domini
gloriarinisiin cruce nnstri Jesu Cltristi\ B videte et copiam : coronam victori.T, virtutum
Etquid vultisaudire? Crux ipsa corona est glo- copiam. Undc hoec, nisi quia granum frumenti
riae,diadema regni. Denique in cruce trium- cadens in terram mortuum fuit? Deniquc hajc
phavit, exspoHans principatus et potestates, et est victoria, quae vincit mundum , fides no-
mundi principem ejecit foras. Gloriosa visio stra Et ipsa credentium multiludo corona est
'^.
triumphi ipsius. et ornamentum Christo. Eris inquit, corona ,
Egrcdimini , filice Sion, ct videte regeni

6. glorice in manu Domini , ct diadema regni in
Salomonem in diademate quo coronavit cum manu Dei NunKpiid hoc dictum vobis usur-
tui.
mater sua. Videte carnem quam humano suin- ,

patis? an non per vos nomen Dei bhisphema-
psit ex genere triuinphantem in Hgno. Et feHx tur? Egredimini fiHa; Sion et videte quam
, ,
caro, quain sibi Christus non quasi carcerem gloriosus sit Deus in sanctis suls, si forte visio
,
sed quasi coronam assumpsit : quae fuit orna- haec ad gemulationem vos adducat et de soHtu- ,
mento non oncri. Nos omnes in carne quasi in

, dine vestra ad Ecclesite frequentiam transu'e
domibus carcerum absconditi sumus, comj)e- c faciat. Etsi deserta fuisti , sed non vocaberis,
diti et servientes legi peccati. Infctix cgo liomo, inquit , ultra derelicla : ct tcrra tna non vocabi-
quis me liberabit de corpore mortis hiijus ? Gra- tur amplius desolata v.
tia, inquit, Dei per Jesum Christum \ Deus 7. Sed jam desistamus ad eos qui foris sunt
enim mittens Filium situm in similitudincm caf- sermonem proferre. Ipsi potius vider<i delecte-
nis peccati , de peccato damnavlt peccatum in mur quomodo jam pinguescunt speciosa de-
,
carne^. Veritas carnis in CHristo, pcccati pon- serti, quomodo crcdentium corona Christus in
dus non sentiens, nobis oinnibus de peccato Ecclcsia cingitur. Qua; est spcs nostra , et co-
victricem palmam advexit. Bene quasi diadema rona glorice ? Nonne vos ante Domtnum * ? Si
accipitur corpus immacuHitum corpus trium- , PauHis hoc dicit, quomodo non magis Christus?
phi , corpus honoris et ghjrite ; corpus cujus Vivo cgn, dicit Dominus, quia his omnibus vcl-
cruore peccati deletur chirographum ,
justitine ut ornamento vesticris ^. Advertisti quomodo
et salutis signatur conscriptio, nuptiaha sunt credentium agmina ornamentum csse Christi
instrumenta confecta. Denique hic diesdespon- D in Ecclesia definiat. Quare non et corona sunt?
sationis quando veteres repudians ritus nova
, , Sed corona habet quamdam insignem et illu-
Ecclesiae Sacramenta instituit quando in per- : strem prae cseteris ornamcntis dignitatcm quia :
petui matrimonii signum et copulae nuptialis, ca^tera cum sint corporis, ista cst capitis. Et
de latere ejus sanguiois et aquae mixtura proflu- temporis ratio ad ejus commendationcm aH-
xil. Hodie Synagogaj dedit HbeHum repudii , et quid affert. Solemnibus tantum usus ejus est
a priore odiosa ad posteriorem dilectam trans- accommodatus feriis. Jam crectam video ala-
ivit. A veteri transivit ad novam ,

quam sil)i oritatein vestram : jam ad vos hujus verbi in-
ipse exhibuit gloiiosain non habentcm inacii- tcrj)retationem dcflectitis. .Tam vcstrum in co-
lam aut rugam , aut aHquid hujusmodi '. JXo- rouae pra;rogativa intelHgitis privilcgium, qui
Galat. vr , 14. — » Rom. vii , 24 , 25. — 3 iJ. virr , .1. — ! Kplies. v, 27. 5 Psal. i.xiv, 12. — <5l Joan.
i. — 7 Isai. i.xii,3,4. - * I Tlii-ss. u , l'J. - slsai. xi.ix, 18.

113 GILLKBERTI AHIJATIS 144
*"*
purions t-stis vita; ct inorossiouL' astiicti , ot niinc do rornia perstricla sufliciant. De nialeria
exercitio instructi, el indeiVssi stmlio , et otio A fiuid quaeritis? Ipsi enini scltis cjuod fragilem et
festivi. Jure diadenialis censentur noniine, qnos obscuran» inateriain dedignatur locus suhliinis.
jam non tam pu^na sollii.itat, (jiiain Iriunijtlius Auruni vuit et Iaj)ides jireliosos. Posuisti eniin
laetilicat : quibus noii est coiluctatio adversus in capitc rjns coronani dr lapidc prctioso^ Au- .
earnein et sanjûinem , <jui seij)entis jam caj)ut leas iii Aj)ocalyj)si coronas lej^Ms''. ]*reliosa nia-
non observant, sed Christi exornant. Vos estis teiies, sive solum sit aurum, sive quaedam auri
eorona Christi et gaudium : et ideo sicut ca'j)i- gcmmarumque mixtura. Sed nescio quid inajo-
stis, sic state, charissimi , sic state in Domiuo, ris grali;e sigiiificaie videlur, quod auri men-
imo sic caj»ite Domiiiiim. Sublimis locus est, tionc sublata, <^/(' //^/y-i/V/^, inquit,/>»/Y7mvr>y.»wi-MM7/
iiihil illuc vilioiis allerte luateria^ Aidetc voca- in capile cjus coronani. Et adhuc excellenliorem
tionem vestram, videte quein estis in iisum as- vobis demonstro materiam. Jpparuit signuni
sumpti.
INiliil fcni nihil ligni nihil stij)ularum magnuni in ccelo, niulicr aniicta sole, et in ca-
, ,
Domini velitis diadenuite texere. Kihil deiii-. B pitc cjus corona stellaruni duodecinri Ajjosto-
in .
(jiie quod igneiii mereatur vel vereatur. Spinae loruin tibi et numeio et sj)ecie chorus monstra-
coinj)Iexaj igne comburanûr. INoli a&mulari in tur. Qui cnim ad sapientiam crudiunt multos,
nialignantibus, neque zelaveris eos qui spineam fjiiasistellce splendent ad perpetuas ceternitates^
capiti Regis nostri imposuere coronam. Tale Haec corona fratrum stetit in circuitu Jesu sic- ,
diadema non honorem sed horroiem addiicit. ut scriptum cst ". Et in Apocalypsi diadeniata
,
Horret Cliristus magis asj)eritatem morum , multa in caj)ite spoiisi '", secundum cUversita-
linguae stimulos quara aculeos spinarum in ,
tem gratiarum et graduum sed illud j)raeci-
: :
his praesertim qui in silentii vocati sunt simpli- puum quo coronatus est in die desponsationis
citatein in chaiitatis negotium, in otii quietera,
, suae in die quo sibi in discij)ulis desponsavit ;
in humilitatis scholam, in subjectionis votum, Ecclesiam. Desjjonsaviteam infide, desponsavit

et vinculuin unitatis. Sed non est bonum vineam dando in cordibus eorum arrham et jiignus,
culum (juando sibi mutuo confederantur, et
, et jjrimitias Spiritus. Et desjônsatio dicitur
in aliorura obtrectutionem dexteras conserunt, C participatio Spiritus, quando adhaerens Deo
Judaeorum more dicentes Tollomus justum jam non duo sed unus spiritus est ". Denique
: ,
cptia inutilis cst nobis, ct co/itrarius opcribus nor- el ij)se est homo qui reli(juit j)alrein et malreni
stris '. Vôs autein temulamini j)acis bonuin in et adhaesit uxori suae , et facti sunt duo in carne
bono semper. una". beatum commercium! facta es cuin
8. Deniqiie species coronae quoddam unila- sponsa in carne una, et ipsa cum sponso m uno
tis praefert indicium. Non sola coronae est aes- spirilu.
tinianda materies, sed et forma ejus j)ulchrae 9. Quomodo oportuerat de tali te gaudere
intclligentiaj rationes administrat. Ea enim est conjugio , Hdelis anim^ ? quomodo laetari, et
coronae species, quae et in orbem cohaeret, et in diein festum ^gere? Induere, induere vestimen-
altum se erigit. Vis habere cohaerentiam quain- tisgloriae tuae, civitas sancta'^,sponsaagni: gau-
dam communem ipsum? Crcdcntium, in- et id de et laetare , Sion , adjuncta Christo. Quomodo
quit, erat cor iinum, ct anima una ^ Quis hujus tu non.gaudebis , cum gaudeat ipse ? Gaudebit
umtalis finis? Propter spem utique, quae repo- D sponsus, inquit, supcr sponsam, et gaudebit sti-
sita est in coelestibus. Jam ergo habes cohaeren- pcr te Deus tuus''^. Sed quanto gaudio ? In die,
tiam in unitate : erectionem in spe. Et Ajôsto- inquit, desponsationis ejtis , et in die la-titice
lus : Galcam,\miml, salutis assumile^.Y,\.hene cordis ejits. TSon levein dedit intelligi hetitiic
de galea intioducta est mentio, eu quod habeat motum, quem esse cordis exj)ressit. L;etitiam
quamdam cum corona viciniam. ]Nam ntraque dico? deliciae sunt. Dclicicc, inquit, mece esse
capitis est; sed altera muniinentum, altera or- cuin ftliis hominum'^. Quam care tibi, Jesu bo-
namentum. Ideo impcdit sj)em ad utram-
nihil ne, constant illae lajtiti*! JNon gratis eas |)ossi-
(jue referri : Spc ciiim sabi facti suinus^. Isla des, quas carnis jjassione coinparasti. Ideo cor-
' Sap. II, 12. — » Act. IV, 32. — 3 Epbcs. vi, 17. — •<
Roni. vni , 2''i. — ^ Psal. xx , i. — •>
Apoc. iv, 4. —
1 1(1. x(i , 1. - » Dan. XII, .1. — 9 Liic. xxiv, 36. — "• Ajioc. xix , 12. — "I Cor. vi 17. — " Eplifs. v, 31,
(2. — '^ Isai. i.u
, 1. - "4 hl. i.xu, 5. — <i Prov. tiu ,31.
,
145 IN CAiSTICA, SERMO XXI. liG
dis tantuiu hanc dicit lcttitiam. Injuriaest spon- "" sui dilecti. Magna in hac die laetitiae ratio , et
si, non ex corde applaudis,
siipse laetatur, et tu A quas cordis et artectus humani fines excedat.
non congratularis, non congaudes. Vel fastidii, ]Nec est huc j)eregrina inducenda laetitia, sed
vel despectionis instar est, cum gaudente non diei isti sufficit la^titia sua. Dulcises, Domine,
gaudere, et hoc in desponsationis die. Affectum et directus est ad nos spiritus luus, spiritus sua-
tuum cujus non ejusquispe-
alliciat species, si vis.Humanas tibi animas per lidem et amoreni
ciosus est forma prae filiis hominum? Gaudens quodam sponsi associas affectu et de conver- ,
gaude in Domino, et exsultet anima tua in sione laetaris. Durum cor quod sibi laetitiae hu-
sponso tuo, in Deo tuo qui si Deus non esset, : jus materiam subducit, occasiones attenuat
et homo purus esset, quantas tamen haberet in imminuit rationes. me impudentem et ingra-
se amoris illecebras homo talis, tot gratiarum tum , si non ego talem diligam, tam absolutum
abundans muneribus? Nam si a radice conce- a corruptione, et tanta circa me adstrictum
compassione, necessitati non obnoxium, etpie-
ptionis ejus recensere coeperis, totus tibi stella-
tus videbitur juxta conditionem humanam tam B taleobnixum Diligam te, dulcis Domine, etsi , !
singularitate quam excellentia virtutum

,
ho- non pro me, pro te tanien; ut tuo satisfaciam :
mo innocens, impollutus, segregatus a pecca- desiderio, deliciarum tibi causas subministrem,

toribus; ut interim sileam quod excelsior coehs argumenta laetitiae, in die desponsationis, et in
factus est ', infirmitatibus nostris potens eompa- die laetitiae cordis tui.
ti, tentatus per omnia pro similitudine absque
peccato ^. Diffusa est gratia in labiis , misericor- »- -" ' " " ^"^ » — '•-—
dia in visceribus, virtus inmanibus conversa- ;
tione singularis, serraone communis; prudentia

in responsis, vita in verbis. Quid'', quod con- SERMO XXI.
ceptus est ex fide, natus ex Virgine, non con-
sumptus in morte, et assumptus in gloria? Eg-redinilni , et Ttdete regem Salomonem , etc.
Canlic. cap. iii, f. 11.

10. Reticeo nunc credentium numerum, et
merita populorum , quos misso Spiritu sibi in C
fide et charitate socia\ it. O vere magnum pieta-
tis sacranientum Christus, irritamentum amo-
ris, qui manifestatus et infestatus cst in car- 1 . Et vos audeo confidenter ad visionis hujus
ne, justificatus est in spiritu, apparuit Angelis, -
invitare Inetitiam, filias coelestis Sion, Jerusalem
praedicatus est gentibus, creditus est mundo, quae in coelis est. Vos verae et plenas filiae Sion
assumptus estin gloria^!Quis det mihi istas dis- qu?e seniper intuemini faciem Patris. Vos, in-
currere et recurrere frequenter per lineas, et quam multorum millium Angelorum frequen-
,
per singulos virtutum et operuni gradus dicere: tia , vos invito el voco. Egrediniini ct vidcte :
Doniine, quis siniilis tui'^? Quis mihi det ut scri- egredimini de recondito illo sinu intimae visio-
bantur sermones isti in corde meo , ut exaren- nis, de secreto lucis inaccessibilis. JNovum vobis
tur stilo, et quasi in silice scribantur, ut non terra nostra praestat sj)ectaculum : novum enim
deleantur? Bonus stilus digitus tuus, Dominc, fecit Dominus sujjer terram. Ab aeternis ad ter-
digitiis quo scribebas in terra verba arcana , D rena vos provoco. jMira haec invitatio : sed ne-
verba quorum virtutem calumniantes ferre non scio quo jjacto aeterna illa, quai in se ipsis sem-
poterant*. Inclina te ijjsum , Deus meus, et in- j)er et nova et miranda sunt, in eo quod factum
cide in corde meo Laj)ideum
legis tuae tabulas. est in terra novum nova magis et n)irabiliora ,
est cor meum , sec durus lapis natune oblivisci- refulgent. O beata haec in terris novilas tempo-
tur ad digiti tui in)j)ressionem facile cedens , ; ralis, quae antiquam illau) et a'teinau) novita-
jam multa diximus j)ro eo
ubi tu incidis. Sed tem angelicis in asjiectibus am])Iius innovavit !
quod oportebat sponsam laetari et gaudere in Nuvuni jacict Doininus supcr tcrraiu ; fcmina
die desponsationis suae, et in die laetitiae cordis circuindabit riiruin^ Queui virun)?^(<v', iurpiit,.
• Hebr. vn , 2f.. — » Id. iv, 15 ^ I Tim. iii , Ifi. — 4 I>sal. xxxiv, 10. — ^ Jonn. vm , G-9. —
* Jtrfm. XXXI , 22.
' lirafj. el Horsl. hic addimt crgo. 7
147 GILLKBtRTI AlllJATlS 148
vir-y Oriens nonien illi \ Oriens spleiulor liuis "' baptismate ' : an};eliis appariiil oranti ^, testis
itternae leniineo, sed virfîneo eircnnulatiir nte- A est resurgenti!>, astat ascendenti '".Qnan» vche-
ro , et carne vestitur. Hoc est ilUui novuni , nu>ntes, putas, amatores sunt tain seduli anniin-
(juod ipsa sui novitate nimia eredulitateni ob- tiatores, ct indelessi admiratores .'
Per onines
strneret, si non esset inauditis prius signis lides liujus saeramenti îadus circumeunt et immo-
elicita. Deiiique inter tot et pioplicliaruiu et lant hostiam admiratiouis , hostiam vociferatio-
prodigiorummaiiifcsta testimonia, ad novitatem nis; cantant, et psalmuni dicunt Domino. Et
istainadco quorumdam sensus obstupuit, ut oninis haec veneratio c.xtrinseens cxhibita cst,
duin novitati lidem abroyant signis evidentis- , absque ea quae intrinsecus latet. VA si novum fe-
siinis non accommodcnt credulitatem. Sed qiiid cit Dominus supcr terrain , co^los tamen novi-
vos ad eyretliendum invito , cpii ipsos ctiam tatis liujus odor replevit. Femina circumdabit
ubiqiie pra?venitis et instruitis Apostolos? Libi- viruni quomodo circuindat corona caput. Ca-
,
que seduli estis ad admiratores et annuntiato- put enim Ecclesiae Christus". Gloriosus plano
res novitatis istius. Angelus concipiendum nun- B in iijo splcndore i,doriai , et paternne lijûra sub-
tiat natum pastoribus angchis nuntiat;
Mariie^ :
stantiai : sed super addito nostra; (|uodam velut
inio et ipsis Angelis, non tantuin pastoribiis fiico naturae, et coloie inducto , diiin sublucet,
angelus nuntiasse videtur. Lnus praedicat, alii plus placet : nec illis tantuni qui secus feri-e
applaudunt. Facta est, inquit, cnm ongclo niiil- non poteiant, sed in his etiam quibus pure se
tituclo coelcstis cxcrcitus laudantiiun , ct diccn- spleiidor ille refundit.
tium, Gloria in alii.ssimis Dco^. Unus anniin- 3. H;tc autem dico, quod dignatio liaec ipsa,
tiat, quod alii <Tpque noverant : ct tamen quasi qua voluit incarnari , quemdam videtur attu-
novum et rccens audiunt, quod illis ignotum lisse decorem dignitati majestatis. Quomodo
esse non poterat. O beata ha?c novitas, quae enim non plus placebit huiuiliata sublimitas
angelico gaudiiim pr;estat anditui ; et , ut sic exinanita iinmensitas, et divinitas incarnata?
dicam , delectat illos ab alio audirc, et qiiasi Ista varietate quid pnlchrius? Varietatcm dico ?
discere quod eos ab initio ipsa Veritas edocuit! contrarietas videtur, eo ad contemplandum pnl-
O humilis et indefessa devotio, et ad Deuni , et C chrior, qnod haec sese contraria non impugnant,
ad invicem !
sed congruunt sibi. Mirabilis in se divina sim-
2. Est hic aliquid, quod nos utinam obser- plicitas ; sed , ut sic dicaiu, nuilto liaec compo-
vemus, imo et servemus. Quid illud? Ut ange- sitio mirabilior, quia novior. ]\on possuni mix-
lico exemplo humilem et attentum praebeamus turae hujus artem satis mirari , et puto nec
auditum alieno sermoni, etiam in illisquaj non Angeh. Et quidem illis mirandi ratio major,
ignoramus. INon tamen alienus est qui de Deo , quibus divinaj naturae mera simplicitas sincerius
est, nisi nos aDeo alienos reputaverimus. Etsi innotescit. Illa incomparabiliter mera est, et
alienus est, auctoritatem illi tribuit divina ma- ideo mixturam hanc mirabiliorem reddit. Quae-
teria. Nota foslidire, aut curiositatis est, aut nam haec mixtura , cum sua cuique naturae
conturaaciae signum. Angelici spiritus, quibus constet integritas? Nam nec alterutra in alteram
a principio iunotuit sacramentum Incarnatio- iransit, nec ex utrisque qnasi tertia et nova
nis, non abstinent ab admiratione in novitatis quaedam consistit. Novum tamen est quod in
hnjus exhibitione; et antiqua cognitio non mo- D una persona conveniunt. Contemplatio utraque
do visione nova, sed novo gaudet et lajtatur qua?dam est velut cella vinaria. In illain intro-
auditu. In temporum fineegressusest Christus, ducti sunt angelici spiritus cellam nectaream
ideo egrediuntur et ipsi. Et egressus cjus a majestatis cTtern;c , imo a conditionis suc-e ini-
diebus tTeternitatis ^. Sed in temporuiu fine de tio positi. Jam nunc
temporuni fine haec in
utero ejus egressus est, quae circumdedit eum, nostra in terris cella mustum novuni eructat.
fcminae. Ideo egrediuntur co-lestis liliae Sion , O promptuaria jjlena, promptuaria exnndan-
admiraturae in completione quod semper admi- tia et eructantia ex hoc iii illud Egredi- !
ratse sunt in exspectatione. Angelus in annuii- mini , lili.Te Sion , de cella vini nicri ad hoc
tiatione ^, angelus in nativitate "^
, angeliis iii nuistiim ,
qiiod miscuit sapicntia iii eratere no-
' Zach. VI , 12. — » Luc. i , 2f.-38. — 3 iJ. u, 9-J4. — 4 Mich. v, 2. — !>

Liic. i , 20-38. —« Id. ii, 1)-I4. -
7 1(1. irr , 21. — » Id. xxii, 43. - 9 Id. xxiv, 4. "> Act. i, 10. " Ephcs. v, 23.
149 IN CANTICA, SERMO XXI. 150
vo. O calix inebrians ,
quam praeclarus es, et ** omnem carnem, satis manifestal, Effusio san-
ideo claritate inebrians! Liquor ajternus novo A guinis Christi spiritualem nobis effusionem im-
huic infusus calici majore cum charitate hauri- petravit. Quos lavit sanguine suo, quomodo
tur, quamvis cum claritate temperata : idcirco non perfunderot Spiritu sancto suo? Ideo prius
etiam amor esse debet intempcratus. Quis enim numdavit, ut essent super quos altius postea
se ab amando temperet, quando nostrae se ca- Spiritus inundarct. Ad ordinem quid conse-
pacitati contemperavit immensa majestas ? O quentius? Coarctor in hujus materiae conside-

calix non hominum tantum sed et Angelorum , ratione et quid potissimum ad contemplandum
,
mentes inebrians et in se a contemplatione

, c tribus eligam ignoro : pictatem , an pruden-
merae divinitatis mixtura hac nova convertens! tiam, an proventum, Certaut ha?c inter se in
Egredimini , fdiae Sion de copia iUa vini meri ,
contemplatione nostra ; et cum in altcram par-
ad hunc caUcem temperatum. Egredimini et , tem intenditur, in alteram trahitur, Blandiun-

gustate quam suavis est Dominus. Ibi suavitatis tur haec mihi , et affectione diversa permulcent.
divinae simplex natura prospicitur; hic suavita- B luardesco, stupco, gaudeo. Gaudeo pro utiii-
tis ejus usus et indicia proponuntur. Ibi in se tate , ad prudenliam stupeo, inardcsco propter
videtur ; hic in effectu suo : lioc ultimo in ge- inipensum mihi pietatis aniorem.
nere, utrumque mirabile est ; ct ncscio quid 5. Quid ista dispertior? Confunduntur haec
magis mirer, in una persona naturarum conipo- inter se, et inuno quoque genere permiscentur
sitionem, an compositionis causam. Qiiid jam in frequcnter. Nam
et modus et commoditas, et ,
unitate divinae essentiae tres esse miramur per- affectio sive mahs sic dicerc, prudentia, pro-
;
sonas? Plures jam ex integro in una persona ventus et pietas hsec inquam tria sive simul,
:
naturas mirare. Quid non hic ad contemplan- sive sigillatim considerata, aninuuu ad se meum
dum suave, quidque non afficiat? et traliunt citius , et tenent diutius, et quam-
Denique ad admirationis cunudum causa
4. dam in admirationem et exsultationem conver-
accedit. Causa nec consequentia rationis, nec tunt. Matris' Ecclesia? fides talium varietate
salvationis efhcacia caret, nec gratia compas- virtutum ejus diadema contexuit. Hunc ibi nu-
sionis. Vis audire consequentiam? 6Vc«f /« ^r/«w C mcrum, hoc pondus , lianc mensuram assi-
omnes moriunlar, ita ct in Christo onines viiîfi- gnant. In ordinis ratione ct consequcntia nu-
cahantur^ et idem Sicat pcr unias inobedien-
: , merus deprchcnditur, et concoidia^ niodus. In
tiam peccatores constituti sunt nudti, ita et per pondere pietatis affectus vchementior. Et vere
unius obedientiam justi constituunlur niulli. vehemens pondus gratiae, de ca-Iis ad< terram
Quid consequentius? Magna consequentia, sed majcstatem immensam deducens. lunnensitas
ex parte justitiae eflicacia major. Denique, Etsi ha^comiiem incomparabiliter excedens creatu-
abundavit dclictuni, superabundavit ct gratia^. ram , ad niensuram se contraxit, mensuram
Ubi delictum ibi seductio et fallacia interces-
, pertingendi usque ad nos. INon enim quasi non
sit; et ideo non omni ex parte voluntarium vi- condescendens ad nos supercxtendit se ipsam ,
detur. In gratia vero nihil non ex jiroposito, sed in mensura nobis distillat dona Spiritus.
nihil non libitum. Quomodo ergo non eflica- Mensuram interpretor in effectu munerum. Ad
ciora sunt voluntaria bona, quam velut aliqua mensuram enim dat nobis Deus Spiritum. In
ex parte coacta mala? Et vere efficax gratia et D mensura contra mcnsuram in mcnsura gratiae, :
artificiosa. Nescio quid magis mirer, artificium contra mensuram injustitiae. INam sicut abunda-
coaptationis, an efficaciam salvationis. Utrura- vit delictum , abundavit et gratia. An non hic
que in beneficio gratum est , et voluntas , et mcnsura contra mensuram ? Ccrte et su|)ra. Su-
eventus. Adde et tertium , uiodum ipsum et ra- perabundavit cuini et gratia. ]Num{]uid tantum
tionem. Nihii voluntate hac affectuosius. Quae super mensuram dtlicti? Non utiquc tantum
dilectio major, quam ut ponat (juis animam super mensuram delicti , sed etiam super men-
suam pro amicis suis? At hoc fecit pro inimicis. suram gratiae. Et contra et supra mensuram
Et inimici erant in se ipsis et amici ,
quia ante iujustitiae abundat gratia et supra mcnsuram ,
mundi constitutionem dilecti, Quid operis hu- noncontra abundat gratia. Ubi eniuj
gratiae, sed
jus eventu uberiusPLarga efTusio Spiritussuper unaabundat, necessc est ct altera superabun-
'
J Cor. XV, T>.. — ' Hom. v, l<», 20.
lal GILLKBERTI AJiRATIS. lyi
"'^
ilet, ft iletiir abuiuiaiitius abuiuianter iiabenti. xiino , cor iii iiitimo. Qiiicl liic noii optiiiie col-
Mensura haec niensiira bona et conlerta , et co- A locatum ? quid non festive? Egredimini liinc ,
agitata, et superlliiens. Superlluitas videtur, nostrae lilia! Sion , et videte, iit et vos transeatis
([iiaiido iion taiituni nccessaria sii|)|)etiint , sed in ar('cctuni cordis liiijus, in spoiisaR gratiam ,
ctiam cxubcraiit voluptiiaria. In donis Spiritus in diadcniatis spccicni. .\()litc nomine casso j^lo-
(luiedam cxpcdiuiit , (ju;cdain doccnt, (jiucdam riari. Estote (jiiod cssc dicimini, sjicculalionis
deleclant, sanant, exornant, exhilarant. Quo- fdiae. Usus ipse attesletur nomini. Festus enim
modo iion siijicrfluunt qme sic excrcscunt? Scd est dcsjionsalionis istc dies , et Dci susccj)lione
iia.'cjain suHiciunt dc numcro, ct mensura , ct dii;nus, ct ab lioc ad lcstiviorcm, (jui nuj)liaruin
de jjondcrc diadcniatis, (jiiod .Salomoni rcgi cst dics ,
quo non datur libcllus
j)crliiiyitur : in
mater ejus comj3osuit. Quoddam cnim illi quasi rcjnidii uon intcrcedit divortinm
, non abit vir ;
sertum gloriae confert duin coaj)tat quod a , : via lonj^îssima ne brevissinia quidem, sed est
nobis assum|)sit, ct quod nobis cxliibuit. Vidc- scnij)er in domo sua sjjonsus Ciiristus Jcsus
tis quibus lioc diadcma dotibus giatiarum con- B qui vivit et rcynat cum Dco Patre et Spiritu
stet. Sed quid dc gratiis ad diadcma ? Z)r/^/^, sancto j3cr omnia sajcula saeculorum. Amen.
inquit in Provcrbiis, capiti tuu aiigmciita grti-
tiamm\ Patcr dat , matcr coronat. Ij)sa co-
et v,,,
ronat , cjuia ij)sa crcdit, ij)sa circumdat, ij)sa
coronat IMatcr. Ecclesia se ij)sa te, Jcsu bone,

cxornat , se ij)sa te vestit : se ij)sa te calccat ct SERMO XXII.
coronat. In profectione calccamentum est, in
j)erfectione corona. Mira mutatio ubi excusso ,
Qua.m pulchra es , amica mea , quam pulchra ! oculi
j)ulvere, si quis adhseserat, de calccamento co- tui , columbarum ; ahsque eo quod intrinsecus latet.
Cantic. cap. iv, x. 1.

rona ellicitur.
G. In die dcspotisatinnis et Ixetitice. Vide or-

dinem. Unus dicitur desjjonsationis et corona-
tionis dies. Si istud scis , beatus es si sequaris. C
Convcrtis ordincm, si vis j)rius dcsponsariquam 1. INon veretur ne suis intumescat laudibus ,
coronari : si j)rius vis ad jucuiulitatcm ct quie- ct Inimilitatis jacturam faciat , cujus ijise sibi
tcm devinciri Christo, quam cum Christo vin- j)ulchritudinem cum exj)ressione tanta sj)on3us
cere. Anticipatio quidcm beata sed non ordi- , commcndat. Frequenter ex mullo jjlacendi de-
nata, si ante triumj)hum thalamum tibi oj)tas siderio subest metus disjilicendi et projiensior ;
( ollocari : si ante laboieni j)raesumis laetitiam. devotio conscicntiae sccuritatem imminuit ct fu-
1 nus est his tribus conslitutiis dics : diadcmati, ratur. Quid ergo niirum si sj)onsus apj)laudit illi
dcsponsationi, et laetitiae cordis. Et quod est de j)ulchritiidine, affectumque blanda allocu-

cor Salomonis nostri ? Tvs, inquit, cstis corpus tione demulcet,quem metus invexerat?Quanani
Christi inemhra dc membro '. Felix plane
, et enim ratione dcformitatem non vereatur suain
qiiodcumque membrum capitis liujus; sed qui hominis anima (|ua'libet, quaj iiostri Salomonis
cor est cjus de j)r?ecipuis est. Et vide, si non
, in matrimonium asciscilur ? Aiidivit illuin in
cor est, qui quodam in ventre secretorum Dei D diademate suo , in die desjjonsationis et iaetitiae
fovctur, in vitali affectionum calore, in mcdio cordis, in illa abysso glori.-e solito festiviorem ,
meditationum. De corde enim coi;itationes, non polcratque jure vereri repulsam , si dcformita-
opcrationcs exeunt ^. Jure crjô cor cst ,
qui in tis ct al^jcctionis suae rcsj^cctarct ad causam.
nicdio spiritualium locatus cst cojj;itationuni, in Oj)ortuit itaque ut securior rcddita resumeret
j)inguedine gratiarum , in quodam ventre ve- aninnim , ct infusa alacritas mentis iaciem vi-
ritatis, in utero sapicntiae , cujus in tyjio Salo- vido qnodam colorc j)crfuiidcrct. JNain totius
mon j)onitur. Et (juidcm uua eademque vci vitae et operum pulciiro vultui plurimum adji-
Ecciesia , anima et coroiia est
vel , , et cor, ct cit nicutis liilaritas. Proj)tcica iii liunc luodum
sj)onsa. Corona in cajiitc s[)onsa de , iatere , cor amicani sj)onsus all()i|uilur : (Jitdin jnt/i /iru cs,
in vcntic : coroiia iii suiiiino, sponsa iii [iro- amnti inctt! Siiiiilia fcrc dicta siint su|iia in
l'rov. IV, 9. M Cor. \ii , 27. — ' Mallh. xv, 19.

153 IN CAINTICA, SERMO XXII. 154
praecedenlibus , ubi tenebrarum admixUuu. Totus tenebrosus est >

sic legitur : Ecce tii pidchra ''^
es ainica mea , ccce tu piilchra '. Idem pene A cum operi malo propter malum intendit totus :
videtur Eccelu piifchra cs ; ct, Quaui pulchvn

:
lucidus, cum operi bono nonnisi propter bo-
es! Utrobique pulcbritudo priiedicatur ipsius, num intendit. Cum vero in opere bono non
et iterata commendatio conlirmationein decla- tantum in ipsum bonnm, sed etiam in alium
rat. Sed quantum ipse advertere possum, ali- aliquem (ineni intentio dirigitur; vel cum in
quanta hic innuitur distinctio. Nam ubi dicit, opere nonbono, quod inesse credebaturbonum,
Ecce tnpulchra, agit tantum dc pulchritudine : errando diligitur aliqua ex parte oculus cali- :
hic vero de nimietate pulchritudinis, Qiinm gat et non cst mera simplicitate purus. Quid,
,
pulchin es, amica mea , cjunm pulchra ! \h\s\m- cum opus bonum prtctenditur, et non ipsum
plex attestatio quasi subito deprehensae pul- bonum sed aliud , totuni intenditur? oculusue
chritudinis; hic autem admiratio nimietatis : iste tenebrosus dicetur , ex toto, an ex parte
ibi attestatur quam pulchra ; hic oblectatur caligans? INlihi quidem magis tenebrosus ex toto
quod tam pulchra. Hic enim majore pronun- B videtur. JXam etsi lux deputctur in opere, nulla
tiatur cum pondere alfectuque mirantis, et pro- tamen agnoscitur in intentione. Quomodo au-
lationis modus motum oblectatae nientis de- tem intentio bona, qua; bonum non optat? aut
clarat : quam pulchra es amica niea, cjiiani , quomodo sim[)lex, quae sub boni velamine se
pulchra! Et quidem in processu Cantici perfe- ipsam occultat? In oculis vero sponsae utraque
cliora ad sponsam dici oportuit. Haec a nobis de comniendalur et simplicitas, et spiritualitas
, :
similium distinclione verborum. INam quse super ideo colund)aruni dicuntur. Et bene in amira
pulchritudine sponsae interprctanda fuerant sua prinio lucem commendat ut sibi demon- ,
copiose et accurate suis explicata sunt locis. Et stret similem, qui et ipse dicitur lux mundi ^,
quae vir ( utrum eruditior , an eloquenlior ne- et quo tcnebrae non sunt idlae ^. In sex
in
scio ) suis disputavit in honiiliis % nec minimo, dierum conditione lux omnium prima cieata
nt sic dicam,digito decuit a nobis ad discu- dicitur 7 , et in dcscribenda puUhritudine spon-
tiendum atlingi. sae, lucis in primis inducta decenter est mcntio.
2. Hoc vero non negligenter attendendum C 3. Oculi tiii columbarum. Quid te amicam ,
quod post generalem commendationem pulchri- esse praesumis, tu quae ncscis oculos habere co-
tudinis, particulatim amicam dcpicturus, loco lumba;? Opera quantumcumque fuerint boiia,
primo ah oculis orditur. Prudentcr quidem , si impurus est animus, de pulchritudine frustra
quoniam si simplex oculus fuerit, totum corpus tibi applaudis. Quomodo amica cs, quae pulchra -
lucidum erit ^. Et ideo columbarum comparat non es? Sed quomodo non es inimica, quae
oculis ut juxta Evangelii doctiinam
, suam malignafis in sancto? Malignatur in sancto, qui
,
amicam simplicem doceat sicut columbam nialignatur in bono sive in suo, sive in alicno.
''.
Denique universum corpus operalionis simplcx In tuo malignaris l)ono, cum bonum ipsum
illustrat oculus intentionis, et facit ut coram non conspicaris in alieno, cum de bono male :
Deo luceant opera, qufe per se coram homini- suspicaris. Et prava intentio, et perversa in-
bus poterant lucere. Nam quando foris bonum terpretatio utracpie malignatio est utraque ; :
lucet opus, sed operis bonitalem non intendit fcliea utraquc falsa, niliil habcns cum colum- ,
animus; quasi corpore claro oculus caecatur. D barum natura conimune. Oculi columbarum
Opera quidem ipsa aliquoties in genere suo sunt qui nec falli volunt nec fallere norunf. , ,
bona sunt, et aliis commoda scd operum bo- Tvescis quod sponsus tuus veritasest? Quomodo
;
nitas in actorem non refunditur, qui sim])liccm dicct tibi Coliimba mea, amica wtv/ " qiia; ,
,
oculuni in ipsis non liabct. Idco tcnebrosa sunt, simplicitatc non gaudcs? Amica cst veritati sim-
quod intentionis sincerae luniinc carcnt. Bonus plicitas ideo cum simplicibus sermocinatio :
itaque simplex ociilus, non habcns ullam par- ejus 9. Denique simplicitati amicae applaudit
tem tenebrarum conversationis corpus totum
, dicens OcuU tiii columbarum, Bona enim est :
serenans. Aut totus enim tencbrosus cst ocuhis, oculata simplicitas, ita simulationcm cxcludcns,
aut totus lucidus aut habcns aliqiiam partem
, ut non caligcl in vcritatc. llara haec hodie iii
' Cantic. i, 14. — ^ Bemarcliis , Serm. 40 in C.iiitic. — 3 Maiili. vi, 22, 23. ~ ^ Id. x, 10. Jo.TIl. VIII,
\i. — Î Joan. I, o.— 7 Grn. i, 3. ~ » Cantic. ii, 13, 14. — 9 Piov. iii, .ri.
155 r.II.LKBKRTI AHBATIS 150
terris avis : ct si (jua cbl fjiis us(|itaiii Ireciuon- ociili columbaruiii , ubi simj)licitas fidci corda
tia, occultasatis,etlutens in foraniinibuspetrae, A puriiicat, et illuminatos reddit oculos cordis :
in caverna uiaceri.T , ct tlcsupcr rivos aîuaruni. ubi non modo oculus., scd lotus absconditus
Quouiodo autciu ohscuratus csl aut occultatus homo cordis dicitur^. Scd licct ab intus oninis
est oculus coluiubiuus ••
Quis cst (jui Sicculi cal- sit gloria, est taincn gloria glorine respectu inte-
liditatcsnon scctctur, (jui illis sc uti non gau- rior : et sicut in ij)So hominc exteriori, sic et in
deat, qui non ainethabcre, aut saltcin nominari illo interiori aliaaliis magis suntintima, et laten-
in se nou vclit? Quis cst (jui uon vcrccuiulctur tia j)cnitiis, soli tautum nota dilccto : fortasse et
oculos coluuibiiios ,
ylorictur sc liabcrc uiilvi- ali(jua ctiam ij^si siiut sjxjnste ignota, nec colla-
nos? Si Cliristi ainicam dici te vclis, (juid tibi torum divinitus ad jilcnum habct notitiam mu-
cum prudentia carnis quae inimica cst Dco ? ,
'
ncrum. Quidcnim si occultatur sublimitas, dum
An istas inimicitias evacuare conaris, iit utras- servatur humilitas? Secretum tuum tibi , Jesu
que carnis ct sjîritus j^rudentias condas in te bone , sccretum tuuin tibi , et in abscouditis
ij>sa ? Modicum lcrmcntum totani massam cor- B sjjonsae solus dcliciaris. Cur non vel ad modi-
ruinjjitQuid crgo fiet, ubi multum
'. cst fer- cuin illud nescio (juid latens nobis comniunicas,
mcutum, massa modica? Quae socictas lcgi cu- et occultam, qua delectaris, (iguras pulchritudi-
j)iditatis, ct legi charitatis? Non debet illa huic nem ? Plus nos ad quaercnduin allicis, duin illud
csse conjuncta, quia ncquit esse subjccta^. Pru- latcrc intrinsecus dicis : ct curiositatem nostram
dentia enim carnis lcgi Dci aut repuynat , et amplius irritas , tantum silenlio niystcrium prc-
inimica est aut omnino perit et nulla cst
: , : aiit mcns. Plus nos dum taces, trahis. Quam magna
resistit , aut ex toto dcsistit. Potcst |ierimi , ut multitudo dulcedinis hujus, quam absconden-
pcnitus non sit : non potcst premi, ut ei con- damjudicas, dum non cxplicas! Quidquid illiid
temjierata sit. Tuum crgo et os et cor hujusmodi cst, lalct intrinsecus : sed de latebris istis sua-
exercitatum ojitas habcre j^rudentia ,
quae logi vissimiis odor asjiirat. iScscio enim quo pacto
Dei non potest vel associari, vel subjici. Pru- duni illud admirabiliter dulce esse conjicio
dentia spiritus vita est et pax. Vitalis cst enim jam sentio jam illud pensat adniirabilitcr dulce :
prudcntia sjîritus, usum habens vitaequae nunc C affcctus, ad (juod non pcnctrat intclligentia.
estct futur.ne. Prudcntia vcro carnis in jiraesenti Condilum cst hoc jjencs sponsam et signatuin ,
tantum cxcrcetur vita niilluin in ea quoe se- , in thesauris ipsius; soli las est dilccto istos in-
quitur, habitura locum. Cupiditatis enim apud gredi , et gloriae latentis arcana revolvere.
infcros nec opus, nec usus est, sed excrucia- 5. Hoc autem dico quod non facile est virtii-
tio. Ista pax cst illa litigium. Et bene jiax, cui
, tem cujusquam cx indiciis dclinire. Frequentcr
hoc est evacuari (juod jiaci non vacarc. Talcm
, enim cxiguis exstantibus signis, eximia sunt
jirudentiam ad sponsaj pulchritudincm Christus quae latent intus secreta. Ideoque manifestas
commemorat. Talis in oculis columbarum dc- debemus sic virtutes laudare, ut hac in singulis
pingitur, quae simplicitatem ct spiritualitateni adjcctionc iitamur : Absque co quod intrinsecus
redoleat, co quod in columbae figura Spiritus latct. Dcniquc ijjsain hanc, de (jua nobis est
sanctus intelligi solcat. Non solct esse vacua ta- sermo , commendatam in sponsa columbinam
lis simplicitas ; niultum enim subcst latentis insjiicite simplicitatem ,
quam gratifica, quam
gratiae. D est in se ipsa suavis et jilacens : majores tamcn
columbarum, absque co tjuod in-
4. Oculi tui in se reconditos habet thcsauros , ct dulci est,
trinsccus latet. IMagnum nescio quid illudcst, ut sic dicam , mcdullata sccrcto. Quaeritis quid
et vere magnuin quod manifeste vel dici non
, sit illud? Dixi jam, et siadhuc vultis audire,
debuit, vel dici non potuit ; nec aliquo, ut gra- ignorare me fateor. Possem j)iam hanc vobis
tiae caelerae, simili figurari, sed in suspicione et commendare simplicitatem , et ad ejus vos aenm-
conjcctura sola relinquitur iis qui similia forte lationem hortari ,
quae tam incxj)Iicabileet dulce
patiuntur. Absque eo inquit, qiiod intrinsecus , mysterium continct, fortassc et confcrt. Id au-
lalct : quasi non sint intrinsccus aliae gratite et tein ipsum si fuero conatus evolvere, foi-sitan
dona Spiritus. Et quomodo omnis gloria lilia? ad aliquid occultuin et latens pertingam vcl
regis ab intus"*? Denique et intrinsecus ij)si cxj)erientia, vel conjectura : sed numquid illud
' '^«J"»- vHi, 7.~ M Cor. V, 6.— iKoin. vin , 7. - 4 1'sal. xi.iv, 1 i. ^ ^ 1 IVlr. jn, 4.
157 IN CANTICA, SERMO XXIII. 158
'* sanctorum revolvcre species
erit cujus tam involute meminit sponsus in , ct reconditum
laude dilcctaj ? Quanilibet potuero occultum A manna quod aurea et urna conti-
contrectare,
eruere, aliquid adliuc latebit intrinsecus. Altis net, et arca rocludit. Et ipsum mannae nomen
illud latet in tenebris ncc nostro' subjacct vel : aliquid ostendit arcanum, et de quo magis pos^
stvlo ,
Venerabor ipsum silentium
vel studio. sit quaeri, Quidcst hoc? quam dici quid sit hoc.
tanti mysterii. Nam quamvis non est datum de- Et cui melius quam manncelatensiUud compa-
Gnite nosse quid sit, eo quod siletur; satis re- raverim ? Dulcis quidem et cc^lestis est manna
hctum est credere quod ahquid singularitcr cibus : sed videtis quam secrete reconditus in
dulce et sponso gratum sit. TSon potest investi- urna, in arca, in sanctis sanctorum , ut curiosus
gari quale sit, sed potest aestimari quam ma- et niinus idoneus ab hujusmodi aspectus arcea-
gnum sit vel eo ipso quod verbum tam
, arca- tur, ocuhis ille qui columbinus esse non novit,
num dici non hcuit. quem non dirigit et pia creduhtas, et intentio
6. Ut tanien ahquid dixisse vidcar, et non pura. Rogamus autem vos fratrcs, amplecti- ,
ex toto hoc enim instatis), accipite B mini sanctam simplicitatem , quietem mentis
sihiisse (ad
quod mihi videtur in hac parte vere dici posse meditationes puras , hberas orationes; quoniam :
utrum accommodate ad praesens capitulum vos in talibus vasis et , ut ita dicam , in arca sanclaj , ,
videritis. Virtutes ipsaj suapte natura intus in meditationis et interiori orationis urna, divina
animo locatae sunt, sed usus quarumdam in nobis est locata refcctio, et portio gloriae, de
exterioribus viget : quajdam vero suam in inte- qua legitur : Satiabor cum appanwrit gloria
rioribus exercent potentiam. Et illa quidcm tua ^. Cujus plenitudo vitam nobis aeternam
carnales dechnat ihecebras , ista vero spiiitua- conferat per Jesum Christum cui est honor et ,
hum dehciarum latebras amplexatur. iHa vel gloria per omnia saecuhi sajculorum. Amen.
soHicitantes occasiones refugit , Vel insolentes
affectiones compescit; etquamvis interim ne-
cessario, molestotamen exercitio laborat isla :
tah delectatur materia quae non jucunditale

magis, quam
,
honestate prdeccllat. Iha siniphci C SERMO XXIII.

intuitu et oculo cohuiibino extoriores dum
percurril species vel odit vel despicit : ista cu- Caytllt ti/i sicul gieges caprnrum quw ascenderunt de
,
montc Galaad. Dentes tui sicut greges tonsaruni, elc.

riosiore prospectu coclestes perlustrat species,
Canlic. cap. iv, j;i'. 1,2.
perspectis amphus inardescit. Possumus talem
quamdam distinctionem formare, ut dicamus
ahas exteriores esse , ahas intcriores, ahas in-
timas. Ahse enim se a carnahbus retrahunt , aJiae
spirituahbus intendunt quasdam jam te- 1. Ecclesiae

, ut bene nostis, haec blandi-
ahae ,
nent primitias. Primae se a mundi iHecebra menta dicuntur et de spirituahbus ejus ocuhs , ,
quani conteuinunt, compescunt mediae se ad praecedenti disputatum est sermone. Sed quia
:
id quod spirituahter concupiscunt, adhuc com- tales sunt, numquid rarisunt? Vide totum cor-
ponunt ultimae, imo intimae optatis avide jam
: pus cjus quomodo plenum sit ocuhs ante et
utuntur. Deus bone quantum lucis et dehcia- D retro. Ocuh ejus Prophetae, ocuh ejus Apostoli,
,
rum in illis est latebris quantus excessus in qui vel futura pra^dicunt vel jam focta praedi-
! ,
recessibus illis Utinam tales me concludant la-

! cant. Oculi ejus sunt utrorumque interprctes et
tebrae ut illud de Psalmo diccre possim
, Nox doctores populorum quorum ofiicio spiritualia : :
hcEC illuminatio mca in dcUciis meis '. animae vel commoda, vel scandala, et cerni-
7. Ecce nunc aliquid latens attigi in hoc ul- mus, et discernimus. Sed nescio, si oranes qui
timo gradu, et forte vel hoc est, vel aliquid oculi habent officium , teneant et usum. Duces
simile quod sponsus signavit. Volo de ca^tero cajci , nec tantum caTorum, scd, quod indi-
deferre mvsteriis : nec enim fas est audaci ser- guius est, et videntium , nonnc videntur oculi
mone orationum arcana nudarc, et minus san- habere et locuni et speciem , sed virtute carere?
ctis manibus linguae convolutas dehcate Sancti Utinam vel id sufliccret , et virtute providendi
Psal. cxxx\ III , II. — ' Psal. xvi ,15.

159 GILLERERTI ABBATIS 160
bona carcrent, cssentqiie ad comnuines iitilita- " sublimibiis pasti et positi, et tendentes semper
tes ca;ci dum noii ad privatas arjûti commo- A ad alta ut capra?, altum tamen nil sapiiint, sed
,
ditates. Nunc aiitem et cieci sunt, ct callidi; carnalis conscii sunt inlirmilatis. Elatio namfjiie
liebetes ad Ecclesi;e lucra, atl propriu acuti. ipsa tlescendit , ascendit luinnlitas. Ideo cjuasi
Sed quomodooculus est columbae, qui cohimbae caj)ra>, quod semper et alta jietant, et ad in-
non inservit, columba* non videt columbje , lirma sua rcspectent. Et benc de monte Galaad
non juoviilct (jui columbam non ducit, s(.'d
: asccndunt : scd tamen nonnisi in monte Ga-
niagis abducit Eccicsiam quantum in ij)so , ct laad ,
qui tcstimonii Acerviis interprctatur. Et
pst, pravis j^ra^cijîtat exemjjlis ? De talibus quis Cliristus, suj)er quem omnia Pro-
ille nisi
Apostolus loquitur Omnes (fuce sua sunt qure- : phetarum coacervata sunt testimonia, cui Pro-
runt , non quce Jcsu Christi \ Tales occupant phetae , cui Joannes, cui Pater, cui oj)era ij)sa
locum , et pervertunt usum : cum e diverso testimonium reddunt? liic mons Ecciesia? ca-
sint alii, qui oculi non habent oflicium ex j)ro- put est. Noli de hoc monto dellucre, si caj)illus
inotione , sed usurpant ex prxsumj^tione. Et B es. Quid nobis scparationcm minaris, et velut
quidem frequens haec turba. Quem dabis nunc avulsum iri a reliquorum grege capillorum ?
ex numero discipulorum, qui picelatorum oj>era Numquid casus tuus Ecclesiae calvationem in-
penes se, velut (juodam locatus in tribunali, diicet? Ncscit illa decalvari. Nam et caj)illi ejus
non carpat, non corrigat, non castiget? Isti omncs numerati sunt. Ad Synagogam illa in-
non jam sunt oculi menibrorum sed quidam , terminatio facta est in projiheta : Erir pro cri-
oculi oculorum quomodo si penn* et j)lumae
: spanli crine calvitium *. Crispi sunt Ecclesiae
in corpore columbae ij)sa velint oculorum diri- crines , ad suuni semper recurrentcs caput,
gere lumina. Nolo locuni hunc nimis urgere, circa illud ambitu amico revoluti, in ipsa capi-
ne vos, fratres, exagitare videar. Estote vestra tis secreta cdnantes intrare. Ideo caj)illi ejus
contenti mensura. Nihil omnino
non decidunt, sed ascendunt de monte Galaad,
in corpore co-
lumb;e oflicio vacat, nihil caret honore et ea operum Christi majora sibi semper ad imitan- :
quae abscondita sunt abundantiorem habent duni exempla cumulantes. Utinam fulei quam
,
honorem. Denique et capillis sjDonsae suus est G habeo in Christo, omnia opera mea attestentur,
honos. Si enim in oculis praelati in capillis qui et jugi profectu congesta acervum mihi ascen-
;
sunt intelligendi, nisi discijiuli ? Et boni di- sionis constituant. Quam paucos ego mihi testi-
scipuli, qui se ca{)illorum more fractabiles et monii hujus contuli Vereor equidem ,
laj)ides !
flexibiles exhibent ad omnem nutum magistri, ne et in contrariiuu multos congesserim. Quid

sicut ad motum venti : qui graciles, et spiritu- enim ? nonne tibi videntur non pro lide, sed
alibus extenuati disciplinis, pene sine corpore magis contra fidem testiraonia congessisse, qui
sunt, et penitus sine carne, ad omnem insen- sic vivunt, ut alterius videantur fidei ,
quam
sibiles injuriam, ut nec tondentis instrumenti christianae? Denique tales quam multos vide-
sentiant laesionem ; in hoc tantum passionis mus, de quibus jure dici j)ossit : Isti non sic
sustinentcs molestias , si a caj)ite cui inhaese- conversantur , ut qui Christi redemptos se san-
runt, contingat evelli. Reliquo enim emortuo guine credant, qui aliara sperent vitam , qui
corpore, vitalem ibi tantum sensuin retentant; futurum vereantur judicium, qui tandem evan-
ubi capiti, de quo oriuntur ,
jiinguntur. Qui D gelica j)i\Tcej>ta divinitus data fatcantur! Talia
ipsi vicini cerebro , ubi saj)ientia' dicitur reces- utiiiam jiencs me testimonia j)auca rej)eriantur :
sus ,
quasi ad intima ij)sius arcana nituntur in- mallem nulla, ne modicum fermcntum acervum
trare : quibus hoc eradicari et quasi inde evelli fulelium operum totum denigret.
videtur, ad exteriores qualibet occasione curas 3. Et, fratres mei (ut modicum de commii-
vocari.Nam (jui inde sincscnsu dolorisellluunt, ni glorier, (jui de j)rivato non j)()ssum), si totius
i]uomodo ibi aut nati aut radicati credentur? , vitae vestrae respexeritis ordinem, et regularis
2. Denique quod non decidant capilli sj)onsae, observantiic cursum ; non erit cxiguus quem ,
sed assurgant, audi (juod sequitur : Cnpilti tui l)oni testimonii coaedilicatis, acervus. Nam si a
sicut ^rr.v cnprctrum, qu(L' asccndcrunt dr nion- nocturnis Vigiliis, quas imjjigio vclut primi-
te Galaad. Qiiasi grex caj)rarum , eo quod in tias quasdam j)raelibatis afiectu, cl eifunditis
l'iiili|)l). ir, 21. — » Isiti. iii, ^'i.

161 IiN CAINTICA, SERMO XXIII. 1G2
a principio vigiliarum siciit aquam cor vestrum '* ram ipsum cjui eis praeest non
projicientes in :
ante conspectum Dei si, inquam, a capite : A prsemium, sed soUmi qu*rentes regnum Dei.
singulos per gradus conversationis divina? se- Quid ? quod pene prajterieram, in capitulo sin-
riatim velitis incedere ;
quid ibi reperietur gulis diebus examinandi abbatis astant judi-
quod disciplinam non sonet, quod non conci- cio, quasi ad Ghristi praesentati tribunal. Ibi
nat fidei nostrae, quod non vel corpus atterat j
quisque in primis accusator est sui, accusanti
vel raentem erigat, vel dirigat erectam? Inter se locum aiiis praeripere festinans. Quid ipsum
psallendum quanta est disciplina in corpore, et continuum silentium, et quaidam compositionis
quam major quorumdam in mente, dum ne ad gravitas? nonne totam conversationem venu-
modicum, vel certe tantum ad modicum a stat, et quadam sanctitatis pulchra vestit facie?
sensu verborum illam sinuntabire? Nam ibi, Ipse somnus quoque sanctitatis testimonium
id est in ipsis quae cantantur verbis, aut ligatam reddit, nec in acervo testimoniorum est tanto-
tenent, aut ad cognata relaxant, ad peregrina rum sine confessione. Nam reliquiae cogitatio-
nequaquam. Quod si contingat ( fugax est enim B num confitentur Christo , ubi somno corpus
mens humana), quanta statim castigant cen- obruitur. Quomodo enim dormientis poterunt
sura, et morae hujus usuras a se reposcunt? non versari ante oculos totius diurna; conversa-
Sed nec ipsa communium horarum intervalla tionis imagines depictai, et in animo vigiiare?
nocturna vacant. Deus bone hora illa noctis, 4. Nonne libi magnus hic videtur testimonii
,
quam sine nocte est, quam nox illa illuminatio acervus erigi nisi quod non acervatim et sine ,
in deliciis Orationes illae privatim tiunt, sed

!
ordine Uunt ista, sed serie certa, et suis singula
privata non petunt. Submissior quidem vox sunt distincta temporibus ? Nonne haec testimo-
sed mens intensior, et preces tacitae multum nia credibilia facta sunt nimis, eo quod domum
habent acuminis. Denique frequenter vocem tuam talis decet sanctitudo, Domine? Utinam
eripit oratio vehemens et verbis nec eget, : cordis mei radices super istum densentur acer-
nec utitur, quce puro et pleno fertur affectu. vum. Nescit sterilis esse tantus bonae conversa-
Amor in auribus Domini solus obstrepens' tionis cumulus. Locus est altus et uber, qualem
corporalium strepitus dedignatur verborum C piopheta commemovait nneafacta est dilcctii ,
:
quae sicut inchoanti excitamenta sunt, sic imin curnu, in loco uberi\ Et magnum plane fer-
pedimenta solent esse perfecte oranti. Quid tilis soli testimonium, fructuum proventus ube-
deinde ? ipsis horis matutinis quasi de recenti rior : sicut e contrario loci ubertas , arboris
orationes instaurant, frequentant confessiones,- qualitatem redarguit de infructuositate" sua. An
et verecunda, sed manifesta revelatione etiam non arbor mala ,
quae terram bonam occupans,
exiguos purgant excessus. Non tamen exiguum fructus condignos non parit, scd nec ullos bonae
reputant, si a Christo vel tenui memoria tilu- spei parturit Oores? Forsitan et liculneam illam
bant. Hostis callidi ,si quid fuerit improbitate sterilem, quam Dominus jussit succidi' , ferliles
suggestum, sibi imputant iniqui in hac parte de vicino vineai condtniiiabant. Periniquuui
aestimatores , dum proprium arbitrantur casum, est, in sancla conversatione plantatum, nil
quod alienae sunt fraudis casso conatu tantum sanctum moliri , et excusationes praetendentem
provocati. Quid quotidianus manuum labor, cognatis exemplis convinci, et inde descensio-
quo corpus et satis atteritur, et tenuiter pasci- D nes disponere in corde suo, unde alii ascen-
tur? Labores manuum suarum non soli nian- dunt. Sufliciat tibi qui talis es, descensus tuus.
ducant; sed de insufiicienti partiuntur egenis, Quid bonorum acervum operum quem , alii
ut et illis sit tribulatio, dummodo aliis abun- conscendunt, detrahere moliris

alacritate , et
det. Intervallis quibusdam levant labores, sed regulares observantias innnutare, quarum et
fesso corpore fervet affectus. Illic tacitae la- numerum , et rigorem causaris? Noli prohibere
crymae ubertim volvuntur, prodeunt gemitus, eos qui bcnefaciunt; si potes,etipse asccnde.
erumpunt suspiria : ut qui juxta sedent, si Audi de quanto et quali acervo sancti ascende-
forte ex se frigidi sint, vicinis possint scintillis runt. Sancti ludibria ct verbcra cxperti , insu-
accendi. Quid denique, qiiod non de crastino per ct vincula ct carccrcs , Inpidati sunty sccti
cogitant, nec de hodierno quidem? omnem cu- sunt ^ tcntnti sunt , in occisionc gladii niortui
' Isai. V, I . — * Liic. xiH , 7.
TO.M. V.
l(i;{ GlLLLllKRT I AJJBAIIS IGi
siint. Circiticiiint iii inetutis, i/i fJitlibiis capri-^" Dei. Idco (piasi asccndculcs dicuulur, quod
iiis, egentcs , an^nstiati, al/licti , i/i solitudini- A eos immauia tormcnta iiou taiu infregcruut,
biis errantcs , in nmntihus ct in speluncis, et iii (luam (iruiavcruiit ad rcddcudum tcstimouium
cavernis terrff ; i/itf oniitcs tcstiinoniu fitlei jjio- virtulc uiaj.,Mia. Quid hic cis animi cst, qui nec
bati sunt'. VicUs ([uanto sit coriiiii (idos prohala nnam, cl caiu lcvcm , ct amicam pia'positorum
scnitinio, quil)us tcstiuioniis cxauiiuata!' Quitl iiicicpalioiicm susliucut ; scd ad uuuiu aiiste-
a vobis tale vcl cxpctitur, vcl cxspcctalui? Kt lius vcrbuiu totus liîucscit boui propositi ,
vestra ha-c inrcrioii ^cucrc tcstiiuouia crcdibi- qucm sibi lirmavcrant, rigor? Istorum tot suf-
lia satis, co quidcm crcdibiliora ,

quod non ca fulta adminiculis testimonia vix stare possunt;
necessitas iiuposuit, scd supposuit se voluutas. illorum tot rcprcssa tormentis uberius crupe-
Voluntas erjô voluutas sit , ct i^riuia; libcrtatis ruut. Au nou quantus numerus suppliciorum,
jure nitatur, liberam se ad pcrsisteudum ex- tantus et acervus testimoniorum? Etsi ni(jrte
hibcat, non aestimet ad reccdeudum. Aguoscat affccti tota die, et {estimati sicut oves occisio-
necessitatis debitum, sed non sentiat jugum. In B nis, iii omnibus tamen superaverunt, et velut
bono libcrasit, et ad bonum nihilomiuus libc- supcrasccnderunt dc Galaad, de acervo mar-
ra ; iu illo quod jaui tcnet , ct ad illud quo ten- tyrii. INon enim de conservanda corporali vita
dere debet : sed ad ea quce retro sunt, nullam ccrtamen inicrunt sancti sed dc vita fidei, ex ,
sibi licentiam pcrmissam existimans. qua justus vivit. Ideoque in omnibus superant
5. Dequanto accrvo testimonii Paulus ascen- quibiis salva causa consistit. Quomodo enim
derit, tandcm audite. Ipse , inquit, (juitlein non supcraut, cum aut persistendo in confes-
Spiritus testimonium reddit spiritui nostro ,

ijuod sione redditi sunt aetcrnitati, aut persuadcndo
sumus filii Dei \ Quantus uno in hoc tcstimo- persccutores informaverunt veritati ? Denique
nio accrvus! Sed foris numquid non perhibuit ctsi aestimati sunt sicut oves occisionis ,
qui-
tcstimonium ? Deo , inquit, attestante signis ct busdam tamen innocuis dentibus ab inlideli-
prodigiis ct variis virtutihus, et Spiritus sancti tatis radice hostes prseciderunt suos , ut inter
distrihutionihus^. Et tamcn tanto constitutus in Ecclcsiae vitalla rcconderent viscera.
acervo virtutum et attestantium gratiarum : C 6. An non hoc sibi vult quod subnectitur?
Nomlum , inquit , me arhitror comprehendisse. Dcntes , inquit, tui quasi grcx detonsarurn. Ad-
Unum quidem cpice retro sunt ohlitus , ad antc- vertis quales oves istae sint, quaj possunt qui-
riora extendor^. Et nos ergo tantani hahcntes dem detonderi ; sed dentes earum non possunt
impositam nubcm testimoniorum , deponcntes conteri. Occidi possunt , et flccti nequeunt.
omne pondiis ct circumstans nos pcccatum, pcr Inio ipsi persecutorcs infregerunt suos , et in-
patientiam curramus ad propositum certamcn ; vincibilis doctrinae sermonibus emollitos quasi

aspicientes in auctorem fide.i et consummatorcin dentibus mansos, in lidelium trajecerunt uni-
Jesum , qui proposito sibi gaudio sustinuit cru- tatcm. Petro dictum est , Macta et mandaca *".
cem y confusionc contcmpta , atque in dextera Et Moysi dentes non sunt moti 7. Dentes enim
Dei sedct. Recogitate enim eum qui talcm susti- eorum arma et sagittae aruia spintualia, po- :
nuit a peccatorihus advcrsus scmetipsum con- tentia Deo ad debellandas munitiones. An non
tradictioncin , ut ne fatigcmini animis vcstris quidam Ecclcsiae dcntes, de quibus dicit Apo-
dffieientcs. Nondum enim usque ad sanguincm D stolus : Intret infidelis aut idiota , dijudicatur
restitistis ^. Illorum enim testimonia pra^roga- ah omnibus, confincitur ab omnibus , occuUa

tiva quadam dicuntur testimonia, id est marty- corilis ejus manifesta fiunt , et sic cadens infa-
ria ,
qui pro (idc Christi sanguinem fuderunt. cicm pronuntiat quia vere in vobis sit Deus^.
Videte priuuuu ipsum martyrcm Stcphanum de Nolitc , fratrcs , istorum vereri morsus den-
quanto lapidum acervo asccnderit ad Christum, tium non sunt canini, scd ovini. Dctousarum
:
quem et omncs sequuntur aninue justa;. Quasi cnim grcgi conferuutur. lu canibus non dilace-
grex, inquit, caprarum quce ascenderunt dc ratio, sed latratus commendalur. Canes niuti,
monte Galaad. Gestabant thcsaurum fidci in dicit Isaias, non valentes latrare : canes inipit~
vasis fictilibus , sed sublimitas erat virtutis tlcntissimi , ncscientcs satiiritatcm i>. Ac si (lui-
'
llehr. XI, 37-.39. — » Roni. viii, 16. — ^ Hehr. ii, \. — •< iMiilipp. in, 1.'$. - 5 w^-U-, xii, 1-/|. — 6 Atl.
X, 13. _ 7 Dciil. xxxiv, 7. - i^

ICor. xiv, 2'i , ii. - 9 Isai. i.vi, U) , II.
165 IN CAINTICA, SERMO XXIII. 1G6
'"
busdani exprobret quod iu altero se canum nionis dispensare debent aliuioniani, et arcanos
officio exuant , in altero se canes exhibeant : A secretioris verbi discutere sensus , sapientiae
latrare non valentes, non desinentes lace-
et intinia rimari, et ruminare viscera.
rare. Tales sunt qui invicem mordent et com- 8. Dcntcs tui (jiuisi grcx detonsamm . Quare
edunt, et consumuntur ab invicem. Utinam ergo, quasi grex Utique quod sese non impu-
?
huc usque sufficiat ut invicem mordcanl et gnent, et adversentur sibi, sed in simplicitate
comedant, nec tentent ipsos detonsarum lace- et unitate sensus sui concinuntet concordant
rare dentes. Ipsi doctores Ecclesiae et praepositi Ecclesia? dentes,Oaasi gicx dctonsarum quce
nonne tibi videntur dentes quidam, qiii red- ascendcrunt dc lavacro. Veterem enim depo-
argutionis benevolae velut morsibus subjectos nentes hominem et onere supervacuo levati
,
convincunt, dijudicant, manifestant , et ad ac loti, alacrius ad superiora conscendunt. Si-

meliorem emolHunt statum ? Quod si tu prae- quidem ipsi pili veteres oneri jam esse inci-
durus es, et emolliri non jiotes, quid remor- piunt, cum primo nova vellera germinant,
dere pai"as ? An non remordes, qui vel in oc- B cum hiems transiit, cum imber abiit et reces-
cidto dctrahis, vel palam contradicis ? Quid sit. Ideoque si veteri et supervacuo levium et
dentem contra dentem paras, dentem impro- inanium i-erum vellere te involvi adhuc neces-
bum contra dentem pium ? Mordere potes, sed sarium ducis, nondum tibi hiemalia congehit«
consumere non potes. Dentes enim sunt et mentis frigora transierunt. Bene ergo detonsi
:
duri sunt et firmi; et detrahentes non metuunt, et de lavacro ascendunt, quasi nihil vcteris vel
memores se cum propheta inter scorpiones et sarcinae vel sordis habentes. Attendis quod non
incredidos commorari ; et sicut oves missos
'
, tibi sufficit detonderi, non sufficit exonerari,
,
inter lupos^', ut ipsos lupos in oves rationabih non sufficit lotum et novum fieri, nisi statim
tolerantia et exhortatione commutent. Et bene ascendas , et spiritu incedas ,
qui renovaris in
detonsarum dicuntur, quod illorum non sint %^\x\\\\l Si spiritu, inquit , -vivimus , spiritu et
niorsus fugiendi, qui ambulcmus^. Tu igitur si ascendere disponis
bonorum operum exem-
pla, sicut vellera quaedam subjectis mini- ,ascende semper de lavacro, seraper novus et
strant. C mundus. Lava per singulas noctes lectum tuum
7. Non tamen usus dentium in ahenis tantum lacrymis. Aut si te peccatum non quasi nox
remordendis et convincendis erroribus aestima- involvit, sed sicut nubes pra^tervolat; tu ta-
tur. Est et potior quidam eorum usus, si qui men kware per singulas noctes, etiam levium
idonei sunt sohdum ccelestis edulii mandere- vestigia dehctorum lacrymis dele. Hic' enim in
panem, et subhmioris doctrinae secretos diju- convalle hicryraarum locus est lavacri. Quid
dicare et discernere intellectus quibus non est quod sordes congestas
,
et peccati purga- ,
jam lacte opus est, sed sohdo cibo ipsumque menta futuri reservas hivacro saecuh? Quid scis
,
quodammodo attenuare et infirraarc possunt, si non erit illic conflatorium magis, quam Ki-
et quodam temperamento vel dispensationis vel vacrum ? Nam quae hic facile poterant abhii,
disputationis ilhs sobrium reddere, qui ad so- ibi non tam in misericordiae , quam in spiritu
lidum per se insufficientes erant, sed tantum- judicii et ardoris purgantur. Et felix qui de
modo lactis participes. Quodam enim sohdioris sa^culo, non quasi de coeno, sed quasi de hiva-
instrumenti ad mandcndum utuntur ministerio, D cro ascendit, non habens necesse ut ahquid in
qui exercitatos habent sensus ad discretionem se lavet, sed est mundus totus. Iste pLine di-
boni et maH imo etiam boni
: et boni , non gnus habebitur dealbatis dentibus, id est animae
tantum judicantes inter noctem et diera , sed sensibus, pauem Angeh)rura manducare non :
omnem judicantes diem. Et jure dc lavacro jani pancm panem qui h-ctificat
doloris, sed
ascendere dicit, ut mun(Uindo cordi studiosos cor hon)inis iUum utique panem quem signi-
:
probet, eo quod mundis corde divina sit re- ficavit proplieta dicens, Satiabor cum appa-
promissa cognitio. Vides quomodo lautos et mer/V g^/or/a /«/i-^. Sic enim illa gloria dum non
irreprehensibiles esse oportet eos, qui aliorum apparet, pascit; rcficit dum revclatur. IIujus
excessus debent remordere et corripere : quo- siquidein gloriae revelatio plena, quid est , nisi
modo lautos et mundos corde, (jui divini ser- sapientia vera? Quai nos ad se ipsani ((lendinn
' Ezech. n, G. — * MaUh. x, 10. — 3 Oalat. v, 2,"). — i Psal. xvr, 1,').

167 GILLKBKRTI AIJBATIS 1(>S
invitans, non alias a iiobis iuaiKlitiii-, iiisi tiiiu " ft sacri veihi anana ? IVon potest cruenlis at-
illain nieditamur velut vitales i>ui« nientis tle- A tingi dentibus, sed lotis et candidis, quia can-
licias, et indelicienteni refectioneni. llic eijô dor est ipsa lucis neternae, et ipsius sponsi den-
purgatos et exeicitatos aninii sensus habeaimis, tes lacte caiulidiores dicuiitur. Propleiea tales
non jaiu ad discietionein boni et niali , sed in sponsa coinniendat, qui siiis sint similes
tantum ad perceptionem tanti boni. Actitemus Dciites tui sicnt ^rex dctonsnrum , quce nsccndc-
hic crebro quod ibi continue ayemus : praeoc- runt dc Invncro. Non modo lotos, sed et libe-
cupenuis fieqiientcr, in quo indesinenter oc- ros oportet mcntis sensus haberc, si quis illos
cupaiidi eriiiuis. Siimiiium nobis liic ne^ôtium ad divini veibi scrutinium parat.
sit, quod solum ibi erit. Contemplatio namque 2. Ornncs ^cnicllis jctihus , et sterilis non cst
sapientiae , aeterna refectio est. ISihil omnino in eis. Sterilitas reputatur, si vel uno fueris
spiritualibus animae dentibus dulcius rumina- fetu contentus. Si potuisti ad sacratum ali-
tur, quam ille Panis vivus, qui Patriait quem in

: //^pc Scripturis intcllectum pcrtin^'cre,
est vita ceternn , ut co-^noscnnt tc verum Deuni B unum jam ,

peperisti fetum. Bonus profectiis et
et quem misisli Jesum Christum'; qui vivit ingens, sed insufiiciens sacrato sensui, si affe-
et regnat Deus per omnia siecula saeculorum. ctusnon respondeat. Sterilis est intelligentia,
^jueu^ quam non coaeva et germana comitatur devo-
tio. Llbique tihi in Scripturis spargitur quasi
v,v»^v,« ^vvv^ -. — wv.v», semen qiioddam , unde gemellum hunc possis
fetum concipere. INon tantum subtilia, sed sua-
via ibi sunt omnia. Et praeceplum Domini lu-
SERMO XXIV. cidum est, et ignitum eloquium. Sterile est in
te verbum Dei, ex qua parte horum allerutrum
Omnes gemellis fettbiis , et sterilis rwn est in eis. Sicut
^q^^ opcratur. Si per intelligentiam vides , sed
vitiacoccinealahia tua.Ctin\\c.cA\^.iy,}.X.2, 2.
gelido adhuc riges affectu ; nonne sterilis et
ineflicaxreputaturin te verbi Dei virtus ignea?

^»'"
C Denique etsi ad ignem spectat ut iiluminet,
muho ampHus ut succendat. Verbum, inquit
\. Audistis praecedenticommendatossermone Dominus, (juod egrcdictur de ore meo non re- ,
sponsse dentes. Jure quidem quod non exigua vcrtetur nd mcvncuum sed faciet ct prospcrnbi-
: ,
sit pulchritudinis ratio in dentibus posila, si tur in liis nd quce misi illud^. Kdi c^wde^^f Y\Ahe^\\\
candidi sint, si aequahter conserti. ]N'ec tantum Evangeho Jgnem veni mittere in terram,etquid
:
aptitudo, sed et utilitas in dentibus placet. Quid volo nisi ut succcndntur^ ? Semen est \erbum
enim ? Joannes in Apocalypsi involutum, quod Dei, et in eo, sicut apiid Job legis, et lux , ct
sibiab angelo porrectuin est, quomodo come- cestus spargitur super tcrram^^.SGiXnesciotiwo â-
deret volumen^sine idoneis ad talem cibum cto lux amphusgerminavit, et dilexerunt honii-
dentibus Durus videbatur cibus liber integer

? : nes magis lucem ,
quam fervorem : nisi quod ipsi
et ideo dentibus opus erat, qui illum commi- magis sibi de hice placeant, qui id ipsum (piod
nuerent integrum , et emollirent duruni , ut lucet non amplectuntur. An non til)i videtur
levius deglutiri posset. Et bonus plane dens D perdidisse aut dedidicisse naturam ignis non
intelhgentia exercitata, intelligentia spiritualis , succendens ? Cuni audis aliquem quasi glorian-
quae omnia dijudicat, omnia discutit, omnia tem et dicentem, Non me ille Scripturae sacrae
ruminat ct scrutatur, etiam profunda Dei : qu;e sermo aedilical quid ahud videtur tibi dicere,
:
etiam ipsani invokiti libri medullam mandit, et quam, Perdidit in me eflicaciam verbuni igni-
intima sapientiae comedit viscera. Stultus, i,\cu\. tum non me succendit, non inthuuinat, non
;
scriptum est, complicat mnnus suns, et comcdit exercet in me vim genitalem ? Sterilitatem suain
viscera sua^. Cibus iste cruentus, cibus carnalis imputat verbo, quod, quantum in se est, cre-
est;cibus qui perit, inio cjui j)eriniit. Qiiain scit et fructilicat. Quain gloriosa, frater ja- ,
dulcius et utilius viscera sapientia; comeduiitur, ctantia, quod non te sermo divinus anlilicat
' Jonn. XVII, 3. * Ajxic. X, 9, 10. — 3 Fcolo. IV, fi. 4 Isai. I I

i I llf. xir, 4«). —
'"•
Job xxxviri, 24.
1G9 IN CANTICA, SERMO XXIV. 170
qui ista loqueris ! Forsitan eversa et evulsa " ôror nten spoiim , vulnerasti cor mcum in uno
nondum vetera ideo nova superaedilicari
sunt :
A oculorum tuorum '^. Ita et ignis est, et taraen in-
non valent, non germinare, non gigni. Felix flammatur. Vulneratur oculo, lahio inflauinia-
in quo' amoris mundani desiccatus cst humor tur etiani et ligatur idco vittae comparatur. Scd
, :
ct vigor deficit : in eo facile igniti verbi vis ope- charitas vulnus est, charitas vitta est, charitas
ratur. Verbum Dei et hicct, et ardet. Neutra coccus est. Vidcs quam acuta, quam tenax,quam
in te virtute privetur, sed geminum de isto se- ignca est charitas ? Tahbus in orando utcre la-
mine concipe fetuni. Sterilis rcputatur utcrus biis,tenacivchit vittavinculo niemoria?cordi tuo
qui istis non gravidatur. In Christo Jesu
fetibus dilcctum astringe, agghitina ,
succende ilhmi
neque circumcisio ahquid valet, neque praepu- succenso affectu. Quam dulce, si dicat et alhi-
tium , sed fides quce per dilectlonem operatur '. dat tibi : Ignitum eloquium tuum vehementcr,
Bonus plane fetus dilectio, quia cliaritas in fru- et sponsus tuus dihgit ilhid ! Oscuhare me osculo
ctibus Spiritus connumeratur. Denique velut oris tui, quia puhhra sunt labia tua sicut vitta
gemelli fetus gemina charitas. Diligcs Dominum B coccinea. Osculandi siquidem desiderium hibio-
Deum tuum ex toto cordc tuo , et ex tota anima rum innuit commendatio. Labia sua tuis desi-
tua, et cx tota nientc tua. Hoc cst mnximum el derat imprimi, ut fiatosunum et labium unum,
primum manclatum. Secunclum simile est huic : et post impressionem dicat tibi Hoc nunc os :
iuum
Di/iges proximuni sicutte ipsum.lWudpvi- ex ore meo et labium de hibio meo. Diffusa
,
raum, istud secundum : utrumque maximum gratia in labiis ejus in tua se refundit, et de
quia istud simile Boni et suflicientes istiilli. cocco suo tua sunt effecta coccinea. Bona im-
fetus geraelli, quia in his tota lex pendet et prcssio ,
quae tantam exprimit gratiara in labiis
Prophetie\\)i^n\(\\\e ctjinis prcscepti charitas^, sponsa;. Mcmineris tamcn non me nunc labia
(\u?e eliaim SiYihivinculum pcrfectionis AiciivLV^. significare carnalia, sed si>iritualia , sed inte-
3.Et congrue de coccineo vinculo sequitur, riora, sed illa de quibus Apostolus loquitur :
de quo in laude labiorum sponsae assumpta est Cantantes ct pscdlentcs in cordibus vestris Do-
similitudo. Ea
Sicut vitta coccineaminon. Si sponsa es, in hoc unum dcbent esse
labia tua.
enim ven- C constricta, debent esse succcnsa labia tua, ut
labia hgant et rutilant, quse de tali
tris fructu loquuntur. Concepta in corde chari- dilecto tuo supplicent, ut confabulcntur cum
tas, quasi ignis flammigcrans, coccineo colore illo, ut illi canant et dicas cumpropheta: ^.o///- ,
labiainficit, pcr quae erumpit. Calor de excel- tabunt labia niea cum cantavero tibi^. In tam
so missus in corde, germanum labiis prscstat' sancta confabulatione nil sit in labiis tuis flui-
colorem. Quid enim aliud sibi vult quod cocci- dum , et quasi villa sunt :
nil frigidum ,
et habes
ncadicuntur, nisi quod in hoc flarameademon- hlla coccinea. Qiiis mihi det, Jesu bone, talia
strantur, eo quod coccus igneo rubet colore ? habere labia in conferendis tecum serraonibus,
Labia hsec non jara altaris carbonibus purgari tam prompta, tam exserta, tam succensa ; suc-
indigent, et exteriori igne aduri. Ipsa enim de censa et exsullantia, ut tantum tibi canlent, et
interiori flamma jam flaminea sunt, et conce- de tecantcnt? Taliasint utinani labia mea, qu*
plum visceribusigneradeexcclsoaliisseminant. subtili quodam diictn et succenso affectu indi-
Salutarera utique disseminant scientiam, legem rupta? nieditationis, funiculi coccinei spcciraeu
igncam, quara Dorainus venit in terram mittere. D exprimant.
Bene coccinea labia, quae hunc ignem non solum 4. Hnjusmodi labium in sponsa Chrislus com-
in terram,sed et in coclura mittunt. Dcnique et mendat, non tantuni in oratione, sed ctiani in
ipsuraDominum cceli succendunt. Ideo coccinea exhortatione, nt polens sit exhortari in doctrina
commendatlabia, quodillicoccincasunt, quod sana. Quae enim se labia in ejus alloquio ad-
illi calentia videntur, quod illa flammea sentit,
stringunt, jure quidem salutarem diffundunt et
mutuam amplius succendunt charitatera. disseminant scicntiam, si dulci et fervida utan-
et in
Mira res : ignis ipse est, et nostris tauien inar- tur oralionc, ut audionlium corda excitent
Quidni Et gladins est Verbiim coccinea sunt, (iiiia iiillamraantia. Si vero siinul
descit scintillis. ?
Dei^, et tamen vulneratur. Vulncrasti cormeum. exhortentur et doccant, ct ca doceant qu£e sa-
'
Galat. V, 6. — » MaUh. xxii, 37-40. — * 1 Tim. i, '>. - ' Culoss. m, l'i. ' F.phes. VI, 17. — ' ("aiilic,
IV, 9. — 7 F.phcs. V, ly. — 8 I'sal. i.xx ,

%\.
171 GILLEBERTI ABBATIS 172
''*
n.im ilcrtanl iloctrinani, qiine rcgulis concinant de infcris est. Nani flamina qune desursuni est,
liclci; non soluiu salu- A pudica est, pacilica cst, bonis consenticns et
jani (|uasi vittasuiit, ct ,
tarcm, seclctiaui iusnluliilcm clisscminaut scicn- bonos faciens. Vcibuin ciiiin cliilce et ninltipli-
tiain. Quid cniiu tam sibi coliaMciis, tam tcnax, eat aniicos, et niitigat inimicos. Qiiasi flamnuun
tam insolubili contcxtum nodo quam ratio flamma consumit, inferiorem superior, infer-
,
fidei ? Talia Faulus disci|)uluin informabat di- nalem ccx^lestis dum sapicns et suave verbum :
cens : Jttc/iilf i:i/i(irt(iti()rii rt (loclri/iw '

. Sed vt vincit malijûum, et dulce durum emollit. Et
in sermoue comuiuni, ubi lidei non tractantur ideo dicit : Sicitt vittn coccinca labin tun , ct
mysteria , etiam sic vitta' coccineie labia tua cloquiuiu tuurn (lulcc. Non eniin decent Spon-
conferuntur, si fuerit sermo tuus subtili mensam nisi verba dulcia , verba amoris , verba qaae
sura districlus, et discretus, ct parcus, et grato dclicati fuuiculi vice funguntur, verba quae
verecundiie rubore coloratus; si Crucis Christi Sponsuin irretiant et traliant vinculis cliaritatis.
eo frequeutcr, quo libcutcr mcntionem usur- anima , quae hujusmodi novit dulcium
Felix
pet. O beata ha'c labia, Christi ct osculo, et B verborum nectereretia, quibus Jesum illaqueet,
alloquio vere digna ; labia tamsincera, et tam alliget Verbum
Patris animi affectibus, velut
succensa! in lide sincera,etin amorc succensa. affatibusChristum includat, amatorio detineat

Succensio ista de intimis et dc summis ost, nil sermone et dclcctet, ut ejus eloquium dulce sit
habens de inlimis. ei, qui habct verba vitae aeternae, et estVerbum
5. estsuccensiocpiajdam de infcriserum-
Nam aeternum, quod cum Patre ct Spiritu sancto
pens. Jacobus ait Lingua , moclicurn meinbrurn,

: vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculo-
injlammat rotarn nativitatis nostice , injlammata rum. Amen.

tt ipsa a ge/ienna\Quomodo potcst bene in-
flammare lingua lam pessime inflammata ? Vi-
tiat£B nativitatis mobilis corruptcla per se ni-
niis rotatur ad malum , et volubilitate propria
fertur in prieceps quid necesse est inflam-
: et SERMO XXV.
mare rotam hanc, qux firmari non potest, sed C
per se fertur in malum? Denique diligenter ap- Sicut fragmenttim mali piinici , sic genee luce , etc.
positum Cor /lominis in malurn ab aclolc-

est :
Cantic. cap. iv, j^. 3.
scentia sua^. A prima nativitate impulsa nescit

cursum inflectere et tu illam lingua prava im-
:
pellis amplius et inflammas ? Lingua prava ira-
cundiaeet indignationis occasiones requirit; in- 1. Quam suaves sunt, putas, sponsae genfe
jurias vel falsas simidat, vel veras exaggerat quaemandipossunt,quaesalubrisfructus obtinent

quas debuerat dissimulare ad offensam officia : gratiam ? Et revera etiam corporales genas ali-
etiam interpretatur et venenati scrmonis scin- , cujus ita grata vidcas venustate refertas, nt ipsa
adhibetad comraovendum cor suum. Quid

tillas
exterior faciesintuentium animos reficere possit,
linûa nequam cordi tuo talem adhibes flam- et de interiori quam innuit, cibare gratia. Ve-
mam ? Sufficiat illi flamma sua, sufficiat illi nustas vultus mentem inteipretatur, et inter-
concupiscenti^ ardor carnalis, et levitatis calor D nos affectus facies loquitur. Vides quam conse-
innatce, quibus cor tuum, ac si volubilis rota, quentor post candidos dentcs ct coccinea labia,
impcllitur. Hanc tibi flammam nativitas j)rima genaruin inducitur mentio. Gcnac satis gcrma-
inênuit sed renascendi gratia restringit. Noli nae sunt labiis , et ipsis tacentibus quodam visi-
ignem i"ni adhibere, et concupiscentiae addcrc bili verbo mentis arcana demonstrant. Gena-
malitiam. Itincui hunc qucm cvomis, hauris de ipsae vocis usum habcnt; et oris aut supplcnt
gehenna. Inde incipit, ct illo rapit. Z-///i,w/, in- oflicium, iuit am])lius cxornant. Quantumvis
quit, i/ijlammata a ge/icnna. Lingua liac mala fuerit dulcis et fcividus scrmo, omnciu ejiis
coccinea est, sed vitta non est. Non enim ligat, gratiam procax vultus exasperat, et levitate sua
sed dissipat. iMalc succendit, quia succidit uni- eloquii gravitatem imminuit. Ideo de genis se-
ta, qui dissidii vciba scintillal : ct llamma talis quitur, cpiod carum modcsta maturilascocciuei
I
1 Tiiii. IV, 13. - ' Jii('ol)i III, r» , (i. — ^ (icn. viii , 31.
173 IN CANTICA, SEBMO XXV. 174
""
labii accumulet Denique quamdam fragmcn mali punici sic gence luce. Si confra-
gratiaiu. ,
earum maturitatem tacite videtur innucre,quas A ctae sunt, et quasi crucihxae genae tuae, si (jua-
fructui comparavit. In fructibus enim semper dam edomitae ct excultae disciplina, nonne tibi
grata maturitas. Et in pra^cedentibus genasejus videntur velut fragmina cujusdam boni fructus?
descripsit ut turturis, eo quod nihil lascivum Et in consequentibus ad sponsum dicitur quia
nihil leve nihii petulans in ejus appareat vultu,
, gcnce ejus sicut arcolce aromatum 7, eo quod exa-
sed desideriorum aestus genas dulci gravitate de- ratae sint et cultae et compositae aromatibus con-
jiciat. Afiectus anxii vultum lascivire non si- fovendis. Sic et hic sponsae genas sicut fragmen
nunt , et aniatoriae nieditationes omnem a ge- mali punici esse dicit. Et bona confractio, per
nis levitatem ablegant. Turtur siquidem avis quam non mors ingreditur, sed spiritualis fru-
sollicita est, avis gemebunda. Talem vult Pau- ctus specimen elucet. Bonae ergo genae, quae pcr
lus virginem esse, ut sollicita sit quomodo pla- humilitatem ita confractae sunt, ut fructus in-
ccal Deo ', quae dicere soleat : Sltivitanima mea non perdant, sed magis ()rodant gratiam.
terni
ad Deum fontcm vivum ; quando veniam ct ap- B Denique et ipsa mala punica gratam modesti
parebo ante facicm Domini ^ ? An non tibi vide- vultus verecundiam, corticis rubei colore desi-
tur vox haec esse gementis ? Gemitus tuus dul- gnant. Optimum plane in Christi sj)onsa decora-
cis, quem genuit amor. Quomodo non graves nientum, verecundia. Vcrecundia, quasi aurora
et raaturae genae, quas gemebundus informat quaedani , omnium actuum colorat principia, et
affectus ? Gemitus isti non tantum gemitus , sed virgineo virtutes reliquas venustat pudore. Ve-
refectionis gratiam tenent. Cibabis, inquit,«oj^ recundia bona sua non petulanter jactat, sed
pane lacijmarum ^. Et in piaesenti malo punico parce eloquitur, contenta tenuiter innuisse, et
sponsi genas assimilat, eo quod sollicitus et cum urget ncccssitas. Jesu bone, quanta ubique
amatorius affectus cognata quadam maturitate verecundia in sermonibus tuis! quam propriis
et vultum vestiat , et cibet intuentes. Relucens parcus in laudibus, quas poteras sufficienter
enim in facie mentis gratia , videntes quasi re- eloqui, tam sine humilitatis jactura, quam sine
ficit, dum suam in alios trans-
dulciter aflicit damno veritatis! Et cum propria exprinieret,
, et
fundit passionem. INon possum non dulciter C tamen nomen suppressit. Poterat plenius elo-
moveri, dum talem penes me vultum depingo qui, scd ipse ad sponsae excmplum modesti pu- :
et amatoriae genae in me similem gignunt affe- doris colorem assumpsit. Non hanc modo prae-
ctum dum recogitantur. Quanto magis duni vi- dico verecundiam, quse corporaH rubore solct
dentur? nam expressior visio quam cogitatus. ora suffundere, sed eam qua^ totius conversatio-
Pulchraeomnino genae, in quibus tanta venustas nis venustat faciem. Nani sicut corporis, ita ct
eminet, quas grata commendat humilitas nil : conversationis gcnae sunt quaedam , in quibus
in altum habentes nil rigidum sed quae
se , , nihil est eo colore gratius, si operum omnium
sunt ad modestae humilitatis compositionem liabilus humilitatem redoleat, si plus occultct in
quodam disciplinae exercitio infractae. corde, quam ostentet in facic. Dcnique et liic
2. Sicut fragmen , inquit, mali punici , sic dicit: Sicut fragmen mali punici , sic gcnai tuce
gence tuce. An non tibi quasi fractas habuissc absqtie occnltts tuis. Bonae gcnae, quae sicut nihil
genas videtur ille, qui eas dedit pcrcutieutibus, habent simulatum, ita multum habent occul-
dedit vellentibus, et non avertit a conspuenti- D tatum quae sicut nihil (ingunt, sic nec totum
;
bus'* ? Bona quidem haec fractio, per quam in- effundtint; quae minus praetendunt in spccie,
lerior coepit virtus emiiicre, et quae intra carnis quam tcncnt in virtute.
corticem concludebatur , erumpere gratia. Qua- 3. Possunt haec ad interiores animae genas
si confracta videtur tanta dignitas, ad passionis referri, quae in conscientiae facie sunt, ubi
non
inaniens se ipsam injurias : sed per haec fra- homo, sed Deus Habet cujusque con-
videt.
gmenta salutis se nobis uberlas cffudit. Et tu si scientia quamdam propriam facieu). Ejus gense
adimpleas ea quae desunt passionum Christi in vcrecundo humilitatis rubent colorc, si penes
carne tua^, si portes stigmata Christi Jesu in se opera non jactet, non magnificet merita, non
corpore tuo^; jam tibi dicit Christus, quia siaii illa eximia putet, sed tam exigua pudeat. Qiiis
• 1 Cor. VII , 32. — ' Psal xi.i ,;}.— ' Psii!. i.x.\ix , (i. 't
fs;ii. r. , G. — '>
Colos.s. i, 24. — ^ Galnl. vi,
17. — 7(".anlic. v, l."}.

175 GILI.EBERTI ABBATIS 170
fiiim gloriabiliir castiim se liabere cor ' > Si ao "'

depiiixi te. Facics tiia coram me scmper, toram
cepit , (piomocio j;lorial)itur (piasi non accepe- A me fulget ,
qii;e in te nunc est obfuscata. Jani
ritl' Kt taiiien ipsa (pia- acccpit (loiia, (piis in- ilracliinaiii iniaj,'iiiis iiica' in te ii)vcni,sc(l aclliuc
tcllijît ? Nam si dclicta iion iiitcllijît, quanto qnadam s(pialct ruhijîne, et occullatur species
niinusdona? Dona desursum sunt, descendunt ejus. .fam fides tuis rubet in genis, et vitje co-
aPatre Inniinum. Qu,Te vero Dei sunt, nemo no- lorem infundit; sed adluic fidci res est in oc-
vit, nisi s|)iritus Dci. Ideo si cui Dcns per spi- culto. Ideo sicut fragmcn iiiali puiuci , sic gcnce
ritum siiiiin rcvclat non tam ipsc iiovit,(piain, fu<v , abs^juc occultis tuis. Grata salis fidei fa-
spiritus Dci in illo. iVov, inqnit Paulus, acccpi-^ cics , sed de occnltis tuis niihi commcndabilior
mus Spirituin ({ui ex Deo est , ut sciamus quoi a appares. Patientiae virtus in evidenti, et quasi
Deo ilonata suiit nobis". IVinDquid omnia? aut si in genis tnis satis jam placet; sed e;j;o de poste-
omnia scire potuit niinupiid oniniiio? INe nnum
, riorc te niagis aestimo t;loria. Et revera, fratres,
quidem, utarbitror, cx intcgro et si in fla- non snnt condigna», non dico passiones, sed
:
gello, non potuit intclliyere donum. Utiliter B et ipsa paticntia hujus temporis, ad futuram
ipsa sibi conscientia absconditur in parte, et gloriam quae revelabitur in nobis^. Cujus jam
ipse prolicicndi amor nimius incrcmcnta sni qiia?ciani iii nohis jacta sunt semipia, quae oc-
profectus ignorat. Dcni(pie non ipsa virtntnm culta opcratione se ipsa ad maturitatcm per-
velnt poniorum integritas, sed lantum fragmina ducunt,etad perfccti fructns suhstantiam. Sub-
in genis sponsae eininere dicuntur ;
quia cjuod in stantia haec per quamdam seminalem gratiam
genisest, inevidenti est. Et si novit quis veram nunc occultatur in nobis. Substantia mea, in-
in se virtntis alicujus gratiam , numquid vclie- quit, in infcrioribus tcrra;^.\\Aes uhi occulta-
mentiam, numquid constantiani, nuiiKpiid pcr- tam eam dicit? /« infcrioribus teira^. Feliciter
severantiam? Non est, inquit, occultatum os cum eo agitur quod non in inlimis. Ego quae-
incum a te , qund fecisti in occulto^. Etsi niihi dam terrae superiora accipio, quaedain inferiora,
occultum est, non tamen tihi. Spiritus enim quaedam infima. Superiora sunt ipsa corporis
tuus oninia scrutatur, etiam occulta mea. Uti- hnmani natura inferiora, ipsius natura? corru-
:
nam talia in me occnlta multa haheam cognita C ptela : inlima, qu«dam iniqnitas etculpade cor-
tibijJesu bone, et reposita in thesauris tuis. ruptela proccdens, et ipsam magis corrumpens.
Periculosa repositio istorum in meascientia, Ideo non dicit substantiam suam in infin)is,qnod
ideo tuce magis tuto illa committo. Sed non ego nuUum halie^t spiritualis gratia (
quae summa
tam illa committo tibi, quani tn non committis Prophetae snbstantia) cum iniquitate commer-
milii. Penes tc adhuc tittins fovesquod fecistiin cium : sed, in infcrioribus terrre. Substantia
occulto. Nec sponsae perfectio tanta sinitur ipsi mea eo quod medicinaliter gratia Spiritus in
,
palere et prodire in genas. infirmitate carnis sit occultata, et quasi fermen-
4. Sic, inquit , gcna; tuce, absque occultis tuis. tum abscondita sanans et operans, donec absor-
Sunt quaedam occulta tempore congruo prodn- beatur niortalitas a vita. INani non debet massa
ccnda in lucem et in facie collocanda. Interiin
, fcrmentnni corrumpere, sed niagis a fermento
latent in semine , tempore suo plenam acceptu- in similem converti saporem.
ra speciem. Nunc igitur sponsa es, sed non- 5. Sed et alibi idem dicit : Substantia mea
dum apparet qnid eris. Quis, putas, similis mei T> apiid te esti. Ergo et in inferioribus terrae ejus
cum apparuero? Et nnnc similitudinem tenes in suhstantia est, el apud Douiinum. Distantibus
parte, quia ex parte cognoscis. Revelata facie cst in locis abscondita, iii siiperioribus ccfli, et
jam gloriam meam specularis,sed tamen adhuc in inferioiibus terrae; in aetcrnitate, et in infir-
transformaris a daritate in claritatem^. Dum mitate ibi per providcntiam^ hic perinopcran-
:
transformaris, nonduin integre tenes. Transfor- tem gratiam. Et bona gralia, quae sic virtutuin
mari proficere est non esse pcrfectum. Perfe-
, profectns operatnr, nt^piemdam perfectionissa-
ctum autem tuuni nondum liii sed jani oculi , porem nobis vicissim aspiret , ct eructct abscoii-
mei vident penes me jam es qualis futura es.

: dita ab origine nuindi, abscondita muiido, et
Jam in libro descripta cs vitae, et in nianibns abscondita in Dco , iibi vita nostra ahscondita
•
Prov. XX, <». — ' I Cor. n , 12. — ^ Psiil. «xxxvm, l;>. — ^ H Cor. iu ,
18. — ' Koin. vm, 18.
<•
r.sal. cxxxviii, 1 5. — 7 Psal. xxxviii, 8, " riraq. et Itor.st. i>ntdeiitinin.
f
177 IN CAISTICA, SERMO XXVI.
est cum Cliristo. Et veie niagna mullitndo dul-
Domine, quam abscondisti, sed ti-
cedinis tuae,
mentibus te, non amantibus. Ideo nec sponsae
forte haec furtiva dulcedo. Illa ipsa occulta sunt
sponsae , de quibus dicit : Itn gence Uuv, nbsquc SERMO XXYL
occnltis tuis. Ideo non propter illam tantum h,TC
vox facta est, sed propter circumstantes, magis Siiiit tiirris Dwid colliim tiiiim , qiie adificata est cum
proptignaciiUs. Mille ciypei pendent ex ea , elc. Caii-
vero propter longe stantes, et propter resisten-
tic. cap. IV, ji,'. 4.
tes : propter illos qui se timide retrahunt a san-
cta conversatione, et propter illos qui invide
detrahunt. Quorum alii vitam secretam, vitam
sanctorum, vacuam putant et sine honore. Alii
quidem etsi non vacuam tamen totum ejus ex- 1, Jam fortia ad sponsam et de sponsa loqui-
,
cursum cum summo horrore; nam exitum sine B tur; nam delicata in superioribus, ul)i sic ait :
honore suspicari non audent. Alii vanam, alii Colluin tuitni sicut innnilia Et simile quid ha- '
.
amaram religionem putant. Illi non venerantur, bes in Psalmo Domirnis clecorcni inciuit , inchiit :
et isti verentur accederc. Ideo de occultis spon- fnrtitudinein^. Bona haec indumenta, quorum
sae curavit tenuiter innuere, quasi ex obliquo unum ornat, alterum armat. Primum illud po-
iilos tangens, et istos trahens, dum sic latenter suitcjuod magis proprium sponss videtur. Nunc
de intimis ejus admonuit deliciis : Sic , inquit, se ad ejus quamdam fortitudinem convertit. Vir-
gcnce tucc , rbsquc nccultis tuis, Ac si dicat : Si sponsa pretiosior, quan-
tus fortitudinis tanto in
cognovissent et alii quibus absconditis adimple- Rara plane mulierem enim fortem quis
to rarior. :
tusestventer tuus, o sponsa, quam facile omnia inveniet^? Et si potest, tu tamen, Jesu bone,
detrimentum facerent ut illa lucrarentur! quam non tam invenis (juae talis sit, quam praevenis
bona perderent, et mala perferrent,
libenter et ut sit. Non se ipsa haec turris aedificat, sed ipse
ut absconditae dulcedinis participes efficerentur! sine quo in vanum laborant aedilicantes. Et vide
Nunc autem abscondita est ab oculis eorum, C quam fortem velit intelligi, quam turri David as-
quae sanctis animabus in occulto per vices al- similat. Sicul turris, inquit, Dnvicl colluin tiiuin.
ludit. Grala tamen vicissitudo, quaj multorum Noli in hoc collo inflexibilitatem et duritiam
molestias mitigat temporum nec : exiles deliciae, accipere. Haec enim non possunt ad laudem de-
qu?e in futura tempora abundant. Quid egesta- flecti, sed maledictionis sententiam ]ir6vocant.
tem in illa veremini? Deliciae in occultis ejus, et Malcclictus, inquit, /«/o/- enrum , cjuia peiti-
abundantes delicia;. Abundantia enim in turri- nnx : el obstinatio ,
quia (liira-'. Neivus , inquit
bus tuis, o sponsa. Denique sicut turris Dnvicl ferreus ceivix tua^. Ad condemnationem intorta
colluin tuuin : etsi latent deliciae , sed virtus emi- suntista, non ad commendationem prolata. Ri-
net. Quomodo non eminens, turri collata? Sed gida pervicacitas solet libertatem mentiri, quam
differamus hunc in crastinum sermonem,dicturi in liis verbis accij)io : Sicut tiirris Dnvicl cnlluni
de hac turre quod ipse David dederit auctor ejus tuiim. Libera j)lane cervix, et servilis conditio-
et tutor Jesus Christus, qui vivit et regnat per nis ignara, tam erecta, tam munita ut turris
omnia sajcula saeculorum. Amen. D David. Non quod aliquo abjecta? servilutis
jjuto
jugo colluin istud atteratur. Grave jugum super
fdios Adam a die nativitatis eorum" sed hasc :
jam non videtur dc filiabus Adam. Jam velercm

nativitateu) regeuerationis novitate miUavit,car-
nalem nesciens Adam, ex quo transivit ad Chri-
stum; ex quo secundo adhajsit, unus sj)irilus
effecta cum illo. Ideo libera, quoniam ubi sj)i-
ritus Doniini, ibi libertas; libertas (jua nos Chri-
stus liberavit : libertas data, iu)n innata. ]\am a
' f.anlic. I, 9. ' Ps.ll. xcrr, 1. — ^ Pmv. xxxi, 10. — 4 O""- xi.ix , 7. — ^ js;,i, xiviii, l.
* Kccli. XL, 1.
179 GILT.ERKR TI AllBATIS 180
nativitate eoruni grave jiiîin) sujHr lilius Ailani. "^
(pie, boum quod brutas mentes curiositalis at-
,
Vere grave, ((uotl niulieren» illaiu evangelicain A terat labor. Jugiiiusi optas, non habes nccesse
annisdeeeni etoeto iiicurvaveiat, iic sineret siir- cumparare. Tolle siiper tc jiigum (Ihristi, jugiiin
suin respicere' : inultunHlissiniilciu abista, (ju;e gratuitum ,
juguiu gratuni , iiou grave. Jugiitn
cervicem in turris nioduin sustulit in coelum. enim , inquit, meiiin suttve est , el ontii rncuin lc-
2.Grave i)lauejuguin,(juo(l totum humanum ve^. Jugum hoc non est jugum boum , quia ju-
genns in hac inclinata n)uliere excutere non po- gum rationale est; juguin non quod laborem in-
terat. Non poterat (lcponere et non dcsinebat ttigat, sed reqiiiem comparet. Et vide quomodo
apponere et iuitjuitatciu supcr iuitpiitatcni et , jugum hoc leve dicat. Nam illud superius grave,
inlirniitatem super inlirmitatem, et utramque quod est super filios Adam a die nativitatis us-
super alteram : fecunda satis, sed infelici ni- quead diem mortis eorum. Cujus putas mortis?
mis fructificatione. Vis audire apponentem ju- , utique ejus, de qua habes Morlui cstis ct vita :
gum super juguin? Audi (piali se excusatione vcstra abscondita cst rum C/iristo in Dco^. Bona
unus de invitatis ab evangelica subduxerat cce- B haec mors, quae veterem sepelit nativitatem no- ,
na Jiiga boum cmi tjuinque'^. O stolida anima,

: vam inducit. Mors bona, quae servitutem absor-
tam invalida cervice , et attrito collo! unum il- bet, generat libertatem. Nam hujus nativitatis
lud portas , (piod tibi corrupta imposuit nati- liberi sunt lilii. Bonus hic exitus, ut vcterem
vitas, et pliiracomparas! Non indiij;es emcre exuentes Adam, simul grave jugum abjiciamus.
quod gratis innascitur. Alia adjicisemere, et ab Hic vitae carnalis exitus captivitatis nostra? jii-
hoc quo premeris, collum eximere non potes. guni dirumpit : ultra gravare non potest, sed
Jtiga, inquis, boum cmi quinqitc : el nnum hoc computrescit a facie olei , ex quo ca*pimus nomi-
tam grave tam generale gratis excutere non
, ne alio vocari, et invocatum est super nos no-
potes. Nec tibi tamen pretium suppetit unde te nien secundi Adamoleum effusuni
, ciijus ut
redimas. Nescis quain gravi jngo teneris? nisi nonien ejus^. Vis audii'e utrumque jugum hoc
sanguine Christi auferri non valet. Abundas ut gravê et dirumpi, et putrescere? Qui propitia-
plura emas; non abundas ut ab isto te redimas. tur oninibus iniquitalibus tuis qui sanat omncs ,
O niiserae divitiae tuae! satis es locuples non ut C infirinitntcs tuas^. Iniquitas tota et semel dimit-
mitiges, sed ut multiplices vincula colli tui, et titur; diruptum est jugum : infirmilas adhuc
compedes aggraves. Sufliciat tibi illud jugum sanatur; jugum computrescit. Denique quod
grave quoprcmeris. .Tugum hoc, si nescis, quae- coniputrescit, lente delicit, non desinit semel.
dam est delinqucndi necessitas, et impossibilitas Propositum voluntatis prnecidi quidem potest,
resurgendi. Jiigum hocdiflicultas est ad boniui), et quasi dirumpi; sed inveterata passio non tam
malum. Jugum hoc
et aviditas ad et ini(piitas est deciditur quam dediscitur. Et quando operandae
qua reus teneris ad supplicium , et inlirmitas salutis impossibilitas aufertur per grafiam, tunc
qua pronus in vitium traheris. Oi'iginalia tibi (juasi dirunipitur captivitatis jugum. Sed quae
sunt ista, el de propaginis vitio : et tu adhuc residet adhucboni diflicultas, dum paulatim sa-
voluntaria accumulas onera! Curiositate quin- natui", ejus videtur jugum coniputrescere. Com-
que sensuum dum exteriores intendis in spe- ptitrcscct , inquit', ut quamvis non semcl to-
cies, interiorem concupiscentise flammam pro- tum, tamen quandoque putredine conficienduin
vocas, quae nisi sanguine Christi exstingui non D donet intclligi. Quod computrescit, utique cor-
potest. Concupiscentia cum solaest, satis inar- runipitiir. Quoniodo non libor, cujus jugnm vel
descit : exterior vero niateria si accedit, insanit. scmel dirunipitur, vel sensim corrumpifiir? Et
Geminum incommodum, naturae corruptio, et jugum , et vinciilum corruptum , utrumque iisu
curiositas quaedam cxterius ejus irritamenta ex- suo privatum videlur. Nam nec graviter pre-
])lorans. Duplicatum incomniodum proprius , mit, ncc tenaciter striugit. Felix plane, cujus
impetus, et hostilis iinpulsus. Duplicatuni in- conq)utruerimt vincula, ut nulli sint usui ; cu-
commoduD), flamma concupiscenti;e, et flatus jus comjuitrueruut et corru|)ta^ sunt catciKV a
incentoris. facie olei.
3. Jiiga boum , inquit, cmi qninquc. Rene uti- 4. Sed dices : I)e collo sj)ousne scnuouem in-
' Liic. xi(( , I ( » 1(1. x(v, 1'i. ~ ^ MaUli. XI ;to. iColo.s.s. III, [\. - 5 (laiilic. 1, '}.. - 6 lS;il. »;ii, ;{
7 Isai. X, 27.
181 IN CANTICA, SEMIO XXVI. 182
"*
stitueras; quld nunc circa jugum immoraris? 5. Sicut Daeid
tuum. Vide pri-
ttirris colluni
Quid de jugo ad coIlumPUtinam nihii.IVunc au- A vilegium sponsae. Apostolus Petrusliortatur nos
tem contritio magna. Jugum enim ad quid, nisi coaedilicari in domos spiritualcs ^ : haec vero non
ad coUum ? Sed non ad collum sponsae quia jam ,
tantum in domum, sed etiam in turrim «difica-
soluta vincula colli ejus , jam nescit servitutis tur. Paulus in hahitaculum Dei coaedificari nos
jugo contineri. Sicut turris , inquit, David sic , optat sed sponsa hoc non contenta , etiam
**
:
collum tuum. Exubcrantissima per hoc monstra- propugnacula adjungit, ut sublimis et securior
tur libertas, et deprcssione ab omni libera, non sit habitatio. Forte et haecuna de illis turribus
tamen nuda, sed quae habeat aliquid forlitudi- est, de quibus dicitur Fiat pax in virtute tua, :
nis admixtum. In turre non sola erectio, sed et abundantia in turribus tuis. Omnino conve-
niunimenti fortitudo attenditur a facie inimici. nit , ut in turre non desit ubertas. Dura quia
Restituta est quidem libertas, sed securitas tibi duplicata nccessitas , ubi foris obsidio, fames
nondum permittitur. Captivitatis contritus est intrinsecus. Quid proficit clausos et munitos
laqueus. Hostis aliunde quaerit innectere : jus B esse aditus omnes , si intus saevus hoslis fames
perdidit, non deposuit recuperandi spem, non cuncta contristat? Mala fames, fastidium. Clausae
pervicaciam infestandi. Liber effectus es, liber- sunt januae et exteriores muniti aditus, si per
tatis tuendai de caetero tibi incumbit negotium. sensuum tuorum mors non ingredi-
fenestras
CoIIum amplexibus sponsi deditum noli ne in tur, nec experientia indisciplinatorum sensuum
niodico quidem degeneri exponcre jugo. Deni- de exteriori materia mali incentiva admittit. Si
que revertenti filio pater obvius procidit super projicis avaritiam ex calumnia, si obturas au-
collum ejus. Pia sarcina , et juguin dulce : quod rem ne audias sanguinem si claudis oculos nc ,
tamen sustinere nec donec pri-

senlire meruit, videas malum jam clausus es, jam habitas in
;
mo in se reversus servilem conditionem dirupit, excelsis, et munimenta saxorum sublimitas tua.

sic regressus ad patrem '. Erecta cst cervix tua : Numquid satis est? Quid prodest tam munita
esto fortis sicut turris David, ut dicere possis sublimitas, si quae intus sunt, fames et fastidii
Fortitudinem meam ad te custodiam *. Ipse enim vastat crudelis egestas? quid prodest dura saxo-
David, ipse Salomon, Christus scilicet Dei vir- C rum et inaccessa sublimitas, si non ibi panis
tus et Dei sapientia. Ejus turris es, si non infi- est, si non aquae fideles sunt? Bona quidem pro-
me, non infirme sentias circa ipsum : sed si tectio, si tamen non desit refectio. Bona sunt
sublimitas virtutis Dei, non ex te ipso. Quasi munimenta saxorum si tamen talia sint de ,
turris est, non

David, sed magis adversTis
turris quorum possit duritia et mel et oleum elici. Et
David, qui inflatus sensu carnis suae extollit se quidem ipsa observantiarum duritia, et petra
adversus scientiam Dei. Sublime hoc collum : disciplinae , frequenter largos effundit rivos
sed superborum et sublimium colla sapientia olei mentis faucibus dulcedinem devotio-
, et
calcat, humilium exaltat. Humilitas ipsa sum- nis ministrat Ordinis quidam lapideus rigor.
ptus necessarios subministrat ad aedificationem Denique sic habes Fiat pax in virtutc tua, ct:
evangelicae turris. Nec verendum est ne sponsae abundantia in turribus tuis, o Jerusalem sed ,
sumptus desint,quos abundanter dc sponsi po- abundanlia diligentibus td. Alioquin, qui non
test arca mutuari. Discite, inquit, a me , quia amat, ctsi intus sit, esurit tamcn. Quomodo
mitis siim ct humilis corde^. Nondum intelligis D autem egestas erit in hac spirituali turre, in
qua ratione sumptus humilitas prsestet in aedifi- turre David in collo sponsse in quo jugi com-
, ,
cationcm turris ?(;;«/ .«•, inquit, humiliat, cx- mercio spiritus vitalis trahitur et rcfunditur;
altabitur^. Et bene de humilitate in praccodenti in quo verbi sacri commeatus assiduus cst, ct
latentcr estsuggestum capitulo, ubi sponsae oc- vocalis spiritusdiscurrit? quomodo famcsincol-
cultacommemorat, eoquod humilitatispulchra quod abundantia suavitatis eructatur
lo, per
sit spccies, meritorum laudes occultare. Si ibi ctverbum l)onum de cordis libertate? CoIIum
dc humilitate, conscqucntcr de sublimitatc istic quoddam videtur commercium, et (juoddam
annectit. Non potest abscondi diu turris in hu- glutinum , ct cordis cum ore, et corporis cum
militate fundata. capitc, utriusque ad alterum. In collo vinculum
« Luc. XV, 20. — »Psal. i.vtrr, 10. 3 Mallli. XI ,39.-4 Luc. xiv, II. 5 I Pelr. ir, h. — 6 Ephos. ii,
.*>3. -- 7 Psal. cxxi, 7, 0.
183 GILLFIJKRTI ARBATIS l«i
fst ol via. Quod aliucl eril viiiculuin nisi chari- "" tnulit. Paulus iii Kpistula siia (jua'claui cliaritatis
tas, |>er ([uain capiti corpus cohaeret , Christo A tibi propujîiaculadepingit. r/i«/77a.v, inquit,/jr/-
Kc;clesia? Quie alia via spiritus nisi ciiaritas? ticns esc , hfnigrid cst. Percurre totuiii illuiii de
Hivc enini exccllentior via, iiiio li;vc est spiritus charitate locuni; uonue tibi tot ])r()|)uîiacula
vadens et recliens , et ad suain reciirrens ori^'i- videntur exsurgere, (juot gratias distinctas enu-
nem; unde nascitur, illo revertens. Ab liac lex nierat ? Non a-mulatur, non ogil pcrpcrom, non
pendet et Propheta;. injlatar, non cst ombitiosa, non tpKsrit quas sua
G. Ideo //////(' clypci pcndcnt c.v ca. Oiiinis sunt, /lon g/italct supcr iniquitntc, congaudct ou-
eiiiin sernio Doinini igiiitus clypeus est , et /c/// ^^f/Y/r///, etc. us^jue //o« ^,my.7V///^. Vides quot
])iopugnacula ij)sa ad sernionem referiintur. jjropuj^naculis turrita consistat? numquid non
Iii sequentibus dicit : Si muriis cst, ledijiccnius ista concorj)oralia charitati videntur, et velut de
siipcr euin propugnacula orgcntca '. Proj)ugna- rundamcnto ejus exsurgere? Kt tanien istos af-
cula de i])sa solent esse turris materia , et quasi fectus, quos charitas (juasi naturaliter gignit,
de codeni cuin ipsa corpore. Kt vide quomodo B doctrina dirii;;it, disci])lina regit, erigit excrcita-
eharitas consubstaiitialia et sibi concoiporalia tio; et bonum originale, quantum ad charitatein,
j)ropugnacula gestat. Vide quomodo innata sit ordo hic ab exjiertis praescriptus , vel fovct, nc
charitati sollicitudo cjuaedam, ])rudentia quae- dcliciat; vcl promovet, ut crescat ideo charitas :
dam , et pervigil cautio ad declinandas vel interiia insj)iiatione non contenta, sermonis
depellendas infestatioues et niachinas hostiles. sacri un(li(jue sibi, velut clyjieos, institutiones
Habent jjropuguacula aliquid clausum habent memoriter apj)endit. Ipsum inspice Siônsum ,
,
et apertum aliquid. Per istud insidias exj)lorat qui mediator et sequester quidam est inter ho-
])er illud assultus declinat illic providens miues et Deuni, quasi collum mcdium inter
:
istic se protegens. Talibus est charitas cum pio- corpus et caput, turris fortitudinis a facie ini-
pugnaculis a>di[icata quia talis est ei tain forlis niici ipsum, inquam inspice, qui propriis ,
: ,
tam prudens sollicitudc innata. Ipsa magnum abundabat quomodo assumpsit Scripturae cly- ,
est sibi firmamentum quoddam. Denique fortis peos, et velul ad auctoritatem se contulit scuto ,
est ut turris dilectio. Ipsa novit tentamenti oc- C veritatis fraudulentas interpretis maligni pro-
casiones et ciiin opus est fugere, et ubi fugiendi j)ulsans insidias.
non subest copia fortiter ferre et ciim ipsa , 8. Tu quo(jue si fueris mediator quidam et
:
tantum firmamenti habere videatur, aliena ta- sequester inter horaines et Denm, et velut col-
men adjumenta non refugit. Propugnaculis mu- lum corpus et caput conjungens; mille clypei
nita assumit et clypeos. Bonus civpeus conver- in te jêndeaut, omniinodi clyjjei divini serino-
sationis ordo et lex ab hominibus tradita. Haec
, nis. Saera tibi jjraesto sit aiictoritas, et ad omne
etsi non est charitati necessaria non tamens'e- , jjatrocinetur negotiiim, non tautuin ut tibi suf-
jjutatur supervacua , nec onerosa quidem. Spi- liciat, sed ut reliquis abundet. Ksto ])aratus ad
ritualis est charitas : nec indiget lege , nec tamen reddendam rationem omni jjoscenti de ea, quai
legem dedignatur, sed legitime utitur, ea pro- in te cst, fide et S])e ^. Quasi jioscere videtur
tecta , non oppressa. Boniis etiam clypeus sacri fidei tuae rationem, (jui lidei contraria jiersua-
meditatio verbi. Omnis eniin sermo Domini igni- dere conatur, et ipsam infriugere. Bonum ergo
tus clypeus est *.
D ^ collo tuo scutum pendel, si fueris scuto fidci
7. Non est contenta charitas spiritualibus munitus, scuto veritatis, scuto bonae volunta-
(juas ipsa gignit, meditationibus : et cum ipsa tis, sacri scuto sermonis. Omnes hos in Scriptu-
Domini lex sit, in ipsis tainen legis sermonil)us ris ciyjêos legis. Sed et si fiieris in sublime j)cr
nieditatur; inde sibi testimonia assumit, iiule chaiitalem erectus velut turris; si jier contem-
se'' tuetur, et multiplici protegit clypeo. Kt plationis gratiam ,
quasi colluin, reliquum cor-
cum inagnum habeat intus testimonium Sj)iri- j)us excedens, accedas ad cajût Domiiii , et
liis,ab ipsis taincn Litleris sacris j)atrocinia sibi abscondaris iii abscoiidito facici Doiniui, iii se-
decer])it. Kt bona protectio, quam vel charitatis eretario sj)()iisi,in thalamo veritatis : nonne
experientia suggerit, vel sermonis sacri iicritia tibi videris delicato j)roleclus c]yj)eo? Kt ne-
' Canlic. vm, 9. — » Prov. x\x , j. — ^ I C.or. xm, -'1-8. — 4 1 Piir, m, | 6.
" \lias ieiisa.

,
185 liN CAPvTICA, SERINIO XXVII. 186
scio quod scutum ad protegendum efficacius "* converti. Ubique illam urget charitas Christi,
si
sit, quam talis amplexus dilecti. Igneus est, et A sursum ad illum rapiens deorsum proptcr il- ,
ideo omnia tela nequissimi ignea exstinguit, et lum trahens, scd non tencns diutius, dum ad
ignis ignem consumit. Si fidei scutum illa ex- suas subinde delicias in excessiim recurrit. Icko
stinguit, quomodo non magisveritatisbonopro- dicit, Ubera tua sicnt hinnuli cojnete gemclli
tegitur clypeo, qui absconditur in calore ejus? quod semper circumspicit montes pascuae su.ie,
Est enim veritatis fervida meditatio, sugge- quod ad pascuae locum iljam convertat et rapiat
stiones inimici male ignitas ante exstinguit, nota refectio, quod ad sponsi lilia levi saltu sii-
quam ad mentem pertingant. Inter sponsi am- bito relabatur unde delicate refecta coelcstium ,
plexus et charitatis negotia, non vacat sponsne succis herbarum distenta ubera ad parvulos ,
peregrina tela suscipcre. Bene talis clypeus a iterato reportet. Sed quae de uberibus istis di-
collo sponsae dependet, eo quod tam succensi cenda sunt, non possunt aures fatigatse forsitan
amplexus gratiam experitur sola dilectio, sola et hora fugiens portare modo, et potimi lactis
tales novit excessus mentem B ab uberibus istis exprimere. Llberius olium et
: et faciens adh,Te-
rere Deo , unum ad lioram cum
illo spiritum horam liberiorem orantibus vobis cum Don)i- ,
efficit. Beatum plane collum in quo sermo Do- nus dederit, oris nostri oHicium non denegabo,
,
mini igneus moratur; a quo velut scutum gra- ipso, in ejus praeconia praestante copiam, qui
tis dependet amplexibus Patris Verbum, veri- praestat affectun), Christo Jesu, qui cum Deo
tas, et virtus. An non tibi delicate protectus Patre et Spiritu sancto vivit et regnat per om-
videtur, qui talibus coronatur et circumdatur nia ssecula saeculorum. Amen.
undique scutis ante et retro? Fidelis paxillus,
in quo tot diversa vasorum genera pendent. -- — ^,»,^,,,.,..^ «..». — «^..^ .,^„ ,,»,.,„ ...^
Bene haec a collo charitatis pendent, quod ipsa

sit unctio quae nos docet de omnibus, et omnia
suggerit quod in ipsa omnes graticc conferun-

:
SERMO XXYII.
tur, et referuntur ad ipsam , et ex ipsius pen-
santur et penduntur mensura. Millc clypei C Duo uhera Um sicut duo hinnuli coprea: getnelli , {jui
pcndent ex cci , omnis armatura fortium. AvmA- pascuntur in liliis , donec aspiret dies, elc. Caiilic.
tura plane, quam Paulus ad Ephesios nume- *^^P- '^' *-^* ^' •*•
rat '. Omnis armatura fortium, aman- id est

tium. Fortis cst enim ut mors clilectio \ Quid -
ergo? tanfcum ibi sunt arma fortium nou in- ,
fantium ubera? si excedit quasi lurris quaedam, 1 . Videtis , fratres ,

quomodo nec ubera
non condcscendit? Sive mente excecli-
charitas sponsae laude privantur. Et quidem uberiim
mus, Dco ; sivc sobrii sumus, vobis, Charitas usurpatio frequens tum in aliis locis, tum in
Christi urgct nos ^. istis praecipue Canticis. Vino ubera praefert •^
,
9. Audistis cxcedentem : vultis sobriam et botro confert ^ , assimilat turri " : et quod
condescendentem accipere sponsam ? TJbera nunc in praescnti est, Duo, inquit , ubcra tua
inquit, tua sicut cluo hinnuli caprece gemelli. duo sicut hinnuli caprece gemelli, cjui pascun-
Bona turris sponsa ,
quae se per conversationis D /«;• in liliis. Videtis quam multiplex uberum
disciplinam undique claudit, et per Scriptura- commendatio, Si mater cst ,maternum pectus
rum doctrinam sibi clypeos copiose appendit, ubcribus carere non decet. Ubera noverat Pau-
et per contemplationis excessum in sublimc lus habere cuin diceret Facti sumus parvuli :
assurgit. Ipsius etiam continentia forlis, ct do- in medio vcstrum, (luomodo si nutrix foveat filios
ctrina fidelis, et cxccssus coeleslis : tamcn et suosi. An non tibi vidctur factiis quasi hinnii-
cjus sublimitas condescendere didicit , et dolus, qui factus est quasi parvulus? Unde fove-
ctrinae copia ad sobrietatem deduci , ct rigor bat filios non habebat ubcra
quasinutrix, si ?
liquescere in quamdam rationabilis lactis dul- Quasi duo hinnuli caprcae dno lilii Ecclcsia? :
ccdinem , et arma fortium in infirmorum ubcra alter de Circumcisione, alter de Gentibus. Vide
' Ephes. VI, 13-18. ' r.antir. vtii, fi. — 3 ji Cor. v, 1 ;i , 14. — 4 Canlic. i, I. — ^ Id. f-
U. vm.
10. — 7IThess. n, 7,
187 GILLKBERTI ABBATIS 188
Paiilus utrisque ubera coaptal. luictns "'
quoiuodo peiis apte exsequi, ad ejiis coniinoduiu cuncta
stim, iiu|uit , Judteis (jiiasi Judtvus : liis iiutem A referre , suscepto inscrvire negotio. Nusquam
qni siue lcge erartt, fjuasi sint: leê esse/n. Om- evidentius ehxiuentiaj tu* si^MUim dabis, quam
riibns om/iiti ftiilus snni, utom/ies tucriftuiam '.
si liiiiiiilcin nialeriain exsefiuaiis oinate; et scr-
An non ubera liiniuilis istis coaptaverat, oniiiia nionis tcniperaniento altollas, qii.x' per se jacere
factus oniuibus? Oinnibus oinnia factus est non videbantur, et velut contemptibiles sententias
simulantis astu, sed compatientis affectiiet ha- commendabiliores eflicias. Nec tam dcbes at-
bitu coaptantis. Denicpie utrisque se confornia- tendere qu;e te dicere dcceat lioniinem littera-
bat : nunc se cum lum, quani qiue debcant audire qiios instruis.
illis a licitis coliibeiis, nunc
ad licita condesceiulens Quid enim inde consequuntur, si ambulas in
; utroriimqiie ubicpic
declinaus scaudalum , ubi lidei non obsistebat majjnis et in niirabilibus, non dico super te,
injuria. Omnibus omnia factus est ncc Judaeis sed super eos qui assident? Noli altum alte sa-
,
ritum in initiis licituni tollens, nec ad eoruin ir- pere, sed condescende humilibus. Subliniiu lo-
ritationem Gentiles compellens. Omnibus oinnia B quens, sed non in tcmporc, quid aliud affectare
faclus est, pro audientium capacitate et prncci- videris, nisi ut tibi soli taceant liomines, et di-
piens moraha, et disscrens mystica. In hac ducatur de te quod dictum est de Salvatore, quia
plici materia velut duo ubera porrigit, doctrinae nn/iquam sic locutus est homo^l Ascendisti ca-
planioris lactea ubera parvulis temperans. In- thedram, ut alios a;difices, non ut te ipsum in-
terna compassio ubera quidcm habet , sed co- fles : ut impleas, non exinanias te ipsum, nisi
ajjtatio foris ubera exhibet. llla niiseretur , sed forte eo modo quo se Salvator exinanivit, for-
ista medetur. Quid enim mihi prodest si tan- niam servi accipiens ^ , ut nos carnis suae lacte
tum compateris, et infirmitati et quasi infantiaj nutriret in salutem. Bonus imitator Magistri
meae contemperare te comniode ncscis? quid Paulus ubera non occultat, sed habere se ja-
mihi prodest si compatientis affectu causam in ctat. Tanciuam parvulis, inquit, in Christo lac
te meam transfers, si curam quam debes non vobis potum dedi, non escam ^ : et item, Nihil
affers ? Utraque neccssaria est, et compassio, mcarbitrorscireintervos,nisiJesumCh/-istn/n,

et qu3edam disciplincne el doctrinae compositio. C et hunc criicijixum ^. Ipse novit cui mensam pa-
Compassio affectum conformat, compositio te ret, et quibus ubera porrigat. Ideo ubera ejus
ad lactandum parvulos utiliter incurvat. Neutro sicut hinnuli, quia doctrinae suae verba^ cmol-
in genere sancti doctores auditoribus desunt, lita sunt, qualia parvuli in Christo capere pos-
facti sicut illi , et pietatis affectu, et conforma- sunt.
tionis usu. 3. Audisti jam qui sunt isti hinnuli , et quare
2. Utinam istud attendant qui facturi sunt duo. Visnossequare gemeIIi?Quia infule non est
in conventu fratrum sermonem. Student magis distinctio Judaei et Graeci^. Vacant tibi privilegia
alta quam apta dicere, facientes apud inlirmas meritorum, et regeneratio nullos distinguit, quae
intelligentias miraculum sui non ipsorum sa- , cunctos aequaliter absolvit. Onines enim egent
lutem operautes. Erubescunt humilia et plana gloria Dei, justilicati gratis per gratiam ipsius'.
docere, ne sola h*c scisse videantur. Erube- Fides utiosque populos aeque nobilitat; sed Ju-
scunt ubera habere, nudare mammam, lactare daeus alitcr reputat : in communi clementia juru
parvulos. Quid istud est? ideone consedisti in D sibi privata deposcit. Quid mirum si vult esse
medio cathedram tenens, ut scientiam jactes, primus , quando voluit esse solus? Unigcnitus
an ut teneram subditorum lactes infantiam ? esse non potest, affectat vel primogenitus. Vide
Subtilia texis artcm qui audiunt mirantur
:
;
quanta objecta sint Petro in Actibus Apostolo-
eloquentiam laudant. Bene quidem , tanien si rum, quod ad homines pra?putium habentes in-
gratiam sentiunt, si te disputante audientium troiisset, quod illos suscepisset ad fidei niyste-
movcatur alTectus, intellectus instruatur. Alio- ria". Vidc quantum in Epistola ad Romanos
quiii (piid ad i^raesens ncgotium peregrina qua?- Paiilus desudet adversum Judieos, tpiod in gra-
dam adducere, qua; auscultantes non capiant? tia sibi lidei privilegia vindicareut (pKedaiu, et
Magna eloquentiae laus est, causam quam susce- quos una lides conjunxit, distinguereut gradi-
• I Cor. IX, 20-22. — > Joau. vn, 40. 3 rliili|.p. II , 7. — 4 1 Cor. III, 1, 2. 5 Iil. n, 2. — « Roin. x,
1 2. — 7 Id. ui , 23 , 24 . — « Acl. xi. " Alias, itheia.

189 IN CANTICA, SERMO XXVII. 190
**
bus. Ibi affectabant esse in gratia soli hic suniuii, aequare fragrantiam? Qualem tibi refundit odo-
nolentes habere compares, quos non poterant A rem Maria, qualem Joannes, qualem Petrus,
non habere participes. Gentes autem fecitDeus qualeni alii evangelici viri qualem denique ,
cuni Israel concorporales et comparticipes te- ipse Jesus, qui singulariter et in se redolet , et
stamentoruni, et in nullo discrevit, lide mun- in reliquis omnibus solus ipse sentitur, quid-
dans corda earum. Ideo dicuntur gemelli, quia quid suave fragrat in ipsis? Ejus verba novum
fides nullis gradibus separat quos a?que rege- ,
mundo spargunt odorem, cum mysteria reve-
nerat. Ahoquin qui nesciunt esse gemelli, effe- lant Trinitatis,cum Redemptionis gratiam cum ,
cti sunt nulh : et in convivio locuni occupantes copiam virtutum, cum gloriam Resurrcctionis
primum,jam nec habent novissin)um.Quae ratio cum aeternai vitae statum exponunt. Verba vitce
non inter illos tantum vertitur, sed se dilatat ad ceternw habes, Petrusait et, Ad qucm ibimus ^ ? ;
ornnes, ut nemo alii in gratia, quocumque in Et nos idem dicamus dulci ejus odore perfusi.
gradu fuerit, aut participiuni , aut parilitalem In te, Jesu bone, Patris deitas olet, qui est in
invideat. Quis enim nierita praetendat, ubi in B te. In te gratia Spiritus, qui unxit te : in te INIa-
munere solaest gratia? Non debent vetera praj- tris virginitas, in te propricne carnis integritas
judicare, ubi nova facta sunt omnia. Et in hin- in te nostri medela languoris. Omnia haec nobis
nulis regenerationis novitas intimatur, sicut in olent in te :et ad quem alium vel amore vel ,
gemellis, in regeneratione parilitas. Qui bene memoria ibimus? Injuria est plane talium lilio-
caprcce dicuntur,id est Ecclesiae filii ,
propter- rum, si aliquis peregrinus odor se illis immi-
ea quod sicut capreae acute cernant. Acuta sunt sceat, qui suavitatem illorum contristet, ani-
enini Ecclesiae lumina , contemplantis non quae mique afflatus naribus ipsum corrumpat , et
videntur , sed quae non videntur. convertat ad saeculum , et post coeni fetorcm
4. TJbern tua sicut duo hinnuli caprcce ge~ currere faciat. Injuria est, si tibi suavius fi-a-
melli, qui pascuntur in liliis : si tamen hlio- grant vitia, quam virtutum lilia. Fastidiosus est
rum si ipsis lilia redoleant ut
sentiant gratiam; vere, qui lacte et in liiiis pasci non delectatur.
lilia, non insuavem odorem refundant.Bonus
et Non est enim omne lac parvulorum. Nonne tibi
et gratus est odor lilii sed tamen ipsum lilium C quasi lac videtur omnis doctrina, omnis affcctus
:
aliis redolet lilium aliis absinthium. Lilium

, pius animo illapsus dulciter? Quidquid facile et
convallium , lilium singulare Christus : lilia dulciter sugitur, lac videtur.
erant ipsi imitatores ejus. Audi quid liliorum 5. Tali lacte abundabant ubera sponsae et :
unum loquitur : Christi bonus odor sunius : aliis -ideo dicuntur sicut hinnuli , quod sit in illis re-
aliis, vitce ad vitam '.
odor mortis in rnortem; cens, et quasi semper nova et renascens con-
Videsquomodo singulare lilium illud in quo , solatio verbi , et doctrinae alacris copia. Ubera
bonorum omnium plenitudo olebat, tristem haec vetustatis nil habent, ideo meliora sunt
tamen videbatur quibusdam odorem spirare. vino ^, sed similia musto. Ubera , inquit, tua
Istisunt qui ponunt dulce in amarum et lu- , botri ^, non habenlia scilicet austeritatem vini,
cem in tenebras. Sed ille vere inter lilia pa- sed musti novam dulcedinem. Ubera alia pa-
scitur, qui liliorum odore potitur. Lilia sunt scunt; ista inebriant. Bene ergo ubera sicut
exempla castitatis ,
quae non solum moderna hinnuli, quia nulia vetustatc infracta. Magnum
et praesentia , sed et praeterita et longe posita D sponsae pectoris ornamentnni, si ubera intcgra
optime redolent. Lilia sunt etiam sacri sermo- habeat ; non laxa, non fractas mammas in hu-
nes, in quibus aeternae vitai olfacimus gaudia, jus jEgypto Ideo dixit
saeculi. Ubera mea :
et odorum attrahimus spiritum. Quam multis, turris ^. Inexpugnabilia ubera haec, et lactis
fratres, estis hujusmodi vallali liliis! Etsi om- ubertate tumentia ,
qu<« in turris excreveriuit
nes Ecclesiae filii , vos copiosius : quorum nari- modum. Bona ergo ubera tam distenta, ubera
bus singulis fere momentis nunc Prophetarum, pietatis, ubera gemina, eo quod pietas conso-
nunc Apostolorum , nunc Evangelistarum spi- lationem habeat vitae quae nunc est , et futurae.
rant casta eloquia, tanquam lilia, et verba et Gaudete , inquit, gaudio magno, ut potemini a
vita eorum grato fragrant odore. Qua? enim li- lactc, ct snlieinini ab ubcribus consolntionis ejus.
lia suavius redoleant, quae poterunt illorum Et cuin avulsi fucritis n Incte, epulcmini ab in-
' IlCor. n, 15 , IC. — ' Joau. vi , 09. — 3 Caniic. i, 1 — 4 Id. vii, 7. — 5 id. viri, 10.
l'Jl GILLKBKRTI ABUATIS 192
*"*
tnutii glorhf fjiis '. Viiletis quo laclis usiis atl- niittilur. Raptus est, (|iiia sapientia Dei iniiiiu-
ducat? Ut epulemini, inquit, ab ifitroitugiorite. A tavit sensuiii illius. Id«'o rnptus in tertiuin coe-
An non tibi videntur ubera sponsi epulari ab luin, in ca*luni intelliêntiae purce, unde nnibra;
introitu yloria^, (pise sicut liinnuli pascuntur in et a^niginata procul ablegata sunt. Inferiores
liliis, (loiiec aspiiet (lies, et inclineiitiir uiiibra'? suiit unibrne^ct njclinatri' (piodain niodo ejus
Quaiii (lulcitcr siiyiintur ubera ipue sic pascun- respcctu, (jui in coeluiii rapitiir. Raptus in c(J'-
lur, ubera de ca-lo plena quia co^lestibus refe- ,

lum est , raptus et in paradisum. Serenitatis lo-
ctain liliis! Ipsa liliorum fragrantia pascit. Odor cus est coelum ,
paradisus voluptatum. Pulclire
eorum cibi j^ratiam tcnet. Odor euim quidain iiiutrumque rapitur, eo quod scmiplena sit
fructus est : £iô, inquit, r/iinsi vitis fructi^ coiitemplatio qiix* altcrutro caret. Dcnique
,
in
Jiciivi siiavitatem odoris*. Vidc quomodo Sa- quodam j)ara(liso deliciarum et volujitatum loca-
pientia odorem suuin in fructibus reputat. Spi- tavidetur, quaipasciturintcr lilia, donecaspiret
ritualis iste cibus est , nil habens corpulenti.-e, dies. Antequam aspiretdies, no.\ est. Sed nox
nec dcnte tactus, ncc labore mansus, sed haustus B isla nescio quid videtur liabere diei Nox, inqnit, :
sj)iritu, ij^sis statim uberibus influens et ubera illuminatio mca iii dcliciis meis^°. Illuminationis
,
distendens. Unde eteniin fragrantia dicuntur etenim vicem tenent ex partedelici;e. Pulcher-
«//^Mf/j/w o/?f//rt/j ^ nisi quod in ij)sis de vicinis rimus contemplationis locus est, ubi simplex
haustus llliis spiritus redolct , donec aspirct consideratio fideicoelestes et suaveolentesasper-
dies, et inclineutur umbrcne? gitaffectus, ct aeterni luminis gratiam spirat.
(i. Dulce quidem inter lilia exspectare auro- iSon sunt istae deliciae quas bcatus Job commc-
ram surgentem : et forte vicinus est dies istis morans de sapientia dicit, quia non invenitur in
liliis, et inter lilia ejus frequenter aura quaedam terra suaviter •viventium ". Quaedam sapientiae
et vapor hauritur; et ipse sponsus in liliis pa- portio est in istis deliciis. Quomodonon sapien-
scitur, qui ipse et lilium est convallium , et lu- tiae portio est, ubi ijisa veritas nondum intel-
men diei. Dulce est ergo comjjascendo cum lccta, sed jam credita dulciter sapit? Ipsas sj)i-
ipso priestolari ipsuin, prEestolari inter lilia, rituales deliciae experientia sui satis edocent, et
donec kimen aspiret. Tempus illud deda- C quantum expetendum sit quod de i]>sis restat
diei
rat, de quo dicitur Satiabor cum apparucrit et quantuni respuendum quidquid illis obstat.
:
^lorin tua ^. Tnnc verus et aeternus aspirabit 7. Tria hlc observanda occurrunt temjius :
,
dies, cum aenigmatum in quibus adhuc vide- opus, et locus. Tempus, id est nox, tempus
mus, umbrae inclinabuntur. Plurcs hic umbrae quietis el vacationis est. Ojius refectionis est,
sunt umbra fallaciae, umbra refrigerii, umbra
: quia jjascuntur. Locus delectationis est, eo quod
figurae. In prinia serpeus dorinit; in secunda inter lilia. Jure distenta ad parvulos rejiortat
sj)onsa quiescit ; in tertia sj)onsus delitescit. De ubera, qui sic j)ascitur, qui in meditalionibus
prima dicitur, In umbra clormit ^ : de secunda, jiascitur fidei, libcrrime, ubeiTime, voluptuose.
Jn umbra cjus , cpiem clesideraveram, scdi ^ : de Putas quod Salomon in omni gloria sua vestitus
tertia, quia sapientia in mysterio absconditiir 7. est sicut sjionsa, quae inter lilia j)ascitur?Quo-
Omnes reclinabuntur umbrae cum aspira-
istae modo non gloriose vestita vallata liliis? Nain ,
verit dies, umbra fraudis, unibra fidei, uinbra etsi umbra obscurat sjiecicm, sentit tainen odo-
mysterii. Tunc erit umbra nulia, quia vcritas D rem, sentit vestimentorum fragrantiam et in :
nuda. Tunc ergo reclinabuntur, quae modo siint his sapientiiia quasi famam odoratur, donec
exaltatae. Vultis nosse quam altaj ? Opcruit asj)iret dies, et inclinentur umbrae id est, do- ;
montcs unibra cjiis ^. Magnus inons Pauhis nec asj)iret dics, et semjiiternus dies. Quamdiu :
oj)ertum tamen hac umbra se dicit, tantum in dies et nox viccs alternant, noii videntur uiii-
spcculo et aenigmate videns 9. Magnus nions, brae reclinatae e\ toto, dum statum habent. L'bi
et tamen facile raptus in tertium coelum. Fclix ergo redinatae sunt ? Aj)ud Patrcin utique lu-
quo mons ille
raj)tus,et multo felicior illo, ininis, aj)ud qucm non est vicissitudinis obum-
evangelicus ad Apostolorum impcrium iii mare bratio ".Omiiis vicissitudo obiiiiibratioiiisinstar
' Isai. i.xvi , 10, II.— » Eocli. XXIV, 23. — * r.autic. i , 2. — 4 Psal. xvi , 15. — * Job xi., Ifi. —
6 Canlic. ii , .3. — 7 1 Cw. ii, 7. — » Psal. i.xxix, II. — P I Cor. xiii, 12. — " Psal. ctxxviii, 1 1. — '• Jol>
xicviii, 13. — '»Jncol)i 1, 17.

193 IN CANTICA, SEMIO XXVIII. 194
habet, et Jum alii aliud succedit, quodanimodo '*Vnim <iui csuriunt tt sitiunt lilia justitiae , lilia
abscondit et obumbrat quod prsecedit. Hoc er- A castitatis , omnium lilia gratiarum. Si esurire
go est quod dicit, donec aspiret clies , ct incli- beatum , multo magis inter lilia pasci. Et ipsa
nentur iimhrce; id est, donec aspiret dies, et virtutum esuries pascit, et delectat aviditas.
plenus sempiternus meridies, qui umbras om- Odor cibat, scd nondum satiat. Satiabor cuin
nes annihilet. Qui pascuntur, inquit in liliis , «/;/;rt7-«r777 g/or/a /««'. Denique ipsarum virtu-
clonec aspiret dies , et inclinentur umbrce ; hoc tum ut sic dicam, gloria latet adhuc. Totum
,
est, qui sapientiae oblectantur etpascuntur odo- quod inde hauris in odore est. Occultatur for-
re, donec ipse lucis aeterna? candor illucescat. ma, sed famam audimus. Tenuis quidem in
Utrumque commendatur in liliis , candor, et fama, in fumo, in odorecibus; dulcis , scd te-
odor. Et odor quidem quid aliud nisi gratia nuis. Et nos jam saturali sumus, jam divites
fidei; et candor, nisi gloria speciei? In nocte facti , solo virtutum odore contcnti. Nescio ta-
odor sentitur, sed candor non cernitur, donec men si vel odorem haurimus, quos perfectionis
aspiret dies quia candor ipse est dies, non ha- B non
;
trahit aviditas. Suavis quidem liliorum
bens ullam partem umbrarum. Ille cum aspira- odor, sed cumulata in specic gratia. Suavis qui-
verit dies jam non eruut ubera necessaria.
,
dem liliorum odor, sed suavitas tenuis, si odor
Oinnes enim erunt docibiles ipsius diei. Interim tantum. Denique qui pascuntur, inquit , in U-
ergo sponsae ubera sunt sicut duo hinnuli qui liis; id cst, inter lilia, non in ipsis liliis ; sen-
pascuntur in liliis, donec aspiret dies de die , tientes viciniam , non fruentes substantia. Exi-
Christus Jesus. guus virtutum usus exprimitur in odore, non
copiosa,non solida ct quasi corpulenta refectio.

..,.»»..x«.x..x«v« ...V...V....K...V. V. V vvvv ]Von enim omnimodis reficitur qui pascitur :
ideo non dicit Qui reficiuntur sed, qui pa~

, ;
scuntur in liliis , cloncc aspiret dies. Deliciosa

SERMO XXYIII. tamen cxspectatio lucis inter lilia. Et vide qua-
libus sponsa pascatur in liliis. In liliis non ca-
Vadam ad nionlem myrrlia; et ad collem tfuiris
non marccscentibus,
,
C ducis, in liliis inliliisdeni-
Cantic. cap. iv, >. 6.
que quadam incorruptibilitate myrrhatis. Nam
myrrha incorruptionem demonstrat.
"^**"*"
2. Jurc post lilia de myrrha subtexitur, ut
- sponsae lilia quadam incorruptionis pcrpetuitate
1. XJbera , inquit, tua sicut hinnuli caprece commendet. Vadam inquit ,.w//!/ af/ montem ,
gemelli. Videtis quanta gratia sponsae : parvula wyrrhce. Quid est, bone Jesu, quod sponsa tua,
est et quasi juvencula, et ubera habet. Quid dilectatua, alibi exspectat, tu alio vadis? Illa
enim juvenculam notat dum hinnulis com-

nisi pascitur et exspectat in liliis, et tu vadis ad
parat? Ergo et mater est, et parvula est, alios montem myrrhae? Quare non magis ad lilia va-
pascens, et pasci indigens. Et si quis sit Paulo dis, ubi sponsa moratur donecaspiret dies? An
similis, nondum tamen evacuavit quse suntpar- forte lilia haec non sunt aliena, nec longe posita
vuli, in carne commorans. Et si aliis abundat. a monte mvrrhae scd magis oriuntur in illo? ,
nondum tamen se arbitratur comprehendisse. D Ita quidem cst nusquam laitius nasciuUiu- lilia,
:
In speculo videt, in aenigmate videt : idco sicut quam in monte myrrha;, nusquau) magis ilUvsa
parvulus, sicut hinnulus in umbra pascitur, servantur. In monte myrrhae nec corruptioni
donec aspiret dies. Inumbra, sed inter lilia pa- nec corruptibilitati locus ullus relinquitur. Ibi
scitur. Infelix plane qui quidem inter lilia posi- inmonte mvirhre, ubi carnis universi mortili-
tus, inter lilia sancta; congregationis, ubi varia; cantur affectus, ubi lilia castimoniaj, lilia gra-
undique virtutes redolent, tamen suavc nihil tiarum et purc nasciintur, et perpetuo florent.
nihil lilioruni simile novit odorari. Bonus plane Ergo et in liliis, et in monte myrrhaj sponsam
el sponsae privilegio gaudens , cui ipsa intrin- satis delicate locatam advertis. Nam alterum tibi
secus virtutum nascuntur lilia ,

qui inler lilia sernio pra?sens expressit, alterum tu ipsc potes
pascitur, intcr lilia reficitur, lilia csurit. Beati per interpretationcm exprimcre. Quonam rniin
• Psal. XVI , 15.
TOM. V.
195 GlLLKnKUTI ABBATIS 19G
niodo alio ilurimi sfaKcrtt.qiiuinubidilfctaiu'" in quo lutune iucorni|.lilulitalis nil nia^Miili-
fsse ccnovit? Sicut enini illa avide exspectat, A cum, nil euiinciis, iiil nisi ad lioram aj.parct?
sic ille ardcntorproperat. rndant, inquit,

mihi. Beatus plane mons, qui hujus myrrlia» germme
Quid ergo? spoiisa' non vadit ? an ideo sibi undique vestitur, non respergitur per partes,
ipsi vadit quod ad ilhini vadit ? ladam er^'o ,
nil in se nudum , nil liahens slerile, sed totuni
inquit, mihi. IMilii vadaui, non soli illi vadam. liac lelici lecundum specie. Quomodo non bea-
Non illa sola dc meo capit adventu la?titiam tus, qui Cliristum ad se trahit in sui odorearo-
sed et uiilii niliiloininus alacritatem refundit. matis? Boiius odor non tantum Leprosi domum
Milii dulce, niilii jucunduin «'st quod ad illam replens ', sed etiam co'li palatium, thalamum
vado. Jam vadain niilii. INIiiii sic ire prolicit, me sponsi. Bonus odor jilane s|ionso Christo, inter
delectabiliter allicit, ideo vadam inihi. Jam mihi ipsas deitalis gratus delicias. Deniqne siq.er tan-
de monte myrrhae suavis aspirat fragrantia, tas delicias , deliciae tamen ejus csse in monte
ideo vadam odore illectus. Vadam mihi, quia myrrhae. Ideo dicit : Vadam , inquit, mihi ad
delicise me» cum sponsa morari. Itane Jesu , B mo/itcm mfrrhce.
bone, de sponsa; colloquio obloctamenta tibi 4. O boatum montein ad quem vadis, Jesu
captas, ideo tibi vadis, nec velut fastidiosus bone, ad quem quem perambulas, quem
venis,
amator dcclinas cum excluderis, sed stas ad inhabitas, et inhabitas in linem : quem solus
ostium? Stas et pulsas et quamdam repulsae ,

inhabitas, et hoc usquc ad terminum loci. Veni,
passus injuriam, stas tamen et pulsas, tantum Josu, incipe hnncmontem possidere. Nnllus tibi
ut aperiatur. Asperge Sponsa, asperge cubile , qufestioncm moveat, nullus dicat : INumquid
tuum mvrrha et aloe. Christus in odore currit habitabis in hoc monte tu solus? Mons uber,
un"uentorum tuorum. Asperge cubile tuum mons pinguis, mons abundans, mons affluens
myrrha quam Paulus commemorat Mortiii : unguentis. Haec unguenta exinaniri non jios-
,
inquit, cstis , ct vita vcstra absco/isa cst cifr/t sunt. Magna enini unguenti moles in monte
Christo '. Tali myrrha asperge, irriga, perfunde doliciont unguenta de hoc monte myrrh.-c. Non :
cubile tuum, vel potius eslo mons myrrhae. ideo qui vadit ad montom myi-rhae, unguentis
Uberior enim gratia, ubi myrrha nascitur, quam C non indigebit ne odoramentis quidem , qui va- ,
ubi respergitur. In hoc monte colloca cubile dit ad colles Libani. Non enim deficient thura
tibi, imo dilecto, in quadam myrrhae copia ,

de Libano. Nam
et Libanum dicunt thus intel-
ubi htec species aromatica magis oritur quam ligi. Josubone, ad hos colles, ut fluant
Veni ,
advehitur. thura a facie lua. O quantus incensi fumus ascen-

3. In multis Scripturae locis usus myrrhae dit do collibus istis cum tuo, imo cum te fuerint
ad mysteria sumitur. Cum myrrha INIagi ad igne succensi INIagnam habet in collibus thuris
!
Christum voniunt ^ Ve/tit ct Nicodci/ius fcrcns ignis tuus materiam pabuli, et magnum incensi
mixturam myrrhce , quasi libras cc/itu/n ^. Ma- fomitem. Non
cito consumuntnr luec thiira. In-
gnahic copia sed quid ad collationem montis?

:
censi hujus fumus non facile ovanescit. Tanta
Fcre/is, inquit, id est secum ferens, non ex se thuris moles, lanta copia collis thuris non po-
proferens portans, non patiens. Bona utra-
:
test pugillo concludi non comprehendi thuri- ,
c|ue, et quae offertur, et qua3 oritur, scd ista bulo vasculo non ca|)itur, monsurain nescit,
:
potior. Denique illa ad Christum advehitur, ad D quia nescit intermilti. Bene ergo collis thuris,
hanc ipse vadit. Vadit enim sibi ad montem qui sine intermissione orat ,et quod satius est, ,
myrrhae. Bene mons myrrhae, qui mortem Chri- sine remissione : qui in oratione nihil habet
sti circumfert in se ipso, non in parte; nec remissum, sed velut cujusdam forna-
nil oxile,
quasi respersam, sed uberem, et conlinuam, et fumus pinguoscit, sic iînguescon-

cis magna,-
eminentem nec ad horam et quasi veterascen-

: tium votorum et dosiderii exuberantis agit vo-
tem, sed magis renascentem. Bene mons myr- lumina. Veni eigo, Josu bone, ad colles thuris :
rhae, qui Christi in se mortilicationem et in- copiosum orationis incensum fumigant mon-
corruptibilitatcm quamdam, ot rosurrectionis tos, qnos langis. Quid simile, fratres, habont
futur.e imaginem non tam gestat quam germi- oralionos noslra" ? (piam cito thura nosfra ina-
nat. Numquid tibi monsmyrrhae vidori potost, noscunt! Kl qnodaminodo vi\ succouduntur.
Coloss. III , 3. — ' Matlli. ii, 1 1. — ' Jo.in. xix , 39. — 4 Mallh. xxvi ,0,7.
197 IN CAINTICA, SERMO XXVIIf. 198
"*
et statim exstinguunliir. Utquid istud? Utiquc quae infundit tcrrani ct inobriat, ct gerniinarc
quoniara exiguani nobis incensi congessimus A facit. Bcati montcs, snper quos nix ista cadit et
raatenam. colles quos operit. .V/V, inquit Dominus crit
5. Ego spiritus angelicos , ct si qui inter ho- vcrbuni quod cgreditur dc orc inco , non rcvcrte-
mines illorum aemuli sunt, quosdam velut colles tur ad nic vacuum^. Videturne tibi vacuum re-
thuris interpretor, quorum oratio quasi incen- verti verbum, quod vadit ad montes myrrhjE
sum dirigitur semper in conspectu Dei : qui et colles thuris, quod cadit super hos montes
devotionis suavissimos vaporcs gignunt , coe- et colles opcrit? Nescit vacuum reverti. Ideo
lestium glomerant nubes affectuum. Beatus uti- vocat et dicit, yeni de Libano , vcni. An mystc-
que sacerdos, qui thura tanta offert, quem lara rio vacare putas, quod post montes myrrh« et
suavis nebulae vapor operit et involvit. In Apo- colles thuris commemorat Libanum? Qufe rcs
calypsi legis phialas plcnas odoramcntorum ,
animum sic rcddit mundum et candidum, quo-
(juce sunt oiationes sanctaruin ^.Y.i(\\\3icoxi\en- modo orationis usus? Primo quidem mvrrha
tio colhbus thuris ad phialas? quae enim phiahi B mortificat, deinde thus purificat.Ncc enim pu-
capiat collera thuris? Bona phiala plena odora poterit emanare oratio, si non omnis pravus
ramentorum. Sed ecce phis quam phiala hic. primo fuerit odor rcpressus, et exhalatio car-
Asccndit, mquit, fumiis aroniatuin in conspcctu nis. In myrrhaj unguento mcns stringitur ut ,
Domini de manu angeli \ Sed quae manus in- ad quamdam, imo omnimodam unitatem se co-
tegro colU sufficiat ? Quae, inquam, manus nisi ,
arctet per thus incensum dirigitur, et dilata-
:
tua, Jesu bone, raanus, qui raontes ponderas, tur, et se diffundit, et coelestes replet regiones
et terram pahuo conchidis qui hbras montes ,

ex odore incensi. Illic se liberje veritatis aur«
in pondere, coUes in statera? In manu tua Do- , immiscet, et confundit : et qua? primo ad se
mine, omnes fines istorum colhum et si fas , anima ipsa contracta est, ibi rarescit et at-
est dicere, in sinu tuo. Denique in sinu tuo tenuatur et deficit, suspensa et suspiciens in
sanctorura oratio convertitur, in conspectu tuo excelso.
intrat : ibi conversatur, ibi convcrtitur
7. Oratio utriusque, ct myrrhae ilU in
ct thuris
:
,
vadani mihi, inquis, C minislerium exi)lel, Orantis affectum in primis

te, et tu in iUis. Vroîcvevi
ad colles thuris. Veni ergo Domine veni et coUigit, et stringit in se ipsum
, , deinceps dif- :
noU tardare, veni et ne transiUas coUes istos. fundit et transfundit in Deum. Quid myrrh«
Quid si et ad te transiUunt coUes thuris? Mo- simiUus ubi tanta in divinam unioneqi trans- ,
biles sunt montes myrrhae et coUes thuris, ubi fusio? quid incenso simiUus, ubi tanta divini
,
ipse adveneris. Quomodo non mobiles, qui li- cujusdam sensus diffusio? Jure tota pulchra
quescunt, qui fluunt, qui fumigant, qui ascen- vocatur et sine macula, quam orationis ardor
dunt sicut furaus aromatura in conspectu Do- incanduit, quara coloravit et candidara reddidit
raini de raanu tua? Vade ergo tibi ad colles candor hicis aeternse. Tota pulchra es , amica
thuris; ubi incensa muka sunt, ubi inccnsa mea , ct macula non cst in te. Tota pulchra cs,
cuncta sunt : nam in coUe thuris nil sine in- quia tota pulchra es hac hora niaxime, hora
censo. Incensa haec data tibi sunt, idco veni ut oralionis, hora incensi. Tota pulchra es, amica
adoleas ea in conspectu tuo. mea, tota pulchra es; quia tota amica es, et
6. Vadam mihi ad montem myrrhce «r/Dsolo amoris candens affectu. Tota pulchra cs,
, et
collem tliuris. Vcni de Libano ,vcni.}A\r\Q\c\\\- et sine macuKa, peregrini nil habens coloris
sum est cur vadat utquid enim, nisi ut vocet

: admixtum. Veni de Libano , vcni dc Lihano,
ut intret, ut dicat, Veni? Ecce quam bonum r>cni dc Libano. Vcni dc Libaim, (\\\[n siwl' ma^ ,
etquara jucundum habitare in coUibus islis, ad cula es vcni dc Libano , quia tota es puU'hra :
:
quos Verbum Dei vadit , quos revisit de qui- : veni clc Libano, quia plene
Vcni de Lihano, lota.
bus sponsam vocat, et vocat ad coronam Ve- ! ex toto iUustrata veni dc Libano , carens cul-
:
ni , inquit, de Libano, vcni coronaberis. Liba- , pa vcni dc Libano et candens gratia vcni
:
:
nus candorem sonat. Quidni candidus dc nive oninino qui de Libano can-
coroii(d)cris. Fclix
coelesti? iViyrt enim //^cf>/, sicut scribitur, «/jc dentis affectus, de colle thuris, de orationis
de Libano^. Nix illa quae descendit de crelo, intentae copia vocalur ad coionam. Fclix, in-
• Apoc. V, 8. — * Id. VIII, 4. — ^ Jercm. xvni, 14.-4 Isai. i.v, 1 I

199 GII.T.F.BF.RTI ABBATLS 'iOO
quani, anima ,
qna' liora inccnsi asi-iiulit atl
'""
candor iniincnsns «Mnanat ? Rcnc tola inilclna ,
Patrcm, qune sino intcrvallo tlc Libano atl co- A et snpcrpulrlira , iii (|iiani iilxii illapsu sesc
ronam vocatur coronam , ;^loiia>, (|uani rcddct liansriulit oinnis pulcliiiliulo Doniini. K\altata
illi in hora tiansitus justus judcx ct (liilcis quiclcm cst suj)cr sidcra, sjiccies lamcn jiul-
sponsus Jesus Christus cum Dc(» Palrc j>cr chritudinis ejus in sjionsa. .S/v»mc.y, inquit, fyw.v
oninia srecula saeculorum. Amcn. in mibibtis cccli. Quanuliu sjionsa iiubes coeli
est, nubes lucida et levis, et quasi ad solem
accedcns, ct ipsum suscij)iens, tanuliu in ca
solus Solis sj>lcndor rducct, et j)ulcliiitudinis
ojus species manet.
SEUMO XXIX. 2. Planc tunc nubesest sj>onsa, quando spi-
ritualis obtinct arfcctionis Icvitatem , ct luccni
Tota puhhra es, amicamea. Cautic. cap. iv, ji. 7.
intclligcnti.c. Quamdiu sjiiritualis anima jier
B orationis ct contcinjÎationis usum in sujiernis

suspenditur, sicut lucida nubes et levis; tota
interim iiulchra est, quia tota amica est; et
1, Tota pulchra cs , amica mca, cl macula niacula carcns, quia in fcrvidae cliaritatis versa
non est in tc : veni ele Libann, sponsa niea est colorem : Iiora ista gloriosam sibi sjionsam
veni Libano; vcni , coronaberis. Quis niihi
ile exhibet, non habentem maculam vel rugam
dabit istud trium ( ut sic dicam ) dierum iter mundans illam non tam in sanguine, quam in
conficere? quis, inquam, dabit mihi hanc viam lumine suo. Quomodo non tota jûlclira, in qua
indefesso incessu percurrere ? Viaj istae, viae tam exjircssa divinae jiulchritudinis species ap-
pulchrce, et semitae paciiicae sunt, venire de paret? Quam mihi dabis animam, quam audeas
Libano ad Libanum, de Libano ad regnum. ex toto pulchram definire, nisi in hac hora
Kam sponsa ad coronam vocata, invitata vide- tantum ,
quando per anioris aestuni plus im-
tur ad regnandi consortium. Dulcis est hic viae buitur ,
quam induitur specie Sponsi ? Aliis
terminus, sed nihilominus dulcis est transitus. C quidem horis sine macula deputatur, dum cul-
Quidni dulcis, qui nescit a Libano deflectere? pa non iniputatur. Hoc autem momento quod
Non h£ec est via lata, nou haic est via laica, sine macula dicitur, non est indulgentiae, sed
nec potest per eam transire pollutus. Non est dilectionis, sed desiderii, sed devotionis. Quis
currentis, nec volentis, sed miserentis Dei '. enim dabitur veniae locus, ubi vota charitatis
Miserentis cur dico? dixissem melius, Deside- tantum cxcTstuant? Amor indulgcntia non eget
rantis. An non aestuantis desiderii vota designat totum enim gratiosum est, ubi solus est. Dc-
vocatio trina? Vehementis affectus argumentum nique vide nunc quomodo et offensa excludi-
est quod tertio vocat. Percurre animo praece- tur, et gratia commendatur et sola gratia. Tota,
dentia Canticl hujus ; nusquam reperies vel tam inquit ,
/;«/r//7V7 cs, amica mca ct macula non ,
crebro vocatam, vel tam cxj)resse commenda- est in te. Blandimenta hujusmodi non viden-
tam pulchritudinem sponsae. Ter vocat , et to- tur indulgentis, sed diligentis, sed amantis,
tam pulchram dicit. Denique in praecedentibus sed admirantis. Oblectatus pulchritudine, optat
sic habes Ecce tu pulclira es , amica mea, ccce
: D j)raesentiam. Veni de Libano, veni de Libano :
tu pulchra'^. Et iterum alibi : O quam pulchra veni , coronabcris. Invitatio crcbra j)rodit affe-
^
es, amica mea ! (juam pulchra es ! Hoc autcm ctum , vota manifestat.
tertio in loco totam j)ulchram definit. Illis in 3. Alii trinae vocationis scrutentur sacra-
locis veldemonstrat quod pulchra cst, vel mi- menta, et gradus assignent : milii quidem suf-
ratur quod tam j)ulchra est non tamen defi- : ficit divinae majestatis humanam adversus ani-
nite determinat quod i|)sa sit e\ intcgro pul- mam affcctnm miraii. Tstud sulTuit, scd ij)se
chra sicut in j)ricscnti. Tata pu/chra cs, amica

, succumbo. Utiuam niilii niliil incuiiibat nego-
mea. Quomodo non tota pulchra pulchritudini, tii , nisi suspcnso sempcr stuj)ore mirari im-
et toti pulchritudini collaterata cx toto? Quo- j)ensam gratiam , ita tamen ut ndmirationi huic
modo non tota pulchra, in qiiam iucis aeternae vota jiuigantur, ct germaiiasit charitas. Affeclus
Koiii. IX , 10. — ' Cantic. i ,

\'\. — ^ lil. iv, I.
201 SERMO XXIX. IN CAINTICA, 202
enira aftectum nieretur, et abyssus abyssuni " c^ candidas cas feccmnl in sanguine Agnii.
similem provocat in voce profluentiiun calara- A Stolas, inquit, suas candidas fcrcrunt in san-
ctarum'. Bona^ siquiclem cataractcTe sunt, qufe g^K///^ î,v// ; utique et crcdendi fide, et conver-
tuum, bone Jesu, distillant affectum, infun- sandi forma, qui in tribulatione sua sequuntur
dunt amorem. Amor mutus non est, usum ha- hunc Agnum , non aperientcm os suum cum ,
bet vocis. Q uod emm continct omnia, scicntiam ad occisionem duceretur, et coram tondcnte se
habet vocis'^. De Spiritu scriptum est hoc, obmutescentem^ qui non sunt tristes neque :
et bene nostis quanta sit affinitas, si non po- turbulenti, doncc ejiciant ad victoriam judi-
tius identitas , charitatis ad Spiritum. lUa conti- cium9, et certamen ad coronam. INon enim co-
net orania, quia plenitudo legis est charitas^. ronabitur, nisi qui legitime certaverit '". Et quia
Spiritus loquitur mysteria^, et amatoria plane de certamine corona , ideo forsitan dilectau)
loquitur. Ipse Spiritus reddit tostimonium spi- coronam, ut exprimat causam. sic invitat ad
ritui nostro ^ , utique et Amana ct Sa~
blandimentum loqui Ait enim : Coronahcris dc capitc
potest. Sonus ejus sensus amoris est et desidc- B nir de montibus pardorum , dc cubilibus leo- ,
rii, vota instar habens vocis. Experimentum num. Nescio enim quid asperum quid ferum, ,
gratiae ipsum est utique quod loquitur, quod quid fraudulentum in his vel nominibus, vel
invitat, quod dicit T'eni dc Libano. Ter vo- naturis datur intelligi. Ideoque de his coronari
:
cat, fortasse idcirco quod funiculus tri})lcx dif- dicitur, dum haec triumphata coronaj ministrant
ticile rumpitur. Tena.x enim funiculus amor. materiam. Ille quidem per tribulationis tole- ,
Amor affectuose trahit, cui cst id ipsum allo- rantiam coronatur qui mitis, qui mansuetus, ,
qui, quod est allicere. Nihil amoris tenacius qui velut agnus de tribulatione magna vcnit :
vinculo, nil trahentius. Audiquomodo lex di- qui in charitate venit, candidatus, non con-
vina triplicem hujus ostendit nexum funiculi. sumptus ,
quem nulla impatientia? et murnuuis
Diliges Dominum Dcum tuum cx toto corde tuo, niacula denigrat. Hi sunt qui dc Libano veniunt,
cx tota anima tua ct ex omni mcnte tua^. Ac , et coi'onantur de capite Amana et Sanir, de cu-
si dicat : Diliges Doiuinum Deum tuum cordis leonum de montibus pardorum. Per
bilibus ,
proposito, animae affectu vitali, integro et ra- C haec cnim coronantur, qui per ha3c tentamen-
tionabili quodam mentis arbitrio ; ut amoris in torum genera probantur. Numquid non colli-
te et propositum sit, et q)sum propensum sit, gunt isti de spinis uvas , de tribulis licus ? Quod
et perspicax sit. Bona siquidem cordis in Deum in prcesenti cst , inquit Apostolus, momenta-
sed quid, si pigra sit, si cmor-
intentio pia : neum ct lcve tribulationis nostrce , suprd modum
tua, habens in se vitale, nil anima-
si nihil in sublimitate cvtcrnuin glorice pondus operatur
tumPBona ergo intentio pura, quam vividam i/i nobis". Passiones ergo hujus temporis co-
animatam fervida et dulcis affe-
reddit ct velut operantur quidem, etsi non comparantur, ad
clio. Affectum hunc, qui est quasi quaedam futuram gloriae coronam, quae reservatur no-
anima boni propositi, informat meditatio, si bis.Cumulata plane materics praemiorum
discreta est; et refovet, si crebra est. Funiculo quando inter totius puritatis merita passionibus
nexo, ad meritum repositae coro-
sic tripliciter variis atteritur. Pulchcrrimus coronae nexus,
nae quid uberius ad experimentum quid ex- , quando puritas vitae , et humllis pressurarum
pressius? An non tibi videtur invitare,et quasi D tolerantia sibi cohaerent. Magnum quidem esl
triplicitcr dicere , Veni, haec trina dilectio? pressurarum pondus ideo forsitan montium :
1. Denique quasi invitat, dum confert et au- est exprcssum nominibus. Ingens moles, sed
daciam pro mcrito, et aviditatcm pro experi- fides superfertur nesciens opprimi. Cajiila mon-
racnto. Peni , inquit, dc Libano ,vcni , corona- tium istorum conculcat, et percutit ipsuin ca-
beris. In Apocalypsi quasi de Libano venicntes put de domo inqiii. Jure crgo caput ipsuni
sic legis : /7/ r/ui amicti sunt stolis albis ,
qui triumj^hans coronatur de capite, quia et teula-
sutil , ct unde vcncrunt? Hi sunt qui vcncrunt tionum iiiitium contcrit, ct tribulalionum ve-
dc magna tribulalionc , ct lavcranl stolas suas , hementiai non ccdit. In omni re quasi caput est
'
Psul. xi.i , 8. — ^ Sap. I , 7. — 3 Roin. xiu, 10. — -i I Cor. xiv, 2. — ^ Rom. viii , !(>. — 6 Mallli. x.vn,
il. — 7 Apoc. vn, 13, Ji. — » Isai. liu , 7. — 9 Iii. xi.ii, \ ; MaUh. xii, 20. — '" H Tiiii. ir, .'i.
—
" II Coi. IV, 17.
I
203 GILLEBERTI ABRATIS 204
qiiocl \cl priiimni cst, \cl luaxiimiiii. Sic crjô '"' se sapiciitcs cssc, stuUi lacti sunl? Qiiicl angu-
caputhic accipe, <|uasi reruin tjuae his niontibus A stius illis, cjui ck'Spcrantes senictipsos tradicle-
(ijûraiilur, vcl priiuipiuin vcl cuiiiiihiin clonct runt iiiiiiuinditia'? Anjûstuni cnim cor, quod
intcllijî, Dc capitc Anuiiia coionatiir, dc vcrticc iuicni votoriiin intru tciiiporalis jucunditatis
licrmon ct Saiiir, qui injuriariim cunuihim inctas coiitrahit, ncsciens spcm ad aeterna cU-
tjucmdani exsupcrat, ct tribulatioiium niolcni latare. Quid magis hispidum et niagis incompo-
extollcntem se advcrsus luiiiiilcm scicntiam situm illis, dc quibus Apostolus dicit : i^/wf «/-
Christi. Scd molcs ista tanto vidctur ininus fcctionc , si/ic joedcrc^, in nuiUtia ct in iiividia
pondcris habcre, (pianto totuin cst momcnta- «^'('///t',v^?]Nonnc isti vclut Sanir reputandisunt?
neum quod tumet. Nam Hcrmon accipiuntur qui sunt alicnati a sen-
5. Dcnique etsi monscst, tamen scriptum lcsu Christi, promissionisspcm nonhabentes,non
gis , quia mons cadcns dcfluit , et saxum trans- non domestici Dci sed omnino
cives sanctoruni , ,
fcrtur de loco suo '. Et vidc quoniodo dcflu- sineDcoin hocmundo. EtliJec quidem ,Gentes,
xcrunt, (|uomodo translati sunt nionles isti. B fuistis; scd abluti estis , sed sanctilicati estis,
Translati sunt, quia transmutati sunt. Quasi sed justihcati estis in nomine Domini nostri
translatosct triiimphatos indicat illos Apostolus, .Tesu : idco de vobis sponsa coronatur, quae de
i\\\ih\.\^\oi\n\iy\v : Et luec aUciiiando quiclcni ,'\n- vestra immutatione gloriatur. Bona mutatio ,
qi\[t,ftiistis ; xcdaoluti cstis,icd sanctijicati cslis, ubi Sanir convertitur in Libanum. Et Libanus
scd justijicaii cstis^, hac ablutionc et cnnnida- cjuidcm, ille jjrior Libanus Judaicus conversus
tione quae fit j)cr verbum fidei. Pardus depo- jam in Sanir videtur et Hermon ideo veni de :
suit verietales suas , totus imniaculatus effectus, Libano, et veni , et vide pro Libano illo exiguo
totus unius coloris, id cst unius lidei et nioris. et brevi cjuanti tibi exsurgant Libani. Leva in
\'clut jiardusquidam videtur honio hneretici circuitu oculos, et vide , omnes niundi istius
dogmatis varictate respersus sed et nihilomi- : montcs tibi sunt in Libanum convertendi. Mo-
nus pardo similis est homo dissimilis sibi, ho- lestum jilane gentis tuaj detrinienta et desola-
mo varius et inconstans, et subindc mutans tionem videre; sed molesliam hanc tam hicrosa
consilia. Quasi enim, ut non C commutatio compensat, ut unius damna redi-
ita dicam, vult ct
vult jjardus. Trahe ista ad conversionem Gen- mat jiroventus uberior. Noli ergo moram ne-
tium, et mox intelliges quomodo j)er unitatem cterc, sed veni de Libano qui jam dcsinit esse ,
fidei et spei, unum induisse colorem videntur Libanus veni, ut de Gentium fide et conver- :
cjui conversi sunt ad Dominum nec modo va- sationc coroncris. Vis omnes hos montes non
:
rietatem, sed et feritatem exuisse j)ersj)icies, et in Judaea et Gentibus, scd in Ecclesia tantum
non in cubilibus-^ leonum non in cubilibus, intelligere? Non erit dissonus intellectus, si in-
;
inquam, et inq)udicitiis, sed in cubilibus et in terjiretationem in hanc partem velis deflectere.

hortis aromatura, et commorari in lectulis non Invenies hic et Libanum, et Amana, et Sanir,
ferinis, in lectulis non foedis sed floridis. Flo- et Hermon. Invenies hic et niontes pardorum,
,
ridus enim lectulus sj)onsi et sj)onsae. Non vi- et leonum cubilia.

detur sponsa de Libano Hbens egredi, et de 7. Utinam in hoc Libano nostro in hoc sa- ,
Judaea transire ad Gentes. Abscedit enim invita, cro monachorum conventu quem et professio, ,
quae toties vocatur; non vult deserere Liba- D et conversatio venustat et candidat in hoc, :
num, ut transcat ad montein Amana,adver- inquam, Libano, utinam non dctur cernere
ticem Sanir et Hermon. Sed transitu suo mon- caj)ut Amana, non vcrticem Sanir et Hermon.
tes hos steriles, montes barbaros convcrtit ij)sa Cum vidcris in coetu ct congregatione sancto-
in Libanum. rum qucmquam efferentem se ipsum, inflatum
G. Sed jam montium istorum nomina intue- sensu carnali jactantia vanum, intus et foris ,
re. Amana j)opulus Vanus intclligitur vcl Coan- tumiduni ct turbidiim otiositatis anxium vani- ,
guslans 6V(rt/r, Ilispidus; //t'///K)«, Anathcma.

: tatc (otium ciiim accdiam j)arit); cum talcm
Quid vanius illo j)opulo, quorum ij)si doctores videris, quid aliud quam caput Amana cum
evanucrunt in cogitationibus siiis ct dicentes Libano ccrnis? Nil otio vanius, nil anxius acc-
;
'
Jol) XIV, 18.— » I Cor. VI, 1 I. — 3 ji ii,„. ,„^ 3. _ .\
xw^ ,,^ 3.
" riiii<|. cl llor.sl. hoi" loco oinilttiiit jur.<pirics , cl non in itibiHbiis; ncc non jiniilo infia et anlc cominoiari. f*
205 IN CANTICA, SERMO XXX. 206
dia, nil tuinore tuibatius. Nam ot Amanu popu- "® florida et lioncsta transferuntur cul)iiia, et in
lum vanuni vel turbidum sonat : idco de Ama- A liortos aromatum ; ad cubiiia, in quibus non
na venitur ad Sanir, ad hispidum ct pilosum. est frcmitus, scd flctns ad cubilia, in cniibus
;
Ubienimaccdia, ibi tuinor ubi turbatio, ibi nil : compunctio cst cordis, non puj^na cogitatio-
lene, nihil compositum, niliil ordinatum , sed num : cum aufertiir maculosae varietatis vela-
totuni liorridum : et qui talisest, sine foedere men, et nuda succedit simplicitas, moribus
cst, sine affectione , iniinici sensus etalicnati, ministerio suo in mclius commutalis; coronari
iino anatliematizati, quod Hermon significat. sponsa satis apte accipitur. Bcne quidein de
J\on hic domesticus Dei, non civis, ne advena talibus coronatur, cum jam vertuntur in orna-
quidein et hospes : propter quod nulla ad eum tum, quorum antea mores horrebat : cum or-
gratia, devotio nulla dechnat. Non divertit ad dinc quodam charitatis sibi cohaercnt in unum ,
illum sponsus, ut vel in transitu visitet, et sicut qui fcrinis prius affcctibus (hssidebant. Grata
hospes ad commorandum. Commorantur autem phme sponso est ha^c unitatis cohaerentia ideo :
in eo pardi, daemones quidem varii et versi- B forsitan sequitur, et vulneratum se dicit in uno
pelles, et leones cubant ibi. Non circumeunt ut oculomm , in uno crinc colU ejus, scilicet spon-
transvolent, sed securi possident, et cubilia sa?. Capituli Iiujus ratio in aiiud diffcrcnda est
collocant. Sed qui tales sunt, dcsperandi non tempus. Hoc autein in fine admonuisse sufiiciet.
sunt. Etenim multi istiusmodi in sponsi praede- si quem alieni cura profectus ad gradum ajtio-
stinantur ornatura. Ideo dicit : Vcni , coronabe- rem sollicitat, non dissuadco, nec suadeo plane.
ris de capite Amana , ettle vertice Sanir. Feni Unum autem hortor, quisquis is es, aemulare et
inquit, de Lihnno , vcni. Vide si non morosc cunctationem, ct candorem sponsaj, quae non
egreditur de Libano, quae toties vocatur. Mora est contenta semel vocari, nec digna penitus
tamcn haec non est contumacia3,*sed cautelje. nisi de quodain pura; et dealbata^ conscientiee
Quis enim a contemplationis candore, a quietis Libano. Non enim nisi de Libano dilectam vo-
internae et puritatis sereno libens discedit? Cui cat ad coronam Christus Jesus sponsus ejus
,
non erit molestum, vel ad momentum dc loco qui est Deus benedictus in snecula saeculorum.
deliciarum secedere? Forsitan sperata in disci- C Aincn.
pulis lucra blandiuntur, sed molestus labor.
Optanda quidem lucra , scd metuendus est la- ."»v,v»««i^»»»»^^».„ —— .^»„ — w^«-v,..vvx.»wvw,.w^.,xv
psus. Suspecta mihi sunt lucra, quorum incer-

tus est proventus vicinum propriae periculum'
salutis,
,
certum internse suavitatis damnum. SERMO XXX.

Quid miruin si moretur venire, cuin et mole-
stum sit de Libano discedere, et metuendum VulncvasU cor mcum , soror mca sponsa , rulnerasti cor
mcuni in uno oculoruni tuorum , etc. Cantic. cap. iv
sit ad montes illos barbaros et bestiales accede-
i^. 9.
re? Et forsitan sponsae mora, festinationcm no-
-»•<««.
stram suggillat et arguit, qui nimis prompti et
paruin providi, vires nostras minus pcnsantes,
festinamus ingredi in labores praelationis, in O cor durum, et inale durum, in quo verba
1.
sollicitudinum molestias, ct materiam lapsus : D istavulnera non generant! Stupidum plane est
ncc exspectantes vel semel vocari ultro nobis , cor, quod verborum istorum virlutem non per-
ipsi honorcm sumiinus , vocationeni vel praevo- quod non stupet ad dignationem tantam.
sentit,
nientes, vel artc procurantes. Non dcbet essc Quid dignationem dico? etiain plus est. Et
tanti muncris improvida pra;sumptio , scd nec quanluin csset, si vel dignatio essct ? Magna
pertinax nietus. enim res, et omni admiratione digna, si vel
Denique praesumcndum cst ubi Christus
8. dignatur tanta niajestas humanam infirmitateni
jubet, ubi Sponsus vocat, ct provcntus ubcrcs soioris et sponsa? im[)artiri vocabulo. Nunc au-
pollicetur, sicut in hoc loco feni , inquit : tein non tam dignatio cst quani dcvotio. Vultis
coronabcris dc caf)ite Aintina , de vcrticc Sanir autcni devoti et propcnsi allcctus argumcntum
ct Hcrnwn, dc ciibilibiis lconuin, de montibus audire? Vulnerasti, inquit, cor meunt, soror
pardorum. Cum in subjcctis mutatur moruni iiiea sponsa , vulnerasti cor mcum. Covdh\u]tnii
barbarics, cuni de cubilibus ct impudicitiis ad vchementiam dcsignat amons. O vcrc dulcc cor,
2o: GIl.LKIJKKTI ABBATIS 208
qiiod iiostiis movetiir alTictibiis :ul rfpinilcn- ""

stus exiri' ^. Quaulo iiiayis cuiii cor cjus non
dain vicissitudinoni ililcctionis. Kt noccssiluilo A leviter tangitur, sod vulnoratur, gratian» de se
hjec, et vicissiludo : nocossitudo in sororis et onianare soiilil? Vuliiiis istiid non est sinesensu :
sponsae nomino, vicissitudo dosignalur in vul- idoo puii aspectus in iliiiiii spiciila vibra: reputa
nere. Magna necossitudo sororis, sponsae niajor : illuin quasi signuin posituin ad talcs sagittas.
illa cognationis, ista dilectionis. Ibi signilicatur Tales favorabiliter excipit, quia tales jacit. Re-
quia do uno sunt : hic, quia unuin. Soror est spexit Petrum, ct cor ejus pcrcussit, et com-
quia divinie coiisors iiaturx" : spoiisa voro, quia punxit ad poenitentiam ^. Vulncrati cordis la-
in singularitateni assunipta porsonav Kxpressa crynice dant signa. Denique clementi respectu
plnne necessitudinis haec vocabula sunt, quae cor illud vulnerat, quod ad aliqucm virtutis
vel naturam, vel gratiam sonant. Quantum movet affectum. Talia in me utinam multiplicet
amaro oportot, quaj tantis affinitatibus foedera- vulnera a planta pedis usque ad vcrticem, iit
tam Christo se novit ? QiKintumcumque amat non sit in me sanitas. INIala enim sanitas, ubi
non amat, sod redamat. Ipso onim prior diloxit B vulnera vacant quae Cliristi pius infligit aspcctus.
nos '. Amor ad ilhim noster quantumcumque Aspcctus aspectum provocat ideo tuo illum :
jjropensus futrit, non impenditur, sed ropcn- tonta vulnerare prospectu. Oculi tui sempor ad
ditur dobitus ost, non gratuitus a^quari oi
:
Dominum, ut amoris tui nutibus capiatur, illa-
;
qui jam imponsus ost, amorl non potost. Kt qucetur criniculis.

quonam modo moreri potcst, quomodo obligare 3. Non tamcn dicit, In oculis, et in criniculis,
potest qui ne plono quidem solvere sufticit? quasi in pluribus, sed quasi in uno : F«//?crfl.y;/,
IVon potes, sponsa, amatori tuo vicissitudinem inquit, cormeiim, soror mea sponsa , vnlncrasti
plenam rependere. Ipse tamen non desinit su- cor nicum in uno oculorum tuorum , ct in uno
porimpendore. Quod impendit tibi , nondum crine colli tui. Si plures habes oculos, omnes
plcne solutum est, et tamen obiigatum se putat. hoc uno utaris, quo solo dile- alios claudej ut
Quidquid illi rependis amoris, non accipit quasi ctum intueri soles, et quo solo vales. Qui dire-
debitum, sed quasi gratuitum. Quasi provoca- ctius intueri volunt, alterum oculum claudunt,
tum ad dilectionom se persentit, dum cor suum C alterum intendunt, et cum ipsum quo ccrnunt
vulneratum fatetiir. stringunt, ut stricto efficacius contomplentur
2. Quid est hoc miraculi, fratres? Nonne acumino. Oculus tuus unus est, si purus est :
beatam hanc reputatis animam, quae ipsum cor unus est, si ad plura non est : unus est, si
Domini nostri Jesu Christi piis affectibus trans- quodam modo simplificatus et strictus et dire-
figit et penetrat? Acutus et efficax, et vere vio- ctus in unum est, non fissus, non diflusus, non
lentus affectus ille est, qui tuum, Jesu bone ,
sparsus in multa. Oculus tuus unus est, si in-
meretur et movet affectum. Magua et violenta tendis et intueris semper in unum, et in illum
est vis charitatis, ipsum affectum Dei attingens unum. Denique si amoris oculus est, unus esl.
et penetrans , et velut sagitta jecur ejus trans- Unam, \nc\mX., petii a Domino, hanc requiram,
ligens. Quid niirum, si regnum coelorum vim ut inhahitcm in domo Domini in lonsitudincm
patitur ^ ? Ipse Dominus violenti amoris vulnus dicrum , ut vidcam voluntatem Domini^. Oculus
sustinet. Sed vide quibus jaculis vulneretur. iste unus est, unum petens, et unum prospi-
Vulnerasti , inquit, cor meum in uno oculorum D ciens. Et in uno crine colli tui. Non oportet ut
tuorum, et in uno crine colli tui. Ne parcas crines fluitent , ut sine lege evagentur, ot sparsi
sj)onsa, talibus Sponsum telis appetere. Aspe- et errantos oculorum effundantur luminibus.
ctibus piis quasi spiculis utere. Noli in hoc Non decet ut strictus sit oculus, et crinis laxus.
negotio remissius agere, noli contenta esse di- Oculus enim offenditur, cum crinis effunditur.
lectum vulnerare semel, sed concide ipsum Si intentio in oculo intelligitur, quid in crine
vulnere supor vulnus. Folix os si sagitta? tiiaa nisi cogitatus dosignatur? Vis unum habero
infixaj sunt illi, ct amores tui mililent in Chri- utrumque, et crinoni ot himon, et intontionom
sto, si oculus tuus defixus indofesse sit in illo. et meditalionem? Cujus est in logo Don)ini vo-
Bonum vulnus, de quo virtus egrcditur. Tetigit luntas ejus, et in ea meditatur dio ac nocte
mulicr fimbriam, et virtutem de se sensit Chri- iste etiam in voluntato uniformi ununi possitlol
'
I .loan. IV, 10. — " Maltli. xi , 1 2. — ^ Liiv. viii, 43-46. — l lcl. x\ii, (.1 ,
(.'». I'si«l. wvi, \.
209 IN CANTICA, SERMO XXX. 210
oculum, et crinem uuum in nieditatione, Alio-

°" luminis crinis commemorata est unitas. Quo-
quin si uniformis et simplex intentio in-Deum A modo non maximum crit ejus gaudium, ubi
tibi non fuerit, si cogitationcs tuae sine disci- maximum conservatur mandatum? Mandatum ,
plina fluitent; intentum retundunt oculum, et inquit, novum do vobis, ut diligatis inviccni
simplicem intentionis diverberant aciem, et cor sicut dilexi vos. Oculi Ecclcsiae, doctores sunt,
dissipant peregriuce et indisciplinatte mentis quos qui tangit, tangit pupillam oculi Domini.
volutationes. Intentioni purae cogitatus respon- Crines vero, plebes crcdentium. lu utrisque cst
deat, unus sit, sicut et illa uniformis est. Bonus sponso grata unitas. /« hoc, inquit, cognosccnt
enim crinis qui fusus non est, non incultus, omnes quia mei estis discipuli, si dilectionem
sed collectus in unum, et collo inbaerens, collo habucritis ad invicem ^. Conscnsus duorum vel
utique illi de qiio dicitur : Collum tuum sicut trium prcccs impetrabiles facit^; quanto magis
turris,de qua mille clypci depcndent totius Ecclesiae in Cbristo consensus ? Quomodo
'.
CoUum boc sacram Scripturam intellige

4. non impetrat unitas, quae ipsum cor Domini
per quam ad nos divinae nuntia vobintatis verba Bpenetrat? Vulnerasti \ViC[mt, cor meum, soror ,
profluunt. Bene ej'go crinis colH, cogitatus assi- mca sponsa vulncrasti cor mcum in unn oculo- ,
duus in legc Dei. Ideo colli dicitur, quia omnis runt uno crine coUitui. Quid cnim
tuorum , ct in
cogitatus tuus, omnia sensa tua et intellectus in toto muliebri ornatu plus allicit et aflicit
tuus sacro non debent praejudicare sermoni amantis affectum, quam crines compositi? Scd
sed ex ejus praescripto pendere, et prodire ab quid conamur laudibus cumulare crines sponsae
ipso. Quod si divisi et quasi laceri sunt crines ambitioso comptos et collectos ornatu? Magis
tui , et nibil in se compositionis babentes; collo subest plangendi copia quam applaudcndi.
Hcet inbaereant, non tamen placent sponso, nec 6. His dicbus cernimus divulsos misere et
ejus cor vulnerant; non movent affectum, nec laccros sponsae crines , et inter se pugnare Ec-
gratiam merentur. Utrumque exigit, ut et co- clesiae plebes pro Ecclesia. Ccrnis boc et tu ,
uniti sint, et collo inboereant, et obtineant in se Jesu bone, et nibil te movet ista divulsio? non
tam ordinem, quam auctoritatem. Quid enim te sponsae tuae vulnus tam grave vulncrat ? Si
proficis, si meditationes tuae in lege Dei sint, C unitas ad gratulationem cor tuum vulnerat
et ipsae in se ipsis sine lege sint? Sine lege sunt, dissidium ad compassionem vulnerare te debet.
quae sine ordine sunt, et passim feruntur. In Movet te unitatis ct uniformitatis dispositio :
unn, inquit, crine colli tui. In collo, sacri ser- movcat te eorum quae unita fucrunt, dissipatio.
monis auctoritas intelligitur, quae cogitationes. Divisi sunt crines tui ct disparati ab jnvicem,
informet ordo autem in unitate. Bonus enim
: imo et contra invicem. Utrique a sponsae collo
ordo, ubi colliguntur in id ipsum et feruntur , pendere se jactant, et de proprietatc gloriantcs
in unum, et in unum ilbid quod non aufertur. alios a se divellere tentant. Novit Duminus qui
Vel ideo dicit, In uno crine colli tui, ut libcram sunt cjus, et disccdat ab iniquitatc omnis qui
et revelatam signiflcet sponsae faciem. Crines nominat nomcn Doniini. Gcminum boc babcns
enira pro velamine babentur. Vult ergo in signaculum , ut Paulus loquitur ^, immobilis
sponsa exertam et revelatam faciem ad specu- nianet sponsa ipsius inter impias manus undi-
landam gloriam Dei, ad intendcndum sine of- que convcllentium illam et lacerantiuni. Regcs
fensione oculum contemplationis : ideo com- D terrae et principcs convcnerunt in imum advcr-
mendat crines compositos, et rcductos a vultu sus Cbristum Dominum ^, ct advcrsus sponsaui
ad collum. ejus.Sed sponsa Sponsum novit, ut non sequa-
5. Quid boc in una singulariter intelligimus tur alicnum, scd ipsum. IVon ignorat se ipsam,
anima? Derivemus bunc sensum ad Ecclcsiae non ignorat cujus sponsa sit idco non vult :
statum. Gratius est enim quod commune est. egrcdi, ncc abire post grcgcs sodalium. Et si
Denique nibil sponso gratius communitate, imo sodales fuerunt, jam quidem non suut. Exicrunt
unitate credentium, et compage Ecclesiae. Multa cx nobis, sed non sunt ex nobis. Quomodo so-
bona in sponsae cumulavit pra?conium quibus ,
dalcs sunt, qui amici non sunt? Amicus cnim
sc dclectatum ostendit sed nunquam sic ex-
: sponsi stat ct audit, ct gaudio gaudct propUr
|)ressit congaudentis affectum sicut bic, ubi ct vocem (jus **.
Isti vcro non audiunt, ncc gau-
' Caulic. IV, 4.— ' Joari. .xm, 3i , 3J.— ^ Mallli. xviii, 20.— ^ II riiii. ii , 1',). - 5 Psal. ii, >. - '•
Joaii. .J, V.K
211 GILLEBERTI ABBATIS 212
tltntad voceni sponsi, socl niagis ail voconi ini-'"°qul nominal non)on Doniini, tliscoclat ab ini-
poratoiis Iloniani. INisi (tjuotl verius fatcinur) A quitate, accetlat atl unitatem Ecclosiae, ad uni-
non tani gautlont, quam timent atl rugitum ojus. tatcin capitis et corporis, itl ost, sit crinis colli
Sed novit Dominus qni sunt ejus, non qui sunt ct crinis unns.
Iniperatoris. Idoo moveri non possunt ad Ire- 8. Niliil sic sponsi cor vulnerat, niiiil per-
mitum Leonis", quia immobili divimo notitiae movot afrectum, ot animum penotrat, quomodo
contmentur signaculo. unitas sponsae, et ea ipsa inter diripientium
7. Bonum enim signaculuin notitia Dei, No- servata, et quasi solidata conatus. Episcopi re-
titia quae secundnm propositum est, secundnm ligiosi proprias dosorunt setles, de civitate in
tpiod vocatisunt sancti. Firmum est signaculum civitatem fugiunt a facie persequentis. Deo de-
lioc notitiaiojus, quia niliil ei dopcrit. Non tan- voti ct clorici, ot monachi, tribulationibus et
tum non deperit ei nihil : sed ipsa salvandos contumeliis afiecti, rapinam bonorum suoruni
parit, ipsa prastlestinat, ipsa signat quos suos cum gaudio sustinent, cognoscentos sc melio-
esse velit. Geminum signaculum, tlivinum pro- B rem habero et mancntem substantiam in unitate
positum, ot humanum studium : divina provi- fraterna? et ecclesiastica? charitatis. Si enim
dentia , et humana diligentia. Nam de diligentia omnem substantiam suam dcdorit homo pro
subdit Apostolus Et discedat ah iniquitatc
: charitate, quasi nihil despiciet eam '. Quidam
onmis cjui nominat nomcn Domini. Vide duas equidem liberlatem ecclesiasticae communionis
hujus signaculi partes : unam divinae tantum muncribus rodinuint. Bona redomptio, sed ven-
gratiae, altoram et gratlaj et libcrtalis; illam ditio turpis. Quid vondis quod ipse condomnas?
prt)positi, hanc atljutorii. Secunda ha-c pars Si schismaticos reputas qui a te separati sunt
libertatis nostrae indrmum arbitrium dirigit non debueras pretio inductus erroris sui illis
nam prima praedostinando disponit. In prima porinisisse licentiam. Si schisma rcputas, cur
qui sunt ejns Dominus prasvidondo novit : in libertatcm ojus muneribus venditas? Si autem
socuntla nobis innotescit. llla causa, haic ost ecclesiasticae unitatis apnd nos veritas ost, quid
illius elfoctus. lllud signaculnm inmiobile ost illam divellere tentas ? Si Petri sedom succes-
hoc probabile. Illud signaculum est, islud si- C sionis jure tenes, cur non Petri sententias vin-
gnaculi signum. Illa radix est, hic fructus; ot a dicas in et«, quos schismaticos arbitraris? Pf-
Iructibus istis cognoscetis eos, qui nominant cunia, inquit, tua lccum sit in pcrditioncm'.
nomon Domini. Nam ipse in bonoplacito suo Nunc vero dicis : Pocunia tua salva mihi sit
novit qui sunt ejus, et ponit eos ut fiuctum anima vero eat in perditionom. Quomodo onim
hunc plurimuni afforant. Idoo dicit, Disccdat non perditio est, ubi ab unitatc corporis sepa-
ab inujuitatc omnis qui noniinat noincn Duniini ratio est?iV<'C milti , inquit, ncc tibi sit, sed
qui ejus osse se dicit, non discodat ab unitato. dividalur^. Ita et tu pccunias tt)llis, cum animas
Ncc discedere potost qiiis(|uam illorum quos non potos. Tolle quod tollis munora tolle tibi, :
divina formavit ct firmavit notitia. Denique et animas Ecclosiie relinque. Nam et ipsa nisi aui-
capillus de capite Ecclesiae non poribit. Capilli mas non quaerit. Corporalia autem apud te bona
cnim (,'jus omnes numcrati sunt, omnos signati spargant, no bona aninue tlisporgaut tecum.
signaculo pi<X'dostinantis notitiac. Sinc po-niton- Qiii cnim nt)n colligit cum Ecclesia, dispergit.
tia cst ista notitia : idoo lirimim stat fundamen- D Signantor satis ait : Qui non colligit mccum
tuni,Domiiii habons signaculum, divini pro- dispcrgit. Collectit) namque unitatis rationem
positi ailjiitorium, ot arbitrii nostri conatiim. continet, sicut dispoisio innuit separationem.
Isto (pii ligautnr oriiios signaciilo, non potorit Ecclosia cum sponso dicoro iitivit IJui non cst :
eos (piis(juaiii raporo do capilo spoiisa*. lii iiianu mccum, contra mc cst*.\\\\\\ modium roliii-
liia, Domiiie, omnes criiies sponsae, et non ra- (jiiit : aut colligis ouiii illa, aiit ceite ilispergis ;
piot eos (iiiis(iiiain de inanu lua. Tene, Jesu aiit ciim illa es, aut contra illam. Tu autein
l)oiie, (juos tones, et rocollige (jiios nosti : et tlicere ut aiiint) solos : Si iioii \ is (lisporgere
(
(jiii liMim so iiovil , (jiii dii il, Domiiii cgd siini ;

mocimi, saltoui iiiui folligas ouiii illis. Si iioii os
' C.inlic. v(ir, 7. - » Ail. vm, '.<(). 1 ll[ K,g. m, 20. i Mallli. xu, ;iO.
" MIikIiI ,1(1 .ilili|i,i|>.ilii rrlliliii 1,1'iillLs.

213 IN CANTICA, SERMO XXXI. 214
mecuni, saltem non sis contra nie. Sufticit si nec"" nobis effiindant. Quis non avide ct cuni spe
noster sis, nec adversariorum ^. A bona ad ubera currat , quae sic sponsus laudare
9. Sed non ita noster Jesus, qui ait, Nostcr curavit? Haec ubera sunt, quorum nos Petrus
cs, an advcrsariorum^ ? medium n\l reVmquens. quasi modo genitos infantes lac concupisccre
Numquid, Jesu bone , non est resina in Galaad? hortatur^ Et commcndatio prapsens nonne vim
Quare ergo non est sanata Doniine, contritio ,
quamdam invitationis videtur obtinerc ? Qiiam
sponsae tuae*, vulnus et livor et plaga tumens pulchra; sunt,\n(\UAm, nianimoi tua;, soror niea
non est circumligata, nec curata medicamine, sponsa! Non est sin)pliciter et sine expressione
nequefotaoleo^?Potasti, Domine, satis dilectam laus lanta profusa, sed ipse pronuntiationis mo-
tuam vino compunctionis? quando oleo fove- dus admirationem ct oblcctationcm proferentis
bis, oleo sancto tuo ? Oleum autem peccatoris demonstrat. Quse tamen est hujus ordinis ratio?
non impinguabit eam. Nam et qui ex adverso Cur post oculum et crinem statim ad mammas
sunt oleum habere se jactant. Quid enim nisi
, scrmoncm deflcctit? aut cur in illis unitas coni-
oleum venditant, dum blandiuntur, dum pol- B mcndatur, in his commemoratur pluralitas ?
licentur honores, dum munera proponunt ? IMihi quidcm in capitulo superiori montis qui-
Oleum istud non sanat, sed magis scindit. Ideo dam et cogitationum excessus ad Dcum vidctiu-
sicut vinum eorum, ita et oleum eorum. yEqua innui; sobrietas vero et temperantia ad parvu-
lance pensanda sunt verba et verbera eorum. los in isto. Ibi unum neccssarium est; hic soUi-
Renuit consolari anima mea ab uberibus conso- citudo, ct sermo doctrinae partiendus in plura.
lationis eorum. Ipsi enim sicut lamia nudave- Ibi intemperantia fervidi amoris et collecta in
runt mammas lactant indc catulos suos^, non

: unum, ct constricta, ct penetrans, ipsum dile-
Ecclesiae filios. Ecclesia enim mammas suas ha- cti pectus sauciat hic temperata doctrina ct : ,
bet. Idcirco in laudibus ejus statim sequitur sermo sobrius lactco quodam potu parvulos sa- :
Quam pulchrce sunt niammce tuce, soror mea tiat. Vidcs quomodo niliil mediuni relinciuitiu"
.v/;o//ja.' Revoca Domine Jesu, filios tuos, qui in laude sponsse sed cum Paulo aut mente
, :
aberrant, ad lactis hujus dulcedinem ; ut ex excedit Dco, aut condesccndit nobis. Charitas
ore lactentium perficias laudem, cum destru- Ccnini, inquit, urget nos^. Ad quid urget nos?
xeris inimicum et Victorem. Ideo festina etejice Numquid ad exccssum ? Non ntiquc ad exces-
ad victoriam judicium, nt habitent in ununi sum sed ad condescensum. Rcs illa est voti, ,
qui invocant nomcn tuum quoniam in hac haec obscquii

: illic intoniperantis affcctus sum- :
unitate mandas bcnedictionem et vitam per om- mus, hic contcuq)craiitis. Bonus odpr plane
nia saecula saeculorum. Amcn. haurire ibi et hicexhauriri. Primo ibi infundi, ,
postca hic effundcre : inebriari ibi , et hic ine-

vv»^.. V w v^..vvv,x,» v^ V — briare. Bona vicissitudo talis , si tamen modo
talis.
2. Ordinatione tua , Domine, hajc vicissitudo

oJlililMvJ AA.A-1. perseverat, vicissitudo contemplationis et con-
solationis. An non bcatus, cui omnia vitaj mo-
Quam piilclirce siint mammce tiicv , soror mca sponsa! monta hoc dccurrunt, Ut vcl Christo vulucra
in
PM/fAno/a .JH«^ wZitra /«« i'(rto, etc. Caiilic. cap. IV, D charitatis infigat, vcl pictatis ubcra porrigat
^- ^^- subditis? Ego si quando (si tanicn aliciuando)
—-«6M— inebriatus ab ubcrtatc domus tuae, Domine ,
distcnta ubera inde rcportai'C vidcor; tot, tani

1. Leniter sunt a nobis perstringenda nunc tam molestis cxsiccantur ncgotiis in-
variis et
ubera sponsae, quai sujjcrius non uno in loco cuncntibus ut mox arcntia rcddantur, quae
,
studiosius pressa sunt; ct ncscio an ex toto cx- prius cruditionis ctgratiarum ubcrtini lacte rc-
pressa. Forlasse et modo tacta novum aliquid rabant. Fclix quidem qui sancta interpolationc
• Josue V, 13. — 2 jerein. viit, 22. — 3 isai. i, c. — 4 Thrcn. iv, 3. — Î Pelr. ii, 2. — ^ n Cor. v, 13, 14.
"Non aliiis liic num. 8 pungi videlur , cpiam Alcxander III, cui olijectus fuit a Friderico imperalore aiilipapa
Victof. Hunc auclor dcslnulum cnpil in finc scrmnnis : iihi idtorcm aiilcn Icgcl)alur , non ficloirm ,
qiin- {;cniiiiia
lcctio csl cx codice VaUis-Claric

215 GILLEBERTI ABBATIS 2IG
aliqiia talia iii sr cuulimial btudia, ut vcl m^^''^ (tditlioic tri.stititi tibsiiibctititi'* , ilcm , tos ijtti
ipsuni (ac si ita ilicam) sa|)ientia3 cor et secre- A spiiitindcs cstis , i/tstrnitf liiijitsiinxli in spiritu
tarium pcuctret; aut ulu-ra iude referat volu- Ifititatis'". Et, ut ita <licam, sunt (|ui siuislram
ptatis illius uhertate relerta. Spousa plane est tautum n)ammam cx oKicio liabent siciil ii , ,
qute novit hujusmodi variare vices. Ideo in lau- quos su|)ra diximus, reges et priiicipes. Et sunt
de ipsius post conteniplationis excessum, de <pii|jus ex ollicii sui jiire impeiulet dexterani
consolationis et doctrina' uberibus sermo statiin maxime prajberi- mauiillam , sicut sacerdotes
contexitiir : Qtinm piilc/tnf sttitt iitniiintte tiin' Domini et doctores, <pu)ruin labia custodiunt
Purus oculus, et pulciira! mamiiKe. llle sponso, scientiam, et lex Douiiiii rtqiiireiiila esl abeis ".
et hae Hliis spoiisi. llle ideo uiius tlicitur, ha? Hi eniin magis a subditis plebibus carnalia
plures : quia varia d<,'bet esse uberum tenipera- inetunt, fpiibus spiritualia seminant. Qui vero
tura, pro sujêntium qualitate diversa. Vide possessionibus cunctis renuntiant, qui rebus
quomodo Paulus JudaMS factus est Judff;us, et temporalibus valedicunt, se siuupie oinuia mo-
iis ipii siiie lege erant, qiiasi et ipse sine lege B nasterio tradentes , et ex toto in jus abbatis
esset, inlirmus infirmis'. Nonne velut tot ap- transcunt, nullain sui curam relinquen-
sibi
plicat discipulis ubeia, qui se in tot transfor- tes de caetero; talcs utique gemino consolatio-
mat genera? Qiiid aliud molitus est temperatu- nis lactandi sunt ubere. Ideoque neutro hoc
ra tam multiplici, nisi ut leniter et lactis more carere <lebout qiii talibus pr.Tsunt, ne mutilum
tenerisauditorum ejus doctriiia iutliieret ani- et velut <lctriiiicatiiin vidcaiitur pectus geslarc
mis? Tot videtur abundare mamniis, quot mo- una deformiter mamilla contentum. Qui vero
dis arte ingeniosa capacitatl se infirmorum co- utroque destituuntur, locum hunc in Ecclesia
aptabat. Facttts suiii, inqiiit, in ntetlio vestri et sibi damnose tenent, et quantum ad alios
tanqicnm parvtilus in incdio jjarvuluruni, quo- periculose, ne forte lingua lactcntis adhaereat
moflo si niitrixfovcat Jilios^. palato, dum arentia sunt ubera matris. Pere-
3. Et si vultis , duas vobis mamnias maternae grina est plane haec laus ab illis in praesenti facta
pietatis assignabo ; inio idem ipse Paulus assi- ad sponsam : Quain pulchrce sunt ninnimoj tucv,
gnat, cum dicit quia/;/6'to^ ad oinnia utilis csl , C soror ntea sponsal Simulqiic adverte, quod non
consolationcm hnbens vitce qiice nunc cst, ct fu- ouincs pulchraj sunt iiiamma'. Nou est cnim
tiirce^. His uberibus geminis erga subditos ab- speciosa laus in ore pcccatoris'^ Fili , inquit
'^.
undare debet , qui doctoris et jâtris in Eccle- si tc lactawrint peccatorcs, nc acqiuescas eis
sia locum occupat; his nniniri mammis a dextris Vide qiiomodo quorumdam ubera non modo
et a sinistris, ut qiii ei commissi siint potcntiir non vult speciosa haberi, scd vull suspecta. Id-
alacte, et satientur ab uberibus consolationis circo ista commendat, iit bcne noris ad qua> tc
ejus. Harum alteram reputa sinistram, alteram debeas tuto conferre.

dextram sinistram, in temporalibus subsidiis
: 4. Qitant pulchrce sunt inaiiiiniv tucel Me-
dexteram in spirituali consolatione qui mise-
, : itora snnt ubeia tua vino. Duo sunt <piae ponil
retur, in hilaritate; qui tribuit, in simplicitatc^. in laude iiberum istorum ;
pulcliritudinem ,
et
Qui juxta A|)ostoIoruin Principem gregi coin- virtutem. Alteruni conVenit amanti; alterum la-
misso providet non coacte, sed spontanee^, ctenti. Quid cnim lactentis refert, si pulchra
mammain hic sinistram exhibet : et Ecclesiae D sunt ubera , dunimodo sint ubera , et leduii-
promittitur in prophetia Isai?e, qiiod rcguni ina- dantia lacte salubri? Pulchritudiucm ergo pro
inilla laclabitur''. jMniniHa, inqiiit, et non Ma- se commcmorat; ct lactis gratiam pro suis. Et si
millis, eo qiiod regum est temporalibus praeci- non ipsc melius sapis, pulcliritiidincm ad con-
pue bonis Ecclcsiam fovere haec enim sinistra : vcrsationis vcnustatem refcr; ad doclrinam ct
ejus est, in qua siint divitia? et gloria-. De eruditionem, tjiiod restat in commendatione
dextra qiiidcm mamilla sic nos Paiilus infor- maiiimariim. Diilciiis siigitur, ubi vita vciuistat
mat : Consolainini , luciml, pusillaninics^ ; ct, sermonis viitiitcm. El si spiritiialc alitpiitl vis,
Consolaiiiini cuiii f/ni hitjiisinodi cst, ne abun- ct cxprcssiim tlc pulchritudinc caiuiii autlirc,
'
I Cor. IX, 7A)-2'?.. — ' 1 llifs.s. ii, 7. — 3 i lin,. iv, 8. — -» Roin. mi, S. - ^ 1 iVlr. v, "y..
Isiii. i.x, 10. ~ 7 Piov. iir, 10. * I I lios>. \, li. - !> 11 Ctn-. ii, T. -- '^•('.alal. vi, 1. - >' Miil.nli. ii, 7
="
lUfli. XV, 9. - '^ IVov. 1, 10.
217 IN CA]\TIC-V, SERMO XXXI. 318
ad niulicriim corporci (le-^^^Compassionis et congratulationis aOcctus in-
tc stiidia niitto, qiiae
coris ct cultus ct operani gerunt, et assccutfe A tus nascatur tibi, scd pcr Scripturaj sacra? ver-
sunt artcni. Quid cnini niagis affcctant in orna- ba, ac si ubera quaedam , ad educationera au-
lum pectoris, quam ne mammae superexcre- dientiumprofluat. Pudicequidcm, ut in reseria;

scant; et deformiter fluitent, et pectoris ipsius et pctulantia absit, et serenitas adsit. Ad pul-
occupcnt spatia? Ideo excresccntes et fliiitantcs chritudincnj enim mammarum accedit, si se
fasciis pectoralibus stringunt, naturae vitio arte paululum attollant, ct tumcant, modice lanien
medentes. Pulchra sunt enim ubera, quae pau- ut liabeant auctoritatis quantum sat est, auste-
lulum supereminent, et tumcnt modice : nec ritatis nihil.
elatanimis, nec tamen aequata carni reliquae ;
5. Ideo et vino mcliom dicuntur ubcra. Sic
quasi repressa, sed non dcpressa; leniter re- enim in laude eorum statim sequitur Mcliora :
stricta, non fluitantia liccntcr. Hoc quidem ex- mnt uhera tua vino. Ubcra gratiae, ubera con-
cmplo qui verbabona, verba spiritualia^ debet solalionis, austeritatis et duritiae vino meliora
proferre, mulierum imitetur et studia et in- B sunt, quia efficaciora, et accommodata magis
,
dustriam. Castigato utatur sermone, verborum ad commutandum tristes et exasperatos affe-

non fluitcnt ubera, non sine Icge ferantur; non ctus, et ad confovendum imbecilles et teneros.
pectus et quoddam secretarium mentis magis Facilius movent et fovcnt suavius. Verbum ,
occupent, quam ornent; non habcant plus ma- enim didce, et mitigat inimicos, et amicos mul-
teriae quam gratiae; non plus carnis quam lactis. tiplicat^. Dulce Evangclii verbum, durum Le-
Purus et prudens sit sermo pro tempore. Ac- gis. Et vide quomodo verbum dulce cffcra gcn-
cedat huc pictas, et pulchritudinis numcros te- tium corda convertit et quasi marinos et salsos ,
neat. Non hal)cat plus oris, quam pcctoris, nec fluctus in lactis saporem. Inundationcni , in-
lactis fluxum patiatur. Ex pectorc dcbent ubera quit, maris quasi lac sugcnt'". De Apostolis hoc
prodire, et inhaerere illi, non ipsum converti dictum est sub typo Zabulon ct Issachar. Ilodie
in illa. Ex abundantia cordis os loquatur, lo- quis amarus et turbidus fluit? ne desperes, ad-
quatur cx illa, non totum cffundat. Restrin- hibe ubera, instilla lac, fortc et ipse cras la-
genda sunt ubera, ne nimis exuberent. Videas C cteus fluet. Quis scit si non modica stilla totam
aliquos dum verba consolatoria plus «quo se- raassam convertat? Dabit enira Dominus vcr-
ctantur, in vana devolvi et dum auditores lon- bum cvangelizantibus virtute multa. Sterilis ct
:
go pertaesos silentio, et quasi quadam subtri- infirma est severitas legis; ct sinc gratia pra^ci-
stcsacedia exhilarare volimt, petulantis lascivia pit, ct sine vcnia punit , utroquc ubere carct.
linguae post utilia profluunt ad scurrilia , et In pra?figurationc ha?c continet, sed in actu non
modico frumento multum /izaniorum aut prae- exhibet. Memcnto non Legis., sed Evangelii mi-
seminant, aut superseminant. Loquuntur pla- nistrum te esse, rainistrum Jesu, qui in passio-
centia, et doctrinae />«/?<?/?/ in risu faciunt , sicut ne acetum , et in coena vini vctcris rcprobavit
scriptum cst ' : sed paulo post risum , sine pa- acorcm. jVovatianus non habct mannnam ve-
ne, sine panc verbi salutaris. Non est adulte- niae, nec Pelagius gratiae. Illc natura? invcteratje
randum verbum Dei % nec admixtione corrum- et corruptae bona piaedicat, et ad justiliara suf-
pendum peregrina. Suis sit contentum uberibus, ficere dicit hic divinae naturae bonitatcm toilit :
,
uberibus utriusque Testamenti. Haec tibi me- D dum prenitentiam ncgat. Illc ut sic dicam rc- , ,
moriter in pectore lu-ereant, haec tibi consola- vocat pctcntcs, hic non susci])it pa-nilcntes.
torium et quasi lactcum sermonem ministrent Vctustatem ille propinat , hic austcritatcm. Non
ista suggerant quod alii sugant. De pectore tuo habct ejus doctrina gratiaj lacteam novitatem,
erurapant radicitus, ut non sint affectata quae nec hujus dulccdincm. Parasti , inquit Psal-
dicis, sed de puro et praecordiali prolata affectu mista, in dulccdinc tua paupcri, Dcus^K Pcla'M'us
juxtadlud: divcs est, non egct hac dulccdine : innascitur
ei, non paratur. Pclagius dicit, Non indigeo :
Si vis me flere , dolendum est et Novatianus, Non indulgeo. Alter pra;divcs

Primo ipsi tibi 3. cst, alter pra^durus. Para Dominc, para
, in
' Eccle. X ,
19. — MI Cor. iv, 2. — ^ Horat. Arl. poH. veis. 102 , 103. — 4 Eccli. vi, !,. — 5 j),.„t.
xxxnr,
U,. _ 6 psal. i.xvii, 12,11. » Alias , consolaforta.
210 GILLEBKRTI ABBATIS 220
«liilrediiit' tiia paiiperi tiio, noiij. Tu pai-a , tii ""nulior est iiiibfricorilia sii|km' vitas ^ : nielior
rtpaia , ct noniiisi in (.liilcciline tiia. iMagna A cst ainoris allcctio (jiiain alllictio carnis, ct la-
niiiltituclo dulcetlinis, qiue tle uberilius tuis cteus potus spiritualis novitatis, coinpunctio-
Doinine , sugitur. Quolies post yraves excessiis nis vino. Ibi eniin ostenduntur et gustantur
ad jsta accessi ,
pressi instantius; ct tiuantain dura, duni vetus liomo repellitur et destruitur :
lactis expicssi copiain , tii, Doniinc, nosti. l l>i liic in novitate vita;, divini favoris lactea ca-
abiindavit delictiiin, abiiiulavit et j;iatia '. Sul- i)iimis blandiinenta, nec fiiga' sed leluyii signi-
liciebat niilii ut tlivitiae coniputarentur, si vcl Hcationem. Bonum quideni vinum , sed ubera
uiererer veniain : et ecce abundavit et gratia. dulciora bona compunctio, sed melior unctio.
:
Mammarum pressi unam, et utraqne inlluxit Odor enim unguentorum tuorum supcr omnia
ubcrtim. Ideo sjionsa tua giatiie lacte potata, aromata. Jain sludia vestra ad audicnduin red-
et satiataab iibcribus consolationis didicit et integrata vidco. Aviditatem vestrani excitavit ,
ipsa ubera magis praebere quain vinum. Melioia odor unguentorum spons.ne. Indiscreta quadani
enim sunt ubera ejus vino. \ inum vctnstate B csurie illa vultis hodie uberibus superaddi date :
acescit : ubera totum noviiin, dulce totum et- inducias usque niane. Hodie sufliciant ubera,
fuiidiint. Dcni(|iic ct timor foras mittitur, et crastino accedcmns ad unguenta, eo votis no-
cliaritas nun(]uaiii excidit*. nuindatum Hoc est stris })rapstante effcctuin, qui uberuni et un-
novum ejus, semper recens tlulcedo. ]\on po- guentoruni sponsae suae et commendator est
test amor esse , et dulcis non esse. et dator, Jesu Christo, qui vivit et rcgnat in
(). Mcliora ergo siint ubcra tua vinn. Yiiuiin sa^ciila saeculorum. Amen.
non nuilunijSed ubcra mcliora. INIeliora qiii-
tlem suiit, mixturam tanicn non refugiunt vini. «-^ ^— " — »v,x»^»— w»».v»
Nam in scquentibus aliquanto post dicet : Bibi

vinum cuni lactc nico ^. IMelius tamen si bibat
lac soluni , et sine vino : quia in vino terror est, SERMO XXXII.
in uberihus compassionis et i:;ratiae lenc blandi-
^^'''""" '""' "^''" ""^ '''"'' '' odor unouentonm tuo-
mentum. âm vinum licet in bono valcat et so- C
, ^ . • , .
r ^ 11 i- 1 rum super oninia aromata. Cantic. cap. iv , x. tO.
leat accipi; luc tamen ex collationeuberum aii- ' '
t|uid dnrum et forte significare videtur. IMeliora
sunt ubera ejus vino; quia melior est dulcis et

fraterna compassio, quam indignantis animi du-
rus et immitis affectus.Quasi non habentes 1. Exiguum est niihi olei et unguenti, fratrcs,
ubera Paulus notat, quos sine nfjectione vo- et vos hodie vasa affertis tanta, tamvacuaPNec
cat^. INon potest in humano iêctore uberibus ducatis ad injuriam, quod vacua vasa vestra
carere pietatis sjônsa sponso suo adha?rens. tlico. Ego non inania pcr hoc , sed magis capa-
Ipsi enim mons uber, mons incascatus , mons cia volo intelligi , eo quod et avida , et idonea
coagulatus, mons pinguis. Quomodo de tanta sint vobis ad capiendum ingenia. Quis ista im-
lactis copia nil siônsa capiet, cui beneplacitum plere sufliciat? Attenditis ad unguenta sponsae,
est in hoc nionte habitare? Et si in hoc monte qiianta sit illi aronuitum copia quasi non et :
sinc intermissione habitare nondum possumus, D instruinenti habcnda sit ratio, per quod ad vos
iccurramus frequenter ascendamus, inebrie- : manare debent. Copiosa quidein materia; sed
inur uberibus. Sic cnim Scriptura habet Vbcro : nihilominus attendite quid minister queat. Fiat
cjus inebrient tc onini tempore, et in anwre cjus quod vultis non causabor inopiam, ne vos me
:
(lclcctnrcjugitcr^. Videte ad qucm seiisum ube- non observat;e sponsionis incusetis. Instillabo
ruin interpretationcm dcflcctat : ad ebrictatcin modicum qiiod liabco olei vasis iiigentibus, at-
ct oblcctationem amoris. que utinam aliqiiis Klisa?us jiibcat, cujus virtus
Quid necesse est diutius in qu:erenda ube-
7. nostro proventum bonuin conatui tribuat Quid -
.
rum ratione morari?magis veroquêramus ipsis ergo ? nonne hic multi assident Elisaî multi ,
iuebriari. Meliora cniin sunt ubera vino, qnia iJiophcta' , aut ccrtc lilii prophctaruin ? ct hi
'
Rom. V, 20. —M Cor. xm , 8. -- ^ C.anlir. v, I. — 4 lU>in. i , 31. — ^ riov. v, 19. i— ^ Psal. i aii, 4. —
7 lY Hcg. IV, 1-7.
221 IN CArsTICA, SERMO XXXII. 222
omncs jubent et sl merita inferius essent, nu- ""^loquatur. Rccentia in te sint ct quasi nova
:
merus ipse magni unius alicujus potcrat vicem A sempcr ungucnta non arescant, non cxsic- :
supplere. Inslillabo ergo abquid de rcliquiis centur, non cxinaniantur. Olcum cxinanitum
unguentorum. jXam ipsa in capitc libri copiose nomcn dilccti. Scd vide ut cxinaniatur usquc
et sufficienter effusa meministis, et forte fa>x in te , non exinaniatur a te. Bonum cum
est si
illorum nondum est exinanita. Numquid et ego sponsa incbocs ab unguentis : sed non bonum
modo sura exhausturus illam ? ISe speretis id a nisi consummeris in ungucntis. Aboquin tibi
me nec ennn prassumo. Fcrtilis apud sponsam

: dicit PauUis : Cum spiritu caepcris , nunc carnc
est ungucntorum apothcca. INon est quod di- ro/?^^/;?///*'/;/^- '. Bcne ungcris, si spirituungeris.
catis Exhaurite , exinanite usqiie ad funda-
: Idco sicungere,ut caro in immutelur prote
mentum in ea. Utinam contingat mihi in hac ptcr oleum.Olcum non immutctur aut minuatur
fa;ce inflgi , nec solum pcdem intingi in oleo , proptcr carncm. Olcum, in1T)ct ungucntum non
sicut scriptum cst de Ascr '. Fratres, si non de capite tuo disccdat , scd exubcret ct dcsccn-
meremur in olei dolium in unguentorum co- B dat usquc ad pcdcs quia utraque in Christo
, :
piara, cum evangelista Joanne immergi si non Jesu non tam uncta quam perfusa sunt un- ,
meremur tam uberera unctionem; numquid de- guento. Intrct oleum intcriora tua ipsis imbi- ,
spcrabimus vcl intinctioncm nuraquid saltcni , batur affcctibus, ut carnaHtas omnis in te mu-
odorera? >«am ct odor hic tantum commcndatus tctur propter oleum. Erit enim quando ct caro
est. Et odor, inquit ungucntnrum tuorum supcr
, inimutabitur proptcr oleum. Unctus est et pcr-
omnia aromata. Ubera prosunt ut crescas, un- fusus oleo laetitiae prae consortibus suis ^. Ideo
guenta ne deficias. Mcliora sunt ubcra tua vino, sohis ante rcsurrectionis tempus dicere potuit
ct oclor ungucntorum tuorum supcr omnia aro~ Caro mca immutnta cst propter olcum ^. Jure
mata. Etut hodiernum capitiflum cura hestcrno anticipavit comniunis lioram iramutationis caro
copuleraus , dicamus ubera tenerorum csse, immunis a carnahtate. hora optabilis, o dulce
unguenta fortium. unguentum, quando et per quod caro dissoluta
2. Confcramus inter se ista tria : vina , ube- ascendet in incorruptioncm Nam ante iUum !
ra, ungucnta, In vino, veteris hominis dcfcctio; C statum quidni dcsccndat in corruptioncm ?
in ubere, novi refcctio ; in ungucntis, quaedam 3. Vidistis hcstcrno die, fratres , aspcxistis
dclectatio. Vino carnalis sensus incbriatur, ct lacryniabihbus ocuhs carnem miscram conimu-
consopitur, et obruitur ubere novus nutritur; ; tatam , carnem descendentem dc corruptibili-
unguentis adultus deliciatur. In primo homo
'
tate incorruptionem et quidera satis lcnte et :
vetus conficitur in sccundo novus rcficitur in

; ; cum mora descendcntcm nec posse pcnitus ,
tcrtio jam appropinquans ad pcrfcctioncra incf- corruinpi. Vidcbatur vcllc cprpus quod occu- ,
fabili laetitia aflicitur. An non ordo bonus, ut pavcrat, hajreditate possidere ipsa corruptio
de refectione ad delectationem accedas, post et ne desineret putrescere, non sinebat perpu-
lactis priraitias ad ungucntoruni dcHcias? Et a truissc.Cohibcbat vires, quasi noUet substan-
principio Cantici hujus utraque ista, unguenla tiam ccUritcr consumerc, ut diutius inficcre
et ubera commemorata ct copulata sunt in possct. Psani cuni fucrit caro rcdacta in pulvc-
, et
praeconiis sponsse. Nec cxigua horum gratia rem, quid habct ultra corruptcla quodfaciat?
quae toties replicat in laudera dilectaj, non con- D Omnis caro fcnum ct omnis gloria cjiis quasi ,
tentus commcmorasse seracl. Nonne delcctatum /losfcni. Exsiccatum cst fcnum, ct cccidit Jlos ^.
putas laudibus istis ,
quas tanto affcctu, tam fre- His verbis prophcta vclocitatcm dcfectionis cx-
qucnter rcccnset? P^st ct quod ad tc trahas dc prcssit, qua facile caro florida et vitali ])ube-
tanta sedulitatc iteratae laudationis : invitatio- sccns calorc, et rosco colorc pulchra , scd dc
ncm tuam puta hanc iterationem. Curre et tu in tcrra succisa vivcntium, exsiccatur quidem su-
odore unguentorum istorum imo cura magis ; bito , scd non ctmiputrcscit tam cito. Ergo
uthaic in te unguenta redoleant, utet tuaudirc fcni collatione celcritatcm subitae corarautatio-
dignus sis qiiia odor ungucnlorum tuorum su~
,
nis ostcndit, non Icntae ct putrida; corruptionis
per omnia aromata. IScc tantum scincl hoc au- cxpicssit horrorcra. Vidcrcs in illo cadavcre
dias, scd itcrato has tibi laudationes os dilecti ossa quae tccta fiicrant ,
qiunedam dcnudata ,
Dcut. XXXIII, 24. — 2 Galul. ui, 3. — ^ Psal. xi.iv, 8. — •i Tsal. cviii, 24. — ^ Isai. xi. , 6, 7.
')•);
(IILLEBKRTI ARBATIS 224
(jiia-ihuu (luultMn ailliuc uon taui tccla tjuaiu '""Jiuhfoiuiu Iradilio non teuet (|uaIitatom. lUi
l>i)iluta ct involuta putrcilino. Grassabatiir in A noii crcdunt ; isti uiinus plcnc, setl paruiu pure
carneniiscra loiijâ coiruplio, ct attin^'cns a liiic de s|)iiitiiali rcsuircctioiiis j^loria , et angclica
us(iue ad lineni fortiter, niiserahiliter dissipabat siiuilitiidiiie sciitiuut. (leiitilcs unguenti liujus
oninia. Poteram et cfô dicere, Dispoucbat oiu- odorcm non trahunt Judan quidem non ipsum :
nia carnis ejus, eo (juod dissipatio illa nutiii et proprium , sed nescio queni alium et adulte-
divinae dispositionis serviebat. Misera coiuiuu- riiuim picj eo. Apud solaiu Kcclcsiam unguenti
tatio, sed piilclira ratio ,
qua T)co phicuil iit illiiis odor Idco
ct iiiteêr, el propriiis c.xistit.
carnis gloria noiiiiisi per putrcdincni deducatiir odor uiiyiicntorum cjus siipcr ouiiiia aromata.
in pulverem. Sa;viat mors, saeviat et grassetur 3. Lona unguenta, inipassibilitas et patien-
ipsa corruptio in carncm humanam depopu- : tia. Per illain caro rcsuscitata laedi non pote-
letur cam quantum potest, deducat eam priiiio rit : per istam mens pia iiiter provocationes cl
in sanieiu, deiiidc iii cincrem. Nani liuc usque injiirias illaesa consistit. Per illain quieto ct in-
potcst, ct non amplius, quam
pulvcrcm dc- B concusso jure carnis nostrai terram haereditate
in
ducere, scilicet carnis i;loriani. ]\on ad nihiluin possideinus per hanc vero, ipsani animam, Jn :
consumere valet carnis substantiam ncc peni- paticnlia , inquit vestra possidcbitis animas , ,
tus consunierc, nec perpetuo possidcre. Donec vcstras^. Ipsa patientia qiiid aliud est, nisi vel-
atteratur coelum non consurget scd tamcn
, ul (juidaiu riilune in)j)assibilitatis odor? Illic
'
,
tunc consurget. Tunc enim elTundet Dominus mala nulla inferuntur hic vero patientiaj bcne- :
de Spiritu suo super omnem carnem ' tunc ficio, ac si unguento quodam mitigatorio, etiam ,
caro sanctorum erit immutata propter oleuui, quae illata sunt non sentiuntur. Effica.v et utile ,
00 quod Spiritus Doinini unxerit eam. Omncs omnino ungucntum ,

qiiod et intor carnis vexa-
enini resurgemus, sed non omnes immutabi- tioncs animum alt injuria tuetur, et continet ne
niur '. fatiscat, nedeliciat, ne laboret. Ego utililateni
4. O quanta virtus unguenti illius, a cujus unguenti hujus praedico , tu forte voluptatem
facie corruptionis tam votusta^ jugum compu- quaeris. Ne in hoc quidem deero, ct adhuc vo-
trcscet , et caro qiiae consumpta fuit a sup- C bis excollontiorcm unctionom dcmonstro. 0/??/?t'
pliciis , rovertetur ad dies adolescentiaj sua?, goiulitun , inquit , cxistimnte , fratrcs , ciini in
non discedat alia aetate succe-
adolescentiae qua; tcntationcs varias inciclcritis ^. An non tibi vi-
dcnte. Eflicax omnino unguentum per quod ,
detur excellentiori unguento perfusus, qui no-
tain inveterata sanabitur contritio , et tam an- vit in adversis gaudere ,
quam (lui didicit in
nosa sanies in sanitatem incorruptibilciu coii- ipsis non contristari? JMinus enim est cjuo dolor
vertetur. Ecclesiae proprium cst hoc ungueu- excluditur, (jiiain quo
Denique hetitia suadctur.
tuin : idco Christiani dicuntur filii ejus a Sjjonso et inimicos non modo tolerare, sed et amare
suo Christo, id est uncto. Et jam accepimus hoc jubetur sponsa Christi. Diligitc, inquit, inimi-
unguentum in Baptismate. Sed sicut ibi ojic- cos vcstros*". Bona ergo ejus ungucnta, qua; in
ratum est ad sanctificationem , ita et in line tristibus lajtitiam redolcnt, et hostibus dilcctio-
tcmj)oruni ojjerabitur ad gloriosam illani iminu- ncm jjraestant. Dilectio eniui inajor cst omiiibus
tationem, (juando caro immutata erit |jroj)ter sacrificiis et holocaustomatibus. Ideo odor un-
oleum. Quis scit si non interim morbus sinatur D guentorum tuorum omnibus aroma-
praecellit
desaevire, ut ex violentia nioibi virtus dccla- libus. Bonum aroma, bonuni

j)lane orationis
retur remcdii ? Bene crgo uuguenli hiijus odor inccnsuiu ; sed audi (juid Evangclium jiraelerat.
commendatur, co quod gratiam ejus, ac si de Si offcrs , iiiquit, munus tuum antc altarc, ct
longe adhuc, odoramur. Quod aliud dabis anti- ibi rccordatus fucris quia fratcr tuus liabct ali-
dotum tam efficax ad niitigandum omnem men- «juid advcrsum tc , dimittc ibi munus tuunt antc
tis, (juae j)Olcst accidere, desolationom, (juo- altarc , ct vadc prius rccoiiciliari fratri tuo'^.
niodo lidissima sjies cst rosurrcctioiiis fiitur;c ,
Advcrlis satis quomodo uugiicutuni rcconcilia-
commutalionis? PSon habet do-
ct fclicis illius tiouis aromati iinefcrt oratioiiis. Quid cst rc-
ctrina Gcntilium resurrcclionis crcdulitatcm , ct conciliatio, nisi itoiata aiiiiiioriim dissidcntiiiiu
' .I(il) XIV, 12. — .lOLJ 11, ?8. I Cor. XV, :>1. •i 1. xxi, !•). JiKolii I, '). - ^ l.iic. VI, Mi.
Malll.. V, 23, 24.

225 IN CANTICA, SERMO XXXII. 2:>(]
conciliatio ? Et dc conciliatione et charitate fra- "' quod non cum gratia offerlur. Charitas radix
terna dicit tibi Psalmus : Ecce quani bonum ct A est, quasi rami virtutes caeterae de illa pullulant;
quam jucunduin , liahitare fratres in unum ' ! et ideo pinguedinis ilHus participes esse dcbent.
Hsec est cxcellentior via juxta Pauluni, et aliis Quid prodest ramus in bona oli\ a , si non in eo
major charisniatibus^, quasi cunctisaromatibus. sentitur radicis pingucdo et gratia ? Ita quidcni
Unguentum hoc descendit de capite in barbam nec virtutes , nec opcra virtutum , si non in cis
et oram vestimenti^. Christus enim caput no- charitatis et dilectionis virtus redoleat.
strum prius dilexit nos, ut nos dihgamus euni. 7. IMaria cujus etiam niodo tibi nomen dc
6. Ideo et sponsa se currere dicit in odore Evangelio sonuit, quid in ca aliud quam di-
unctionis, id est in aemulatione dilectionis. Non lectio redolcbat? Dimissa sunt ei , inquit, pcc~
dicit,Unguenti; sed, unguentoruni eo quod .• cala multa , quoniam dilexit multuni "
. Bonus
gemina sit dilectio. Una, qua diHgimus ipsum ,
hujus unguenti odor, cujus gratia veteris cor-
quoniam ipse prior dilexit nos aha , qua diU- : ruptelae fetorem delevit omnino, et totani. Ec-
gimus invicem sicut et ipse dilexit nos. Utri- B clcsice domum suavitate grala pcrfudit. Duni
,
usque dilectionis habemus ab ipso et exemplum esset Rex in accubitu suo, nardi pistici alaba-
et donum. Ipse enim dilectionis et viam mon- strum confregit, et effudit supcr caput rccum-
strat, et minislrat virtutem. Ideo scriptum est bentis *. Et nardus illa dedit, cl adhuc dat, ci
In odore unguentoruni ejus curremus ^ . Ipsa in finem saeculi dabit odorem suiun. Bouum iu
connexio et suavitas, et amor Patris, et Filii ara pectoris sui Christo domino incendit aroma,
et nuitua comjjlexio per Spiritum amborum ,
ac si unguentum cxinanitum cor ejus, et liquc
nonne grato nos odore perfundit , et ad similem factuni llamma charitatis. Sepulto Domino, vidc
nos invitat aemulationera ut et , nos unum si- quam ofliciosa, quam sedula monumentum fre-
mus, sicut et ipsi ununi sunt? Felix quidem qui quentat. It et redit, videt Angelos, Apostolos
sequitur et currit in odore charitatis iliius, sua- invitat , abeuntibus illis non abiit illa. Ardens
vitatis ilhus, dilectionis illius, unctionis ilHus. est , inquit, cor meum ; dcsidero vidcre Dcum
Ipse enim Spiritus utrosque quasi perungit, meum : quaero , et non invenio eum. JNonne tibi
quos tanta amoris dulcedine conjungit. Imite- C anxietas ista quserentis , eximiae dilectionis vi-
mur unctionem istam curramus in ejus odore. detur odorem spirare? Haec verba dum in ejus
,
Divinae ilHus et essentialis unitatis aemula est, mcmoria cantantur, nonne qui cantant et ipsi
et quasi imago fraterna charitas , et quaedam quoque inflammantur ? Dcnique et ipse Jesus ,
velut umbra unguenti illius et dulcedinis, etqui desideratur, unguenti illius fragrantiam odo-
amoris mutui. Ecce enim quam bonum ei quam ratur ; et quasi currit ad illam in odore vchc-
jucundum, habitare fratres in unum l Sicut un- mentis amoris. Quidni ad cognata libcnter re-
guentum in capite, quod descendit ^ etc. Atque , currat ungucnta? Quasi in matutino fcstinat ad
utinam de capite nostro quod sursum est, ,
illam, et surgens mane prinia sabbati, prinio
quaedam unguenti istius in nos umbra descen- apparet Mariae 9 , et ungit cam oleo laetitiai pra-
dat ut et ipsi audire mereamur, quoniam odor
, consortibus suis , dum se jam resurrexisse ma-
unguentorum tuorum super omnia aromata. Per- nifestat in gloria. Jam aromata illius in un-
curre animo virtutes reliquas, usum et opera guenta convertit, et desidcria cjus in dclecta-
singularum recense; nihil in illis tam suaviter D tionem comniutat.
rcjdolet quantum pura de corde charitas. Quem 8. Aroma mihi videtur oITcrrc ,
qui oral cl
odorem tibispirent jejunia, quem odorem elee- optat. Tunc autem unguento perfunditur, cum
mosyn», si non in illis charitas olct ? Castitas ejus quem amat potitur copia cum priesentia , ,
ipsa et tolerantia passionum si non fuerint cha- , delectatur. Bonum quidem orare et dcsiderarc
ritate condita, quid tibi suavisodoris rcfundent? Dominum scd amare ct habere et frui me-
; , ,
Sitradidero, inquit Paulus, corpus meum itaut lius. Et, ut ita dicam cum non habcs, bonum ,
ardeam, et quasi aroma incensum liquescam estmendicare, sed melius manducare. Si poies
totus in igne , charitatem autem non habcam, absentem amarc, quanto magis cum adcst,cuni
nihil mihi prodest ^. jNon potest gratis suscipi, copiam sui indulget, cum cxpcrienlia dulcis
Rsal. cxxxir , 1. — ' I Cor. xii, ."il , et xiii. — 3 ps;,|. cxxxii, 2. — ^ Cantic. i, 3. Psal. cxxxii, 1,2. —
6 I Cor. xiti, 3. — 7 LiiP. VII, 37, M — . « Marc. xiv, 3. — 9 Iil. xvi, 1-<J.
227 GIFI.KBKRTI ARBATIS '228
alinictUa iiiiiiislral anioii? Tuiir iiiiin ct spiii-'"" sine consortibns siiis. Qnoniodu cniin consors
tnaiins et prornsins nnîtur aninia, cuni illi (jni A est, qui non congiatnlalnr, noii «uiigaiKlct (|ui ,
unctns est spliitu et virtnte, aictius jnn^'itur. lesurjênti non consurgit in novain la;litiam ?
Tnnc pra'ci|)ne dileclo j)lacet,tunc snavinsred- ()j)j)ortniia (jnidein occasio de unguenlis vohis-
olet , cuin tola luerit in ipsnni translusa, cuni cnni disscrere , scd nuilio inagis opportuna
adhcereiis illi, unionis fra^rat ungnento , nn- nnûentis redolere. Vos exijîtis a nie sermo-
ynento illo (jnod de sj)onso rednndat in sj)on- neni , et ogo a vohis ungncntoruin odorem de-
sani. Jucunde oninino et snaviter redolet coha- j)osco. Qiia ratione cuni sanctis innlierihns Do-
hitatio ista in unum, sicut ungucntuiii in capitc, mini Jesu rrequentatis monumentuin, si nullum
quoddesccnditfKic.lCieoodurungucntommejus spiritnale defertis ad ijlud unguentum? Caro
Et si nnguenta ij)si etiam
.vw/jcr ow///(7 <7r()/»rt/rt. Doniini hodie gloriose est immntata propter
sjionsse alia sint; nnlla talia sunt ,
quale illud , oleuin. Nonne condignum videtnr, ut corda
qnod descendit in ipsani , hora hac maxime qna nostra iinmutentnr ct convcrtantur in oleum
dilecto cohaeret, quando inter cjus ubera mo- B spiritualc in oleum cxsultationis et , laetitiae?
ratur, quando cubat in secretario cordis de- Institneram de unguentis scrmonem : , et ecce
nique (juando rex cst in accubitu suo, tunc disputatio nostra lia;sit in oleo, Et quid oleo
nardus sponsx^ sjiargit odorem suum , odorem cum ungncntis? Multum quidcm, non per ct si
bonum super omnia aromata, odorcm sjionsi, omncm modum idcm tamen ex est , accedit
niagis vero odorem sponsum. Ipse cst enim parte aliqua ct assimilatur cis. Oleum enim
dilectae suae unguentum, ipse est odor nam : quamvis non fragrat mitigat tamen non bene , :
ijise in dilecla siia conijilacet sibi , ij)se redolet. olet, scd benc ungcris ex eo. Hic autem non
Atque utinam unguentum hoc de cajiite nostro tam unctionem quam odorem commendat in
nondiscedat, et odoris ejus fumus ascendat de unguentis sponsae. Et odor, inquit, ungucnto-
cordibus nostrisin soecula saeculorum. Amen. rum tuorum super oinnia aromata.
2. Non omnis anima odoriferis abundat un-
"' "'' "" " guentis, sicut et mulier illa in Regum libro
C loquitur ad jDroj>hetam : ISon est in doino
SERMO XXXIII. mea nisi paululum olei quo ungar ^. Non lia-
bet haec mulier unguenta odoriferis speciebus

Odor ungtientorum tuoriim super omnla aromala. comjiosita, sed oleum ad unctionem simjilex
Cantic. cap. iv, x. 10. et exiguum. Maria Magdalene , non Legis ,
sed evangelica mulier, unguentum defert nardi

-^-.«<K.«—
spicati pretiosi, nec exiguum, sed libram inte-
gram *. Et ijise Sinion redarguitur a Domino
1. Dominicae Resurrectionis annua
Dies ista (juod nec olco quidem cajiut ejus j)crunxerit,
celebritate solemnis, de unguentis repetito tra- cum illa cajiut ejus jierfuderit unguento ^. Vi-
ctatu me compellit instaurare scrmonem. Ve- des quomodo unguenta oleo j^raeferuntur, et
nmnt liodie mulieres cum aromatibus ' , venit odorifera unguenta? Nam praeter hoc quod
et Nicodemus ferens mixturam myrrhae etaloes unctionis habcnt effectum, quodam odoris spi-
quasi libras centum ^ Maria Magdalene ipsa : D ritualis beneficioj^raerogant. Unctioquidem j)ar-
praevenit ungere corj)us Jesu in sepulturam ^. cior est, scd fragrantia se dilfundit in plurc^.
Videtis quanta mysteria celcbrantur in unguen- Etiam quisolus ungitur,non solusodorat. Virtus
tis. Magna mysteria , et quis ad ista idoneus ? ista communis est, si in omnes se spargit. Ergo
Quis digne ungucntorum assignabit distinctio- unctio tibi odor et aliis et tibi. Bene ungitur
,
nem ,
j^roprietatcm exj)onet? Disputatio haec et bene redolet, qui diligit bona coram Deo, et
exjjerientis est, non conjicientis. Non est enim j)rovidet bona coram hominibns. Gaudete, in-
facilccuiquam de unguentis tractarc, nisi quem quit Paulus, in Doiuino sempcr ; ct iterum dico,
ipsa docuerit unctio. Hodie unctus cst Dominus gaudcte : modestia vestra nota sit omnibus ho-
oleo laelitia; praj consortibus suis, non tamen minibus 7. Gaudiuni ad unguenta, modestia;
'
Marc. XVI, 1. — ' Joaii. xix ,
3'.». ^ Marc. XIV, 8. - * iV lU-g. iv, '.?. - ^ j^,;,,,. xii, 3. — *• l.m\ vii,
'ic.. ^ 7 Pinlij^p. IV, /|

, 5.
229 IN CAINTICA, SERMO XXXIII. 230
notiliam ad odorem referto. Aiuli quomodo i[)se '"'carct, et virtus qua; videtiu" fticata est, et opus
Paulus odorem ad notitiam traliit. Et odorcm A neterna^ merccdis non assequitur fructum. Ideo
inquit, notilice suce per nos manifcstat in omni odor itngucntorum tuorum supcromnia aromata.
loco '. Bonum ergo unguentum et bonus odor, Etenim qualiacumque aromata fuerint, non me-
spiritualis in Domino exsullatio, et modesta ex- rae suavitatis spargunt odorem, nisi cum in eis spi-
hibitio : Ifetitia et notitia. Benc unyitur, cui rilualis gratiae redolent et redundant unguenta.
Dominus in conscientiae interioris gaudio pla- 4. Vultis unguentum pro-

ut aliquod vobis
cel, qui delectatur in ipso : et bene olet qui cum ponam odor super omnia ecclesiasti-
, cujus
Paulo omnibusper omnia placet ', et non placet corum donorum exccllat aromata? Quis odor
nisi inDomino; in cujus modestohabitu, discre- in Ecclesia suavius fragrat odore misericordia?
to opere, sermone docto, inlerioris alacritatiset et remissionis? Quanti cucurrcrunt in odore
gratiaefragrant unguenta. Bene ungitur, qui glo- unguenti istius, et per hoc Christo concorporati
riatur in Domino et bene olet, per quem Domi-
: et agglutinati sunt? Bene redolet quod veteris
nus glorificatur coram hominibus. Et ipsi qui B corruptcla? et peccati ab antiquo inoliti sub
redolet odor suus suaviter fragrat si non gloria-
, , momento delet fetorem. JMiiHer illa qua? erat in
tur se ipsum commendari, sed pcr se Dominum. civitate, Maria nomine, quam fetida erat quando '
3. Odor ungucntorum tuorum supcr omnia accessit ad pedes Jesu in domo Simonis Ic-
aromata. Vultis ut inter unguenta et aromata prosi! quantum ipsi fetebat Simoni, qui prae-
differentiam vobis assignem? Ipse ergo sermo sentiae ejus non sustinuit horrorem portare!
non reprobans aro-

Cantici distinguere videtur, qiiam fetida, inquam accessit ad Jesum et , !
mata, sed unguenta praeponens. Quantum ergo ecce jam in toto nuindo et poenitentiae, et dile-
in consimilibuset conjunctis rebus invenire di- ctionis, et gratiae ,
quam rcportavit, spargitur
stantiae possum, unguenta videri possunt dona odor. Non est sera gratia Christi : in ipso con-
gratiarum quae in Spiritu sancto conferuntur : vivio ,
quo mulier haec Domini pedes rigavit,
aroniata vero ipsa officia ,
quae devote refe- tersit et perunxit ; et lota, et extcrsa, et perun-
runtur. In operibus et in Domini testimonio Pharisaeo
officiis honcstatis cta cst , et ipsius
quaedam naturalis species grata est, in unguen- C prajfertur ^. Non est enim j)arca clementia Chri-
tis gratia Spiritus. Dominum Jesum legis un- sti, nec pigra quidem plus rependit, et sub :
ctum spiritu et virtute ita et sponsam ejus in hora rependit. Quid mirum si poenitcnti oc-
:
hoc decuit assimilari, iit et ipsa spiritu ct vir- currit indulgentia, ubi ad ])o?nitcntiain patien-
tute ungatur. Bona quidem sunt aromata vir- tia adducit? IMuIier illa deprclicnsa in adultcrio
tutum, et per se redolere videntur : sed cu- et relicta in medio, vide quomodo clcmentiam
mulatiore gratia fragrant, cum de unctione Jesu redolebat, quae mcechiae culpa prius fete-
Spiritus Opera
suavitatis asperguntur odore. bat^. RevolveEvangchum; ubique Jesum inve-
ipsa et virtutes cum his qui foris sunt comrau- nies et citum et copiosum ad vcniam. Denique
nia nobis esse possunt, unguenta non possunt. etsi quatriduanus mortuus est, et publicati cri-
Denique etsi per se pulchra sunt, plus placent minis fama jam fetct ubi Jesus evocat et edu- :
cum procedunt de Quomodo videntes

Spiritu. cit de tumulo pravae consuetudinis, ubi Jesus
opera bona glorificant Deum, nisi quia intelli- solvit, et remissionis infundit ungucntum; sta-
gunt quod ipsum opus bonum et a Deo venit, D tim a facie ejus fugit omnis fctor antiqua^ pu-
ct ad ipsimi vadit? Si qua sane in me bona trcdinis. Quis enim retractabit quod non im-
sunt, gratiora mihi quidem sunt, cum deputan- putat Dominus? Quis tcnebit errata qua? ipsc
tur gratiae Christi, cum ejus in me unctio com- remittit? Non potcst male olere quod ipse abo-
mendatur, cum Spiritus redolet, magis quam Ict. Doininc, inquit INIartha, (juatriduanus cst
cum naturalis arbitrii prajdicatur facultas, aut ct jam fctct^. En-as Martlia , Jesus non tam ,
fructus industria;. Denique sine unctione Spi- fugit fctida ,

quam solct ipsum fctorem fugare.
ritus, et natura libertate destituitur % et virtus Exemplum dedit Ecclesiae sua?, ut qucmadmo-
veritate, et opus merito. Nam sine gratia Spiri- dum ipse fccit nobis, ita et nos invicem facia-
tus et fide Christi , et voluntatis conatus effectu mus haec illi rcliquit uiiguenta.
:
II Cor. II, 14. — » I Cor. x, 33. 3 Luc. VII, 37-50. — 4 Joun. vitr, 3-1 1. — 5 IJ. n, 3!)-i'i.
» Vide serm. 39 , un. 3 , 4.

231 OILLERKRTl ABBATIS 232
5. Quaiuitlosperantcs srnioti|)><t)s Iradidissont ""fjiuxl pocoata romittil, pi-ncvcnit niorita, ooiui-
imiiiiii)(liti;c oiiiiii ol avaiitire ; (>iiiniiiiiii|uo vi- A tatiir, aocuiiiiilal, siipor oniiiia Irayiat arouiata,
tioruin prneoipites so dedissont in ûrîtein, si eo (|uod oinnis Koolosia sanotoruiii plus niiscri-
non medicaniinis luijus retralierentur odorc ? cordia (luaiii inoritis nititur. Dcni(juorcinissionis
<< Tribularcr, » inquit , « si ncscirem misericor- nngucntum ultimuni Sacrainentum.Unj,'uentum
» dias Doniini '
: » misorioordias in capito, ct lioo ct jioooatorihus , ctjustis,ct coiiinume, ct
inisorioordias in cor|)oro ojiis (juod ost Kcoh^sia. ooiniiiodiiiii ost. jVaiii sunt alia (junedani spooia-
Nam et ipsa accc|)it a Doinino, quod et liliis liasanotorum, et solis ipsis accommoda. Sunt
tradit : ipsa , inquain , acocjMt niiscrioordiain in cnim unyuenta quje sanant sunt unfûenta, quae :
ninnerc; ipsa ctiam in mandato, nt sit ministra fovent : sunt unûenta quae sanctilicant : sunt
niisoralionnni. Bonuiii (jiiidcm inisori(ôrdiain qu» dolootant. Kt prinia (jiiidom a-giitiulinoin
niinistrarc, sod niolius misorcri. INIiscrioordiam, (loj)olliint ; socunda jaiii sanis conforunl alaori-
quam debes ex loco, ex animo solve. Exprimc tatcm ; tcrtia sanctilioant in ojiiis niinistcrii,
in te Christi affectum, cujus officium et viccm B sicutregium, ct sacerdotale unguentum : quarta
susccpisti. IMinister es ejus qui dives est in mi- non jam in opus sunt, scd in otium ; non in
sericordia. PSoli in aliono praHlurus inveniri. adniinistrationom, scd in amorem, sed in glo-
Kroga conservis tiiis unguonti liiijus nicnsuram riain , sod in delicias, scd in iisuni sjwnsi ct
in tempore. Si in alieno infideles estis, quod sponsae. Bonuni est commorari in unguentis;
vestrum est quis dabit vobis? Affectus tuus sit sed quoniam alibisatis disputatuni est super un-
niisericordia» : nam Doniini est effcctus veniae. guentorum distinctione ',ungcndi niodos nunc
Qui laesam conscicntiam gestat, tcctum ^ vulnus hroviterdislingiiannis. Alii tanguntur, aliiaspor-
sub jiectorc; tuto se tibi conimittet, si penes te alii perfunduntur. Re- guntur, alii inunguntur,
imguenti hujus odorem praesenserit. Si sciretis Evangelium revolve; et di- lege Pentatcuchum,
qnid est, Misericordiam volo et tion sacrificium,
versitates istas ungendi, quas corporaliter ct
mmquam condcmnassetis innocentes ^ TSon sic cxtcrius factas advertis, ad mores deflccte. Non
tu, Doinine, non sic non modo non innoocntes, ego nunc de natura ungucntorum scd de men-
; ,
sed ne nocentes qiiidcm condeninas, sod cmon- C sura ago ungendi. Et alii quidem semcl, alii
das eos. Emcndabit inquit, mc justus in mise- sapjîus, alii semper unguenta frequentant. Bona
,
ricordia, oleum autem peccatoris non impinguet quidem copia, si adsit et gratia. Neutra deesse
caput meum^. Distinguit hic Psalmista inter videtur in unguentis sponsae, ncc suavitas
olcum et oleum oleum adulationis, et : intcr noc ubertas ,
quorum odor omnia aromata su-
oleum miserationis. Illud demulcct et sauciat : pcrat.
istud demulcet et sanat. An non tibi sujier om- 7. Ad Ecclesiam generaliter hanc laudem de-
nia aromata bene redolct unguentum, jier quod rivavimus : ad specialem aliquam in Ecclcsia
universa delicta tam facile delentur ? Filius ille jicrsonam declincmus sermonom, quae singulari
juiiior in se reversus, unguenti hujus uberem quodam amorisetfamiliaritatisbenelicio sponsae
copiain odoratus est in patre de regione lon- debeat nomine censeri, in qua non modo ne-
ginqna, et inter greges porcorum patris ei cce- cessitatis, sed dignitatis et voluptatis ubertim
I)it fragrare clementia. Ideo attractus est, et unguenta aspirant. Non hanc credideriin ego
carrere coejît adjâtrcm in odore unguentorum D sacro unguinc vel tactam in parte, vol rcsper-
ejns. Vide facilem , vidc profluam Domini Jcsu sam per jiartes , sed i>erfusam et jiorunclain
gratiam : cum poenitente lilio gaudere eum abundantius in sponsi dclicias. Coj)iosa? penos
oi)ortet et epulari "J.
Manct iii domo Zacchaei, hunc sponsum aromatum cellic eructantes ex
publicanum in disoij)ulatuni asciscit ^ et cum : hac in illain , sicut rcgales oportot habore divi-
Lazaro post tumulum instaurat convivium ^ : tias. Sod crodibile est excollentioribus reginam
Quibus propitiatur, inij)roperare noscit dimi- : unguentis redolere. Nihil tamen nobis devirtute
diata uti non novit cloinontia ; familiaritatis in unguentorum exprimitur, j^ra-tcrquam quod
gratiam suscipit quibiis indiilget. solus odor commcndatur in ipsis. INon elotjiii-
G. Bonum ergo misericordiae unguontnm, tiir quid eflioiat unctio , dolicias solas niomo-
• In lU-sp. Tid. noin. 1 Qii.idinf^. jiixla niev. Rom. — > Mallh. xii , 7. — ^ Psal. cxi. ,5. — 4 I.iic. \\,
1 1 ;;2. — i 1(1. XIX, 2-10. — •• .I(>;iii. xu, 1 , 2. — 7 IVninrJi siMiii. 10 iii Canlioa. " .Mias , i-.ti-iim.
233 IN CANTICA, SERMO XXXIII. 23 i
rasse contcntus, eteas deliciasqufe spiritualem'" tiis unctione quasi suavissinuis quidam odur
magis charitatem accendunt. Unctio solo tactu Aubertim exlialatur. Bonum hoc desiderium ,
sentitur, cum fuerit carni superlusa. Odorvero quod vim habet orationis, et non habet affli-
tactum ditTugiens, tantum spiritu scntiri se pa- ctionis molestiam. Sponsa est, cui privil-.gium
titur. Et ungucnti quidcm liquor scnsim in inhoc ungucnti et odoris defertur. Quid mirum
feriora hquatur : odor vero cum onmi facililate si pra^cellentius rcdolct, quaj spcciahus ungi-
superiora petit, ccrebro iUabitur, sensuum setur? quid miruu) si avidius optat, quae gustat
dem dum occupat,recreat.Multo ergosubtilior suavius? ^quum enim est, ut amphus oret,
ctsubhmior, multo magisungucntorumestodor quae ai-ctius liaeret. Adha?rens Sponso , unus

quamhquor.Etinbhmdimentosponsajmagisde- eum illo effecta est spiritus. Idcirco nonnisi
hcata etmagisaccommodaspiritualibus oblccta- Spiritus redolet in ea, quiunxiteam, et orat
mentis, et faecidentice minus habentia oporluit pro ea affectibus incnarrabihbus. Propterea

commemorari. Ahae unguentis etoleo indigent, odor unguentorum ejus sujêr omnia aromata.
ut motus carnis aut mitigent aut immutcnt. B Et in Apocalypsi legis phialas plenas odura-
,
Haec autem jam nonin carne, sed in spiritu, ut menlorum, qua; siint orationes sanctorum \
Domini sponsam decet, spirituaiibus abundat Aromata, sicut Exodus docct, geminos in usus
deVicns. Odor unguenlorum tuorum saper omnia tîstribuuntur; id cst, chrismatis et thymia- ,
aromata. Etsi solus odor commemoratur, forte matis .
non solus operatur operatur ct unctio. Qui

:
9. Nonne tibi vidcntur etiam nunc in lau-
sunt C/iristi, ait Apostolus carnem suam cru- , dibussponsaj haec utraque conjungi ? Unguenta
cifixerunt cum vitiis ct concupiscentiis '. Ubi ejus, et unguenta sunt, et odorifera valde odor :
unctio est, non videtur crucifixio necessaria. enim eorum super oumia aromata. Unguenlum,
Illa mortificat, et h«cimmutat. Etquidem cru- ut dictum est, donorum perceptio odor, de :
cilixio doloris sensum habet, unctio Icnitatcm. perceptione actio gratiarum desidcrium aeter- ,
Suavis unctio est efficax tamcn quae sine lic-

, norum, ct quidam inter sublimia bona sensus
,
sione oleo exsultationis et lietitice a corruptione humilis. Oratio cnini humiliantis se , ipsas nu-
carnem illajsam conservat, corruptionem au- C bes penetrat '. Vidcs (juomodo ascendit odora-
fcrt, et cruciatum non importat. Domini Jesu mentum humilis orationis? Ascendit Pharisieus
passionem ungucnta praivcniunt, ungucnta sub- ille in tcmplum ut oraret : sed orationis ejus
sequuntur; ut discas et tu carnis luje, si quis odor ncscivit asccndcre. Dona gratiarum sibi
est, cruciatum ungucntorum cxuberantiumpcr- divinitus collata secum reputat, ct quasi un->
fusione lenire. Bis unctus est, ut et crucis non guenta reccnset. Non sum, inquit, sicut caHrri
sentiret injuriam; et resurrectionis suae novi- hominum, raptores, injusti, adulteri. Audis prae
tatem consequerctur, et ut quasi per hoc sacra- quibus unctum se gloriatur ? gloria ejus in con-
mentum spiritualis unctionis gratiam commcn- fusionc aliorum. Non magna gloi-ia, magna la-
daret. Bonum ergo ungucntum, cujus, ut sic mcn ipsi vidctur. Ipsi rcdolct, non tamen super
dicam, liquor carnem immutat, et odor spiri- aromata, scdsupcr sulphura ca^terorum. Audisti
tum recreat. quibus praeferantur audi nunc quid in se
-'
:
S.Etutsummatim hajcrecapitulcmus, unctio gratia; prjefcrant ungucnta, in quibus Phari-
est mentis exsultalio; odor, oratio. Unctio, spi- D sajus gloriatur. Jcjuno bis in sabbnto , decinias.
ritualis laetitia ; odor, qua^dam corum qua? ani- do omnium <jU(v possidco, cl si <pu:m d<frau<la-
mo gestantur, exterior per fainam notitia : vi reddo fpui<lruplum.\\oiVA\\Xi: \i."^\s v\v\\wn\.a.
,
unctio, interna delectatio; odor, quoddam de redolenl, non evangelicam doctrinam ''. ]\on
gaudiorum expcricntia dcsidcrium suaviter ])ro- jejunat pcr omne tcm|)us , non rcnunliat onmi-
flucns. Idco odor unguentnrum tuorum supcr bus (juae possidct , ut non habcat unde possit
o/nnia aromata. Omne enim oralionis inccnsuu) vcl ])rimilias, vcl decinias darc. Dclraudata vnl
et desidcrii vehenicntian) exccdit dcsidcrium dit in quadrupluu) , non sc ])atilur dclrauda)i,
illud, quod de ccslestium blandimento gaudio- non quod reliquum cst ex])onit i>artem aufe-
rum gignitur, et concui)isccnlia, quae de Spiri- renli, non accej^las sc habere dicit injiuias.
•
Galat. V, 24. — « Apoc. v, 8. — Exod. xxv, xxx. —
^ VEccli. xxxv, 21.
* Tijaq. rt Hoi.sl. pnvfcralur. -j^ — Alias peifeclionem.
''
,
235 GILLEBKRTI vVHBATIS 230^
Pliarisaee, inter inlinna opera siipra mudmn"' nt/n .uciit odar t/iitiis. Vcliemonler cliilcia siint
tnines. Piiarisaee, noii roâs, sed prope aslaiiti A qii;e luiiic (iicla siiiit ad sponsain. Setl (inaiiitis
Pnblicano iiijiiiias irro^'as. Tii de tc ipso per- cjiioiiiodo supcrioribus ista conveniant. Seniel
bibcs testinioniuin , exigunin est tesliinoniuni vos coininonuisse sulliciat, a nccessitate con-
tuuin. Duo qnxuiain in oratione tua non tani tinuationis libcram esse legem comniendatio-
redolcnt quain fctcnt , tninor et tcpor. Tuinor nis. ]Non tenct scriem , scd utitur vajâ licentia.
est in eo (piod Pul)licano iinpropcras : tcpor IJbi lauduin ratio vcrtitur, non potest ordo
(piidcin, quia oinniiio nihil royas. Quoniodo quidcm e.\igi; sed nec debct respui, si assi-
eniin non tcpebit oratio, elationis vento et ina- gnari qucat. Post nngnentorum landes statini
nitate satiata? Pliarisaee, non oras, sed effers labiorum gratia [nofertur in medinm. QuiJ
te ipsuin. Tu de tc ipso perhibes tcstinioniuin , eniin scis, si non de ungucnti virtute haec in
ct tcstinioniiiin tuuin non cst vcrum. Dc opera- labiis dilTusa est gratia? Evangeliuin revolve,
tione tua exiguuin est , de prailatione non ve- et aliquid tale de sponso ipso dici invenies.
rum. Audi eniin testiinonium Veritalis : Amcii ^ B Spirittis , inquit, Domini supcr me , eo qtiod
aiufn, incpiit, dico vobis, desccndit hic jastifi- unxcrit me : cvangctizare pauperibtis misit me^.
catits ab illo /n doniuin sua/n ^.ôncmm qm sc Oportuit ergo et sponsain in hoc assimilari
ipsnin cominciulat , ille probatus est, scd quem sponso, ut et ij)sa in opus Evangelii unctione
Deus comincndat^ Ideo felix aniina ad quam Spiritus ungeretur. Spiritus enim et ad ofli-
ab ipsa vcritate tain excellens cominendatio cium ungit, et ad eflicaciam. Utrumquc ab illo
profertur Odor ungaentorum tuoram supcr
: est, et ministerii gradus , et gratia ministrandi.
omnin aroinala. Magnuin cxhibitum cst Publi- Sine gratia gradus inutilis , et sine gradu prae-
cano tcstimonium, huic auteni cui laudes istae suniptuosus est usus grati*. Quomodo pra;di-
canuntur, multo majus. Dcscendit ille justifica- cabiint , nisi mittantur^} aut quoniodo mitten-
tus a P/iaiisceo, hoc est, ab homine elato, ab tur, nisi ungantur? sicut scriptnm cst, Spirittis
homine injusto, in domuni suatn hujus aiUcin Domini tinxit me ; evangclizare paupcribus mi-
:
unguentorum odor oninia exccdit aromata. In- sit me. Spiritus ordinat in oflicium Spiritus et ,
gens in-aeconium, sed ipsa non ab homine testi- C os aperit ct format in usum. Idcirco in laudi- ,
monium accipit, sedabillo qui cordascrutatur, bus sponsae, prius agit de unguentis , deinde
qui per iidem et dilectionem in corde ipsius et de dulcedine labioruin ejus; quia etsi dulcia
inhabitat et operatur. Non se commendat, non loquitur, non ipsa est quas loquitur, sed Spiri-
improhal ixWos. Favus enim distidans /abia cjus. tus sponsi qui loquitur in ea. Denique audi
Capitulum hoc ordine sequitur, sed hodie tra- quid ipse sponsus Jesus primitivce pollicetur
ctari non potest. Crastina disputatio auditui sponsae, idest Apostolis ,
qui primitias Spiritus
vestro et aviditati dabit gauthum et laetitiam in acceperunt : £go , inquit, dabo vobis os et sa-
Doinino Jesu. Quod ipse pra?stare dignetur qui picntia/n , cui non poterunt rcsistere o/nnes ad~
vivit et regnat per omnia saecula saeculorum. vcrsarii vestri ^.Magna quidem virtus sermonis
Amen. divini, et adversantes revincere potcst, et non
adversantes allicere. Et hoc ipsnm de praeco-
.,.vvxv»v»v^xxv«.v^v»,.x»»x. vv.vvvvvvvvvvxvvvvw niis cjus : quod nunc in disputatione vertitur,
D ad blandiincntum plus spectat, quam ad redar-
gutionis elVecluin. Faviis distillans labia tua.
CCnni"/^ ^^
oIIiillVlL/ A.AA.1Y. Fainiliare quidcin est illi, et quasi innatum
dulcia loqui. Si quando autem increpat dure,
Faviis dislittans labia tua, sponsa, etc. percgrinuin illud ab ea , et de longe ascitnm,
Canlic. cap. iv, i^ 11.
et non insituni, nec sic est affecta sed magis
,
coacta. Cum dulcia loqnitur , dc propriis loqui-

-•••"-^
tm. .
cuQ^ ye,.o (ii,ra , non habct hoc oris ejus
qualitaSjSed pravitas andicntium. Ergo de pro-
1. Faciis distillans labia tua , sponsa ; nicl prio et de fainiliari laudat sponsam, cum dicit
et lac suh tingua tiia , odor vcslinicntorai/i tiio- Fai-us distiltans tabin tita.
' I,nc. XVIII , 10 1 'i. - 3 II Cor. IS. '

ls;n. iM , I , l.ur. iv, 18. ' Honi \ , I
''
l.uc. Xit , t.'i.
237 IN CAîTICA, SERMO XXXIV. 238
2. Sed quia de coutinuatione aliquanta jani "însultat , sed oxsultat supcr peccatorc pdLMiilon-
audistis, vultis ut et de continentia coninien- A liani agente ^ Bonum crgo est labiis ejus audi-
dationis liujus edisseram ? Tria qua;dam lans tum prcTpbere. Nam et Dominus piccibus cjus
ista coniplectitur; dulcedinem, plcnitudinem , aurem accommodat, sicque tuum provocat et
parcitateni. Dulcedo consideratur in genere; invitat affectum ut prodat et suum. Loqucre,
,
plenitudo, in copia; parcitas, in effusionc. sponsa, quod loqueris, quia audit cum dcside-
Quid effusionem dico ? distillatio magis est rio dilectus tuus sive disputantem de se, sive
quam effusio. Favus enini dislillans lahia iua. colloqucntem sibi. Scd cum ipsi Sponso sponsa
Quid necesse est in assignandis siugulis immo- loquitur, tunc loquitur in loquela dulcioris
rari? Ipsi enim s(-itis quia favus nonnisi dul- labii , et lingua altera. Tunc cordis labia vere
cedinem effundit, nec nisi dc pleno effundit. mclla delcctationis stillant divinaj; imo non
Et de plenitudine quidem ipsa, non totam ip- tam distillanl quam fluunt, quoniam hora illa
sam. Ideo favus non effundcns, sed distillans in melleas affcctioncs anima tota convertilur.
labia tua. Est ergo in labiis sponsaj et dul- B Bcata vicissitudo, (juando de corde sponsa;
cedo sola, et dulcedo plena, et dulccdo sobria. quaidam fluenta mcllis emanant in dilectum, ct
Plene quidem possidetur, sed non plenc effun- ab ipso redundant in sponsam. Ad locum cnim
ditur, sed prout auditorum capacitas cxigit. unde exeunt haec mellis fluniina, revertuntur
Vultis etiam ipsius sponsae de labiis suis ha- ut iterum fluant. Boni favi in labiis sponsi ct
bere testimonium? Quani dulcia , inquit, fau- sponsae eructantes ex hoc in illud ,et inviccm
cibus mcis eloquia tua ! supcr mel et favum ori rorantes amoris dulcedinem. llle dcsuper irro-
meu '. Dulcia quidem sunt labia sponsae. Elo- rat gratiam : illa de deorsum actionem gratia-
quia enim Domini distillant ab Eloquiorum eis. rum. Ipse Jcsus in anima dilccta roris hujus
Domini est ista dulcedo. Non enim de suo lo- mellei stillas genuit. Dulccs omnino stilh-c ro-
quitur , sed quasi sermones Domini idcirco ; ris, affectiones illai divini amoris ,
quando
diffusa estgratia in labiis ejus. Accipite jam ex sponsa liquefacta tota distillat a facie ejus
parte qualia mella saci'i favus distillat eloquii, quem diligit, a facie Dei sui. Ideo quasi favus
et unicuique sicut Deus divisit vasi, cui instil- C distillans labia ejus, eo quod vehementer dulcis
letur, mensuram. Remittit, [)crmittit promit- ,
cst sic affet-taj mentis succcnsio , sed velox
tit, praemittit. Delicta rcmittit, infirma permit- succisio ,
propter illum dulccm in excessum
til, aeterna promittit, et ipsorum primitias mentis raptum , et proptcr citam interruptio-
quasdam praemittit. Sapientiam loquitur inter' nem.
perfectos, sapientiam (juidcm non luijus mundi, 4. Facus distillans labia lua. Piugata om-
sed Dci sapicntiam in mysterio absconditam ,
nino ha-c cgo credidcrim labia , de quibus ipse
et inter minus spirilualiter sapientes nil arbi- Jesus dulccdiiiem mclleam haurire se reputat.
Iratur se scire nisi Christum hunc Jesum, et Isaiae labia forcipe et carbone de aitari tacta
cruciGxum. Cohortatur ad perfectionem non , purganlur '^. 7^//\s77, inquit alius, manum stiam
cogit; sed magis consolatur pusillanimes, sus- Dominus , et tctigit os nicum'\ Qu.v sponsa est,
cipit infirmos, ct si inquietos corripit , corre- non carboncm non (hgitum optat sed , , oris
ptio ipsa dulcedinem sapit maternam. Peccanti contactum. Osculctur nic , inquit, osculo oris
compatitur, converso indulget nec indulgen- , D sid'' : Nec enim de sponsae

labia labiis debentur.
tiarum numcrum et quasi terminum qucm non labiis exprimcrentur dulccdincs, si non labiis
transgrediatur prajfigit, cui pra.'ci|)itur scptua- imprimcrcntur dilecti. Quid autcm nisi osculi
gies septies in die delicta totics confitcnti suavitatc, quod dc labiis sponsa? rapit se de- ,
donare '. lectatum gaudct cum dicit, Favus distillans

3. Vide quam magna multitudo dulcedinis in labiti tua ? Propter ulrumque et propter oscu- ,
labiis sponsai, qua; quotics ipse pereffluis in lum charitatis, ct propter oracuium veritatis.
malum toties, , si converlaris , ipsa tibi distillat Favus inquit distillans labia tua ; mel et lac
, ,
in bonum, et prajbcndaj vcniae vicil)us non sub lingua tua. Istud jam proprie ad eioquii
exhauritur. Denique instar Angelorum Dei non graliam respicit. Nam labiorum usus etiam ad
' L'sal. cxviii, 103. — ' Maltli. xviii, 'n. - ^ Luc. XV, 10. — > Isai. vi , fi, 7. - 5 .Tnriii. i, 9. —
^ Cantic. « , )
2?,0 OILLEBERTI ABBATIS 'iiO
«•sciiluin est lUxiuiuin tan- "'e\ |)aite quasi snb lingua piemetiu- silentio,
; lingiiie vtTo, ;k1
tnin. ISon tantuin tluleeilo tn linjj;ua sonat , seil A setl |>ressuin iliu proninipet yiutjium, et ini-
nnl et /ac ittb iinîui tua. S'u\m\Alai\a\ccL\o est, plehitnr os ejus risu os , intjuam, mnlieris, :
tpise tantum sonat in linûa, et non sentitnr c\\]u?> fnrtitudo et decor indiimentum ejus. Vitle
sub ipsa. Exigua est tpia? tota est in la!)iis et , t]ut)intwlo nou oportet nudam inveniri ,
qua;
in linj;ua, et non pars ejus inajor snl) lingua. proniissa sibi exspectat gautlia retltli.
Non est tluleetlo lantuin in ejus lingua, nec G. Quis .scit si non ha^c ipsa sunt indumenta,
tota est in lingua, setl sicut ipse qui novit testa- de quibus in hoc codem Cantici loco subsequi-
tur : mcl ct loc siib /ingita tita. Itleo eructat tur Quia odor vcstiinentorum tuorutn sicitl
:
verbuin bonum : verbuin tam melleum quam odor tlitiris? Opcrui , inquit Psalmista in je- ,
lacteuni, jiropter Deitatis niajestatem , et pro- junio animam mcain 7 item Humiliaho in : ,
pter Incarnationis mysterium. Lingua et labia jcjunio animain mcam , et oratio mca in sinu
acsiquidam argenteus canalissunt, per quem meo convertetur^. Bona vestis jejunium in ,
de cordis fonte rivuli lactis et mellis erumpunt. B cujus sinu qnotlam secreto oratio commoratur.
Utrumque dulce, sed distincta dulcedo. Lac Vestis est qnne sinum habct Oratio mea in sinii :
parviiloruiu est ut Paulus loquitur '. Et idein

, rneo conveitctiir. llabes hic utrumque si adver- ,
inter pei'fectos dulcem et tUvinam et tpiasi mel- tas, et in jejunio indumentum fortitudinis, et
leam sapientiara docet *. in t)ratione odorem thuris. Oratio inquit ,
5. Alii mel tantuin liabent sub lingua, et non mea in sinu mco convcrtctur. Cur vero ait, in
lac alii tantum lac

: et non mel. Mel autem et sinu? An forte defectum orationis tepidae et
,
lac utraque pariter sub linj,'ua sunt spons.T. infracta? dedit intelligi in ipso primo eva- ,
Nec mel fluit, sed niagis distillat. Nec enim nescentis processu iileoque dicitur in sinu suo ;
passim et intemperanter profundit sublimes il- converti , ibidem scilicet occidens ubi exhauri-
los et reconditos sensns secretorum ctBlestium tur ? Sed quomodo convertitur et redit , quae
et Deitatisarcana, nec lactis potum sine delectu peritPlMagis quidem in sinu convcrti videtur
propinat. Me/ , inquit, et iac sitb /ingiia tua. quae celerem precis reportat effectum , etsi
Non enim sermo est vel interna dulcedine va- C nondum plene ex , parte tamen humilis et de-
cuus, vel interna; dulcedini cosequatus. In votae petitionis fructu potitur. Habet enim dul-
proniptu est illi dulcia loqui, sub cujus linj.'ua cedinem midtam vehemens et devota oratio;
mel et lac. Beata lingua ,
quae velut favus distil- et dum Domini quasi
dirigitur in conspectu
lat, et velut ubera qiiaedam parvulorum lacte incensum suavem ipsa odoris sui sensum hau-
,
tlistenditur ;
qua; mel distillat , et lac fluit. Om- rit. An non bonum indumentum cum vapor ,
nis clamor et amaritudo et blasphemia longe ab hujusmodi nebulae ipsam offerentis operit et
istis proscribitur labiis , sicut Apostt)li suatlet vestit animam? Bonum
plane. Setl nos, sicut
hortatus^. Nec est, juxta Psalmum, siib /ingiia coepimus vestimentorum interpretationem se-
,
cjus iabor et do/or^ : sed me/ et /ac , inquit, cimtlum exteriores actus exsequamur.
sub /ingiia tua. Favus c/isti//ans /abia meretri- 7. Opera enim bona et priorem deformita-
ris , ct nitidius o/eo gutttir ejus. Non tanien mel tem operiunt, ne ad noxam imputetur et de- :
et lac sub lingua cjus; non in intiinis ejus, non corem quemdam et venustatem conferunt, ut
in ulliniis ejus : scc/ noi>issima cjus ainara sicut D ad gratiam reputetur. Bona ergo vestimenta,
absinthium , et actita ut g/adius biceps^. De bona sunt opera quae sinud ornant, et orant.
:
muliere vero forti hoc idem in Proverbiis in- Et quotl ornent, manifestum quidem est sed :
quit : Fortitudo et decor indamentum ejus , et non omnium t)rnatus retlolet thura , non ora-
ridcbit in dic novissiino ''.
Spiritualem illum et tionis spccimen tenet. Denique cujus •'
opera et
vere bcatum risum jam nunc ])arturit os ejus, patentia, et publica, ostentationem et inanem
et quasi dulcedo ejus sub lingua latitat. Ebul- jactantiam redt)lent, non supplicationis instan-
lientautem qu;B nunc subsunt mcl et lac in , tiam, non sollicitudincm placentli Domint)
plenam la-titiain in die novissimo. Tunc nulla nt)n impclranthe vota gratia* : quomodo enim
'
1 Cor. in, 1,2. — ' lil. ii, 0. - ^ l-^phes. iv, 31, 4 i»bal. IX ^ Prox. V, 3, 'i.
f>
lii.
'>!.'>. — 7 l'sal. f.xviii, 11. — **

i'sal. XXXIV, 13.
" 'I iia'(. il lliiisl. iiijtiiijite. [
2U IN CANTICA, SERMO XXXIV. 242
aptabitur odor vestimcntoruni tuorum sicut"^ 8. Quid illi censcs deesse ad gloriam in qua
,
odor thuris Qui vero oninia agit ut ei placeat

? A haec tria comphicent, os, animus, opus? Hoc
cui se probavit Deo, ut ejus mereatur favorem, numero omnia comprehensa sunt, sed ordine
utique odor vestinientorum ejus sicut odor conversa sunt. Ab operibus enim inchoandum
thuris. Et quidem thura nisi Deo soli nec of- est, non ab eloquio. CorneUi centurionis primo
ferri solent, nec dcbent : ideo odor vestimento- opera et orationes exauditae sunt : fide corda
rum ejus sicut odor thuris; cum quidquid sive mundata sunt : deinde supcr ipsum et super
palam , sive clam agit, ad impetrationem ])hi- suos Spiritus cecidit, et erant loquentes hn-
calionis refert divinae. Ideni videtur, esse oleum guis ^. Ipsi Apostoh post Ascensionem Domini
in vasis, et in vestimentis odorem, sed odo- unanimes perstiterunt in oratione : completis
reni thuris. Quid aliud ,
quam gaudia illa spiri- promissionis diebus repleti sunt Spiritu : postea
tuaha et aeternam delectationem Deum exorat, profccti pranhcavcrunt ubiqne. Primo in ora-
qui oninem aham abjurat et horret ? Sitivit, tione profusi sunt, deinde Spiritu infusi sunt;
inquit Psalmus, in te anima mca, qitam mul- B et sic quam susceperant ahis gratiam ipsi pro-
tipliciter tibi caro mea '
? Vides in his verbis, fundunt. Primo exspectatione et desiderio con-
quomodo et ipsum carnis vestimentum quasi versi sunt ad Deuni : secundo ad ipsos facta
orationis liabet viccm, dum Deo sitire dici- est Dei conversio : tertio ipsi convcrsi confor-
tur. Caro vohmtariis afflicta disciphnis, nonnc mant et conhrmant fratres suos. Scd sive san-
Deum ad propitiationem flcctere nititur? Ipsa ctitatcm vitai , sive visitationcm divinam , sive
ejus propter Deum supphcia qusedam ad eiun ,
verbi ministeriuni in Apostohs attendas; omnia
supphcationes sunt. Eleemosyna paupcri nii- hsec veslimcntorum vicem tenent, his omnibus
sericorditer impensa exorat : carnis propriae Quid in ihis rchctum est
oj)erti et ornati sunt.
delectatio discrete repressa, cur non et ipsa aut nudinn, aut vctustate pristina sordcns, qui
orationis habet effectum ? Voluptatis i*epressio, tam fcstivo et verbi et virtutis cuhu resplen-
quaedam est votorum expressio, et desiderii dent? Eximius itaque cultus iu ihis, sed nec co-
delectationem aham suspirantis. Orationis fer- pia minor. Quidnam haec vcstimenta rcdolent?
vidae effectus con- C quahs est odor eorum ? Numquid non sicut thu-
in sinu cordis vertitur et
vertitur. Thura in exterioris abstinentiaj veris? Cuin Domini pccuniam conservis erogant,
stimento suaviter fragrant. Et bonum omnino non inde pcnes se quidquam vel furtim residere
vestimentum quando anima non tam carne
,
passi sunt, nihil inde fraudulenter sibi decerpen-
vestitur, quam carnahum jejunio quodam ct tes etiani a laudis munere manum excutiunt,
:
tempcrantia vohiptatum. Bonum oninino vcsti- omnia rcferendo ad gloriam Dei. Quasi ca'h
mentum continentia virginahs : suavem redolct decoro vestiti sunt huiiine , scd coeh cnarrant
ct vehit thuris odorcm , quem dihgit.
vel iUi non suam , sed gloriam Dei. Ipse tibi Pauhis
vel sibi quae dihgit. Quidquid cum dilectione subtiha et indissohibilia qufedam vcstimenta
offertur, non potest ejus delectatione non per- vcrbis suis contexit, et pro capacitate tua, hi-
frui ipsa quae offcrt. Omnis enim hsec dulcedo niinis et intehigentia; coaplat amictum, non
quae pra;dicatur in ea , sentitur ct ab ipsa. Ab tamen in persuasibihbus liumaiia; sapientia;
ipsa manat, et in ipsa manet. In labiis favus, verbis, sed in doctrina Spiritus ^. Ideo vesti-
sub lingua mel, et in vestimentis ejus redolen- D menta quibus vel ipse tegitur, vel quae tibi
lia Proxima simt ipsi universa Iktc,
thuris. contexit, nonnisi thuris habent odorcm. Nani
<piorum tam gratus est sensus et perfruitio , affectata verboriun lascivia ct cullus, inanis ct
dulcis. Erunt, inquit David ut complaceant , levis gloria; redolere vidctur affectum. Et qui
eloquia oris mei , et meditatio cordis mei \n non leporem eloquii , sed lubricas ct fallaccs
conspectu tuo semper^. Habetis hic utraque disputationcs subtilioris sectantur matcria; ,
haec : et ne quid desit ad cumulum gratia;, sub duin se nimis propter inanem favorem cxle-
vestimentorum vocabulo operuin (pialitas tcr- nuant aliquotics iiitcxunt blasphemias. Non
,
tio loco profertur in medium. In labiis stillant ergo odor vestimentorum ejusmodi sicut odor
elocpiia : sub lingua meditationes melleae fhiiint thuris. Nulluni in vestimentis sponsai. exci|)c-
vestimentorum ornatus thuris spirat odorem. re videtur, duin indefinite pronuntiat : i)d(>i
'
Psal. Lxii, 2. — » rsal. xviii, t;.. - ^ Arl. x. ~ i I Cor. ii, 1 ;i.
'243 GILLEBERTI ABBATIS 244
vestiiiieittoruni tuoiiim siiiit ixlor thuiis. O ine "" poctore lam lloiigoio, iil liorlo coin|Kifetiir !
felicem, si vel iiiium, vcl alteriim iii me vesti- A Niilla iri eo railix amaritiidinis siirsum germi-
meiitiim, inte^rum retldat tliuris ocloreiii, nec naiis, pcr qiiaiii horti liujiis impediantur deli-
ali{|ua admixtione jiercj^rina corruptum! âiii ciac. Omiiis plaiitatio (|uam noii plantavil Pater
atl lianc mensuram , ut omnia ejus imliimenta meus ca-lestis, non invenietur in eo. Denique
velut thura reiloleant, neminem accessisse ipse plantavit hunc liortum voliiptatis, ulsoliis
puto, qui necdum in sponsariim sortem nieruit operctur et custodiat illum. Gemino quidem
ascisci a Domiiio Jesu sponsarum sponso. operatur modo, plantans et purgans. Plantat
ut sit omne ei semen verum puryat : vero, ut
fructum plus afferat. Et plantatiir ut semen ve-
rum sit, et purgatur ut semiplenum non sit.
Quid proderit plantatio facta ad veritatem, si

SERMO XXXV. purgatio desit ad iibertatem ? INihil conferet
B cultura diligeiis discii^linae , si custodia desit.
Hortus conchisus es , soror niea sponsa, etc.
Neutro dcstituitur qiii assimilatur horto , et
Cuiilic. cap. IV, ^. 12.
horto concluso.
2. Hortus conclusns , soror mca sponsa. Male
hortum, in (juo positus erat, custodivit Adam
contra lubricum fraudulenti serpentis ingres-
1 . Hortus conclusits cs , soror mea sponsa : sum. Jucundus quidem ille corporalium para-
hortiis conclitsus yfons signatus. Prinio ex verbis disus liunorum sed eiro multo meliorem in
:
suis laudatoris litijus affectum pensate. Oblecta- ejusanimo plantatum intelligo. Nihil obfuisset
tus videtur, qui non est contentus laudasse in illum corporalem irrupisse, si non irrepsis-
semel. Et quantum csset, si vel simpliciter et set in istum. Admissus est coluber, et statini
sine repetitione ejus quam alloquitur eloque- , ejus persensit venena. Qui enim dissipat se-
retur praeconia? Nunc autem et exquisitis ad pem, mordebit eum coluber ^. Bona custodia
illam utitur blandimentis , et congratulando Csepes, qua? culta ab incultis separat, et servat
ipsa congeminat. Quidni? quani in matrimonii illaesa. Circumda ergo hanc horto tuo sepem,
delegit gratiam , non ejus dotibus eximiis aggau- ne , si fueint ablatasepes, destructa maceria
debit? Non poterat in tam diflcis necessitudinis in direptionem et conculcationem fias. Non
jura nisi digna cligi, ncc jam electa tepide di- erat ille reclusus hosti : ejecto et cxsuli inde
ligi. Numquid non aequum cst ut et ipsa in ta- quam graviter est interclusus ? Cum diflicultate
libus ei placerc studeat, qui sic ipsam proba- rcgreditur unde incauta facilitate j)rolapsus est.
vit ? Ipse jjrobat, ipse talem jiarat, ijise jÎantat In sudore vultus jâne vescitur suo, qui in j)a-
sibi paradisum voluptatis, ipse qui talem eam radiso de vitae ligno ad libitum j)omacarj)ebat.
Iârat, ipsecomparat paradiso deliciarum. ^cct', Hic vescitur pane suo, ibi vitae fructibus. In
inquit Isaac, odorjilii mci, sicut odor agri plcni, j)aradiso jiroduxit Doniinus omne lignum pul-
cui benedixit Dominns '. Haec autem non agro chrum visu, etad vescendum suave. Laborat in
confertur, sed horto ; ubi sj)iritualis videtur terra ejectus Adam et non Dominus, sed ipsa
;
plantatio florum , et aromatum cultus uberior. D tt*rra sj)inas ct tribulos germinat operanti. Pa-
In hunc hortum , Jcsu bone, libenter descendis radisus gratis dat fructus suos : terra laboranti
ad areolas aromatum ; ut cubes in eo, iit colas ncc suos. Commutatio misera, sed tu , Domine,
et custodias illum. Hortus , inquit, conclusus perdis, et juste, omnes qui fornicantur abs
soror mca sponsa, hortiis conclusus. Per hor- te ^. Jure j)erditur ,
qui tam charas necessitudi-
tum internas, fratres, intelligite delicias; j)er nes j)erdit fornicando : nec ultra meretiir haec
conclusioncm , disciplinam custodiae. Qucm blandinicnta aiidire, ut vocetur soior, ut sponsa,
dabitis horto similem, nisi cujus anima s})iri- ut horttts , ct hortus conclusus , (jiii iicminem
tualibus sic affectibus redolet, sicut aromaticis nisi dilectum admittat. Porta paradisi tui sem-
floribus_ hortus ? Quam jucundum j)enetral ,
jicr clausa sit , soli |>rincij)i jâtcat. Non dcjicia-
quam suavis recessus in pcctore spons;e, iii tur iu securi et ascia janua cjus. linus sit ibi
< C\i,i|. xj^vii, 27. — 2 Ecdc. »; , 8. — ' Psal. i.wu, 17.

245 IN CANTICA, SERMO XXXV. 240
aditus, et liic comniissus Cherubim. Nihil ad- "" aquas divide , ut virlutum aromata tibi accre-
mittatur non examinatum priusghidio flammeo, A scant; ac si juxta aquam in plateis. Quomodo
nihilquod verbum Dei reprobet, quod non non erit fons signatus, qlxi de fonte illo vitae
approbet charitas, quod non ad perfectionem profluit ,

quem signavit Deus Pater ? Qui , in-
et plenitudinem legis acccdat. Plenitudo ergo quit, biberit de oqua liac ,
quam ego do;fict in
scientiae Cherubim et plenitudo legis charitas
,
co fons aquce salientis in vitain <vtcrnam '. In :
in qua omnia concluduntur mandata. Haec sit fonte hoc quem signatum vocat signatam ,
tibi custodia flammea ut quidquid irrumpere quamdam,et spiritualcm et propriam et a

, , ,
indignum tentavei'it, sub momento et non lente saeculari sejunctam doctrinam intellige aut ;
consumat. Numquid non commode dilectioni doctrinam aut certe devotionem privilegio ,
est assignata conclusio quae sponsae semper dulcedinis signatam et quasi singuUirem co-
,
, ,
constringit affectus et conckidit in id ipsum ,piose fluentem et jugiter. Haec est quae omnia ,
ad interiora semper convertens, ubi dehciae virtutum la^ta reddit genimina. Ilaec est fortium
ejus sint esse cum FiUo Dei ? Bonus dilectio B operum exhilaratio ac si quaedam irrigatio ,
nmrus sed Iiabct hic murus antemurale. Dile-

: ossium. Gaudium enim cordis exhilarat haec
ctio quasi murus est, antemurale regularis di- singularis ct insignis devolio in Deum quasi ,
strictio. Illa cogitationes sanctas, et affectus fons signatus et proprius, segregatusque in hoc
dulces includit; haec occasiones delinquendi ministerium ut cor sponsse ac si hortum , ,
repellit et excludit. Haic opportunitatem va- quemdam , irrigel in sponsi delicias. Signetur
cationis ad amoris prajstat oflicia ; illa perfrui- ergo, ut non quod scriptum est
fiat juxta :
tur. Ille murus gratus est; hic necessarius. Ille Fons tuus turbatus pcde, ct vcna corrupta ^
te coelestes inter delicias claudit; iste proscribit Alioquin nescit tuus dilectus de puro fonte
niundanas.Si tibi votivum est, cor tuum velut potare. Signatum est, inquit, supcr nos lumcn
hortum deliciarum praestare Christo non aegre , vultus tui , Dominc ; dedisti Uvtitiam in cordc
feras hoc antemurali si concludaris. Delicias >nco 4. Laetitiam ad irrigationem deflecte. De-
perdere vult quas habet ( si tamen habet) qui nique in stillicidiis fontis horlus la^tabitur ger-
de munitione submurmurat. Hortus nescit esse, C minans ^. Nonne recolis de Genesi, quod/o/7.y
qui nescit esse conclusus. ascendcbat , ct irrigabat totam faciem terne^ '^
3. Hortus conclusus , fons signatus. Emissio- Adhuc terra dedit fructus suos nondum novit
,
nes tuce paradisus malorum punicorum , cum spinas et tribulos. Quis dabit hortulo meo hanc
pomorum fructibus. In tribus hujus horti laudcs aquam, ct areolis mcis hunc fontcni signatum ?
absolvit, conclusus, etirriguus , et aromaticus. Quis dabit ut tota hortuli mei facies irrigua sit
Primum securitatem confert : secundum , ferti- laetitiaj et lucis rivulis, ut nihil in eo aut sterile
litatem : tertium et ad germina quae producit, sit, aut quadam indevotione triste ? Vicina ste-
respicit, et ad gratiam. Nonne nobis gratushor- rilitati videtur operatio tristis, et spiritualis
tus iste videtur, tam integer, tam uber, tam uti- gaudii carcns irrigatione. Denique ct si quid
iis?Nec tantum utilis est, sed aromaticis etiam nascitur, quasi radix ascendit de terra sitienti.
abundans deliciis. Quis nostrumhasad se laudes Quasi radix, non quasi flores, non quasi fru-
audeat attrahere ? quis ha?c sibi dici blandimen- ctus. Quasi radix : hoc est, aut parum, aut ni-
ta praesumat? Atque utinam sicut irrigationem D hil plus habens in radice.
et germinationem optamus aromatum, sic con- 4- Idco fontis induclaest mentio, utgermina
dudi signarique non detrectemus. Non enim laeta credas erumpere in horto irriguo. Et cst
immissiones illas aromatum j^roducit, nisi hor- equidem hortus, cujus atjuae forluitae sunt, et
tus conclusus, el fontis signati fluentis irri- quasi deforis ascitae non [)erenncs, non pro- ,
guus. Signetur crgo fons tuus, ul non effu- priae. Bonus autcm hortus, cujus fons in ipso
sione prodiga totus exsiccetur : signctur, ut ad nascitur. Fons signatus et proprius, Fons,
irrigandum tibi sufliciat. In plateis tuis aquas inquit, et fons signatus : id est, jugiter intus
tuas divide : habetoeas solus, ut non sintalieni erumpens, et non valcns corrumpi. Fons quia ,
lârticipes tui '. In plateis , inquam, sed in tuis ubertim fluit; signatus, quia nequatiuam per-
• Prov. V, 10 , 17. * Joan. (V, i;i, fi. - ^ Prov. xxv, 7,6. — 4 1'sal. iv, 7. ^ Psiil. i.xiv, I
'"'
Gen. ir, G.
247 OILLEBERTI ABBATIS 218
ortluil. Aut iclco (licitur fons signatus, (luia^^sponsiv. Omnia enini ct projjonit iitilitcr, ct
ctsi aliis alii fontes sunt, soiori et sponsie spe- A disponit suaviter. Ideo (juasi ])aradisuni (jucni-
cialis fons cst et proprius, ct (luadam praMdjâ- dam ccrnas in cjus hal)ilu ct opcre cxteriori,
tiva si|;natus. Ijoiuis omuiiio lons sapicntiie, dum honcstas placct in singulis, et scries in
scd adhuc sub signaculo nohis emanat : dulciter collatis, ct suavitas in dispositis. Modcste ct
sapit, sed nondum dilucide scitur. Signatus cum trantpiillitatc omnia agit, ut virginalis in
est, ct clausus suh Hgnris. In Apocalypsi liber ca vcrccimdia' non violctur screnitas. Deni(juc
«stcnditur in nianu scdcntis suj)er thromim ,
et jiaradisi dotcs cnumcraturus incij»it a verc-
signaculis scj)tem sigiiatus '. l)trius(juc ratio cuiidia, in cjus dcsignationcm ,
])roj)ter colo-
ct fontis, ct libri, ad sapientia} spectat intel- rcni similem, punica inala proponens. Emis-
lcctuni; scd utcrqiic signatus cst figuris, ct sioncs tufe piiradisus iiinloritm piinicorum.
ivnigmatibus iuvolutus. Signatus cst; (juibus- G. Potcst cl in malis j)unicis niartyrum in-
dam cnini nobis intiniatur indiciis, ct occulta- telligi j)aticntia, co cjuod j^roj^rio sint sanguine
tur in ipsis : et sicut in Apocalypsi libri signati B rubricati. Et bona ]3udiciti£e comes patientia,
legis ajiertiones, ita et hic signati fontis emis- quae in laude sajDientiaj sibi connectuntur, sicut
sioncs. Emissioncsy \m\i\\t, tua.' /larac/isus ma- scribitur : Sapiciitia (juce desursum est,primo
/orum punicorum cum /wmorum Jructibus. Fons (juidcin pu(/ica est, deinde pacijica ^. Pudicitia
iste signatus quidcni cst, sed cxsiccatus non modcste se et ])ro (Hgnitate tcmj)erat : jâtientia
est , cnjus tam gratiosae sunt emissiones. Signa- alienam immodcstiam ajcjuanimitcr ])ortat. Illa
tus cst lons sapicntiae, sed ab emissionibus ejus jjroprios motus informat, haec alicnos imj)ctus
cognoscetis eam. Erit, \ni\mt, fons patcns (lo- infringit. Illa dccor cst, ha.'c fortitudo. Ideo
inus David in abiutionein pcccatoris et incii- dicitur : Fortitudo ct t/ecor indumcntum cjiis ^.
strualcv ^. Ille patct, hic signatur : ille abluit, Primo , inquit, put/ica est , dcint/e pacifica : et
hic alluit : ille lavat, hic rigat : ille jiurgat de- jiost aliquanta subjungit P/cna operibus bonis.
:
licta, hic jiroducit delicias : ille communis mul- Bonum est eniin persecutionem jjati, sed pro-
torum, hic sjiccialis est sponsaj. Ibi remissioncs pter justitiai fructus. Ideo emissiones ejus ma-
fiunt, hic cmissiones. In j)salmo j)ro octava C lorum ])unicoruin sunt , sed cum ])omoruin
vide quomodo primo lectum lavat, deinde ri- fructibus. Bona quidem jiuchcitia; sed si otiosa
gat ^. Non enim est satis a fceditate lavari, nisi non est, non affectata, non ficta, sed frnctum
ct feconditas sectetur. afferens in jjaticntia. Illa disjionit suaviter, ista
5. Emissioncs tuce paradisus malorum puni- illa modcsta; ha^c longanimis.
jirotcgit fortitcr :
(o/-«/«. Ita, Jesu bonc , ita cst. Emissiones islye, Ideoque his duabus nunc anncctuntur, (juasi
inimissiones sunt tuae, immissiones ])er Angclos consummatio ct finis ojjcrum fructus ])o- ,
l)onos. Non posset tales emittere delicias , nisi morum.

tu intrinsccus dclectationes acjute vivie innni- 7. Transeundum jam crat ad arborum aro-
sisses. Signalum cst supcr nos iumen vu/tus tui maticoriim dis])utationcm , ad dclicatiorcs sj)c-
Doininc ; dcdisti icctitiain in corde nieo ^. Si- cics, ad emissioiics cyjiri cum nardo; nisi mala
gnatuni est suj)er nos, quod desuper nobis punica odore suo nos adhuc traherent, et fe-
imprcssum cst. Cui divini luminis imago desu- stinantem ad alia retinerent scrmonem. Nos
j)cr inij)rimitur , intus in cordc la^titiiv spiri- D nialorum ]>unicorum jiarabola rcsj)icit, (jui re-
tiialis ubcrtas cxj)rimitur. Ideo gloriosne cniis- gularcs cclebramus couvcntus, (jui sub uno
sioncs filiae regis ab intus sunt. Einissioncs tuce continemur Ordinc cjuasi grana sub cortice.
,
jiaradisus. Non sunt cxiguae dcliciarum intrin- Atque ntinam haec grana imitemur, similiter
sccus copia?, de quibus integer j)aradisus cmit- in coh.nercntia cordis unanimes, siciit in con-
litur. Utrumquc habcs, ct j)aradisum coiiclu- clusioiie (juadam Ordiiiis. Pciic iiuliscrcta facie
sum, ct j)aradisum cmissum. Illc cst iii j)iiritatis hujussibi mali grana coha-rciit : numcri singu-
affcctibus; hic, in aclibus j)ictatis. lllc intus laritatc magis distant quam spccic. Discamus
est, hic de illo jirocedit, et probat illum. Utra- et nos ab invicem numcro diffcrrc, iion animo.
(jue dclcclabilisest, etconscientia,clcoiiversatio Non rixantur in\icmi, iiou coiitra corticciu
'
Apoc. V, 1. - ' /achar. xm, 1. - 3 p.sal. vi, 7. Psal. * Jacolti 111 , I
•^
Prov. xxxi , 2.^.
249 IN CANTICA, SERMO XXXVI. 250
'""
niurmurant, non tentant illum perrumperc; videntur verba libri signali. Ita est, signata
patienter se sinunl ejus quasi alvo concUuli , A snnt et obserata. Quid nobis, Jcsu bone,
ut quodammodo dicere ilhid videantur : Eccc sponsje tufB laudes proponis, non quid vir-
si
qiiani bnnuni ct qiiain jiicnndum , habitnre fra- tutis ^ intus contincnt, ipso depromis? Tu fenos
trcs in nnuin '
! An non, (Vatrcs, in hoc Ordine clavem hujus horti conclusi tu signasti tu ; ,
nostro, acsi in corticopunico, passionis Christi rcsigna, tu solvc;tu, inquam solve septcm ,
per imitationem color rutilat? Denique velut ista signacnla. Nemo novit qua; sunt illa intima
quaedam hujus niali grana sunt, qui sibi nati- sponsae , illa abscondita tua, quibus adimpletus
vum ducunt sub disciplinai regularis corio cst venlor ejus. Nemo novit illa nisi tu, ot cui
contincri; nec tam premi se censcnt, quam pro- volucris ipsc rcvelare. Utinam et nos simus,
tegi. Absit amor proprietatis , absit amor pri- qui facie rovelata gloriam sponsa;, qua^ ab intus
vatae potestatis, et hujus te mali granum exhi- cst, spcculari possimus. Magna gloria ejns in
bes. Discant alii nostro invitati exomplo quam mysterio tam numori, quam nomininn istorum.
bonum sit, et quam jucundum habitare in B Et quidem hic, quantum donante Domino qui-
quodam arcto connnunionis, et sub munimine mus inspicorc, scptenarii sacramcntum , aiit
corticis. Charitas uniat, et cortex muniat. Quot spiritualitatem , aut univorsalitatem indicat gra-
videtis ordinata collcgia, tot intelligite velut tiarum. Id enim frequens et usitatum est in
qu.-edam mala punica, qiiaj dc fonte fluxere sacris Litteris , nt septonarius numcrus intor-
Baptismatis. Denique crcdcntiuin , ut lcgimiis, protetur dona illa, qua; porfecta sunt, et qiiar*
erat cor unuin et aninia una^. Ex illis quasi

, desursuin siint. Divisioncs gratiarum sunt, ot
granis tantarum congregationum ordinate ot divisionos niinistrationum sunt, et divisioncs
unanimiter viventium mala punica prodierunt. operationum sunt idom autcm Spiritus divi-
:
Illos primos credontium conventus non addens singulis prout vult ^. Alias aliis dividit,
stringebat adhuc instilutio Ordinis, scd instin- sed in sponsa quasi colligit ot confort univcrsas.
ctus amoris. Non modo duccbant utile, non Non particulatim dividuntur illi, qiiasi divis.Te
modo bonum sed otiam jucundum habitare sint in illa. Aliis ot dividit-, et donat; illi nou
,
in unum sicut unguentum quod descendit in C tam dividit, quam totnm donat
: nisi in hoc :
barbam, barbam Aaron in oram vestimenti ^, eum dividere illi intolligas, quod sclcctim et
,
ab ipso capite Christo Jesii; qui vivit ot rognat pr.Trogative confert illi, vcl in oodom genero
por omnia saecula sa?culorum. Amon. gratiarum am])lius, vol spocialiter in alio. Pos-
-
set alias arbores aromaticas cnumerasso ; sod
* — ' " ""• •'" ""' — suflicit septom ,
propter cani., quamdiximus,
vel spiritualitatis, vcl univorsalitatis signili-
cantiam.
SERMO XXXVI. Nunc arborum istarum nomina, et naturas
2.
adducamus ot sub umbra ista-

in discussionos :
Emlssiones tiiec paradisiis malorum punlcoriim ek

,
rum immorari jucundum vidctur, et fructiis
Cantic. cip. iv, ^*-. 1 3.
carum dulcis erit gutturi nostro. Umbram, li-
guram i])sam intolligo fructiim, voritatom :
Dearum. Quomodo non dulcis sonsuum fructus',

quando ij)sa verborum grata sunt folia? Et
1. Emissiones tuce paradisus malorum pu- scitis quantam auditui vostro dat affoctionom
nicorum cum pomorum fructibus , cypri cuin et hetitiam tam dulcium frequcntia vocabulo-
nardo; nardus ct crocus,ftstula ct cinnamomum rum. Poterant ad |)ormo\cndiim affoctum ista
ciim univcrsis lignis Libnni , myrrlia ct aloc cum sufficere sufficit quidom affoctui simplicitas
:
oninibus primis ungucntis. KcyT^YO\nc\\)\cvi<\\\m ista : nam intollectui sufiicere nequit. Mos go-
cst; nam ibi terminavimus. Septem hic enu- rondus est ipsi, qui pasci vult scnsuum veritato.
merantur arboros aromatice, qu.Tc dicuntur Dulcitcr auditurh.a-c dnlcium inculcatio vor-
eniitti de fonlc signato. Et quidom vorba h.-oc borum. (jpri cum nardo, nardits ct crocus , fi-
' Psal. cxxxtr, 1. — ' Acl. iv, 32. 3 Ps.il. cxxxii, 1,2. — 4 1 r.or. xri, 4-1 1.
" Alias , vcrilatis.
'25 ClLTJ-.RFnTI ARRATIS 252
stiila ct cinnamoniii/n , niynha ct aloc. Ahsit '" sa- ligiira, iri plcmiiu o1<m» fervoiile (ioliiiin de-
auteni ut noii niiilto tliilciii.s iiUfiliântiir. Ma- sceiulit '. Qiiis «lal)it iiiilii lantain ahiiiKlantiani
gna* sunt corporalcs in arhorihiis liic cniinie- olci, ct olci rcivciitis, iil totiis imincrgar et con-
ratis dcliciaj, scd qnanto inajorcs spiritiialcs ficiar ? qiiis <lal)it niilii laiitain al)iiii(lantiain olei
sunt qua; Hgurantur in istis? JS"/wm/o«r.v, inquit, et seminis cyprini , nt iinj^nenlariaj confectioni
tute paradisus nialuruni punicoruin su/it : suiit siifliciat ? Non omne seincn li<X'C olci dccoctio
etiam cypri cuin nardo. Boniis cniiii ordo, rccipit, non onincm vult fructuin. l)cni(iue
post lahorcs palicntiiv, |>ost verccundiain |)U- non omnc opus contcmplalionis immisccri lae-
doris ad unyucnta |)rolicisci , ct ungucnta rcga- titiai potcst. Opera extcrioris solliciludinis, ct
lia.TNam et dc cypri scmine regale conlici solet usus contemplationis confici simul non possunt,
unûcntum. Et quia in nialis punicis rcgularcm ncc in iinam coagulari qualitatem. Quos ergo
interpretati sunius unaiiimitatcm conscqucnter ; fructiis li;icc confcctio recipit ? lllos plane qnos
iiis verbis ct ungucntis regiis cxccllentem Apostolus cnunicrat : /'/«<Y«i aiitcni Spiritus
quamdam sublimitatcm intcUige. Qui sc, \n-^ gaiutiuni, pax ,

paticntia , longaniinitas , fidcs
(\\\\\., Iiumiliat, cxaltahitar^. In paticntia ct in mansuctudo , nwdestin, contincntia , castitas ^.

unanimitate, quid , nisi liumilitas ? Humilitas Hi fructus cum oleo contcmplationis conve-
ncc contra injuriantcs tunict, ncc supia con- niiint, ct quasi in unain coeunt naturam. Sed
sortes se tendit. In malis crgo punicis humili- et illud scmcn liuic confectioni maxime conve-
tas, in cypro sublimitas : in illis labor, in his nit , de quo legitur : Scnicn cst vcrbuni Dei^.
delicice.Cypri, ut aiunt, semen decoqui oleo Dcni<pie et semen cypri, cum manna similitu-
solet, ut ungucntum cxprimatur ex eo. Alii dincm quamdam habct, quo veibiim Dei in
seminant in lacrymis, scd sponsa in olco. Se- figuiatum accipimus. Utrumquc enim ct nianna,
mina nostra , opera nostra sunt. Hajc si habent et cypri semcn album cst et simile semini co- ,
hilaritatem, quasi in oleo dccoquuntur. ]\on riandri. Lex Domini immaculata cst''. Haec non
salis est oleointingi, nisi sint cocta et confecta vult aqua saecularis discuti sapientia;, non ejus
in oleo, et quasi in ipsum oleum conversa. asscrtionibus firmari, scd olco S|)irltus, ut spi-
Quod in olco calcnle decoquitur, olci ipsius C ritualis scnsus, ut unctio Spiritus cxprimatur
imbuitur natura. Coquuntur et conficiuntur se- ex ea.Hujus meditatio et contemplationis lae-
men cypii et olcum in unam unguenti qualita- titia facillime commiscentur cum sibi conjun- ,
tem. IMira quidcm confectio laboris ct hetitia?, gitur verbi studium , et gratiae oleum in con-
eo niirabilior, quod in labore non labor, sed templalione : et dum illud per istam decoqui-
laetitia sola sentitur. Opus enim exsultationis in tur , facillime ex liac confectione spiritualis
oleo decoctum, in ejus transit naturam. Opus exprimitur intclligcntia, et unctio quse docet
ipsum , ut sic dicam , obliviscitur opus se csse, de omnibus. Et vidc quia non ait simpliciter,
dum amoris pingucdine totum inlicitur. Sed et cypri; scd, cypri cuni nardo. Nardo se Dominus
ipsa interior cxsultatio de opere capit augmen- fatetur pra?unctum in sepulturam". Quid crgo
tum : sic cnim et oleo semen confert, et olcum in nardo , nisi nientis quietcm intelligis? Idco
semini, quando cum exsultatione operatur spon- cum cyprojungitur, eo quod omnis contcmpla-
sa , et de ipso opere magis exsultat. tionis usus quiete incntis indigcat.
3. Unguentum hoc rcgium est. Jesus ipse li- D 4. Cypri , iiupiit, cum nardo , nardus ct cro-
benter ex hoc inungitur hilarem enim datorem : cus. Bona connexio. Crocus cnim tlos quasi au-
diligit Deus*. Etsi unxit £um Pater Deus spi- rei coloris, ad sapicntine ruliluin refertur colo-
unctus est oleo laetitiae prae
ritu et virtutc, etsi rem. Ergo in cypro intclligitur vestigatio; in
consortibus suis; viilt tamen a consortibus suis nardo, vacalio; in croco, visio sapientia?. Jiire
ungi et dcvotionis noslrc-e optat ungucntiim.

, nanlus ponitiir in mc<lio ; ulrique nccessaria ,
Quis dabitmilii tanlam olei c<)[)iam , in qua om- id cst vcstigationi ct visioni. Naiii nec invesli-
nes operum nicorum fruclus dccoqui jiossint, gari sine vacatione mcntis vcritas potest, ncc
et cor meum tolum confrigi ? Evangelista Jo- vidcri cum inventa fuerit. Accipe ergo in cypro
annes siib typo vitfe contemplativa; sub spon- studium; in narilo, oliiim; iii croco, utriusqiic
> Luc. XIV, 11. — > II Cor. IX, 7. — 3nieionyin. lic Scripl. F.ccKs. - 4 C.aliil. v, 22 , 23. — ^ I.nc. vni, II. —
^ Psal. XVIII, 8. - 7 Mallh. xxvi, ,T , 8.
253 IN CANTICA, SERMO XXXVI. 254
fiuctum. Noli de caetero, sponsa, noli dicore, '^'êxsurgis in altuni. Puichra ascensio scd vide :
Quia fusca sum ; noli aniplius te decoloratam A ut descensus cinnamomo sit similis. Cum te ab
vocare'. Jam enim sponsi ipsius testimonio ascensu illo et excessu aliqua rationabilis causa
croceo colore resplendes, quae crocum emittis. revocat et restringit , esto velut cinnamomum.
Bene croceo nitet colore ,
quem non infuscat CoUoquia tua, conversatio communis gratiam
quem non taedii et deficientis animi
fatuitas, spirent. Et si de voluntate tua et proposito ali-
moribundus pallor inficit sed sapientiae fulgi- : quoties reflecteris , ad senioris arbitrium refle-
dus, et rutilus charitatis color exhilarat. xa et quasi fracta sit voIuntas:non murmur
5. Si velimus haec ad Christi personam refle- resonet, non querimonia. Esto cinnamomum :
ctere, congrua plane interpretatio sequitur. emitte spiramentum gratiae, non responsum
Quis magis oleo decoctus est gratiae ? Ipse in injuriae. Ideo confractum visibile spiramentum
manna intelligitur, ipse seminis cypri speciem emittit eo quod virtus humilitatis in infirmi-
,
tenet, ipse passionis cruce pressus sacramenta tate vexationis , et velut fractionis, proficit et
salutis et unguenta gratiae profudit : ipse in cy- B probatur. Et spiramentum , et visibile dicitur.
pro patitur, et in nardo sepelitur, et de corde Spiramentum ,

quia tranquillitas servatur in
terrae resurgit in croco. Quasi novus flos et ru- corde : visibile ,
quia relucet in facie.
tilus, quando per resurrectionem ejus caro re- G. His annectit et omnia ligna Libani. Et vide
floruit. Et fortasse in fistula ascendit ad coelum. quod nulla nisi Libani ligna ponit , nec aliqua
Haec enim arbor in altum excrescit; et sponsa quae sunt Libani praetermittit. Cum omnibus
ejus quasi compatitur in cypro, consepeiitur inc[int , lignis Z/Y;fl/?/. Ligna Libani et imputri-
in nardo, et in croco conresurgit. Quid ergo bilitatem habent, quia cedrinasunt; et purita-
consequens est , nisi ut coascendat in fistula ? tem , eo quod sunt Libani. Sola Ecclesiae ligna
Si enim conresurrexit sponso, quae sursum sunt sunt, quae lialjent mystcrium fidci in conscien-
quaerere debet, quae sursum sunt sapere ubi , tia pura, et quamdam quasi iniputribiiitatem
sponsus ejus est in dextera Dei sedens '. Fw^«/a continentiae : sola ejus ligna et puritatem et
et cinnamomum. Fistula exsurgit in altum, cin- perpetuitatem liabent. Bonum plane lignum vir
namomum panuii quidem excedit a terra. In C ecclesiasticus, in quo concurrunt et obviant sibi
fistula altum cernit , sed in cinnamomo altum fortitudo discipiinae, et decor fidei. Fortitudo
non sapit. Illa ascendit, illud condescendit. Fi- et decor indumentum ejus'^. Eruperunt his die-
stula est quando sponsa excedit Deo cinnamo- : bus ligna quaedam ,
quae non piantavit Pater
mum, quando contemperans est nobis. Etsi se '
ccelestis, ligna quse non sunt plantata in'Libano
contemperat, totum tamen cst spirituaie quod nostro. Fortitudinem praetcndtint opcris, in-
jjrofert. Cinnamomum enim cum frangitur, vi- juriarum insensibilitatem, parcimonia; toleran-
sibile spiramentum emittit. Quando frangitur, tiam. Cedrina videntur : sed Libani non sunt
nisi cum aperitur, cum exponitur ? Sic enim quia immunda est eorum mens ct conscientia.
Jesus cum accepit panem fregit et dedit^. , Infideiibusenim nihil est mundum *. Fortitudo
Tunc ergo doctor contemperans se ipsum quasi quidem quae ostentatur et virescit in conversa-
frangit, cum se coepcrit aperire"; cum evisce- tione, in confessione putrescit. Quod \h'\ qua-
rare illa quae intus de supernis latent secreta : si fulgct, hic fetet. In operc quidem videtur
cum memoriam abuudantiae suavitatis eructat. d pietas, in interrogatione infidelilas putet. For-
Hoc est quod cinnamomum fractum visibile titudo lapidis , forlitudo eorum , et caro aenea
dicitur spiramentura emittere. Quare spiramen- non dcgcnerant a patre suo, de quo
est. Scilicet
tum, ct quare visibiie ? Spiramentum, quiaspi- in Job scribitur Induratum cst cor cjus quasi :
ritualia sunt quae dicit : visibile ,

quia manifeste lapis, stringitur tanquam malleatoris incus *\
docet. Qui enim de sublimibus ad ludicra et Male fortessunt, non pro fide, sedcontrafidem.
vanas fabulationes prolabitur, non condcsccn- Non enim emoliivit Omnipotens coreorum,
dit, scd cadit. Fractc quidem loquitur, scd spi- non emollivit non cmundavit, ncc fide can-
,
ramentum suave non emittit. Quasi fistula quae didnm fccit idco non sunt Libani iigna. Omne
:
crescit in aquis, ita inter orationum lacrymas quod nonestex fide, peccatum est^ quomodo :
' Cantic. i, 5. — ' Coloss. iir, 1,2. — 3 ]via,.c, xiv, 22. — 4 Prov. xxxr, 25. — ^ Til. i , 13. — ''
Job xi i,
15. — 7 Rom. XIV, 23. •'

'liia((. cl llorsl. liic adduiit, vel audiri. -]•
GILLKBKRTI ADBATIS 25 G
iioii imilto niaîs qiiotl tst contra liclfni ? INon '*^dilecto. rsain in liis <>iiinil)iis ipsc ^loriatur, et
sunt ligna Libani, qnae lideinon irriyat puiitas. A sponsae sua^ applaudit iimnoiibus Jesus Cliri-
Steriles sunt virtutes , quae non fecundantiir stus; qui vi\it et ic;^'iiat pcr oiiinia saicula sae-
pcr iiilem : sed et ipsa lides sine virtutibus iiior- cnloruin. Aiiicn.
tiia est. Candorein ejus nulla incoutinenti.x» fie-
dat putredo. In ccclesiasticis lij^nis utratjue ob-
viant sibi , fornia fulei , et operis fortitudo. Talis
cedrus nostro plantatur in Libano. llic est, et
alibi non est puritas lidei , et perpetua et qiiasi SERMO XXXVII.
incorrnpta perseverantia virtutis.
7. Ilic eniin eniittitur niyrrha ct aloc cum Fons hortoriim ,
puteiis aqitarum vtventlum , etc.
omnibits primis unguentis. Hae species ea etiam Cantic. cap. iv, f. 1 5.
quae per se corruplibilia sunt, a corruptione

illa-sa servare noscuntur. Quid enim liaec post B
ligna Libani unguenta produceret, si niliil in
eis csset distantiae? Psain etsi videntur similia, i. Fons hortorum , puteus aquarum vivc/i
distinctionem tamen recipiunt. Illa enim , id tium quce ûunl impetu de Libano. Iaca\ntu\[
,
est Libani ligna, incorruptibilitatem in se ba- ])rincipio istius /r>«.y dicta est sponsa et nunc :
bent : ista , id est myrrlia et aloe non baben- , in line, fontis eam impartit vocabulo dilectus
tibiis exibent. Illa imputribilia sunt, ista impu- suus. Ab ubertate inclioat, et in senecta uberi
tribililatem conferunt. Bonum ergo lignuin , et multiplicatur : origini finis respondet. Multai
vere piantatum in paradiso Domini , in monte sunt einissiones ejus, sed ipsa emissionibus non
illo egregio , in monte Libano : quod et ipsum exliauritur. ]\'on arescit mora, non exsiccatur
se continet ne per illicita dcfluat , et sermonis emanatione. In initio bujus capituli dicitur/o«,v
sui rayrrha a tali fluxu alios reddit immunes; signatus ^
; hic innuitur non exsiccatus. Ibi
cujus corpus quasi cedrinum est, et a labiis quales sint emissiones ejus, hic quam sint in-
niyrrha distillat. Myrrha , inquam , et aloe cum C defessae docetur. Copiosi ex hoc fonte rivuli
omnibus priniis unguentis. Possumus quidem et gratiarum emanant, ct sempcr tanien fons ma-
haec ad quatuor cardinales virtutes interpre- net. Ab eo in quo inchoat non se cohibet : ideo
tando deflectere, si intelligamus in cedro forti- hic et ibi fons dicitur. Sed et jam vide quo in
tudinem in Libano, fidem, quae ipsam pru-
; loco cjus aquae fluuntubi, nisi in hortis? Fons :
dentiam informat; in myrrha, temperantiam , enim est hortorum et dclicate fluit, qui non,
continentiam etjustitiam; in aloe, puritatem. ab hortis egreditur, qui non lavat sed rigat , :
Nam hujus arboris gummi dicitur stomachum cujns in hoc omnis usus est, non ut auferat
purgare. Per myrrham ergo exteriora constricta foeditatem, sed ut fecunditatem afferat. Bonus
sunt, per aloe interiora iu hypocrisi ficta non quidem fontis usus mundare, sed mehor fe-
sunt. Habes jam in his haec quatuor expressa. cundare. Ille abluit incpiinamenta iste quasi :
Primo constantiam, ne ad tempus credas,et alluvione quadain gratiarum comportat au- ,
in tempore tentationis recedas. Deinde piu- gmenta. Ille germina lota reddit hic lajta. Ille :
dentiam, ut sit rationabile obsequium tuum. DpaLens est in ablutionem peccatoris ct nien-
Sic myrrha mortilicandae carnis sequetur, cum struatae hic signatus est in deliciis sponsje. :
habucris zeluin secunduiii scientiam. Quarto Tota pulchra es,ainica mea, et macuUi non est
loco aloe, cum ipsum cor offertur et adoletur in te''. Ideo nonnisi fons hortorum dicitur, fons :
ut siinul sit et in myrrha mortificatio carnis, deliciarum.

et in aloe emundatio conscientiae ab operibus 2. Denique quam varius et mnltipU^x est
mortuis, ad serviendum Deo viventi; ne siiiius ca'Iestium deliciarum modus, tantus videtur et
servientes ad oculum nec quasi liomiiiibus numerus hortoriim. In alio rubciit rosa*, in alio
,
jilaccntcs, sed magis Deo. Noniie beata vere candent lilia , colorenupie flores viola^ piirpn-
sponsa, cui tot blandimenta dicuntur? Mnltum reum redilunt. Tot horti suiit,quot virtutum
immissum est ei, quae tot einittit miinera grata plantationes simul collectae : iibi laiilum llos
C.mlic. IV, n. — ' Il)i(l 7,

257 IN CANTICA, SERMO XXXVII ).',!
unus est, quis ibi hortum essc definiat? Sic '"fieri viderentur? Pcrfcctoruin soHdus eibus est
nec una castitatis plantatio, sed nec una justi- A quotquot tamen in nohis imperrecti
sunt,csum
tiae horti potest integritatem explere. Salomon
olerum dcdignantur. Quae Scxculanbus licentin-
qui deUcatus et tcneUus dictus cst , ipse sibi firmis, nostris nec exhibcntur, ncc ipsi cxigunt.
'
fccit hortos et pomaria, et consevk ca cuncti Apud nos perfecta professio, quamvis infirma
generis arboribus. Non , Arbore conscvi , inquit; expletio. Pcrfcctae ph\ntationes, scd incremcnta
sed, arboribiis: nec, Unius generis; sed, cuncti infirma. Irriganda» sunt ut crcscant, sed spiri-
gencris. Exstruxi , inquit, milii piscinos aqua- tuahbus aquis. Pauhis bcne novit quibus aquis
rum , ut iirigarem sitvam lignorum germinan- quemhbet hortum irrigct. Conjugatis copulaj
lium \ Dives quidem in dehciis, qui non rara maritahs usum dispensat^', consolatur pusiUa-
hgna, et quze prae paucitate numerari et scribi nimes, suscipit inlirmos', carnahljus potum hic
possent; sed integram possedit silvam , silvam prajbct^, sapicntiam loquitur spirituahbus qui
lignorum germinantium. In horto quippe sa- dijudicant omnia, sapientiam autcm non luijus
picntiaj nihil sterile, nil non germinans. Sic et B saecuh, sed quoe ex Deo cst, sapientiam aliscon
sponsa phires habet hortos, et cuncti generis ditam in mystcrio. Et si quis ahus hKjuitur dc-
virtutum copiose virgukis est consita. Et in corem domus Domini, locum habitatioiiis glo-
sequentibus sponsae sponsus appLiudit dicens :

riae ejus, thahuni delicias, gaudiuni quo gaudet
Quoe habitas in hortis amici auscullant tc : fac
, sponsus super sponsam, et quo vicissim ipsa
me audire voccm tuam ^. Jure omnino. Quid gaudens gaudet in Domino pKmc hic non hor- ;
enim nisi dulce auscultarc ihi, quae in hortis tuni olerum irrigare tahbus dcbct aquis. Anima-
moratur, et de hortis loquilur? Non auditur fo- hs enim homo non percipit ea qnaj sunt spiritus
ris vox ejus, nec extra hortum ideo amicus : Dei^. Et omnino quisquis siiirituaha vcl agenda
est cpii in hortis commoratur cum ea. Nec tam praicipit, vel inteUigcnda proponit, nonne tibi
in hortis est quam hortus ipsc, Ipsa hortus , et videtur aromaticis in fiortis quasi fons purus
ipse fons, hujus hortos doctrin» suoe flucntis manare? Et bcnc purusjcui non est nccesse
irrigans. Felix sponsa, quae non habet nisi hor- proptcr auditorum pcrfcctionem qui in hortis ,
C auscuUant, nisi de spirituahs vita? puiitatc dis-

tos irrigare
3. An non
in hoc frequenti conventu tot putare, et quasi paradisi incolis dc paradisi
horti, quot animi? Propter unanimitatem hor- propinare fluentis.
tus unus propter differentes gratias horti plu-

: . 4 . Juxta liunc scnsum ,
hortum auditores in-
res. Utinam in his hortis nuUa radix amaritu- telUge, fontem doctorcs. Scd si fons sunt, quo-
dinis sursum germinet, nuUum sit Ugnum modo putcus? Nostis enun quantum niter se
inutile, nuUum quod hortum sponsae dedeceat; distent hi noti fontes et putei. Puteus infodi-
nuUus sit hic hortus olcrum quia olera herba- tur, fons gratis fluit. In iUo aquae recondilae
,
rum ^. Qui enim , inquit, infir-

cito decident sunt , in isto quasi propositaj , et sc ipsas offe-
mus manducet^. Vos autem oleribus

est, olus rentcs uUro. Magna est in istis differcntia, nec
non indigctis quasi infirmi. Quod enim infirmum possunt utraque in aUerutris inveniri. Non po-
est in vobis, fortius est sjecularibus. lUorum test vel fons putei, vel putcus fontis propria et
infirmitas quiescit in hcitis; ad perfecta vestra domestica vindicare sibi : uterque natura? suae
laborat. lUorum infirmitas est uti concessis; ve- D continetur limitibus. Corporaha et terrcna an-
stra quidem citra perfcctum subsistere. Quid
, gusta sunt, spirituales abundant divitia?. Ad
est in vobis esse infirmum, nisi non csse perfe- spiritualia si rcfcramus ista , in codem erit in-
ctum? quid est in vobis esse infirmum, nisi venire fontem et puteum, ct altcrutra ab invi-
summum non apprehendere? Et quid forte, ccm propria communicari. Communicemuscrgo
nisi, ut apprehendatis, contcndere? Idco infir- hjcc, si vultis, inviccm propria, et in codcm
mum nostrum fortius est saecularibus ct, ut ; assignemus utracjue. Accipiamus in fonte suffi-
sic dicam , mclior est infirmitas monachi, quam cientiam doctrina?; in putco , sccretum inillo, :
saecularis benefaciens. Opera quae pencs nos pu- abundantiam ; in isto , alta mysteria. Et quidcm
tantur infirma, quanti crederentur, si ab ipsis bonus doctor, qui quasi dc quodam alto pu-
« Prov. IV, 3. — ' Eccle. ii, ,")

,0. — ^ r,;iiilir. vni, 1.1. — 4 Psal. xxxvi, 2. — ^ Roin. xiv, 2. 'i
1 Cor.
VII, 5 , 6. — 7 IThess. V, \\.~ » 1 Cor. ui, '2. -^ '.i Id. ir, C , 7, 15, lî.
259 GIIJ.FnKRTI AHRATIS 2G0
''"'
tco, ita (le alidito sapientia' lliesaiiro copiosf dilatcl ainoi". Otinin vt cxocrnpatio roliarore
proreit nova et vott-ra. I'utt'ns cst, ijiiia tina-Asitn tnrpi non sinal. Sitpiitlcin lcriatas incntcs
Dci sunt , nenio uovit nisi Spiritns Dei. Spiri- ah an.xiis ciiris voliint lialjcre lestiva gandia ,
tus enini oinnia scrutalnr , etiain prorunila ct vacationein sihi vindicat visio Dei. An non
Dei '
: et quasi fons quiilain prodncit in nie- tibi quidam puteus altus \idetnr ille , in quo
tliuni, et virtutuin liortos irrij,'uos redilit. Ha- reconditi suiit onines tliesauri sapicntine et
hetis ergo iu puteo occultationcin, iii it>nte scientia! Dei? au INlariain tpiasi initeuin aqiiaj
ct)piain : profusitjnein in lonte, et sensuniu jnirissiiuae inliciaberis, quae conservabat omnia
profuntlitatein in puteo. Puteus altus est, scd verba de Cliristt), eonferens in eortlc suo ^ ?
non intliget hauritorio : fons est, et j^ratis fluit. Esto et tu talis putcus pro niodulo tno ,
puteus
Qui sitit, vt>niat , ct bibat de aqnis spt)usa* , tle altus et aniplus.
aquis Bersabee, ut novus exea Saloinon nasca- (>. Isaac pt)St Calumniaj putenin ,
])ost pu-
tur. Et Bersabee Puteus septimus interpreta- tcuin Iniinicitiaruin ,
post hos, inquam , duos
tur : id est ,
puteus quietis, puteus sapicntia". B puteos relictos, duos putcos effodit ;
putenm
Nam sapientia in spiritualium catalogo mune- Latitudiuis , et puteum Satictatis *". In illo coe-
rum ascendenti sursum septima occurrit. pit non rixari cum vitiis , in isto coepit fructii
5. Sicnt et putens sapientiae , ita et Jhns sci- tleliciari virtutis. INoluit cum Philistaiis puteum
pientice lcgitur '. Et fortc iu his duobus gemi- habcre cominunem ,
qui interpretantur potione
nus ejus modus exprimitur : uiuis qui lit per Cadcntes. Putcos inimicitiarum et calumnia?
investigationem , alter qni lit pcr ins[)iratio- rcliquit Philista?is. Coiruunt plaue, qui bibunt
nem. Fontis aquse ultro prorumpunt in puteo : de crroris ct schismatis puteo. Tales puteos fo-
vero terrae perrumpitnr moles ct soliditas pc- , diunt anctorcs, bibunt auditores. Sic infodit
nctratur, ut ad aquam vivam pcrtingas. Utra- Arius, sic Donatus. Alter fidei calumniain in-
que alteri neccssaria est, et industria gratiae, duxit , alter fraternitatis copulam in partes
ct gratia industriae, ct vicariam o|)cm sibi com- diduxit. Ille Trinitatis aequalitatcm haeretica
municant. In vanum cnim laborat tjui puteum delinitione distinxit gradibns ; iste Ecclcsia?
fodit, si non ipse fons vitaj gratis alfluat. Sed ct C unitatem sua praesumptione distraxit j)artibus.
tibi gratis foderis putenm et receptaculum , Dathan et Abiron puteos calumnice foderunt
aquarum pra^paraveris, si fuerit neglectus pu- adversus Moysen et Aaron , et inciderunt in
teus tuus et situ sqnalcns non descendent in , foveam ipsi quam fecerunt, quos terra vivos
illum aquae vivae, non tluent impetu de Libano. absorbuit 7 : potione quam ipsi foderunt, pra*-
Aquae quae desccndunt de Libano , nesciunt cipitati sunt, nomen Philistaeorum interpretan-
puteum candidum et aquae quae
colligi nisi in : tes eventu. Bonus autem puteus, de cujus aquis
cum impetu puteum habere ca-
fluunt, volunt tjui biberit , exaltabit caj)ut, nt)u potione cadet.
pacem. Altum ct capacem eflicics cordis tui Quasi foveam fodit, qui terreni scnsus acumine
jiuteum, si curas terrcnas cgeras; silocum efli- Scripturae soliditatem j)enetrat , ct violcnttM-
cias in animo tuo laetitiae spirituali ; si os tuuin scindit hortnluin Ecclesiae, quoddam incogni-
ajjerias ut attrahas spiritum, et fluant in ven- tuin dogma producens , et obscura mysteria.
trcm tuuin flumina aquae vivae. Ad hoc opus Sed et qui sul)tili scrutinio ct dolosa machina-
prcepnratn sunt foraminn tua in ^//> ///7f/V/7îm D tione fraternae charitatis -'
solitla j)crft)rat, et
tu(v , sicut scrij)tum est tle princij)c Tyri ^. Ca- discordiae vcnam aperit; tjui sc ct)nsj)iratit)num
pacitas intelligcntiae naturalis, qua in dic crea- claudit et signat in puteo, non acquiescens
tionis tuaeprae caeteris animantibus privilcgiatus egrcdi, sed magis ac magis ingrediens in inte-
es, ingentis rcccjitaculi viccm teiiet ad ct)mjn'c- riora schisniatis , et ejns eflt)dicns abvssuui :
hendendas contincndasque aquas visionis et iMiilistaeorum est hic jiuteus, nihil tibi sit com-
vitae. Lcgimus enim Viventis et Yidcntis j)u- nuiiie cum illo. Sensim j)rimo et secreto cre-
teunr'. Qui si j)ost j)eccatum vitiis, vcl innatis, scnnt, et de terrenae et brutae mentis erunipunt
vel sujieradditis , obstrnsus vidctur , aj)criat visceribus , donec jiostea cum imj)cln Huant;
illnin lidcs, sj)es in allum iustantcr tliflt)diat, scd iion lliiunt dc Libano. ]Non lue atjiKV lide-
'
I Q)!-. II, 11, 10. — > Futli. I, :>. — 3 KzihIi. xwiii, [ ;t. — 4 (Ini. xvi , 14. — * Liic. u, 19, 51. — •* <>tMi.
\\\\, '20, '.>.\

,
').'!, 3.1. — 7 Niim. XTi, \-'y.\. a Aliiis, Hiitiiilmitiiti.-i.
261 IN CANTICA, SERMO XXXVTI. 2G2
lcs sunt, non aquae vivae. Non potcsl sibi con- '*®transibunt cum mortalitate mysteria nubila, et
stare discordia , non potest inter parientcs A sine velamine serena veritas ,
propter quani hic
schisma pcrpetua pax servari. Ipsuni schisma torrentem effoderas , hilariter crumpet. Istic
infidum eslsibi, nequit sibi cohaerere diutius, locus est spcculo, illic directae speculationi.
quod charitatis pertentat dissolverc glutinuni. Solet tamen aliquo modo haec speculatio locum
Si quis te ad hos puteos invitaverit, dirumpe , alienum pervadcre : et in loco peregrinationis
si potes , puteos Philistinorum, et aquas pesti- se viantibus hilariter ostendens , invitat ad pa-
lentes exsicca rehnque Philistaeis puteos suos,
: triam. Vcre quidem fcstivus, sed furtivusadliuc
puteos inimicitiarum. istius aeterni et luminis radius, et fluminis ri-

7. Sectare puteos ccelestium dehciarum, pu- vus. Non emicat, non cmergit nisi in hortis, et
teos aquarum (idehum , et aquarum viventium, in hortis aromaticis. O altitudo divitiarum sa-
quse fluunt unpetu de Libano. Esto flos horli j)ientiaB et scientiae Dei, quam similis es puteo !
et horti conchisi non diripiaris et videbis

, ut Non potes exhauriri, aquas vivas cffundis,
: et
quomodo tibi dirumpet Dominus fontes et tor- B aquas salubres et uberes.
rentes. Conversare in horto , si forte et ipse 8. meo lias aquas et
Quis dabit hortulo ,
converlaris in puteum, ct de ventre tuo flumina cordi meo hunc puteum deliciarum? Ab occul-
fluaut aquae vivae. Quaenam sunt aqua; vivae, tis meis munda me , Domine, et ab alienis
nisi aquae non delicientes ? Et quideni bonae parce servo tuo ^. Fac me Libanum asperge me, :
aquae, haustus quarum aestum desiderii sine de- ct mundahor lava mc ^ et super nivem dcalba-
;
fectu refrigerat. Saecuh oblectamenta universa- bor ^. Emunda me a delicto niaximo, et erunt ut
hter falsam praeferunt refrigerii speciem , et complaceant cloquia oris mci , ct meditatio cor-
saecularem concupiscentiam sedant ad horam : dis mei in conspectu tuo scmpcr ^. Fac me Liba-
sed quasi sub ipso ortu statim arescunt , nec num, ut has tibi sempcr aquas effundum. Erunt,
Huuntvcnaperenni; quasi torrens raptim trans- inquit, ut complaccaitti Quid est complaceant,
eunt, et non est invenire in hoc torrente aquas nisi ut utraque placeant, et iitrique placeant?
vivas. Aho quodam Isaac fodit in torrente, et Cui utrique , nisi mihi et tibi ? Quae utraque,
aquas vivas invenit '. Est enim torrens qui C nisi eloquia laudis, et meditatio cordis? Aquae
suavis videtur, sed sahitaris non est, nec sempi- istae viventes sunt ,
quia semper complacent,
ternus quidem , sicut saecularis ille quem j^rae- scn)per fluunt : scd non fluunt nisi de Libano ,
diximus , fluxus v,ohq)tatis. Et est torrens sahi- ncc lente quidem , sed cum inqietu. Magnus
taris quidem , sed non sempiternup : si tamen' impetus violenti sensus amoris : dulces tamen,
effoderis in eo, aquas vivas rcperics. Habcmus, non diflicilcs aditus habet. Magnus impetus
inquit Petrus , firiniurem prnphcticum sermo- ejus ,
qnia usque ad affectum pcrtingit effica-
nem , cui bencfacitis atlendentcs , tanqunm citer, et exhaurit suaviter. IMagnus impetus
tucernce lucenti in caliginoso loco, donec illuce- ejus, cujus vehementiae resistere nil potcst :
scat dies , et lucifer oriatur in cordibus vestris *.

Cum impctu, inquit, de Libano. Expressit cau-
Non exstinguetur in nocte ista lucerna : inte- sam redundantiae, nominc Libani. Munditia
rini enim usus ejus necessarius est. Sed cum locus est redundantis laetitiae, et aquas sapien-
dies aeternus ehixerit, propheticae iucerna ces- tiai salutaris cffundit de candido prorumpunt, :
sabit doctrinae, et htterarii sermonis exsicca- D et candidius reddunt. Congcre in unum , et

bitur torrens. Sive enim prophetiae evacua- quasi in acervum accumula delicias istas. Vide
buntur, sive hnguae cessabunt, sive scientia et considcra puteum , Libanum ,
impctum ,
destruetur; futurae manifestationis respectu tur- aquas vivas. Deprehcndes in his ( si aninio ad-
bidus, ut sic dicam, in modum lorrentis fluit vertas ) aquas istas et serenas esse et secretas, ,
sacrae sermo Scripturae, instruens nos per spe- et vehemenles, et non delicientes, Puteus se-
culum et in aenigmate. Iliius autem , quae cst cretum designat, serenitatem Libanus. lu im-
facie ad faciera , visionis^, verae, ])urae sunt et petu omnis alius exhauritur affectus , acjuic
perennes aquae. Non dccrunt illa; tibi , non tu vivae nesciunt cxhauriri. Bonus ctiam Lib;inns
illis. Cum mortalitatis hujus transierit torrens, fides, eo quod lide corda mundentur. Ab hoi:
' Gen. xxvr, 19. - ' IlPelr, I, 19. — 3 I Cor. xiir, 8, i:?. — 4 Ps.-.l. xviir, 13, lî. — ^ psal. l, 9.
t"
Psal. xvfii, fi , 16.
203 GII.LF.RKRTI ARRATIS 2f>i
Lihano sorena' inlelligontia* M\nx viv.T (luniit ;'"t'sl in (;lnist<t Jtsii Uctiniin) noslro , (|ni vivil i't
(juia nisi credidoritis, non intellijj;etis '. Intelle- A rej,'nat per oinnia sajcula s.X'enloruni. Amen.
etus autein honus , ciijus eonteinplatio nianet
in sa'culiiin sieeuli. llie esl vere vivens. JNani .,.,,.... ,x. .,.».^.,.v...«......»,..
vita a'torna li.nee est ut eognoscainns ununi ve-

rum Doum, et c|ueni ipso misit Josum Cliri-
stum *. Kt i[>se (lliristus noster ost Libanus , de- SERMO XXXYIII.
loetationes vi\as tiiiulens enni iinpetu in sinnin
St, aijui/o ; fl vfiii , ainler, pcr/fa hortuiit niciiiii.
ilileeta'. Ijiso Liljanns , et ipso rivus; siquiileni
f.aiilic. cap. iv, \. IG.
ipso est candor lucis aeternae , ot cmanatio sin-
cerissima. Deloctabilis plano pntous afiectus est
spons.Te, in (jnoin aHerni eandoris radii, ae si
(juidani do Libano rivuli et collignntur ot erfun-

duntur, ut flores et hortos irrigcnt sponsi. B 1 . Affectiones dulces ot sancta; , sunt sponsa;
Bonus ergo Libanus , in queni nihil inquinatum aromata. INam ipsa esthortus. Austro flanto isia
incurrit : et niagnus impetus ,

qui nullo coni- fluunt in dolicias sponsi , sed a(|uilonis ha'c
pesci obice potest. iteruni inclomentia sistit. Frigidus est cniin
9. Deniqne illi aquaj cuin inipetu fluunt, venlus aquilo , et ad flatum (\jus aromata con-
quem nec persecutio , nec tiimes , nec pericu- gelantur. Quamdiu, Domino, advorsitatis aquilo
lum , nec nuditas , nec gladius , separare potost rcgiones nostras preniet ? quamdiu incumbet
a charitate Doi. Tot credentibus populis objet ti hortulis nostris? ([uanidiu Jesu bonc eon- , ,
sunt obices scandalorum , tot o]>posita! moles stringct aromata nostra rigor aquilonis ? Paree,
tormentorum tamen semper fluunt acjuae d(?
, et Domine, parce ab aquilonc sponsae tua?. Diu
Libano. Aqua? enim populi sunt ^. JMagni obi- est quod urget quod premit quod incubat , ,
ces, sed major impetus. Si coneris compescere, spiritiis hic durus ct vehemens. Cumulata nos
plus incres('it, ot perrumpit obstantia. Repulsus undicpie premit adversitas. Dic oi, Dominc ut ,
exsurgit in eumulum, et impedimento lucra C surgat ut cedat, ut sinat locum esse respi- ,
conquirens se diffundit uberius. Puro amori

, randi. Infortunii pau]>ertas sterilis est, et gra-
etiam ipsi obices eooperantur in bonum et in- ves undique parturit casus. Rcs infirraae facilc ,
crementa capit vexata virtus injuriis. Nonne me laeduntur et infclicitatis abyssus aliam invocat ,
silente ista possunt percutere conscientias eo- in voce cataractarum tuarum ^. Occultc adver-
runi, quorum amor incertis et locis et horis sum nos vocas adversa et quomodo si dieas ;
fluit;qui quidem ad tenipus diligunt, et in aquiloni, Insurge, preme , posside. Fumus, in-
tempore tribulationis recedunt? Quid dico tri- quit Isaias, ab aqnilonc vcnict Nobis autcm •*.
bulationis? Etiam exiguae et dubife tentationis non tani funius quam flanima jam imminet ollae
nunquam molem, sed obicem jiassi, fiicile com- succensa3 a facie aquilonis. Ab a(juilone frigus,
pescuntur et reflexo }>roj)osito imjietu irrevo-
, et ab aquilonc flanima. Ita cst Doniine. In du- ,
cabili ad saecularia ruunt. Si inclamaveris juxta ritia manus tuaj adversaris mihi , misericordiaj
proj)hetani Siate , statc, non est qui rever- tuae venas rcstringis; ideo exaestuat animus
* ;
tatur. NuUa illos jiersuasio revocat, non per- D meus ot in moditationc mea exardoscct ignis. ,
secutio jiia magistri, non infelicitas, qua; fre- Gravis istc anxia3 sollieitudinis ignis est, ct ea-
qucnter et fere semjier est in viis eorum. Fluunt lore ejus aromata non fluunt , sed magis si qua
et ruunt et corruunt, ut bibanl in via dc tor- sinis flucre, siccantur fluenta praesertim ubi :
rente volujitatis, quai non exaltabit, sed con- m.igis magisque adversitatnm ajierire sc vide-
(juassabit in tcrra capita eoruni. Beati quidcin tur oceasio.
immaculati in via, qui anibulant in lege chari- 2. Doniine, dolor meus in consj>eclu tuo est,
tatis , (jui ambulant in impetu ubicunujue fuerit ct gcmilus meus a te non cst abscoiulitus. Solli-
impetus sjiiritus, et non rcvertuntur, nec ali- oitudinis mese ratio nota cst tibi : scd nittJroris
(juo sejxirantur obst.iculo a charitatc Dei, qu.x' magis dicerc debuoram ; sollieitudo enim in
• Isai. vn, t), scc. LXX. — ' Jtmu. xvir, 3. 3 A|u)c. xvu, ir». — 4 INaiaiiu. n, 8. — * l»sul. xii, «.
^ Isni. XIV, 3 I.
2G5 IN CAJ^TICA, SERMO XXXVIII. 2(50
moeiorem jaiu coeiît tota transire. Ubi coiisi- ''" interpolationc cjiis aquilonis nniliynitas tenipe-
non fulget occasio, ubi bonre spei

lii se vcl A retur. Extendis sicut in Job leginius) aqui-
(
urabra non offert, ibi non sollicitudinis, sed lonem super vacuum ^ non super hortum. Non
moeroris sunt partes. IMulti gemitus mei , et cst vacnus hortulus sponsa? in quo superius ,
cor meum moercns. ParvuH pctunt pancm , et annunicrata^ phuitantur tot aromalica; specics.
non est qui frangat eis '. Decst cnim qni franga- Et quomodo quiJHmt mcditationis aromata la^ta
tur , non dico de verbi pane , sed de hoc quo- profluere, ubi a moerorc Hbera non sunt studia,
tidiano corporis alimento. Non potest tamen ubi contristat advcrsitas, aquilo stringit? Esto,
ccelestis iHius panis pinguedine repleri anima Domine zelotes aenudare spDnsam, dic aqui-
, ,
niea, dum cjuotidiani hujus panis inopia ma- loni ut surgat, et cum austro dimidiet tempora
ciem quamdam maMoris inducit. A voce gemitus secundum muUitudinem sua. Sic quidem (iet
istius obHtus sum comedere panem ilhmi coele- dolorum mcorum in cordc mco, si consohuio-
stcm. Durus aquilo, exterior adversitas, sed nes tuae laetificent animam meam. Videtis, fra-
multo durior mentis anxietas. Altera, fratres, B tres quaHtcr aquilo ad mensuram sui anstrum ,
vos urget me premit utraque. Ego communi

: j)arturiat et fortc ubi abundavit aquih), supcr- :
attritionehboro in vobis, ct domestica quadam abundabit et auster. Auster enim et prospcre
pr£E vobis, quia pro vobis, Hinc infortunii ca- flabit , et quas intuHt aquilo compensabit in-
sus, hinc forenses insurgunt calumniae. AHi jurias. Ergo surgat aquilo , saeviat, cjuantumH-
submurmurant , et aHi insukanl : et quod non bet fremat, dummodo occasionem, ct quasi
esthumanse industria? providere ne contingat, vim pra^stet flatibus austri. Nonne tibi viden-
•'
improperant cum acciderit. Quidam irritant, tur graves pcrtuHssc aquilonis flatus, quos in
quidam irrident , adversam fortunam ad falui- Epistola ad Ilebraeos PauHis aUoquitur? Ma-
tatem trahentes. Successus bonos quibus ex- gnumy inquit , ccrtamcn sustinuistis passianum :
uberant, sibi imputant, ctquasiaut providen- ct in altcro quiclcm opprobriis ct tribulntionibui

tiae aut meriti credunt , non muneris esse
, spcctaculum facti; in altcro socii talitcr convcr-
divini. Jbuiidant, inquit Job, tnhcrnncula prce- santium cffccti. Nam ct vinctis, inquit, conipassi
donum , ct audacter provocant Dcum cum , ipse C Sed inter tanta aquilonis flabra nuUas sibi
cstis.
omnia dederit in manus ipsorum '. Quidam et viccs vindicavit auster? Imo plane. Deniquc
praidones et provocatores sunt, qui quod Dei audi quod scquilur Et rapinam , inquit bo- : ,
est, ipsi toUunt, dum sibi Iribuunt ; et divinae norum vcstrorum cum gaudio susccpistis , cogno-
donum gratise ad propria3 inflcctunt cffectum mancntcm sub-
sccntcs vos liabcrc mcliorem ct
iudustriae.Quid impensa desupcr vobis bcnefi- Quid? cum ApostoHirent gnudcntcs
stantiam ^.
cia improperatis nobis?An quia clementiae di- a conspcctu concilii , quoniam digni habiti sunt
vin« circa vos oculus bonus est, ideo vestcr pro nomine Jcsu contumcliam pati^;nont\c iihi
erga nos nequam est? Cur vos divina beneflcia videtur contra aquilonis graves impetus leniter
paratiores reddunt ad derogandum quam ad ,
ipsis austcr spirassc ? Considera tristia iiht sab-
erogandum ? bata sepuUurae dominicaj. Nonne velut ad aqui-
3. Vides, Domine, quot cx jârtibus aquilo- lonis flatum , Apostolorum corda infidelitatc ct
nis nos flabra molestant; undiquc perflant in- timiditate quadam diriguerunt? Resurgente Do-
commoda, murmura, probra, Inter lutjusmodi D mino ca'pit auster lcnis hortum ejus pcrflare.
doh)res distractus et constrictus aninius , austri Totis his dcniquc quadraginta dicbus in multis
h.'nia ncscit flabra recipere. Exsurge, Domine argumentis dominica; resurrectionis et vcritatis
non praevaleat aquilo; satis est quod jam diu fides, et libertalis fiducia sensim incremcnla
insurrcxit, quod incubuit : dic ut surgat , ut sumpserunt, Ipso die Pcntccostes, quando fa-
discedat, ut cedat austro. Succensa jam pridem ctus est spiritus vchemens in coenaculo ubi crant
est oUa a facie aquilonis ^, scd tu Domine, , Apostoli scdcntcs, soluta cst onmis congclatae
austrum cmitte, qui faciat medium fornacis hu- mcntis frigiditas , sicut torrens in austro : et
jus quasi ventum roris flantem. Non audeo deinccps vcrbi virtutumquc profluxerunt aro-
continuos auslri flatus roirarc : surfieit si vcl mata.
' Thren. iv, 1. — ' Jol) xii, Uci vm. 1,13. -»

Jol) XXVI, 7. 5 llcl)i-. X , S.-^-a i. - ''
Ad. v, 'i I,
" Alias , matcnam.

2G7 GlLLEnER TI ARBATIS 208
4. Sfil nimi(|ui(l kUmioo lujiiilo diiMis (iiiievit? ^''vit, (jiii niliil ei «juixit sinistriim infcrre : quin
INonne iiuilto vfliciiieiitius porsocutoiuiii iiisui- A etiam gloriic viro justo comjiortavit augmen-
rexit proccllu, ct inipetus haereticai tcinpestatis? tum, (juando virtiis ct piobata cnituit, ct pro-
iuiin(]iii(l non aenuilationc quadain tcntationis vocata excrevit. De vicino in liortum tuum im-
aqtiilo, anstro sc opposuit gratia'? Quasi soliis j)ingit : situs est cnim in latcribus aquilonis.
hortuni j)crHarc conatur (luodani rigorc diiri Eflicc illuni nobis, Doininc, dcxtrum ; temj)cia
spiritus, aromata rcstringcrc volcns iic tluant : illum flatibiis austri. C()oj)ciatiir cniin nobis
scd tanto latius fluunt. Adversitatis et prospc- etiam aquilo in bonum tuai dilcctionis, etiam
ritatis altcrnis mbtibus nunc provocata, nunc austro afflante. Sive jussus, sive j)crmissus sur-
pacata spoiisa Cliiisti Kcclcsia cjus, aromata gcre a^juilo tribulationis, non nos terreat. Mo-
virtutuui profcrre non dcstitit vel non dcsinit. diciim ciiim et consolationis auster succedct,
In j)ersccutionc virtus enituit, in j)acc auctus clsi non intcrim intercidat. Ubi enim abundavit
est numerus. In illa fortes probantur : in ista afflictio, abundavit ct gratia.
Quid ergo juimitivam Ecclc- B

fbventiir infirnii. 5. Sed quid vobis, fratres, de exteriori dis-
siani luinc mcmoio, cum adhuc,
ctsi non tam j)uto tribulationc? Alius solct vos aquilo perur-
vehcmcntcs, frc(picntcs tamcn aqiiilonis impegere. Ab hoc vobis Dcus aquilone j)arcit, alios
tus sustinet hortus sjjonsi ? Altcrnant circa illum interponens, (jui saecularis tumultus et tribula-
vices auster et aquilo. Gravis impetus hoc tem- tionisimpulsus frequentes excipiant. Exterior
pore Ecclesiam imj)uHt, et quidcni ab aquilonc. vos cura gravis nulla perstringit quia de jure ,
INam indc est origo schismatis indc oritur, et : nuUa contingit neo tamcn immuncs esse vos
:
ibi moratur; solus illic aquilo j)remit. Dic ei sinit.Quos exterior cura non valct, interior
Domine, ut surgat, ut discedat. Voca et dic Benc cum illis agitur in hac parte,
afficit taedio.
austro : Veui, pcrjla hortum ineiim , ct flaant quod exterioribus non patent sed nihilominus :
aromata illius. Non dico austrum fclicitatis ct aquilonem non effugiunt, dum sibi in interio-
securitatis tcrrenae; nam hic austcr frequenter ribus non placcnt. Festiva prius gaudia ver-
aromata stringit et exsiccat : sed austrum voca tuntur in fastidium , et hilarem mentis faciein
graliae tuae. Et si ita necesse est, et aquilonem C tristitia commutat. Felix cui non est haec com-
in illuin sterilem hortuin mitte, non obstinatio- mutatio. Sed quis tamen est? quis enim est quem
nis , sed vexationis aquilonem , ut ipsa vexatio non aliquoties et taedium oonficiat, et exulceret
dct intellectum auditui ad obediendum. Aqui- tristitia? Denique ubi prosjêi-o ferebamur na-
lonis rigore flagclla hortum tuum : hoc quasi vigio ibi j)aulo post vadosa incurrimus
, et :
verbere excita torjjorcm ejus, ut avidius ad au- secunda lerentibus aura turbo adversus erum-
stri se lenia spiramina confcrat. Tam jiartibus pit. Etiam ubi non exstat ratio, instat turbatio.
«juam temjioribus austcr ct aquilo circa hortuni Causa non cminct et ira imminet. Irascitur ,
iiostrum vices alternant. Sicut cniin nunc flat liomo quam irrationabilitcr j)atitur, et cujus
irae
auster, nunc aquilo : ita hic auster, et illic detestatur motum nescit exortum. Spiritus hic
,
aquilo. Aliquotiesautem ct simul flant : sed alter durus ubi vult spirat : et nescis unde veniat,
foris, et altcr intus. Foris aquilo, ct intus au-r et forte quo vadat. An magis quo evadat? Nain
ster : ille furcns, et istc fovens. Frcmat aquilo, cx se ad niaUim talis affectio vadit, sed fre-
et tumultuctur foris :tantummodohortum intus D qiicntcr evadit ad bonum. ]\on pcrtingit quo
non j)erflet, intro non penetret, intimam quaj ])ergit, sed facit Deus etiam de tcntatione j)ro-
est in Christo non constringat cordis laetitiam.
, vcntiun. Quando vult ij)se inducit aquiloncm
Quando Dominc cx intcgro gclidus illc sj)iri-
, , quando vult dicit, Jquito, surgc. Et si interim
lus (juiescet? (juando crit, ut jam non timcatur dc cjus molcstia quereris, scito tc tali magiste-
a facic frigoris cjus? Fundata cst civitas tua, rio ct commcmorari, et commoncri. Comme-
hortus j)lantatus in lateribus aquilonis. Ilic moraris, ut aquilonis viciniam attendas; com-
ventus in Scrij)turis dcxtcr vocatur. Ideo Job moneris , ut rigorem (>jus cffiigias. Non subesl
talem super co dcjônit querelam : Ad dextc- tibi , dimi iu latcribiis a(|uilonis situs es, cjtis
ram , inquit , Orirntis r^damitatcs nna' illico viciniam fiigcic : scd tamcu violcntiam cvadere
surrexcrunt^ . Jure ventum illum dcxtrum voca- j)otcs. Dum liic suintis, scnij^cr vicinus cst. INon
.T(il) xxx, i:>.

2G9 IN CAINTICA, SERMO XXXIX. 270
cst semper violentiis : secl postquani gyravinius ''"adjuves cam , habitabit in aquilone anima ejus.
per aquilonem , ssepe reflectimus per meridiem. A Quis enim consurget adversus aquilonem , nisi
Etiam cum impulsum non sentis, liabe suspe- tu ,Deus, qui venis ab austro? Bonum aroma,
ctam viciniam ejus. propositum sanctum et conscientia pura : sed
6. Quando tamen ejus turhines evades, nisi non ftuit illi, qui boni istius deliciis non frui-
lenis auster vocatus adveniat et sic expandas ; tur. Veni, Jesu bone, veni; perfla hortura tuum,
ad auslrum alas tuas, ut in coelesteni plumescas ut fluant aromata ejus sicut torrens in austro.
volatum? Si tamen se intermiscere nititur aqui- Ipsa est hortus, esto tu auster. Te irrigantc erit
lo, et nascentes in novitate pennas gelido re- anima ejus sicut hortus irriguus, et te ilanle
stringere spiritu; pennas a volatu, et aromata non delicient ejus ai-omata qui vivis ,
et regnas
restringit a fluxu. Strinyit, inquani , non tollit. in saicula sa;culorum. Amen.
Vehemens enim taedium et amaritudo cordis
non evertit. Hic turbo
virtutes ipsas exercet,
propositum sanctum impellitquidem, non tollit. B
Stringit laetitiam,
afficitur animus ,
non
sed
tollit
non
constantiam. Ta^dio
conlicitur. Tristatur,
SERMO XXXIX.
sed obluctatur tristitiae suae. Non est minus for- Surge , aqiiilo ; ct veni , auster ; perfla liortum nicuni
tis sic affecta virtus, sed minus felix.. Quid illi et Jluant aromata iliius. Cantic. cap. iv, >. 16.
cum vitio, cuni quo rixatur, cui belluni indicit?

Quasi suum non est fastidium cum quo foedus ,
non contrahit. Molestum patitur, non propitia-

tur illi. Denique non ipse animus hoc operalur, 1. Exple, Jesu bone, quod jubes, transfer
sed magis aquilo, in cujus lateribus habitat. Ideo austrum de coelo, et induc illum in hortuni
detestatur illud, eo quod advcrsus virtutem ejus tuum in animani sponsae tuae. Hoc ftatu leni
,
molimina sentit. Qui sentit, ipse scit quanto solve tajdium, solve tristitiam ab ejus affectu.
cum taedio illud boiiae conversationis taedium Nam utrumque in vitio est, et praefert specieni
tolerat, quomodo fastidit fastidium illud, quanta C aquilonis : utrumque nientem ligat, et praepedit
cum amaritudine obluctatur amaritudini illi, a |nirae [iiofluvio quodam lastitiae. Quid tinior?
amaritudini violentaj, qua? de jugitale exercitii nonne et ipse rigore gelido constriiigit aflectus?
disciplinaris invito se ingerit. Ad austrum ani- Ab alienis parce, Doiiiine , sponsae tua;. Quid
nius ex voto se vergit : et ecce aquilo adver- magis alienum ab ea, quam timor qui- non cst
santi, et iavilo se importune immergit. Durum in charitate, cum ipsa tota sit in charitate? Ille
est sustinere a facie frigoris hujus , et fugerc servilis est, illa in libertatem vocata. Vidistis,
non subest ad votuni. Laborat aniinus et disci- fratres, hestcrno sermone viruni meticulose in-
plinae taedio, et hujus Isedii odio. Molesta est cedere, ut institutionis prinui subiret eleiiienta;
utraque alfectio, et non dulcescere quod ele- quam morant«, et quam nutante proposito
yeris , et sentire quod oderis. Molestum utrum- discijdinoe rudimentis se passus est insigniri! Et
que, et propugnare disciplinam, et propulsare bene noslis , dum adliuc saecularis erat, quani
desidiam. largos eleeniosynarum livulos nianus ejus fun-
7. Quoinodo, Jesu bone tantam tanidiu to- ,
D debant. Quid erat causae, nisi quod menleiu
leras vexationem dilccta; sponsae tux? ttesidiain ejus in liac parte timoris perstrinxerat aquilo ?
invita patitur, et quasi voluntariam in se sic Auster scilicct illam ex parte afftavit , sed non
puniendo persequitur. ^gorriine tolerat quod jierftavit; ideo clccniosynarum j)i'oiiij)te jtiofu-
non ad votuiu in te qui bonuiii ejuscs, soluin
, dit aroinata. Sed abieiiunlialioiiis juutiosissimus
deliciari valct. Sibi iinputatquod sudert iiivita. ille aronialicusque liqiior j)ost niultos conatus
Stiniulator ab axjuilone venit illi , sed stimulus vix tandeni ab ejus animo tenuiter exj)rinii j)o-
iste ad preces sponsam insligat. Hoo stinmlo luit. Plane similis erat evangelico juveni , qui
castigata, ad supplicationes se confcrt, quae se aj)ud Dominum de legis observatione gloriatus,
prius in aniplexus paravcrat. Miliga sponsa; cvangelicae jterlectionis coarctatione j^rojiosila,
tua;, Jesu bone , a diebus his nialis. Nisi enini Iristis abscessil '; nisi quod ille trislis abscessil.
• Maltli. XIX, lG-22.

•J7I GILLKnKRTI Aun.vris 272
liic iiuainvis tiislis, atixssil taiiim. \ iilck' li-'" signatur : quod ul llaliiiii aiistii coaclio lollilur. ,
iiioris aquiloiuiu Uaiitriii sub Itj^t; : iilto tlc A Cliaritas nou potcst cogi yralis liuit nt)n ne- ,
;
ju*cij)uis flcctisquc aituiiatibus lara flu.\erunt ccssitatc , sctl arhitrio fcrtur , austro tanicn
in ea. Idco dic Pentocostcs, quando Sjiiritus (lante. Arbitrii cnim quid confcrret libertas, si
vclicnuns lla\it ab austrt), tt)t ln)niiiiuin niillia, non asj)ii'arct austcr ^Tatia-? Nam ctsi arbitriuin
vcritatc, vcrbo, vita s|)irilualitcr ()i'ollu.\('ruiit '. ubi cst, scnijicr libcrum est; non tamen libe-
Non eos rci fainiliaris ciira constrinxerat dc rum ad omnia id essc damus : nec electionem,
reliquo. nec exsccutionem onmium liberam liabet. In
2. Libera quidem ab lioc a(|uilone satis duro, eligendo semjjer est libertas, sed non est sem-
corda larjîus jjrolluunt in coiitciiii)latione et j)cr atl cliyendum. liliyere namque nisi liberc
tliaritatc Dci. No/i cuccpistis , intjuit, spirituin non j)otest : sed est aliquid, quotl non eligere
scivitntis itciu/ii i/i tiiiiorc, sed acccpistis spiii- pcr st; jiotest. Sui juris voluntas est; libera est
tuin adoptionisfilioruin, in (pio cla/na/nits, Jbba, cum atlcst : sed non est anlmus ad omncm quam
yW/'. Ille aquilonis sjîritus erat, hic austri : B oj)ortet adesse voluntatcm liber , cum abest.
illc i;ravis, liic gratus. Itlco illi, tanquam yravi >"cc mayis sui juiis cst, rjuod inlcnsam liabeat
et ju)ndcit)so jjrcnu-ntiquc dicitur, Surgc ; liic voluntatcm quam Iiabct, nec quod liabeat vo-
tantjiKuu laHus yratusque invitatur, ut veniat hintatem bonam. Scd quantum jôst lajisum in
et jjcrllct horlulum sj)onsi. Illc j)u;nam liabet libcrtatc ct)nsistit arbitrii ,
quod vult animus ,
hic jMoflua i;audia. Ille minax est hic blandi- , scmj>er libere vult: scd non cst libcrum ci quod-
nientis dcliciisquc iiianans. Rogabo inquit , libct , ctiam quod oj)ortct , velle. Est enim liber-
Patrc/n incum, ctalium Paraclctuindabitvubis^^: tas, qua; sine voluntate qua non est, et sine
hoc austrum invitare , et dicere ul veniat , et
est non cst voluntas et est libertas quaedam, quam :
I)crflet hortum suum. Pcrfhi liortu/n /ncuin , ct non semj)er comitatur voluntas. Illa est in vo-
//«f «^ «/'«///fl/rt <'yV/jr. Ouitlam fructus , nisi j)icssi luntatc; hcec est in quadam volendi nicullatc.
coactique, liquorem non funtlunt. Fructus au- lHa cst in ij)sa; hjec quasi ad ij)sam. Istam pos-
tem qui sunt in horto tam delicate dcpicto sumus, et illam cogimus. Et visus quaetlam est
prcssionem non exspectant cogi nesciunt, sed : C vidcndi virtus in oculo, et visus nihilominus
austro ])crflante fluunt ultro. Intuemini mundi quaîlam jwssio in videndo. Sic et in animt)
sapicntiain. .\t)nne violcnter cxprcssa vidctur dititur intellectus et potcntia naturalis ad in-
,
ct lonijo claboiala tam cxcrcitio, quani studio? telliti;endum , et usus potentiae. In arbitrio simi-
At in nostrae auctoribus jihilosoj^hia?, et velox, litcr hsec occurrit distinctio, ut uno sub nomi-
et vehemcns sapicHlige prorupit abyssus. Vultis ne, et aj^titutlo intelligatur, etactus. Utrobiquc
vclocilatem autlire ? Cu/n stclcritis a/itc regcs ct arbitrii libertas est, et ad arbitrandum, et in
prccsidcs , nolitc pranicditari ; dabitur
cnim vo- arbitrando et cum in malo cst, scmj)er serva
:
bis iii illa hura quid loquainini. Vultis vehemcn-

est. Illa quidem eo ij)So serva, quo inlirma tam
iiixm'^ Ego,imimt.,dabuvubis osctsapicnliain,
ad bonum ,
quam contra malum. Libera est
/'/// non potcrunt resistcre (uhcrsarii vcst/i ^. volunlas mala eo ij)so quod voluntas : sed ser-
Quomotlohajc tani subita et tam serena proflue- vilis eo ipso quod mala. Omnis enim qui facit
rcnt, nisi hoc austro afflante? Audivistis jam j)cccatum scrvus cst j)cccali'. Pcccatum cnim
,
unde vcnerunt aromata vcritatis tam j)roflua et D quem occupat , stringit et ligat : captivat duni
parata tempore suo. cogit.
3. Charitas nonne et ipsa diffusa est in cor- 4. Sed tu, Dominc, converte eaptivitatem
dibus nostris j^cr Spiritum sanctum tjui datus nostram sicut torrcns in austro^ Emitte spiri-
est nobis ^? Multa sunl art)niata qucX' j)rofluunt tum tuum, ct rcnt)vabitur antiqua libcrlas : re-
pcr Sj)iritum ncc nisi j)cr Sj)iritum gaudium
,
, , novabitur, inquam non recreabitur. Nam etsi ,
jjax, paticntia, lt)nganimitas, bonitas, bcni-ni- obliterata est, ablata tamen non est. iManet qurc
tas, lidcs, mansuctutlo, modestia, ct)ntincntia, crcata cst sed movere se ncquit ad quod est
,
caslitas ''. Ha-c nt)n iiiotlo |)i()vcncrunt scil , dala; vivit non vigct. Sic ct in ()lirciiclicis non
,
ctiam j)it)fluxciunl. Qiiod |)ii)lliiiiiit , cojiia tlc- minuitur iiinala ralioiialilas , sctl in sic alfcctis
' Atl. ri. — » Roiii. viii, 1.,. — -1

Jojiii. XIV, l(i. — 4 Mallli. x, 18 , 19, t>t I.iif. x.\i, l i , t j. ^ Rdih. V.
— ^* «.nlat. V, Xl ,23.-7 Joaii. viii, ;{'•. — « Psal. cxx\. \.
273 IN CANTICA, SERMO XXXIX. 27 i
nullus ejus niotus txistcic valet. volumuSjSed bonum ipsum affcctuose. II-
Cuni fucrit ''"bcne
curata gravis passio, non redditur, sed rcsusci- A la libcrtas semper in voluntate cst, ista non sic.
tatur consopita ratio. Sic et concrcata homini Semper cnim libcre volumus, affcctuose non
libertas arbitrii, non cst pcnitus vel ex parte semper. Affectus ad libcrtatem non spectant ar-
ablata scd pcccato ligata cadcm est quae facta
, bitrii. Ncc tamen plane libera est bome volun-
:
cst, sed cst aliter affecta. Et, ut sic dicani, est tatis libertas, si affectuosa non fuerit sed cum :
libertas conditionis, cst libcrtas dispositionis, austcr afflaverit, statim affcctiones aromaticai
est libertas affectionis. Prima naturse est, et ideo flucnt. Non premuntur ut exprimantur; libcre
semper bona est sed nisi sanata fuerit , nec se-
: fluunt. Voluntatem sanctam frcqucnter taidium
cunda erit ad bonum , ncc tcrtia in bono. Prima quoddam et tristitia comitatur; scd affcctiones
in naturali aptitudine consistit ; sccunda , in lia- dulces cum illis itcr non habent. Aromaticae sunt
bitu bene vel male constitutae mcntis ; tertia, in odoratu, ct tactu pariter gratae : dulcitcr sen-
usu. Ideo nisi fuerit aptitudo naturalis adjuta tiuntur, ct dulciter recoluntur, dulciter fluunt,
per gratiam , nec habitus , nec aclus voluntatis B ct dulcitcr profluunt. Sibi fluunt, ct aliis pro-
ad virtutem spectabit. Invalidacst arbitrii liber- fluunt. Aromatici utrique sunt inlus affcctus; ct
tas : propterea ubi arbitrium succumbit, afflet foris affatus. Ad ista potest aspirare libcrtas ar-
auster, et statini aromata fluent. ISon habct ge- bitrii, sed dearbitrii libertate non pendent. Sic-
ncrosam hanc libertatem et vcrc libcram ,
quae ut affectioncs malae contra bonam voluntatcm
cst ad bonum bono nisi Spiritus libera-
et in , saepe sunt, sic bonae cum adsunt,ctsi cum ipsa
vcrit. Idcirco , Dominc cmitte Spiritum tuum,
, sunt, ex ea tamen non sunt : libera cst sine
ut conferat et posse, et velle per gratiam , ([ui istis, et quasi liberalis redditur ex istis. Volunta-
primo possibilitatem ad utrumque contulit, dum tem ipsam liberiorem efficiunt, scd ex ejus li-
naturam hominis condidit. Trcs su])ra enume- bcrtate non fluunt. Fluunt autem cum austcr
ravimus libertates. In tejtii\ velle quidcm adest, perflaverit.O dulcis auster et vere Oj^tabilis
in secunda subest, in prima considcratur ad cujus spiritu hiemalis rigoris horrida solvitur
duas rcliquas potentia naturalis. Ergo prima focies, et jucundae novitatis verna tcmperies ar-
vocetur potentia; secunda , potestas; tertia , vo- C nova temperies, et autumna-
ridet in hortis, et
luntas. Non videtur idem naturalem potentiam , lis ubcrtas! Nam in fluxu aromatum, fructuum
ad aliquid habere , ct illud posse. iNIuIta siqui- aignatur maturit^s. Ecce quam bonum et quam ,
dem ad quae naturalitcr potcntes sumus, non jucundum in cubilibus et in hortis aromalum
statim possumus, ubi connata facultas, aut.
illa auram hanc exspcctare tam dulccm rcnovan- ,
inflrmitate praepeditur, aut arteusuque desti- tem et recrcantem fructus Spiritus, profundcn-
tuitur. Frequcnter ad horam oculus videre non tem aromata, spargentem odorcs! Mitte, Domi-
potest; cum tamen naturali non dcGcitur poten- ne, hunc Spiritum nobis, qui post aquilonis
tia visus : adest habitus, ct abest usus. Natura- horrorcm hortulum nostrum nova fticic vcstiat,
liter potens est videre, sed actualiter non potcst. luctum nostrum vcrtat in gaudium. Aut si quid
Sic et naturalis libcrtas arbitrii manet quidcm, boni significat aquilo, illum cum austro simul
sed impetlita peccato : ideoque non valet habere invita. Jungant officia, ct partes suas asscquatur
tertiam illam libertatem, quae cst in bono, nec uterque. Aquilo stringat, auster rcsolvat. Strin-
secundam quae cst ad bonnm. Prima manct mu- D gat ille lasciviam, hic animuni in gaudia proflna
tata quidcm , non imminuta rcliquae ncc ma- : laxet. Illecontincntiam prajstct, istc conscien-
ncre dicendae sunt. Non enim post peccatum ,
tiam exhilaret. Ille contincat, et iste rcpleat.
liberum nobis relinquitur bonum vellc ; ideo Factus sum , inquit, sicut ntcr in piiiin<i , ct
nec rcsidua libcrtas cst ,
quaj consistit in bona non sum oblitus '. Konus utcr
justificationcs tuas
voluntatc : scd per gratiam hajc ultima inspi- sic congelatus ct infusus. Foris continentia-prui
latur, et secunda reparatur, ct prima natura- na, intus repletio
justitiae. Ucne utcrquc flat
litercreatur. quando exteriora gclido quodam contincnlia;
î. Dicta ha?c sint de libertatc, qua bonum spiritu rigcnt,ct interiora riganturprofluisgau-
volumus, quoniam cst cx gratia. Sed cst alia li- diis.
bcrtas nihilominus por gratiam, qua non modo 6. Et ut austri flalum ad intcriora dcflcclas.
rsitl. cxvin, 8.'«.

27.') C.IKLKUKRTI ABBATIS 27G
Pvrfla , iii(|iiit. Oiii ptilLu, iii intiiiiis llat, it '" Uis puteus iKjiKuuin vivtiitiiiiii : luayis autom in
iaipciietiabile iiiliil cst iili : spiritus iste suhtilis A liortuin nieuiii ascendit lioi ror spinaruni et ve-
est, aeutus, et niobilis, perllaiis iioii iullans. priuni. Non audeo te , boneJesu,in taleiu lior-
Scientia inflat ' : cliaritas perllat. Charitas inte- tiiiii vocaie, iiisi forte ut cvcllas, et disper-
rior esl (luaiii scieiitia, et ad secretiora perlin- das, et dissipes priiiio, et plantes postea; et sic
git. Oiniiia interiora iierllai Spiritiis, (jiii scru- tenijxire coiiyriio de iilantatione coinedes dex-
tatur etiani inoriinda Dei. IJbi perllavcrit, et tera> tuae. Felix aniina quae tc invitare digna csl
(juasi perflavcrit ista ; ibi scientiarum aromata ad triictus jam maturos, ad friictus paratos, el
utiliter fluiiiit, meditationes, orationcs , suspi- accrliitatis niliil liahcntcs. Atfjiic iitinam acer-
ria, sinyultus, l.iciynue, ijisa collcKjuia. Oiimia Iiitas sola nostiis accusctur iii IViictilHis; utinam
vclut aromata fliiuiit, (jiia' dc charilatc diKiiiil inimatiiri sint, dummodo mali non sint. Fre-
orii;iiicm. Omnia quap proccdunt dc ea ,
quasi qucnter ponia quae genere bona suiit, temporc
aroniatica sunt ,
gratia jilcna. Chara sunt, et co- nondiim j,'rata sunt, sed immaturitate sola dis-
piosa sunt; aromatica sunt et fluentiasunt. Plc- B plicent. Felix hortus, cujus omncs fructus et
na sunt (ju:e dc charitatis plcnitudiiie proccdunt. natura boni sunt, et tempore congrui. Ncutrum
Plena simt,et cxprcssa non sunt, ncctorcularis dccsse novit j)omis suis sjwnsa, ad quorum
violciitiam i)atiiiiitur ejus aromata. Torcular in comestionem dilectum provocat. Venial dileclus
Iioc horto non lcyis exstructum nam viccin tor-
: mcus in horturn suum , ut comedal fructum po-
cularis obtinet auster. Afflata quam calcata me- morum suorum. Vide quam morosc et modeste,
liiis fluiit. Gratuita cnim, ut diximus, sunt, el j)ost inulta jîVTConia facta sit liapc invitatio.
non extorta nietu, sed sjjiritu fusa.
Sunt qui Non eniin praesuniit haec dilectum invitarc : iion
aquilouem austrum ad hujus saecnli adverisa.
et sitit doneo delicate satis se novit de-
delicias,
ct prospcra trahunt. Etquidein gemina liac ten- scriptam. Quid enim? putatisne Jesuin dele-
tatione vcxata Ecclesia Dei, bonae semj)cr affe- ctabilcm illuin advciitum j)raesentiae suae illis
ctionis et ojiinioiiisabundat aromalibus. Ideo indulgere, qiii |)ia?dictis non sunt praediti do-
his tentatioiiibus pcrflandum dimittit, eo quod tibus, nec laudibus digni ? Temerariae praesum-
abundare novit, et inopiain pati. Locus iste la- C ptionis puta , si prius quam aptus sis ad con-
tiorem, exsecutionem exoptat sed in calce haec : templationis usuin, Jesum invitas. Tu illum ad
taiitiim quasi levitcr tetii,Msse sufliciat. Scquens dcliciandum tecum sollicitas, qui forte sordes
scrmo ad mutuas invitationes sjionsi et sponsai adhuc delictis? Hortus tuus sentibus horret et
Iransibit, gratiam nobis praestare dij^nctur Je-
si sterilescit, et illuc Jesuin invitas? Invita illuin ,
sus Christus, qui vivit et regnat Deus. non ut jam delectctur, sed ut delcat quod plan-
tavit dextcra tua. Invita illum ut purget pri-
"» — ^..v^,,,,.. » rno, jjostea plantet. In utrocjuc labor est, sed
cum delectatione dccerpere veniet fructus nia-
turos.
SERMO xl; 2. Veniat , 'uu\vnt, di/cctus meus. Non tantiim
blanditur et ajiplaudit pracsenti, sed etiam in
rcniat dilcctus me.us in hortuni sinim ut comcdai frii-
,
abscntem inardcscunt vota ipsius. Falsus anior,
pomorum suorum. Feniin liortiim meum soror
ctiim , jy ^^ simulatorius abscntem obliviscitur, l>nesenti
mea spousa. Mcssui myrrham meam ,, elc. Cautic.
IV,. i X. i. i»t i
•
i
l)landitur. Non sic sponsa, non sic;scd abseii-
' i i
- .
(•a|). V, y. 1
tem desiderat, prapsentc la?tatur. Vcniat, iii-
fjuit dilertus meus in liortum suum. Ad ine (juid
,
austrum invitat? Ipse veniat, et sullicit milii.
1. Quam longe, fratres, a conversationc mea Ij)se auster est ineus , ipse aroina est nieum :
suntverba voforum istoiimi. Aviditatem Domi- ij)se auster meus, ijjsc amor nieus. Deus ab
nus novit, sed ausii dcstituor. Qtiidiii? .\on est austro vciiit, et auster venit cum eo. Denique
hortiis iiiihi, (jiialeiu siijua Chrisliis dejiiiixit : ij^se pleniis cst {^rati;e el vcritatis. IJeiie auster
noii siiiit iioiiia, (jiiibiis avide vesciliir; noii iiieus,(jiii serciiiis illiistrat, et suavis illabitiir.
frucliis aroiiiatici ; noii foiis iirigans, non al- Auster meus esl Christus niciis, ijisc hortuiii
' 1 (ôr. vm , I. ll.il)ilii:> tsl III liiito S. Laiircalii , iit »\ (iuiUvUi .i|niaiil.
277 IN CANTICA, SERMO XL. 278
perflat, ipse comeditponia. Vcniat dilrctus m6'«,v '^'priniani in vir|;inaU grcge? Qiiis, inquain, tlabit
in horttim suuni , ut conicdat fnictuni pontoiuni A niihi foiiteni lacryinarnni ? IVani ipsa quaj lapsa
suorum. Pulationis teinpns jain transiit flores ; est , lacryniis tota percfflnit, per ora irrigua la-
peperernnt fructusquos parturiernntjhiems ah- crymarum rivi defluunt. Alta suspiria et anxii
iit; recessit ver, aestatem jam inclinatam matu- {j;eniitus produnt, quod contigua seniper culpaj
rior autumnus impellit. rr/i/fl^ jam r//7rr/M.y/;/t'M.v confusio supprimit. Vidi in misera facie deje-
in hortuni suuiii , ut contcdat fructtis pomorum ctum vultum, fractas genas. Singnltus sermones
suoruni. Ecce jam venit])lenitudo teniporis; idco intercidehat : a lapsu continere noluit, a lacry-
veniat dilectus nieus in hortuni suum. Poma praj- inis continere non valet. Agc quod agis , fructus
inatura sunt; ideo comedat frnctum pomornm dignos poenitentiae. Innovet te dolor, moerorc
suorum. Ficulneae prima poma desiderat. Cum consumere, cuin propheta dic NoUtc incutn-
:
nondum tempusesset ficorum, accessit ad ficum bcre tit consoleniini nic, amare Jlcbo ^. Fleho et
secusviam, vertit folia, etnihil fructusinvenit '. ego tecuin. Forte dilectus tuus et ijise collacry-
Ante tempus comedendi, et ante tempus fru- B mahitur tihi, qui Lazarinn flevit^. Fortc plus
ctuum, accessit ad eam mane esuriens. Novi ego ille flet. Plus dolet qui phis diligit. Miserationes
ficulneam matutinos a prima pueritia fructus fe- ejus multae sunt ideo inquit propheta //f//^ : , ,
rentein, fructusprimitiarum, fructus gratiae vir- sumiis consumpti'-'. Denique nec tu consinneris,
ginalis. Nec erat haec ficus plantata secus viam, quia consiliarius est tibi ct consolator, conver-
sed in horto, et in horto concluso, in horto, tens animam tuam. Quomodo ( ut dicam quod
quem circumdat disciplina? maceria , et arcta intelligi vix polest ) non permovebit ipsa dissi- ,
custodiae sepes. Fecnnda plane ficus, et pul- niiliter tamen , ejns affectum, luctiis tui inise-
cherrima inter alias specie. Freqnenter declina- rahilis facies ; dum ipse qui retracto inceroris tui
vit ad eam Dominus Jesus, illud forte dicens : seriem , dolore cordis tangor intrinsecus? Si f"e-
Siib umbra ejus rpieni desidcraveram scdi , et ceris dignos poenitcntiaj fructus, revertetnr ite-
fructus ejus dulcis guttiiri nieo*. rum dilectus tuus in hortum suuin. Nam ])neni-
3. Sed ut.inam fructus quos protulit servas- tentiae poina lihenter comedit. Beatins tainen, si
set. Utinam im])roba furismanus non dejjrcedata C j)rimaeva> j)uritatis fnictus intactos qiiis servet.
esset eam. Nuncautem ojitimos fructus tnlit , et Bonuin est in maturitate prajveuire, et j)erse-
eos qui renasci non j)ossunt. Alii succrcverunt verare in ea.
in locum eorum, id est, i)ro virginali continen- 4. Ideo sj)onsa j)rtTevenit in maturitate, et
tia, ainara poenitentia. Quam dulcins illo nalivo dicit : Veniat dilectits metis in horttini sutim , iit
fVuctu, qiiam hocsubsecutivo, et te et dilcctum comedat fructum pomorum siioruni. Vcni in hor-
cibabas? Vae miserae tibi; quando venictdilectus tttni meiim , soror men sponsa. Vehemens ama-
tuus ,
quae tibi mens, quae facies, qnis vultus tor est Dominus Jesus ad nnain invitationis :
erit? Quo te vertes jirae j)udore, quae pudicitiae vocem advolat libens in hortulum s])onsae. Quasi
fructus perdidisti? quo te vertes? cum accedet, jiraevolat et praevenit in maturitate, Vcni , in-
cum vertet folia tua, et solitos fructus non in- qniens. Accipiatur hoc verbuin inij)erativi sen-
veniet, pudebilillum prae confusione tua. Recole sus, et aj)te cohaerebit quod dicit, Veni. Non est
verba voti virginalis, consecrationis tuae vcrba piger, non jiarcus retributor, sed incontinenti
recense. Sub his foliis attende, quia jam non D sponsam reinvitat : Vcni in hortuni nieum , soror
est pro])rins fructns, fructus iutegritatis, fructus niea sponsa. Messui myrrhnin nieani cuin aro-
virginitatis. Tales consecrati sunt, sed jain ablati niatibus nieis. Diirus est aflectus , qiiem non j)er-
sunt. Non bene conveniunt consecratio et cor- movcrit invitationes et reinvitatioiies tam ista;
ruptio. Laesa virginitas condonari solet, sed rc- dulces. Quid hac vicissitudine grafius? (juid mi-
donari non valct. Gloriosa dicta sunt de te, ci- rabilius cst hoc cominercio ? O admirahile coin-
vitas Dei, sed ignominiosa facta sunt in te. Cum mcrcium! Dilectns Dei Patris, gloria ca'Ii An- ,
confusione duj)lici et rubore de caetero in plan- gelorum deliciae; ad hoitiilos nostros iiivitari se
ctu agnosce partem tuam.Quis dahit caj)iti meo j)ermittit, ct ad suos reinvitare non praeterinit-
aquain, et oculis ineis fontem lacrymarum , et tit. Et qui nostcr cst hortus, verius diciliir
I)lorabo laj)sam non vilcm de plebe, sed quasi ijisius. Non cnim ait, Vcniat dilectus mciis in
' Maic. XI, lli. -I- ^tluulic. ii, 3. — -'

Isai. xxu, i. — •• Jo.in. \i, — ^ Ihrcii. iri, 22
27!) r.U.LKlUaiTI AnBATIS •280
/Kiititm mvum;
seil, ui lioiinm suum. Jurc (iiii- '^^scriptiim cst; nuill<J Mjinus iii liortuin. Idoo spon-
tlcm, insuuM, quoniam ab ipso tlatum, ct ipsi A sani tlc lioito ia liortum invitat Fnniin hortuin :
(Ul)itum,ct ccitc dcditum. rctiiul (lilcctus. Vc- nicuni ,soror mca sponsa. Ingrcdcrc, ingiodcrc,
niy soror nica sponsii. iMagna dulccdo , ct apta sponsa , in contcinplationcm virtutuni dilccti
distinclio. Illa dcsidcrat, ct illc impcrat. Uajc tui; ingrcdcrc in dclcctationcs cjiis, mcmorarc
dicit, Vcniat ; hic dicit, Vcni, Ego, inquit, sto Dcus, Dcus tnus doccbit
justitiai cjus solius. Ibi
ad ostiuni , et pulso : si quis apcruerit niilii , inte in jucuntlitatc, ct dcducct tc mirabilitcr dcx-
troibo et civnabo cuni illo, ct ipsc niccum'. Non tera sua. Cibabit te pomis vitoc ct intellcctus.
Iiabcs nccessc, o bonc Jcsu, niorari ad ostiuin Myrrham et aromata nicssuit tibi,
sponsie : ipsa cnim tc votis ultro intcrpcllat. ij. Mcssui , inquit, niyrrham incani cum aro-
Rcddc viccm, rcinvita illam. Sedisti ad mcnsam matibus ///c/i-. Immortalitatem enini et incor-
ejiis, vide quanta sint apposita tibi, sciens quia ruptibilitatem mcssuit post mortcm. Myrrliaj
et tanta oportet tc pricj)arare. Tanta, inquam, siquidcin bencHcio corpora mortuorum perdu-
ct sufUcit ci. lloc autein dico : totain se iinpen- B rant ilhcsa. il/^rr/irt///,inquit, incani. Bcne suam,
dit, tu te totnm repende. Quomodo totum crit, quam ctprimus acccpit, ct solus impartit. Pri-
si illa se totam dat, tu tc dimidias? Exiguum mitiaj enim Christus, dcindc qui sunt Christi.
tuum, plus est toto illius. Totum ejus, portio Per illum resurrectio mortuoruni, qui primus
estqucedam j^ratia; tux' : ideo ct suus tuus cst, resurijcns jam non moritur, Bona talis myrrha,
ct tuus suus cst hortus. quain haec usitata, quai carnem mor-
et melior
5. Veni in hortunt mcuni. Ego, fratrcs, in tuam non sinit putrcscere nam ista rcdivivam :
horto sponsi copiosum illuin, ct dclicatum, et non sinit delicere. Erat et myrrha ejus praeccl-
gloriose consitum paradisum virtutum Christi lens et singularis illa castitas virginalis, quai
libenter accipio ,
quas secundum gcminam natu- nec nuUum titillationis motuni surgentein sensit,
ram vcl fomitem habuit; in quo nec niotus cst talis re-
ab aeterno habuit, vel acccpit in tem-
pore. Ergo secundum hunc niodum hortum pressus, ncc fomes remissus praeventus est :
sponsae statum animae vcl Ecclesia; interpretare, enim in unctionibus myrrhae, ct myrrhae sua?.
et virtutum aflectuunique dotes quibus ditatur C Aliorum catcnus est eflicax myrrha, et conti
,
a sponso. In isto considerantur bona corporis; nentia pertingit, ut servet a corruptione haec a :
in illo, capitis. Pulchra utrobique contemplatio- corruptibilitate carnem dominicam custodit in-
nis cibatio. Sed quid illa ad islain? Quanto gloria tactam. Aliorum myrrha corruptionem carnalis
Christi, vel animae, vel Ecclcsiae praecellit vir- inccntivi subsequitur :haec incentivum praevenit
tutes, tanto delectabilior in hunchortum ingres- omne. Illorum excludit, ct hujus praecludit, In
siis. Ad illum operatio plus spcctat, ad islum, Jesu nec causa, nec corruptio : in ejus Matre
contemplatio sola. Sponsa etsi laetatur de illo ,
etsi causa, non tamen corruptio : in aliis omni-
laborat cum illo, ct in sudore vescitur pomis bus et causa, et corruptio. Myrrha nostra mo-
suis : in istum cum intiQducta fuerit,nihil rcli- tus exsurgentcs carnalis concupiscentiae repri-
quiim est nisi dcliciae tantum. Suum tuetur, et mit: myrrhaMariae talcs motus nescivit: myrrha
istum intuetur. Nec intromittitur in istum nisi Jesu taliter inovendi ncc causam , nec origiuem
de illo, hoc est, de actione ad usum spccula- habuit. De plcnitudine ejus omncs accepinnis, et
Aut si contemplationcm in illum sponsae
tionis. D myrrham de myrrha. Myrrha no&trae castitatis,
hortum admittimus, siniilis est actioni. Lliquc muncrc et imitaliQne ipsius est idco cum in :
dc illis niultis ordine commodo venitur ad hanc nobis myrrham metit, suam metit. Utinam in
niyrrham. ]Non enim nisi in abundantia virtu- me multam myrrham inveniat, quam nietat.
tum ingrcdictur in hortum dilecti, higrcdicris Myrrham cuni aromatibus : id cst, abstjncntiani
inquit Job, abundantia scpu/cruni'. Melius
/// mali cum affcctibus boni ; districtioncm carnis,
tamen hic sonat/V/ hortum. In se|)ulcro innuitur ct dcvotionem cordis; sive tcmpcrantiam a lici-
•juics et (|uaidam a curis occultalio; in horlo lis,sivc tolcrantiam in injuiiis accipiamus. lu
exprimitur intuitus ct epulatio in sepulcro fe- : myrrha bene utriusque virtutum arpmata so-
riamur; in horto fruimur. Sicut crgo in scpul- ciantur. ILtc est eniin gratia si bcnefacienles
criim nonnisi in abundantia ingrcdimur, sicut nagcllamur ; si ipsi nosmctipsos loris aflligcntcs,
> A|"K Mi, 20. - » J(j|) V, 2(1.

281 IN CANTICA, SERMO XL. 282
co ipsosuaviler intusafficiniur. Miiltam dc> niar-'^']\asfjiiam magis humana} mcntis faslus rcpri-
tyris Laurcntii, cujus festa nunc agimus, agro A mitur humiliatione ncc famcs contemphitionc
myrrham dcmessuit, aromata muIta;confessio- satiatur, nec fastidium cxcitatur aemuhitionc.
nis myrrham, confessionis aromata. Ad ignem Comparatio humihat ; imitatio excrcct ; con-
enim appHcatus Christum confessus est, corpus sideratio dclectat. Prinia prcmit; secunda pro-
suuni tradidit, ita ut arderet : facultates disper- vocat; tertia pascit. Premil immensitas; provo-
sitpauperihus. Caro cjus cremata est proptcr cat lionestas ;
pascit vcritas.
Christum, sed cor magis in Christo ideo de : 8. Denique paulo post ipse dilectus, ipse
craticula vocatur ad hortum. Et dum in crati- sponsus amicos et charissimos sibi invitat , ut
cula erat, ab horto non comedant et bibant, et inebrientur
abcrat. Nunc tantum quocjue
in :
horto, non tamen totus in eo. Caro ejus adhuc major ilUs innascatur aviditas, de suo prius
in corruptione tenetur, nondum refloruit re- bhinditur et projjonit convivio. Comcdi faviim
:
Uorebit autem cum fuerit corjnis humiUtatis cum mclle mco. Tuum, Jesu bone, utrumque
nostrae conformc corjiori claritatis Jesu. Tunc B cst, et illud mel quod das, et ilhid <juod es. Sed
raetet immortahtatis niyrrham, quam ijise prae- hoc in loco niel ilhid quod cs ipse, nostrae in-
messuit, et aromata multimodae gloriae. Tunc teUigentice se promptius offert. Cur non dicis
vere invitabit ct dicet Vcni in hortum mcum : favum tuum sicut mel tuum ? Cur hac distin- ,
soror mca sponsa. Tunc gloriabitur plene cum ctione nunc uteris? Et favus tuus est, sicut ct
aromatibus suis se myrrham messuisse. Tunc niel tuum quamvis manifeste istud exjirimas :
enim et passionis suae et precum, quae in aro- cum illud sileas. Tua est utraque natura sed :
matibus signantur, jjotietur cftectu. Cum clamo- divina tua , et quasi naturaUtcr tua; huniana
re siquidem valido et Kicrymis preccs offerens, non est quasi naturaUter tua, sed magis assum-
exauditus est j^ro sua reverentia factus omnibus
, j)la, et dignatione tibi effecta cst naturaUs. Co-
obtemj)erantil)us sibi causa salutis «ternae mcdi favum cum mcllc mco. Ante sacrae con-
'. Vo~
lo , inquit, ut ubi ego sum, ceptum Virginis quasi mcl sohun erat ct sine
illic sit et minister ,
meus"^. L'bi, nisi in horto suo ? Erit hoc in ge- favo, nondum incarnata Divinitas. Postea mcl
neraUs resurrectionis comjiletione nihilominus C in favo, Deus in homine nunc autcm favus in
: :
tamen et modo lit per contemj)lationem. melle homo Deitate vestitus. Et si cognovimus ,
7. Quasi cnim in hortum cjus ingrcdimur, Christum sccundum carncm, scdjam non cogno-
cum affectuose condigncque et desideranter vimus, ait Aj)ostolus ^. Sicut crat Deus recondi-
speculamur quales futuri sumus per ipsum, et tus in carne sic nunc vice versa ij)sa Caro est
-
,
qualis jam resurgens factus est ipsc pro nobis, occultata in Deo et si glorihcata est caro illa, :
ct in cxemplum nobis. Quid dico, Resurgens? ut jam sj)iritualis sit, et infirmitalis nil habens;
ot ante rcsurrectioncm omnis conversatio ejus, tamen est occulta quodammodo, dum magis
horti j)ulcherrimi gratiam j)raefert; sed quod cum, in co quod ipse cst Dcus, attcndimus ct
antc j)lantavit, j)ostea mcssuit. In rcsurrectione adoramus. Quodammodo carnis favus Deitatis
et maturitatis , et mcssionis cst tempus , quando in mcUe reconditur, dum admiralioncm no-
unusquisque laborum suorum fructus pcrcij)ict. stram ct (idcm ad se traxit ex intcgro manifc-
Quod crgo nos in hortum suum vocat, quod statae reverenlia majestatis. Jam crgo post re-
myrrham et aroraata sua se messuisse subne- D surrcclionis gloriam Christus comedit favum
ctit; ad contemplandam resurrectionis gloriam cum melle suo, et sinc carnalis infirmitatis in-
hortatur, quaj futura cst j)er ipsum in nobis juria in assumpta; carnis substantia dcleclationc
vcl quae jam in ipso praecessit j)ro nobis. Psonne divina et sibi soli nativa j)erfruitur. Comcdi fa-
jucundus et verc delectid)llis j)rogrcssus introire vum cum mcllc mco : bibi vinum mcum cum la-
in hortum Christi, introire in j)lantationcs Do- cte mco. Jam dicis tuura esse utrumque tani lac
mini quodara prospectu dc virtute in virtutcm quam vinum. Tua sunt cnim utriusque jura na-
cjus? Prosj)ectu, inquani ; non audco provcctura turê , j)roj)ria, non alterius vitia
utriusquc et :
dicere. Nam ad virtutum ij)sius veritatem et ple- sicut bibit vinum novum, ita et lac novum. Cum
nitudinem quis sibi provectum j)ollicetur? Ju- lactc, inquit, mco ; id cst, cum lacte novitatis
cundusdigrcssus plane, et commodus quidcm. tu;e, non inlirmilatis nostrac.
Ilehr. V, 7, 'J. Joan. xii, 2C. — ^ II Cor. v, 10.

'iS."] OIIXKBKRTI ARRVTIS 284
0. CiirrOjSponsa, propora ail lam tliiKo ouii-'"'''
viviiim, iihi vinun) ost sponsi, uhi lac, uhi lavus A • " "•*
iion inanis, non vaomis, soil niollt' plt-nus. JA/

invfiiisti, luniiilc (/iiix/ siij/ic/t; nain tu ad lotuin
non suftiois. Ipso aiitoin Josus non ooinodit ad
SERMO XLI.
nionsuram , sotl totum comedit, (pii suriicit ad
Mrssiii myrrham nicam cum oromatilms mi-ls , flo.
totuin. Til)i dioilur, Nc sis scmtator majestatis,
CaiUic. cap. v, y. 1.
iit nun o/jjjrifnitris a f^loria '
: ipse sorutatur om-
iiia otiam profunda Doi. Nomo novit Patrom nisi
Filius, ol oni voluerit Filius rovelare '. Ipse to-
tiim comodit, ipso cui vult, ot quantum vult
impartit (piasi participium tibi pollicotur lui-
: 1. Messui inyrrham mcnm ciim aromatihus
jiis cibi , se roroctum j^loriando. Si comcdi favuin cum inclic inco, bibi vinum datum fuorit incis,
in oscam tuam fol ot acoto in siti fuoris pota- B inciim ciim lacte nieo. Vcni in hortuin incum,
,
tus, memento qnia talia passus est Jesus. Gu- soror inea sponsa. Putate, IVatres, vocationem
stavit illa in cruce , non bibit ^ : velocem ania- lianc ad saeculi finem referri quando com- ,
ritudinis tiansitiim signans. Bibit autom vinnm plotis omnibus sacramentis Ecclesiae ipsa in- ,
ciim lacto suo. Kon turbatur aniplius ad mo- vitatur ad rognum; quando mittet Doniinus
numontum j)ro Lazaro non tristatur usqiio ad , messoros Angolos, eo quod rojîones albaj tunc
mortem non siib ipsa morte aceto et felle po-
, erunt ad mossem. O felicia tempora primitivae
tatur. Vetora transierunt, nova successorunt. Ecclosise ! Quam nher tunc erat agor illius,
Turbatio illa, tristitia, taedium dispensatorio , quam copiosos producehat fructus! quanta io
ad lioram suscoi^ta de homine veteri in lactis , martyrihus erat fecunditas myrrhae, quot apes
dulcodinom novam demigrarunt. Bonuin vi- perfoctioris ot mysticae doctrinae favos operan-
num quo hausto oblivioni traduntur priores
,
tes! Putares inter ipsa jnilia fidei, cum verbi
angustia^, ot non ascondunt supor cor; sed no- seniina mitterentur, messionis jain esse lempus,
vis, et puris, ot lactois in carne jam rosuscitata C et quasi maturas ad falcom rogionos alhere. Quid
j)otatur affoctibus quando nulla jam de reli- : nioraris, Josu bone? our s|)onsam non invitas
quo injuria, molestia nulla, aut in anima, aut in hortum? ISonne jam dicore potes, Quia me$-
in carne, sicut jirius, vol assumitur vel susti- sui myrrhain meam cuin aroinatibus meis, com- ,
netur; sed acotum cum felle niixtuin quod de- edi favuin cttm rnelle meo, bibi viniim meum
gustavit, pra^-Iihans non bihens in vini et lactis cum lacte mco? Uhi nunc martyres in rayrrha,
,
transivit saiôrom. Hanc et tu, fidelis anima, ubi doctores in favo uhi ferventes sj)iritu, qui ,
quae sponsje dignitate perfungeris hanc, in- signantur in vino, et simplices in malo quos :
,
quam,et tu tihi commutationem futuram con- lactis dulcedo ligurat? An non ager Ecclesiae
(ide. Idoo Iispc in se completa prtodicat, ut tihi tua3 jam tanta gloria nudatus videtur? Multipli-
tu similia discas sperare tecum onim convivari casti gentein, sod non magnificasti laetitiam^?
:
vult, tecum hihore. Non biham, incjuit, dc lioc Multi credontinm fructus, sed aromata pauca.
i^cniminevitis, donec bibamillud novum in rcgno Prjecessit autuninalis ubertas primis illis na-
inco Hoc tihi regnum significat, cum ad hor- D scentis Ecclesiae diehus nunc hiemalis horror
'. :
tum te vocat, ad hortum dolioiarum ad para- j)eruigot. Praecessorunt ubortatis anni, nunc ,
disum voluptalis, ad fructus niaturus, ad Iru- inoumhunt. Post sjîoas florontos et

storilitatis
ctus jam j)ercej)tos a se , et a te percij)iendos. uredine confectae exsurgunt.

laetas, steriles et
Tunc hibes vinum cum lacte, ut oblivisoaris Cur non dicis jam , bone Jesu ê/»< m Aor/«w :
priorisangustiae,et novaeresurroctionisdegustos meum, soror ntea sponsa? Quid exspectas ? cur

dulcodineni ,
pr.iestante Domino nostro , (jui morasnoctis? An utjôsthaiio hiomomautumnus
vivit et rognat in saecula sioculorum. Amon. redeat? KxMabuntur adhiio (oraui to, siout hvtan-
tur in messe. Tunc henodices coronie aiiiii honi-
gnitatis tuae, et camjî tui ubortate rojjlobiintur.
Pinguoscont sj)Ociosa hujus iiostri ,
quod iiuiio
'
Prov. XXV, 10 , 27. — » Miillh. xi, '11. — ^ Id. xxvii, 34. — 'l Iii. xxvi, ')M. — '>
Isiii. ix, 3.
285 IN CANTICA, SERMO XLI. 28G
videtur, desorti'; et persccntionis fcrvornovis-'^"siice causam in dominUm interpretatione nia-
sim«,maturitatiscanam albcdinenMnessibnsno- A ijo-na tiansfudit Scio quia knmo austerus es :
strisindncet.Multiplicabunturin senectanonde- tollens <juod non posuisti, et metens ubi non se-
liciente,non confecta, nonstcrili, sed in senecta minasti ^. licne l)iger , in quo dominus non
uberi etbene patientes erunt, ut annuntient^.
: invenit quod meteret : et vcre malus, qui di-
Patientes, jiropter martyrium annuntiantes, ; ligentiam metentis domini in duritiam perver-
propter verbum.In patientibusmyrrhammetes, so sensu convertit, infrnctuose quod acccpcrat
in annuntiantibuscomedes favum. Tunc electos servans, et injuriose de bono domino sentiens.
tuos compunctionis vino potabis, consolationis Non metit Dominus Jesus nisi quod scn)inavit
lacte immixto. Nisi enim abbreviassel Dominus non metit nisi suum. Quod inimicus homo su-
dies illos, salva esse non posset omnis caro. pcrscniinat tritico suo, non nictit illud , scd
2. Metit etiam nuncDominns, etsi non quan- mittet Angelos qui colligant zizauia, et faciant
tani tunc myrrbam, tamen multam myrrliam fasciculos ad comburcndnm, (pii colligant de
afflictionis spontancae. Favum comedit cum B regno ejus omnia scandala ^. Ergo prius re-
melle, et expressa spiritualium dulcedine sen- gnum suum purgat a scandaHs, agrum suum a
suum continentibus liguris nos facit oblectari.
, zizaniis et hortum suum ab inutili germine, ut
,
Vinum cum lacte bibit, quia sublimes sensus et nonnisi suum metat et colligat.
excedentes contemplationes fidei et mornm sim- .3. Si modo veniat Jesus, sonet vox angcli,
jdicitate temperat et indulcat. Zcli fervorem di- tcrribiliter intonet novissima tuba, producatur
ligit, tamen adsunt lactea qusedam fomenta
si judicium , ignis in conspectu ejus exardescat,
parvulorum. Cum fucrint expensa h?ec omnia, advocctnr coelnm desursuni , et tcrra disccr-
cum pertransierint tcnipora martyrum cum ; ncre populum suum ^"
, si jam Iiaec omnia su-
doctores quasi quidam favi sapientiam conti- bito vos praioccupent ; de meritis veslris quam
nentes in mysterio absconditam, ministerium teneretis sententiam? Ubi vestro essetis collo-
compleverint suum, et disputationibus ha^reti- candi judicio? inter sanctos ejus qui congrega-
corum pressi, melleam doctrinam piofiiderint; buntur illic, an inter eos qui congregabunlur
cum numeros suos et dies compleverint vcl par- in congregatione unius fascis in laciim?inter
vuli (pii lacte foventur, vel ferventcs spiritu qui zizania, an interaromata? An forte etiani ve-
inebriati vino gratise obliviscuntur quae retro strum de vobis arbitrium haesitat? Quis gloiia-
sunt cum consummataha;comnia fuerint (non
: bitur in agro suo se nihil habere zizaniornm?
enim transibit unus apex aiit unum iota de lege Felix in quo parum quid est et id ipsum non ,
donec omnia fiant^), tunc exsultabit omnisEc- excultum, iion futum , scd fnrtivum et latitans
clesia sanctorum a tam dulci auditu, Fcni in inquadam aromatum ubertate, et quod statim
horlum meum, soror mea sponsa. Messui myr- cum advertit, avellit homo ab horto suo. \ ic
rham meam cum aromatibus meis, comccli favum mihi Domine ab imjierfectione mea si homo
, , ,
cum melle meo,bibivinum meum cum laetc meo. durus cs, si exactor austcrus, si tollens quod
Mcssui , cumedi , bibi : pr«teriti sunt temporis non posuisti, et metcns quod non seminasli. Va;
haec verba, et consuramationem completam si- mihi si totum metis quod seminasti, sine renns-
gnilicant, acsi dicat, Consummatum est. Fcni in sione et pietatis respectu : uam non totum, quod
hortum nicum , soror mca sponsa. Messui myr- D in me scminasti, excrevit. IJtinam myrrha; mea^
rham meam cum aromatibus meis. In hortum il- acccj)tun) digneris habcrc fasciculum ,
ut in nic-
lum, ubi ju-ope erumpens nulla urtica liliorum dio ubcrum tuorum con)morctur. Utinam aro-
gratiam contristet, ubi vernantem rosam aspe- malum meorum vaporexiguus ad modicuni jâ-
ritas spinarura non violet, ubi arbor nulla cst rens ad te ascendat. INam quando tiUi offoam
cujus sit interdictus accessus. Veni in hortum intcgruu) favum mellis? (juando tibi offe)-am
meum,sorormeasponsa.Messuim)rrhammcam mcditationcni assiduam in lcgc tiia ? qiiaiido
cum aromatibus meis. Audite quia non mctit j)uiam ct j)lcnam intclligcntiani sj)iritiialium
nisi quod suum cst, nisi quod ijjse praesemina- sacramentorum ? quando sapientiam nKllcam,
vit. Vere servus ille malusct piger, qui pigritia; (jiiam Paulus loquitur inter j^crfcctos " ? IVam
' Lxiv, 12,

Psal. — 1 3.xci» Psal. , 1 i , 1 0. 3 Mallh. V, IS. - 4 1d. XXV, 2i. — * Id; xiii, 24-30, 3/
42. — epsal. xLix, 3,4.-71 Cor. ii, G.
287 r.lTXKIlF.RTI AHRATIS 388
siciil cellulis favus nii-Ilis, ila pmissimis lijj;u- ""ad irain '. Quoiiiodo ad iiani tliccndus csl lar-
raruin sacramcntis ccelcslis sapiontia continc- A dus, ad (|uam nia{.;is invcnlus cst, iit sicdicam,
lur, ut nuitua collaliono ct sacranicnta vcritas nulliis?
ii{îu'ataconuncnd<.'t, ct non pariiin j^ratia! Iraliat 5. I{cnc faviis, qiiia srinccris undiquc compo-
ipsa vcritas talihus quasi ccllis cxprcssa. Quando situs ct consitiis ccllis, in omni actu , scrmone
tibi in quodani cordis inci cratcrc, vini ct lactis ct gcstu intcrn.ie putabatur dulccdinis mclla su-
illam potcro tcnipcraturam misccrc? Rara cst quo Jcsusintcgrum favum queni
darc. Fclix in ,
mixtura liaH*, ut (pii incnte exc(ulit i)co, so- comcdat, invciiit crassum non cxsiccatum.
, ,
hrius cssc discat, ut alta scicns conscntiat hu- Vidc naturam lavi qnasi yalcato capitc cst, :
inilihus; parvulus fiat ,

qui puriori inebriatur proptcr formam vasculi cui innascitur. Deindo
intcllcctu. dc suj)criorihiis j)cndct, et dc siipcriorihns jirod-
4. Quantus favus, quain ingens, quam uber it. Rona, sccundum Paulum, galca sjies salutis
ad ca'lcste his dichus est translatus conviviiim ,

aetcrnaj '. A sjic si(juidcm sin^crnorum , omnium
domnum Ricvallcnscm dico ahbatcni ciijus B actuum caput ct totius intcntio vit» inchoarc
••
,
nobis dum locum istuin tractamus, nuntiatus dcbet, ct illi coha?rere, ad hanc tendere, et hac
cst transitus. Videtur mihi in illo, dum subla- sc contra omnia tcntamonta tueri. Si videris ho-
tus est , hortus noster esse nudatus , ct grandcm niincm jiroj^tcr sjicm supcrnorum in oinni actu,
agricolae Deo rcsij^nasse fasciculum inyrrha?. etiam adverso casu, rcjilcri gaudio spiritus, qui
NuIIus talis in alvearibus nostris rclictus est super mt4 dulcis est; quid hunc favum cre- nisi
faviis.Utruinque in illo cernere erat, ct mcllis redundantcm?

didcris in cunctis cellulis melle
favuni , et myrrhae fasciculum cum aromatibus Quid? cum homincmccrniscapacem sensu, con-
bonis. Quis illo vcl vita jiurior, vcl doctrina versationc compositum actuum ct vitaj .Tcqua- ,
[jrudcntior? Quis magis illo vel aegrotus in car- bili comnicnsuratione cohaircntcin sibi, t.ilibus
ne, vel alacer in sjiiritu? Scrmo cjus, qu.isi cc- undique vasculis consertum , vacuis tamen , et
reus, melleam effundebat scientiam. Carne lan- spei quae est reposita in coelis, mellco cxhaustis
guidus, magis tamen intus in spiritu ca-lostium liquore; numquid aliud tibi quam favi arentis
amore languobat. Myrrhata carne, mcntc aro- C siccitatcm dcjiingit? Dujilicatum quidom in-
matica, crcmationo continua, indefcssi amoris commodum , si simul fuerit ct dissijiatus dis-
odoriforum incensum offcrebat. Corpore dcsic- solutione, ct indevotionc quadam dcsiccatiis.
cato et arido, anima ejus sicut adipe et pinguc- Aliud tamen est si servat sj)ecicm, ut mentiatur
dinercj)lebatur:ideolabiisexsultationisIaudabit virtutom : aliud si intcgritalis formam , ct in-
Dominum sempcr os ejus , favus distillans labia fundendaj favorcm spe bona gratia^ refert , ut
ipsius. Nam totus conversus in l.ibia, modcsto dono sj)iritualis dulccdinis roccjJtacula apta non
vultu, et totius corporis Ii.ibitu tranquillo, se- dosint , et idoneae cellulae melli sujierno.
renos jinimi prodcbat affectus. Scnsu J3crsj)icuus 6. Noster autem hic favus, de quo loquimur,
erat, sermone non jiraeceps. Modosto rogabat, intcgor crat, ot intcrno liquore cxubcrans. Plo-
rcddobat modcstius , niolcstos sustinens, molo- nus crat cellularum hac illacque distillabat dul-
,
stiis nulli; acutc intelligens, morose refcrens, ccdinem , sermonis divini assiduus ojicrator
aequanimitcr forons. IMomini froquentor illum favos componebat. Boni favi quibus adluic iii- ,
cum coej)tum do assidontibus alicjuis intcrru- D togris multoruin quotidie indulcantur fauces.
])issct sermoncm importunc vcrba suspondisso, , Molestam non scctabatur subtilitatom ,
qujie plus
doncc .iltcr totum effudissot sjiiritum suum ct : conlentionis., quam instructionis ministrat ma-
cum importuni sermonis imjietuosus dcfluxisset teriam. Circa moralem operosus scientiam, cul-
gurgcs, eadem qua sustinuerat tranquillitatc, tissimisillam vcrboruni ccllis committcbat. Pru-
susjicnsum vorbum rcsumpsit, oj)j)ortuno lo- dons crat clocjiiii myslici ,
quod intor j)crfcctos
qucns,ot opportune silons. Volox ad audicn- disj)onsal)at. l.aclca in salutom ct consolatioiicm
dum, ad lofjucndum tardus, scd non tardus parvulorum exubcrabat doctrina, cui tamcu
« J.icol)i I, 19. — > I Tliess. v, 8.
' Ailrwliiiii al)l)atein lUcvalli Hcnrico

iii Anj;lia, <|iii ol)iil anno a;t.ilis siuv (|uin(|iingc.siino , sul) II , icf^c Aiif^lo
iiini, nnno Doniini 1 IGG. Viilc notnsnil cpistolam priniani S. Bcrnaixli. Acirccli opcrn hnl)es in HiLiiiollicca SS. I*alriiiii,
cl iii ltil>liotlicca 1'atruiii (lislcrciciisinin , toiiio ^t.

289 IjV CANTICA, SERMO XLI. 290
Istificantis et inebriantis sermonis vinum ssepe"" sunt plcna?. Et haec ipsa a Domino blandimenta
latenter immiscuit. Ita est. Lac ipsius vini obti- A prolata, incbriandi non carent elTcctu cfficacia :
nebat virtutem. Simplex ejus institutio , et sermo sunt ad cmulcendos corum quibus liunt affectus.
lacteus animum auditoris in quemdam inebrian- Habent tamcn intcr se distinclioncm, et aliquid
tem excessum furtim arripere

alienata; mcntis amplius grati;e praefert tluiris.snni ,
qwsm ainici
consuevit. Unde qui potabatur jure dicere po- ,

vocabubmi. fus , inquit Apostolis Dominus ,
terat : Qiiia bibi vinuni ciun lactc. Imo in lacte omici niei csti.s, si fcccritis (jiue i)rcecipio vobis.
noverat ista tcmperate miscere , et in altero Jani non , inquit, (/icani vas scrvos, scd am/cfjs,
utrunique largiri. Facili ad a?dificandum uteba- rjuia oninia (/uceciinique cuidivi a Patrc nwo nota
tur raateria, sed vehementiam inebriantis gratiae fcci vobis '. Videte et hic quamdam distantiam.
sentires in verbis. Facilis incrat ei intclleclus, Illic dicuntur (7/«/W et hic, sed differenter. Ibi,
scd affectio vchemens. qiiia faciunt ; hic ,
quia sciunt : ibi ,
propter
7. Dolcndum quidcm, quod tanti viri subministrationem ; hic, projiter mysterium : ibi
tracta est nobis copia : sed nihilominus glorian- B comedunt, ct hic bibunt. Utrimque aniici, non-
dum, quod talem de hortulis nostris fasciculum dum tamen charissimi. Charissimis in potatio-
mvrrhaead ccelestem illum hortum praemisimus. ncm ccdit ebrietas. Ipsa nominis forma super-
Illic ornamenlum est, qui nobis hic fucrat ad- abundantiam quamdam latentcr insinuat, et
jumentum. Et si vacuata videntur alvearia no- signilicat plcnitudincm charitatis. Charissimus
stra, et hortus nudatus; multos tamen reli(]uit est qui charitate plenissinius est. Charissimus
manipulos de quibus potens est Deus per vir-
, est qui charitate infusus et imbutus est , ciijus
tulum incrementa creare fasciculos. Quod et in niedullce et ossa et omnia interiora charitatis
tota operatur Ecclesia donec per successioncs Hquore rigantur. Pvcc quia charissimus est ine-
,
continuaSjOmniiungraduum dispensationecom- briatur, ctsi inde charissimus est quia inebria-

pleta, sponssesuae jam perfect* et consummatae tur. Denique, quid aliud est incbriari nisi ,
dic&\. Feniinhortum meiim, soror inea sjionsa,

: charitatis perfectissimse delectatione repleri ?
Mcssni niyrrhani msam cuin aroinatibiis mcis Aut forte sic distinguere volumus, ut sint cha-
comccii fin-ani cum mclle nieo , bibiviniun mcunt C rissimi plcnissime diligcntcs; incbriati, perfe-
cum lacte nico. Comcditc , amici et bibitc ; ct ctissime delectati. Comeditc , amici, etbibite; et
,
inebriamini charissimi. Quod quidem etsi in

, incbrianiini , charissimi. Amici sunt qui vel
generali illa Ecclesiae introductione in Domini agunt vcl audiunt; cluirissimi qui adhserent. ,
gaudium quae post rcsurrectionem fict perfe-

,
Amici agunt pro co, et audiunt ab co; charis- ,
ctissimesperatur;quolidie tamenangeficoscivcs simi inebriantur eo. Amici sunt, quibus nota

adcongratulationisconviviuminvitaricredimus, fecit quae audivit a Patre : charissimi ,
quibus
cum sancta quaelibet aninia (sive qualem supra plenam ipsius Patris infudit notitiam. Ibi niulta
meminimus, sive inferioris pcrfectionis et gra- docentur, hic diligitur unum. In charissimis
tiae) in paradisi amoenitatem transfcrlur, in hor- non est operum vel doclrina; distensio, scd dif-
tos semper virentes, in locum tabernaculi ad- fusio sola , et summa amoris. Amici sunt qui
mirabilis usque ad domum Dei. contcmperantur divina; voluntati charissimi :
8. Haec recolite, fratres, haec recordamini, et qui incbriantur et imbuuntur amoris divini
effundite in vobis animas vestras. Ignita est haec D voluptate.
recordatio : liqucscere faciet animam tnam et , 9. Comcdite , amici. Jam non dicitur, Edent
in delectationes et dcsideriaeffundi cnm trans- , pauperes , et saturabuntur ^ sed, Comeditc ;
ibis in locum tabcrnaculi admirabilis. In voce amici , ct inebriamini. Qnomodo paupen^s, qui
enim exsultationis et confcssionis sonus epulan- inebriantur ab ubertale domusDomini? quo-
tis'. Dulcis ibi uterque sonus , et amici epulan- modo paupertas ubi ubertas? Comedite, amici
tis,etDon)ini invitantis.lnvitantis estenim vox: et bihitc ; ct incbrianiini , charissimi. Amici vos
Coincdite , ainici , et bibilc ; ct incbriamini , cha- et cliarissimi mihi : amici, proj^ter dilcctionem
rissimi. Amici , inquit, et charissinii. IJlandi- socialem ; charissimi, proptcr sponsalem. Ine-
tiarum haec sunt nomina : sed hae blanditia; briamini , charissimi. Introduxi vos in celiam
adulationem non sapiunt; officii et dilectionis vinariam , ut ordinarem in vobis charitatem.
Psal. xt.i, ,"). — » Joan. x.v, l''i , 16. — ^ Psal. xxi , 27.
TOM. v.
291 r.irj.F.uRKTi Anr.ATis 292
Ncc cst charitas orilinata, nisi cuni mcns vcstra'*'-justc fit omnium unica rcsponsio, quosin com-
fucrit velicmcntia cliaritatis incbriata. TVon est A mune charitatis vchcmens liquor inlundit? Vcre
ordinata, nisi cuui ouuiihus aliis (ucrit alTccli- vehcmcns virtus amoris, incbrians ct ahalic-
bus su[)crortlinata. lionus (ujo, supcrcmiucntia naus. Vultis audirc quomodo cliaritas abalicnct
amoris supereminens amor charissimoscnicit.

:
animum, qucm iucbrial? Eô, inquit, dormio :
Charissimi sunt, in quibus nihil cst vcl charitate ac si dicat dilccto, Tu mc ad cbrictatcm vocas,
vacuum, vd alii ncgotio vacans, Ordo plcnus ct cgo tota hnic muneri vaco. Ego dorinio et ,
est, cum dc chaiis in charissimorum gradum cor mcuni vigiUit. Ai) aliis dormio ct quicsco
transitur. Ordo plcuus cst , cum charitatis cu- negotiis : idco cor mcum Jibcrius viyihit ad sc-
nudo nihil adjici potest. Coinedite , amici , ct ctandam hanc ebrictatcm, ct vinum j)otandum.
bibite •
et i/iclriami/ii , charissimi. Omnes ibi Ordo mirabilis. Dc ebrietate dormitio, et dc
amici, et omncs charissin)i. Omnespotantur, ct dormiliono vigilise. lUedicit, Inebriami/ii ; ct

omncs incbriantur. TSon sic autcm in hac con- illa dicit, Efô dor/nio. Bonus sopor nientis ex-
valle lacrvmaruu), non sic : scd multi amici, B cessus , ct alicnatio ab alTcctibus carnis, ct ( si
paucicharissimi; multi potantur, non inebrian- id etiam dicitur) a sensibus corporis. Tunc ma-
tur omncs; ct qui inebriantiu-, itcrum tcmpe- gis viget ct invigilat amor spi)itualis, cum con-
rantcs Uunt. Ad horam iDcnte cxccdunt, ct ad sopitur penitusomnis passio etaffectusani)i)alis.
sobrietatcu) solitaiu dcnuo redeunt. Sopo)-antur Et dormitio , ct incbriatio uti-aque alienationis
et excitantur; somnolcnti liunt, ct post panlu- vicou p)a?fcrt. Et quiddam in hoc ipso ad invi-
lum iteru)ii vigilant. Ideo sequitur Ego dormio, : cem tenent communc, quod mentem tam hicc
ct cormeuin vigilat. Hae tanien vigili?e non vi- qua)ii illa sibi abripit, et penes se )uane)-e non
dentur dormitioni succcdei-e, scd ipsam coiui- sinit. Utraque statum p)istinuni ipsi ani)nae, ut
ta)'i. Pra^stet nobis Dominus .Tcsus qure suj)cr sic dicam , fu)'atur, ct novos infor)iiat affcctus.
\\xc sunt dicenda vigilantcr intcliigo-c, et vobis Ego dorinio , et cor ineuin vigiUit. Dormiunt alii
audii-e : qui vivit et regiiat Dcus [)er omnia soninum suum , et delectatio eorum in propi'ia
sjecula sJECuloruiu. Anicn. voluntate et voluptate quiescit. A talibus ego
C dormio , et vigilat cor )neuni tibi. Ab inci-epa-
.,v,.,,,.,, .,...«x,. ,....^. tione tua, Dominc, dormiunt alii^, cgo ab in-
ci'aj)ulatione. Du)'a ha^c incrcpatio satis, quando
dissimulando .suae ho)iiinem perniittis desidije
SERMO XLII. sicut est niagna increpatio desertionis signu)n.
Ab hac incrcpatione doriiiit , qui ex dissiuuila-
Egodoi-mio, ei cor nieiim vigilat. T'ox dilecii mei pul- tione divina somnolcnta? secuiitati se ti'adens
santts : Jperi milii ,
soror mea , elc. quia caput dissimulantis patientia)n non attcudit parturi)e
meum, etc. CanUc. cap. v, y. 2.
impoenitentis repulsam. Patientis longani)iiitas,
et inte)'im non jieiTutieutis, in vcrccundis nien-
-»««i><.
tibus vim habct; et cadcm Do)nii)i toloantia
quaj luentes honestas facit soUicitas, duras ipsa
1. Ego ihirmio, ct cor meuin vigilat. Post reddit securas.
hesternuni capituluni (jua rationis consequentia D 2. Ego , inquit, dormio, et cor ineuni vigilat.
talis res[)onsio)iis scrmo i)ifertur? Tunc o-at Dor)iiio non i)icrcj)ata, scd inc)aj)ulata a vino,
gencralis invitatio , ha^c cst )esj)onsio (jiiasi sin- ad quod vocas charissimos tibi. Craj)ula cbrie-
gula)'is. Ibi plures invitantur, hic unus )'Cspon- tatis tuae )i)undo nie toUit, et tibi tradit : soj)0-
det. Ibi dicitur, 1/icbriamini , cltorissimi : hic rat, et excitat : Siccularium oblivisci me facif, et
quae charissima est ,

quia sjionsa est, dormi)'e tui non sinit. £"g-() r/o/vw/V) ; dormi mecu))», juxla
se )cfert. Ego dorinio. Quid mirum si ad com- illud (juod i[)se in Saloi))one dchnis, Si dormie-
muncm invitationcm rcs[)onsum icdditur siu- riiit duo siinul Jovcbuntur niutuo^. Sic hcl ut
,
gulai'c? Multi charissimi , sed oniniu))) cst cor *

cx dilccti pâescntia ob vchemcntiam amoris cor
unum , et anima una. Vna cst , inquit, caUimbn mcum vigilct am[)lius. Cor mcum vigilat, cum
mca '. AiiKu- uiiit, ci amor incbriat. Vides quani tuus amor in co am[)lius viget. Ego dorniio, ct
' (laiilif. VI, 8. — ' Fsal. r.xxv, 7. — ' l-.cdf. iv, II.
293 IN CANTICA, SERMO XLII. 294
cor nieum vigilat. Dormio propter amici re- '^' prjescntis, sivc in concupisceiitia abscntis. Haec
quiem, propter raptum invigilo.In somno dulci A necvii,Mlat, nec viget, nisi inquieta, etquantum
quielis mea% sollicitudo viyilantis te vigilautius ad saeculi vcl studia vel desideria consopita
somniat. Dulcis somnus, et dulce somnium, ne- mente. Ideo lYxQxt-.Ego dormio , ct cor mcum
scire alia, solum te scire : vacare tibi , et te vigilat. Et in Job legitur, quod in visione no~
videre , sicut hic datur per somnium , ut sic di- cturnn , cum sopor irruit super homincs , et dor-
cam, et umbram et ?enigma. Bona crapula, co- miuut in lccto ; tunc operit Dcus aures^, tunc
pia vacationis et visionis istius. Visio ista Iiabet loquitur, tunc pulsat. Ideo hic sequitur :
ahquid somnio simile, eo quod non humano 4. Vox dilccti pulsantis : Apcri niihi. Jurc
arbitrio et industria fiat, non ex investigatione vigilat nesciens qua hora venit dilectus ejus.
nostra, sed ex visitatione orientis ex alto. Pau- Quasi continucc sunt vigihae sponsae, et vox di-
his quasi dormit , cum mundo moritur : quasi lecti. Cor , inquit, mcuni vigilat : et statim ad-
vigilat,cum vivit Christo. Dormiat utinam fra- jccit, Vox dilccli pulsantis : Jperi nii/ii. Cor
,
tres anima mea dormitatione ista, et fiant vi- B meum vigilat, et dilectus meus non dormit. Vox
,
gihae meae taUum similes. Utinam jugessint, non ejus pulsat, et dicit Jperi mihi. Cor meum :
interpolentur. Nunc autcm versa vice ego vigilo, vigilat, et ipse statim advolat, et auditur vox
cor meum dormit; dormit spiritus, caro vigilat ejus : Fox , inquit, dilccti. Haec mihi vox nota
et si caro dormit, non tamen statim spiritus est , ad ahas obsurdesco voces
ha?c mihi grata :
vigilat. Indulgetur animo requies, nondum ta- ad hanc expergefacta sum; statim cum insonuit
men ab illa gloriosa ebrietate sorbetur et rapi- in auribus meis, exsultavi prae gaudio. Multae
tur. Dormit tentamentis, nondum tamen exci- voces obstrepere solent, et falsas insusurrare
taturillisinebriantibusblandimentis:etquamvis blandilias , sed non sicut vox dilecti. Magna
frecjuenter gustentur, rediviva tamen novitate fratres, prudentia sponsae , et discretione spiri-
animam, quam inebriant, excitant. tus pollens, quae sic distinguere novit inter ver-
3. Jure vigiles dicti sunt, qui nunquam vinum sutias daimonum, et blanditias veras dilecti.
illud inebrians digerunt; qui semper madent Fox , inquit, dilccti pulsantis. vox Qua? talis
aeternaj delectationis ubcrtate. Tales in Danielis C qualisJesuPNumquid philosophorum? numquid

libro vigiles legis '. Bene vigiks, in cpiibus nihil hsereticorum ? Num Legis? num Prophctarum ?
est cjuod soporatione indigeat, sed totum invi- Valida vox ejus est, slultam fecit hujus mundi
gilat Deo. Bene vigiles, quorum non interpo- sapientiam ^. Lex et Prophetae nemineqi ad per-
lantur vigiliae. Nullus in eis anlmalis affectus fectum adduxerunt : vox Jesu consummationis
sentitur quem deceat consopiri, ut expediliores summam complectitur, vox ejus consummatio-
sint cordis vigilise. Sunt quaedam vigiliae solli- nis praeccpta continet, vox ejus movet affectus.
citudinum repletce molestia de quibus Petrus,
, Vox , inquit, pulsanlis. Pulsat enim et penetrat
Sobrii estote et vigilate , quia adversarius vester efficax instar ancipitis gladii : leniter illabitur
diabolus tanquam leo rugiens circuit qucercns et blande jiersuadet ,
quod nulla potuit alia
fpiem dcvorct^ : et Paulus inquit, Vigilate et doctrina obtinere. sermo, sed alta Non allus
state infide ^. Sed illaj vigiliae nihilominus solli- mystcria. Humilitatem conscientije , morum
citudine non carent, quibus Ecclesia3 vexantur contemperantiam, obtemperantiam obedientia?
doctores, sicut evangelici illipastores vigilantes D carnis munditiam, contcm])tum mundi, con-
et custodicntes vigilias noctis super gregem cupiscentiam aeternorum, divinitatis notitiam
suum '. Vigiliae islaj quadam torquentur molestia quae unquam disputatio, qua.- districtio tanta aut
ob inmiinentis niali cautelam. Vigilia^ sponsae sermone tradidit, aut inspirando persuasit? Re-
<lormientis non continent mali cautionem, scd surgendi gratiam , impassibilitatem resurgen-
copiam boni. Exoccupatae enim menti vehemcns tiuni, ajternitatem vitae, majcstatis revelationem
amor aviditatis inexpletae vigilias indicit. Vigiliae hac docente .spcrare didicinuis, et sus|)irare.
quajdam sunt vel desidcrium optatae praesenti;e, Notus in Judtea Dcus , in Isracl nia<'/iuni nomen
vel delectatio indeptae. Vigiliai bonae, vigens ct Numquid tantum? numquid tam expres-
cjus'^.
non somnolenta devotio, sive in copia dilecti sum? numquid tam imprcssum? numquid tam
Dan. IV, 10. — 'I Pelr. 8. — ^ I Cor. XVI, 13. — 4 Liic. ii, 8. — 5 joh xxxui, 15 10. — 6l Cor.
20. — 7 Psal. i.xxv, 2.
, i
21)5 (.ii.uauani abbatis 29(;
sparsiiin ? /// l.uittl mtiîiuni nuiinn tjtia : setl'** cinni niei .siinl jj/ini i^tttlis nottiuin. Fijîiris ad-
non eateiius inagnuni vel evidenti doetrina, vel A liaeseriint, seientes litteraturain , nescientes sen-
vehementi tlevotione, vel nunierosa populosi- suin spiritualein. De unius scientia Dei , de
tate creclentiuni. (Jiiin htjtttns Dftis pathbtii in ligurali leîs observatione Jucl;ei gloriantur,
Piopltttis , novis.siinc tlitbtts istis lociitus cst nobis niysteriinn iiirieiaiiles Triiiilatis, et |)rae(i|^'ura-
in Filio Ideo vox valida vox virtutis vox di-

'. , , tionis verilaleni , de supeilluis et einortuis signis
lecti : sed Judaeoruni convalescere necjuivit inau- se jactant. Molesti sunt niihi, diseipulos meos
Audivit Gentilitas, et confessa est, et non
ribiis. prennint, c|ui sunt velut cjuoddam capitis mei
negavit (hccns fôjc dilccti puhttntis. Utruni-
: oriiamentum et decus : ideo fuj^Mo , ajêri mihi.
(jue agnosco esse dilecti, vocein et ])iilsuni (>. (ûidain Ii;eretici Chrisli diviiiitatem , ad
verbum et virtutem. Utrocjue mihi gratus dile- (jiiam ncc Hde voluiit, nec ratioiie possunt at-
t tus nieus, utroque me demulcet etmovit, voce tingere, conantur exstinguere. Subtilia et con-
et j)iilsu , et, ut sic dicain, cantico et psalmo. sona litterarum testimonia, et cjuae divina ni-
Bene pulsat et tjuasi tvmpaiii/.at, cjui verbi et B tuntur auctoritate, cjuasi quosdam cincinnos
oj)eris concordem movet symj)lioniam. Tynipa- caj)itis non cohaMx^ntihus disj)iUationum sua-
,
num puta Jesum accede, tanjê, discute, pulsa.: rum quibusdam roris instar
argufiis, et velut
mores, opera, verba, vitam. Omnes in eo chor- minuliis inliciunt , corrumpunt, opprimunt.
,
dae extentne et sonora; sunt, tactae melodiam Hi quoque notitiam Dei pra?suinentes et spiri-
dulcem rcsultant. Jcsus ijjse jjulsat sc ij)sum. lualiiim subtilitatcm scnsuum cjuasi in ipso Dei ,
Nenio , inquit, aniinam mcnnt , scd cgo

tollit caj)ite et caj)illis superbe locatis , rori confe-
pono eam, ct iterum sumo eam. Potestatcm ha- runtur, et guttis noctium ; ut intelligas eos mi-
bco poncndi cam, ct potcstatem habco itcriini nutos, gelidos, fluidos, et non cohaerentes sibi.
.vM///c/?c// crtw '. Vide quid tibi sonet ista posilio, Sed et si qucm videris sanam ,
quasi caput
sumptio , et utriusque j)Otestas; cjuitl ipsa sic ipsum , tenere (idem , Sacramentis suj)erlicie
jiulsandi causa. INonne ct ipsa maxime ad cor tenus commiinicare, subtili vigere sensu ;
gelida
nostrum jiulsat et excitat, ut tamen est j)roj3ter malam conscicntiam et jiro-
nos velut cithara ,
cjuaedam effccti sic sonanti consonare nitamur? C j)ter hypocrisim obscura, et proj)ter velocem
,
5. Vox dilccti pulsantis. Bene dilccti incjuit, transilum fluida. Gaudium enim hA'jiocritae in-
quasi ex dilcctione sola et gratia loqiicntis et star j)uncti ^. Hunc talem Jesns foris esse judi-
pulsantis. Jpcri mihi , quia caput mcum plenum cat ; gravem sibi refugit.
oj)primentem , et quasi
cstrore, et cincinni inci guttis noctiam. Refrige- Hujusmodi non tam ambulant, quani volitant
scit in Juda-a charitas, jam transmigratio lit, in magnis ct mirabilibus suj)er se, sujicrba ela-
juxta Scripturam, ad Gentes ^. llii missum est tione pcndulo vagi in aere. Ambitiosa quidem
verbum salutis , sed rejuilit illud, iiidignam se negotiationc perambulant in tenebris. De rcli-
judicans seternai vit?e. Exclusus sum ab ea , tu gione lucrum venantes, sjiiritualem se sinui-
apcri mih'\; guia caput mcum picnum cst rorc lantes habere doctrinam , fluidum instar roris
ct cincinni mci guttis noctiuin. Caput Christi eloquiiim , inccrta ct occulla , et quasi nocturna
Deus. De Deo Patre gloriantur Juda'i, ejus se nosse mysteria saj)ientia? Dci , sanctitatis tenere
jactant habere notitiam Filium reprobant et caput et culmen et in ij)so Christi luTerere ver-
, ;
blasphemant, tu aperi mihi. Caput incum ple-Y) tice, eminendi magis quain intrandi studium ,
num e.strorc. Non talcs desiderat, non sitit, sed gerunt.

niagis fastidit: idco jilcnum cst. Plcnum cstrore, 7. Istos moleste ferens et fugitans Jesus, di-
eo quod sensii leves siiit, rationis carcntes j)on- cit : Aperi inihi, soror inca. QiuTe intus es, qua?
dere, non habentes aliquod in asscrtionc ino- non vagaris foris, qnae non in subliiuibus voli-
mentum : ratione leves, obstinatione graves, tas, cjuae non vis tain eminere foris, quam intus
quasi ros et gutta; inef(icaces et pertinaces. Et te tcnere, aperi mihi. Jpcri mi/ii, apcri ntihi
cincinni mei guttis noctium , cjiiae gclitla? sunt et tjua* cju.Teris , nisi ine •'
? Tota es mea : tota incw ,
tenebrosa;. Nam est cjuidam ros qui noctis non et multij)lici jure mea. Quam mnltijilici ? Audi
est. Ros tuus , ait Isaias Deo, ros Iticis^. Et cin- cjuam niultij)lici : Soror inca proximn mca, co- ,
' llcbr. I, 1,2.— >Joan. x, 17,18.— ^ Acl. xiii, i(i. 4 hai. XXVI III.
'•>
Jol) XX , i>.
" Jir.'M|. t>l llorsl. non qiuvi-i.t nisi me, '[

297 IN CANTICA , SERMO XLIII. 298
'^''
lumha mea, immnculata mea. Sovor mca ,
quia Iris, motus ost nicntis. Audi doniciuo niotionis
inassumpta carne cognata, Proxima mea, quia A effcctum. Sequitur enim : Sarrcxi ut apcrircm
de latere, cum in cruce dormiret do secundo , clilcctn. Audite et intelligite qui praepropore sa-
Adam Eva nova est creata; ut non jam sint duo, tis protcrve nimis ad Ecclesia^ jiroporatis
et
sed una caro. Ibi est cognatio naluralis, hic honores. Sponsa enim, ad quam Cantici hujus
conjunctio personalis. Ibi soror, hic sponsa. bhmdimenta cantantur, morose ct cunctantor
Coliimba mea, per spiritusgratiam : immaculata accedit etiam postquam se sororcm proxi-
, ,
mca, per remissionem et discij)linam. In carne mam cohunl)am immaculatam audivit vocari.
, ,
soror, in sacramentis sponsa, in spiritu simplex, Contemplare si haec in te sint et si sint verere : ,
immaculata in sanctitate in his omnibus mea. : ne pordas; si non sunt, magis verere ne non
Jperi mi/ii. Age quod agis, aperi mihi. Tibi accipias. Attende post quot et invitationos et ,
intus sum, sed apori mihi in illis, in quibus commendationes sic dicit Surrcxi ut aperirem :
adhuc foris commoror. Apori illis invita in- dilccto mco. Et tibi vanum , ,
sit surgere antequam
troduc inlocum tabornaculiadmirabilis. Pulsa, B voccris, qui delectationis illius sancta? pancni
ut aperiatur tibi ostium magnum et eviclcns manducas , et bibis vinum , de quo supra di-
sicut Paulus dicit' , ut pateat introitus persua- citur : Comcdite , amici mci , ct bibite ; et inc-
sionibus tuis ad affectus eorum. Penetra ad illos, briamini, charissimi. Vanum imo verendum sit ,
ut ad te post ha3c introducas. E\i ad illos , ut tibi nisi cum invitata sis
, surgoro, cum dor- ,
intrent ad te qui foris congelato frigescunt af- mis somnum dulcem donec tibi dicat dilectus ,
:
feclu. Exitus tui damna aliorum introductione y^peri mihi. Non ambitionis, non avaritiae, non
redime. Quid d.icx?,'^ Exui me tunica men , quo- inquietudinis, non elationis vox moveat ani-
modo induar illa? Quid dicis ? Liwi pcdes mcos, mum , non dcmulceat blandimento fallaci. Ista-
quomodo inrjuinabo illos? Exuisti te tunica tua, tibi ignotae sint voces non tibi istae opus bo-
,
tunica carnalis curae, tunica certe molesta , et num suadeant, sed tantum ad dilecti tui voceni
forte polluta. Tunica tua te exuisti mea in- : assurge, qui vivit et regnat , etc.
duero. Zolus domus mcaj comedit te ideo juxta :
Isaiam induere pallio zoli ^ Insta argue, prae- C -»-""" ,

"• ,x,^,,»,v ,..».. v.
dica, obsecra opportune, importune ^. Non est

,
podes polluere, hac incedere via. Si quis adha:-
sit pulvis, excutias illum de pedibus tuis. Non SERMO XLIII.

poUutos, sed pulchros commendat Isaias pedes'
cum dicit Quam pulchri supcr montcs pedcs
: ^P^'''
"'''''' ^'^'"'' '"^^^' ^^^- ^"P"^ meum plenum cst
''"•'^- ^'^"' """ '""''" 1"^"'°^'' '«'/««'• '''/«•' ^'^. Ma-

annuntiantium paccm , annuntiantium bona -i
! '
num suam misit per foramen , etc. Caulic. caj). v

Ne oporum meorum cxempla te mo-
cuncteris;
^. 2-4.
veant. Tangat manus, si pigritaris ad verbum.
Zelotes ego sum tu quoque pro me zelare. Otia
;
dulcia sopone, paululum meis implicare nogo-

tiis. Omnis militans Deo, istis, cum jubetur, se 1. Superiorc sermone hunc locum ita discus-
implicet oportet negotiis. Cum divcs essom, pro simus, ut diceremus Jcsum sponsse suae implo-
omnibus pauper factus sum; sequalis Deo, exi- D j-asse solatia adversus molestiaseorum qui fidei ,
nanivi me ipsum ministrandi formam acci- , nostrajsincoritatcnihumanaeetperfidae doctrinae

piens. Pro omnibus morttmssum, ut qui vi- corrujitola tontant inlicere , et subtilium persua-
vunt jam sibi non vivant sod milii.
,
, sionum immadidare rorc nocturno, quem jirin-
8. Attentis talibus in dilecto sjionsa, et his cej)s tenebrarum, j)rincej)S aeris hujus, latenter
mota exemplis ad aemulandum sic ait Dilectus , : et leniter instillat. Nam et alio Scripturae loco
meus misit manum suan\ pcr foramen , et ad quoritur, quod aquae inundavcrint suj)er caj)ut
tactum cjus intrcmuit vcntcr mcus. J\t arctum simm ^. Ilori orgo inductus ost a nobis Dominus
jjaujicrtatis, jiersccutionis, ot mortis foramon ,
Jesus molostias fugions ; hodio inducetur gaudia
operum suorum ad me inlromisit oxomjila. Ilaec forcns. Heri inductus est solatia implorans; ho-
me tangunt , haec me movent. Nam trcmor vcn- dic, secum solatia jiortans : heri, plcnus injuriis ;
X ('.(ir. XVI, 9. - J
Isai. i.ix , 17. — ^ H Xim. iv, 2. — 4 Isai. i.ir, 7. 6j| urn. III, j'i.
2J)9 GILLEBERTI ABBATIS 300
hoclie,gratiis.Illainterpretatiorarasrespicit,ista'«"tros. lihi in nialoria niajur cst gloria , ibi iu
relertur ad plures. Non omnes ail praedioationis A meditatioiie inajor est gratia. Quod plus habet
opus vel idonea» sunt,vel deleyata». INon eniin excelJentia', plus sibi exi^Mt revercntia;, plus
oinnes corruptilas lidti re|)cllere vel sunieiuiit, rcrundit ct ^ratije. Quod (|uodain naturaj su£e
vcl huic nuincri pi;cliciuntur. Non possunt oin- incrito j)ra'ro^'at ,
pcrccptio ejus oblcctationis
ncs esse inatres ct sponsaj : oinncs possunt so- plus cro^'at. Plus oinnibus placet, quod oinni-
rores et sponsae. Non omnes possnnt partns bus praestat. Singulari materiae peculiaris debe-
sustinere injuriam : omnes dcbent ainplcxus tur cerncndi modus. INon est huinani juris non :
gratiam. Fucrat seciindum hcstcrnam intcrprc- ost cnini inoris humani. Quicta? et pcrvigili do-
tationcm roris illius nocturni liquor inolcstus; natur menti, non tamcn ad votum, sed cuni
hodicrnus iste sit gratus. Ibi loquitur Jesus ipse vult ct dicit y;//^«7 ///////. Quid est dicere,
:
querelas deponens, hic loquitur blanditias sug- Jpcri niihi , nisi quodam blandimento affcctum
gcrens. Ibi fugit infestos , liic solum ad sponsam illicerc movcre concupiscentiam ut incns ex
, ,
festinat. B partc tacta tantPe lucis corusco , ad plenioreni

1. Jpcri mihi, soror mca^proximnmca.Xyis- perccptionem se praestet purgatam ? Sic lux
ciplinam hic attende custodiae, ubi janua pas- quasi oculo dicit, Aperi mihi : quae ex modica
simnon patet. Quis illuc intrabit ad arbitrium, pcrccjitione ad majus participium sui quam-
ubi Jesus sine intcrpcllatione non intrat ; ncc dain aviditatem jiraegcnerat.
nisi cum fuerit audita ct nota vox ejus? O mc 3. Apcri riiihi , soror mca. Quid est, Jesu
felicem , si de mea dici anima queat : Porta haec bone, quod rogas aperiri? Tu ipse habes cla-
clausa est, et per eam nec furtim , nec fortuito vem David aperis, et nemo claudit '. Appari-
:
indisciplinatus affectus immittitur ! Soli prin- tio tua, apertio cst. Apj)are, et nemo tibi clau-
cipi patet ponam ori mco custodiam ut soli
, si , dit. Cui ex minima partc niajestatis tuae ca^perit
principi pateat, cum assistit ad illud. Aperi gloria scintiliare, animum ad se subito convertit
niihi portam justitiae et ingressus in eam con- : et rapit. Non sinit sibi claudi, dum ipsa coru-
vivabor tecum comedam in ea, et bibam et, , Cor quod pcnetras, aperis tibi apertum
scat. :
incbriabor; dcnique et ego inebriabo te guttis C tenes dum te non subtrahis. Et forte utraque
,
meis. ôn accedo stcrilis, sed madens suaviter necessaria est, et cognata? sunt sibi ajicrtio
illabente rore gratiarum. Ajêri niihi. Intusjani sponsi et apertio sjionsae. Apertio sponsi appa-
tibi sum nunc; sed aperi mihi, ut amj)Iius in- ritio ejus est : apertio sponsae , apparatus ejus
trcm. Aperi mihi. Jam quasi novus accedo, ct et coaptatio ad tani dulces usus. Caput meiim
recenti rorans affectu. Ut ros tibi fluet eloquium plcnum cst rorc , et cincinni mci gutlis noctium.
nieum, cum Deitatis mcae tibi inslillabo arcana. Caj)ut jDlenum est , et co madent qui adhaererit
Caput meuin rore abundat, et contemplatio di- illi. Delectabilis est Deus in se, et delectabilis
vinae in me naturae subtiles et fecundos par- in sanctissuis, qui de ipso per gratiam oriun-
turit sensus. Quid circa humanitatis mvsteria tur, et ordinatione sua quasi quidam distincti
solum moraris? quid tamdiu solos ad pedes cincinni pcrsevcrant in co. Pulchra utraque
resides? Surge, ascende ad caput, illi ajieri. contemplatio, vel essentiae ejus, vcl gratiarum
Aperi mihi in hoc , quia caput meum plenitm quae procedunt de eo. Divisiones enim gralia-
est rore. Humanitas gratiam comparat, divini- D rum sunt % ac si quaedam distinctio cincinno-
tas confert humanitas imj)etrat, divinitas im-
: runi. Invisibilia cnim ipsius quanidain j)nvfcrre
j)ertit : humanitas fudit cruorem, divinitas in- distinctioncm vidcntur, ad nosti\e taincn capa-
lundit amorem. Caj)ut meum jdcnum est. Ipsum citatis niensurani. Nani distinctis signis et ser-
cst ros ijise. Illabitur aniinae, ct ejus medullas monibus aliud et aliud signilicare conantibus,
irrigat. Usque ad aliquid ingrcssus siim : aj)cri quae in ij)so sunt unum, quasi plura ct varia
mihi , ut j)crtingam ad intiina, ut divinitatis iiinotcscuirt nobis. Quaulam ad solam cjus ma-
mea; dulcis notitiainfluat, ctinliciat totiiin quod gnitudincm rcsj)iciimt : iiiuini lioc cincinmiin
cst in intcrioribus tuis. Aperi mihi, ut divini- \n\h\. Quaulam ad solam iôtenliam : sic ct hoc
tatis mcae subtilis ros cordis tui terram infun- (juasi unuin intclligc. Similitcr qua* ad sajîcn-
dat , ct incbrict cam. Et revera sic est , fra- tiam, (juic ad bonitatcni, qu;e ad j)r;cdcsliiia
' A|iin . m, 7. - 2 I (lor. \ii, '*.

301 IN CAMICA , SERiMO XLIII. 302
tioncni, ad providentiani , ad graliam, adindul- '"sint, contincntiae cxtenuatae disciplina, conti-
gentiam consilium cogitationes Dei yeneraliter,
, , A nuationis perseverantia protentae ; exsultatione
qua? una significationis complectilur ralio , et spiritns pingues, ne ad modicum tenebroso
quasi ad unam pertincnt, pro uno cincinno in- et gelido malitiae et nequitiaj rore inficiantur,
teipretare : quae ad aliam ,
jiro alio crede. ///- qucm i)rinceps acris hujus leniter et latcnter
r/sibii/a ipsitis, ait Apostolus, i)tr ea qtiat fticta aspergit. Cave fallaccs infectiones ejus; sponsi
siinty intelUctn cons/jiciitntitr; sempiteriin quo~ tui illum coelestem se mentitur habere roreni.
qtie ejus (livinitas '. Illa plurali protiilit, hanc Claude illi : et si dicat, Aperi mihi, soror mea ;
singulari intellectu. Hanc ergo velut caput ac- nullam tibi cum eo cognationem esse responde.
cipe : illa velut cincinnos. Nam divinitas in se QucC illi cognata est, immaculala non est. Prava
una et simplex est ; secundum affectum autein cognatio ,
quam contagio sequitur. Christus
in subjectis, et effigiem jiarticulariler impres- quam sororem dicit immaculatam subjungit. ,
sam subjectis, variae significationis recipit nu- Ausculta quando dicere possis f^ôa; dilccti pul- :
merum. Ideo essentialia nomina mutuo de se B santis. Hostis primo aggrcssu timide agit ten- :
dici possunt, non sic autem denominata. Essen- tantis modo dcprchendi timens, palpat, non
tia Dci scientia ejus cst, cum conversionis ve- ])ulsat. Dilcctus tuus innotescere volens, pulsat
ritate, et substantiajidentitate : non tamen, cum audenter : Jperi milti, qiiia captit meuin, in-
vcrum est Deum nosse aliquid , et sequentcr quit ,
plenum cst rnre, et cincinni mei guttis
verum erit illum id esse. Sic et jiotentia cum noctium. Ac si dicat : Aperi mihi ,
quia roi'e
voluntate in Deo unum idemque essentialiter graliae refertus illabor. Aperi mihi, aptam te
est : denominata vcro ab his non se mutuo con- praepara tantae praesentiae.
sequuntur. Denominationes enim istae cum ali- 5. illa Exui me tunica, quomodo induar
Tunc :
quem circa creaturas effectum conlinent, co- illa?Lavi pedes meos, quomodo inquinabo eos?
gnatam ab illis multitudinem trahunt et se , Tu dicis Aperi mihi ecce aperui, parata sum
, :
nequeunt comitari. jMira identitas, ct mira di- sed domesticis turbari denuo curis refugio. jNoIo
versitas utraque inexplicabilis utraque admi-
: , quam semel exui reindui tunica. Quomodo ,
rationis est plena , devotionis et reverentiae Cinduarea? Quomodo? Nullo modo. Non ac-
occultissimas et efficacissimas causas continens- quiesco, non possum non aegre reinduitionis
4. Accede, sponsa , ad hoc capnt dilecti , ad verbum audire. Lancam exui vestita subtilibus.
cincinnos ejus : stringe rorantes crines ; mul- Novi quam laboriosaesint partcs Marthae, quam
lum inde dulcissimi liquoris clicies. Pleni sunt onerosa operta sit tunica quomodo, circa fre- :
guttis noctis, guttis occukis ,

guttis non ignota quens discurrendo ministQrium , inquinatos
dulcedine refrigerantibus. Erit quando guttae oportet illam affectuum pcdes habere , et ope-
tales expressse frequentius integri fluminis effi- rum gressus. Non possum de IMaria in Martham
cient impctum. Bunus quidem, qui desiderium dcgencrare. Optimam partem elcgi apcrtum ,
a-stuantis amoris rcfrigerat. Sive supradictis et paratum efficere cor meum ad adventum di-
modis caput cincinnosque intelligas , sive in lecti. Non videlur in partibus Marthae passiis
capite illam deitalis nudam notitiam quse est molestias, qui semel absolutus ad illas iterum
facie ad fiiciem , cincinnos autem illam quae per reverti fcstinat. Nuda ab omni matcria mundi,
speculum fit et in velamento a^nigmatis, in D el sine impedimcnto vclaminis, Iii)cra ct quasi
utroque refrigerii ubercm i'orcm reperies. Ideo revclata facie gloriam contemplatura dilccti
forte capiti ros simplicitcr assignatur ,
guttae surgam ut aperiam ei. Via haec via pulchra est :
vero cum adjcctione noctis cincinnis attribuun- non potest pcr eam ])cs iôllutus inccdcrc, nec
tur, quod ha-c visio qux' per speculnm fit et l)oIlui in ea. Brcvis via : nam dilcctus stat ad
cenigma, nocturnaj quiddam habct qualitatis , ostium vocifcrans et pulsans, quasi inoraB im-
minus fulgens et minus fervens. iEmuIare , patiens. Pulsat ad ostium , explorat aditus , et
sancta anima sponsum caput et capilli de- , , ardentius diligens ])ro]ierantem praevenit me.
votionis rore madescant caput, intentionis; : 6. Manum siiam niisit pcr foramen , ct ad
cincinni cogitationis. Ad modum madcnlium
, tnctum cjus vcittcr mcus intrcmuit. Quid sibi
capillorum stricta* sint, cxtcntae sint, pingucs viilthocloco quod sjônsa, quae clauscrat ostiiim
' Jloni. 1
, 20.
303 GII.I.KBKRTI ARRATIS ;Wi
noii lioc (jiiO(|ut' oUturavit fora- '"^
rubilis •'
sui , ciiptat. Ciini titinit , iiil ipsaagit, scd magis pa-
nun ne , ail illain (jnid in^rcdcrclur incantc ? A titur : ciiin siiri;it ct apcrit, iiropriae alifiuid
in caetcris cautius a^cns, cur liic locuni nc^liiii(liistri;e adliihct. Trcinit, cuin iiKJtum occiil-
gcntiic reli(|uit? An forte lioc in sc niinus ipsa tiiiii inspiiationis sanctie dnlcitcr sentit : assur-
novit foranicn ? quis cnini in se oninia potcst yit, cuni conscntit et scquitur quo illa ducit :
nosse foraniina , onincs aditus , onincs aptitu- aperit, cum huic totam se operi inens induljjiet,
dincs,nisi illc (]iii , sicut in K/.( cliiclc lcyitnr, et rcddit capaccin. Vcrunitainen quanto niagis
in lapidc prctioso foraniina piicparavit '
? Ipse se liuic usui aperit, tanto ex niniia affcctione
foramina nbi vult parat ,
quia nhi vult, ipse et veliementia cilius dcpcrit. TWc/Hor/w/, inquit,
manuin mittit pcr foramcn, pcr aptnm adituni, Dci , et dclectatus siini, ct cxcrcitatus suni , et
inspirationis occnlta? virtntem. Pcr foiaiucn dcfccit spiritus mcus^. Memoriam ventri, tre-
inquit, id cst pcr aptnm ,
pcr abditum ,
pcr mori dclcctalioncm , excrcitationcm surrectioni
arctuin ingrcssiim. Arctiis cnini ingressus satis» confcr, ct apta. JNam quod dicit, dcfccit spirilus
iibi manum
tantum immittit Jcsus , ejns yg- H mciis , ad illud speclat,qnod hoc sequitur in
spectu, per qnem ostii apertionem sibi lieri loco Pcssulum nstii mci aperui dilccto, ct ipsc :
petit. Kon moverctur ille ventcr sponsa', non dcrlinavit. Tnnc declinat, cum tu deficis ferre ,
snrgerct, non apcrirct dilccto, nisi ipsc piior non valcns. Ciini tii afficeris vchcmcntius,
inspirationis suoe manum immisissct occultam. tunc ipse citius avolat. Ouanto affcctuosius ca-
Occulta ratio vocationis primse latcns cansa ptas dilecti amplexus, ct quasi aperto corde ,
et nondum latus ingrcssns. Dilatatur autcm totum .Tbsorbcre et dcglutire conaris tanto ,
cum pr?eoperanti sponso anima coopcratur, co- velocius dcclinat labilis pr.Tscntia dilccli tui.
natur, assurgitct apcrit. Prima solius Dci maniis 8. Scd jam rcdcamus ad sericm litterae. Sitr-
agnoscitur sccunda, Dci simul ct hominis. Et

; rexi ut npcriirm dilcrlo. JManus mca: dislilla-
cum magis Dci sit propter munns, soli tanien vcrunt myrrhain : digiti mri plcni mrrr/ia pro-
homini dcputalur ad mcritum. Arcta cst ctiam batissima. Quid cst quod de apertion;' locutura
et qnasi per foramcn conccpta cognitio Dci, ea praeniittit de manibus? An forte suggerere vo-
quae per operuin ejns contemplationem pcrci- luit, quibus te manibus oportcat aperire dilccto
pitur, et qnasi tactus nianus, non visio vultus tuo, quibus operum meritis contemplandre ve-
ejus. Adverte trinum contemplandi modum in ritati aditum praeparare? Bonae quidem myr- ;
capite in cincinnis, in manu. In capitc natu-

, rhata^ nianns, qna? carnis mortificationem ope-
ram , in cincinnis nguram, in nianu facturam. rantur ,
qua> fluxum cjus conipcscunt, stringunt
De hoc ultimo sic ait : Delcctasti me Domi- , lasciviam , ut latius influat oblcctatio verbi. An
ne , in factura tua , ct in opcribus manuum non velnt quasdam niyrrhae stillas censes opera
tuaruin cxsultabo '. Possumus etiam sic illa vo- haec regularis conversationis, quae vicissim sibi
care, essentiam , signa , opcra. Divinae illins succedentia mentem ungnnt,ct carnem strin-
naturae notitiam signa per quamdam in suo ge- gunt? Vigiliae ,
jcjunia, castigatus ct parcus
nere similitudinem depromunt, opera probant. victus, asper pannus el panis ater, plagae vir-
Signa, ut sic dicam , exprimunt , et opcra garum voluntarie snsccpta?, in matutinis psal-
astruunt. Ultimus hic contemplationis modus modia? vocifcratio, ct silcns oratio , utraqne in
simplicium est; sccnndns, eruditorum ;
priinus, D spiritu cordis vchcmcnli , scd ha'c taiito vche-
pnrissimorum. Verumtamen ,sicut jam diximus, mcntior, quanto corporaiis spiritus niiiius cst
immissio manus per foramen, immissionem il- contincns; quidni dislillant nobis, dum vicis-
lamlatentcm etoccnltam significat inspirationis, sim succcdunt sibi ? .lurc confcruntiir myrrha%
quam divina? virtutis tactus opcralur. (juia carni amaiitudiiicm \ cxationis infcruiit , ct
7. ilic (puTdam in
ctiani cst adverterc tria dcvotionis vclut nnguciUo niitigant animuin.
sponsa. Quae tria? Primo quod Irciiiit, sccundo Et nt discrctionem adcssc intclligas, ct obse-
quod surgit, tertio qnod aperit. Priimini (iL (jui- qiiiiim rationale : Digiti , iiujuit , nici plcni
dem in ij)sa, scd non ab ipsa diio scîiunlia : myrrlia prohatissima. Alaiius opcra siint; dis-
sic fiunt in ipsa qnod ctiam ab ij)sa. In priiiio
, crctio , digiti. IMyrrha tam actio cariiis, (piam
praeoccupalur in st cundo coiialur, iii tcitio
, ungucntaiia cxhilaralio cordis. Ihvc mvrrlia
' I'>.ocli. xxviir, 11. — > Psal. xci, :>. ~ ^ Psal. i.xxvi, 'i. " Alia.^ , ciiliiciili.
305 IN CANTICA, SERMO XLIV. 30G
'*^
probata est : nani est quaedam niyrrha quae re- tuli. In alium differanius tractatum, gratiam al)
proba quorunidam pueriliimi A eo expetentes et exspectantes, qui liabet clavem

cst. Cum videris
hominum digitos prohibita passim signa distil- David sine qua nemo aperit Jesns Cluistus , ,
lare, agilem manum undique petulantis, vel qui vivit et regnat per omnia sa^cula sa;culo-
perversi affectus indicia spargere; ut arbitror, rnm. Amen.
indiscipUnataj conversationis aniaritudinem
quasi reprobam myrrham, istos fundere non «
negabis. An non quasi myrrha lascivia talis, quae
ct fratrnm disciplinatos mores contristat, et sibi
in posterum confusionis ct poenilentiaj est pari- SERMO XLIV.
tura moestitiam.'' Probatissinia vero niyrrha est,
quaeinmultis argumentis exercitii regularis est Pessidum ostll md aperui dllecto ; at Ule declinaverat
reperla laudabihs. Et regularis exercitatio et

'
atque Iranuerat. ^nima mea liquefaclaest ul locutns
Cauiic cap. v, y. G.
hostihs vexatio, utraque^)robabilis est, cum B ^'^-
patientiae virtus, servata integritate sua, amari-

^
tudine nimia non corrumpitur ac dcgenerat.
Recole tempora, quibus juvencula adhucEcde-
sia ad aures pulsavit Gentiiium, ut dilecto suo 1. Hodie vobis, fratres, de apertione ostii
Christo ad corda ipsorum ostium aperiretur, disserturi sumus. Nam hesternus sermo de ope-
pateret aditus : quam iunumeros dcsudavit ago- ratione, quae velut quaedain ad apcrtionem est
nes ,
quanta confecit martyria, qiuun continuis via,ultimuni tractalus nostri digessit articulum.
est vexata suppliciis ! Vcre digiti ejus pleni myr- Bona plane operatio quae immortalitatis et in- ,
rha probatissima, co quod omnimodarum pas- corruptionis spem et speciem semper praefert,
sionum argumentis honestata est virtus ejus in quae non seminat in carne, ne corruptionem
laboribus suis. inde metat. Utinam in veritate ego dicere pos-
9. Cum hujusmodi manibus satagite , fratres, sim quia mvrrha in manibus mcis scmper. Si
,
aperire Verbo, speculationis dulcedini aditum C cjiiis , inquil .lesus, jcccrit voluntntein Pntris
praeparare. Bonorum actnum meritis, mentis nici cngnoscct de doctrina nica'. l^cce quAYiter
,
vestrae recessus Christo uberius reserabitis. Vi- pietatis actus aditum reserat veritatis. Boni certc
dete si laboris et fatigationis vestrae myrrha actus, qui et (piadam contomj)eiantia et mode-
multis cst experimentis reperta laudabilis, sicut -
ratione discreti sunt, et unctionis devotione re-
aurum quod per ignem jnobatur. Dig/ti mci pleti. ,Tuie manibus unguentariis aperitur Cliri-
inquit, plcni inyrrhn probdtissima. Discretionis sto, qui de unctione noinen accepit. Et (orsitan
significatur subtilitas , et unctionis ubertas : et nisi per unctiim ostiuin ingrcdi nescit. Ideo in
digitos eniin dicit, et plenos. Distillant, et pleni templo dc lignis olivarum ostiola facta snnt, per
sunt vicissitudinem habent, non cvacuationem,
: quae in Sancta sanctoruin aditus pateret^ Hiijus-
Interpolanturjejuniarefectione,Iabores requie, modi enim et ligni materia unguentarii est mi-
somno. Vicissitudo refectionem affert,
vigiliae nistra li(|uoris. Ostiola dicta sunt, et olivaruin
non defectum. Digiii , inquit, mci plcni sunt arctus introitiis : scd in pinguedinc; gratiae sine
inyrrha prnhatissiina. Contemplationis optas de- D diflicultale illaberis, ubi subtilis est int<'Iligcn-
licias, sponsi amplexibus ex otio perfrui, iljuin tia , ct secretum mysterium. Non laboriosus pa-
solum cordis tui continere secreto? noli ad ape- tebit ingressus, si devotionis et charitalis oleo
riendum vacuis, noli aridis occurrere inanibus, quasi ostio volueris uti. Et puto quod conve-
Actioconteinplationcm |)raMurrit. Quanlo magis niciis est de tcmplo tesliinonimn |)roIalum :
myrrha continentiae ct afflictionis mortilicaveris Tcnipluin cniin Dci snnctuin cst, quod cstis vos ^.
affeclus animalcs, tanto ubcriorem adituni dilc- Habe ergo in templo tuo ostia, per quae suinmus
cto paraveris. Denique sequitur Pcssuluin ostii : Pontifcx solus ingrcdiatur in intimum cordis tui
mei apcriii dilccto. Non possuinus in angiislia reccssum, ('laiide ostiiiin , obde pcssuluin , nisi
terminandi sermonis hujus ostium aperire capi- quando dileclus tuus pulsat ingredi volcns''. Si
' .Toau. vir, 17. — ^ III Ro};. vi, ,{1,— 3 f Cor. iii ,17.
" 1 irn(|iiclliis nt Horsliiis , nisi quando ddeclus liius ingreili ro/el , onnsso pidsal. j
307 CILLEBERTI ABBATIS 3()S
oslinin noii est, passiu» patt-bil ingressus oiurii '""patet, seil soli sponsre praebct accessuiu. lu E/.e-
traiiseiuui. Si ostiuiu (lausiiiu est , secl pessulo A cliiele uiiiltas ostioriiiu distantias legis ', quas
uou obseratiiiu ; laeili cedet et palebit iinpnlsui, uiodo loiijûui essel juosecpii. Veruiutauien pa-
clausurain non luibens liruuorein. Ilabe utiuin- ruin quid interesse reputo , tune ad illuni in-
qucostiuni cireuiiistantiie, etpessuluni constan- grediaris, an ad te ipse : nisi quod tunc videris
tiae. Prospice circuinstanter, rcsiste constanter. ingredi ad ipsiiin, cum tu ipiasi praevenis et
Oblivio et it,MU>raiitia non subripiat, iniprobitas prior rogas ; ipse Acro ad te, cuiii ij)se te j)rae-
non irruinj)at. Kt si ita inavis distinguere , sol- venil, j)nlsat arfectuni, inij^rovisus illabitur, et
licitaiu j)raMueditatioueiu rej)uta ostiuin, ora- nil talc nieditanteiu insjêrataj dulccdinis inovct
tioneni quasi pessnluui. Tali rirniatuin repa- attactu.
gulo, liostili non patebit inipulsui ostiuin tiiiini. 3. Quando j)ulsat boc inodo ad ostiuin tiiuin,
Confortavit , iuqiiit Psalniista", seras portarnin noli inorari : surge, fcstina, nc fortc declinet.
tuaruni '. Nonne in seris et jôrtis velut ostiuin Nain et in boc loco sic liabes : Pcssulani ostii
ct pessuluni tibi videris audire? Utrumque ne- B niei aperui dilecto ; at ille decUnaverat atque
cessarium est, sed contra insidias inimici. Ubi transicrat. Cur abis, Jesu bone? cur declinas?
vocem et jiulsum audis dilecti, ubi iiianus ejus cur defraudas dilectam a desi(lerio suo ? Tu de-
siibtilem, et j)er rorameu seutis attactum ; aufer siderium inducis, tii delectationeni subducis. An
pessulum , ostium apcri, cuncta cedant obsta- forte hoc modo in majorem aviditatem et arden-
culu : si (ieri potest, medium parietem totum tius desiderium concupiscentiam protrahis, dum
aufer, ut libere se tibi dilectus tuus infundat. cojiiam subtraliis? Ita «st. Plane ita est. Istae
Sollicitudo adversus tentamcnta dneinonum in amoris fallaciae ipsuni auiorem inagis inflam-
securitatem vertatur de jira^sentia sjionsi : cau- mant, ad ejus cumulum j)ro[iciunt duni sic de-
telam hostem repellendi in jierlVuendi dilecti cijîunt. Illai dominicae resurrectionis ajiparitio-
copiani verte. Ostium aperuisse se novit, qui nes quara breves erant, quam subitoe ,
quam
di.xit : Paratuni cor nicuni , Dcus ,
paratani cur snccisa^ ! Quibusdam vix jam agnitus est, et
nicuni '. statim claj)sus est. Non se jiatitur ab ali(juibus
2. Quomodo ostio eget Jesus ,
qui in Evangc- C tangi. Aliis clausis illabitur januis, ostii aper-
lio ait : Ego suni ostium ? ^li\\\m\i\YA\.io. Ostium tione non indigens. Illud enim ostium niaxime
est, ct j)ulsat ad ostiuni. Intrare vult jjer quem illi ajjeritur, quod aliis omnibus negotiis clau-
<]uisrjuisintrnicritsalvnhitur,ctpascuain\'cnict^. ditur. Cum j)utatur teneri ,
quasi furatur -^xx-
Magna est ostiorum distantia. Est enim ostium sentiani gratam : furtim accedens, et furtim re-
(juoddam in argumentis naturai, est ostium in cedens. Gaudium enim contemj^lationis instar
Sacramentis Ecclesiae , est ostium in exjierimen- est j)uncti. Velociter recedit, et excellenter tran-
tis gratiae. In primo illo ostio naturalis rationis scendit omnem humanaj capacitatis virtutem.
ductu innotescit nobis j)er opeia oj)erans sa- Quo ij)sa vadit, non j)ossumus fcquis eam in
]iientia, ct ad aliquid veritatis introiuittimur : hac carne jiassibus sequi. Z)/a7, intjuit Salomon,
divinitatis colligimus notitiam, non tamen per- Sapiens cfficiar: ct ipsa longius reccssit a inc,
sonalem in deitate distantiam. In hoc ostio non nniUo niagis <piani antca ernt ^. Perceptio ejus
distinguitur persona , nec confertur gratia. Ideo melius quam privatio docet -', quam sit transcen-
non debet non niniius ad hoc
esse assiduus, D dens ejus majestas. Eo ij)SO quo vehcmentior
ostium pulsator. Per secundum, in eo quod sa- est, velocius transit : Ipsc , inquit, dcclinaêrat
lutaribus initiamur Sacramcntis, ad Ecclesiae «fi/ue fra/werrt^ Ideone, Jesu bone, declinasti
unitatcm intramus, ad communionem sancto- ad sponsam , ut tain cito declinares ab ea ? iyUAt',
riim. In hoc secundo ostio sic quidam intus , inquit, ^lcclinacerat atfjuc transicrat. Quid est,
sunt, ut tamen quasi foris siut, donec ad ter- //y///,s7V7v/;.'' Transicrat me, transierat vires nieas,
tiuni acccdant quod familiarem interj)retamur : pertransiit me. Ideo quasi ferre ct subsistere
acccssum pcr charitatis affcctuni in coj)iam , non valentem transiit me. Gladius est verbum
quamdam et contemplationem dilecti. Ostiiim Dei*', gladius est Jesus animam sine mora et
,
hoc tani secrctum, tam iulinium non omnibus diflicultatc pcitraiisit : non subsistens, dum ejus
' Psal. < xi.vn, l,t. ^ 1'sal. (.vii, 3. — 3 joaii. X, i). — 4 luccli. xi. ol xi.i. — ^ Kcclc. vii, "ii , 'ij.
* F':iilic.s. VI , 17. " "Vidc aii icgciulum , Privittiu fjus, invliiii ntium inrctjHio ilocvt.
309 IK CArsTICA, SERMO XLIV. 310
'^'
vehementiam liquefacta mens sustinere non va- usque ad dilecti transitum, nihil praesumens in
let. Flammeus hic gladius est. Ideo sicut cera A cjus praisentia. In voce exsultationis liquefacta
fluit a farie ignis , sic anima succensa a facie sum statim ut locutus est ipse. Anima mca lique-
ejus. Anima, inqiiit , mca liquefacta est , ut facta est, inquit. Quid est, liquefacta est ? Id est,
(lilcctus locutus cst. Videtis quahter ad ignitum crescens facta est, currens, clarescens. Crescens
eloquium Uquefecil animam. super se, currens ad ipsum, ex ipso clarescens.
4. Pessulum ostii mei apcrui dilecto meo; at Virtute crescens, currens votis, veritate clare-
ipsc declinaverat atque transicrat. Ita in mani- scens : hoc est, lata, labilis , lucens.
festatione Dominicai resurrectionis ,
quae facta 5. Ex hac forte liquefactione pr?estitum illi
est duobus ilhs euntibus in Emmaus, ut aperti est quod manus sua3 myrrham distillant, mens
sunt ocuh eorum ad cognoscendum Jcsum, sub liquefacta est. Cur tcrtium pra^terimus quod ,
ipsa apertionis hora evanuit ab ocuhs eorum canticum illud apponit? Habet cnim sic conne-
et quasi pertransiit cor illorum , ut ipsi fatentur. xum ex ordine : Venter tremit, distillant manus,
Nonne cor nostrum ardens crat in nobis, dum B anima liqucfacta est. Potest istic etiam leviter
loqucretur'^^ etc. Ardens erat in ipsis in collocxi- Iianc lectioncm transcurrens,ordinatum quod-
tione, sed in apparitione hquefactum est in iUa dam augmentum advertere non tamen facile :
visione vehemeuti, sohditatem et constantiani est et planum gradatae distinctionis rationcm

non obtinens. Quid enim est Jesum evanuisse assignare. In omnibus quidam modus signalur,
nisi iUos in gloria apparitionis subsistere non scd major in secundo quam in primo et major :
valuisse? Dechnat in dilcctam ut flumen pacis in tcrtio quam in secundo. Plus est enim distil-
sed ut glorije torrens pertransit, sicut torrens lare quam tremere sicut liquescere quam distil-
;
igneus hquescere faciens animam, quam inun- lare. Totum prcTcstat praescntia sponsi spons;e
dat ,
quam reficit, quam transit. Quam dulcis sua^, quod ejus venter tremit, distillant manus,
hora, quando anima liuic igneo torrenti lique- anima liquefacta est. Totum est ex tactu manus
momen-
facta miscetur! qiiam subtihs cst in iUo ejus ct vocis auditu totum est ex tactu et, ut
, ,
to quam exlenuata, qiiam mobihs! INihil tunc

,
sic dicam, ex pertransitu ejus. Quia tangit, tre-
leporis habet, nihil duritiaj rehquum, nihil ri- C mit : distillat, quia perstringit et pertransit illam
goris : tantummodo calens et hquens. Cognata in spiritu vehcmenti, cujus voccm audis, sed
sunt sibi invicem liquidum et calidum. In his ncscis unde veniat, aut quo vadat. Ideo lique-
duobus contemplationis usus consistit. Quod U- facta est anima ejus, ut locutus est ipse. Vox
quidum est, calorem promptius concipit et : subtilior manu cst, vehcmentius movel., et ve-
conceptus calor vice versa quod hquidum rcpe- locius transit. Sermo Jesu subtilioris et subli-
rit, liquidius reddit. Quod dico cahdum ct h- mioris doctrina? plus continct ,
quam aliqua
quichun, hoc est, ac si ahis dicatiu' nominibus, ojierum proderc queant exempla. Omne transit
succensum et sincerum. Cahdum est, co quod cxemplum de majestate Dcitatis scrmo ,

quem
amat sincerum et liquidum , quia quamdam
: intcr discipulos fudit : onmcm experientiam
amati in se speciem reprsesentat. Cahdum, quia pollicitatio gloriae futurae, quae revelabitur in
ardet : hquidum ,
quia videt. Cahdum ,
quia nobis. Iluic intcUigcntia; et perceptioni si aperis
inflammalur : Uf|uidum quia dilecti imagine ostium ut comprehendas ; statim dcclinat ct
informatur. Quod Uquidum est, nil habet im- D pertransit : ideo et tu transi in affcctum liquc-
purum , nil pigrum ; lacile ccrnens, et facile se- facti cordis. Ad hanc vocem dilccti dic : Mira-
quens. Sed tanta gratia Uquidi non est cum calor hilis facta est ex mc ; confortata est
scientia tua
non est. liene Uquidum ,
quod et ex puritate di- ct non potcro ad cam '. Et anima mea liqucfacta
lccti claritatem pcrcipit, ct quasi percitum ct est dcficicns a comprcliensioiie et non suHi- ,
promptum extra se cffusum post dilcctum festi- ciens ex velicmcuti ct violciita dulccdinc jicrsi-
nat, qui jam pcrtransierat. Jpsc, inquit,yV7w stere et morari in admiialionc. Proptcr ha'c ct
pcrtransiit a me , qui totam pertransiit me. Ve- hujusmodi , iufpiit : Anima mca liquejacta cst,
lox transitus; scd violcntia^ non parum Iialêns ut dilectus loculus e.st.
in tactu, liquefactam post sc reliquit auimam G. Quid piilatis, ut aliqiiid praefcr sericm ct
meam , cffusam uberius, et conantcm trausirc quasi ex abundanli ad cohortationcm prjpsu-
I,uc. XXIV, 13-32. — » Psiil. cxxxvur, fi.

;hi GILLEBERTl ABBATIS 312
quid '"'
iiian] ; , iii(|iiaiii, ixilatis, (|ii(>(l noii liic (picractio noiiiiisi pcrfcclorum cst, cl coruni
scrmo qiioiiiiiulaiii siij,'j;illat (liiiitiani, (|iioriiiii A non scmpcr, scd iii tcmporc opportuiio. Lt nc
visccra {^clido austcritatis iiiniia' riji,ts(iiiil allc- iuirucluos(j siibducain silciilio (juod milii sug-
ctu, quoruni viscera nulluni niisericordia? distil- {êritur, brcviter vobis aiisolvam quod adliiic de
lant liqiiorcm , ncc cxijj;uo trcnuml et niovcntiir hac liqucfactionc intcllectu conccj)i, Non cerni-
aircctii cii;a |)(ciiitcntes ; niisericordis nianus tis quod liquclit, (jualitcr dc (juodain rigore et
tactuni noii scntiuiit, piissiiiii .lcsu non iyniun- imniobilitatc movcri incij>it, se ijisuin cgicdi ct
tur all()(|iii(t ,
pulsaiitcin in p^vnitcntc Jesuin dcscrcrc nitilur, dc tumorc ct niolc jiristina
forisnon audiunt? Vcreor ne declinet ah eis et dcfluit et dcsccndit, ct evanescit , se ipsum du-
pertranseat, ne non inveniant cuin qua?sicrint, centcni et ad humiliora loca facile scquitur; vel
ct cuni clamaverint non exaudiat cos. Cur du- eadcm per se ipsum sectatur, jiraecurrcns fre-
rantur visccra tua ad lilios, (piasi iion sint tui? quciitcr duccntis conatum. Mai^na in licjuefa-
Potcras lorsitan tuos iiiclcmcnti oculo respiccre, ctis ad scqucndum mobilitas, ct j)romj)ta vo-
ct resupino fastu prseterire, tamcn tui tantum B hintas. Intclligitis jam, ut arbitror, in li(juefactis
si
essent, el non Domini tui. Quam durus fores, ad obcdiendum aptiludinem grandcm huniilis ,
si de tuo largiri dcliercs, qui Doniini substan- anima? alTcctuin tractabilcm. Mauc humilitatem
tiam tam avaro ct immimito ctiam (iliis affcctii non nietus infligit, sed calor amoris informat.
dispartiris? Dispcrsit , inquit, dcdit paiiprri- Mctus mcntcm violenter infringit, amor emol-
bns\ Scd tu forsitan jiauperes nescis. Quid, si lit, ct teneram ac liquidam rcddens effingit ad
dicat tibi Deus : Impcrfcctum meum non vide- libitum. Huiiiilitas de cliaiitatc proflucns, nil
runtoculi tiii?In libro tiio noniiisi i^crfccti sunt molcstiae jiatitur, ultro ad inium tendit, quie-
scripti^, de perfici(mdis nulla te cura tenere scens cuin aj)jirehcndcrit infcriora. Habelis jam
consuevit. Malus medicus , qui non est opus in liqucfactione, humilitatis illius generosa:r, ha-
aegrolis, sed bene habenles fortasse exulcerans. betis et obcdientiai expressam sub brevitate na-
Si non vis errantem quaerere, saltem occurre turam. Vultis ct testimonia ? Domijius apcruit
revcrtenti. Aperi januam misericordiae, aurcm, ut audiam eum (juasi magistruin. et si milii
non pcenitentcm propter Christum, suscipe vel C Audistis loquentem Dominum audite li(juefa- :
Christum in poenitente. Liquescat anima tua ctum affcctum discipuli. Ego, inquit, non con-
raisericordige rore, et ad clamantis et pulsantis tradico, rctrorsum non abii. Audistis quomodo
Jesu succendatur cloquium. Vox poenitcntis, sequitur : audite jam ad quam infima. Corpus
vox paupcris, vox cst Jcsu. Idco cum audis hanc mcuin dcdi pcrcuticiitibus, et gcnas nicas r>cl-
voceni , clementi affectu liquescat aninia tua, ut lcntibus : faciem meam non ab increpan-
averti
et tu cum sponsa dicere queas : Jnima mca li- tibus et cnnspucntibus in me^. An non iste quasi
qiicfacta cst , itt dilectus locutus cst. Ausculta et ad aspera et abjecta descendit , non rigide re-
recole quid locutus JMaria? jMaydalena» ,
quid sistens, scd liqucfactus, cffcctusque tractabilis
muHeri in adulterio deprehensae, quid Samari- ad auditum calcntis eloquii? Ergo qui hujus-
tanae, Chananaeae, Zacchaeo, Petro, Centurioni. modi liumilitatis et obedientiae liqucscit affe-
Ad tot pietatis sermones et clcmenliae cujus non ctu, non frigida tumentique mole iminobilis et
niollcscat affcctus, viscera liquescant? Ad tam rigesccns, jiro suo jurc, liujus sibi vcrbi usum
vehcmcntcs flatus austrinos etiani dc durissimo , D gloriose pr.x'sumit : Anima mca liqurfacta est,
pcctore quantumlibct annosa potcrat glacies ut dilcctus locutus cst. mira vis vcrbi, ct ignita
solvi. Sentio nie affluentis olei liquore perfundi, vehementer! Inflammat cor commutat renes, ,
et siniili affcctu liquescerc, quoties miscricordiae in nihilum in consjicctii suo rcsjiectu Dei sui
tuae opera, verba, pracccpta rcccnsco. Igiiitum aniniam rcdigit; a sc ij)so Ii(jucsccrc ct dclicere
elo(piiuin tuum lioc vchcmcntcr, et servus tuus lacit, ut jam anima iion sitsccum, scd sicutse-
diligit illud ^. Diligit, qiiia indiêt : idco amat qucntia contincnt liujus vcrsiculi Ego scmpcr
:
anima mea, et prae gaudio liquescit ubi tu lo- tccum^. Idco non in sc, non sccuiii,scd cum
qucris. Dco suo cst; scinjicr obsc(jiiciis , et quaiituni
7. Istam litpicficlioiicm oporlct iit sciiliat datiir, sc(iiiciis, scd iioii asscijucns scmjicr juo
omnis sanctus. rsani illa siqx riiis (lis|)ulata li- v«to , iicc illo cxccllciili iiiodo (jui sjious.c cuiii
'
r.sid. c;xi ,
<». — » P.sni. cxviii, IC. ^ Id. 140. - 4 F.sai. i. , .'•
, 0. - -' l'sal. i.xxii, 'X\-'l\\.
313 m CANTICA, SERMO XLV. 314
sponso competit. Nam ethicseqiiitur: ()M<p.y/V/, '^'inqult vocavi , non rcspondit mihi. Alibi : et
(•/ nnn inveni illnm : vncavi , et non responclit k scr\\)l\\m est hoc, hoc modo Qncerent rne mali, :
niilii. Sed capituhuii hoc alterius temporis eget et twn invcnient : vocdbunt, et non exaudiam '.
tractatu, ex otio discuti volens. Suriicient ista Quidnam est hoc quod hoc ipsum tam commune
non pro magnificentia sui sed pro nostris dis- est bonis et mahs ? Cur indifferenter utrisque
,
putata viribus, quahter anima spons.ne hque- te, Jcsu bone, subducis? Verum quidem non
scit ad loqueh\m dilecti sui Jcsu Chrisli, qui indifferenter, sed muhum differenter. De malis
vivit et regnat per saecuKi sa?culorum. Amen. dicitur : Quêrent, ct non invenient. Sponsa vero
non se inventuram difiidit, sed non invenisse
^,,..,..,,.,-«vx„.».,«,^..-«.«»..x.>-.-..->"> ^.." .....^,. causatur. Quccsivi, ct non inveni illum : vocavi,
et non respondit mi/ii.
2. O quoties quaesivi Dominum Jesum medi-

SERMO XLY. tando, invocavi orando : sed nec meditatio ef-
B fecta est dulcis, nec ])inguis oratio ! Ideo non
QatesnH , et noninveni Uliim : \'Ocavi , et non respondit iuveni illum , nec respondit mihi. Nec invetli
mllu. Invenerunt rne ciistodes civitatis , percusscrunt illuin ipsum , ncc sua; sed supra modum dulcia
et viilneraverunt me , tulerunt pallium meiim , etc. sunt qua; respondit milii. At utinam mihi fre-
Caniic. cap. v, xx. 6,7. quenter respondeat cum vel lego vel oro. , Ita
Jesu bone, responde mihi quantas habeo ini-

-.«».,*=
quitates et peccata, scelera mea et delicta mea
ostende mihi. Absconde paulisper facicni tuam ^,
1. Cum tibi fuerit dileclus tuus elapsus, ut mea mihi fa;ditas salubriter innotescat vel in
non tibi redit ad libitum : vexatio haec dat in- meditatione mea, vel in lectione sacrarum Scri.
tellectum amori , et augmenta affectuum. Nunc pturarum.Tuncenini meinveniunt custodescivi-
visitat , nunc evanescente visitatione vexat ami- doctores sancti, cum meos in eorum scriptis
tatis,
cam. Varietas haec amantis cor et desiderium mores invenio. Tunc me inveniunt, cum meos
rapit, et reparat ad usum. Ut dileclus locutus C mores et vitia drpingunt percutiunt, cum dis- ;
est, liquescit anima tua. Anima tua liqiiefacta cutiunt; vulnerant, cum increpant. Sacri scri-
deficit, ferre non valens;et dilectus tuus decli- ptores, ac quidam custodes civitatis sanct*
si
nat. Defectio tua, fuga ipsius est. Praesente et Jerusalem,quae estEcclesia, variosanimorum in-
loquente dilecto liquescis, deficis, exspiras : ab- vestigant affectus, et inveniunt singulorum pas-
sente eo respirare permitleris. Absens vires re- siones, bonos mores , et morbum quo quisque
parat ,
quas praesens exhaurit. Deleclationum laborat : nullius vel cogitatio non invenitur ab
vehementiam intervalla temperant , eujus con- illis. Quoties illa lego ,
quasi inventum me et
tinuationem ferre non potes. Quid continuatio- deprchensum puto. llla me exhortationum ja-
nemdico? nonne ipsa te inchoatio reddit ex- culis feriunt, illa vulnerant, duni quod inte-
haustam ? enim ut loquitur dilectus
Statim ,
grum saucium esse convincunt.
arbitrabar , Illa
liquescit anima tua. Denique et in sequentibus simuiationis tollunt velamen , ignorantiae vel
A\c\t: Ociili tid avolart; nie feceriint\(^\\omoAo oblivionis involucrum, falsae pallium gloriae.
dilectum avolare fecerunt, nisi dum nimio af- D Illa ac si pallio quodam, sic dissimulationis spo-
fectu in eum defecerunt ? INIodum ncscis : ideo liant operimento, et elationis ornamcnto. Illa me
dilectus tuus moderatur, et pr.nesentiae suae men- quodaui praesumpta» fallacitcr gloria? pallio spo-
suram tibi distribuit in tempore. Ideo qua?ris, liant, dum conscientia? denudant infirma. Uti-
et non invenis vocas et non respondct. Atten-
; , liter ergo a custodibus in hunc modum inve-
dite, fratres, vehementiam et vim amoris. Nec nior, quamvis dilcctum ad votum invenire non
abesse dilectum sustinet, nec suflicit praescnti. queani. D( tiiijue jaiii miuus in mein quo glorier,
l])i vola anhelalaborant, hic exhaiista dcliquiiim miiius iii qiio (jtiicscani inveniens, amoris in
patiuntur. O felix amor, qui contiuua qiiadam dilectuiii facibus inardesco.
vicissitudine aut liquescit in ij)so, aut qua?rens 3. Filice Jerusalcm , nuntiate dilccto qida
anhelat ad ipsum ! Qucvsivi, ct non invcni illum, amorc laniûco. ]'er me non audeo accedere
Cantic. vi , 'i. — > Piov. r , 28. — 3 Jolj xiii , 22-2i.

;]i:. GILLEBERTI ABBATIS 316
iioii liaiic l'aniiliaritaU'in niilii pricsiinio, noii '^"fonsrri. Qiia-sif/ , iiKjiiit, rt //o/i i/ivivi/ illuni
siii co|)iani inihi ailiinc Jcsiis indulget : itlco , A voti/vi, et /lo/i /rsj/o/Ktil //lil/i : ii/vc/i///i//t /nc
lilia' .lornsalcni, ad vos acccdo, vos anihio, c«.v/oc/r,vr/V/7<///.v. ]\lctlilando (jnaMit, vocat oran-
vobis cansani coiniiiciido, coiiiniitto ncgotinin, do : audicndo doctorcs invonitur, pcrcntilnr,
nuntiate dilecto. Quasi ignorat , duin dissinin- vulneratur, exuitur. Et ne quid desit ad cninn-
lat. Custodes spolient , (iliie nnntient, doctorcs liiin liliaruin Jerusalem, lidelinni scilicet ani-
,
exliortcntur , e.\orent (iliae. F/lifff Jcr/isaU/// inarum, coininendatione adjuvatur. Quatuor liic
nuntiatc ililccto (j//ia a/norc U/ngi/co. INuntiate, (|n,Tdam adverte , vel in illa , vel circa illam ; in-
ingerite : (Vequens suggeslio dilectum inflcctct. vcstiyationes, vota ,
pra^cepta , et preces. Inve-
Jam exuta suin ,
jam s[)oliata snm me ipsa ,
jain stigationes meditationis, desiderii vota, praece-
idonea dilecto vestiri. Spoliata et exoccupata pta doctorum, et sanctorum" orationes. An non
niciis languet ainore Nu/itiate dilccto fj/tia , doctorum praecepta et exhortationes frequen-
an/o/c lang//co. Eratrcs, si vos increpatorins ter commode scntiuntnr al» liis, quos et anxia
doctoris sermo tangere s[)ecialiter videtur , B investigatio, et siiuera oratio [)oterat lassare ?
veslros expresse Cerire mores, mentis vestrae Nonne [)igra vota, verborum sa?pius stimulis
nudare vulnera, vel occultata;, vel excaecatse cxcitantur? Denique qnae lervida sunt, his fomi-
conscicntia3tollere [lallinm ; ad incentivum tibus efliciuntnr ferventiora. Invener/int t/ie c/i-
amoris, non ad odil illiid invertite fomitcni. i^>r/r.v f/(v7<'///,v. Rotii ct iirndentes niagistri vayo
Cur privatam trahis ad injuriam, qnod in coni- quodain et quasi venatico genere dicendi ntnn-
raune profertnr ad omnes? Forsitan ad te qnod tur, et varios ad inenlium status vertunt ser-
dicitur respicit,te tamen noniinatim non ex- monem , si forte inveniant qucm tangant ,
quem
[)riniit. Amoris langnorem gcneralis tibi niini- stininlent, quem [lernioveant, si quis audien-
stret correctio, non nuirmuris passionem. Jlt si tinm glorietnr, et dical : l//vcner////t /nc c//stoclcs
nondum dulcis illius anioris desiderio langues, civitatis, /jcic/isscrunt /ne, et vulncraveiiint tne.
bonum est si interim langues pudore delicti; si Quo quis perfectior est, vulneratur facilius, et
langues pa^nitentia, si tiniore judicii confignn- tener affectns verborum citius sentit acnlcos. O
tur carnes tnae. Convertere in aernmna, tna dum C fclicem animum, ad quem tam snblimia exhor-
conligitur spina dclictnm confitcre, et operi-

: tationis jacnla veniunt, qnem inveninnt snis
menti pallium qno injustitias dissimulanter abs- aptum vulneribus; quando non abeunt retror-
condis, sine ut tibi tollat; noli pertinacius, noli sum, auditorum vel dui'itia, vcl stoliditate re-
strictius hypocrisis te [jallio operire, involvere [lulsa! Non sunt passim hujnsmodi jacula fun-
tcgumento. Non convertetnr ad te Jesns, nisi denda, nec in omni multitudine, sed tantum
simulationis et fallaciae a te fuerit ablatum ve- ubi idonea; mentes crednntnr inveniri, quas
lamcn, quod tibiconfusio quaedam etdisplicendi tam excellens doctrina non efliigiat. Qnasi ful-
metns pr.-etexuit. Operuit confusio fi\ciem con- gura sunl haec : snmma feriunt, submissa effu-
scienti.T tna; : aufer velamcn confnsionis, con- giunt; sunima inveninnt, summa feriunt.
fessionis indnere. Nam etDominusconfessionem 5. Ideo dicit : I//ve//criint inc custodes civ/ta'
induit, confessionem non suam, sed tiiam. Hoc tis, percusser/int /ne, vul/icraverunt /ne, tulerunt
se ornatum pallio reputat, hoc a te mntuatnr : palUu/n tneu/n. Tulerunt |>allium, quo involutus
hoc illi pallimn trade, quod affectuose tollit D erat poenaliter Adam, priorissimplicitatis splen-
quasi pignus ainoris,et reconciliationis signum. dore nudatus : tnlernnt iniaginationum operi-
Tunc incipies amore languere , cum prius poe- menta, quibus inq)cdicbatur intrinsecus; pal-
nitentise fueris affectibus langnida.Tunc te inci- lium (igurarum velamen tulerunt, veritatein
pient fdije Jerusalem commendaie dilecto tunc : intulerunt. Revelata, nudata, simplex veritas
coelestes spiritus el animae s[)irituales congratu- gignit fervorein amoris. ldeo,filice Jerusale/n,
lantes languorem nuntiabnnt anioris. nu//liate dilecto /juia aino/c Ui//guco. Quamdiu
Sed nos ex abnndanti snper po?nitcntiae
4. non placet, non rajît affcctnm, non sncccndit
statu versamus hunc locum, cujus tota fai-ies jêrspecta veritas : quantumlibet sincere se friii
perfectiora quaedam videtur spirare, et ejus quis putet aspectu intclligenti;e, velamen [viti-
consona gratiie, qua? sponsae mcretur conditione tur, o[)eriinentnin Ii|>[)itndinis, obductiunis [>al-
" Aliii.i , .uicioruiii.

317 IN CANTICA, SERMO XLV. 318
liiim, Cum aulcni ablatum hoc velamcn fucrit,

'«« meum, ct pla^ns impositis abierunt semi-
lium
tunc rutilat vcritas , tunc scintillat , et succendit A vivo mc relicto. Tulcruntiâllium meum,pallium
amorem; tunc ad congratulandum, qui hoc
alios simplicitatis, pallium lucis, amictum laetitioe, ar-
patitur, poterit invitarc diccns Nuntiatc di- , : donlis vestimentum affectus. Quoties solebam
/rc/oy«/a«wrjrc /fl/7g-«eo.Videte Jud«am,quam- hujusmodi palliis totus involvi, foveri in cro-
diu sub legis operimento lalebat veritas, quam- ceis? Psunc autem tota die mentc amplector et
diu cfecitatis ipsa tolcrabat vclamen : metu verso quse Paulus arbitratur ut stercora, Hsec
torpcbat, affectu rigido nil potcrat dulce sen- dulcia, Iktc gloriosa mihi pallia tulcrunt, onc-
tire, nec vulncrari jaculo charitatis. Cum au- rosa inducrunt. Quando hsec tollentur a me?
tem conversa ad Dominum vclamcn deposuit, quando projiciam haec, si tamen projiccre li-
cum ablatum hoc illi pallium erat, tunc coepit cct? Felix dics, quo hoc exutus et expeditus
gloriosae hujus confcssionis verbum usurpare : pallio, liberiore vos ad congratulandum niihi
Filice Jcrasalcm , nantinte dilcctn (juia amme invitabo affectu , filiai Jcrusalem cum vos , ;
langueo. Tunc gloriata de novaj et insolita; B quae nihil cstis expertfe hujusmodi quale nunc
dulcedinis gustu , filias .Terusalem ad gratias deploro, pro renovato in vobisamoris languoro
agcndum invitat, et suo gcntis consortes exem- gratias referetis. Miser quidem est ciui hujus-
plo soUicitat. Audi denique qnid tali sollicita- modi pallio spoliatus , maMore ct molcstia ta-
tione provocatae respondeant : Qualis est di- bescit, non ianguet amore. Quaj sponsa est , sic
lectus tuusp el cjuceremus cum tecum. Vides spoliata vcl ofiicio sollicitudinis , vel usu, nori
quomodo participes fidci hujus et doctrinae tieri fastidio languet, scd amoris studio. Ideo ipsa
gerant iu votis. Doce qualis cst dilectus tuus, alias ad congaudendum sibi et gratias agendum
et quaeremus cum Fac nos lantaj consor-
tecuu). dilecto exorat.
tcs gratise, ut qunercndi studio amoris iucipia- 7. Ecclcsia primitiva cum quaercret Christum
nius affectu languere. Sufliciat intcri^rctatione in Ju(la?a , repulsam passa, non invcnto ei loco
mystica haec perstrinxisse brevitcr. in cis, non invento ibi Jesu, transivit ad Gen-
Jam ad id redeamus, cujus ex occasione tes <pi?esivit in cis, vocavit et
6, : , in multis non
in hunc sumus locuni dclapsi, dum ablati pallii C invenit, non accepit responsum, nisi mortis re-
utilitatcm exjwsuinius. ISani indc est suiiipta sponsuin. Dcnique a principibus hiijus mundi
occasio quod ait Tulcrunt pallium nicum.Hx-
: quasi custodibus civitatis, quomodo viihierati
reamus adhuc paululum hoc in loco, explice- spoliati bonis, laniati corpore, carnis sua? cxuti
nius hoc pallium. Non est enim simplcx pal- '
pallio in initiis martyrcs nostri? Inter tanta ct
lium, quo etiam sanctfe incntes involvuntur. tot flumina et gurgites tormentorum non est in
Est enim diplois, id cst, dujilcx pallium, fortasse cis cxstincta cliaritas, scd inagis augmcnto quo-
et triplex, et quadruplex. Quot vobis palliorum dam langucbant anioris. Jucundum plane vi-
genera proposuimus? An non adhuc grave et detur, ex praesenti occasione verbi, martyruni
onerosum satis est pallium animarum cura, et vexationum et mortis genera charita-
intcr tot
administrandae neccssitatis sollicitudo? Propria tem indcfcssam rccolcrc quomodo passioucs ;
incommoda expressius loquar. iSovi quid sit hoc corporis passione intrinseca tcniperabant aino-
pallio premi, quam arcntem sortitus sum ler- ris. Nam si hunc lociim referas, noii cst
ad illos
ram, et ficulneam sterilem. Jam multi elapsi D qucrclaj, sed gloria;vox ista,qua dicunt Pcr- :
sunt anni, quod vcnio , imo asto ,

qua?rens fru- cusserunt me, vul/ieravcrunt me, tulerunt pal-
ctum non invenio. Quoties sjies no-
in ca, et lium nieum custodes murorum. Eo modo nos
operam exspcctationcm
stras elusit, et fcfcllit , oportct non aigrc fcirc, si qiiando nos spo-
nostram frustravit? Jiire onerosum lioc i)allium liant, vel molcstaj sollicitudinis, vel non boiue
dico, et eo magis onerosum, quo minus utile. aut pericuiosse actionis, quo stricte involviinur
Nam onera sollicitudinis levioia sunt, qua? pro- pallio, custodes murorum. Jecit Elias palliiim
vcntuum lcvat ulxrtas. Vs milii ,
qiiod iiivenc- duiii rapcrctiir '
: fiigit Joscplidum tencrelur* :
runt ine custodcs civitatis, quod ali(]iiid in me spousa lulit dum tollcrctur. Spcculi et imagiuis
tali dignum oncre se invcnissc putavcrunt. Pcr- vclamcu projccit Elias raptiis ad facieni. IMiindi
cusserunt me, vulneravcrunt mc , tuleriint pal- ornamcnla vcliit magiia oncra fiigit Joscph scn-
' IV Ri'g. II, l.L — 2 Gcii. xxxix ,

\'}.
319 GILLEBERTI ARBATIS tUO
liens romitem. SoUicitudine exiita, dilccti libe- "" oblata, vel paiata, in nsunt anioiis in sapientia; ,
rius captat sponsa favorem. Iinaginatione quasi A meditationcin in dilccti vel qua-rcndi stiidinm, ,
velaminc tenctur intcllcctus, nc sinccrani con- vcl invcnti (oniplcxiiin tota convertc. ilis ct
tcniplctur vcritatcin. Iloiiorum et di}.;iiilatuin liujusiiiodi liorlaniciitis tiilcrunt paliiiim mcum
afrcctus obvolvitur pallio, iic liberc jêryat in custodes niiirorum. Custodes isti sunt de quibus
ea qu;e Dci sunt. Sollicitudo omncm in aiiima ait Snptr muios Jinitsalcm cu.^stodvs con-
UMA-i :
laetitiam obnubilat, imaginatio obscurat, lioiior unn itie ct tattt noctc non taccbitnt^. Scd
siiiui,
tcntat. In priino tcncbr.c, in sccunilo illcccl)ra.', nosjam hic taccaimis; taccamiis a sermone hoc ,
in tcrtiu iabor. In priino caligo, in sccuiido cu- oratioiium ct laudiim dcbila solventcs, ore ali-
piditas, in tertio cura. Tulcrunt /jallium iucitm (piando tacituri, animo semper reddentes so-
Boni custodes beiie noruiit
f«A7w^/f.v //;«/v^r////<. : lemnia laudum DominoJesu, regi et sponso
cui curarum impcdimcnta tollant, quam exo- ca-lesti per inlinita sxcula sa;culorum. Amcn.
ncrent aiiimam ct ad dciiciaudum cuin diiccto
,
suo rcddaut expcditam ail dcicclaiuhiiii et ad B , »»x»»»vv .^ v» «»w.

quairendum. JNam IVequcnter clabitur, ncc quaeri
potest nisi cxpedito alTectu. Norunt ergo boni
custodcs, cui parcant ab oneribus et actionum SERMO XLYI.
angustiis inolcstiisquc, ut cxpcditius in occur-
sum aiiiplcxuinque propercnt vcrl)i, cui pailium Ailjuvo vos , jiluc Jerusalcin , si invencritis dilecltim , iit
annunlietis ei quia atnore langueo etc. Cantic. cap.

persuasionibus aufcrant suis. Exui ntc, iiiquit,
,
V, >.8.
tunica mea '.
8. Hoc quidcm in anterioribus, nunc autcm
dicit : Tulcrunt pnlliiun mcum. INiuLis ct pur;B
se simplicitatis innotescit , et libero afftctu in 1. Ordo conveniens. Post exhortationem do-
amoris negotiis. Tulcrunt pulliuin iiicum ,

quo- ctorum orationum a sodalibus suffragia videtur
,
dam modo dicentcs : Quid compcditacuris quae- rogarc ncc simpliciter rogare sed cum obse-
; ,
ris diiectum? (piid istis tc convolvis molcstiis? C crationis obtestatione : Atljuro vos, ftltce Jera-
Si non peiiitus dcponis officiuin, cur non solii- salcm , si im'cneritis dilectum , iit aiinuntietis ci
citudines ad horam saitem seponis? TSon detra- (juia amorc langueo. Adjuratio vehementiam
ctamus studiis, sed instantiae volumus detrahas. precandi manifestat. Anxia vota suis nesciunt
Noli nimietatem quaestus, necessitatis verbo essc contenta meritis ideo alicn?e precis men- :
praetexere. Quid bonum in te sinis ingenium dicant suffragia. Pcrfccta humilitas de meritis
tcrrcnis obrui ? quid illos nemularis ,
qui in seniper alienis praesumit. ^/^«/o vos , inquit,
honoribus positi, jumcntis comparantur, ter- f/ice Jertisalem , si tnfcncritis di/ectitm.Condilio
renis inhiant , terrena mandunt , studio rumi- ista non dubitantis est, sed temperamcntum
nant, vorant affectu, ponuntur in subiimi, sed rogantis : ac si dicat, .«/ ///('f'//^r/7/.s" hoc cst, cuin
volutantur in iimo? iSoli a^muiari in istis ve- invencritis : con(htionaliter suspendo , non am-
hementibus; nec zelaveris hanc facientes ini- bigens de inventione vestra , sed magis consu-
quitatem. An non iniquitas et inrpqualitas mul- lens verecundiae. ]Nani sub conditione ancipiti
intensum impcndere animum
ta-,ad transitoria , D haec vobis dici tempeiantius auditis ,
quain si
ad a?terna remissuin? Quid quod noii scmpcr dicatur prjccisc , Cuin iuvcncritis. Non veretur
intendunt negotiis ? Quid quod quidain sub nc suspcnsivam rogationcm ad injuriam tra-
obtentu providcntiaj nccessitatis , et ab opere hant : novit verccundiam liliarum Jcrusalem ,
nianuum, et a meditatione ac studio scrutandae novit luimilcm spiritum , et quod tenerum pu-
vcritatis excusant se ;
j)lus dant ncgotiationi dorcm plus ladcict pra-cisa dcliiiitio , (piam
quam quieti ;
plus scurrilitati vcrborum, quam suspcnsa conditio. .S/, iiupiit, imuncntis. Dico,
Scriptuiaesacr.Te coilationi piiis otio quain ; .>/ ///('('///•/yV/.v; non dico , Cuin invcncritis. lllud
opcri? Fratrum oflicinas circumeunt et cellas, dico , sed istud intclli^'o. De meo alTectu dubi-
otiose, curiosc, verbose. Noli aemulari in sic tatio ista non prodit , scd alTcctui vestro ct
iicgotiantibus, nec in sic otiantibus. Olia, vcl liumiliinuTe cxistiinationi dc vobis ipsis moreni
Canlic. v, 3. Isai. I xii, (i.

321 Ii\ CANTICA, SERMO XLVI. 322
,
gero. Si im'eneritis , hoc est, cum enim tibi. Dediscc
inveneritis '^" tionein istam? retribuetur
raementote mei , cum bene vobis fuerit tnnc A Babylonis filia esse, barbaros depone mores. :
memenlote mei ut suggeratis, ut annuntictis

, Dcsine in sanctis numerarc magis detrimenta,
dilecto. IVon oportet in hujus loci disputa- quam hicra. Sufliciat tibi vel numerandi malitia.
tione morari ad mores vestros fratres vos
: Noli saltem foris nuntiare, noli praedicare so-
, ,
mitto. daHbus tuis. Nam sodales sponsi aurem non

2. Recolite qualiter ab invicem quam humiU accommodant si deroges sponsae. Ipse sponsus
,
affectu quanta votorum instantia et cum ad-

,
aegre audit injurias dilectae. Cuicumque dicis
,
juratione, orationum mendicatis solatia non ilh dicis auris cnim zeh audil omnia '. Teme- : :
quod omnes auderetis petere nuntiari de vobis rarium est dilectam condcmnare dilecto bona :
quod sitis amore languentes; ahum soletis in- sibi mavult nuntiari de sponsa et comraenda- ,
vicem languorem deplorare non gloriari de tioni promptius aurem praebet.

,
isto. Et si potest quis ad horam gloriari non 3. Novit hoc sponsa ideo dicit, Adjuro vos, , :
expedit quidem ne forte immissione 'mainis^Jiliai Jerusalern , si im^ciwritis dilcctum, lU an-

,
gloriae gloria vestra nihil sit. Sunt tamen non- nuntietis ci quia aniore languen. TJt annuntietis,
nulli ,
qui et conversationis indicio , et oris inquit. Annuntiatio precationis tenet effectum.
languorem araoris occultare
officio, divini in se Humanum recogitate morem in rogando. Nonne
non possunt. Concepta vota non potest non apud miseratorem alicujus commemorare mise-
aliquando amantis os partiuire. Nam ad alio- riam ipsum rogare est? Efficax precatio est
,
rum consolationem verbum latenter elicit spi- modesta suggestio, oppressi inlirma exponere
ritus interiora replens, infusae gratiaj copiam fortunae infelicitatem , insolentiam liostium.
eructat. Denique et in hoc loco sponsa non Haec, inquam exponere in aure potentis, quid
,
loquitur, sed Spiritus est qui loquitur in illa. aliud est quam ipsum verecunda quadam prece
In collationibus sanctis suspiria , singultus de ad auxiliandum inflectere? Quot in locis apud
imis prodeuntes praecordiis, crebri gemitus, Psalmistam hunc precis modum invenies ? In
nonne sunt quaedam eructationes spiritus et Evangelio inquit Maria ad Jesum : Finuni non
conceptae gratiae ? Talibus indiciis nonne se C //«^c//^^ Non precatur Dominum nec imperat ,
prodit languor amoris ? Non est occultatus Filio, defectum vini tantum nuntiasse contenta.
languor, (piando gemitus non est absconditus. Cum beneficis et ad liberalitatem propensis ita
Ipse se prodit languor, cum haec producit in- agendum est. Non est enim gratia violenter ex-
dicia.Quid ergo percepta signa? nonne quam- primenda sed proponenda occasio. Commenda
,
dam adrairationis vim habcnt, ut eos qui hsec sponsam sponso, dotes ejus enumera. Nonne
deprehendunt, ad congratulationis permoveant hoc est ejus inflammare concupiscentiam, sti-
affectum ? Etiamsi sermo sileat conversationis , mulos adhibere?iyM«//«/t' dilecto. Hoc nuntiare,
piae sanctitas rogat. Commendari vult, dum se ipsum provocare est ad rependendam vicera
quibusdam prodit indiciis. Quid enim? cum in ad refocillandum amore languentera. Ipse con-
aliquo coelestem hunc dcprehendero amorera , solationes disponit in corde suo , sed nostris
non rae quasi adjuratum putem ut propensas , exspectat precibus compelli. Quod facit, faciet
pro eo gratias agam ? Num commendabo pre- citius nobis pulsantibus, fortasse et uberius.
cibus piis concoptum languorem, quem gemi- D Dilatio haec cruciatum mihi parit, sed conso-
tus altus prodit? Durus ego si non tam sanctam lationis parturit cumulum. Multiplicatis preci-
et divinam in fratribus passionera qua possum bus exspectata solatia uborius rofundot. Nuiitiatc
orationis instantia foveam supplicationo com- , Vos nuntiate, qui-
dilccto fjuia aniore laiiguco.
mendem replicem et annuntiem dilecto si
, , bus patot ad diloctum familiaris accessus. Vos
copia detur. Quid tu qui fratrum mavis vitia , nuntiate, quae estis expertae, quanta sit amatori
numerare quam virtutes, damna quam dona. \*irtus languoris, quam sit fortis ut mors dilc-
condemnare quara commondaro ? Si te ad com- ctio ,
quam sit ut infornus ajuudatio dura. Ad-
raendationera adjuratum non sontias non es , jurovos, ut annunliclis dilccto quia ainorc lan-
jam Jerusalem filia sed fllia Babylonis. Filia
, g^wro. Narrate et annuntiate, et exaudiet vocom
Babylonis misera ,
quis rctribuot tibi rotribu- vestram, ut rofovoat vnta moa. Annunliatr quia
' Sap, I , 10. — ' Joan. ic , J.
TOM. V. 11
323 G1LLI:HKRT1 AI515AT1S 321
amore langueo. Non languet anior, sed iantjiiet "^^cuin (ellci fuerit hae passione tactus ad illani ,
anians. Ubi viget amor, ibi viget languor, si A se stringat, donec plenius inficiatur, et percur-
absit quod aiuatur. Qiiis est liic laiitûor, nisi ratur, ct consunialur. IVon enim desinct quo-
affectio quiedam de abseiite <lilecto ainantem usque totuiu pcicurrat ct cbibat hoiniiiis spiii
,
conticiens ? tum. Slc vir desidcriorum elaiij^'uit Daniel cx
4. Amor vehomens patientis simul allicit et visione ccclesti , ut nihil viriuiu icmaneret in
carnem, et mentem. Illius exstinguit lasciviam ;

ipso'. Cum pertransierit illa vehemens passio,
liujus et laetitiam pia>striiigit : caruis cxslinjûit ad tolerabiliorem quemdam et humanum magis

motus; mentis hilaritatem prrestringit quodam languorcm sponsa rcdit, «pii ei continuus est
tristi alTcctu , et desidcrio abscntis dilecti. Lan- quia tam concitatus iiou cst. llic plane etsi nou
guet caro,dum ejus languidioret rcmissior mo- defuit, tabescit tamen absentis amore dilccli.
tus eflicitur : laiiguet animus , dum «stuantis Bonus hic languor, per quem carnalis affectus
voti nimietate conlicitur. Carnls languor est se lanûiide movet. Aliud est si impetus carnis
motus ejus, vel nullus, vel perexiguus animae B fortiter surgens, fortiore superveniente repri-
:
languor est motus ejus nimius. Nonne eo ipso mitur aliud si languens et quasi exspirans : ,
caro conficitur, quo mens abstracta ab cjus moribundo pulsu molliter tentat.
amore, in alia quajdam avertitur? Carnis motus 5. Sentio adhuc alios quosdam languores mo-
non sentitur, dum auimus vehementior factus lestos, omnes utilcs tamen languorem timoris, :
vix sustinetur. Aliquoties quidem nec sustineri languorem taedii, languorem tristiti*. Quidni
potest , quando nimius exaistuans amor patien- consumar timore et moerore prae conscientia
tis animi vires exhaurit. Qute est enim humanae nequiter transactae vitae; timore pro facilitate
mentis fortitudo ut sustineat, cuni eam ille cce- lapsus vitae inter laqueos agendae , vitje taedio,
lestis amor sponsi impatienter exagitat ? Liciue- in imagine pertranseuntis vitae ? Universa enim
factus in hac exercitatione se fugit animus vanitas omnis homo vivens^ Utinani tibi , Do-
araoris violentiam ferre non valens. Sic enim in mine, aliquae fdiae Jerusalem nuntient languores
consumpta materia et jam deficiente langui- meos,si qui sunt in me, qui commendari tibi
,
diora redduntur ignis incendia. Et Deus noster C digni sint. Nam multi sunt in me indigentes cu-
i''nis consuniens est '. Sentit onmino vim ser- rari. O me felicem si aliquis Centurio ccelestis ,
nionis hujus qui vehementiori languet affectu dicat tibi Doininc, puer nicus jactt paralyticus ,
:
in meditatione Dei sui delectatus et exercita- in dnmn, et male torqaetur! Utinam, Domine,
,
tus, et deficiens. O potens et praepotens passio statim respondeas Ego vcniam , et curabo :
charitatis si non temperatur, non toleratur.

!
cum !T)\c, Domine, verbo, et sanabor. Verbo
Jure potens quae animuin quem possederit
,
enim ades, quia Verbum es. Magna curationis
sui ipsius efficit impotem. Cum semel fuerit virtus in Verbo et quod tu es Domine et , , ,
accensa in mente attingit a fine usque ad fi-

, quod a te per tuos est. Sensit hoc Centurio qui
nem fortiter facit ad quod venit, et prospera- dixit Domine, dic tantum vcrbn ct sanabitur
:
: ,
tur, et crescit, nec deficit donec deficientem yî^tT wcH.y^. Sed vacuus est tamen omnis sermo
reddiderit animam. Sicut enim hic corporalis docentis, si tu, Domine, intus non loquaris.
languor non est semper aequalis vehementiae Dic verbo et sanabitur languor meus forte et ,
, ;
sed est aliquoties ejus intensior passio ; sic et D generabitur in me languor te loquente, ut et
amoris affectio, etsi jugi desiderio se tcndit in ego dicerc audeam : Fili(e Jcrusalcm , nuntiatc
dilectum , aliquando quidem intentioribus votis dilccto quiaamorc tanguco. Bonus uterque lan-
exaestuat, hora orationis maxime. Tuncquidem guor, sive vehemens et concitatus, sive hic
languet amans ,
quia siuritus vehemens per- continuus et temperatus nisi quod in eo iste :
transit in illo, et non subsistit. In exitu horae continuus non est, quod freqnentcr revertilur
illius dicerc potcst : Filife Jcrusalcm , nuntiate ad i|)sum, propter incontincutiam ardeutis de-
dilcctn quia amnrc li(jucsco. Aute lianc hoiam siderii excrcsccns , et nou se i-omi)cscens. Non
languor est, sed in exitu ejus in liquefactionem convertitur doncc deliciat iterum. Si ad lioram
vertitur languor. Ideo cum tu oras, non siuas diligis, et post horain desistis, uon est amor :
animum (luctuarc, non dcclinarc ad alia ut ; si diligis, et ex amore abscntis dilecti non ta-
Dciit. IV, U. — > Daii. X , 1-1 I. — ^ l>sal. xxxviri , 7, fi. — -» Mntlh. viii , C.-H.
325 IN CANTICA, SERMO XLVII. 32G
"^" Boniim est si dicantur vcrba, sed njhilo-
bescis, non est langnor. Ut ergo anior languor 2.
sit, liabeat utrumque , et continuationem , et A minus l)onum est si scribantur verba. Volat
confectionem. Nuntiatc , inquit, dilccto qiiia enim irrevocabile verbum ,
nisi scripto ligetur.
omore langueo.Qui in infirmitatibus sunt, lan- Scripturaverbum et stabile facit, et visibile;

guores nuntiari volunt medico quae dilectionis ;
mandatum paginae reposcetur cum voles. Bo-
sunt,amico:iHiquidem,utcurentur; isti autem nus depositarius est liber, integre quod acce-
ut recreentur, uEmulamini fratres, meliorem , perit resignans : cum voles sumes, ubi voles
hunc languorem ,
quem sicut absentantis se lcges, quamdiu voles moraberis. Scrlptura me-
dilecti desiderium creat , sic se pra?sentantis moriae reparalrix est, quia verbi reprsesenta-
delectatio recreat Domini Jesu sponsi , Ecclesiae trix est. Tuto verbi medlcamenta illic condis ;
et animae sanctae ,
qui vivit et regnat per omnia servantur enim verbum medendi vim
illaesa. Si
saecula saeculorum. Amen. habet cum dicitur, cur non habet cum legitur?
Si bona curatio cum dicis cur non bona cum
— , . v»v» .V»
jj iggjg p ^^^ curetur hoc niodo languor meus.
; ,
Hoc est dicere, Qui pi-imo audit, verbi utilita-

SERMO XLYII. tcm capiat, ad posteros et longe positos non
pertingat : ubi primo sonat , ibi suffocetur : ex-
Qiialis est dilectus tuus ex dilecto ; etc. hauriatur omnis ejus commoditas auditu primo,
Cantic. cap. v, ji. 9. aiterno prematur silentio. Non iterum cadat in
terram bonam ut fructum faciat. Hoc mediea-
mentum qui primus acceperit, convalescat aeger ;
virtutem ejus post illum persentiat nuilus. In

1 . Qualis est dilectus tuus ex dilecto , o piil- piscina illa post aquae motum sanabatur unus ,
clierrima mulierum ? qiialis est dilectus tuus sed in uno illo signata est charitas , non singu-
fjuoniam sic adjurasti nos ?
profusae Magno
laritas. Post primum curatum non est dictum
videntur affectu interrogationes tam vehe- de piscina illa Exinanite, exinanite usque ad
istae :
mentes. Arbitror in filiabus Jerusalem ex con- C fundamentum in ea aquae salutaris nec vesti- ;
fabulatione sponsae languentis similem languo- gium maneat. Bonus aquae molus disputatio ,
rem aut creatum ut sit , aut excitatum ut et exagitatio sacrae pagin<Te. Bene enim move-
auctior sit. Et in sequentibus dicunt Qiio abiit tur cum prudenti ventilatione ad spiritualem : ,
diiectus tuiis? et quceremus eum tccu /n '. Quasi promovetur inteilectum bene enim movetur, :
dicant Quaeremus tecum sed et nobis quaere-

: cum ejus discussione auditor promovetur. Sicut
,
mus illo tecum frui volentes. Denique non niedicanientum sic et cibus est verbum. Et
, ,
dlcunt, Quaeremas tibi sed, quce?emus tecitm quomodo dicilis, cibus quem vos operamini
;
participium inventionis beatae optantes et sibi. pereat, non permaneat ? Sed tamen non est
Magna utrimque humilitas , et in sponsa et in passim omnibus haec permittenda licentia; nec ,
filiabus Jerusalem. Illa se rogat commendari aquae motus sanabat nisi cum angelus descen- ,
sponso istae se instrui rogant de sponso; nec

: dens tempore suo movisset eam^. Ille utique
simpliciter sed illa , cum adjuratione ; hae
: angelus, cujus labia custodiunt scientiam, ex ,
cum ingeminationo. Non est enim leviter ro- D cujus ore est exquirenda legis scientia. Ergo
gantis, vel quod illa adjurat , vel quod istae (quod quidem fatendum est) magna texendi
ingeminant. Qualis cst inquiunt, dilectus tuus verbi salutaris utilitas sed cum alicui Iioc opus
, :
cx dilecto , o pulcherrima mulierum ? qualis est permittitui', vel magis cum exigitur ab eo. Ideo
dilectus tuus ex dilccto , quoniam sic adjurasti non videtur nostrorum ledarguenda cautela
nos? Utiliter adjuratae sunt, quae sic animatae majorum (quae superabundans non nocet), quae
sunt. Non est exigua sancta; collationis utilitas. generaliter imponit silcntium ne ali(|uibus uti- :
Verbum est, et quo charilatis languor generaliter iudulta licenlia, aliis pra;sum])tionis teme-
tur, el quo infirmitatis curatur. Novit Centurio rariae scandalum fiat; simul ne quis diuu iu
vim medendi eflicacem in verbo ; ideo dicit onere sibi non imposito occupatur, otielur ab
Dic tantuin vcrbo ' imposito.
' Canlic. v, 17. — ' Mnllli. vnt ,8. — ^ Joau, v, '2-'i.

327 GIU.EBERTI ABBATIS :m
'"'
3. Et ut revortanuir ad propositiiin; muUuiu nuilto. Naluraruni (liiaruni altcrutram , autciiiu
cxcitatae et aniiuatoe sunt cx collociitidnc et A Patir liahct, aiit eiini IMatre comniiincm. Con-
adjurationc spoiisa' lilia' Jcrusalcm. Qiiomotlo jiinctio ista propria est ipsi. Pcrsonalis cjns pro-
non animcntur rogandum de pulchritudine
atl prictas comuumitcr considcratur in istis ,
quia
ipsius, pro cujus amore sponsani languentem, inteyralitcr conlicitur cx istis. Constat enim ex
et fere exanimatam vident ? Deprelicnsiis in (Iiiahiis naturis; scd niliilominiis constat in dua-
sponsa lan-ûor amoris, iii lianc illas (puercndi biis illis : ex coiijunctis constat, ct in singulis
curiositatem protraxit. Vidcntes eniin insjionsa constat. Kx conjunctis, ct non in singulis, con-
atnorem esse vehcnu-ntcm , causas ct irritamenta stat [)roprictatis cjus integritas, per quam simul
tanti affectus arhitrantur in sponso. Affcctuose distat et a Patre, et a Matrc. Non enim iu alter-
quaM-untqualis sit in sponsopiilchritudo, dcquo utro, scd in copulatis distat ah utro(pie, et a
non possunt non pi;vsumcrc (piin admirahili- (piolibet qui non est ipse. In singiilis, et non
ter pulciier sit, et sponsae pulcritudinemin ar- in copulatis, consistit naturalis cjus essentiali-
gumentum assumunt pulcherrimi sponsi. Qita- B tas secundum quid ct simplicitcr et per sc :
l/s cst dilectus tiius c.v dilecto, o pnlclicrrima Deus cst, sicut et Pater; ct simpliciter , et per
mnlieruin ? Piilchcrrima nmlicrum Ecclcsia cst, sehomo, sicut ct Matcr. ]Non est ex parte et
quaisini];ularuiuanimarum })ulchritudo est. Pul- secundum quidDcus, ncc est ex parte et se-
cherrima est, qua omnis pulchritudo est, et
in cundum quid homo ideo totus dictus est De- :
deformitas non incst. Deniquc ct qua ex parte us , et totus dictus cst homo non : totuni quod
de Ecdcsia sunt, defornies non sunt. Si quibus ipsius cst, scd quod ipsc totus : ncc quasi in
videtur inessc dcformitas , ctsi aliquibus de omni iârte sit Dcus , et in omni parte homo ;
niembris ejus ad horam respergitur dcformis sed quia non est pro parte Deus, et pro parte
macula, non tamen imputaturdum nonimmo- liomo. Quod crgo dicitur totus Deus, et totus
ratur. Forlasse plus accipit pulchritudinis post homo; magis partes excludit quam colligit, cs-
maculam dctcrsa, quam dcformitatis contraxit sentialem simplicitatcm in utraquc uatura in-
subito respersa. Bcne itaque pulchcrrima, et non quod utraquc essentia simplex sit,duccns :
omnem pulchritudinem habens, ct omni

C sed quod ipse simpliciter est utraque. Propter
fcedita-
te carens. Sed et multaj fideles et spirituales quod et habitu inventus diclus est ut homo ';
animae in eo pulcherrimae sunt, quod aut pcr quia cum non sit connaturalis divinitati huma-
sanctam convcrsationem maculam non admit- nitas, per susccptionem tamen in persona Jtsu
tunt ; aut per sollicitam et sinccram confessio- quasi habitu quodam est vestiens et cooperiens
nem subinde diluunt. Pulcherrima est quodam eam. INon est divinae naturae humana natura
modo, non omnes alias excellens sed nou connaturalis, sed tantum personae ipsius Jesu,
,
excedens. Quasi excessus non est ubi citus re- qune humanae naturae propria snnt naturaliter
, ,
gressus est. Pulcherrima crgo est, decorem et insunt. Sic cstin natura hominis, quod natura-
confcssionem iuducns amicta lumine sicut
, liter est homo, verus homo et vere homo , :
vestimento. Pulchcrrima est ,

quae vcl ipsum verus homo propter veritatem animae et huma-
lumen est, vel amicta lumine per confessio- : nae carnis : vere homo ,
quia vere constans ex
nem amicta lumine, per conversationcm exi- anima humana et carne ; ex veris constans, et
stcndo lumcn ipsum. D vcre constans, non tantum vcras habens, et
4. Qualis cst dilectus tuus ex dilecto , o pulvere habens partes humanitatis, sed vere etiam
chcrrima mulierum ? qualis cst dilcctus tuus ? cxistcns cx ipsis. Naturalcs habens, et natura-
Non vacat multo affcctu haec ingcminatio, nec liter habens, sicut natiiraliter Dcus, sic et na-
mystcrio vacat. Quod si ita dixissct, Qualis est turalitcr, ct iion tantuni habitu liomo. Jurecrgo
dilcctus tuus ex dilecta ? sicut dicit, Qutdis cst siciil in vcritatc tlivina? dicitur cxstarc natura?
ililcctus tuus cx
nemo ambigeret quin
dilccto ? Jcsus, scd-" in vcritatc humana' naturae credi-
alterum referendumesset ad eam gcncrationcm tur, utrasquc naturas habens, ct naturaliter.
quae est ex Patre ; altcrum , ad eam qn;e est cx 5. Idco lilia' Jcrusalcm tlislinctc tpia-rnnt
INlalic. In utraque eniiu mirabilis est ct concu- qualis sit scciintliim iitraiiKpic gcncrationcm ,
piscibilis niniis, sed ex conjunclionc mirabilior dc ipsius optantcs natura doccri. Qnalis cst di-
l'liilip|i. II , 7. " Forlasso ,«/'<•.

,
329 m CANTICA, SERMO XLVII. 330
lcctus tuus cx dilecto ? qunlis cst dilcctus tuus ?"^" docc qualis secundiini l.umanilatcin cst, se-
In nativitate divina cst dilectus ex dilecto, in A cnndum quani dilectus cst ex dilccta. Doce et
nativitatehuniana factus est dilectus ex dilccta: dic qualis est dilectus tuus. Dclectat nos de ipso
nisi quod non tam est ipse dilectus ex 3Iatre jam audita reaudire. Replica nobis quae de di-
quani ipsa est effecta dilecta per ipsum. Totum lccto tuo, vel credi debent, vel capi valent.
Iiabet quod liabet dilcctus ex dilecto , scd non Ijtraque audita nos veliementer delectant : et
totum a dilecta; magis autem totum Iiabet, qu;c incapabilia nobis sunt, nos tamen caiîunt
quod Iiabet ipsa, ab ipso. Ideo cuni piimum illa; eo ipso adniirationis et amoris aeslu captx*
rogant liliae Jerusalem , Qualis est dilectus tuus sumus, quae te" sic captani, sic arreptam, sic
e.r dilccto ? non similiter adjungunt, Qualis est a-stuantem videmus. O qualis est, o quam an)a-
dilectus tuus ex dilecta? sed simpliciter, Qualis bilis est dilectus tuus! cujus in te scniper amor
est dilectus tuus ? (ixxodWnÛY^vA capacitatis suae augmenta qui tibi sit scmper de dilecto capit ,
vires vota porrigunt, corrigunt incontinenti ad imo de dilectissimo semper dilectior dilectus, :
humaniorem quaestionem, et magis niodestam B cujus te facit amor pulchram, experientia avi-
se convertentes. Possumus autem utroquc sen- dam, aviditas anxiam. Anxii est enim et affe-
su hoc intclligere, ut aut interrogatio propter ctus votiviquod sic adjuras nos. Qualis cst dile-
geminani in Jesu naturam accipiatur congcmi- ctus tuus cx dilccto , quoniam sic adjurasti nos ?
nata, aut illa prior quasiincapabilishac sequen- Quam pulchcr est, qui in te foedum nihil esse
ti sit revocata, ac si dicant : Qualis est dilectus sustinet, ideoque te iûlcherrimam effecit mu-
tuus ex dilccto , o pulcherrima mulicrum ? Wn- lierum ! quam amabilis ct gratiosus, sine quo
jus te fidei veritas, quam tencs de generatione nec ad horam esse siistines, propter qucm sic
dilectide dilecto, inter omnes omnium profes- adjuras nos !
sores sectarum te pulcherrimam facit. Ista fidcs 7. Rogo vos, filiae Jerusaleni , filiaehujus ter-
te mundat , ista venustat, qua dilectum tuuu) restris Jerusalem, cur non has ad Ecclesiani
dilecto, ex quo est, aequalem defendis. Talis interrogationes ingcminatis? cur hanc utramque
est qualis ipse a quo est. Mira aequalitas , et nativitatem in Christo ,
quem detractatis crede-
niira qualitas. jEqualitas illa identitatem valet C re, dissimulatis addiscere? Cur vos non sentitis
qualitas substantialitatcm. Siesscntduae naturai, adjuratas ab Ecclesia ,

prolatis contra vos Scri-
utraque summa una , in Patre, in Filio alia; pturae vestrse cum fide testimoniis, collatis in
esset quidcm aequalitas, non esset identitas : fidespirituum gratiis, perlatis pro fide passio-
sed aequalcm sibi aliam divina natura non ad- nuni martyriis? cur non vos quasi -adjuratas
mittit. Una numero in utroque est qualitas, et sentitis ab Ecclesia aptioribus, quas frequentat,
substantialis qualitas, imo substantia qualitas. caeremoniis ; acutioribus, quas tractat, senten-
Ideo Filium ,
qualis est Pater, talem esse, cst tiis;aItioribus, quse exspectat, praemiis; arctio-
id ipsum quod Pater est esse. Qualis Patcrest, rihus, quibus sese instituit, votis ? Disciplina
talis et Filius : et ipsa qualitas est uterque , con- restrictior, doctrinainstruclior, expeditior ritus,
substantialis est illi ,et eadem est cum illo sub- eminentior virtus tibi poterant zelum generare
stantia. Substantia non tantum subsistere con- provocare affectum, et ad movendam aemula-
ferens, sed et ipsa subsistens, vivens ,
potens ,
tionem adjurationis habere vim. Sed veniet
intelligens. D tempus (nondum estenim) cum convcrsis vobis
6. Talem prsedicas dilectum tuum exdilecto, ad Dominum , auferetur ignorantia; et dissimu-
talem definis. Si fieri potest, hujus fidei nobis lationis velamen. Tunc quasi sensibiles effectae,
rationera edissere , ct sufficit nobis. Ostende accepto Domini spiritu adjurationum istarum
,
nobis Patrem , et sufficit nobis. Quoniodo sentietisvirtutem : tuncin sanctam expei-gefactaj

sciemus qualis est dilectus tuus ex dilccto, si curiositatcm, avide has interrogationes frcquen-
non edoces, qualis est dilectus, ex quo est? tabitis , dicendo, Qualis cst dilectus tuus ex di-
Sed non cst hoc aut hujus temporis, aut hcto , o pulclicrrima mulicrum? qualis est dilc-
hujus capacitatis nostrae : sed sufficit crcile- ctus fuus,quo/iiam sic adjuiastinos? Judxorvnn,
re qiiia lalis cst qualis cst Patcr. Qiiamvis non fratrcs mci, nondum tcmpus advcnit, nostrum
sufficimus comprehendere qiiae illa qualilas est, auteiu scmper paratum est. Ideo omissis frivo-
" Tiraq. el Horsl. cry»// aiimiis qiii lo. -f

,
3;n CILLKBERTI ABBATIS 332
'"*
lib ft IVaiiclulentis sermonibiis, liujusmoili atl-
niirationiim, vel iiiteri-oâtioiuim comniercia A *"»"*- ">
celebremus in coiiveiitibus iiostris.

8. Utinam vos tales sitis liliae, quae talia do-
^mata desiderelis aiidire! utinain cteô talis sim SERMO XLYIII.
sponsa a qua valeatis paratie talia petere O
, !
Ditectiis iiu-iis caiididus et riihiciiiidus etc.

beata vere niater (jUiesibi diti audiie nieretiir :
,
Caiitic. cap. V, >. 10.

O imlchii riina inuliiruni I Beala plane si j)iil- ,
chritudinem tantani integram servet. Candidiu-

res inquit, Nazarcei cjus nivc : nitiiliores lactc,
,
riibiciindiorcs eborc antit/uo , sappl,itro pulchrio-

/es. Dcni^rata cst supcr carboucs jacics eoruni. mrus cnnctidiis ct rubicundus clc-
1 . Dilcctus ,
Magna certe collaudatio, sed misera comniuta- ex

Studium quaerendi dilectum in-
ctus niillibus.
tio. Candor nivis, lactis nitor, rubor cboris, B termittitad tempus,sedad teinpusmodicum,ut
j)uritas et pulchritudo sapphiri, carbonis obdu- (ilias instruat. Delectabilia necessariis interrum-
cuiitur nigredine. Dcni^^rata cst supcr carboncs pit; ne(- tanien sine dilectione est quod sponsi me-
facies eoruni, et non sunt co^niti in platcis. nioriterrecensetpraeconia. Diilces enim faucibus
Non sunt utique pro Kazaraeis cogniti jam in sponsae laudes sunt sponsi. Pia mater et sponsa
plateis. Silebo de aliis. Ordinis nostri cernite prudens fdias informat, commendat dilectum.
viros,quam admirabile erat nomcn eorum in Jure prudens, tam j)arata et tam profusa ha-
universa terra. In initiis, qiiando vix erant bens quaj eloquatur de sponso. Diligenter illi
visi in j>Iateis, statim cogniti pro sanctitatis singula ipsius et notata sunt, et recogitata sunt,
signo erant in eis. Nunc autem nullo religionis quae tam in promptu sunt. Trahunt singula af-
discrimine, nullo privilegio conversationis, aut fectum ejus, quae niemoriae tam tenaciter hse-
nullo, aut praetenui dislincti et signati sunt a rent. Color, caput comae, oculi, genae, labia, ,
caeteris.Ideo non sunt cogniti quasi IVazarpei in manus ventcr crura pes guttur, omnia haec , ,
, ,
plateis. Frequentia platearum decolorat Naza- C figurate describuntur in laude sponsi. Et quasi
raeos, et pcregrinam speciem inducit. Mutatiis in clausula et brevi capitulo totum concludens,
est color optinms ; dispcrsi sunt lapidcs san- 7};/«^-, inquit r/o7V/t'/Y?/v///^ : utque in his amo- ,
ctuarii in capite oninium platcuruin ideo non ris sui parata alimenta edoceat, Talis est
'
: ait, ,
sunt agniti in platcis. Non agnoscitur in eis dilcctus ineus , et ipse est atnicus /;/cM.y. Videle
nativus candor, non nitor, non rubor, non in his omnibus doctrinam sponsae, videte de-
j)ulchritudo. Quidquidenimista significent,pul- votionem , videte diligentiam, vel quaerendo
chritudinem magnam dej)ingunt. Ideo «0« .y/w; dilectum, vel instruendo lilias, vel recolendo
rrt;|;/?/7////^/r//m. Hi Nazaraeorum coloressunt, laudes ipsius. Obnixe adjuiat, jDarate respon-
hi sponsae etiam et sponsi sunt. Nam et spsonsa det, ligurat ornate, distincte partitur, succin-
hocin loco loquitur et dicit: Z)//fcfa.s //?eMi ca/?- cte j)ertransit, summatim stringit, et nescio
didus et rubicundus. Talis est Nazaraeus noster an sufficienter exprimit. Scio quidem quod
,
cni assimilatur Nazaraeoruni color, assimilatur affectuose concludit : Talis est dilcctus meus et ,
et sponsae color. Illa enim Nazaraea est Domino , D ipse cst aniicus meus. Laudum istarum inagnus
se JesuNazaraeo devovenset desponsans quam : ambitus, et magnus plane amor laudantis.
cuin talem invenerimus, collaudemuspulchritu- 2. Jam singulos laudis luijiis articulos revol-
dinem ejus, consulamus peritiam. Quatis est vamus. Dilectus ineus candidus et rubicundus
(tilcctus tuus cx ditccto, o putcherrima mulie- clectus ex mitlibus. Singularis mixtura est colo-
rum P rjuatis cst ditcctus tuus, quoniani sic adjit- riiui qiii in sola persona Domini Jesu opera-
,
rasti nos ? Scd jam ipsa dilecti sui laudes rete- unum, nec sic ut sint
tioue divina convenerunt iii
xat Domini Jcsu, qui vivit et rcgnat jicr omnia unus sed ut sint in uno. O gratiosus sponsus et
,
saecula Sieculorum. Amen. amabilis valde, iii (jiio geiieratio divina candet,
et riibet humaiia ! Ipse est eiiim caiulor lucis
aeternae': ipse etsi iion ex sanguinibus, uc(|ue ex
• Jliicn. IV, 7, 8 , I . — ' Saj». vii, '>A\.

333 m CANTICA, SERMO XLVIII. 334
voluntate carnis, neque ex voluntate viri;de '**tibi rubet pro te cruor efTusus, si in animo tuo
sanguine tamcn Matris natus est, ct nihil in eo A vicissitudinis accendit affectum. Bene tibi rubet,
ruboris illius de quoait Isaias Sifuerintpeccata : si tibi rutilat in effuso sanguine pro te nimia
vestra rubra sicut vcrmicutus , velut lana alba charitas Dei. Sic enim sponsam suam
dilexit
erunf. Non sibi conveniunt, non se patiuntur Jesus, ut lavaret eam in sanguine suo. Flam-
lanae albedo, et rubor verniiculi. Alius est qui- mea est charitas, haec niihi Dominum Jesum
dani rubor, qui invenitur simul cuni candore rubicundum facit. In eo mihi et veritas candet,
in vcstiniento Jesu. Quare, inquit Isaias, ru- et rubet charitas. Dilcctus, inquit, meus candi"
bruni est vestimentum tuum ^ ? Vestimentum dus et rubicundus. Quidni candidus ? Deus enim
Domini Jesii natura virgineae generationis, can- lux est, et in eo tenebrae non sunt ullaj. Quid-
dens munditia et innocentia sanctitatis, niulto ni rubicundus ? Deus enim ignis est, et ipse
decentius colore passionis voluntariae in cre- ignem venit mittcre in terram. Si tibi ministrat
dentium rubet affectibus. Qualis rubor, qui inteUigentiae lucem, candidus est tibi sed si :
dealbandi non caret affectu ? Laverunt , inquit, B non animum accendit ad amorem , non eum'
stolas suas, et candidas feccrunt in sanguine sentis rubicundum. In se ipso utrumque est; sed
Agni ^. tibi non est, nisi cum eorum in te sentis effe-
3. Rubor hic in Jesu meo candorem invenit, ctum. Si sponsa es aemulare mixturam gemini ,
non fecit in nobis facit, non invenit. Rubor

: coloris hujus a sponso tuo , ut similiter candida
hic cruentae nativitatis et propriae iniquitatis et rubicunda sis id est sincera et succensa. ,
siiperinductus colore ruborem ejus in cando- Nam ipse sicut serenandi, ita et succendendi
,
rem convertit, fide corda mundans. Justificati vim habet. Qui approximat illi, approximat
enim sumus per fidem in sanguine Jesu. Bene igni.
' Isai. 1 , 18. — ' Id. Lxiii, 2. — ^ Apoc. vii , 14.
FINIS SERMONUM GILLEBERTI ABBATIS IN CANTICA,

QUOS MORTE SIMILITER PR^VENTUS ^BSOLVERE NON POTUIT.
EJUSDEM
GILLEBERTI TRACTATUS
ASCETICI
^^»®âl^®^
"^^
TRACTATUS I,
A
ifi/ntim quanlum potcstis;
Divcs sane materia, dulce ncgotium. Quid enim
major est enim*.
dulcius? quid hac occupatione gratius, quse

AD QUEMDAM R. " RELICIOSUM.
sohi fruitionis angehcae et futurae conversatio-
nis supcrinduit et vestit imaginem? Bonum esty
De contcmplatione reruni coclestium ail amicuin
inquit Psahiius, confitcri Domino y ct psallcre
scriptus.
nomini tuoy Jltissime. Qaia dclcctasti ine in
factiira tita, et in opcribus inanuum tuarum
cxsultabo^. Si sic delectat, sic laetidcat magni-
ficentia tua, Domine , essentia quid faciet? si
1, Satisne protractum tibi videor sermonem complaccs in operibus tuis , in te ipso quahs
texuisse, et quod in superioribus decurtatum nobis eris ?
fuerat, supplesse in isto? Niniius fortasse et in 2. Fehces qui id praehbare possunt; vacare
hac parte fuerim , et oneri tibi nunc sit nostra B et videre quam suavis est Dominus Heu me ! !
prolixitas, qui prius de brevitale causabaris. quod non in lioc ipsum libere labuntur tem-
Breves enim a me tibi dari non epistolas, sed pora quod distracto mordacibus curis animo,
:
clausulas verborum questuses, mi R. et dum corrosus quodam modo et dimidiatus ad tam ,
adhuc ordirentur, succisas : illud adjiciens pium accedo spectaculum quod de ejus jugi- :
perjucundum tibi fore , si amici raritatem col- tate cum propheta gloriari non hcet Super :
loquii pagina compensaret proUxior. Me au- speculam Domini ego sum stans jugiter per
tem occupationes causante tuas, fastidioque dicni; et supcr custodiam mcam cgo suin stans
parcendum esse lectoris, tu de rehquo jubebas totis noctibus ^. Non ilh in vacuum difthiebant
esse securum. Itaque ut pro me fatear, nihil tempora, imo non ipse vagabatur et volitabat
mihi jucundius hoc commercio nihil suavius , cum tempore, qui tempora religata tenebat in
dummodo ipsum sermonis habcamus materiam, Domini specula ilki expen- sui custodia, vel in
quem amoris causam : si quidem illa scd ista suavior.
ipse sonet in ore dens. Sahibris ,
serenet in corde; iutus parturiat, quod depro- C Dcnique advcrte illam nocti comparatam, istam
mat foras. Denique et legis, Si quis loquitur diei. Quid enim ait Apostohis? Nos autcm rc—
quasi scrmoncs Dci quasi a Deo datos et
'
vclata facie gloriam Domini spcculantcs , in
: ,
quasi ad ipsum relatos. Ab ipso enim est gra- canidcm imagincm transforinaniur a claritate
tia, pencs ipsum causa in ipso materia copiosa in claritatcin ^. Optiinum plane immaculatum
,
plane. Quis iUam exphcet? quis, ut interim de se custodire, ncc conformaii huic sa?cuIo sed :
cssentia sileam , ejus loquatur beneficia , ejus longe praestantius futuro reformari , et transfor-
et judicia? Nulhis hic scrmo nimius nulhis : mari a claritate in claritatem. Iluic spcculationi
satis multus. E.i-altatc , inquit Scriptura, Du- instare, super spcculam Domiui starecst, et
• I Pctr. IV, 1 1. — » Eccli. xLiii, 33. — ^ Psal. xci , 2 , 5. — 4 Isai. xxi , 8. s II Cor. III, 18.
Forlas.« Rogeriim , ad (|iu'm Tniclaliis VI.

337 GILLEBERTI TRACTATUS ASCETICI. 338
stare per diem. Stans , inquit Jugiter per (lieni."^'' dit pax adversitatem. Non laborabunt frustra
, ,
Quid ergo? non sunt infirmata genua tua be- A nrc gencrabunt in conturbationc ^. Quasi tlicat , :
nedicte propheta, a jugitate? non sunt infir- Non laborahunt sine fructu; nec laborabunt ad
mata a jejunio? Et quidem non jejunium, sed fructum. NuUus hic sine labore fructus, sine
suavis est magis epulatio luijusmodi speculatio. fructu labor frequens. Cum operatus fueris ter-
Denique qui habitat in excelso, panis ei datus ram non dabit fructus suos 9. Modo parturi-
,
est, aquaeejus fidcles sunt. mus ct gemimus, tunc de partu gavisuri. Non
3. Quis dabit mihi pennas sicut columbae, ut meminit pressurae muHer cuui puerum pepe-
volare possim in tam fidam et fecundam sta- rit '" pcperit enim mascuhim, in quo imago
:
tionem, ubi requies est, el refectio? Rarus est et gloria Dei. Sed quando fiet istud quando ,
mihi iilo accessus, si tamen ullus. Rarus, sed adimpkbitur quod legitur, Scimus cum appa-
forte et interruptus statim , et sicut umbra cum ruerit , quod siniiles el crimus , quia videbimus
declinat, ablatus : donec iterum locustarum cum .v/c«r/ 6\y/ " ? Ad hanc visionem omnis cre-
more subitum Bonus qui- B atura ingemiscit, suspirat, et parturit usque
excutiar in saltum.
dera saltus, de quo legis in Psalmo Notum adhuc '^. Ipsa est vere Sapientia, divinam nos :
fac mihi , Domine , fincm

meum ct numerum suavitcr disponens ad imaginem. In multis
,
dicrum mcorum quis est. Denique et pro Idi- nunc vexati, tunc in cunctis bene disponc-
///««, id est, pro Transilientc hic psalmus in- mur '^ non per vices temporum, non per
, :
scribitur". TransiHerat cuncta quae transeunt, gradus profectuum non de virtute in virtutem, ;
ad ea cjuae sunt et manent, mente transmi- nec de claritate in claritatcm sed simul et se- ,
grans. Numerus ille sine numero, finis sine mel in omni virtute, et omni veritate. An non
fine; finis miseriam exterminans felicitatem hoc ipsum Isaias dicit Antequam pnrturiret,
, :
non terminans. Finis enim legis Christus ad pepcrit ; antequnm parturiret, peperit mascu- ,
justitiam omni credenti^; finis idem ipse fidei lum '^? Quae est ista, quae tanta cum festina-
ad laetitiam omni cernenti. Siquidem ipse Sa- tione, sine omni fiuigatione peperit? Utique
pientia attingens a fine usque ad finem fortiter ipsa, de qua loquimur, Sapientia, quae dicit :
et disponens omnia suaviter ^. A fine ad finem C Kgo mater pulchrce dilectionis ct agnitionis '*. :
a fide ad spem attingens quasi via disponens,

, In hac parturitione nos ad plenum pariet
;
quasi y'\\.A. Ego sum inquit, v/a, et vcritas et .,quando sine difficultate in aeternitate, verita- ^
wYa Via deduccns, veritas docens, vita dul- tem contcmplabimur charitati contcmpcrabi-
^*. ;
cescens. Haec enim est vita aeterna ut cogno- mnr. Filioli mei qiios iterum ptirluriq, donrc
, ,
scant te verum Deum ^. Cognitio ha^c plena formelur Christiis in vobis ait Paulus '''. Ergo, ,
dulcedinis. Adimplcbis me lcetitia cuni vultu nunc parturit Apostolus, lunc ipse Dominus
tuo : delectationes in dcxtcra tua usque ad fi- \)dLv'\el. Si ego qni ceeteros parere facio , ipse non
ncm ^. In hoc fine disponemur suaviter, quando pariain ? qui generationem prcesto cceteris , ste-
ipse fuerit omnia in omnibus; deletisque om- ritis cro ; dicit Dominus ^'i"^ Imo erimus omnes
nibus veteris hominis reliquiis, absorpta erit a docibiles Dei, conformes ei.
vita mortalitas , a virtute inlirmitas, a veritate 5. Denique in hac conformitate de ejus vi-
caecitas; et carnalis concupiscentia ab abundan- sione nata, in prolem renovanuu' masculinam :
tia spirituali. D siquidem vir imago est et gloria Dei. Unde non
4. Quae quoniam sibi dum hic vivitur adver- debet vir velarc facicm suam '*, id corporis
santur, pugnandum pauscmus est fortiter, ut praetendcns habitu, quod tunc erit in spiritu;
feliciter, et pugna vertatur in pacem sicut , quando mentis revclata facie gloriam Domini
scriptum est In pacc in id ipsum dormiam et
: speculantes , in eamdem transformabiniur ima-
requiescam"'. O vera pax et plena pax, tanto ginem , absque proficiendi articulo, et de(i-
magis vera, quanto miniis varia; tanto j)lenior, cicndi periculo. Iloc eiiim cst quod admiraiulo
quanto perennior! /c///A9«/rt diversitatem exclu- dicitur : Quis audifit iinquam talc ? aut quis
• Psal. XXXVIII , 5 ,
—1. 2 Rom. x , 4. — 3 gap. viii ,1. — 4 Joan. xiv, G. — 5 Id. xvii, 3. — ^ Psal. xv,
II. — 7 Psal. IV, 9. — Sisai. i.xv, 23. — 9 Geii. iv, 12. — '" Joan. xvi, 21. — " I Joan. iii , —
2. > Roin.
VIII, 22.— '3 Sap. iii ,5. — '4 Isai. lxvi ,7. — '^ Eccli. xxiv, 2'i. — >•' (ialat. iv, 19. — '7 Isai. ixvi, 9. —
'8 I Cor. XI, 7.
:m GILLEBKRTI ABBATIS 340
vidit /iiiic ii/fiilf ? Si nnla cst gens st/ncl , et si "" licultate relineo etquoclain niodo fugitanteni et
,
parturivit terra una die ; (jiioniani pt-perit Sion ^ elabenteui votive deosculor. Bona ha^c oscula,
Jilios '? Vere enim Siou ,
cjuaB speuula dicitur, sed sicut in iuiayiue, sicut in unibra; bona liaec
in die parit, et in dio uiia illa qua.' in atriis oscula, el ad lcui|)us rcliciunt, scd non suffici-
Douiiui uiclior est supcr uiillia. Dc qua ct unt : fac quod siillicial. Dcoscularc uie tu oscu-
Prophcta alias Et vrit iliis una
: iiiuc nostra lo oris tui non carnis ; veritatis,
, osculo Verbi ,
est Doinino : non dics et nox. Et in tenipore non imaginis; osculo voluntarie indulto, non
vesperce tux crit. Qiioniain ipiulcm non ociidet violcntcr cxtorto ; osculo manifcstationis tuae,
ultra sol tiius , neipie luna niinuclur : scd crit et confoiuwitioiiis nica; , ut tibi coui|)osiliis, libi
tibi Doniinus in luccni senipitirnain *. Haec est copulalus, in unosiui spirilu. Qui cnini adha^rct
dies quae nota est Domino : haec est enim dies, Domino, unus est spiritus ". Individuus isle
Dominus. Nenw novit Patrein nisi Fitiiis , et amoris et unionis complexus ,

jure osculi cen-
cui voluerit revetare^. Ipsius revelatio etiam setur nomine. Kt idco tibi osculandi dclego of-
nos dics eflicict : similcs ci crinius cum a|)pa- licium , auctorilalcm attribuo, ubi totum est
ruciit. Z^«'A', inquit, /o/7;/</Z'M///«/-, et ncnio in opcristui, non laboris mei ; indulgentiaj tuae,
tv* '^ ; eorum utique quibus dicitur, Vos estis non diligcntiae meae; manifestatiouis tuae, non
lux niundi^. Habetis nunc proplicticuni sernio- meae invesligationis.
rieni , cui benefacitis altcndcntcs qiiasi tucernce, 7. Propterca dico , Manifesta mihi te ipsum,
(toncc itlucescat dics ^. Jam quidcm lucerna per te ipsum, sicuti es, et sufficit mihi. Satia-
reconditur, cum Lucifer oritur. Lvacuabitur bor, cum apparucrit gloria tua '* : cum me in-
enim sermo propheticus, evacuabitur aposto- fudcris vino illo, vino novo, quod ipse potas,
licus et sermo et sensus. Ex purte inquit, co- , ipse jiropiuas in regno tuo. Merum illud volo,
gnoscinius. Evacuabitur autcni quod ex parte non mixtum; purum, et sine lacte, quia lac
est cumvenerit quod perfectum cst". Propterca
, parvulorum est. Evacuabuntur quae sunt par-
ait Philippus: Domine, nstcnde riobis Patrcm, vuH. Meliora sunt quidem ubera vino, sed non
ct sufficit nobis^. Tuy inquit, et Patrem. Non isto; magis autem optimum istud super ubera.
alius quam tu non aliud quam ipsum et siiffi- C
; ; Denique non haec inebriant, sed illud; et mcn-
cit nobis. tis statum in novos quosdam inusitatosque
6. Invisibilia quidem tua, per ea quae facta transfundit sensus. Ubera dum suguntur, sic-
sunt, intellecta conspiciuntur; sempiterna quo- cantur; illud quod inebriat, exuberat jugiter.
que virtus et divinitas 9 : sed aliud est videre Nolo ejus fervorem, lactis frigore temperari :
mediante; aljud alieno beneficio. Quid

te, nullo purum exspecto et perenniter manans. Sic et-
enim mihi lucernam accendis? ut solem con- enim leginius : Inebriabuntur ab iibertate domus
spiciam? Bona lucerna , sed infumo oculo; tuce, quoniam apud te est fons vitce, et in lu-
bona sunt ubera, sed parvulis mine tuo videbimus lumen '^ Inusitata haec in Christo; bo-
num est speculum, sed melius plane ebrietas, quae lumine iit, non liquore; est osculum.
Ideo oscularc me tu osculo oris tui; oris, in- sinceiitate, non sicera. Ideo emitte lucem tuam,
(juam, tui, non operis tui. Intus os, foris est et veritatem tuam ; plenitudinem, non pignus
opus. Quis mihidet, inquit, te fratrem meum quod pracsentiam tuam tardet, gratiam tempe-
sugcntem ubera mea , ut inveniam te foris, ct D ret, lumen obumbret quod in umbra promit- :
deoscutcr te'° ? Quem inventum foris deosculari titur, pra^stctur in lumine. In umbra est quod ,
cxoptat, vocat et sugentem ubera de incarna- propheta loquitur Oculus non vidit, Dcus, abs- ,
:
tionis exinanitione aliquid significans. Alio au- quc tc, qiuv pra^parasti exspectantibus te '^. Sed
tem modo, etsi in unione personae, per operis etiam quae in Numeris haereditatem non possi-
tamen indicia Sajjientia artifcx foris rclucet; dent, sed postulant paternam, liliae dictoe sunt
foris delectalur, ctsi suavitcr, nou sufficienter. Salj^haad^S id est, IJmbrae : nec euim potcrat
Fac quod sufficiat, ostcnde te i|)sum, ego te Salj)haad , non poterat umbra viros gencrare,
foris studiosc requiro, tarde invcnio, cum dif- in quibus imago est , ct gloria Domini. Quod
I.sai. i.xvi, 8. — » hi. i.x , 1 !) , 20. — ^ Mallh. xi , 27. — 4 Psnl. cxxxvni, 16. — * Mallli. v, J4. —
''
II VkU. i , 19. — '/
I Gor. xm, 9 , «0. — » Joan. xtv, 8. - 9 Rom. i, 20. — '" Caulic. viii, 1. — " I Cor. vi,
17. _. w psal. XVI, I.). — '

' l»sal. xxxv, (I , 10. - » I.sai. i.xiv, '». — '^ Niim. xx\ii, l-ti.
341 TRACTATUS ASCETICI. 342
quideni non erit, quamdiu credimus sed cum'** lucem habitat inaccessibilem S; ut quod hic :
videbimus, tunc erinuis siniiles ei. Propter hoc A dicitur numerus dicrum , illic intclligatur niul-
qui sumus in corpore percgrinantes a Domino, titudo mansionum ; non quod singulis snnt sin-
postulamus cum liliabus Salphaad quid enim : gulne, sed etiam alicui multae, juxta illud, Et
postulemus, sicut oportet nescimus posln- ,
'
: lu csto jwtestatem hnbens siipra dcccm civita-
lamus haereditatem paternam; Dominus enim tes '" : nam et stella a stella differt in clarita-
pars hcEreditatis nicce^. Postulamus cum apo- te ". In quo enim praecesserit virtutum nume-
stolo : Ostcnde nobis Patrein , ct stifficit nobis^. riis , multiplicabitur et numerus claritatum,
Non insisto ulterius, citra non subsisto : in hoc sicut se habet promissio prophetica : Implcbit
mihi desideriorum hmitem pono, votorum col- Dominus splendoribtts nnimam tiiam ". Felix
loco finem. Quis tandem ille finis? Quem dicit plane anima, qu?e non uno tantum, sed multis
Apostolus : Fineni ^ycro vitani cetcrnam ^. Quae fuerit repleta splendoribus, illis utique de qui-
est ista vita aeterna? Quam dicit Christus : Hcec bus dicitur : Tecum principium in clic viitutis
est vita cetcrna , itt cognoscant te vcriim Dctim , B tuce , in splendoribus sanctorum '^. Serenissimi
et qitcm misisti Jesum Christum ^. splendores isti dies, et virtus claritatis.
8. Ad hunc finem quasi ad conclusionem 9. Quis dabit mihi, ut trini splendoris hujus
universorum voto transierat, qui loquitur in radio spiritus meus illustretur, ut dies meos
Psahno ISotum fac milii , Doniine , finem
, beatissimus hic numerus expleat, compleat, et
nictim ; fineni boni , ct finem mah : ilhus ,
quia contineat? Quis inquam dabit niihi, ut a?ter- , ,
consumitur; hujus, quia consummatur. Ideo nitatis ad lineam se porrigant, in veritatis

vere finem , finem purum plenum perpe- , ,
splendore fulgcant , et ferveant in spiritu chari-
tuum : a malo purum , in bono plenum , in tatis? Sic enim non ut in mundi prima condi-
,
utroque perpetuuni : pure afficit, plene sufficit, tione, mutuus vespertini et matutini temporis
inneutroque deficit. Hoc enim est quod addit : recursus plurcs disterminabit dies, sed conti-
Et numerttm dicrum incortim , cjui est ^. Vere nuus erit dies, et totus meridies. Ibi, ut ita
enim dies illi sunt simul, et non succedent ei dicam, inter mane et vesperara nox infelix ex-
non minuitur, non mutatur illorum dierum nu- C plosa est : in isto utrosque terminos indeclina-
merus. Propterea dicitur, cjui est. Quonam biles occupabit meridies, juxta quod Icgitur,
niodo dies meus deficit, si sol meus non occi- In tcmpore vcsjjcrce crit liix quoniam non ciit '
' ;
dit? Non occidct, inquit , sol ttius, et luna tua vel temporis transmutatio, vel vicissitudinis
non minuetur 7. Ego luna, et ille sol : et ideo obumbratio. Sed quando erit istud ? quando te
illa non minuetur, quia a perenni, et ubiqne ipsuni nobis in illo meridiano, sicutes, niani-
priesenli solenon movetur. Dierum crgo illo- fcstabis, bone Jesu ? In te enim videbimus Pa-
rum nova quidem ratione non erit terminus, trcm , et sufficiet nobis. O pigra tcmpora, ct
et erit numerus erit il)i nobis jugis et inde-
: tarda pcctora! larda ad cernendum ; nam ad
fessa sempiternitas, sed non erit omnimoda, credendum prompta.
et divinae unitati conformis simphcitas. CcCtera 10. Appropia, Domine, tu nobis, ut nos
enim omnia licet sempiternasunt, simplicia ta- dicere jiossimus Ecce hic vcnit snlicns in mon-:
men nequaquam sunt, quibus non hoc est esse, tibus, transilicns colles^^. Appropinqua, et pra?-
quod hoc vel illud esse nec hoc vel illud esse, : D veni tarditatem nostram. Denique ct modo
quod quidlibet quod sunt, esse. Nam in crea- lectiun est, quomodo duobus illis euntibus in
tura spirituali ;
quae sunt in se ipsis infinita, Emmaus apj)ropinquasti ; fidei tarditatcm in
sunt propter interminabilem perseverantiam, illis increpans , et te ipsum dc Scripturis inter-
et ad se invicem quodam modo deterniinafa, et pietans ; intus aperiens, et foris apparcns, sed
definita propter ccrlam quamdam naturarum nimis cito disparens; forsitan quia non pleno
affectionumque distanliam. Denique, In domo, mcridie te manifestasli , sed sub ipsa vespera
inquit, Patris mci , mansioncs nntltcc sunt^ : et inclinata jam dic. Dcnique in omni illa bcatse
mansiones plane luminum, quoniam ipse Deus resurrectionis apparitione, nusquam meridiem
' Rom. viii , 26. — > Psal. xv, 5. — ^ Joan. xiv, 8. — 4 Rom. vi, 22. — * Joan. xvii, 3. — ^" Psal.
xxxviir, 5. — 7 Isai. lx , 20. — 8 Joan. xiv, 2. — 9 1 Tim. vi , 10. — '" Luc. xix , 17. — "I Cor. xv, 41. —
" Isai. i.viii, II.— 'M'sal. cix , 3. — '4 Isai. i.x , 1<>. — '^ Canlic ii , 8.
3i3 GlLLKBKKTl ABBATIS 3ii
lojîsso lue inciiiini; sttl vel fere nonduiii iu-'"^Fac me audiie , (luiil illis annuiitioni ; illi in
clioataiu tlieni, vel jaiii iuclinalain : ut omiieni A aîo , eô iu liorto. llli qiiasi viri nianuiu mit-
liio veiitatis luoem (|iio(laui ijîiorautia? teiuiie- tuiit ad lortia;ego, ad suavia. Folix mulier,
ratain ohsouro intollijâs. Siiiiul jîata iu lioo t|u:o audire te nieruit , folioior (iu;e vidit;vox
advortenda distiiiotio, (jnod (iu;oroiitibus se euini tua suavis , ot deoora faoies : sod feliois-
studiose mulieribus tliluoulo ad iiionumentum sima , si ad quain mannm tetenderat, tetigissot,
apiKiriiit; soro autem die illa uiia sabbatorum, lonuisset, ot retiuuissot : nuuo autoiii dioitur,
roolusis disci|)ulis iii douio '. Lltiiiam orgo et iVo// wc /«//g-tve!». Quod una iiou potuit ,
plurcs
nobis , Doinine, iu lioo vol diluculo, vol oro- potucrunt, quibus dixit jivctc. Et acccssc-
illiTe :
pusculo appareas , optimus plane supcr utrum- riutt , ct tcnucrunt pedcs r/'/<i'". Quod non potest
que meridies. Sed in illo cubabimus in patria. sinjûlaritas, obtinet communitas,oblinet chari-
Inlcrim duin iu via sumus tiramus, Df)niine
, , tas. Qu.Terainuserjôunanimitor,otqunercmus uti-
iit vcspertina? Iiicis nos rcfooillcs umbraculo. litor. Denitiuc, tiure ouiuungiiouto vcncrunt, illne
Sed nos jain cuin die sermonem claudimus, B invenorunt. Bonuni unguonlum de quo logitur
scd te non excludimus niagis autein in te tcr- Eccc quam bonum ct quam jucundum habitare
:
minantes, et a te inchoantes in matutino tibi jratrcs in ununi ! Sicut unguentum in capite^\

,
gratias roforannis, in illud Cantici crumpentcs, 2. Forlc ncc lam se inveniri poriuisit, quain
Sub umbra cjus, (jucm dcsideravcram , scdi^. ultro ingcssit. Pcdcs ejus , inquit, tcnucrunt
non tameu unguento perfuderunt. Vivenlcm
,.».., V X- '- " — enim ropcrerant qnem tiUcesierant cum nior- ,
tuis. Venicbant, ut inungerent Christum , ut

perungorcnt unclum ct ipse ad illas vcniebat,
A TT A TTT^s
;
^VW
lllAL<lAlU5 TT
11. totus spirans vitalem immortalium odorem
aromatum. Ante passionem perungi se voluit,
De (iiuerendo Christo , ct de vialoruni Ijeatoriunqiie ct postca scpelicndus permisit ; sed resuscitatus
coiitemi.latioue.
j^^j^ indiguit. Abundabat enim jam non inodo
C imniortalitatis scd et rcgiae supereminentis-
,
«.ce»— q,^,g potostatis unguento; sicut et ipse lestatur :
Data cst mi/ii omnis potestas in coelo et in tcr-
1. Declinavit paululuin Dilectus noster inter /« '*. Et Dcdit illi Dcus nomcn quod cst supcr
,
noctis toncbras : iibi crgo quaeromus illum ? omne nnmen '^. Proptcrea dioilur Oleuni cf- :
Quein illum? Illum ulique qui ait, Egn JIos fusum nomcn tuum'*. Dcnique ad sua invitat
campi ^. Si ergo illum quaerimus , egredianiur nnguenta feni in hortum meum , soror mea
:
in agrum, imo ingrediamur in hortum siqui- : sponsa; niessui myrrham meam cum aromatibus
dem ille dcscendit in hortum suum ad arcolam , meis '^. Quod, inquit , scminavi de tuo , setl de
aromatis^. Dcniquc ct in horto Maria dum quae- nico mcssui niihi, iino ct tibi; milii re , tibi in
sivit, invenit ^. Qu.nesivit ipsa lamcntando; nos spe. Propterca invito , fêni in hortum meum ,
quajramns laudando. Dulce quidcm negotium, soror mea sponsa. Grata vocabula, et plena
sod dulcius pra^mium. Quale praemium? Quod dulccdinis, quae vel naturae, vel gratiae copn-
Icgitur in Psalmo : Sacrificium Inudis honaîfi- Y)\aw soiiant. Consors factus naturae, gratiae vi-
cabitmc; ct illic itcr qun ostcndam illi salutare ccm rcpondo. Idco sororem te voco, scd in
/)c/'^. Ergo laudantibus manifcstandus est Jesus. carne ; sponsam , sed in Spiritu : in carne, in
Quaeramus cum laudc, sed in horto quoeramus; in qua intcgra assnmpta cst humanitas ; in Spiritn,
Iiorto ost traditus , in horto cst passus , ct appa- por quom infusa cst charitas. Veni crgo, soror
ruil in horto. Quaj vidit, idoo ct ait : Qui habitas moa sponsa. Vcni tanto siibarrhata pignt)rc,
in hnrtis , fac mc audirc vo-
aniici ausruUant, soouia do plcnitudinc. Mcssui myrrham mcani
cem tuam ". Amioi, Pctrus et Joannes. Amici , cum aroniatibus meis. Myrrham sorori , spons»
discipuli, qui audicriint Vos amici mci cstis *. : aioniala : myrrham carni , aromata spiritui :
» l,nc. XXIV , Marc. xvi el Joan. xx. — > Canlic. n , 3. — ^ Id. ii, 1. — "> Id. vi, 1. — ^ Joan. xx , 1-10. —
6 Psal. xi.ix, 23. — 7 Canlic. VIII, 13.— » Joan. xv, 14. — i» Id. xx , 17. — '" Mallli. xxviii, '.» - " IVsal.
cxxxii, 1, 2.— "Mallli. XXVIII, 18. — 'il'irdi|H). ii, 9. - '4Caiilic. i, 2. — '^ Id. v, 1.
mYiTham quam bonum et quam jucun-
incomiptionis, aromataveritatis. Co- ""iinumoninium.
gnoscetis veritatem sed cuni vos mea docuerit A dum habitare
;
inquam in unum et ibi in , , :
unctio. Vos cum unguentis venitis, sed ego unum! Ibi enim Dominus mandat, et emanat
alia habeo, quae vos nescitis, unguenta nova, mandat aperte , emanat abunde ; et ubertim
imo et vetera : omnia enim nova et vetera co- effundit bcncdictionem , et vitam usque in
acervavi mihi. Futuraj etenini in mundi hne saecuhun.

resurrectionis in me jam pulhilarunt initia : 4. Yx mihi quod non effundo plene quod ut-
et antiquae illius aetcrnae claritalis perseverat cumquc capio. Vae ab ariditate sermonis , magis
gloria. Siquidcni chnilicavit me Pater claritate vero a sensuum. Nec enim satisfacit vel sermo
quam habui, priusquam mundus fieret. affectui, vel affeclus fidei : sed nec fides suflicit,
3. Vere, Domine, optima lia^c imguenta quae non plene rellcit. Satiabimur, inquhy cum
sunt, et ad sponsam tuamjam illorum pervenit apparueritgloria ?««''. Cumergoveneritspecies,
fragrantia. Unde et dicit Ecce odordilecti niei,
: abibit esuries , esuries egena , non esuries plena
sicut odor ngri pleni '. Denique quo tu prsece- B esuries jejuna, non csuries refecta. Bona qui-
dis, illa subsequitur : sic etenim dicit , Tralie dem refectio quae fastidium evacuat, exacuit de-
me post te, in odorc ungtientorum tuorum cur- siderium bona aviditas quam satietas parit.
:
,
rcmus *. O bcata tempora, cum

de se ilhid dici Qui cduntme, inquit adlaic esurient 7. Quidest ,
audient : Qui sunt isti ,

qui ut nubcs volant ^ ? epulari , nisi contemplari ? Epidentur justi in
Nunc spiritus est promptus , sed caro est pi- conspectu Dci^, id est, conspiciendo Deum.
grior : vires infirmae votum non aequant. Pro- Quid est autem esurire, nisi semper quaerere ?
litereA tra/ic me post tc , in odorc tiio currcmus. Quceritc Dominum ct confirmamini : qucerite
Bonus est cursus, sed tractus efficacior. Ex- facicnt ejus semper^. Quaerite semper faciem ,
specta morantem , trahe volentem. Curram de- qui videtis facie ad faciem : nos qui sumus in
votius, si mecum cucurreris ; curramus simul, corpore, posteriora conspicimus?
quid nisi
tu in unguentis, ego in odorc. Fchx anima, Trahe nos post Trahe nos de posteriori ad tc.
quae post Kiborem jam in unguentis laetatur; in faciem dc fule ad speciem de odore ad un-
, ,
quam cognitionis et dilectionis tuae se effuudit C ctionem nam per hdem ambulamus, et in
:
unctio : magis autem assumpsit, et absorbuit odoie currimus. Fehces qui sic cucurrerunt, ut
in se vohiptatis torrens , et muUitudo dulcedi- jam comprchen(hn'int nec habent uUra quo ,
nis. Beate sane absconditur,qui ibi reconditur, currant, sed in veritate stant , et non vacillant,
consepultus cum Christo, imo in Christo ; et omnimodis perfusi unguentis immortalitatis,
est,sicut legitur, sepulcrum cjus gloriosum^ immutabilitatisque delibuti myrrha. Ibi te lau-
gioriosum plane , cujus factus pacc locus,
est in dant tanto uberius, quanto liberius. Cognoscetis,
et habitatio in Sion ^. Ibi qui sunt, te contem- inquit , vcritatcm , ct ricritas liberabit vos '".
plantur in specula. Nam nos quid nisi in spe- Ergo ad coruscum veritatis disparebit vanitas :
culo, in speculo creaturarum, et Scripturarum vanitati enim creatura servit non volens " et :
aenigmate ? Nos in figuris, et obscuritatibus : in grave corruptionis jugum computrescit a facie

veritate et sinceritate illi. Vacant et vident, olei '^, abaffluentia unguenti. Mensura enim bo-
stant et auscultant, et gaudio gaudent propter na, et conferta , et superfluens dabitur in sinum
vocem sponsi et propter faciem sponsi. Vox D vestrum '^. Tu,Dominc, dabis et te i|)sum
, ,
enim ejus suavis et decora facies ideoque juge nobis dabis pars enim mea Dominus. Scd quid
: :
desiderium, indefessa alacritas in tam suavem cstquod in mcnsura te donas,qui ipse magnus
,
auditum et contuitum superextendit participcs et inunensus es? Num pro vasculi capacilate
unguenti oleum enim effusum in illis nomen
: infundis et oleum ? Quid crgo est (]uod super-
tuum.Oleum jure; nomen onim tuum etnotitia, fluentem dicis? An quia plus cflimdis quam capi-
lux est et laetitia : laetitia profusa , laetitia dif- mus? neque enim, si omni nisu ad capiendum
fusa in corde; non adhuc credenliuni , sed jam te nos extendimus, totum conq)rehendimus.
contuentium. Non est ibi cor et cor, sed cor Potens est Deus facere supra id quod petimus.
' Gen. XXVII, 27. — > Canlic. i, 3. — 3 jsai. i.x , 8. — 4 id. xi , 10. — 5 Psal. i.xxv, 3. — ^ Psal. xvr
15. — 7 Eccli. XXIV, 29. — 8 Psal. i.xvii , 4. — 9 Psal. civ, -'i. — '" Joan. viu, 32. — " Roni. viu, 20. —
•> Isai. X, 27. — '3Luc. vi , 38.
:ii7 GILLKBERTI ABBATIS 348
'^'
ct inlilli^'iimis : quanto ma-^MS i(l quotl ipsti cst vayo viiltu trnuos iutcr anras quaTorct. Tu
ot factuiu iioii cst, iiostr;e cxsupcrat luotluin ap- A eiiim tcnchias poiiis latil)uluin tuuin '. Lnx es,
pctentiie, et iutclli^cnti;e liinilcin ? Accf, iii([uit , et latibnluin : liicciu si(|ui(lein liahitas inacces-
itccli/io in cos, ut flunicn pacis, ct ut ti>ircns inun- siljilcin '. Prt^ptcrca nt)l)is tcnebrae ,
qnihus est
dans ^toiiie \ Nuinquid ergo absorbere potcrit inuccessibilis : sctl si inaccessibilis visui , non
homo fluincu , cujus iinpctus hetilicat civilalcin taincu ct voci ; (iuia(pio non approximat ratio ,
Dei ; et cxlianriie Jorilaucin , ut totns iiios cjiis pcrliaiisit oratio. Clunior , iuquit, nieus in
intluat ? \'crc, Doiniue, non angustiamur iu tc : conspcctii cjus intioivit in auics cjiis '. Ergo et
tu enim tlas allluentcr; nec paucis das , nec clainor nosler intret in conspectu tuo , ut et
pauca tlas, nec parco et remordente animo ; ipse ej^rediaris in conspectu nostro; et indul-
prievcnicns merita, et cxccdcns vota : nou jêas vcl videri ,
qui te non sinis teneri. /i6W/-
angustiaiuur in te, anjûstianiiir autem in vi- tcrc, rcvcrtcrc, ut intucaniur tc : ut intucaniur*^,
sceribus nostris. Tautas habentes promissio- douec teneanuis. Rcverlcrc, siniitis esto, dilecte
nes, charissimi, dilatcmur et nos, dilatcmur ad B ////, caprece aut hinnulo ccivoruni, super niontes
optandum nt dilateniur ad obtinendum.
, aroniatum 7. Siniilis esto , inquit , caprece : vi-
3. Tu Doinine, tu potius placido ct Icui

, dearis , et avoles; adsis, et elongcs : adsis aspc-
allapsu ubertatis tuai( viain cnim mandatorum ctui , abscntans te tactui. Deni(|ue et niulicri
tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum ' ) , dicitur : Noti nie tangcre *>
, et quasi quadam
(jui coelum sicut pellcm extcntUs, vetustam manu. Ecce, Do-
experientia; fida attrectare
factam cordis mei {)ellein , et inerti contractam minejmanum abstineo, oculum intendo. Mane
situ lenitcr cxtende; rugas ejusexplica, extrahe astabo tibi et vidcbo ^. Vae niihi, si et illud
sinusjdilata receptacula : ut sine mensura te audiam : jlverte ocutos tuos a me ,

quoninin
concupiscam, mensura capiam, capaci-
et sine ipsi me avolare fecerunt^". An forte dum fugis
orem me faciat haec sancta cu])iditas. Sic enim aspectum, accendes desidcrium, ut anxius
experientiae tenui prailibato i;;ustu quo lides Denique fu|;a,
quaeraris, duin amplius amaris.
persuadct, in-a?volabit affcctus cuisum sollicitat.; et rationis iin- tua nos avidius ad
pulsum fcrvida non exspectabit alacritas ita C 2. Quis ponet pedes meos quasi cervorum :
inter tentationem dura ac diuturna minus labo- ut possim expeditus et alacer hunc hinnulum
rabit sancti constantia propositi ,
propensi de- sequi ? domesticas dediscere curas, et coelesti
siderii et pia3 spci cxspcctationc protracta. Sed in solitudine sllvescere? Bonum est exonerari
exspeclemus hic et rcspirenuis paululum fesso se ipso , onere giavissimo, et caprearum sen-
parcentcs spiritui , ut brevi fotus intervallo sim in levitatcm deficerc. Propterea propheta
fervidior exsurgat. Non laboravi , 'inc[\\\l, te , Doinine , sequens.
Verum est quod dicis benedicte propheta ve- , ,
.V, rum est, sed adhuc parum non laborare non ;
sufiicit, nisi et la?teris. Ideo quod tu minus elo-

queris alius perexplicat. Cantent , '\nc[\\\l, in
TKAGTATUS III. viis
,
Domini , (juoniam magna est gloria Do-

mini " itemqne Cantabilcs niihi erant justi-
:
,
Viae et patriai (|iiain dispar sit gaiidiiini.

D/icatioucs tucv in toco percgrinationis nicte '^.
Totum inlus agitur, in corde enim canitur :
" '
nam et ibi curritur. Asce/isiones i/i corde suo
lacrymarum '^. Quae esl tamcn
disposuit in vatte
1. Nocturna quiete a te rcfectos dignum est isla cum Iamento,et pere-
ratio ascendcntis
nos, Domine, in matutiiio astarc tibi : asta- grinantis cum cantico , cum aut lauientari non
re, an seqiii ? Fclix qui te assidentem foribus possit in patria, aut Ia;tari in terra aliena? Qiio-
suis matutinis invenerit, ut astare possit, ct /nodo cuntabi/nus ca/tticu/n Do/nini in lcrnt atic"
astare in vesperum ; ne subito elapsum volatu , na ' *
? Sed forte, imo certe qui supcr llumina
•
Isai. Lxvi , 12. — » Psal. cxviii, 32. — ^ Psal. xvii , 12. — ^ 11 im. vi, Ki. — ^ Tsal. xvii , 7. — ^» Caulic.
n, 12. — 7 Id. II, 17, ct viii, 1 i. — «.Toan.xx, 17. — 9 Psal. v, 5. — '" Canlic. vi , 'i. ~ " l'sal. cxxxvn ,
L — la psnl. cxviM, :>4. - '^ l'sal. ixxxiii, ft , 7. - '^ l'sal. i xxxvi , 1.

Babylonis sedent et morantur plorant et qiii"^ 4. O beati spiritus ,
: et anima^ justorum ! o
ej^rediuntur exsultant. Et qui ascendit in valle A Ecdesia primitivorum
, ,
qui conscripti estis in
laci-ymaruni , ascendit et de vallelacymarum et : ca-iestibus ! vos vere primitivi qui pra;hbatis

licet de lacrymis, non tamen lacrymis. Sua- cum benedictionis futurse primitias. Comedite , aini-
vius enim est in monte gaudiorum esse quam in ,
ci , et bibitc ; et inebriamini, cliarissii/ii ". Bibite
valle doloris. Quod si cum lacrymis magis quia , de cisterna vestra : ct fluenta putei vestri ex-
pigre ascenditur , et nondum prope acceditur. crescant et exuberent; affluant et discurrant in
Non enim quiaascensiones in corde suo disponil, phiteis cordis vestri aquae dehciarum vestrarum.
statim et perficit sed cum benedictionem dede-
: Non participent vobiscum aheni : sed nec om-
rit legislator, tunc ibunt dc virtute in virluteni , nes admittantur domestici. Nos enim cives
ut viileatur Deus deorum in Sion '
: pergens et sanctorum , et domestici Dei; cives conscripti
properans in httilia cordis ad bravium , sicut sed nondum suscej^ti; cives exsuhantes , cives
qui intrat cum tibia in montem Domini, montem peregrinantes, cives vagi et jialantes. Siquidem
de quo propheta , Et faciet Doniinus in nio/ite B iniquitates nostrae quasi ventus abstulerunt
hoc coni>ii>ium pinguium , co/ivivium vi/idemitv, nos *. Vosautem sedetisin pulchritudine pacis,
pi/iguium medullatorum , vi/idemice defcecatce^. et in tabernacuhs fiduci.ne, et in requie opulen-
Temperata est adhuc , et non defaecata ascen- tiae 9. Vae liabitatoribus terrae, ubi rara pax
dentis laetitia , et mixta cum hicrymis Calix : securitas nuiki, jugis labor, et is egestatem
enim in manu. Donii/ii vi/ii nieri plenus niixto ^. parturiens. INam et militia est vita hominis su-
Mixtum est pergentibus, merum pertingentibus, per terram '", quamdiu caro concupiscit ad—
renianente apud pigros faece. Miscuit hic Sa— versus spiritum; et adversarius noster circuit
pientia in cratere vinum , ubi novam defaecabit quasi leo ,
qua^rens quem devoret " : et in su-
vindemiam. Unum ibi est beatorum negotium dore vultus nostri vescimur pane nostro, et
spiritiuun , una anni jubilaei feriatio ; laetari terra cordis nostri spinas et tribulos germinat
cum Domino , et laudare ipsum : Gnudium et- operanti. Propterea dissipati, et dilacerati, et
enim inve/iietur i/i ea , gratiaruni actio , et vox corde tabescentes, abundantius habemus in
taudis •«
C manibus soHicite de nobis adhuc gemere, quam
3. Lajtare, Jerusalem , erumpe et lauda : secure gaudere in Domino : nisi quod spes
lauda majestatem , munifico refer gratiam. Hoc bona ,
primitiarum argumento prospectans in
a te votum semper exsolvitur, et semper exi- finem , de tribulationum torcularibus consola-
gitur : prompte exsolvitur, et pie exigitur. Exa- tionis exprimit oleum ,
quo facie exhilarata et
ctio ipsa deiectatio est. Commendat se ipsam impinguato capite, cum Apostolo in tribula-
beatae veritatis votiva perceptio , et serenitas tionibus glorianmr, in contumeliis complacenuis
afHata sensibus, simul cum luce laetitiam infun- nobis, Scientes quia tribulatio patientiani opc-
dit : Lux otta estjusto, et rectis corde lcetitia. ratur, palientia probatione//i , probatio vero
Lcetamini justi in Do/nino. Quam pro laetitia spcm 'l : quid vero spes, nisi superventurae iti
vicem rependent? Et co/ijitemini , inquit,/»t'- nos qua^dam jam praelibare vi-

gloriaj primitiva
morice sanclificationis ejus ^. Ergo I%titia de detur gaudia? Spe , inquit, sahi facti sumus ^^
luce , laus de laititia : laetitia cxcrescens erum- et Spe gaudentes '^. IXovit enim pia (ides
,
pit in laudem; et nesciunt perfusa viscera huni- D pigra praevolare lempora, et tanquam de prae-
nosae veritatis fehcem non eructare crapulam senti aflici quod inconcussa sibi depingit lidu-
,
et temperare a cantico, torrente inebriata dulcia : sed ea spes quam examiuatae conscientiie
cedinis. Siquidem et suavitas provocat appe- puritas, non praesumptio parturit.
tentiam, et ubertas ministrat suflicientiam ; et 5. Lavamini, mundi estotc lavamini : , et
instantiam perennat aeternitas. Denique sic ipsa igne examinamini, ut poenitentiae et paticntiae
attestatur suavitas , ubertas, ajternitas : Qui excrcitio quasi gemino conflatorio ad puruni
bibcrit aquam qtiani ego do,fiet in eo fons aquce excoctos supernus vos respectus, et roris instar
salientis in vita/n ceterna/n ^. voluptatis suae aspergine refrigeret, gratanter
• Psal. Lxxxiit, 8. — ' Isai. xxv, fi. — 3 psai_ i.xxiv, 9. — ^ Isai. i.i ,3. — ^ Psal. xrVi, 11, 12. — «^
Joaii.
IV, 14. — 7 Caiitic. —
V, 1. Slsai. i.xiv, C. — 9 Id. xxxit, 18— '" Jol) vii, 1. — " I VvU\ v, 8. — " Roni. \,
3, 4. — '3 Id. VIII, 24. — '4 Id. XII , 12.
351 GILLEBERTl ABBATIS 352
it ^'lorianter niox in illam voccin criipturos : '"cst, non fluviiis; scintilla , non caiuinus. Hcu!
Stcundum muUitudincm dolorum mcoium /// quain cito ct scintilla Ii.tc cvanescit, ct stilla
cordt- mtu cons(dationt's tuw latijicnvcrunc ani~ arcscit! Mciucnlo nostri Doininc, in bcncpla- ,
niam mcam\ Lavaniini ct la?tamini lavaniini : cito populi tui, visita nos in salutari luo, ad
frequenlius, ut ferventius laetemini. Usur[)ate vidcnduin in bonitate , ct laetandum in laetitia,
siie|)ius ,
quod scnipitcrnc nonduin potcstis. In- ut laiidcris cuni lia-icditate tua^. Visita nos ad
fcliccs inontcs Gdboc, siccitate a>tcrna dain- vidcndum, hctaiuluin , laudaiidum : visita nos
nati, non cstis pcrfusi liac pluvia voliintaria , in salutc ct luniinc, in laHitia ct laudc. Bona
nec dcsccndit in vos stilla" antelucani propter : sunt hajc stillicidia, quamvis rara, et quasi ro-
hoc non estis agri primitiarum , sed ncc seroti- rantia. Rorate, cceli, dcsuper; aeterni montes,
nus fructus cxspcctatur a vobis. Utinain Do- , distillatc nobis dulccdinem : in stillicidiis vestris
niine, caput nicuin plcnnm sit isto rorc, ct Uetabilur ycrminans.

cincinni inci guttis noctium. Quid cnim nisi in 7. Esto tu nobis , Domine , sicut ros, ut et
nocte vcrsainur, doncc aspirct dies, et rccli- nos germinemus sicut liliuiu. Nescit verbum
nentur uiubrae? In meridiano quod exspecta- tuuin semel emissum vacuuin reverti, sed pro-
nius, nec umbra formidatur, ncc stilla optatur. sperabitur in liis ad i\\\x mittitur. Dcnique ad
Fluit hic stilla de situla Jacob : scd crit ibi sc- irrigationcm cjus pro saliunca asccndet abics,
men ejus in aquas multas. Felicia tcmpora et pro urtica crescet myrtus^. Dum dejcctos
quando universa facies terrc-e irrigua crit, et erigit ct sublimat , dum carnis inccntiva lcnit et
supernc irrigua, nec sterilis quidquam posside- mitigat, dum dcspcratos locat et conversari fa-
bit ariditas : superius et infcrius, utrimque ir- cit in cadcstibus , dum exaspcratos moliit, et
rigua, quando caro mca , et cor meuin cxsulta- contcniperat mitibus. Jucunda haec visitatio :
bunt in Deum vivum. Bonus plane fons, qui sed quasi nubes matutina, et quasi ros mane
tunc asccndet ct mundabit cor nostrum ,
pri- peitransiens '. Jure rori matutino confertur
nioque illo mclior, quia non poterit cxsiccari. quantalibct in carne contcmplatio ct mentis ex-
Incbriabuntur ab ubcrtatc domus tuae, ct tor- cessus : habct cnim nescio quid , inio multum
rentc voluptatis tufc potabis nos : quoniam apud C quid de noctis frigore ,
propter minus fcrvidum
tc est fons vitae, ct in lumine tuo vidcbinuis affectum; et de noctis caligine, propter subob-
lumcn * Bonus ccrtc fons, ex quo tales emanant scuruni intcllcctuni. Scd si idco matutinus,qua-
rivuli, voluptas, ubcrtas , vita et veritas. re ergo pcrtransiens? pertransicns a nobis, an
6. Irrora indc huc : praetendc misericordiam pertransiens et penetrans in nos? Vivus cst ser-
scientibus te , etsi nondum totum tc ;
prajtendc mo Dci et cflicax, et penetrabilior omni gladio,
niisericordiaminfunde gratiam, effunde Spi-
, ut non tantum cutem foris signet scd permeet ,
rituni tuum super nos, qiii innovet spiritum adinteriora, ad medullam transeat et fiat ir- ,
nostrum in visceribus nostris, Spiritum prin- rigatio ossium scrmoncs enim cjus molliti su-:
cipalem,qui rcformet ct conformet nos sibi, pcr olcum et ipsi sunt jacula. An idco, quia si
,
conformet et conlirmet; Ia'ti(icct et illuminct. cxpansum fucrit sicut co?lum cor hominis, com-
Justitiae enim Domini rectae, laetificantes cor- plicabitur sicut liber, et sicut fumus liquescet?
da; j)raeccptum Domini luciduin, illuniinans Iiitcrj)retctur quisquc in scntcntia , sicut expe-
oculos^, sicut est nostruni hic illuminaricl la'ti- D ritur in conscicntia : jJcrlVctus, quod illum in-
licari. Alioquin j)lane kelabiimir coram te,sicut fundit et j)cnetrat; proficieiis, quod illum jier-
(jiii la;tantur in mcsse, sicut exsultant victores transit ct j)ra'tcrvoIat. Pcrtransit a nobis, ut
c;q)ta jirseda ,
quando dividunt spolia ^*. La^ta- nos attrahat post se , ct transire faciat ad se
biniiir ibi quasi jiossidcntes, hic quasi j)roj)o- quasi ipsa fuga diccns : Transiti' ad mc , f/ui
ncntcs ct j)riesumcntcs, ct [)roscqucntcs /loncc concupiscitis nic^. Fortassis nos frcijucnliiis

conscquamur. dc j)osscssionc, hic de
Ibi crgo transiimis a te, Dominc, quam tu a nobis : si-
j>romissione de j)lcnitudinc, istic dc j)or-

: illic qiiidcm et accendis lucernam, et everris do-
tione. Quod enim inde huc asj)crgitur, stilla mum, et scrutaris nos, juxta j)roj)helam?, sic-
' Psal. xciii, ly. — > l».sul. XXXV, 0, 10. — ^ l'sal. wiii, '.I. - i Isni. ix , ,(. — i Psal. *:v, 4,5,— •> Isai. t\,
II, 13. — 7 Osei- VI, 4. — ^ Kcrli. xxiv, 20. — !• .Soplioii. i , \'>..
" Dccsl , voris.

ubi invenias intus sordes latitantes, vanis et'^ * nmv? Oca/us,imiu\\. Y>vo\iheta, nun vidit, Deus,
vagis, mollibus et molestis curis, et cogitatio- k prcvtcr te ,
quce prceporasti exspcctaiitibus te^ :
nibus immersos, non modo cum Deo et mundo sperantibus et exspectantibus, sed nondum spc-
animnni dimidiantes, sed in alteram propensio- ctantibus. Qiiod enim videt quis, quid sperat^?
res et promptiores partem etsi non pro cupi- ; Quod quod videmus, per speculuni est, et
si id
ditate, tamen pro consuetudine. Nam et quae in aenigmate; quanto magis id quod loquimur?
utiliter admittuntur curae, violenter se inge- non cnim potest sermo quantumvis disertus, ,
runt sicque cum non urget necessitas, tamen

: sensuum perexplicare secreta. Et quidem mihi,
occupat supervacuitas. Denique videmur mihi meo pro sensu ut loquar, futurae respectu veri-
silvam refugere, quae fluit cumsilenlio, Baby- tatis qu?edam videtur quasi fabula, omnis ad
lonis flumina sectari. Sed nos jam aliquanta illam intimandam figurata parabola. Spccie gra-
sermocinati sumus tecum, Domine, et de te : ta sint, unitate compacta , usu commoda, vir-
sumus, quasi catelli de micis

et suaviter refecli tute efficacia univcrsa quae creata sunt sed :
quae cadebant de mensa tua. Si sic aflicis trans- B quid ad illam divinae essentiae immensam et sim-
iens et transmeans quid facis manens et com-
,
plicem et a^ternam unitatem, sapientiae pul-
morans? Heu me quod indigni sumus tam dulci
! chritudinem, pondus amoris et vires potentiaj?
commoratione. Mane nobiscum , Doniine , quo~ Denique et ipse est qui esf*, et sapientiae ejus
niam advesperascit , et inclinata est jam dies \ numerus non est^ et plenitudo charitatis ejus :
Vere incHnatur, cum tu declinas. Compellite scientise supereminens est. Et quis loquetur
eum, fratres, precum vestrarum instantia. Vim potentias Domini? omnia quae ad illa nobis ut-
ei intulerunt duo illi euntes in Emmaus, cum cumque innuenda in sermonis assumpta sunt
Quid ergo fingit, quod
se fingeret longius ire. usum , inoestimabiliter sunt naturae ratione dis-
non facit manere com-
veritas? Ire se finxit, siniilia, et comparatione nulla. Pson comparabi-
pulsus; sed non permanere nam inter coenan- : tur ei aurum de iEthiopia, nec componentur
dum evanuit. Sed illa abeundi fictio manendi tamcn auro et tin-
tincturai mundissimse'*. Et
est occasio. Quasi abire se fingit, spiritualem omni qua; creata est,
cturis, flore et fructu, et ,
attenuans laetitiam : sed occultus manet, justi- C pulchritudinc, quod super omne pulchrum est
tiam continuans, humilitatem accumulans. nobis coloratur et pingitur : ut quia penitus in-
timum est, juxta quod est omnino noslateat; et
" — —„ V .V — vxx.vv...».«v. , per supcrinductos figurarum colores aliquatenus
- intimatum sub umbra interluceat. Bona quidem
umbra, et ad horam refrigerans. Propterea di-
TRACTATUS IV. citur Sub umbra ejus cpicm desidcravernm secli,
:
ct fruclus cjus clalcis gutturi meo 7.

De confabulatione et meditatione circa res divinas. 9. O quam delectabilius, quam affectuosius
non sub umbra, sed super umbram in teipso,
~^''*'"^
bone .Tesu sederet et hoc desiderii sui fine
, ,
potita quiesceret? Nunc autem sub umbra quie-

1. Habes quod rogasti, sed habes illud quo- scit, et sub umbra se reficit. Sed qualis refectio,
dam cumulatum fenore. Ego tamen fcnus hoc D quam sequitur defcctio? Ex parte cnim cogno-
meis assigno commodis , et inter lucra deputo. scimus : evacuabitur quod ex parte est, cuin
Omnino non possum bonis non deputare suc- venerit quod perfectum est*. Sunt haec interim
cessibus, quoties confabulandi tecum alicunde fulcimenta labcntium , et fomenta languentium.
occasio erumpit. Redarguis fortassc quod fa-
,
Denique subsequitur Fulcitc mc Jloribus , sti- :
bulationis usus sim verbo; et, quoniam nisi de patc me malis , qaia amurc languco^. Felix, in
re seria nil fere loqui solemus, majestati sen- quo sanctus amor languor est non passio. Sunt ,
suum tali injuriam vocabulo fecerim, An non enim qui charitate subito vulnerantur, ut sub-
tibi confabulatio videtur, cum et quod non vi- inde sanentur; quasi Jonaj hedera ,
quae sub
demus loquimur, et quod non audimus, testa- cadem hora qua viruit, aruit'". Ergo est passio
' Luc. XXIV, 28 ,29. — » Isai. lxiv, 4. — ^ Roni. vni, 2i. — •*

Exod, iii, 14. — ^ psaj cxlvi , 5. — 6 joj,
XXVIII, 19. — 7 Cantic. 11 , 3. — * I Cor. xiii, 9 , 10. — 9 Cantic. 11, ri. — "> Jonne iv, 6 , 7.
TOM. V. 12
:i.)3 rillXEBKRTI AlllJATIS .ir)(i
(lositltTii affectus concilatiis : iauguor , coiui-"" totuni (iii.trorc , (onfcrro ot colloqui; dc illo ,
luuis. inale sunuin, iino vcrc insanuin cor, A iiujuain , et tccuin : ncc tani loqui , (juani aiulirc
quod tssc ncscit lioc \uliicre sauciuni! tidnc- le hxjucntcin. Pressus cst serniotuns, ul lamen
riUa , iiiquit, climiuitc c^n siim'. INon inotlo quae sentis, suflicienter exprimas : pauca verba,
\ulnerat. setl eliain nccat : 7'\)r//.« cs( eniin iit scd plena sciisuuni ; vidcris niihi sintûla in ju-
inurs dtlcctio^. l)ciii(jue A|)ostolus : Mortiii diciiiin vocarc , adco tilii iiulliiin inconsultum
rstis , ct vita xêstra abscondita cst ctiin C/iristo ela))itiir. l)eni(jue/cn'«i' distilldns tiihia tua. Ita
/« Z)tfo^. Dum vita reconditur, et votum acccn- cniin quadain cuin mora et deliberatione , et
flitur; veritas jacct, et virtus languet : anxii quasi de libra ,
quae loqueris prodeunt, ut di-
<estus desiderii ligiiraruin rcfrigcralur uinbris, stillarc inagis (juam profluere credaris. Exte-
et prini.Tevis fiilcitur tloribus. Pulclira^ satis lia; nuata sunt, ct siibtilia siint, et evaj)orata sunt;
figurae snnt : et laboranteiu rccreant affectuin, proplerea distiliantia sunt, secrcta sunt , et sua-
puerilibusque refocillant blandiinentis, ut so- via sunt, tt de intiinis erumpentia sunt : ct
iitis et sensibilibus oblcctainentis inusitatorum B ideo quasi favus sunt. Hoc sibi vult quod scqiii-
capiamus cxiierinienta gaudiorum. PUttccc ttia', tur : Mcl

ct lac stib Itngtta ttia^. Sub lingua,
Jcrusalem , sterncntur auio inundo^. Stcrnam inquit non, In lingua. Majus enim cst quod
; ct
per ordincin lapidcs tuos , ct fundabo tc in sap- sub i|)sa latel, quam quod in ipsa lucet. Quid si
phiris^ : ponani dcserttim tuuin r/uasi delicias etiam supra linguam? .9«/>< lingtia tua mcl ct lac.
et solitudincs tuas quasi hartuin Domini^, et Kon eniin tantuin in sermone est, nec totum in
caetera quam j)Iuriina a Pioj)lietis et Apostolis sermone est sed sicut niliil habcs in ore simu-
:
in tyj>o coelestis dicta Jerusalem. Cuin ejus lalum, ita inultum cst quod est in corde occul-
portje et plateae, muri et metalla, lapides et tatum. In lingua sunt quae raanifeste loqueris :
ligna, fontes et flumina describuntur, quantum sub lingua sunt, quae latenter suggeris : supra
afliciunt et oblectant! quam la-te audiuntur, linguam sunt, in tjuorum edissertione clinguis
(juamvis jiarum dilucid(; dicantur! Incompre- est quamlibet eloquens, et sermo silentium.
hensibiliter enim aliud ct incomparabiliter am- 4. Memini, nisi fallor, aliquoties in ipso ora-
jilius relinquitur in suspicione, quam ponilur C tionis processu pressisse te sermonem , atten-
in assimilatione. L.Tetatus est Jonas vehementer tum et attonitum ad erumpentem in corde lu-
sub iimbra hederje, sed hedera illa aruit et , cem vel I.Tetitiam , vocem rupisse , ut verteretur
ligura abivit. Propterca cum de figuratis texun- in suspirium, quod formabatiir in verbum.
tur coilationes sermonibus, quasi confabulatio- ]\am etsi lingua sufliciat ad evidentiam" , in-
nes quasdam licenter dixerim, non propter trinsecus tamcn stupor, et amor, et admiratio
adumbratam interius aeternam veritatem, sed radiantis desujier luminis jjrodeuntem per vcr- ,
jiroptcrobumbrantem exterius vanitatem eva- : ba animum convertit ad se, rajît in se, et con-
cuabitur enim quod ex parte est. Denique ha- tinet intra se sj)iritualique cum Mose circum-
:
bes in Evangelio, de duobus illis euntibus in volvit nebula^, et nubem ponit amictum ejus
Emniaus, quod fabularentur et secum (jucere- et tenebras latibulum , ut (iat ad interiora stu-
rcnt : fortasse quia quoerebant, ct nondum te- j)idus, ad exteriora mutus. INIel ergo sub lingua
nebant; nutabant, et fule non stabant. Idco tua, et dulcedo sub voce tua, non quasi infe-
qu.Terentes et conferentes, ambulantes et confa- D rior, sed quasi interior imo et sub mente tua :
,
bulantes dicti sunt : sed tameri ita confabulan- dum illa conceptae necdum comjws dulcedinis,
tibus ipse Jestis appropinquabat , et ibat cuin jjullulantia introrsus gaudia non potest vel ad
illisi. j)lenum exjilicarc, vel exj)erta ttilerare totum :
3. Unum suaviter rccolis, quam frcquenter se illis cedens sed non ex toto illa j)ossidens.
,
et cor nostrum ardens erat in nobisdeJesu, Defecerunt,'\n(n\\iVi,A\ttn^\.A,ocidimci in clo-

cum hiqucremur de illo in via. Qu.tg enim de (juiiiin tuuin : non niodo ad eloquium, stul etiain
illo locuti sunius, ipse prior in nobis locutus in cloqtiium ; in clo^juiuiu tuuin, illud ctûcujii-
4!St. Utinam saepius istiid iiiilii contingat, dc illo scciido; ad clo(juiuiii, illud concij)iendo : iii
'Canlic. V, jiixia I,XX. — ' Caiitic. viii, 0. — 3 CqIoss. iii, 3. — 4 Tol). xiii, ?.'>.. -- ^ Isai. i.iv, tl. — • Iil. i.i,
,j. — 7 Luc. XXIV, l.î. — " Cantic. iv, II. — 9 Exod. xxiv, l.^>.
" .\liaK, ad eriidieiu/iini.

357 TRACTATUS ASCETICI. .{5S
eloquiiim tmim ex (|iia pavtc est ij^nitum aA^^^' Substa/itia nicti luii<iuam nihilum antete. Têrum-
, ;
eloquium tuum quia vehementer est ignitum A ta/ncn univcrsn va/iitas, omnis /lomo vivcns^'.
,
:
Ignitum enim eloquiu/n tuum vche/ne/iter\ Pro- Quid igitur adest, cum totum, aut nihilum est,
pterca aui/nn /nca liquefacta cst , ut dilectus lo- aut certe vanum ? Quid ergo ? Udes ipsa et vir-
cutus est. Qucesivi illum'^. Anima mea liquefacta tutes vanae sunt? An haec vita hominis interior
est non sufticiens quod audit, capere et didci
, dicta est vanitas quoe et mors dicta est? Mortni
; ,
ex auditu avidior effecta non desinens in ilkid enim estis et vita vcstra abscondita est ciiin
, ,
concupiscere. Ideo adjungit Qucesivi illu/n. C//7v.v/o 7. Quod si ista vanitas est, quoniam cx
:
Non saliatur auris auditu; nec tamen sufficit parteest (evacuabitur enim quod ex parte est^ :
auris ad auditum. justus siquidem ex fide vivit; finis enim quem

5. Ergo et dcfcccrunt ociili mci in clociiiium optahat, non est in iide), fides abibit. INumquid
tuu/n, et ani/na /nca liqucfacta est se ipsam justitia qu?e ex fide est ? quomodo ergo charitas
contemnendo, et in ipsum contendendo et con- nunquam excidit, quae sohi vere justitia est?
tuendo, admirando et amando et ambiendo B Quid si dixerimus universa quae in praesenti
, ,
circa ipsum nec valens, vel quantum cupit,

: sunt, vana esse, ad ilkid futurum bonum non
intendere; vel quantum cepit, tenere. Quomodo reh^ta, vel ilk comparata ? Universa ergo vani-
crgo non interciditur k)quentis spiritus, ubi tas, aut inutik usu aut veloci transcursu, aut ,
meditantis interior absorbelur sensus ? Sicut futuri contuilu.

enim sokda et corpulentior materia ignis in se 7. Quod si vanitas est necessitas, quid est
virtutem difficikus admittit; subtiks vero et superfluitas? Si vanitas est, quae in praesenti
desiccata et tenuis voraci flamma citius et accen- est veritas, quanta est ipsa vanitas? Universa
ditur, et consumitur : ita meditationes spiritua- vanitas, omnis ho/no vivens. Nec tantum vani-
les et extenuatae succensi amoris dulcem vio- tas, sed adversitas frastra enim contiirbatur. :
lentiam citius suscipiunt, et diutius non ferunt. Frustra laetatur, et frustra conturbatur : in
Spiritusvester, ait propheta, sicut ignis vorabit utroque vanitas, vel propter inutikin causam,
vos ^. Ego quidem meditationem reputaverim vel propter non diuturnam subsistentiam. Et
quasi materiam amorem quasi flammam. Et C nunc
, in his malis et vanis qiice est exspectatio
in /ncditatione mea exardescet ignis : qui si /nca? nonne Dominus? Et substantia /nca apud
vehementiori exaestuet incendio, omnem animi te est9. Substantia /nea tanqua/zi nihilum ante
intentionem convertit et consumit in se; ut to- te; sed substantia mea substantia est apud tc.
tum affectio fiat quod meditatio fuerat : nec. Notii//i fac /nihi , Do/nine, fine/n /nf-iint , ut
potest sui compos esse ratio, cujus est eruere sciam qiiiddesit niihi. Nota mihi satis est huma-
occulla, ambigua dijudicare recensere et re- ; na vanitas ex proprio defectu sed innotescat ;
colere quod pie novit, vi absorpta amoris. 6'//«/ plane ex ipso boni gustu. Quando, Domine
a bonis , et dolor //leus renovatus cst ; concaliiit replebitur in bonis desiderium nostrum in
cor meum i/itra meK Silui, inquit, dolui, con- bonis domus tu3e?quando, inquam^replebimur
calui. Concalui de aliquanta interioris boni per- veritate tua, ut nullus in nobis vanitatis vel
ceptione : dolui pro imperfectione , et ideo silui. gustus , vel odor resideat ; sicut de Moab leci-
Gemina hac divisus, et discerptus, et absorptus tur, quod gustus ejus remansit in eo , ct sapor
passione, silui a bonis. Sed a quibus bonis? D ^y «.?««« «////«^«//« non silebimusa bonis
'". Ibi
Forte de qiiibus dicit : C/edo viderc bona Do- sed erimus qiiasi promptuaria, non vana sed
/nini in terra viventiiim'^. plena , redundantia et eructantia ex hoc in
6. Jure ergo silui et ab eis quse nondum vi- illud.
dentiir. Sed si silet a precandis, non tamen silet 8. Eructavi tibi quaedam de inanitate nostra.
a deprecandis. Ideo sequitur : Notn/n fac /nihi Utinam et aliquid distillari mihi merear de ple-
Do/ninc,finem /ncu/n , et numcru/n dicru/n /nco- nitiidine vestra , de rore coeli, et de abvsso
/um qui cst , ut sciam quid dcsit mihi. Quid ergo subjacenle, sed nondum plene erumpente- de
deest? verum quid adest?Audiquid adjungitur : abysso illa futurae gloria; ,quae revelabitur in
' Psal. cxvni, 123, 140. — » Canlic. v, G. — ^ Isai. xxxrii, 11. — 4 Psal. xxxviir, 3,4. — 5
psy| ^^^^
13. — ^ Psal. XXXVIII, 5,6. — 7 Coloss. iii, 3. — ^ \ Cor. xiii, 10. — 9 Psal. xxxviii, 18. — '"Jorerii.
xT.virr, 1 1.
I^") GII.LKnKUTl AimAIIS 360
iM)l>is. Est crô iiiiiu' iii uubis, iioiKltiiii taiiicii "'
levelata ,
secl iiiajîs ofciilta, ot sciniiialiter re- A ."..
condita; ct quibiisclain liclci iiiclusa venis, el
condusa ostiis, tam carnaliuui attectiouuin
quam corporalium pliantasiaruiu. Talibus cwu- TRACTATUS V.
cliisum est ostiis niare : (|uaucIo premitur, eruin-
pebal, (luasi de vulva procedeus. Bonum inare, Lociim illuiii Aposloli exjilicandiiin suiiiit , Omne dalum
de (juo lej;imus Rrplebilur terra scicntia Domi- optimum et om/ic tlouum fjeifcctum , etc. sed potiur
:
opisloUi' aut tiactatiis pars deesse videtur.

///, Airittaquee maris opericntis '. Bonum mare,
sed grave ostium. Denique ipse primus Adain
quodam inobedientia^ obice lioc mare compe-
souit , et per se prodeuntein et erumpcntem
veritatcm Dei in Priinus
injustitia
I Instantcr cxigis, quod incaiitius ipsc pro-
detinuit. .
honio injustitiae secundus B miseram, parum materise diflicultatem conteni-

nos ostio semovit :
illud removit, factus ipse nobis ostium et per plans. Accedit huc gemin.-e gravitatis forma,
,
illum si quis introierit salvabitur, et pascua in- quia minus habita sit ratio temjjoris, et men-
veniet ^. Deleta est injustitia , sed adhuc grave sura comparationis. Tempus quidem , si aliae
restat ostium , diei hujus malitia. Nebulosum proripucriint causae, comparationem cum aliis
satisostium consuetudo imaginariaecogitationis, de hac niateria sic habentibus prudens diffi-
et sollicitudo nccessarise sustentationis; hujiis- teor, quam minus considerate praesuinpsisse

modi animum intendere , vere in terram fodere videbar : tanien qua>stioneui aggrediar, cujus
est, et fodere cisternam dissipatam, et puteum solutione obligatus teneor. Tu.Te autem nunc
qui aquas continere non possit : et tamen quo- partes erunt, ut quod a me petis, ipse mihi
modo rixantur ,
quomodo litigant ,
quas nobis prior impetres , ut orationis tuae merito desuper
calumnias struunt pro talibus Philistaei puteis; nobis infundatur, quod tibi uberius refunda-
pro aquis transitoriai, non dico voluptatis, sed mus. Omne datum optinium , c.t aninc donuni
necessitatis! Felix qui cum patriarcha Jacob ''
C /pe?/cc^«//i desursum est, descendens a Patre
hujusmodi relinquit puteos, qui rclinquit oc- /«/«///«/« '^. Quid ergo ? qua? perfecta non sunt,
casiones litigandi, et inimicitiarum materiam, qnae optima nonsunt, inde non sunt ? Unde
ut fodiat in torrente, et inveniat venam aquae ergo sunt inde non sunt? Quid habes quod
, si
viventis ^ ; si tamen supradictis illam non con- non accepisti? Neque tantum optima ab illo
cludat ostiis. Haec tibi cgo magis pervia cre- sunt, et minus bona aliunde sed, sicut dicit :
diderim , familiariorem et frequentiorem ad Apostoius, Omnia cx Deo ^. An forte nulla in

interiora accessum : ne tantum foris stes, in- his vcrbis exclusa sunt, quia cum omnia inde
trospiciens per fencstram, et auscultans per sunt, omnia perfccta et optima sunt? Quod si
ostium. Jam ergo ponam ostium ori meo; ut^ est, non pcr haec verba, optimum et perjcctum,
j,«xta proverbium , tibi fistula accommodetur, inter magis et minus bona, facta distinctio;
dum ego respiro. sed boni expressio. Et quomodo omne bonum
optimnm ct perfcctuni est cum omne desur-
,
D sum? Quid desursum? Dcsccndcns inquit, a ,
Piitre luminum. Qua ratione apud Patrem lu-

miuum imperfectum aliquid intelligi potest ?
An forte oninc datum optimum ct omne tlonum
pcrfcctum iude descendit sed non ibi fuit? ,
Nam <|uomodo ab eo descendere et discedere

posset, quod in eo, id est, in Patre luminum
esset? descensio enim iion localcm migratio-
nem , sed magis virtualcin minoralioiiciii in-
uufrc vidctur.
' Isai. XI , 9. — ' Joan. x , 9. 3 Ocn. XXVI , \it-').2. — -1 .Ta»'oi)i i , 17. — * Koin. m ,
.iC..
" J.rpc-ndiiin Isaiu-,

36 i TRACTATUS ASCETICI. 3(;-2
2. Deniqiie ct; ipse Domlnus dislinguerc vi-'"

<letnr inter perrectum et minus perreetuin A :
<
Hoc^ in<c[mt, fac et vives^. Si auteni vis perfc-
cttis esse, vade, vende omnia quce hahes , et dn

paupcribus ; et veni, sequcre me^. EtApostoIus, TRAGTATUS VI.
Unusqui.tque propriuni donum habet cx Dcu
alius quidem sic , olius vcro sic ^ : itein ,
7"««- De injstejiis ledeuiiUionis liumaiuc , atl anutuui
scriptus.
quam parvulis in Chiisto , lac polum dcdi vobis,
non escam •*
: sapientinm autem loquimur intcr
perfectos ^. Qua rationc ergo distincte oinnc
_—.»«<>«—
(lonum pcrfectuni desursuni esse dicit; cum
nec omne pcrfectum sit nec nullum desursum 1. Scripsisti milii satis parcum sermonem ,
non sit? aut si omne datum optimum est, et sed propenso, ut reor, affectu. Et quideni \d£-
oinne donum perfectura quia dcsursum est B tatus sum de ea quam mihi impendis gratia sed ;
,
quomodo non magis unum et idem datum de laude qua me pra;dicas, parum gratulatus. ,
,
ct donum, quam omne dicendum est? Omnc Ingenui est hominis, ad laudes erubescere ,
enim quod apud Patiem luminum est simplex , qnas suas non novit. Ut verum fatear, amica
et uniforme, non multiplex censendum est. quadam tuum in me oberravit judi-
credulitate
Quid,si apud Patrem luminum et optimum et cium ;
pigrior cst ad
credendum fides, quam
perfectum est, sed descendens in nos a Patre pia non informat affectio. Inde est quod facile
luminum, minus bonum et minus perfectum , credidisti quod tanto credilum favore comple-
,
est? sed hoc jam erit illam immutabilitatem cteris. Denique tria quaedam in paginula? vestra;
mutabilium conditioni subjicere : minorari niihi vultu relucent primum quod velim exu-
:
,
enim quodam modo mutari est. Qua ratione berare erga me; secundum, temperari circa me;
ergo quod in se est, ab ipso descendere potest? tertium , averti a me sed in te non minui. Hajc
,
sed iterum quod in ipso non est, quo pacto di- sunt affectus, fides , et studium : votivus affe-
cetur descendere ab ipso? aut si descendit ab C ctus, favorabilis fides, pium discendi verbi Dei
ipso, quomodo non perfectum est? Et quoniam sludium. Affectum suscipio, castigo fidem , in-
etiam Scripturse auctoritas habet alia perfe- stigo studium. Amorem intende , favoi'i detrahe,
ctioraesse, alia niinus perfecta; quid sibi vult studium tuum ad alterum dirige. On\nino in
quod tantum optimum ct perfectum donuin me minus invenies, qiiam persuasum tenes.
desursum desccndere dicitur, cum magis omne Fortasse loquendo tibi barbarus fiam. qui fue-
dicendum videtur ? Deinde quid sibi vult quod , rain silendo philosophus.
positum est, dntum et donum optimum et per- , 9. Propterea doctrina? studium jure in te prje-
/er7«/«.^ Aliquapcrnominahaecinnuitur distin- dico , sed docendi munus a me traduco. Non
ctio. An solum dicta sunt ad exprcssionem ct sum mcdicus , et in domo mca non est panis ^.
commendationcm ? Non est unde vel «grotantem sanepj , vel egen-
3, Istas mihi difficultates capituli hujus verba tem sustentem : sed tu nec feger es, ncc egcns,
parturiunt ; sed jain ad ejus redeamus scriem, ut nostra indigeas aut arte sanari, aut pane sa-
orantesDcum, ut quod in ca obstructum cst , D tiari. Denique neutrum horum postiihis; scd
quod dc
ipsc reserarc dignetur, ct donct nobis ncscio quas secretioris sapientiai stillas, subti-
donis ejus dignc proloquamur. Omnc datum lesetsuaves, delicatas et diilces. Niimquid ego
optimum, etc. Primo loco inter datum et do- de illis tibi videor montibus qui distillant did-
num talis mihi videtur qusedam haberi posse cedinem et quasi unum de coagulalis me sii-
,
dislinctio. Datum est quod non habes a te ipso ; spicaris montibus? utinam vd coliis fucrim
donum, quia non cst a mcrilo. Datuni , dum Collcs enim Jhicnt Inc. Nam etsi nuxiis innuit
accipis; r/o//w/// , dum cxindc proincicris. Da- copiani, lactis tamcn noinen imminuit gratiam :
tum , dum illud iiabcs ad usuni; douiini, duiu lac enim parvulorum est. E contra distillatit)
possidcs ad fructuin. vidctur (|ui(I(Iam sonare exiguuin scd indcter-
,
Caeteia ilesiint in codice manusciiplo. niinata diilccdo nos nutrit ad imnicnsuin. Qiiod
l.uc. X, 28. - ' Mallli. xix ,

!> 1 ^ I Ct 7. — Ud. 111, 1.2, •' id. ''
Isai. 111
;)(i3 GlLLKBERTl ABBATIS ,3(i'i
(.niiu iiulflinitc iltpromiliir, (luicl , iiisi inliiii- "•'«'hiiiis siinul t't inebiians , «lui proiînator est
tuni fxpriniitui? taiito oinni (juie tletfiniinata A et jioculuin , vasculuni et vinuni , vinuin nie-
est, dulcedine supereniinens ,
quanto oinnis runi et inixtuni : niiscuit cniin sapientia in cra-
piopiitctalis detcrniiiiationc carciis. Slillabunt, tcre viniiin **. O ciatcr inchrians (piani praeclarus
\\n\iiii, inDittcs iluU((linriii , ct collt-.sjlucnt lac '
es ! pr;cclarus plaiic , vcritatc radians, volu-
Lac dulcc cst, scd diilccdo noii cst. Dulccdo ptatc incbrians. Dcni(]ue in eo reconditi sunt
vcro ct dulcis csl, et dulcedo est, et ex ea dul- onincs thcsauri sapieiiti;u ct scientiai Dei ^.
cia sunt universa qucC dulcia sunt, sive yencre Bona mixtura, ubi comniiscetur veritati gra-
dinercntcr, sivc ^radu prtcccllcntcr : qii;e cniin tia, sapicntia3 scientia , divinis lumiana. Quae
cjiis particip;itionc dulcia sunl, comparalione Dcitalis sunt , incra penitus sunt, ubi niliil esl
l;inien noii sunt. ]>roptcrea diilccdo non liaec vcl partibus compactum, vcl matcrialiter subje-
vel illa, scd simpljciter ponitur, ut ex modo ctuin, vcl lormalitcr alTectuin ; etidco nec sinnil,
vocabuli pendatur imniensitas rei. Valde inlini- ncc successione diversum : sed omnia, quie in
tiini quiddam et inliimiin intellcxit proplicta , B nobis , ct pcr nos , nomine ct notione distant,
iiitimare volens, ex[)licarc non valcns : Oculus in unain indin'crcntcin ct esscntialcm simplici-
nun vidit, Dcus, absrjuc tc, (nuv pra^parasti cjc- tatem concurrunt, et indiscrcte permiscentur.
.-pcctantibiis te ^, Ha-c crgo mcra sunt ct simplicia : scd humanis
. 3. Rcfugit inimensuni illud divina? majeslatis in uiiitatem pcrson.Te per Incarnationis com-
pclagiis humani cordis et oris anj,'ustias, ct te- niixtamvsteiium. In Christo Jcsu intuere quem-
nucs quasi pcr rimulas vix indc ad nos alitpiid admoduin personse est unitas, et csscntia; Tri-
distillat. Quomodo enim sermone concluditur, nitas : foris corpus, intus spiritus, in intimis
scnsu non pcrtingitur? Nam etsi in qui-
(|ii()d Deus. In ipso et aeternitiis incoepit , etimmen-
husdam omnia etiam profunda Dei legilur s|)i- sitas crescit, ct potcnlia dcfuit, ct opulentia
ritus scrutans, non tamen ct penctrans. INon inanescit, et sapientia ncscit , ct sermo silcscit :
csl nostri vel otii, vel ingenii pertingere ad il- Nun ciamabit, inquit , ct non auUictur Joris
lud intimum inimensum ct in
; 7'«.r cjus '°.
et pcnelrare ,
illam secreta; lucisabyssum caput immcrgcre, ^ 5. Quidest, bonc Jesu quid ,

est quod lcgi-
ct niadcntibus cincinnis guttis, non noctis, scd mus Sapicntia foris clamitat, ct : in plateis dat
liiniinis ros cnim luniinis, ut ait propheta
( iwww i'Mfl/« " ? Nunuiuid non tu es Sapientia,
los ille ^) dulce tibi ;diquid inde aspcrgerc. quae ex ore Altissimi prodivit? quomodo ergo
Denique talcs a me stillas dcposcis, quantitate clamitat, et tu non clamas? non audi-
illa foris
(piidcni exiguas , sed (pialitate exiinias ;

pru- vox tua, illa in platcis dat suani? Nuni-
tur foris
(lciiter satis. Nosti cnini ubitjuc fcre Scriptura- (piid non tu Sapicntia cs de qua lo(piitur ,
rum prajponi profliiis siibtilia, profusis resper- Apostolus Christus Jactus cst nobis a Dco Sa-
:
sa , corpulentis commiiiuta. Dcnique hostiaruin picnlia '^? nobis (juidcm factus, nam in sc na-
lex sanguinciii jubct aninialium fundcre, aviuin tus : nobis factus, magis autcm nos facti iii
distillare : ct hoo ipso altarc (piod foris est , ct ipso : creati cnini sunuis in Christo Jcsu sicut
basis cjus perlundilur; quoel vero intus cst al- in opcribus bonis, ita in sensibus piis. Iino ct
tare et velum , vel levitcr attingitur, vcl scpties nos in ipso , et ipse in nobis. Filioli mci , (pws
rcspergitur **. Manna quoque niiiiutum legitur ^, D itcrum parlurio , donec Jorinctur Christus in i'0-
'^. Formatur in nobis ad vitam formatur
ct thus in pulvercin rcdigitur: ut (piae iii Scri- bis ,
pturis exilia ,
qute extcnuata inveneris, sj)iri- ad verilatcm. fivo, inqiiit,/V/w noncgo, xiivit
tuahbus attribuas ct myslicis scnsibus. vcro iii nic Christus '^ : quomodo non conscqueii-
4. Haec ergo sunt, in quae te sitis perurget tcr et dicere jioterat, Saiiio jam sed non ego,
,
aidentior. Bona hrcc sitis scd utinam , ut le- : sapit vcro in me Christus ? Omnia in me in me :
gitur, cbriiis siticiitcm assumat '', illc cbrius rcdcnq^lio , in mc sanclitas, in ine sajtientia.
(lui itlciuis dicitiir gi';ili;i ct vcril;itc. II lc cbrius, IVoii sajiitin me, Doniinc , iiisi tii; scd iioii saj>is
dc cujus j)Iciiiliidiiic nos (jmiiesacccj)iiiius - : illc in iiie nisi lc, si tamcn iii tc (jii;c sursiim simt
'
Jocl ifi , 18. — ^ I.siii. i.xiv, î. — ^ Id. XXVI, ((). — •* Leîl. iv et xvi. — ^ Exod. xvi. — •> Deiil. xxix ,
-»<». - 7 .1(1,111. 1 , {'i , (f(. - *"

l*i()v. IX, >. 9 r.oloss. II , ;{. — '" Isui. XLK ,
'i. - " IMov. I , '.W. — 'M i;«i-.
,, ,10. ! (.hI:iI. n, i'>. - ' ' l'l i'.

"^».
3(5,-) TRACTATUS ASCETICI. 36()
sapiam. Gloria enim in confusione eorum ,

qui '*"damebrit'tate<arnis motussopinuis; inubt ribus
terrena sapiunt, Merito Qui ^lo- Acomplantati ad vitam, in botris consepulti cuni
ait propheta :
riatiir in hoc glorictiir, scirc et nosse te', Cum Christo in mortem. Ubera nobis sunt, duni do-
ergo ipse sis sapientia a Deo, et sapicntia Deus; minicaj passionis merito et munere gratia> sem-
sapientia in te, et sapientia in nobis sapientia piterna bona speramus botri nobis sunt, dum ; :
scita,et sapientia sciens; sapientia foris, sapien- ejusdcm .Temulandfe passionis zelo a carnis sen-
tia intus ; foris operans et intus aspirans; in sibus animum separamus. In uberibus in id
opcre apparens , et in corde aperiens : quid, cjuod futuri sumus ex parte rcformannu- in ;
inquam est quod sapientia foris clamitat et tu

, , botris ab eo quod sumus, paulatim transfor-
non clamas ? non auditur foris vox tua, et illa mamur, donec ad quam creati sumus imaginem
in platea dat suam ? An forte clamas perperis plene conformemur cum enim apparuerit si- : ,
evidentiam; sed nondum audiris ad plenam no- miles eierimus^.

titiam ? Foris clamitas, dum quod es, nobis per 7. Vere enim nunc cognoscimus ex parte.
indicia loqueris et item non clamas, dum B Donec ergo plcne revelet
: quod nostrae sahi- ,
quod in tees, in veritate h\tes. Foris ch\nias, briter notitiae sustuHt; pie retractemus vol bona
beneficia ostentans; et item nonclamas, essen- qua^ contuht, vel mahi qu?e perluHt, contem-
tiam occultans. FeHx auris, quae susurrii ilHus plantes non modo delectationes Domini, sed et
venas percipere potest. Venae sunt, quae vitales tribulationes. Erit autem quando totum occu-
sunt, et occuUae sunt et clausae sunt; et quod pabit delcctatio, et absorbebitur mors in victo-
,
inde nobis tenuiter evaporat, susurrio, imo ria. Eoc efit, qwod seciu\t.ur îcendam in jmiI- :
silentio est quam clamori vicinius. ninm , et apprchcndam fructus ejus. Vcre in
6. Mira vehementer est majestatis ihius es- pahnam ascenditur, quando novissimus ininii-
sentia, et intima et subtiHor ,
quam ut crasso cus destruetur, mors. Pahiia coronis est apta
possit corde comprehendi : ad iUam capiendam victricibus. Statara tua assimilatn cst pa/mo'''.
crassum certe cst cor omne quod creatum est. Fide stamus , et lide triumphamus : haec cnim
Propterea multipHci spissatur et pinguescit mundum fides nostra^.
est victoria quae vincit ,
a>nigmate , umbrarumque quadam et operum C Bona victoria quae vincit mundum mcHor qiia? ,
niixtura temperatur; et Incarnationis demum mortem (ide vincimus mundum fulc vincimus : ,
induitur liabitu , ut possit a nobis facihus capi, mortem. Habctis , incjuit A^tostoXws ,
fructiun
froquentius recoH, teneri diutius, retractari de- vcstrum in sanctificationem , finem vero vitnm
votius. Universa enim quse sunt de Jesu, inve-' (etcrnam^ hgec est enim vita aeterna, lit cogno-
:
niuntur, si discutiantur, subtiha; si observen- scamus verum Deum''. Ergo finis estcognitio,
tur, uliHa : jucunda in ore, fecunda in o|)cre fides inchoatio; in fide stamus, et in fine asccii-
meditatione dulcia; quaedam sint imitatione etsi dimus in fide stamus erecti semjier ct rigidi,
:
aHquatenus dura. Etenim lia^c ij^sa exterior af- mundi hujus nec flexi bhinditiis, nec fracti mi-
flictio , iHa intcriori cordisroratur et aspcrgitur nis; in (ine ascendimus, gravi corruptibiHtate
gratia, ut sit moHiter aspera, suaviter amara, exuti,mundi nec egentcs oflicio , ncc laboran-
pinguis etarida : et in craticula crucis velutassa, tes suj)plicio.
sed bonse sjiei olco resj)ersa , sicut scribitur, 8. Ncc j)raetcreunda distinctio, qiiod j)rimu
Spe gaudcntes , in tribulatione paticntes^. Item D dicitur assimilari jjalmae, in j)osteriori assumi
in CanUcis Bibi vinum nieum cum lacte meo^
: : in jialmam ; in quo similitudo non innuitur,
ubi et sponsa; ubera assimilata sunt botris'. scd exj)rimitur unio. Dcnicjuc qui adliaMct Do-
Bonus ille botrus ,
qui in crucis est torculari miuo, unus est spiritus '"
; ct totiis cst sjîrilus ,
pressus, ut passionis suae vinum myrrhatum sj)irituali j)crfusus et iulusus liicc et laetitia,
et amarum in lactis nobis alimenta dulcescc- totum se perdens, et illum solum apprehen-
ret , etvulnerain uberatransirent. Contcmj^lanti dens ncquaquani medicinali afflictione sc j)cr-
:
sunt ubera ; et conversanti , vina; mcditanti, dcns, ut ibi, Qui jjcrdidcrit animarn suam
siiavia; imitanti, siibamara. In iibcribus j)ra?li- proptcr mc , invenict cam " scd fcliciori qiia- ;
bando quae futura sunt sapimus, in botris (juadam rationc , nec vana curiositate cxtentus
' Jereni. ix , 21. — ' Roni. xi , \2. — ^ r,aiilic. v, 1. — 4 id. vii ,7,8. — * I Joan. ui ,2. — «>
Caiilic vn
8, 7. — 7 1 Joan. v, \. — " Roiii. vi , 22. - '.) Joaii. wu, 3. '" 1 Cor. vi, 17. — " MaUli. x, 38.
3G7 GILLEBERTI ARBATIS :m
extra se, et siibtus se ; nec sollicitiuliiie ne-'"'
cessaria distentus circa se, nec oblectatione A
privata contentiis in se.Divinis niens illic occu-
pata et absoipta thcoriis, pcrlVctissiina et se-
curitate tranqiiillatnr, et serenitate inadiatnr, TnACTATUS Yir.
etsuavitate iiubriatiir : securitas sine periculo,
serenitas sine niibilo, suavilas cuin ineffabili AD nOGERUM ABBATEM.
jubilo.
Sed ha;c illoruni sunt, qui jani avulsi a DiiK sunl paites hiijiis tractatus. Piiore redarguit ambi-
9.
confortata tiosos, ct pnesuniptuosos altera Rogeruui commeu-
lacte, epulantur ab introitu gloriae :
;
dat a dotihus ad pra.'laturam idoueis, et hortatur ut

sunt ista supra nos , non possumns ad ea.
jicrseveret.
Propterea ab Iiis exclusi epulis, ad nbera red-
eamus ah epulis conteinplationis ad ubera
,
consolationis, ad ubera, et ad botros; ab illa B

mera et epulatoria simplicitate, ad hoc poculum
PARS PRIMA,
temperatum quod miscnit nobis Sapientia in
,
cralere illo, in quo habitat oninis plenitiido di- 1. Pei^suaderi tibi postulus, mi Rogere, tc-
vinitalis. De quo et dicitur VnibHicits tiius : ncndum cssc quod tencs, et periculosae pote-
cratcr tornatilis, nunqiiam indigens poculis\S\t statis metum nostris allcgationibus attenuari.
ergo et anim« tuae umbilicus sicut crater tor- Oleum certe me jubcs adjicere camino et tui ,
natilis, quodam castigationisct disciplinae ferro nnius occasione multorum cupiditates per se
attenuatus et tersus , et subtilis cffectus , et succensas flatu nostri inflammare sermonis. Sed
capax, ut copiose infundi possis et inebria- quid flatu dico ? Tenuis , sicut scribitur, hali-
ri meritoque illud tibi conveniat Umbilicus : tus prunasXmûsmodi arclere facict^.(^\xemc\\m-
tuus crater tornatilis, nuncjuam indigens poculis. que hac in causa dederis, sfttis disertus orator
Dcnique et mulieri forniconti dicitur : Non est putabitur, et pcrsnadebit facile : ad quod irre-
prcecisus umbilicus tuus in die natifitatis tuce \ C vocabiliter fere omnium apposita sunt corda,
Quam multi hodie in nativitatis suae die, et omnes apposite qiiodlibet persuademus cum ;
primo conversionis tempore umbilicum praeci- autem ad id quod decet, ventum fuerit ibi ,
dunt, posterioribus adducentes praeputium; laborandum est, et in vanum verba fundenda.

spiritu incipientes, sed carne consummati ! Sit Denique et iioc ipsum propheta se exprobrando
ergo umbilicns tuus non modo praecisus, sed subsannat : Laquimini nobis placentia , videtc
et circumcisus, perpetuaque sequalitate torna- nobis errores , nolite ea quce recta sunt loqui^.
tus : ut erasa omni corruptela, imo corpulen- Bona causa, quae per se partes oratoris exse-
tin spiritualis poculi jugitate redundet quasi quitur, et sine artis opera auditorum animos
aquarum viventium puteus, et de caetero non allicit et emollit. Supervacua erit hscc persua-
venii\s huc haurire. sio, et nihil aliud asscctatur, nisi ut de cupidis
improbos faciat , et tenuem tollat pudoris obi-
cem ,
qui solus ambitioni obstare videtur , et
Daestuantes motus quasi maris aquas in cordis
utre concludit. Hoc erit non fenestram , sed
ostium aperire , et succensae fornaci foiliuni
admovere spiramina. Lascivus satis frutex am-

bitionis, et tanquam in lieta non tam fructi-
ficat ,
quam Inxiiriat lioino.
2. Hnec est radix amaritudinis ,
qn.x* sursuni
germinans imj)edit , et per illain inquinantur
multi , et exstirpari non potest et quid : illain
irrigari postulas? Inter manus vcllcntium piil-
julat rediviva planlatio, et tu illani (|iia(l.iiii
'
Ciiiilic. VII ,
!>. — ' F./ccli. XVI , 1. Jol) M.i, \}.. - t Isai. xx\, 10.
TRACTATLS ASCETICI. 370
369
usque hucaususexten-
dili-entia exhortationum excoli rogas ? âm si'=-
tudincm nubiiim. Salis sit
inte prava radix hsc emoritur; sed circum- A disse temerarios

non csse ahorum communi- ,
quaque juxta te exontur cumque verbum tatecontentum. Hic poteris superbije posuisse
cohortationis ad te missum utihter fuerit, in metam, et ascensionis fixisse gradum. Similis
forsitan damnose cadet. Plantatio ha-c cro AUissimo. Altitudincm nubium superas, et
aliis
ubiqueest, sicut myricae in deserto. Et ncscio Altissimo te comparas ? concrealis praefers %

quam in terra sitis et et Creatori te confers ? Inordinati gradus isti,
sicubi laetius frutescit,
Vide mihi istos quorum exsiccatum indebitum gradum usurpasti : propterea de-
salsuginis.
estcorium quorum pallent ora jejuniis quo- ,
jectus es de gradu tuo, et de statione tua; et
,
ad Plantavit
rum operosam callus obducit manum qui inferos siipcrbia tiia '.
,
dctracta cst
elongant et manent in sohtudine, qui adope- te Dominusquasi vineam electam, omne semen
riuntur sacco, et squalet sordibus cutis eorum : verum '; sed tu in die plantationis tuae statim
vide, inquam, si non in terra squaloris et soli effcctus cs labrusca , et ante messem totus
tudinis ipsorum ubertim ambitionis radices B effloruisti. Effloruisti plane, evacuati sunt flo-
increscunt. Denique intra vilales paradisi ar- res tui, et non sunt reservati ad messem non ,
bores et Ista germina, ubi non habebat homo sunt ad maturitatem perducti, sed sicut sub-
vestium sinus quibus peccata reconderet ; in
,
jungilur immatura pcrjcctio gerniinavit ^ ,
•
optimo solo pravus surculus crupit. Crcavit propterea praecisi sunt ramusculi tui ,
ramu-
enim Deus universa bona valde. sculi steriles , et infructuosi divinae sententiae
3. Sed quid ego de paradiso retexo ? Coele- prscisi falcibus. Et tu ipse ,

juxta Prophetae
stis illa solitudo, et angelici montes humana ejusdem insultationem, qunsi stirps inutilis^ ,
conditione et conversatione supereminenter de quietis et gloriae tuae loco projectus es
deserli, germinis prêdicti ex parte male fe- effectaque est habitatio tua in medio doli, et in
races exstiterunt. Testatur illorum casus ,

prse- medio doloris. Poterat superbioe surculus in
posterum qui parabant ascensnm. Audi quid paradiso pullulare, sed non potcrat perdu-
princeps dicat Snper a.ftrn cceli collocabo so-
:
rare omnis enim plantatio quam non plan- : ,
lium meum , asccndam siiper altitudinem nii- C tavit Pater ccelcstis eradicabitur K Plantare tc ,
bium , non
similis cro Altissimo. Dicebat haec voluisti in loco non debito , ideo quasi spuria
voce, sed voto non Inter astra, inquit, et

: , plantatio non dedisti radicem altam. Denique
inter nubes; sed, Supcr astra et siipcr altitudi- etnemo sibi sumit honorem scd qui vocatur a ,
nem nubium. Ipse ergo inter astra matutina- Deo tu autcm assumpsisti indebitum idcirco
:
,•
creatus et unus de filiis Dei caeterorum sorte , consumpsisti datum.

non contentus solus haereditate possidere vo-
,
4. Heu me quomodo ! nullus tutus est ab lioc
luit sanctnarium Dei, et in montc tcstnmcnti virgulto locus, nulla iuuuunis regio ! radix ista
in haireditatis dignitate scdere : testamento radix cupiditalis ubique fere crescit, et fructi-
cnim paterni juris confertur hsereditas. Scdcbo ficat, occupans terrae faciem , et quasi nwnior
in monte testamenti. Quo se proripit improba ubi primo orta fuerit, in his peculiarius qui
temeritas? quid tibi usurpas,quod est Unici? portant imagincm coelestis. Quando, Domine,
Ipse Filius, ipse unicus, ipse imago est Dei in eradicabis j)Iantationcm hanc infidelcm , gcr-
visibilis, ipse splendor gloriae, et figura sub- D mcn alienum ? quando adimplcbitur quod di-
stantiae, et tu dicis, Similis ero Altissinw? Si ctum pcr prophetam Dcserta jacta cst
est :
similis eris, nondum ergo es : ipse vcro Uni- vinca Sabama , domini gcntium cxeiderunt Jfa-
genitus semper est , et ex acquo similis est; et gclla ejus^'1 Sabama Attollcns altitudincm di-
in hoc non adoptatus , scd natus est et pa- , citur. Quid est altitudincm attollcrc, nisi mcrita
ternae |)otestatis jura non accepit per gratiam magnificare? Non siim , inquit Pharis.tus, siciit
sed habet per naturam. Firmtun ct immobilc, ccetcri lioininum'. Alitcr Christus nos docuit :
et aeternum testamentum divinaj essentia?, in- Cum f incjuit, oninia feceritis , dicite ,
Qiiia
differens unitas et tu tibi monteni testamenti

: scrvi iniiti/cs sumus ^.Docmt mc allitudincm
praesumis ? Supcr astra ascendnm, ct supcr alti- virtutum et operuni non atlollcre, sed attc-
'
Isai. XIV, 1 1-15. — ' Iil. V, 1 , 2 ,et Jemii. n, 2(." — 3 [sai. xvni, j. — 4 Icl. xiv, 19. 5M;itlli.xv, 1;K —
* Lsai. XVI, 8. — 7 I/ir. xviii, II.— * Icl. xvii ,10. " Foilns.-^c ,
/'/vro.
371 C.IIXKBKUTI ABBATIS ;j72
niiair; iluciiit ft Ifcit , bcriptum est :'"^niagis aiiteni sua aliis inipingere. AceiTiini
siciit
Ccepit Jesns jacerv. el doeere'. Cuin eniin /« A corrogatores, parcissimi erogatores, ut vere
jorma Dei esset, se/netijjxnni exiiuiiiivit, et fa- in eis de Cis Saiil natiis videatur. Cis namque
ctus est sicut cieteri lioniiiuim. Ille inclinavit al- Durns , Saiil autem Petitio, id est , ile avaritia
tituilinem suam , et tu attollis tuam? Quid ergo aviditas de parcitate iinpiobitas. Durus ventus
,
in vinea .SV/^^////î intelliîtur , nisi ebrii sensus aquilo, ab eo congelatae siint aquae snavis :
animi, scnsns se attollens adversus sensum auster, ad cujus flatuin niiserieordiae et cliarita-
Dei, seiisum de (iiio dieit Apostolus, Huc se/i- tis lluiint aromata. Diirus paterCis, siiavis ille,
tite i/i vubis , (juod et iii C/iristo Jesn , etc. * : de (]iio Jesus Cliristiis : Ut sitis , inquit 7^"///
,
et item, Non altn sapientes, sed hiuiiitibits Patns vestri , (jni oriri farit soleni snnin snper
consentientes ^? Audi scnsum alta sapientein, bonos et ina/os ^J.
et se e.xtoilenteni, et quasi runuim evanescen- G. Quam dissimiles rcriim festinialor(;s in

tem in cogitatione siia : Fisitnbo , dieit Domi- coemcndis et in tiansijj;endis non operibus,sed
nus, sujHrfrnetnin ma^ni/ici eordis regis ^ssnr, B mercihusl quani argute de oris sui sacculo
et super altitudincin oculoruinejns. Dixit eniin : duplicia proferentes pondera ! nati et edocti
Jnfortitudine tnanus mece feci , et in sapientia non apiid monacliatum
videntiir, , sed apud
inea intellexi ^. Et alibi : Nonnc licec est Baby- mercatum in hoc sensu ahnndant, : satis tcnni-
/(/// ///// inagna, qnam ego feci''? ter et exiliter et sicce de Christo sapientes.
5. Audisti scnsum, magnilicum sensuin se Propter quod propheta : .fi/-/////////// Doniini cui
cxtoUentem; intellixisti quid sit vineaSabama, reve/atnm est et ascendit finasi virgultnm co-
vinea quas nlinam deserta sit, et non sit qui ram eo, ct (/nasi radix de terra sitienti '". ISihil
cxcoiat eani. Audi nunc Apostolum audi do- ; validum , nihil sublinie , sed in(iinum) et hu-
niiiuim et doctorem gentium
, Domini enim : mile , et prfeter simplicis rachcem (idei, siibli-
geiiiium exciderunt Jlage/ta ejus. Audi quo- , mioris et divinae vix aliquid attingentes sapien-
inodo ipse excidat flagella Sabamae Noli al- : tiae. Paulus dicit, Frnctificantes ct crescentes in
tiim sapere, sed timc^. Pra^cipc divitibus non scientia Dei " :isti e contra, propria non con-
snperbe sapere i. Flagella , inquit ,

praecide- C tenti inscitia, conlemnunt aliorum scientiam ,
runi, radicem nequivernnt : exciderunt quod ct invidi restimatorcs, sapientiae studia stolidi-
eininebat , non potucrunt quod latebat. Radix tatem interpretantur , sobriam subtilitatem in-
ipsa cupiditas, flagellum honor et sublimitas : sanise vel jactantiae denigrant nota , operantes
concupiscentia quasi radix, cui\Te quasi (lagella. ipsi cibum qui perit, non qui pernianet in
Advcrte quam signanter loquitur. rsos in subli- vitam feternam ; ac si quando de agro rever-
mitatibus delicias arbitramnr Propheta fla- : tantur domum , indignantur ad symphoniam
gella vocat. Flagellant vere et excoriant ani- et choruni, et junioris fratris ad gaudia grun-
nuim, et exulcerant tenerum et intentum in niunt Bonus junior ille, de quo dicit Apo-
'^.
Christo alfectum. Infelix plane , (pii in exterio- stolus novum liominem ipii secunduin
: Induite
ribus adeo indurnit, ut non sentiat haec esse Denm creatns est '^. Bonus junior, de quo item
flagella, sed gaudia. Flogellaverunt ine, et non ait Si qua in Cliristo nova crcatnra , vetera
:
sensi ^. Deserta fncta est vinen Sabaina. Vere transierunt , et facta sunt omnia nova ''. Im-
deserta a patribus nostris, (pii nescierunt pos- D priulens ille senior, (|ui laborcm novil, laetitiani
sessiones, non rebus

sed pictatem cxcolere; non novit. Jure senior, (jiii in vctiistate per-
intendere, sed rcligioni. O tempora! o mores durat, et quae veteris sunt hominis curat ,
qui
3\Iodo fere omnes nuindi in se sensum exco- carnis agit curara, etsi non in deliciis, tamen in
lunt, mundi hiijiis spiritum habcrc se gaudent, desideriis : in desidcriis copiose possidendi, etsi
sapiciitiam hujus miiiuli qu.ne stultitia est apud ,
non intemperantcr utendi. Qui vutnnt , iuquit,
Deuhi, qii.Te legi Dei nescit, iino nequit esse non tôVicaii, sed divites fieri , incidunt in desi-
subjccta. Non enim potest cupiditas scrvire dcriamuttn,innlitiaetnocim'^.lm\lilvelnoc\-
charitati , non novit idiorum onera portare ;
vum desiderium, ubietsi necessitas est in causa.
'
Act. I, I. — -
lliilipi). II , C, 7, :.. — 3 Ro,„, XII, lCi. — 4 isai. x, i:< , 13. — * Daii. iv, 27. — •* Roiii. xi,
:>.(). — 7 I lim. VI, 17. - « I'rov. xxiii, 35. — MaUli. v, 't^. — '" Isai. lui, 1 ,
">. - " Coloss. i ,
10.
" liic. \\, •.>.:}-y>.. — »J l'iilics. IV, Ti. — 'illCor V, 17. '* ITiiii. vi ,
'.».
TRACTATUS ASCETICI. 374
nimietas est in cura. Mala sitis ardor habendi. '*'siint. Parnni est ut ipse sanus sim , nisi et alios
Haec ergo est terra silicns , de qua pietatis et A sanarc possini. Propterea dieit, Noliic cunsti-
lidei radix. inrirnie et huniiliter asceniht, vi\ titcre mc jmncipcm nun sum mcdicus ct in , ,
sc pauhdiun ab iniis subiugens. Deni(jue non donw incn non cst panis ncfjuc r^cstinn-ntum.
])otest ista non languere , ubi luundi desideria Non sum cgo mcdicus : et isle dicit, Sohis ego
luxuriant , et vanae dihitantur propagines. Fehx niedicus. Denique quocumque circumspicit
qiii has a se exciderit, in qiio deserta nej^lecta aut imperitia, aut impuritas aut, dohis , aut
estvineaSabama, vinea scihcet quae altitudinem desidia occurrit, ut solus sit qui prudens sit, et
suam attolIit,altitudinem conversalionis ad gra- (idelis servus; et ideo in cogitationc sua dicat,
dum praelationis. Sabama enim etiam Aliqua ]\olite alium constituere principem, ne forte
conversio dicitur : nam qui conversionis aliqua- detur puer princeps, et effeminati dominentur.
tenus videntur attigisse initia; hi, inquam, ma- lliijusmodi noii indigent persuasione quam
yis, quasisumuia flaiêlla, ambitionis agitanlur postulas. Quainvis enim superiori gradu non
vento. Per se satis haic jilantatio luxuriat; per B delectantur , laborum se tamen hicris solantur,
se oritur, ubi non seminatur, et surjît dum quietis et pacis affectu labori resultant , sed
succiditur : proptcrea non indiget ])Iantari, sed alia ex jârte ad uberes operum fructus cxsiil-
amj)utari ; non excoli, sed excidi. tant. Currentem hic cgo sermonem contraho,
7. Sed jam ista sufliciant \>vo eo, quod non quia tu jam ad alia traheris, inio ioisitan , ut
expediat jiropter alios exhortationem quam fleri solet, j)cr j)lura distraheris.
exigis , facere. Sed quoniam jam aliquanta in

ambitionem diximus congruum erit si de jirae- ,
sumj>tione non j)enitus sileamus. Confiitavimus

illos exj)arte, j>rivata qui cujîditate ad alta fe- ALTERA PARS TRACTATUS.
runtur; confundamus, imo et commoneamus
et illos ,
qui fraternae necessitatis obtentu se Rogeiuin comiiieutlat , iili inslriicluni doliljus aii praia-
tcneri gloriantur : quibus laudabiliter quidem lurani idoneis, et jierseverare jul)el : prius laineii
occuj)atio gravis est, et grata quies; sed ta- C tliiiicullales el onera j)ra;ialionis exjjouit.
men inani imo insolenti et tumido timore

,
moventur, si magisterii gradum dimittant, ne

non sit cui jure committanl qui sajjientes :
suut in oculis suis, et coram semetijisis ])rudcn- 1. Sermone prjeterito studium gessimusprae-
les; qui hoc vanitatis non coutenti gradu cum , sumptuosos simul et ambitiosos rejirimere in :
Klia soli relicti sibi videntur'. Quemdam se hoc autem, plus justo meticulosos animare.
IMosen rej)utant, sed supra Mosen. Ille namque Pjone Deus quid intervalli inter hunc ct illum
,
Domine, procidc alium r/ucm mittas^ \sU

iVicil, : obvenit quanlus saecularium irruens turbo
!
dicunt,]Non est alius, Doinine, quem mittas. caluniniarum calamum excussit a digitis j)a- ,
Jpprc/icndct , inquit Isaias vir fratrrm suum, , riterque nianiim et aniinum longe abripuit a
domesticum patris sui : Vestimcntum tibi cst materia ! Veni vere in altitudinem maris , et
princeps cslo nostcr. Quid ille ? iVo/^ .v«w ///^v//- temjiestas demersit me. Quando, bone Jcsu ,
cus , el in domo mea non est panis ncque vcsti- D salvum me facies a teinj)estate : etsi nondiim a
mcntum. Nolitc constitucre nic principcm ^. Ac lcnipestate , saltein a sj)iritus juisillauiniitate .••
si dicat : ISon sufficit ut vestimentum mihi sit, Crcscit et increbrescit undiquc tcmpcstas , ct
nisiabundet, ut et aliis impertiam. INon est ego pusillo sum spiritu , et anguslo animo : ncc
satis ut j)rincipatum obtineam , habere vesti- possum tiirbinuin impctiis et ventorum ra- ,
mentiim discij)linae , vestimentum exterioris biem meditationuni aiira traiKjuillarc. PSOn j)os-
coiiversationis et obscrvantiai,composituin lia- siiin in cordis mei cratere forensibus litigiis
bere hominem exteriorem quo tanqiiam ve- ,
siîritiialcm nn-iciivc \x\.\i\A\\\. Coangustatuni est
stimento utor in omni actu ct gestii nam nec : slratum , sicut ait pro{)heta, ut altcr dccidat , ct
mihi satis, multo miiiiis aliis satis. Kxiguuni est palUum brcve utrunKjuc upcrirc non potcst'*.
(jiiod in me commcndatur, majora exj^cteiida Sanctus Jacob vicibus uxoruni mutabat am-
iri KcK. -vvi >:>

, el XIX, 10.— ' li.xod, n, l.i. Isai. 111 ,
f'i
, 7. - i
1(1. \XMii , UK
375 GILLEBERTI ABBATIS 37(>
plexus, ol (]iiisirmil uliaiiiqiic loiiere uon \mj-"''^ atttc/n spiiititalis rsi , ipsc (lijiulirtit oiiinia, <;t
lerat , al) iiniiis tlialaiiiis iii altfriiisjiiia ililli- A </ //^//////^- (•///'/«//>•«/«/ '.
cile liansihat ; felix siio plaiie jmlieio , si soliiis 3. Setl (luorsmn ista ? An ut ^l^gyptint; in manu
Raclielis totus in possessionem cederet. Poterat snseepti muneris pallium relinquas ? Relinquas,
occaliuisse animus noster frequenti tritus iiiin^juam , et reriiyias ciim Josepli (jnasi periculo-
juria , et usu ijiso contra adversa diirior reddi. snm^; vel ciim David depoiiasqiiasi onerosum''.
Et (piidein frecpienter ei callnij obdiicitiir , et Denique ut frequenter expeditiis scse daret in
ingruentibus duratur adversis. O quoties lir- saltiim, exutus et nudatus est quo tegebatur
inuin me reputo ad niundi perferendos turhi- jiallio. Sufficit eniin corpori pii^nitia sua,et il-
nes! nec est jam quod delilescere velim ;

ct lud piopria satis poiiderosilas ^^ravat. Nunupiid
sicnt scrihitnr, abscondere me a vcnto, et a suscepti imineris te quocpie velamine nudare
tempestate celare '. At si qiiando inter molles volo At id contra proiôsitum. Susceptum est
?
Rachelis mens lcntescit amplexus, solitain sta* enim persuadere tibi, ne onus abjicias pastora-
tim remittor in teneritudinem , et ad snfferen- B le, quod et rite subiisti , et ratione commoda
tiam tribnlationum rudis reddor et insolens. administras : nam cum id parum ex voto susce-
Denique nihil melius arbitror, qiiam luimilis pcris, libens semper amoliris, vel periculi metu,
mutationc loci irruentes dcclinare injnrias, et vel quietis Verendum autem erat sic
obtentu.
intrare cavernas petrarnm a facie formidinis affecto, ne duin quodani mens in pendulo flu-
hujus. ctuat, in administrandis aliquid obrepat in-
2. Vae praegnantibus ct nntrientihns, in his curiaj. Sed quomodo lihi persuadere conabor,
diebus praesertim. Beata phinc ubera qiia^ non quod jam milii fcre dissuasi ? Sed longe dis-
lactavernnt: qui enim lactis indiget alimento, similis ratio.Denique iniperitus ego artifex in
parvulns est; et ad pcrferendam inopiam et ra- difficili habeo sudare r.iateria; tibi ad votuin
pinam honorum imbccillcm animum gerit.Tales concurrunt omnia et ex sententia respondent.

,
sunt pro quibus exerccnda sunt jnrgia, scctan- 4. Dissimulare non potes, quod rerum evi-
da concilia ,
palpandi rectores, repellendi ra- dentia clamat. Exteriora si respicias, et ampla,
ptores , rcfellendi litigantes, rediniendi judican- C et tuta sunt : nulla tein illis coarctat inopia ; sed
tes, conformandisa?culo quicumPauloconvcrsa- ne injuria quidem inquietat. Locus secretus et
bantiir in coelo. Fuere tempora quando siigere consitus, etirrignus,et fcrlilis, et neniorosa val-
solehamus lac gentium, et mamilla legum lalis verno in tempore avium dulci cantu resul-
ctari; et ecce jam repetunt instanter, quod nos tat, nt possit emortuum recreare spiritum,
forsitan paulo intemperantius suximus. Sed delicati animi dctcrgcre fastidia, indevota; men-
duni arida vehementins uliera premunt, cnm tis emollire dnritiam. Denique ha;c vobis aut
temporalium lactc suhditorum cliciunt sangiii- futur;e jurunditatis auspicia dcpingunt; aut
nein , non Iiunc sanguincm carnis, scd illum qualescumque exhibcnt rcliqiiias prima; illius
animae sanguinem; illuin vitalein et interiorem, qnas inler paradisi amoena humanaj conditionis
qui spiritualibus animi venis includitur illuin sortita est integritas. Sed nulhim inquies in Iiu- ,
de quo proplieta, Bcncdic, aniinn iiica , Dnini- jusmodi meritum virtutis collocari. Negare noii
possum (piippe cnni mcdia sint ha^c sed sicut
no; ct oinnia qiiiv intra inc siint , noinini snncto , :
cjiis^ illum, inquam sanguincm iiimia absor-

: D ad comparandum meritum nulla, sic ad quie-
.
bent et ebihunt inqnietatione. Heu (piomodo tein conferendam non paruin sunt comnioda. !
reruin omniiim vicissiludo est In bello pax Ncc nos ita ab anti(piis, (pii nobis convcrsatio-
!
nobis, in pace belliim. In pa(^c amariludo ama- nis cxpcrimenta tradidcrunt (piornm anctori- ,
rissima; sed nobis (pii obligati snmus muiidi tas aiiliqiiior, ct puritas amplior non inquam, : ,
ad negotia, quos ilLgvptia illa pra-lationis in- ita ab illis dissentimiis, nt (puTC ipsi ad perfe-
volutos pallio tcnet , et providendi caitcris nc- ctioncm impedimenta credidcrint, nos virtutis
cessitate astiictos; fpii auimales adlinc sumus ,
insliumcnta pi.Tdiccmiis. Illi fortioris animi
qualibiis Io(piiliir Aposlolus : Oiiinis aniina im|)C(Iimcnta loca fcrlilia ct aiiKiMia dcliiiivcre :
potcstatihus snhltiniorihiis sithdita sit *. Qiti nos dicamus lomciitum cssc inlirmi(U'is, ct cjns
• Isai. XXXII ,
'.*.
l»,si(l. nii, I. < R( 4 1 C.or. II, 1 j. ^ (icn \\\i\ , 12. —
''
II U.-. VI, I 'i M).
377 TRACI ATL' S ASCETICI. 378
""
qui necduni dicere possit, Rcrmit cufisnlari (ini- non ocuhis, non pes tuus scandahzat ahoquin :
ma mca; mcmor fui Dei , ct dclcctatus sain\ A quamvis cum dolore abscindeudum et scparan-
Omnia possum in eo qui me confortat Christo *. dum crat potius membrum a capite ,
quam caput
Quaesiverunt antiqui patres loca horrida, aridaj a corpore. INuUam ergo in his habes deserendi
nt exercendae haberent abstinentije mateViam matcriam oflicii. Fortc injuriosus videar, et
et distendendi per sollicitudines animi non nimis mollcs afferre consolationes, erudito ex-
liaberent causam. Corporali indulgcntius sese ercitatoque indignas auimo. Quidcnim, si pau-
labori impcnderunt, ut et cordis Hbertatem pertas incumbat, si injuriae, si cahimniae, si
possiderent, et vagam evitarent discurrendi rei inopia famiharis, imo communis, si hujus
levitatem, simul ct conquircndi improbitatem. etiam inopia^ dircptio , si a latere pericuhim
Denique pkis manuum arlilicio, succumbendum erit
(piamagrorum in falsis crumpat fratribus ?
cultu vitam transigebant; lenuis angustias sub- viro forli ct fideH ? ccdcndum loco, et contra
slantice (ut non dicam nulHus) hicro quictis le- PauH monitum desercnda collectio-'? Imo qui-
vantes quippe paucis contenti vel afihgendi B dcm tenenda et tucnda tanto amplius, quanto
: ,
corporis, vel recrcandae mcntis gratia. Anxie periculosior institcrit dics. Dcnique ferc haec
siquidem et misere cor distenditur ct distrahi- omnia transciiriisti testaincntorum gcncra qui :
tur,cui muha providendi, et in longinquum vero in arduis ciicurristi, numquid in planis

incumbitnecessitas. Servierunt ihi tempori suo, effundcntur grcssus tui ? aut qui egere didicisti,
nos nostro serviamus. Haec nostra aetas in dete- abundare nescies cum Paulo esuriens sed cuni
; ,
rius vergens, ahos attuHt mores. Providenda Paulo saturari" ^? Inio utroque in gencre bene
nunc sunt permanentibus copiosa adventan- , instituti animi documcnta pra?buisti suscc- ;
tibus curiosa. ISec hos dico adventantes, qui ptum convcrsationis itcr continuo, nusquam
saeculares sunt : quid enim mihi dc his qui foris interruj)ti tenoris filo deducens. Ego vero his
sunt , judicare? Quamvis nec apud iUos sohta fortioribus omissis, mediocri incedere via, et
teneatur districtio , a?gre ibi ferentes inopiam ,
ea commemorare'', inquictudinis a te quae cau-
iibi rerum omnium copias arbitrantur. Sed quid sas anioverent : cum altissima in paupertate
illos comraemorem ,
quorum deus venter est^? C quictum te semper audierimus, plus fide et
Ipsi abstincntiaj professores et praedicatores ,
manu nitcntcm, quam vel pudenda mendica-
ipsi primates Ordinis, quam fastidiosi sunt alie- tione , vel turpi nundinatione.
nis in domibus ! quam exquisitas et ehiboratas Sed quoniam multa de facilitate admini-
6.
artihciose requirunt cpuhis quoniodo contra- ! . strationis diximus consequens est ut <idmini- ,
hunt frontem, corrugant nares, avertunt ocu- slrandi pcritiam non transeamus. Peritiam
los, si quid minus lepide, minus festive appo- dicam , an gratiam ? imo et peritiam et gra- ,
natur tiam. Inepta erit quamlibet apta materia impe-

5. Sed quoniam hujus teniporis mahtia ita riti intcr manus artificis ; ipsa vero peritia aut
comparatum est; ad utrumque sufficit manus perniciosa erit, aut inefficax, si gratia dirigen-
tua, ut possit simul ostentui servire , et usui te destituatur. Nisi enim Dominus aedificaverit
pauperum necessitati, et divitum vanitati. Quid domum , in vanum laborant qui a;dificant eam'*
deinceps ? quam
quales habes officiales socios,
CoIIatas tibi dotes forsitan dissimulabis sed :
strenuos quam industrios quam soUicitos, D quod humilitas dissimulat utilitas clamat. Quid
, ,
,
quam, quod primum est, fidelcs?Vi\ admini- nunc ego commemorem praedia, quid pccunias,
strandae exterioris substantise ad te summam quid vasa ,
quid vestes ,
quid aides , quid ho-
deferri necesse est. de tabcrna- Nusquam fere mines, quid omnia et orta , el aucta in nianu
culo Domini egrederis; in concihis, in conven- tua, quas vcl rerum exleriorum sunt, vel reU-
ticuhs, in capitibus phitearum, ubi modo cHs- gionis ; cx quo te Domiuus ligavit ad arandum
persi sunt h\pides sanctuarii (etsi tui ahquoties), loco suo, ad confiiiigcndas glcbas valliiini post
Wagmim in hoc argumen-
tu rarissinie videris. se ? quanta piarum surrexit seges animarum ?
tum tibi non gratam inquietudinem et remo-

, , quomodo valles tua' abundant frumento, fni-
tam proccdendi nccessitatcm. Tc non manus, ineiito de quo dicitiir, Quid honum cjus, aut
' Psai. i.xxvi , ,} , 'i. — » l'liili[)p. iv, KJ. — 3 ij, „,j i<)_ _ ,j
]iij)r. x, 2.j. — ^ l'hilii)i). iv, 12. — '*
Ps.il.
(XXVI, 1 .
•'
.SiippU', iirscifiis. — ''
Suppie , vo/ni.
;{7'.) r.IIJ.F.nKRTI ABBATIS iSO
(juid piilihiiini , nisi jiiinitntiim i lcitoriini , /7 '"' ris consciontia <)p<'iiim , f|iii(l esl in (nut nostni
viniini ^crniina/is lurînts^ ? ]\on potts adniini- A tihi vidobitnr nccr-ssaiia pcrsnasio ? Doniesticae
strare sine gratia , quotl per te sic excrevit in tibi persnadent virtutes ut lcneas, ne alius ac-
gloria. Gloriosa plane facta sunt in civitate tua cipiat locuni ;
persuadet tibi tain domestica in-
sed per nianuni tuani. Pro eo enini (piod fuit dnstria, (piani aliena ignavia; pros|)er succes-
derelicta et contcniptui liabita, et non eial (jui sus , ct praviis successor. Novi anininiii tuniii
transiret ad illain ; ecce (piomodo posita est in novi studia, novi nioies , vcl naturaliter colla-
superbiani sa?culoruni ,
paupertate, tempestate tos , vel industria comparatos ; novi qiiam facile
convulsa, absque ulla consolatione. Quomodo hoc onere careres , si inveniretur cui dignecon-
nunc stratisunt pcr ordinem lapidcs tui , ct lim- fcnes. Contciidnnt inter se affectus et ratio : af-
data cs in sapjiliiris ? Si in sappliiris fnndata , iibi iectns liiimilitatis , et iitililatis ratio. Gratiim dii-
consummata ? Fnndata cs in sappbiris. Fiinda- tibi vacare, et Dco

ccrcs sed grave item locum :
nientumliumilitalcmsonat, sappliiruspuritatcm: tuum dcserere vacuum. Vacuum jilane quis :
liiimilitatem conscientia; , et puritatem scientia; ; B enim supplebit illum ? Quis dabit nobis alterum
linmilitatcm conversationis, puritatem contcm- Jacob , (jni in baculo suo transivit .Tordanem ,
plationis.Fundata es, in(piam in sappliiris; , et luincplnribus cum turmis regreditur' ? Quis,

propterea dicitur, Naznrcei tni candidiorcs ni- inquam talem nobis parabit, (pii sciat inter
,
ve, nitidiorrs lacte , rubicundinrcs cbnre anticjuo Liam et Rachelem moderate discurrere, unius
sapphiris piilchriorcs^ : in primo contriti ; in fa-ditatcm fertilitate compensans, sterilitatem
secundo nutriti; in tcrtio roborati ; in (juarto altcrius dccora? form.-e prcTetexens t;ratia ^? Non
purgati. In jirimo pcenitentes secundo inno- ; in est tui similis, qni ita sit contcmplatione sus-
centes;in tertio amantes ; in quarto contem- pensus, ne fiat operatione remissus ;
qui pro-
plantes. In primomortificati; in secundo vivifi- pter otia sapientiae ,
providenti?e negotia non
cati; in tertio intlammati; in quarto illuminali. deserat, qni sub obtentu utilitatis in jura non
Et hoc totum ,
quoniam fiindata es in saj)- transcat otiositatis; qui non ita Liam commen-
Tu
phiris. ipse fundamenti vice fungeris jêr det , ut Rachelem condemnet, ant certe con-
exemplum et sapphirum te ex- C temnat; cui nec Lia sit infecunda, nec Rachel
providentiam ;
hibes per verbum Denique vox foeda. Qui die et nocte aestu aduratur et gelu
et sajiientiam.
tua suavis, et decora fiicies vox verbi, et fa- sollicitus ne gregis damnum siistineat
: sollici- ;
cies exenipli vox pranlicationis, et facies con-

; tior si quid damni contigerit, de suo ut reddat; ,
versationis jjropterea adolesccntulae diligunt

: reddat lacrymis, rcddat jejuniis, compassione ,
te nimis. Quod si tu discesseris, cui alteri dice- oratione, exhortatione. Qui in reditu suo ava-
re poterunt Ostende nobis faciem tuam sonet
, ritiae ncsciat idola qui etsi illa habet in conii- , :
vox tua in auribus nostris ? ciijus alterius ote- tatu, non tamen habet in cultu si habet in :
runt et inniti exemjilis, et intendere sententiis? sarcinis, non habet tamen in sacris qui pietati, :
(juis similis tui , ut vocet et annuntiet,et Or non iêcuniae serviat, sicut legitur, Pccunice
dinem exponat ? Fundamentum aliud tale quis obediunt omnici^. Denique et avaritia idolorum
poterit jionere, quale positum est abbas Ro- cst scivitus'. Qui et avaritiam nesciat exteriori ,
gere?FiIii tui sicut novellae jjlantationes; liliae in occupatione, et corporalium quasi idola for-
tuae compositae, circumornatae ut similitudo D maruni aeternarnm in contemj)latione ; sed
templi : promptuaria plena ; oves fetosae, abun- utrimque sit ejus et pura et prudens , tam in- ,
dantes in egressibus suis. Qiiomodo non bea- tentio quam intuitio. Videbis multos tenero ad
tum ,
quomodo non sanctnm dicemus hominem Deum alfectu, generoso vultu, jiura et jiulchra
cui haec sunt ? quomodo non Dominiis Deus sicut Racliel facie, sive convcrsationis , sive co-
ejus, cujus tales divitiae ejus^ ? gitationis ; sed infirmo et femineo adhuc con-
7. Haec ergo sunt quae manifesta danl indicia silio, alterius Jacob regi arbitrio egentes. De-
quod Dominiis in ministerio tuo clegit te, ct niqiie Raclicl dum ad Jacob agcnda non retulit,
non abjecit te. Haec tibi j)ersuadent ut tcneas claiii jiatris siiiLaban idola tnlit'*. Tulit in- ,
quod tam utiliter tenes. Tantorum ubi te sola- qiiam, idola Laban tulit (juaedam simulacra
,
• Zacliar. ix, 17. — * Tlimi. iv, 7. — 3 psal. rxi.nf, 15-1,">. 4 Ofii. xxxii , 10. * Id. XXIX. 6 F.ccle-
X, H). - 7 Colo.ss. III ,

.'>. — " C.en. xxxi , H).
381 TRACTATUS ASCETICI. 3S1>
miindan.ne honestatis, miindanl favoris miin- '"" sed non nuilti Jacoh. Rariis qui , sciat Esaii sup-
danae dealbationis. Laban enim Dcalbatio dici- A plantaro Laban fallere deos , , ejiis infodere;
tur. infodere inquam et sepelire veterem homi-
, ,
8. An non tibi videntur quaedam Laban idola nem, mundi imaginem saeculi hiijus conformi- ,
in itinere tulisse, et sascularis simulacra vanita- tatem utnon ampliusconformetur luiic sa?culo,
,
tis, qui superfluos nescio quos lepores rebgio- sed reformetur in novitale sensus pii complan- ,
ni superinducunt ;
qui antiquaj observantiae re- tatus factus similitudini mortis Christi, ut siniul
gulas novellis dispensationibus temperant , et resurrectionis fiat. Hoc est enim damnare et de-
vinum suum aqua miscent qui laboriosam ;
lere et defodere idola Laban si veteris et , terre-
Patrum vineam in molles olcruin hortos trans- ni, quam portavimus, hominis iniago iiat in abs-
ferunt, etmonachorum duritiam in niiindi deli- consionem ;et novi et cjelestis , in ostensionem,
cias ? sicut enim scribitur, Quorum dcus vtntcr sicut terebinthus.
fst ';simihter dici potest, Quorum deus
10. Haic idcirco lam solhcite distinguo, ne vanitas
est : per singulas saacularis dealbationis B forte vir subjiciatiir ot nnilier i)rajficiatnr; ne
et sic ,
ct delectationis species. Quantum vereor, ne fortis otietur, et fragilis negotietur nc Jacob ;
nos revertentes de Mesopotamia Syriae plurima decedat et Rachel succedat. Quamvis novelli ,
hujusmodi nobiscum idola portemus, non jam isti ,

qui temporibus his prodire coeperunt
clanculo, sed in propatido; neque Jacob ne- quaedam pro- compositi et nitidi et dealbali , et
sciente, sed plane consentiente. Quaedam Ra- genies Laban qui Dealbatus dicitur, nec Ra- ,
chel patris idola, quae cupide sustulit, caute chelis in hoc ada?quant modcstiam quod illa :
operuit, quod femineo et moUi tenebat affectu, vanitatis mundanae formam infirmitatis obtexit
infirmitatis obumbrans et excusans obtentu. et excusavit velamine; isti vero saecularitatis
Sed quod Laban adoravit et Rachel occultavit, et superfluitatis negotium colore dcpingunt et
,
Jacob ignoravit ' quod apud Laban erat in ho- palliant humanitatis
;
non expurgantes vetus ,
nore, apud Rachel in amore, cognitum apud fermentum sed niagis ostentantes peregrinis ,
.Tacob in horrore. Propterea quod ille in pro- ciborum festivi confectionibus, et copioso con-
patulo coluit illa in periculo ad tempus occul- C viviorum laudabiles apparatu. Longum erit si
,
tavit, iste in perpetuum sepelivit. Scpelivit, multa vanitatis percurrere velim gencra ct ,
inqiiam ct suffodit dcns alicnos suhter tercbin-

, jactantiarum catalogum tcxere. Hi sunt quos
tfium^ : suh arbore hdei , ambitionis vanae et videas in gestu thrasones , in conviviis caupo-
saecularis apparatus memoriam. nes , in conviciis gnathoncs : hi sunt qui sil)i
9. Denique fideli animae post tentationem in videri volunt in capitulis Catones , in causis
promissione dicitur : Erit in nstensionc sicut te- Ciceroncs, Marones denique in
in metris ;
ichinthiis, et sicut quercus quce expandit ramos collocutionibus sunt mimi non monachi. Co- ,
suos * sitbtcr tcrchintlium , quce cst pnst urbcm piose jocosis verborum salibus fluiint non illis ;
Sichimnrum '^.
Sichima Humeri dicitur. Roni de quibus Apostolus, Scrmo vcstcr scmpcr in
humeri illi de quibus legitur Pf).v/6T/orrt dnrsi : giatin salc conditus sit ^ magis illo de quo :
rjus in pallorc auri^. Ronus humerus Christi Dominus, Qicnd si sal infdliialum facrit ct cva-
Jesu : Factus cst enim principatus supcr hiime- niicrit , in quo salictur '" ?
rum cjus'. Post hanc Sichimam posita est tere- t> 1 1. Pioptcr tales ergo videris mihi studiose
binthus; i)lantata est in passioneChristi etfide. retentandus, et non commutandus ; et si qui
Felix qui in hac arbore triumphat omnes prin- alii, apud quos antiquae , ut aiunt, rusticitatis
cipatus et potestates , et sub ejus radice vanitatis resedere vestigia : ne si boniim salem abjicia-
universa infodit simulacra : ventus enim et ina- mus , infatuatiim suscipiamus, et contingat il-
ne , simulacrum eorum *. Et ideo mundi pompa lud i)ro])hcticum , In siccitate nicsscs illiiis con-
simulacris jure confertur. IVon est hoc infirmae tcrcnlur, midicrcs vcnicntcs ct tloccntcs cam ".
animae, et femineae , et fragilis; sed luctatoris Posscm singulas tibi Patriarchae appingere vir-
cujusdam et supplantatoris. Denique non est tutcs, et anqiliorcm ad commcndationcm in
Rachelis, sed Jacob; nam etsi plures Racheles, noinine Jacob assimilare : scd paico , ne duiii
• Pliili|)|). III , ly. — 2 Geii. XXXI ,

7,l\
, 32. — 3 iJ. xxxv, 4. — 4 Isai. vi ,
—
l.J. 5 f;,.„. xxxv, /|. — >'•
l>s;,|.
i.xvir, \f\. — 7 Isaj. IX, fl. — « Id. xi i , 2!). — !) Coloss. iv, fl. — '" Mnllli. v, 13. —" Isai. xxvir, 1 I.
3s;{ r.ILLKBKI\'lI ARBVTIS TlWCIATrs ASCKTICI. 38 i
amico jîaiuli \oce htiicilici» , siiiiilis viilear '""sitientem assuniitis \ Proptcrea dixi, Libentcr
nialedicenti. Tu tanien, nisi penilus te non A sustinctis insipicntcni , cum sitis ipsi sapicntes :
novi, licet isfa aliquotics tecuin rcpntas, til)i qiiamvis non tam me siistinetis ,
quain a me
non imputas. Ha-c erô sufliciant, et dc admi- vcri)iiui extorquetis. A vobis acce|)i mandatum,
nistrandi racilitate, ct i.\c i;ratiariim uljcrtate ,
a vobis nâteriam ,
quasi in omni possim solo
et de substitueudoruin raritate. Quid , si coin- viventis aquae venas reperire , et seminare su-
missum munus et facile potes, et commode exper omnes aquas; et sub hora verba mihi ad
sequeris; et nescio ,si moderiiorum (piisquam votiiin exiiberent. Utinam tuni inihi fiat juxta
oommodius ? JNihil jam quid ohstet video nisi ,
fidciii vcstram, et meinbra mea omnia in lin-
forte inferiore in gradu uberiorem meritorum guam laxentur, et cum proplieta dicere pos-
tibi gratiara polliceris : tibi quidem , sed non sim : Omnia ossa mea iliccnt , Doniine, quis si~
aliis ; tibi, sed non Ecclesi?e Christi , et ideo niilis tui ^ ?
nec quo soio Christus compensare non

tibi ; in Ego vero quaiitum possuin pro tempore
2.
potest, quod in pliiribus perdet. Sed hoc si B enitar, et labia mea noii prolubebo. Tantum
videtur alteri tempori reservemus nunc enim
, : id cavete, ne verbum Doniini ad me, imo ad
charam nostram sepelivimus, et sermo nostris ipsuni revertatur vacuum. TSeque enim reverte-
psalmis nuitandus cst. tur dummodo non cadat secus viam non ca-
, ,
dat supra petram non cadat in spinis^. Ab his,

,
inquam observate vobis a viis a petris, a

, , ,
spinis. Primi impedimenti causa, inimici calli-
ditas; secundi , cordis nostri duplicitas; tertii,

SERMO curarum multiplicitas.In prinio imprudenter
nos custodimus; secundo segniter excolimus;
in
De semine Verhi Dei.
in tertio nimis diligenter aliena curamus. In
primo molliter resistimus ; in secundo ab incoe-
pto desistimus; in tertio rebus supervacuis sol-
C licite insistimus. In primo cogitatio nostra mol-
1. Ilt abutar verbis apud vos Apostoli ,

quae lis; in secundo mobilis; in tertio molesta : imo
modo audistis : Libcnter sustinetis insipicntem ,
in hoc tertio simul et mollis , et mobilis , et
ciim sitis ipsi sapicntes '. Paulus haec dixerit molesta ; mollis in voluptatibus , mobilis in
exprobrando ego dico conimendando. Coni-

:
transitoriis divitiis et facultatibus, molesta in
niendo aviditatem vestram commendo et hu- ,
anxiis et sollicitis cupiditatibus. Anxiae enim
militatem siquidem verbi Dei auditum arden-

:
sunt et molestae rerum transeuntium curae, et
ter aemulamini , et a me paruni ad id idoneo cupiditates : c]uippe cuin earum ct dilficilis sit
reverenter audire dignamini. Dcnique , sicut quaestus, et citus transitus , et inanis, nt non
scriptum est, cum ipsi ebrii sitis, nihilominus inhonestus dicam, fructus.
•
II Cor. XI, 19. — » Deiit. XXIX, 19. — 3 Psal. xxxiv, 10.— 4 Matlh. xiii , 3-8, 18-23.
EPTSTOLyE
EJUSDEM GILLEBERTI.
experior Charitas opcrit multitu-

EPISTOLA I.
illud in
A dinem peccatorum ^ Tanta
te :
verecundia aniici ca-
stigas erratum , ut credaris veniam praetendere,

A n FR A TR F, M R 1 C HARn Ij M.
non intendere querelam. Denique sic me ami-
Rirhardutn correplione , iit apparct , vcl nescio qiio ca mordacitate corrodis , illo ut me sale leni-
asperiore verbo oftensuni , scd jani dcnuo placatinn ter perfricari sentiam ,
quem Domini sacrificiis
connnendat abesse non licet^. Volasti ad me unus de Sera-

phim succensus ac tlammigerans totus : et
1. Tani vero qiiani veteri uteris , nii Ricliar- urenti carbunculo quem de altari tulisti labii ,
de proverbio
,
« Oninia cinn amico delibe-
: nostri lapsum expurgas ^ Quanto mihi gravior
» randa esse ; de ipso tainen prius. » iVb// , in- cul|>a, tauto gratior correptio. Vere alium te
quit propheta, amico rrcdcre , ct in cluce ne cxperior quam arbitrabar. Niinc tandem aliquem
habueris Jiduciom. Ab cn quce dnrniit in sinu mihi gustum prudentife tuae dedisti : siqiiidein
tuo custodi clnustra oris tui '. Simuiatae aniici- g in patientia sapiens dignoscitur ^. Patientiam
tiae veras in suspicionem adducunt, et virtutis tuam admiror et veneror. Dissimulas injurias ,
hujus raritas facit ut de veritate dubitetur. Fe- provocantem reformas ad gratiam complanas ;
lix qui neutram inipingit in partem ; sic in con- exasperantem et immeritum muneras
, inio ,
trahendis amicitiis pnidentem se exhibens ne

, male meritum. Munera tua munera mihi grata
sit in providendo nimius. Inutile siquidem sunt, grata auctore, grata et usu. Illa et te
arenae mandare semina miseriiis multo non ; mihi pra^sentant, et me informant. Ncsciunf
seminare omnino ad ventos et nubes respe- , .
mula esse munera sapientis. Quid enim-niihi iii
ctantem. Vilissimis in rebus solliciti possessores baculo innuis , nisi ut rectus sim et rigidus : ne
sumus; in pretiosissimo possessionis genere siin arundineae flexibilitatis et fragilitatis ,
juxta
( amicitias dico } omnino inutiles. Lapsantein illud pruplietae, Bnculus confractus arundincus
amicum qiiis fere est qui relevet cum domum /Egyptus in quo (jui innititur, pcrforabuntui , ,
ruentem nemo non suffulciat ? Ha>c idcirco di- mnnus cjus ' ? Talem tu me invenisti et con- ,
xerim ut virtutem hanc in te commendet ip- q fractionis nostrae hastulis manus tuae cruentari
,
sius raritas, et nudtitudini collata negligentium poterant; nisi quod illae solidiores sunt, et o|)-
clarior emincat. positos retundunt aculeos. Benedictae manus,
2. Perspecta epistolae tuaj facic ,
philosophi- quae nesciunt calamum quassatum conterere,
cum mox illud recensui : Et post malam
« magis autem considerant neque liniim fu- •''
:
» segetem serendum est*. » Tanta aviditate ad migans exstinguere. Confundcnturqui operantur

amicitiarum mihi videris ?estuare commercia linum ,
pcctcntcs et tc.rcntcs subtdin ^, ait pro-
ut iibi paulo ante naufragium pertiileris , navi- phcta. Proplerca confusionem indutus suin,
galione iterata reslaures. Prudenter ]ilane uiiius (pii lana' simplicitatis tuae, sinnilationis mea'
forsitan horae felicior proventus longi tempo- linum siibtexiii : in cujus du])!icitalis suggil-
ris recompensabit incommoda. Et ut de dome- lationem geminiim mihi forsitan calicem trans-
slica aliquid philosophia ingeram apostolicum , miscris. Pondwi ct pnndus, mcnsurn ct mcnsu-
' Micli. vit. .'i. — ' Seneca, epist. ad Lucil. — ^ I Petr. iv, 8. — 4 Levil. n, l.i. Isai. VI, , 7.
''
Prov. xrx ,11. — 7 IV Rcp;. xvin, !< 1 , el Lsai. xxxvi ,
G. — 8 Isai. xix , 9.
' Forlasse , conwlldani.
TO.«. v. 13
.•iH7 (.1LLKBKI\'I1 ABRATIS. :m
la, utmmiiue (iboiiiindbilf' . Vif^ (jui putiun <////''" despcratio quaeclaiii. Niinc aiitfui solito iib(Miiis
amico siio , mittfns fel suiiin et intbrians , m/ A cxcrfvit, et incrcbuit (lcsidciium , exarsitquc
aspiciat nuditatem cjiis : rcptebitur ignominia in concupisccntiain conversioiiis tuae, conccpla
pro gloria jani spe, scd satis tenui , de verbis tuis : veri-
3. Qiiorsiini ista , frater, nisi ut lenitatem tus (
quod pace ne verba illa levi tua dixerim )
tuam commcndem, condcmnein autem ini(|ui- tibi qnodam exciderint mentis inipulsu niomen-
tatcm nicam ? Scd quoiiiam lonj,'um cst per tanco. Scd dixeris ea ut libct, et fuerint vel
sin^'ula curicre capitula , veibuni tibi abbrevia- nimis promptulo subitaneoque clapsa affectu,
tuni ct consummans lacio. Insipicnter locutus vcl provida deliberatione prolata ; omnino nisi
sum, et quasi una dc stultis mulieribus. Agno- l)cnc dc te spcrare non possum , domestico
sco dclictum : ignosce, tu. Rogatus non negabis commonitus excniplo. Atqiie utinam i|)sum te
veniam ,
quam gratis offers. Posscin excusatio- noslra commovcant, imo conuiioncant exem-
nes piicteiidereattcnuare immanitatem rcatus, , pla et arrcplis pcnnis columbie in locum quie-
;
peccati pondus alii impingere; et in ferientis B tis felici me compendio pra;voles, qui tardius
caput, quo vulneratus sum, ferrum vibrare : coeperis ! Quam latam et patentera ad aemnlan-
sed parco ad precem magis supplicationesque
, dum fenestram dederis, mox aliis futurus
conversus. TSolo enim, dum scissa rcsarcio, cxcmplo ; ct ut de nostris intcrscram, ingens
utcumcpie sarta rescin-dere; et ut latus meum oslium ad virtutis viam ! Dcniquc audire mihi
protegam, alterius vulnerare. Hoc tamen non videor de Canticis illud tibi decantatum iri :
sileo. Domus
non bene compacta est vestra ; Tra/ie nos post te , in odore nnguentoruin tuo-
squamis se prcmentibus, una uni non firniitcr rum currcnius^.
cohajret et niinis facile non pacis, scd dissen-
: 2. Felix plane, et bis felix , si conversionem
sionis spiritus incedit per eas ^ De ca;tero quod tuam salutis occasionem aliis effeceris : si ad
diem protraxerim quod diu noluerim, qnod ,
vitam veritalemque traxeris ,
qui post te cur-
tarde facio quod oneri tc mihi futurum dixe-
,
runt modo; volebam dicere , In vanitate, sed
rim , strictim respondeo. ^lulta inter loquen- veritiis sum, ne forte tenerum et nascentem
dum proferlnuis , alicnum magis animum prae- C adhuc in Christo affectum contristem. Non
tentando, quam prsecipitando nostrum. Nam et quod ego artium eruditioni derogo, et libera-
nude tecum loquar,et ex cordis mei sentcntia : lium doctrinarum promptaj memoriae , et per-
societatem tuam optavi et opto; sed distuli ut , spicuae intelligentiae, iii (piibiis scientiae consistit
conimodius ficret, solatio te magis, quam oneri iiitegritas. Bona eniin artium notitia , sed si
mihi futurum prxsumens, propter niorum for- quis eis legitime utatur, id est , tanquam gradu
studiorumque similitudinem.Utinam aeter-
sitan quodam et vestigio, non quo stetur et inhae-
num te magis quam ad tempus recipiam ad , , reatur, scd quo utcndum sit ad snperiora qua^-
mancndum, non ad remeandum. Vale. dam ct sanctiora , ct magis intima arcana sa-
pientiae ; in recoiiditos et suaves recessus , et
..v, ,..x,.v.».x. X..V in ipsam lucem inaccessibilem ,
quam inhabitat
Deus. Quam artium omnium artem dixerim , et
legem et formam et normam et rationem ,
, , ,
EPISTOLA II. D et exemplar universale, uniforme , invariabile :
ultra quam sicut nec progredi possumus , sic

AD QUEMDAM -VDAMUM. nec citra subsistere debemus : cujus respectu
omnis quaecumque et quantacumque luerit
alia
Horlatiir Adamnni, ut ali(|nando uiciuor proposili sapieiitia, non modo vana est, si istam non
religiosnni stalnni aniplcclatnr. aecpiat, scd etiam iniqua si ad hanc se non di- ,
ri;:at; si ita studium nostrum sollicitet et alli-
1. Qiiantum cupiam in visceribus Christi

te ciat ad sc nostram detineat
, ut delectationem
.fesu , mi Adam utinam ipse nosscs, quod
, et hocque line contritus con-
dcludat in se ,
noster tibi sermo explicare non sufiicit. Jam- quicscat animus rcpulsam passus ne pcrgat ad ,
pridem id optaveram sed temperabat votum , secretiora pastus inanitatc et (piasi pictis epu-
;
' ITov. XX , 'n. ' llahac. ii, 15 , IC. - ^ Joli xt.i , C. , 7. >
(iantic. 1,3.
:m EPISTOL.K. •i!)0
lis, ut iiunciuam esuriat ct nunquam degustet "" nia ,

giatia , gloria, de his qua; vel dedit ,
vel
quam Quid enim nisi sua-

suavis est Doniinus. A reddidit , vel addidit, et universis quae pro
vis Dominus-'? Delectat te vehementer, ani- nobis pcrtuHt et contulit nobis Dominus; pro-
mum amoremque abripuit attraxitque ad se ponentem nobis praecedentes in Christo pas-
tuum exigua haec et ambigua naturarum ratio- siones, et futuras glorias ,

patientiam tribuhi-
nuraque notitia, ad quam vix longo circuitu et tionum , et exspectationem retributionum ,
sinuosis anlVactibus pervenitur. Quid ergo ipsa, elementa fidei , et morum instituta , et singulos
a qua omnia ha?c et instituuntur ut sint, et percurrentem rcnovationis et profectuum gra-
ilhistrantur ut nota sint, creatrix Sapientia ? dus. Copiosa ha-c phinc materia et concupisci-
nonne nuilto ambitiosius ejus se tibi commen- bile nec est ubi se fecundius et
nogotium :
dabit perccptio; suavitatemque suam blandius fructuosius exercere potest quamlibet vel ardens
serenatis infundet sensibus , inusitalis affectibus enulitum ingcnium.
vel
inexplebilem in se provocatura concupisccn- Ha-c idcirco dixerim ne inanium te stii-

4. ,
tiam? Siquidem qui cdu/it mc , inquit, adliuc B dio excuses litlerarum ; umbrani secteris , pri-
csuricnt : spiritus eniin nicus supcr mcl dulcis '. vandus lumine ne Aristotclicis distortus argu-
:
3. Ampla qucedam habes , aniice, ad hoc tiis,silentium nostrumet simplicitatem causeris.

ipsum mel receptacula; acre dico et exercitatum In his enim vel maxime administratur occasio ,
ingenium multarum subtiliumque rerum scien-
,
ut revelala facie gloriam Domini speculantes.
tiara. Sed ego haec quasi capaces favorum cellas in eamdem imaginem transformcnuir a claritate
reputaverim , et adhuc vacuas. Accede ergo, in tanquam a Doniini Spiritu
claritatem ,
"^.
ut infundaris , ut repleantur rcccptacula tua ;

Otiosumne tibi nostrum videtur et iners si-
exuberent et redundent et refundantur in nos ,
lentium in quo istud geritur negotii in quo
, :
jure tibi applausuros in illud Cantici : Facus et traditur et exercetur ars qua^dam velut di-
distillans labia tun " O si quando in domo . rcctam ad lineam progrediendi in Deum , trans-
Domini disputantem te audiam, secretos sa- formandi et transmutandi se in novum homi-

cratosque exponentem sensus attingcntem et ,
nom, in novuni Adam ; et pertingcndi usque ad
distillantcm tcnuiter nobis aliquid de divinae C sensum Christi quo absconditi sunt omnes
, in
majestate essentise, de aeternitate , immensitate, thesauri sapienti.ie Dei ^ ? Percnncs omnino hic
simplicitate : ubi nihil exiguum est, qiiia sim- ct fcre in promptu sunt radianles omnino me-
plex est; nec multiplex ,
quia immensum est : talli vena^, si tamcn in altum quis fodcre malu-
sed totum infinitum cst; non temporali succes- erit, quam foris mendicare.
sione, nec mole et distensione locali , scd vi 5. Non ego tibi nunc collata in te divina
essentialique polentia. Quae quidem tota ubique recensco bcneficia, gratias Dqmini , et ingrati-
est, sedinsetota; quoniam in nullo tota cjus tudincni tuam; imo malam mcrcedem optimo
virtus, veritas, voluntas vel expeuditur , vel relatam muneri. Non perniciosa saeculi oblecta-
exprimitur. Ubi possunt disputandi gradus qui- menla, in quae ardenti proruitur studio, ita ut
dam esse, et distincta^ sccundum nos sigiiifica- Domino terga vertamus, et non facicm ,
quan-
tiones nominum , res autem unica et inscpara- tum possum verbis exlcnuo; nec mcdicinalcs in
bilis. Plena sunt omnia admiratione, et digna praesenti expono molestias; non futurasintendo
veneratione, et investigatione delectabilia. De- D poenas, et propono gloriam, nec in longin-
nique ut scriptum est : Non satiatur oculus quum mclum vel exspectalionem tuam mitto.
visu, ncc auris implctur anditu ^. De hujnsmodi Tantum dc instanti pcrsiiadeo pingcre non dc '*,
te libenter prophetantem audiaiu et cum te

; futuro pra^mio; de primitiis, non de plcnitudi-
in immensum pelagi hujiis profundum immer- ne. Non est facultatis meae rcm vcrbis prosequi;
seris curiosus scrutator, aspergentem his qui nec dignum est tantaemajestatem materiae angu-
ad ubenora habiles non sunt, suavem vitalis stiis oris nostri coarctari. Tantum expcriri ve-
rorem sapientiae : cum vero divina te converte- lis, el scies quoniam cantabiles justificationes
ris ad beneficia , tunc profusius explicantem, Domini, etiam in loco peregrinalionis hujus'';
et expedientem copiosius quae senscris de ve- et futurae in fine saeculi messes, primitivis se-
• Eccli. XXIV, 29 , 27. — » Canlic. iv, 1 1. — 3 Eccle. i , 8. — 4 n Cor. iii , 18. — 5 Colo.<is. ii, .T. - ^ Ps,-,!.
cxviii , .')4. * Forlassc, Qiiid cnim stiave nisi Dominiis.' — '^

Forlassc ,
y/^no/r.
:{t)i
G1L[,ERKUTI ABBATIS !<)'J
imiiant.ir in -amliis, Noli iliikia-' tlilTcm' in ""illa liia lc.lios irplicata tlcclarat , fi tleteinit a le
anniiiii :
iioli, {|iife se tibi iiltio in^'t'rit, t)l)sist..'- ^ \t'\mv Imjus («.lortMn iiiniis late respeisuni. Dii-
re gratue. Vap niihi si illani <'\tlnseiis a te (|uani rus ego et iiilunnanus, et eum in reli(|nis for-
inveni penes te. Seîuere alaeri el impigro petle, niosus sini ; ut ipsi aiunt , tlenigrata est in hac
quo te prima ejus vocant blandiinenta. Jussisti parte super carbones facies nostra, tpiotl erojâ-
ut mittercm atl te, atque utinam ibi inveniaris, re non novi nisi (puu eonsuevi rogare. Oblt)-
,
ubi tleieliqui te; in ipsis ,

tlieo, januis, et fere (piantnr qnantnm voliierint iniprobitatenisuam ;
in liniine janijani(pie exiturnm tle eonversalio- avaritiam n(jstram faciant, et

, tle mollitie sua cu-
ne Sc-eculari. Si tibi in ali^pio necessarius vitle- mihi tluritiam. E^'o quitlem posui faciem
tlant
bor, totum me inipentlam ,
qiiia totum debet). meam ut petram durissimani; et confracto illo-
Praesentiam mai,Ms , tpiam epistolam exspecto. rum malIeo,speroqnoniam non confundar. Fue-
Vale. rim minns ct)inmunis fuerim lenacior; libenter
,
hoc me nnevo decolorari sinam dummodo panem :
B lilioruni canes, imo catelli isli delicati et tenelli
non coniedant, nec sordes pauperum Christi
EPISTOLA III. snpervacuas aliorum munditias laciant ; ne^pie

de rugiente fralris venlre vannm nnlu nomen et
A l> inATKKM C, Ul M }.. LM I;m. falsosconquiram favores.
2. Sed me interim omisso ad te nt revertar,
Deliortatiir eum a periculosa piofectione in ciiriani et ,
commoneanifjne aliqnid a nobis esse petendnm;
aliam c|uaiiidain .spiritualeni profeclionem conimeiiilal. oraliones lu poslulasti , ego ex abundanti ad
exhorlationem me verto; a;muIor enim te Dei
Dilecto fratri GuiLLKLMO, frater G. salutem in a?mulatione. Timeo autem necorrumpantur sen-
Domino. sns tui a simplicitate quae est in Christo : ne
iiicassum pro te preces effunilantur ,
qui ultro
1. DesideratisSinnis Irater noster R. abnnde prorunijiis ad casnm; frustra([ue libeiari te ro-
sno nos exhilaravit adventn : et nuntiata incolu- C ges, ad laquenm consulto festinans. Profecturus
mitate vestra,gaudio uberiore perfndit; saluta- es ut audio, ad curiam eoque profecturus,
, ,
tionis obsequia deportaris,repostuIans surfias,'ia ubiimpeditum iri te suspicaris. Veteres vadis

orationum. Utinam copiosins solito ad munus cum Duce renovare necessitudines,se])nlla, imo
istud manus nostrasnfliciat, et tanto plenius ab- sopita snscitarc desideria, juxta illam de stru-
solvam, quanto parcere nobis in reliquis tlecre- thione parabolam , compressas diu et complica-
visti. Audivi etenim te satis crebro repetitisque tas in altum alas evecturus, cum tempus acce-
verbis plenis significantem freqnentius ingessis- jieris'. Sed et ciconia et hirundo visitationis sna"
se, orationes ut tibi sollicitius impenderem ; de tliem cognoscunt- , eum anracoepeiit flare tepi-
caetero fore me securum. Pr*clare, frater, om- dior. ]Manifeste ad te loquor, quaj alii in occulto
nino, et ut virtutis virum decet. Quid enim? forsitan loquuntur de le. Ad curiam vadis, et
aliudne est quod vel qnisquam libentius rogare ignoro an vocatus. Quid illic tamen acturus?
debeat, vel monachus licentius possit ? Erubesce animae tuae curam cum Duce comnmnicaturns;
ad quorumdam impudentiam, qni cnm omnia D lestus cordis tui ejns refrigeraturus aIloqnio?Ita
sperare debeant, necessaria quidein , a patre fortassis, sed eo frigore, de quo scriptum est :
monasterii;emendicatis undecumque sullVagiis, Rrfrigcscct charitas multoruin^. Audi denitjue

subtilcs quasdam et extpiisitas exinde pellicu- hujusmodi exprobrantem jjrophetam Qtiid Ja- :
las comparant; j)ortentuosas vestes et [)eregri- Ephraiin? quid jaciam tibi , Juda?
ciani libi,
na [)alliola , caeteratjne quae enumerare longuin Justitia rêatra quasi /itibcs matittiiia, cl qitasi rus
est, in odoribus, coloribus, saporibus, volujita- inanc peNra/tsiens^. Matutina plane, niagis au-
tis irritamenta, instrumenta vanitatis : denitjue tem momentanea : cum eniiii vix sjiiritu ece|H'-
(jiios lcm[)erare ojiortneral ab his (|n.'e concessa lint, niox carne consnmmantnr. lales multos
stint nsni; ostenlni inqindcnter inservire videas. tolerasse se ([ueritur sponsus in Canlicis : Ca/jut
Oiiem iwviini lon;.;c abcsse moribus tnis, \(»\ mciiiii /dciiiiiii cst rorr , rt cinciiini mci fîittis
,)oli xxxix , 18. -— '

.fcicni. VIII ,
iMallh {>.. J ()<>e»' VI, 'i. .Miiis, ,/ii/-i,i.
393 EPISTOL.E. 3Ui
noct'mm\ iSam cuin proptei' vita' bublimitatem '''"consuiiiere vis tempora muita, iit jani tihi ex-
(juasi Domini in caput ascenderint, haerent in A probretur a Paulo Tanta passus es sine causa ,
:
crinibus; et majore in exterioribus et a vitali si tamen sine causa^.

spiritu alienis occupatione insensibiles retkliti, 5. Utmam prcesens essem mouo , el lajccta
quae Dei sunt, sapere nesciunt. Denique non quadam impiyra vi\x vocis nianu deduccre te
liabens in talibus , ubi caput reclinet, si quem posscni cum Abraham in terram Clianaan, id
intus repererit, aperiri sibi rogat. est, Motus. Qui enim confidunl in Domino niu- ,
3. Utinam et tu intrinsecus commoreris, et tabunt fortitudinem^K Bona mutatio, quani lo-

pulsantem statim ad ostium Jesum cum cordis quitur ideni propheta : Emnt quinciue civitates
susceperishospitio,i;lorieris,etdicas: .S't7./Y./«w in terra yEgypti , Uujuentes lingua Channan :

mcum milii , secrctuin mcum mHn^. Vicissimque civitas solisvocabitur una^° . Bona plane,de.Egy-
gratam illam laudis vocem accipies, Hortus con- pti tenebris educi in lucem; et post Pharaonis
clusus , soror mea-sjjonsa , liortus conclusus domuni in Solis justitia; civitatem dedicari. Bo-
fons signatus^ signaculo quidem luminis
: et cor- B nus, inquam niotus, ubi Iransfunduntur et in ,
disl^litia, signaculo septirormis Spiritus, quod lumen obscura, et in unum pUira. Deniquc et
solverenemo nisi solus ipse poterit,qui portam in pluribus perturbatio est et unum necessa- ,
orientalein singulariter ingreditur alienis chm- rium ". Bonus motus, ubi convertituret lippitu-
sam juxta illud prophetae, Jliefii non transi-
,
do Liaj, et sollicitudo Martha? in Rachelis dari-
Imnt per Jcrusalem ampUus^. Tali inclusus pa- tatem,et Mariae tranquillitatem. Hoc enim cst
radiso voluptatis imo ipse sicut ager irriguus,
quod quae .Egypti id est tenebrarum civitalcs ,
, ,
et sicut lons hortorum cujus non deliciunt fuerunt, Solis dicuntur et pro quinarii nume-
, :
aquae, alienorum obsurdesces ad vocem. Si sae- ro , unius tantum fit mentio. Commutatum se
culi te vexaverit ambitio , si dignitatum occasio noveratqui loquitur in Psalmo BenecUc, anima :
vocaverit, et invilaverit blanda pestis, spes mea, Domino , et noU oblnnsci oinnes rctributio-
honorum alicjua, sponsaj continuo respondebis nes ejus. Qui propiUatur omnibus iniquitatibus
Aerbis Exui me tunica mea, quomodo induam
: tuis qui ,
sanat omnes infirinttates tuas : qui re-
eam? lavipedes meos,quomodo illos inquinabo^î C dimit de intcritu vitam tuam , qui coronat te iii
4. Vides certe, frater, quid est quod dimidia- misericordia et iniscrationibus '\ Loquitur hic
tis verbis et umbrarum similibus,rem magis lingua Chanaan, qui tot in se recolit commuta-
comprimens quam premens sciens esse mihi ,
tiones; de iniquitate propitiationem , de infinni-
cum sapiente sermonem vides inquam quid : , ,
'
tate curationem, aeternitatem de interituj et per
est totum quod tibi suggerere volo; ut periculosa singulos gradus gratias exhibet auctori piorum- :
ab hac profectione te revocem et falce quadam ,

que indiciis profectuum quasi quadam ,
commu-
commonitionis nostrae celeris lapsus occasiones tationis lingua, illud eum Psalmista eloquitur,
[iraecidam ; ad prophetae prseceptum ,
planum ti- Nunc coepi , hcec mutaUo dexterce Excelsi '^. Et
bi faciens iter offensionis, lapides eligens de ut de prophetico semine apostolicas fruges me-
via^. Multa mihi est sollicitudo pro te, multa tamus; quod Isaias claudit, Paulus declarat :
(Iducia apud te. Alioquin malim inveteratas te- FuisUs, inquit aliquando tenebrce , nunc autem
,
cum neccssitudines attenuari ad tempus, quain lux in Dominn. Comniutationcm audivimus de ,
silentiosupprimere, quae ad salutcm tuam spe- D consummatione nos admonet Ut fiUi, inquit, :
ctare crediderim perdere familiaritatcm, quam : Uicis ambulate '^. Qui ambulat in die, non olfcn-
teneram et crescentem adhuc in te humilitatem dit. Crescat lux tua usque ad consummatum
periclitari. Currebas bene : cave nc fascinatio dicm;etcum consummaveris inchoasse , vidca-
nugacitatis obscurct bona lua-, ct illibata maris.Audi (luoniodo ipsc Paulus currebat ct crc-
nente conscientia, in discrimen ne vcl fama scebat non modo de tenebris in lucem, sed dc
,
ducatur. Currebas, inquam, bene : ubi nunc \\\c^ki'm\\\(iG\\\.Nos ,'vs\{.\yx\\.,revelatafaciegloriani
impigre properas? Currebas bene : sed (piid, si Doinini spcculantcs, in eamdcm imaginein trans-
non consummaveris? Consuiiimandiis in brevi jormnmur a claritate in cUtritatcm '^.
' Carilic. v, —
[>.. 2 Isai. xxiv, 10. — ^ Claiilic. iv, I
'}.. — i K/.cjcli. xi.iv. — ^ Ciiiilic. v, ,'i. — *>
Isai .xii, 10. —
Sap. IV, 12. — « Galal. lu, '1. — y Isai. xi, , ,tl. — '" Id. xix , 18. — '• l-nc, x, 41 ,
'12. — '
l'S.ll. «.11,
-4. — '^ Psal. i.xxvi, 1 I. — ' i K|iliC3. V, «. — i'j

II Cor. ui, 18.
3i)J GlLLKIJKKIl ABBATIS EPISTOL.E. 396
G. Ciim aliquos ijui sieculo lonunliarunt, in"*^wt', qui onernti cstix , et cgo vus reficiam^ \
post
sseculo prospeiari vitleris, gressus tui non el- a arUictioneni ad refectionem propcrat, suavissi-
funclantur: seil illis inipinjêntibus (juasi ciecis in micpie litpioris liaiistu majorem provocatus in
meritlie, ipse jj;lorieris, et tlicas : Non lal)ora\i esuriem, veiuin illud in se Sapienli;e pr.econiuin
te,Domine, subsequens. Qiii enim sjxrunt iti expcriatnr : Qni cdttiit nie ,adliuc csiirienfJ/iii-
Domino, iiinovabunt fiMtitudinem ; vulabtint ct , cere jam tlccrevi , (pioiiiam te pridem forsitan
non toborabunt; ambulabunt, et non dcficiint\ tiedere ca>|)it ad yarrulilalein nostram. Vale : et
Longum erit,si per sinyulas virtutum innovatio- Hieronymum super Isaiam milii, si |)Iacet, per-
nes, quasi per quasdain mansioius terrie Clia- quirito; ut cum niisero, paratum eum habeas.
naan ducere te velim.Et quidem primo loco pio
patriarchê imitatori veniendum cst in Sichem', ' * •*
ubi liumiiiatis supprossisque luimeris ( Sicliem

enim Humcri diciintur) levissimum Chrisli onus EPISTOLjA IV.
suscipiat. Siquidem bonuin cst hoinini ctim por- B
taveritjugum Domini ab adolesccntia sua, Dabit ad (ûemdam amicum.
pcrcuticnli sc maxillam, saturabitur opprobriis ^
Simulque observain satiiritatis verbo non levem Brevi epistola postulatis se aniuiere non posse signififat.
quamdam tolerantiam, et summis pradibantem

labris,projicientemquequaeamarapra>senserit; Pace vestra loquor, nimietas vestra obstina-
sed inexplebilem edacitatem adversa tolerandi. tuin me reddit : imo illoruin qui intercessoreni
Indeque post lclicem afllictioneni et medicina- major importunitas meritorum in me

te jiarant,
lem molestiam pertransitis Geraris, et dissipata tuorum aliquatenus pondus attenuat. Miror
veterummaceria inimicitiarum, de foraminibus q"od non etiam dominum de Fontibus addu-
petrje et cavernarum scissuris, liberis ad spon- xere super nos, ut gravium nube intercessorum
si invitationem elapsus volatibus, ad Bersabee
iterato me obruerent. Ut brevi tamen tibi re-
fluenta evadat. De Sichem, inquam, id est , de sponso satisfiiciam reni hanc (|uam postulatis, ;
humiliatione et oratione ad Bersabce veniat; ad C silentio magis quam sermone negare volui. Ve-
puteum Septem agnarum, magis quidem om- recunde quidem more meo, ut caetera, quae ne-
nium gratiarum. Humilibus nanique dat Deus quaquam facere decrevi : differo tamen magis
^ratiam^. Et ipioniam alia ratione Puteus satie- quam definio responsum , donec in brevi simul
tatis dicitur-', juxta invitantis vocem, Vcnitc ad conferamus. Vale.
«
Isai. XI. , 31. — ' Gen. xit, G. — ^ Tbreu. iii, 27, 30. — •< Jacobi iv, 0. — ^ Gen. xx ,.xxi el xxvi. —
6 Matth. xi, 28. — 7 Ereli. xxiv, 2i>.
ADMONITIO D. MABILLON
IN SEQUENTEM EPISTOLAM.
1. De auctore sequentis Epistolae jam dudum coepit dubitaii : at eam Guillelmo seu Wil-
lelmo, monasterii Sancti-Theoderici prope Remos abbati , tribuendam esse constat.
Dubitationem exprimit vetus codex viri doctissimi et bumanissimi Leonorii Foy canonici
2.
Bellovacensis ante annos circiter quadringentos scriptus
, in qiio ista epistola banc pra?fert ,
inscriptionem : « Incipit Epistola ad Cartusienses quae ,

licet intituletur nomine abbatis Guil-
» lebni , tanien Bernardo a pkiribus adscribitur. » Et quidem banc ipsam epistolam sulj
nomine Bernardi laudarunt Joannes Gerson cancellarius Parisiensis in sermone de Ccena

Domini eodemque tempore Joannes de Ragusio apud Henricum Canisium in tomo 3 Antiq.
;
,
lect. pag. 240, aliique passim post eos : cui sententiae codices scripti non pauci suflragabantur.
Nibil tamen ex bac epistola excerptum est in Bernardino, seu in Hbro Florum ex Bernardo.
3. Dubitandi de auctore occasio potissimum nata est ex amanuensium vitio ,
qui genuini
auctoris, id est Willebni , nomen initio epistolse pra^fixum deciirtarunt , vel etiam penitus ex-
punxerunt ; imo et prsefationis magnam partem in qua Auctor texit catalogum suorum ,
operum ,
qua? omnia Wîllebni abbatis esse exploratum est. Hanc vero prsefationem prinms
ad vetustos codices integram edidit , suoque auctori restituit religiosus ac pius vir Bertrandus
Tissier, in tomo 4 Bibliotbecae Cisterciensis. Praiter codices ab eo laudatos, qui hanc epistolam
Willebno tribuunt, nempe Signiacensem , Carob-Locensem , Longi-Pontis et Fulcardi-Montis ;
ahos insuper invenimus idem attestantes , scibcet Flaviacensem , modo regise BibUotheca? ;
Tbuaneum nunc , Colbertina? ; et Ratisponensem Sancti-Emmerammi : in cjuibus omnibus

epistola hccc ita inscripta est : •< Dominiset fratribus H. Priori etc. W. sabbatum debcatum. »
Ubi vides Willebni nomcn primis tantum clemenlis expressnm , uti et Haimonis Prioris, qui
tunc CartusiaD Montis-Dei praêrat. Est autem Cartusia Montis-Dei in cUoecesi Remensi , sub
pra^fectura Mosomensi , ab Odone S. Remigii abbate fundata anno 1136, Gaufrido Priore
primo, cui Haimo istc anno 1144 successit : Haimoni vero tertio loco Gervasius , cujus sup-
presso noniine uientio est in Bernardi epistola 290, successorem sortitus quarto loco Simonem,
ut ex venerabih patre Francisco Ganerone obm accepinius. Ca^terum hanc epistolain ab ipsis
conditae Montis-Uei Cartusia^ initiis scriptam fuisse intclbgitur ex co, quod < novitatis nomine »
notantur primi ejus incola? ex num. 3.

Hanc epislolam Guillebuus an abbas scripserit, an ex abbate factus monacbus Signiacen-
4.
sis non ita exploratuui. Posteriori scntentia? iUud favet quod jam tum affectaB esset a?tatis,
,
,
cum istam epislolam scrlpsit. AccecUt quod eadem epistola sub nomine « Guillebni (ilara?-
» y aUis de Yita solitaria » laudata est ante annos fere quadringentos a quodaiu canouico regulai i
Sancti-Salvatoris apud Bononiam , nempe in Ubro ])riiuo Sermonuiu ad Eremitas, cap. 2.'3.
Quo de auctore in Itinere nostro Italico, pag. 197.

;{'J!) \l).MOMilO I.\ SEQUENTEM EPlSTOLAiM. 100
5. Ex lus lelellilur toiijectura ,* iilias haud iuipiobabilis, docti ejusclcia epistoiie trauslaloris,
(jui eaui Petro Celleusi tribui posse existiuiavit. JNaui pra'terquaui quod VVillelmi nouieii
cpistola' pra'lixuiu , et euumeratio Willeliiii opcrum iu pra-latioue , stiliqiu- diversitas contra-
riuiu eviucuiit ; certe auctor ipse iii eiideiii pra'fatione <> seiieiu » se « et delicientem » dicit.
Quod quideiu VVillelmo abbati conyenit , non Petro Cellensi , cpii vii ileiii sctatem agebat
Haimone Priort* , cui epistola in.scripta est , vixcpie tuui aniios tiijjinta attijjerat , ut probaie
promptu
esset in , si res ita exijjeret.
6. INulluiu erjjo dubium relinquitur, cpiiii Iia,'c epistola Willelmo abbati tanquain geuuino
auctori restituenda sit. Et cpiidcni in voteri codice Sancti-Tlieoderici propc Jlemos prima
biibetur iii recensione VV illclini operuin, iipud 3Iixrlotuui iii tonio 2 Metrop. Remens. pajj. 287,
in haic verba : « Reverendus pater Guillelmus abbas Sancti-Tlieoderici coinposuit iiiulta devota
•) opuscula, qnx luisit Iratribusde Monte-Dei , scilicet, de Solitaria vita, Speculuin et jEnigma
'• fidei , de Coutcuiiplando Deo, de Dignitate amoris, » etc.
7. Denique iu brevi ejus vitffi compendio quam ex ,

veteri membrana Radoiiensis monasterii
liabemus, eadem epistola cum aliis eideni auctori vindicatur. Mcmljrana} verba iuic referre
noii pi{^vbit. « Porro iiigenii sui ac studii monunicnta non contemnenda reliciuit, ex quibus
'• ea soluni notabo ,
qu» visu et iectione probavi. Vitam sancti Bernardi scribere aggrcssus
•' opus consummare non potuit lii)riini tainea uiium et ipsuni primum et non modica' : , ,
» quantitatis magistrum iêtrum Abaeiardum qui quaxiam ficiel non con-

, absoivit. Contra ,
» sona suis operibus inseruerat librum unuui edidit eloquio venustum fide catliolicuni , ,
» ratione nervosum. Fecit cpioquc duos liijcilos c[uorum unum, yEnigma fidei alleruni ; ;
,
» Specuium fidei nominavit in cpiii>us l)rcviter ct apertc quid sit credendum ostendit. Supcr
:
» Caiitica canticorum moraieiu expositionem composuit : cujus operis meminit in Vita sancli
» Rernardi. Est aiius ejusdem bber de Natura et dignitate aiiioris , cjuem secundum ipsius
» materiam Anti-]Niisonem possumus appellare. In eo enim veruiii instruit pliilosoplium cjui- ,
"busgradibus et modis possit et debeat in Dei diiectione proficerc. Libellum etiam unuiu
» direxit Fratribus Cartusia; babitantibus in Monte-Dei c[ui licet eis loc[uatur sjjeciabter, :
» cunctis tamen est conimodus iii Religione perlici cu[jientibus. De Pbysica, id est natura
» corporis et anima' brevem conipiiationem formavit ut c[uia se
, : ijisuni cognoscere fructus
>• est discendi pra?cipuus juxta illud quod de ccelo descendit r-nob: ,
ciajTov , simplices iectores
» ad aiic[uam vel inclioativam sui coj^nitlonem instrueret. Est et iibelius i[)sius , cui titulus est
» de Contemplando Deo : in quo sine duiiio propter sedificationein legentium de sua loquitur
' conteni|)latione bis verbis : » Et nonnunquam , Domine ,
quasi clausis oculis ad te iiianti
» niittis niilii iii os cordis, c[uod non iicet milii scire ([uid sit. Siqiorem c[ui[)pc sentio duicein ,
>• adeo confortantem , ut si pc rficeretur innie, niliil ultra qufererem. » Composuit et tractii-
» tuin iion parvuiii , cnjus est epigramma , Meditativae orationes, in quo non uiia utitur nia-
> teria , sed diversa disserit capituia; et in plerisque Deuiii ailoquens, pro[)riam, muitifor-
» mem discutit conscicntiam. In lioc opere apparet praecipue viri istius in Deum non ainor,
» sed ardor. Et revera, ut reor, quisquis iioc pie et sobrie ieget, quaiitmiiiibet reiigiosus et
" sciolus , in timore taineii Domini , in sui majori cognitione et minori icstimatione proticiet.
» Non dubito quii» alia cucHerit opuscula : sed pra?ter lia^c hactenus nulia potui reperire. »
8. Hactenus vctus mcmliiana , in cujus principio « Guillolmus apucl Lcodium ciaio genere
" natus, » fraticm iiabuisse [leriiibctui Simoiicm : cuiii c[uo Remos piolVctus, in abbati.i
Sancti-Nicasii , in c[ua « odor bouae opinionis » tunc erat , <« sacra; reiigionis iiabitum
siimpsit. Processu tcmporis Sinion fa» tus est aljbas Sancti-Nicolai de Rosco, ui)i cuni fratribus
'< diii et reiigiosc" piirliiissel ,
plciius dieriim et virtute coiisunimaliis beato liiie <|iiievi(. .\l
.. vcKi domiius VVillcliniis lu alib.ilciu Saiu ti-Tbcodciici , (jiii lociis mbi llcmciisi imiiiiuct.
SEQUKxMEM EPISTOLAM. iOi
401 ADMOMTIO IN
» assumptusest, » neinpe anno 1120, post annos sexdeciin factus monachus Signiacensis
860.
OidinisCisteiciensis, ut in Notis fusioribus ad Bemardi epistolam 85,
tom. 1 ,
col.
epistolain ad fratres de Moute-Dei sed etiam

9. Ex his omnibus apparet , non soluni ,
Contemplando Dco ac de Natura et Dijjnltate amoris qui «ernardo suppositi

tractatus de , ,
fuerunt, esse ipsiusmet Guillehni :cui proinde eos restituere, atque praedictce epistolaB hac in
editionesubjicere visuin est. Aha ejusdein Guillelmi opuscula , superius indicata , exstant in
toino 4 Bibliothecae Cisterciensis.

Nunc exhibenda est Epistola ad fratres de Monte-Dei, qua? veluti quoddam
absolutissima'
eodom genere excellunt tamctsi Joannes

xax monastica? exemplar censetur ab iis qui in vitae :
monet ut de hac mnteria nempe de

Gerson sermonc de Co na Doinini lectorem
in
« » , ,
unione perfectorum cum Deo, caute iegatur Bernardus ad fratres de Monte-Dei libro se-
«
vides, hanc epistokm in duos libros ahquando fuisse

distinctam.
.. cundo, » hic num. 62. Vh\
ADMONITIO D. MASSUET
IN SEQUENTEM EPISTOLAM
QUA GLJR.OM SELi AVTGOM MAJOillS CARTUSLE PRIORI V ASSERnUR.
1 De auctoie scquentis Epistola; seu Tractatus jain dudum coepit dubitari. Fuere qui Bei-
luudo tribueient sub ejus nomine laudarent ut Joannes Gersoii
et , , cancellarius Parisiensis ,
in Domini codemque tempore Joamies de Ragusio apud llenricum Canisuim

serinoue de Ccena ;
in tomo 3 Antiq. lect. pag. 240 et iis louge antiquior auctor qui de laude Cartusiensium
; ,
sciibebat ante annos quadringentos cujus opus manuscriptum exstat in (]artusia ]>ronlis-
,
Dei : cui senteutia.' codices scripti uon pauci suftVagantur, ut vctus codcx INIetensis Sancti-
ArnuKi et alius Montis-Dei
, in , quo abraso auctoris noinine subrogatum est Bernardi
, ,
nomen. Erroiis occasio fuit amanucnsium impcritia, qiii subjuiictum geuuiuis Beruaidi operi-
bus tiactatum hunc absque auctoiis nomiuc vidcutos Bernardi esse arbltrati ei piieGxo
, , , , ,
temere nomine adscripserunt aliisque postea fucum fecerunt. Sed errore detecto, tum ex dis-
, ,
simihtudiue stili , tuin ex eo (piod uihil cx co tractatu excerptum sit in Beiuardiuo scu in liltro
IToruin ex Bcruardo , tuiu denique aliis argumentis , omues pcuc iu AV illelmum scu Guillel-
muin, ex abbate Sancti-Theoderici prope Remos factum monachum Signiacensem consense- ,
runt. Unusa cxteris dissensit doctus ejusdem epistola> trauslator (lui eain Pctro Cellensi tri- ,
bui posse existimavit ; sed repuguantibus tuin stilo, tum maniiscriptis codicibus.
2. Et quidem dubitationein exprimere bona» mcmoria; Mabillouio visus est vctiis codex
satis
clarissimi viri Leouoiii Foy canouici Bcllovaceusis, aute auuos ciicitcr quadriugeutos scripliis,
in quo ista cpistola liauc pia^fcrt iu.s( riplioucm : « Incipit epislola ad Cai tusieuses, qiia; liccl
» intituletur uoiniue aljhatis (iiiillclmi , lauicu Brrnaixlo a plurilnis adscribitur. » Accessil
praTatio, c|uam prinius iiilc|;iHm , ul silii visiis esl, ad vcliislos ((jdiccs cdidil rclij;iosus ac
403 ADMONITIO IN SEQUEMEM EPISTOLAM. 40i
piiis vir BertraniUis Tissier in tomo ([uarto BibliotheciL' Cisterciensis ; in <iua auclor texit ca-
taloiiuni suoruni operuni , tiua." oninia \V illilnii Abhatis csse oxploratiun est. Eanidein episto-
lam sub noiniue Guillebui Clara'-Yallis de Vita solitaria laudavit ante annos ferc quathinjien-
tos quidani canoniius iO{;ularis Sancti-Salvatoris apud Bononiain , nonipe in hl>ro priino
Scrnioniini ad Ereinitas, cap. 23. Quo de auctore in Itinore Itahco Mabillonii pay. 197, ,
huic sententise suffragari postoa visi suut codices oinnes (piot(|uot vel auctoris noinon pra^fixnin
initio opistolai docurtatuin habont, hoc modo
W. ut Flaviaconsis modo ro^jia' Bibhotlieca^ , ,
Thuanous, nnnc Colbortina^ ot Katispononsis Sancti-Eiuineranimi in quibus oinnibus epi-

;
;
stola bffic ita inscripta est : « Dominis et fratribus H. Priori , otc. W. sabbatuni dolicatum :
»
vel int(Y>"'" pra'i'orunt , ut Si;;niacensis, Caroh-Locensis , Longi-Pontis ,

Fulcardi-Montis, et
alii a Tissorio laudati : vol denique ii etiam in quibus nomen ponitus expiinctuin est.
3. At cum in eam sententiam abiit MabiUonius, non viderat antiquissimum omnium et
optiina' notK codicoin Pontiniacensem, oleânter scriptuiu anno 1156, qucm porscrutando
ilUus monastorii l)ibUothocam , ad castigandam exoriiandamque novam editionem Gallia}
Clmstianje quse jam sub prelo est

,
rerum antiqiiarum indagitor
, feliciter invonit solhcitus
noster doinnus Edniundus Martene. Is quippe codex Guigonis Cartusia^ Prioris nomen non ,
decurtatuin sod integrum non uno pia^fort in loco.

, Nani ipso initio epistola? soii tractatus
h;ec lecuntur « Incipit proccmium in

: libro Guijjonis Prioris Cartnsia» ad H. Priorem de , ,
H. Guigo, sabl)atum deUcatnm. » Doinde

..]Monte-Doi. Doininis et iVatribiis H. Priori et
post pra^fationem « Incipit Uber ejusdom Guigonis. » Ac tandem in fiue

:
« Finis tertii et :
« ultimi libri Guigonis. » Eadem manu subnotatur annus quo codex sciiptns ost scilicet 1 156. ,
Neino voro sibi facilo persuasorit, paucis post vulgatam Epistolam ad fratres de Montc-Dei
paucioribus postGiiigonis ot AVillolini obitum annis , tam immaniter in auctoris nomine er-
essot alterius fotus ct (|uidom in eo monastorio in quo
rari potuisso , ut uni tribueretur qui ; ,
recens adliuc orat luemoria tum Willohni , qui Cisterciensium

disciplinam in alio Uaudprocul
dissito amploxus orat, tuiu ejus operum iudubitatoruin quorum laudem in exterum trans- ,
ferre noluissent Cistercienses.

4. codice Pontiniacensi apprime consentit alter ejusdom forme antiquitatis
Cum cujus ,
cUaracter annos mlnimum qiiingoutos reprsesentat , in Caroli-Locensi ordinis Cisterciensis mo-

nasterio asservatus. Ejus notitiam indofessis IMartenii nostri curis pariter debemus. Guigonis
quideni nomen in oo codice delere tontavit invida et imporita scioli cujuspiam recentioris
manus ut Bernardo tribueret; non ita tamen, ut sanuin adUuc ot integrum non appareal.
Sic eniin prfefert oporis titulus : « Incipit ])ioceniiuni in lil)ro Guigonis Prioris Cartusiensis ad
>.
H. Priorem do Monte-Dei. Dominis et fratribus H. Priori et H.
Guigo sabbatum dolica- ,
.. tum. » Et post prooeniium Incipit liber ejusdem Guigonis.

: » Tum
<» sequuntur tres libri
Poniiniacensi. Post primum logitur « Explicit libor 1 incipit Ubor 2. Post >.
in codice : :
ut
secundum ,
quidpiam oxaratum Uabebatur qiiod Uodio omnino doloium
ininio sed ejus ,
:
loco rt contissima manus addidit « Explicit opusculum ad fratios de Monte-Dei.

: Incipit
» libellus Anselmi aicUiepiscopi de Vera Boatitudine. »
opistola? seu tractatus do A ita

5. Huius utriusqne codicis aiictoritate Us oinnis de auctore
soUtaria ad fratres de Monte-Doi dirempta censeri debet nec orit puto doincops qiii tani ; , ,
Tnte;;rani coi to suo auctori sorvat

insi^nis opcris laude Gnigoncni Cartnsiannm fraudaio volit.
scriptorum codicum pars inaxima, qui Guigonom priinis nominis sui oloiiionlis »-xpriinunt lioc ,
qui ssrcuU undeciini mores tenont quani proclivis fuorit coinnnita-

modo W. Noruntquippo ,
tio Gu in W, et vicissiin ; adoo nt passim scriborotur ,

WiUoUniis iîo Gnillohiius , W ido pro
Guido, Wigo pro Guigo, ct vico versa. Hinc factiiin iit ciiin (|nid.iiii »'plst()lani ad fiatres i\c
Monto-Dei inter WilloUiii abbatis opera de.scriptarn (um nontiiio piimis dunlixal ,
oloinomi>;.
405 ADMOMTIO LN SEQUENTEM EPISTOLAM. 406
W. designato, uuo eodeuique iu codice reperisseut ; hac litteraruui initialiuui similitudiue

decepti , Willelmi ipsius fetum esse arbitrati , sub ejus uomine exscripserint ac laudarint
sicque erraudi ausam allis postiiiodum oLjeceiint.
6. Eraut tamen in ea epistola liaud pauca ,
qua? si attentius expensa fuisseut , spli Guigoni
seu Wi^ôni Cartusiae Priori , nou certe WilleLno alterius institUti monacho convenire iUico
deprehensa fuissent. Jam alj operis exordio , in ipso pioceuiio ,

scribit auctor se , ex quo
recesserat a Cartusianis qui ]\Ioutem-Dei cxcolebant , dc fratre Stephano ejusque sociis junio-
ribus fratribus, et novitlis venientibus ad novam illam domum , soUicitum semper fuisse. « Ex
•) quo, >j inquit , « recessi a vobis usque nunc ,
qualemcumque laljorem meum quotidianum
» statui dedicare, nou vobis ,
qui non indigetis, sed fratri Stcphano et sociis cjus fratribus
u junioribus , et novitiis venieutibus ad vos ,

quorum doctor Deus solus est : ut liabeant et
» legant , si forte ibi aUquid invenerint utile sibi ad solatium sohtudinis suae ,
» etc. At prorsus
incertum an WiUehuus uovos iUos ]Montis-Dei incolas vel unquam vidcrit ,
qui paulo post con-
ditum Siguiacense mouasterium eosecessit, anno 1134 ut iu sexto Anualium Ordinis S. , lie-
uedicti tomo demonstrabitur quo quidcm anno fundamenta Cartusia? Montis-Dei tum : pri-
mum Odone abbate Sancti-Remigii Remensis. Quamvis enim biennio ante,
jactasunt, agente
instigante Hugone Gratiauopolitano episcopo consiUum iniisset Odo de contruenda in cUceccsi ,
Remensi Cartusianorum domo id tamen exsecutioni mandare non potuit ante aunum 113-1 ,
;
quo e conciUo Pisano revcrsus accitam e majori Cartusia soUtariorum coloniam, sibi a Gui-
,
gone Priorc missam ipse deduxit ad Montem-Dei tunc dictum Montem Bosonis in finibus
, , ,
Remorum duobus ab urbe Mosomo leucis, ad amnem Barum eique fundum recUtusque
, ,
sufficientes ad aecUficandum monasterium concessit. Ha.^c c|ua; nunc strictim attingimus fusius ,
expUcabuntur in dicto AnnaUum tomo. Sed satis liinc patet , GuiUehnum vix ante secessum
suum primos illos Montis-Dei incolas videre potuisse ,
qui uecduiu forte eo tunc pcrveneraiit :
cum maxime totus in secessum suum intentus ,

gravibuscjue paulo post tentatiouibus vexatus,
ut refert Vitse auctor, omnes in se unum curas convertere debuit, iu extcrosvix potuit. Sed
nec uspiam lcgimus, eum, postquam inter Signiacenscs nomcn profcssus cst pedem inde ,
retulissc , ut Carlusianos Montis-Dei inviseiet.

7. Si vero Guigoni inajoiis Cartusiaj Priori dictam epistolam , ut par est, asseramus , nuUa
prorsus difficukas est, omniaque pcrfectc c[uadrant. Pius magistcr est ,
qui postquam ab lis
quos a se dimisit discipuUs recessit , de eorum scmper saUite soUicitus suuiu qualemcumciue
laborem quotidianum eis dedicare statuit , ut sanctioribus monitis atque hortationibus solitu-
dinis taedia relevet ,
juniorescjue tel in proposito confirmet , vel ad profcssionem monasticaiu
accendat. Hinc de subUmitate eorum professionis disserit , virtutes Cartusianis proprias cxpli-
cat, prsecepta ,
quse tironibus conveniant tempus agendum sit
, dat; ciua ratione in ceHa
docet ; lectionum sanctarum , orationumcorporaUum excrcitiorum cibi somni
, , , , laboris
jnanuum, etc. modurn tradit. Eaque ratione scribit,quse Cartusianum ad ejusdem instituti
discipulos scribentem manifeste sapiat ac dcmonstret. Ea propter pUu-aU sa?pe modo loquitur,
ut iisdem legibus astrictum se probet. « Hoc omnibus modis agat et labor et otium nostrum » ,
ait,Ub. 1 , cap. 8, « ut nuuquam simus otiosi et hoc semper sit negotium nostrum, ut
:
» perfecte consummetur in nobis, quod dicit Aposlolus , etc. » Et cap. 10, de soUtarioium
in ccUa officiis et exercitiis agens : « Vigiliis nostris, » incjuit, « iu quibus mcdia nocte sur-
" gimus ad confitendum nomini Domini , confessionis ejusdem ordineni contexens proplicta :
>• In (tic, inquit, tiihulntinnis mece Drtim cx(/ui.uvi, nuinihtt.s mci.s noctc contra euin, ct non sum
'> (lcrcptiis '. Istis enim horis potissimum coram Dco debenuis nosmctipsos conslituerc quasi
'
r.sal. l.AXvr ,
,'{.
407 AUMOMTIO IIN SEQUKMKM KPISTOLAM. 'i()8
' laiie atl liKiciu ,

» ck. Capite sequeiili , cibi inocluiii piivsciihens : <« De condiiuentis vero
» sulliciat, obsecio , iil coinestibiles liaut cibi nostri , nou etiaiu concupiscibiles , vel delectabi-
» les. » Et cap. 13, solitaiios Apostoli veibis exbortaus, ut cuiu sileutio operantes panein
suuni inanducent', addit : » Vescauiur saltein secuuduin pocnain Atl;e paue iiostro , si nou
" possuiuus in sudore viillus iiostri, iu dolore cordis uostri ; in lacryinis doloris , si non possu-
" inus in sudore laboris. Majjnam bauc jacturain prolessionis nostne suppleat pietas ,
ac devotio
» conscieiitia' buiniHs. » JNiliil clarius iis verbis, « proressionis nostiie ,
•> quibusCartusianoruin
iustitutuiu aperte desijjnat , <pioruiu patres , antiqui ilb ercinila' et Tlieljaiilen iiuolentes, ut
initio capitis explicat , laborabant inanibus suis , et de labore suo pauperes pa.scebaut. Patres,
inquaiu, suos vocat non Bernarduin non liasiliuin aut aliuiu queiuvis
, non IJenedictuni , ,
caniubiaicbaiu .sed eos qui « in .^^j^jyplo et Tbebaida, saucta; bujus vitse ardentissiini a^nuila-
,
» tores, in solitudinibus dejjentcs.... ipsi sibi cellas {cdificabant iuquibus tccti tantuniniodo ,
»et ciicuiusepti a turbine et a pluvia tutabautur , in quibus ereinitica? frugalitatis deliciis
>' artkieutes, locupletabant inultos ipsi egentes. » En iyitiir ereinitain , ereinitas alloquen-
teiu ,
palruin suoruin eremilaruiu iii yEjjypti et Tbebaidis solitudinibus et vilibus casulis
degentium aMuuIatorem ; Guijônem |)ioinde Cartusiauum, nou certe V\ illelmum abbatein

cui ba?c minime conveniunt.
8. Sed si cui dubiuin adbuc superesset, eximeret prorsus quod scribit auctor ejusdem libri,
cap. 12. Cum enim accepisset jcdificari a novis illis Montis-Dei Cartusianis paulo suinptuo-
siores, quam decebat, eorumque iustituti leges ferebant, cellas, nihil nou agit ut eos a pro-
posito deliortetur, et ad pristinam patrum suorum simplicitatem ac paupertatem revocet.

" Jaiu, » inquit, « subintravit de srre alicno sumptuosa, et, quantum pudor vix sinit am- ,
» bitiosa ceUarum a'dificatio et abjecta sancta simpbcitate et rusticitate... quasi religiosas

:
» quasdam nobis creamus babitatiouum boncstales; in quilnis tantum compassum est anima-
' libus, ut pene omncs in boc elfecti simus animalcs. Diinissam enim vobis a patribus nostris
» jure bxreditario formam paupertatis, et Sanctai simplicitatis speciem, veruni decorem doinus
» Dei alienantes a nobis et a cellis nostris, per numus artificum exquisitorum cellas nou tam
,
» eremiticas, quam aiomaticas «dificamus nobis, siiigulas m titulo ceutuin sobdorum, concu-
» piscentias oculoium nostroruiu de elcemosynis pauperum. Amputa Domine oppiobrium , ,
» centum solidorum a cellis pauperum tuorum. Cur nou polius centum denariorum ? cur iion
» potius nidlorum? cur non potius giatis filii gratiae ipsi ajcbficant? » lu iis verbis neino nou
dcprebendat, non Guillclmum, non Bernardum, aut alium quemvis mouachum cffuobiticam
vitam aMentem, qulbus celk' sinjjubires, multo minus eiemitica^, tunc tcmporis nondum erant,
scil eremitam
ut qui oinnes iu communi dormitoiio, necdum iu cellas diviso, dormicbant :
Cartusiauum, eremitarum patrein geueraleiu, qui doleat, fdios suos jam ab avita eiemitica
simplicitate degeneres, a.'dificare sibi curare cellas, non quales ereinitas decebat, sed super-
biores quam ferebant eiemitarum instituta, qui bumiles casas, majorum exemplo, ipsi sibi
ledificare debebant. Hinc addit : « Ergo, obsecro, in peregrinatione liujus saeculi ,
in militia bac
» super terraiu , icdificemus iiobis, non doinos ad babitandum , sed taberiiacula atl deseien-
..
duin.... Numquid uon facile est solitario, et sutllciens natura', et utile conscientia?, ipsi sibi
» cellainde viigis contexere, de luto plasmare, undecuiuque opeiire, et decentissime inliabi-

» tare? Et quid amplius est retpiiicndum ?.... Obsecro cijjo, ut maneant cclla- ilUc dcbcatioies
» sicut facta: sunt, setl non numerus carum sinlipic in valcludinaiia lialribus aiiiina-
crcscat ;
.. libus et iufirmioiibus, donec couvalescant.... Maneant in exemplum poslciis nostris, quia

.
tales liabuistis ct spicvistis. » Qiio jure, qua^so, Uillclmiis piccepta ba-c alicuis, quoriim
' )l lluss. Jll, 1'^

lOi) ADMOMTIO m SEQUEINTEIM EPISTOLAM. 410
ciira niliil atl eum attiiiebat, dedisset .'

Quid in Cartusiauoruui diseiplinani se interposuissol .^
Quid de eoruni nioribus, qui sibi subditi non erant reforniandis sateglsset ? A propriis supe-
,
rioribus regebantur, ad quos emendare pertinebat, quid contra ordinis discipbnam peccatum
esset. Tum demum concludit auctor, conuniuiiinn patrimi, id est anti(iuorum eremitaruni
exempla suis in inemoriam revocans, initio capitis sequentls : '< \ os- autem qui splrituales
» estis, sicut Hebraei, id est transeuntes, non babentes bic civitatem nianentem, sed futuram
» inquirentes; a^dificate vobis, sicut coepistis, casulas in qulbus babitetis. In casulis enim babi-
» taverunt patres nostri. » Qui patres? « Patres nostri, » addit, " in /Egypto et Tbebaida ,
» sanctissima; bujus vitae ardenlissimi aemulatores, in solitudinibus degentes.... ipsi ccllas

» fabricabant sibi, in quibus tecti et circumsepti a turbine et a pluvia tutabantur, in quibus
» eremiticae frugaUtatis deUciis affluentes, locupUâbant muitos ipsi egentes'. » Quibus verbis
institutum suum satis prodit auctor, al) GuiiUÛni instituto omnino aUenum, fjui nec eremita-
lum more vivebat, nec in ceUa separata degebat.
9. Hactenus dicta sufficiunt ad asserendam Guigoni Priori Cartusia? epistoUam ad fratres do
Monte-Dei, restituendumque suo auctori nobile opus , cujus Uiudc eum defraudaverat ama-
nuensium imperitia. Tria duntaxat objici, cum aUqua verisimiUtudine, possent, quse nc
incautos decipiant, breviter expendemus. Prinuim , idque pra^cipuum , repctitur ex pra^fation»;
quam primus integram , ut sibi visus est , edidit Bertrandus Tissier., tomo quarto BibUotUeca!
Cisterciensis, in c[ua auctor enumerat aUa opera ab se edita quae omnia WiUcUni al)batis esse :
constat. Si quidem secjue constaret totam eam praefationem qualem exhibuit Tisscrius, unius ,
et ejusdem auctoris Uaud facile solveretur ca diflicuitas sed tantum abest id constet, ut
esse , :
potius evidenter appareat, eam partem, qua prsefationem auxit Tisserius, merunj assumentuni
esse, scribarum'vitio perperam additum. Cum enim, ut cUximus, in uno eodemque codicc
epistolam ad fratres de ]Monte-Dci cum gcnuinis WillcUni abbalis operibus descriptam re-
perissent;onmia unius ejusdemque auctoris esse arbitrati, communem onmibus przefationcm
temere prxmiserunt male concinnatam tum ex eaquam Guigo epistolne sure, tum ex ea quam
,
WiUeUnus initio lucubrationum suarum pra>mittendam scripserat. Errandi ansam prjebuit

quod in sua scribit Guigo, se fratribus suis arbitratum fuisse dedicandum, quod fccit ad sola-
tiuna eoruni qui prae reUgiosiori conscientia iis omnibus conturbabantur, quae fidei vel mini-
mum repugnare videbantur : quasi allud quoddam opus csset, al) epistola divcrsum ; cuni
tamen quae Ubro secundo lam accurate de anima ejusque facultatibus et actibus, etc. disserit,
ad eximendos e rudiorum illorum fratrum animis scrupulos scripta videantur. Ea vero esse
opuscula, quae scripsit WîUebnus, alteruin sub nomine Spcculi fidci, aUerum sub titulo
/Enigmatis fidei perperam existimantes scribffi qua3 de utroque praelatus liic fucrat, statim
, ;
niale consuerunt cum Guigonis verbis , iisque non nihil adulteratis. Et ne ipsi temere
conjectare videamur, conjecturae nostrai vcritatem probant omnes pcne, quotqnot exstant cum
scripti tum editi codices, in quibus desideratur ilUid
, assumentum quod hic exUibemus.
" Dividitur autem iUud opuscuhun in duos Ubellos quorum primum, quia planus e( :
» faciUs, Speculum fidci akerum vero, quia ratlones et formain fidei secundum dicta et sen-
;
» sum catUoUcorum Patrum sumniatim conlinere videtur, et est alicjuantulum obscurior

» vocare statui plus in iiujusmodi studio fugiens otiositatem ininiicam anima*
./^'^niglna fidei ;
» (quip])e ciuem senium et aegritudo a conununi Udjore, jam non (luideni ut cmcritum scd
» ut pigrum et inutileni relaxat), quam caterormn eruditioni insislcns, qua^ rcvera non csl
» speciosa in ore peccatoris ; et iUos tantummodo decet, qui quod diccndo plantanl, viventlo
» confnmant. In primo quo accederc debeat ; in se( undo, (|ua etiam cautela incedcre, rudis
l.il). I, cjip. I.!, II. .1«.

II AUMONITIO IJS SKQUFNTKM KPISTOLAM. 412
tlotetur audiloi-. iNaiu lioc «[uoquc oiiliiu' Doiiiiiiiis acl ilisripulos dieil : Et ([no rî> vadu
scitis, ft vidin scitis '. Liulc t't juoplifta : Di\'il(iv , iiiquit, snlnlis sdpiciitia ct scicntia ^ Nam
etiaui iu Psaliuo piiiiiuiu dics dici ciuctnt vcibum ; postea vcro iio.r nocti indicat scicntiuin ^.
» Suut pianorea et alia opuscula uostra. Trattatus duo ;

priiuus , de Coutemplando
Deo; alter, de Natura et diûitate auioris : libellus de Sacraiiieuto altaiis : Meditatioiies
Novitiis ad oianduiu lonuandis spiritibus uou us«iuequaque iuutilcs : et sujêr Cautica can-
ticoruiu usque ad llliiiu lociuii , Patdulain cuni jjci liaiisisscin cus, invcni quciii diligit uninia
Naiu contra Petruui Altaelarduui, qui pra>dictuiii opus ne

incii. perlicereiu eflecit : iieque
eniui integruiu uiihi lore arbitrabar tam delicato iiitus vacare otio, ipso loris fines fidei
nostra) uudato, ut dicitur, ^ladio taiu crudeliter ilepopulaute : contra i])suiu, inquaiii, quod
scripsi , ([uia ile lonlibus sanctoruiu Patrum liausi quod dixi, quemadmodum iu Epistolain
ad Romanos et in ca?teris niliil omuino, aut uou

de quibus infra dicturus sum , in quibus aut
multuin de nico dixi ; nielius est,nomine nostro inter anonyma
si ita placuerit, ut suppicsso
relinquanlur, quam, ut praedixi, <]uai non pcperi congregare videar. Excerpsi enim cx ,
libris saucti Ambrosii quidquid in cis disseruit super Cantica canticorum opus grande et ,
inclytum. Slmlliter ct ex beati Gregorii, sed diffusius quaiii lieda fccerit. Nam idem Beda ,
ut uostis, ultimuiu iu ca^teris libris suis, banc ipsam cxceptionem coustituit. Sententias de
fide quas de beati maxime Augustini bbris extraxi
,
si vultis transcribere fortes nimirum , ,
et graves sunt, cum su]:)radicto opusculo, quod yl'>uigma fidei intitulari placuit magis con- ,
grmmt. Est ctiam aliud opusculum nostrum de Natura auima;, scriptuin sub nomine Joan-
nis ad Tbeopbilum cui ut de toto bomiue '(quasi enini congruere videbatur) aliquid per-
:
stringerem, prsmisi etiaiu de natura corporis lioc est eorum qui corporlbus medentur ,
illud auteiu de eorum qui curandis aniiuabus invigilant, libris decerpens. Itaque legite
omnia, et si non primi , tamen, si ita videtur, vel ultimi : ne si iu eorum manus devenerint,
qui nihil ipsi facientes ahorum oinnia rodunt; cgo quoque, utiôte senex et deficiens, sicut
de Isaac legitur ** ; deficiens, inquaiu, uon gressu, sed sensu, illaisus non iiossim eftugere.
Denique mehus arbitror, si inutilia rejieriantur, ut ea amicorum non tam judicio, quam
consilio uUor ignis absumat, quaiu ut in ea livor irruens iletractorum offendat. In pace enim
vocavit nos Deus, et providenda suut bona nou sohuu coram ipso, sed etiam coram homini-
bus : ut, si fieri potest, quod ex nobis est, cuin omnibus pacem habeamus -^. Hoc enim
suminopere monet idem Apostolus judicandum, ne ponamus offeudicuhun fratri vel scan-
dahuu Quanquam si quis fratcrno auiiuo legerit, etsi nuliam cousolationem ex eis vel
^*.
aedificatiouem accipiat, nihil tamen in eis unde scandalizari vel stomachari , vehit contra
praesumiJtorem , debeat, reperturus cst. Et ut de adificatioue taceam ; (jui aiuicus est
sustinebit et in hoc, si qua est, insipientiam lueam ; nec siuistro oculo interpietabitur
simphcitatcin meam : tum maximc propter causam quam superius dixi ,
quia scihcet
forensium prorsus iguarus 0]ieruni , et uon solum ECtate, sed iusu]>er iufirmitate jam fra-
ctus, nisi sub hujus studii ])atrociuio , otiositatis, (juae teste Scriptura inulta niala doctif^
nuUatenus effugere dominium valuissem. » Deest t]ui])pe iu omuibus quae hactenus ante
Tisserium prodierunt editionibus; deest in autiquissimis oiuniuiu et auctori fVrme cosevis
codicibus Poutiuiaceusi et Caroli-Loceusi ; in IMcteusi etiaiu Sancti-Aruulfi ; in antiqua
versione gallica ejusdem operis, ante annos quadringeUtos facta, (JUK in Cartiisia 31outis-
Dei hacteuus asservatur; deest uuo verbo iu omnibus fere mauuscriptis, uuum si excipiamus
codicem Siguiacensem, quo piaesertim usus est Tisserius naiu aliuiu iii quo occurrat non :
'
.Toan. XIV, 4. — ' Isai. xx.xiii , 0. ' Psal. xvm , .j. — i Ci,\\. xxvn , 1 .
— ^ Rom. xn , I 7, 18. -** Id. xiv. - •
7 Iv cii. .xxxiii, 29.

4i;} AD-MOiMTlU IN SEQUE.NTK.M EPISTOLAM. 414
aovimiis. isto Signiacensi codice

Seil et iii queni diligenter expendit pro more suo , ,
Martenius noster, ipsum se ultro prodit adulterinum additamentum a recentiori quopiam

sciolo factuin. Nam neque eadem manu neque adeo antiqua sed annis niininmm , ,
centum posttriori scriptum est idqne in cliarta breviori nec ejusdem formae cum
, ,
reliquo codice. Quod pra^posterc factum a x-ecentiori illo sciolo nemo non videt, ut Willelmo
assereret epistolam quam obscurius, pro votis, imo nullatenus adscribebat ei codex ille. Ilanc
,
siquidem epi{;raphen initio pia?fert : « In hoc volumine continentur quafdam opuscula donmi
.) Willebni, abl)atis Sancti-Tlieodorici, postea monachi Signiacensis. » Tum apparet in capite
epistolse ad fratres de ]Monte-Dei , cum hoc initio : << Dominis et fratribus II. priori , etc. W.
» sabbatum dehcatum. » Etin fine hbri secundi « Fmit opuscuhun domini W. ad fratres de :
» Monte-Dei. » Sequitur hbclhis qui incipit, « Notandum, duas esse bealitudines, » etc. qui
csttertius Guigonis hber ad fratres de Monte-Dei tametsi in jnargine codicis akera recentiori :
manu scriptum Sermo donnii Ansehni. » Ilic vidcs decurtatum auctoris nomen primis
sit, «
duntaxat litteris exliiberi, non ita vero Willehni, quod sequentibus opuscuhs integrum praefi-
gitur. « Liber Willehni nionachi Signiacensis, qui vocatur Speculum fidei. Excerpta ex mcdi-
» donmi Willelmi. Liber doniui AVillthui qui dicitur jEnigma fidei. Exposilio
tationibus ,
» domni Wiliehui super Cantica. » Yel ex hoc specimine luculenter patct quod diximus, decur-
tatum Wigonis nomen ejusque epistolam cum genuinis Willelmi operibus permixtam
,
offendiculum fuisse ad quod incauti amanuenses impegere.

10. Nec hic omittendum quod in altero Caroh-Locensis monasterii codice annorum circiter ,
cfuingentorum ab eo qui superius laudatus est diverso, occurrat epistola ad fratrcs de Monte-
,
Dei sub nomine sancti Bernardi, sed absque ulla pra?fatione hber vero tertius eadem manu
, :
Anselmo archicpiscopo tribuitur. Ipsa porro pra^fatio cum suo additamento qualem edidit , ,
Tisserlus, et post eum Mabillonius, epistola^ postponitur, cum hac epigraphe : « Incipit pro-
» logus libellorum sequentium domni Willehni missus ad fratres de lAlonte-Dei. Dominis ac
» fratribus II. Priori » et « H. frater W. » Deinde sequuntur hbehi chio Willelmi abbatis ,
nempe Spccuhim fidei, Adco constitit hbrario lotam cam prfffationein Tisse-
.Enigma fidei.
rianam epistolae ejusque auctoris instituto noa convenire, ut cum forte totam rcperisset in
iodice quem exscribcbat nec tamen spuriam partem a genuina discernere valeret in ahud
, ,
extremum lapsus mahierit integram, indubitatis Willelmi operibus, ad qua? ex partc quadra-
l)at ,
quam cpistolae pra^mittere.
11. Objici etiam posset codex monasterii Sancti-Theoderici prope Remos, quem vidit Mar-
quo recensentur opera Guillelmi abbatis, atque inter ea, opuscula qua? misit adfratres
iotus, in
de Monte-Dci de Yita solitaria. Sed codex recens est cnjus charactcr, ju(hcc IMartcnio vix , ,
trecentos refert annos ; nec proinde tantae auctoritatis , ut Pontiniacensis et Caroh-Locensis

codicum antiquiorum fidem elevare valeat. Idcm judicivun fcrenduu) de Yita cjusdcm Guillclmi
in codice Radolieasi in qua ei tribuitur cpistola ad fratres de Montc-Dci scd ab auctore noa
, ;
aequali , imo longe postcriori.

12. Tertia demum diflicukas exoritur ex serie Prioruai de Moatc-Dci, quam contcxnit vcne-
labihs Pater Franciscus Gagncronius , cjusdem Cartusitc moaaclius. Priauim is coastituit
Pi'iorem Gaufridum cui successisse putat Ilaiinoacm , cui iascripta cst cpistola; Ilaimoni
Gervasium etc. Porro cum Guigo anno 1137 obicrlt hanc cpistolam scribcre aon potuit
, ,
Haimoai qui Prior factus est aaao dnataxat 1 1-14. Sed codem incommodo, si quod sit, labo-
,
rabit vulgata sententia ,

quaj Willelmo abbati cpistolam adscribit. Ex ipsa quippe lcctione
capitis duodecimi libri primi liquido patct, scriptam csse ipsis Cartusiaj Montis-Dei primordiis,
tum cum Cartusiani illi , haud satis memorcs cxemplaris quod viderant in monte Majoris
Cartusiae , ad quem apcrtc alludit auctor, a^chficari sibi curabant cellas paulo sumptuosion s ,
il . AmiOMTTO IN SEQURINTKM KPISTOLAiM. iK;
(|iiaiii rfichal ('ii'iiu(Ka simplinlas. Sciipla iuoiiidf liiil aiiiio ciiiiriM 113.'); teih' aiitc oii-
iMiiii 1137, quo «laUiiu ltY,iiiiiis iiistriiiiic-iiliiiii Otlonis aliltalis Saiu li-Kc>iiii('ii , iu quo st* uoii
luodo luutlassc ot ilotasse Cartiisiaiu Montis-Dei , sed etiam construxissc dicit , « coenobiuin , »
iuniiit, "... iii loco, (iiii iiuiic ]Moiis-l)ci nuiicupatur... coustruxiiiius... Pra*dictuui cceuobiuiu,
>• et tjuititiuid ccclcsia uostia iii pi;cciuctu cjiisdciu ctcuobii... possidct... jj;ratautcr ct aboinni
» censu et exactione bberuin dediinus. » Jaiu i{;itur coustructuni erat absokitunique coenobiuiu ,
cuiu cellis pro monacboruiu numcro suHicientibus : (|UO tamcu aiiiio uouduiu Prior erat
riaiiuo, si tjua' (lajjucrouii cataloj^;o lidcs. Is tiiiitlcm Prioris illius iiiilia cum aiuio 1144 colli-
j;at , sed nulluin bujusce sentcntiae suk> ailert arguiueutuiu ; nec ulium in Cartiisia Montis-Dci
exstat luouumcutuiu , ipsis fatentibus Cartusiauis a Marlcuio iutcrro{;atis, tpio fulciri possit. Iii
iNccrolojjio cjustlciu iiiouastcrii , ab auiiis circitcr cculuiii tluutaxat sciipto, Gaufritlus priinus
Prior dicitur. Yerum prsctPiquain quod rccentis atieo codicis sublesta est auctoritas, Gaufridus
paiicis lucusibus pi.-cesse potuit , cique e vivis crepto Haimo statim subrogari. Certe codex
Poutiuiaccusis, auuo 1 150 scriptus , lioc est paucis post Guifjonis oljituiu aunis, Guijjonis ipsius
et Haimouis noinen iutegvum pra?ferens , longe praeponderarc dcbct Gagucrouii scutentia>
«|uaiu niillis argumcutismunirc potuit.
1,3, jMaucat crgo suo Guigoui Priori majoris Cartusiae quinto asserta ac restituâ epistola atl
fratrcs de IMonte-Dei. Porro cuin Scripta fuerit tum cum aidificaretur Cartusia Montis-Dei , ut
diximus., ct autc Guigouis mortcm ,
qua? contigit auuo 1137, scribi dcbuit auno circiler 1135
aut scqucuti. Eaiu vcio liic cdiiuus, qualem exlubeut mauuscripti codices, tres iu libros clivisam,
ctad Pontiniacensem potissimum accurate rccognitam et emendatam. Tcrtius liber publicam

iuccm nondum vidit, tametsi reperiatur in cotbce etiam Siguiaccnsi. Scd facto praefationi me-
morato assumeuto, cuiu uou nemo in eo legisset , opusculum iu duos bbellos, iis
divicb iliud
verbis in transversum actus, existiniavit Guigonis opusculum duobus libris concludi. Hinc
post finem libri secundi aiia mann ct aiio atramcnto tcmere scriptum ie{;itur in exiguo illo
spatio tjuod iutcr secuutlum et tertium librum iutcrjacet ,

<< Finit opusculum doinui W. ad
» fratres de Monte-Dei : » et ad marginem bbri tertii , « Sermo domni Ansebni ; » qui tamen
nctjue genium, nequc stiium Ansclmi sapit , ncque inter cjus opera rccensitus a quoquam fuit.
lutlecpic facluiu ut codices deinde atl Signiaccnsem exarati , tertium libruiu, tanquam alterius
auctoris ,
prsetermiserint. Palam tamen fiet sobrio cuivis, tum ex citatis supcrius manuscriptis,
tum ex ipsa liljri lectione , ejus cum prseccdenti coiiaesioue , contextus serie , ac stiio , unius
tijusdemtiue auctoris essc.
Quamvis ea epistola veluli quoddam absolutissiinum monastica; vita; exemplar censeatur
14.
ab iis, qui in eodem geuere vita* exceilunt monct tamen icctorem Joaimcs Gersou in sermone ;
de Cteua Domiui « ut de liac materia » ucmpc tle uuionc perfectorum cum Deo « caute
, , ,
» legatur Bernardus ad fratrcs de Monte-Dci, libro secundo, » bic cap. 3, n. 16 iibi vides : ,
lianc epistoiam tum in duos .saltem libros di.stiuctam legi.

GUIGONIS
PRIORIS QUINTI MAJORIS CARTUSI7E
EPISTOLA SEU TRACTATUS

AD FRATRES DE MONTE-DEI.
PRÎATIO.
Charissimis fratribus et cloniinis, H.vimoxi Priori

"'"
2.Deinde vobis etiam arbilratus sum dedi-
et caeteris, Grico, sabbatum delicatuni. A candum'' quod in consolationem suam et in ,
adjutorium fidei facere me compulit fiatrum

1. Peneimpudenter, et plus quam decebat, os quorumdam plus anxia qiiam periculosa neces-
iueura patet ad vos, charissimi fratrcs in Chri- sitas; quorum tristitia plurimuiii mihi solet fa-
sto : non possum tacere, Deus scit. Ignoscite cere gaudium, nisi quod eos contristatos viderc
quia cor meum dilatatum est. Dilatamini et vos, non possum. Prae magnitudine quippe non so-
obsecro, in visceribus vestris, et capite nos; quia lum fidei, sed etiam amoris, exosum adeo ha-
totus vester sum in eo, in cujus visceribus in- bent quidquid videtur esse contra fideni ut si ,
vicem cupimus nos. Ideo ex quo recessi a vobis vel ad modicum, seu ex spiritu blasphemiae,
usque nunc qualemcumque laborem meum seu ex ipso sensu carnis fuerint super hoc
,
,
quotidianum statui dedicare , non vobis , qui -

attentati vel pulsati, quasi ex solo auditu, vel
non indigetis, sed fratri Stephano et sociis ejus attactu laesam omnino in semetipsis aestiment
fratribus junioribus, et novitiis venientibus ad B conscientiae puritatem'', et raiserabiliter de-
vos ,
quorum doctor Deus solus est : ut habeant fleant semetipsos, quasi reprobos circa fidein.
et legant, si forte ibi ahquid invenerint utile sibi Quibus et contingit a saeculi tenebris ad purio-
ad solatium soUtudinis suae , et sancti propositi ris vitae exercitia venientibus, quod contingere
incitamentum. Offero quod possuni , bonam vo- solet repente prodeuntibus ad lucem a diutinis
luntatem ; ipsamque a vobis repeto cum fructi- tenebris; ut sicut in illis lux ipsa, qua caetera
bus suis. David saltando placuit Deo ' , non videnda sunt, primo irruens, infirmis oculis fit
propter saltiim , sed propter affectum. Simili- molesta sic et isti ad primum fidei himen
:
ter et mulier quae unxit pedes Domini , laudata caecutiant, nec insolitos novae lucis radios pos-
est a Christo ,non quia unxit , sed quia ama- sint sustinere, donec ipso lucis amore assue-
vit* : et quia quod liabuit hoc ferit, in ro justi- scaiit.
ficata est.
'
lIReg. VI, 14-23. — ' I.uc. vii , 37-48.
^ F.dili addiint , o(ii((f qiiofic/am opnu-ii/iim. Ali
14
ii;) Gl IGONIS CARTUSIENSIS 420
LIBER PRIMUS.
CAPUT I. hiijus inundi, ct rcvclasti ea pmvuUs\ Nolite

A ergo tinicrc, pusillus grcx , Dominus, sed
ait
Congralulalio iK- iimovalioiu- ierNOiis aiiliqine religionis. omnino confidite, cpiia complacuit Dco Patri
dare vnbis rcgnum '.
1. Fiatribus tleMonte-Dei, orientale lumen, 2. Videte, fratres mei, videte vocationem

ft antiquuni illum in religione TEgyptium fervo- vestram. Lbi sapiens inter vos ? ubi scriba? ubi
rem tenebris occiduis et Gallicanis frigoribus conquisitor hujus saecuh^? Nam etsi sunt ahqui
inferentibus, vitae scilicet solitariae exemplar, sapientes inter vos, per simphces tamen sapien-
et coelcstis forniani conversationis, occurrere et tes aggregavit ,
qui reges ohm et philosophos
concurrere anima nicaexsultat in gaudio sancti mundi hiijus per piscatores sibi subjecit. Sinite
Spiritus, et risu cordis in fervore pietatis, et in ergo, sinite sapientes hujussaecuh, de spiritu
omni obsequio devotae vohmtatis. Quidni? et- hujus mundi tumentes, aUa sapientes, et terram
enim epulari in Domino et gandere oportet, qiiia hngentes, sapienter descendere in infernum.
christianae devotionis ac rehgionis speciosissima B Vos autem , dum foditur peccatori fuvea, sicut
porlio, quae coelos propinquins tangere videba- coepistis, stuUi facti propter Deum ,
per stuUuni
iur, mortua erat, et revixit; perierat de mun- Dei ,
quod sapientius est omnibus hominibus ,
do, et irlventa est. Auditu auris audieramus Christo duce humilem apprehendite disciph-
nec credebamus : legebamus in hbris, et mira- nam ascendendi in ca'lum. Vestra namque sim-
bamur de antiqua vitae sohtariae gloria, et ma- jam muUos provocat ad aenndationem
phcitas :
gna in ea gratia Dei ; cum subito invenimus vestra sufficientissima et aUissima paupertas jam
eam in campis silvae, in monte Dei, in monte muUorum confundit cupiditatem : vestrum se-
pingui : ubi jam de ea pinguescunt speciosa de- cretum jam earum rerum quie tumuUum fa-
exsuUatione colles accinguntur. Ibi enini
serti, et ciunt, vel facere videntur, pluribus incutit lior-
etiam per vos offert se omnibus, et in vobis se rorem. Si qua ergo consolatio in Christo, si
demonstrat, et ignota hactenus innotescit in quod solatium charitatis, si qua societas spiri-
paucis simphcibus , ipso eam vobis ^ ingerente tus, si qua viscera misericordiae, implete gau-
qui in paucis simphcibus totum olim sibi mun- C dium non meum tantunmiodo, sed omnium
dum subjecit, ipso mundt) mirante. Licet enim (hhgentium nomen Domini ut in varietate ve- :
magna et divina pKine fuerint miracuh» quae , stitus deaurati de auro sapientiae Dei reginae
Dominus gcssit in terris hoc tamen unum su- ; assistentis a dextris sponsi, vestro studio , ve-
per omnia aha enituit, et caetera cuncta ihu- stra instantia, ad Dei gloriam , et magnam co-
quod, sicut dictum est in paucis sim-
stravit, , ronam vestram vt gaudiuin oninium bonorum
,
phcibus totum nuiiuhim et omnem sapienliae hoc sanctae novilatis instauretiir ornamentum.
ejus aUitudinem sibi subjugavit quod etiani : 3. Novitatem vero dico propter hnguas ne-
nunc ccepit operari in vobis. Ita Piitcr, ita ; (iuam (a quarum contradictione abscondat vos
quoniam sic bcnepliicitum cst antc tc. Abscon- Deus in absconthto faciei suae) hominum im-
tlisti cnim hccc a snpicntibns ct pmdcntibus piorum;(|ui ciiiu inanifestum liiiiicn vcritalis
MaUh. XI, 20, 'Ji:i. l.uc. XII , 3?.. — 5 I Cor. I

, 20 , 20.
" Alias, /lofiis. •[
/,2l EPISTOLA AD FRATRES DE MONTE-DEI. ^
i->l>
obnubiliire non queiint, de solo novitatis no-'-"' vestra vos cxtendile. Si enini ad singula volne-
mine cavillanlur, veteres ipsi, et in veteri niente A ritis , vel landatorilnis respondere, vel cuni de-
nescientes nova nieditari; utres veteres non ca- tractorihus litigare, tenipus perditis, cujus in
pientes vinum novnm, quod si eis infundere- proposito sancto non levis est jactura. A terris
tur, rumperentur. Sed haec novitas non est no- enim ad coelos festinantem qui moratur, etsi
vella vanitas. Res ennn ost antiquae rehgionis non detinet, jdurimum tamen nocet.
perfecte'' fundata? in Christo pietatis, antiqua
hajreditas Ecclesise Dei,a tempore Propheta- CAPUT II.
rum pnemonstrata, janique novae gratife sole
exorto , in Joanne Baptista instaurata et innata; Quam ardua et suhlimis sit eonim professio.
ab ipso Domino familiarissime celebrata ab ,
ejus discipuHs ipso prjesente concupita cujus : 5. Nolite ergo negligere , nolite tardare :
transfigurationis gloriam cum vidissent qui cum urandis cnim vobis restat via. Altissima enim
eo in monte sancto erant, continuo Petrus, in B est professio vestra. Co^h)s transit, par Angelis
eo quidem abreptus sibi , ct nesciens quid dice- cst, angelicae similis puritati. Non enim solum
ret, quia visa Dei majestate, commune bonum vovistis omnem sanctitatem, scd omnis sancti-
intra privatum suum visus est conclusisse ; in tatis perfectionem , et omnis consummationis
eo autem praesentissimus sibi , et scientissimus finem. vestrum circa communia praece-
Non est
quid diceret, quia suavitate ejus gustata, opti- pta languere, neque hoc solum attendere quid
mum sibi judicavit in hoc semper esse, vitam praecipiat Deus; sed quid velit probantes quae ,
hanc in contubernio Dei et civium supernorum, sit voluntas Dei bona, et beneplacens , et per-
quos cum eo viderat concupivit dicens Do- , : fecta^ Aliorum est enim Deo servire , vestrum
mine, bonum est nos hic esse. Si vis , faciamtis adhsercre.Aliorum est Deum credere scire ,
hic tria tahernacula ; tibi unum , Mojsi nnum amare, revereri vestrum est sapere, intelli-
:
et Elice unum^. In quo si auditus fuisset, factu- gere cognoscere, frui. Magnum est hoc , ar-
,
postmodum alia tria,

rus procul dubio erat sibi duum est hoc. Sed omnipotens et bonus est
unum, Jacobo unum, et Joanni unum. C Deus ,
qui in vobis est pius promissor, fidelis
4. Post passionem vero Domini, calente ad- redditor, et indefessus adjutor; qui magno ejus
huc in cordibus fidelium effusi ejus sanguinis amore magna profitentibus, et in fide et spe
recenti memoria, solitariam hanc vitam eligen- gratiae ejus majora viribus suis aggredientibus
tibus, paupertatem spiritus sectantibus, et in et voluntatem et desiderium suggerit in id
spirilualibus exercitiis et in contempIationeDei ipsum , et qui voluntalis gratiam praerogavit
pingue otium altero in alterum zelantibus, de- subrogavit etiam virtutcm ad provcntum. Cui
serta repleta sunt.Ex (juibus legimus Paulos cum fideliter fecerit homo quod potucrit , ca-
Macarios, Antonios , Arsenios, et alios quam- lumniante calumniatore , ipse niisericorditer
plures in sanctae hujus conversationis republica pauperi suo judicium faciet et causam ,
quia
consulares viros, egregia nomina in civitate quod habuit hoc fecit.
Dei , nobiles et triumphales titulos habentes de 0. Absil tamen , fratres, a conscientiaevestra?

victoria hujus saeculi , et principis hujus mundi, aestimatione , a parvitate et humililate vestra.
et corporis sui, de cultu animi , et Domini Dei D et ab ore vestro omnis altitudo : qiiia altum sa-
sui. Sileant ergo qui in tenebris de luce judi- pere mors est; et facile est in alto se contuen-
cantes , vos argiuint novitatis ex abundantia tem obslupescere, et de vita periclitari. Nomen
malae voluntatis : ipsi potius arguendi vetustatis aliud vestrae profcssioni imponite, alium titu-
et vanitatis. Sed et laudatorcs et detractores lum Ordini •>
vestro inscribite. Feras vos potius
semperestis habituri, sicut et Dominus. Lau- indomitas, et incaveatas bestias (quae aliter
datores praeterite et bonum quod in vobis
; communi hominum more domari non |)oterant)
amant, hoc in eis amate : dctractores dissimii- existimate et aj)pellatc ; longe siipra vos virtu-
late, et pro eis orate. Et obliti quae retro sunt tem eorum suspicientes , etadmirantes gloiiam,
praetermissis scandalis, quae juxta iter vobis a qui ambidextri fortissimi (sicut Ahod ille jiidex
dextris et a sinistris posita sunt, in anteriora fortissimus Israel, qui utraque manii utebalur
' Mallh. XVII, !i. — 2 Roin. xii, 'X. Alias , iHifectio. ]; — ^ Alias , wyw/. -j-
12;! GIJIGOIMS CARTIISIKNSIS 42 i
pro (Irxtera '
), ft (iiuiuuliii lui'l , tlcvotissiiue^^^sîiuiu voljis fiit, iicr iiuililo pobtoris, si pic, si
intus vaoaif aiiiaut cliaritati coutriuplaiuhe vo- A iortitcr et vos teiiueiitis, et ipsi iii vol)is liileli-
ritatis : et cuni uecessitas vocat, vel olliciiiiii ter iiuiteiitur ({uod iiileriui teiietis. Kt si (juid
trahit, promptissinie se foras nuituant, non ailliuc aliter sapcre oportuerit , et hoc Dous vo-
(laiit, pro veritate adiniplendae charitatis. Cave bis revelabit. Salva eniin per oinnia Carlusije
etiaiu , serve Dei , cave ne (juosounupie iniitari debita sanctitale, et ouin oiuiii laude praedi-
non vis , daiunare videaris. \ Olo lioo laoias iu oaiida reverentia, niulta in Alpinis illis liorri-
aegritudine tua, quod cuni sanissiuuis csset fa- dis et coutiiiuis IVigoribus necessaria sunt, quae
ciebat (jui dicebat : /W//7 Jesiis Christus pcccd- frugaleui sunicicntiani, et voluntariani j>auper-
tores saifos facere, f/uoru/ii jjritnus ego suiu^. tateni sectantibus, in his duntaxat rcgionibus
Nefjue eniin hoc dioebat Pauliis luentiendi jira;- non adeo nccessaria videnlur.
cipitatione , sed aistiiuaudi aHectione. Qui eniui H. Iiitelliyilis (juae dico : dabit euiui vobis
perfecte examinando senietipsum intelligit , suo Douiinus intellectum. Gaudeo enini in vobis, ^t
peccato nullius jjcocatum jiar esse existimat, B licet absens corpore , sed praescns spiritu, ct
quod non sicut suum intelliît. Nolo ergo ut videns Ordineni vestrum scd fervorem spiri- ,
nusquam arbitreris lucere solem communem tus, sed abundantiam pacis, sed gratiam siin-
nusquam csse sereuuin
diei nisi in oella tua, j)lioitatis, in j)roj)osito rigorcm, in dilectione
nisi nusquam operari gratiam Dei nisi
penes te, mutua ipsam sancti Spiritus suavitatem, et ple-
in conscientia tua. An solitariorum Deus tan- nam oninino in convorsatione vestra formam
tum? Imo et omnium. Miseretur enim oninium j)ietatis, in recordatione Montis-Dei totns e\-
Deus,etnihil odit eorum qua; fecit '. Malo tc sulto, et primitias sancti Spiritus, ct pignus gra-
cogitare ubique esse screnum uisi peues te, et tiae in spe crescentis in co religionis dcvotus
pejus de te, quam de aliquo existimare. adoro. Nani et ipsuni Montis-Dei nonien bonae
sjiei jMa?fert omen ; scilioct, quod sicut Psal-
CAPUT III. mista dicil de montc Dei , habitatura sit in eo

generatin quivrentiuni Duniinum , (jiicercntiu/ii
Viitiis terveuter colenda in posteroruni e.veniphiin. C facic/n Dei Jacoh; innocens /nanibus, cl mundo
corde ; qni non acccpit in ^mno ani/nam suam ^.
7. Cum timore potius et ircmore vestram Ipsa est enim professio ^ veslra, quaerere Deum
ipsorum salutem operamini. Nec quales sint Jacob, noii ooiumuni hominum more, sed quae-
alii, sed quales ex vobis fiant, quantum in vo- rere faoiem Dei, quam vidit Jacob qui dixit :
bis est, cogitate , non solummodo qui modo Fidi Do/ninu/n facie ad facic/n , et saUa facta
sunt, sed et qui jiost futuri sunt, quos in pro- est anima mca Faciem enim Dei, hoc est co-
^.
posito sancto estis habituri iuiilatores. Exvobis guitioncm ejus, quaerere, faoie ad facicni, quan)
enim, ex vcstro excmj>lo , et vestra auctoritate vidit Jacob, de qua etiain di.xit Ajjostolus, Tunc
in regione hac pendere habet tota posteritas cognoscam sicut et cognitus surn : et nunc vidc-
hujus vestri Ordinis saiioti. Vos in eo patres , mus pcr speculu/n in cenig/nate; tunc autem
vos in eo institutorescum debita imitationis re- facie ad facicm ^; vidcbimus eum sicuti est "•
:
verentia aj>j>ellabimini a successoribus vestris. hanc in hac vita semper qua?rere jier innocen-
Quidquid a vobis statutum, quidquid vobis te- D tiam manuum
munditiam cordis ipsa docet
et
nentibus et servantibus in consuetudinem fuerit pietas; quae, sicut dicit Job,cultits Dei est *.
admissum, absqiic omni retractatione aposteris Quam qui non habct, in vano acccpit ani/nam
vestris tencndum erit et scrvandum nco fas crit , suain; hoc esl frustra vivit, vel omnino non
,
aliquid immutari. Sio enim de vobis erit aj)ud vivit dum non vivit ea vita, propter (juaui,
,
cos, sicut de incommutabilibiis legibus summae ut iii ca viveret, acccpit animam suam.
apud nos, quas scrutari
et aeternae veritatis est
omnibus expcdit et scire, non autein licet alicui
dijudicarc. Deo autem gratias, (juia nec indi-
Jiidic. III, I.). — > I riin. I, 15. — ^ Sap. xi ,25. — •! P.sal. xxm, rt , i. ' Cen. xxxii, ;J0. — " I (01 .
Mii,
1 •'.. — 7 1 Joan. iii, >.. — « Joh xxviii, 28 ,
jnxta LXX.
•*
.Mi.ts, />rn/'etlit). ]
425 EPISTOT.A \D FRATRES DE MOlSTE-DEr. 420
"^
ct cella nomcn habere videntur : ct quod celatur
CAPUT IV.
A in coelis, hoc quod geritur in coclis,
et in cellis :
hoc Quidnam cst hoc? Vacarc Deo,

et in cellis.
Qu» sit vera pietas ,

qux solitiido, qua^ve leilusio cellie frui Dco. Quod cum sccundum ordinem pie et
Religiesis conipetcns. fideliter cclebratur in cellis, audeo dicere , san-
cti Angeli Dei ccllas habent pro coelis , et seque
9. Pietas eniiii haec cst jiigis Dei niemoria delectantiu- in cellis ac in coelis. Nam cuni in
continuaintentionis actioad intelligentiam ejus, cella jugitcr ca-lcstia actitantur, ccelum cellae
indefessa affectio in amorem ejus : ut nulla un- ct sacramcntl similitudine , ct pietatis affectu,
quani inveniat servum Dei , non dicani clies etsimilis operis affectu proximum efiicitur : nec
sed hora, nisi vcl in exercitii labore et profi- jam spiritui oranti , vel etiam a corpore exeun-
ciendi studio, vel in experientiae dulcedine et ti, a cella in coelum longa vel difiicilis via in-
fruendi gaudio. Haec est pietas, de qua Apo- venitur. A cella enim in coelum saepe ascenditur
stolus dilcctum sibi discipulum admonet dicens :
B vix autem unquam a cella in infernum descen-
Exerce temetipsum ad piclntem. Nam corpo- ditur, nisi sicut dicit Psalmista, Dcscendant in
ad modicum utilis cst. Pietas
ralis cxercitatio infernum vi^<cntcs^; videlicet, ne descendant
vero ad omne opus bonum est utilis Jiabens , niorientes. Hoc enim moclo sa?pe cellarum in-
promissioneni vitce quce nunc est et futurce '.
colse in infernum dcscendunt. Sicut enim assi-
Pietatis enim non solummodo formam, scd et due contemplando rcvisere amant gaudia coele-
veritatem in omnibus et prce omnibus habi- stia , ut ardentius ca appetant : sic et dolores
tusvester repromittit, propositum vestrum re- inferni , ut horrcant et refugiant. Et hoc est
quirit. Nam sicut idem apostolus dicit Sunl
, , quod imprecantur inimicis suis orantes, scilicet
aliqui formam quidem pietatis habentes virtu- , ut descendant in infernuni virentes. INloriens
tem autem ejus abncgantes '. Hanc quicumquc autcm vix aut nunquani aliquis a cclla in infcr-
vestrum non habet in conscientia, non exhibet num descendit; quia vix unquam aliquis, nisi
in vita, non exercet in cella; non solitarius, coelo praedestinatus , in ea uscjue ad mortem
sed solus dicendus est : nec cella ei cella, sed C persistit.
Vere enim solus cst cum
reclusio et carcer est. , 11. Filium ciiiin gratia;, friictum ventris sui
quo Dcus non est vere reclusns est qui in
:
, cella fovet, nutrit, amplectitur, et ad plenitu-
Deo liber non est. Solitudo cnim ct reclusio , dinem perfectionis perducit, et colloquio Dei
sunt nomina miseriae cella autem nequaquam : dignum efticit alienum vero vel suppositum :
debet esse reclusio necessitatis, sed doraici- abdicat a se citius et projicit. Uhde ait Dominus
lium pacis, ostium clausum; non latebrae-, sed ad jMoysen : Solcc calceamenta pedum tuoru/n :
secretum. locuscnim in quo stas , terrn sancta est K Mor-

10. Cum quo enim Deus est, nunquam minus ticinium enim mortuarum affectionum, vel ho-
solus est , ((uam cum solus est. Tunc enim libere minem mortuum a corde , locus sanctus vel
fruitur gaudio suo, tunc ipse suus est sibi, ad terra sancta ncquaquam diu patitur. Cella terra
fruendum Dco in se, et se in Deo. Tunc in luce sancta, et locus sanctus est, in qua Dominus ct
veritatis, in sereno mundi cordis ultro patet servus cjjus saepe ccjllofjuuntur, sicut vir ad
sibi pura conscientia , et libere se in se fundit D amicum suum. In qua crebro fidelis anima Ver-
affecta de Deo memoria et vel illuminatur in- : bo Dei conjungitur, sponsa sponso sociatur,
tellectus, et bono suo fruitur affectus; vel libere tcrrenis ccelcstia humanis divina uniuntur , :
se ipsum deflet humanfe fragilitatis defcctus. siquidcm sicut templum sanctiim Dei, sic cella
Propter hoc secunduu) formam propositi vestri est scrvi Dci. Et in tcmplo enim ct in cella ,
habitantes in coelis potius quam in cellis, ex- divina tractantur : sed crebrius in cella. In tem-
cluso a vobis toto saeculo, totos vos inclusistis j)Io visibiliter et ligurative aliquando christianac
cum Deo. Cellae siquidem et cceli habitatio co- j)ictatis sacramcnta dispensantur : in ccllisvcro,
gnatae sunt; quia sicut ccjelum et cclla ad invi- sicut in ca-lis, ij)sa vcritatc , ijiso ordinc, ctsi
cem vidcntur aliquam liabcrc cogiiatioucm no- nonduiu ij)sa j)uritatis majcslate, vcl a-tcrnitalis
minis, sic ct pietatis. A cclando cnim coelum ,
sccurilalc , ros ij)sa omniuin sacramcntdiniii
I Tim. IV, 7, 8. — ' II Tini. iit, 5. — 3 psal, liv, 10. — i Exoil. iu , i).
m (llilGONlS CAIITIJSIKINSIS. ViS
liclfi iioslra- assicliif 1 1» lniilur. hlro, sirul di-'"'' tioiif, scilicel incipiculiuin , proliciciiliuiu , ct
ctuiu csl, aliciuini , (|ui noii cst filiiis , citius a A pcircctoruiu. lucipicnliiuii slalus potcst dici
sc projicit (|uasi ahortivuni , cvoiuit taiupiaiu aiiiiualis; ])rolicicnliuui , ralionalis; perlecto-
inutilcm ac noxiuin cibuin; ncc diu lalein pati runi , spiiitualis. Ignosccnduiii est in aliquibus
potest in viscoribus suis oflicina pictatis, venit- ali(]uando eis {]ui adhuc siint aniniales, in qui-
(]ue ]ies su|)erbi<Te, et as])ortat euin nianus ])cc- bus iguosci non dcbet eis qiii jani liabentur
catoris, et luovct euiu : et ex])ulsus uou j)otest quasi lationales. RursuuKjue rationalibus in
slare, sed luj^ît iniser, nudus et trciuebuiidus, (juibusdaui ignoscilur, in quibus non ignoscitur
sicut (]ain a facie Doinini : exj)ositus vitiis ct sj)iritualibus, quoruni jêrlecta oiiinia essc de-
da'inonibus, ut qui jirior invencrit euin, morte bent, et iinitatione ct laude j)otius, quam rc-
aniniie euni occidat; vel si aliquandiu duraverit j)rcliensionc digna. Kt cuin ex liis tribus liouii-
iu ea , noii virtulis constantia, sed j)erlinaci nuni i;encribus constct omnis stalus religionis,
miseria, sic ei cella est (juasi carcer, aut sicut (juae sicut ju'oj)riis noininibus distinguuntur, sic
viventi scjniltura. Pestilente vcro flagellato sa- B eliam di^^noscuntur ex suorum j)rojirictate stu-
j)iens saj>ientior erit '
, ct lavabit justus nianus diorum : debent omncs filii Dci in dic qui cst
suas in sanguine j)cccatoris ^ Sicut ergo dicit seniper diligcnter j)rospiccre quid desit sibi
y)VOY>hvlii , Si co/ii'cric?is , Isnicl , (i(i nic cofivcr- unde venerint, cjuousquc jH-rvenerint, ct in
Ufre^ hoc est, Perfectae conversionis culmen
: quo proficicndi slatu singiUis diebus, vel horis
apprehcnde. Nulli euim in codcm statu diu esse sua sc aestimatio dej)rchendat. Sunt etenim ani-
conceditur. Servo Dei aut scmper proiiciendum, malcs, qui pcr se nec rationc aguntur, nec tra-
aut dcficiendum cst : aut sursuin nititur, aut in huntur affcctu : et tamcn vel auctoritate j)cr-
inferiora urgetur. Ab omnibus autem vobis j)ei- moti, vel doctrina commoniti, vel e.xcmjjlo
lectio exigitur , licet non uniforinis. Sed si inci- })rovocati, approbant bonum ubi inveniunf*, et
pis, incijjc perfecte : si jam in ju'ofcctu cs , ct quasi caeci, scd ad manum tracti scquuntur, hoc
hoc ij)sum jam ijcrfeccc a|^c : si autem jicrfe- est imitantur. Sunt rationalcs, qui j>cr rationis
ctionis aliquid attijîsti, tc ij)suiu in temetipso judicium ct naturalis scientiaj discretioncm, ha-
metirc, ct clic cum Aj)ostolo : Non f/iiod Jani C bent ct cognitionem boni , et aj^pctitum : secl
apprehenclerini , aut perfcctus sini : sequor ait- nonduin habcnt affcctum. Sunt pcrfecti ,
qui
lcm , si forte comprcliciulam , in quo ct coniprc- sj)iritu aguntur, cjui a sancto Sj)iritu j)lenius
licnsus sam. Unum autcm , quce quidcm rctro illuminantur. Et quoniain saj)it eis bonum ciijus
sunt obliviscens , et ad ea qure sunt priora cx- trahuntur affcctu , saj)ientes vocantur. Quia ve-
tc/idcns me ipsum, ad destinatum pcrseqnor ad , ro induit eos Sjîritus sanctus, cujus aflectu
bravium supernce vocatio/iis i/i Cliristo Jesu. trahuntur, sicut induit olim Gcdeonem : Sj)i-
Deinde addit Quotquot ergo pcrfccti su/nus ,

: ritus sancti indumento, sj)irituales a])pellantur.
Itoc sapia/nus^. In quo manifestc Aj)ostolo do- Primus slatus circa corj)us sc habet : sccundus
cente declaratur, quia j)crfcctaeorum qu* rctro circa animam se excrcet : tcrtius nonnisi in
sunt oblivio, et perfccta in antcriora extcnsio, Deo rcquiem habet. Quorum singuli sicut ha-
ipsa est hominis justi in hac vita jicrfcctio : ct bcnt ccrtain j)roficiendi rationcm; sic in gcnere
I^crfectio hujus ])crfcctionis ibi erit, ubi erit suo certam habcnt j)crfcctionis su;e mcnsuram.
bravii sujêrnae vocationis i^crfccta aj^j^rchcnsio. D Initium boni in convcrsatione animali ,
j)cr-
fecta obedicntia cst : jirofectus, subjicere cor-
CAPUT V. I)ussuum, ct in scrvitutcm rcdigere j)crfectio, :
usu boni consuetudinem vertisse in dclecta-

Triijlex slaliis viUe leligiosa- , ;aiiiiialis , ralionalis , s|ii- tionem. Initium vcio rationalis cst intelligerc,
rilualis; alias iiicii)iiiiliiim , i>roricitiitiuiii , cl perfc- ,jii;e iii doctiin;i lidci aj^jônuntur ei : profcctus,
cloruiii.
talia j)rappararc, (jualia aj>j)onuntur : perfectio,
cum in alfectum mentis transit judicium ratio-
12. Hoc aiiteiu iiiodo sicut stella a stella cli- nis. Perfcctio vcro hominis rationalis, initiuiii
sl;it in clarilate, sic cclla a cella in convcrsa- csl liominis sjiiriliMlis : ])rofectus ejus, reve-
' l'rov. XIX ,

2."). — M'sal. ivii, II. ^ ,7tiriii. iv, 1. i
l'liilii>ii. m, I
) 1 ,>
'
Ali;is, iqqinilialiim iHnuim i/ni/iiiifil. '[
429 EPISTOLA AD FRATRES DE MOr^TE-DEI. 430
lata facie speculari gloriam Dei : perfectio vero/"" enim cum bona voluntate liabens initium sa-
transformari in eamdem imaginem a claritate A pientiae, id est timorem Domini ex ipso colli- ,
in claritatem , sicut a Domini Spiritu. git, nec per se eam formari posse, nec quidquam
13. Ut ergo primum prosequanuu- de pri- tam expedire stulto, quam servire sapienti.
mo, scilicet de animali, animalitas est vitae Itaque liomini se propter Deum subjiciens
niodus sensibus corporis serviens : scilicct cum ipsam bonam v.oluntatem committit in Deo
ci
anima ,
quasi extra se per sensus corporis circa formandam in sensu et spiritu humili jam ti- ;
dilectorum delectationes corporum affecta , eo- more Dei incipiente operari in eo omnem vir-
lum fruitione pascit , vel nutrit sensualitatem tutum plenitudinem, dum per justitiam defert
suam : seu cum intra se regrediens, et corpora majori, per prudentiam non credit se sibi per ,
quibus forti glulino amoris et consuetudinis ad- temperantiam refugit disccrnere per fortitudi- ,
locum incorporeae naturae secum ferre

hcEsit, in nem totum se obedientiae subjicit, non discer-
non praevalens eorum ilhic secum trahit ima-
,
nendae , sed adimplendae. Haec enim uxor est
gines , et amicabihter ibi cum eis conversatur : B cui a Domino pra?cipitur : Et nd virum tuiun
quibus assuefacta cum nil putat esse, nisi vel erit cnnvcrsio tua ^. Vir cjus, ratio vel spiritus
quale foris reliquit, vel quale intus contraxit; est suus,vel alterius. Huic enim viro recte obe-
indequamdiu licet, jucundum habetsecundum dit vir simplex et rectus in semetipso : rectius
delectationescorporis vivere. Cum autem ab eis autem ssepe ac tutius in altero ,
quam in semel-
evertitur, nescit nisi corporea imaginando co- ipso. Ex pr?ecepto ergo Dei , et ipso ordine na-
gitare. Cum
vero ad cogitanda spirituaha vel turaehabere debet uxor ad virum, animalitas
divina se erigit, non aliud de eis quam de cor- ad spiritum suum, vel spiritualem aliquem vi-
poribus, vel de corporahbus potest a?stimare. rum conversionem legitimam hoc est obe-
, ,
Haec aversa a Deo, fit stultitia , cum nimium dientiam perfectam. Perfecta vero obedientia
intra senietipsam fuerit remissa, et tam brula , est maxime in incipiente indiscreta, hoc est
ut regi vel noht , vel non possit. Cum vero non discernere quid vel quare pra!cipiatur; scd
ipsa sibi per superbiam extra se nimium fuerit ad hoc tantum niti, ut fidehter et humihtei-
abrepta, fit prudentia carnis, et ipsa sibi sa- fiat, quod a majore prajcipitur. Lignum enim
pientia esse videtur, cum stuhitia sit, dicente scientiae boni et mah in paradiso, censura dis-
Apostolo : Dicentes se esse snpienlcs; stalti cretionis est in conversatione rehgionis penes
facti sunt Wovro aA Deum convcrsa, fit san- patrem spiritualem qui dijudiat omnia ipse , ,
cta simphcitas, hoc est eadem semper circa '

vero a nemine judicatur. Ipsius est discfernere,
idemvoluntas : sicut fuitin Job; qui dictus est aliorum est obedire. Adam gustavit in mahim
vir simplex ct rectus , ac timens Deum '. Pro- suum de hgno vetito , edoctus ab eo qui sug-
prie enim simphcitas est perfecte ad Deum con- gerendo ait Qtiare jjrceccpit %iobis Dcus ut de
:
versa voluntas, unam petens a Domino hanc , ligno non comederctis? Ecce discretio, cur prae-
requirens, non ambiens multiplicari in saeculo. ceptum sit. Et addit : Scicbnt enini quia cjua
Vel est simplicitas , in conversatione vera hu- dic comedcritis , aperientur oculi vestri , ct cri-
militas , scilicet virtutis magis conscientiam tis sicut dii ^*. Ecce utquid prfeceptum sit, sci-
amplectens quam famam cum non refugit vir , licet quod deos ficri non sinat. Discrevit, co-
simplex videri stultus in saeculo, ut sit sapicns t) mcdit, inobediens factus est, et de paradiso
ct
in Deo. Vei simplicitas est sola ad Deum con- ejectus est. Sic et animalem discretum , novi-
versa voluntas, sed nondum ratione formata tium prudentem, incipientem -sapientem in
utamorsit, id est formata voluntas, nondum cella diu posse consistere , in congregatione du-
illuminata ut sit charitas, hoc est amoris jucun- rare, impossibile est. Stultus fiat, ut sit sa-
ditas. piens : et haec onniis sit ejus discrctio , ut iu
14. Simplicitas ergo initium aliquod in se lioc nulla sit ei discrctio. Haec omnis sapientia
ipsa habens creaturae Dei , hoc est , voluntatem ejus sit , ut in hac parte nulla ei sit.
simplicem et bonam, quasi futuri boni hominis

informem matcriam , in primordio conversionis
suae anctori siu) ram olfert lormandani. .lani
' IWnn. I , 23. - ' .Tol^ I, 1. — * (Itii. Mi, tr., — i ll)i(i. I ,

...
431 (.lUiOMS CAinUSlKWSlS /|.S2
*"' eon-
tas, bonitas, uiaiisiutudo, lides, nioilestia,
CAP[ T VI. Atinentia, eastilas ' ; el pietas, ))roniissioneiu

habens vitae <iux* mine est , et lutuiaB '.
J)ftLs lioiiiiiii inlcllfcliini viiiiai niii iirliniii cl Miciitia- 16. Hi utrique quaiutliu siniul sunt in aetu ,
rnin (-apacfin ilcdit , (|iio laiiicn alii inalc , alii liciie lioniines videnl siiuiles aetiones, Deus auteni
ntuntnr. voluntates diseeniit et intentiones. Cuin vero
unusquisque redit in sua , ununiqueuique ex
15. In oo vero iii ((uo i.e sibi auinialitas ra- IVuetibus intentionis suaepascit eonscientia sua.
tioque conterniinant, in naturaaniuiae liunianae ]\ec tamen ab utroque aeque ad conscicntiain
relietus est a ereatore bouo iiitellectus et inge- reditur : quia nenio ad eain redire aniat post
niuni, et in ingeuio ars, in quo coustituit Deus ab actioneni, (]ui recta intentione ad agenduin
honiineni superopera niaiiuuu) suaruni et om- Qui tamcn redit ad con- , ea non proliciscitur.
nia Sceeularia ista subjecit sub pedibus ejus ; scientiam, si nonduni vicit concupiseentiam
animali supcrbo, in testimoniuin naturalis di- B suam, invenit ibi de ipsa concupiscentia sua vel
guitatis, et siinilitudinis Dei amiss;e; simplici suaves delectationes, vel graves eorrosioncs;
vero ethuuiili, in auxilium recuperandai digni- (t inde multiplicat cogitationes. Qui vero jam
tatis , et conservandae similitudinis. Inhoc quod concupiscentiam vicit, quamdiu tamcn veri
notum est Dei , manifestum est in illis '. In hoc boni major concupiscentia , vel major dele-
aestimatur de creatura Creator. In hoc eogno- mentem ejus non obtinuerit, cum exosa
ctatio
scitur justitia Dci : et quia qui bene agunt , di- quadam voluptate, gestoruin visorum vel aii- ,
gni sunt vita; (jui vero aliter, digni sunt morte. ditorum patitur imaginationes unde in utro- :
Jn hoc creatura quae sponte homini servit,ad que lumbi implenturillusionibus delectationum,
naturam subjicitur et aptatur, ut serviat ad eam et ad cogitanda divina vel spiritualia lumen
(pia3 e\ peccato est necessitatem , et ad volun- suorum oculorum, et ipsum non est secuni :
tatem et voluptatem. Hinc etiam quot et quanta quicum pugnat contra eoncupisceiitias, patitiir
vitaehuic necessaria, et boniset malis utilia, et molestias quia vincere adhuc uou pranalet ad ;
in generesuo pulcherrima, et a bonis et a malis C perfectum affectiones. Qui vero jani ad liber-
hominibus facta sunt et (iant, omnibus niani- tatem aspirat, excutere a se non potest affectio-
festum est. Hinc eniiu in litteris, vel opiliciis, num imagiuatioues, et noxias vel occupatorias
vel «dificiis, per iunnmerabiliter niultiplices vel otiosas, cjuae exinde passiin oriuntur, cogi-
lioniinum adinventiones, tot processerunt modi tationes. Hinc in tempore psalmodiie vel oratio-
sliidiorum, tot genera professionum , subtilita- nis , caeterorumque exercitiorum spiritualium ,
les , e\(iuisitae scientiye, artes , elo^pientiae , di- in corde servi Dei, etiam nolentis et reluctantis,
guitatum oflicioruuKpie varietates , et innu- imaginationes volvunlur, et phantasuiata cogi-
merabiles con(juisitiones hujus sa?culi, quibus tationum versanlur : a quibus, velut ab avibiis
hoiuines illi, etiain (jui dicuntur sapientes hnjus iinniundis insidentibus vel circumvolantibus ,
mundi, cum eis qui sunt simplices ct lilii Dei sacriticiuni devotionis vel oninino rapitur de
pariter utuntur ad necessitatem et utilitatcm. manu tenentis, vel sicpe polluitur us(|ue ad la
Sed illi abutunlur ad curiositatem et volu-
eis cryn)as offerentis. Fitque miserabilis et iniqua
ptateni, et supeibiam hi autem utuntur eis: D miserae animaj divisio, spiritu et ratione vo-
propter necessitatcm , alibi habentes suam sua- luntatem cordis et inlentionem, et eorporis sibi
illos servos sensuum suorum et
vitatem. Ideo promptuu) obscîuium defeudente animali ve- :
corporum suorum se(piuntur Iructus carnissuae, ro impiobitate sibi affeetuiu pr;vri|)ieiite et iii-
(jui sunt fornicatio, inmiuiulitia, supcrbia,Iu- tellcctum, niente sa^pius sine Iructii remanen-
xuria, inimicitiae, eontentiones, nemulationes te. Hinc in auiniis inlirmioribus, et iu quibus
irae, rixae, dissensiones, invidiae, comcssatio- (oncupiscentiie carnis et sa-culi necdum perfecte
nes, ebrietates, et his similia : qu;e (juicuuique ui()rtilic;it;e sunt, vitia passiin curiositatis ebul-
;igunt, regiuiiu Dei non conseipicntur. Ilos liunt. Iliuc soliludiiiis et sileiilii (|u;eiuiiliir
;iutcm IVucliis Spiiitus, (pii suiit clKuilîs, g;iii- iuor(Iiiial;e, ct ploposito iuiuiic.e (•oiisoLitioins,
(liiiiii ,
p;i\ , p;iti('iili;i , bciiigiiihis , l(ii)g;itiiuii- iu vi:) rcgia couniiiniiinii instilulioiiiiui liiili\,'i
'
f.din. 1, l'J. - Galal. V, 11) 2:;. J| liiii. iv, 8,
433 EPISTOLA AD FRATRES DE MOi>TE-DEI. 431
|jropiiae voluntatis diverticula, solitorum fasti-*"'^ snbjunxit dicens : Dico c/iim pef gratiam Dci
dium, praesuniptio novitatum quae quidem : A (juce data csl mi/ii , omnibus qui sunt intcr vos ,
fegri animi pruritum et tsedium, quasi confri- nonplus saperc quam oportet sapere , sed sapcre
cando, videntur ad horam lenire ; sed calefa- «r/ ioir/e//7êwj '. Quia enim omnis vel praecipue
ciunt et accendunt, et ut postea nequius ferve- animalis hominis institutio circa corpus est ct
at, ot ampHus pruriat, efficiunt. Hinc quotidie exterioris hominis compositionem , docendus
fiunt novae occupationes, novfe actionum et est rationabiUter mortilicare corpus suum , ct
laborum adinventiones lectiones diversae, non , membra sua, quse sunt super terram, et inter
ad «dificandum animum, sed ad fallendum carnem ac spiritum quae invicem jugiter ad- ,
tardantis diel tasdium ut cum damnaverit so- : versum se concupiscunt, justum rationis ac
litarius omnia vetera, omniasolita, et defece- discretionis habere judicium , nec alicujus eo-
rint nova; non restet nisi odium cell3e,et fuga rum in judicio accipere personam. Docendus
matura. habere corpus suum, sicut gegrolum cst sic
17. Propter quod pia simplicitas, et in pro- B commendatum, cui etiam multum volenti inu-
fessione religionis et solitudinis novus homo tilia sunt neganda, utilia vero etiam nolenti ,
qui non habet vel rationem duccntem, vel ingcrenda. Sic de eoagorc, sicut de non suo ,
affectum trahentem , vel discrotionem mode- sed ojus a quo pretio magno empti sumus ut ,
rantem, sed vi quadam utitur in semetipsum glorilicemus eum in corpore nostro ^. Rursum-
lanquam a (igulo lignientum; lege quadam man- que docendus quod peccatori po-
est cavere,
datorum Doi, quasi manibus alienis faciendus pulo Dominus per prophetam improporat :
est, et formandus in omni patientia, et in rota Projccistis me, inquiens,/-io.v< tergum vcstrum ^.
volubilis obedientiae , et in igne probationis Multumque esse cavendum ne pro necessariis ,
suae, plasmatoris et formatoris sui voluntati et hujus vitae vel commodis, a propositi rectitu-
arbitrio subdendus. Nam etsi callet ingenio, si dine, vel dignitate naturae, in amorem vel ho-
viget arte, si praeeminet intellectu, instrumenta norem corporis sui sinat in aliquo degenerare
sunt haec tam vitiorum quam virtutum. Non spiritum suuni. Ideoque durius tractandum ost
ergo refugiat doceri, uti eo in bono, quo et in C corpus, ne rebellet, ne insolescat sic tamen :
malo uti potest, quod proprium virtutis opus ut scrvire sufficiat ;

quia ad serviendum spiri-
est. Ingenium corpus adaptet, ars naturam intui datum est. Nec sic habendum est tanquam
formet, et intellectus non elatum faciat ani- proptor ilhid vivamus; scd tantjuam sine quo
mum, sed docibilem. Ingenium quippc, ars, -
vivere non possumns. Foedus enini quod habo-
intellectus, et alia hujusmodi gratuito haben- mus cum corpore non quandocumque volu-
,
tur; aliter virtus. Virtus enim vult doceri cum mus, possumusabrumpere sed logitimam ojus ;
humilitate, quaeri cum labore, haberi cum resolutionem patienter nos exspectare oportet,
amore. Nam cum omnibus his digna sit; nec et interim quae logitinii foederis sunt observaro.
aliter, vel doceri , vel quaeri, vel haberi potest. cum oo convivendum
19. Sic ergo nobis est ,
vel conveniendum, quasi non diu nobis sit cum

CAPUT VII. ô commorandum : sicque ut si aliter evcnerit,
non urgoanuu- ad oxeundum. In quo multum
Religiosus novitiiis , seii rudis eremita quK primum D et scrupulose laborandum ot poriculose sa'|)0 ,
docendus. fuorat errandum nisi lox obodiontiae ot oollae

,
l)Ionam oommunis institutionis formam somol

18. Primum itaque docondus ost rudis incola tradens, ingredienti de victu et vostitu, do la-
eremi, secundum apostolicam Pauli institu- boro ot quioto , de silontio ot solitudino, ot oin-
lionem, ut exhibeat corpus suum hnstiam vi- nibus quae ad extorioris hominis oiiltum, vol
vcntem , sanctam , Deo placentcm , rationahile necessitatom spectant, fratrem obodiontom, ot
^yZi.stY/M/w/M suum. Qui etiam compescens in no- pationtcm, et quiotum, in reliquum cautum
vilio fervore animalis hominis, qui nondum redderet et securum. In quibus sic somol cir-
))ercipit ea quae Doi sunt, circa spiritualia ac oumoisa sunt onmia , ot |)i'.Tcisa siipor(liia, sir
(liviria pr;opr(»porani cl nuiosan) iiKjiiisilionom , iiilra oongiii.o siiriioioiiliic lci iiiiiios ol im-ih ralis
' Jv.ini. XII, I

, .;. ' 1 Clur.M, VO. — ' \ Ilci;. x, 1!)
435 GUIGONIS CARTUSIFINSIS 4;U)
contiiieutiae liiniles ditiinisciipta siint oinnia""" tani sevcrui iinpunfiuliini non est. Otiosuni non
necessaria; iit sit qnotl lortes cupiant, et inlirmi A est vacaie Deo, iino negotium negotiorum om-
non lefu^Mant : nee ulteiius ((uautitas coneesso- nium lioc est. Qiiod (juicuuique in cella non
ruin la'ilcie possit iii ali(iuo uteiitium cuni j^ra- agil lidelitcr et lcr\eiiter, (luodciinuiue agit
tiariun actione conscientiam ; nee qute sunt aiu- quod piopter hoc non ai;it, scilicet ut Deo ser-
putata, tentare deUeant ali(piatenus in servo viatur, in eo quod agit , Ubi pro vitando
otiatur.
Dei corporis bene morigerati, et recte educati otio otiosa sectari ridiculum est. Otiosum autem
suflicientiam. In (piibiis, sicut Salomon dicit : est, qtiod nuUam liabet utilitatem, vel utili-
Qui anibuldt siinplicitfr, <unhuttU conjidcnttr : tatis intentiouem. Nou aiiteni lioc tantummodo
fjui vcru mentis est durce, corruet in nia/uni '. agendum est, ut cum ali^pia delectationc, vel
Licet enim necessitas sic sit ordinata, ut nec sine grandi nausea otii dies transigatur : scd ,
querelae ulterius sit locus ullus, et omnis sit ut etiam de peracta dieta ad profectum mentis
superlluitas aniputata vel pu- :semper aliquid in conscientia resideat, alitpiid
si (piid tainen
blicc, vel privatim minuen- B (piotidie in thesaurum cordis congeratur. Nec

addcndum est, vel
(hiiii, hoc in Prioris est arbitrio, absque omni ea die bonus cellita se vixisse debet existimare ,
scrupulo obedientium subditorum, vel periculo. in qua nil eorum se egisse recolit, propter quse
*20. Instituendus est ergo novus eremita ad in cella vivitur.
eommunis institutionis normain concuiîscentias 22. QuaM-is quid agas, vel in quo te ()ccu])es?
carnis suai praeteritorum peccatoruin poenitcmtia Primum extra quotidianum orationum sacrili-
continua domare, et ad contemnenda catera , cium, vel lectionis studium, quotidianae con-
ad sui ipsius contcmptum venire. Pra?munien- scientiae discussioni, emendationi, niorum com-
dus est assidue contia tentationes, acrius in positioni pars sua diei neganda non est. Deinde
solitariiim novitium des;evicntes; cum scrviim operanduin est aliqiiid manibus quod injungi-
DeigratisDeo servientem noncessent sollicitare tur, non tam quod animum delectando ad Iio-
vitia mercede oblatae delectationis, diabolo sug- ram detineat, quam quod spiritualibus studiis
gerente, carne concupiscente, saeculo concupi- delectationem conservet et nutriat; in quo
sceiula ingerente. Tentat enim nos Dominus C remittatur ad horam animus, non resolvatur :
Dcus noster, utrum diligamus eum an uon non unde se facile mox, ut sibi ad se ipsum redeun-
:
ut ipse quasi nesciens agnoscat, sed ut plenius dum esse visum fuerit, expediat sine contro-
hoc in ipsa nobis tentatione innotescat. Sed illae versia inhibentis" volunlatis, absque contagio
tentationes facile vincuntur, et facile a ratione contractae delectationis, vel memoricC imagi-
eis occurritur, quai vel suspect.-e sunt, vel nantis. TSon enim vir propter mulierem, sed
prima facie malae esse innotescunt quaj vero : mulier propter virum =*. Non spiritualia exer-
sub specie boni se ingerunt, et diflicilius dis- citia sunt propter corporalia, sed corporalia
cernuntur, et periculosius admittuntur. Sicut propter spiritualia. Propterea sicut viro creato
enim diflicillime teuetur modus in eo qu(Kl bo- collatum est, vel comparatum ei adjutorium
uum esse creditur; ita non semper tutus est simile sibi ex ipsa hominis substantia : sic ciiin
oinnis boni appetitus. inadjutorium spiritualis studii necessaria siiit,

non tamen in hoc semper aîue convenire vi-
CAPUT ^ dentur omniacorporaliaexercitia, sed quaecnm
VIII
spiritualibus propiorem vidcntur habere simili-
Oliiini quaulopere oumi religioso iir.Tscrtiin solitaiio lu- tudinem et aflinitatem ; sicut ad a^dilicationem
gieiiduui , ci ([iia; illi occiipaiiones conveuiant. spiritualem ineditari quod scribatur, vel scri-
bere quod legatur. Subdivalia enim exercitia et
21. Omnium autein tentationiini et cogita- opera, sicut sensus distrahunt, sic saepc etiani
tionum malarum et iiuitiliuni sentiiia, oliuin spirituin exhauriunt, nisi cum graviore ruralium
est. Suiniiia etenim mciilis malilia est otium labore operum sit major contritio corporis us-
iners. Nunquam otiosus sit servus Dei, quamvis (pie ad contritionem et humiliatioiiem cordis.
a Deo feriatus sit. Noinen (piippe tam suspectum Fatigationis enim suai pressura exprimiint sa'|)c
ct vanum et inolle, rci tam certa>, tani sancta-, vchemcntioris affcctum devolionis. (}u<>(l cliaiii
1'iov. X j D, — ' I C.or. XI, 1». Alias , i/ilnnentis. ']'

437 KPISTOLA AD FRATRES DE MOWTK-DEI. ^tHS
in laboro jcjiinioiuni, vigiliaium, ct omninni*"'^^ nunquam simus ct hoc scmpcr sil otiosi :
in quibus afflictio corporis cst, crebro fieri A ncgotium nostrum ut pcrfccte consumnictur in ,
manifcstum est. nobis, quod dicit Apostolus animalibus et inci-

tamcn animus et prudens ad oiu-
23. Scrius ]ncntibus : Hiimatmm , inquit, dico proptcr in-
nem laborem, ncc in co dissolvi-
se comjiarat firnutatcm carnis vestrce. Siciit cnim cxhibiiistis
tur, sed pcr eum magis in se ipsum coliigitur : nicmhravcstra scr\'irc ininmnctitite , ct iniiiiiitati
qui scmper prae oculis habens, non tam quod adiniciuitatem: ita nanc cxhibctc mcmhravestra
agit, quam quo agcndo intendit, omnis con- servirc justitice in sanctificationem '. Audiat hoc;
summationis attcndit iincm ; quo in quantum hactenus amicum corporis sui mancipium ani-
verius innititur, in tantuin etiam ferventius ct malis honio, qui jain incipit corpus suum sub-
fidehns manibus opcratur, totius sibi corporis dere spiritui, et adaptare semetipsuni ad ca quae
sui subjiciens servitutcm. Goguntur enim in Dci sunt percipienda, et ad exucndam fidc -^
unum scnsus ad disciplinam bona? vohintatis , scrvitutis necessitatem, et carnis suae dominan-
nec hiscivire eis vacat a pondere laboris, ct B tcm consuctudinem se accingat. JNecessitatcm
subacti et humiliati in obscquiiim spiritus sibi faciat contra nccessitatcni, et consuetudi-
docentur conformari ci, ct in laboris parti- nem contra consuctudinem, ct alfccluni sibi
cipatione, et in consohitionis exspectatione. formet contra affcctum; donec plcnius mcreatur
Exordinata enim natura per peccatum, et a accipere dclcctationem contra delcctationem :
conditionis suae rectitiidinc exorbitans, si ad ut dclectalionibus carnis ac saicuH secundnm

Deum fucrit conversa, rccupcrat cito pro modo consilium Apostoli saltcm tantuin oiiin dclectct
timoris et amoris quem habet ad Dcuni, quae- carere, quantum eum dclcctabat prinium cas
cumque perdidit aversa : et ubi coeperit spiritus habere; tantuni dclectet eum de nicnibris sui
rcformari ad imaginem conditoris sui, mox corporis servirc justitia? in sanctificationcm
ctiain reflorcscens caro ex voluntate sua incipit quantuni [)rius dclcctabat cum servire immun-
conformari rcformato spiritui. Nam ct contra ditiaj et ini<piitati ad iniquitatciu. llaic cst pcr-
sensum suum incipit eam delcctare quidquid fcctio aniinalis honiinis in suo statu, vcl novilii
dclectat spirilum suum. Insuper ct pro multi- C incipientis qui cum consummaverit hoc ani-
:
plici dcfectu suo cx poena peccati multiplicitcr malc vcl humanum, si non rcspexerit rctro, scd
sitiens ad Deum, nonnunquam etiam contcndit fidclitcr in anteriora sc cxtendcrit, cito pcrve-
pra?cedere rcctorem suum. Dclectationcs cnim nict ad illud divinum, iit incipiatapprchcndcrc
non perdimus, sed mutamus a corporc ad ani-- sicut apprehensus est, ct cognosccre sicut co-
nium, a sensibus ad conscientiam. Panis furfu- gnitus est. Hoc autem opus non in uno fit mo-
reus, ct simplex aqua et olcra, et legumina , nicnto conversionis, non est unius dici, sed
simplicia, ncquaquam rcs delcctabilcs sunt : niulti tcmporis, multi laboris, multi sudoris,
scd in aniorc Cliristi, ct desidcrio intcrn;ie sccundum gratiani Dci miscrcnlis, ct slndiuni
dclectatioiiis, vcnlri bcne morigcrato gratan- hominis volentis ct currcntis.
tcr cx his satisfacerc posse, valde delcclabile
Quot millia paupcrum ex his, vcl ex ali-
cst.
quo horum dclcctabilitcr satisfaciunt natnraj ?

CAPUT IX.
Facillimnm quippc ct dclcctabilc cssct adjun- D

,. •
i- , Staljililas in cella commendalur, et custodfs propomiiiUii'.
cto amoris Dci condimcnto sccundum naturani ' '
vivcrc , si insania nostra nos permittcrct :
quasanata, statim naturalibus natura arridct. 25. Omnium vero bonorum horuni ofiicina
?:odcm modo ct dc labore. Rusticus duros cst cclla , ct stabilis pcrscvcrantia in ca. In qua
haljct ncrvos, fortcs laccrtos cxcrcitalio hoc : (|uicuiiupic ciim sua paupcrtatc iicnc convcnit
facit. Sine cum torpcrc; mollcscit. Voluiitas divcs cst ct quicumquc bonani voluntatcm ha-
:
facit usum, usus excrcitium, excrcitium vircs buerit, sccum habet quidquid ad bene viven-
in omni laborc subministrat. dum <.'i opus cst quamvis bona> voluntati non
:
24. Scd rcdcamus ad propositum. Hoc om- scinpcr crcdi cxpcdit, scd frcnanda cst, scd
nibus niodis agat , ct labor, ct otinm noslium ,
rcgcnda cst, et maxiiiic in incipicntc. Rcgai
Rojii. VI, 19. Alias ,

fmlo .
f-
'»3!) GUIOOMS CARTLSIENSIS i'iO
sanctio ulnilicntia" if-ûla bunaiii vuluntatcni ;

*" crymas iinenit, et lesolvitur in gcniiliiin , ijui
illa vt'i() cur|)ns, ct doceat illutl posse consistere A habet sensum doloris, Si vcro malae aegritudini
in luco, ccllain |>ati, sccnin(|uc nu)t'ari : (|uud in tlcspcrabiliur stiipur accosscrit , liic in co tpiod
prolicicnle boiut cunipusitionis initinm cst, ct nun dulct (piantu sanitati vidctiir cssc prupin-
,
certuin bona? spci argumcntnin. Inipossibilc tjnior, tanto ab ca fit remulior. Quud si medi-
enim est homineni lidclitcr ligcre in uno ani- cus tjuasi clementior fuerit, iit quasi ungiientis
miim suum, cpii non prius alicui loco perseve- ct emplastris lenioribus oinnia vt)Uierit curare;
rantcr allixerit curpus suiiin. Nam tpii ;ei,'ritu- tii agc pro tcmetipso, et remcdii fortioris et (*e-
dincm aiiimi miyrando tlc locoad locnm cHiigcic lcrioris avidiis, sanitatis rcrruni rciiuire, caute-
nititur, sic est sicut tjui fiigil umbram corporis riiim exposce. iNIedicus tibi seiDper pra,'Sto est,
sui. Se ipsuin fugit, se ipsnin circuinfert : locum paratns est.
niutat, non animuin. Eiimdem ubique se inve- 27. Ke enini horrori sit tibi tua soliludo, et
nit : nisi (jnod dctcriurcm facit ipsa mobilitas; ut tutius in cella habites, tres tibi deputati sunt
sicut hedere sulct jcgruin ,
qui circuniferendo Bcustodcs; scilicct, Deus, conscicntia, et spiri-
concutil eum. Êgrum enini se sciat, et vacet tualis pater. Deo debes pietatem, cui te totuni
circa causarias partes aegritudinis suae. Si non impendas conscientiae: tuae, honorem, coraiu
interrumpitur quies, remedia continuata cito qua peccare erubescas : patri spirituali, obe-
prolicient, et sanatus aninuis ab alienationibus ,
dicntiam charitatis, ad quem de omnibus recur-
vcl captivitatibus et tentationibus suis, totus in ras. Insupcr ut gratnm me habcas, addam tibi
Deo suus eflicietur. Ciira eget, et non modica, et quartum : el quamdiu parvulus es , et donec
non inquinata, sed infecta natura. Incunibat plenius addiscas divinam cogitare prssentiam,
ergo immobiliter valctudinario suo (sic enim paedagogum tibi procurabo. Elige tibi tu ipse
solcnt appellare inedlci valctudinum cnranda- consilio mco homincm, cnjus vita" excmplar sic
riim oflicinani), ct rcmcdii susccpti prosequa- cordi tuo insederit, revcrentia inliaeserit ; ut
tur usum usque ad sanitatis experimentum. quoties ejus recordatus fueris, ad reverentiam
26. Valetudinarium cogitati assurgas, et temetipsum ordineset com-
tuum o , aegrote, o lan-
guide, cclla lua est quo curari C ponas qui cogitatus ac si praesens sit, in affe-
: remedium iii :
ccepisti ubedientia est, obedientia vera. Sed

, ctuni mutuae charitalis enicndet in te omnia
stdto quod remedia crebro niutata nocent, na- emcndanda, et tamen niillum patiatur dainnum
turam disturbant, et aegrum disterminant. Nam secreti sui sohtudo tua. Hic praesens tibi adsit
et qui ahquo pergit, si unam certam teniierit quandocumque volueris occurrat saepe et cum :
viam cito perveniet qno tendit, et itineris, et

,
nolueris. Incrcpationes ejus describet tibi cogi-
laboris faciet finem. Si vero nndtas aggreditur tata sancta ejus severitas ; consolationes, pietas
vias, errat, nec laboris aliquando finem facit; et benignitas; exemphim, sanctae vitse sinceri-
quia error finem non habet. INon ergo reme- tas. Nam oranes cogitationes tuas cum ab eo
(lium mutes, nec aliud pro alio accipias, sed videri cogitabis : ac si videat , ac si arguat,
usqiie ad terminum perfectae sanitatis, medici- emendare cogeris. Sic, secundum praeccptum
nalis obcdicntiae remedio utere nec abjicias : Apostoli, sollicite ?c7//f'///;A-MW cm.vô(^// '
: et ut te-
cam, ut ingratus, cum foctus fueris sanus; sed metipsum sempcr inspicias, semper ab omnibus
lamen in reliquum alio modo ea uti permitteris. D oculos averte. Egregium instrumentum corporis
Si ergo ad sanitatcm feslinas, vide ut nil , vel etiam videre pos-
est ociihis; si sicnt cajtera, sic
modiciim de temetipso agere praesumas medico setsemetipsum. Quod cuni interiori oculo con-
inconsulto; a quo si operain medicantis excessum sit, si ad exterioris excmphim se ipsum
s|)ectas, necesse est ut vulnus tuuni semper ei negligens, vacat circa aliena; etiain cum vult,
detegere non erubescas. Erubesce, sed tamen non suflicit redire ad se ipsum. Tibi vaca mulla :
rcvela totiim, ncc abscondas. Sunt cniin qui tii ipse tibi sollicitiidinis matcria es. Exclude
tônlitendo qiiasi fabulam enarrant siiorum hi- etiam ab uciilis cxtcrioribns (piud dcsuevisti vi-
storiam peccatorum, aegritudines animae suae dere;ab interioribus, quod amare quia nil :
sine confu.sionc diniimcrant, et pene sine poe- tam facile rccrudescil tpiam amor, et inaximc
nitcnlia, et sinc affcctu thiloris. Cito enini lain tenerioribus et rcccntioribus animis.
'
1 lim. V, 22.
441 EPISTOLA AD FRATRES DE MOINTE-DEI. 442
^'*
dicitpropheta, Septies iii die laiulem dixi tihi ';
CAPUT X ^ matutinuni, ac vespertinum sacrificium, ac me-

diae noctis est maxime observandum. Non enim
t)ITtcia et cxercitia cellitte. frustra ait propheta, Mtmc astabo tibi, ct-vidc-
bo "
; sed quia tunc a curis exterioribus adhuc
28. Audeetiam nonnunquam sapere, et «nui- siimus jejuni : et, Dirigatiir oratio inca, siait
lari charismata mehora, et tu ipse tibi esto pa- inccnsum in coiispcctii tuo : elevatio manuuni
rabohi cedificationis. Aha cella tua exterior, aha mcarum sacrificium vcspertinum ^
;
quia timc
interior. Exterior est domus , in qua habitatani- ab hujusmodi impcdimentis jam quodammodo
ma cum corpore tuo interior est conscien-
tua :
invenimur digesti. Qui et in nocturnis vigiliis
tiatua, quam inhabitare debet omnium inte- nostris( in quibus media nocte surgimus ad
riorum tuorum interior Deus, cum spiritu tuo. confitendum nomini Domini) confessionis ejus-
Ostium chiusur* exterioris, signum est ostii dem ordinem contexens 7« inquit, //-/^«- : <•//<:•,
circumspectionis interioris: ut sicut sensus cor- B lationis mav Dcum cxquisivi, manibus meis no-
poris per exteriorem chiusuram foris vagari non ctc contra eum, et non sum deccptusK Istis enim
permittuntur; sic interiores sensus ad suum horis potissimum coram Deo debemus nosmet-
semper interius cohibeantur. Dihge ergo inte- ipsos constituere quasi facie ad facieni , et in
riorem cellam tuam , dihge exteriorem ; et uni- himine vultus ejus pcrspicere , tribuhitioneni
cuique suum impende cnltum. Tegat te exte- et dolorcm nobis de nobis ipsis invcnire et ,
rior, non abscondat non utpeccesoccultius, sed

: nomcn Dei invocare, scopendo spiritum no-
ut tutius vivas. Non enim scis, o rudis incola, strum, doncc incalescat; abiendo ad memoriam
quid cellae debeas, si non cogitas quomodo in abundantiae suavitatis suae, donec ipse in cor-
ea non solummodo a vitiis tuis curaris sed
, , dibus nostris dulcescat. Sed tunc maxime nobis
etiam non habeas rixari cum alienis. Nescis enim agendum est, quod dixit Apostolus, Malo in
quem conscientiae tuae debeas honorem qui- ,
ccclesia cjuinque loqui verba sensu mco, quam
cumque in ea non experiris gratiam sancti Spi- cleccm millia vcrborum sine intellecta : et illud,
ritus, et internae suavitatis dulcedinem. Da ergo C Psallam spiritu, psalhim

mentc oraho spi- ct :
uti'ique cellae honorem suum , ct tu tibi in ea ritu, oraho cl mcnle^. Tunc enim mcnti et spi-
vindica primatum tuum. Disce in ea secundum ritui aggregandi sunt fructus sui, ut exinde vcl
communis instituti leges tu tibi pra;esse , ct in abundantia benedictionis Dci in quietem no-
vitam ordinare, mores componere, et temet-
et '
ctis relaxemur vel surgentibus nobis adlaudes
:
ipsum judicare, te ipsum apud tc ipsum ac- Dei, omnis exinde tenor operis noslri in ipsius
cusare, sa;pc etiam condemnare, nec inipu- laudibus formetur ac vivificetur. Idclrco in prae-
nilum dimittere. Sedeat judicans justitia stct : vcnicndis nocturnis vigiliis non expedit multi-
rea et se ipsam accusans conscientia. Nemo te tudine psalmorum obruere intellectum , et ex-
plus diligit, nemo te fidelius judicabit. haurirc spiritum , vel exstinguere. Sed quamdiu
29. Mane ,
praeteritas noctis fac a temetipso sobrius invcnitur ,
pictati afficiendus est, et suo
txactionem, et venturae diei tu libi indicito cau- itincre dirigcndusad Dcum : donec dilatato cor-
tionem^ Vespere, diei praeteritse rationem exi- de currere incipiat usquc ad (inem operis Dei,
ge , et supervenientis noctis fac indictionem. Sic D postmodum fcrvoris sui modum , sive tenorem
districto nequaquam tibi aliquando lascivire va- habilurus; nisi magna intercidalur ncgligcntia ,
cabit. Singulis horis secunduin connnunis insti- vel omiltatur voluntaria miseria.
tuti canonem sua distribue exercitia : cui sjiiri- 30. Scit ctiam quicunKiuo sensum Christi ha-
tualia, spiritualia; cui corporalia, corj)oralia : in bet, quantum pietati chrisliana; expediat, quan-
quibus sic exsolvat onme debitum spiritus Deo, lum Dei scrvum, et servum redemptionis Christi
corpus spiritui , ut si quid fuerit intermissum , dcceat et utile ei sit, una saltem •aliqua diei hora,
si quid impcrfcctum ; suo modo suo , loco , suo passionis et redcmptionis ipsius attentius re-
tempore non abeat impunitum, vel irrccompcn- colerc beneficia , ad Irucndiun suaviler in cou-
satum. In quibus, cxtra illas horas , de (juibus scienlia,et rccondendum fidelitcr iu mcmoria :
'
Psal. cxvm, 104. — ^ Psal. v, 5. — 5 Psal. rxt, , ").. — > Psal. t.xxvj, .{. — ^ I (ôr. xiv, 19, !.'>.
' Afia.s, canoncm. -f

i'i3 GUlGONiS CARTUSIENSIS 444
(|n(ul cst spiritiialiler iiiaiuliuare cor|»us Cliiisli, '^'^dislal sliuliiini a k( liunc , (niauluiii aiuicilia al»
(•r l»il)('re ojus saiij;(iiiu'iu iii uioiiionaiii cjus, (|ui A liospitit» , socialis alic(li(» a iDrluila saiiilalioni'.
oninihiis in se fieclcnlilins piaHepit diccns ,
Hoc Sed et de (jdotidiana lcclionc ali(|uid (|iiolidie iii
l(icitfifi/neaiua)/n/ntt/i<>rti(i(>/i(/n'.[ii(\iioe[ii\\n veutreiu inenioria> demitlendiini cst, (jiiod lidc
propter peccatuni inobedientiae, quam impium liiis digeratur, et sursiim revocatum crebriiis
sithoiuinein tanta' Dci pietatis inimeniorem esse, ruminetiir; quod projuisito conveniat, (juod
palain (»iiinil>ns est : cnin ainici li(uniiiis abcnntis intentioni proliciat, qii(»d detineat aniimim, ul
sub (pi(»libet si^no e(»iniucndalain nieiuoriam aliena coîlare U(»n libcat. Ilanrieiidns est saepe
nefassit oblivisci. Si(iuideiusancUe liujiisacrev('- de lectionis serie arreclus , et lormanda oratio ,
rendae commemorationis mystcrium" , suo mo- quae lectionem interrumpat, ct non tam impe-
do, siio tempore, suo loco celebrare licet paucis diatinterrnmpendo quain pnriorem continuo ,
liominibus, (piibus hoc creditum est mysterium : aniinum ad intcllijêntiaiu lectionis restituat.In-
rem vcro sacramenti vel niyslerii in oiuni tein- tentioni servit lectio. Si vere in lectione Deiiiii
pore,ctomni loco dominationis Dci, modo quo B quDerit qui legit, omnia quae legit cooperantur
traditum est, hoc est debitae pietatis affectu, ei in bonum'^, et captivat sensus legentis,et
agere, et tractare , et sumere sibi in salutem in servitutem redigit omnem lectionis intelle-
omnibus iu promptu est, (juibus dicitur, f^nx ctum iu obsequiuiu Clnisti. Si in aliud declinat
uuti'/n gcniis clcct/i/n , rcgnlc sace/thtiu/n, gcns sensus legentis, omnia trahit post semetijisum ,
sanctd, pojjulus acquisitionis : ut virtutcs annur/- nihilque tam sanctum, tani pium invenit in Scri-
tictis ejus, tji/i de tvnebris vos voct/vit i/t ad/ni- pturis, quod seu per vanam gloriam, seu per
rahilc lu/ncn suu/n^. Nam et Sacramentum sicut distortum sensum, seu pcr pravum inlellectum
accipit ad vitam dignus; sic ad mortem snam et non applicet, vel malitiaj, vel vanitati. In om-
judicium '% indignus :rem vero Sacramenti ne- nibus enim Scripturis legcndis initium debet
mo percipit nisi dignus et idoneus. Sacramen- esse timor Domini, ut in eo primo solidetur in-
tum enim sine re Sacramenti sumenti mors tentio legcntis, et ex eo exsurgat et ordinetur
est : res vero Sacraiucnti, etiam, pr.neter Sacra- totius lectionis intellectns et sensus.
mentuni, sniuenti vita ieterna est. Si autem vis, C
et vere vis, omnibus horis, tam diei quam no- CAPUT XI.
ctis, hoc tibi in cella tna praesto est. Qnoties in
commemorationem ejns qui pro te passus est, Corporalium escrcitiorum , item cibi somniqiie moduni
lioc facto ejus pie ac lideliter fueris affectus tradit.

;
corpus ejns manducas, et sanguinem bibis.

Quamdiu in eo manes per amorem, et ipse in 32. A spiritualibus vero exercitiis in corpo-
te per sanctitatis et justitia^ operationem ; iii ralia nunqnam longe, vel in totum recedatur :
ejns corpore et membris ejus computaris. sed fiicile ad ea |>osse redire animus assuescat
31. Deinde etiam certis horis, certae lectioni et cumillis se mutuat, istis semiêr inha?reat.
vacandum est. Fortuita enim et varia lectio, et Sicut enim supra dictnm est, non vir propter
quasi casu reperta, non aedilicat, sed reddit ani- nudicrem, sed mulier propter virum ^ nec spi- :
mum instabilem; et leviter admissa levius re- litnalia propter carnalia,sed carnalia propter
eedit a memoria. Sed certis ingeniis immoran- D spiritnalia. Curporalia vero exercitia nunc di-
dum est , et assuefaciendus est animus. Quo eiiuus,quae mauuali opere corporaliter exer-
enim spiritu Scripturae faeta; sunt , eo spiritu centur. Nam sunt et alia corp(»ris exercitia, in
legi desiderant : ipso etiam intelligendae suiit. quibus necesse est corpus laborare, sicut sunt
Nnnquaiu ingredieris in sensum Paidi, donec vigilia? jejunia, et alia hnjusmodi : quae spiri-
usu bonae intentionis in lectione ejus, et stiidio tualia iion inipediunt, sed juvant, si cum ra-
asslduae meditationis, spiritum cjus imbiberis. tione discretionis liant. Qua» si e\ indiscretionis
Nunquam intelliges David, donec ipsa exjje- vitio sic agantur , ut vel deliciente spiritu, vel
rientia ipsos Psalmorum affeetus indueris. Sic- languente corpore spiritualia iiiipediantur; qui
quc de reliquis. Et in oiiinl scriptura taiitum sic est, cor|>(»ri suo tiilit b(»iii opcris elfcctum,
I,uc. XXII, 19. — ' 1 Pclr. II , ".). - 3 1 Cor. xi , '.).
Aliiis , ihinistrriiini. i" - - ''

Alias addiliir, friiiirtiir /lotrs/. •[ — < Alias ,
/'// Itnr ijisum. f
445 EPISTOLA AD FRATRES DE ÎOINTE-DEI. liO
spiritui aflectum ,
jnoxiino exemplniii, Doo lio-'"' Vt saluhrius digeritui'. Obseivandus est ergt»
norem : horum omniuni in
sacrilegus cst, ct A sunicndi modus et tempus, cibi quantitas et
Deum reus. Non quod secundum Apostoli sen- qualitas : fugienda superflua et adulterina con-
sum non videatur humanum etiam hoc, et non dimenta. Ol)servandus est, inquam sumendi ,
deceat, et non debeat, et justum non sit caput modus, ut non eifundat qui comedit super om-
aliquando dolere in servitio Dei ,
quod olim nem cibum animam suam tempus, ne ante :
sa?pe usque ad dolorem laboravit in vanitale horam qualitas, uti quibus utitur communitas
:
saeculi esurire ventrem usque ad rugitum, qui

; fraternitatis , excepta causa manifestae necessita-
sa?pe repletus est usque ad vomitum sed mo- : tis. De condimentis vero sufficiat, obsecro, ut
dus in omnibus habendus est. Affligendum est comestibiles fiant cibi nostri, non etiam con-
corpus aliquando, sed non conterendum. rsam cupiscibiles , vel dclectabiles. Sufticit enim con-
corporalis exercitatio ad modicum quidem va- cupiscentiae malitia sua : quae cum vix aut nullo
let, etpietas ad omnia utilis cst '. Propter quod modo pertransire possit ad fincm explendae ne-
et ad modicum, hoc est non in concupiscentiis, B ccssitatis, nisi per vian» quantaecumque delecta-
sed tanien cura carnis agenda est. Agenda vero tionis; si ca?perit accipere irritamenta ab eis qui
cst sobrie, cum spirituali quadam disciplina, ut perpetuum susceperebellum adversus cjus oble-
neque in modo ejus neque in qualitate, neque
, ctamenta, liunt duo contra unum; et sic peri-
iu quantitate apparcat aliquid ,
quod non de- clitatur continentia.
ccat servum Dei. Eis enim quae inhonesta sunt 34. Deinde sicut de cibo dictum est, sic et de
nostra, abundantiorem honorem circumdare somno. Cave in quantum potes, serve Dei, ne
debemus. Honesta vero nostra nullius egent^ totus aliquando dormias, ne sit somnus tuus
Non solum autem hoc, sed et omnem vitam no- non requies lassi, sed sepultura corporis suf-
stram, quamvis hominibus occultam, exhibere focati : non reparatio, sed exstinctio spiritus
debemus Deo sanctam ct honestam et omnem , tui-. Suspccta res est soumus, et ex magna parte
conversationem nostram sanctis Angelis conspi- ebrietati similis. Exceptis enini vitiis, quibus in
cabilem agere et delectabilcm ,
quamvis inter dormiente, cum corpore dormitante ratione
domesticos parietes inclusam. Omnin vcstra,'in- C non cst qui contradicat; quantum ad debituin
quit Apostolus, lioiicslc fiant iii vobis^. Grata continui })rofectus, nihil temporis tam depciit
Deos res est honestas, et sanctorum Angelorum de vlta nostra, quam quod soinno deputatur.
amica. Propter quod etiam jubet Apostolus ve- Iturus ergo ad somnum semper aliquid defei-
lari mulieres propter Angelos : qui cum procul tecum in memoria vel cogitatione, rn qiio pla-
dubio tam die quam nocte vobiscum sint in cellis cide obdormias quod nonnunquam etiam som-
,
vestris, vos custodientes, et vestris studiis con- niarejuvet :quodetiam evigilantem teexcipiens,
gaudentes, et cooperantes; placet eis, ut etiam in statum hesternae intentionis reslituat. Sic tibi
nullohominevidente, omniavestrahonestefiant. nox sicut dies illuminabitur , et nox illumi-

33. Sive ergo manducetis, sive bibatis, sive natio tua erit in deliciis tuis'^. Placide obdor-
aliquid aliud faciatis; omnia in Domino agite mies , in pace quiesces, facile evigilabis; et
[)ie, sancte, et religiose. Si manducas, mcnsam surgens facilis ct agilis eris ad redeundum in id,
tuam, per se satis sobriam, sobrietas tua peror- unde non totus discessisti. Sobrium enim ci-
net. Et cum manducas, nequaquam totus man- D bum, sobriuuKjue sensum , sequitur sobrius
duces, sed corpore tuo suam refectionem pro- somnus. Carnalis vero somnus, et brutus , et
curante , mens suam non negligat : sed de abominandus est .servo
sicut dicitur, lethaeus,
memoria suavitatis Domini, vcl Scripturarum Dei. De quo vero post congruam quictem fa-
aliquid, quod eam pascat meditando, vel sal- , cile est sensus corporis et mentis evocare , et
tem memorando secum ruminet et digerat. Sed quasi servos domus patrisfamilias ad opera ne-
et ipsa necessitas, non saeculariter, non carna- ccssaria s|)iritui suscitare et cmittere : hujusmo-
liter expleatur : sed sicut decct monachum ,
disomnus tempore suo, modo suo aspcrnandus
sicut convenit servo Dei. INam etiam quoad non est. Sic piud(?ns et Dco dcditus auimus ha-
sanitatem corporis , cibus quanto honestius et bcrc se dcbct in cclla sua ct iii consciciitia sua ,
ordinatius sumitur ct ingcritur; tanto facilius sicut piudcns paterfamilias in domo siia. Non
'
I Tiin. IV, 8.— ' ICor. XII , 2:5, 2'i. — 3 Iil. xi , -io. - ' Psal. cxxxviii, I :^ , 11.
Ul GllIGONIS CARTUSIKNSIS îiS
lialtoat , siciil Salonion ilii'it, in ilonut siia mii-*"'(|iiiili'iii «'\ (luohiis lioiiiiiuiiii jônfrilius rclla-
licioiii litiî(»s:uii ' (•ariiciii suaiii, scil ad sobiio- A riiiii lial)itatio siipplcnda cst : scilicct vcl dc
tatom moriyoratam ct assuoraclani ad obcdion- simplicibus, (lui ct scnsu ct voluntatc ad asse-
tiam, ft ad laborom paratam, ubique institutam quondani rclijîosam prudcntiam rorvontosappa-
ot osurire, et saturari, ot abundare, ot ponnriam ruerint ct humilcs " vol de prudentibus quos :
,
pati. Habeat soiisus oxtoriores non ducos, sod religiosiie ct sanct;e simplicitatis constiterit osso
scrvicntos : intcriorcs , sobrios et oflicaccs. .enuilatorcs. Stulta vcro superbia, vcl supcrba
llabcat omnom oninino domum , vel familiam stultitia, a tabcrnaculo justorum scmpcr procul
co^'itationum suarum, sicordinatam ct discipli- sit. Est autcm omnis superbia stiilta : quamvis
natam , ut dicat linic, Vade, et vadat : et alii , nonomnisstultitiasitsuperba.Stultitiaenimsinc
Aôni, ot voniat : ct scivo suo corpori, Fac lioc, suporbia, nonnunquam sini|)licitas invenitur :
ot absquo contradictione faciat. Qui sic scnioti- quae si ignorat, forsan ost docibilis; ct si nequit
psum ordinat, et regit in conscientia sua, optimc doceri, forsan est tractabilis. El est propria ci-
sibi credendus ct committondus est in cclla sua. B vitas refugii simplicitati, coliabilatio religionis :
Sed hoc est porfoctorum vel perlici jam inci- , tam bruta,
nisi sit talis qua? nolit luimiliari , vel
piontium quod idoo proposuinuis incipientibus
: ut non possit regi vel tractari. Bona tamcn
ct novitiis, ut sciant qiiid desit sibi, ct quo cx- voluntas, etsi multum sit bruta, non tamen
tcndere habeant intentionem studii sui. est deserenda, sed salutari consilio ad laborio-
sam et actuosam vitani transniittenda. Superba
autem quantumvis prudcns sibi videatur
CAPUT XII. ,
diniitlcnda sibi est , ct abigcnda. Si enim ad-
Qiiinani ulonei hal)itatores celhe : suuiptiiosa ;i'dilicia mitlitur superbus ,

prima dic qua ingredilur
improbauUir. nimium vero stul- habitare, incipit leges dare :
non potest, quas invcnit. Sollicite tus discere

35. Sciendum vero est, quia cum de carnali, ergo ct prudcnter pci[)cndcndum ost, quis ad-
vcl de animali sensu vel de rationali scientia, mittatur adhabitandum secnm. Qui enini habitat
,
vel de spirituali sapientia disserimus nnum C secum, nonnisi se ipsum qualis ipse est, habct , ,
hominem describimus in quo secundum diver- secum. Malus autem homo nunquam tuto se-
sos profcctus et profectuum proventus, et incum habitat, quia cum malo honiine habitat :
tcntionis affcctus haec omnia divcrsis tempo- et ncnio molcstior ei est, quam ipse sibi. Nam
,
ribus possibile esse inveniri et Iria hominum insani et nimium dementes ct qui non satis
; ,
genera, singula secundum statuum horum pro- cpiacumque de causa mentis suae bene compo-
prietates in professione religionis in cellis mites sunt, custodiri solent, nec sibi relinqui vel
litantia quamvis cellae dignitas ct sanctae
: committi, ne solitudine sua male utantur. Ad- ,
solitudinis secrctum , ct solitarite profcssionis mittantur ergo animales homines, paupcres spi-
titulus, non nisi perfectis convenire videtur; ritu ad cohabitationem cellarum : sed ut fiaiit
quorum , sicut Apostolus dicit, cst solidu^ ci- ipsi rationales ac spirituales, non ut proptcr
bus : et qui pro consuctudine excrcitatos liohent eos ipsi qui jam hoc esse meruerunt, conver-
sensus ad discrctioncm honi ct mali ^ : in quo tantur retro, et efliciantur animalos. Suscipian-
etsi rationalis, qui proximus cst sapicnti, ut- D tur inomni bencvolontia charitatis; portontur
cumque videretur esse tolerandus ; sed certe in omni patientia benignitatis. Sed qui eis
animalis qui non pcrcipit ea qu-Te Dei sunt, pe- compatiuntur, non eis confornientur nec sic :
iiitus putarctur arcendus. Sed occurrit Pctrus quaerant eorum profectum, ut propter eos co-
apostolus, dicens dc quibusdam : Si Spiritum gantur incurrcrc propositi in religionc rigoris
sunctum ipsi acceperunt, sicut et nos ; cgo rpiis dcfectum.
eram cjui prohibercm Deum ^? Spiritus enim 36. Inde enim jam subintravit de aere alieno
sanctus bona voluntasest. Nec enim sine grandi sumptuosa, ot, quantuni pudor vix sinit, ani-
scrupnlo mcntis a quacumquc professionis alti- bitiosa collarum aHlilicatio : ct abjecta sancta
tudine arccndus est,cui tcstis inhabitantis et simplicilate et rusticitate, sicut Salomon dicit ,
trahcntis Spiritiis f,aiuti bona voluntiis cst. Si- ab Allissimo croata •

,
quasi icligiosas (|uastlaui
'
l'l(>\ XXI , I 'I. Ilci)!. %, I I. - * Afl xi, 17. I ImtIi. VII, Ki Aiias , linihies. j
/,',9 EPISTOLA AD FRATRKS 1)K MOMK-DKI. i ^)
nobis creamus habitationum honestates. In qui-*"riora nostra, atl simihtudineni monlis aptata et
bus tantum compassum est animalibus, ut pene A composita, et bono proposito suo modo rcspon-
omnes in hoc effecti simus animales. Dimissam dentia. Paupcrior enim cultus in aliis frenat
enim nobis a patribus nostris jure haereditario concupiscentiam in aliis circa amorem pau- :
formam paupertatis, et sancta^simpUcitatis spe- pertatis aflicit conscientiam. Sed et intentum

ciem, verum decorem donius Dei, alienantes a interioribus suis animum magis dccent inculta
nobis et a celHs nostris per manus artilicum ,

omnia et neglecta e.xteriora : quibus animus
exquisitorum cellas, non tam eremiticas, quam ipse'' saepius alibi conversari dignoscitur; seque
aromaticas «dificamus nobis singulas in , titulo alibi magis occupatam intentio sancta denuntiat
centum solidorum concupiscentias oculorum
,
et efficaciter bonaj conscientiaj conciliat interio-
nostrorum de eleemosynis pauperum. Amputa, ra, cui omnia exteriora viluisse renuntiat. Ob-
Domine, opprobrium centum solidorum a cellis secro ergo, ut mancant cella? illae delicatiores
pauperum tuorum. Cur non potius centum de- sicut factaj sunt, sed non crescat nunêrus ea-
nariorum? cur non potius nullorum ? cur non B rum sintque in valetudinaria fratribus anima- :
potius gratis fdii gratiae ipsi sibi a^dificant? Quid libus et infirmioribus donec convalescant; hoc ,
responsum est Movsi cum consummarcl taber- , est incipiant desiderare non valetudinaria in- , ,
naculum ? Vidc, inquit omnia faciio secundnm firmorum sed tabernacula militantium in castris
, ,
exemplar quod ostensum est tibi in nwnte . Non Dei. Maneant in exemplum posteris vestris, quia
a s«culi hominibus decet fieri tabernaculum Dei tales habuistis, et sprevistis.
cum hominibus. Ipsi quibus in altitudine mentis

ostenditur exemplar veri decoris domusDei, CAPUT XIII.
ipsi aedificent sibi. Ipsi quibus sollicitudo inte-
riorum suorum contemptum et negligentiam Exemplo priscorum monachorum , eremitaitim , imo
indicit omnium exteriorum , ipsi aedificent sibi Cliiisti Apostolonim ct piimorum fidelium, hortatnr
ad modesliam otii fugam el paupcilatis amoreni.
formam panpertatis, et sanctae simplicitatis spo- , ,
ciem , et paternae frugalitatis lincamenta. Psulla
enim sic aptabit artificum industria, sicut eorum C 38. Vos autem qui spirituales estis , sicut Hc-
negligentia. bra?i, id est transeuntes, non habentes hic ci-
37. Ergo, obsecro, in peregrinatione liujus vitatem mancntem,sed futuram inquirentes
saeculi , in militia hac super terram, a;dificemus a?dificate vobis, sicut coepistis, casulas in quibus
nobis, non domos ad habitandum, sed taber- .habitetis. In casulis enim habitaverunt-patres
nacula ad deserendum : utpote cito inde vo- nostri , habitantes in terra repromissionis quasi
candi, et emigraturi in patriam et civitatem in aliena ; cum coha?redibus repromissionis ex-
nostram, et in domum aeternitatis nostra?. In spectantes fundamenta habentem civitatem ,
castris quippe sumus, in alieno militamus, in cujus artifex et conditor est Deus non acceptis :
alieno laboramus : facile est quidquid naturale repromissionibus, scd a longe eas aspicientes
est.Nuraquidnonfacileestsolitario,etsufficiens et salutantes, et confitentes, quia hospites sunt
naturae, et utile conscientiae , ipsi sibi cellam et percgrini super terram. Qui enim hac dicunt,
de virgis contexere, de luto plasmare, unde- significant se patriam inquirere mcliorem, hoc
cumque operirc, et decentissime inhabitare? et D est ca-lestem '. Idcirco patres nostri in /Egypto
quid amplius est requirendum ? Creditc, fratres, et Thebaida , sancta? hujus vitae ardentissimi
et utinam experiri vobis non contingat : quia aemulatores , in solitudinibus degentes, angu-
pulchritudines istae et foronscs honestatos cito stiati, afflicti, ([uibus dignus non crat numdus :
virile propositum enervant, et masculinum ani- *ipsi sibi collas .Tdificabant , in quibus tocti tan-
mum effominant. ]Nam etsi ipso saepe usu solummodo ot circinnsopti a turbine et a pluvia
piuntur earum delectationes, etsi sint aliqui qui tulabantur , in quibus eromiticae frugalitatis de-
utantur hujusmodi quasi non utentes; tamen liciis affluentes, locupletabant multosipsi egen-
contemptu melius quam usu oxstirj>antur , , les. Quos quo nomine dignius appollem nescio,
el vincuntur hujusmodi affectionos. Conferunt homines caÎestos an angolos torrestrcs, degen- ,
etiam non modicum intorioribus nostris exte- tcs in terris , sod convcrsationom habonles in
' Exod. XXV, 40. ~ 2 Hcbr. xi , {) , 10, 13 , 14, 10. " Alias additui iiuoln riomtis.
TO.M. V. \r,
4'il r.lIIGONIS CARTIJSIENSIS /|.V_)
ca-lis.Laborabant maiiilnis siiis rt dt' labore'""^!» habenlos, (|uasi oxposuisse viderctui' el ab-
,
suo pauperes pascebant esurientes ipsi, de A jecisse, statim inlulit dicens

; Fos aiitcm , fra- :
vastitate eremi urbiuui carcercs alebant et in- trcs , nolile flrjicerc hcncfdcicrites in Chri.sto Jcsu
firmos, et iti (|iiil)uslibet necessitatiljus positos Doinino nostroK Ac si diceret : Kt si ilH perse-
sustentabant, vivciitcs dc labore suo , el liabi- verant in niiditia, sivc rie^lij^'entiasua-, vostameri
lantes in laboi-e nianuum suariim. in suslentandis eis nolite delicere a benelicentia
39. Quid ad li;ec dicemus iios , rioii aiiiiiiales, vestra.
sed animalia tcri-ena ; adli.erentcs terr.T , et 40. Ciim ergo severissime superius denuntia-
sensibiis carnis nostne, in sensu carnis nostrne verit,non nianducandum nolentibns apei'ari ;
ambulantes, ex alienis manibus pendentes?

et postmodiim vcro volentibus o[)erari sed nihil ,
Quamvis consoletur nos in hoc ipsum ali(pia- opei-antibus, aliquanto se exhibuerit clenien-
tenus ille, qui cum divesesset, pauper pro nobis tiorem : possemus dicere, secundum textum ver-
factus cst • ; et qui voluntaria! panpcj-tatis dcdit borum ejus (nec omnino aberraret a vero), noii
praeccptum, ipse ejnsdcni paupertatis in semet- B volcntibiis qiiamvis valentibus, intentatam essc
ipso nobis formani dignatus est demonstrare. illam severitatem volentibus autem, sed non :
IJtenim sciant evangelici pauperes quid eis fa- valentibns, indulgentiam istam. Sed etiamcum
ciendum sit, ipseetiam a fidelibus [)asci voluit istis Domino Jesii
denunliet, et obsecret in
nonniinquam et ab inlidclibus, scd ut iidelcs Christo, ut cum silcntio [>anem suum mandii-
faceret, vit;e nccessaria acci[)ere non recusavit. cent videntur panem non suum manducare,
;
Sed etiam in primitiva Ecclesia pauperes illos nisi euni suuni efliciant 0[ierando, quantum
sanctos , qui [iro Christo rapinam bonoruiu operari [jossunt testimonio Dei et conscientia-
suorum [lerpcssi fuerant, vel secundum |)crrc- suae. Ignosce, Doinine , ignosce : excusamus,
ctionis consiliiim omnia reliquerant ct vendide- tergiversamur, sed non est qui se abscondat a
rant, ac fratribus lidelibus communia effecc- lumine veritatis tna; ;
quod sicut illuminat con-
rant; quanta sollicitudine, quanta pietatesancti versos, sic etiam ferit aversos. Non est enim
Apostoli alendos a fldclibus procurabant, et occultatuin os nostrnm a te ,
quod fecisti in oc-
liber Actuuin Apostolorum , et Paulus in Epi- C culto hominum. INos autem nobismetipsis faci-
stolis suis manifcstedemonstrat. Quod etsi con- mus id occultum quia vix est aliquis in eis ;
,
ceditur liberiushoc i[)sum Domino pi\Teci[>iente

, quae ad te sunt, qui experiri velit quid possit
et ordinante j Evangelium annuntiantibus de et quod promptissime potest qnandoque secun-
Evangelio vivere; ex Apostolorum tamcn au- dum cainem vel sa^culum , sive limor impule-
ctoritate non negatur, etiam evangelice viven- rit, sive cupiditas traxerit. Sed et si fallinnis
tibus, sicut sanctis illis [jauperibus qui tunc homines inscios , non nos permittas, ut quasi
erant in Jcrusalcm : qui etiam sancti pauperes volentes fallere te, fallamus nosmetipsos. Nos
ob hoc vocantur, quia in professione sanctitatis non laboramus, quia vel non possumus, v( 1
et communis vitae nomen dederant , et semet- non posse nobis videnuir; vel consuetudine otii
i|)sos in hoc ipsum s[)onte pauperes effecerant^ et dcliciarum nostrarum nos non posse effici-
Quod enini Apostolus severissima auctoritate nuis.
quibusdam denuntiat, ut qui non vult operari, 41. Adoremus ergo sein[)er, et procidamus,
non manducet; continuo ostendens de quibiis D ct [)Ioremus corain te, qui fecisti nos, et qui in
diceret, subjunxit dicens Audivinius cnini (juos- : lioc ipsiim peccato nostro nianifesto, judicio tuo
dani anibalantes intcr vos incjuietc, nihil ope- occulto formasti nos, ut forsitan quia non mul-
rantes , scd curiose agentes. His autem qui hii- tum hoc volumiis, non possimus : vel quia noii
jusmodi sunt , denuntianius ct obsccrnmus in voluimus cum [)otiiimiis, cum voliimus noii
Domino Jesu Christo , ut cunt silentio opcrantes possumus. Vescamur saltem secundum [«enaii!
pancm suum tnanduccnt. Suiini , hoc est, siio Ad;e pane nostro, si non possumus in sudoic
laborc [)artum et acquisitum. Et tanien ne illos, vultus nostri , iii dolore cordis nostri; iu lacry-
quamvis inquietos, nihil o[ierantes, et curiose mis doloris, si non [xissnmus in sudore labo-
agcntes, nomcn tanien Domini invocatum siqier lis. iMagiiam liaiir jactiir;im [)rofessionis iiosti;c
'
II Cor. viir, 5». — » l.iic. wiii ,
>:>.
; Acl. ii, \\ , ; IV, 34 ,
.'1
j ; Roiit. xv ; I {\w. ix , i'l II C.or. viii. —
'
II liicss. III, lO-l.t.
453 EPISTOLA AD FRATRES 1)E MOISTE-DEI. 45'j
suppleat pietas, ac devotio conscientiae humilis.'^"corpus unde vivat, nisi <Je spiritu suo : sic affe-
Sint nobis lacrymae nostrae panes die ac nocte, A ctus hominis, qui amor dicitur non vivil, hoc ,
quamdiu dicitur animae nostrae, Ubi est Deus est non amat Deum, nisi de Spiritu sancto.
tuusPhocest, quamdiu peregrinatur a Domino Amorem ergo Dei, in homine ex gratia geni-
Deo nostro et a kimine vultus sui. Unum qui-
, tum lactat lectio, meditatio pascit, oratio con-
,
dem erat necessarium sed qui nec in uno figi- : fortat et iUuminat. AnimaH vero et novo in
mur, nec in multis exercemur in quo ordine , Christo homini ad exercitanda ejus interiora
computabimur? Utinam cum illo de quo Apo- meiius et tutius proponuntur legenda et medi-
stolus dicit Ei qui non operatur, crcdcnii
: tanda Redemptoris nostri exteriora; et osten-
nutem in euni qui justificnl inipiunt , rcpatalur ditur in eis exemplum humilitatis, provocatio
Jides ejus adjustitioni sccundum proposituin gra- charitatis, et affectus pietatis et de Scripturis :
tias Dei^. Utinam cum peccatrice, cui multum sanctis et sanctorum tractatibus Patrum moralia
dimissum est, quia multum dilexit^; et beata qua?que et planiora. Proponenda sunt ei gesta
anima hoc judicio apud Deuni meruerit justi- B et passiones sanctorum ubi nec laborandum :
ficari, judicio diHgentium nonien Domini ut ei sit in planitie historiali et semper ahquid ; ,
omissa omni justitia operum et liducia merito- occurrat quod novitii animum excilet ad amo-
,
rum , in hoc solo justificetur, quoniam dilexit rem Dei et contemptum sui. Porro aliae histo-
multum. Nam in diligendo te, Deus, retributio ria; delectant quidem cum leguntur, sed non
magna est diligenti conscientiae ipsa dilectio aedificant, quin potius mentem inficiunt : et in
tua, deinde vero vita aeterna. Sic, fratres, obse- tempore orationis vel spiritualis meditationis,
cro vos, non excusemus nos, sed accusemus quaBque vel noxia faciunt scaturire de
inutilia
nos, et confiteamur. Et qui magni nominis um- memoria. Lectionis quippe modum similis me-
bram, et personale quoddam figmentum perfe- ditatio sequi solet. Difficilium etiam lectio scri-
ctionis apud homincs induimus; apud Deum pturarum fatigat, non reiicit teneriorem ani-
conscientiae nostrae cognoscentes paupertatem , mum : frangit intentioneni , hebetal sensum vcl
non usquequaque recedamus a veritate , et ve- ingenium.
ritas liberabit nos. C 43. Docendus est etiam in oratione sua sur-
sum cor levare, spiritualiter orare, a corpori-
CAPUT XIV. ^^"s vel corporum imaginibus, cum Deum co-

gitat, quantum potest recedere. Admonendus
Quomodo aninialis incipiens, seu tiro religiosus docendiis - est quanta potest puritate cordis intendere in
sit appropinquare Deo per aniorem et orationem. eum , cui sacrificium orationis suae ofTert; se
ipsum attendere qui offert intelligere quod ,
42. Deinde docendus est animalis incipiens, offert quantum enim videt, vel intelligit eum
:
Deo appropinquare, ut et
et Chrisli tirunculus cui offert, tantuni ei in affectu est, et ei amor
Deus appropinquet Sic enim admonet pro-
ei. ipse est intellectus; quantumque ipse ei in affe-
pheta Jppropinquate Deo , et ipse appropin-
: ctu est, tantum sapit ei hoc ipsum si dignum
quabit vobis^. Non solum enim faciendus est Deo est quod offert : et in eo sibi bene est. Hu-
homo formandus, sed et vivificandus. Primo
et jusmodi homini oranti vel meditanti, melius ac
enim formavit Ueus hominem deinde inspira- : D tutius sicutjam dictum est, proponitur imago
,
vitinfaciem ejus spiraculum vitae, et factus est Dominicae Humanitatis , Nativitatis cjus, Pas-
homo in animam viventem Formatio homi- **.
sionis et Resurrectionis : ut infirmus animus
nis^, institutio est moralis : vita ejus, amor qui non novit cogitare nisi corpora et corpora-
Dei. Hunc fides concipit, spesparturit, ipse se'' lia , Iiabeat aliquid cui se afficiat, cui juxta
format et vivificat. Amor enim Dei , vel amor modum suum pietatis intuitu inlijereat. Est
Deus Spiritus sanctus, amori hominis se inftin- quippc forma Mediatoris, in quo, sicut legi-
in
dens, afficit eum sibi. Et amans semetipsum de tur in Job visitans liomo spcciem suam non
, ,
homine Deus, secum unum efficit, et spiritum pcccei^ hoc est, cum intentionis sua? intui-
:
ejus, et amorem ejus. Sicut enim non habct tum in eum dirigit , luunanauj in Deo speciem
Rom. IV. j. — 2 1.uc. VII, 47. — 3 jacoI)i iv, 8. — 4 Gen. ii, 7. — 5 Joh v, V\.
^ Alias .'uldilur, siîrnciiliim /lomliiix , prima. -f
— ''
Alias, cliarllns. -j-
''•^•> GUIC.OMS CAKTLISIKNSIS. 456
rojîtandu, a v«'n» iiuii iist|Ufiiua4uo irceilat; ft-^^tliu licfl. l'ono ;î;iliai luii aclio i!sl in inttlloctu,
(luni iier lidcm ab liomine Deum non dividit, A et cognitione gratice Dei bonae voluntatis inde-
Deum aliquando in lioniine apprehendere addi- liciens ad Deuni et indefessa intentio : etianisi
scat. In quo pauperibiis sj)irilu, el sinipliciori- aliquando, vel iion sit, vel loipeat, sive actio
bus liliis Dei, taiito |iriniuin solet esse airectus exterior, sive interior affcctio. lla?c enim est
diilcior, quaiito liiinianc-e natur<Te propinquior. de qua dicit Apostolus : Vclle adjacet mihi
Postmodum vero fule migrante in alfectum , am- perficcre autem bonum non invenio ^. Ac si dicat
plexantes iii niedio cordis sui dulci amoris ani- Seniper quidein velle adest, sed aliquando jacet,
plexii Cliristum Jesuni , totuiii liomiuem propler lioc est iiiellicax est; quia perlicere opus bonum
liomiuem assuinptiim , totum Deum propter
non invenio. Haec est charitas quae qu;ero, sed
assumentem Deum, incipiunt eum non jam se- nunquam delicit. Ipsa est enim sine intermis-
ciindum carnem cognoscere quamvis eum nec- sione oratio seu gratiarum actio de qua Apo-
, , ,
(luiii sccuiidum Deum pleiie possint cogitare. Et stoliis ait Sinc inlcrmissinne orantcs , scmpcr :
sanctiliiando euni in cordibus suis olferre ei B ji,'rc/;/rtirt^^«/('i-^. Est enim jugisqusedam bonitas
;imant vota sua qUcTe distinxerunt labia sua; ob- mentis et bene compositi animi," et ad Patrem
secrationes,orationes, postulationes,gratiarum Deum in liliis Dei bonitatis ejus qUcTedam sinii-
actiones, pro tempore, pro causa congruentes. litudo, orans pro omnibus semper, et gratias
44. Sunt enim orationes ali.T breves ac sim- agens in omnibus; tot modis in oratione, vel
plices , sicut eas forniat voluntas , seu necessitas gratiarum actione in Dcuni se jugiter i-efundens,
orantis pro causa incidenti : aliae prolixiores et quot in suis necessitatibus vcl consolationibus,
rationabiles, sicut in inquisitione veritatis pe- in proxinii etiam vel compassionibus , vel con-
tebtes, quaerentes, pulsantes, donec accipiant, gratulationibus causales in hoc materias invenit
inveniant, et a|)eriatur eis : aliye alacres, spiri- pius affectus. Haec autem jugiter in gratiaruni
tuales et lecund;e , in affectu fruentis , et gaudio actionibus est; cjuia qui sic est, semper in gau-
gratiae illuminantis. Et ipsc-e sunt quas Aposto- dio sancti Spiritus est.
lus alio ordine dinumerat, obsccrationcs , ora- 45. In postulationibus ergo pie ac lideliter
tiones, postulationcs, gratiarum actiones^. Nam C orandum est, sed non est in illis pertinaciter
postulatio, quani priinam posuinuis, est circa inha?rendum; quia nos nescimus, sed Pater
obtinenda teinporalia, et necessaria aliqua vitae coelestis scit quid in temporalibus istis necesse
hujus, in qua Deus postulantis quidem appro- nobis sit. Obsecrationibus vero insistendum est,
bansbonam voluntatem quod , (acit tanien ipse sed in omni humilitate et patientia; quia non
melius judicat, et dat libenter quod bene ei, afferunt fructum, nisi in patientia. Nonnun-
postulat". Ipsa est de qua Psalmista ait Quo- : quam enim cum celcrius gratia non subvenit,
niani adhuc et oratio mea in bcncplacitis eorum^ lit obsecranti ccelum aeneum, et terra sua fer-
Haec est etiam hominum impiorum, quia om- rea. Et cum relicta sibi cordis humani duri-
nium comnuiniter est, scd niaxinie liliorum tia, ad votuni e.xaudiri non meretur, anxietas
saiculi hujus, desiderare tranquillitatem pacis, desiderantis negari sibi aestimat, quidquid dif-
sanitatem corporis fertur. Cumque sicut Chananaea illa praeteriri se
, temperiein aeris, et alia
quae ad hujus usum spectant, et necessi-
vitae ac despici ingemiscit^, quasi immunditiam car-
tatem et abutentium voluptatem. Pro quibusDnis, ])r.Teterita sibi [jeccala sua iiii|)utari, vel im-
,
qui fideliter postulant, quamvis non ea postu- jiroperari imaginatur. Nonnuncpiam vero non**
lant nisi ad necessitateni; tamen in hoc ipso sine labore petens accipit, qua.Mens invenit, et
voluntati Dei suam semper subjiciunt. Obsccra- pulsanti aperitur: ct consolationes ac suavitates
tio vero est in exercitiis spiritualibus anxia ad orationis invenire landem aliciuando meretur
Deum instantia : in quibus ante giatiam succur- labor obsccrationis.
rentem, qui a|)ponit scienti;ini ;ipponit et do- , 40. Nonnunquam etiam pur;v orationis alTe-
lorem Oratio vero est hominis Deo adhaerentis
. ctus, et bona illa orationis suavitas non inveni-
affectio, et familiaris quaedam et pia allocutio, tur, sed quasi invenit; cum non petenteni non ,
et statio illumin;itae mentis ad fruendum (|ii;iiu- (]uaerenteni , non ])iilsantem, et <]uasi nescien-
,
" I Tim. II, 1. — > Psiil. fxi., ;•>. — 3 i.>pi,.. ,^ i». ._ 4 Roni. vii, 18. - & I Ihess. v, »7, 18. — «>
Mallli. xv,
•^ -'",''• " '
Aliii'i , wijiii liviif i>ostuli}titviii. Alias oniiuiliii' /<(>/<. •[•
hbl EPISTOLA AD FRATRES DE IMOINTE-DEI. 458
tem et tanquam genus servo-"'

gratia pr£everiit :
duranlur ; et liunt, de quibus Psalmista dicit,
rum mensa filiorum ciini rudis A

recipitur in , Inimici Domiiii mentiti siint ei, et erit tcnipus
adhuc et incipiens animus in eum orandi assu- enruin in scecnla. Et cihavit adipe fru-
illos e.x
mitur affectum, qui pro pr^mio sanctitatis red- menti , et de petra melle snturavit eos '. Pascun-
di solet meritis perfectorum. Quod cum fit, agitur enim a Patre Deo aliquando de pretiosiore
,
tur ut vel in judicium suum non liceat scire gratiae substantia servi, ut affectent esse fdii :
negligenliquidnegligat% velut provocatiocha- ipsi vero gratia Dei abutentes efficiuntur ini-
ritatis amorera in eo ultro se offercntis accen- mici. Ut enim abutantur etiam Scripturis san-
dat. Inquo, proh dolor plurimi falluntur, quia !

ctis in peccatis, vel in concupiscentiis suis ,
red-
cum pascuntur pane Hliorum, jam se esse fdios euntes ad eas per orationes, dicunt sibi illud
arbitrantur et deficientes unde prolicere debe-
:
uxoris Manuae Si Dominus voluisset nos orci-
:
bant, ex visitante gratiaevanescunt aconscien- dere , non suscepisset sacrijiciuin de manibus

tia sua, arbitrantes sc aliquid esse, cum nihil nostris^.
sint, et de bonis Dei non emendantur, scd in-
LIBER SECUNDUS.
CAPUT I.. B nem securitatis: alterum vero, in secreto cellas

secretiorem recessum conscientiae, ubi reponat
Cellse secretum tironibus et perfeclis quam ulile. et nutriat sanctarum affectionum suarum fru-
ctus, et spiritualis sensus contemplalionis. Pas-
1. Quam dilecta tabernacula tua, Domine ser solitarius in tecto, hoc est in altitudine con-
virtutum , in quibus passer invenit sibi domum ,
templationis, calcare amat habitationem carnalis
et turtur nidum ubi reponat puUos suos^! Pas- conversationis. Turtur in inferioribus fecunda-
ser, inquam, naturaliter aninial vitiosum, mo- tur, et gaudet in fructibus humilitatis. Perfecti
bile, leve, importunum, garrulum, ac pronum enim quique et spirituales, qui turturis nomine
in libidmem. Et turtur luctus amica, opacae so- designantur, cum ad firmamentum et robur vir-
litudinis familiaris incola, forma simplicitatis, tutis suae per virtutem obedientiae et subjcctio-
exemplum castitatis. Ille sibi invenit in eis donis perveniunt, semper ac dejiciunt
premunt se
mum quietis et securitatis : illa nidum sibi , ubi in id et unde infra se

quod incipientium est :
reponat pullos suos. Qua; sunt ha^c, nisi juve- C descendunt, inde ascendunt supra se et humi- :
num naturaliter calidus sanguis, et fervidus liando se magis proliciunt, propter fructus soli-
animus, aetas labUis, curiositas inquieta; et vi- tudinis, qui sunt frequentes et sublimes excessus
rilis maturitas, serius animus, castus, sobrius, contemplationis, non arbitrantcs esse negligen-
pertaesus exteriorum quantum potest, et intra dam conscientiam voluntariaisubjectionis, usum
semetipsum recondens semetipsum ? Quorum al- socialis vitae, et dulcedinem fraterna' charitatis.
terum in tabernaculis Domini virtutum, in di- 2. Ideo vir spiritualis et corpore suo spiritua-
sciplina cellarum invenit sibi ab omnibus vitiis liter utens, scrvitutem ejus, quam habet anima-
quietem, firmamentum stabilitatis, et mansio- lis homo per vim coactam, rationalis per con-
' Psal. i.xxx ,16,17. — ^ Judic. xiii, 23. — ^ Psal. lxxxim, 2 , 4.

••
Alias ,
Qdodcinjirjiic sil , agilur nt vel in judicium suuni iion liceal ncscirc ncgligcnti quid ncgligol.
'iod GUIGONIS CARTLISIEINSIS 460
suetiulineni subactaiu , accipere nieretur quasi*" taiulo tt tractaiulo, «itli/igins ubiqite proptersui
naturaliter arrectani. Lbi illi est obedientia nc- A iiiiiiuliliiiinK Ailjuvat enini J)eus vultu suo se
cessitatis,isteeaiiihabet charitatis. Ubi illevirtu- intuentem, movet ac promovet, et attrahitspe-
tesIaborisplenas,istehabeteas versasin mores. cies sumini boni sc contemplanteni. Cumque
Illi vero passeres Dei sursum nitentes ad ea qux> ratio proliciendo in aniorein suisuin ascendit
sunt perfectoruin ; non elationis pra>suniptione, anianti et dcsideranti },'ratia condescendit. Unuin
seil pietatis ainore, in paupertate spiritus sui saepeliunt, qure efliciunt qu£e
illos duos status
sublimati, non repelluntur ut elati, sed susci- sunt ratio et amor, et quae ex eis cfliciuntur,
piuntur ut devoti : et aliquando hoc mqrentur scilicet scientia et sapientia. Nec jani possunt
experiri, quo spirituales frui ; et semper affe- altrinsecus tractari vel cogitari quae jani unuin
ctant iinilari eorun» \ itani activani , ad quorum et uniiis operationis ac virtutis sunt, et in sensu
ambiunt cH)nsolationem contemplativam. Sicque intelligentis, et in gaudio fruentis. Quamvis er-
uno spiritu, licet non uno gressu gradientes, go distinguendus sit alter ab altero, tamen cum
aeque proficiunt et spirituales in luimili , et in- B sic se res obtulerit, et cogitandus et tractandiis
cipientes in sublimi. Et li*c sunt cellarum
bene erit aiter cuni altero, et in altero. Quia ergo,
oidinatarum sancta commercia, studia vene- sicut jain supra dictum est^, quemadmodum in
randa, otia negotiosa, quics operosa, charitas piofectu religionis, status animalis vigilat circa
ordinata, mutuo in silentio sibi colloqui, et in corpus et hominem exteriorem componendum ,
absentia ab invicem se ad invicem magis frui, et aptandum studio virtutis; sic rationalis circa
proficere de invicem : et cuni se non vident ad aninuim agere debet, vel faciendum
si noh est,
invicem, in alio videre quod imitandum est,in velexcolendum et ordinandum si est primo :
se ipsis nonnisi quod flendum est. ^gôvero, vidondum est quis vel quid sit animus ipse,
sicut dicit Jeremias, vir videns pnupertatein quem ratio rationalem facit; quid ipsa ratio,
wrnm ', cum computo, in me-
alienas divitiasqnê animal niortale faciendo rationale homi- ,
metipso erubesco et suspiro quia quod tracto

, nem perlicit. Sed primo dicendum est de anima.
,
in alieno, mallem experiri in proprio. De duo- 4. Anima est res incorporea, rationis capax,
bus quippe malis tolerabilius est quod amas non C vivilicando corpori accommodata. Haec animales
videre, quam videre, et non habere quamvis constituit homines, qucC carnis sunt sapientes, ;
non sic de bonis Domini. Bona enim Domini sensibus corporis inhaerentes. Quae ubi perfecta?
videre, amare est amare vero habere est.Ideo
: rationis incipit esse, non tantum capax, sed et
,
nitamur, in quantum possumus ut videamus, princeps^ continuoabdicat a senomen^^generis

vidcndo intelligamus et intelligendo amemus , , feminini , et eflicitur animus particeps rationis
ut amando habeamus. Domine, super hoc ante regendo corpori accomniodatus, vcl se ipsum
te omne desideriuin meum, ct gemitus meus a habens spiritus. Quamdiu enim anima est, cito
te non est absconditus. in id quod carnale est, effeminatur : animus ve-
ro vel spiritus, nonnisi quod virile est et spi-
CAPUT II. rituale meditatur. Spiritus enim hominibus in
appetitu boni subtilis et eflicacis naturae condi-
De seciaido statu vitse religiosae ,
id est raiionali.
tus, et in arte creatricis sapientia- omni corpore
D melior, omni ctiam luce corporea lucidior ac di-
3. De aniraali vero statu transeuntes ad ra- gnior, ob imaginem conditoris, et capacitatem
tionalem, ut de rationali transeamus ad spiri- rationis; vitio tamen carnalis originis implici-
tualem tiactando, et utinam proliciendo primo : tus, peccati servus effectiis est, et captivus iii
scire debemus quia Sapientia, sicut in libro no- lege peccati, quae est in membris. Nec tauien
niinis ejus legitur, prwoccupat eos c/ni se concu- omnino amisit arbitrium, id est judicium rafio-
piscunt, e.t occurrit cis , ct ostendit se in viis suis nis in judicando et discernendo , quaiiquam li-
hilaritcr\ sicnt in j)roliciendo, sic et in medi- bertatcm siiam amiserit in volendo etagendo'.
' Thren. ni, 1.— » Sa|.. vi, 14. — ^ Id. vn, 24. — 4 Siipia , lib. l,im. I
'.
, li».
• Alias ,
parliii-jjs.
f — ''
Alias , iiotam. f
: Sic lialiet mamiscriptus Monlis-liei ; iii aliis legilur in eligando </ ngendo. Homo vero i.stam (lieilm .tmi,si>.se lil>ei
laleiii inlellinemlo ,
noii de liJHiUite naliine , .scd nialiie , si(|uidem inlra dinliii liheiai i vohiiil.is pei rli.ml.ileiii.
461 EPISTOLA AD FRATRES DE MOINTE-DEI. 462
Nam amissae*"mens vel animus. Menti vero vel animo, cui

in poenaiii peccati, et testinionium
(lignitatis natuialis, signum ei A caetera pars horainis regenda subdita est,nec
positum est in
arbitrium, sed captivum. Quod eliam ante con- dignius est aliquid ad quaerendum, nec dulcius
versioncni et liberationem voluntatis, nunquam adinveniendum,nec utiliusad habcndum, quam
perdere potest ex toto ulla aversione ipsius vo- quod solum ipsam menteni supercminet, qui est
luntatis. Inquo etiam cum eoabutitur ineligen- solus Deus. Nec longe est ab unoquoque no-
do malum pro bono, sicut dictum est, melior est strum ,
quia in ipso vivimus , movemur et su- ,
et dignior omni corporea creatura, et in se, et mus^. Et non sicut in aere isto, sic in Domino
in arte» creatricis veritatis. Libcratur vero vo- Deo nostro; sed iu ipso vivimus per lidem mo- ,
luntas, quando efficitur charitas : cum charitas vemur et proniovenuir per speni figimur per ,
Dei difTunditur in cordibus nostris per Spiritnm amorem. Ab ipso enim et ad ipsum conditus est
sanctum,qui datur nobis'.Et nuncvere est ra- rationalis animus, ut ad ipsum sit conversio
tio, hoc est habitus mentis per omnia conve- ejus, ut sit ipse bonum ejus. Hic autem ex illo
niens veritati. Cum enim liberata voluntate per B bono bonus, ad imaginem et similitudinem ejus
liberantem gratiam, spiritus agi incipit libera conditusest ut qiianidiuhic vivitur,
:
quam pro-
latione, tunc suus est, hoc est se ipso libere pius potest, accedat ad eum similitudine, a quo
utens efficitur, et bonus animus.
fit animus, et sola receditur dissimilitudine; ut sit is-sanctus,
Animus, inquam, in quantum bene animans, et sicut ille sanctus est; in futino futurus beatus,
perficiens animal suum supplemento liberse ra- sicut ille beatus est. Denique hoc solum magnum
tionis. Bonusautem, quantum jam amans in et bonum est, cum magnus et bonus aniinus su-
bonum suum, quo bonus fit, et sine quo nec spicit, miratur et affectat quod supra eum est,
bonus, nec animus esse potuit. Fit autem bonus et adhaerere festinat similitudini suae dcvota ima-
animus et rationalis, diligens Dominum Deum go. Ipse enim imago Dei est. Et per hoc quod
suum in toto corde suo, et in tota anima sua, imago Dei est, intelligibile ei fit, et se posse et
etin tota mentesua, etin omnibus viribussuis, debere inhaerere ei ciijus imago est. Ideo etsi in
<'t nonnisi in ipso seipsum, etproxiinum suum terris regit corpus sibi commissum, meliore ta-
sicut se ipsum. Fit autem bonus animus Deum C men parte sui scilicet memoria, intcliigentia, ,
timens, et mandata ejus observans hoc est etamore ibi seinpcrconversariamat,unde quid-
:
enim omnis homo^ Ratio vero sic definilur a quid est, (juidquid habet , se novit accepisse, et
definientibus, vel describitur a describentibus : ubi in perpetuum se mansurum, ct cum plena

Aspectus animi est,quo per se ipsum, non per Dei visione plenam Dei similitudinem aUeplu-
corpus, verum intuetur aut ipsa veri contem- : rum, quantuin in hoc homini sperandum est
platio, aut ipsum verum quod contemplalur, sperare ei licet, si bon» spei vilam siiam non
aut vita rationalis, vel rationale obsequium, in negligat conformare. llluc ergo speclat, inde
quo conformatur veritati contemplatae. Ratio- pendet, plus ciim hominibus commorans, ut
cinatio vero est rationis inquisitio, hoc est aspe- vivificet eos vita Dei ad quserenda et capienda
ctus ejus molio per ea ([uai aspicienda siuit. Ra- divina, quam ut aniinet vita ista mortali et hu-
tiocinatio quaerit, ratio invenit. Aspectiis hic in mana. Sicul enim corpus quod animat, naturali
n,'m aliquam conjectus cum eam videt , scientia statu suo erigiturin c(i>lum , (juod natiira et lo-
fst; cum non valet'*, ignoranlia est hominis. D co, et dignitale , et locaomnia ct corpora super-
Haec ergo ratio est, et instrnmentimi per quod eminet : sic spiritualis i^^se natura, ad ea quae
operalur, et opiis quod operatur. Hsec scmper hoc est ad Dcuni
in sj)iritualibus pra?eniiiient ,
exerceri amat in eo quod ulile est et honestum, amat semeti|)suin, noii

ct divina erigere seniper
exercitio proliciens, desidia vero in semetipsa superbe sapiendo, sed pie amando, sobrie, et
marcescens. juste et pie vivendo qui quanto altius est quo
, :
5. iNullum vero dignius et ulilius exercitium nititur, tauto fortioribus exercitiorum studiis
esl homini eam habenti, quam in eo (piod me- exercendus est, et qu;e eum uon |)(Mfundant,
lius habet, et in qiio ca?teris aniiiialibus, et cae- sed intingant, sic(|uc afficiaut ut pcrliciant.
teris partibiis suis praeeminet, quae esl ipsa 6. Studia vcro Iutc etsi lilteris aliqiiando ad-
• Rom. V, .1. — ' l.ccle. xii, \3. — ^ Act. xvn, 9.7, 28.
" Alias, nrcf. — ''
Alias , lir/ct.
f
«^'? (HJIGOISIS CARTUSIENSIS 4G4
juvcntiuft utaiitur, non taiii(nlitteratoriasunt,*'Vlo taniin \v\ voluntalis coinipljie, vcl inolitre
non cavillantia, non tlisputantia non garrula A nfj^'li^fntia?, i^hiriina Sivpe vitia i|uasi naluialia
,
scti spiriliialia, paiilica, ct htiniilia, hiiinilihiis in ncj^lecta consciciilia cniccre solet. Consuelu-
consenticntia. (^)ii;e etsi loris cxcrcciitiir, intus tlo tpiippe, sicut philosophi tlicere solent,est
potius aguntur in spiritu mentis, ubi renovalur secuntla natura. Oinnis lamen malus animus
homo tle the in iliem, iiuluens novuin homincin prius tpiam indurescat, molliri potest malitia
(jui secuntlum Dcimi crcatiis esl in sauclitale ct ejiis : setl nec postijiiam iiuhiriicrit, tles[)eran-
jiistitia vcritatis. Ihiciiim lil animus, ihi lit in- tlus est. ll;ec enim malcdictio est Atlae, ut in
tcllcctus honus omnihus racientibus eum, cum terra laboris nostri, et in agro cordis vel cor-
sccundum rcgulam ab Apostolo datam,in oin- poris nostri, noxia vcl inutilia gratuito passim
iiibtis cx/iibcmus tius xicut Dci niinistros iii multa ubi(]ue provcniant : utilia vero vel nccessaria,
pnticntia, in tribulationibus , in ncccssitalibus et salubria, cum labore. Virtus tamen tiuouiam
in angustiis , in /aboribus , in vigi/iis , in carcere naturae res est, cuni venit in animum alitjuan-
ccllc-e, in jcjuniis , in castitate, in scicntia , in B do non venit
, locum
sine labore, sed venit in
/ongonimitate, in suavitatc, in Sjjiritu sancto suum, et sedet benc cum ea naturae
(itleliter, ct
in c/iantatc nonjicta, in vcrbo vcritatis, ct vir- convenit, cum niillum pr;emium potius sit ei
tute Dci; jMrarma jiistitite a dextris cl n sini- (jiiam in Deo conscicntia sui. Vitium vero cum
strisiper g/oriam et ignobi/itotcm, pcr injomioin nihil aliud esse credatur, quam privalio virtutis;
ct bonam famam ; ui sei/uctorcs et veraces ; sic- tamen vastitas ejus et enormitas tanta nonnun-
utfjui i^noti ct cogniti; quasi morientes, ct eccc quam quasi sentitur, ut obruat et opprimat :
vivimus; ut costigati ct non mortijicati ; qitau faniitas tanta, ut inquinet et inliciat; adhaesio
tristcs,semper autem gaui/cntes ; sicut egcn- tam pertinax consuetudinis, ul vix a se eam na-
tes mu/tos autem /ocup/etantes ; tonquoin ni/ii/
, tura excutiat. Omnis enim vitii frustra siccatur
habentes , et omnia possidcntcs' in /aborc ct : rivus, si fons non fuerit obturatus. Verbi gra-
cerunmn , in Jame ct sili , injrigore et nuditate^. tia , remissa voluntas facit mentis levitatem , ex
hujusmodi sunt stndia sancta, exercitia
PI.-BC et qua prodcunt instabilitas nientis, inconstantia
r.postolica, in quibus discutit se animus, et in- C morum, vana laetitia saepe ustiue ad lasciviam
venit, et emendat, mundans se ab omni inqui- carnis, vana tristitia nonnunquam usque ad
namento carnis ac spiritus, perliciens sanctifi- a>gritudinem corporis , et multa alia in negli-
cationem in timore Dei. Sfiidia h.-ec silentium gentia vel transgiessione propositi ex levitatis
amant, quietem desideiant cordis in laborecor- vitio venientia. Sic etiam superba ex usu vo-
poris, paupertatem spiritus, et pacem in exte- luntas in magna saepe cordis inopia tumenteni
rioribus pressuris, ct bonam conscientiam in efficit animuin. Lntle procedunt vana gloria
omni puritate cordis et corporis. Haec faciunt fiducia sui, ncgligentia Dei, jactanlia, inobe-
animum, quia unde faciant, habent. Vana vero dientia, contemptus, praesumptio , et caeterae
illa,nugigerula, verbosa, contentiosa, curiosa, animi pestes, quae profluere solent ex tumore
amhitiosa, eliam sanctum^ animum vel jam et usu superbiae. Et in hiinc modum omnia ge-
perfectum dissipant et corrumpunt. Haec studia nera vitiorum ex aliquo malae voluntatis affectu,
scriitantur virtutum , non tam flores quain ra- vel malne consuetiidinis usu , suam singula du-
diccs, non ut luceant, sed ut sint : non ut D cnnt matricem originem : qu;e quanto diutius
sciantur, sed ut habeantur. menti inolita est, ta,nto fortius haeret , et fortio-
Vitiorum vero phis in scmetipsis metuunt
7. ribus remediis eget, etcuram requirit diligen-
appetitum, quam ab aliis impetum; plus con- tiorem. Hujiismodi enim pcstes vitiorum us(]ue
lagium, quam malitiam. Sicut enim aliquando in nltimam solitudinem solitarium persequun-
magnolaborc, ct studio perseverante, vi<tutes tur. Et sicut bene coucreta virtus, et lidelittM-
trahiintur iii afrcctum et nientem bonam ; sic animo insidens possessorem suum in nulla de-
,
vitia levissima remissioris licentiae opportunitatc serit multitudine : sic vitium consuetudinis pos-
transeunt in conspersionem, et quasi naturalia scssum suum liberum cssc non patitur in (piali-
efnciuntur. S(h1 niilliim vitiiim natiiralecst; vir- bct solitudinc. rsam nisi pcrtin;ui sludio, et
lus vero oiunis homiiii ii;itur;ilis est. Consuetu- prudciiti opci;i cxpugnata fucrit cousuctudo,
II Cor. vi, /i-io. 1(1. Aliiis , /iii liim.

i05 EPISTOLA AD FRATRES DE MO>*TE-DEI. 466
leniri potest, vinci vix potest : et quomodocum-'*"^sunt, quae, Dominus, si consense-
sicut dicit
(jue se componat animus", et in quavis solitu- A rint in uniim, quodcumque petieiint fiet cis a ,
dine habitet, secretum vel silentium cordis esse Deo Patrc^. Si duo hajc in unum perfecte con-
ijon patitur. Cuiquo majorem contigerit inesse senserint, omnem in se continent virtutum ple-
usum consuetudinis et voluntatis, eo nequior et nitudinem sine vitio intercurrente ; omnia pos-
rebelHor in eo invenitur, non tam mahtia spiri- sunt in homine etiam laniûente, omnia habent
tuahs,quam quasi manibus expellenda muki- et possident in homine nihil habente dant, :
plex qusedam collectio et dura corpulentia ne- mutuant, conferunt, prosunt in homine secum
cessilatis. quiescente. Gloria et divilise in conscientia san-
Sed redeamus ad laudem virtutis. Quid
8. cti viriilhus, ex fructibus bonae vohintatis ejus.
cst virtus ? Fiha rationis , sed magis gratiaj. Vis Foris vero non exuno latere , sicut scutum hujus
enini qusedam est ex natura. Ut autem virtus mundi, sed undique eum circumdat scutum ve-
sit, habet ex gratia. Vis est ex judicio appro- ritatisDei. Hilarem enimeum etjucundum intus
bantis rationis virtus autem ex appetitu illu- B semper efUcit bona vohintas in cxteriori vero
: :
minatK vohmtatis. Virtus enim est vohintarius actione seriimi et gravem tutum ac securum ,
inbonum assensus. Virtus est sequahtas quse- reddit veritas. Ideoque. supergressus humana
dam vitae per omnia congruens rationi. Virtus
,
homo semper in sereno est sicut de aerc
ille, :
est ad judicium rationis usus hberae vohmtatis. illo homines ferunt qui super globum huioe est.
,
Virtus quaedam est liumihtas. Virtus quaedam 10. Vokintas, naturahs quidam animi appe-
estpatientia. Virtus quscdam est obedientia. Vir- titus est , ahus in Deum , et circa interiora sua :
tutes, sunt prudentia, temperantia, forlitudo, ahus circa corpus , et circa exteriora et corpo-
justitia, et ahaB quam phues in quibus sin- : raha. Haeccum sursum tendit, sicut ignis ad
guHs non est ahud virtus, quam sicut dictum , locum suum hoc est, cum sociatur veritati et
; ,
est, ad judicium rationisusus Hberaj voluntatis. movetur ad aUiora, amor est. Cum vero pro-
Bona enim voluntasin animo est origo omnium movetur etlactatura gratia ^, dilectio est. Cum
,
bonorum et omnium mater virtutum. Sic e apprehendit, cum tenet, cum fruitur, charitas
,
converso malavokmtas est origo omnium ma- C est, unitas spiritus est, Deus est Deus enim :
lorum et vitiorum. Ideo custos animai suae cliaritas est\ In his autem cum consummaverit ,
valde soHicitus esse debet circa custodiam vo- homo, tunc incipit^; quia nuHa horum in hac
Umtatis suaj, ut prudenter inteUigat, et discer- vita plena perfectio est. Cum vero decHnatin ea
natquid in totum veht, vel volendum sibi sit,' quae carnis sunt, concupiscentia carnis cst. Cum
sicut estamorDei quidpropter ilhid, sicut est
: in curiositatem sgeculi, concupiscentia oculo-
amor proximi. Ut enim in iHo tuta sit omnis rum est. Cum vero in ambitionem gloriaj vel
indiscretio, in lioc semper secundum obedientiae honoris, superbia vitaj est. Quamdiu tamen in
regulas cauta et prudens debet esse dilectio. hujusmodiutihtati seunecessitati naturaeservit
In dilectione quippe Dei non aha ratio, non natura est, vel appetitus ejus. Cum vero in su-
alia discrelio est, nisi ut sicut iHe cum dilexisset perflua se exponit vel noxia, vitium naturcTc est,
nos, in fmem dilexit nos : sic , si fieri potest vel sui ipsius. Quorum primo appetitu vel ac-
in infinitum diligamus cum nos, sicut beatus cessu, de temetipso tibi hoc capere Hcct argu-
vir qui in mandatis ejus cupit nimis'. D mentum. Cum in eis qna; ad corpus spectant,
Sed cum nuHum finem , vel terminum
9. in rebus necessariis vohmtas primo appetitui
habere debeatdevotioamantis: tamen terminos finem facit naturaHs animi appetiliis est. Cum
,
suos, fines et regulas habcrc debet actio ope- vero in appetendo sempcr ad uUeriora progre-
rantis. Ubi ne aHquando oberret nimia volun- ditur, ipsiim se prodit ,
quia jam non tam vo-
tas, necesse est quod semper adsit mediante luntas quam vitium vohinlatis est , avaritia ,
obedientia custodicns veritas. Nihil enim in vel cupiditas , vel aiiquid hiijusmodi. Voluntati
bonum hominis in Deum proficientis, tam sibi enim in hiijusmodi cito satis est, viliis vero
convenit,quam voluntas et veritas. Haec duo ejus nunquam satis est.
• Psal. rxi, 1. — 2 Mallh. xvirr, 19. — ^ l Joaii. iv, 16. — 4 Eccli. vni, 6.
' Alias additiir Itarcl , ct paiilo post ouiilliliir holnlct. -f-

— '-
Alias, Cuni vvro , iit /yromoieri/iir, lficliili>j\
(1 sralia. f
407 GUIGOINIS CARTUSIKiNSIS 'HjH
1 I. ll.cc in spiritiialiljiis, tt iii eis, tjiue ad^^^âufert se Ueiis. llinc eninj dicitni' <|uoil /jt-/-
Deuin sunt, cuni viilt (luotl |)otost , laiitlaiula \^vers(e cogilutio/us separant a Dco , et i\\ua Spi-
est : cuin vult (|iiotl iion potest , et pliis (juain ritiis snnctus a/ifcrt se a cog/tationibiis (jiuc sunt
potest, reyentla est : cuni non vnlt tjuotl potest, sinc intetlectu ^. In (|uibus verbis atlvertendum
excitanda est et provocanda. Saepe enini si non est, quia sine omni intellectu nullatenus cogi-
iVenatur, impetuin facit, et agitur in j^ra-ceps. tari j)otest, et iiulla oiiiiiino co^'itatio sine
Snej)e si non extitalur, dorniit, et tartlat, et t)inni inleilectu est. Sctl alius est intellectus ex
obliviscitur tjuoteiitlebat , et facile tleclinat (jiiasi vi naturalis rationis , alius ex virtute nientis
a latere in t)bliyationcs '
t^blatne delectationis. rationalis. Intellectus (juidem idem ipse est,
Ideo(jue sicut in corpore etiam solet (me- fieri qui quocumqne sen in bonum , seu in malum
lius eniiii corj)us hoininis ab alio vidctur, qnain aj^j^licitus fuerit, naturaliter viget : sed alius
se ij)Siim videat), in luijusinotli nos sa^pe inelius invenitm- sibi rclictus , alius a gratia illumina-
videtalienus ocnlus, tjuam noster ; et alius qui tus. Ille sêculi rebns et seriis et nugatoriis se
non pst j)ariter in fervore ejusdem voluntatis, B non negat : hic autem nonnisi dignis se rebus,
rectior sa>pe judex est actionis : quia sa?j)e \el et similibus sibi se ijisum accommodat. Ille sae-
negligentia, vel privato amore nostri errainus jie ojêratur sicnt sibi relictus, et vitio infectus
in nobis. Bona ergo custos voluntatis est obe- ex vitio rationis, et vitio corrujitae voluntatis,
dientia, sive imperii illasit, sive consilii ; sive texens perversas cogitationes, quibus semet-
subjectionis, sive solius charitatis. Pnrius eniin ij3sum qni cogitat, sponte separat a Deo : hic
acdulciussaj)e,secuiitluinai)ostoliim Petruni,ad autt;m seinj)er sicut illuminatus, et virtuti af-
Iâres, seueliam ad minorcs suos , lllii ol)edien- fectus , ojêratur jiietatcm , tjiiaj cogitantein
ti;e caslificant corda sua in obedientia charita- conjungit Dco.
tis, quam ad majores subigant j)er obedien- 13. Quai vero secundo loco ponunlur cogi-
tiam necessitatis'. Inilla enim sola vel jnaecipit, tationes sine intellectn , ipsae sunt vanae ilLTe et
vel consulit, et obedit charitas : hic autem jjoe- otiosae, neutro inlellectui j)er cogitantis inten-
nam liinel, vel minatur imjieriosa auctoritas et tionein se aj)j)licantes , non repente jjcrimentes,
meticulosa necessitas. Et in illa obedienti saepe C sed scnsim et ijaulatim corrumpentes, occu-
tlebetur major gloria'* : in ista veroinobedienti pantes tempus, necessaria impedientes, etani-
niajor scmjjer intentatur jioena. Ergo in homine nuim inficientes : non tam cogitationes, quam
sursum cor habentc jiroj^ter exteriora sua re- ex veris vel iinaginariis recordationibus siinu-
genda, moderanda, comj)onenda, jDalam oin- lacra quaedam cogitationum , seu ipsae recorda-
nibus est qnam necessaria sit voluntali custodia tiones ultro et mullipliciter de memoria scatu-
sua, amplius autem jiropter interiora sua. rientcs. In quibus passio quaedam voluntatis
Animo eiiim sa'jje se ipsum vel Deuin cogitanti, potius videtur esse quamactio, cum nulla sit
ij)sa voluntas in oinni cogitatione jDrincejJS est in eis cogitantis inteiitio cum quod sjjonte
:
et necessario jirincijiium voliinlatis sequitur ebullit de inemoria, forinandum se offert intel-

tunnis tenor cogitationis. lectui non curanti, et tjuidquid agitur, videtur
12. Tria enim sunt quae cogitatioiiein fa- j)otius agi in soninio dormientis, quam in acie
ciunt ; voluntas memoria et intellectus.
, , Vt)- cogitantis. Ubi tametsi a se repellere Sj)iritum
luntas cogit memoriam ut proferat inateriam D sanctum non est in voto cogitantis, lit tamen
cogit etiam intellectum ad formandum quod ex culjia negligentis, ut spiritus disciplinae me-
j)rofertur, adhibens intellectum mcmoriae ut rito auferat se a cogitationibus indisciplinatis.
inde formetur ; intellectui vero, aciem cogitan- Qiuu tjuamvis vim quaimlam occul-
liant j)er
lis, ut inde cogitetur. Qiue quia in ununi cogit lain ratioiiis, non tamcn fiunt cx ratioiie, ut
voluntas, et facili tjuotlain nutu ct)j)ulat, a co- attrahalur' in cas intellectus, cum nuUus sit in
gendo cogitatio noinen accepisse videtur. Hinc eisintelligentisassensus. Ubi veroseriode rebus
liunt cogitaliones omnes , alia; bonae et sanctae, seriis bene cogitatur, voluntas libero arbitrio
et (ligiia! Deo : alia* inala' (;t j)erversye , (jiue se- tle memoria evocat tjuotlctimque t)j)iis liabet.
j)araiit a Deo : ali;c otios;e et van;e , ;i (|nibiis et iiilcllecliim lormantem iiiciiiori;v ;ulhil)el ,
'
I I'(li. I , Tl , (1 \, :< , .;. — ^
Sai). I, 3, .).
" Miiis , "liliiiiKilKintw. — Aliiis , ni-ce.ssila.s, Ali;is , it Iniliiliir.

460 KPISTOLA AD FllATRKS DE MOKTE DEI. 470
formatuaique (luidquid illud est intellectus ad-^^^âd usum vitae hujus : pia , erticaccs ad fructum
hibet aciei cogilantis, et sic peragitur negotium A Spiritus, et ad fruendum Deo. Frurtus autem
cogitationis. Spiritiis siint, sicul Apostohjs dicit, rharitas
pa.r, gaudiuni ,
paticntia, longanimitas, boni-
CAPUT III. ^^''i benignitas, mdnsuetado, fidcs, modestin, con-

lincntia,rastitas'.¥A in onini generecogitalionis,
Tpniuui siauiiu \it;e religiosa; , id est spiiiUialeiii omnia quaecumque cogitanli occurrunt confor- ,
explicat.
mantur intentioni vohuitatis,agentein eismiseri-
cordia et judicio Dei, ut justus juslilicctur adhuc,
14. Cum vero de his quae de Dco vel ad Dcuiu etqui in sordibus est sordescat adhuc '. Ideo ho-
sunt cogitatur, et voluntas eo prolicit ut amor mini Deum amare volenti, veljamamanti , suus
fiat; continuo per viam amoris infundit se Spi- semper consulendus est animus, examinanda
ritus sanctus , spiritus vitae ; et omnia vivificat , conscientia, quid sit quod in totum vult, et pro-
adjuvans seu in oratione , seu in meditatione , B pter quod vult quidquid aUud vuilspiritus vel
:
seu in tractatu infirmitatem cogitantis. Et con- odit, quidquid contra illud caro concupiscit.
tinuo raemoria efficitur sapientia, cum suaviter Incidentes enim quasi extrinsecus et deceden-
ei sapiunt bona Dei , et quod ex eis cogilatum tcs cogitatioues ", et pra^tervohtantes vohjuta-
est formandum in alfectu, adhibet inteilectui. tes ,
quibus modo vuU, niodo non vuU, necjua-
Intellectus vero cogitantis, efficitur contcmpla- quam inler voluntates, sed pene inter otiosas
tio amantis, et formans illud in quasdam spiri- deputandfe sunt cogitationes. Nam etsi ali-
tualis, vel divinaesuavitatis experientias, afficit quando fiunt usque ad delectationem animi,
ex eis aciem cogitantis ; illa vero efficilur gau- cito tamen inde se excutit animus compos sui.
dium fruentis. Et tunc de Deo bene cogitatur Quod autem in totum vult, primo consideran-
secundum humanum modum si tamen cogita- ; dum est ei quid illud sit quod sic veht; deinde,
tio dicenda est, ubi nii cogit nec cogitur, sed quantum velit, et quomodo velit. Si quod in
tantummodo in memoriam abundanti» suavi- totiun vult, Deusest : discutiendumest ei Deum
Dei exsuUatur, jubilatur, et vere sentitur C quantum et quomodo velit, et utrum usque in
tatis
de eo in bonitate,ab eo qui in sinqiHcitate contemptum sui ipsius, omniuuKpie quye sunt

,
cordis quaesivit illum. Sed niodus hic cogitaiuh vel esse possunt; et hoc uon tantum exjudicio
de Deo non est in arbitrio cogitantis, sed in rationis , sed etiamex affectu mentis ; utjamvo-
gratia donantis : scilicet cum Spiritus sanctus, '
luntas plusquam voluntassit, ut amorslt ,utdi-
qui ubi vult spirat ,
quando vult, et quomodo lectio sit, ut sit charitas, sit unitas sj)iritus. Sic
vult , et quibus vult, iu hoc aspirat. Sed ho- enim diligendus est Deus. IMagna enim voluntas
minis est jugiter praeparare cor, voluntatem ad Deum amor , est; dilectio , adhaesio sive con-
expediendo ab affectionibus alienis, rationem junctio; charitas, fruitio. Unitas vero spiritus
vel intellectum a sollicitudinibus memoriam , cuni Deo homini sursum cor habenti ,
proficien-
ab otiosis et negotiosis, nonnunquam et a ne- tis in Deum voluntatis est perfectio, cum jani
cessariis occupationibus; ut in die uon sohuuiuodo vidl qiiod Dcus vult sedsic est
bona Domini, ,
et in hora l)cneplaciti ejus, cum audierit vocem non tantumaffectus, sed in aflectu perfcctus, ut
spiritus spirantis, ea qufc cogitationem faciunt, D non possit velle nisiquod Deusvult. Velleautem
continuo libere concurrant sibi, et cooperen- quod Deusvult, hocest jam similem Deo esse :
tur in bonum ct quasi symbohun laciant in

, uon posse velle nisi quod Deiis vuif lioc cst jam ,
gaudium cogitantis voluntas cxhibendo in gau-

: esse quod Deus est cui velle et esse, id ipsum ,
dium Domini ])urani affectionem; memoria est. Unde bcnc dicitur, quod tunc plcne ?w/c- ,
materiam fidelem intcllectus, experientiae sua-

;
binius cum sicuti cst, ruin similcs ci crimus^;
vitatem. hoc est, crimus qiiod ipsc est. Quil)us cnim po-
15. Sic ergo voluntas neglecta facit cogitalio- tcstas data est fiiios Dei fieri , data cst potestas,
nes otiosas, et indignas Deo : corrupta, pci- noii (|ui(len) ut sinl Deiis , sed sinl tamen (piod
versas, quae scparant a Dco : rccta, necessarias Deusest, sint sancti , futuri plcne beati, (]uod
Galat. V, 22, 23. — » Apoc. xxii, M. — 3 l J„;,ii. ,ii , 2.
' Alias omiltildr cogitalioncs. }•

471 GUIGOINIS CARTUSIEISSIS 472
Dens est. Net- aliundf hic saiuti, iiec ibi rutiin^îinitale veritalis, et veritate unitatis; lioe ideni
beati , (|uain ex Deo , ([ui eoi iiin et sanctitas et A lioniini siio inodo lil ad Deiim , (|iiod cuin sub-
beatitudo est. stantiali unitate Filio est ad Patrem , vel Patri
16. Kt haec hominis est perlectio, siinililudo ad Filium; cum in amplexu et osculo Patris et
Dei. Perfectum autem nolle esse, delinîuere Filii niediam (jiiodammodo se invenit beata
Et ideo huic perrcctioni nutrienda est scm-
est. conscientia ; ciim niodo iiiefTabili inexcojîtabi-
per volunlas, ainor pra*parandus, voluntas lique licri nieretiir hoino Dei non Dcns, sed
cohibenda, ne in aliena dissipetur ; amor ser- tanien quod Deus est ex natura , hoino ex gra-
vandus, ne inquinetur. Propter hocenim solum tia''.
creati siimus et vivinuis, ut Deo similes simiis, 17. Unde in catalogo spiritualium exercitlo-
cum ad Dei ima|j;inem creati simus. Est aiitein rum Apostolus jirudenter interseruit Sj)irituni
Dei similitudo (juaedam (juam nemo vivens nisi sanctum , dicens : /// castitatc, in scicntia , in
cum vitaexuit, quam omni homini in testimo- longanimitatc, in suavitate , in Spiritii sancto,
nium amissae melioris et dignioris similitudinis B //2 cliaritatc nnn ficta , in verho verilatis , in
creator omniumhominum relifjuit; (juam haliet virtute Dci \ Vide enim quomodo tan(juam
et volens et nolens et qui eam coii;itare jiotest omnia facientem, ordinantem, ct vivilican-
et qui tam hebes estuteam cogitare non possit tem in medio bonarum virtutum, sicut cor in
,
scilicet quod sicut ubique Deus est et ubiquc , medio corporis constituit Spiritum sanctum. ,
totus est in creatura sua , sic et in corpore suo Ij)se est enim omnij30tcns artifex creans homi-
omnis vivens anima. Et sicut semjier sil)i iiulis- nis ad Deuni bonam voluntaleni Dei ad homi- ,
similisDeus indissimiliter dissimiiia in creatiira nem faciens proj)iliationcm, formans affectio-

operatur; sic anima hominis quamvis totuni nem, dans virtutcm, juvans operationem, agcns
corpus vivificans indissimili vita , in sensibus omnia fortiter, et disponens omnia suaviter.
tamen corporis et in cogitationibus cordis in- Ipse vivificat sjjiritum hominis , et continet in
dissimiliter operatur assidue dissimilia. Haec unum : sicut et ille vivilicat, et in unnm conti-
similitudo Dei in homine quantum ad meritum nct corpus suum. Homines doceant Deum quae-
,
ejus, nullius apud Deum est momenti, cum C rere; Angeli adorare solus ijise est qui docet :
natnrae non voluntatis ejus sit vel laboris. Sed

, invenire habere, et frui. Ipse enim est et solli- ,
est alia magis Deo jiropinqua similitudo, in citudo bene quserentis, et pietas in spiritu et
quantum voluntaria, qufe in virtutibus consi- veritate adorantis, et sajjientia invenientis, et
stit in qua animus virtutis magnitudine summi
: amor habentis, et gaudium fruentis. Quidquid
boni quasi imitari geslit magnitudinem et per- tamen de visione et cognitione Dei hic fidelibus ;
severantia? in bono constantia aeternitatis ejus inijjertitur speculum est et aenigma; tantum
, ,
incommutabilitatcni. Super hanc autem alia est distans a futura visione et cognitione quantum ,
adhuc similitudo Dei. H?ec est dc qua jam ali- a vcritate distat fides, vel tempus ab neternitate,
quanta dicta sunt, in tantum proprie propria, nisi cum aliquando fit quod de eo in libro Job
ut non jam similitudo, sed unitas spiritus no- legitur Qui ahscondit lucem in manihus, ct :
minetur cum fit homo uniim cum Deo unus

; prarcipit ei ut rursum oriatur, et annuntiat de ca
''
,
sj>iritus, non tantum unitate volendi idem sed dilecto suo quod posscssio cjus sit, ct ad cam ,
cxprcssiore quadam unitate virtutis (sicut jam D possit pcrvenirc'.

dictum est) aliud velle non valendi. Dicitur 18. Electo enim et dilecto Dei aliquando ,
autem haec unitas sjuritiis non tanlum quia vicissim lumen qiioddain vultus Dei ostenditur
,
efficit eam vel aflicit ci spiritum honiinis Sj)i-

, ( sicut Iiimen clausum
in manibns palet et latet
litus sanctus, sed quia ipsa ipse est Spiritus ad arlutrium tenentis ) , iit j)er hoc qiiod (juasi
sanctus Deus charitas : cum per eum'* qui est in transcursu , vel in puncto j)erinittitur videre,
amor Patris et Filii,et unitas, et suavitas, et inardescat animus ad plenam possessionem lu-
bonum, et osculuin,et amplexus , ct quidqiiid minis seterni , et haM-editatcm jdenae visionis
commiine potest esse' amborum in suinma illa Dei : cui ul innotcscat ali(juatcnus id «juod ci
'
II Cor. VI, fi , 7. — ' Jol) XXXVI, 32 , 33.
'
Aliiis oiniltitiir iiriiioi. f — ''
Alias oniiltitiir per cuin. f — ' Aiias adililiir /// iiiiilaU-. j-
''
Alias , si-il liiiiicii iiiioil /}riis f\l ; liunin r.r fjralid , iiuod Pciis cU c.i iitiliira. 'j'
47.-i EPISTOLA AD FRA TRES DE MO^TE-DEI. 474
decst, nonnunqiiani quasi pertransiens gratia "'^'tendit pius affectus, ut non se inde revocet,
perstringit sensuni amantis, et eripit ipsum A donec unum vel unus cum eo spiritus fuerit ef-
sibi, et rapit in diem qui est a tumultu rcrum fectus. Quod cum in eo fuerit perfectum jam ,
ad gaudia silentii , et pro modulo suo ad mo- solo mortahtatis hujus velo dividitur ac diffef-
mentum , ad punctum id ipsum ostendens ei tur a sanctis sanctorum , et summa iUa beatilu-
videndum sicuti est; interim etiam et ipsum dine supercoelesti qua tamen cum jam in :
efficit in id ipsum, ut sit suo modo sicut illud fide et spe ejus quem amat fruitur in conscien-
cst. Ubi cum didicerit quid intersit inter mun- tia, jam quod superest vitae hujus , tolerabih-
dum etimmundiun , redditur sibi, et remittitur ori prajstolatur patientia.
admundandum cor ad visionem , ad aptandum 20. Et haec est destinatio sohtarii certaminis ,
animum ad similitudinem : ut, si aliquando hic ftnis hoc prajmium haec requies laborum ,
, ,
rursum admittatur , sit purior adhuc ad viden- consolatio dolorum. Et ipsa est perfectio et vera
dum , et stabilior ad fruendum. Tsusquam enim hominis sapientia ; omnes in se amplectens el
se melius deprehendit modus humanae imper- B continens virtutes , non aliunde coUectas, sed
fectionis ,
quam in lumine vultus Dei , in spe- velut naturaliter insitas sibi , ad similitudinem
culo divinse visionis. Ubi in die qui est, plus illam Dei ,
qua est ipse quidquid est : cum
et plus videns quid sibi deest , emendat in dies sicut Deus est id quod est, sic circa bonum
simihtudine ,
quidquid dehquit dissimihtudine : virtutis, habitus bonae voluntatis in bonam
simiiitudine ei appropinquans, a quo longe mentem sic consolidatus et affectus est, ut e\
factus est per dissimihtudinem ; et sic expres- ardentissima boni incommutabilis adhsesione ,
siorem visionem expressior semper similitudo jam posse mutari ab eo

nullatenus videatur
comitatur. Impossibile quippe est videri sum- quod est. Cum enim fit circa hominem Dei
mimi bonum et non amari nec non tantum
, ; assumptio illa Domini et Sancti Israel regis
amari quantum datum fuerit videri quousque
,
nostri sapiens et pius animus per illuminan-
: ;
amor proficiat iu ahquam simihtudinem amoris tem et adjuvantem gratiam in contemplatione

iUius, qui Deum similem fecit homini per humi- summi boni , speculatur etiam regulas incom-
liationem humanae conditionis, ut hominem si- C mutabilis veritatis in quantum ad eas pertin- ,
milem Deo constituat per glorificationem divinre gere meretur intellectu amoris et exinde fbr- :
participationis. Et tunc dulce est honiini cohu- mat sibi modum conversationis cujusdam
mihari summaj majestati compaiqierari FiUo ccelestis
, et formam sanctitatis. Speculatur ,
Dei, divinaj sapientiae conformari, hoc senti- enim sunnnam veritatem, et quae ex ea vera
enti in se ipso quod et in Christo Jesu Domino
, sunt; suinuumi bonum et qua? ex eo bona ,
nostro. sunt summain a.'terriitatcm ' et quai ex ea ; ,
19. Haec enira est sapientia cum pietate, amor sunt. Illi veritati illi charitali, illi a»ternifati ,
cum timore, exsultatio cum tremore, cumcogi- se conformans, in istis se ordinans illis non ,
tatur et inteUigitur Deus humihatus usque ad supervolitans judicando, sed suspiciens desi-
mortem mortem autem crucis ut hominem
, derando, vel inhaerens amando; ista suspiciens,
,
exaket usque ad simihtudinem divinitatis. Hinc et eis se coaptans et conformans non sine ,
emanat fluminis impetus laetilicans civitatem discretionis judicio, non sine examine ratio-
Dei, memoria abundantia} suavitatis ejus in Dcinationis, et judicio rationis. Ex quo conci-
inteUigendis et cogitandis circa nos bonis ejus. piuntur et oriuntur virtutes sanctae et imago ,
In quo cum ad Deum amandum facile hominem Dei reformatur in homine, et vita illa Dei or-
adducant pensata vel etiam contemplata ejus
, dinatur, a (jua homines quosdam alienatos con-
amabiUa, per se ipsa in affectu contenq)lantis ([ueritur A|)ost()lus', et coliigitur robur virtutis,
eUicentia, potentia ejus, virtutes ejus, gUjria et duo illa in quibus coutemplativae vita? per- ,
majestas, l)onitas , beatitudo : hoc potissimum fectio constat, et activaj : de quibus juxta an-
amantem rapit in amabilem ,
quod ipse in se- tiquos illos Interpretes legitur in Job, Ecce
metipso est (juidfjuid in eo amabile est (jui est , jHctas cst sopienlin : abslincre vcro a rnalo,
totum quod est, si tamen totum est ul)i pars srientia est '. Saj)ientia eniui jîctas est, hoc
non est. Cui bono , amore ipsius boni sic se inest cultus Dei , amor quo euni vidcre dcsidera-
Ephes. IV, 18.— 2 Jol) xxviir, '^8, jiixln LXX. '

Alins, rs.fcr/tiani. •[
i7:. r.UTGOMS CARTUSTFASIS 470
imis, et videntes in spenilo et in a-niynmtc"" tiani carnis, sive (u iiloruni , sive supeil)i;e lui-
creclinius et speranuis : et in lioc prolicimus A jns vita>.
ut enm videamns in manircstatione. Ahstincre 22. Cum er;^'o ratio sapientise conformata,
vero a malis , scientia temporaliinn est, in qui- forniat sihi conscientHam , et ordinat vitam ; in
bus nos sunuis : inquibus in tantnm abstine- inferioribus scientiae aptat sibi servitutcm ^*, et
mus a inalis, in (piantum ad bona studcmus. sufficicntiam natura> , in ratiocinalionibus et

21. Ad hanc scicntiam et ad hanc abstinen- rationabilibus ordinem vitcê", in obtentu virtn-
tiam spectare invcniuntur primo omnium vir- tum formain conscientine. Sicqne ab inferioribns
tutum exercitia; deinde, oiiinium artiiim vila^ proniota , a superioribus adjuta; pergcns in id
hujus in qua versamur , disciplina. Quoruin quod rectum est, et judicio rationis, et as-
alterum , id est stndium virtutum , respiccre sensu voluntatis, et mentis affcctu , et operis
potius videtur ail superiora, (juasi sujêrioris effcctu erumpere festinat in libertatem spirilus
sapienti.ne pra-ferentia virtutem, et redolentia et unitatem :ut, sicut jain s.fpe dictum est
suavitatem. Alterum quod circa corporalia iit B fidelis homo unus spiritus efficiatur cum Deo.
exercitia , nisi lidei religione religetur, defluit Et ipsa est , de qua paulo ante diximus, vita
in inferioruin vanitatem. In ([uibns , cum scien- Dei ,
qnae non tam rationis est profectus ,
quam
tia sit res, sive ratione, sive sensibus corporis jam in sapicntia perfcctionis affectus. TTaecenim
comprehensa et memoria! commendata si
, ; quia jam sapiunt sapienti, sapiens est : quia
benc res perpenditur, id propric quod appre- factus est unus spiritus cum Deo , spiritualis
hendimus sensibus omnino scientiae deputan- , est. Et haic in hac vita hominis perfectio est.
duni est. Quod vero per semetipsam ratio in 23. Jam enim qui hactenus fuit solitarius vel
hujiismodi apprehendit hoc jam est in quo se , solus , efficitur unus , et solitudo ei corporis
sibi scientia atque sapientia conterminant. Quid- vertitur in unitatem mentis. Et impletnr in eo ,
quid enim aliunde discitur, scilicct ' per sensus quod Dominus pro discipulis in clausula omnis
corporis, quasi alienum et adventitium nienti perfectionis oravit dicens : Poter , volo ut siciit
ingeritur. Quod vero sponte venit in mentem , ego et tu uruim sumus, itn et ipsi in nobis unum
sive ex ipsa vi rationis, sive ex incommuta- C sinl"^, Haec enim unitas hominis cum Deo vel ,
bilium legum incommiitabilis veritatis nalurali similitudo ad Deum , in quantum propinqnat

intelligentia , ex qua etiam impiissimi. homines Deo, in tantum inferius suum conformat sibi,
nonnunquam rectissime judicare inveniuntur ;

infimum illi ut : spirituset anima corpus suo
et
hoc sic ipsi inest rationi , ut hoc ipsum ipsa modo ordinata, suis locis disposita, suis meri-
ratio sit : nec tam cominendatur ei per doctri- tis aestimata , suis etiam proprietatibus cogiten-
nam aliquam ut scientia quam vel alio

sit ,
tur : ut incipiat homo perfecte nosse se ipsum ,
commonente, vel ipsa commemorante hoc ip- et per cognitionem sui proficiendo , ascendeie
sum sibi inesse natnraliter intelligit. In quo ad cognoscendum Deum. Quo cum primum ex-
hoc potissimum est, cum quod notum est Dei ,
surgere et aspirare incipit proficientis affectus,
Deo naturaliter revelante; manifestum fit ho- in cogitatione hnjus similitudinis plnrimum ca-
mini, etiam impio. Deinde affectus virtutum vendus est error dissimilitudinis : scilicet ut
naturalis, de quo licuit dicere elhnicum poe- sjuritualibus spiritualia , et divinis divina com-
taiu, D parando non aliter de eis cogitetur
,
quain ,
quod res habet. Cogitans ergo animus similitii-

OdennU peccare boni virtutis amore '.
dinem Dei et sui primo in hoc formet et aptct ,
cogitationem suam nt omnino fugiat secundum ,
Deinde per inquisilionem ratiocinationum qnae- corpus cogitare se ijisum Deum vero non so- :
libet discrctio rationabiliuin. Infima vcro pars lum non secundum corpus sicut locale scd , ;
est scientiae deorsum vergens sensibilium

et necjne secundum spiritum, sicut mutabile. QiKe
animalis exjêrientia, quae fit per quinque sen- enim sj)iritiialia sunt tautiim diversa snnt a ,
sus corporis et concupiscentiam , et exj.ericn- corjwrum qualitatc et naluia (juaiitiim ab ,

,
• Horatit» , Epistolanim liiiro 1, ejiisl. 10, vers. &2. — » Joan. xvii, 11 , 21.
'
Alias, .«/. — '•Alias, et vitam in infenonhits oidinaf ; scitnliw nptat sihi seivitutem. -f
Afiiis. ct yii/fi
lieiitiam natiini' iii rnliocinalioiiihiis et raliocinahilihus oriHiiem vilit. •[•

477 EPISTOLA AD FRATKKS DK MONTE-DEI. 'i7S
omni locali circuniscriptione remota. Qusc vero*''pium, in quo esse nostrum non moritur, in-
divina sunt tantum supereminent omnia et A tellectns noster non errat, amor non offencli-
,
corporalia et spiritualia, quantum ab omni loci tur quisemper quaeritur, utdulcius inveniatur; :
vel temporis lege, vel mutabilitalis suspicione dulcissime invenitur , ut diligentius quaeratur.
aliena, in suae incommutabilitatis et seternitatis 25. Hoc ergo ineffabile ( cum nonnisi incffa-
beatitudine incommutabilia manent et aeterna. biliter videatur) qui vult videre, cor mimdet,
In quibus sicut quae corporalia sunt discernit quia nulla corporis similitudine dormienti ,
animus per corporis sensus, sicquc-esunt ratio- nulla corporea specie vigilanti, nnlla ralionis
nabilia vel spiritualia discernere non potest nisi indagine, nisi mundo corde humiliter amanti,
per semetipsum. Qu?e vero sunt Dei , nonnisi videri potest, Haec est enim
vel apprehendi.
aDeo quferat vel exspectet intellectus. Et qui- facies Domini, quam nemo potest videre et ,
dem de nonnuUis quae ad Deum spectant, fas vivere mundo haec est species, cui contem-
:
est homini rationem habenti ali-

et possibile plandae suspirat omnis qui affectat diligere Do-
quando cogitare sicut de dulce- B minum Deum suum in toto corde suo, in tota
et disquirere,
dine bonitatis ejus, de potentia virtutis, et aliis anima sua, in omni mente sua, et in omnibus
hujusmodi. Ipsum vero quod est id ipsum, id viribus suis. Ad quod etiam non desinit exci-
quod estcogitari omnino non potest, nisi quan- tare proximum suum, si diligit eum sicut se
tum ad hoc sensu illuminati amoris attingi ipsum. Ad quod cum aliquando admittitur, in
potest. ipso lumine veritatis indubitanter videt prae-
24. Credendus est tamen Dous, et in quan- venientem graliam ; cuni inde repellitur , in
tum Spiritus sanctus adjuverit cogitandus quae- ipsa sui caecitate intelligit pmitati ejus nou
dam vita aeterna, vivens et vivificans, immuta- convenire immunditiam suam. Et si amat ,
bilis, mutabilia omnia immutabiliter faciens flere dulce habet, et non sine multo geinitu
intelligens , et creans omnem intellectum et cogitur redire in conscientiam suam. Ad quod
intelligentem, sapientia faciens omnem sapien- cogitandum omnino impares sunuis sed igno- :
tem; veritas fixa, stans indeclinabilis ex qua scit quem amamus, et de quo digne nos non
,
vera sunt omnia cjuae vera sunt, in qua suntCposse, vel dicere, vel cogitare conlitemur et :
aeternaliter rationes rerum omnium evenientium tamen ut dicamus et cogitemus amore ejus ,
temporaliter. Cuique vita ipsa essentia est, ipsa vel amore amoris ejus provocanuu' et trahiuuir.
natura : et vita vivens ipse sibi est ,
quae est Cogitantis ergo est, in omnibus humiliare se-
ipsa divinitas , aeternitas , magnitudo , bonitas,- metipsum ,
glorificare in semetipso Dominum
et virtus in se ipsa existens et subsistens, ex- Deum suum : in contemplatione Dei vilescere
cedens omnem locum virtute naturae illocalis sibi : in esse omni
amore Creatoris subjectum
aeternitate vero omne tempus quod vel ratione ,
humanie creaturae exhibeie corpus suum ho- :
vel opinione -^
comprehendi potest : quse longe stiam viventem, sanctam, Deo placentem, ra-
verius est et excellentius ,
quam quolibet sen- tionabile obsequium suum. Prae omnibus autem
tiendi genere sentiatur. Certius tamen sensu non plus sapere quam oportet sapere, sed sa-
humilis et illuminati amoris ,
quam cjuolibet pere ad sobrictatem : et sc^cundum datam a
cogitatu rationis attingitur, etsemper melius Deo mensuram (idei ', bona sua non ponerc
est quam cogitatur melius tamen cogitatur
; D in ore hominum , sed celare in cella sua, et
e|uam dicitur. Ipsa est enim summa essentia, recondere in conscientia , ut hunc quasi titu-
ex qua omne esse proliciscitur ipsa est summa : lum, et in fronte conscientiae , et in fronte cellae
substantia non subjecta praedicamentis vocum, seuiper habeat : Sccretum incum mihi, secrctitm
sed rerum omnium subsistens causale princi- meum milii '.
• Rom. XII, 1,3. — ^ Isai. xxiv, 10. Alias , operattone. •]•

i7!) r.iir.oMs CAUTrsiKNsis 4K()
LIBER TERTIUS.
CAPUT I. A terat, cujus saporis essct, dum integrum ma-

neret ,
jam per frusta divisum comederet. Ser-
Supema beatitudine nibil prsestabilius. vata itaque illa invisibili promissione Dei, donec
veniaraus ubi eam videbimus sicutiest, intenti
1. Notandiim est diias essebcatitudines, duas rimemur quid corporibus, quidve animabus
miserias : una cnini cst beatitudo quam Adam nostris conveuiat, quid appetere, quo etiam
habuit in paradiso et perdidit; altera est in delectari libere et sine offensa valeant; firmi-
coelo, quam habent sancti Angch quos Do- ter tenentes, nihil honoris vel alicujus bonita-
minus assumpsit. Una autem miscria est in tis deesse omnibus, quibus in illa felicitatc con-
terra, quam singulis horis patiraur; altcra in tigerit esse.
ergastulo infernorum, quam perditi post mor-
tem patiuntur. Illa itaque beatitudo quam ha- CAPUT II.
buit Adam in paradiso , fuit temporalis : illa
vero est coelestis, propter quam factus est aeter- B Corporuiii beatorum dotes reccnsentur et explicanlur.
nalis. Illa itidem miseria vel tribulatio qnam in

praesenti patimur, finem habet : illa vero quaj 3. Septem igitur videntur esse quae possunt
in ioferno est, omni fine caret ,
quaj etiam mors corporibus aptari, et sunt decentissima, et ad
secuuda appellatur. beatitudinera et coraraoditatem ipsorura corpo-
2. Beatitudo igitur quae sanclis promittilur, rum sufficientissima. Sunt autemhaec, pulchri-
tam magna est, tamque mirabilis, ul eam nec tudo, velocitas, fortitudo, libertas, sanitas, vo-
oculus viderit, nec auris audierit, nec in cor luptas, diuturnitas. Porro si aliqua in his sunt
hominis ascenderit. Cum itaque prae sui magni- quae sancti viri magis fugiant quam desiderent
tudine videre nequeamus ; considcremus quid ut est corporis pulchritudo atque voluptas
in praescnti vita nos naturaliter delectet, quid sciendum est non esse illa fugienda quia bona
bonum velhonestum videatur si aliquid forte per se non sint, sed ne eorum occasione in cul-
,
possit inveniri unde illud admirabile oculum

, pam offensionis aliquatenus cadant. INam si ea
,
non vidisse et aurera non audisse, lucidius nobis C amplectendo scirent se a bonitate non inq)ediri,
apparcat, et saporem gratiorem habeat. Nimis nec Deo displicerc, profecto nollent eis carere :
etenim paucis verbis comprchensura est totum non enim in futuro parva in his quoque erit
illud quod electis promittitur, ct quia hoc ita sanctae dulcedinis delectatio, ubi nulla erit of-
est occultuni, ita inclusum et ab infirmis menti- fensionis forniido. Aniraabus vero sanctis ha?c
bus valde separatum conemur de tam excellenti
; convenicnter aptari videntur, sapientia, ami-
gratia aliquid dicere, ac ilhid in |)Iures partes, citia, concordia potestas, honor, securitas, ,
ut limpidius clareat, dividendo statuere. Si enim gaudiuni. Ha^c elcctos Dei in illo beato regno
grossum pomum ad mandendum infanti por- haljituros dubium non est cum illos inhabi- :
rigeretur, praj nimia teneritudine sui parvuli tet, ac illis pra^sideat de quo est quiquid usquam
oris illud nequiret mordere vel manducare bonuni est, et qui potens est et gloriosus super
:
quod si particulatim incideretur j)arvulus inde omnia iueffabilis.

,
<ili:ilus reli(( i<'tiir et quod prius scirc noii po-

; i. Sed jain ad ((rpl.i reilcanuis, et de singuli>
481 EPISTOLA AD FRATRES DE MONTE-DEI. 482
quje proposita sunt , aliquid scrutando breviter A clauditur oculus aut aperitur. Babyloniam nam-
dicamus. Quaeris de pulchritudine; audi quid que a Judaea multa intercapedo dirimit; et ta-
scriptum est : Justi fulgebunt sicut sol^ ; et sol men in raomento angelus Habacuc prophetam
septempliciter sicut lux septem dierum *. Si ergo de Judaea in Babyloniam sustulit, quem super
corpora nostra fulgebunt sicut sol qui multi- ;
lacum leoDum posuit, qui Danieli prandium
plicatum lumen septem dierum habebit magna , porrexit quo facto Habacuc protinus restitu-
:
incomparabiliter erit illa gloriosa pulchritudo. tus est in locum suum 7. Mirari certe potuit
Accipe et aliud : Salmtorem exspectamus, ait ubi fuerit, quando se in loco proprio tam cito
Apostolus, Dominum nostrum Jesum Christum, invenit. Talem itaque agilitatem quicumque ha-
qui reformabit corpus humilitatis nostrce confi— bebit, magnum munus magnae felicitatis procul
guratum corpori claritatis suce ^. Certe quoniam dubio obtinebit.
Dominus transfiguratus est in monte coram 6. Nec tamen iste felix ista sola felicitate erit
discipuHs suis, resplenduit facies ejus sicut sol, contentus. Sequitur enim fortitudo, quam unus-
cujus claritatis pulchritudine delectatus beatus B quisque beatorum tantam habebit, quantam ne-
Petrus, Domine , inquit, bonum cst nos hic esse^. rao habere in praesenti vita poterit : nam men-
Aspectus quoque angeli qui sedit ad sepulcrum sura ejusdem valetudinis tanta erit ,
quanta is
Domini, apparuit splendens sicut fulgur^. Cum qui eam habiturus enim totam
est elegerit. Si
igitur tanta claritas unius angeli hic fuerit raoleni totius terrae uno digito movere voluerit,
quam, putas, gloriosa, quam magnifica pul- utique facillime poterit. Diabolus enim, Dei
chritudo erit, quando sanctorum millia, nume- inimicus ^x fortitudine suae naturae movet
,
roque carentia, claro corpori Domini nostri Jesu aera, excitat ventum et tempestates, facit in-
Christi assimilata apparebunl cum illoPHanc terdum terrae niotum multaque alia satis ad- ,
beatitudinem pulchram et beatam pulchritudi- miranda unde et arraatus fortis dicitur * et

: ;
nem David sanctus considerabat , cum diceret Deus electis suis non dabit vel parem fortitudi-
Unam petii a Domino hanc requiram, ut in~, nem, vel certe multo meliorem et majorem ?
habitem in domo Domini omnibus diebus vitce Absit ut hoc aliquis sentiat, qui sano capite ut
mece'^. De ista pulchritudine, quae vere est C horao sapiat. Vnluntatem enim timentium se
magna beatitudo, raulta inveniuntur in sacro faciet Dorainus9; quibus etiam, ut alibi dicitur,
eloquio. nihil deerit'°; si vero nihil eis deerit, fortitudo
5. Huic autem pulchritudini subjecta est ve- non deerit : aderit itaque et non modica.
locitas. Velocitatem enira tantam habebunt hi 7. Veruni quia nec fortitudo, nec velpcitas,
qui cum Deo erunt, quantam habet radius so- nec pulchritudo adeo appretiantur ab illo qui
lis, vel oculi alicujus hominis clare videntis. Sol liber non est, quod illa beata multitudo libera
quippe ut in oriente super terram venit, mox erit , dubium non est. Nam nulla maceria , nul-
in occidenteraradium suum porrigit; similiter lus ignis vel aqua, sive alia quaelibet materies,
radius oculi, dum palpebra aperilur, in ccelum poterit eos praepedire ne intrent et exeant quo-
aut quovis alio, non irapediente obice , in lon- cumque voluerint intrare vel exire.Libere enim
gum dirigitur : sic nimirura corpora nostra cum Dominus clauso monumento exivit, libere in-
spiritualia fuerint, et ad jnstar Angelorum pon- fernum spoliavit, libere ad discipulos januis
dusetgravitatera non senserint, facillime trans- D clausis intravit : libere sancti Dei, si voluerint.
migrabunt quocumque voluerint. Nam et in infernum intrabunt, libere per ignem et arden-
resurrectione corporum singulse partes unius- tem picera transibunt; libere, quantura volue-
cujusque hominis coadunabuntur , ita ut si rint, absque sui laesione raorabuntur, quia in
manus vel pes alicujus, aut quodlibet aliud illa gehennali flamma nihil ardebit, nisi tantum
membrum in oriente scpultum, aut a bestiis delicta; et quoniam illa sancta societas ab omni
devoratum fuerit, et reliquum corporis in oc- inquinaraento peccati purgata erit, per gelida
cidente vel septeratrione jacuerit, aut in divi- et aestivata, per diversa tornienta et stagna va-
sis mundi parlibus dispersum sit, tam velo- porantia transibit illaesa. Iterura veroillud, vel
citer totum corpus congregabitur , quam cito consideratio eorumdem locorum erit in arbi-
• Matth. xiir, 43. — * Isai. xxx , 20. — ^ Philipp. iii, 20, 21. — -> Matlh. xvii ,2,4. — ^ \A. xxviii, 3.
6 Psal. XXVI, 4. — 7 Dan. xiv, 32-38. — Luc.
» xi, 21. — 9 Psal. cxi.iv, 19. — •" Psal. xxii , 1.
TOM. V. 16
•i8.'< GUIGOMS CAlVflJSlEJNSlS 484
iiio IjeaCoiiiin ; ct , ad confusiunem reprobo- A cta vt jucunda lalxi iianila Doiniiii , ct qiiain
ruui, taiita trit corum libertas ,
quanta fuerit niolior est dies una in atriis Jerusaiom super
habcndi voluntas. millia. Voluptas ergo maxima erit , et cun-
8. Beatae igitiir libertati et tam liberae beati- ctos imniensitate jucunditatis inebriabit. Pro-
tudinicomitabilur iîatissimasanitas.Sanitas ita- pheta namqueclamat : Incbridhttnturdb ubcrtate
(|iie i rit ma;;iia, (jiioiiiam abstergel Deusomnem tlniuus tticf , et torretitc vtilttjjtatis tute pota-
laci ymam ab oculis sanctorum , et jam non erit bis cos , quoniam apud tc eU fons vita-^. Vere
amplius ncipie luctus, neque clamor, sed nec mirabilis ebrietas illa, mirabilis illa ubertas,
iiHus dolor, quoniam priora transierunt '. Qui mirabilis ost domus illa; utpote enim torrens
vert) bene considerare voluerit , nulla perrecta prcecipilando dcfluit. Sic admirabili dulccdine
est in nobis in praesenti sseculo sanitas. ISain in domus su« nos Dcus omnipotens rcplebit. Et
omnibus niembroium nostrorum partibus, si quia exemplum suniciens tantae suavitatis, tan-
aliquando durius tacti luciinius, dolemus, con- ta;que dulcedinis, vel tantae bonitatis invenire
festimque laesi conquerimur : et quare hoc , nisi B nequinuis consideremus dolorem amarissi-
;
quia dcbilcs ubi(|ue et infirmi sumus? Elcctis mum qucm sunt habituri reprobi, contra ju-
autcm Dci nulla hesio supervcniie poterit non :
cundissimam suavitatcm (luam habebunt probi
ferrum, non ignis , non
non aliqua malo-
atjua , et vere beati. Porro si quis mihi pupillani ignito
rum mentio eis nocebit. NuIIa memoria alicu- ferro perforaret, non modicum doloreni habe-
qnam passus
jus rei, est quivis eorum nocere , rem : et si aliam simili tormento infigeret,
ei poterit : quoniam tanta abundantia jucun- multo majorcm dolorem sustincrem. Quod si
ditatis ibi erit, iit de his quae jain transicrunt, per omnia membra eadem milii p(jena fieret, et
nulla in eis turbatio mentis ex prajteritorum idem dolor me ubique teneret, quid, putas,
recordatione fieri possit. Porro quod dicitur, mihi esset? Nonne tanto dolore coactus insa-
Stabiint justi in niagna constantia advcrsus nirem nonne penitus alterius mentis liereni?
?
cos (jtii se angustiavcrunt ^ non hoc facient ; cum me flamma undique lamberet combureret, ,
propter suae injuriae vindictam , sed potius pro- cujus memoriae anima mea fieret? Sic utique
pter Dei justitiam in qua tunc robusti ac sta- C suo modo replebimur jucunditate a facie Dei
biles videbuntur. Ipsa quippe Dei justitia, sicut saturabimur ab ubertate domus Dei, inebriabi-
bonis erit dulcis et firma constantia , sic malis mur a torrente voluptatis sive dulcedinis ipsius
erit acerba, et confusionis moestitia. Hoc autem Domini. Temporalis quidem delectatio vel trans-
videat qui Deo placere desiderat, ut ex toto itoria voluptas, in qualibet corporis parte so-
suae injuria? illivindictam committat, cum ipse lummodo sentitur; illa vero delectatio, quem-
dicAt :
3Ii/ii vindictam, ego retribiiam
Sixevo ^. admodum ignis per totum sentietur, ita et ,
semctipsum vindicare coeperit, vindicem Deum per omnes partes corporis et anuuae sentietur.
ejusdeni injuriae ncquaquam habebit, quoniam Quasi enim totum corpus sit gula, sic delecta-
quidem illam super se praesumptuose accepit. bitur sancta enim mali male
illa jucunditate : si
Cui dicet Dominus : Quia maluisti te ipsum habebunt in omnibus bene suis partibus, quia
quam me exspectare non debes
vindicare, , agere noluerunt; multo justius boni benehabe-
amodo me de vindicta interpellare. Si vero Dei bunt in omnibus partibus animae et corporis,
consilium secutus, vindictam suspenderit, fe- D quia bene egerunt.
lixerit quia nulla offensa, nulla ei erit egestas,
:
10. Habebunt itaque sancti hanc beatam vo-
nuUa imbecillitas, sed sana felicitas, et felicis- luptatem ,
quae veraciter est delectabilis et nia-
sima sanitas. gna beatitudo sed parum est hanc et ahas
:
9.Haec quae dicta sunt, valde bona sunt; sed supra dictas habere, nisi eas sine defcctu va-
si saporem non habent, quasi penitus infru- leant detinere. Accedat igitur diuturnitas quae
ctuosa sunt aulem saporem haberent, in-
: si nullius finis novit metas, quia justi in perpe-
comparabiliter bona essent. Necessario igitur tuum vivent ^ Diuturnitas lix'cnon novit finem,
aderit voluptas, quae beatis illis saporem tri- quia beatitudo, pulchritudo, velocitas, forti-
buat, ut sapiant et intclligant quam sint dile- tudo, libertas, sanitas et voluptas nou habebunt
• ilpoc. XXI, 4. — » Sap. V, 1. — 3 D^jiii XXXII, 35; Rom. xii, 19. — 4 Psal. xxxv, 9, 10.
Sa|). V, 10.
485 KPISTOLA AU FRATRES DK :yiOiNTE-DKI. 48(5
fineni.H£ecquicunique habuerit, laetooie can- A essemus parvuli, sapiebanius ul parvuli, co-

tabit, Lauda , Jemsalcm, Dominum; lauda gitabanius et agebamus ut parvuli; quando au-
Dcum tnum, Sion : quuniam confortavit scras leni facti sumus viri, evacuavimus quae erant
portarum tiuirum , bcnedixit filiis tuis in tc '; parvuli ^ In illa itaque vita pudor non erit,
quia multum l^tabitur qui tali bcnedictione quando altcr alterius facta videbit , si hinc per
bencdicetur. satisfactioncm illuc , donante Deo, pervene-
rint quod cnim Deus numdavit, nulUis immun-
:
CAPUT III. dum nemo improperandum fore pu-

judicabit,
tabit; imo pro se et pro his quibus sociati
Animarum beatarum dotes explicanlur fuerint, Deum indesinenter huidabit. Porro si
angelus te sui societatc pro peccatis tuis indi-
11. Brevitcr igitur insinuatis partibus beati- gnum judicaret , haberes quid ei rationabihter
competere vidcntur, partes

tudinis ()uae corpori diceres. Si enim ipse vel indignaretur, dicens.
quoque ilhis, quas supra di.\imus animae con- B Tu homo cum sis, pulvis et cinis, inlumuisti, ,
venire, Domino adjuvante, perspiciamus. Par- et Dei mandatum negle\isti putridus in dc- ,
tiura quidem prima est sapientia, hanc

iliaruni lictis ;
quo jure, quo merito , vis nobis coae-
beati viri pleniter habebunt, ut nihil eis desit quari, quos cernis in obsequio Crealoris con-
de omnibus quse scire voluerint omnia quippe :
versari? responderes, Cura sim pulvis et cinis
praeterita praesentia et futura scient, nec ah-
,
non est mirum si vento tentationis impulsus
quid eorum notitia^ subtrahetur, quae creator ahquando corrui sed ubi Creatorem meum
:
scienda creavit; nec indigentia erit ut quisquam cognovi ,

poenitendo correxi quidquid prave
interroget, quis ejus proavus fuerit et de cujus commisi;hinc mihi tribulatio, jejunia, vigihae,
stirpe prodierit, et quis ille Omnium
vel ille sit. phigaj, opprobria pro ejus satisfactione grata
etiam hnguarum et omnium creaturarum, om - fuerunt. Quis autem vestrum tale quid unquam
nium artium notitiarahabebunt, et suos in- pro illo sustinuit? Quod vero non peccastis.
vicem videbunt. Quidquid feci vel facio in donum iUius fuit. Praeterea cujus gratia tanti
praesenti vita,illi oranes aperte videbunl; et C estis, ne peccaretis, iliius me sanguis a peccati
quidquid aliquis eorum fecit, et ego videbo si macuKi redemit, qui et horao fieri voluit, ut
,
ibi fuero nec inde ruborera ahquis habebit, si

: me regni sui participeni efliceret. Cum itaque
in hac vita Dco per pcenitentiani satisfccit. Ut mors ejus sit meae sufficiens causa salutis, qui-
igitur habeas unde conditori tuo non solum vis vestrura juste Ia?tari debet me fieri partici-
.
pro te, sedetiara pro illis qui tecum erunt, gra- pem vestrae beatitudinis.
tiosus seraper existas, prae ocuhs de quanta 12. In hac societate sancta erit quoque m-
miseria nos extraxerit habebis; non quidcm ad deficicns et perfecta amicitia. Nam unusquis-
confusionem , sed ad raajorera laetiliaj glorifi- qiie sigillatim oranesque siraul ac Dorainum
cationem. Tantoenim erit raajor mutuae cogni- Deum suum plus quam seractipsos incomparabi-
tionis exsultatio, quanto manifestior erit ipsa literamabunt, et quisque queralibet aliura sicut
cohabitantium cognilio. Omnes quippe scimus, semetipsum habebit charum. Quod si dicat quis,
Petrum apostolum Dcum negasse, ct Mariam palrem aut parentes se amplius caeteris velle
Magdalenam peccatriccm fuisse nec eos latet , D diligerc; discutiat quod sentit. Et quidem tuum
quia nos scimus; nec eos raagis pudct quam parentem, quisquis es qui hoc cupis, quem tu
illura, qui sanissimus esset, nunc puderet quod veraci et ardenti amore diligis affcctas ut om- ,
olira graviter in praelio saucius fuisset. Quare nes diligant non minore amore quara tu
, et
hoc, fratres? Certe quia facti siii pa-nituerunt, cum diligis. Idem ego de raeo amico sentio,
et indulgentiam inveneriint. Sic et nos si pro , volo atque desidero; idem omnes alii de ami-
commissis veniam consecuti fuerimus, de pcr- cis suis. Quapropter, ul sancti anioris omni ex
petratis culpis non erubescemus. Nam si quis parte plenitudo fiat, et omnis ibi corapos suae
nobis in hac aetate improperaret quod in infan- voluniatis existat; neccssario amabis omnes
tia faciebamus, parura nobis satis constarct, eo alios sicut te, quatenus omnes diligant te sicut
quodtempuset aetasillapertransierit : cura enim se Quod cum fuerit, erit magna et perfecta
• Psal. fxivri, 1"?, 13. ' I Cor. xiir, 11.

487 C.UIGUMS CAlVirSiKNSIS 48S
amicitia, quia iii sinûlis singtilariter el iii oin- A ([iiil)it , iiisi se i[)siiiii non csso vclit , ([iiod (ieri
nibus erit (omiiiniiiter an"ectiis perfecti ainoris. non poterit. Sed nec in j^loria niajoribus par
13. Keata ijîtiir ainicitia , (juae tot beatoriiui lieri vcllc j)ot('rit,si nieritis iinpar exstiterit,
spiritiis copulat iii a'terna yloria. Hinc nascc- (pioiiiaiii (luidein illius piilclierriina corporis
tur ainica concordia, qune ad instar concordine compositio jaiii videretnr violari ;
quod cuni
membrorum manebit jujjjiter inviolata. H.tc tan- amore ipso et pulcliritudine ejusdem coraposi-
ta erit, ut nullus aliud velit quain lioc (juod te tionis nulla ratione consentire poterit. Nam sic-
velle constiterit. Nain siciit iina s[)onsa una, ut in hiiinano corpore, nec manus fungitur of-
Ecclesia, unuin corjnis erimus; sic iioii minor licio [)e(Iis, nec oculus petit esse nasus, nec
concordia quam nunc est inter membra unius auditus odoratus, nec auricularis digitus medius
corporis. Membra siquidem nostra tantani ha- vult esse vel pollex : sic in illa gloriosa compo-
bent inter se concordiain, iit puta oculi, ut niil- silione civitatis Dei, nemo suum statuin gradii
lo modo alter siiie altero (juidquam velit oj)e- potiori volet mutare. In tantum quideni quod
rari. INam si unus sursuin vel deorsum, de.xtera B suuin est quisqueamabit, quiasibi sulTiciens erit.
vel laeva velit intendeie , non indiget ut alterum Si enim isqui in beatitudine illa erit locatus, ma-
nioneat secum consjiicere, quia nullo inodo na- jus aliquid habere cu[)eret, quam adeptusesset,
turaliter vult asj)icere absque alterius insocia- eo ipso miser existeret, quia nonduin haberet
bili consj)ectione : tantam namque inter se ha- quod dcsideraret. ]Nam quantum ciiique deest
bent concordiam , ut quidquid unus voluerit, quod honeste desideratur, in tantum miser esse
hoc idem et alius velit. Caetera quoque membra ralione reprobatur : miseria quippe est absen-
multa inter se copulantur concordia nam pro : tia alicujus commodi contra voluntatem. Sed
pedibus et toto corpore operantur manus, pro ibi nulla est miseria, imo sufficiens concordia,
manibus vero et toto corpore [)rospicit oculus, ut concors sufficientia. Quare omnij)otens tuaj
et j)ro oculo et toto corpore incedit pes, etiani voluntatis eris, cum Omnipotentein tibi concor-
nudis interdum plantis; nec dicit , licet aliquan- dem per omnia habueris.
do graviter cruentetur sjDinarumaculeis^se nol- 15. Potestas et beatis tanta erit, quantam
le quoquam amplius ire nec manus, quamvis C quis eorum habere voluerit nam quodcumque
: :
vulneretur, se noUe amplius operari. Nec, si aliquis eorum sive in ccelo, sive in terra, vel in
contigerit ut manus siromaste id est cuspide, mari vel in profundo inferni imperaverit, abs-
,
pedem suum transfodiat, aliqua adversus ma- que ulla contradictione et mora fiet. Mirum for-
num ira pes ipse movetur. Tanta siquidem inter tasse videlur (juod dicimus; sed si bcne conside-
se amoris adunantur concortha ut nulla va- raturubi tunc locati, vel cujus capitis membra
,
leant ratione dissentire occasione aliqua imo tunc erimus, et quia etiam nihil deerit his qui
:
quidquid alicui impenditur, omnibus placet, diliguntDeum, nequaquam incredibileeritquod

quasi sibimet impenderetur. Omnia capiti ser- asserimus. Hanc jiotestatem habebunt sancti Dei
viunt et se pro illo periculis opjjonunt ex quo qui veiaciter omnia [)ossidebunt cum Filio Dei.
:
manifestum est omnia caput plus qiiam se ve-

, Erunt itaque omnijjotentes suae voluntatis. Po-
raciter amare; ipsuin autem dubium non est, testas vero haec erit potestas aeterna et idcirco ,
omnium votis per omniaconcordare. Sic quoque his qui eam habuerint erit beatitudo non parva.
in coelesti patria Deum ineffabiliter amabis; et D Honor quoque illis beatis magnus erit, quia ni-
omnium, ad quaecumque volueris, ij^sius etiam mis honorati sunt amici tui Deus '. ,
Dei, tecum velle habebis. Nam sicut tu a vo- 16. Honor iste tam magnns erit ut ab hu- ,
luntate Dei non discrepas, sic ille tuae volun- mano ingenio comprehendi non possit. Ponatur
tali per omnia concordabit caput enim a suo tamen id exempli, nt servus aliijuis honoretur
:
corpore discordare nequit. a domino. Certe si imjierator aut rex ali([uisser-

14. Sed forte quis dicet Si Deiis et omnes vum suuni in magno languore inveniret, ([ueni
:
electi voliierint quod ego cum ibi fuero, inter ;et ab invaletudine eriperet et honoraret, ita ut
majores esse volo. Cui respondendum puto, a servitute liberaret, et in ordine suorum mili-
quia iii gloria inter majores erit, sed in perso- tuin poneret; multum ille debitor domini siii et
na esse aliquis majorum, qui ibi erit, velle ne- amicus lieret. Quod si eum inter primates suos
Vsu]. (xsxviK, 17.

489 EPISTOLA AD FRATRES DE MOiNTE-DEI. 490
poncret, regia dignitate exaltaret ;
qiianto, pu- A et ero quod nullus fortior illo supervenire po-
tas ,
gaudio exsultaret? quo auiore douiini sui lerit. Quare, postquam ita est, ibi esse plena-
recle ille flagraret? Domini gratia ab omnibus riam securilatcm dubium non est.
impenderetur ei omnes scrvirent illi, ne indi-

, 18. Erit igitur gaudium quod ultimo gradu
gnationem domini qui eum honoraret, incur- ,
accedat, pro his bmnibus inaestimabile, quod
rerent. Siautem herus ille in tantumadhuc eum- penitus sensibus omnium supereminet. Quis
dem diligeret, ut illum sibi in filium adoptarct, enim cogitare potest gaudium quod de semel-
et hgeredem suum statueret; jam j^rocul dubio ipso unusquisque habebit, quando tantam pul-
servi exsultatiomajor exisleret. Qua ex re pro- ehritudiuem, velocitatem, fortitudinem , liber-
pcndi potest mirabilem esse honorem illum qui tatem , sanitatem , voluptatem, diuturnitatem ,
datur in aeterna vita per ipsius vitae et hominum sapientiam, amicitiam , concordiam ,
potesta-
Conditorem qui sibi servientes
,
non modo in tem, honorem , securitatem habebit? NuIIus
Jeterna pace perenniter vivere, vel suos amicos sane hoc gaudium dicere potest quantum cst
vocari et esse fiiciet , sed et deos et Dei (ilios et B vel erit, quia nemo ex-in praesenti vita illud
hêredes Dei, cohaeredes autem et Chrisli, cives pertus est. Veruni amico tuo tu quis-
si alicui ,
patriae coelestis constituet, sicut scriptum est : quis es qui illuc venturus es idem gaudium ,
Egoclixi, Diicstis , etjilii Excelsi nmnes '. Nul- daret Omnipotens, quid tibi videretur? Nonne
lum justorum ab ista divinitate excepit beni- niultum gaudercs? Et si duobus vel tribus, vel
gnus Deus. Sed tentemus sub exemplo intueri certe pluribus, et illis quos non te minus ama-
qualiter possit homo, divinitatem participando, res , quid diceres ? Vere magnum gaudium habe-
deificari. unus ignis, in quo diversi
Sit itaque res , et ultra quani dici possit, exsultares. Haec
generis materise ponantur omnes quidem igni- : itaque donatio nullo modo deerit, si vere amicis
untur, sed alia plus , alia minus; unaqua^que et parentibus nostris charissimis, qui ibi per
tamen servata sui natura, juxta modum locu- misericordiam Dei erimus, illud idem gaudiuin
tionis, quia ignita est , ignis dicitur : sic utique, dabit Dominus ,
quatenus de illo qui supra erit
sed tamen suo quodam altiori modo , omnes gaudeamus, et de nobis ipsis et de proximis
beati participando deitatem , cliam deilicantur; C nostris exsultemus. Nempe gaudium illud tam
qui licet, alii plus, alii minus, omnes tamen magnum est omnes capiat in se
eritque, ut :
qui deificati sunt, aequali nomine dicentur dii. omnibus enim superabundabit, omnes circum-
Qualem igitur honorem ab omni creatura itle dabit, omnibus ex omni parteerit. Sicut namque
habebit, quem Dcus omnis creaturaj amicum
'
pisces maris undique circa se habent mare, sic
censebit, fralrem appellabit, pro fdio tenebit? sancti Dei illam magnificam suavitatem gaudii
omnis enim creatura inclinata erit, quod ma- circa se habebunt undique, de qua bono servo
gnus et incomparabilis honor erit. dicitur, Intra in gnitditim Doinini ttii^.
17. Satis magna et gloriosa sunt ha?c dona 19. Breviter igitur perspectis quatuordecim
Dei; sed si per annum, vd certe toto tempore partibus beatitudinis, sive commoditatis , erit
durarent, putas, gauderes? an pretium dares? forsitan qui qua^rat, ad quid tanta pulchritudo,
Gaudenter, inquis. Oportet igitur ut securitatem velocitas ct aliae nonnullne parles deceant vel
habeant, quatenus id quod habent semper ser- prollciant, cum solummodo beate vivere et illa
vare valeant : securitas ergo sufficienserit, quo- habere, quibus vita carere non potest, satis
riiamneque luctus, neque dolor aniplius ulhis sufficere posset. quod Deus
Sed sciendum est,
erit. Nunquam
potero perdere tam admirabi- indigens nullo est; et sicut onmibus est ille in
lem beatitudinem nisi voluero, aut nisi Deus
, sufliciens, sic amici ct ministri ejus in omnibus
uiihi eam auferre voluerit, aut quivis fortior il- crunt omncm sufficientiam habentes. Si enim
lo, qui eam auferat, regnum ejus invadat. Sed quisquis eorum in qualibet re sentiret se impo-
sum securus, quia si eam adeptus fuero per- ,
tentem esse, non tantum gauderet, quantum
Aere nolo securus quoque suu), eo quod Dcus
: faciet, cum se veraciter suae voluntatis cogno-
apud quem non est transnuitatio, riec vicissi- verit csse onmipolentem. Proinde, ut gaudium
tudinis obimibratio, eam non auferct niihi, nostrum sit plenum nihil deerit timentibus, ,
postquam semcl dcdcrit : sccurus (juociue suiii inio diligentibus Deiim.
•
ISal. i.xx.\t, 6. — ' Matlh. \xv, :» I , ij.
491 GUIGONIS EPISTOLA AD FRATRES DE MOINTE-DEI. 492
A Boni satiahuiiKu' voliiptatc tlomus Dei ot mali :
i('|)lcl)uiiliii' aniai issinio poculo domus diaboli.

CAPIJT IV.
Boni in honis (iintinnitatem liabebuut : mali in
Summa dmiHiuloruiii iiiiseria maiis nunquam line caiebunt. Probi maxima
sapientia erunt praediti improbi autem sua in-
:
20. Cum itaque tanta beatitudo sit amicis sipientia confundentur ut miseri. Amici Dei
Dei, de inimicis quid erit ? lltique non sic im- summam inter se habebunt amicitiam inimici :
pii , non sic ; sed contra hoc quod sancti erunt

' vero inaximain iiiter se inimicitiam. Erunt pace
pulcherrinii , credendum puto quod ipsi erunt perpetua concordes beati : erunt miseri jugi
turpissimi , nec in resurrectione immutabuntur disscnsione discordes. Justi habebunt regiani
in meUus : sed sicut boni in die revehuionis injusti quoque care-
potestatem |)raecipien(U :
Dominigloriticabuntur,sicipsi indamnationem bunt potestate sese quoquam movendi. Sancti

aeternam prjecipitati dehonestabuntur. Felices B Dei honore magno subhmaliuntur damnati :
et sancti erunt ad omne quod voUierint velo- vero muUo dedecore opprimentur. Securi erunt
cissimi: infeUceset maU erunt pigerrimi; contra boni quod nunquam bonum eorum peribit ;
maximam beatorum fortitudinem habebunt timore mali cruciabuntur, qui omni Hne ca-
,
miseri maximam debiUtatem. Justi Ubertatem rcbit. Moeror et desolatio his qui Dominuin
eundi quocumque voluerint habebunt injusti : Christum conlempserunt gaudium et delecta-

:
vero aeterna clausura damnati , nusquam ire tio his qui eum dilexerunt et diligunt; cui ho-
poterunt. Eiecti Dei jugi sanitate potientur : nor, gloria et imperium in saecula sajculorum.
damnati vero languore perpetuo crucial)untur. Anien.
' Psal.
ADMONITIO
IN SEQUENTES TRACTATUS,
1. Ut Epistola ad fratres de Monte-Dei sic tractatus de Contemplando Deo, ac de Natura

,
et Dignitate amoris, Bernardo suppositi fuerunt. Priorem auctori suo Guigoni, posteriores
Guillelmo abbati Sancti-Theoderici prope Remos, postea monacho Signiacensi restituere visum
est atque huic editioni inserere. Nam praeterquam quod in plerisque ac meUoris notK codici-
,
bus manuscriptis ii tractatus Guillehni nomen prseferunt; eosdem ipse sibi tribuit Guillehnus
inbrevi praeloquio Tisseriano, quod operibus suis prgemittendum scripsit, quodque pra^fationi
Guigonis in epistolam suam male assutum fuisse ostendimus. Et in brevi ejus Vitse compendio,
quod ex membrana Radoliensis monasterii habemus, iidem tractatus cum ahis eidem auctori
vindicantur. Membranse verba huc referre non pigebit « Porro ingenii sui ac studii monu-
:
» menta non contemnenda reUquit, ex quibus ea solum notabo, quse visu et lectione probavi.
» Vitam sancti Bernardi scribere aggressus opus consummare non potuit hbrum tamcn
, :
» unum, et ipsum primum, et non modicae quantitatis, absolvit. Contra magistrum Petrum
» Abaelardum, qui qusedam fidei non consona suis opei'ibus inserueiat, librum unum edidit
» eloquio venustum fide cathohcum ratione nervosum. Fecit quoque duos libcUos, cpiorum
, ,
M unum jEnigma fidei aUerum Speculum fidei nominavit in quibus breviter et aperte quid
, :
» sitcredendum ostendit. Super Cantica canticorum moralem expositionem composuit cujus :
» operis meminit in Vita sancti Bernardi. Est alius ejusdem liber de Natura et Dignitate
>i amoris, quem secundunr ipsius materiam Anti-Nasonem possuinus appeUare. In eo enim
» verum instruit philosophum ,
quibus gradibus et modis possit et debeat in Dei dilectionc
» proficere.... De Physica, id est natura corporis et animae, bievem compilationem forniavit :
» ut quia se ipsum cognoscere fructus est discendi praecipuus, juxta iUud quod de ca?lo descen-
» dit, rva)6t aeauTcv, simpUces lectores ad aliquam vel inchoativam sui cognitionem instrurret.
» Est et UbeUus ipsius cui titulus est, de Contcmplando Deo; in quo sine dubio proptrr a^difi-
» cationem legentium dc sua loquitur contemplatione his vcrbis : » Et nonnun()uani , Doniinc,

» quasi clausis ocuUs ad te hianti , mittisquod non hcet mihi scire quid sit.
mihi in os cordis,
» Saporem quippe sentio in me, nihil ullra qua;re-
dulcem adeo confortantem, ut si perficeretur
» rem. » Composuit et tractatum non parvum, cujus est epigramma, Meditativffi orationcs in :
» quo non una utitur matcria, sed diversa disserit capitula; et in plerisque Dcuni aUoqucns
» propriam multiformem discutit conscientiam. In hoc opere apparet pra-cipue viri istius in
,
» Deum non amor, sed ardor. Et rcvera ut , reor, quisquis hoc pie et sobrie leget, quantuni-
» hbet reUgiosus et sciolus, in tiinore taincn Doinini, in sui inajori cognitionc et niiiiori a\sti-
» matione proficiet. Non dubito quin aUa cuderit opuscula : sed pra-ter Uac Uactenus iiuUa
» potui reperire. »
495 ADMOISITIO IN SEQUENTES TRACTATUS. 496
2. Hacteuus iin*»ubiuiKi Kiuloliensis, iii cujus principio Guillelnius apud Leodiuni claio
genere natus, fiatrem liabuisse perhibetur Sinionein : cuin quo Keinos profectus, iu abbatia
Sancti-Nicasii , in qua odor bonae opinionis tunc erat, sacrae religionis habitum sumpsit. Pro-
cessu temporis Simon factus est abbas Sancti-Nicolai de Bosco, ubi cum fratribus diu et reli-
giose picefuisset plenus dieium et virtute consummatus beato fine quievit. At vero domnus
,
Willehnus in abbatem Sancti-Theoderici qui locus urbi Remensi imminet , assumptus est
,
ncmpe anno 1120 post annos quatuordccim factus monachus Signiacensis, ordinis Cister-
:
ciensis, ut in notis ad Bernardi epistolam 85 dictum est.

3. Ex his omiiibus apparet, tractatus de Contemplando Deo, ac de Natura et Dignitate
amoris, qui Bernaido perperam adscripti fuerunt, esse ipsiusmet Guillehni; cui proinde eos
restituere atque hic edere operse pretium est. Alia ejusdem Guillehui opuscula, superius
indicata, exstant in tomo quarto Bibliothecae Cisterciensis.
GUILLELMI
ABBATIS SANCTI-THEODERICI PROPE REMOS , POSTEA MONACHI SIGNIACENSIS
TRACTATUS
DE CONTEMPLANDO DEO.
PROOEMIUM. '*'
quid dico, Inveoio? Jam si te invenissem so- ,
A lide subsisterem. Quaero ubi inveniam quem

1. jam pene
In lacu miseriae, et in luto faecis dilexit anima mea. Circumeo civitatis hujus ma-
putrefactus, et in limo profundi infixus, in
quo gnae , saeculi hujus vicos. Vivunt sibi qui , sicut
non est substantia, de profimdis dolorum meo- dicit Apostohis, alienati sunt a vita Dei '. Cir-
rum ad te clamo, Domine; Domine, exaudi vo- cumeo plateas, latas saecuH vias; et omnia quse
cem meam. Siquidem in ultionem formae tuae intra me sunt, vel extra nie, magnis clamori-
(
me tibi conformaveras Creator bone
qua , , bus, certis scihcet rationibus ad interiora mea
creans me ad imaginem et simihtudinem tuam ) me revocant, testificantia ex te, regnum Dei
quam neglexi et perdidi, in hujus miseriae for- intra me esse ut intus in cubih cordis te quae-
,
mam qua miser sum deformasti me et cum , non invenio. Eccc

, ram ,
quem exiens extra
iniquitate deprimente in limo peccati infixus omnia interiora intus sum. Annuntiate mihi ,
sum inferius. Posuisti super me manum justi mea, num quem dihgit anima mea vidistis? Re-
et occulti judicu tui, prementem super me, ne B spondetque mihi memoria mea Penes me esl. :
resurgam. Nec in lacu nec in hito nec in limo, Ubi inquam ? Tu enim mare magnum in te
, ,
,
substantiam, Domine invenio, cui innitar ut , reptilia quorum non estnumerus, animaha pu-
exeam,quam apprehendam ut extrahar. Lacus silla cum magnis \ Non inquit, cum reptili-
inferni non habet fundum nisi desperationis bus vel in homine eum quaeras. Ubi ergo ? In
, ,
profundum. Lutum faecis corruptio naturae amore. Ibi est sedes ejus ibi cubiculum ejus.
, ,
quo semper mergar, habet per quod resurgam, Amoris affectus in te naturaliter est. Quem quse-
;
non habet imo impedit et obligat. Limus pro-

; ris, si in amore tuo est in te est si ibi non est, , :
fundi amor carnis ima semper petens et in te non est. Sed quem qua;ris non qusreres,
, , , ,
insatiabilitatis profundum justo judicio tuo si non amares. Habes ergoquemquferis, etpenes
,
tenet me infixum. te est. Sed non eo frueris, nisi ego tecum tota
2. Sed, o Domine abyssus abyssum invocat
, adsim.
abyssus profundissimae niiseriae meae, abyssum 3. Noli ergo me in aliena dividere et dissi-
altissimae misericordiae tuae. Quaerens substan- C p«ire, totam me ad te in cum collige : et habebis
tiam cui innitar, quam apprehendam , nullam fruendi copiam , memoriam abundantije suavi-
usquam invenio nisi te ;
qui vere certa et solida tatis ejus eructabis , el in justitia ejus exsulta-
es substantia , nonnisi ex te ipso subsistens, a Imo totae ingrediamur, o memoria nica ef
bis.
quo etiam quae sunt, omnia habent esse. Scd omnes affcctiones mcae, ingrcdiamur et mcmo- :
• Ephes. IV, 18. — ^ Psal. ciii, 25.
* In quibusdain manuscriplis, Ltber SoHloijuiomin S. BeniarHi.

499 GUILLELMI AUIJATIS 500
ranclo, intcnigcn(lo,ctvi(leniIofiuanuiisumnio''"l)(>inin«' Dcus, (luam prcPpropcrum cst (|uam ,
bono, unuiibus honiscjus. Proisus pcucs nic A tciiH rariuiu, (piaiu inordinatiiiu
ct
(|uani pije- ,
est, in aiuorc ineo euni invenio; (piia ecrta con- suinptuosum quaiu alicnum a rc{,'ula verbi ve- ,
scientia anio euni, et aiupiius et perrcctius amaie ritalis, ct sapienti» tuaj corde immundo vellc ,
amo et desidero. Totis ergo in cum feramur videre Deum! Sed, o summa bonitas, summum
amplexibus, et osculis incumbamus. Amandc, bonum, vita cordium , lu\ oculorum interio-
tremcndc, colcnde, siiavis , ct initis, ct multne rum ,
propter bonitatcm tuam , Domine, mise-
misericordiiv, ditjnaic amplcxuin nicum , (pii di- rcre : haec est enim mundatio mea , hjec fiducia
gnatus es naturam meam ; dignare me osculo mea, h«c justitia, contemplatio bonitatis tu*,
charitatis tuae, qui naturae mcae dignatus es unire bone Domine. Ergo , o Domine Deus meus qui ,
naturani tuam. Amj^lexus noster est ad te, af- dicis anim.^ mca-, modo quo tu scis, Salus itin
fectuumetopcrumconatusctextcnsioadfruen- rgn stun ^ rabboni, summe magister, unice :
dum te. Osciilum nostrum cum purae inentis doctor videndi qu« videre desidcro, dic cajco,
,
puruni tibi porrigimus alfectum amplexus tuus B nicndico tuo Quid vis faciam tibi*^? Et tu scis.
:
,
ad nos, dignatio visitationis et consolationis tuae qui jam hoc ipsum das, quam ex omnibus suis
Osculum tuum, revelatio et infusio grati;e tua?. recessibus abjectis procul omnibus sa^culi hu- ,
Laeva ctiam tcmporalis consolationis tu;e, Do- jus altitudinibus, pulchritudinibus, dulcedini-
niine non desit sed sit sub capite meo ad
, , bus, et quidquid concupisceutiam carnis, vel
utendum. Dcxtera vero tua spiritualis de spi- , oculorum , vel ambitionem spiritus attentare
ritualibus et aeternis consolatio tua, totum me potest, vel solet, tibi dicat cor meum : Exritii-
amplcctatur ad fruendiim. Et in amplexu cha- sivit te facics ntca; facicm liiam , Doniinc, rc-
ritatis tuoe , in osculis dulcedinis tuae , in pace qniram. Ne avertas facicnt titam a mc; ne dccli-
in id ipsum dormiat anima mea; et requiescat ncs in ira tiia a scrvo tiio '.
quoniani tu, Doniine, singulariler in spe con- Impudens quippe et improbus suni o 2. , ,
stituisti me '.
meus antique et susceptor indefesse. adjutor
Sed vidc quia amore amorls tui hoc facio. [ Cuni
CAPUT 1. C enim cx munere gratiae tuae Domine ad ea , ,
quae carnis sunt facieni cordis non habeam ,

Auima Deiim amans se a teireuis et vitiis purgalam
sursum elevari rogat. sed posueris ea niihi deorsum et mundum et ; ,
quaecumque cjus siint, posueris mihi deorsuiij :
1. Kcnitc, asccndamits ad montcni Doniini, quid est, obsecro, quod in toto corde meo ex-
ct ad donmtn Dci Jacob, et doccbit nos r>ias quirens te vcum faciem tuam apprehendisse me ,
siias''. Infentiones, cogitationes , voluntates, gratulor, quani solam facies mea desiderat, re-
affecliones, et omnia interiora mea, venite, pente nie invenio scorsum? cur eam abscondis?
ascendamus in montem, vel locum, ubi Domi- Kumquid arbitraris nie inimicum tuum? num
nus videt, vcl videtur. Curae , sollicitudines, an- consumere tu me vis peccatis adolescentiae mcae?
xietates, labores, poenae, servitutes, exspcctate numquid ego non sum ad te conversus, vel tu
me hic, cum asino, corpore isto; donec ego adhuc es a me aversus? Si non sura conversus,
cum puero ratio scilicct cum intelligentia
, , Deus virtutum, converte me si tu es aversus, :
usque illuc properantes, postquam adoraveri- D Dcus virtutum, convertere. Tu dixisti Si con- ,
mus revcrtamur ad vos ^. Revcrtcmur cnim ct , vcrtcris, Isracl, convertcre^; et iterum, Converti-
heu revertemur quani citissime abducit enim
! : mini ad /ne, et ego convertar advos 9. Tu scis do-
nos a vobis charilas veritatis, sed propter fralres nnim gratiae tuae in corde pauperis tui : paratum
abdicare etabjurare vos non patitur vcritas cha- cor meum, Deus, paratum cor meuiu. Pra^cipe
Sed licet rctrahat vcstra nccessitas, non
ritatis. quod vis, fac me iutclligere (piod praecipis; da
proptcr vos omniiio omittcnda est illa suavitas. posse, qui dcdisti vellc ct liet in me vel de me ,
Do/nine Detts virtiitiim, convertc nos, et ostende Deus virtutum, converte nos,
qui(l(juid vis. et
facie/n tiiam et salvi crimiisK Sed heu ! heu ! ostende faciem tuam, ct salvi erimus '. ]
l'sal. IV, 9, 10. — 2 Isai. it, 3. — ^ Ceu. xxn, 5. — 4 Psal. i.xxix , .>(). • Psal. XXXIV, 3. — ''
Lue.
xviii, 41. — 7 l'sal. XXVI, 8 , 1). — « Jeiem. iv, 1. — f) Zaeliar. i, 3.
" (>iia' iiuliKliiiiliir iiiieis, desunl iu editione Pihliotheea' Paliiim Cisleirieiisium.
501 LIBER DE CONTEMPLAINDO DEO. 602
Respondet quippe niilii intus in anima'^"'' tur

3. : Tihi dixit cor nicuni, Exquisivit te facics
mea mente niea'' tumultuansin me, et con- A mea ; facicin tuain, Domine , requiram *! Ita-
et ,
cutiens omnia interiora mea vox testificationis que, nt dixi ex dono gratiae tuae contemplans ,
tuse et caligant oculi mei interiores a fulgore

:
omnes angulos conscientiae me* vel terminos,
veritatis tuae ingerentis mihi quia non videbit unice et singulariter desidero videre te, ut om-
,
te homo et vivere poterit. Ego enim vere in

, nes fines terrae meae videant salutare Domini
peccatis totus usque adhuc, necdum potui mori Dei sui, ut amem cum videro quem amarc, ;
mihi ut vivam tibi sed tamen ex praecepto

, hoc est vere vivere. Dico enim mihi in languore
:
tuo, et dono tuo sto in petra fidei meae, fidei desiderii mei Quis amat quod non videt ? quo- :
christianae , in loco qui vere est penes te, in modo potest esse amabile ,
quod non est ali-
quo, ut possum , interim fero patienter, et am- quatenus visibile? Sed te desideranti amabilia
plector, et deosculor tegentem, et j)rotegentem quidcm tua occurrunt et a coelo et a terra, et ,
rae, dexteram tuam ab omni creatura tua se mihi ultro offerunt et

: et ahcjuoties contemplans, ,
et videre gestiens posteriora videntisme, et per- B ingerunt, o in onmibus adorande et amabilis

currens semitam dispensationis humanae Christi Domine. Quae quanto te manifestius et verius
fihi tui suspicio. Sed cum accedere gestio ad praedicant et approbant amabilem tanto ar- , ,
eum, vel sicut haemorroissa illa infirmae et mi- dentius te mihi faciunt desidcrabiloni sed lieu : !
serae animae meae a salutifcro tactu vel fimbriae non ad fruendi perfectam suavitatem et gau- ,
ejus quasi furari gestio sanitatem vel sicut dium sed ad intentionis et defectus ( non '
: ,
''
Thomas ille vir desideriorum, totum eum de- tamen sine aliqua suavitate ) tormentum. Sicut
sidero videre, et tangere et non solum sed enim mea non tibi perfecte placent oblata, nisi
; ,
accedere ad sacrosanctum lateris ejus vulnus mecum sic bonorum tuorum contemplatio re- :
ostium arcae quod factum est in latere, ut non ficit nos quidem dulciter, sed non satiat perfe-
tantum niittam digitum vel totam manum , sed cle nisi tecum.
lotus intrem usque adlpsum cor Jesu , in San-
ctum sanctorum, in arcam testamenti; ad ur-
• C APTIT" ii.
\ji\ryj IT •
i.
nam auream , animam nostrae humanitatis con- C ...

tmentem intra se manna divmitatis hcu dicitur
,,
...
Amiiiu Deuiii ucsiaerans inole corpons
:
, ,
se gravari
!
nueritur
mihi, Nuli mc tangere ^
; et illud dc Apocalypsi,
Furis cancs^ : sicque cum dignis conscientia» 5. Ilaic est animae mcae assidua exercitatio,
mcse verberibus expulsus et propulsus, im-' hinc assidue scopo spiritum meum et cum ;
j)robitatis et praesuniptionis meae ptenas cogor bonis et amabilibus tuis, quasi pcdibus et ma-
luere ; rursumque in petram meam me reci- nibus , et totis innitcns viribus sursum tendo
piens, quai refugiuni est herinaciis % spinis ad te ; in tc, summe amor, summum bonum :
peccatorum plenis reamplector, et reosculor , sed quanto tendo fortius, tanto rctrudor durius
tegentem et protegentem me dexteram tuam
, , : in terram , in memetipsum , sul) memetipso. Sic
et ex eo, quod vel leviter scnsi , vel vidi , n)agis crgo lespiciens ct disccrnens ct dijudicans mc
accenso desiderio vix patienter exspecto ut a ipsum, factus siim milii ipsi de n)e ipso labo-
me auferas manum tegentem ct infimdas gra- , riosa et taidiosa qua^stio : taiucn, Domine, cer-
tiam illuminantem ut tandeu) aliquando secun- ; D tus suu) per gratiam tuam , desidcrium desidcrii
dum responsum veritalis tuae luortuus mihi ct uii, ct an)orem amoris tiii habcrc n)e in toto
vivens tibi , revelata facie ipsam tuam faciem coidc , cl in tota anima nica. Hiic usque te fa-
mcipiam videi'e, et alfici tibi a visione faciei cicnte profcci , ut tlcsidorni desiderarc te, et
'"*• an)cn) amare l(; scd hoc an)ans (juid aniem ne- :
4. Et, o facies, facies, quam beata facies scio.Quid est enim amare amorcm desiderare ,
quae affici meretur videndo tc aedificans

tibi ; dcsideriuu)? Amorc aniamus si (|uid aniamus,
in corde suo tabernacuhim Deo Jacob, ct om- desidcrio dcsidcraniiis quidquid desidcramus.
nia faciens sccundum exemj)lar quod ei ostcn- Scd lorsitan cum amo amoicm, non amo amo-
ditur in montc hic vero et competentcr canta-
, rcin ,
quo anio quod amare volo , et anio (jiiid-
' MaUh. IX, 20-22. — » Joan, XX, 2.) , 17. - * Apor. xxit, I ."). — 4 Psal. <;m, 18. '•
JNal. xxvi, 8
" Tiraf|. in nnimn el in mentc mca. f — i>
Alii aildhnt , el intcnsionis.
503 GUILLELMI ABBATIS 50i
»jui(l aiiio : setl lue auiaiilciu, ciiiu in Doniiiio'""
laudatur et atnatur a lue aniina luea, qiiani pro- A CAPUT III.
cnl ilubio dctcstarcr, ct odio liahcrciu, si eaiii

Aii ot (|iioiu()il() (lciiir in<LH|ualitas niuuris iii beatis.
alibi , Doiuiuo, ct in cjns auiore iu-
(juani in
vcnirein. Sed et de desiderio cjnid dicenms ? Si 7. Est anior desidorii, ct est ainor fruitionis.
dicaiu, Desidero esse desiderans; jam lucinvo Aiuor desidcrii inercliir ali^juando visioncni ,
nio desideraiitcm : scd unnuiiiid dcsidciium tui visio fruitioucm , rriiitio anioiis ijerfectiouem.
desidciantem ,
(|uasi iion habeaiu ,
aut deside- Gratias ago gratije tua; , cjui lo(|ui dignaris ad
riuin majns cjuain liabeaui? cor servi tui, et anxiis ejus qu^stionibns ali-
6. Cum igitur hoc modo deficiant, et caii- quatenns resjwndes. Suscipio et amjjlcctor ,
gent, et caecutiant interiores oculi ukm , oro ut hanc Spiritus tui arrhaiu et l*tus exsjjecto ,
citius a te ajieriaiitiir , non sicut ajierti suut in arrha i)roiuissionem tuaiu. Desidero itatjue
Adae carnales oculi, ut viderct confusionem aniare te, et amo desiderare te, et hoc niodo
suam'; sed ut videam, Doiuine, gloriain tnain B curro, ut apprehendam in quo apprehensus :
nt oblitus parvitatis et paupertatis meae totus suin scilicct ut amem te jhm rccle aliquando , ;
,
erigar, et ruam in auiplcxus tui amoris, videns quia prior nos aiuasti, amaude et amabilis Do-
(jucm amavero, et amans quem videro; et mo- minc. Scd estne aliquando aut alicubi, Dominc,
riensin me, vivereincijuam in etbencmihi te; haec amoris tui perfectio hfec in amore tno ,
sit in te, cui pessime estin se. Sed festina Do- , consummatio
beatitudinis ut sitiens anima ad
,
inine, ne tardaveris. Habet enim sapientiae tuse Deuui fontem vivum sic , satictur, sic implea-
gratia, Dominc, vel gratiae tuse sapientia, sua tur, ut dicat , Snfficit? Miror quicumquc, ubi-
compentha et quo rationis vel ratiocinationis
: , cumque ille sit , si non deficit; si dicit , Sufficit.
nullis argumentis, nullis discussionibus ,
qiiasi Sed ubiistius sufficientiaeest defectio,qu3epotest
(juibusdam scalis conscenditur ad torrentem , esse perfectio ? Nusquam igitur, et nunquam
scilicet voluptatis tuae, ad plenum ainoris tui perfectio. Scd et injusti , Doinine , numquid
gaudium : cui hoc datum
regnum tuum possidebunt? Injustus autem est,
est, fideliter qunerens,
fideliter C qui non tantum dcsiderat, et debitorem se scn-
pulsans, saepe repente ibi se invenit.
Sed, o Domine, si quando, quod quam rarum tit et intelligit te amare quantum ab aliqua ,
est! me in aliqua hujus gaudii parte invenio creatura rationali possibile est amari te. Con-
clamo, vociferor : Dnmine, bnniim cst jios hic stat etiam beata illa Seraphim, qua> a vicini-
csscjaciamus hic tria tabcrnaculn '
: fidei uiuim, tate praesentiae tuae , a claritatc visionis tuae Ar-
speiunum, amori unum. INumquid nescio quid dentes et interpretantur, et sunt, jilus amare
dicam, cum dico Bonum est nos hic csse? Sed , te, quam aliquem qui minor est in regno coe-
repente cado in terram ,
quasi mortuus , ct lorum. Qui si in regno coelorum non dicam
respiciens nihil video, et me ubi prius erani , miniinus, scd nonnullus est utique, tautum de-
invenio, in dolore scilicet cordis et afflictione siderat amare te ,
quantum ab aliquo vel potes
spiritus. Usquequo, Domine ? usqucquo ? Qunm- amari , vel debes, et hoc forsitan est , in queni
diu ponam consilia in anima mea, dolorcm in desideraut Angeli prospicere *. Desitlerat ergo
cordc meo per diem ^? Quamdiu non permane- bcatiis ille minor, quicumque ille est, tantuin
bit spiritus in hominibus, quia caro suut^ sed : D tc aniare, quantum aiuat quicninque jdus eo
venit, et vadit, et spirat ubi vult^ Sed in con- amat, non aemula insectatione, setl pia et de-
vertendo Dominus captivitatem Sion , facti eri- vota imitatione. Si vcro et in amore proficit
Tunc rcplebitur gaudio os
nius sicut consolati. quanto dulcius illuminantis oculus in interiora
nostrum, et lingua nostra exsiiltationc Inle- <*.
proccdit , tanto dulcius sentit et iiitelligit, si
rim heu mihi! qnia incolatus nieiis i)roIongatus ingratiis nou est et injiistus, et te |)lus possc
est : habitavi cum habitautibus Cetlar, multuin ainari, et se debitoreiu plus amare, vel quan-
inct)la fuit anima uiea 7. Sed respondet mihi tiiiu amant Chcrubim ct Scraphim. Sed (jui
te
inlus in cordc mco veritas consolationis tua* tlesitlerat quod asscqui uon jôtest, misor est.
et consolatio vcritalis tua». - INIiscria vcro a rcgno l)eatitii(liiiis j^rorsusalicna
' tieii. III, 7. — ' Mnllli. xvn, 'i. — ^ l'.sal. \ii, (

,
— 4 (icn. VI , ;{. ^ JdiHI. 111. 8. INnl. (XXV, 1
7. : IVsnl. cxix , ,) , 0. -- » I I'(Mt . i , I 2.
I
505 LIBER DK COINTEMPLANDO DEO. >06
'
est. Assecjuitur ergo quod desiderat quisquis ibi"

uliquid desiderat. A CAPUT IV.
Quid dicemus ad htec? quid inquam dice-
8.
mus? Loquere, obsecro, Domine, quia audit Deum propler se , caetera omiiia nonnisi propter Deum
deberc.
servus tuus. INumquid et magni, et j)arvi om-
tliligi
nes qui sunt in regno Dei , unusquisque in suo

ordine amat, et amare desiderat, et amoris uni- 9. Et hoc est amarc tuum quo amas ,
te aman-
tas non sinit ut sit diversitas dum amat, cui ; tcs, a dulcedine bonitatis tua; quam habes ad
datum est hoc, ardentius minor autem in : creaturam tuam, Creator bone, inspirare eis
amore sine invidia bonum iibicumque videt, hoc desiderium amandi te; et amorem quo
amat quod ipse sibi desiderat; et habet utique amant, et desiderare et amare te. Non enim
amorem, quantuscumque est quem in amante ,

afficeris ad nos, vel a nobis, cum nos amas :
liabet et amat? Nimirum amor est qui amatur, sed es,ipsum es; cui hoc est esse
qui seniper id
qui ex magna bonitatis suae affluentia et natura B quod esse bonum bonum autem tibi in te et : ,
amantes et coamantes ,
gaudentes ct congau- omni tuae in te creaturae. Nos autem a te, ad te,
dentes, pari implet gratia, Hcet dispari men- cum te amamus qui possu-
et in te aflicimur, ,
sura : et quanto se amantium sensibus largius mus misero ahquo modo esse el non aniare ,
infundit, tanto eos sui capaciores efficit, salie- te ; id est , esse, et male esse. Tibi autem qui
tatem faciens, sed sine fastidio de ipsa satie- ; semper idem es, nihil accedit, si amando pro-
tate non minuens desiderium, sed augens, re- licimus ad te : nihil decedit, si delicimus a te.
mota omni anxietudinis miseria. Amor enim Cum autem nos amas , nonni$i propter te nos
est, ut dictum est, qui amatur qui a vohiptatis ,
amas; cum verissima summge justitiae regula
suae torrente omnem ab amatore suo repelht etiam nos nil amare permittat extra te. Et certe
vel in satietate fastidii, vel in desiderio anxie- possibile est amori Deum amantis ubi magna ,
tudinis , vel in zelando invidiae miseriam : il- occurrit gratia , eo proficere , ut nec te nec se
luminans eos, ut dicit Apostolus, a claritatc in amans propter se, et te et se propter te solum
claritatem '
, ut in lumine videant lumen, et in C amet et per hoc reformatur ad imaginem tuam
:
amore concipiant amorcm. Hic est enim fons ad quain creastieiun, qui ex veritate praestan-
vitae qui semper fluit et nunquam pereffluit. , tissimaa naturae tuae, et natura veritatis tuae, nec
Haec est gloria, hae sunt divitiae in domo beati te nisi j)ropter te, nec angelum, nec homineui
amatoris tui ,
quia pra?sto est desideranti et- amare j)otes nisi propter te.
amanti quod desiderat, et quod amat. Ideo- 10. Et ,felicissimam animam

o felicem et
que et qui desiderat,semper amat desiderare; quae Deo
Deo meretur aflici, ut j:>er unila-
sic a
et qui amat, semper desiderat amare; et desi- tem Spiritus in Deo soluni auKt Deum non ,
deranti et amanti quod desiderat et amat sic suum aliquid privatiun nec nisi in Deo amet ,
facis abundare, o Domine, ut nec anxietas de- se ipsum et Deus in ij)so amet vel approbel
:
sideranlem, nec fastidium affligat abundantem. quod amare vel approbare debet Deus, id est,
Et numquid, obsecro, Domine, haec est vita se ij)sum;imo quod solum debet amari et a ,
ajterna, de qua cantat Psalmus Et indc si via : creatore Deo, et a creatura Dei. Amoris enim
iniquitatis in ine est, et deduc mc in via wter- D vel nomen vel affectus, nulli competit vel de-
,
//«'? Haec est affectio, haec est perfectio : sic betur, nisi tibi soli, o vere amor et amande
semper ire, hoc est pervenire. Unde Apostolus Domine. Et haec est in nobis voluntas Filii tui,
tuus, qui paulo ante dixerat, Nun quod acccpe- haec pro nobis oratio ejus ad te Deum Patrem
rim aut perfcctus sim , setjuor autcm si compre- suum Folo ut sicut cgo ct tu unum sumus ita
: ,
hcndam a (juo comprcliensus sum in Christo Jcsu: ct in nohis ipsi unum sint-*. Hic est linis, ha'C
unum autem quce retro sunt obln>isccns, ad ea est consummatio haec cst perfectio han- est
, ;
vero qua; sunt priora extendens me, ad destina- j)ax, hoc est gaudium Domini, hoc est gaudium
tum perscquor , ad bravium supcrnce vocationis in Spirilu sancto, hoc est silentium in rcelo.
Dei in Cliristo Jcsu :Quicumque eigo, inquit, Quamdiu quij)j)e in hac sumus vita , hoc feli-
perfecti sumus, lnec scntiamas '•.
cissiniae j)acis silentio in ra-Io, id cst in anima
" II Cor. 111,18. — ' rsal. cxxxviM, :<'». — ^ Pliilipp. ni, 12-1,). — 4 Joan. xvii, 11, 21.
507 GUILLKLMl AUIJATIS 508
justi (lUic stclfs ost saj)ienti*, aliquaiulo iVui-'""

tur afrectus : sed hora cst diniidia vel quasi di- A CAPUT VI.
luidia, inteiitio vero de reliquiis eojîtatioiiis
diem festuiu peipetuuni ayit tibi. lii illa vero Dfiini piioniu dilcxisse nos ,
i-t ;iil aniaiuliiin nos iiro-
vocasse per liliiuii.

beata et aeterna vita de qua dicitur, Jiitia in
gaudium Doiniiii tui ' ; sola erit peifeeta et

ieterna fruitio, et tanto felieior, quanto jani 12. Recedat itaque ab aninia iiiea oninis in-
reniotis oninibus (ju;e lioc tardaie vcl ini|)ediie justitia, nt te dilijâin Dominiini neiini meum
videiitur, anioiis ejus indissolubilis a-ternitas, ex toto corde meo, et ex tota aniiiia iiiea, et ex
irrefragabilis perfeetio , ineorrnptibilis erit bea- omnibus viribus meis recedat oninis /.elotypia, :
titudo. ne tecum aliquid amem quod propter te non

CAPLT V. amem o vere unice amor, et vere Doininc.
,
Cum vero proj^ter te alitjuid amo, non illud

Siipia Deum uihil auianilmn , ultia quem nihil appeli B amo sed tc, propter qucni aiuo (juod amo. Tu
,
potest. enim vere solus es Dominus, cujus dominari

super nos hoc est salvare nos nostrum vero
, :
11. O amor, veni in nos; posside nos. Dis- servire tibi , nihil est aliud quam a te salvari.
pereant a facie tua in nobis omnia foeditatis Qua? cnim salus tua , o Doniine, cujus est sa-
nomina, quae a concupiscentia carnis et oculo- lus, et super populum tuum benedictio tua,
rum et superbia vitse liuic innascuntur affectui, nisi quod a te accepimus, ut amemus te, vel
quasi spuria cjuaedam vitulamina : affectui, in- amemur a te ? Idcirco, Domine, iilium dexteroe
quam ,
qui amor in nobis dicitur , et corrumj)i- tuae, liominem quera coniirmasti tibi, Jesum,
tur saepius morbis animae a te et ad te creatae; ad id est Salvatorem, apj)ellari voluisli Ipse enim :
te solum concreatus, et populum suum a peccatis coruin ^;

concretus, et reluctans sahnini jaciet
noster affectus legi naturali et reclamans, cogi- et non cst alius in quo sit salus^, cjui docuit
tur vocari gula luxuria avaritia, et his simi-
, nos amare se,cum usque ad mortem crucis prior
,
lia, qui incorruptiis et in sua permanens natura C ipse dilexit nos, et lavit nos amando etdiligen-
ad te solum est, Doniine, cui soli amor debetur. do, snscitans nos, ut amemus euni qui jirior
Est enini animae rationalis amor, sicut dixit qui- usque in tinem dilexit nos. Ha?c est justitia illio-
dam servus tuus , motus vel quieta statio , vel rum hominum : Ama mc, quia amo tc. Rarus
iinis, ultra quem niliil appetat, vcl appetendum autom est qui diccre possit : Amo te, ut ames
judicet voluntatis apiêtilus. Lltra te vero, êl nic. Hoc tu fecisti ,
quia sicut clamat et praedi-
supra te qui qua.'rit aliquid tanquam mtlius te, cat servus amoris tui, prior dilexisti nos^. Et
nihil est quod quaerit, quia nihil est melius vel sic jilane, sic est. Amasti nos prior, ut amare-
dulcius te : ideocjue nihil efiicitur recedendo a mus te non quod egeres amari a nobis; sed
:
te, qui solus ainandus est vere, et fornicatur et quia id ad quod nos fecisti, esse non j)oteramus
luxuriat in alicnis affectibus, aliena, ut dixi, nisianiando tc. Ideoque multifariam multisque
nomina habcntibus. Amor eniin ut dictum , modis olini Deus locutus j)atribus in Prophetis,
est, et saepe dicendum est, ad te solum est , novissime dicbus istis locutus est nobis in Fi-
DomiDe in quo solo est quidquid vere est, ubi
, D lio ^ , in Verbo tuo quo cceli lirmali sunt , et
quieta et sccura statio; quia Dcuin timerc ti- spiritu oris cjiis oinnis virtus eorum. Loqui
iiiore amoris casto, ct mandata ejus obscrvare , tuuni iii Fiiio tuo non aliud fuit, quam in so-
lioc est omnis hotuo. le , id est in manifcsto ,
j)onerc tabernaculuiii
tuuin.
13. Quantum et quomodo nos aniasti, qui
propiio Filio non pej)ercisti , sed pio nobis
oninihus cum tiadidisti "^
, (jui etiam dilcxit nos
et tradidit semetipsum pro nobis : ? Hoc est
Ycrbum tuiiin ad nos , Doniine, liic omnijio-
'
Matth. XXV, 21 , 23. — Mil. i, 21. ^ Art. IV, 12. - U Jitaii. iv, I',». Il(l>i. 1 , 1 ,
'^ ^" Uoiii. \ m.
.32. — 7 r.alal. ii, 20.
509 LIBER DE CONTEMPLANDO DEO. 510
tensSermo,cjuidiim medium commendans,
silentium tenerent*^® tans, et Dei in nobis charitatem
oninia, prof(mdum scilicet erroris, a regalibus A et per ipsam ipsum nobis concilians, Deo nos
sedibusvenitjduruserrorumdebellator, etdulcis unit per inspiratam nobis bonam voluntatem :
amoris commendator '. Et quidquid fecit, quid- cujus bonae voluntatis vehementia amor in no-
quid dixit in terra, usque ad opprobria, usque ad bis dicitur quo amamus quod amare debemus, ,
sputa el alapas, us<[ue ad crucem et sepulcrum, te scilicet. Isihil enim aliud est amor, quam
non fuit, nisi loqui tuum nobis in Filio, amore vehemens et bene ordinata voluntas. Amas
tuo provocans et suscitans ad te amorem no- ergo te, o amabilis Domine, in te ipso cum a
strum. Sciebas enim, Creator aniraarum Deus, in Patre et Filio procedit Spiritus sanctus, araor
animabus (iliorum hominum cogi non posse,sed Patris ad Filium, et Filii ad Patrem : et tantus
provocari oportere affectum istum : simul etiam est amor, ut sit unitas; tanta est unitas , ut sit
quia ubi coactio, jam nec libertas; ubi nec homousion,id est eadem Patris et Filii substan- li-
bertas, nec justitia. Tu autera , Domine juste, tia.Amas et te ipsum in nobis, mittendo Spiri-
salvare nos volebas, qui nuUum salvas nec dam- B tum Filii tui in corda nostra, a dulcedine amo-
nas nisi juste, ipse nobis formans judicium et ris et vehementia inspiratse a te nobis bonae
causam, sedens super thronum, et judicans ju- voluntatis clamantem, Abba , Pater^ sic nos :
stitiam, sed quara tu fecisti^ ; ut omne os ob- efliciens tui amatores, imo sic te ipsura in nobis
struatur, et subditus liat omnis mundus Deo ^: araans, ut qui prirauni sperabaraus, quia nove-
cum misereris cujus misereris ; et misericordiam ramus nomen tuum Doraine , et gloriabamur ,
praestas cujus misertus eris ^. Voluisti ergo ut in te, qui diligebanius nomen Doraini in te , o
amaremus te : qui nec juste poteraraus salvari, Doniine; jam per inspirantem nobis gratiam
nisi amarenius nec amare te potcramus, nisi
te ; per Spiritura adoptionis tuaj , oninia quae Patris
procederet a Ergo, Domine sicut apostolus
te. , sunt, nostra esse confidentes, ipso te noraine
amator tui dicit, et nos jam diximus, prior di- invocemus per adoptionis gratiara ,
quo Filius
lexisti nos, prius diligis oranes dilectores tuos. tuus unicus per naturam.
15. Scd quia hoc abs te totum est, cujus
CAPUT VII. C araare hoc est benefacere; a quo omne datum
optiraum, et omne donum perfectura, surame
Quali amore Deiis nos diligat. Pater luminum ? tu te ipsum amas in nobis, et
:
nos in te, cum te per le araaraus, et in tantum

14. Sed nos, Domine , te diligimus affectu tibi unimur, in quantura te amare moremur ;
amoris a te nobis indito : tu vero, conditor et participes efficimnr, ut dictum est, orationis
omnium et affectuura bonorura, et aniraarum illius Christi Filii tui : falo ut sicut eô ct tu
afficiendarum , numquid accidenti vel inci- unuin sumus , ita e.t ipsi aniim in nohis sint^.
denti araoris affectu anias quos araas : et ali- Genus enim tnum sumus, Domine : genus Dei,
quo niodo in aliquo af(iccris, qui et oranes sicut dicit Apostolus tuus, transferens ethnici
facis, et orania? Absit. Absurdura est, procul scntentiam de raalo vase in vas bonum, ut non
ab omniura Creatore. Quo-
est a fidej alienura nisi ipsara bonura sapiat. Gcnus, in-
et vas
roodo ergo nos amas, si nos amore non araas? quam, sunnis Dci^, et dii, lilii Excelsi om-
Sed araor tuus bonitas tua est, o surarae bone, D nes '" , cognatione quadara spirituali niagnam
et summum bonura, Spiritus sanctus procedens apud te vindicantes aflinitatera, cum per Spi-
a Patre et Filio, qui ab initio creaturse fertur ritum adoptionis Filius tuus unura nobiscum
super aquas ^, id est, super nientes filiorum nomen sortiri non dcdignatur, et cum ipso
hominura fluctuantes, omnibus se offerens , et per ipsum praeceptis salutaribus moniti et
orania ad se trahens inspirando, aspirando , divina institutione forniati auderaus dicere :
noxia arcendo, providendo ulilia,Deum nobis, Pdter nostir qui cs in cielis^^. Araas itaque nos,
et nos uniens Deo. Sic enim Spiritus sanctus in quantum nos eflicis tui amatores; et nos,
tuus, qui amor dicitur Patris et Filii, et unitas, araamus te, in quantum a te Spiritum tuum
et voluntas, per gratiam suam in nobis inhabi- accipimus qui est amor tuus obtinentem et
,
,
• Sap. xvni, 14-16.— ' Psal. ix , 3. — 3 Rom. iri, 19. — 4ld. ix, 15. — 5 Cen. i, 2. — ^'
Galat.
B. — 7 Jacobi i, 17. — 8 Joan. xvii, 11,21. — 9 Acl. xvn, 20. — "» Psal. i.xxxi, 0. — " Matlli. vi , 9.
511 GUILLELMI ABBATIS 'y\'2
pussideiUoiii oiiines atlectionuni nostruruin re-^^^ctiiicutiu nostra, justilicutio nustra,ainur iiu-
cessus, et perfecte eos convertenteni in purita- A ster. Ipse enim est ainor nuster, quo ad te
tem veritatis tuae, et veritatem puritatis tuae, pertingiiiuis ,

quo te amplectimur. Alioquin , o
in plenum amuris tui cunsensum tantaque lit : incumpreliensihilis majestas, comprehensibilis
conjunctio , taiita adhcTsio, tanla dulcedinis tii.-e esse videris aniinx* te amanti. Licet enim nullus
fruitio , ut unitas ab ipsu Duininu nustiu Filiu sensus cujushbet aninije vel spiritus te cumpre-
tuo vocetur, digente, Ut sint ipsi unum in no- Iiendat , tamen totum te, quantus es, com-
bis; tantae dignitatis, tantae gloriae , ut subse- prehendit amor amantis, qui tutum le amat
quatur et AiCAi, Sicitt cgo ct tu unum sumus. O quantus es , si tamen est tutitas , ubi non est
gaiidium , o gloriam , u divitias, o superbiam ! particularitas ; si quantitas, ubi nun est tanti-
Habet enini sapientia etiain sui generis super- tas ; si est cumprehensibilitas, ubi haec omnia
biani, quae dicit : Mecunt enim sunt divitice ct non sunt. Sed cum te amamus, aflicitur spiri-
gloria, opes superbce et justitia '. tus noster Spiritui tuo sancto, per quem ha-
B bitantem in nobis charitatem Dei diffusam ha-
CAPUT vm. bemus in curdibus nustris. Cumque amur tuus,
amur Patris ad Filium, amur Filii ad Patrem, Spi-
Per amorem nos fieri unum cum Deo. ritus sanctus habitans in nobis ad te est quod est,
id est amor, omnem captivitatem Sion, id est
Quid autem est absurdius uniri Deo
16. animae nostrae omnes allectiunes in se cunver-
amure, et non beatitudine? Beati eniin vere et tens et sanctilicans; aniamus te, vel tu amas te
unice, et singulariter et perfecte beati, qui vere in nubis ; nos affectu , tu effectu : unum nos in
et perfecte amant te. Beatum enim dixerunt te efficiens per unitatem tuam , id est, ipsum
populum cui hcec sunt : sed mentiuntur, quia Spiritum sanctum tuum , quem dedisti nobis
solus beatus cujus est Dominus Dcus cjus". Quid ut sicutnon est aliud Patri nusse Filium, nisi hoc
enim beatum esse, nisi non velle nisi bu-
est esse quod est Filius; nihil aliud Filio nosse Pa-
num omnia habere qua;ciimque vult? Te
, et trem, nisihoc essequodestPater;undeinEvan-
igitur velle, et vehementer velle, quod esi Q. 'êWo , Nemo novit Patrem, nisi Filius; et nemo
amare, et singulariter amare qui amari non , novit Filium, nisi Pater^; et sicut Spiritui san-
dignaris cum aliqua oninino re sive carnali sive cto nihil est aliud nosse, vel comprehendere
spiiituali , sive terrestri, sive ccelesti, quae non Patrem et Filium, quam hoc quod est Pa-
esse
ametur pro te ; hoc demum est non velle nisi ter et Filius : ita nobis qui ad imaginem tuam
(
bonum hoc est habere quaecumque vult om-
, conditi sumus, et ab illa per Adam inveterati
nia quia habet te quis, in quantum amat te.
: per Cliristum ad illam renovamur de die in
Ergo et aniore et beatitudine uniti Deo intel-
, diem) amantibus Deum nihil sit aliud amare et
ligimus , quod vere Domini est salus, et supcr timere Deum, et mandata ejus observare, quam
populum tuum bencdictio /«« ^. Ideoque oratio- esse, et unum spiritum cum Deo esse. Deum
nes nostras, vota, et sacrificia, et omnia nostra enim timere, el mandata ejus observare, hoc
offerimus tibi, Pater, assidue per Dominum no- est omnis homo^. Adorande, tremende, bene-
strum Jesum Christum Filium tuum; credentes dicende, da eum nobis. Emitte spiritum tuum
et intelligentes ex te a te, et ad te, per ipsum , D et creabuntur, et renovabis faciem terrce^. Nun
nobisesse, quidquid nobis beneest, aquoipsum enim in diluvio aquarum multarum , id est in
esse habemus. perturbatione et confusione affectionum tam
17. Qur-e omnia per subministrationem Spi- mnltarum, tani diversarum , ad Deum appro-
ritus sancti tui habitantis in nobis credimus, et ximabunt. Jam satis , Domine, duravit cata-
intelligimus, quantum intelligere fas est; qui clysmus iste, poena filiorum Adae. Adduc spi-
ut dictum est, confirmans sibi, et uniens spiritum super terram recedat mare, recedat :
ritum nostrum , spirat in nubis, quandu vult, damnationis salsugu, et appareat ari-
antitpiae
quomodo vult, quantum vult : cujus sumus da , fontem vitae siticns. N ciiiat coluniba Spiri-
factura, creati in operibus bonis, existens san- tus sanctus, expulso teterrimo alite, et cadave-
' Prov, viti, 18. » Psal. cxLin, li>. — 3 psal. m, 9.-4 Matth. xi, 27. — * F.fcle. xii , K1.
^ P,s.-il. ciii, .'{0.
513 LIBER DE CONTEÎPTÂTVDO DEO. li
ribiissiiis incimibente veniat : , inquam, ooluni-^" tris usque ad plenam mandatorum ojus obser-
ba, ramo olivce, id est ramo refectionis et lu- A vationem rursumque dilectus dilecti
: cum ,
minis, pacem annuntians '. SanctiQcet nos san- dilectus discipuhis diligit magistrum Christum
ctitasetsanctificatiotua, uniatnosunitas tua; ut nsque ab observatiouem oninium cjus manda-

Deo qui est charitas, velut cognata quadani af- toruni; et usque ad mortis necessitatem non
finitate per charitatis nomen sociemur, et pcr perdit hanc vohmtatem , in illuniinatione veri
virtulem nominis uniamur. tatis et amoris ejus, rebus onwiibus et idoneis
18. Sed interest, Domine, quomodo quis te ad bonum, etpronis in malura et inter iitrnm- ,
amet. Multi enim, sicut ait quidam a te ilhuui- que mediis bene utens in bono, quod proprium
natus, amant veritatem lucentem et non amant ,
est christiana3 virtutis. Est enim virtus, situt
redarguentem' ; justitiamquc multi colunt affe- jam ante nos dictum bonus usus liberae vo- est,
ctu a qua procul sunt effectu, approbantes

, luntatis : bonus illarum
opus vero virtutis ,
eam, et amantes eam in se i|)sa non autem , rerum usus, quibus etiam male uti possumus.
exercentes in se ipsis. INumquid isli vere tc B Exinde ne maiica sit charitas, docemnr amare
amant, o vera justitia Deus? numquid isli vere proximum secundum legem charitatis puram :
te amant? Philosophi niundi hujus olim eam ut, sicut Deus nonnisi se ipsum amat in nobis,
cohierunt et affectu amoris, et effectu operis, et nos solum Deum dicimus amare ita et proxi- ;
in tantum ut diceretur de eis ab eis mum sicut nos incipiamus amare, in quo solum
Deuni aniamus sicut in nobis ipsis.
Oderunl peccare boni virtulis aniore 3, 20. Sed utquid , Domine tot verba ? Sed ,
nuda est, Domine , et gelida et algens misera

Sed convincuntur justitiam non amasse qui non anima mea, et desiderans calefieri calore amoris
amaverunt te, a quo fons et origo , et in quem tui. Ideo vestem non habens, panniculos hos
finis et recursus verse justitiae, et sine quo collectos contraho et consuo ad om- undecumque
nes justitise hominum tegendam nuditatem meam et non ut sapiens
, sicut pannus menstrua- ;
tai. Non enim habebant fidem quae per dile- illa Sareptana duo ligna, sed surculos istos mi-
ctionem operatur licet affectatum quemdam C nutos, de deserti mei vastitate, de cordis mei
,
amorem, et opera qusedam haberent honesta- spatiosa colligo vanitate, ut aliquaiido ingrediar
tis quae quia ex fonte verae justitiae non prod-
: in tabernaculum domus meae, et faciam mihi
ibant, nec in verae justitiae finem ibant; tanto de pugillo farinai, et de hydria olei et comc- ,
desperatius errabant, quanto fortius extra viam dam et moriar, vel non tam cito moriar " imo, :
currebant. Via enim, Pater, Christus tuus qui Domine, non moriar, sed vivam etnarrem ope-
dixit : Ego sum via , veritas cl vita ^. raDomini*. Stans igitur in domo solitudinis
quasi onager solitarius, et habitaculum habens
CAPUT IX. in tcrra salsuginis, et attrahens ventum amoris
mei 9, os meum aperio ad te, Domine, et attraho
Amorem constare ol)servanlia prseceplorum. spiritum. Et nonnunquam Domine, , quasi clau-
sis oculis ad te inhianti mittis mihi in os cordis,
19. Veritas ergo tua , vel vita ad quam itur , quod non licet mihi seire quid sit. Saporem
via per quam itur, veram et simplicem nobis D quidem senlio, dulcem adeo, suavem adeo et
describit formain divinae et vcrae philosophiae, confortantem, ut si perficeretur in me, nihil
dicens ad discipulos suos : Sicut dilcxit me Pa- ultra quaererem : sed eum accipiens , nullo cor-
ter, et ego dilexi vos. Manctc in dilcctione mea. poris visu , nullo anima^ sensu , nullo spiritus
Si prcecepta mca servavcritis niancbitis in dilc~ , intellectu advertere me permittis quid sit. Cum
ctione mea , sicut ct cgo pnvccpta Patris mci accepero, tenereet ruminare volo, et dijudicare
servavi, et manco in ejus dileclionc^. Ecce dilc- ejus saporem : sed statim transit. Deglutio qui-
ctusdilcctijsicut in Psalmo legitur'^, cum Pater dem illud, quidquid illud est, in spem vitae
diligit Filium, et Filius manet in dilectionc Pa- aeternae : scd operationis cjus virtutcm diu ru-
» Gcn. viir. — » S. Auguslinus , Confessionum libro 10, cap. 23 , n. 34. — 3 Horalius , Epistolaruni libro I,
epist. IG , vers. &2. — t Joan. xiv, G. — 5 jj_ ^v, «) , 10. — ^ Psal. lxvii, 13. — 7 III Reg. xvti, 10-(6. —
8 Psal. cxvii, 17. — 'J .leiiiu. II, 24.
TOM. V. 17
;,i:, OUILLELMI ABBATIS LIBKB DK CO^TEMPLAISDO DEO. .M6
niinando, oninibus aninut mciv venis et medul-*'*
lis quasi vitalem f|uem(lam suocum optabam A CAPUT X.
iransfundere , ut ab omnilnis aiiis afreclionibus
desiperel, et illud solum et sempcr saperet : sed Professio cullus et amoris erga Deum.
feslinat Iransire.
2L Et cum de iuquisitioiu' ejus, vel acce- 22. Niinc crgo , Doniine, plena fide te Deum
plione, vel usu, formata qujedam lineamenta colo, unnm te omnium principium et sapien-
memoric-e gestio arctius impressa committere ,

tiam qua sapicns est qu<iecumque anima sapiens
,
vel etiam memoriam labilem scripto juvare, re cst; etipsum bonum quo beata sunt qua?cum ,
et experimento cogor discere quid illud sit ,

que beata sunt. Te unum Deum colo, adoro,
«piod in Evangelio dicis de Spiritu El nrscis :
benedico te ex toto corde meo, ex tota mente
:
undc vcniot, niit qtin vadat. Quaecumque enim mea et ex omnibus viribus meis, vel amo vel
,
quasiquibusdam lineamentorum liguris com- amarc dcsidero. Quisquis Angelorum vel bo- ,
mendare curavi memori.-^, quorum quasi quo- B noruni spirituum te diligit, scio quia et nie
dam rcductu, cum voluero illuc me recolli- , diligit, diligentem etiam se in te. Quisquis in tc
gam ac per hoc subesse mihi vclim posse
,
manet, et potest scntire preces vcl affectiones
quotiescumque voluero ; audiens a Domino, humanas; scio quod in te me exaudit in quo ,
Spiritus nbi vuU spirnl' et sentiens etiam in , et cgo eorum glorian congratulor. Quisquis te
me quia non quando ego volo, sed quando ipse

,
habet bonum suum , in te me adjuvat, nec mihi
vult spirat omnia illa mortua invenio, et insi-
:
tui participationem potest invidere. Solius enim
pida, et ad solum levandos esse oculos fons
te ,
suam apostata? spiritus est, nostram miscriam
vitje, ut in tuo solo lumine videam lumen. Ad nostrum bonum suum dam- facere laetitiam ,
te igitur, ,
num nimirum quia a communi omnium bono,
Domine ad te sunt et sint oculi mei , :
ad te; in te de te proficiant omnes animae

, et vera beatitudine lapsus non est subditus ,
meae profectus et cum defecerit virtus

: mea, veritati, privato suo gaudens et commune ,
quc-e nulla est, post te anhelent omnes ejus de- omnium odiens bonum. Te igitur Deum Patrem,
fectus. Sed interim quamdiu nie differs, quam- C quo creatore vivimus; te Sapientiam Patris, per
diu miseram et anxiam, et anhelantem post te
,
quam reformati sapienter vivimus te sanctum ;
animam meam protrahis? Absconde me, obse- Spiritum quem et in quo diligentes beate vivi- ,
cro, in abscondito faciei tu.ne a conturbatione mus, et beatissime vivemus; unius substanti*
hominum et protege me in tabernaculo tuo a Trinitatem, unum Deum, a quo sumus, per
,
contradictione linguarum^ Sed jam asinus rc- quem sumiis, in quo sumus; a quo peccando
vocat et pueri perstrepunt.
, discedimus; cui dissimiles facti sumus; a quo
perire non permissi sumus; principium ad quod
recurrimus forniam quam sequimur; gratiam ,
qua reconciliamur adoramus et benedicimus ; ;
tibi "loria in ssecula sa^culorum. Amen.
•
Joan. fif, 8. Psal. xxx ,21.
EJUSDEM GUTLLELMI
DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS

TRACTATUS.
CAPUT I. facta fuerit rcstitutio. Quae utrum corruptio, vel

A putredo, ct non potius, ut dictum est, resolutio
Aniorem homini naturaliter inditum , carnis vitio corni- mehus vocanda sit, judicet qui vult. Et cum
ptum clegenerasse. horum nihil a naturae su«? tramite aberret; sola
misera anima, et degener spiritus, cum per se
1. Ars est artiiim ars amoris , ciijus magiste- naturaliter eo tendat, peccati vitio corrupta
rium ipsa sibi retinuit natura, et Deus auctor suum redire prin-
nescit, vel difficile discit ad
naturae. Ipse enim amor a Creatore inclitus, nisi cipium. Naturah quidem pondere suo semper
naturalis ejus ingenuitas adulterinis aliquihus eo impcllitur cum beatitudinem desiderat,
:
arfectibus praepedita fuerit; ipsc , inquam , se beatitudinem somniat, nonnisi bcatusesse qune-
docet, sed docibiles sui, docibiles Dei". Est rit. Beatus autem ille, et non alius, cujus est
quippe amor vis animre naturali quodam pon- Dominus Deus ejus^. Sed bcatitudinem quaerens
dere ferens eam in locum vel finem siuun. Om- non in regione sua nec in via sua, longe aber-
,
nis enim creatura sive spiritualis, sive corporea, B rat a naturali intentione sua. Ideoque amissa
et certum habet locum quo naturaliter fertur et doctrina sua naturali opus jam habet doctore , ,
naturale quoddam pondus quo fertur. Pondus homine, qui de beatitudine, quae naturaliter
enim ut ait quidain vere philosophus, non
, qua?ritur amando, doceat admonendo, ubi, et
semper fert ad ima ignem sursum aquam de- : quo, in qiia regione, qua via quaeratur".
,
-
orsum sic et de caeteris. Nam et hominem agit

, 2. Amor ergo, ut dictum est, ab auctore na-
pondus suum, naturaliter spiritum ferens sur- turae naturaliter est animae humanae inditus sed :
sum, corpus deorsum, unumquodque in locum postquam legem Dei amisit, ab homine est do-
vel finem suum. Quis enim corporis locus? Ter- cendus. Non est autem docendus, ut sit tanquam
ra , inquit, es et in terram ibis^. De spiritu
, qui non sit; sed ut purgetur, et quomodo pur-
vero in libro Sapientiae Et revertetur, inquit, getur; et ut proficiat, et quomodo proficiat
:
spiritus ad eum qui creavit eum^. Vide homi-

, ut solidetur, et quomodo solidetur, uocendus
nem dissolutum quomodo totus pondere suo est. Nam et foedus amor carnalis fo-ditatis sua?
,
fertur in locum suum cum res bene et ordine C olim liahuit magistros, in eo quo corrupti erant
:
suo procedit, spiritus redit ad Deum qui crea- et corrumpebant tam [)crspicaces, tam cfficaces,
,
vit eum corpus ad terram nec in terram so-

; utab ipsius fceditatis amatoribus et sociis, doctor'
,
him scd in elementa, ex quibus compactum et

, artis amatoriaj recantare cogeretur, quod in-
formatum erat. Cum enim quiddam in co terra, temperantius cantaverat; et de amoris scribcre
quiddam aqua, et quiddam acr sibi vindicct; remcdio qui de amoris carnalis scripserat in- ,
cum naturaHs compactionis natiiralis sit disso- cendio : qui in ainoris inccntiva vel vetera quasi
hitio pondere suo unumquodque recurrit ad
, per qucmdani pruritum exsecranda, vel in nova
suum elementum et tunc plena facta est dis- : invcnienda toto se effuderat ingenio''. Non uti-
solutio, cum horum omnium in locum suum que amoris carnalis fervorem videbatur ille do-
' Joan. vr, 4'). — ^ Gen. iir, 19. — 3 Eccle. xii, 7. — 4 Psal. cxr.iii, 1,5.
" Ovidiiis.
ali) GUILLELMI ABBATIS 520
cert', (lui tain iii doiriulis , (juaui iu co ([ui**' lieiu iiiclioaules , (juasi por sucfedenlcs sihi
(locebat , siue (juovis ratiouis tciu|ieraiueuto A a'tatt s iî^dcctimiu ejus j)ioccssuiu ordiaiiiiir,
iiatuiali quodaiii iûc avstiiaiiat : scd'uatiii'aiciii us(jiic ad sciicctaui ubci-ciu , (juic uon est j)Ieiia
ejus viui iudiscij)linatis (juibusdaiu discij)liuis seuilis doloris , scd jjlcna uiisericordiae uberis.
in quaindaiu erudiebat lasciviaui, et sujierva- Sicut enim secunduni aetatum increnientum vol
cuis (jiiibusdaiii roiucutis luxuria" iii (juauidaiii decreuiciituiu jûcr iiuitatur in juvenem, juve-
|)erurjj;il)at iiisauiaiii. lu illiseiiiiii j)ravis ct ne- nis ili viruiii , vir iu senciii ; sccunduui (jualita-
quam liouiiuibus e.\ suj)crllucnti carnalis con- tum niutatioues, etiam a^tatum noniina niutaii-
cupiscentia? vitiototus (lej)erierat ordo natura*.
, tes : sic secundum virtutum jirorectum volunlas
Quippe cum debito natur% ordine, sjiiritus crescitin amorcm, amor in charitatem, cliaritas
eorum uaturali j)ondere suo, amore suo sursuiu in sajîcntiam. IVec dcbct latere de ainorc, de
lerri debcret ad Ucuni (jui creavit cuni ; cariiis (juo aj;iii)us, quibus ortus sit natalibus, (jua uo-
humiliatus illecebris, non intellcxit, et coui- bililatis linea insignis habeatur; vel quo oriun-
paratus jumentis insipientibiis siniilis factus est B dus loco. Prinuim ij,'itur ejus nalivitatis locus
illis ' , factique sunt de quibus diceretur, Non Deus est. Ibi natus, ibi alitus, ibi provectus ;
permanchit spiritns mcus in lioniinibus istis, ibi civis est, non advena, sed indigena. A Deo
fjuiu cara sunt^: in quoruni jjersona, Factum eniui solo anior datur, etin i})S0 j)ermanet, quia
est , inquit, cor nieum tnnquam cera liquescens nuUi nisi ipsi et jiropter ij)sum debetur. Porro
in medio ventris mei^. In angusta quijipe cor- si de natalibus ejus agitur; cum Trinitas Deus
poris jjarte cor locatum(ubi quasi nicdium , hominem crearet ad iiijaginem suani, quamdam
superiorum sensuuin arceni , et corporis infc- in eo forinavit Trinitatis siinilitudincmin qua ,
rioris, sicut pojjuli humilioris quasi quaindaui etimago Trinitatis crcatricis reluceret et pcr ;
regeret et dispensaret rempublicam, totamque quam novus ille raundi incola, simili naturali-
circumquaque cogitatuuni et actionum rcgio- ter ad simile rccurrente, principio suo, crea-
nem) ad concujîscentiaB carnalis ignein dcge- tori siio indissolubiliter inhajreret, si vellet; nc
nere quadam mollitie liquescens totuni defluxit , multij)lici creaturaruni varietate illecta , abstra-
in ventrem , etin mediuin ventris; videlicet non C ta , distracla, creata illa trinitas inferior a suin-
sapiens nisi ea quae ventris sunt, et de ventre ma et creatricis Trinitatis unitate recederet. Et-
in ventris inferiora , omnia confundens, omnia enim cuin in faciein novi hoininis sj)iraculum
degenerans, omnia aduiteians , anioris nalura- vitae, spiritualein vim , id est intellectualem ,
lem affectum j)ervertens in brutuin quemdam quod sonat spiratio et spiraculum et vitalem ; ,
carnis aj)petituni non soliini quae non lic(;t

: id est animalcm quod sonat nomen vitae, infu-
,
appetentem cum contumeliis corporis in jjas- dit et infundendocreavit; in ejusquasiquadam

,
sionibus ignominiae , sed adeo oblitum suae an- arce vim memorialem collocavit, ut Creatoris
tiquae generositatis , ut qui creatus erat Deo semiêr jôtcntiam et bonitatem meinoraret :
soli, a corruptis et corruptoribus suis aestiuie- statimque et sine aliquo morae interstitio, uie-
tur esse potius luxuriae naturale doinicilium et nioria de se genuit rationem : et memoria et
vitiorum omniurn prostibulum. Infelices, qui ratio de se protulerunl voluntatem. Memoria

in tantuin natura reclainante sibi viluerunt, ut quippe habet et continet quo tendendum sit
aniinae suae locuni, qui jjrojirius Dei creatoris D ratio cjuod tendendum sit; voluutas tendit ct , :
erat , et nulli creaturae communicabilis, sedcin haec tria unuin quiddam sunt, sed tres eflica-
satanae, sedem spurcitiarum, et omnis immun- ciae; sicut in illa summa Trinitate una est sub-
ditiae constituerint. stantia, tres personae : in qua Trinitate sicut
Pater est geuitor, Filius genitus, ct ab utroque
(iAl LJl II.
Spiritus sanctus; sic ex memoria ratio gignitur,
,, . . ex niemoria et ratione voluntas procedit. Ut

eryo Deo inhaereret creata iu homine ralionahs
3. Acturi igitur de amore ,
j^rout dederit ipse anima memoriam , sibi vindicat Pater; ratioiicm
cujus ainori oj)t ris ipsius sudat iiitentio, jiri- Kilius; voluiitatcm ab iitraijuc jtrocedeutcui ab
miim quasi a primordiis ipsius narrationis se- utrotjiie iirocedciis Sjiiiitus saiictus.
' l»'„il. xi.vDi, \:\, 21. — • (icn. VI, ;i. 3 P.snl. xxf, l.>.
521 LIBER DE NATURA ET DIGMTATE AMORIS. 522
4. Ecce quibus orta natalibus voluntas, cu-'^*" spiritualibus ejus aguntur incentivis, in spiri-
jus nativitatis, cujus adoptionis; cujus dignita- A tualis juventutis fervore suo licet modo insa-
tis,cujus nobilitatis. Quae cuui praeveniente et nire. Gravis enim opprobrii res est in naturam,
cooperante gratia Spiritui i]>si sancto, qui Pa- si plus in deterius prolicere possunt ejus cor-
tris et Filii amor est et voluntas, bono sui as- ruptores, quam in bonum veri amatores.
sensu incipit inliaerere; ct veheinenter incipit

velle quod Deus vult, et quod volendum me- CAPUT III.
moria suj^gerit et ratio et vehementer volcndo :
anior efficitur. INihil enim ahud est auior quam De saiitta qiiaclam ainoris insania , in hoiiiine veie leli-
gioso reqiiisita.
vehemens in bono voluntas. Per se enim volun-
tas simplex est affectus, sic animae rationali in-
ditus, ut sit capax tani boni quam mali : bono G. Audi sanctam insaniam Sive nicnte, inquit :
replendus cum adjuvatur a gratia; malo, cum Apostolus, cjxce/iinus , I)co ; sice sobrii suinus,
sibi dimissus delicit in semetipso. Ne enim a B vobis^. Vis adhuc audire insaniam?57 diinittis
Creatore aliquid animae deesset humanae, libera inquit, cis pcccatuin, diniitte : sin autein , delc
in utramvis partem data est ei vohmtas quae : ine dc libro qucni scripsisti^. Vis aliam ? Ipsum
cum adjuvanti concordat gratiae, virtutis acci- audi Apostolum Optabain , inquit, anathcnia
:
pit profectum et nomen, et amor efficitur: cum csse a C/tristo pro fratribus incis ^. rsonne quae-
sibi dimissa se ipsa secundum se ipsam frui vult, dam mentis bene affectae sana qu^dam videtur
sui in se ipsa patitur defcctum ; et quot habet insania, quod impossibile habere sit effectu,
vilia, tot vitiorum sortitur nomina, cupidita- lixum in affectu; pro Christo anathema velle
tis, avaritiae, hixuriae, et aha hujusmodi. esse a Christo? Ha^c ad sancti Spiritus adven-
5. Primo itaque profectu suo vohintas, quasi tum Aposlolorum fuit ebrietas : haec Pauli in-
in Pythagoricae htterae bivio, hbera constituta sania, cum dicerct ad eum Festus, Insanis
sisecundum dignitatem naturahum suorum eri- Paule^. Mirumne eral si insanire pronuntiaba-
amorem secundum naturalem virtutum tur, qui in ipso mortis periculo ipsos judices
gitur in ,
suarum ordinem de amore, ut dictum est, in C suos, aquibus pro Christo judicabalui', ad Chri-
charitatem, de charitate proficit in sapientiam. stum convertere nitebatur? Non hanc insaniam
Sin autem , nullo ordine sui ,
justa tamcn ordi- eo faciebant, sicut dicebat rex
nuiltae litterae in
natione Dei, praecipiti acta ruina , tenebris con- veritatem intelligens, sed dissimulans :,sed, ut
fusionis obruta sepelitur in inferno vitiorum dictum est, sancti Spiritus ebrietas, in qua et iii
nisi a gratia citius ei fuerit subventum. Si vero parvo et in magno similes eos sibi facere geslie-
via inferni relicta, sursum cceperit giessum bat, qui euin judicabant. Et ut caetera omittam ,
attollere, et gratiam sequens deducentem et quae major, quae niagis inopinata insania, quam
enutrientem , adulta fuerit in amorem jam ;
in hominem relicto sxculo desiderantemetarden-
juventutis constituta fortitudine , a spiritu timo- tem inhaerere Christo, pro Christo rursum ne-
ris, quo hactenus ut puer timebat poenam , in cessitateobedientiae et charitatis fraternae inJia^-
spiritum pietatis incipit prolicere, in eum a quo rere saeculo; tendentem in ca-Ium semetipsum
incipit jam novam gustare gratiam ,
pie jam in- mergere in coenum ? Hic est Benjaniin adole-
cipiens amare Deum et colere, de quo scriptum D scentulus, qui in mentis suae excessu 7 nec se
est : Pielas cst cultus rjus\ Hic ergo juvenis non iiec suum aliquid sentit, sed eum solum in quem
aetatis , sed virtutis naturalem fortitudinem ex- totus excessit. Hac insania insani erant luartv-
serat, et virtuten) ; nec juventutis (licet a ratio- ics inter tormenta ridentes. Cur Iiic non dicam
ne ea vctetur corrumpere) naturalia perdat in- quod in fervore lasciviae suae lascivus poela di-
ccntiva. Quibus si insaniunt qui corruinpunt, cebat , « Insanire libet^ ?»
qui in imagine pertranseunt, quorum spiritus ut 7. Hic ergo licet emineat fervor juvenilis , et
spiritus bestiarum vel pecorum, (/«f-»;///// carncs fervens religionis cursus; qui (|uanivis adhuc iii
juxta proplietam , ut carncs suiit asinoruin ' : lioc statu nec Iiabeat, nec habere debeat, IVcnum
multo niagis eos qui in veritate sunt amoris, et tamen patitur rationis. Fervorem enim novitio-
• Job xxviii, 28 ,
juxla LXX. — * Ezecli. xxiii, 20. — ^ \\ Cor. v, 13. — 4 E.\od. xxxii,'3l , 32. — '>
lUjin.
IX , 3. — <* Act. XXVI , 2i. — 7 rsal. lxvii, 28. — » Virgilius, lUicolicon egloga 3 , vcis. 3C.
j23 GLILLELMI ABBATIS 524
iiim non docent illa; iniserituicles in se ipsuin^^^^voliintatimi simiiiaiiis prjecisis et uinputatis,
«liseretiunes , et cliscrelioiuim (iispensaliones , A sicut aduiteriiiis (juihusdain et sponte nascenti-
laciies(jue iiululyeiitia^ suo judicio : non tainen bus ramuscidis , spcs pioliciendi augeatur iiatu-
recusandaj suiit alieno. A se ipso in se ipsuin rali et verae voluntati. llla^ enim non tani sunt
rigida debet esse censura, et districta severitas : voluntates, (juani ajjpetitus animae : concupi-
ad reêntem autem vel consulentem patcrnam scentia seilicet carnalis, eoncupiscentia oculo-
vel fVateriiam cliaritatem et pietatem, Iciiis et ruin, et ambilio s.x'culi^
obediens in omnibus Iiumilitas. Si alterum de-
sit, vel in deside et tepido, non spero cursus CAPUT IV.
perseverantiain; vel in prajcipiti, tiineo ruinam.
Propter (iuod tota debet csse discretio INovitii, Do studio i'I cnnalii ad profecUini seu perfeclionem
stultum sein omnibus pro Cbristo facere, et c.v uinoris.
alieno pendere arbitrio; maxime si senioreni

talem habet, dc quo certum est, quod a Dco B 9. Hic qui j)Ius amal, plus currat : hic labor,
discit quod hominein doceat. Lbi tamen proli- bic opus multorum sudorum, oj)us
est; labor
cienti et obedienti non facile pra^sumenda cst iiuiltorum laborum maxime cum caecus adliuc :
judicaiidi liccntia, quamdiu manilestc nil contra amor quod facit laciat, sed nesciat adhuc unde
Deum pi\Tecipitur, donec longa et patiens ex- , veniat, aut qtio vadat : et sic hujusmodi opere-
j)erientia intellectum super liis dal)it auditui. tur affcctibus, sicut caecus manibus, qui mani-
Ad eam vero maxime se semj)er obedientiain bus (luidem operatur, sed nec manus videt (jui-
studeat exercere, de qua scriptum est , Castifi- bus operatur, nec opus (juod operatur. Sicut
cantes corda vestra iii obedientia charitatis '
: eniin si videns (]uis in alitjuod opus erudiat non
haec est enim Dei voluntas et benejÎacens , et videntem, trahit docendum, curvat, erigit et
Iêrfecta. disjônit, in usuin qucmdam jiotius quam in ar-

8. Ad haec autcin obtinenda et conservanda, tem eum agens suscejiti oj)eris : sic jjer omnia
contlnua aj)j)etenda sunt proesidia sedula? et lon- (juai sujira dicta sunt, caecus amor extrinseciis
ganiniis orationis : in qua tanta sit lidcs, ut C in quamdam vitae et morum formatur honesta-
speret omnia; tanta devotio, ut Deum videatur tem. Cum vero interioris hominis substantia
coiêre; tantus amor , ut omnia qua; j)etit, in longo discij)hnae usu emollita jilene poterit ini-
ipsa orationc se sentiat obtinere; tain bcnigna j)rimi et informari in eoruin formam, tunc fru-
humilitas, ut in omnibus non suam , sed Dei ctum pacatissimum ojierabitur salutis; tunc in
vohintatem in se licri jiriEoptet. Studeat etiam re, non specie horum omniuni et similium jier-
habere hic talis et amplectatur cordis prurita- cipiet utilitatem. Quaecumque enim observanda
tcm , corporis munditiam : silentium , vel vcr- texuimus, nondum sunt in affectu, sed in de-
buin ordinatum; oculos stabiles, et non subli- siderio et rationis magisterio : et tle Iiis omnibus
mes; aures non jDrurientes; victuni et somnum humilitcr adhuc cantat ad Deum , Concupivi de-
sobrium, et qui faciat, non imjiediat boni ojoeris siderare justificationes tuas^. Sicut tamen dixi
dietam; manus continentes, gressum miteni : de ca?co ,
quamvis adhuc non videat oculus,
non ridendo cordis j)rodcre lasciviam; sed le- non cesset opcrari inanus: ut qui prolicere vult
niter subridendo ,
gratiam : meditationes sjjiri- D in inagno, lidclis sit iii niinimo ; ct in eo in quo
tuales et assiduas, opj)ortunas lectiones, et non ex conditoris largitate jam pra?rogatum habet
curiosas : ad majores subjcctionem , ad scniores jus jiotcstatis, ofliciiim exhibcat bon;x? volunta- J
reverentiam, adjuniorcs tlilcctionem non desi- : tis, in corjiore scilicct juoprio; faciat(jue quod
ilerare prajesse, amare subcsse, omnibus cuni dicit Aj)ostoIus : Hnnianuni dico propter infir-
(juibus est, velle i^rodesse non severitate obrui, : niitateni carnis vestra-. Sicut e/iim exhibuistis
non lenitate exinaniri : in vultu serenitatem, in inenibra vestra seivire inununditice et inicptitati
corde ad onuies habere didccdiiiem, in opere ad iniipiitatein , ita nunc exhibete inenibra ve-
gratiam. Hic etiam locus et lcmjûs cst voluj^ta- stra servire justitice /// stinctificationein^ : ac si
tes amjûtaiidi, vitia omiiia exstirjiaiidi , volun- dicat, Cum amor in charitalem transierit , ciim
lates frangendi; utcaetcris noii voliiiitatibus, scd anima jKifcclam siiam adcj>ta fuerit luirit.tli m ,
'
I frlr. I, 'n. 1 Joaii. II, l(i. IVsitl. «.wui, IMI. I liiilli \ 1, \'.K
0-25 LIBER DK NATURA ET DIGIMTATE AMOPxlS. 5'26
tunc vobis dicaiu vel indicam longe aliud quid**'tiae mensam praecipiti transiliens dcsiderio ,
iin-
et divinum. iSunc interim accipite istud liuma- A pudens, et illico ree.xpelienda assidoat conviva
iium : ut sicut in tempore veteris negligentiaj et et audiat, Comcdite , amici; <t incbiiiimi/ii ,
peccati, liberi fuistis justiliae ;

justitiae in nuUo charissimi'\ Ex hoc jam innascitur sanctae pau-
in omnibus aulem peccato exhibentes membro- pertatisamor, latendi studium odium snecula- ,
rum officium, et hor ad iniquitatem : sic amodo rium distractionum orationis iisus, psahuodia ,
exhibeatis membra vestra servire justitiae in frequens.

sanctificationem. In quo si fidehs,ut dictum est, CAPUT V.
apparuerit, incipiet in sc ipso experiri quod
De periculis et damiiis iieglecta; grati* et laudibus
David dixit In nomiiie ttw lcvabo maniis meas.
:
,
chantalis.
Sicut aclipc ct ijingucdiiic rcpleatur anima mea '. ^^'''^
Si enim spiritu facta carnis mortificaverit^, si
Deum in opere suo glorificaverit; ex hoc anima 1 1. Sed grave, nisi impediatur, occurril tcn-
adipe gratiae, et pingucdine sancti Spiritus re- B tationisimpedimentum quod multorum cur- ,
pleta, renovari incipit spiritu mcntis sua2 , et sum usque huc prosperum et fehcissinium vul
induere novum hominem, qui secundum Deum graviter retardet vel retro nonnunquam in ,
creatus est in justitia et sanctitate veritatis^. quamdam teporis ignaviain reflectat. Quod enini
10. Ex hoc enim jam rerum facies nova ei in- a Patre pio in via accipil nc deficiat, sic inci-
cipit apparcre; charismata meliora, in quoruni pit habere quasi sufficiat et hic proficiendi me- :
aemulatione hactenus laboraverat, familiarius se tam constituens, ubi desinit proficere, ibi in-
ei aperire; corpus sanctis humiliatum discipli- cipit deficere. Quin eliam conculcans gratiam
nis, ex consuetudine jam bona in spontaneuni Dci,et vanam de ipsa contra i|)sam sibi fabri-
spiritus servitium transire; novi hominis inte- cans fiduciam , vel in ore , vel in corde jaclat
diem renovari, et usque ad
rior facies de die in se non usquequaque a Deo derehctum tolies ,
speculanda Dei bona revêlari jam frequentes : sibi judicium manducans et bibens, quoties vi-
et improvisae theophaniae, et sanctorum splen- sitationis et consolationis a Deo accipit gratiam,
dores animam continuo laborantem desiderio C et inde non in Domini,sed in voluntatum sua-
incipiuntrefocillare, etillustrare;quiasapientia rum exsecutioneu) praesumit fiduciam. Inimici
occurrens in viis hilariter, sicut dicit Job , Jbs- Domini, ait Psalmista, mentiti sunt ei , ct crit
cundit lumen in manibus, ct ijicccipit ci ut nir- tempus eorum in scecula.Et cibavH illos e.i adi-
sus adveniat , et annuntiat de ea amico suo, cjuod pe frumcnti , ct de petra , niellc saturavit cos ^.
possessio ejussit et ad eain possit ascendere^.

, Audi cibatos , et audi inimicos : audi saturatos ,
Ex quo jani diu laborans anima, insolitas quas- ot audi mentitos : audi non solum frumentum,
dam et dulces affectiunculas incipit colligere, in sed adipem frumenti : non petram , sed n)el de
quibus tenere requiescit cum adsunt; cruciatur, petra , occultam scilicet et divinam sacramen-
cum auferuntur, ct nonrcdeunt ad votum. Sic- torum gratiam de qua , saturati perhibentiir, qui
ut enim ruri enutrita et ruralibus assueta ciba- inimici convincuntur; quod si non fuissent ini-
riis, cum affectiones has ,
quas diximus, quasi mici non tam cito potuissent saturari. Qui enim
in primo ingressu aulae regiae coeperit degusta- saturalus est, non plus pctit quam accipit,quia
re, nonnunquam ignominiose depulsa, violen- D plenus est : et quod habet, ei satis est. Hoc est,
ter expulsa, in domum paupertatis suae , vix post primam illuininationeni , ut aiil Aposlolus,
ultra^ redire acquiescet : et frequenter ad ja- post gustum doni coelestis , post participationem
nuam recurrens, importuna, improba, ct an- Spiritus sancti ,
post gustum niliilominus boni
xia , sicut inops , sicut mendica spcrans suspi-
, , vcrbi Dei , virlutumciuc futuri sivculi , volunta-
rans inspicit, suspicit si quid sibi porrigatur, si riepeccando post acceptam notitiam veritatis
quando aperiatur : et aliquando improbitate et rursum sibimetipsis Filium Dei crucifigere et
importunitate sua sic evincit omnia obstacula conculcare, et sanguinem testamenti pollutum
et transgreditur; ut usque ad interiorcm sapicn- ducere, in quo sanctificati sunt, et spiritui gra-
» Psal. Lxn, 5,6. — » Roin. vm, 13. — ^ Ephes. iv, 23 , 2k. — » Job xxxvi, 3!^ , 33. -- ^ Cantic. v, I. —
•'Psal. Lxxx, 16, 17.
•'
Alias ,
itcnim ullro ; iiiendose.
?'i7 tilULLKLMl AUbATIS 52S
tia; foiiUiiialiaiu lartro. (îiid (.•iiiiii aliinl cst Vi-"^^" cvacuabuntur , sivt: la/ûie ccsstihunt , sivtJ scicn-
liiiin Dei sibi criiciligoro ,
quaiu facere nvAa, A tia (kstruetur. Nunc autcm niancnt fidcs , spvs
iit veniaiit liona, conliilonter peccarc, et cnici charitas , tria lifcc : major autcm liis cst cliari-
Cliristi (juitlijuid peccant iinponere? O siaudiaiit tasK lloc cst jugiiin Doinini suavc, ct onus
quod seqnitur Tcrra sapc supcrvcnicntcni iin-
: levc : omis (juod |)ortantcm jôrtat, ct Icvij,'at;
brcm bibcns , et gcncrans hcrbam opptntunnni liis onus leve Kvangelii suavc eis, «jiiibus dicit ij)sc ,
a f/uibus colitur, accipit benedictioncni a domi- Dominus , Jam non dicam vos servos, scil ami-
no : profcrcns autcni spinas et tribulos , rcproba cos mcos^. Qui eniin j)rius jôrtare non j)oterat
est , et nialcdictioni proxima ; ciijiis finis cst in j)raiccj)ta Legis ,
j)ostea illi lcvia sunt j)r;ecepta
rombustioncin. Sed redeamus ad mcliora , ut ait Evanjêlii jjercoopcrantemgratiam. Qui j)iiinuin
ij)se Apostolns, ct viciniora saluti'. non poterat implere, Non occides^'; postea le-
12. Jam ergo bonae spei ju^cnis, cujus Deus ve habet pro fratribiis animam ponerei; et sic
juventutem incij)it hvtincare, crcsccrc incipit in de rclicjuis sicut cum jumento imj)onitnr onus :
virum jjerfectum, in niensuram ajtatis plenitu- B grave et refugit quasi inij)ortabile, adducitur ,
diiiisCliristi^ Jam enim amor iiicij)itconfortari, quadriga volubilis,id est Evangelium, discur-
et illuminari, et trausire in affectum et nomen rens j)er totuin mundum, et onus quod quasi
inajoris virtutis, et amplioris dignitatis. Amor grave refugiebat primum, postea sine labore
quij)pe illuminatus charitas est;amor a Dco, traliit duplicatum. Sic avicula quae imj)lumis est
iiiDeo, ad Deuni charitas est. Cliaritas antcm et sine alis, se ij)sam non jôt^st portare; pon-
Deus est Deus, inquit, cliarilas^. Brevis est
: dere j)lumarum et alarum addito, advolat sinc
laus, sed concludens omnia. Quidquid de Deo labore : sic et panis durus qui per se transire
potest dici, potest dici et de charitate; sic ta- non j)otest, adjectione lactis vel alterius liquoris
men,ut considerata sccundum naturasdoni, colabilis fit in gutture.
et dantis; in dante nomen sil substantise, in da- 13. Ainor ergo jjrius habuit conatum, et ali-
to qualitatis; sed per emphasim donum etiain quem affectum; charitas effectum, Jam enim
charitatis quod super om-
Deus tauto levius operatur charitatis manus, quanto
dicatur, in eo
Deo cohcTereat, et C eam adjuvat illuminatus oculus. Primum quidein
nes virtutes virtus charitatis
assimiletur. De charitate quid dicemus? audi- operamur per manum dcinde manu tergimus ,
vimus famam ejus non novimus eam non ,

oculum unde dicit, .:/ ///«//r/«//.>- ^«/.y /«/d'//6U7^.-
, :
vidiiniis eain. Apostolus eam novit, qui excel- Jam enim incipit opera sua intelligere, et affe-
lentiorcm viarn eam appellans, in laudem ej"us ctiones discernere jarn sic afficitur virtutibus :
totum se effudit, dicens Et adliiic cxccllentio- \\l sicut Deo hoc est esse, quod bouum esse; sic
:
rcm viam ^hibis dcmonstro. Si lingiiis liominuin jam justaj ct sanctae ariimai non aliter sit essc
lotjuaret Jngelorum cliaritatem nutcin non ha- , quam sancte, et juste, et pie esse : sancte in
beam , factus sum velut ces sonans , aut cymba- semetipsa, juste ad omnes, pie ad Deum. E.\
lum tinniens. Et si habacro prophetiam et no- , aiigmento enim gratiae Dei sic aflicit justain ani-
vcriin myslcria omnia ct omncni scienliam, ct si mam justus affectus, ut jain in nulla sui j)arle,
habiiero omnemfidcin , ita iit montcs transferam, vel cogitatuuni , vel affectuuni , vcl actuum sciat,
charitatcm autein non habeam , nihil sunu Et si vel possit esse nisi justa, in toto suo, in oinni
distribuero in cibos pauperum omnes facultatcs B eo quod est justitiae, plene et indissolubiliter
meas et tradidero corpus meum ita ut ardcam,
, affecta. llnde dicit Apostolus : Charitas nun-
charitatem autem non habcam , nihil mihi prod- (jiiam cxcidit. Aliquaudo (juidcni titubat , vel
cst. Charitas patiens est, bcnigna est : charitas deviat affectionis vel opcris effectus, quamdiu
non non agit perperam , non cst am-
cemitlatur, in hac vitu non potest videre charitas nisi ex
bitiosa, sua sunl, non infiatur,
non f/ucerit fpice j)arte et per speculum in aenigmate : sed integer
non irritalur, non cogilat malum, non gaiidct sii- tanicn semj)cr ct solidus in sua virtute suus per-
per initputate , congaudct aiitcm veritati : omnia manet affectus.
suffert , omniacredit , omnia sperat , oninia sus-

tinct. Chnritas nunfpiam cxcidit, sive prophctiie
•
Hcbr. VI, 4-9, et x, 26, 29. — » Eplies. iv, 13. — ^ I Joan. iv, 10. — » I Cor. xn, .1« ,
xiu. - s Joaii. x\
I j. - '^ ExoJ. XX , 13. — 7 1 Joan. iit, 10. — * Psal. cxvni, 1 i

529 LIBER DE NATURA ET DIGNITATE A.AIORIS. 530
24n
cx Deo , pccccitum non facit; ciuoniam
luitiis est
CAPUT VI. senicn ipsius in comanct : et non potest pcccarc

quia ex Deo natus est^. Notanda vis verborum.
Amoiem couservari , eliam dimihomo, quasi iiiviliis , lcgi Non , inquit, peccatum facit , quod patitur po-
carnis et peccati servit. tius quam facit qui natus est ex Deo et non :
potcst peccare, jierseverando scihcet in pecca-

14. Aliud quippe est affectus, aliud affectio. to; dum legi Dei, cui mente servit, etiam car-
Affectus est qui generali quadam potentia et nem festinat subigere, quaa tentatione et peccato
perpetua quadani virtute firma et stabili men- incurrente, legi peccati videbatur servire, Pe-
tem possidet, quani per gratiani obtinuit. Affe- trus cum pcccavit, charitatem non amisit^ :
ctiones vero sunt quas varias varius reriun et quia peccavit ])otius in veritatem ,
quam in cha-
temporum affert eventns. Infirmitasenim carnis ritatem cum ejus se non esse mentitus est in
,
ex vitio primae originis saepe offendit, sa-pe orc , cujus totus crat in corde. Ideoque nega-
cadit, saepe laedit graviter, et Ifeditur mente in- B tionem falsitatis continuo lacrymis lavit veritas
terius dolente, et patiente potius quam agente ^ Sic et David cum peccavif* , chari-
cliaritatis
quod perperain foris geritur; nec tamen charitatem non perdidit, sed obstupuit quodammodo
tateniperdente, sed ex charitate gemente et in eo cliaritas ad vehementem tentationis ictum :
ckimante ad Demn Tnfelix ego lionio , qtiis mc :

eo nequaquam facta est abolitio,
et charitatis in
Uberabit clc corpore morlis hiijus? Undc dicit sed quasi quaedam soporatio ; quae mox ut ad
Apostolus : Ego, inquit, niente scrvio legi Dei vocem arguentis Prophelae evigilavit continuo ,
carnc aiitem lcgi pcccnti : Et rnrsum, Non cgo in illam ardentissimae charitatis confessionem
operor illud, sccl qiiod Jiabitnt in me peccntuni '. crnpit, Pcccavi Doniino : et continuo andire
Itaque quisquis ille est, sicut dicit beatns Joan- meruit, Dominus transtulit a te peccatum tuum;
nes, secundum hoc quod natus est ex Deo, id non morieris ^.
est, secundnm interioris hominis rationem, in 15. Adhuc in laude charitatis, amor in fide
tantum non peccat, in quantum peccatum quod est et spe; charitas in se i|)sa est, et per se
corpus mortis foris operatur, odit potius quani C ij)sam. Potest etiam esse ut fides et spes sint
api^robat, semine spirituaHs nativitatis, quo ex sine charitate ut autem charitas fidem ct spem
:
Deo natus est, eum interius conservante. Qnod in se non contineat, non potest esse. Fides enim
etsi interim ahquando incursu ]ieccati la^ditur quod amatur esse asserit, spes promittit. Amat
et atteritur, tamen charitatis in altum.
radice igitur qui in lide ct sj^ê amat sicnt amari jiotcst ,
defixa nonimo statim fecnndius et viva-

perit : quod creditur tantum et speratur charitas cre- :
cius convalescit in spem boni fructus, et surgit. ditum et speratum jam habet, jani tenet,jam
Sic enim dicit beatus Joannes Omnis cnim cjui : complectitur. Amor igitur fidei et spei Deuni
I Rom. vu, 24 , 25, 17. — ^ I Joan. iii, 9.-3 Maltli. xxvi, 09-73.— 4 II Reg. xi. — 5 id. xii, 13.
a Qiiod liic dicit aiiclor depeccato Petri jamdudiim sibi ohjecit S. Tliomas, 2, 2 , q. 24 art. 1 2, ad. 2, cilaiido ,
,
hunc locum quasi ex S. Beriiardo deproiiiptum unde videas non hodie primum hiinc traclatum S. Doctori adscribi.
:
Respondelque charitatem ainilti diipliciter uno niodo directe per aclualem contcniplum et hoc modo retriiiu noii
: ;
amisisse charilatem : aho modo indiiecte, qiiandoconiinillitur aliquid contrarium charilati propler aliqiiam passiouem
concupiscenti.-e vel timoris ; et hoc modo Pelrum conlra charitalem facientem , amisisse charitatem , sed cito reciipe-
rasse. Verum non omnino arridet qiii aliam in luinc lociim affert , in 2 , 2 q. 2 de Chari-
h.ec responsio Diivallio , ,
late, art. 7 :auctorem hic non agere de charitale siipernalurali et theologica qua» per quodlibet peccatum
scilicet ,
morlale amittilur; sed do quadam charilale acqiiisila el beiievoUnlia hiimana , qua Petrus ei[;a Chrislum diicebaltir,
qtiam certum est non fiiisse penitiis exslinctam per |)eccattiiu sed tantum aliiitio pacto sopilam quod etiam de Da- ; :
vide dicendum cst. Fatendum csl tanien sohilioiieni S. Thoiiia- satis esse ad iiienleui auctoris , (pii ea ratione innuil
Pctrum peccaiido nou amisisse charilalem ,

« (iiiia , .. inqiiit, « peccavit poliiis in vcritaleiii , (|iiani in charilalem. •
Quamvis etiam dici possit , contextuui huiic efferri oralorio inore ,

qiio dicimus ea noii aiiiilti tpue cito reciiperan-
lur. Et sicut ideni iste aiiclor ait, etini (pii naliis est ex Deo non pe('care , fpiod noii peiseveret in peccato : sic dicere
poluit , Petriim et Davidem peccando non amisisse charilatcm , nempe in illa privalione ad finem ns(|iic pcrina-
nendo. Apposile Giilebcrliis abbas, sermone quadragesimo sepliiuo iii (înlicum caiilicortim , nuni. 3 : < Noii iinptila-
'• lur, » niacula peccali , •<
dum iioii iinmoratur Quasi excessus nou est , ubi cilus regressus esl. » "Vide siipra,
pag. 327
531 GUlLLEl.iNil ABliATlS >:i2
vidert- ilcsuli.'ral, niiia aiiiut : cliuritas quia viilet, ''""f/ (/ikuh jucanduiii linhiUiif jidtrcs in lutuiii !
amat. Ipsa eiiiiu est otiiliis, quo vicletiir Deus. A Quia sicut ptr jîisluiu vita aduiiiiistratiir cor-
Habet euiui aiiiiua etiaiii sensus siios, liabet vi- poris; sic illi nuuulavlt Domiiius biticdictuuicm
suiu suuiii vel oculuiu, tiui videt Deuin. Sicut etvitam'^. Gustus etiam licet corporaliter exer-
euiiii corpus habel suos (piiiique sensus, quibus ceatur, saporem tanicn inlrorsus generat, quo
animae coiijuiiîtur, vita nieiiiante ; sic et auiina aninia ariicitur : propter (piod corporalis qui-
suos (piiiKjue sensus liabet , (piibus l)eo conjiin- dein inaxinie liic sensus, sed lamen ex |)arle
gitur, mediante cliaritate. Llnde dicit Apostolus : ali^jua ctiam animalis esse comprobatur. Sic et
Nolile conformari huic sfeculo , sed renovamini amor socialis ,
quia ex corporali cohabitatione
noiutate scnsus i>cstri , ut probctis qucc sit voluu- in unum, ex similitudine professionum, ex pa-
tas Dci bona, ct bencplaccns , et pcrjccta \ \\\c rilitate studioruin , aliisque hujusinodi causis
ostenditur quia per seusus corporis veterasci- confcederatur, mutuisque ofliciis enutritur, ma-
inus, et huic saeculo conforinamur : per sensum xime animalis esse videtur. Sed tainen ex ma-
vero mentis renovamur in agnitionem Dei, in B gna parte et spiritualis est, quia sicut sapor cst
uovitatem vita?, secundum voluntatem et bene- in gustu, sic affectus fratcrnae cliaritatis flagrat''
placitum Dei. Quinque eniin sunt corporis scn- in affeclu, de quo scriptuin cst : Sicut ungueit-
sus animales vel corporales ,
quibus anima cor- tum in capitc ,
quod dcsccndit in barbam , bar-
pus suum sensificat : ( ut ab inferiori incipiam) bam Aaron ; (luod dcscendit in orani vestimcnti
tactus ,
gustus, odoratus, auditus, visus. Similiter fjus , sicut ros Hermon r/ui dcsccndit in montcm
ijuinque sunt sensus spiriluales, quibus chari- Sion^.
tas vivificat aniinam : id est , anior carnalis pa- 18. Tertio odori comparatur amor naturalis,
rentum, ainor socialis, ainor naturaHs, ainor qui naturaliter ex ipsius naturae similitudine et
spiritualis, ainor Dei. Per quinque sensus cor- consortio absque omni spe recompensationis
poris , mediante vita , corpus aniinai conjungi- onineni hominem diligit qui ex occultis naturae
:
tur : pcr (juinque sensus spirituales, mediante recessibus veniens, et aniinoe se ingerens nihil
charitate, anima Deo consociatur. humanuin ab eo patitur esse alicnum. Sensus
C autein iste magis animalis esse videtur quam
corporalis id esl odoratus qui ad creandum
CAPUT VIL , ,
euin interius corpus nihil agit praiter levem in-

Supradicti amores (juiiuiiie scusibus coinparantur. strumenti sui, id est narium attractum; et licet
haustus per corpus , animain tamen afficit , non

16. Tactui coinparatur ainor parentum : quia corpus. Sic et amor naturalis magis spiritualis
affectus iste promptus oinnibus, et quodam- esse videtur, quain animalis; quia prieter soluin
inodo grossus et palpabilis , sic se omnibus na- connaturalis humanitatis respectnm, non con-
turali quodam occursu pr;ebet et ingerit, ut sanguinitas, non socictas, ncc aliqua omnino
effugere eum non possis, etiam si velis. Tactus in eo necessitudo hujusmodi consideratur.
enim sensus est totus corporalis, qui ex quo- 19.Quarto auditui coinparatur ainor spiri-
rumlibet corporum conjunctione conficitur; si tualis, ainor inimicorum. Auditus enim niiiil
tamen unum eorum aut utrumque vivat, ut , interius id est intra corpus
, opcratur, sed ,
tactus esse possit. Sicut enim quoquo te verteris, D cxtcrius quodammodo, id est ad aures pulsans,
corpus tuum non potesl esse sine tactu sic nec : animam evocat ut exeat et audiat. Sic et amo-
anima tua sine hoc affectu. Propter quod in rcm inimicorum in corde nulla vis naturae
Scripturisamor iste non imiltum commendatur; nullus alicujus neccssitudinis suscitat affectus ,
iino ne sit niinius coercetur, dicente Doinino : sed sola obedientia ,

qiue iêr auditum signili-
Si quisnon odit patrcm suum , aut maiicm suam, catur. Ideoque amor iste spiritualis dicitur. Ideo
non potest mcus cssc discipulits'. etiam quia ad Filii Dei similitudinem , et filio-
17. Secundo gustui comparatur amor socialis, ruin Dei prolicit dignitatcm , dicente Domino :
amor fraternus , amor sancta; et catholicne Ec- Bcncfacitc his qui odcrunt vos , itt sitis filii Pti~
clcsiae, de f]uo scriptum est : Eccc quam bonuin tiis vcstri qiii in coelis cst '
, et reliqua.
' Rom. xii, 2. - > l.iic. jtiv, :>A't. ->

Psul. cxx.xii. * .Mallli. v, 'i i, i.i
" .Vddiiul alii u.ujiic iii iuciilum. — ''

Alias ,
//vf^'/-«/.
533 LIBER DE NATURA ET DIGMTATE AMORIS. 534
20. Qiiinto visui comparatur amor divinus.'''' amor Dei , suam in anima christiaua sedem ob-
j
Visus enim principalis est sensus sicut inter : A tinens, ad quamdam divinae potentise similitu- /
omnes affectiones principatum obtinet amor di- dinem eam provchit, dum omnem creaturam
vinus. A visu ocnlorum caeteri sensus videre angustam et brevem , imo nuUam videri facit ad
dicuntur, cum solus videat oculus. Dicimus comparationen) Dei , dum confidit sna esse om-
enim, Tange ct vide, gusta et vide, sicque dc nia qua? Patris sunt , dum oninia ei cooperantiu-
reliquis : sicque ab amore divino caetera dicun- in bonum^, dum sive Paulus sive Cephas ,
tur amari ,
quae bene amantur; cum luce clarius sivemors, sive vita sive omnia quae sunt, ejus ,
constet nil debere amari, nisi propter Deum sunf^; c\. fidclis viri totus niunclus divitiaruni
•''.
nec amari rem quoe proptcr aliud quid amatnr, cst
sed id potius propter quod amatur. Unde est :
A (luo omnis paternitas in coelis ct in tcrra no- CAPUT VIII.
ininatur^ Visus visqujcdam est animae mera, et

.
Ratioiie et amore fieri homiuem ad omiiia iiidiffeiciitem
potens , et pura : sic et amor divinus potens est, B et ad quivvis aidiia foitem ac iiitn'i)idiim.
qnia magna operatur sed est purus, quia ; , sicut
inquinatum in eum incnrrit^. INon
ille ait, niliil 21. Visus ergo ad videndum Deum naturale
enim dignatur Deus amari cum aliqua alia re, lumen anima? ab auctore naturje creatus, cha-
,
quae propter ipsum non amatur. Visus item in ritas est. Sunt autem duo oculi in hoc visu ad ,
eminenti corporis arce et insigni capitis loco lumen quod Dens est videndum naturali qua-
positus, et secundum ipsius corporis formam dam intentione semper palpitantes , amor et
infra habet, et ordine, et dignitate, et virtutis i-atio. Cum

conatur sine altero, non tan-
alter
potentia omnia caeterorum sensuum ir\strumen- tum proficit; cum invicem se adjuvant, mul-
'^
ta, ipsosque sensus, quos, ut ita dicam, ani- tum possunt scilicet cum unus oculus efficiun-
,
maliores ,
propinquiores; quos vero corpora- tur, de quo sponsns in Canticis Vulncrasti
dicit :
liores , remotiores. Infimus enim omnium et cor meum, iii uno ocidorum tiio-
o aniica inca ,
caeteris ignobilior tactus, licet communis esse ruin ^. In hoc autem j)Iurimum laborant suo
videatur totius corporis, tamen proprie ma- C unusqnisque modo, quod alter eorum id est ,
nunm est. Sic mens qua; caput est animae, et ratio, non j)otest nisi in eo quod
Deum videiê
principale ipsius mentis, sedes esse debet amo- non est, amor autem non acqnicscit requiesce-
ris Dei , ut sub se habeat et regat , et illnstret re nisi in eo quod est. Quid est eniin quod ratio
cajteros amores; nec sit in eis (juod se abscor>- omni conatu sno possit apj)rehendere-, vel inve-
dat a calore ejus, et lumine ejus : quos quidem nire de quo dicere audeat, Hoc est Deus meus?
,
spiritualiores, hal)ens propinquiores; quos vero In tantum cnim solummodo potest invenire
animaliorcs vel carnaliores, remotiores; cnm quid est, in quantnm invenit quid non est. Ha-
dilexerimus Dominnm nostrum ex toto corde bct etiam ratio snos quosdani tramites ccrtos , et
nostro, et ex tota anima nostra, et ex oninibus directas semitas quibns incedit : amor autcni
viribusnostris, et proximum nostrum sicut nos suo defectu plus proficit, sui ignorantia plus
ipsos. Visus , ut diximus, in digniori corporis aj)j)rehendit. Ratio ergo per id (juod non est,
loco sedcm habens , etiam snjier ipsam animain id quod est videtnr proficcre : ainor jôst-
litalis virtutem aliquid nioliri videtnr : et mentis D j)onens quod non est , in eo quod est gaudet
vel menioria; quantnm fas est gestit imifari, , deficere. Inde quippe j)rocessit; et naturaliter
virtutem uno horaj momento medium coeli
, in suum spirat principium. Ratio majoremhabet
pervolans, in uno momenti puncto, {)Inrima sobrietatem, amor beatitudinem *. Cum tamen,
terrarnm stadia transvolans : sic et illuminatus ut dixi, invicem se adjnvant, ct ratio docet
' Eplies. in, 15. — ' S. Auguslinus , iii iibris Confessionum et alijji. — ^ Rom. viii, 28. — •* I Cor. iii, 22. —
'
Caiitic. IV, 9.
"Hanc seatenliam, (jua; deest iu Hebr;eo, Clmlda.'o ct Latiiio, efferuut LXX. luterpieles, Provcrb. xvn, posl versmii
'i , hoc modo Ejiis qiii fidelis
; est , totus mundus divitiarum est ; illitis autem qui infidelis, neque obuliis. Eadem
iilunlur Hieronymus, epist. 103, adPaulinum , et Comment. in Ezech. xi.v ; Augustinus, Confe.ss. lib. 5, cap. 4 , et
epist. 153, ad Maccdoniiim , n. 26 ; Cassianus, Collat. 2'i, cap. 26 ; et Bernardiis, Vita S. Malaclii.T, rap. 28, n. 63.
^ Alias, adco. — "^
Alias hrec periodiis , Inde /icfilitiidinrni, rcjintur ad (iiifm liiijus iiumcri , ct f[uidrm Ir.ins-
positis duobus mcmbiis (luibus constat. •{-

535 GLIILLELIMI AimATlS o.^G
aiiKiiriu , i't anior illiiiiiiii.iL latiniuiii ; ct ratio'^''* '23. Afrfitiis orgo cliaiilalis 1)l'o indissoliibi-
cedit in arfoctiiin anioiis, et ainor acuiiiiescit A liter inlij^rens , et de vnltu ejiis oinnia jndicia
coliiberi terniinis lationis; niagniim qniil pos- siia colligens, nt aât vel disponat exterins ,
sunt. Sed qnid est qiiod possnnt? Sicut prolicere siciit voluntas Dei bona , et bencplacens, et per-
])ro(icieiis in hoc, et hoc disccie non potest, fecta , dictat ei interius; diilce Iiabet in vultuin
iiisi expeiiendo, sic nec coniniuiiicare poluit illuin scni[)er intendcrc; ct sicul in librovitie,
inexperto ; <piia sicut dicitnr in Sapicnlia, /// lci^cs in eo sibi lcjêre vivcndi, et iiitelligere
gaitdio fjus iion inisccbitur cxtraneus '. illnininarc fidein , roborare speni , snscitare clia-
22. Ex hoc jain aniinain suavitate hactcnus ritatein. Jani enini et Spiritus scicntiae" evidcn-
et deliciis ainoris tciierc eiiutritaiii, scd ct non- ter sanctani docct aiiiniani ,
qiiid , quoinodo sit
nunquani patcrna' pielatis disciplinis attritani : faciendum : et Spiritiis fortitudinis vires, vel
ex hoc jani, inquam fortis ut niors dilectio , virtutes subministrat faciendi ; Spiritus consilii
pervadit dulci anioris j;ladio ab amore et affectu disponit. Et cum aniniae illi vacat Deo inhaerere,
siecnli, sic occidenseain funditus et intcrimens, B Deo efficitnr similis per devotionis pietatem ,
sicut mors interimit corpus : in tantum iit dici et voluntatis unitatem. Cum vero ad liomincs et
de ea possit, (juod de Enoch , scilicet quod non liiiniana redire compcllitur, a lege vultus Dei
invenitur in saeculi actibus, f]uia transtulit cuni et exhilaratam faciem in oleo charitatis Dei, lam
Dcus^. Sed corpus niorte sua mortilicatur ab factis quam dictis, ct etiam gloridcatione (jua-
oinnibns sensibus suis : aninia autcm niorte sua dam ct gratia exterioris hominis rcfcrt ad ho-
l)iolicit inagis, et vivilicatur, et roboiatur in mincs : ipso suo l)onitatis (juodam liabitu, et
suis; fortiter, et constanter et prndenter ince- gratia cam sibi cxigit, vel eflicit apud eos reve-
dens jam in semitis suis, et omnibus gressibus; rentiam , ut etiam in promptu habeat, in quo
et quocunique hactenus ignorando, dubitando, voluerit, eorum obedientiam. Nam etsi ex oc-
ct palpando vix audebat tendere jjcdcm boni culto illo ad vitia dclinquentium, et corruptos
assensus. Fortitudoenim simplicis, viaDomini^. mores errantium , aliquando exicns ex veritate
A saiculi ergo actibus, et affectibus se mortifi- ct severitatc judiciorum vultus Dei ,
quasi facies
cat, sicut Paulus apostolus : Mi/ii , inquit, ///«//- C cornuta aj^paret et terribilis^, ubi visa fuerit a
(lus ciucifixus cst, ct cgo nutndo^. Cum cnim corrigendis sccundum insolubilem veritatis le-
alter non curaret de altero, cum suis ligati affc- gem omnia agi et disponi in pondere , et nicn-
ctibus, ad se invicem non poterant vel curabant siira "• : ceditur ^ cliaritati ; et ira illa charitatis
accedere; sibi invicem crucifixi erant Paulus et intelligitur disciplina. Idco rota? in quibus cst
mundus. Sed tamen cum Pauli conversatio , sjiiritus vitae , semper eunt in voluntatem Do-
tota esset in ca^lis^, non recusabat, quandocum- mini perficicndam nec revcrtuntur ad facien- :
qnenecessariaerathominibusin terris propter : dam suam. Si jubentur praecsse, jnvesunt in

quodcum gemitu dicebat, Cupio dissoUu et csse sollicitudine : si jubentur subesse, in humilita-
ctim Cliristo : niulto cnitn inelius ^. Et o quam te : si aliquibus coesse , in charitatc. Si praelati
melius est esse cum Christo ! Esse enim Chri- sunt, sunt sicut patres ad lilios : si subjecti , ut
stum cum Paulo, sicut et ipsc dixit, Eccc cgo lilii ad patres suos : si conviventes, omniiim
Tobiscuni suin tisque ad consuninuilioncin sce- servos se faciunt. Pius ad omnes aftcctus , dul-
cuUT; sic, inquam, esse Christum cum Paulo , D cis in bono consensus : occursus in hilaritatc,
magna Pauli securitas esse vero Paulum cum : cohabitatio in gratia, discessus in ostensione
Christo, vel hic pcr contcmjilationem, vcl ibi charitatis. Ad minores, quovis modo , mitis
jicr bcatitudinis j^raescntiam , beata et gloriosa affcctio cum opere : ad jâtrcs ainor usque ad
Pauli felicitas. Charitas crgo Dei sursum eum subjectioncm : ad majores rcverentia iisque ad
veroproximi infraeum pre-
attollebat: charitas servilutem. Non qua^ siia sunt qnaerunt, sed
mebat quasi a collo dcjjcndens. Undc sequitur
,
quae sunl omniuni. Si fieri jôtest in eis quae sunt
et dicit Vcnnancrc auicin in carnc ncccssariuin
: advcrsa , sna sa'[)C faciunt, quaj sunt omnium'^'.
jiroptcr vos^. Et ad ha^- omnia, quodcuiiKjue lcx illa suuima
'
Prov. XIV, 10. — Gcn. 24. — Piov. x 29. —
2 v, ^ ,
i Galat. vi, t •'•, — * l'liiliii|i. m, 20. — '' lil. i, 23. —
7 Mallli. xxviii, 20. — sphilipp. 24. — Exod. xxxiv, i, 9 29, 30. — '" Sap. xi, IH.
* Alias, Spiiilui sninlus. ''
Alias, creditur. — «^
Ha-c vciha ,
Si Jiiii.... omiiium , ilisiiiil iii nlu».
537 LIBER DE NATURA ET DIGINITATE AMORIS. 538
'*'''
ordinaveiit, facile liabcnt ct menibra corporis, postponunt affectns profectuuni suorum ipsis :
et bonam voluntatcm commodare, cum Spiritus A vero jicrpetuum prredicantes sabbatum a curis ,
sancti arrliam et pii;nus acceperint, scrvitutem sa-culi, a necessitatum anxietatibus reddnnt

istam crealurae et membrorum suorum brevi alienos. Coactis enim in brevi necessitatibus
transituram in adoptioneni et revelationem fdio- ipsis, parvo vivitur. Vilitas in vestibus , sobrie-
rum Dei. tas in victu , et caeteris omnia praefixne legis ter-
minata bmitibus, ut nec pbis babeat quis cjnam
sufliciat omnibns nec pbis ha-
''^^^''Cj
CAPTJT IX. ''^*^'- t't ;
bere Hbeat, habent quod bceat babere.

si
Cohabitationem hominuni religiosoriim , \ehiti scholam 25. IXumquid non ista est non lerrestris, sed
quamdam amoris depingii. coelestis paradisus? Sed in ista paradiso soHs
Prselatis permittitur manducare assidue de H-

24. Sed venianuis ad eam quam dicit Apo- gno scientine boni et maH ; id est, dispensatio-
stolus societatem spiritus B nes administrare discretionis subditis vero,

'
, et laudem discipli- :
naeâdbonumiUud etjucundum cohabitalionis quorum est obedire non discernere, si quis ,
fraternae in unum ubi mandat Dominus bene-

;
ibud tetigerit, morte morietur. Omnes omni
dictionem et vitam % de quo dicit Dominus tempore student oris silentio, invicem cordis :
Nnlitc. timcre, pusillus grcx ; quoninm plncuit loquuntur affectu. Crebris eorum qui pra?sunt
Patri vestrn clnre vnbis rcgnum^. Laus ergo exborlationibus oleum additur camino, bcet
hujus discipHnae ab ApostoHs sumpsit exor- plus ipsi mutuo se excitent exemplo. Honore
dium ,
qui sicut a Domino didicerant, vel a et obsequio invicem certatim sc prasveniunt '',
Spiritu sancto, cujus virtute nuper ex alto fue- secundum Apostokun , in provocationc se cha-
rant induti,modum convivendi sic sibi insti- ritatis invicem provocantes 7, invicem susci-
tuerunt, ut esset multitudinis cor unum, anima pientes. NuHum inter se patiuntur esse soHta-
una et omnia communia et essent unanimiter
,
rium, ne dicatei Salomon Vce soli^l SoHtariuni
, :
semper in templo ^. Hanc apostoHc?e institutio- eum deputant, qui in conscientia sua per con-
nis formam quidam a?muhmtes, non hal)ent do- C fessionem non vult habere socium vei qui no- :
mos, vel diverticnla, nisi donium Dei, domum vis et soHtariis adinventionibus suis conturbat
orationis. Omnia qusecumque faciunt, in no- societatem fratrum. Si quando res exigit, per-
mine Domini faciunt ; simul habitantes uno or- mittitur de rebus animse vel corpori necessariis
dine, iina lege viventes, nihil habentes pro-' mite coHoquium sin autem, mitius ubique si- :
prium, nec ipsa corpora sua, nec vobmtates lentium. Ad studium orationis tanla et tam
in potestate sua habentes. Simul dormiunt, continua nbique devotio, ut locus orationis
simul surgunt simul orant, simul psaUunt, si-
; omnis, sicut locus divinae dominationis psal- :
mul et legunt. Fixum et immobile propositum morum tam pia tam consona, tani fervens ,
eorum obedire prsepositis suis, ct subjacere eis. melodia; ut vita?, et morum, et bonorum af-
Ipsi vero pervigilantes pro eis quasi rationem fcctuum, non musicai, sed charitatisreguHs me-
reddituri pro aninial)us eornm , re ipsa ipsis los compositum quadam similitudine consonan-
praedicant , quod
Jeremia jiopnlo Israel Go-
in tiae Deo reprcesentare et sacrilicare videantur.
dolias legitur prfedicasse JEgo pro vnhis re- : D In comnumibus pietatis studiis, in quadam
spondebo Clialdceis qui vcniunt ad vns. Vns au- etiam vidtuum, et corporum, et habitmun gra-
tem colligite frumcntum , vinum et oleum in tia invicem , in se ipsis bonitatis divina? videutes
vasis vestris, et habitate in urbibus vcstris se- praesenliam tanto se affoctu complcctuntur , ut,
curi^. Risumquc cordis sui, et gaudium Isaac sicut Scraphim, in amorem Dei alter ardeat cx
quotidie Deo pro eis immolantes, filium libe- altero ^, nec ullo modo satis esse possit defe-
rae, filium repromissionis ; reservant et conser- renli quodcumque alter defert alteri.
vant Ismael filium servitutis , cum propter eos 2G. H;ec est specialis charitatis schola , hic
fructum negligunt spiritus, et serviendo ipso- ejus sludia excobintur, <lispulationes agitantur,
rum saluti, actibus servitutis corum onmes solutiones non ratiocinationibus tantum, quan-
' PhiUpp, —
II, 1. » Psal. cxxxii,3. — •*
Luc. xii, 32. — 4 Acl. n, ^t/i-M, el iv, 34 , 35. — 5 jerem. xr, , 10.
''Roni. XII, 10. — 7 Hel)!-. x, 2'i. — » Kccle. iv, 10. — 9 Isai. vi, 3.
:>^'^ raiT.T.ET.lMI AHBATI.S •ViO
tum ralione i't ipsa iviiiin veritate et experien-*'* dosi^^nat eliaritatis III tota nw/itf , iriiitKineiii
tia terminantiir. Hic qiii iii prolieiendo lassus A sapientia-. Priiiiuni ad Deuin volunlas
eniiii
est, si rcsidet ad sareinas, quas adliue de suis aniinam uiovet , ainor proniovet charitas con- ,
et eohaliilantiuni saicinis et neeessitatibus se- templatur, sapientia fruitur. Sapientia vero

cum trahit, nec
morietur, nec rctro re^redi, digne in mente constituitur. Quae cum ideo
nec ultra procedere lege compellitur et si (i- :
mens dicatur, qnod meminit, vel eminet in
deliter residens hic sarcinas custodierit; in aniiiia; bene illi adscribitur virtnti, qua? super
triuni|)ho victorine pariim ei erit dissiniilis, qui oniiies eiiiinent virtutes aniiiia'. Kst enim mens
ulterius [uocesseiit '. Nonne locus est sarcina- îs qua'(lam anima;, qua inha^remus Deo et
rum, ubi patimur eos qui per potentiam nos ^
fruiuuir : fruitio autem ha;c in sapore quodam
opprimunt, qnasi caput nostrum conculcantes, f
divino est , unde et a sapore sapientia. Sapor
inimicos supra dorsiim fahricantes; lilios quasi auteni iste in gustu quodam est. Gustiim autcrn
in niedio cordis aiiiplexihiis inhaerentes " ? foris :
istum digne nemo potest expriniere, nisi qui
puj^nae, intus timores imo con- ; (piotidiana, 5 nieretiir gustare : Gitstntc, ctvidetc, (innniam
tinua omnium Sed adhuc hahet
sollicitudo. siiavis cst Dominus ^. Hoc gustu secunduni
Tdithum, quo transiliat; adhuc grandis rcstat A])ostolum gustatur Dei verbuin, gustantur
via ascendenti in montem Domini et ad do- , etiam divitioe sajculi venturi ^. Jam ergo dc gu-
mum Dei Jacob. l Iterius tamen piocedere f;\s stu isto, (pii saporem habet illum in quo sa- ,
non est cum sarcinis , sed et senectuti sua de- pientia sapit, subtilius inquirendum cst. Pri-
betur reverentia. Ex hoc enim jam senectus mum dicendum quia licet per gradus ad arcem
incipit, sed venerabilis, non annorum , sed sapientiae venerit qui ascendit, tamen nisi ubi-
virtutum nnmero computata; spirans sapientiaj que in omni gradu usque ad ultimuin, sapicn-
maturitatem et requiem laboriim quasi eme- ,
tia (sicut ipsa dicit in libro sui nominis) qua;-
ritae militiae praemium. rcntes se qu?esisset, et occurrisset in viis,
27. Suscipiens enim sapientia proficiendi iter ostcndens se hilariter ^ ; nec voluntas movisset,
perficiendum, charitatem quidem non abjicit. nec amor promovissct ; nec charitati contem-
non deserit, sed provehit : sed tantum perlae- C platio , nec sapicntiae provenisset fruitio. Itaque
sum habet, ut dictum est , sarcinas ejus por- sicut coepcramus, proscquamur de gustu.
tare, quae aliisjam intendens rebus pararc se, 29. Corpus Christi universa est Ecclesia,
et aptareconatur ad intrandum in gaudium tam veteris quam novi Testamenti. In hujus
Dominisui. Odit ergo curas quascumqne; et si corporis capite, id est prima et antiquiori et
quando ali([uos suscipit labores, sed laboriim superiori parte, quae est primitiva Ecclesia,
non amat sollicitudines. Vires quidem non de- quatuor sunt sensns : visus, auditus, odoratus ,
ficiunt ad portandum scd refugit impedimen- :

et tactus. Oculi sunt Angeli propter contem-
tum. Excitans ergo in hoc proficiendi gradu plationis subtilitatcm : aurcs , Patriarcha' pro-
Dominus, et provocans sanctam aniinam ad pter ohedientiae virtutem : nares vel odoratus,
intrandum, ut dictum est in gaudinm suum , :
Pro[)hetae, pro[iter absentinm nolitiam : tactus
Diligcs , \m\mX., Dominum Dcum tuum ex toto vero communis est sensus. Omnes hi sensus
cordc tuo , et ex tota anima tun , ct cx omnibus ante Mediatoris adventum in capite erant scd ,
viiibus tuis, et ex tota mente tua '. D languebant inferiori corpore emortuo propter
uniussensiis absentiam, id estgustus, siiie cu-
CAPUT X. jiis adminiculo nec vivere corpus [loterat, ncc
Oiistiim et sapoiem renim clivinanim noI)is infiimli per
sensus vlm su,Te vivacitatis obtinere. Quidquid
Christiini. enim ad totius corporis spectat alimentum,
cnnctis sensibus, univcrso cor[)ori appone,
28. Quatuor in Deum a nobis et toti exigun- sii[)[)one cireumpone si soliis gustus deerit,
, ;
tnr affectus. In eo quod dicit, Ex toto cordc tuo, quid proderit? Infunde auribus, intrude na-
tolam sibi vindicat voluntatem : in tota anima, ribus, vel per quamvis aliam partem obesse ;
t(»tiim amorem : in onmibus viribus , virtuteni |)()terit, prodesse non [)()terit. Giistum aiitem
' I Reg. XXX. — » Deiit. vr. •.. * l'sal. !». — I ll.lir. VI, ^. — i .Siip. VI, i:
'
Alias inalr, rii/iirmn/rs.
541 I.IRF.R DF. NATURA ET DIGMTATE AMORIS. 542
qu^dam quam in in-*^'' 31. Hic est gustus, quem in Christo fiicit no-
scquitur saporis dulcedo,
teriori suo sentiens anima, modo quodam sin- A bisspiritus intellectus, intellectus scilicet Scri-
gulari et caeterissensibus incommunicabili, qu« pturarum et sacramentorum Dei. Unde cum
suscipit, cuncta discernit, et dijudicat seque post resurrectionem suam Dominus discipulis :
omnesque sensus vegetat, et.conlirmat. Gustus apparuit : Tnnc, inquit evangelista, aperuit UUs
ergo in capitis et corporis confinio , id est in scnsuni ut inlclligerent Scripturas ''.
Cum enini
gutture positus, vehit utrumque connectens Scripturarum interiprem scnsum , et virtutem
eum designat qui per conditionem carnis paulo mysteriorum et sacramentorum Dei coeperimus
minus est minoratus ab Angelis, et jMoyse, et non solum intclligere, sed etiam quadam,ut
Elia Cceterisque Patriarchis, et Prophetis. Per ita dicam , experientiae manu palpare et tra-
exhibitionem patientiae et humiUtatis minorcm ctare (

quod non fit nisi quodam conscienti.ne
se quodammodo fecit , et humihorem : cum ilh sensu, et experientiae discipHna intehigentis,

potenti virtute, Dei et suos prosternercnt ini- imo , ut phis dicam, intus in semetipsa lc-
micos; ipse vero suos doccret discipulos iS/ B gentis, et scntientis bonitatem Dei et virtutem : ,
quis pcrcusscrit te indcxtcram maxillam, prcvbe quam potenti bonitate cum efficaci virtute in
ri ct altcram '. fihis gratiae opus ipsius gratiae operatur) tunc , ;
enim post Prophetas veniens et Pa-

30. Hic demum sapicntia quod suum est exsequitur;
triarchas, hnies quidam Legis et Gratiae, capi- tunc quos dignos judicat unctione sua, docet
tis et corporis, per mysteria humanitatis suae, deomnibus; tunc apposito bonitatis Dei sigilio,
et passionis, et resurrectionis, quaecumque in omnia nostra pacata unctione illa et emoUita
lege , et Prophetis , et Psalmis, et hymnis sa- imprimit et conformat; et si qua pura, si qua
hibria, qusecumque corpori vitaha vel utiha rigida invenerit, inculcat ct infringit : donec
quasi qtioddam ipsius os deguslans, id est in- laetitia sakitaiis Dei rccepta, ct sapientia^ spi-
telligens , et per se intehigenda corpori traji- ritu principali confirmata sancta anima, laela
ciens, homo Christus, interiori quodam divi- ad Deum decantet, Signatuni cst supcr nos lu-
nitatis suae sapore (quo sapientia nobis factus men vultus tui Dominc; dcdisti lcEtitiam in,
cst sapientia Dei Christus ^ ) sapida ea habet ; C cordc meo i. Unde et Dominus Ecec cst in- : ,
nobisque facit sapida vel utiha. In se enim vi- quit, vita Ktcrna , ut cognascant tc solum vc-
vens, et per se totum corpus vegetans et con- rum Dcum misisti Jcsum Cliristum ^.
, ct quem
formans gaudium sibi gaudium Angehs facit
, ,
Beata scientia qua continetur vita aeterna.
, in
de consummatione corporis gaudium Patriar-' ; Vita ista ex iUo gustu est, quia gustare hoc cst ,
chis et Prophetis de visione diei suae, sicut ipse intelhgere. Ex hoc gustu per hunc saporem in
t\ic\[., Jbrnham pntcrvestcr exsultavit,ul vidcrct hac sapicntia minimus ille Apostolorum satia-
diem meum ; vidit, ct gavisus est gaudium
^ : tus, exilaratus, confirmatus, 7>///(/, inquit mi- ,
universo corpori et vitam; ita ut quodam men- nimo omnium sanctorum data est hcec gratia
tis tripudio universah illo tactu spirituali vivi- in gentibus evangclizare invcstigabiles dicitias
iicali et confirmati clamemus Quod ludimus ct , Christi , ct illuminarc omncs ,
quce sit dispensatin
audivimus , ct manus nostrce contrcctnvernnt dc sacramcnli absconditi a sa/culis in Dco , qui om-
Vcrbo vitcc K Ideoque in omnibus orationibus nincrcavit : ut innoicscat principibus ct potcsta-
nostris subjicimus, « Per Christum Dominum D tibus in ccclcstibus pcr Ecclcsiam multiformis
nostrum : » vcl quia omnes orationcs nostras et sapicnticv Dci , secundum prcejinitioncm scecu-
sacrificia Dcum Patrem dirigimus per eum
ad ,
lorum in Christo Jesu Domino nostro , in quo
sicut per mediatorem nostrum; vel quia quid- hnbc/nus /iduciam ct accessum i/i conjidcnt/n pcr
<|uid speramus a Patre luminum, omne daliun f/dc/ii cjus : et post pauca, Hiijus , inipiit, rei
optimum et omne donum perfectum ^, non
, gratia flccto genua ad Patrem Domini nostri
per aurem, non per nares sed per ipsum pe- , Jesu Christi , cx quo o/nnis paternitas in caelo
timus infundi os nostrum, et gustum nostrum , ct in terra nominatur, ut dct nobis sccundum di-
et sapientiam nostram, ut siimenti possit esse vilias gloricc suce virtutcin corrobo/uri , ]>cr Spi-
proficuum. ritiini cjiis i/i intcriori honiinc liabitarc Christum
' MaUli. V, ;{!>. — »

I Cor. c, 30. — 3 joan. viii, h(,. — i I Jo.ni. i, 1. — 5 Jiirolii i, 17. — ^ I.nr. xxiv, 1.'i. —
1 Psal, IV, 7. — " Joan. xvii, .'{.
\
5i3 GUILLELMI ABBATIS 544
inr fidcm in iDitliluii vf.itris , in tlitviUitc ififli-'^"^ 33. Ciim ci-o uraiilr Apostolo, otexaiuliontc
rati ct fundiiti , iit possitis coinprehfridcrc ijiicv A Deo , datiir iiohis spiritiis sapiiMitiae, «'t rcvfla-
sit Idtitudo , lonîtudo , suhliniitiis , et projun- tionis in ai^nilitxicni cjns, id esl , ut at;nosfa-
duin^. LiL)«.'t liir advcrteio, si lorlc in scnsii nnis ciini , cl s;ipianiiis cnm , vel sapiat ipse
apostolicae sa|)icnli.i- alicpuitcniis pmcliMic pos- in iKihis; (•iini illiiniiiKinlnr oculi nostri, ut vi-
siinns. dcanins Ixninni, ct boiia lioni intcllif^âmns , ad
CAPUT XL cjinn nos traliit spcs vocationis cjns, scilicct di-
vilias t,'loria' .Ttcrnitalis cjns in sanctis; in liis
Quiil 13eu debeanuis ; et de necessitule inedialuris. oinnil)us noliis bonitas, vcl bcnignitas apparct
illuminantis , ct vocanlis : cuin vero ut sequa-
32. Contra qnatuor Dei dcbcmus duo. Qna- nuir vocantcm, cliani virtus additnr, pcr ipsam
tnor sunt in l)co ,
j)otcntia ,
sapicntia , charitas, cxjicricnliain sj)iiilus sajîcntia-rcvclatnr nobis,
ct vcritas vcl ieternitas, qnod unnni cst. JNiliil (jua? , vcl quam sit sujicrcmincns niagnitudo
enim verc est nisi , quod incomniutabilc cst. B veritatis ejus in nos. Ex lioc igitur, qui sic est,
Ad quae duobus modis respondere nos convc- cx gustii divinsR contemplationis jâlato cordis
nit. Potcntiaj (jua; potcst nos punirc, ct sapicn- sanato, omnia disccrnit , omnia dijudicat. In
tia;, qnain nil j)otcst latcrc, dcbcniiis timorcm aiictore omninni bonorum Clirislo , j)rimum ei
vernm; id cst, queni non imj)cdit torjior sccu- saj)it sua ad Dcuni convcrsio, deinde pcccato-
ritatis , vel refugium siniulationis. Simnlatio cst rum rcmissio ;
postmodnm [)ro ira, cujus filii
Velqnando iingimus laborem in |)raecej)to vcl , eramus gratiarum multiplcx angmentatio et

,
:
quando irrationabilcm niisericordiam siniula- liaec omnia nonnisi j)cr Dominum nostrum Jc-
mus in Dco. Cliarilati ct vcritati dcbcinns amo- sum Cliristum. Ipsc cnim cst mcdiator noster,
rem verum id est, qucm non impedit tcpor ; ct sapicntia nostra, cujus qnod stultum est, sa-
affcctionis, vcl scrupulus snsjîcionis. Cliaritali pientius est hominibus''.

enim quid debetur nisi charitas? Veritas vero 34. Nam cum talibus bonitas Dci abundaret
charitatis, et charitas veritatis omneni rcmovct et offcrretur omnibus, ncc cssetquirecij)eret vel
scrujiuluin suspicionis. Suspicioncm autcm di- C sciret rccij)cre, vel rccij)ere doccret , nec qui
co, ne non amet charitas, nc d<?cipiat veritas, illuc posset asccndcre, ubi bona hajcdistribuun-
ne defluatcCternitas. Unde Paulus TJt possitis : tur, vel qnod huc posset dcferre : opus erat
comprehendere cum omnihus sanctis, qiicc sit mediatore nos inter et Deum ,
per quem nostra
longitudo, latitudo, suhtimitas , et profuuditas '. appropinqiiarcnt Dco, et bona Dei nobis. Iniit
In sublimitatc nota j)otentiam ; in j)rofundo, crgo consilium tota Trinitas , consilinm illud ,
sapientiam ; in latiludinc , charitatem ; in longi- de quo ]>ropheta dicit : Consilium tuum anli-
tudine, ceternitatcm , sivc veritatcm. Et ha;c fjuum verum fiat
^. Videbat quippe Dominus
cst crux Christi. Et idem aj)ostolus expri- alibi quantum ad homincm omnia confusa, omnia
mens evidcntius summaj in nobis saj)icnti;e lurbata; nihil starc in loco suo , nihil |)rocedcre
virtutem, Proptcrea, inquit, et ego audiensfi- ordine suo. Vidcbat homincm abiisse in rcgio-
dem iiestram r/ute est in Deum, et dilectioneni nem dissimilitudinis tam longe, ut per se nec
in omnes sanctos, non cesso gratias agens pro sciret , nec j)ossct rcdire. Angelus enim prae-
vobis, memoriam vestri faciens in orationibus D sumpscrat simililudincm Dci , dicens : Ponam
meis ; ut Deus , Doinini nostri Jesu Christi Pater scdem meam ail afjui/onem ct ero similis Altis- ,
glorice , det vobis spiritum sapientice et revela- siino^'. Homo similiter Deus esse voluit cui ,
tionis in agnitione ejus, illuminans oculos coiflis j)ersuasumerat esse sicut itii ^. Ergone, inqnit,
vestri , ut sciatis quce sit spes vocationis ejus in Dcns Patcr, Filius mcus, sj)lcndor gloriajuieae,
sanctos, f/uce tlivilife glorice hcerctlitntis ejus in ct lignra substanti;ie mca; **, in ijisa mci simili-
sanctis , etfjuce siipereminens inagnituflo virttitis tiidinc lot ;cnuilos h;il)cbit, ct j)arcs , et socios ?
ejus in nos ,
qui crcflimus secunilum opcrationrin Pra'cij)itatns cst ulcrfjuc. Vidcns in)ago Dci
potentice virtutis ejus , fptain operatus est iii Dcus Filius angelum ct homincm, (jui facti
Christo, suscitans illum a mortuis ^. crant ad ij)s;ini, id csl imagincni Dci, j^cr inor-
' Kphes. iir, 8-18. — » Ihid. 18. — Md. i. 15-20. 4 I Cor. i, 25. — 5 Psal. xxxii, sec. l.XX. —
'•
I'>ai. XIV, !'{ ,
1 'i. — 7 f.iii. m, .'». — " llehr. i, 3,
545 LIBER DE rSATURA ET DIGMTATE AMORIS. 5i(3
dinaluni iiniigini^ et biniilitiulinis ojus appfti-'^"' '

36. Hoc igitur modo ad Palreiu nitdiator
tum perisse : Heu! inquit , sola niiseria caret A noster habuit timorem quasi sursum j ad mise-
invidia; sed subvenienduni est ei , cui subvenire rum vero reconcihanduni pietatem, quasi de-
nonprohibet jusdtia. Exhibeo nie iyitur bonuni orsum ; ad ulrumque vero scientiam , scions
hoiuineni despectum ct novissimum virorum, quid cuique esset exliibcndum. Sed ad implen-
virum dolorum et scientem inlirmitateni ', ut dum ministerium mediationis suae cum Patiis
zelet et imitetur in me liumihtatem, per quam bonam haberet voluntatem desursum a misero ,
perveniat ad gloriam, ad quam praepropeie fe- autem inferius jacente haberct nihil; et habere
stinat, ut possit audire a me Discitea iiif (luin
: ahquid rutio et ordo mediationis requireret,
niilis suin et hainilis corde , ct iiivenietis rc~ exegit ab eo fidem. Exegit autem fidem, prae-
quiein aniinabus vcstris^. rogando pietatem. Qua exactione nulla poterat
non fuerat difficile homini
esse validior; quia
CAPUT XII. misero ei se credere, a quo se proeventum vide-

B bat pietatc. Sed et cuiu se ci credere non posset,
Consilium et progressus humauaj redemplionis exponilur. in quo spem non habcrct, (quis enim se ei crc-
deret, in quo spem non haberet?) cum tide
35. Accingitergo se quodam modoDei Filius, ctiam spem obtulit, cum spe etiam addens ti-
et aggressus per luimilitatem recuperare

est morem , sine quo spes
non poteratj nc
essc
eum ,
qui recuperari poterat qui pcr super- ,
scilicet desereretur a tam pio mediatore. Ac-
biain perierat. Itaque inter Dcum et hominem cepto itaque mediator a reo suo tanto salutis
medium se faciens, qui recedens, a Deo captus pignore, ad Patrem regreditur , scilicet cum in
et ligatus a diabolo erat, hoc niodo boni me- montem solus ascendit orare , vel cum factus
diatoris et personam induit et actum. Factus in agonia prolixius orabat cum sanguineo su-
est homo Egressa : cst virga dc rndice Jesse, et dore : Pater, iuquit, clarijica Filiuin tuuni, ut
Jlos de rndice cjus asccndit : ct rcf/uievit super ". En quid tibi, en quid
Filius tuus clarificet tc
cuin Spiritus Doinini , spiritus sapientia^ et in~- cxhibcam illi. En quid a te habeo, en quid ab
tellectus, spiritus consilii ct fortitudinis, spiritus C illo. Mediator quippe sum, et in salutem ejus
scientite el pietatis, ct rcpleviC euin spiritus ti- jam vidcntur concurrere mediationis meaj ra-
inoris Domini ^. IntelHgite hic fortissimum sci- tiones. Sed captus cst et ligatus. Alligavit eum
licet agonothetam nostrum, quasi canipum mun- fortis : et nisi fortior co supervencrit , non di-
di ingressum inungi ad palaestram oleo Spiritus- ripiet vasa ejus. Sed mitte inanum tuan^ de alto,
sancti et exsultantem gigantem ad currendam
: et eripiam eum de inimicis ejus fortissimis, in
viam dispensationis humanae ^. Nota vero pro- spiritu fortitudinis, fortitudo tua, et virtus tua.
phetam a superiori ccepisse et descendisse ad , Scio enim quid faciam. iMoriarinnocens pro no-
inferiora ,
quia mediatoris annuntiabat descen- cente , et plus poterit incomparabiliter bonitas
sum. Nos vero per easdem Spiritus sancti gratias, mea, quam hostilis malitia; poena innocentiae
ejusdem mediatoris Dei et processum operis, meae, quam poena inobedientiae humanae.
et ad superiora investigantes regressum , ab in- 37. Et clarijicavi , inquit Pater, ct clarijica-
ferioribus , id est a timorc, incipimus. Christus bo **.
Jam fortissimo mcdiatore opus cst spiritus
ergo ad Patrcm timorem habuit, scd justum, D consilii ;
quia si princeps mundi intelligeret,
sed fihalem, per quem in omnibus honori ejus nunquam Dominum gloriae crucifigeret ?>. Per
detuHt, dicens, Meus cibus est , ut faciam vo- omnia ergo virtutem ci divinitatis occultans, et
luntatein Patris inci qui in ccelis est ^ : et in solam ei carnis inlirmitatcm praeferens, per jii-
Psahno, Lcetctur cor mcuin , ut limeat nomrn stitiam vitae suse invidiam suscitavit hostilis ne-
tuum et caetera multa in hunc modum. Per
*",
quitiae : per infirmitatem suae carnis spem illi
quem etiam et se ipsum videbatur abjicere, hu- contulit victoriae, ad faciendam invidiam ac-
miliare, negligere, ut opusquod per eum fece- cedentibus niiraculis, quibus reconciliandi sui
rat Pater,sed perierat, reparatum et renovatum fidem in se roborabat. Deceptus antiquus dece-
ei posset reconsignare. plor, j)oenam peccati, mortem scilicet atrocissi-
- » Isai. Liir, 3. — » Mattli. xi, 29. — 3 isai. xi, 1-.3. — 4 Psal. xviii, 6. — 5 Joan. iv, ;{4. fi
Psal. i.xxxv,
11. — 7 Joan. XVII, 1. _ 8 1(1. XII, 28. -^ 'i I Cor. ii, 8.
TOM. V. ib
r. i 7 C.riLLKLMI AnUATlS 5'jS
luaiii, ti iiiHiNit, (im imilipeccato fiat obiioxius.'^'* poiis jaceus vl viiicuiis, «l cjiiaiiluui ad coipiis
Occisus justus injuste pro justitia novam de ini- A tribulatione coronatus et niiseria, scribeiis cli-
mico obtiiuiit jusliliani , niortis scilicet injustc scipulis : Mittam, inquit, advos Tiiiwtheum, ul
sibi illal.iB. Quaiii cjuasi sibi non necessariain , siuitis (juce iiria me sunt'. Ijiice circa mc sunt,
fjuia absque jieccato erat , ipse iioniini pecca- incjuit; id cst , in extcriori hoinine, iri exteriori
tori coinmunicans , reum absolvit per poenam timica earnis, quoe ad ine , cjui intus sum , noii
innoceutiae suat! : positoquc corpore suo et san- pertinj^nnt.
iûine iu mann ejus, Hoc , inqiiit , nianduca , et 39. Hoec est sapientia, de qua tlicit Apostolus,
bibe, hiuc vive. Patiicjuc cuni rc'j)roesentaiis : Sci/jiciitiam /ocfuiiiiur iiitcr pcifcctos : (\c ([ua sic
Kn, inquit, Pater, mei sanguinis jnelium. Si de nos loquimur, sicut qui audiviimis et non vidi-
peccato hujus requiris, en pro eo meus sanguis. mns sicut loqneremur de aliqua civitate, (juam
:
Domine Pater, dedisti benignitatem , et terra non vidimus , sed plurima de ca audivimus;
corporis mei dedit fructum suum : jamjustitia de qua qui vidisset longe aliter lo(jiierelur, et
antete ambulabit, et lu pones invia salvationis B exj)iessius. H;ec antcm saj)ientia opjiositam sibi
humanne pedes tuos '. Et ut juste jam salvetur ex adverso aliam habet infausti nominis sajiien-
qui juste perierat, tu , Domine , fecisti dire- tiam (quam dicit Apostolus jjrinci/Hwi liiijus
ctiones, judicium et jnstitiam in Jacob tu fe- mundi '*), sicut nigrum albo, sicut luci tenebras,
cisti *. de qua dicitur, Sapicntia vincit malitiam ^ . Ma-
CAPUT XIII. litia siquidem sajjor est mali, unde et a sapore
sapientia. Cum et non de-
igitur sajît malum ,
De vera sapientia aniatoruni seu filiorua) Dei. est astutia , exsequondum sa-
vel voluntas ad ;
pientia j)rincij)um luijus numdi per omnia su-

38. De fructu ergo hujus operis satiatus ho- [lerncTe sapientine est contraria. Haec est enim
mo, mediante sapientia Dei non solum recon- , malitia, quam odit sapientia. Siquidem ibi sa-
ciliatur, sed etiam sapiens efficitur. Sapit enim por boni esl in se ipso , hic sapor mali est in se
ei quod manducat. Manducat et bibit corpus et ij)so ibi ad exsequendum jiraesto est j)rudentia; ;
sanguinem Redemptoris sui manna coeleste C hic ut dictum est non deest astutia. ,
, , ,
panem Angelorum panem sapicntiae et man- 40. Sed inter has duas quaBdam media est
,
:
ducans transformatur in naturam cibi quem sapientia, quasi inter nigrum et album medio
manducat. Corpus enim Christi manducare colore coloratum quae sive inferius, sive supe- ,
nihil est aliud quam corpus Christi effici, et rius, sic se liabet ad utramque j)artein ut pro- ,
temphun Sj)iritus sancti. Tenij)lum autem hoc veniatei finis secundum intentionem et studium
cum ornatum fuerit praescrijjtarum j)ositione utentis. Sajiientia ista est, quam dicit Apostolus
virtutum , et supradicto dedicandi ordine de- hiijus inundi , et quam mediam locavit inter
dicatum , nullos ulterius alienos titulos |)otest sapicntiam Dei, et sapientiam principum hujus
suscipere, nulluin habitatorem , nisi Deum qui Tiiiindi'^. Hxc circa utile et honestum tota versa-
condidit illum et creavit. INiliil ergo ultra terretur, et alfectata quadam prudentia disj)ensatur.
num sancta illa anima , nihil materiale , nihil Haec j)ene tota est in scientia , videlicet ut sciat
corruptibile diligit aut curat , ex quo regressa discernere prudenter, et dijudicare inter utile et
est a loco sarcinarum : et si aliquo horum ali- D inutile, inter honestum et inhonestum, etiamsi
quando quasi in transitu utitur , sed frui de- non sit vitae et moribus accommodatum. Scien-
dignatiir. hujusmodi j^rosperum
Si quid in tia enim inflat charitas a'dificat 7. Aut vero in
,
cvenerit, pertransit si quid : non conturbatur, hujusmodi exquirendis elaborant, ut tantuni

adversi contigerit. Totum sapit quidquid capit; sciant quod tantummodo servit euriositati
;
:
nec potest amanti nisi sajêre, (juidcjuid sicut aut, ut videantur, sive sciantur scire ;
qiiod
salivam contigerit de Christi capile descendere. servit vanitati. Et hoc eorum studium taiitnm
Quidquid ad corpus spectat, sive bonum sive , potest prolicere, et iii allMm se cxtollere, (juan-
malum , foris est ; nec potest pertingere ad eum tum potest ratio sine amore.
qui intus est. Unde Apostolus in squalore cor-
TsaL Lxxxiv, 1 J, 14. Psal. xtviii, 4. - ^ liiili|)|i. II, 23. — 4 I Cor. ii, — * Siip. vn. 30. — ^*
I Cor.
II, ft , 7. — 7 1(1. VIII, 1.
549 LIBER DF AATURA ET DIGNITATE AMORIS. .^50
^"^^
ne exuit ; Deoque plene et in omnibus affecta,
CAPUT XIV. A omnem infra Deum creaturam non aliter quam
Deus attendit, in luco et virtute sapientige om-
Anlithesis verae et falsse sapientia? : ubi de vinule el nia disponens, et ordinans; sic agens, sic do
excellenlia verae sapientiae. îs judicans, sicut est, sicut vivit, faciens judi-
cium et justitiam de eo unde est, et unde vivit.
41. Siquidem haec philosophia in scientiam Est enim sapientia Dci, sicut ipsadicit, Crt/jr/or
rerum humanarum et divinarum dividitur. lucis cetcrrKe , et xperuliuyi sine niaritlaDci nvA~
Quamdiu est in humanis, sic interim sibi est. jestatis'*, et emanatio claritatis omnipotentis
Quando vero ad divina se exaltat, quanto altius Dei sincera vapor virtutis ejns. Ideo sapiens
, et
ascendit, tanto inferius cadit et impletur in eo anima sicut candorem lucis aeternae intra se ge-
Qaia elevansaUisisti ineKY.o su\u'idem dA\(\i\ain- rit, et specuhmi Dei majestatis'' ; sic cum iu
do conatu naturaHs ingenii provehitur, ut, sic- creaturam seexponit, exprimit et exhibet ima-
ut dicit Apostolus, quod notum est Dei, id est B ginem bonitatis ct justitire Dei; et sicut virtute
quantum de Deo ratio potest comprehendere
, Dei vaporatur interius sic claritatis et charita- ,
notura sit iUis ita ut in ilHs id est intra se-

, tisDei emanationem effnndit exterius unde et
, :
nietipsos. Deus enim illis revelavit quia sic aHbi dicit Salomon Sapicntia liominis lucct in ; ,
eos creavit, ut in se ipsis habeant, unde Deuni vultu ejus ^; et aHbi, Oculi inquit sapientis , ,
cognoscant. Surgunt enim de ethica sua in m r<7/??7<? c/W ^; quia non aHunde quam de na-
quamdam physicam et invisibiha Dei, per ea turali et interna virtute cerebri sui id est sa-
, ,
quae facta sunt, intellecta conspiciunt, sempi- pientiai, exterius se effundunt, et a capite non
ternam quoque ejus virtutem et divinitatera ; ita recedunt. Dicit Salomon : Miiltitudo saprcntium
ut sint inexcusabiles : quia videlicet nolunt ul- sanitas est orbis tcrrarum ". O felices res huma-
terius procedere vel proficere cura possint, in nas,si ubique sapientibus servirent insipientes!
veram scilicet theologiam : quia cum cogno- Sed et felices res huraanas, dicit quidam phi-
verint Deum non , sicut Deura glorificant, aut losophus^, si aut soli sapientcs regnarent , aut
gratias agunt; sed evanescunt in cogitationibus C philosopharentur oranes qui regnant! Sed cura
suis, et obscuratur insipiens cor eorum : dicen- sapiontcr fugiunt sapientcs super insipientes
tes enira se esse sapientes, stulti facti sunt. Et regnare, ctiam insipienter fugiunt insipientes
qui theologiam insipienter perdiderunt , etiam sub sapientibus esse : omnia desipiunjt, orania
de physica miserabiliter cadunt, cura gloriara confunduntur, et turbantur. Sapientes latent et
mutant incorruptibilis Dei in similitudinem delitescunt ,
pueri regnant et principantur : et
imaginis corruptibilis horainis, et volucrum, fiunt principes qui raane coraedunt, et va? terras
et quadrupedum, et serpentum. Propter quod illi ^! Sed ad propositum redeamus.
nec in nostra ethica permanere permittuntur, 43. Anima igitur spiritu sapientiae illustrata,
sed tradit illos Deus in desideria cordis ipso- quia diligit justitiam et odit iniquitatem , et
rum , in immunditiara , ut conturaeliis afficiant ])ropterea unxit cam Deus oloo laetitiaj, quo
corpora sua in semetipsis : tradit illos in re- unctus est Christus pra; participibus suis9, et
probum sensuni , perfudit gratia; oranibus placet, ct ab
ut faciant quae non conve- quam
niunt Sed sapientia somper vincit malitiara D oranibus amatur. Ipsi etiam qui cx adverso
^. :
quae contubernium habens Dei novit somper sunt, vidontes hujusmodi timont et revcren-
, ,
proficere, et nunquam deficere et attingit a tur. Et si bonum in bono non vult imitari in-
,
fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia durata nequitia; dissimulare tamen non potest
suaviter ^; sapienter se agens in divinis , caute natura. Inter se autom habent sapientes quam-
in physicis, prudenter in moralibus. dam privatam gratiam , ot quamdam linguam
42. Igitur sapiens anima, sicut supra dictum angoHcani, qua intor se loquuntur rautuis af-
est, ab oranibus alienis affectibus defaecata, fectionibus, spirituali quadam gratia , commu-
Deum tantummodo sapiens, hominem inhomi- nicantibus inhocipsum exterioribusaspectibus:
» Psal. cr, ! 1. - » Rom. i, 19-28. - ^ Sap. vnr, 1. — i ]d. vti, 26. — ' Eccle. vm, 1. — 6 lcl. ii, 14. —
7 Sap. VI, 26. — « Eccle. x , 16. — 9 Psal. xi.iv, 8.
" Alias h<ec desunt , et emanatio majeslaiis. — *>

Plato.
551 GUILLKLMI ABBATIS 552
<2fiO
qiiam lingiiani niilliis novit , nisi Rox Anj^clo-**' in omnibus, ct al) tunnibus in singulis : non
rum, ef Aii^fli ejus, vl qui siint in goncre Israel, A tpiod corporalibus oculis. vidcatur divinitas,
et cives Jerusalein. Nullus eani novit jEgyptiiis, scd pia-sciitiaui diviuitatis glorilicatio corpo-
nullus Chananaeus. Sicut eniin in sanctitate vita* rum demonstiabit luanifcsta quadam sui gratia.
et hominis interioris glorilicatione, et contem- Ad hoc etiaiu iu Iiac vita corporalium sacra-
plationc, et (Vuitione divinitatis jani futurae vitne mentorum valct religio ;
quia cum vix aliquid
hcatitiulinem pra-lihare in liac vita videntur, ct nisi corpora et corporalia intclligamus , <piaiu-
initiari i
sic cliain dc corpoiuin suoruni îorili- diu in imagine pcrtransimus , corporalibus re-
catione, quam plene ibi pcrccpturi siint, in hac ligamur sacramcntis, ne a Deo recedamus :
vita nonnihil percipiunt. Excepta etiam illa gra- unde etiam a religando religio dicitur. Cum
tia (le qiia tliximus ,
qua habitantes in unum sc vero (idclis anima talibus erudita talibus inci- ,
ipsis in Deo, ct Dco in sc ipsis fruuntur, ipsius piet non indigere, et a corporalibus transirc
earnis sic sentiunt evanuisse '"
omnes contra- ad spiritiialia , a spiritualibus ad spiritualium
tlictiones, nt universa substantia carnis non sit B ct cor|)oialium conditorem, hoc vere erit exire
eis nisi instrumentum boni operis. Nam etsi a sarcinis. Relicto ergo corpore et corporeis
ipsius miseriis et inlirmitatibus contabescunt, omnibus curis et impedimentis , omnium tjuas
sed ex hoc ipso interiori homine fortius conva- sunt pra?ter Deum obliviscitur, nihilque prajter
lescunt : Quando enim infirmor, tunc fortior Deum altendens, quasi se solan) solumquc
sum,ct potcns, dicit Apostolus '. Sensus ipsi no- Deum existimans : Dilcctus , inquit, meus milii,
vam quamdam percipiunt, et prope spiritualem et ego ilii^, Quid enim mihi est in copIo , et a
gratiam : oculi simpliccs , etaures temperantcs. tc quid volui super terram? Defecit caro meti
Aliquando in fervore orationis, tanta odoris et cor meum : Deus cordis mci , et pars men
ignoti cnjusdam spirat fragrantia ; tanla gustus Deus in ceternum ^. Deinde venitur ad mortem.
etiam non gustando suavitas tantum per mu- ; Hunc enim transitum ad vitam miscri infide-
tuum tactum spiritualis charitatis incentivum, les mortem appellant; (ideles autem quid, nisi
ut videantur sibi intra se ipsos spiritualis cujus- pasclia? In morte igitur corporali perfccte mo-
dam voluptatis gerere paradisum. Vultus etiam C ritiu' mundo, ut perfecte vivat Deo : ingredi-
et totius corporis compositione , vilae et morum tur locum tabernaculi admirabilis ingreditur, ,
et actuum decore , mutuae etiam servitutis vcl usque ad domum Dei-* et omnibus bene et se- :
devotis exhibitionibus, vel piis susccptionibus, cundum ordinem prsecedentibus sicut in prin- ,
sic cujusdam gratioe beneplacito sibi invicem cipio dixinius, pondus suum unumquodque
conveniunt et couniuntur, ut vere sint cor
,
defert in locum suum;corpus in terrani, de
unum et anima una. Nimirum futuram cor-
,
qua assumptum est, tempore suo resuscitan-
porum suorum gloriam jam hic initiant ex , dum et glorificandum; spiritiim ad Deum qui
puritate conscientiae, et mutuce conversationis creavit eum.
gratia, perfecte eam habituri in futiira ct pe- 45. Sed quando fit iste transitus ad Deum
renni vita. tUsruptis omnibus obligamentis, supcratisque
omnibus impedimentis, perfecta beatitudine
CAPUT XV. perenni dilectione ex hoc jam perfecte Deo in-
;
D hairet, vel potlus unitur vere sancta anima in

Ue felici consummatione sapientiae usque ail asseculio- terra, ut efficiatur una ex illis, quibus dixit
nem beati finis , et summi honi.
Ego dixi.y Dii estis, et filii Excelsi unincs^.
Hic est finis eorum qui proponunt Jerusalem
44. Sicut enim nunc viventia omnia solis in princi|)io laetitiaj su;ie ^"
; tpios unctio saii-
claritate perfunduntur, et ab invicem perfundi cti Spiritus docet de omnibus"; qui ascensio-
videntur; et sicut nos invicem hic vivere vi- nes in cortle suo sapienter disponunt de virtiitc
demus , ncc tamen vitam qua vivimus , vide- in virtutem , donec videatur Deus deorum iii
mus'" : sic in illa vita videbitur Deus a sinirulis Sion " : Deus deorum beatitudo bealonmi , ,
'
II Cor. XII, 10. - ' Cautic. ii, 10. — ^ l'sal. i.xxii, 2;i, 20. — 4 Psal. xi.i , .'>. — ^ Psal. i.xxxi, 0. — •> Psal-
ixxxvi, 0. — Joan.
7 1 ii, 27. — " l'sal. i.xxxiii, , 8.
" Aiia
as, -•••"
(•()/; irw/vjr.
''
Alias !»u'c (lesuiit , iirr tniiicii vitaiii ijiia vlvimus , riilfiiiiis
553 LIBER DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS. 554
unum denique bo-***debet onmis sapiens ascensor, non sic esse gra-
gaudiura bene gaudentium ;
Dum, summum omnium bonorum. A fine boni ^. dus hujus ascensionis, quomodo gradus scalae,
propositi, in principio ascensionis, usque ad ut singuli affectus isti suis tantum temporibus,
finem omnis consummationis, sapientia attingit et non alio tempore sint necessarii. Habet
forliter,fortitudinem ascendentis ad se custo- quippe unusquisque affectus in ascensus ordine
diens ne in ascensu deficiat suaviter dispo-
, : tempus et locum suum quo cooperantibus
,
nens omnia ', etadversa, et prospera omnia , aliis affectibus suas valeat partes sollicitius ex-
ei in bonum modificans et componens; donec sequi : sed omnes tamen sibi concurrunt et
animam ad principium suum reducat, et abs- cooperantur, et praeveniunt, et sequuntur; et
condat in abscondito faciei Dei. Scire autem ssepe fiunt primi novissimi, et novissimi primi.
• Sap. VIII, 1.
IN CANTICI CANTICOKUM
PIUORA DUO CAPITA
BREVIS COMMENTATIO
EX S. BERNAIVDI SERMOjNTBUS COISTEXTA,
UBI DE TRIPLICI STATU AMORIS.
ADMONITIO.
Sequens expositio in priora duo capita Cantici canticorum ex codice Dunensi a nobis vul-
gata est in superiori editione , et Bernardl in Cantica Sermonibus subjuncta tanquam genuinus
ejus fetus, quem Guillehnus Sancti-Theoderici abbas designaverit in hb. 1 de ejus Vita
cap. 12, his verbis : « Itaque tunc disseruit mihi de Cantico canticorum, quantum tempus
» iUud meae mihi permisit morahter tantum intermissis mysteriis Scriptura?
infirmitatis , ,
» volebam et sic petieram ab eo singuhsque diebus quaecumque super hoc

ilhus, quia sic , :
» audiebam ne mihi effugerent scripto alligabam in quantum mihi Deus donabat et me-
, , ,
» moria juvabat. » Quibus verbis ipsammet cxpositionem indicari tunc nobis visum est. Ve-
rum re attentms expensa , nihil ahudesse existimamus, quam breve compendium priorum 51
Bernardi sermonum in Cantica, a quodam homine studioso et pio concinnatum. Quam vero
designat Guillehnus , ipsa esse videtur quse sub ejus nomine edita est intomo 4 Bibhothecae
Cisterciensis : ubi attendenda sunt Praefationis hiec verba : « Non autem profundiora illa
» mysteria ,
quse in eo continentur, attentamus de Christo et Ecclesia ; sed cohibentes nos
» intra nos....sensum tantummodo moralem aliquem perstringimus. » Quae verba recte
prffimissis ex\ita Bernardi conveniunt cum ait Guillelmus se a Bernardo expositionem in
,
Cantica petiisse « moiahter tantum intermissis mysteriis Scripturse illius. « Haec ratio nos
,
movit, ut sequentem expositionem inter CoUectanea ex Bernardi operibns facta referremus ,
et quidem post superiores duos Guillehni hbros quibus subjicitur sub nomine sancti Ber- ,
nardi in codice Dunensi cui Guillehno si quis etiam sequentem commentationem tribuere
:
veht non repugnabimus maxime cum stilus ejus satis ad Guiilehni stilum accedat.
, ; ,
1. Tres sunt status amoris Dei in anima chri-*"ctiialis. De quibus Dominus in Evangelio '•
sliana. Primus, sensuahs vcl animalis; socun- A Di/igrs Dnminuin Dvum tuum ex toto cortlc tuo,
(his, rationahs; tertius, spiritualis vcl intclle- cl tx tota tinimti tuti , tt cx tofti virtitte tuti'.
' M.illli. x\i

557 IN CAINTICA CAKTIC. COMMENTATIO EX BERNARDO. 558
Primus sit^nificatur in cordc, id est, in parti-*"few, lopidabitur^y et cum fit vox super fir-
cula infirmse carnis, propter pium circa huma- A mamentuni, quod imminet capili animalium,
nitatem Salvatoris affectum : secundus, in stant, nec procedunt, et submittunt alas co-
anima, quo jam primus ille amor animatur et natuum suorum. Nihil cnim ibi agit ralionalis
vivificatur; cum jam mysteria fidei ct sacra- disciplina , ubi totum constat ex amoris et in-
mentorum virtuteiii hnmili pietate scriitatur : tellectus et affectus experientia. Status enim
tertius, va. omnihas viribas ; quia in hocgradu, iste quasi quoddam firmamentum est cceli, iu
quantumcumque profcceris dicere poteris , quo habitat Deus, nec rationc inferiore fulci-
Et dixi Nunc coepi\ Primus adeo delectatur
, tur sed tamen ipse nonnunquam sui generis
:
in contemplatione et dulcedine humanitatis sibi crcat rationes, quibus de abscondito faciei

Christi , ut merito eis dicat Christus : Expcdit Dei ad suos illos quodammodo socios inferiores
vobis ut cgo vadam^. Secundus cor jam habet rcgrediens, lumine illos superna; claritatis re-
ardens, sed oculi ejus adhuc tenentur, cum ei stringit. Sed sicut dicitur in Apocalypsi, Fa-
loquitur Christus, sed in via, et aperit ei Scri- B f?M//i est silentium in coelo ,
qaasi dimidUi
pturas^. Tertius jam tota fiducia dicit, ^^ .?/ //«ra 9; sic et illos momentanea quadam conso-
novimus Cliristum sccandum carnem, scd nanc latione laetificans dicere videtur eis, Currite ,
jam non /lovimas^ quod nequaquam prinius : ut comprehendatis^° Sed nonnisi dies diei eru- .
et vix potest dicere secundus. Quod enim Apo- ctat verbum hoc. Sunt autem rationes ista;
stoli in corporali Domini praesentia passi sunt, non ratiocinantium perplexionibus invohitae ,
hoc isti patiuntur in quadam pia mentis suoe sed de mera et simplici veritate mera? et sim-
phantasia de humanitatis Christi dulcissima plices, de oleo laetitiaj Dei, melleae de
Isetae
memoria, et conversationis et operum ejus , et melle coeli; inventorem suum non scientia in-
passionis et resurrectionis et ascensionis ejus, flantes , sed charitate aedificantes pauperibus ;
et bonorum nobis per haec collatorum , eum spiritu perfaciles, alta sapicntibus incompre-
amoris affectum induentcs ,
quo Petrus tenere hensibiles; tam efficaccs, ut videatur dictum
et sicut homo hominem Deum amans, sug- de eis , Spiritas omnia scrutatar ctiam profunda
gerebat ei passionis suae seriem praedicenti : C Dei " ; tam solidae in se et nullius cxtrinseci
Absit a Domine, propitius esta tibi non
te , , cgcntes, ut dictum dc eis intelligatur, 7«r//<:/a
Jiet istud^. Tertius autem gradus totus extra Domini vera , jastificata in scnictipsa^^ Sed et .
hominem supra hominem

, totus in Dco, ;
omnes tres isti amores vel amoris status saepe , ,
Deum propter Deum justum diligit propter ,

sibi concurrunt et cooperantvir , et miitua qua-
justum, et bonum propter bonum non quia ; dam et amica liberalitate, de quibus singuli
bonum nobis , sed quia bonum in sc : sic af- abundant, invicem dant et accipiunt quia et :
fectus a Deo et bono et justo, ut malit non cs- supremus in deliciis inferioris saepe delectatur
se, quain bonus et justus in Deo non cssc. Haec ct jucundatur, et infcrior nonnunquam supe-
mors dilectio'' haec est virtus in-
est fortis ut : rioris gaudio perfunditur et afficitur, medio
duens Apostolos ex alto?. Unus enim spiritus alternatim inter utrumque discurrente, et utri-
effecta cumDeo sancta anima, non magis potest que congaudente.
pati ut vel ad modicum declinet a justitia , 3. Sed iibet adluic contemplari subtilius di-
(juam ipsa justitia pati potest ut dcsinat csse D vitias quibus utrique abundant. Primus est
,
justitia. contra tentationes; secundus contra haereses; ,
2. Inter hunc vero persiunmum et inferiorem tertius cantat, In pace in idipsum dormiam
illum statum positus statns rationalis, infcrio- ^^^ ^riyM/^vcrtw '^. In primo, remissio peccatorum
rem quidem regit ct illuminat, superiorcm et emundatio vitiorum ; in secundo, exercitium
vero aliquando attentans manu pii dcsiderii virtutum ; in tertio , virtutum perfectio , et
mox ad se refugit, et sicut David pcrcutit cor sunimi boni adhaesio vel fruitio. In primo
suum,quiain Chrislum Domini manum mit- «sus sacramentorum ; in sccundo , mysterio-
tere praesumpsit. .9/ enim brstia trtigrrit mon- rum ; in tertio, res sacramentorum vel myste-
' Psal. i.xxvi, 12. — » Joan. xvi, 7. — ^ I.iir. xxiv, ir)-32. — 4 H Cor. v, 10. — 5 Mattli. xvi, 22. —
^ Canfic. vm, fi. — 7 Liic. xxiv, 49. — * Hehr. xir, 20. — 9 Apoc. viii ,1. — »" I Cor. ix, 2i. — " lU. ii,
10. — '» P.siil. xviii, tO. - '3 Psal. IV, 9.
550 LN CAKTICA CAN ilCorxHIM 560
rioiuin. Priimis iii M.uia |KcralritT hiiiiiilis,*"N)iali() illa |)<jiiiiiii r(nn|i|« itur iii (-is : Pater^
in Petro ffrvcns, iii Joaiiiic piiis ct i\u\c'\s. A vnlo ut siciit ego it fu iirintn sumiis , ita ip.u i/i
Senindus dormit a Siefularihiis , vij;ilat in nnbis iinum siht ''.
spiritualibus, languet cuni delicit in salutarc 4. Secunduin hos tres status in Cantico (-an-
Dei anima cjiis, videns et non pcrvidcns, ct ad ticorum modo adolcsccnliihe , modo sodales,
pcrvidciuliiin amorc ct dcsidciio laiigucns. inodo spoiisus ct sponsa hxpiiiiitiir suo uiius
Tertius aiidit vcrba iucrfabilia, silcntiuni ,
pa- cjuisipie inodo. Sponsa igitur do sponso : Oscu-
ceni scilicct illam Dei, (jiiae exsiiperat omncni Irtui nir, inquit, osculo oris sui^". Sed siint
sensum'. Primus oves suas, id est inlirmos linguie Angclorum , sunt et linguae hominuni.
seiisualitatis alTcctus, miiians ad intcriora dc- Liiigua iyitiir hominum , id cst , consucto lio-
scrli, id est ad intcriores contcmj)lationis rc- ininibiis inodo; scilicct fjuasi (juibiisdam j)ara-
cessus, et considerans rubum cjui ardebat ct bolis, Spiritus sanctus sua honiinibus manifestat
non coinburebatur, id est mysteria incarnatio- sccicta cjnorum inlirmitas aliter intelligcrc ca ,
nis Domini volcnsqiic j)rojjius accedere jier B non poterit. Llndo ct Dominus in jiarabolis
,
intellectum, audit a Domino Nc appropics lo(juci)alur. Quinimo ct ipsc Deus ideo homo
:
huc , scd sotve caUeanienta de pcdibiis tiiis; lo- jno omnibus factus cst, ut qui Deum cogitare
cus enini in quo stas ^ terra sancta est^. Secun- non noverant, per eum quein noverant, scili-
dus ascendit in montera, auditque a Domino cct hoininem, ad cogitandum et intelligendum ,
Tu vero sta liic niecuin, et docebo te lcgcs ac Dciim j)aulatim cdocti ab ij)SO rationabilem ,
mandata quce proponasfiliis Zvra^;/^ videtquc mcntis intclligcntiam erigerent. Proj)ter hoc
:
exemj)lar tabernaculi aiterni quod fecit Deiis ct non solum in j)arabolis IcKjuebatur hoininibus,
non homo auditque a Domino, Vide ut oni-
, scd tota cjus conversatio in terris quasi quaj-
nia facias secundiim cxemplar, quod tibi ostcndam insignis erat cis j)arabola, ut per visibilia
.v«/// e.vf /« /?/0A//t?^. Tertius in montc scpelitur a cjus invisibilia cjus intellccta conspicerenlur.
Domino, id est, absconditur in abscondito fa- In oinni enim carnali affcctione nihil dulcius,
cici ejus, et non novit homo, id est humana nihil solct esse desiderabilius conjunctionc
sapientia, sepulcrum ejus usque in hunc diem^. C sponsae ad sponsum; in spirituali vero, crcati
Primus audit ab hominibus, et dicitur ei quo- sj)iritus ad incrcatum. Ibi cniin de duabus una
tidie, Vbi est Deus tuits ? secundus rccordatur, caio; hic aiitein dc duobus unus sjiiritus ef-
et effundit in se animam siiain : tertius transit licitur. Unde ducta similitudinc dc carnalibus
inlocum tabernaculi admirabilis usque ad do- ad spiritualia, de humanis ad divina , d(iscribi-
nuim Dei ^. Primus servit fidei secundus sj)ci , tur hic sjionsus et sj)onsa , Christus et Ecclesia
tcrtius charitati : et siciit fides Dco nos generat, vcl quajlibct sancta anima, quae aliquatcnus
sj)cs nutrit, charitas consummat; sic j)rimus jam cxj>erta duos j)rimos anioris gradus, jam
stalus in nobis huinanuin affectum Deo dedi- anhelat ad tertium , et totam se sujier se effun-
cat; secundus exuit veterem hominem cum dcrc gcstit in sponsi amorcm et dulcedinem ct ,
actibus suis , ct induit novum hominem qui jain amplexum amoris cjus ct osculum notitiae
sccundum Deuin crcatus est in justitia et san- cjus desidcrans : Oscuictur mc , inquit, osciilo
ctitate vcritatis?; tcrtius consummat, Dcoque oris sui. Osculum signum est pacis. Et si pec-
conforinat et naentis puritate, et \it3e sancli-^ cafa /lostra, ut Scrijjtura dicit, separant inter
tatc. Sive enim jirophetiae, sive linguac, sive nns ct Dcum , cum jiro his satisfacimus ut re-
lides, sive spes caetcraque omnia charismata concilicmur, quasi j)acis rc(juirimus osculum.
ccssabunt : charitas autcin nunqiiam cxcidit^. 5. Nam sccundiim trcs status anioiis, tria
Interdum autem suj)erior illc slatus cjuasi vi- sunt etiam oscula amantis. Prinuim, j)roj)itiato-
cem rejjendens paedagogis et tutoribus ct acto- riiim vcl reconciliatorium j secunduin, prome-
ribus suis , qucmdam cis divinuin affcctum vcl ritorium ; tertium , contcmplatoriiim. Primiim
j)lus quain hiimanuni ii()nniin(|tiani iiifiindit, ad jx-des, scciindum ad manimi, tcrtium ad os.
iit miro et incognito modo sa'j)c niircntur sc Piiiiiiun, ciiin sordcns iii j)ulverc jKvnitciitiie
rapi supra se; ct co cos deducit ct cnutrit, iit osciilando duos pcdcs Domiiii, cum peccalricc
• Pliili|i|). IV, 7. — ' Exod. iii, 1-:). — 3 Ueiil. v, .11. - 4 Exod. xxt, 40. — ^ Deiil. xxxiv, ti. - *"
rsal. -mi.
1,.). 7 i:|iliiv,. IV, Ti, l*/!. - " I Cor. XIII, 8. o.r()an. XVII, II,' 21. — '" Caiilic. i, I.
)G1 COMMENTATiO EX BERNARDO. 502
indulgenliam percipit pcccatorum. Dno autem"''^ comprehensibilitati cjiis lcslimoniiim perhiben-
pedes Domini sunt miseiicordia et jndicium , A tia. Nomcn enim snlisistcnliarnm exprimerc co-
quibns lotnm mnndnm perambulat, ct ambn- natnr proprietalem pcrsonarum, nomcn vero
lat snper undas maris. His circuit jngiter ct substanti?e simjilicitatem et nnitatcm snmm.Te il-
perambnlat spirituales mentes exsnltans utgi- , lins essentiae. Et cst cpiajdam conversio a Patre
gas ad cnrrendam viam si tamen tales sint de ' ; ad Filinm , et a Filio ad Patrcm : sed prima cst
quibns merito dicat : Et Iiabitnbo in illis , el Patris ad Filium ,
quia Filius a Patre cst, non
deanibulabo i/i eis^. Hos pedcs oscnlatnr qui Patcr a Filio; prima antcm non tcnqiore , sed
coaptando se eis, misericordiam et jndicium qnadam quasi relalione , sicut Patcr ad Filinm.
cantat Domino. Deindc surgitur ad mannm, ut Conversio autem ista est in oscnlo et amplexu.
secnndnm ei oscnlnm offcratnr, cnm jam (ide- Oscuhun est mutna de se cognitio, amplexus cst
lis anima in novitate vita; ambnlans, de lunnili- nuitua dilectio. Unde dicit Filius in Evangelio :
tate poenitcntis ad manum snrgit largienlis ,

JSciiio iiovit Patrcm iiisi Filins , cl nciiio novii
gratiasjam agens pro perceptione affcctunm ct B Filiitm nisi Patcr. Oscuhnii igltnr Patris et Vi
effectnum bonorum operimi quae pcr manum lii ct amplexus, est Spiritus sanctus ab utroque
,
designantnr. Nec enim in claritate bonornm su- proccdcns, amor Patris ad Filium ct amor Fi- ,
orum suam manum osculatur, rjucv , sicut dicit lii ad Patrcm de qno eliam sulidilnr Et cui , :
Job, cst maxiiiia iniquitas , ct ncgatio contra volucrit Filius revelare^. Voluntas qnippe ista,
Deum altissimitm ^ : sed osculatur manuni lar- ipse est Spiritns sanctns, voluntas Patris et Fi-
gientis, cujns gratije totum quod est adscribit lii ,
qui ipsam Patris et Filii nobis revelat unita-
cum dulci gratiarnm actione, quae signatin- pcr tem unns cum Patre
, ct Filio Deus existens.
oscnlum. Tertium osculum contemplatio-
cst Propriiim quippe est Patris rcvelarc Filium ,
nis, seu contcmplatoiium, qno sponsa jam duo- sicut in Evangelio : Non , inqnit Filins , caro ct
bus primis exhilarata, et fidncia collecta , desi- sangtUs tibi revelavit, scd Patcr mcus qui in cce-
derat insigniri, cl sponso jam per notitiam et //.w.?^^. Debitum Filii glorificare Patrem, ut ibi
amorem conjungi , et sccretorum ejus aliqna- Glorijico , inquit, Pntrem mcuin qui cst in cce-
tcnns esse conscia. lloc osciilum oris sui est, C /is'\ Officiiim Si)iritus sancti rcvelarc ulrum-
et loiige dissimilc a snpcrioribus oscnlis. Oscu- que , siciit dicit Apostolns : Quod oculus non
/6'/«r, ,inqnit, mc osculn oris sui. Videndum est vidit , ncc aiiris audivit , nec in cor hnminis
qnale sit istud osciiliim , qnale os illud suum : nscciidit ,
qucc projjjnravit Dcus diligcntibus sc ;
qnalia labia illud imprimcntis ,

qualia siisci- nnbis autcm rcvclavit per Spirititin sa(irtum "'
pientis. Ciii igitur Filius pcr Spiritnm revelat, non di-

G. In Dco non cst aliiid esse, ct sapere : nec cendus est osculari ore suo Deus , sed oscnlo
habet Pater sapere a Filio, ne habere videatur oris sni. Non cnim os tangimus, sed osculo tan-
et esse, quod absurdnm esset. Habet igitur Pa- gimnr. Oscnlo taugimur, cum amore et cogni-
ter a sc ipso ct esse, ct sapere; et si est Filio tio nobis infundilur. Non os tangimus , id est
esse a Patre , cst et sapere. Habet igitur Filius niutnum illnm intellectnm non os tangimus :
a Patre et csse et sapcre, sicque plenae sunt (\\\\a, \\i (Wclwm chi, Nemo novit Filium nisi Pa-
subsistentia; quas Graeci dicunt hypostases

,
: tcr, ct ncmo novit Patrem nisi Filius; sed oscnlo
nec fulcitur altcr ab altero ut snljsistal, vel sit D tangimur, cui vnluerit Filius rcvclarc. Non os
qnod cst pcr altcrutrnin ; sed sunt , siciit di- tangimus, quia ncc oculus vidit, ncc anris au-
ximus, vel sccundum Graecos, plcnae pcr sc divit. Oscnlo tangimur quia nobis rcvclavit Dc-
subsistentes hypostases, vcl secnndum Latinos us per Spiritum sanctuni : cni enim rcvelat,
personae vel per se sonantes, licet una sit et nonnisi per Spirituni sanctum. Ipse est itaquc
perfecta Trinitas Dcus. Nullum aiitom conlnr- osculum : ipsum tangitnos, cnni sc gcniina no-
bcnf, nulli caliginem obdncant nomina snl)stan- bis gratia infnndit, id cst cognitione ct ainorc
lia?, vcl subsistcnlia;, vcl persona; ,
qiue sunt vcritatis. Et luec sunt non ipsa labia Dci, sed
nomina nostrae paiii)ertatis, divinitalis cssen- vcstigium labiorum ; imo , si dici His cst , labn :
tiam non cxprimcntia, scd cx dcfcctu .sno in- (jnod eniin in nobis dupluin est, in Dco est sim-
'
Psal. XVIII, (i. — 2 11 Coi. VI, 10. — ' Joi) xx.vi , 27, l^. — ^ MaUli. XI, Ti . — •'
Id. XVI, 17. <>
Jo;in.
VIII, \\). — 7 1 Clor. ir, •!, 10.
^tJ3 IN CAJNTICA CANTICOULJiM 5()'i
plum, ciii iclfin t-st iiossf i|uotl aiiiare. Hoc au-*"* lioiniiii ClirisUis iii assiiiiiptaliomiiiissiibstaiitia :
tcm \cstiîiiin imprimilur iii osculo sancto tlu- per duo ultima unita sempcr fuit tlivinitati
obus labiis sponsai, voluntati scilicct et ratio- Christi peisona. Nam sicut medicus bonns ad
amor voluntati, notitia rationi. Quae tamen
iii;
iej^rnm se liumiliter iiidinavit, misericorditcr
duo, notitia scilicct el amor, fpiia, iit tliximiis, vulnera tractavil, noto sihi liijmeiito prospexit,
in Deo unuin sunt, pulclira oris singularitate patienter iiisanum sustimiit, utilia cuique mor-
c.xpnmuntur ubi dicitur Osculelur mc osculu
, : bo apposuit, unum cnm Patre indivisibiliter nia-
oris sui. Vel osculetur nie Filius eo osculo quo nens, singulariter in ipsa lioininis veritate Deuni
osculatur os suum, id est Patrem, qui ideo intellexit ,
qnia w^/«« novit Pnticm nisi Filius;
«licitur os ejiis, quia \ crbuin Patris est Filius. pcr illam (pue ipse cst, sapientiain Patris, a (ine
ht in Sapientia : E^ô, inquit, f.^- ore Allissiiiii usque ad linein fortiter attingens, moderate ac
procliiWeXosculcturmeDGXXsVAievusculuoris suaviter omnia disposuit. Haec igitur conjun-
sui, id est, Filii vel Vcrbi sui ( Verbum quippe ctio divina; ct humanae naturae quoddain est
ex ore procedit, et est figurata locutio) id B osculuin sponsi et spons.Te quod desiderans : , :
est; indiiulat milii eani locutionem, qua novit Ecclcsia, Osculrtur ine , inquit, uscido oris siii.
Pater Filium, et Filius Patrem. Vel ipse Pater Sunt et alia tria oscula quibus sponsa sponso ,
osculetur mc osculo oris sui ; id est, niittat in conjungitur; scilicet osculum naturae , osculuni
cor meum Spiritum Filii sui, ut diligamus Fi- doctiina', osculum gratiae : dequibusjam, quia
lium, sicut ipse diligit. Scd quare , Osciilctur; de osculis imilta dictasunt, legentium niedi-
et non , Osculare ? Sponsa eniin et sponsus tationi relinqiiitur.
carnalis mutua quadam se solent praevenire re- 8. Quia nicliora suiit ubera tiia vino '. Scii-
verentia. Unde ct isla quasi Rebecca ad oc- ptum est : Desiderium ijauperuni cxaudivit Do-
cursum novi sponsi quasi quodam verecundiae ininus ;
prceparationein curdis eorum audivit
pallio facieni opcrta % non imperativo modo, Quia semper ergo desiderium solet <7w;7.v /«« '^.
sed desiderativo vel optativo modo Utinam praeccdere fiduciam respondel sponsus, et: ,
inquit, tandem aliquando osculetur mc osculo fiduciani dat sponsae desideranti, causam etiam
oris siii. C liducioe subjiciens, Quia , inquit, meliora sunt
7. Est et aliud osculum, quod multifaiiam ubcra ///(7 ?)///o. Videor mihi trepidantein Esther
multisquc modis uliin locjucns Patribus in Pru- liic videre, quasi pavidam accedentem ad so-
phetis, Ecclesiae suae promiserat, et nuvissiine linm Regis , et vix audentem attollere oculos
diebus istis hcutus e.<;t nubis in Fiiio^.Quod eimn ad claritatem vultus ejus ; Regem vero virgam
dicitur, lucutus est itobis in Filiu , ipsiim est os- clementiae protendentem ad eam ac dicentem :
culum. Conjunclio enim Verbi et audientis, di- Quid 7'/.s, Esther ? aut <iiue cst petiiiu tua 'PSic
vinitatiset luimanitatis, qiiasi quoddam osciilum etsponsus ad sponsam :Quid, inquit trepidas ,
est charitatis. Quod praevidens Isaias in spiritu, rogarequod desideras? Multa jam a me accepi-
£gredielur, inc\i\il,virga de radice Jessc, ctj/os sti, qnae fiduciam tibi facere debeant niajora
(lc radice cjus asccndct; et rcquiescct supcr cum audendi. Ex perceptione praeteritorum mune-
•yiritiis Domini, rum, lirma potest esse exspectatio futuroruni.
spiritus sapicntice et intcllcctits,
sjiiritus consilii ct fortitiidinis, spiritus scienticv Qiia? enim desideras contemplationem jain in ,
et pictatis , ct rcplcbit eiini spiritus timoris Do-V) activa vila ex munere meo accepisti perfectio-
mini ^. Uxc suiit sc|)teni dona, vel septein clia- nem. Quia mctiora siint ubera tua vino. Uva
risinata sancti Spiritus, (juae specialiter in Do- seniel expressa , totam semel effundit ; sic et
mino Jesu enituerunt, sicut specialiter super saeculaiis sapientia, vel legis sensus carnalis :
eum requievit Spiritiis sanctus. In timore enim nbera vero sponsse quanto plus premimtur,
humililas designatur ; iii pietate, misericordia tanto plus exnberant. Ubera tua ex gratia mea
in scientia, terrenorum notitia; in fortitiidine, inelioia sunt vino, id est , enicaciora amorc et
paticntia; in consilio , utilitas ; in iiitcllectu , sapientia s;eculi. Inebriant ista , iiicbriant illa :
divinilatis conjunclio ; in sapientia, potestatis sed ubera tua multo uberius in bonnin , quam
moderatio. Per qiiinque siipcriora coaplavit se illa in malnm. Simplex eiiim et lactea chrislia-
' Eccli. xxiv, T), — » Ctii. x.\.iv, 05. i UvUr. 1, t, >.. i Isai. XI, 1-3. * (laiilif. I, I ,
^ Vm\. \,
• 7.-7 K.sllicr V, 1-:;.
oG5 COMMEINTATIO EX BERNARDO. 566
na et apostolica doctrina, omnia dialccticoruni -" de dicitur, Cor contritum ct luimiliatuni ,

iilo
solvit arguaienta. Sed et nuisto Sijiritus sancti A Dcus nun dcspicics ^

, de isto vero Sacrifi- : ,
quo impleti sunt Apostoli ct inebriati , sic ini- cium laudis honorificahit me ~. Caput anlem ex
pleti sunt beati pauperes spiritu filii gratiae, , eo ungis, cum de suis donis Deo gratias agis.
filii novi Testamenti ut amplecterentur amo- , Siquidcm caput Christi Deus. Deitas ergo in
rem Dei usque ad contemptum sui nt arbitra- , Christo tangitur quoties ad laudem ipsius , ,
rentur omnia tanquam stercora, ut Christum ejus in nobis benelicia mcmoramus : sicut non
lucrifacerent. Ergo ubera sponsae mehora sunt tam deitas quam humanitas neccsse est cogite-
vino. Hsec autem ubera sponsae duo sunt : tur, cum non ejus dona, sed nostra peccata
unum compassionis, alterum congratulationis. recordamur. Nam in carnis assumptione duos
Ex ubere compassionis sugitur lac consohilio- illospedes ad hoc accepisse cognoscitur, id est
nis; exuberecongratulationissugiturlacexhor- miscricordiam et judicium ut pcccator qui ad ,
tationis. Ha3c ubera ut meliora sint vino, fra- caput, id est ad dcitatem accessum non ha- ,
grantunguentis optimis; quia efficaciam in illis B bebat, ad pedes hoc cst ad humanitatcm
, ,
operatur ungucntum optimum,id est , super- accederet. iSisi enim pes ille, quem diximus
eminentis charitatis. Uncta igitur sunt sponsa^ misericordiam , ad hominem assunq)tum perti-
ubera, id est, tactu sponsi per unctionem le- neret, Paulus Apostolus de eo non diccret :
nificata fragrantia boni exempli longe quasi

: Vndc debuit pcr omnia fiatribus assimilari , iit
bono odore dilatata, vel usque ad sponsi odo- misericors fieret *. Et nisi judicium aeque ad lio-
rem per sacrificium piae intentionis et sancli minem pertincret , ipse homo Deus de se ipso
desiderii promota. non dixissct : Et jjotestatcm dcdit ci judicium
9. Fragrantia unguenlis optimis '. Tria sunt facere , qiiia Filius hominis cst 9. Itaque ad hos
unguenta : compunctionis , ex recordationepec- pedcs viri, juxta prophetam dolentis et scien- ,
catorum; devotionis ex recordatione benefi- , tis infirmitatem '" peccator jam accedere non ,
ciorum pietatis ex recordalione miserorum.

;
, dubitans , fidenter loquitur : iVrt//r autcm cum
Primo unguntur pedes Domini, secundo caput, fiducia accedimus ad thronum gratice cjus. Non
tertio totum corpus. De primo inquit : Maria C enim habcmus Pnntificcm qui non sciat compati
unxit pedrs Jcsu, et extersit capillis suis, et do- infirmitatibus nostris ". Peccatrix ergo ad pe-
mus impleta cst ex odore ungucnti ^. De secun- des, justa ad ungendum caput accedit.
do Jttulit mulier alabastrum nardi spicati

: 10. Tanto autem capilis ungucnlum illo alio
pretiosi, et cffudit supcr caput recumbcntis^. De quod pedibus apponitur, pretiosius a'Slimandum
tertio Maria Magdalene , Maria Jacobi et
: est quanto specics quibus hoc conficitur his
,
,
Salome abeuntes , cmerunt aromata, ut ricnicn- c[uibus conficitur illud constat esse pretiosiores.
tes ungercnt Jesum^. Nota ordinem profectus ad Has quippe facile et absque labore (namin no-
superiora ab inferioribus , sicut supra de statu stra regione) reperimus peccatores siquidem
:
et osculo amoris. Denique Maria Magdalenequae omnes sumus. Porro illas difficile ac de longin-
pcccatrix erat , unxit pedes Jesu. Nec mediocre quo valde, utpote de paradiso Dei asportatas sus-
sane hoc unguentum est de quo scriptum est , cipimus omne enim datum optimum, et om-
:
Et domus implcta ex odore ungucnti. Nec est ne donum perfectum desursum est, descendens
mirum , cum etiam in coelestibus sentiatur hu- D a Patre luminum ". Quid denique hujuscemodi
juscemodi unguenti fragrantia, Veritate atte- imguento excellentius, de cujus effnsione etiam
aidxvXe , f\y\\diVnz<^xmvc\ gaudium est intcr Angelos Apostoli murmurasse videntur, dicentes Ut- :
Dei , super uno pcccatorc pnenitcntiam agcnte ^. quid perditio hcec? pntuit enim vcnumdari mul-
Verum quantumlibet unguentum hoc prctiosum to, et dari paupcribus. Sed et nunc quoque
videatur, tamen comparatum ei quod appella- cum forte videtur (piispiam vacare Deo, tan-
tur devotionis, et conficitur ex divinorum me- ta?que esse devotionis et gralia», ut merito cre-
moria beneficiorum ,
quo et ungitur caput Do- datur ungere caput Christi ,
persistens utique
mini, vile et nullius pretii seslimatur. Denique jugiter in sancta quiete, et gratiarum actione.
• Canlir. i , 2. — ' I.iic. vii, 37, 38, et Joan. xii, 3. — ^ Mair. xiv, 3. - 4 Id. xvr, 1. — ^ l.iu'. xv, 10. —
fiPsal. I., 19. — 7 Psal. xlix, 23. — » Hrhr. ii, 17. - 9 Joaii. v, 27. — '" I>ai. liii, 3. — " \U\>i: iv, K.,
1 .'). — " Jarolii I, 17.
\
507 IN CANTICA CANTICORUM 5G8
tt contcniplalionis non *""
(liviiiai iltlfctatione ; 11. Jam ad tertium unguentum accedamus.
desunt qui hoc perditionein dicant, et juslo, ut A Sane in diiorum pra?missorum alterutra colla-
sibividcnt, nmrniiirc conqnerantiir quod is ,
tionc priorc se^piens, absquc onini ambigui-
,
qui pluribus piodessc potcrat, tiuiescat sibi : tatc, cognoscitur esse mcliiis , longccpie exccl-
non (]iiod saiictitati invideant, scd (juod provi- lciitiiis. autcm miriim vidctur, si tertium
lllud
deaiit cliarilati. C;ctcruiu ipsa charitas Dcus quod ambobusjure de-
invcniri qucat ali^piod,
hujuscemodi aniniae plerunique parcit ,
quain beat antcponi, juxta quod optimis unguentis
videt spiritualibus studiis dclectari ; niaxinie si spoiisa sua redolcrc ubera gloriatur. Alioquin
talcin cain novcrit , (pi.x' adluic pusillaiiimitatc optima non suiit, si non vincunt ct meliora :
vel iiiibccillitalc aniiiii iniilicr sit , et nccduni in sicut nec veracitcr meliora dicuntur, quae non
viruni perfectuin prolecit. Quod utiqiie niclius superant bona. Porro tantae excellentia^ unguen-
ipse disccrnit qui intuetur cor, qiiani homines, tum illud secundum, quod caput ungit, inven-
qui in (acic tantuni vidcnt, ct seciinduni facicin lum est esse ut vix quaelibet ei divitiae non
,
tantuin judicant : cuni vidclicet mininie atten- B dico prjeferri , sed saltem conferri videantur
dunl non esse ejusdeni facilitatis dcvote quic- posse. Fortassis in Evangelio si requirimus, in-
scere, et fructuose occiipari; humiliter subesse, veniemus et hujus tertii unguenti figuram prie-
et uliliter praeesse; regi sine querela, et reyere cessisse.Marin , inquit Magdnlcne , ct Mnria,
sine culpa ; obedirc sponte, et impcrare dis- Jacobi et Salomc cmcrant aroniatn , ut vcnicntcs
crete; bonum deniquc inter bonos, ct bonuni ungcicnt Jcsum^. Videsne in prima Ironte pro-.
csse inter malos ; imo ctiam csse pacatum positi capituli, quanti aestimandum sit etiani
inter filios pacis, et his qui oderunt paccm ex- hoc materiale unguentum, cujus aromatibus
liiberi pacificum. Sciens igitur Jesus qui sint comparandis non una vel duai sufficcre value-
qui vere non sunt idonei implican curis et one- runt ? Una prinium , ima et sccundum attulit
ribus ecclesiasticis, pro tali delicata anima ungucntum ; ad hoc autem comparandum tres
quam pro sui adhuc teneritudine tractandis ne- pariter convenerunt, ut simul videlicet eme-
gotiis minus sufficere sentit, non poterant, et sic
adversus aliter rcnt, quod per se singulae
sentientes, ct ob hoc cjus quietcm tanquam in- C venicntes ungerent Jesum. Non solum pedes
Iructuosam bono quidem zclo, sed non secun-
, aut solum caput, sed ut vcnicntcs , inquit, un-
tlum scientiam insimulantes ipso respondet gcrcntJcsum ; id est, corpus totum. Sed attende
,
affectu Quid mnlcsti cstis huic mulieri ? Nam

: quod tanquam unguenti hujus pati Christus '
ctsi, quod fatendum cst melius est ad quod noluerit perditionem fieri
, cum non invento ,
ipsam trahere tcntatis, l)onum tamen est opus corpore, reportarunt integrum et jussae sunt ,
(juod operata est in me. Sinite eani interim exhibere vivo, quod praeparaverant mortuo.
operari bonum quod potest dum necdum me- Quod et fecerunt, cum protinus nuntiato gau-
,
lius potest novi enim ego quod adhuc mulier

: dio rcsurrectionis discipulorum qui jirocul du- ,
sit. Cum autem mutatione dexterae Excelsi dc bio membra Christi, et mcmbra viva erant
mulicre facta fiicrit vir (quod et me quando tristia corda delinire curarunt. Quae utique
crit, si quando tamen erit, latere non poterit), membra nisi jilus illo crucifixo corpore Christus
cpiia me vocante promovcbitur, me quoque diligeret, pro iis crucifigendum illud non tradi-
scrvante tencbitur ct tunc melior crit etiam D disset. Liquet itaquc duo illa tpna tantum hoc
:
iniquitas viri quain benefaciens mulier '. Ve-

,
praecellit ultimum unguentum, quantum Chri-
rum et illud spero mclius et hoc interim bo- sto hoc suum corpus cui exhibetur, hoc est Ec-
:
num minime sperno nec reputo perditionem clesiam, quod ex eis perungi, quod ct pro
,
ungucnti hujiis effusionem , in quo et mulieris hiijus rcdcmptionc tradi voluit, constat essc
devotio dcsignatur, ct nica pra^signatur scpul- amabilius. Sponsae igitur ubcra fragrant unguen-
tura. Huc a(xedit, cpiod tam latc suam fragian- tis non tantuiu bonis et melioribus sed etiam ,
tiam circum(piaqiic diffundit, (luatcnus ubi- optimis et duo cjus ubcra compassionis et
;
cumque praedicatum fuerit hoc Evangelium in congratulationis, ex pietate ct considerationc

tolo mundo, dici ctiam habcal ct qiiod ha'c fccit miscrorum , abundant lactc consolationiset c\-
iii ijiis ('ommcmoralioiicm. luiilalioiiis. Prinio igiliir uiigucnlo ^.iiiata, sc-
.M.illli. \,\.vi, 8 10. Mlcth. xi.ii, li. - ^Miirc.xvi, I.

5G9 COMMENTATIO EX BERNARDO. 570
ciindo piiriiicata , tertio sanctificata, fragrantia "'''inqiiit sponsa, qiiia nulioia sunt ubeia tna
habet ubera unguentis optimis. A vino, id est a tc impleta, tibi scrvientia; scil ,
12. Vel aliter ut sintetiani hajcverba sponsae, gratia Dei suni id (|uod sum quia oteum cjfu- :
ac si aperte dicat : Praesumptionis quidem est sum nomcn tuum. Sed gratia Dei in me vacua
quod requiro osculum contemplationis, sed r\nn fiut, idco a^lolrsccntulrc di/ra-emnt tc. Se-
fiduciam dat conscientia bonaB actiouis ;

quia ciindum anagogen oleum ct nomen , id est no-
ubera mea ; mea quia ,
a te niihi data ; tua , cjuia titia et amor Dei prius quam effunderetur , et
,
a te impleta, tibique servientia ; meliora sunt abundaret in omnes gentes, infusum erat, non
^///0. Aliter , ut sit vox sodalium, id est Ange- effusum, quia notus tantum in Judfca Deus :
lornm, exhortantium sponsam contemplationis cum vero effusio facta est de infusione adole-
avidam, ad laborem actionis ex considerationc ,
scentulse , Ecclesia? de Gentibus factae sunt , non
profectus in subditis. Dicuntergo Nonquidem : adolescentulas , sed sponsa^, quia dilexerunt.
privaberis osculo cuin perveneris; sed cum la- Quaj enim per lidem prinuim adolescentula cst,
horis tui fructuin videas, ne deficias dum tar- B vel |)edisequa, incipit sponsa esse cum incipit
daris : quia ecce ubera tua , id est tenerior do- diligere. Quia ergo olcum cffusum nomcn tuiim ,
ctrina , meliora sunt vino , fragranlia ungiuntis ideo adolescentuUv dilexcrunt tc.
optimis. Tria hic videmus in uberibus sponsae; 14. Secundum moralem sensum in effusione
tactum, odoratum et gustum tactum in leni- : , olci, cum fit nobis per gratiam infusio caven- ,
tate unctionis; odorem, in unguenti fragrantia; dum cst, ne inordinate fiat effusio. Quiddain
gustum, in vino. Tactus pra^scntibus in verbo, enim nobis infunditur quod nostrum est, quid-
odoratusabsentibus in exemplo gustus sponso, , dam quod proximi. Nostrum est sine quo non
])er quem signatur bona mentis intentio. salvamur , caetera sunt proximi. Quod nostrnm
13. Ad tres sententias duobus modis quae est si effundimus stulti sumus et vacui quod
, :
sequuntur continuanda sunt Oleum cffusiim : alienum est si retinemus, fraudulenti. Quod
nomen tuum. Si verba sint sponsi intelligen- , nostrum est, fides est, spes et charitas. Fides
dum est hic sponsum sponsse desiderium con- facit servos, spes mercenarios, charitas filios.
solatum, post exhibitain gratiam, post datam C Fides facit ancillam vel pedisequam spes con- ,
fiduciam, dedisse ei osculum. Accepto sponsa cubinam charitas sponsain. Fides dicit,Sic ,
osculo, et oleo cum osculo, id est, per interest : spes, Habebis : Da gloriam Deo.
charitas,
nani inspirationem aliquatenus accepta sponsi Fides est malorum vel bonorum scientia; spes,
notitia,et cum notitia amoris, laetitia , excla- '
cavendi vel adipiscendi fiducia; et charitas,
mavit dicens : Olcum effusum nomen tuiim utriusque gratia cum securus de utroque ^ra-
,
idco adolcscentuloi dile.tcrunt te\ Si , inquit tias agit. Hsec igitur cum nostra sint, non suiit
Apostohis, mente exccdimus Deo ; et si sobrii , effundenda, pro aliis pcrdenda sctl
id est, :
sumus, vobis^. Oleum effusum nomen tuum, agendum ut operenlur in nobis quod suum est,
verba siint mente excedentis Deo idco ndolc- : id est, ut sanemur, ut servemur, ut salvemiir.
scentulre dilexerant tc, verba sunt sobrietatis Sanemur per laborem corporis servemur per
,
proximo. Postquam enim mente excessit Dco, Icctionem et mcditationem , salvemur iêr ora-
ex abundantia olei accepti a Deo, sobria facta tionem. Labori insidialur dcsidia; lectioni, in-
est adolescentulis. Charitas quippe sponsi urge- D quietudo vel otiositas; orationi, nimia securi-
bat eam. Ad nomen enim sponsi, id est noti- tas. Quod igitur nostrum est, peccamus si
liam sponsi, ab eo de cujus plenimdine omnes effundimus, ut dictum est id cst, si laboicm :
accepimus, tanta facta est olei , id est chari- negligimus propter dcsidiam lectionem pro- ,
tatis, effusio, ut plena sponsa pro se exclama- pter inciuietudincm vel otiositalem, orationem
ret, Olciim effusum nomen tuuni : (ti de pleni- propter nimiam securitatem. Nostrum vero non
tudine sua refundens in adolesccntulas dicerct, est, sed aliorum, quidquid habemus siue quo
idco adolesccntuUe dilcxcrunt tc.VMusio i\n\\i\^Q salvainur : ut sunt sermo sapienlije sermo
,
notat abundantiain. Ha?c est effusio in fide vel scientiai, gratia curalionum et caitera , (jua; ha-
spe, sed in charitatis tantum pletiitudine. Vel beri possunt i^rietcr charilatem , in qua sola
secundum superiores duas scntentias : Dixi, salvamiir. Hnec si retinemus in tempore, ul
'
Canlic. i, 2. — ^ II Cor. v, 13.
571 IN CANTICA CANTICORUM 572
(liottim est, riaudulcnti sumus. Cum enim res""est. Ipse euim rst juxta Apostolum, i/Vm/ « Z)o-
exijît ut etTumlantur, tavcuiluni est ue ixvxt h. tnini Spiiitu , cwm tniiisformnninr ilc claritntcin
tepicle, aut trepide, aul invidiose relineantnr. claritatcm'. Kt in aninia quidem eiecta uterque
Tepide, de auditorihus dillidentes; trepide, si lit tractus : primo coactitius, ut ibi, Scpiom vias
irrationabilitci- timentcs ; invidiose , fratrem //mv deinde voluntarius, ut hic, 7Va/i<?
.v/;////.*';
non amantes. In primo fidei , in secundo spci mcposttc Vel ita:Etquia adoIescentuIa>,agente
in tertio cliaritatis derectus tlcprtlit iiditur. Cum me , ut dilij;erent non me, sed te , diligunt te,
vero elTuiulimtiu-, cavcntliun est ne incaute, ne nec jam cgent me, trahc mc p<<st /f-; id est,
temere, ne ambitiose efiundantur. Incaute, ne exime me de corpore. Sed adolcscentula* recla-
sanctum det canibus; temere ut fidei regulas , mantpostte, Inodoreungucntoruin tuoruin ciir-
non excedat qui lo(|uitur; aml)itit)se, nc quae- /v'///«.v; id est venicmus et nos tecum.
,
rat qu;e sua sunt , sed quoj Jesu Christi. Caven- 16. Vel trahe lue , id est, spiritualcm me fac
dnm etiam ne intempestive, ne praesumptiu)se, post te, id estad imitationem tuam , tjuia C/iri-
ne infructuose intempestive ante mAtwriUi- B stus passus cst pro nobis, vobis relin(/ucns exem-
: ,
tem animaeet corporis; pnesumptuose, sineof- plum , ut sequomini vestigia ejus^.Cwm enim
ficio; infructuose, sine yratia. In liis omnibus,si tlialamo virginali processit Sponsus, exsultavit
bonasit effusio, ubi facta est olei hujus infusio, ut gigas ad currendam viam per oninem dis-
tres suas oleum operatur virtutes. Oleum enim pensationem convcrsationis suae, quasi quam-
pascit, lucet et ungit : charitas etiam pascit dam vivendi viam nobis sternens et ordmans,
se, lucet proximo, ungit Deum. per quam nos post se et exemplis, quasi qui-
15. Trahe me post te currcmus in odore uii- , bustlam vestigiis, dirigeret, et amore traheret,
guentorum tuorum. Condescendens sponsa ado- Ve- Ilnde dlcit in Evangelio Petro et Andrene :
lescentulis de altitudine illa in qua mente exces- enim cogitamus conceptionem nite pnst me^. Si
serat Deo, postquam effusionem illam olci sibi ejus sive nativitatem, spiritualis nobis conce-
infusam in adolescentulas refudit, cum labora- ptio, piae est voluntatis intentio. Ha^c enim fit
ret in eis rccordata osculi et olei et sponsi
; et in anima virgine, quia soli Deo cupit placere. ,
suspirans ad eum a quo invitam eam trahebat C Nativitas vero Domini, boni in nobis operis est
cura proximi, Trahe me post te , inquit. Cum inchoatio sicque de reliquis. Nam circumcisio, ,
enim menteexcedit, Dco cum sobria est pro- quam non licet fieri suis nianibus magistrorum
; , ,
ximo. Cuni mente excedit, ostenditur ei quan- est super opera discipulorum discretio. In qua
tum a Deo diligitur; cum sobria est, ostendit circumcisione Jesus nomen accipit, quia opus
in cura Deum. Sur-
proximi, quantum diligat subjecti , virtutis vel salutis nomen sortitur ex
sum eam trahit charitas veritatis infra eam , discretione magistri. Porro Domini apparitio
trahit veritas charitatis. Sed quamvis hic eam est non per se operis manifestatio.
nutu Dei ,
detineat ista necessitas, tamen ab animo ejus In apparitione vero semper virgo Mater et a
recedere non potest illa suavitas. Ideo /^/-«//«'///e, Magis et a Pastoribus invenitur quia veram ;
inquit, sponse. Quatuor quippe sunt qune a Deo virtutem tam apud sapientes, quam apud insi-
nos abstrahunt : caro illecebris, diabolus dolis, pientes jugis semper pudor comitatur. Quadra-
mundus curis, proximus affectu. Ah his sponsa, ginta vero diernm purgatio, est usque in linem
vel ab horum aliquibus tracta invita a Deo ,
D boni operis exercitatio. Pueri ad templum de-
Irahi exoptat et exorat ad Deum. Tractus cnim latio, est post linem vitae perfecti operis reprae-
alius voluntarius, alius coactitius : ut in carce- sentatio. Sed delatio in templum lit per duos
rem coactitius; voluntarius ut fesso
, , vel cneco. persecutoresscilicet et simulatt)res : sediis extra
Sponsa vult trahi ((u.Te trahi precatur
, : et tjuod remanentibus [)arentes, id est boni opcris pa-
trahi vult, hoc est propter caecitatem, aut pro- tratores, in templum Dei illum introdiunmt.
pter debilitatem, aul propter utrumque. Haec Simeon vetustus, antiquus est dierum , Deus
autempatiebatiufaligationemmundi vel diaboli, omnipoteus puer in ejus ulnis est ponderatio
:
sed et acies mentis tiubabatiu- iii eura proxiini. iii iiianu Dei ciijusipie operis vel meriti. Debel
Contra ha'(; omnia eiipit Irahi ab iis ad Deiim, tMiim conceptio essepura, nativitas voluntaria,
a Deo, Dei virtute. Tiaclus eriim iste iii virtute circumcisio discreta apparitio verecumla, pur-
,
II Cor. m, 18. Oset- II, C. ^ I IVIi. II, 21. - ^ Mallh. iv, 19.
573 COMiMEMATIO EX BERNARDO. 5 /'4
gado contiiiua, oblatio sancta. Qui igitur hDec*"tiim quoddam conlemplationis sua?, etostcndit
et his similia de Domino imitatur fideliter , cur- A ei secrela sua. Ubi cum mente exccssisset Deo
rit post eum fortiter. rursum sobria facta proximo, rcdiit ad adolc-
17. Vel trahc mc post tc id est, amore tui , scentuhis. Et cum ex visionc et collocutione
tantum. Averte oculos meos ne videant vanita- Dci , quasi duo cbrnua praeferens contcmpLi-
tem. Nec sola volo trahi , quia ego et adole- tionis, rationis scilicet et amoris, mirabiHs ct
scentulae curremusin odore unguentorum tuo- terribihs appareret, Introdaxit me rcx , inquit,
rum. Tria sunt qu3e faciunt currere timor ;
in cellaria sua.YeXixxWe lecXor animarum,qui
videlicet, desiderium , et amor : timor , fu- ad omnia quae desidcrat, et de quibus anxiatur
giendo; desiderium , appetendo ; amor, pro- etdubitat, in ilhid merelur admitti secretum ,
ximum amando. Quatuor quoque sunt quse ut omnia possit facere secundum quod sibi
impediunt cursum istum ; frigus ,
calor, via ostensum est in monte. /rt/rof/«j?/7 A7/e, inquit
laboriosa, nimietas currentis. Quae sunt aho rcv in ccllaria Quoniam de ceUa vinaria
siia.
nomine, diffidentia, concupiscentia , asperita- B in proximo disputaluri sumus de celhiriis ,
tis impatientia, nimia confidentia : vel torpor reyisusque ad ipsum locum differamus. Exsul-
diffidentiae, carnaUa desideria observationum , tabimus ct lcetabimur in tc. Audientes adole-
asperitas vehementia proficientis vel periicien-
, scentulae sponsam sponsi Hberahtatem commen-
tis. Contra torporem necessarium est unguen- dantem, sicut filii Israel qui non valebant in
tum compositionis laxativum ,
quod conficitur montem ascendcre cum IMoyse Loqucrc lu :
de recordatione miraculorum et testimoniorum inquiunt, nnbis , et non loquatur nobis Domi-

Christi : contra aestum , ungucntum refrigerato- nus"". Sufficis interim nohis, Exsu/tabimus ct
rium, ex speciebus conversationis et commo- loilabimur in te ; id cst in doctrina et imita-
,
iiilionis Christi : contra tristitiam hdjorantis ,

liona \x\a.. Exsultabimus , cum cor|)oraliter ope-
unguentum sanativum ,
ex recordalione pas- rabimur; et te/a//////»?, dum spirituaH jucundi-
sionum et promissionum Christi contra vehe- : tate perfruemur, memores uberum tuorum^, qua;
mentiam proficientium, unguentum mitigato- interim nobis sufficiunt. Lac enim consolatio-
rium, de recordatione mansuetudinis et mise- C nis et exhortationis, quod inde sumpsimus,cum
rationum Christi. HcTec autem omnia unguenta quodam mcntis tripudio cantare nos facit : Ex-
inutiHa sunt si ex oleo sponsi confecta non
, sultatc justi in Domino , rcctos ctccct laudatio^.
sunt. In odore horum unguentorum currunt Unde et sequitur
adolescentulae, quarum cursus non impeditur. '
19. Recti diligunt tc. Sunt jacentcs, sunt
Sponsa vero lisec omnia non odoratur scd tan- , crecti, sunt curvi, sunt rccti. Jacentes
ncc ti-
git; quia in se ipsa omnia haec exhibet sed ahis , nient, nec dihgnnt; curvi Liuient, non dih-
non sibi. Exhibet enim miracuiorum gh)riam gunt; recti diHgunt. Orat crgo sponsa |)ro ado-
•exhibet conversationis exemplum ct commo- , lescentuHs, ut quas adhuc in timore videt
nitionisdocumentum. Sed et passionum Cliristi cnrvas, rectas videat in amore sponsi : ac si
circumfertstigmata; mansuetudinem vero et mi- dicat, Video istas curvas, scd fac rcctas, quia
serationem et prsedicat omnibus, et exhil)et. rccti di/fgunt tc. Aliter videns s|)oiisa adolc-
:
18. IntroduxU me rcx in ccllaria sua '. Au- sccntuhis sibi applaudentes , commcndans istas,
diens sponsa sponsionem adolescentularum, /// D ijmft aliis; istis exsnltantibus, illis invidentibus :
odore unguenlorum currcmus, respondlt •.Meiilo ac si dicat, Istse sunt recta?, ideo diligimt te
;
curretis, et currendum vobis est. Expertae cre- et si diligunt me non , diligunt nisi in tr. Docui
dite,quia introduxit me rcx in ccUaria sua enini eas non me diligerc , sed te. Vid<-ns enim
unde plenam et confertam me remisit. Intro- sponsa illarum se bcncvolcntia pra^gravari,
duxit mc, inquam, /rx, qui dirigit in veritatc conversa ad spoiisiim , orat |)ro eis : /{rr// <-////-
gressus meos introduxit me in cellnria sua

: gunt Sed de iiividcntibus quid faciamus?
tc.
liberalilate sua non ego erupi praesumj)tione

; Conversa ad eas, et curam agens pro cis (\ux
mea. Audiens enim sponsus vota sponsic pie- dc pristina conversatione iionnunquam ei in-
cantis, Tralie mc post tc ; abstrahens eam qiio- siiltabant Nigra, inquit, suui sed formosa,
:
,
dammodo a carnc, post se traxiteam in occul- Jilia' Jcrusa/cm. Et iiola ordincm charitatis.
Cantic. i, 3. — ' E.\od. xx , 19. — ^ CaiUic. «, 3. — 4 psal. xxxii, 1

.75 IN CANTICA CAWTICORUM 57C
Ctmi dt' amoie sponsi agit , lota (|ii()(laninu)(l<)*" Icscoiitiilas sil)i e.xsullaiilfs, iioii insiiltaiites :
in eo li(|nescit : (nni ilf adolesconlnlis , aKici- A Qiiia , in(|iiit , cxsnltalis in iiie , et post nic cur-
tiir <|nadain conipîssioiic, ct (|iiasi iiiia ex illis rilis, ne attendalis qiiod iiiij;ra snin, id cst so-
cHicitnr : cnni de iiiiinicis loto charitatis zclo bria vohis : vcl iiij.,'ra snni in Ininiilitate et
pro eis zelatur. Nigra siini , sal formosd ,
Jiliee pressnris nniiidi, (jiiia rorniosa sniii in oculis
Jcrusalcm. O lilia? Jcriisalcni , lili.f pacis, pa- S[)ons\ , ffitin (/ccn/orafit mr so/. In cnte corpo-
cem lialiete nieciim , (\ux paccni liabco vohis- ris color apparot. Intontio sponsae cntis ost,
cnm. Exprohratio est ista vestra , non conipas- color actio. Docoloratnr erjô cntis, cnm cura
sio. iV/^'mcjnidem.vM///ex pristinaconversatioiio, proximi intcntioriem ad Denm obfnscat actio-
.v/^// //>r///fMY/ ex pnra confessione, et recta iii- nibns suis. No/ite itaqne, inqnit, consu/crare
tentiono. Dno qnipj)o snnt (jiiae faciunt nigram, //// (iiiod fiisca sitm , (juia so/, id est amor Dci,
diio qna' fonnosani. IVij^ram mala convorsa-
, ////w//'coA>/y/(77 '
,
qui nie occujjationibns voslra*
tio , et distorta intentio : formosam, innocens actionis doniyravit. Sed qnod dtHoloratiir a
conversatio, et recta intentio. Qnae sic snnt in B sole, cito redit ad colorein natnralem; sic ct
aninia, sicnt sunt in corj)ore jjulcher color, et ego ad propriam formositatem. Sed cutis deco-
bona fornife compositio. Quae antom noii habuit lorata ost, non antom os intorius, quo sj)onso
innoconlom conversationem jiostcjuani indnit ,
assidne canlo, No/i est occti/tatum os mciim a
confessionem, et direxit in melius intentionem, te, quod fecisti in occiiito^ : id est , amor cor-
riducialiter dicit, Nigra stim, sed formosa dis interior nnllam patitur la^sioneni.
qnia j^rneterita ejns jicocala tegit confessio. Est 21. Fiiii malris mece pugiKtvcrunt contni
enini jiulchiiludo niomoria' confossio; ot coni- me^. Hen! quanta niutatio! qiiae j)anlo anto in
jjositio voluntatis, rocta intontio. Prinuim tcgit secreto illo pacis Dei quaj oxsnjjorat omnem
veritas confessionis , secundum format justilia sensum, jncundabatnr, nunc inter rixas ho-
rcctae intontionis. Unde dicit : miiinm calumnias jiatitnr. Has j)ra?latorum
20. Siciit tahcrnacu/a Cedar., id ost, tone- tluctuationos considerans David in sj)iritn (^.)/// ,
brae. Non snm tabernacula Ccdar , sct/ sicut ta- dcsccndunt , inquit, in inare saecnli , /// navibus
/)crniicu/aCedar : e\. si fui tabernaculnni vel C id ost in regimine Ecclesiarum, /«C7V///6'.? /y/f/-//- ,
sicut tabernaculum Cedar, id est habitatio tioncm in a(jiiis mu/tis , ipsi vit/erunt opera Do-
tenobrarum , tabernaculum fui , non donius mini , et mirabi/ia cjtis in profunc/o. Dixit , ct
mansioiiis fuimus onini aliquando tcnebne ,
: stctit spiiitus procel/ce , et exaitati stint Jltictus
nunc autem Inx in Domino. Sicut pe//es Sa/o- ejus. A.^cendit usque ad coe/os , et descendit
monis. Vivo enim jam non ego, vivit vero in , usque ad abyssos , anima eorum in ma/is tabe-
nie Christus; nigredinom id est, praeteritam sccbat. Turbati sunt ct moti stint sicut ebritis
bone dicitnr jiol-
iTieam tegit fides Christi. Qnae et omnis sapientia eorum dcvorata est. Fi/ii
lis Salomonis, quia ducta de morte Christi matris mece pugnavcrunt contra me^. Non est
nosque mortiticans, tabernacnlo Cedar, id est mirum si decoloravit nie sol , cum gravis sit
tenebrosae conscientiae superducta, dignam , pngna quam jjatior, cum etiam filii niatris meae,
facit mansionem vero Salomoni. Poterat enini lilii Ecclesiae ,
pravis moribus suis jingnaverint
dicero Mater Domini Maria mirantibus de se , contra nie. Contra quos cum jjugnarem ar-
filiabus Jerusalem Nigra sum ox natura A(l;e, : D guendo, obsecrando, incropando, Posuerunt
sed formosa ex lide , id est, ex pelle Salomo- ine custodem in vineis suis^ : id est, se ij^sos
nis. Alitcr ad easdem : videns ab aliqnibus se cominiserunt niihi custodiendos; alii jier con-
contemni propter sobrietatom ,
qua omuibus tontioncin ct invidiam, ut sicnt dicit Apostolus,
omnia facta erat ut omnos lucrifacerot : Nigra suscilaront prossnram tribiilationibns meis'';
suin , in(jnit, extoriori hac huniiliatione, sod alii jior bonam voluntatem. Vinea Domini sa-
formosa pulchritudine intentionis. Omnis eniin baotli, domus Isiae/ cst^ ; vitis, Christus; pal-
gloria filiae regis ab intus. Sicut tabernacn/a uu's |)rodiictus, j)cccator convorsus ; fructus,
Cedar nigra suin oxtorius, sed intus docora fiiiclus digiii ixoiiitoiilia'. Contra hos dnm pu-
jiello, non mea, sod Salomonis. Aliter ad ado- gno, ct j.ostiiiodnm custodiondis iiivigilo, duiii
(iimlic. I, .'(-.'». — ' Psal. cxxxviii, t.». ' C.iiilic. I, 5. — 4 1'sal. cvi, 'l\\-'ll . — ^ C.antic. 1, ;•. lM.ili,.,>
17. -- 7 Is.ii. V, 7.
577 COMMENTATIO EX BERNARDO. 578
sicut Jacob afficior «stu per diem, et per no-^^^gibus errantibus vatlit, sed post greges ;
quia
ctem gelu, non est mirum si decoloravit me A his omnibus deterior invenitur. Sed non est
sol. Sed cum custos posita in vineis laboro , praetereundum, quod grex Domini tribus mo-
in alienis, vineam meam /lon custodii'!. Cuslodi dis pascitur a pastoribus; exemplo, verbo,
eam tu qui custodis Israel, propter quem ne-
, orationc. Exemplo contra concupiscentiam
,
glexi eam propter quem decolorata simi. Et

,
carnis verbo contra concupiscentiam ocu-
; ,
ut sciam quid debeam vineae mea-, quid alienae, lorum oratione

; contra ambitionem saeculi.
,
Indica niilii , o quem diligit anima mea , in Si ignoras te , o pulclira inter mulieres. Quae-
meridie , id est in fervore malitiae tantae, in rebat sponsa sponsum in meridie, id est in
quo etiam filii matris meae pugnaverunt contra manifesta luce veritatis, scilicet ne ei aliud
me, cubem intendendo mihi, ubi pascam
ubi occurreret pro alio : quserebat ul)i cubaret
commissos mihi. Quod autem dicit, hoc est. in meridie, id est in qua affectione meridiana;
Indica mi/d ubi cubante me, cubas mecum,
, perfectionis, ut videret quae quando eligenda
et pascente me pascis mecum, ut nihil contra R esset affectio, ubi sponsus cum ea cubaret,
me, vel sine te, sed omnia faciam tecum, et et ipsa cum sponso. Rtspondit itaque sponsus :
tu mecum. Hoc est igitur quod precatur, ut O pulchra inter muHeres, scilicet inter Mariam
sciat quid et quando silii, quid et quando et Martham quia nolo
,
ut alteram de istis eligas,
aliis debeat. Aliter meridies est fervor ma- : scd utramque teneas contemplativam scihcet,
litiae, da;monium meridianum quando an- ,

vitam et activam; o pulchra inter mulieres, si
gehis satanae transfigurat se in angclum lucis. vis nosseme noU ignorare te. Hoc est respon-
,
In quem ne incidam, Indica mihi ubi pascis sum Delpiuci ApolHnis «Scito te ipsum. » Duo :
ubi cubas in meridie '. Quatuor sunt

Aliter : sunt quae nos faciunt ignorare nos ipsos , vel
dies, duo boni , et duo mali, de quibus dicit nimia de nobis temeritas , vel nimia humilia-
Psalmus : Vespcre, et mane , et meridie narrabo tionis timiditas. Secundum hoec duo respondit
et annuntiabo'^. Primus dies incipit a mane, sponsus sponsae , vel de temeritate revocans
et desinit in vesperam noctis et niortis aeter- eam ad liumiUtatem per experientiam , sui : vel
nae, qui est angelus malus. Secundus incipit C de timiditate ad confidentiam, ex perceptione
a mane conditionis, et procedit in meridiem pra^teritorum munerum. Duae enim sunt igno-
et fervorem perfectionis, nec inde moventur rantiae sui, vel quando plus, vel quando minus
pedes ejus, qui est angelus bonus. Tertius inde se quis aestimat et duo sunt quae hoc ef-
:
cipit a vespere peccati, ct procedit in noctem- ficiunt, praesumptio et pusilianimitas;'duae ve-

aeternae perditionis, qui sunt reprobi. Quartus ro horum effectuum causae , superbia, et minor
dies cst dies Domini nostri Jesu Christi, qui sui experieutia. Experientia vero sui facit hu-
incipit a vespere sabbati , prima
et lucescit in militatem ; humilitas, sui cognitionem. Repri-
sabbati; id est , inci|)it a vespcre ])eccali no- mcns itaque sponsus temerariam : Pra^prope-
stri, et brevissimo timoris quasi noctis spatio re, inquit, et impatientcr desideras meridiem
interjecto, perducit filios lucis ad mane spei angelicai beatitudinis; quia primo tibi agendum
et inde ad meridiem perfectionis angelicae et est multum , et laborandum in matutino virtu-
amoris : nec inde eos ultra patilur amoveri. tis. Si igitur ignoras te egredcrc a me vel a , ,
Precatur itaque sponsa euui qucm diligit anima D bono conscientiae tuae et non stes mccum, sed ,
ejus, non caro, id est, quem spirituaiiter di- abi post r>esligia gregum et pasce licvdos tuos. ,
ligit, ut ponat eam in meridie perfectionis an- id est pravos motus carnis, vel perditos audi-
gelicae, ut liberata al) omnibus ignorantiae tene- tores, qui statuentur a sinistris, juxta tahcr-
bris, sine ulla contradictione diibitalionis videre nacula pastorum ; id est, secuta magistroruni
incipiat quidquid sibi vel grcgi expediat : ne reproborum doctrinas, non in Ecclesia , sed in
posita in incerto quietis vel laboris, incipiat conventiculorum suorum prava docentium ta-
vagari post greges sodalium sponsi , id est , se bernaculis. Quod autem dicit Egredcre, per- ,
ei parificantium vel sua quaerentium. mittit, non praecipit, quod etiam net; cx tofo
22. Post grcges. Qui cnim de perfectione pcrmitterc videtur, scd revocal ad Ial)orem.
veritatis abit in devium erroris, nec cum gre- 23. Eipiitatui meo in curribus Pliaraonis as-
Cantic. i, 6. — ' r.sal. liv, 18.
TOM. V. 19
57'J IN CAINTICA CAMICORUM 580
iiniildvi te, uniica nieit'. O aiiiica inea, licet •"' voltnlis subesse : lias trahit ecjuus, id est amor
te ut tenierariani reprimani , licet ad laborem A pacis, sessorem habens contemptum sfeculi, in
te revocem ,
propter lioc tainen non ininus selhi benevolenlia^ ; frenum , /elum veritatis;
amica. Jam vis sedere merum in reyno nieo; stiiiuihini, stiinuhini ainoris Dei et proximi.
indi^narcr praBsumptioiii , sed ignosco amori. Ciirriis sapieiiti;e diias habet rotas, piudentiam
O amica, non regnandum tibi modo est , sed et simplicilatem; Cfiuum, lortitudinem ; ecjui-
pugnandum : quia eqiiitatui nico in curribus tem , amorem Dei; sellam , vigilantiam ne ca-
Pharaonis assiniilavi tr. Posita es in medio dat ; IVenum , modestiam , ut regat ; stimulum ,
curruum Pharaonis : non tibi exeundum sohini zchim justiti.Te. Cum ergo, amica, currus ha-
est, sed educerc habes ])opiilum ineum de beas ut Pharao, et equitatui meo in curribus
terraservitulis. Sive, ut eriyani pusillanimem : Pharaonis assimilaverim le, satagendum nunc
Nec perdes, oamica mea, quia i/i curribus P/ia- est de victoria, non de praemio victoriae ni- :
raonis cquitatui nieo assinii/avi tc, ii\ vst, e(\u\- mis enim est, et prcTj)roperum quod quaeris.
tatui Angelorum te similem constitui : ut sicut B Non modo faciem meam, sed poste-
videbis
illi habent charitatem, et castitatem, et hu- riora mea videbis. Licet enim meridiem quein
militatem, et ordinem; sic et tu posita in me- postulas modo non accipias multa tamen in- ,
dio curruum Pharaonis. Quamdiu enim hic terim a me accipis , in quibus nierito lauderis.
in procinctu sumus et oolluctalio nobis est, 24. Jam enim ex gratia mea. pulchrce sunt
non cum carne et sanguine, sed contra spi- gence tuce ut turturis ; id est, magna sunt et
ritualia nequitiae in coelestibus, exercitus uter- exteriora, et interiora dona quibus te ditavi.
que,etcurrus Dei et currus Pharaonis sicut , Quid enim interius acceperis, ostendit exte-
in bello commixti sunt sicut enim currus : rius honestas et maturitas conversationis quae
,
Pharaonis , id est diaboli , sic et currus Dei sunt duae genae turturis , id est animae , in ab-
decem millibus multiplex. Libet ipsos currus sentia sponsi gementis, et consolationem nul-
et Dei et diaboli subtilius describere , et qui lam recipientis, et singulariter habitantis. Sic-
Deo vel diabolo militent evidentius dcmon- ut in pallore vel rubore genarum exterioris
strare. Currus diaboli quibus totum C hominis deprehenditur qualitas
tres sunt, sic in hone- :
mundum perainbulat; luxuria, superbia ma- state et maturitate conversationis, sinceritas ,
litia. Luxuriae currus duas habet rotas, in- ostenditur bene compositae inentis. Et non
gluviem et mollitiem, quas trahit sicut equus solum hoc, sed et colliun tuuni sicut nwnilia.
indomitus, impetus carnis; cui insidet amor Puritatem animae commendat in te, ut dixi
sui in sella voluptatis,frenum habens penu- coram hominibus honestas et maturitas con-
,
riam; stimulum stimulum libidinis. Currus

, versationis; apud Deum vero directio inten-
superbiae duas habct rotas, praesumptionem tionis. Intentio enim tua, quae sicut collum
de se, et temeritatem equus qui trahit, appe- :
capiti Christo conjungit totum operis tui cor-
titus est vanae gloriae , cui insidet amor niundi, pus sicut monile est, cum palain fit omnibus
,
frenum habens avaritiam

in sella adulationis, Deo eam et proximo deservire. lioc enim si-
stimulum, stimulum livoris. Currus nialitiae gnificat monile ornamentum colli quod exte- ,
duas habet rotas, simulationem et dissimula- rius aurum gemmam vero habet intrinsecus,
,
tionem equus trahens est malevolentia cui

: , D intentionem scilicet esse affectam amore Dei , et
insidet sapor mali, in sclla fraudis, IVeimm aniore proxinii. Quod cum sponsus liominibus
habens tergiversationem stimulum, stinuilum ; declarat, sponsae colium moniU ornat; imo facit
irae.Contra hos tres currus, tres sunt currus esse sicut monilia. Cum haec omnia, dicit spou-
Dei. Currus continentiae duas habet rotas, sus, tibi dederim, adjiciam adhuc ornamentum
orationem et exercitationem corporis equus : aliutl : Miircvnulas aureas facicnius tibi. Sic
trahens devotio, cui insidet niiles Dei, ron- est plane, sic esse solet. Cum quaerit sponsa in
temptus sui iii sella puritatis; frenum liabens hoc sa^culo gloriam , non assequitur; vel si
disciphnam; stiiniilum stimulum timoris Do- , assequitur, inutilis est. vero in solo spon- Cum
mini. Curnis iiuioccnti.T duas habet rotas, hu- so qu.Tiit gloriam, etiam nesciens gloriam iii-
inilitatem iioN ntis pr.Tesse, rt mansiietudinem (iiiiit, et gloriam (iiia- ulilis esl. Sicut eniiii
Ciiiilir. I, A.
581 COMMEiNTATIO EX BER.>ARDO. 682
iri colli ornaniento gloria se obtulii de exeni- "'''dere necesse sit, exundante plenitudine cha-
plo, sic in ornatu aurum de verbo. Gloria A ritatis ad adolescentulas recurrit, quibus ideni
enini te debet quaerere, non tu illairi. Si quae- desiderat quod sibi. Felix aniicitia et beata so-
ris illam ,
fugit; si fugis, incurrit; si quaeris cietas, ubi qui audit, statini dicit : Veni. Redicns
eam et invenis, nociva est vel inutilis. itaque ad eas, Dum
rex in accu-
esset, inquit,
25. Murcenulas aureas faciemus tibi , inquit, bitn suo nardus niea dedit odorem suum : hoc
,
vermicutatas aigerito'. Mnraenulae sunt orna- est, Putabam nie vilem et abjectani in oculis
tus aurium, quae a sponso sponsaj dantur, sponsi ,
quia cum meridiem expetereni , repul-
cum bonus datur auditus ejus praedicationi. sam passa sum. Sed qui judicat nie Dominus est.
Vermiculatas arsento , id est, distinctas elo- Dum enini essct rex meus et Dominus meus
quio : quia alii datur sermo sapientice, quod pro arbitrio judiciorum suorum omnia dispo-
significat Awvum ;
alii scrmo scicntice^ ,
quod nenssecunduni bonumconsilium voluntatis suae,
signihcat argentum. Promittit itaque sponsus, in accubitu suo, id estjudiciorum suorum se-
quod interius et exterius eam glorificabit. Mu- B creto, nardus mca
humihtas de priori
, id est
rcenulas , inquit, faciemus , ego et Pater et conversatione vel depressuris mundi , fAY//f iu
Spiritus; me sapientiam , Patre efficaciam ,
conspectu ejus o^^/orf-zrt *««/?;, id est secunduu)
Spiritu sancto praebente benignitatem. Facie- qualitatem suavitatis suae. Nardus enim herba
mus autem de nihilo, id est ex nullo praice- est humilis et calida et odorifera ,
per quain
dente merito ; hoc enim significat nomen fa- figuratur humilitas, fervida charitate, et accepta
cturae. TJnde et ibi dicitur : Faciamus homincm ^. Deo ex puritate intentionis. Et vere nardus mca
Vel faciemus , ego et Angeli et doctores mei : dedit odorem suum : nann fasciculus myrrhce di-
ego inspirando , Angeli suggerendo , homines /fcm.? /;/e«.v w////^. Jd est, dilectiodilecti mei (qua»
docendo. Deus enim videt intentionem, et an- causa mihi cst in hoc saeculo tribulationis et
gelus affectionem, homo factum. Angelus enim amaritudinis, de quo gemebam ad eum , cuni
intentionem non videt, sed affectionem videt. me filii matris mcae ) facta est pugnarent contra
Ideo angelus malus bonum Deum non
mihi myrrha quidem amara,sed condiens me, videt,
quia idem est Deus, et affectus, et voluntas C ne putrescam in torpore securitatis et negligen-
ejus : nec enim afticitur. Suggestiones vero An- tiae. INon est autem mihi fascis myrrhae, sed
gelorum , ipsae sunt linguae eorum , de quibus fasciculus , quia diu non durabit vel parvus :
dicit Apostolus : Si linguis Jngclorum lofjuar^. mihi prae amore ejus; vel parvus prae conside-
Sunt autem haec qusedam signa occulta spiritua- rationc malorum meorum praeleritorjiim. Sed
lia nobis incognita, quibus sibi loquuntur, et laetctur Sion, ct exsultent filiae Judc-e propter
innotescere faciunt voluntates suas, nec solum judicia tua, Domine **
: quia quanlumcumquc
sibi invicem , sed et hominibus aliquibus ange- amara myrrha, quantumcumque ponderosus
sit
licam vitam ducentibus. Linguam ergo Angelo- sit fasciciilus, /// medio uberum meorum commo-
rum intelligit, qui suggestiones illoium intelli- rabitur, in medio prosperitatis et adversitatis
git.Lingua eorum loquitur, qui sicut Psicolaus meae, in medio congratulationis meae et coni-
et Benedictus, in somnis, vel aliis quibusdam passionis meae ibi commorabitur, nec inde
:
occultis modis, vel dormientibus, vel longe ab- movebitur in aeternum. Nec enim gaudebo nisi
sentibus, suggerunt quae volunt. Vcl /??«r/3P/?//- D in Doniino, nec contristabor nisi in Domino.
las aureas facicmus tibi vcrmiculatas orgcnto Sed et ipso sive per prospera me consoletur,
id est, sermonem gratia? sale conditum. sive in adversis exerceat , de medio uberuni
26. Audiens sponsa benignam sponsi pro- meorum , id est de medio cordc meo, non
missionem , laeta redit ad adolescentulas. Sola- movebitur : et sive congratulanduni in bonis
tium est quippe vitas humanae, habere cui cor aliorum, sive in malis compatiendum mihi sit,
tuum credas, quem participem gaudii, parti- nonnisi in Domino.
cipem etiam facias doloris tui. Sponsa igitur 27. Botrus cypri ditectus meus niihi in vincis
quotiescumquea sponsoaccipitoleiinfusionem, Engaddi. Superius sponsam tabescere fecerat
impletur usque ad effusionem. Quod cum effun- zelus suus , quia obliti erant verba Domini ini-
Canlir. i, C-10. — ' I Cor. xir, ^ Gen. I, 26. — 4 l Cor. xiii, 1. — ^ Canlir. i, If, 12.
6 l>sal. XLVii, 12.
i83 IN CANTICA CANTICORtlM 584
uiici stii, vtl t|iii iiisiillaljaiit ijus iiigrfilirii, veP" dfcorein, /«,iii(iuit,y;///r///y/ r^'. Kl ruisuin, Ecvc
qui pugnabant contra eam iilii inatris su.td, et A tu pulchra : itl cst, pulclira in interioribus, ct
posuorunt eani custodcm in vincis. Qnibus cnm pulclira i|i extcrioribus ;
pulchra in intcntionc,
ipsa usquc ad sua3 vincoe nc|j;lecluin invigilarct, ct pulclira in actionc. Ainicn nica. Aniicitiam duo
ct penc jam dcspcraict dc cis, ct in cura et in (aciunt, mutua conscicntia, et oadcm voluntas.
solliciludinc caruin calijârct , mcridicm sponsi Porro amicitiam sponsi ct spons;e tacitqu.x-dam
expetierat : a quo benij^ne coercita, rnrsumque mutuo consciculia, et cadem voluntas, cum
consolationc , non qua volcbat scd qua expe- , Domiiuis socrcta sua bona sponsae rovclat, et
dicbat loetilicata , ivpcnte opcrantc gratia ubi spoiisa mala sua por puram ct liumilcm confcs-
non spcrabat, fiuctiim invcnit , bolrum scili- sionom facit ei cognila. /^///f7/;y/ r.v, iinpiam, ncc
eet cypri in vincis exclamans proe Kngaddi ; ct timoo nc evancscas, quia «r//// tui cohiinbarum
gaudio, Jiolins, inquit, Cjpri (lilectus mcus niilii id cst , simplices sunt, non sunt intcndentes
factus est. Cyprusinsula ost bonarum vinearum, vol tibi , vel aliis, nisi in Dco. Porro duo oculi
fcrtililatc nobilis Eni!,addi intcrprotatur Fons B spoiisai sunt, mysticus et activus, vcl conteni-
:
hnedi. Sigiiilicat autcm Cyprus abundans vino, plativus et moralis. Sed libot adhuc de oculo
Ecclosiam lluctibus scecuii undiquc quassatam subtilius aliquid inspicere. Oculus ut clarc vi- ,
sod abundantia gratiarnm exundantem. Fons dere possit hsec habet necessaria, radium va- ,
lioedi signifloat fontom Baptismi in quom haedi lidum ot purum qui dc pupilla proccdat ae-
,
,
;
ingrodiuntur; sod cgrcdiuutur agni novelli de rcm |)uriim ct lucidum, qui transitum ojus non ,
quo in sequontibus Sicut grex tonsnrum , c/ucc : impediat; corpus in quod elfundat rationem ,
ascenderunt de lacacro, omnes geinelUs fetibus, cui rcnuntiet, memoriam quam ratio consulat.
Miratur crgo sponsa quod in vineis novse Horum si quid defuerit, perfoctus visus non erit.
,
conversalionis fructum invenit perfoclionis, et Sic et amor Dei, ut verus sit, haec habot necos-
fructum non alium,quam ipsum Christum. Cum saria : affoctum purum ,
quo Deiun nonnisi
enim in omnibus actibus nostris vel conatibus propter Deuiu diligat , nec aliquid cum Deo
Christus in causa est , fructus noster Chrislus nisi in Deo et propter Deuni ; vit.Tc et conscien-
est. Hunc fructum sponsa repente inventum,la- C ti;ie munditiam, qucTe amorem non impediat;
boris sui conscia quo in eis laboraverat, pia ex- discretionem S]Mntus, quae puritatcm contein-
sultalionc sibi vindicans, Botnis, inquit, Cypri plantis non sinat errare, sed docoat Deum, et
dilectusmeus mihi in vineis Engfiddi.Yel aliter, non aliud pro Deo intolligere; rationem quae
ut sursum aliquantulum ropolamus postquam : judicet de discretione; fidem quam ratio de om-
sponsa a sponso mcruit ornari, in laudem ojus nibus jiidiciis suis consulat, ct qu.Te suis eam
ct pra?dicationem operum ejus statim eru- regulis cohibons et tcrminis, errare non sinat.
pit diccns Duni essct rex in accubitu suo

, , Et iste est oculus columbinus.
nardus ntca dedit odorcni suuni accumbente : 29. Ecce tu j)ulcheres,dilcctc mi. Intelligens
Rege id est humilianto so in utero Virginis,
, sponsa in oculis sponsi aliquatenus se placuisse,
nardus mca, id cst humilitas Domiiii mei, dedit gestit in amploxus. Unde et exsurgons in lau-
odorem suum, dum propter nimiam tharitatcm dom pulchritudinis cjus, ad amploxus suos eum
suam qua tlilexit nos, fieri ex Virgine digna- provooal. Me, inquit, pulohram pr.xulioas, sed ,
tus est sub lege. Deinde non fascis, sed fasci- D o dtlcctc mi, eci:c id est, in jucunda ostensione ,
culus myrrhne ficri dignatus ost tlum mortis, gratia' tu;p lu magis pulchcr, a quo omne pul-
, ,
ctcrucis,et sopulcri amaritudincm, trium lan- chruiii : pulohcr in humauitatc, docorus in doi-
tum diorum spatio passus est; moxque botrus tate. Quod si tu pulcher et ego pulchra , si tu di-
Cypri in resurrcctione apparuit in vineis En- lectus et ego dilccta, quid restat nisi lcctulus ?
gaddi, dum lidelibusspiritualia bona distribuit. Sicut de fasciculo diximus, lcotulus uomon est
"28. Sotpiitur : Eccc tu jjulchra es, aiiiica iiica dolicatum.. Ecce lcctulus consciouti;e, nou meus
ecce tu pulchra, oculi ttd columbarnm. Vidons noc tuus, sod nostcr ; meus per confcssiouem,
sponsussponsa; devotionom, et quia inter ubora tuusporgratiam ot illumiuatioucm. Eloridus cst,
sua dabat ei lociim commorandi; Eccc, intpiit, id ost, in proposilo virtutum vcrnat Horibus bo-
itl est, in hoc stalii tiu) iii hac confcssione tua narum cogitationum. INec ad curam domcslicam
etcognitionc tiii, turpiia uudo pulohra tn, indo mc rcmittas, sioul oum cxpotorom moridioiu
(
go nou pulcher ot non habiiis speoiom noipic luiim, rcmisisti me ;>d ciputatum cuiruum lut>-
585 COMMENTATIO EX BERNARDO. ;sG
rum, vel expulisti nie ad custodiani grcgum ^'^'^quia a sponso humiliaretur, et ipsa se liiiiuiliat,
cum jam adolescentularum domus mihi com- A et illum exaltat. Ego sum , inqnitj^^sicut lilium
missarum gratia tua et sollicitudine mea sic sit puh-hrum, sed fragiie in nicdio spinarum : tu
munita et ornata ut non timcndum sit eis a , vero es indliis intcr ligiia s-ilvaiuni , id est intcr
tnrbine et pluvia ; interim dum in Icctuhi pur.ne Angclos, sicut i/itcr Jilios. Fortis ergo csad fra-
conscientiae perfruar conjunctione dulcedinis gilcm sustentandam ;
})ulcher visu, ad fidcm
tuae. Quam beata anima,qufe in hoc lectulo roborandam boni odoris, ad spem confirman-
;
unus cum Dco spiritus cfficitur, osculo intclli- dam;gustu salubris, ad cliaritatem pasccndam.
gcntiae Dei perfruitur, amplcxu amoris ejus 31 . Itcrum sponsus rcccdit a sporisa, ct abs-
astringit et astringitur, et sic in pacc in id conditur in coeli sui secreto, qui jam teneri
ipsum dormit et requiescit! putabatur in conscientiae lectulo. Rediens ergo,
30. Tigna clonwruin nnstraruni ccdri/Hi.Xave sicut solet, ad adolesccnlulas, et sensus sui
munita est domus, quia Angelis tuis niandasti tcnorcm in corde retincns quo sponsum allo- ,
de ea, ut custodiant eam. Cedrus umbra sua B cuta fucrat, assiinilans cum malo iulcr ligmi
fugat serpcntes. Tigna ergo ccdrina, Angcli sunt silvarum Sub umhra inf]uit, cjus qucni dc- : ,
protegentes domum Dei, ct virtute sua dajuio- sidcraveram, sedi , ct fructus ejus dulcis gutturi
nes fugantcs, (piasi latrunculos domus; sanclo- /nco^. Umbra intcr deitatem Christi et nos
rum merita portantes tectuin orationum , clavis corpus ejus est, sub qua sedet sponsa dum ,
timoris Dci affixum : laqiicaria cjprcssi/ia , et modeste et humilitcr mystcrium Incarnationis

foris tecto munila est donius, iiiterius vero or- ejus contemplatur ct fructns ejus dulcis est :
nata etordinata. Sunt enim inea Iaquearia,qua3 gutturi ejus, quia non pervenit in ventrem
ut domus perpetua sit, vel perpetuus sit ejus ejus, id est in satictatem, sicut est illud .Tob
ornatus, cypressina suntet benc illaqucatn. Cum Ncc diiiiittis inc ut glutiani saliva/n /ncani ^. De
laquear illaquealur, unum sc apcrit, altcrum sacramento eniin vcrbi Dei vix est qui jiossit
constringit, ut alterum ab altero capiatur, hoc satiari. Gustare possumus, satiari non possn-
cst amare et amari : ubi haec sunt , bene oninia mus : qiiia quanto sanior gustus, tanto validior
ordinata sunt. IJbi enim omnes et amant invi- C apj)etitus. Dulcis ergo, ait sponsa, est gutluri
cem , ct amabiles sc prajbcntinvicem, tarita cst mco fructus cjus, ex dulccdine excmpli sui
conjunctio, ut mcrito fratcrna unitas diccnda ostendens niihi quanta oj)ortcat nic pati j)ro
sit potius quam congregatio. Ego flos ca/npi. nomine Idco ad vos redco, ideo vos non
ejus.
Audienselapprobans sponsus desideriuin spon-' desero. Quin etiam introduxit /nc rcx in cclla/n
sae, differt ut augeat, comprimit ut exaltet. vinarin/n , ubi didici qufe ignorant sapicntes
Ego Jlos cainpi ôs mumW: (\\\'\A ?,\cy\\.[\o?,\n
, mundi , vidclicet in charitate praêsse. Tria
campo, sic ex ntero Virginis nnicus efflorui in eniin liabct Sponsus divitiarum suarum quasi
mundo. Non ergo a te, sed a me floridiis est gazophylacia; hortum vel paradisum volupta-
lectulus et sum ////«w castitatis videlicet et tis, ccllarium
, et domum vel cubiculum. Hor- ,
puritatiscxemplum non suj)erborum,sedco«- : tus amoena habet et utilia ama-na in horto :
i'rt/////w. Castitasenim supcrba non castitasest, rcmancnt ntilia in cellarium dcferunlur de ; :
sed ornatum diaboli j)rostibuhim. Sicut liliuin ccllario vcro in domo vcl cubiculo rcgi inde
inter spinas , sic ainica inca iiitcr Jili(is\ Ac si D scrvittir. Hortus cnim conlinet historicum sen-
dicat illud Salomonis Sijiliw tibi sint, iioli fusum ccllarium moralcm domus, mvsticum.
:
; , ;
cieni tuain liilarcni ostcndcrc ad illas". Cave Horlus continet historias novi et vcteris Tcsta-
igitur de adolcsccnlibiis, dc (juibus securam te mcnti, pi"cscntis ct futuri s.TcuIi; ccllarium,
facis; sed sicut liliuni intcr sjiinas, sic csto, o moralcm inslructioncm Christi; domus,glo-
amica mea, inter (ilias. Si sic fueris inter cas, riam a-leruae icniuncrationis. In horto om- ,
tunc eris amica. Ego lilium, tuvero sicut lilium, niiim (ju.c sunt crcalio; in ccllario, omriium
pulchrumquidem scd tencrum , : fili.T tu.ne sjîn.-c qiii salvanliir hominum rcconciliatio; iii domo,
sunt in qiiamcumquc cariim tc
: indcxciis, vul- oinnium rcconcilialoruin corifirmatio et glori-
nerabcris. Rcctacrgocsto in nicdio carum, om- ficatio. Tloitus dividitur in tria tcmjjora ccl-
;
nibus te j)rcTl)cns in cxcmjilum. Aiidicns sj)onsa laiiiim , in tria mcrita ; domus, in tria j)i\Tniia.
' (ûiilic. i, n— ir, ;i. — 2 i/ccii. ^([^ 26. ^ r..iiilif. ii, .i. i .T()l> VII, I!).
JS7 IN CANTICA CAINTICORIIIM «iSB
,
tloitub iMiiiii liia liabet tiMiipora ,

pluiitatiuiiis ''^"f^luriusius ac(|uii'uiit bcatitudiiiein , quaiitu pro
iiiaturitatis, collfctioiiis. 'Joiiipus plaiitatioiiis A licaiituiliiie iiuluiit ileserere justitiaiii. Verba
est sicut in Genesi et in Prophetis et Scripturis eiiiin h;ec Apostoli afrectus sunt, non effectus.
veteris Testamenti, de creatione c<eli et terra; H;cc eniin ehrietas ,
qiia inebriantur charissimi
et priiiioi-(liis iiiuiKli. Teinpns niaturitatis est, diiiii pro aniore Uei et Iratruni projicit fjuis
cum in Cliristo et Kvaiiêlio conveisatioiiis liii- iiiliiiia sua , li;ec est cella vinaria, in quain
iiiana^ apparuit maturitas, ut jaiii iioii (li(;itiir, spoiisa meruit introduci, dtim didicit in cha-
(Jculutn jjK) (iculo, dcitUin pm {tctitc '
: sed, ritate prfcesse. Cella ha?c juxta domuni rcgis
Oui tf percusscrit tn (tfjitcriitii iiitixithtut, jjtcvlM: est. Scepi; ergo exinde doinum regis ingredi-
li ct sinistrttin ' ; et miilta alia , fjiiie licet sim- tur, et secretum ciibiciili, tain per se, (piani
pliciter et quasi liislori;iliter iiiteliit;(ii(la siiit, ])er siibdilos Doiiiiiio spons(i serviens de coiii
ad vitae tanien perliiieiit matuiitateiii. Tempus missis sibi bunis ethorti, et cellarii. Sive enini
collectionis, tenipus est futuii saeculi , de quo pra>latus , sive subditus , liberum huc habet
sinipliciter , et quasi histori;iliter jironuiitia- B accessum ,
qnicumque istiiin charitatis induerit
inus Qui bona egeiit, ibit in vitam ;eteriiam
: ;
aHectum. Liidesjionsa superius cum trahi j)ost
qui vero mala, in inortem ;eternam ^. In horto sjionsum desideraret , ipsa vero adolescentulas
deambulatio est exemjilorum obumbratiu. Sed jiust se traheret , dicens, Currciuus in odore
iVuctus horti defertiir in cellariuni. In hoc unûcnroruin tuortiin : 'sX.Aixm ^ ut ijjsa profite-
iiorto sicut suj)ra dictum est
, sub aibore , tur, //?Oor/wavV eain mr /« c^V/ar/a ista , ut inde
malo sj)onsa sedebat, duni humiliter contem- accij)eret unde illas reficeret , ne in cursu deli-
I)labatur seriem historialem liumanitatis Cliri- cercnt; et jêr ordinem de horto ad cellarium ,
sli : sed fructus ejus non fuisset dulcis yutturi de cellario ad cubiculum rei^îs eas introduce-
ejus, nisi intrasset cellariuin. Unde statim ibi rct; niinc quidem per conteniplationis et atno-
sequitur : ris affectum ,
jjostniodum vero per beatitudinis
32. Introduxit ine rex in celtain viimrintn ^. elTectum. Porro domus unum habct praemiuin
Fructus enim horti, ut dictum est, defertur Dumini, nisi quia per hoc in tria praemia divi-
iii cellarium amoenitas in horto remanet
: C ditur , ut sciamus, quid, quantus, quomodo ,
iitilitas alibi quaerenda est; si eam invenire vis, id est, cjuid sit Deus , corpus an sjiiritus; quan-
iiii^redere cellarium. Tria liabet merita ,
quasi tiis, creatus an increatus ;
quomodo invenien-
Ires moralitatis cellas : liabitum ad j)i;elatos, dus.
quae est disciplina; habitum ad pares quae ,
33. ///^rof/«j:// we ergo, ait sponsa, in cel-
est justitia vel amicitia habitiuii ad subditos,
; ////// vinnriam, id est in plenitudinem charitatis,
(juae est charitas. Quod ut brevius et lucidius in qua ne inebriata musto Sj>iritus sancti per-
dicamus , est ut sciat quis siibesse , coesse ,
j)eram aliquid agerem, cuni ad subditos redi-
j)rceesse. Prima cella j)leiia est odoribus ; se- rem , orctinavit in ine charitalcin ''. Charitas duo
cunda, saporibus; tertia , gratia. Prima enim habet, affectum actum. De affectu , Diliges
, et
iiia>'is j^roficit exemjilis secunda, moralibus ; Doininuin Deiim tuum ex toto corde tuo, et ex
\el mysticis studiis; tertia, charism;itibus Sjji- totn ntente ex omnibus viribus tuis
tua , et "^
:
ritus sancti. Ha3C est enim cella vinaria. In hae in quo omnia comj)rehendun-
affectus genera
bibunt amici, inebriantur cliarissimi. IVuIIus D tur. Affectus ergo Deo debetur principaliter
enim coram Deo altior est ordine pra;Iatorum, securidario proximo, quem in Deo debennis
<jui j>Ieni sapientia Dei , et ipsius in subditis diligere sicut nos. INos enini primum,quia no-
vicem gereiites, a line j-iossibilitatis atlinguiit bis conceditur j)riiicij)atiis, iit j)rinuiiii amenius
furtiter ad finem impossibilitatis et inter Iktc , nus, deinde proximus sicut nus. Debetur auteni
duo disponunt omnia suaviter. Isti pro fnitri- charitati Dei quidam actus puigatorius, id est
t)us, secundum Aj)OStoIuin , optant anathenia piirgans nos ad visionem Dei, ut sunt vigiliae,
esse a Christo ^ , sed a Cliristo be;ititudiiie ,
jejunia, meditationes , lecliones, comjûnctio-
non a Christo justili;i. IJtrumque eiiiiii nubis nes : debetiir et actus j)roxiino, sicut opera
»st Chrislus, ct bc;ilitiidu, et justitia : sed laiitu iiiisericordi;e, et c.Ttera (jiKe exigit iiecessitas
Dnil. xix, >. I .

• .Miillli. T, ,18 , :vi. ^ 1(1. xxT, iO , cl ,/oim. V, 'O. I Ciiiilii . 11, i.
-*'
Itoin. i.\,
- '' Cniilic, M, 'i. 7 M;illl>. \xn, ;i7.

oSy COiALMEMATlU EX BERNARDO. 59U
Sed affectuni Dei debe- '"""ijer laevam sed iii iajva sponsi, cum aflicitur
uctivae et socialis vitae. ,
mus per omnia pra-ponere alfcctui proxinii A mysteriis humanitatis Christi dextera vero , :
noa vero seniper actui proximi actuai Dei. Sed Sjjonsi eam amplectitur, dum illuminatis oculis
et in nobis debemus saepe actum charitatis cor- ejus, totam eam possidet amor Divinitatis, et in-
poris praeponere actui cliaritatis animce ; ct hoc tam pio amplexu sponsa in id
tellectus. In
actum cliaritatis aniniae, actiii cliaritatis Dei ipsum obdormivit et requievit. Sponsus etiam
id est contemplationi. Hsec tamen onniia cum exsultans in amplexu charitatis ejus, lilias Jeru-
exigit necessitas , cjua? non liabet legem. Est salem adjurat, id estquamdam eis reverentiam
enim lex 'charitatis et est necessitas charitatis.
, erga sponsam inspirat. Adjurat autem eas per
Lex charitatis pra?cipit actum charitatis Dei capreas cervosque camjiorum cum exhibet eis ,
praeponere actui animae, et actum animse aclui agilitatem ct alacritatem bonorum ojierum. Ad-
corporis. Kecessitas charitatis s;epe onmia his juro, inquit, vos,Jilice Jerusalem, per capreas,
contraria. Inde est quod muiti dicunt, pauci crrvosque camporum , ut non suscitetis occasio-
intelhgunt Psecessitas non habet legem. Pro- B
: nibus necessitatum vestrarum, neque evigilare
cedit ordo et regula charitatis, quae pra?cipit jaciatis sponsam impulsu maloruin vestrorum,
suum corpus et alterius minus diligere quam rpioadusquc ipsa vclit ; id est, contemjjlatione
suam animam suam vero animain
et alterius ; gratiae meae satiata , ex impetu concepti amoris,
et alterius plus diligere quam suum corpus vel ipsa per se ad vos redibit. Sponsa de medio
alterius suam animam non plus quam alterius,
: consolationis et conlemplationis somno audiens
sed alterius sicut suam. Ha:c quantum ad af- verba sj)onsi , id est , vidcns affectum gratiae
fectum charitatis. Caeterum actus ipsius chari- cjus, quia adolescenlulae nec eam excitarent,
tatis saepe aliter ordinatur. Prgeponilur enim nec evigilare eam facerent; sed sicut caprese
saepe, ut dictum est, in actu corpus animae, cervique camporum in alacritate bonorum ojie-
anima Deo. Quod si fratri tuo ejusdem meriti rum se exercerent, ipsamque in contemplationis
,
et iitilitatis tecum in eadem necessitate posito, suae quietc inquietari nefas ducerent exsur- :
prius subvenias, abundas charitate si tibi, gens in laudem sjjonsi, J'ox , inquit, dilecti
;
non peccas. INam in eo quod dicitur, s/cut te ', ^ mei ^. Haec est vox dilecti mei, haec est volun-
primatus tibi conceditur si autem disparis tas ejus, hoc est opus ejus, haec cst virtus ejus
:
meriti fueris meliori est subveniendum. Et

, in illarum conversionc, haec est dulcedo ejus in
cum omnes aequaliter diligere debeamus,non mea dilectione. Ecce quomodo ordinata chari-
tamen sine causa familiares orationes facinuis tate omnia ordinata sunt et jieccata et in j)ace :. ,
non quod omnibus prodesse nolimus, sed quia factus est locus ejus, et in Sion habitatio ejus ^,
illis maxime prodesse credimus orationes no- cum sponsa in amplexu sponsi quiescit, cum
stras qui nobis se commitlunt, vel quia magis sponsus eam fovet et j^rotegit, cum filiae non
corda nostra excitantur. Itaque hoc ordine suscitant eam , nec evigilare faciunt ; sed potius
Sponsus iii me ordininnl charilaleni. bonis suis studiis laetam faciunt et jucundam.
34. Et quandoquidem Christi charitas urget 35. Hoc significabat mulier illa, quae clamabat
nos ad vos , F ulcite me Jloribus ni^Gciioxwxm ve- ad Elisaeum mortuo virosuo, servo ejus, spon-
strarum, stipate me operum cjuia amore
rtiulis , sam Deuni Patrem invocantem j.er mortem Eilii
absentis languco. Est amor pius, est amor fer- D sui viri ejus : Servus , inquit, luus , vir mcus
vens , est languens. Pius ad impetrandam ve- nioituus cst ; et ecce vcnit crcdilor, ut tollat sibi
niam peccatorum fervens in exhibitione ope- , duosjilios nieos ad serviendum sibi. Sic et sponsa
rum, languens, cum deficit anima in salutari Dei, duos filios, alternm verbo , alterum excmjjlo
id est, intuitu contemplationis. Cum haec dicens genuerat, quos lulerat de manu diaboli. Cum-
sponsa langueret , rursimi sensit sponsnm prae- (jue charitale/)rdinala sibi et Dco vacaret, fi-
sentem, et laevam ejus sub capite suo, d<;xteram liosque ncgligeret, actumque Dci actui eorum
vero ejus se amplexantem. Ideoque respirans, pra^poneret ; facta est fames verbi Dei : parvuli
En , inquit, iterum sponsus ; La;va rjus sub jicticrunt jiancm, ncc erat qui porrigeret cis.
capite meo , et dexlera rjus umplcxabitur me. Ca'j)it crcditor diaboliis icdire, ct jam non sicut
Ponit orgf) sponsa capiit iit rcqiiioscat, non sn- jxrditor, scd siciil crcditor illos rej)efere ad
'
Mallli. xxH, ,'iO. - M:;nilic. ii, J-8. — M'sal. i.xxv, ,t.
5!J1 LN CA^TICA CANTIC. COMMENT. EX BERINAKDO. 592
servivnduiu sil)i. IVlater vero quia non volebat'** parum habes olei qnae in teinpore famis non
,
labore bonorum stuilioruin et actuuin a{j;ere, A solum pascentlam te , setl ungendam pr,nesumis.
putans se acturam scila oratione, ecrpit ad Deum Audiens h:ec sponsa charitatem reordinavit;
,
clamare. Et quid dixit iili responsuui diviiiumi' iit missa liierat, oleum Spiritus sancti mentibus
Quid /lahcs , inquit, in elonio ttia, id est, in auditorum infudit Deus autem vacua vasa ina-
:
conscienliatua? Atilla, flvit, intpiit, Doniinus, plevit. Quod cum factum csset, /^«r/e, inquit,
non habeo ego ancilla tua aliqnid in domo mcti, vcntle olcum , ct lihcra tc a creditorc ; id est,
nisi parum olci in vasc, id est, devotionis in pro effusione devotionis tu,Te , ajtcrnaj vitae ex-
mente, yMOK//g^rt/-. Noneget pasci,
Notadelicias. specta praemia. Tu niitcm ct filii tui vioite de
sed desidcrat ungi. At ille, Fade , inquit, cl rcliquo '
: quia quanta a te aliis fiet olei hujus
pcte muttio vasa vacua non pauca , id est audi- , effusio, tanta a me tibi fiet infusio. Sed vivite
toriim corda, et mitte de oleo devotionis quo inquit; non , Ungimini : vos instate ut vivatis,
abundas per omnia vasa illa, et cum implctn tu videlicet et ego tempore suo de un-
filii tui ;
fuerint, revertere ad ine. Non enim, ut dicis, ctione deliciarum vestraruin providebo.
• IV Reg. IV, 1-7.

GAUFRIDI ABBATIS DECLAMATIONES
DE COLLOQUIO SIMONIS CUM JESU,

EX S. BERNARDI SERMONIBUS COLLECT/E.
AD HENRICUM S. R. E. CARDINALEM.
r^-JM^SxS^
ADMOINITIO.
1 . Hujus opusculi auctor est Gaufridus , Bernardi discipulus ,

qui istud ex variis sancti
Patris sernionibus contexuit , uti ipse asserit initio prologi sequentis. Nam ubi in editis legi-
tur, « e multis sermonibus Patrum ;
>> scripti omnes praeferunt , < e multis sermonibus Patiis
» nostri : » Cheminionensis, « e multis sermonibus beati Bernardi Patris nostri. » In hoc codice
sic habet hbri inscriptio opusculum domni Gaufridi de dictis beati Bernardi ad
: « Incipit
» Henricum Romanse Ecclesiae tunc subdiaconum postea monachum Clarae-Yalhs deinde ,
,
» cardinalem, super Dixit Simnn Petrus ad Jesum. » Codex Aquicinctensis scriptus ab annis ,
quadringentis « Liber de lectione evangelica, Ecce nos reliquimus omnia , collectus ex dictis
:
» domni Bernardi abbatis Clarae-Vallis. » In codice Vaticano, n. 658, scripto pro Nicolao V,
exstat sub hoc titulo : < De colloquio Simonis et Jesu, acl Henricum Romauffi Ecclesia; subdia-
» conum ,
qui postea monachus Clara;-Vallensis factus est abbas apud monasterium S»nti-Ana-
» stasii de Urbe; » et in fine : « Explicit liberbeati Bernardi. » Vallis-Lucentinus antiquior :
« Incipiunt capitula in opusculo ,

quod fecit abbas Igniacensis ad Ilenricum ,
» etc. Denique
Clarae-Vallensis et Regiae Navarrae codices Gaufridi nomen praeferunt , non Bernardi. Ex
quibus, ahisque codicibus intelligitur, liunc librum ab aliis Gaufrido, ab aliis Bernardo olim
fuisse attributum. Ex his unus est Willelmus monachus Tornacensis ,
qui in Bernardino suo
seu hbro Florum ex Bernardo, librum « de colloquio Simonis ct Jesu » passim sub Bernardi
nomine laudat. Utrumque verum est, et Bernardi esse hoc opuscuhim, uti auctoris, et Gau-
fridi uti collecloris ,
qui ex ore dicentis varios Bcrnardi sermoncs , de colloquio Simonis ad
Jesum habitos in unum conflavit. Sane tunc moris erat, ut cx ore loquentis exciperentur
,
sermones non modo Bernardi quod de Sermonibus in Cantica aliisque constat sed etiam
,
,
aliorum ut dc Guerrici abbatis Sermonibus factum videbimus.

,
2. Gaufridus itaque istius opusculi non auctor, sed collector agnoscendus. At plures fuere
ejus nominis monachi Clarae-Vallenses. Abbatem Igniacensem vocat codex VaUis-Lucentis. Is

ergo est Gaufridus Bernardi prinmm notarius et ])OSt Guerricum abbas Igniacensis tum
, , ,
post Fastrcdum Clarae-Vallcnsis qui libros dc Bernardi vita duos et sermonem de codem
,
,
composuii. Ilenricus vero, cui opusculum istud nuncupatum est, ipsc cst quem idem Gau-
fridus laudat in Actis concilii Rcmensis contra Gilbcrtum Porrctanum liis vcrbis « Domiuus :
» Henricus Pisanus, tunc Romanjc Ecclesiac subdiacoiuis, futurus postca Clai;c-A' allciisis iiioiia-
> chus, et cx abbate Sancti-Anastasii, sanctorum Nerei ct Achillei presby(cr cai<rnialis , » clc
•^•J"» (JALFIUDI AIJJJATIS 5!)0
;}, Aiiuo I;">()1 lypis vulj;atus fst istf liber

sub litulo Dccluinatioauui ct uoiuiue I5cm- Spine ,
iiardi abs(|ue di«.tiiulioui' seLtiouuiii. Declauiatiouum vocabuUuu cuju nouiine Jiernardi iu

,
seiiueutes etlitioues liausiit, iiou coutra uieutem aiicloris, qiii libelbim liuuc < instar cujustlaiu
» co|)iosi declamatorii sermoiiis » a se composituiii tlicit. Cieterum cuiii auctor in fine prolo{{i
testetur, se Imjus libri lectioucm breviltus tlistiuxisse sententiis, eaiiifiue scripti codices passiiu
in sexa^jinta sectioues partiautui ;
baiic (ristiuctiouem ex meute auctoris servare visum est,
Certe in coilice Albo-Mautellorum apud Parisios tractatus iste ita inscribitur : « Sententia?
« exceptic ex opusculis venerabilis Abbatis Clara'-Yallis. <>
*"'
PROLOGUS COLLECTORIS. liter operatur in cordibus electorum : et pia di-
A gnatione sua, suam hanc vocem rcputans, vo-
Ut tibi , dilectissime, praesentcs exhortalionis cem ei virtutis et eflicaciae largiatur. Agit eniin
scliedulas destinarem, (|UHe otiosa esse non pati- quod jjotest ojjerosa dilectio oj)j3ortune in- ,
tnr, niuiiruin credens oninia , et omnia sperans stans , fortassis et importune. Nulia sane operi
charitas persuasit. Ubi sane non tibi me propria idonea magis occurrit digniorve materia, quam
tradidisse putes, nec tanquam nostra suscipias, evangelica lectio, ubi felicissimuin illud Simo-
sed e multis sermonibus sancti Patris nostri nis et Jesu colloquium continetur. Hanc ergo
(juorum digna satis laus est in Ecclesia, cjuae suscijiere libuit, sed exhortationis magis gratia
luiic videbantur aptae negotio, noveris decer- quam exjDOsitionis, ut scilicet ex ea sernionis
unam utcumque formu- occasio sumeretur. Sed et sententiis brevibus
psisse sententias; et sub
lam redigendo cujusdam copiosi declamatorii
, distinguere studui lectionem ut distinctio ipsa ,
sermonis instar, hunc tuae Dilectioni libellum fastidium non admittat.

edidisse. Hoc nimirum scribendi genus ad per- B
suadendum eflicacius arbitrabar, quod soleat I. — De laude obedientiie et de vi verboruni Cbrisli.
amplius movere lectorem vividas inagis voccs, ,
(juam mutos apices repraesentans. Cajterum quo- 1 . Diuit Siinon Pctrus ad Jesuni : Ecce nns
niam suspecta mihi iguorantia propria ,
pro- rcli(juiinus oinnia , et sccuti sunius te *. Fidelis
priatjue obUvio est hortor et moneo ut ; , si qua sermo et dignum omni accejjtione colloquium
dejjrehenderis digna reprehensione, aut ipse ea Simonis Petri et Jesu. Fainiliaris siquidem et
corrigere studeas , aut si id forsitan ex mansue- amica saluti obedientia est, sed obedientia fir-
tudine refugis et humiiitate , inihi saltem quae- ma et stabilis, quae fundata est siijira petram.
cumtjue te moverint, non dissimules amicaT Melior est eniin obedicntia quam victinice; ct
biliter intimare. Atque id quidein de sententia acquiescere nolle , ut peccatum ariolandi est^.
dixerim. rsam de verbis, erit forsitan invenire Unde et vitae quoque ipse Salvator praetulit hanc
nonnullos, ad quorum aures si venerint, sub- virtutem , eligens magis aniniam jjouere, (juam
sannent ea, dicentes : Quis
C obedientiam non iinplere. Postremo et ipsuin
c.st iste im>ol\-cns sen-
tcntias scrnionibus inipcritis '? Verum

uomen Jesu quod cst siiper onine noincn in nil tale
, ,
mihi suj)er tua reor eruditionc verendum. (\\\o Jlectitur onmc genu Apostolo teste, obe- ,
Quipjie et metum hunc et j)udorem, suspi- diontiie remuncratio est ^. I.ibet j)roinde sacra-
,
cione carens charitas foras mittit. Airectuin ma- lissiino liuic iuteresse colloquio, et intima cor-
gis, ni failor, iu his quam verba j)ensabit ami- (lis aiiie j)ercij)eie qua; dicuntur. Aibitror eniin
cus : j)riesertim (juod non ostentatiouis , sed verba lectionis Iiujus ea esse, de (juibus atl iin-
aediQcationis edere paginani cogitarim, oj)tans mortalem Sponsum a iinibus terrae clamat Ec-
magis (si possibile videretur) et sine verbis hnec clesia : Proptcr vcrba labiorum lunrum r^> cu-
imj)rimeie cordi tuo. Faciat hoc, qiii invisibi- stodivi vids diiKis ''. Ilifc uciuj)e sunt veiba,qu.e
' .lol) MiiUli. XIX, C '

I Krg. XV, 2:<, 'iJ. n'lMli|i|.. 11, H 10. i l'.>;il. .\M, i
3SJ7 DECLAMATIOÊS EX HERNARDO. 5'JS
"'^'
fontemptuni inuiidi in univciso niundo, ct vo- intus, quod non sit de bobus ct asinis ca^teris-
luntariani persuasere honiinibus paupertatein. A que junientis cura Deo. An vero coniparatuni
Haec snnt quae monachis chiustra replent, iK'- jumentis csse quis dubitet hominem, qiii sibi
serta anachoretis. Haec , inquam, sunt verba juga emerit jumentorum? nisi quod eo sant;
quse Eifvptum spoliant et optinia quaeque , ipsis quoque jumentis convincitur esse stoH-
ejiis diripiunt '. Hic sermo vivus et efficax, dior, et bestiahor bestiis comprolâtur, quod
convertens animas felici aimulatione sanctitatis, juiâ necessitatis earum projiria ipse subierit
et veritatis promissione iideli voluntate. Quod eniin illis natura est , huic
culpa : duin taiKjuam unuin e\ his quee ra-
II. — De leliiKfiieiidis oniiiibus. tione carent, siiie ratione degens , et ipse sub
cori)oreis similiter sensibus incurvatur. Sed
2. Dixit enim Simon Petrns ad .Fesuni Ercc siibisse causamur ? Arguamus : quid eum juga
/los ifliquimiis oin/iia. Bene optime, et noii lUud enim stoliditatis miseran-
, maiiis emisse.
ad insipientiam tibi. ]Nam et inundus transit, B daj istud extremae dementiae est. Dignus est ,
et concupiscentia ejus et rclinquere ha^c ma- operarius mercede sua nam ut mercedem j^ro
: :
gis expedit quam relinqui. /iVcr, inquit, /ws opere tribnat inauditum. Denique loqnitur
,
,
reliquimus oiiinia , et secuti sumus te. JNimirum super hoc verbo Dominus per proplietam ,
(]uia exsultavit ut gii,'as ad currendam viam ' , sub typo mulieris fornicariae scelera arguens
nec currentein sequi poteras oneratus. Sed nec Israelis Omnibus , inquit, meretricibus dantur :
inutilis commutatio, pro eo qui super omnia mvrccdcs : tu autcin dcdisti merccdes cunctis
est, omnia reliquisse. INain et simul cum eo am/itoribus tuis , ct donubns eis ut iiiti/iient ad
donantur oninia et ubi apprehenderis eum , tc undi/juc ad fornicandum ; factuinque est in ,
erit unus ipse omnia in omnibus , (jui j^ro te contra consuctudinem midicruin in fornica-
ipso omnia relicjuerunt. Omnia sane dixerim, lio/iibus tuis , ct post te non erit fornicatio. In
non tantum ])ossessiones sed etiam cupidita- co cniin quod dcdisti mcrccdes , et non acce-
,
tes, et eas maxime. Plus enim concupisctutia pisti ,

factuni cst in te contrariuin^. Plane et
mundi, quam sul)stantia nocet. Et haec fugien- C i» eo qui juga emit, contrarium fieri mani-
darura causa divitiarum jiraecipua est quod ,
festum est. Ouid enim juga emit, et juga boum,
aut vix, aut nunquam sine amore valeant pos- cui jugum suave gratis offertur? Nam jugum
sideri. Limosa siquidem et glutinosa nimis non Cinisti ,
juguni hominis est , siquidem et Chri-
modo exterior, veruiii etiam interior substan-. stus homo. Nec niodo gratis tribuilur-, sed et
tia noslra videtur ; et facile cor hiimaniini copiosa his qui tulerint, remuneratio est , ut a
omnibus quje frequentat, adhaeret. iiemine noii dico emi , sed gratis sustineri
qiieat. Quid ergo, miser, jiro jugo boum dis-
III. — De eo (lui juga bouiu eniit (|iiin(iiio. trahis animam tuain ,

quijugnm Christi susci-
jiiens, emere jioteras regiium Dei , mercari
Age ergo qui relinquere disponis oinnia
3. ,
vitani , lucrifacere Christum? Nam sine jugo
te quoque inter relincjucnda numeraie me- interim esse non ]Jotes , homo nimirum ,
qiii
mento. lino vero maxime et i^rinciiialiter ab- natus es ad laborem ^. Scd grave juguin su-
nega temetiiisum, si deliberas scqui eum qui D j)er omnes filios Adam ^ , utiquc (jui sc(juiin-
exinanivit propter te semetipsum. Pone gra- tur eum. Nani sujier eos (pii Christum sequun-
vissimam sarcinam pone asinariam molam ,
,
tnr, leve est et suave ''. Postremo ut caetera
terrenam inolem : pone illa quinque nonhomi- sileam, cuni sine jugo esse non jiossint; quale
iium jilaiie jiiga, sed boum, qiia? tibi iusipieii- hoc ij)sum est , cligere jjotius quinque quani
ter einisti. Alioqui sc(jui sj)()nsuni , et venire ad unum ? Ouis cniin j)Otcst scrvire (juiiujue do-
iiuptias sjîrituales quinaria hac j)rcssus et oj^ minis, nediiin quin^jue tyrannis, (jiiinque \nx-
})ressus corporis sensualilate non ])oteris : sed doiiibus? siquideni oniliis incus /lcprredatur
ctsi novissimc veneris et jûlsavcris , miniine aniinain iiicam"'. An noii sa»])e aliud gula exi-
])rofecto a])erietur tibi ; sed rcsjiondcbitiir de git, ad aliud ]iruritus aurium vocat ? Sic ct
'
Kxod. XII, 3.) , .'J6. — ' I'.s;d. xviii, f>. — •*
Iôcli, x\ r, ,'t,'! , ;t'i. - 1 Job v, - * Ecdi. XI., t. — ti
.Mallh.
XI, .'10. — 7 rlireii. ui, .S I .

599 GAIJFRIDI ABBATIS GOO
odoratiis fl tactus divfrsa iiUcrdum imporanl /"«plex abjecisti. Non est enini doniiniis crudelis
forsitan et adversa, diiin uterciue coinnuineni A ad illain; non est tyrannus iinpius et inlunna-
sibigestit pneripere servuin, et trahit sua nus sic urgens servuluni et non parcens. Fati-
,
queuKpie voluptas. Vides excusationein lionii- ;atuiu niagis instigat, subditum i^reinit durius.
nis (jui propterea Cliristuni noii se(|uitur, pro- IiKptietum malimi (piod spiritui semper iii-
,
j)teiea se excusat a nuptiis, (piod juya bouin cubans inexcoyitabilia meditatur. O custos lio-
,
enierit (|uiii(pie '. minuni , quare posuisti me contrariuni tibi, et

factus sum mihimctipsi gravis ? rsulluin mihi '
IV. — De imiUIplici (loiiiiiiio \i(iortiiii. onus importabiliiis , niilla gravior sarcina est.
Factiis sum mihi taleutum pliimbi'', et resedit
4. Quid , si eoruin laborein et dolorein con- ini(piitas super illud. Sed audiain vocem solaliij
sideres, numeres juga, qui variis serviunt
si audiam quid loquatur magni consilii Angehis.
vjtiis morum mai,MS quam corporum sensibus?

,
Vcnite , inquit, ad nic ,
qui labomtis ct onerati
Erit prolecto iiivenire jam homines, (pii multo l^ estis , ct ego vos reficiam. Tollite jugum nieuni
niagis in labore hominum non sint; sed longe super vos , ct invenirtis reqnicm animabus vc-
ampliiis aliena ab homine flagella sustineant. .sm.v '^. Verum ha?c alias; invenient forte in no-
Erit invenire ementcs non inodo quinque, sed vissimis locum sibi. Interim sane felices liquet
plus quam quinquaginta quinque non plane ,
csse, qiii cxoncrali sunt, et sequuntur Domi-
jumentorum juga sed daMnonum. Contendunt ,
num enim nos foiamen
expedili. Arctissimum
ambitio et elatio cordis altera nidum, altera :
exspectat. Si quem seqiiimur,consequi volumus.
foveam parat, Volare altera jubet, repere mo- per angustam contendamus ingredi portam ne-
net altera; cum neutrum profecto sit hominis. cesse est. Quid tu, camele, gibbum quid tu ; ,
Quis enim es tu ait h?ec quis vero ille vel ille pecuniose, proditoris loculos tollis? jNon sic,
, ,
est aut quaj domus patris eorum, ut eis in

,
impie non sic iiigredieris. Foramen acus hu-
,
aliquo cedas, ut reverearis eos, ut eis aliquate- jusmodi sarcinas non admittit.
nus blandiaris ? At bonus sermo bonum invenit
locum, ait ambitio , et interdum quoque qui C VI. — De (liviliis Patrmn vcteris Testanienli.
prodesse non potest, potcst obesse. Unde dis-

simula : primum vinum bonum pone, donec 6. Sed excusant ali(pii fortasse dicentes :
veniat hora tua. Avaritia quoque et appetitus Abrahani , Isaac et Jacob ,

ca>terique sancti
landis sibi invicem adversantnr, et quod hajc numquid non terrenas divitias habuisse legun-
congregat, hic dispergit. >ec minus contraria tur?Suflicit nobis esse sicut illi fuerunt : neque
sunt qua? simulatio et pusillanimitas suggerunt cnim sumns nos Patribus meliorcs. Si culpabi-
impudentia; , impatientia'(pie clatnoribus ; et lis csset possessio divitiarum , nuuquam illi iii
utraque labor et dolor , et afflictio spiiitus divitiis tantam a Domino gratiam obtinuissent;
sunt. aut tantam gratiam consecuti , divitias niliilo-
minus posscdissent. Quid respondebimus novis

V. — De (luabiis sanguisugoe filiabus. imitatoribus sanctorum veterum ? Imponant
certe vitulos super altare Domini mactent ,
5. Haec autein omnia^ similiaque ac dissimi- D arictes, hircos immolent, (juia ct hoc Abraham
lia niala, ex ima radice pulliilaiit pro|ui.Tc , fecit, et hic ritus Patrum (piibus non inodo ,
scilicet voluntatis. Mujus eiiim sanguisuga' diue mcliores non sumus, sed iie digtii (piidem sol-
sunt insaliabiles (ilia% clamantes, ^yj'!^'/-, <^/(/(7\ verc corrigiam calceamentorum eorum. Sed
Siquidem nec aninuis vanitate, nec voluj)tatc luvc, iiiquiunt, statum ultra noii habent ; ubi
corpus aliquando satiatur, ut scrij)tum est : revelata est vcritas, transiere. Qiiid , si ij)sas
Non satiatur oculu.s vi.su, nec auris imiActur qiuxjue sanctorum divitias temj)orales , uin-
nudilu^. Fuge sanguisngam hanc, et omiiia Ijiam fuisse dixerimus futuroriim? lu ligura si-
reliquisti. Hicc enim oniiiia rvahit ad se. Poiie (iiiidem eis omnia leginius contigisse . Denique
lianc, ct jugum tam imjôrtabile, (juani miilti- qiiidiii terrenas jâlam divitias j)ossiiIereiit san-
' l,ii<;. XIV, 19. — ' Prov. xxx, l,'i. ^ Fcclc. I, H. 1 Joli vii, 20.- ^ /iuliar. v, 7. — «> M.itlli. m
il). — 7 I Cor. X, I I .
(501 DECLAMATIONES EX BERNARDO. G02
cti et perfecti viri , ciim sola adiiiic tervcivd'^'''' /libus (/ufe possidet , non potest nieiis cssc clisci-
palam promitterentur a Deo? Sicut enim sa- Apnlus^? et item Si vis cssc perfectus , vade ct ,
crificiis illis, sic et divitiis carnalibus adliuc vcnde omnia quce habes , ct da paupcribus, ct
,
populis dispensatio divina morem gerebat habebis thcsaurum in coelo ; et vcni , scqucre :
nimirum ut tanquam parvuli paulatini a Gen- we^PNecid dicimus , tanquam salvari quis vel
tilium ritu secederent, eadem quoe Gentes daj- hoc tempore nequeat, si secus egerit ; sed ut
moniis, Domino immolantes, eademque et illi, gradum agnoscat proprium et locum perfectio-
sed a Domino, non a dsemoniis exspectantes. nis, aut discipulatus officium non usurpet.
Lbi sane ccelestis promissio sonuit, spiritualia

jam necesse est spiritualibus comparari, et mu- YIII. Ue remedio imperfectoruni. —
tari sacrificium spe nuitata. jNoverant lixc qui-
cumque vel eo tempore fuere perfecti, sed ex 8. Habent enim Evangclia et perfectionis
charitate populo coli.-crebant ut in manifesto , consilium et remedium infirmitatis.
, Nolite
quidem et agere eadem , et eadem qutercre \i- B thcsaurizare vobis thcsauros in terra ^ , haec
derentur. An forte violenta videtur extorsio, pcrfcctio est.Siquidem FiHus hominis, ubi ca-
quod de umbra dicimus et signilicatione? Olim put rcclinaiet, non habebat ?. Petro et Joanni
alter super hoc scripscrat in hunc modum : nec aigcntum nec aurum erat*. Paulus victu
« Nullus mihi opponat aurum templi Judaô- sinqilici vestituque contentus 9, hfec ipsa la-
» rum. Tunc enim hoc fuit quando sanguis ,
bore manuum acquirebat '°. Sed non omncs
» imniolabatur quod totum figura fuit. Au-
,
capiunt verbum hoc, sicut nec consilium casti-
» rum ergo repudiemus cum creteris supersti- tatis. Quid dicitur populo? Facite vobis amicos
» tionibus Judccorum aut si aurum placet : dc mammona iniquitatis, ut , cum defcceritis
» placeant et Judsei '. » Postremo non multos Verba rccipia/it vos i/i cttcrna tabernacula^\
legisse me recolo aut non afflictos graviterDomini sunt, et quod loquilur, tale est. Firma
, aut
non graviter in ipsa sa;culi hujus prosperitate equidem stat immobilisque sententia, eos qui
tentatos, forte et periclitatos. volunt in hoc saeculo divites fieri incidere in ,
C tentationem laqueumque diaboli '^ sed quia :
VII. —
Quomodo Jiulffiiis inler aquas, Petriis siiper niisereor super turbam, et ipsum quoque ca-
aqiias. melum ( quod honio non potest) per foramen
acus traducere possum cavete saltem a verbo ;
7. Nimirnm longe aliud est in luto aquarum aspero qni laqueum venantium minime de- ,
niultarum divisi fundo maris iter carpere

,
clinatis. Vestite nudum egenum alite visitate , , ,
terrena licite possidcndo : aliud ipsam novis infirmuin, ne forte audire contingat sermoncm
gressibus undam calcare , omnia rclinqucndo. duruni , asperum vcrbum auditionem malam , :
Sed tempori gratiae praerogativa ha?c debeba- Itc , inalcdicti , in i^nem cvtcynu/n ,
qui paratus
tur : Petro novum iter et novi typus ilineris cst diabolo cl angclis cjus "^, Facite vobis anii-
servabatur. Antiquorum sane Patrum dicbus, cos dc mammona inicpdtatis. Ac si manifestius
donec in terris videretnr et conversarctiir intcr dicat : Fcv vobis , divitcs ,
qui habctis consola-
homines Dominus majestatis, non erat evan- ^/o/zf/» ?;fi;/(7w '^. Attamen unum jam siiperesse
gelicaj forma perfectionis, sed spiritum Deum D videtur. Communicate eam pauperibiis, quo-
solo interim spiritu sequebantur. At ubi Ver- rum est rcgnum Dei, ut cum vcncrit hora ,
bum caro factum est, et habitavit in nobis ' eoriim , rcminiscantur , et deficicntcs vos reci-
jam nobis in eo tradita est imago vitaj , et con- piant in a-terna tabcrnacula sua : et consolatio-
vcrsationis exemplar, rpiod oporteat etiam cor- nein siiani ,
quam modo prudenter exspectant,
poraliter imitari , ut utroque sequentcs vesligio, diim vestrain ipsi pcrcipiunt , misericorditer
non ulterius cum palriarcha Jacob altero fe- communicent dcsolatis. jMensuram enim bonam
more claudiccmus ^. Ubi eniin audivimus quia cl coagitatam et supcreffluentem dabunt in si-
dictum sit antiquis, Nisi cpds rcnuntiavcrit om- nuscoium'^: ncccritilhid i)allium bicvc,(iuod
' S. Ilieronymus, epist. 2 ad Nepot. — ' Joan. i, 1 i. — ^ (leii. xxxii, 3 1. — 4 l.uo. xrv, 33. — ^ M.illli. xix,
21.— ^ld. VI, 19. — 7 Luc. IX, 58. — 8 Act. iii, 0. — 9 I Tim. vi, 8. — •" II Tiiess. iii, 8. — " Luc. xvi,
y. — '» I Tim. VI, 9, — '3 Matlh. xxv, 41. — ' '•
Luc. vi, 24.— '"^
Ibid. 38.
G03 GAUFRIDI ARBATIS GOi
iliios operire non possit, aiit stratiiin ('oangii-*"'"
slatiini , iiiult' cit'ci<lat aitcr '. A X. Qnoinoili) cliiiii u siiigulis j;i'iieiil>ii.s lnmiimim
(inod (lclcclat iisiirpcnt.
IX. — l)c periculo clenconnn.

10. Videtur et sanctus David cauterio gravi
y. Hinc est (|UO(l dotatas et dilalas videinus innrere quosdani : ipsi vidorint fjuos haec para-
ecclesias a poteiitil)tis et divitibus liujus sa'(iili, l><>!a tanyat. In lahorc , in(|uit, honiiiiiim iion
qui in operibus bonis divites, juxta Kvaii^clii snnt, ctcumlioniinihusnonjlagcllnbunturîdeo
adnionitioneni, aniieos sibi facere studueriint ^^'a//«7 mv .»7//»i'77>/V/ ''. llabent eniin singula qu.ne-
de inanunona iniquitatis, a quibus in aeterna que genera hoininiun laboris aliquid aliquid ,
tabernaeula reei|)erentur. Quidiii s|)erarent ab voluptatis. Sed advertere est prudentiain ali-
his recipi, qui claves videntur habere ? Sed (juoruni, et niirari (jueniadinodum novo inter
heu! data est ipsa providentia eoruin in occa- haic artilicio discernentes, et ab invicem se-
sioneni carnis , et (jui sibi pariter alque aliis in B questrantes ea, totum quod delectat eligunt et
cado tabernacula aeterna parare debuerant, in an!j)lectuntur : quod molestum est fugiunt et ,
terra eonjiingunt donniin ad doinuin, et ai;runi declinant. Cum militibus nempe superbiae fa-
copulant agro! Quis rapuit ab ore Apostoloruin sttis , amj)lam familiam, et nobiles apjâratus,
temporis hujus verbum gratiae , fiduciae ver- equorum phaleras, accijiitres, aleas, et similia
bum Ecce nos rcliquimus omnin ,

: ct sccuti quaeque frequentant. Aliqui forte dependentes
sumus tc? Ecce enim ut populus, sic et sacer- a collo rubricatas murium pelles, ornatos thala-
dos *. Similiter volunt in hoe s.xêulo lieri divi- mos, balnea, et mollitiem omnem atfjue glo-
tes; similiter, imo et abundantius suam liic riam vestium a mulierculis mutuantur; caute
prferijHuntconsoIationem.Similiteramicisegent omnino loricae pondus , et insomnes in castris
et ipsi, ut in aliena saltem tabernacula susci- noctes, incertaque discrimina pr*liorum, mu-
piantur, utpote propria non habentes. Beati lielirem quoque verecundiam et disciplinam,
enim pauperes spiritu, quoniam ipsorum est aut si quid sexus ille laboris habere creditur •»
regnum cdelorum ^. Cfeterum hominibus ,

qui C declinantes. Sudant agricolaj; putant et fodiunt
locum dignitate pollent
perfectionis obtinent , vinitones : et qui inter haec torpent otio, acce-
auctoritate prêminent, funguntur oflicio an , dente fructuum tempore innovari sibi horrea
inter Iwec inlirmitatis et imperfectionis ,
quam jubent, et promptuaria eorum plena, utinam
nsque adeo diffitentur, liceat saltem sj)erare non prse illis; ntinam vcl cum illis. Yivunt tri-
remediuin, ijjsi hinc quoque sint judices; ijxsi, tico , bibunt uvae sanguinem meracissimum :
inquam, judicent utrum liceat. INam quod mi- jârum est, impinguantur et dilatantur adipe
nime deceat, manifestum est : nobis sane liceat frumenti. Herbarum succis peregrinuni mu-
vel audiie dicentem , Si sal infatuatum funit tuantur vina saporcm, et additur oleum ca-
in quo salictur ? Ad niliilum valct ultrn , nisi ut mino.
mittaturforas Sed et Presby-
, ct conculcctur^. 11. Sedconsidcraet negotiatores. Circumeunt
tero, cui forsitan derogare timebunt, quoniam mare et aridam, in labore corporis, et pcriculo
sanctus est , uti liceat solita sj)iritus libertate, vifaj [)erituras sibi divitias congregantes. Dura
nulli blandiri, palpare neininem ; sed ntide iiu- D sunth.-ec : caveant j)rudentes nostri ; dulces in-
dam promere veritatem. « Clericus, » inqiiit, terea eajîant somnos, ne dicam , in stratis la-
« qui partem habet in tcrra, non habebit j)ar- sciviant suis. Erit tamen invenire in die festo
» tem in ccelo. «Itemque, « Clericus si quid- gravesvasisaureiset argenteisministrorumdex-

» piam habuerit praeter Dominuin pars ejus ,
tras, refertas variis opibus manticas, perticas
» non erit Dominus verbi gratia si aurum : , ,
oneratas, et in seriniis tain multiplices loculos,
» si argentum, si possessiones si variam su- , ut si mensas adhibueris, numinularios putes.
» [)ellectilem , cum istis Dominus j)ars ejus lieri Quid fabros aut ca;mentarios , ca-teroscjue ejus-
» non dignatur ^. » modi operarios necesse est numerare? Victum
sibi nuilto labore quaeriint : illi uiadeiit deliciis,
'
Isiti. XXV m, ')(). 1(1. XXIV, ').. ^ Miiltli. V, :i. - 4 1(1. V, 13. — i S. llicioiiyinns, eiiist. > ad >epot.
f> " Ali.is, ci-iriitiir.
|'s:il. i.xxri. .1, r..
605 DECLAMATIONES EX BERNARDO. 006
copiis afnuitnt otiosi. An non nierito tales poeta'
subsannet? A XII. — Excusatio quoil uonuisi nianifesla lofpiatur,
Ne , ciim forte snas repelilum venerit olim 13. Nemo tamen indignetur nobis, aut niolr-
Grex avium plumas ,
moveat cornicula risur ste accipiat quse dicuntur. Si sanctus est, et mi-
Furtivis nudata coiorihus '.
nime sibi conscius horum , congratulamur ei :
doleatet ipse nobiscum in pluribus haec inveniri.

Magis aiitem magniis ille propheta et plus quam ISec enim revelamus nunc occulta dedecoris,
propheta terribiliter increpet, dicens : Genl- nec parietem fodimus, ut abominatio major
mina viperariim, qtiis demnnstravit rôbis jdgere appareat^. Nulluni adhuc de fornicatione feci-
a vcntura ira ' ? lil)i eiiim sunt pcenitentiae (ru- musverbum, quanivis et hwc in multis etiam et
ctus? Cuni coeperint resurgere homines unus- multipliciler regnet, qui purilatis aiictori, ijn-
quisf[ue in ordine suo , ubi ,
putas, generatio puro corde et corpore ministrantes, non ve-
ista locabitur? Si ad milites forte diverterint, B rentur stare ante angelum Domini, qui secet
exsufflabunt eos ,
quod minime secum laborem medios et disperdat^ sed omnino audent Agni :
aut pericula tolerarint. Sic agricola;; sic nego- immaculati sacras contingere carnes et intin- ,
tiatores, et singuli quique ordines hominum a gere in sanguine Salvatoris manus nefarias,
suis eos simiHter arcebunt finibus, utpote qui quibus paulo ante carnes, proh dolor ! mere-
in hominum labore non fuerint. Quid igitur tricias attrectarunt; sic altaria circuire , sic fre-
restat, nisi ut quos omnis ordo repeHit pariter quentare psalmos , cum
et ejusmodi laus exse-
etaccusat, eum sortiautur locum ubi nuHus , peccatum "*. Sed nec eo-
crabilis, et oratio sit in
ordo, sed sempiternus horror inhabitat? rum sacrilegia recensemus, qui diligunt muneia,
sequuntur retributiones, vendunt sacramenta,
XI. De officio quorum guttura necdum
clericorum. justitiam produnt :
necdum praefocavit fauces traxit ad laqueum ,
12. An forte ad electionem cleri audeantad- verbum blasphemiai vox sacrilega, sermo ne- ,
spirare ? Magnus enim vere eorum locus in re- C quam Quid vultis mi/ii dare et ego vobis euni , ,
gno Dei et bonum sibi, sed cjui bene mini-

: ^r<7(^/rtw " ? Videnuis ha;c omnia,sed quodani
straverint gradum acquirunt ^.
,
Caeterum suus modo non videntes quippe qiiibus nec flagel- ,
et ipsis nec modicus labor csse videtur, et di- lum est, necille coniedenszelus. Manifesta loqui-
cebat qui plus omnibus laboravit Qui non la- : mur, et quae vix aliqui erubescunt. Posfremo et
borat non manducet ^. Et Petro dictum est
, : nos in clero fuimus : liceat vel nostra scrtitari.
Simon Joannis , amas nie? pascc oi>cs meas^.

Idemque tertio repetitum tertiodictum, Pasce ; XIII. — Quomodo intrent clerici ad ecclesiastica
nec Mulge, seu Tonde vel semel additum est. beaeficia.
Speret ergo discipuli locum gradum miiiistri, ,
qui dominicum pascere gregem satagit, quam 14. Vidctc vocationem vestrani , ait vocatus
tondere pascere vero Iripliciter, exemplo con-
: Apostolus ". Consideremus etnosan vocati ve-
versationis, verbo prsedicationis, fructu ora- neiimus, et vocati a Deo cujus nimirum
, hsec
tionis; et pascere ad niandatum Christi, ut 1) vocatio est. ]Ncc communem modo Vocalionem
nemo sibi huncsuma^t honorem, sed qui vocatus dixerim, qua sane juxta eumdem apostolum,
fuerit a Deo tanquani Aaron''. Per eum nempe quos prcedestinavit , hos et vocavit '^ : sed quis
si quis introierit , salvabitur, et inveniet pa- vocaverit nos in honorem cleri , convcnire ve-
scua. Si vero ascenderit aliunde ,
plane fur est lim conscientia singulorum, ut secundum piae-
et latro i, Atque utinam vel qua?ralur jam inter ceptuin Dominiad cor Jerusalem loquar '
'. Iluic
dispensatores, ut fidelis quis inveniatur. enim parvulo adliuc aut forsitan necduni nato, ,
tcclesiastica jam b^nelicia provida sane paren-

lum sollicitudo paiabat. lliiiic nos, irujiiiens.
' lloratiiis, Epistolanmi lib. 1, cpist. 3, vcrs. I8-20. — ' l.iir. iir, —
7. ^ I Tiin. iii, i;;. — •! II 'Hicss. nr,
10. — 5 joan. XXI, l.-i-l?. - ''
Hci)i. V, 4.-7 .loan. x, 0, 1. — « Ezccli. xir. — 9 Dan. xiii, b^y. — '" Psal.
<:\ iir, 7. — " IMiillli. xxM, I .i. ' M C.ov. i, '2('i. — '^ r>oiii. vrii, .'10. — "* Isai. xr,, 2.
(107 GAUFRIDI ABBATIS G08
illi vCl illi traclemus t-piscopo , apud quem lia-**"a Dco ct omnium radix malorum , cupiditas '
benuis {^ratiiv locuui , aut cui forlc st'r\ iviuius, A introducit. Oiiid istiid tcmcritatis; imo quid
ut ditctur dc hoiiis Dumini , ncc iii tot liljcros insaniae est? l'l)i timorDci, ul)i mortis mcmo-
noslra dividatiir liaMtclitas. lllum pnepositusaut ria , ulii yclicnnaj nictus , et tcrribilis exspccta-
decanus ut sibi succederet, plus quam materno tio ilia judicii? Sponsa ncc cubiculum, nec cel-
educavit afrcctu , in dcliciis cnutricns, et dcli- lani in^^rcdi nisi rcj^c introduccnte prajsumit :
ctis. lllc diîuis archidiaconatu , utpotc liiius tu irrcvcrcntcr irruis ncc vocatus, nec intro-
principis; mayis autcin si sit episcopi coiiso- ductus? Triilic mc post tc, ait illa, in oilore un-
brinus , in quo nimirum tota est episcopata îuntortiiii tuuriiiii nirrciiiiis^^.^Sunc Auiemirixhii
progenies. Alius undicpic circuit scdulus explo- siia cpicmcpie volui^tas; et odorcm turpis lu-
rator, blanditur, obscquitur, simulat , ct dissi- rri scctantcs, cpuestum ;cstimant pictatcm * :
mulat, miscraquc sibi suffrajîa mcndicare non cpiorum ccrta cst daniiialio.
erubcscit, manibus ct pcdibus repens , si cpio

modo tandcm aliquando sese ingerere queat B XIV. — De loculis Jmla;.
in patrimonium Crucilixi et bona Domini ,

quce
sola ex omnlbiis Iiodie inveniuntiir cxposita. 16. Vcrum etsi irrcprclicnsibilis videatur in-
Kimirum pcreyre profcctus est, scd in plcnilu- i,'ressus, et intentio casta; niliilnc ultra tiinen-
nio forte, ut sua districte repetat , rediturus. dumest? Timendum c{uidem, ct maxime. Neque
15. Quis ea intentione gradus ecclesiaticos enim quicumque spiritu cceperint, etiam spiritu
et ministeria sanctuarii quaerit , imo quaeritur consummantur, sed carne nonnulli ^. Denique
(
qua?ri neiiipc, quani quaMCie ipse dcbucrat), et Saiil princcj)s conslitutus a Doinino et Ju- **,
ut sine curis sajculi, iii sanctimonia cordis et das non ab alio electus in apostolum memo-
corporis illuminandus accedat ad Dominum, ratur. Nonne ego, inquit, vus duodeciin elegi
et suam unus cx vobis diabulus cst ? Utinam in
pariter ac proxiraorum operetur salu- et "i
tem orationis studio dcditus, et verbo j)rjedi-

, duodccim unus hodie Petrus; unus qui relique-
cationis ? ]\'am si ea qua?rit aut tenetanimo, ritomnia; unus cjui loculis carcat, inveniatur.
eoque intuitu, ut huic vit;e habeat neccssaria; C Unus, inquit, ex vobis diabulus cst. A duobus
evangelizat ut manducet, et perverso nimis utique bolis diabolus dicitur; et Judas non lo-
ordine, coelestibus terrena mercatur. Quam culum ", sed loculos habet. Utinam saperes
cerle dignius, amj)Iiusque consentaneum ra- miscr, et intclligcrcs cum thesauro jieeuniae
tioni , ut j)ro carnali victu carnalia magis ojic- thesaurum ir?e pariter cumulari : utinam no-
ra et ncgotia exerceret , nec fieret invcrsor re- vissima j^rovidens , animadvertercs facile per
rum , aut inhonorarct ministerium spirituale? foramen acus transituros non divitiarum cu-
Sed modico est natura contenta, nec multi sola mulos, sed dclictorum. Nil cnitn intulimus in
in his neccssaria qua?runt ,
quipj)e minori fa- hunc munduni : liaud dubium quia nec aujcrrc
cile satis obtincnda pcriculo. Honorati inccdcre poierimus fjuidquam Sane argcntum et aurum **.
volunt, j)Iacere studcnt hominibus, delectari non nihil est sibi utrumque rctinct mundus.
:
et superbire, et huic saeculo per omnia con- Inexorabilem constituit janitorcm foramcn an- :
formari. Audi querclas Domini, quid suj)cr gustum cst nihil e\ omnibus as|)ortarc licebit.
,
hac tanta hominum tcmcritatc loquatur j)atiens D >«am j)cccatum , cjuoniam iiiliil cst, nulla potest
rcdditor, j)n'nitentiam cupiens, qiiam vindi- foraminis angustia rctincri. Soluin hoc te se-
ctam : Ipsi , inquit, rcgnaverunt, ctnunex mc : cjuitiir cjuocumciuec|uacumque intravc- ieris :
principes exstitcrunt, ct cgo nun vocavi cus '. ris |)ellein hanc non de|)ones. Quae autcni j);i-
,
Universos sicjiiidcin in ordiiiibiis ccclcsiasticis rasti insij)icns, cujus erunt? V;e! v;Te! iu domo
caeteriscjuc ad sanctuarium j)crtiiicntibus hono- Dci horrciiduni vidcmus. Quiclni idololatras
rcm qua,'rcntcs proj)rium, aiit divitias, seu cor- ministrantes? Mentior non idolorum scrvitus
si
j)oris voluj^tatem, postremo cjure sua sunt, non avaritia est 9 ; si non quibusdam ctiam vcnter
quae Jesu Christi; manifeste j)iorsus ct indiibi- suus factus est dcus suus '". Quodenim quisquc
t;inter, noii ca qu,Te Dcusest cli;irit;is ; sccl ;iliiii;i j)r;e c;rtcris colit, id sibi dcum conslituissc pro-
> Osce VIII, 4. —M lim. vi, 10. — 3 Caulic. i, 3. — 41 Tim. vi, b. — ''
Giiliil. m, 3. — ^ \ Reg- •", 10. —
7 Jdiiii. VI, 71 •* niiii. VI, 7. 1) Coioss. (II, 5. — »0 Pliili|»|). iii, 111. a Alias, /.'<//•».
609 DECI.AMATIONES EX BERNARDO. 610
batur. Quantos sane vitlemus qiii diligunt mu-*" quoniam odibiles Deo, et mundo exsecrabiles
nera, sequuntur retributionem ? quantos qui A esse constat, raelius esl silere quam loqui.
Christo Domino non serviunt, sed suo ventri? 18. Sane nemo repente fit turpissimus : et
vix aliquis in hunc affectum nequitise nisi
XV. — De quatuor viitutibus. prava consuetudine pertransivit. Sunt enim
infirmi et tepidi amatores justitiae, quibus aut
17. Quis, putas, est Jidelis sen>us et prndens vigor, aut fervor deest, aut fortassis uterque
quem Dominus supcr familiam suam,
constituit cum uterque sit summopere necessarius, inter
utdet escam in tempore' ? Quaeris forte quam
illis prospera quippe adversa versanti. Ut enim
et
escam ? Meus, inquit cibus est ut faciam vo- , vigoris esse dignoscitur nequaquam cedere ,
luntatem Patris mei Nimirum vita in volun- ''.

tribulationi, sed pro justilia persecutionem uti-
tate ejus ^, qua quidem nec pasci ipse nec alios , liter sustinere : sic fervori videtur attribuen-
pascere poterit, prudens ut dum, nullis capi voluptatibus , nullis illece-
nisi fidelis sit et ,
eara et intelligat autem for- B bris enervari. Quae quidem tum omni populo
, et diligat : diligat
titer, diligat et ferventer. Quando enim excusare tum maxirae et specialiter ducibus populi sunt
ignorantia possit hominem qui se magistrum necessaria, ne forte in perniciem oranium er-
,
infantium, doctorem insipientium profitetur? rare contingat. Quid enira refert qua occasione
Ignorans utique ignorabitur ^, imo et multos viam deserant veritatis, seducantur ignari,
ignorare taciet et ignorari. Quid enim periculi sequantur spontanei corapellantur inviti , seu ,
sit, ubi non invenit pastor pascua, ignorat dux attrahantur illecti? quid interest, dummodo
itineris viam , vicarius nescit doniini volunta- eant in perditionem ? Sic enira Evae prudentia,
tem; Ecclesia quotidie multipliciter et misera- Adae temperantia, Cain omnino justitia, Petro
biliter experitur, Est enim ut sacratissima, sic defuit fortitudo. Quam quidem virtutis qua-
et secretissima resvokmtas Dei, et occultum drifariae perfectionem et cathedrara sanctita-
omnino consilium de quo et Apostolus glo- ,tis oranimodis exigit rainisterium hoc de
quo
x\dX\yv Puto, inquiens, quod et ego Spiritum
:
loquiraur ut hac dote carens, frustra sibi :
Dei habeam ^. Unde et ipsa Veritas ait Nemo C tanquara per Christum introierit blandiatur. .
,
scit quce sunt in homine, nisi spiritus hominis Siquidera dicitur ignoranti , Si ccecus cceco
qui est in ipso. Sic et quce Dei sunt , nemo no- ducatum prcestet , nonne ambo in foveam ca-
i>it, nisi Spiritus Dci, qui in ipso est^. Utilis dunt9? et itera, Sacerdotes non dixerunt Vbi ,
proinde lectio , utilis eruditio est, sed multo- est Dominus? et tenenles legem nescierunt me^".
magis unctio necessaria; quippe quae sola docet Ipsi prophetce et pastores abierunt in terram
de omnibus 7. Unde autem scire videbitur qufe quam ignoraverunf^ Dicitur et iniquo, Fur :
sit voluntas Dei bona, et beneplacens , et per- non mactet et perdaf^^

-venit nisi ut et illud :
fecta, qui nec pulsare, nec quaerere, nec pe- Dilexist/ malitiam super benignitatem '^. Dicitur
tere consuevit; qui donec alienarum curam pusillanirai Mercenarius , et qui non est pa-
:
susciperetanimarum, nunquam suae gessisse stor, vidct lupum venientem, et fugit , quia non
curam sed in vano eam visus est accepisse?
, est ei cura de ovibus •'^. Dicitur ei qui post
con-
Atque utinam vel tunc curaret suam ut meam , cupiscentias suas vadit « Mors est posita secys :
quoque postea curaturum sperare liceret et ; D » introitum delectationis

'^ » dicitur item :
de suo prius oculo festucam ejiceret, de meo Omnes quce sua sunt qucerunt , non quce Jesu
videret ejicere trabem ^ Nam de liis quidem Christi '^. Verum hoc hactenus.
qui etubi forte intelligunt Domini voluntalem,
negligunt tamen , quantum praevalent adver-
et X.VI. -^ Quomodo deserviant clerici pro iis quae de
santur ei ;
qui dedcrunt manus morti et cum , ecclesiis habent.
inferno iniere fcedus, ut odientes bonum, ad-
haerentes malo, parati sint gratis consentire 19. Jam qui per Christum sibi in sortem mi-
peccato , fovere malitiam favere iniquitati nistcrii hujus introisse
,
videtur, de caetero
' Malth. XXIV, 45. — Joan. 34. — » iv, 3 Psal. xxix o. _ 4 i Cor. xiv, 38. — 5 — 6
II. — Joan. 27. — SMatlh.
7 1 II — vii 5. 9 Id. xv, 14.
,
— '" .Irrem. 8. —" Id. xiv,

jd. ,1, , 40.
-
ij ,
— '3psal, Li, 5.-- Joan.x, 12, — 11

, , , 18. >Moan
10. '4 13. '5 S. Bened. Rog. cap. 7. — '6 philipp. n, 21.
TOM. V.
20
(>li GAUFRIDI ABBATIS GI2
quciuacluioduiu ci seiviat, (lucuiiuluu)tluni mi-^^îcteiitiouo i,iulcutiam , « e\ clericalu dilior
nistret, quematlmoilum pascat triplicitcr , ut A ,. fiat^". » Non sibi tle bonis Ecclesiaj ampla
privtlixiuuis, grcgcu» Domiiii, sollicita sccuui palatia fabricet , 'uutans quadrata rotundis
examinationc tliscutiat. lutli|ûus cuim lactc ct ucc lociilos iiidc'' congrcgct; ncc in vanitate
lana convincitur, si non pascit oves. Si non aut supcrlluitate non extollat dc
dispergat;
vigilat in custodia gregis ,
judicium sibi man- raciiltatibus Ecclcsia) cousanyuineos suos, aut
ducat et vestit. Vae, vae tibi, clerice : AJors i/i ncptcs (ue lilias dixcrim) nuptui tradat. Rcs
olla'. Mors in oUis carnium : mors in luijus- paupcrum non pauperibus dare, par sacrilc-
modi ddiciis est. Non modo, quia secus iu- gio criincn cssc di^'uoscitur. Sanc patrimonia
troitum dclcctatiouis posita csse coguoscitur; sunt pauperum, facultates ecclesiarum : et sa-
sed ob itl max.ime , tjuia populi constat csse crilcga eis crudclitate surripitur, quidquid sibi
peccata qiiae comedis ^ Sumptus ecclcsiasticos ministri et dispcnsalorcs , non utiquc doinini
gratis liabcre tc rcputas? Cautando iit aiunt, ,
vcl posscssorcs, ultra victum accipiunt et ve-
bona tibi provcnirc videntur : sed bouuiu crat r. stitum. IVec enim ordinavit Dcus his qui Evan-
magis fodere, aut etiam mendicare. Peccata gelio serviunt, de Evangelio qu?erere delicias
enim populi comcdis, ac si propria tibi minus vel ornatum, sed vioere (ait Paulus ) ex eo9,
sufficere vidercntur. SoUicitus esto, tanquam ut vidclicet sint contenti alimento corporis
rcdditurus rationcm ,
di^^nos pro eis gcmitus non iiritamcnta gula? , aut incentiva libidinis,
fundcrc, dignos agcre poenitcnliaj fructus. Alio- et quibus tegantur, non quibus ornentur, acci-
quin tibi ea noveris imputanda, quae modo pere. Sane qui non fidelitcr introivit, neque
inter delicias comcdis, et parvipcndis, et dissi- per Christum, quidni infidcliter agat , et con-
mulas, tanquam uihil attiucntia tibi. O judi- tra Christum? IManifestam sine dubio facict
ciorum Dei abyssus multa O tcrribilis Deus arborem fructus, radicem
! palmes, opns in-
in consiliis super hlios hominum
tentionem. Faciet ad quod venit, ut mactet
^ ! Frustra
tnnc incipient miseri dicerc montibus, Cadite utique et disperdat. Quando enim altario ser-
super nos ; et collihus , Opcritc nos ^. Venient, viat qui ejiismodi est serviat autem in spiritu :
venient ante tribunal Christi audictur popu- C et veritate? Tales nimirum Pater adoratores
:
lorum querela gravis, accusatio dura quorum qua;rit '". Aliotiuin ministratio mortis est, in
,
vixere stipendiis , nec tliluere peccata; quibus judicium et condemnationem. Aut quando po-
facti sunt duces caeci, fraudulcnti mediatores. terit liecessariis esse contentus qui eo animo ,
Quid tibi, insipiens, deliciae sapiunt? quid di- introivit, ut stipendia cleri in usus voluptatis,
vitiae illae ca?cos oblectant oculos , quibus nier- curiositatis et vanitatis congreget, servct, ex-
caris tam grave judicium, tam durae temet- pendat? Triplex crgo funiculus qui (hfficile
ipsum obligas rationi ? Universa siquitlem rumpitur, hominem miserum in perniciem tra-
usque ad quadrantem novissimum exigcris. hit, qui impure intrat, indigne ministrat , sed
et ipso fructu abutitur temporali.
XVII. Qiiomodo eosdetn reditns expendanl.
XVIII. — De virffa et baciilo.

20. Sed esto studiose quis ct fructuose labo-
ret. Z)/g-«M5 plane est operarius merccde sua^ \ D 21. Quid enim si in hoc muntlo florct, et
ut qui altorio sen>it, dc altario vivat^. Vivat, prosperalur in via sua ? Arescct velociter, cito
inquam, de altario, ut, juxta cumdem aposto- dccidct flos feni , et vapor ad motlicum parens.
lum, alimenta et quibus tegatur habens, his Parcitur virgae, quoniam invenitur iniquitas
contentus sit Tertium enim hoc periculum
"?.
cjus ad odium utique", non ad iram. Hrga
est. De altario, inquit, vivat; non superbiat, inquit , tua et baculus tuus ipsa me consolata
non luxurietur, deniquc non ditctur; « noii, ..
sunt '\ Uabet enim virgam sed habct ctiam ,
contra sancti cujusdam planc dignam omni baculum. Et haec consolatio cst, quod is qui
• IV Reg. IV, 40. — » Osee iv, 8. — 3 Psal. i.xv, 5.-4 Liic. mhi, 30. — ^ l Tim. v, 18. — ^ I Cor. i
13. — 7 1 Tim. VI, 8. — 8 Hieronynuis, ad Nepot. — 9 1 Cor. ix, 14. — «" Joan. iv, 23. — «» Psal. xxxv, 3.
•* Psal. xxti , 4.
' Maiiiiscripti addiint ex 'ignoLUi gloriosus. — '' Alias , Jtidn-.

G13 DECLAMATIONES EX BERNARDO. G14
virga caediturbaculo sustentetur. Aut certe*'^scentiam oculorum, quaecuraque ad humanum

,
portat pastor virgam et baculum illam ovibus, A diem (qucm prophcta minime concupivit*), et
,
illum lupo, omnia autem propter electos. Si- saecularem gloriam ct extrinsecam pertinent ,
quidem et virga eos consolatur a stimulis con- vanitatcm. Porro in superbia vita?, elationem
scienticc, dum hoc modo sentiunt sibi peccata cordis iutellige. Haec enim triaqui diligit, mun-
dimitti, dicente Bomino : Ego sum, cgo sum dum Dei constitutus est inimicus.
diligit, et
ipse quideleo iniquitates tuas\Y.\.hAC\\\\M,ii\\A\. Suscipiat autem qui ejusmodi est, rcconcilia-
ad tolerantiam virgae, dum illius comparatione tionis ofiicium, non mcdiatoris; qui etiam pro-
fit levior. E contra vero dicitur induratis, Frons ditoris scelere inimicitias cumulavit : ut merito
mulieris meretricis facta est tibi ; erubescere no- jam non ut hostis, sed ut traditor judicetur , ut
luisti^ : et addit, Recessit zelus meus a te , ultra Judas utique, non ut Saulus.
non irascar tibi^. Quem enim diligit, arguit, et
flagellat omnem quem recipit^. Liquet

fdiura XX. — De impudeutia.
proinde eos qui in labore hominum non sunt, B
et cum fihis non flagellanlur^, nec diligi a Deo 23. Nam cum impudentia et frontositas cor ,
nec recipi. An tu forte quos in mundo florere obduraverit ut non paveat, non horrcat non ,
conspicis, ab auctore mundidiligi putas? Audi contremiscat ; ea jam demum desperatio cst.
quid super hoc Scriptura loquatur. Quid enim ? Horum sibi conscius homo , tan-
quam qui justitiam fecerit, divino sese vultui
XIX. — Quis sit amicus mundi. sistere non veretur; tanquam domesticus in-
trat et exit, magistrum salutat, genua flectit,
22. Omnis qui voluerit amicus cssc hujus osculatur ore sacrilego dolosc agit, sed in ,
mundi , inimicusDei constituitur^ et alio loco :

,
conspectu Dei; ut inveniatur iniquitas ejus ad
Charissimi , nolite diligere mundum , ncque ea odium^. Odibilis plane Deo frontosa temeritas,
quce in mundo sunt. Si quis diligit mundum et impudentia exsecranda. Proptcr quid enim
non est charitas Patris in eo. Verba sunt apo- irritavit impius Dcum , exacerbcwit Dominum
stolorum, prius quidem Jacobi ;
posterius ejus C /^^fcr/for, ut sccundum multitudincm irce suce
discipuli quem diligebat Jesus, qui et ipsius «0« qua^rat ? Num propter fornicationes , ince-
ignorare non posset animura^. Sed vis nosse stus, aut sacrilegia ? Nihil horum Propheta
quis sitqui diligat raundum ? Neque enim crea- meraorat, sed quod in corde suo dixerit, Non
turas Dei juberis odisse, sed quaj a Deo non ;c^«i/<?^ Sermo cordis affectio est, et dicere,
'°.
sunt, ea diligereprohiberis. Quae vero sint haec, ISon rcquiret, non expavescere requisiturum.
Joannes ipsc loquitur adjiciens Nolite , ait, : Hsec impietas, cui secundum multitudinem irae
diligere mundum , neque ea quce in mundo sunt. suae miseretur ^ Deus, nec quaerit, nec arguit,
Omnia enim quce in mundo sunt , concupiscen- nec flagellat, nec ulciscitur in adinventiones
tia carnis est , ct concupisccntia oculorum , ct eorum, sicut de Moyse et Aaron et Samuele le-
ambiliosceculi : quce non sunt,\M{n\i, ex Patre, giraus,quibus uimirura propitius fuit".
sed ex munclo ". Viderit hic quisque cujus sit
spiritus,quiddiligat, quidcupiat, quid secte- XXI. — De miseratione crudeli.

tur. Ecce enira speculura veritalis : tantura ne D
quis considerato vultu conscienticC suae prseter- 24. Sed expresse atque signanter cujus sit
eat, et qualis fuerit obliviscatur. Ambitio, cu- ha;c impietas , audiamus. Miscreamur impio
non ex Patre sunt, sed ex
riositas et voluptas ait Dominus'^, velut in concilio Angelorum , et
mundo. Aut certe quia multi codices habent congregalione deliberans. Nec eos crude- latuit
non Ambitionera saeculi, sed Superbiara vita^; liorera omni indignatione misericordiam Judi-
in concupiscentia carnis universam accipe cor- cem nieditari, qua non discat homo juslitiam
poralium sensuum delectationem, qua quidem faccre, sed obdormiscens miser et dicens, Obli-
nec ipsa curiositas caret; ac deinceps concupi- tus cst Deus , avertit faciem suam^^;A\e^ suos
* Isai, xLiii, 25. — ' Jerem. iti, 3. — ^Y,7.e{^. xvi , 4 2. — 4 Hebr. xii ,
—
6. * Psal. lxxii, 5. — ^ Jacobi
IV, 4. — 7 1 Joan. 11 , 15 ,
—
16. 8 Jerem. xvit , 16. — 9 Psal. xxxv, 3. —" Psal. ix, 4 , 13. — " Psal.
xcviii ,8. — " Isai.
- XXVI, 10. — '^ Psal. ix , 1 I .
" Alias, amicos. — •>
Alias male, noii iriiscrcfiir.
ei; GArFRIlM AIJBATIS GIG
ducat inbonis, in puncto ad inleros descensu-*'* Domini. Quid igitur caetera vidisse praestat ?
rus ' : et cum dixerit, Pax ct securitns , tunc A Hiccine totus misericordiae finis ? Hanc ego mi-
subitaneus ei superveniat interitus ', nec elTu- sericordiam nolo procul fiat miseratio tam
;
giat. Et non cliscct , '\m\i\mnt ,

Jaccrr j(tstitiam. crndelis , ne veniatin eorum consortium anima
In tcrni sanclonim init/iui ^cssit , ait Domiiuis^ : u)ea.
ac si diceret, INolo discat justitiani lacere ; iu-
venta est iniquitas ejus ad odium. An adhuc XXII. — De comniiitatione hiimanae pcenae pro diabolica.
quaerendum est ,
quis iste sit impius ? In tcrra ,
inquit, sanctonun inii/uti gcssit , in ecclesiasti- 2G. Quis enimvobis, miseri , demonstravit
cis possessionibus, quaj sanctorum fuerant fugere a ventura ira?Quid praesentem tanto-
usibus assignatae ; in domo Dei, quam sancti- pere fugitis iram , flagellum timetis, declinatis
tudo decet de qua Paulus discipulum studiose
: virgam ? Et quidem in hac die vestra ,
quae ad
sollicitans, Ut scias , inquit, qaoinodo tc o/jor- pacera vobis, sed si cognovissetis et vos. Mu-
teat convcrsari in dorno Dci , (/iice est Ecclcsia B non
tatis, effugitis pcenitentiam : nam malum
Dei lyivi , colitmna ct Jirinamentitin vcritatis^. In impunitum esse non potest. IVon punitur hic
clero quippe tanquam in ccelo gerens iniqua j)ropria voluntate ,
punietur alibi sine iine.
quid, nisi de ministerio judicetur ? Coeleste te- Misera sane et extremae plena dementiae com-
net officium ;angelus Domini exercituum fa- niutatio, humanum declinare laborem , et pa-
ctus est ^ : tanquam angehis aut eligitur, aut latum diabolo stridorem eligere sempiternum
reprobatur. Inventa quippe in Angelis pravi- Animadvertite siquidem etvidete, non homi-
tas et districtius judicetur necesse est, ct inexo- iiibus, sed diabolo et angelis ejus ignem illum
rabilius quam humana. esse paratum. Ille enim hostis et lupus nos :
25. Age ergo ,

quoniam judicium grave his autem populus ejus, et oves pascuae ejus. Illi
qui prcesunt, et potentes potenter tornienta securis et malleus : nobis flagellum et virga de-
patientur^ : ascendat superbia tua semper , se- betur. Illius iniquitas inventa ad odium, suum
quere regem tuum. Omne subhme videant oculi habet carcerem , ubi nuUa redemptio unde ,
tui. Festina multiphcare praebendas inde ad C : minime liceat respirare. Mihi sane et labore
archidiaconatus evola, demuni aspira ad epi- lolerabilior carcer , et tempore brevior assigna-
scopatum, ne ibi quidem requiem habiturus; tur : ubi cum
fuerit Dominus, miseri-
iratus
quoniam sic itur ad astra. Quo progrederis, cordiae recordetur, redemptionem suo mittens
miser ? an utab altiori gradu sit casus gravior? populo copiosam. Denique tenipus mihi con-
neque enim sic paulatim decides sed tanquam , stituit mihi dicit donec, ignem illi parat aeter-
:
fulgur in impetu vchementi, quasi alter satanas num. In sudorc , inquit, vultus titi comedes
subito dejicieris. In labore huminiiin non sitnt panem tuum donec in terram, de qua sumptus
,
inquit, et cum hominibiis non Jlagcllabiintur es, revertaris^. ille angelus de terraPessimus
ideo tenuit eos supcrbiai peccatum diaboli; ,
sumptus non nec in terram aliquando red-
est,
quo ceciderunt qui operantur iniquitatem. Haec iturus. Propterea non habet donec , sed ignis
est quae non recipit disciplinam curari renuit , ei paratur aeternus. Minime igitur expedit, ut
medelam non sustinet. tllcus pessimum quod ,
in sapientia hujus saeculi, auctoris saeculi non
nec summis saltem digitis palitur attrectari. D vereamur frustrari judicium, et deludere velle
Hujus et ipse indignationem vereor super liis, sententiam, declinando videlicet laborem ho-
et grave judicium. Quidni timeam morsus, spi- minum et sudorem, ac si nullo modo nos con-
ritualem insaniam et animarum phrenesim , tingere videatur quod Ad* dictum est; aut
non ignorans ? Sed Domini sunt verba qua; re- non in eo sententiam laboris exceperimus, in
plico et eadem ipsi quoque legunt et intelh-
, quo sine exceptione peccavimus omnes; aut
gunt pariter, legem quippe scienles. In terra non communis culpae nihilominus esse dcbeat
inquit, sanctorum iniqua gessit, et non videbit pocna conununis.
gloriain Domini^ Durus est hic sermo et com- .
,
minatio valde terribilis, non videbit gloriam
' Job XXI , 13. — »1 Thess. t, 3. — ^ fsai. xxvi ,10. — 4 l rim. ni , 1 ^ IMalndi. n ,
<'
.Sflp.
6 , Z-— * P«»l. I.XXU , i>, 6. — * I.sni. xxvi , 10. — 9 flen. iii . 19.
""'nuni^ cuni in superioribus Inventi sint aliqui
:
XXIII. — De jiiiJicio Abrahw. A de sapientia tarnis scientes in omnibus et per

omnia reprobare malum, et eligere bonum ;
27. Forte enini aliqui dicant : Quid pecca- quisnam eorum ppterit esse finis, si secundum
nuis ? bona est omnis creatura Dei, nostra li- nuiltitudinem consolationum suarum doloresap-
cite possidemus, nostris utimur facultatibus , a prehenderint animas miserorum ? Consequens
rapinis et latrociniis abstincntes. Enimvero non enim videtur ut bona omnia et omnem sceculi
, ,
|)ascetis in cruce corvos. Ego sane divitem hujus recipientes consolationem , nihilominus
dlum, cujus Salvator meminit in Evangelio, in universum vce , maneant cruciatus.
et universi
nullo horum audio accusari. Induebatur pur- An vero et illud reque ex eadem Abraha? senten-
pura et bysso , quotidic rpulabatur splcndide : tia conjiciendum videtur, eos qui contrario du-
sed crudelitatis arguitur, quod substantiam cti spiritu, vitae praesentis omnia bona respuunt,
mundi habens, et videns fratrem suum egere , et eligunt mala oninia quoque bona Domini,
,
clauserit viscera sua ab eo. Quando haec diviti B et omnem habituros consolationem? Forte enim
deest Quantos videtis et ipsi Lazaros, esurien-
? hoc erat quod Petrus audire voluit , cum tanta
tes, nudos, aegrotos; et plus de jumentis ve fiducia Dominum tantaque libertate convenit :
stris ,
plus de eorum phaleris, quam de istorum Ecce, inquit, nos reliquintus omnia, et secuti
miseriis cogitatis ? Sed ad tremendum Abrahaj sumus te : quid ergo erit nobis^ ?
judicium veniamus. Kon enim Abrahaj, sed
Dei Abrahae sententia est. Memento , inquit,
fiU , quod rccepisti bona in vita tua , et Lazarus XXIV. — Quomodo reliquerit oinnia qui nihil fere
similiter mala. Verum utrumque uon po- est, habebat ex omnibus.
test omnino negari. Fer sententiam, quia pau-
cisexpressa totius summa negotii est. Ille bona, 29. Nota admodum quaestio est quemadmo- ,
et iste mala recepit. Quid modo ? Nunc auteni dum Petrus, cum nil fere ex omnibus habuisse
,
inquit, hic consolatur , tu vcro cruciaris'. Ex sciatur, tam fiducialiter glorietur sese omnia
pergiscmuni, ebru, et flete. Terribilis enim C reliquisse. Unde sanctorum quispiam : «Mul
Deus in judiciis super hlios hominum. Hseccine
» tum, » inquit, « deseruit, qui voluntatem ha-
cruciatuum causa tota, quod in hoc sa?culo bona
» bendi reliquit. » Et post pauca : « A sequen-
recepit ? Ipsa plane. Neque enim ad hoc nos de « tibusergo tanta relicta sunt, quanta a non
paradiso voluptatis animadversio divina ejecisse
» sequentibus desiderari potuerunt^ »
Fidelis
videtur, ut alterum sibi hic paradisum adin-
sermo, sed forsitan clausus et ipse est. Num-
ventio humana
pararet. Homo ad laborem na- quid enim voluntas habendi tam multa comple-
scitur:si laborem refugit, non facit ad quod ctitur ut reliquisse illam sit omnia deseruisse
,
? ,
natus est, ad quod venit in mundum. Quid re

Quishominumomnia desiderare" possit, nedum
spondebit ei qm misit eum ,
qui instituit ut la- piscator iste pauper et modicus ? Sed quid cui-
boret ? Memento ait , qiiod recepisti bona in vita que
, suflicere possit , diligentius vesti<'ato et
tua, et Lazarussfmilitermala; nunc autem hic
facile est invenire omnia desidojantem. Neque
ônsoUnur,ta vero crucioris. Quid dicemus ad enim ponere est concupiscentia.
, donec modum
haec?Si tahsestfin.s, judicium ut ex-
et tale
, D videatur impleta, quibus valcat donecadepta sit
tremagaudiiluctusoccupet;numquidnonpne. esse contenta. C^terum nec amalor
pecuni*
ferenda sunt m hoc s*cuIo mala bonis ? Quippe dicet aliquando Sufficit ; nec libidinosus
,
satia-
nec illa vera bona nec ista vera mala esse ma-
, bitur voluptate. Sic et crudelis quisque
semper
nifestum est. Vera potius sententia Salomonis : sanguinem sitit, et ambitiosus nut cupidus lau
Meliusest ire addomum liictus , qaam ctddomiim dishumanê adeptis dignitatum tilulis seu fa-
,
'
voribus, nullum exinde capit omnino
^"ou"! reme-
28. Caeterum si sic cruciandi sunt qui in vila dium ; sed desideiio a.stuat ampliori Minus
sua bona reccpennt; habenlibus consolatio- et autem invenit requiem qui sibi placere cupit
nem praesentem, vcv repositum est sempiter- etsuis, et fatui eujusdam de semetipso
testimo-
' Liif. XVI, )<>-2.S. ' i:cch-. VM ,

.J. — 3 j,„c. V,, 2'i. - 4 Mnuh. xi.v, 27. - ^ S.
Grefi. hom. ,',
in tvnnj;.
• Alia.s , affectiirc.
(>iy GALFIUDI ABBATJS (;2o
niis ^lopiatur dicens, Miifitn iiuci rucc/.ui ', etc.,*'""' onuua obtinuissct unus; codcnique procul du-
putaiis sese uliquiil esse , cuni niliil sit. A bio ct ipsum <juod sibi solum deesse viderct,
,
summum utique bonum , desiderio quaesiturus,

XXV. — Ue'iuiialiirali ex iue\|>lebili fauie. quo ca?tera (puKjuc scnqier expetit non adepta.
Scd inuuuicra sunt ha>c , et a c;eteris quoque
30. Vidi eô aliquando (juinque viros, quidni |)aritcr rcquiruntur. Quod valct ,
quisque trahit
phreneticos arbitrarcr ? l*rinius siquideui buccis in partcm, nec aliquando ])otcrit hic circuitus
tumentibus marinani masticabat arenam. Se- pcragrari. Vis praevenire? incipe transilire. Alio-
cundus sulpluirco astans lucui exhalantcm te- , quin j)ra'ripieris miser in desiderio terrenorum,
terriumm fetidissinuinuiue gcsticbat liaurire et a summo bono
eo longius invcnieris, quo te
vaporem. Porro tertius fornaci incubans vehe- amplius dcdcris caducis rcbus ct transitoriis aji-
menter accensDe , micantes scintillas hiantibus peteudis. In circuitu siquidem ambulas; et quod
excipere faucibus laetabatur. Quartus supra pin- prope erat in corde et in ore tuo, si corde cre-
naculum tenipli rcsidens, lenioris aura> spiri- B dcrcs, et ore confltereris; terga vertens decli-
tum aperto quo minus
attrahebat ore : et si nas , et clongaris ab eo. Hinc est quod vocife-
influere videretur flabello sibi vcntum ipse
, ratur dicens, Convertimini , filii hominum ^; ct
ciebat, ac si totum speraret aerem deglutire. item, Rci>ertere, revertere, Sunamitis ; rcverte-
Quintus seorsum positus ridebat caeteros, ipse rc, rcvertere, ut intueamur te^. Anfractuosa si-
quoque ridcndus, ct maxime. Proprias enim quidem via est, et inambulabilis : faciliusque
carnes incrcdil)ili quodam studio sugere labo- pervenies spretis omnibus, quam adeptis.
rabat; nunc manus nunc brachium, nunc alias
,
partes applicans ori^. Miseratus homines, cau- XXVII. — De acceleranda conversione.

samque miseriae sciscitatus a singulis, unam
omnibus esse reperio, validissimam utique fa- Ecce nos reliquimus omnia, ct seciiti sii-
32.
mem. Tunc vero macilentissimas eorum facies mus : quidtcergo erit nobis? Dignum plane
contemplatus, recordabar prophetae gementis apostoh"ca fide et devotione verbum. Jam re-
Jruit cor meum , quia C liquisti omnia;jam Dominum Petre, secutus
miserabiliter et dicentis : ,
oblitus sum comedere panem meum^. Quid pro- es et nunc demum quid sis accejJturus, in- :
sunt vobis haec, inquio? Tson sunt naturales ci- terrogas. Vere Simon, vere obediens in audi-
bi : magis famem haec provocant quam exstin- tione auris, sine pacti conventione. Ad unius
guunt. Panis namque aniraae justitia est; et soli enim jussionis vocem Petrus et Andreas relictis
beati qui esuriunt illum ,
quoniam ipsi satura- omnibus secuti sunt Redemptorem 7. Quod si
buntur^. INimirum ad imaginem Dei facta ani- homini carnali stultitia forte videtur audiat, ,
ma rationalis, c.ieterls omnibus occupari potest, Quod stultuin est Dci, sapicntius cst homiiiibus :
repleriomnino non potest. Capacem Dei quid- , et quoniam placuit Dco per slultitiam prcedica-
quid Deo minus est, non implebit. tionis salvare credcntes; quipjie cum mundus
cum in sapientia miniinc co^novisset^ Quantos .
XXVI. — De circuilu impiorum. enim numdi sapicutia maledicla supj)lantat, et

conccjjtum in cis cxstinguit spiritum, quem vo-
31. Inde est quod quidem desiderio

naturali D luerat Dominus vchementer accendi? Noli, in-
summum quivis probatur appetere bonum, nul- quit, prttcipitanter agere, diu considera, dili-
lam nisiadepto eo rcquicm habiturus. Caete- gentius intucrc. Magnum cst quod j)roj)onis, et
rum errant miseri non iuvenicnles viam, et, ut opus habcus multa dclibcrationc. Exj)crire quid
scriptum est, ambulant impii in circuitti^ , dum possis, amicos consule,ne post factum poeni-
minora quoeque bona quaerentes, illud semper tere contingat.
dcsidcrant, quod sibi vicinius necdum vidcn- 33. Haec saj)icntia mundi terrena, animalis,
tur adcpli. Attpie utinam, si licri possct , ca?tera diabolica , inimica salutis, suflbcatrix vita'
» Deut, xxxn ,27. — » Psal. ci, 5. — 3 Matih. v, 0. — 4 Psal. xi , 9. — * Psal. lxxxix , 3. — * Cnntic. vi ,
J2. — 7 Mallh. IV, 20. — 8 I Cor. i, 25, 21.

l'riinus illeavaros, alter luxuriosos, (ertius iracuudos, (|uartii.s superhos el aiuhitiosos , (juiulus (leui(|ue pro-
jirias rarucs sugcns , vcl iuvidos , vcl humincs sihi ipsis placculcs cl (lc sf pricsnuieutcs rcpncsciilal. f"
621 DECLAMATIOiSES EX BER.NARDO. 622
mater tepiditatis ejus quae solet Deo vomituin**' bus super se ; ut vulgo dicitur, n Saliens ante-
provocare. Cave tibi , ait. Utquid enim ? Cum a A » quam videat, casurus antequam debeat. » Pe-
Deo verbum non dubites quid opus est
esse ,
trus cogitatum suum
Domino et jactans in ,
deliberatione? Vocat magni consilii Angelus; omnem sollicitudinem suam in eum projiciens
quid aliena consilia praestolaris? Quis enim fide- cerlus quod illi foret cura de eo reliquit om- ,
lior, quisve sapientior illo? Seduc me, Domine, nia, secutus est Dominum ne , interrogans qui-
et seducar : fortior esto et invalesce. Novi ego dem de pr?emio donec ex periculo divitum ,
quaenam sint quae oporlet tieri cito. Ab ore pu- quod Salvator prosequebatur sumeret occa- ,
tei gehennae eripior ; et inducias petam , et re- sionem percontandi :
tardabo ; et cunctabor exire si forte interim

fiat aliquid? Abscondi ignem in sinu meo ; et XXIX. — De secunda regeneratioue.
exusto jam latere ,
jam nudatis visceribus, jam
sanie defluente, diu mihi deliberandum est an 35. Quid crgo erit nobis ? Ait illi Jesus :
expergiscar, an excutiam , an abjiciam illum? B Amen dico vobis. Verbum confirmationis prae-
Magnum omnino est quod offertur sed eo uti- : mittitur : magnum noveris esse quod sequitur.
que Hbentius et festinantius suscipiendum et , Amcn dico vobis, quod vos qui secuti cstis me, in
obviis arripiendum manibus cum fervore et hi- regeneratione, cum sederit Filius hominis^,etc.
laritate. Probet autem se ipsum, qui de propria Quid quod dicit, /// regcneratione ? aut quae
cst
virtute praesumit : nam omninodivina quidem est haec nova regeneratio? Neque enim jam
probata est. Amicos consulat, qui non legit :
ignoramus quoniam oportet hominem nasci
,
Inimici hominis domestici cjus '.

denuo non ex sanguinibus neque ex volun-
, ,
tate viri sed ex aqua et Spiritu sancto 7. Cae-

,
XXYIII. — De tribus respoasionibus Doniini ad eosqiii terum cum nullatenus ad eam regenerationeni
promittebant secjiii euni. valeat hsec promissio pertinere , forte et altera
nec solum de- regeneratione opus esse videtur :
Quid frequentat Evangelium qui Evan-

34. nuo sed et tertio hominem nasci necesse est. , ,
gelio non obedit? At in eo sane legimus pro- C Infelix ego, et miserabilis casus meus, cui non
mittenti cuidam sequi Dominum, sed defunctum una sufficit, cui duplcx est necessaria regene-
prius patrem sepelire volenti responsum essc ratio. Nimirum ex corpore et anima constans,
ab eo, ut sineret mortuos scpelirc mortuos snos ^. cecidi totus simul : simul totus omnino rcsur-
Alteri quoque tantum suis qui in domo erant- gere non possum. An vero dignum noti est, ut
valedicere cupienti Nemo, inquit, mittcns ma- : ea quae videtur potior , priorque portio repa-
num nd aratrum, et respiciens rctro, aptus est retur? At ipsam sane animam esse nemo sanae
regno Dei ^. Sed quid audierat primus? Magi- mentis ignorat. Prior ergo reficiatur ,
quae prior
ster, ait, volo te scqui r/uocumque ieris. Cui corruit : praesertim quod ab ejus culpa alterius
respondens Dominus : Vulpes, inquit ,
foveas poena prodierit, et ipsius corruptio corporeaj
habent, ct volucres coeli nidum : Filius autem quoque fuerit causa corruptionis. Hinc est quod
hominis non habct ubi caput rcciinct^. Pruden- animabus primum Salvator advenit, tollere uti-
tiam carnis in fovea vulpis, in nido volucris cjue peccata mundi, non molcstias carnis. Quod
arguens cordis clationem. Est enim interdum D sanc manifestius docuit in sc ipso, pamis omni-
videre nonnullos, qui rclictis omnibus abrc- bus corpusexponens, animam autem immuuem
nuntiare sseculo disponentes , cum recte offerre prorsus custodiens a peccato.
velint, nolunt dividere recte, calliditate hu-
mana totos sese divino committorc nutui for- XXX. — Ut tempiis suai regencrationis corpiis exspectet.
midantes, sed reservantcs nescio qnid fermenti,
ut totam massam corrumpat ^ : quod in muUis 3G. Non sic hodie filii hominum , non sic,
frequenter expertum est. Alius sine duce el scd animae curam negligunt, curam autem car-
praeceptore spirituale studium apprchendcre nis pcrficiunt in omni desiderio. Neque peccare
facile cogitans, ambulat in magnis et mirabili- mctuunt, sed puniri : ncc virtuti cordis opera
» Mich. VH , 6. — ' Matlh. viii ,22.-3 i,,ic. ix , 02. 4 Matth. VIII , 10 , 20. — i I Cor. v, G. — ^ Matlh.
x:x , 27, 28. — 7 Joan. rn , 3 , 5.
()23 (iAUFKlDl ABBATIS. 624
litB
tlatur, s>cd valetudiiii curporis , imo etiaiii vo-*"" in itinere iliverticiila. Ule niinistrare venit, non
liiptati. l)e schola Hippoeratis et Epiciiri didi- A niinistrari " : tii siipra majîstrum , et Domino
ceruiit luec : net|iie enim suisCliristus discipulis inaj«)r,im() ne(; dis(i|)ulus , profeeto nec ser-
horuin (juidpiani tradidit; sed, i^MfvVr', iiKpiit, vus, rccumbere jain lcstinas? Paululum tlor-
a me quia mitis sum et humilis corde*. Fitii mies, jjnululum dormitnbis, paululum conseres
homiiinm, usque<iuo ^ravi corde ? iitqnid diligi- nianus ". Ille salit in montibus, traiisilit colles.
tis vanilatem, et (incfritis anima mea Trahe mc post te,

mvndacium '? Tempus Clama ad eum , :
hoc animahus, non corporibus est assi^'nain odore ungnenloruni tuorum cnrremus^^. k\\o-
tuni dies salutis utique, non voluptatis. Om-
: quiii quando eum reinorando, tepescendo pau- ,
nia tempus habent ^ animabus nunc operam sando consequi speras? Exsultavit ut gigas ad
:
dare neccsse est. Nam in carne qui seminat, so- currendam viam. Hilarem sine dubio diligit %^,-
lam exiride metet corruptionenH. At neino, in- cutorem. >ecdum ad bravium pervenisti, nec-
quiunt vnrncin snntn odio habuit^. Verum est
, dum ap[)reliendisti metam. Grandis adhuc re-
sedzelum habensabsqiiescientia, dum prodesse B stat via noli sistere gradum noli in medio : ,
festinat invenitur obesse. Cuni enim judicium

, itinere residere. In sudore, inquit vultus tui ,
carnis e\ anima pendeat, carni nihil potest uti- comedes panem tuum, donec in terram, de cjua
lius, quam salus anima; provideri, ut videlicet surnptns es, revertaris '^. Et tunc sane tenipus
in tempore sit respectus illius; et socia passio- erit requiei, nimirum quando jam sj)iritus ipse
nis , quoque consortium mereatur.

felicitatis dicet ut requiescas a laboribus tuis. Kecdum
Unde Apostolus inquit Sahatorem exspccto^ : tamen eritconsummata pax, necdum perfecta
mus Doininum nostruin Jesum Christum, (fui quies , denique necdum sessio j)lena.
reformabit corpus huinilitatis nostrce, coiijigii-
ratum corpori claritatis suce'^. Requiesce in hac XXXII. — Quoniodo nunc nuUa e\ parte sedemus.
spe, caro misera : qui propter animam venit
pro quoque venturus est; qui reformavit
le 38. In rcgeneratione, inquit, cum sederit Fi-
illam, quoque non obliviscetur in finem.
tui lius hominis in scde majestatis suce, sedebitis et
Regeneretur interim anima; et tanquam \n'dd- Qvos. Felix regcneratio! Quando enim renascar
scita et prsedestinata a Domino conformis , fiat ad sessionem, miser homo natus ad laborem?
imagini Filii ejus in mansuetudine et humilitate O si unquam sedero totus, cujus modo ne mi-
enim merito
cordis. Ipsius te quoque noveris nima quidem portio sedet, in quo nihil tran-
aliquando regenerandam , et conformandam quillum, nihil quietum sedatum nihil, nihil ,
corpori ejus iq gloria et claritate. unquam in eodem permanens statu Sedebitis !
et vos. O
Quis mihi tribuat, ut dignis ex-
sessio!
XXXI. — Ut non resideamus in via priniam verhis quae de sessione hac cordis af-
fectione concipio? imo quis tribuat mihi ses-
37. In rcgeneratione, m(\n\X., cum sedcrit Fi- sionis hujus imjjerturbata frui requie, quam
lius hominis in sedc majestatis sua^, sedebitis et desidero ,

quam cujiio, quam requiro? Ecce
vos 7 etc. Consequemini, ait, quem sequimini
,
: enim ut dixi nil in me sedet, sed cuncta in
, ,
ut cum ipse sederit et vos pariter sedeatis. , motu sunt, omnianutant, fluctuant universa.
Quando enim ille resedit in mundo, quando D Postrcmo ubi concupiscit adhuc caro adversus
substitit,quando reclinavitcaput? Exsultavit ad spiritum, spiritus adversus carnem, quidnam
currendam viam% benefaciendo jiertransiitS; hominis sedere videtur ? ISec sola jain concu-
quippe nec nidum, nec foveam, nec locum ha- piscentia pacem turbat, imjjedit sessionera,
bens in diversorio donec opere tandem quod : vetat esse sedatum ;

sed duplex quoque se-
susceperat consummato, sedendi j)r?eceptum cundum corpus miserum hominem contritio
nicreretur accipere, et diceret Dominus Do- vexat ,

pnesentis vidclicet seiisus doloris, et
raino meo, Sede a dextrts ineis"'. Insijjiens tu mortis metus futurae. Nimirum cum et jâssibile
qui praesidere eligis quam consedere ,
quaerens sit, et mortalc duplex nihilominus aiiimam ;
•
Mullli. XI , 'A^. — ' Fsal. IV, .{. — 3 Ercle. iii , 1 .
- •< (ialal. vi , 8. - ^ Fplus. v, VJ. — <> l'hilii)|>. m , 20,
M. - 7 Mallli. XIX, 2». — « P&al. xviii , 6. — '.<

M\. \ , ;i8. '" P>A. «mx , I. — " Matlli. x.\ ,
78.
" I»r<i^. vr, 10, '"'r.aTitir. i, 'J. 'il.eii. iii, 1!'.

DECLAMATIOÊS EX BERNARDC). 626
625
agitare sollicitudo videtur, spei utique et ti-^^^Sedebit igitur
corpus immortalitatis et inipas-
moris. Inter ha»c nempe fluctuat jugiter, do- A gemina quadam felicitate dotatum
sibilitatis
nec peccati corpus inhabitat, ascendens usque Hberum ab omni necessitate ab omni corru- ,
ad ccelos, et iterum usque ad abyssos descen- ptionc securum ahenum et immune ab omni ,
dens; tabescens in mahs, et ad bona nihilomi- concupiscentia plenum gloria, configuratum ,
denique claritati corporis Christi. Sedcbit et

nus inardescens.
anima sicut nil metuens sic nec cupiens ultra , :
XXXIII. — De imperfecta sessione.

nimirum plcna beatitudine, et secura plcnitu-
dine fruens nullos jam cogitationuni fluctus
;
39. Erit autem cum luteum hoc egrediens nuilos tentationum conflictus, nullos affectio-
num sentiens motus sed aeternae illi incomn)u-
domiciUum, a timore quidem penitus libera- :
bilur; sed necdum ab exspectatione. Ex tunc taluHtati prorsus immersa, etsic adhaerensDeo,
enira jam non timor in finibus nostris, sed
erit ut unus jam spiritus sit facta cum eo.
in spe singulariter constituti psaliemus singuli B

mente et spiritu quod praehbaverat quodam:
XXXV. — De sessione Domini.
modo qui dicebat, Converte.re, anima mea, in

refjuiem tuam, quia Dominus benefecit tibi : quia 41. Sed quando haec, aut quibushaecerunt?
cripuit animnm meam de morte, oculos mcos a Fos, inquit, qui sccuti estis me, cuni sederit Fi~
lacrymis, pecles meos a lapsa '. Caeterum de ex.- lius /lominis in scde majcstatis suce, scdcbitis ct
spectatione idem ipse sic ait: Me exspectant ju- vos. Jam quidem sedet Fihus hominis in sede
sti cloncc retribuas milii Nec modo numerum

^. majestatis ; siquidcm ascendens in caîum se- ,
fratrum , ut compleatur, sed et ipsum corpus ,

det a dextris Dei. Sed cum sederit dictum cst
ut sua regeneratione restituatur exspectant. hoc est, cum apparuerit sedcns, sicut Apostohis
Imo vero et expetunt cum desiderio, sub al- ait : Cum enim Christus apparuerit vita vestra,
tare Dei vociferantes ad ipsum; ut qui audire tunc ct vos apparebitis cum ipso in gloria 7. An
meruit, potuit et testificari ^ ISam corpus qui- magis audebimus dicere et ipsum adhuc stare
dem illo in tempore sedere quis dicat, dum ef- C quodam modo, utpote cujus necdum sedes con-
fluit, et in saniem pulveremque redigitur? summata videlur, necdum pedibus ejus scabello
supposito, quod a Patre promissum est? Non
quod illi plenitudini quidpiam dcsit, sed quod
XXXIV. De perfecla sessione.
membra caput exspectet. Audeat hoc tcstari
qui meruit intueri. Ecce , ait Stephanus ,

vidco
40. Tn regencratione, inquit , sedebitis et vos. coelos apcrtos , et Filiuni hominis stantcm a
Seminatur enim corpus animale, resurget cor- dextris virtutis Dei * : Paulus quoque sic scri-
pus spirituale seminatur in ignominia, surget

: bit : Christus assistens pontifex futuroruni bo-
in gloria^. Ubi jam tunc, mors , victoria tua? norum , introivit semel in Sancta , cetcrna red-
Siquidem et tu inimica novissima destrueris. emptione inventa 9. Caeterum in regenerationc
Corpus enim resurrectionis jam non moritur, corporum sedebit in sede majestatis qui pro ,
mors illi ultra non doniinabitur^. Sed et dolor animarum regeneratione stetit-' in ignominioso
et gemitus omnis abscedet, quoniam absterget D supplicio crucis , interrogalus contumcliis pa-
Deus omnem lacrymam ab qculis sanctorum, riter ct tormentis : nec modo durissima niorte,
et jam non erit ampHus neque luctus, neque sed et turpissima condemnatus. Quoniam enim
clamor sed nec ullus dolor quoniam priora
,
, obcdiens Patri factus est usquc ad mortcm
transierunt ^. Felices lacrymae, quas bcnigna mortcm autem crucis; ])ropter lioc cxallavit
nianus Conditoris absterget : et beati oculi, qui illum, ct donavit nomen quod est super illi
in talibus liquelieri flctibus elegerunt, quam onme nomen nomine Jesu omne genu
, ut in
elevari in superbiam, quam omne sublime flcctatur '". Haec autem dixerim, fratres, ut no-
videre, quam avaritiae et petulantiae famulari. vcritis qua-nam sint duo lalcra scalae (juae vo- ,
' Psal. cxtv, 7,8. — 2 Psal. cxi.i — 3 Apoc. VI ,

•)
, 10. — 4 I r.or. XV, 4 i , 43. — ^ Roni. vi , 'J.
*"'
Apoc. XXI , 4. — 7 (loioss. III ,
'». — Act. VII ,
j.-). — !' IIfl)r. IX , 1 1 , 12. -
'" Pliilij^p. ii , 8-tO.
» Alias , sedit.
627 GAUFRIDI ABBATIS 628
lentibiis sequi Dominiuu pmpouitur ascfu-'"' excusetur , stcl ut vauitas ct iinpuritas ante
tleiuia, qui« bases eoriiin, quae capita, (puve A ouuiia lujjMatur.
jjradus, quoruni sunuuitati Deus innixus est.
XXXVII. — l)e gradibus scal.T.
XXXVI. — De latcrihus scaliv.
44. Sane ubi sic stabilieris et firmaveris in

42. Oportet siquiclem nos «loiuare carneiu ,
corde tuo, asperitateni corporalis abstinentia;
calcare nuinduin, ut voluptatem corporis de- ac laboris ainplecti, et omni vilitate et extre-
dinantes, caveauuis niliiloiuinus sa^cnli vani- mitate esse contentus; bona sunt latera, securus
latem. Hae nimirum abominationes iEgyptio- jam insere gradus exercilii spiritualis, ut totum
ruin ,
quas immolamus Domino Deo nostro '. quod mundo et carni subtrahis, studio pictatis
Kt totum quod a via vitae et disciplinoe deterret inipendas : oblitus qua3 retro snnt, et extentus
lilios liujus s;eculi, quod exercet interiin
totuni in anteriora ^, ut ascensionibus dispositis, de
servos Dei, in his duobus est, (juae sub uno B virtute prolicias in virtutem,ut videre Deum
versu propheta commendat Fide, inquiens, deorum in Sion merearis'^. Et primum quidem
:
Iiumilitatfin mcam , ct laborcm mcitm ^. Wxc per desertum proprii cordis et convallem plo-
ergo sint latera scalse, vilitas, et asperitas : qui- rationis, ascendes ut virgula fumi dehinc jam :
bus deinceps internai virtutis et gratia; gradus in serenius quiddam elapsus, ascendes etiam
lirmiter inserantur. Estenim videre homines de deserto deliciis afflucns, innixus super dile-
mundi spernentes gloriam, favorem calcantes ctum ^, ductus a claritate in claritatem tanquam ,
populi, non desiderantes humanum diem sed : a Domini Spiritu, illo utique qui scrutatur etiam
non adeo fortes in tolerantia molestiai corpo- alta Dei. Nec paucos in his gradus invenies gra-
ralis, non adeo rejicientes niollia, non adeo tiae multiformis. Verum haec spiritnalia sunl
carnis illecebras superantes. Quid istosdixerim, comparanda. Nunc vero spiritualibus utique
nisi latus alterum non tenere? Porro uni tantum
ad initiandos potius sermo dirigitur, cujus tota
lateri innitentis periculosus niinis ascensus, et intentio est revocare ad cor proevaricatores.
proximus est ruina^ C Ca?teruin habent prolicientes editum olim de
43. Quod si periclitatur, qui circa carnera duodecim Gradibus Humilitatis ex sermonis
videtur, plus quam oporteat, inlirmari, licet occasione libellum '^, quos videlicet gradus ille
mundi respuat gloriam, nec contumeliis mo- justorum omnium spiritu plenus in Regula sua
veatur : profecto longe horribilius est pericu- tradidit vere per omnia Benedictus^.
luin, et multo magis inexcusabile, si quis forte,
licet castigans viriliter corpus suum, et non XXXVIII. — De via orieutali qua; a B. Benedicti cella
parcens ejus afflictioni ", inveniatur tamen mi- processit.
nus resistens gIori?e desideiio, miniis patiens

injnriarum, niinus immunis a saeculi vanitate. 45. Ille enim spiritualem nobis erexit sca-
Quid enim tibi, infelix homo, cum his nugis et lam, cujus utique summitas ccelos tangit, quod
calamitatibus, cum hoc fastu et vanitate ista ,
in ejus glorioso transitu evidenti legimus mira-
qu?e nec anima?, nec corpori prodest? Quid culo commendatum, beato jâpa Gregorio sic
irrifaris, quid inflammaris ad verbi flatum , D scribente : « Inler discipulornm manus inibe-
quod nec carnem vulnerat, nec inquinat men- » cillia membra sustentans, erectis in cadum
tem ? Nihil sic alienum a natura, nil tam con- » manibus stetit, et ultimum spiritum inter
trarium rationi. Neque enim sic dicere possum, » verba orationis effhivit. Qua scilicet die duo-
Quid tibi cuin cibis et vestibus? aiit frigore vel » bus de fratribus, uni longius posito, alteri
esurie quid moveris? ciiin unita persoiialiter » autem in eella commoranti, revelatio unius
anima non huic mundo scd eorpori, longe ,
« atqiie indissimilis visionis apparuit. Videruut
minus carnem possit odisse (piam mundiiin ,
» iianKjue quia strata palliis et inuuineris coru-
quippe quse huic miiltum debcat, illi nihil. » sca lampadibus via, recto orienlis tramite ab
Oiiod (piideni dixerim, iion ut voluptas perimle » ejus cella iu C(vliim uscpie tciulcbatur. Ciii
' Exod. vni, 26. — » Psal. xxiv, 18.— 3 philipp. iii, \:\.— 4 Psal. i.xxxm ,
8.— -•
Caulic. viu, 5.— »» tlap. 7.
• Alias , affcctioni. — » Iraclalum scilicel S. Bernardi de Gradibus Huuiililalis.

^""
» venerando habitu vir desuper clarus assistens , celsum illum verticem inclinaret, Sic , inquit
i> cujus esset via quam cernerent inquisivit. Illi A nos implere omnem justitiam ^; «olam ni-
clecet
» vero se nescirc professi sunt. Quibus ille ait : mirum humilitatem justitiam reputans. Exhi-
» Haec est via, qiia dilectus Doniini coelum Be- beatur ergo sobrictas nol)is, justitia proximo,
» nedictus ascendit '. » Qu£e est enim via ab ejus pictas Deo. Pietas enim cultus Dei cst. Saue ut
cella progrediens, nisi Ordo quem idem vir voluptas et vanitas elationem cordis fovere no-
beatus instituit, et forraa vitae quae ab eo sum- scuntur, sic sobrietas et justitia pietatem : ut
psit exordinm ? Qiia niniirum via dilectus Do- inter haec latera de fide in fidem spe mediante
mini ascendit, quia « non potuit vir sanctus prolicicns, supereniinentiam aliquando teneat
» aliter docere quam vixit '. » Et haec quidem charitatis.
eorum vel maxiraa fiducia est, qui ipsius ut-
cumque student inhaerere vestigiis, ipsum prae- XXXIX. De basibus scalse. —
ceptorem praeviumque sequuntur. Neque enim
,
venire aliquatenus in dubium potest, quin om- B 48. Innitunlur autem haeclatera basibus quas
nino sacer sit modus conversationis, ct divina supposuit artifex Sapientia, duobus forsitan
magis inspiratione atque consilio, quam huniana lignis crucis. Ubi enim ille mulctatur morte
prudentia vel adinventione formatus, quo ni- cruce turpatur; quis suorum delicias seu glo-
mirum tantam in vita gratiam sanctitatis, tan- riam sustinere queat, ncdum audeat quaerere ?
tam post obitum gloriam fehcitatis idem vere FlagcIIatus Christus, et sputis illitus , bajulat
Benedictus obtinuit. sibi crucem, et ludibrio factus irrisoria veste,
46. Sed haec hactenus : ne quis forte (quod arundineo sceptro, corona spinea, fodilur cla-
longe sit semper a cordibus nostris) derogare vis, annumeratur sceleratis, in ligno extenditur,
nos potius eis qui sibi varios, prout cuique vi- etiam mortuus vulneratur : et haec intuens qui
sum est, religiose vivendi formavere modos dicitur christianus, propriis nihilominus volu-
quam alios consolari et animare voUiisse cau- , ptatibus indulgere, et florere velle in saeculo
setur. Eam tamen, quam videmus in ecclesiis nullatenus erubescit? Caeterum si omnis qui se
hodie, formam cleri (ne inforraem dixerim vi- C dicit in Christo manere, debet, sicut ille am-
tam), a quo sanctorum habuerint, quis unquam bulavit, et ipse ambulare^; multo magis qui
vel in novo, vel in veteri Testamento sic vixe- pro eo manere se dicit, qui pro eo legatione
rit, sic vivere docuerit homincs, utinam ipsi fungitur, qui ei ministrat, si eum non scquitur,
sese intcrrogent singuli, nec conscientias snper inexcusabilis est. Sane nisi abnegaverit seniet-
hoc convcnirc proprias dissimulent. Quantos ipsum, et tulerit crucem suam, sequi eum om-
enini videmus sectatorcs viarum, quae videntur nino non potest 7. Quid vero cruccm tollere
quidem hominibus bonae, sed in profundum est, nisi laborem amplccti et humilitatem ? sicut
inferni descendit finis earum ^? quantos ascen- scriptum est, Elegi abjectus essc in donio Dei^.
sores scalae, non cujus summilas coelos tangit,
sed quae illi omnino contraria est, habenslale- XL. — De capitellis.
ra concupiscentiam carnis , et concupisccntiam

oculorum, gradus vcro superbiam vitae quae 49. Sed fortasse minus adhuc firmiter slabi-
:
ex mundo sunt, non ex Patre ? D lita haec vidcantur, si lantum fuerint subnixa
47. At ejus sane quam vobis commcndare basibus, non etiam desujicr coha-rcntia capi-
volumus scalae gradus et latera, ex Patre utique tellis. Hinc est quod minime suis contcntus
sunt, non ex mundo, ciii nimirum innixus ap- oxemplis Salvator, etiam |)raemia rcpromittit,
paruit. Sohrie, ait Apostolus, ct pic, ct juste ut qucm forte non ])rovocat invitatio prasce-
vivanius in hoc sceculo^. Sobrietas voluptatcm denlis, trahat vel desiderium rctributionis : et
cariiis inipugnat; justitia, saeculi vanitatcm siquidcm voluptuosus cst, illum sitiat torren-
dum videlicet cuique reddens quod suum est tem voluptatis; si vero gloriae cupidus, aspirct
etadulantem deplorat, et compatitur irasccnti. ad illam cclsitudincni judiciariae potcstatis. Sc-
Deuique et ipse Salvator dum Baptistae manibus (lcbitis, ait, et vos supcr scdcs duodccim , judi-
'
S. Greg. lib. 2 Dial. cap. 37. — » Ibid. — 3 Prov, xiv, 12. — 4 lit. n , i;.».— SMallli. iii , I,'i. — 6lJnaii.
, C. — 7 Matlb. XVI , 3i. — » Psal. lxxxiii ,11.
631 (.AIIFRIUI yVlJHATIS 632
*"*
ca/tUs duodccim tiihus Isiaci'. Ac si tliccret :
Pro confusione vestra (lupiici ct rubore pars A XLII. — De grossis ficns.
\estra laudahitur. Proptcica cuim iu tcrra ve-

stra (luplici.i possidcbitis, ct hctitia scuipitcrua 51. lufcli.v prorsus auibitio, quae ambire ma-
erit vobis '. In e.xsilio vobis afflictio duplex ,
gna non novit, quaerens dc niodico crescere, et
luuuilitatis utique, ct laboris. Scd consolauiini , de uia.xinio ininui. Ainant enini cathedras pri-
et nolitcdcliccre : (pu)uiaui in terra vestra, terra nias : qua» vclut grossi licuuui vclocitcr sunt
uti(iuc vivcutiuiu, duplcx nos uiliilomiiius ir- casura'. Sunt ciiiui (.^rossi prima; (pia^dam (icus
luuiicratio uiauct, sublimitatis et dclcctalioiiis. prorsus iuulilcs, solam liabcutcsspccicm licuum,
In scdibus cnim quies impcrturbata, in judicio non saporem; nec tain fructus, quain futuro-
di;rnitatis cniincntia (•ommcndatur. runi quaedam praesagia fructuum ,
quas et de-
cidcre ncccssc cst, ut cis aliaj liiimano usui et
XLI. — De Jiidicio. csui aptae succcdant. Undc sponsa in Cantico
B cauticorum, Hiems tiansiit, iiiibcr abiit ct re-
50. Quis vero saecularis honor excogitari cessit; et post pauca , Ficus, inciuit, protulit
potest, qui non ])rorsus in tant;« subliuiitatis g^mv.vo* .y«o.v^ : quod videlicct pcrsccutione ces-
comiâratiouc vilcscat? IVon uuius siquidem santc, inclita facta sit Ecclcsia, posita in su-
civitatis aut populi scu rcgiouis unius, scd uni- perbiam saeculorum.Quam sanesublimitatem ct
versitatis judices habent praisidere cum Chri- e.xccllcntiam dignitatum congrue satis grossos
sto. Nec solum honunes, sed et ipsos angelos vocat, ut futura in his inoneat potius quani
judicabunt qiii parcntcm ad niodicum vapo-
^
,
praescntia cogitare. Quae enim videntur, tcm-
rcm pncseutis gloriae dedignantcs et e.xsufflan- poralia sunt; (luaenon videntur, a?terna. Ca-
tcs, impropcrium Cliristi universis praeferunt veant igitur qui priinas cathedras amant ne ,
titulis dignitatum. Nolite tinicre, pusillus grc.r, contingat carere secundis; et qui primos nunc
quoniam complacuit Palri vcstro clarc vobis recubitus eligunt incipiant cum rubore locum
,
regnum^. Delinitum est consilium ,

quod non tenere novissimum. Sedebitis, 'mqmi, super sc-
evacuabitur, propositum immutabile perseve- C dcs duodeci m , judicantes duodacim tribus Israel.
rat; denique juravit Dominus, etnon pcenitebit Hae jam licus erunt, non utique grossi. Has ni-
eum : Amen dico vobis, quod vos qui secuti estis mirum sedes praeviderat qui de superna civitate
me, in regenerationc, cum sederit Filius homi- dicebat : Illic sedemnt sedes in judivio, sedes
nis in sede majestatis suce, sedebitis ct vos ju- super domuin David^. Illic plane, non hic. Quo-
<^//crt//^'.v.Quid gloriosius? Judicent nunc et prae- niodo enim scdent quas hic videnuis sedes,
judicent superbiae illii , cuin rege suo sedeant, qua; toties nutant, toties titubant, toties sub-
(pii sibi latera aquilonis elegit. Exaltentur et vertuntur? Nimirum grossi licuum sunl, quos
eleventur sicut cedri Libani. Transibimus, et tenuis aura dejicit et dispergit. Cajterum quid
ccce non erunt. Opprimant nunc quos possunt, sibi vult, quod duodecim tribus Israel jndica-
blaspliement, congerant maledicta, veniant su- turos fore promittit, iu quibus etiain mundus
per nos opprobria exprobrantium Christo , ipse cognoscitur judicandus ? An quia notus
quoniam nierces nostra copiosa cst in coelis. tantum adhuc Deus, universitatem
in Judaea
Gloriam quae ab inviccm est , habcant , utiquc D fidclium appcllalione duodecim tribuum vo-
vanam et mendacem quoniam ;
vani lilii homi- luit dcsignari, ct (juasi solas meminit judican-
nuin , mendaccs filii hoininum. Gloriam enim Aas Yn-o^tiîv '\\\\\*\: Qui non credit,jam judicatus
(piJe a solo Deo est nolunt, veram utiquc et
, fsl''^ Ha;c enim est perfectorum gloria singu-
manentem : quoniam ipse est veritas et ipse , laris, intcr ipsos etiam cmincre fideles, et cae-
cst qui est. tcris quoquc salvandis pr.Tcuiiucre auctoritate
judiciaria' potcstatis , ut juxta iilud dc Psalmo,

scdcaut supcr duinuin David. Qiiid islud misc-
riae est ,
quod ad tantaj promissionis vcrbum
ncgligcntia huiiuuia dormitat?
'
Matlli. XIX ,28. — » Isai. i.xi ,7. — 3 i Cor. vi , ;i. 4 l,ii.'. \ii , ;f2. ~ i C.uilir. 11,11, i;?. — " 1'sitl.
XXI , .1, 7 Joaii. nr , 1 8.

633 DFXLAMATIONES EX BERNARDO. G34
""*
54. Sed esto; inulta tibi annorum curricula
XLIfl. — Querimonia Salvatoris. A restant. Adolescens usque ad senectutcm es,
victurus et senium quid necesse habes amit-
:
52. Populc ineus, ait Doniinus, quicl tibi ele- tere tempora tanta, perdere tanta lucra ? Nihil
bui fncerc, ct nnnfcci '? Quid causae est ,
quoil pretiosius tempore , sed heu nihil hodie vilius !
ininiico meo vestroque libet servire quam nii- aestimatur! Transeunt dies salutis, ct ncmo re-
hi? Neque enim ille creavit vos, sed nec pa- cogitat, nemo sibi non reditura momenta per-
scit quideni ; aut tempora vestra ipse disponit. isse causatur. An putas, o homo,biennii tan-
Si parva haec videntur ingratis : non ille,sed tum aut triennii opus ab Omnipotenti i)osse
etjo redemi vos. Sed quo pretio? Non utique recompensari? Sic abbreviata cst manus Do-
corruptibilibus auro et argento non sole vel . mini, ut centum annorum non possit remune-
luna, non saltem aliquo Angelorum, sed pro- rare laborem Sede
computa, quid diebus
? ,
prio vos cruore redemi. Caeterum si neque tani singulis acquircre valeas
certus equidem apud ,
multiplici jure debitum a vobis elicere est fa- B Deum nullum omnino bonum irremuneratum
mnlatum ; omissis his omnibus, mecum saitcm fore; et sicut non capillum de corpore, sic nec
ex diurno denario convenite. Nihil vobis ilie momentum de tempore periturum. Quid illud
nocuerit, nihil ipse videar profuisse. Ei obtem- Sapientis consilium ingeram Ne tardes con- :
perale, qui plura vobis et potiora pollicetur, vcrti ad Dominnin^; nescis quid supcrventura
apud quem certior, copiosiorque remuneratio pariat dies^'^ Quid insaniam causer de futuro
est; ut illud quoque benignissima miseratione tam temerarie praesumentis quasi vero tem- :
dissimulem ,
quod bonorum vestrorum non pora et momenta Pater in tua , et non magis in
egens, vobis tantunimodo velim esse consul- sua posuerit voluntate? Postremo , quid de in-
tum ne praesentia suscipere detrectetis quae
, ,
certo fine ,
quid de certa brevitate laboris , re-
nunc offero dona gratiae, futuris gloriae mune- tributionis aeternitate loqiiar? Novit Dominus
ribus eadem coronanda promittens. {igmentum nostrum , consulit pusillanimitati
humanae obviat cogitationi, anxieta-
noslrai,
XLIV. — De excusatione s.tcularium. C tem abigit , praevenit trepidationeni.
53. Quid ad haec conscientia humana respon- XLV. — De (Juplici promissione.

det? Cum improperari coeperint hajc in die
judicii ,
quomodo miseri sustinebunt ? Quid 55. Sequitur enim
Et omnis qui reiiqncrit :
excusationis poterunt habere de peccato? Num- patrcm , aut matrcni

aut domuni , aut agrum ,
quid tunc dicere incipient : Modo, ecce modo; propter nomen meum, centuplum accipiet , ct
sine paululum? Sic enim nunc dissimulant invitam cetcrnam possidcbit ^. Quid ultra dicetis,
felices, et Modo, et modo, non habet modum; hlii hominum, quando et in hoc mundo tanta
et Sine paululum in longum vadit. Bonus est,

, vobis promissa sunt, ut dormialis inter medios
inquiunt, Deus qui in proximo juvat. Magna cleros, de quibus paulo ante causabamini : et
quidem divina promissio, scd longa nimium di- exeuntes a sorte terrena amplior statini exci-
latio, et molesta exspectatio est. Terrenam de- piat consolatio, qua non modo patienter, sed
serere sortem , et necdum obtinere coelestem , D etiam gratulanter exspectetis sortem sanctorum
afflictio est intolerabilis, et inconsolabilis dolor. in regeneratione promissam ? Siquidcm et ijjsa
Quid accelerare necesse est, ut miseria prolon- exspectatio justorum Ia?titia est. Centuplum
getur? Misera prorsus et seductoria cogitatio. inquit, accipict , ct vitam cetcrnam possidcbit.
Nova siquidem haecquerela est, nec prolixiorem Habetis, lilii Adam, promissionem vitae ejus
vitam fdiihominum hactenus causabantur. Bre- quaenuncest, pariter et futura?; iit obstrua-
ves dies hominis sunt, doncc conscientia stimu- tur omneos loquentium iniqua et confundan- ,
lante, de pcenitentia et conversione vel intus a tur omncs iniqua agentes supcrvacue *, An non
spiritu, vel foris commoneatur ab homine. Et supcrvacue penitus agit iniqua qui non modo ,
tunc sane novum concipitur taedium longioris frucluosius, sed etjucundius; non modo salu-
vitae, differendae mortis oritur Hducia nova. brius, sed et suavius Deo poterat servire,
' Isai. V, 4. — ' r.crli. v, 8. — ^ Prov. xx.vii , 1. — 4 Mallli. xix , '>X>. — * Psal. xxiv, /|.
(i.J5 GAUFRIDI ABBATIS ($30
quam uiuiulo? Et attfmle qiioa Petro quideiir^"'* oclio , sed e\ iucredulitate detrectas? Nam id
Dominus tantum de futuro respondit : neque A miiii, fateor, credibilius est. Nemo enim peri-
enim super his quai experiehatur pra^sentiali- re maj,Ms optaiet miiiiinap ciijiispiam consoiatio-
ter, haesitare poterat , aut t)pus iiahtbal internis obtenlu, (piam maxiuia cum exsuitatione
rogare. Denique nou ,
Quid iiobis est? dixil salvari. Sed non ne eorum
cst omnium (ides,
sed ,
quiil t:rit '
? quidem qui nomine tenus sunt (ideles. Pote-
56. An
veroquis dubitat instantis esse.tein- rain sane muitorum vobis exempla proponcre,
poris promissionem ? 31ahiieste id
centupli muitos producere testes qui id pioCecto sicut
,
quidem ipsa verboruin conscquentia probat; credidere , sic sentiunt; siciit audierunt, sic
ubi centupium accepturi, etpossessuri dicimur experiuntur. Abundat hujusmodi testimoniis,
vitam ieternam. Ca?terum ne quis omnino iin- liujusmodi carbonibus desolatoriis , omnis na-
pudenti remaneat obstinationi locus , mitto vos tio, regio omnis et omnis linjûa,ui)icumque
ad Evangelium sccundum .Marcum , nbi pro- sanclorum cont,'r<gatio est. Scd qtiando iuima-
missio eadem
descripta uiauilestius invenitur. B nis credat experimentis qui Veritati non cre-
,
Ait eniin Doininus Nemo est qui rcUquerlt pa-

:
dit promittenti? liiud ego vehementius arbitror
trem,aut matrem , aut fdios , aut agros, aut admirandum quod (idcies inagis in maximo ,
domum proptcr mc, et propter Evangelium ,

qui qnani in modico videamini. Num ei diHiciie est
non accipiat centies ta/itum nunc in tcmpore dare centupluin in pra^scnti, qui daturus est
hoc \ Atque ut vehementius adiniretur carnalis vitam seternam in iuturo ? Qiii daturus est quod
anima, non percipiens quae sunt spiritus Dei, nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor
sed stuititiam reputans , addit signanter, cum hominis asccndit non modo centuplum dare
,
persecutionibus. Forte enim cum audisset in potcst ?
tempore lioc centupium proinitti , conjectaba-

tur etiam de temporalibus exhiberi : sed prae- XLVII. — De labore Gcto.
ripit luinc inteliectum nomen additum perse-

cutionis. Quid enim terrenae est consolationis 58. Sed quoniodo, inquis, possunt haec (ieri?
quod non facile terrena persecutio tollat? Quid C Qua ratione accipit cenluplum, qui nihil sibi
terrenum inler persecutiones sancti martyres reiiquit cx omnibus? Nempe hoc est quod paulo
acceperunt, quando et ipsa quoque beatoruin ante cominemoravi Tollite jugum meum super :
corporum terra data est in manus hoininum vos, ct invenietis requicm '. Mira novitas, sed
impiorum ? ejus qui nova omnia facit. Jugum tollens inve-
nit requiem reiinquens omnia, centuplum ha- ;
XLYI. —
De incrediilitale. bet. Noverat lioc et iile nimirum honio secun-
dum cor Dei qui ei ioquebatur in Psaimo , :
57. Interim tamen undecumque centuplum Numquid adhceret tibi sedes iniquitatis , qui
sint accepturi , dummodo sit centupium dum fingis laborcm in prcecepto^} An non fictus in ,
valeat centupliciter, centupliciter placeat, con- praecepto lal)or, onusleve, suavejugum, crux
soletur, delectet ametur quid insaniae est
, inuncta? Hujus rei sacramentum cst quod in
:
,
quod cunctantur homines reiinquere simpia dedicalione ecdesiarum depictas in pariete cru-
pro centuplis? Ubi est cupidus, ubi ambitio-Dces oleo sancto pontifex linit. Sic et olim
sus, ubi conquisitor hujus saecuii? Quid ad fi- quando Abrahne dictum est, Tollc filium tuum
dele negotium ct nundinas quaesLuosissimas qucm diligis Isaac ct offeres mihi eum in holo- ,
avaritia intepuit et obdorinivit huinana? Cui rrt«A/w/« ^, labor lictus est in praecepto. Oblatus
Judaeo id negares, o honio ,
qui in vanuiu ac- siquidem Isaac sanctificatus est, non mactatus.
ccpisti nomen Domini nostri Jesu Christi? cui Et tu igitur si vocem Domini audieris intusin
sacrilego dare quidquid habes ,
pro centuplo animo , et dicatur tibi ut offeras tuum Isaac
cunctarcris? Sed cxsecrabilis tibi est mauus Do- tiuim quodcumque est gaudiuiu immoies Deo
mini , ut nullam ab eo comimitationem reci- (interpretatur enim Isaac Gaiuiiuiu seu Ivisus );
pere , non ei in ralione dati vel accepti com- fideliter et constaiUer obedi. Ne timeas : nimi-
municare penitus acquiescas. An forte non ex rum etsi rem grandem tibi ilicit propheta, la-
« Mallli. XIX, 2'J, 27. - » Maic. x , 29, 30. — ^Mallli. xi , 29. — 4 Psal. xiiii , 20. — » Oeu. xxii ,
2.
cere debes , et obtemperandum ei per omnia^^^Îgitur sponsa quidem nigra sed formosa : est ,
etiamsi oportuerit ipsum Isaac jugulari. jXunc A Apostoli tanquam tristos, scinper autem gau-
autem quidquid affectio propria judicet secu- , dcntes : ipsi Christo, si Judaicis consideretur
rus esto non Isaac, sed aries morietur; non
: oculis,non erat species neque decor. E contra
peribit tibi laetitia sed contumacia cujus uti- , ,
sane alios dealbatis Veritas comparat monu-
que cornua vepribus haerent, et sine punctio- mentis, foris quippe splendidos ct nitcntes,
nibus anxielatis esse non potest. Tentat enim intus sordidos ct fetentcs. Ambidnnt enim in
te Dominus Dcus tuus, nec mactabitur Isaac ,
stoUs, et prinias,\xt (Xiclum esX.,cathc(lras aniant,
ut opinaris : vivens vivet , sed elevatus utique gloriosi, honorati, et magni in oculis hominum :
super ligna, ut in subHme gaudeas ; nec in intus autem, ubi Deus videt, pleni avaritia
carne propria, sed in cruce Doniini glorieris ,
invidia, ambitione, sujjerliia , luxuria fortasse
per quem nimirum crucifixus et ipse es, sed nonnulli*'. Quando enini tahbus detur prctio-
cnicifixus mundo nam ei vivis. , sum iihid continentiae nuinus, nisi forte ad ju-
B dicium et condemnationem , ne quando pa-
XLVm. — De nigredine et decore sponsie. veant, et resipiscant, et convertantur a studiis
suis , sed obdormiscant in peccatis, et deterius
59. Ha?c nimirum conversatio perfectorum, pereant ex ipsa sua irreverentia et securitate .?
haec sanctorum vita haec gratia spirituahs. De- ,
nique tanqiiam tristcs , inquiunt, semper auteni XLIX. — Quomodo egestas interior foras ejiciat.
gaudcntes : tnnquam nihil habentes , et omnia

possidentcs : tanquam morientcs et ecce vivi- ,
60. Sane ut exercitii spiritualis et curae cor-
mus \ Qui vidcbant me foras,fugerunt a me'', dis indicium evidens est contemptus exterio-
dicit et iilia regis, eautique cujus gloria omnis rum,
sic eorumdem sollicitudo certum nihi-
abintus est. Unde et clamitat in Cantico canti- lominus signum est mentis incultcc scriptum :
corum adolescentulas revocans, quas exteriori quippe est, In desidcriis cst omnis otiosus T; et
sua incompositione deterritas videt : Nigra itciu, De stercoribus boum lapidnbitur piger^.
sum , sedformosajfilicc Jerusalem, sicut taber- C Vae, vae misero! dum stcrcoratur, putatur or-
nacula Ccdar , sicut pelles Salomonis. Nolite me nari. Bos erat Paulus, triturans in area Domini,
considerare quodfusca sim,quia decoloravit me et suum utique agnoscens possessorem undt; :
soP. Ac si manifeste spirituahs quispiam dicat, et dicebat, Propter C/iristum omnia dctrimcn-
teneras etinfirmas mentes exhortans : Quid latum fcci, et arbitror ut stcrcora, ut Chriitum lu-
boriosa quaeque et humiha conversationis no- crifariam^. Hjcc ampk-xatur stercora, etiamsi
strae tam sedule nunieratis? Saga cihcina sunt, quondam nutritus fuerit in croceis'"; his Ja-
et pelles arietum rubricatae, quibus interior ille pidatur stercoribus piger, qui Christum hicri-
splendor et intcrna tegitur gloria, ut iUaesa a facere neghgcns, corde vacuo et deserto foras
pulveris et imbris injuria conservetur. Nohte cogitur evagari. Siquidem famis necessitate Ja-
me considerare quod fusca sim , nohte pavere, cob patriarcha descendere in jEgyptum " ; et
nohte mirari. Neque enim tristitiae aut neces- prodigus iUe hiius servire porcis, esurire sih-
sitatis est exterior iste neglectus et nigredo fo- quas, egestate coactus est ".
rinseca , sed occulti splendoris et cxsuitationis D
internae. Dccoloravit , inquit, me sol , lux intc- L. — De vermc cjui non moriiur.
rior exterioris imputiens. Niinirum ignis est, ct
inania foha non admittit. Aiioquin aut exuri Gl. Sed quid
^cr\\îun\} Habenti da-
dicit
foHa , autcerte, si praevaluerint, ignem exstin- bitur, ct abundablt
non habcnti autcm, ct hoc
:
gui necesse est. Quod quidem oninino cavcn- ipsum quod vidctur habcrc, auferctur ab eo^^.
durn Apostolus docet : Spiritum , inquicns ,
Arescet feiiuin , et decidet flos : ipsai quoque
nolite exstinguere •*. Magis autein id Christus fenestrae daudentur , ul nihil uitra terrenae va-
prohibet , volens eum vehemeuter accendi ^. leant consolationis haurire; dcnique, Arguam
• llCor, vr, 10, 9.— » Psal. xxx ,

12.— 3 Cantic. i 4 , 5. — 4 I Thcss. v, 19.— 5 Luc. xii , 49. — 6 Malil,.
XXIII, 5-7, 27, 28. — 7 Prov. xxi , 25. — 8 Eccli. xxii , 2. — 9 Philipp. iii , 8, — '» Thren. iv, 5. — >• Gen.
xLvi , 6. — '^ Luc. XV, 15, 16. — '"^
Matlh. xiri , 22.
(iaa r.AlIFRIDI ABRATIS 640
^"'
tf, ait Domituis, ct statiiani cntitm fticicm ttttiiii '.
(Jiiid illiul roiiliisioiiis crit, (|iii(l iniscria', (|iiid A Lll. — Dt' Irihiis iii curcert-, cl iribiiH in cnicc.
iloloris, (|uaiulo tlissipalis loliisct dispcrsis, iini-
Vfisa nudabitiir tur|)itu(lo, revelabitur igno- G3. Tres in carcere quondain fuisse le^'imus ,
luinia, sanics apparcbit? quando jam iinuior- tres in cruce. Josepli siquidcm cum pincerna et
talis factus intcrims illc coiiscicntiii' vcrinis, lota pistore rejijis caiccrali ciistodiai niancipatus ;
uiali"nitatc corrodct, scd non consuinct ani- (.lliristus vcriis Joscpli cuin diiohiis utiqiie sce-
inam infeliccm; nec erit omnino dissiiiiulatiouis lcratis reputatus est. Et illi quidein in carcere
locus, aut spes uUa consolationis? Quid enim videre somnia, et audiere interpretationem :
caiisa; cst , quod ne niodo quidcin conscientiae isti in cruce verha locuti sunt, ct unus accepit
sliinulos sustincrc aiiîuatcnns possunt , sed juomissioncm. Priorum si(juidcni altcr propi-
avertunt oculos cordis, ct ad consolationcs mi- nabat rcgi, ct audivit Rcstittwris in gmilttin :
seras convertnntur, aut certe simiilationibiis />'r/.s7/////M. Alter pascebat aves ", et responsum
aliipiibns decipiunt semetipsos, etmentitur ini- li mortis accepit*. Ipsi quippe sunt porci ,
quos
(juitas sibi : nisi fjuod intolcrabilis ille cst cru- pavit ille prodigus adolescens *. Spurci siqui-
ciatus ( licct adliuc blandiatur spcs et extcnuet deiii et elati merito porcorum et avium nomine
omnino dolorem), dum sibi ipsis pro libitu dcsignantur. Porro eorum qui crucilixi sunt
tcmpora metiuntur, et omne quod agunt, fa- cum Salvatore, alteri utique confitenti dictum
cile diluendum, desereudumque quod appe- est, Hoilie mecitm eris in parctfiiso ; aheri h\as-
tunt , temeraria praesumptione piomittunt ? pliemanti, non quidem a Domino ( neque enim
Sed et ij)sa consuetudine et incuria stuj)idi tunc ille judicabat quemquam ), sed a socio re-
et insensati corde, fere nihil sentiunt : quae spomum est, Neqiietu times Deitm, qui in eadcm
quidem oinnia longius abernnt, ubi fiet quod damnatione dw.^^Quid ergo putamus, quid duo-
scriptum est, Arguam te, et statuain contra fa- bus illis quorum alteri dictum est, Restitueris
,
ciem tiiam. posl tres dies ; altcri , Hotlie mecum eris in pa-
radiso, pra^ter ijisam sane dilationem interim
LT. — Quodaliler spiritum nostrum corpoialia quam C potuit esse molestum? Quid vero illum potuit
spiritualia tanguni. dclectare, cui dictum est : Truncato capite post
triduum suspenderis, avium esca futurus ? Sane
62. Quanto enim sibi vicinior, et naturali in hoc positi sumus omnes, et nemo nisi in car-
necessitiidinecharioranima carne sua est, tanto cere, sine cruce interim'' nemo qnippe ubi :
acrius doleat necesse est , et molestius ferat nec innocens invenitur immunis, quando pec-
j)roj)riam quam corpoream laesionem , ubi a cator requiem speret? Caeterum si quis volens
stupore isto el inscnsibilitate fuerit excitata : suslxnci el A\c\l, Nos tpiidcm jtiste^ ,merceAein
sicut e contra bona propria, et delicias sj)iri- habebit : sin autem invitus et blasjihemans, et
tuales, internamque animi volujjtatem nbi con- negans Deum factis , duj)Iex ei contritio est. Si
tigerit experiri , eo utique delectabilius am- quis testimonium habet salutis , etiam et caro
plcctatur, jucundiusque fruatur oportet, (juo ejus requicscit in spe, et Prophetae farinula
i)ropius ct cxpressius eam tangunt , nec exte- j)ulmentum condit atque dulcorat, ut in olla
rius mcndicantur. Nemo quij)pe co modo ju- D jam non mors, sed vita sit^.
menti sui, quo corporis sui, refectione poterit

delectari. Placet quidem et illa sed longe ali- : liiI. — Quod sine cxceptione centuplum promittitur.
ter ista sapit, aliterque sentitur. Quod si jumen-
tuin anima3 corpus esse fatcris, eadem ntique G4. Denique nemo sanae mentis ampliorein
ratio tibi observanda est et in ipsis. Noli ergo esse in vitiis credat, quam in virtutibus delecta-
errare, noli seduci, ut in corporalibus crcdas tionem ,
praesertim cum sit Deus virtutum, to-
spiritum posse quam in spiritualibus
magis tius verae jucunditatis fons, laetitiae et exsulta-
oblcclari. Vel humanam consule rationem si , tionis origo. Neque enim carni seu niundo aut
fides in te penitus obdormivit. maligno j^rincipi , scd Christo uti(juo scrvire,
' Psal. XMX, 21. — ' (icn. xi.. — ^ nic. xv, 1.). — 4 Lnc. xxiii , 3'J-i3. — * IV Keg. iv. 41.
• Allas , conos. — •>
Alias , inleriori.
641 DECLAIMATIONES EX RERNARDO. ^'i-
regnare est. Audi hominem de propria utique'"® rum qui forte omnia relinquere visi sunt, mi-
experientia perhibentem fidele testimonium ve- A nime tamen centuplum acceperunt; non contra
nos, scd contra te est, qui dixisti Omnis qui
In via, inquit, testimonioram tuorum de-
:
ritati :
omnibus divitiis Quid erit reliqucrit patrem ,etc. centuplum accipiet. Quid
lectatus sum, siciit in '.
tanta est copia delcctationis in via? tamen dicimus ? An ex collegio discipulorum

in patria, si
reprobari quis potest, nisi loculos habens?
Sip et Apostolus, non in spe sokim, sed etiam
in tribulatione docuit gloriari^ Ille quidem sic, Suntenim loculi non modo pecuniae, scd pro-
price voluntatis. Scrutetur proinde vias suas et
ait amicus hujus saecuU, auctoris saeculi inimi-
cus, ille quidem sic : ego forte non ita. Deli- studia sua, qui promissam centupli gratiam sibi
catus sum homo peccator sum, nec subsistere decsse causaturnec dubium quin inveniat an-
:
,
in tanto labore sine gratia multa, nec ipsam gulum, et diversorium, reclinatoriumque non ,
gratiam valeo promereri. Quasi vero gratia quidem Filii hominis, sed aut foveam vulpis,
non sit gratia sed operum merces quasi non ,
aut volucris nidum. Magis autem perfectius, :
omnes peccaverint, aut non omnes egeant gra- B obsecro, relinquat omnia, et solum sequatur
tia Dei. ^stimas, o homo, quia personarum Christum, jactans cogitatum suum in eo, cnu-
acceptio sit apud Deum; et non omnes omnia triendus ab co et cenluplum sine dubio perce- ,
relinquentes tam copiose consoletur? Noli esse pturus. Neque enim potest solvi Scriptura quae ,
incredulus, acqniesce vel Veritati de cujus te- tam ccrta veritate subnixa omnibus id sine ,
,
exceptione promiltit. Nihil sibi retineat nihil

stimonio nulli licet dubitare fideli : Et omnis, ,
patrem, aut matrem, aut

inquit, qui reliquerit suis, ne modicum fcrmentum totam massam
domum, aut agros propter nomcn mcum, ccn- corrumpat*'. Sunt enim, qui sibi retinent ali-
tuplum accipiet^. Neminem Christus excipit. quid, Dominicse vocis obliti, qui non suam
venit facere voluntatem et in ipsis quoque
Miseri igitur qui dicunt, Prcietcr nos; qui ex- :
cludunt semetipsos, et excipiunt a beneficio sanctorum collegiis proprio aut desiderio, aut
scio-
generali. ]\imirum indignos se judicant niulto fortasse consilio importunius adhaM-entes,
de se sibi aliquid relinentcs,
magis vitae aeternae qui nec ipsum quidem ,
los sese faciunt,
providentia?,
centuplum sperant. Sed quia Deus verax est C quos penitus abnegasse, et divinse
ac obedientise patrum consiliis quoque
spiri-
qui promittit homo itaque mendax est qui ,
,
diffidit. tualium virorum dcbuerant commisisse. Sunt

qui propinquis retinent et amicis , quod
abji-
LIV. — De his qui videntiir omnia reliquisse , nec ciunt a semetipsis , pro eorum prospcritate
centuplum liabent. prcesenti, inani prorsus et saeculari sollicitudine
a?stuantes ; crudeles plane, qui nequaquam pro-
65. Et omnis qui reliqucrit palrcm , aut ma- ximos diligant tanquam se crudeles , inquam : ,
trem , aut domum, aut agros propter nomen vel in se, vel in suos ; imo ,
quod verius est,
meum , centupliim accipiet , ct vitam celcrnam in utrosque. Nemo ergo , cum se vidct non
possidebit. Facile ego poteram contradictionem omnia reliquisse, centuplum non accepisse mi-
sustinere linguarum, si id loquerer ex me ipso; retur.
siquidem non percipit carnalis homo (|une sunt
spiritus Dei, sed stultitia illi videntur^. Nunc D I^V. — Quod coelesli consolatione se privant ,
qiii rcsilire
autem ipse id loquitur, cujus verba, etiam ccelo parati sunt ad lerreua.
et terra transeuntibus, non transibunt^. Sed

audivi, ait homo qui perditionis suae occasio- 60. Prctiosa siquidem divina consolatio est,
nem , et , ut vulgo dicitur , festucam quccrit nec omnino tribuitiu- admiltentibus alicnam.
unde sibi eruat oculum : audivi, inquit, de illo Infflix lu, Esau, (|ui dixisti Num unani tan- :
et illo qui reliquerant omnia , et ad vomitum tum bcncdictioncm liabcs ,

patcr^? Quauto me-
sunt reversi quomodo illi acceperunt centu-
;
lius diceres cum propheta a : Unam petii
plum? Exsurge, Domine, judica causam tuam. Dommo , lianc rcquiram enim
* ? Indignus
Et istorum nempe calumnia, et murmur ipso- benedictione c(3elesti convincitur, qui dubio
• Psal. cxTiii, 14.-- ' Roni. v, 'i, 3. — ^ Mallli. xi:^ , :^0. 4 1 Cor. u, 14. — ^ Luc. xxi , 33. — ''^
I Cor.
V, f). — 1 G^n. xxvrr , .38. - " Psal. xxvr , i.
TO.M V.
(;i;j C.ALIKIDI AiUJATIS (i44
(jii.Tprit allfciii, (iimlici jietil iiiltutione, aliiuP"'' Non est umle causeliir (jiii ijiisniotli est , tan-
sibi refugiuin parans, si forte eani non obtinere A quam eo videatur irrituin vcrbuin Doniini
in
contingat. Mn/nr nst i/iif/uifas nica, ait fratricicla aut evacuata |iromissio. Dum enim reliquit oni-
primus, iiuain ul vcniani nnrcar. Quitl erjô ? nia, habuit sine tkibio rejîoniissani tentiijili
Renuat consolaii aiiinia tua, si veniain nori bciictlictioneni. Sine causa conttndit : non ei
ineretiir. Hoc solum jilan-

soluin dejilora , lioc inaj;is quaui Cluislo cicdiimis; nec omnino ^c-
ye; aliud ne cogites quideni. Sed nunc , inqiiit, quiescimus mendacem eum facere qui promisit.
oninis qui invencrit Cain, occidet nie^. Grave
scilicet daimium yiandis jactuia si perimatur , , LVI. — De centujilo et vita a-tcrna.
corpus, qiiaiidoqiiidcm aninia pcriit. Scd occi-
dendum sese caiisabatur infelix taiiquam jiro 08. Centiipluni inquit accipict , ct vitnni
, , ,
magno benelicio habiturus si prohiberetur oc- ccteinam possiclebit. lllud enim in via haec in ,
cidi. Quod cl factum est. Consolationem niise- jiatria est imo h.nec j)atria illutl via illutl : , :
ram obtiiiuit tjiiam qu.Trebat, et oblitus est B consolatio jjraesentis laboris h.nec futurae felici- ,
desolationis'' maximce ,
pro qua multo studio- tatis consiimmatio est. Sic nimirum et ojierariis
sius sujjplicare et remedium tjuaerere oportebat. hujus sa^culi solet cibus in opere , merces in fine
Simile quiddam et de Saiile legisti , cum Amale- dari : sic militantibus et stipendia ministrantur
citarum rcge servato, prinnini quidem Samueli jno necessitate teniporis, et novissime donati-
sancto visus est pro indulgcntia supjdicare : sed vum inajus erogatur jiro tjuantitate laboris. Sic
eo tamen in sententia persistente, Nunc, inquit, et liliis Israel , donec terram promissionis intra-
honora me coram quod di- popnlo, Hoccine est rent , iu dcserto manna non defuit et ab Ec- :
cebas Peccavi, roga Doniinum pro me ^? Me-

: clesia j)ost qu?esitum regni coeleslis atlventum ,
rito non pejiercit qui intuebatur cor, nec simu- tjuotidianus j)anis quotidie jietitur in oratione
latae cst hiiniiliationi misertus. Non ita sane, quam ij)se Salvator instituit. Habes hanc dii-
post niajora licet crimina promissionem et in projjheta cvidenter

, inexorabilem eum j)Iicera
David jjotuit invenire. Denique vix adluic expressam ubi ait Reddct Dcus mcicedeni , :
dixerat Davitl , Pcccnvi ! et responsum illi est, C lnhorum sanctoruin suorani, et deducet illos in
Doininus traiistulit pcccatum tiiuin a te ^. ivV/ mirabili^. Ijjsa est enim via testimoniorum
67. Sic niniirum , sic usfjue hodie , dilectissi- Domini , in tjua propheta alius sicut in omnibus
mi ciijus niens ad alias consolationes inhiat et
, , divitiis delectatum se esse testatur*. Utquid er-
non penitus in caducis et transitoriis reniiit go in incredulitate moriemini , filii hominum?
consolari , i|)se sibi j)rofecto ca-Iestis subtrahit
gratiam consolationis : quam si digna devotio- LVIL — Quod ceutuplum hoc spiriluale sit.
ne ,
pleno affectu , desiderio vehementi jjctere,
quaerere ,
j)ulsare satageret , sine dubio jietens 0-). At forte adhuc sa?cularis ad ha?c quispiam
acciperet, qiia:>rens inveniret ,
jiulsanti aperire- dicat : Ostende mihi centuj)Ium (jiiod promittis,
tur. Alioquin si forte (
quod absit )
pudendum et libens universa relinquo. Ltqiiid ostendani ?
illum apostasiae saltum pr.ipsumpserit , certum Fides enim non habet meritum , cui humana
omnino sit tcstimonium veritatis accipientibus , ratio praebet experimentum''. An potius homini
aut nunquam eum omnia reliquisse, aut ipsum D ostendenti, quam Veritati cretleres promittenti?
quofjue postea tleseruisse centuplum quotl ac- Delicis sciiitans scrutinio : nisi credideris, non
ccpit. PsonnuIIi siquidcm cum sj)iritu ca'j)erint, intelliges. Manna absconditum est ,
quod in
heu ! carne postea consummanlur. Quod si in- Apocalypsi Joannis victori jiromittitur^.lNovum
sanum est centuplum nolle recipere , velle re- nomen est ,
quod nemo scit nisi qui accijiit.
lintjucre plus qiiam insanum jure censetur. An Videtur enini forte nonnullis proesentem sancto-
vero j)langcn(liis libi videtur tjui abstractus ct riim communioiiem faciiltatiiin jiaiiter et vo- ,
illectus a conciijiisccntia sua , sj)onte id deserit, liiiitatuni , lif)C loco ceiitiij)li iioniiiie dcsignari.
libens abjicit , voluntarie dereliufjuit ; et qui Et magna quidem ha'c ij>sa consolatio : setl non
niitriclialiir in croceis, amplexatur stercora ? adeo gencralis , ul possit iinivcrsalitcr oninibiis
'
Gen. IV, j;{, Li. — M Reg. xv , 24-30. — •*
II R.f;. xri , i;t. i Sap. X, »7.— * Psal. cxvm, I 'i.
' S («reg. Honi. 'ifi iu Kvanf;. — 7 Apoc. n , 1 7. •^

Alias inale , lonwlalionis.
045 DECLAMATIOISES EX RERÂRDO. 046
convenire. Quantos enim sanctorum aut volun-^^^tur, ut dicant in cordibus suis ]\'on videtur :
tarie eam deseruisse, ut anachoretas aut vio- A hoc verbum adinventionis humana?
;
cui sic ,
lentia persecutionis, ut martyres exsiiio relcga- consonant uno ore tcstimonia Scriplurarum.
tos, humana consolatione novimus caruisse? Quod si ita est, sine dubio vehemcntcr erra-
Datum optimum est centuplum hoc, desursum nuis. Probare hbet an h?ec ita se habeant, gu-
descendit a Patre luminum. stare quid hoc absconditum manna sapiat, ex-
periri rjuid sit hoc centuplum, qualo gaudium
LVIII. — Quid sit hoc centi.plum. i" Siîritu sancto. Cras profecto respondebit ei
justitia sua, qui id studiose quresierit. Confe-
70. denique omnia possidet, cui
An non stim ut gustaverit, videbit quoniam suavis est
omnia cooperantur in bonum? An non cen- Dominus ,
quoniam bonus non modo tenenti,
tuplum habet omnium qui impletur Spiritu ,
scd et quaerenti sc, animaj speranti in se''. Alio-
sancto, qui Christum habet in pectore? Nisi quin vcnile et arguite me , dicit Doniinus^ , si
quod longe plus quam centuplum est visitatio B non omnis qui reliquerit patrem, aut matrem ,
paracleti Spiritus , et praescntia Christi. Qucini aut domum,aut agrum propter nomen meum ,
magna, inquit, multitudo dulccdinis tuce, Do- centuplum acccperit , nunc in hoc tempore :
mine, quam abscondisti timcntihus te, pcrfccisti parum cst; et vitam c-eternam possidcbit.
eis qui sperant in tc '
! Vides quomodo memo-
riam abundantiae suavitatis hujus eructetanima LX. — De viia Kterna.
sancta?quomodo exprimerc gestiensverbamul-

tiplicet? Quam magna, inquit, mu/titudo I Hoc 72. Verum si in pr?escntis commendatione
ergo centuplum adoptio fdiorum cst libertas , centupli sermo deficit, et ex abundantia cordis
et primitise spiritus, deUciae charitatis, gloria angustia oris obstruitur; quidni ad promissio-
conscientiae, regnuni Dei, quod intra nos est; nem aeternse vitse , dcfectum proprium ipsa
noD utique esca vel potus, sed justitia et pax, etiam cogitatio fateatur? Si id quod cx parte
et gaudium in Spiritu sancto'. Gaudium sane est, non valet eloqui nec expertus; quid inex-
non modo in spe gloriae, sed etiam in tribula- C pertus de perfectione balbutire conetur? Ocu-
tionibus. Hic est ignis, quem voluit Christus lus non vidit, Deus absque te, quae praepara- ,
vehementer accendi ^. H?ec virtus ex alto, quaj sti dihgentibus te. Pax enim est quae exsuperat
Andream fecit amplecti^ crucem; Laurentium omncm sensum pax super pacem indcticiens ,
,
ridere carnilicem; Stephanum in morte pro exsultatio, torrens voluptatis divinse flumen ,
lapidantibus flectere genua ad orationem. Hax la;titia?, gaudium plenum. Cogita quidquid ,
illa pax, quam suis rehquit Christus quando vis, quidquid potes exopta; excedit cogitatum
,
dedit et suam. Siquidem donum et pax electis omnem desiderium omne exsuperat illa feli- ,
Dei'^; pax utique praesens'', et donum futurfe. citas , aeternitas illa, beatitudo ilhi. Ad quam
Illa superat omnem sensum, sed et huic quid- nos sua miseratione pcrducat pra^vcniens in
quid sub sole placet, quidquid in mundo con- benedictione dulccdinis, et indelicienter nobis
cupiscitur, non poterit comparari. Ha;c gratia interim tribuens promissam centupli gratiam ,
devotionis, et unctio docens de omnibus, quam ad sohitium utique et remedium laboris luijus ,
expertus novit, incx[)erlus ignorat ,

quoniam D ne deliciamus in via , ct ut de exhibitione
nemo scit nisi qui accipit. pra-sentium munerum (irma sit cxspectatio fu-
turorum, qui venit ut vitam habeamus et ,
LIX. — Exhortatio brevis. abundantius habeamus, Jesus Christus Domi-

nus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto
71. Utinam hic (iliorum hominum concu- vivit et regnat [)er inlinita saecula sa;culorum.
piscentia vigilet, utinam vel curiositas excitc- Amen.
• Psal. XXX, 20. — » Rom. xiv, 17. — ^ Luc. xii , 49. — 4 Sap. iii , 9. — 5 xhren. in , 2 5. - 'Ûdi. i, 18.
* Alias , (lesiderare. — •'
Aliasmale, prcesentis.
SCALA CLAUSTRALIUM,
SIVE
TRACTATUS DE MODO ORANDI.
Hic Tiactalus inter opera S. Augustini (modo in tomo VI) reperitur sub hoc litulo , « Scala
» Paradisi , » cum hac Doctorum Lovaniensium Censura : « Hoc Opusculum fertur etiam inter
» opera D. Bernardi, quanquam ncc illius videatur esse. » In codice vero manuscripto Cartusiac
Coloniensis Guigoni (an Cartusia; majoris Priori quinto?) triiûitur. Exstat aliud ejusdem ar-
gumenti opuscuhim apud Chiffletium in ManuaU Sohtariorum « de quadruphci exercitio ,
» cellaj, » sub nomine aUerius Guigonis ad Priorem et Cartusienses Wittehamcnses ubi qua- :
tuor cellae exercitia exphcantur, tria quidem prima eadem quae hic, mempe lectio, meditatio ,
oratio; sed quartum actio pro contemplatione ,

quae prsefertur in hoc tractatu, cujus inscriptio
sic se habet in codice Coloniensi :
311
EPISTOLA CAPUT I.
A
Descriptio quatiior graduum exercitationum spirilualiiini.
DOMNI GUIGONIS CARTUSIEINSIS
Al) FRATREM GERVASIUM

I . Cum die quadam corporali manuum la-
bore occupatus, de spiritualis liominis exercitio

De vita conlemplaliva. cogitare ca?pissem ;
quatuor spirituales gradus
animo cogitanti se subito obtulerunt : sciiicet
DiLECTO fratri siio Gervasio, frater Guico, lectio , meditatio, oratio, et contemi)latio. Haec
delectari in Doniino. est Scala Claustralium ,
qua de terra in coeluin
sublevantur; gra(Iii)us quidem distincta paucis,
Amare te ex debito teneor, quia prior me immensa; lanien et incredibilis majj;nitudinis.
amare incoepisti : et rescribere tibi compellor,
Cujus extrema pars terrae innixa est ; superior
quia Htteris tuisad scribendum me prius invita- B vero nubes penetrat, et secreta coelorum rima-
sti. Quaidani ergo qua; de spirituali exercitio lur. Hi j^radus sicut nominibus et numero, ita
claustraUuin excogitavcram transmittere pro- ordiiie et nmnere sunt distincli. Quorum pro-
,
posui : ut qui talia expcriendo meUus ,

quani prietates et oflicia quidem singula quid circa
ego tractando, didicisti , mearum judex sis conos efliciant, quomodo inter se invicem difle-
jjilationuin et correclor. Et merito ha^c nostri rant et pivTeiniueant, si (|uis diligenter iiispi-
laboris inilia tibi primitus offero, ut novella» ciat ,

quid(iuid laboris aut stuilii impeiulerit iii
plantationis priniilivos fructus colligas : cjuo- eis, l)reve reputabit et iaeile, pra' iilililatis et
niam de servitiite Pliaraonis, te deiicata soli- (lulcedinis maguitiuline. Kst autem lectio, se-
tudine iaudabili fiirto surripiens, in ordinata dula Seriptiiraium cum aiiimi iiitentioiie iii-
('{istrorum acic raimim de olcastro

collocasti; spectio. iMedilatio, est stiidiosa meiitis actio,
artificiosc excisum prudcntcr inscrcns in oli\a. Odulta- veritatis iiotitiaui ductu propiiirratiiuiis
6i9 SCALA CI.AUSTRALIUM , SIVE DE MODO ORANDI. 650
investigans. Oratio est devota cordis inlentio"'"' pedem figit. Interiorapenetrat, singula rimatur
, :
in Deum pro malis amovendis et bonis adipi- A attente considerat quod non dixit, Bcati ntun-
,
scendis. Contemplatio est mentis in Deuni , c/o corpore; sed, ro/Y/f (|uia non sufticit manus .•
suspensae elevatio, aeternoe dulcedinis gaudia habere innoxias a malo opere , nisi a pravis co-
degustans gitationibus mundemur in mente. Quod aucto-
ritate prophetae confirmatur dicentis Quis :
CAPUT II. asccndct in montcrn Domini ? nut quis stabit iit

luco sancto ejus ? Innoccns manibus ct mundo
Descriptio officioruui quatuor graduuin corde ^. Item considerat ,
quantum hanc cordis
munditiam optabat idem propheta, qui orans
2. Assignatis ergo cpiatuor graduum descri- dicebat, Cor mundum inquit crea in me , ,
ptionibus , restat ut eorum officia videamus. Dcus^ item Si aspexi ini<juitatcm in cordc
: ,
Beatse igitur vitae dulcedinem lectio inquirit meo, non exaudiet Dominus ^. Cogitat quam
meditatio invenit, oratio postulat, contemplatio B solhcitus erat in hac custodia beatus Job, qui
degustat. Unde ipse Dominus dicit : Queerite , dicebat : Pepigi foedus cum oculis meis, ne co~
et invenietis ; pulsate, ct aperielur vobis \ Qu3i- gitarem quideni de virgine'^. Ecce quantum
rite legendo, et invenietis meditando : pulsate arctabat se vir sanctus, qui claudebat oculos
orando, et aperietur vobis contemplando. Le- suos ne videret vanitatem, ne forte incautus
ctio quasi solidum cibum ori apponit : medila- respiceret quodpostea invitus desideraret. Post-
tio masticat et frangit : oratio saporem acquirit : quam haec et hujusmodi de cordis munditia
contemplatio est ipsa dulcedo quae jucundat et pertractavit, incipit cogitare de ejus pr«mio
reficit. Lectio, in cortice; nieditatio ,
in adipe; quam gloriosum faciem et delectabile est videre
oratio, in desiderii postulatione; contemplatio, desideratam Domini, speciosi forma prje fiHis
in adeptae dulcedinis delectatione. Quod ut ex- hominum; non esse jam abjectum et vilem, non
pressius videri possit, unum de multis suppo-
habentem speciem qua vestivit eum mater sua
nam exemplum. In lectione audio Beatimundo Synagoga sed stola immortahtatis indutum et
: :
,
corde, quoniam ipsi Dcum vidcbunt \ Ecce bre- C coronatum diadcmate quo coronavit eum Pater ,
ve verbum, sed suavi et multiplici sensu refer- suus in die resurrectionis et gloriae, die qnam
tum. Ad pastum animae; quasi uvam ministravit, fecit Dominus. Cogitat quod in illa visione erit
quampostquam anima diligenter inspexit, dicit satietas illa, de qua dicit propheta : Saliabor,
intra se Potest aliquid boni csse. Redibo ad cor'
: cum apparuerit glorin tua
Videsne quantum '.
meum ,
et tentabo si forte intelligere et invenire liquoris emanavit ex minima uva; quantus ignis
potero munditiam hanc. Pretiosa enim et de- ex hac scintilla ortus est; quantum haec modica
siderabilis est res ista , cujus possessores beati massa , Bcnti mundo corde , quoniam ipsi Deum
dicuntur, quibus visio Dei ,
quae est vita aeterna, vidcbunt » , in incude meditationis extensa est ?
promittitur, quae tot sacrae Scripturae testimo- Sed quantum adhuc possot extendi, si accederet
niis collaudatur. Hoc ergo sibi jÎenius explicari aliquis talia expertus ? Sentio enim quod puteus
desiderans,incipithancunammasticare et fran- altus est sed ego adhuc rudis tiro,
:
in quo
gere, eamque quasi in torculari ponit : deinde pauca haec haurirem vix inveni.
excitat rationem ad inquirendum quid sit, et D 4. His anima facibus infJammata, his incitata
quomodo haberi possit haec adeo pretiosa et desideriis, fracto alabastro suavitatem ungiionti
desiderabilis mundilia. praesentire incipit, necdum gustu, sed^quasi
narium odoratu. Et hoc colligit quam suave esset
CAPUT III. hujus munditiae sentire experientiam cujus ,
nieditationem novit adeo esse jucundam. Sed

Officium meditationis. quid facict? Habendi desiderio .•esluat, sed non
invenit apud se quomodo habere possit : et
Accedens ergo sedula mcditalio, non re-
3. quanto plus inquirit, plus sitit. Dum apponit
manet extra, non haeret in supcrficie, ulterius meditationem apponit et dolorem ,
qm'a sitit :
• Malth. vu, 7. — ' Id. v, 8. — 3 Psal. xxm, 3, 4. — 4 Psal. i,, 12. —5 Psal. i.xv, 18. - « ./ob xxxr. 1.—
7 Psal. XVI, 1 i. — » Matth. v, 8.
t;*)l SCALA CLAUSTP.ALIUM. G52
tliilcetlinem ,
qiiam in rordis iminditia ine(litatio*'*Duin panein sacr.e Scripturae mihi frangis, iii
csso monstrat, sctl non |)ra't;ustat. INon cnim A fractioiic pauis magna coynitio est '° : et tjuanto
cst legcntis at([uc mcdilantis lianc scntire dul- plus te cognt)SCo ,
plus le cognoscere dcsidero,
cedinem , nisi data fucril dcsupcr. Lcgerc enim non jam in cortice litlera;, scd in sensu expe-
ct meditari tambonis, tpiam inalis commune rientiae. Nec lioc pcto, Domine, propter merita
cst. Et ipsi philosoplii i^ciitium, in tjuo siimma mca, scd j)ro tua miscricordia. Fatcor cnim tjiiia
vcri boni consistcrct,duitu lationis invcncrunt : intlij^na ct j)cccatrix sum : scd ct catclli ctlunt
scd quia cum Dcuin cognovisscnt, non sicut tle micis qii;e cadunt de mcnsa dominorum
Deum de suis viribus prae-
glorilicavcrunt ', ct suorum ". Da mihi, Dominc, arrham ha;redita-
sumcntes tlicebant, Linguam nostram magniji- tis futura^, saltem guttam coelestis pluvia;, qua
(ahinins, lahin nostra a nohis siint : (/nis nostrr refrigerem sitim mcam; quia amore ardeo.
Dominus rst^? non mcrucrunt percipcre quod
j)otuerunt viderc. Evanuerunt in cogitationibus
CAPUT V
suis-^, et omnis corum sapientia devorata est'' ; B
quam cis contulcrat humanae studium discipli- Officium contemplalionis.
ivce, non sj)iritus saj)ientiae ,
qui st)lus dat veram
sapientiam; sapidam scilicet scicntiam ,
quae 6. His et hujusmodi ignitis elt)quiis suum
animam cui inhaesit, inaestimabili sapore jucun- inflammat dcsiderium : sic ostendit suum affe-
dat ct rcficit. Et de illa dictum est : Snpicntia ctum. His incantationibus advocat sponsum.
non intrabit in maleoo/am animam^.Haec autem Dominus autcm, cujus oculi super justos, et
a solo Deo est. Officium enim baptizandi Do- aurcs ejus non solum ad prcces'S sed ipsas
minus concessit niultis : potestatem vcro et au- preces eorum non exspectat, donec sermonem
ctoritatem in Baptismo remittendi peccata, sibi linierint; sed medium orationis cursum inter-
soli retinuit. Unde Joannes antonomastice et rumpens, festinus ingerit se, et animae deside-
discretive de eo dixit : Hic rst qui haptizat^'. Sic ranti fcstinus occurrit cwlestis rore diilcedinis
de co possumus diccre Hic est qui saj)ientiae circumfusus, unguentis optimis dclibutus ani-
: :
saporcm dat, et saj)idam animam facit. Sermo C mam fiitigatam rccreat, esurientcm relicit, ari-
siquidcm datur multis, sed sajiientia paucis dam impinguat; et facit eam terrenorum obli- :
tjuam distribuit Dominus cui vult, et quomodo visci, memoria sui cam mirabiliter fortificando,
vult. vivificando , ct incbriando , ac sobriam redtlcndo.
Et sicut in tjuibusdam carnalibus officiis anima
CAPUT IV. adeo vincitur carnali concuj)iscentia ,
quod
omnem usum rationis amittit, et fit homo quasi
Officiiim oralionis.
totus carnalis : ita merito in hac supcrna con-
tcinj)latione consumuntur et absorbentur
ita
5. Vidcns autem anima quod ad desideratam carnalcs motus ab anima, ut in nullo caro sj)i-
cognitionis ct experientiae dulcedinem pcr se ritui contradicat; et fiat homo quasi totus spi-
non quanto magis ad cor
possit attingere, et ritualis.
altum accedit, tanto magis exaltatur Deus "
humiliat se, et confugit ad orationcm , diccns :
D CAPUT VI.
Domiiic, qui non vitlerisnisi a mundis cordibus,
investigavi legcndo, meditando quaesivi quo- Signa Spiritiis sancti ad animam venientis.
modo haberi possit vera cordis munditia : ut ea

mcdiante, vel ex modica j)arle iôsscm tc co- 7. Scd , o Domine, quomodo comperiemus
gnosccre. Quaerebam vulluni tuum, Domine, qiiando haec facis, ct (jut)d sigiuim adveutus tui?
vultiim tuiim requircbam ". Diu meditatiis sum INumquid hujus consolationis et laetitiae testes et
in corde meo, et in mctlitatione mea exarsit nuntii sunt suspiria et lacrymae? Si ita est , nova
iguis, ac desiderium amplius cognoscendi te^. est antij)hrasis ista, et signilicatio inusitata. Quai
' Koiii. I, 21. — > Psal. XI, 5. — 3 Rom. i, 21. — 'i Psal. cvi, 27. — * Sap. i, 4. — ^ Joan. i, 33.
' Psal. i.xm, 7, 8. — 8 Psal. xxvi , 8.-9 Iâl. xxxvtii, 'i. — >» Liic. xxiv, 30, 31. - " Matth.xv, 27.
" Psal. xxxiri , I fi.
6.53 SIVE DE MODO ORA.^DI. ^>^'^
enim conveiatio consoiationis ad suspiria laeti-"'"'^^ Jacob in Israel \ paulisper secedit sponsus ;
ti* ad lacrynias? si tamen istae diccndae sunt la- A diu desideratus, cito elapsus.
Subtrahit se tani
crym£B, et non potius roris interioris desupcr a praedicta visione, quam a dulcedinc contem-
infusi superfluens abundantia et ad interioris plationis manet
, tamen praesens quantum ad :
ablutionis indicium exterioris hominis purga- gubernationem. -
mentum : ut sicut in Baptismo puerorum per

exteriorem ablutionem significatur et figuratur CAPUT YIII.
interior animae abkitioita hic e contra exte- ;
Quod occullalio ad tempus nol)is cooperelur iii

riorem ablutionem interior praecedat purgatio. gratiii;
bonuni.
O feHces hicrymae per quas raaculae interio-
,
res purgantur, per quas peccatorum incendia

exstinguuntur ! Sed ne timeas, o sponsa ne desperes nc
Beati qui sic lugetis, quia ri- 9. , ,
debitis'. In his hicrymis agnosce o anima. existimes te contemni si paulisper tibi subtra-
, ,
sponsum tuum, amplectere desideratum. Nunc B hit sponsus faciem suam. Omnia ista cooperan-
torrente te vohiptatis inebria suge ab ubere tur tibi in bonum et de accessu et reccssu
, ,
consolationis ejus hic et meh Haec sunt miranda lucrum acquiris. Tibi venit, tibi et recedit. \e-
mimuscula et solatia, quae dedit tibi sponsus nil ad consolationem, recedit ad cautelam, ne
tuus, gemitus scilicet et lacrymae. Adducit tibi magnitudo consolationis extollat te; ne, si sem-
potum in his lacrvmis in mensura. Hae lacrymaj per apud te sit sponsus, incipias contemnere
sunt tibi panes die ac nocte; panes utique con- sodales, et hanc continuam visitationem noti
lirmantes cor hominis, et dulciores super mel jam gratiae altribuas, sed naturae. Hanc autem
et favum. O Domine Jesu, si adeo sunt dulces gratiatn cui vult, et quando vult sponsus tri-
istae lacrymae ,
quae ex memoria et desiderio tui buit ; non quasi jure haereditario possidetur.
excitantur; quam dulce erit gaudium, quod ex Vulgare proverbiutn est, quod nimia familiari-
manifesta tui visione capietur! Si adeo dulce est tas parit contetiiptutn. Recedit ergo, ne forle
flere pro te, quam dulce erit gaudere de te I assiduus contemnatur, et absens magis
nitiiis
Sed quid hujusmodi secreta colloquia proferi- C desideretur, desideratus avidius quaeratur, diu
mus in publicum ? cur ineffabiles et inenarrabi- qua?silus tandcm gratius invcniatur. Pra?terca si
les affectus verbis cotnmunibus conamur expri- nunquam deesset hic consolatio (quae respcctu
mere? Inexperti talia non intelligunt, nisi ea futurae gloriae ,
quae revelabitur in nobis ,
aeni--
expressius legant in libro experientiae, quos- gmatica etexparte), putaremus forte hic
est
ipsa doceat unctio. Aliterautem littera exterior habere civitatem manentem, et minus inquire-
non prodest quidquam legenti. Modicum sapida remus futuram. JNe ergo exsilium deputemus
est lectio exterioris litterae , tiisi glossatn et in- pro patria, arrham pro pretii sumnia. Venit
leriorei7i sensum sumat ex corde. sponsus, et recedit vicissim nunc consolatio- :
nem afferens, nunc universum stratum nostrum

in infirtnitatem commutans. Paulisper nos per-
CAPUT VII.
mittit gustare quam suavis esl, et antequam
De gratise occultatione. plene sentiamus , se subtrahit : ct ita quasi alis
D expansis supra nos volitans provocat nos ad ,
8. O anima , diu protraxitnus sermonem. volandum. Quasi dicat Ecce parum gustatis :
Bonum enim erat nos hic esse , cum Pelro et quam suavis sum et dulcis ; sed si vultis plene
Joanne contemplari gloriam sponsi; ct diu ma- saturari hacdulcedinc, currite post me in odore
nere cum illo si vellethic fieri non duo, non
: , unguentorum meorum, habentcs sursum corda,
tria tabernacula ^ , sed unum in quo essemus , ubi egosum in dextera Dei Patris. Ibi videbitis
simul, et simul delectaremur. Sed jam dicit me, non per speculum in aenigmate, sed facie
sponsus Dimitte mc,jain cniin asccndit auro-
: ad facicm : et plene gaudebit cor vestruiji , et
?Y/, jam lumen gratiae et visitationem quam dc- gaudium vestrum nemo lollet a vobis.
siderabas accepisti. Data ergo benedictione ,

mortificato nervo femoris, el mutato nomine
Ma:ili — ' lll. XVII , 1 * Ofii. XXVII ,

'}.'j-'.\
I .
665 SCALA CLAUSTRALlUiM, G5G
*"'iiiaiii sitienteni inebiiat. Lectio eigo est secuii-
CAPUT IX. A diini exterius exercitium : meditatio, sccundum
interiorein inteliectuni : oratio, secunduni de-
<)uuin caute ie dcbeat hahiie aiiiuia post gratiie visila- sideiiiini : fdiiteniplatio, sujkt omnein sensum.
tioiiein.
Priimis gradus est incipientium secundus est
,
j)rolicientiuin , lertius est devotorum, quartus

10. Scd cave tibi , o sponsa : quando abseri- beatorum.
tat se sponsns, non longe abibit ; et si non vides
eum , ipse tamen videt te semper, plenus oculis CAPUT XI.
ante et retro. Nunquam potes euni latere. llabet
etiam circa te nuntios suos spiritus, qnasi sa- rêc leclio sine iiuditalioiie , nec inedilalio siuc oratione
ijacissimos exploratores; ut videant quomodo prodest.
absente sponso converseris, et accusent te co-

ram ipso, si aliqua signa lasciviae et scurrilita- B 12. Hi autem gradus ita concatenati sunt, et
tis in te deprelienderint. Zelotypus est sponsus vicaria ope sibi invicem deserviunt, quod prae-
alium amatorcm receperis, si aliis
iste. Si forte cedcntes sine subsequentibus aut parum , aut
magis placere studueris; statim discedet a te, niliil prosiint : sequentes vero sine praeceden-
et aliis adhoerebit adolescentulis. Delicatus est tibus, aut raro , aut nunquam haberi possunt.
sponsus iste , nobilis et dives est, speciosus for- Quid enini prodest lectione continua tempus
ma prae filiis Iiominum ; et ideo non nisi specio- occupare, sanctorum gesta et scripta legendo
sam dignatur liabere sponsam. Si viderit in te transcurrere , nisi ea etiam maslicando et ru-
maculam sive rugam statim avertit oculos. , minando succuni eliciamus; et iransglutiendo
Nullam enini immunditiam potest snstinere. usqtie ad cordis intima transmittanius : ut ex
Esto ergo casta, esto verecunda et humilis ; ut consideremus statum nostrum, et
his diligcnter
sic a sponso tuo merearis frequenter visitari. studeamus eorum opera agere quorum facta ,
Timeo ne dintius detinuerit nos sermo iste : sed cupimus lectitare? Sed quomodo Iiaec cogitabi-
ad haec compnlit me materia fertilis pariter et C nius, aut quomodo cavere poterimus, ne falsa
dulcis, quam ego non protrahebam spontaneus; ant inania quêdani meditando, limites a sanctis
sed nescio qua ejus dulcedine irahebar invitns. patribus conslitutos transeamus, nisi prius circa
hujusmodi ante ex lectione aut ex auditu fue-
CAPUT X. rimus instructi? Auditus enim quodam modo
pertinet ad lectionem. Unde solemus dicere,
Recapitulatio pvaedictoiuin. non solum libros ipsos nos legisse ,
quos nobis
ipsis vel aliis legimus, sed illos etiam quos a
11. Ut eigo quae diffusius dicta sunt, simul magistris audivimus. Item quid prodest homini
juncta meliiis videantur, praedictorum sunimam si per meditationem ,
quae agenda snnt videat,
recapitulando colligamus. Sicut in praedictis nisi orationis auxilio, et Dei gratia ad ea obti-
exemplis praenotatum est, videri potest qno- nenda convalescat? Omne siquidem datum opti-
niodo praedicti gradus cohaereant, et sicnt tem- mum, et omne donum perfectum desursum est,
poraliler, ita et causaliter se praecedant. Lectio D descendens a Patre Inminum ', sine quo nihil
enim qiiasi fundamentum primo occurrit , et possumus facere sed ipse in nobis facit opera,
:
data materia niiltit vos ad iiu cUtationem. Medi- non taiiieii omnino sine nobis. Coopfiatoris
tatio vero quid appetendum sit diligentius in- enim Dei sumiis , sicut dicit Apostolus -. Vult
quirit, et quasi effodiens thesaurum invenit et si(|uidem Dcus ut eum adjuvemus et ut ei ad- ;
ostendit. Sed cum per se obtinere non valeat, viiiienti et praestolanti ad ostiiim , aperiamus
mittit nos ad orationem. Oratio se totis viribus siiiuin voluntatis nostrae, et ei consentiamus.
erigens ad Dominum impetrat thesanriim desi-
, Uimc consensum exigebat a Samaritana , «pian-
derabilem , contemplationis suavitatem. Haec <Io dicebat : Foca virum luum. Quasi dicerel :
autem adveniens, praidictoium triiim laborem Volo tibi infundere graliam, tu applica libcruni
I
remunerat, dum ccelestis rore diilceilinis aiii- arbitriuin. Orationem exigebat ab ea ,
cum di-
Ja»ol)i 1,17. — * I Cor. iii , 9.

657 SIVE DE MODO ORANDI. 658
cebat : Tu donuin Dei, et quis cst qui'^'^
si scifcs 14. Beatus hoiiio cujus animus a caeteris ,
(/irit tibi, mHii bibere ; forsitan peliisses ab A negotiis vacuus, in his quatuor gradibus versari
Da
do oywrt/?/ y/Crtw. Hoc audito quasi ex lectione semper dcsiderat ,
qui venditis universis quae :
mulier instructa nicditata est in corde suo

,
habuit emit agrum illum in quo latet thesau- , ,
bonum sibi fore et ulile habcre hanc aquam. rus desiderabihs; sciHcet vacare, et videre
Accensa ergo habendi desiderio, convertit se quam suavis est Dominus : qui in primo gradu
ad orationem , dicens Domine, da niilii luinc : exercitatus, in secundo circumspectus, in tertio
aquam non sitiam amplius, ncque vcniain
, ut devotus, in quarto supra se levatus, per has
liuc liaurire aquain '. Ecce auditus verbi Domi- ascensiones, quas in corde suo disposuit, ascen-
ni, et sequens super eo meditatio incitavcrunt det de virtute in virtutem, donec videatDeum
eam ad orandum. Quomodo nanique essct sol- deorum in Sion. Bcatus cui in hoc suprcmo
licita ad postulandum, nisi prius eam accendis- gradu vel modico tempore conceditur manere,
set meditatio? Aut quid ei praecedens mcditatio Ecce sentio gratiam Do-
qui vere potest dicere :
contulissct, nisi quae appetcnda monstrabat , B mini; ecce cuni Petro et Joanne gloriam cjus
scquens oratio impetrasset ? Ad hoc ergo ut fru- in monte conteniplor ccce cum Jacob plerum- ;
ctuosa sit medilatio, oportet ut sequatur ora- que RacheUs amplexibus delector. Sed caveat
tionis devotio, cujus quasi effectus est contem- sibi iste, ne post contemplationem istam, qua
plationis dulccdo. elevatus fuerit usque ad ccelos, inordinato casu

corruat usque ad abyssos nec post Dei visio- ,
CAPUT XII. nem ad lascivos mundi actus et carnis illecebras

convertatur. Cum vero mentis humanaj acies
Quomodo praidicti gradus concatenati sint ad invicem. inlirma veri luminis illustrationem diutius sus-
tinere non poterit, ad ahquem trium graduum,
13. Ex his possumus colligere, quod lectio per quos asccnderat, levitcr ct ordinate desccn-
sine meditatione arida est; uno, modo in
meditatio sine le- dat : et allernalim modo in
ctione, erronea ; oratio sine meditatione est
arbitrii, pro altero, secundum modum liberi
tepida ; meditatio sine oratione infructuosa C ratione loci et temporis demoretur, tanto jam
, :
oratio cum devotione contemplationis acquisi- Deo vicinior, quanto a primo gradu rcmotior.
tiva; contcmplationis adeptio sine oratione, aut Sedhcu! fragilis et miserabilis humana condi-
rara, aut miraculosa. Dcus, cujus potentia; non tio! Ecce ductu rationis, et Scripturarum testi-
est numerus vcl terminus, etcujus misericordia moniis apcrte videmus in his quatuorgradibus
super omnia operaejus, quandoque ex lapi- bonae perfectioncm contineri, et in eis
vitae
dibus suscitat lilios Abraha? dum duros ct no- , spiritualis hominis excrcitium dcbcre versari.
lentes acquiescere cogit ut velint : et ita quasi Sed quis est qui hunc vivendi tramitcm teneat?
prodigus, ut vulgo dici solet, bovem cornu Quis est hic? et laudabimus eum. Velle multis
trahit,quando non vocatus se iufundit. Quod adjacet, sed perficere paucis. Et utinam deistis,
etsiquandoque aliquibus legimus contigisse, ut paucis essemus.
Paulo et quibusdam ahis non tamen ideo de- ;
bemusnos, quasi Dcum tcntando, divina prae- CAPUT XIII.

sumcre, sed facere, quod ad nos pertinet le- : D
gere scilicet et mcditari in lege Dei ; orare Quatuor causae nos ab his quatuor gradibus retrahentes.
ipsum ut adjuvet infirmitatem nostram , et vi-

deat imperfcctum nostrum quod ipse docet : 15. Sunt autem quatuor causae, qu.ie retra-
nos facere, dicens, Pctile , ct accipictis; qucn- hunt nos plcruiiique ab istis gradibus scilicet :
rite , et irwenictis ;
pulsnte, ct aperictur vobis *. incvitabilis ncccssitas, honcsta; actionis utilitas,
Nunc enim rcgnum ccelorum vim patitur, et humana inlirmitas, nmndialis vanitas. Prima
violenti Ecce ex prajsignatis
rapiunt illud ^. cst excusabilis; secunda, tolerabilis ; tcrtia
distinctionibus pcrspici possunt praedictorum miserabiris; quarta, culpabilisMIIis cnim quos
graduuni proprictatcs,quomodo sibi cohaereant, hujusmodi novissima causa a sanclo proposito
et quid siriguli in nobis efhciant. retrahit , melius erat gloriam Dei non coguo-
Joan. IV. 16 , 10 , 1. > IMallh. vit , 7. — ^ Id'. xi ,

{•).. " Alias addilur, Ciir cii/pa/ii/is .^
j
659 SCALA CLAUSTRALIUM, Sl\ l<: DE MODO ORAINDL tiGU
scere, quani post agnitam rctioiio. Quam utique"* epilhalamium ilctantaverat ,

quaj iîiitis et per-
t'xcusatii)uem habebit iste de peccato? TVonue A suasoriis cloquiis suis cum sponso reconcilia-
ei juste potest dicere Dominus, Quiddcbiii tibi verat sponsam , et introiluxcral eam in ccllam
facerc , et /lon feci ^ ? Non eras, et creavi te : vinariam , iterum converti ad vana eioquia, ad
pcccasti,et diaboli servum tefecoras, et rcd- scurrilitates, ad concinnandum dolos, ad detra-
emi te mundi circuitucum impiis currebas,
: in ctiones. Absit a nobis, Doniinc. Sed si lorte ex
et elegi te. Dederam tibi gratiam in conspcctu humana inlirmitalc ad talia dilabimur, non ideo
ineo, et volebam lacere apud te mansionem tu : dcspcremus, sed iterum reciu-ramus ad clcmen-
vero despexisti me; et non solum sermones tem Medicum, qui suscitat de terra inopenj, et
meos, sed me ipsum projecisti retrorsum et , erigit de slcrcore pauperem' et qui non vult :
ambulasti post concupiscentias tuas. Sed, oDcus mortem pcccatoris, iterum curabit et sanabit
bone, suavis et mitis, amicus dulcis, consilia- nos.
riusprudens, adjutor fortis, quam inhumanus, IG. Jam ten)pus est ut epistola? (inem inq)o-
quam temerarius est qui te abjicit qui tam B namus. Oremus ergo Deum ut impedimenta
,
,
huniilem tam mansuetnm hospitem a suo corde

,
quae nos ab cjus contemplatione rctrahunt in ,
repellit! O quam infelix et damnosa commuta- pra^scnti nobis mitiget, in futuro nobis penitus
tio!Creatorem suum abjicere, et pravas noxias- auferat : qui per praedictos gradus de virtute in
que cogitationcs recipere! illud ctiam secretum virtutem nos perducat , doncc videamus Deum
cubile Spiritus sancti secretum cordis, quod
, deorum in Sion ; ubi electi non guttatim, non
paulo ante ca^lestibus gaudiis intendcbat, tam interpolatim percipient divinae contemplatio-
subito immundis cogitationibus et peccatis tra- nisdulcedinem, scd torrcnte voluptatis indesi-
dere conculcandum Adhuc in corde calent ! nenter repleti, habebunt gaudium quod uemo
sponsi vestigia; etjam intromittunturadulterina tollet ab eis et pacem incommutabilem
, pa- ,
dcsideria ? Male conveniens et indecorum cst cem in id ipsum. Tu ergo frater mi Gervasi", si ,
aures quse modo andierunt verba quae non licet quando datum tibi fueril desuper prsedictornm
homini loqui, tam cito inclinari ad fabulas et graduum celsitudinem conscendere, memento
detractiones audiendas;oculos, quisacris lacry- C mei et ora pro me, cum bene fuerit tibi, ut
:
mis modo baptizati erant, repente converti ad sic cortina cortinam trahat; et qui audit, dicat,
videndas vanitates ; linguam ,
quss modo dulce Veni.
• Isai. V, 4. — ^ Psal. cxii , 7.
* Sic habet manuscriptus ; nou Gofrede , uti haclenus lectuni.

MEDITATIONES PIISSIM^
DE
COGNITIONE HUMAN.E CONDITIONIS.
lu omnibus fere manuscriptis Bernardo tribuuntur, et quidem ssepe « De interiori ho- ,
» mine » inscriptse. Exstant nihilominus apud Hugonem Victorinum sub titulo hbri quarti
, <>
» de Anima » quanquam nec illius esse videantur. In codice Dunensi hanc praeferunt epi-
:
graphen « Tractatus utilis ex verbis- B. Bernardi abbatis Clarse-Yallensis et ahorum Patrum,

:
» de Interiori homine, quomodo Deum inveniat. » Certe aliquoties Ambrosii, Augustini et ,
Boetii sententia? nedum Seneca; referuntur in his Meditationibus quse non semel sub
, , :
nomine Bernardi laudantur in Bernardino seu in pervetiisto hbro Florum ex Bernardo ,

,
nempe in hb. 5, capp. 10, 11, 13, 17, 44, 48; tametsi pauca ex vulgatis Bernardi operibus
in his IMeditationibus alTeruntur : quse Bernardo nec indigna; sunt nec tamen ejus esse nobis ,
videntur, cum ob styh dissimilitudinem, tum ob carminum citationes, Bernardo insohtas; ne

quid dicamus de illa peccatorum confessione ,
quae fit a cap. 9, longe aha ab ea, quae est apud
Bernardum in tractatu de Gradibus humihtatis, cap. 18.
>Q^ BT—
CAPUT I. "^quodipse inihi donare dignatur. Intelligentia

A intueor quid sit Deus in se ipso; quid in Ange-
De diKnitate liominis. lis, quid in sanctis ,
quid in creaturis, quid in
hominibus. In se ipso est incoinprehensibilis :
1. Multi nnilla sciunt, et se ipsos nesciunt. quia principium et linis; principium sine prin-
Alios inspiciunt, et se ipsos deserunt. Deum cipio , finis sine fine. Ex me intelligo quam in-
quaerunt per ista exteriora, deserentes sua incomprehensibilis sit Deus; quoniam me ipsuin
teriora ,
qiiibiis interior est Dcus. Idcirco ab intelligere non possum ,
quem ipse fecit. In
exterioribus rcdoam ad interiora, et ab inferio- Angelis cst desiderabllis ,
quia in eum deside-
ribus ad superiora ascendam : ut possiin cogno- rant prospicere : in sanctis est delectabilis, quia
scere unde venio , aut quo vado ;
quid sum , vel in eo assidue felices Ia;tantur : in creaturis est
unde sum; et ita per cognitioncm mei valeam admirabilis, quia omnia potenter creat, sapien-
pervenire ad cognilionem Dei. Quanto nanique ter gidjcrnat, henigne dispensat : iu Iiominibus
in cognitione mei prolicio , tanto ad cognitio- B est amabilis, quia eorum Deiis est, et ipsi sunt
ncm Dei accedo. Secundum interiorem houji- popuhis ejus. Ipsc in eis habitat tancpiam in
nem tria in mente mea invenio ,
per qua; Deum templo suo et ipsi sunt templum ejus non
, :
recolo , conspicio , et concupisco. Sunt autem dedignatur singulos, neque universos. Quisquis
ha^c tria, nicmoria, intellii^cntia , vohuitas sivc ejus meminit, eiimqiie intelligit ac diligit, cnm
amor. Per mcmoriam leniiniscor; per intelli- illo est.
gentiam intueor; per voluntatem amplector. 2. Diligere eum debemus, quoniam ipse prior
Cum Dei reminiscor, in mcmoria mea eum in- dilexit nos , et ad imaginem et similitudineiu
venio , et in ea de eo et in eo delector , secundum suam nos fecit, quod nulli alii creatura» donarc
663 MEDITATIONES PIISSLNLE. 664
voluit. Ad jinagiueiu Dti iiiiti suiuus; lioc est,"®in cor honiinis asceiulil , (juanta claiitas, quan-
ad intellectum et notitiani Filii, j)er rjuein in- A ta suavitas, et quauta jucunditas nianeat nos in
telliînuis et cognoscinius Patreni , et accessuin illa visione, quanilo Deuiu facie ad faciein vi-
liabemus ad euni. Tanta cognatio est inter uos debiuuis; qui est lux illumiuatorum, requies
et l)ei Filiinu, (juod ij)se iniatô Dei est, et uos exercitatorum, j)atria redeuutium, vita viven-
ad imaginein ejus facti sumus- quam cogiiatio- tium, corona vinceutium. Ita in mente mea
nem etiam ipsa similitudo testatur, quoniam quamdam imagincm illius summae Trinitatis in-
non solum ad imaginem, sed et ad similitudinem vcnio ad quam summani Trinitatein recolen-
:
ejus facti sumus. Oj>ortet itaque id quod ad dam, insjiiciendam , et diligendam, ut ejus
imaginem cum iniajîue
est, convenire, et non recorder, ea delecter , et eam couqilectar et
in vacuum nomen imagiuis j)articij)are. idquod vivo, debeo referre.
Rej)rne- contemj)ler, totum
sentemus ergo in nobis imaginem ejusin apjje- Mens imago Dei est, in qua sunt haec tria; id
titu pacis, in intuitu veritalis, et in amore cha- est, memoria, intelligentia et voluntas. Menio-
ritatis. Teneamus eum in memoria, j)ortemus B rise attribuimus omne quod scinuis, etiamsi non
in conscientia, et ubique praesentem venere- inde cogitemus. lutelligentiae tribuimus omne

nuir. Mens siquidem nostra eo ipso ejus imago quod veruin cogitando invenimus, quod etiam
est, quo ejus capax est, ejusque particejjs esse memoriae commendamusrvoluntati, omnequod
potest. INon propterea ejus imago est, quia sui coynitum et intcllectum, bonum et verum esse
meminit mens, seque intelligit ac diliiît; sed exj)elinius. Per memoriam Patri similes sumus,
quia potest meminisse, intelligere, ac diligere a per intelligcntiam Filio, per voluntatem Spiri-
quo facta est quod cum facit, sapiens ipsa fit.
: tui sancto. >iiliil in nobis tam simile Spiritui
Kihil enim tam simile est illi summaj Sapientiae, sancto est, quam voluntas vel amor sive dile-
quam mens rationalis, qua? j)er niemoriam in- , ctio,quaecxcelIentiorvohintasest. Dilectio nani-
telligentiam et voluntatem in illa Trinitate in- que donum Dei est, ita quod nullum hoc dono
effabili consislit. Consistere autem in illa non Dei est excellentius. Dilectio namque quae ex
potest, nisi ejus meminerit, eumque intelligat, Deo est, et Deus est, proprie Spiritus sanctus
ac diligat. Meminerit itaque Dci, ad cujus ima- C dicitur, per quam charitas Dei diffusa est in
ginem facta est eumque intelligat, diligat, atque
; cordibus nostris^, per quain tota Trinitas in no-
colat, cum quo potest semper esse beata. Beata bis habitat.
anima, apud qnam Deus requiem invenit, et in

cujus tabernaculo requiescit. Beata quae dicere CAPUT II.
potest Et qui creavit nic, rcquicvit in tahcrna-

:
culo meo '. Negare siquidem requiem coeli ei non De miseria homiixis , horrore morlis , et (Jistrictione
suprenii Jiidicis.
poterit.
3. Cur ergo nos deseriraus, et in his exterio-
ribus Deum quaerimus, qui apud nos est, si 4. Secundum exteriorem hominem de paren-
nos velimus esse apud eumPRevera nobiscum tibus illis venio, qui me ante fecerunt damna-
est, et in nobis : sed adhuc per fidem,donec tum ,
quam natuni. Peccatores jjeccatorem in
videre mereamur per speciem. Novimus, inquit peccato suo genuerunt, et de peccato nutrive-
Apostolus, habitare Christum perjidem in cor- D runt. Miseri miserum in hanc lucis miseriam
dibus nostri.s^ : quia Christus in fide , fides iu induxerunt. IVil ex eis habeo, nisi miseriam et
mente, mens in corde , cor in pectore. Per j)eccatum , et corruj^tibile lioc corpus (juod ge-
fidem ergo recolo Deuin creatorem ; adoro red- sto. Ad illos vero festiiio, qui niorte corporis hinc
empforem, exspccto salvatorem. Credo videre exierunt. Cum eorum sej)ulcra respicio , non
in omnibus creaturis, habcre in me ipso; et, invenio in cinerem et vermem fetorem
eis nisi ,
tjuod his omnibus iiieffabiliter jucundius atqiie et horrorem. Quod ego sum, ipsi fueruiit; et
beatius est, cognoscere in se ij>so. Patrem nam- (juod ijisi suut, ego ero. Qiiicl sum ego ? Homo
que et Filium cum sanclo Sjiiritu cogiioscere, de huinore liquido. Fui eniin in momento con-
vita est aeterna, beatitudo jierfecta, sumuia vo- cejitionis de humano semine concej)tus; deinde
hiptas. OcuUis non vidit, nec auris audivit, ncc sj)uma illa modicum crescendo caro
coagulata
Ktcli. XXIV, 12. — » Ephes. iii, 17. — ^ Rom. v. 5.

665 MEDITATIONES PIISSBLE. 666
facta est. Postea plorans et ejulans Iraditus sum '"' ut perducant eam ante tribunal Judicis me
liujus mundi exsilio; et ecce jam morior ple- A tuendi et tunc illa memorans opera sua raala :
nus iniquitatibus et abominationibus. Jam jam et pessima, quoe die noctuque gessit, contremi-
praeSentabor ante districtnm Judicem, de ope- scit,ct quaerit illa fugere , induciasquc petere ,
ribus meis rationem redditurus. Vae mihi mi- dicens Date mihi vel unius horae spatium. Tunc
:
sero, cum venerit dies illa judicii, et apcrti quasi loquentia simul opera, dicent Tu nos :
fuerint libri, in quibus omnes mei actus et coegisti ; opera tua sumus non te deseremus sed : ,
gitationes Domino prsesentandae recitabuntur! tecum semper erimus, tecum pergemus ad ju-
Tunc demisso capite prae confusione malaj con- dicium. Vitia quoque multis et multiphcibus
scientiae, in judicio coram Domino stabo tre- criminibus eam accusabunt, multaque falsa te-
pidus et anxius, utpote conimemorans scelerum stimonia adversus illam invenient, quanquam
commissa meorura. Et cura dicetur de me vera ad damnationem ejus satis possent suffi-
Eccehomo opera ejus; reducam ante oculos
et cere. Daemones vero terribih vultu et horribih
omnia dehcta mea. Quadam namque B aspectu eam terrebunt ingenti furore eam per-
et peccata :
vi divina fiet, ut cuique sua opera bona vel sequentur et comprehcndent, tani terribihter
mala in meraoriam revocentur, ct mentis inquam horribihtcr volentes retinere et possidere,
tuitu mira celeritate cernantur ut accuset,vel nisi sit qui eripiat. Tunc anima inveniens ocu-
;
excuset scientia conscientiam, atque ita simul los clausos et os, ahosque corporis sensus per
et singuli , et omnes judicentur. quos solobat egredi et delectari in his exterio-

,
ribus revertetur ad se et videns se solam et

, :
Judicium faciet gestonun quisque suonini ,

nudam, ingcnti horrore concussa , desperationc
Cunctaque cuuctorum cuuclis arcana patebiint.
deficiet in se, et cadet sub se : et quia araore
Quod enim nunc confiteri crubescimus , tunc mundi, et carnis vohiptate, Dei amorem dere-
omnibus manifestabitur et : quidquid hic dissi- Hquerat, derehnquetur a Deo misera in hora
mulando palpamus totum illic vindex flamnia
,
tantae necessitatisy atque daemonibus tradetur
comburet. in inferno crucianda.

C 6. Sic anima peccatoris in die qua ignorat,
Ignis ubique ierox ruptls regnabit babenis.
et hora qua nescit, rapitur a morte, et segre-
Quantoque diutius Deus nos exspectat, ut galur a corpore, pcrgitque miseriis plena, trc-
emendemus; tanto districtius judicabit, si ne- mens et dolens et cum nuUara excusationeni
:
glexerimus. habeat, quam pro peccatis suis possit obten-
5.Cur ergo tantopere vitam istam desidera- dei'e , contabescit et pertiraescit ante Deum
mus, in qua quanto amphus vivinuis tanto ,
apparere. Ingcnti horrore concutitur, et mul-
plus peccamus? Quanlo cst vita longior, tanto tiphcibus cogitationum ajstijjus agitalur, cum
culpa nuraerosior. Quotidie namque crescunt urgente solutione carnis, et subduclis e medio
mala, et subtrahuntur bona : assidue variatur omnibus, terminum considerat cui
sc et ilhun
homo per prospera et adversa, et ignorat quan- appropinquat, pauhiium hoc invenit
ct ])ost
do moriatur. Sicut enini in coelo stelhi coruscans quod in pcrpetuum nuitari non poterit. Consi-
velociter currit, et repente defunt ; et sicut scin- derat phuie, quam dislrictus veniat ajtcrnus
tilla ignis subito cxstinguitur , ct in cinercm D Jiidex,et ante severitatem tant* justitiae, quas
redigitur rationes vitae suaj ponat. Si cnim cuncta opcra
qua3 inteMigere potuit, devitavit; ventura tamen
Sic cito fmitam datur istam cernere vilam. i- t i- n •
coram tlistricto Jutucc illa, magis qu;« in semet-

Dum enira libenter ac jucundissirac moratur ipsa iion intelligit, pertimcscit. Crescit pavor,
homo in mundo, diuque se victurum arbitra- cum cogitat (juod viam vitae hujus ncqiiaquam
tur sine culpa ncc hoc quidem
transire potuit •
quod laudabihter ahquo reatu est,

vixit, sine
Ac muUa in longum disponil tempus ageuda ;
si rcmota pictatc juthcclur. Quis cnim coiisi-
subito rapitur in mortem, et ex improviso ani- dcrare valeat, (pianta mala per momenla tem-
ma aufertur a corporc. Verumtamcn cum ma- porum pcrpctramus, et quanta bona facerc
gno metu magnisque doloribus anima separatiir negligimus? Sicut enim peccatum est |)crpetra-
a corpore. Vcniuntcnim Angeli assumcre illain. tio inali, sic delictum cst desertio boni. Gravis
G(i7 MEDITAHOJNES PIlSSLM.i:. 668
siqiiicleiu jartiira osl, iiiiii ni'f l)ona facinuis,*'"* inaterno fuisti nutritus , cl tunica tua fuit pel-
nec bona coîtainus, sod cor nostrnin per vana A lis'' seciiiuliiia.
et inutiiia siniinus vairari. INiniis tamcn diflicile

Sic iiidutus ct ornatiis progrossus es ad nos
est cor tenere, et ab iliicita cogitatione servare. ;
Ni'C incinor es (|iiain sit vilis origo tui.

Niniis eliani ilillicile cst terrcnas occupatioiies
Forma , lavor popiili , feivor juvenilis , opesqiie
abstpie peccatis miiiislrare. Qiiaproptcr iiullus
Suhripuore lihi nosceie cpiid sitliomo.
semetipsuni dijuclicare, et compreliendere pcr-
fectc potest; sed niullis cogitationibus occupa- Pviliil aliud est iiomo , cjuam spciina fctidura ,
tus, sibimetipsi alicjuo modo inanet incognitus , saccus stercorum, cibus verniium.
iit oinnino cjuod tolcrat nesciat. Proj^terca ur-
Posl iiominein vermis ,
post vermeni iVrlor et horror.
gente exitu, sui^tiliori terretur nielu : cjuia etsi
Sic in non hominem vertitur omnis liomo.
illa quae scivit, nunquam se praetermisisse nie-
minit, formidat tamen ea qure nescit. Cnr ergo superbis, homo, attendens quod fui-
B sti vile semen, et sanguis coajûlatus in utero;
dcindo niiscriis luijus vitae exjôsitus ct jjecca-

CAPUT III.
to, j)ostea vermis et cibus vcrmium futurus in
tumulo? Quid superbis, pulvis et cinis, cujus
De dignitate auimx , et vilitate corporis
conccptus culj)a , nasci miseria , vivere jjoena
mori angustia .*•
7. O anima, Dei insignita iniagine, dccorata

Unde superbit liomo , cujusconceptio culpa ,
similitudine, desjjonsata lide, dolata spiritu ,
rsasci pa'na , labor vita , necesse mori.^
redempta sanguine, deputata cnm Angeiis ca- ,
pax beatitudinis, hoeres bonitatis, rationis par- Cur carnem tuam jiretiosis rebus imjjinguas
ticeps quid tibi cum carnc unde ista pateris
,
.'
ct adornas ,
quam posl jiaucos dies verines de-
Propter carncm aliena jjcccata tibi imj)utan- animam vero tuam voraturi sunt in sepuicro ;
tur, et tuae justitiae quasi pannus nienstruatae non adornas bonis operibus,quae Deo et Ange-
rej3Utantur ', atque tu ipsa ad nihiium est red- C lis ejus prsesentandaest inccKlis? Quare animam
acta, et quasi niliiium et inane rej)utata. INiliii tuam viiijiendis, et ei carnem j^ra^ponis? Do-
enim aliud est caro cum qua tanta est tibi so- niinam ancillari, et ancillam dominari, magna
,
cietas, nisi spuma caro facta, fragili vestita de- abusio est. Totus quidem iste nuindus ad unius
core sed erit, quando erit cadaver miserum et
: animae j)retium sestimari non jiotest. Non enim
putridum et cibus vermium. Nam quantum-
, pro toto mundo Deus aniniam suam dare vo-
cumque excoiatur, semper caro est. Si diiigen- iuit, quam pro anima huniana dedit. Subiimius
ter considcres, quid pcr os et nares ca^teroscjue ergo est animoe pretium, cjuaenon nisi sanguine
corporis meatus egrediatur , viiius stcrquiii- Christi redimi potuit. Quam ergo commutatio-
nium nunquam vidisti. Si siflguias ejns miscrias nem dabis j)ro anima tua, qui pro nihilo das ii-
enumerare velis quam sit onerata peccatis, ir-
, lain? INonne Dei Fiiius cuni esset in sinu Patris,
retita vitiis, pruriens concujiiscentiis, occuj)ata a rcgalibus sedibus pro ea descendit, ut eam
passionibus, poiluta illusionibus, j)rona scmper iiberarct a j)otestate diaboii ? Quam cum vidis-
in malum,etin omne vitium prociivis, plenam d set peccatorum funibus irretitam, jamjamque
onini confusione et ignominia invenies. Proptcr dcTemonibus tradendam, ut morte j)crpetua dam-
carnem homo vanitati similis factus cst '
,
quia narctur; flevit sujicr illani, cju* Ucre se nescie-
ex illa vitium concujîsccntiaj traxit, (jiio caj)ti- bat : ncc solum Ucvit , scd ctiam occidi se pcr-
vus tenctur et incurvatur , ut diligat vanitatem, nnsit , ut prctioso sanguims sui prctio eam
et iniquitatem operetur. redimeret.
8. Attende , homo , cjuid fuisti ante ortuni , et
Aspice , mortnlis ,
pro le datur ho>lia lalis.
quid es ab ortu uscjuc ad occasum, atquc cjuid
eris post lianc vitam. Profccto fuit (jiiando non i). Agnosce, homo, cjuain nobilis est anima
eras : postea de vili materia factus, et vilissiino tua , ct cjuam gravia fuerint ejus vulnera, pro
panno involiitus, mcnstruali sanguine in utcro quibus necesse fuit Christuni Dominum vuliic-
Isiii. i.xiv, fi. - » 1'sal. f:\i.iii, i. " Alias ,

pfl/iriii.
669 MEDlTATlOiNES PUSSIlNLt:. 670
rari. Si non essent ha'c ad mortem, ot mortem^'^^ rimentum tuum erunt vermes ^. Justitia enim
scmpiternam nunquam pro eorum remedio A Dei aliud judicare non potest, nisi quod me-
,
Dei Filius moreretur. Noli ergo vilipendcre rcntur opera nostra. Qui enim plus diligit mun-
animoe tuae passionem cui a tanta majeslate dum quam Deum sneculum quam claustrum
, ,
tantam vides. cxhiberi compassionem. Fudit gulam quam abstinentiam luxuriam quani ca- ,
ipse lacrymas pro te lava et tu per siniâilas stitatem; sequitur diabolum et ibit cum eo in
:
,
noctes leclum tuum cordis compunctione, et supplicium aiternum, QuiSjputas, tunc moeror
lacrymarum assiduitate. Fudit ipse sanguinem erit, quis luctus, quae tristitia, cum separabun-
suum funde et tu tuuin quotidiana corporis

; tur impii a consortio sanctorum et a visione ,
afflictione quem si semel poncre pro Christo Dei et traditi in potestatem da?nionum, ibunt
: :
non potes, saltem mitioriquodam sed longiori cum ipsis in ignem aeternum ibique semper
, ,
martyrio pone. Noli attendere quid caro velit, erunt sine fine in luctu el gemitu? Procul quippe
sed quid spiritus poscit. Tunc enim gloriosus a beata paradisi patria exsulantes, cruciabun-
erit, cum ad Deum suum redierit ita tamen si B tur in gehenna perpetua, nunquam lucem vi-
:
de corpore nullum pcccatum secum tulerit et suri nunquam refrigerium adej)turi, sed per , ,
deterserit omne sordidum. Si vero dicis, Durus niillia millium annorum in inferno cruciandi •
est hic sermo ; non possum mundum spernere, nec inde unquam liberandi ubi nec qui tor- :
et carnem meam odio habere : dic mihi , ubi quet, aliquando fatigatur; ncc qui torquetur
sunt amatores mundi ,
qui ante pauca tempora aliquando moritur. Sicenim ignis ibi consumit
nobiscum erant? Nihil ex eis remansit, nisi ci- ut sempcr reservet sic tormenta aguntur , ut
:
nercs et vermes. Attende diligenter quid suut , semper renoventur. Juxta veroquaUtatcm culpje
vel quid fuerunt, Homines fuerunt sicut tu : poenam sustinebit unusquisque gehennse, et si-
comederunt, biberunt, riserunt, duxerunt in milis culpae roi suis similibus jungentur cru-
bonis dies suos el in puncto ad inferna de-
; ciandi. Kihil aliud ibi audietur nisi lletus et
scenderunt'. Hic caro eorum vermibus, et illic planctus, gemitus et ululatus, ma-rores atque
anima ignibus deputatur, donec rursus infelici stridores dentium : nihilque ibi videbitur, nisi
collegio colligati, sempiternis involvantur in- C vermes, et larvales facies tortorum, atque te-
cendiis, qui socii fuerunt in vitiis. Una nam- terrima monstra daemonum.
que pa^na nnplicat quos unus amor m cri- ,
Termes crudeles mordebunt iiitima cordis :
mine ligat. Quid profuit illis inanis gloria,
Hiuc dolor, inde pavor, gomitus, stupor, ct tinior horrens.
brevis bTetitia, mundi potentia , carnis voluptas,
falsê divitise , magna familia , et mala concupi- Ardebimtque miseri in igue aeterno in jeternum
scentia? Ubi risus, ubi jocus, ubi jactantia , ubi et ultra. In carne cruciabuntur per ignem , in
arrogantia? De tanta l?etitia, quanla tristitia s|)irituper conscientife vcrmcm. Ibi erit dolor
post tantillam voluptatein ,
quam gravis mise- intolerabilis, timor horribilis fetor incompa- ,
ria! De illa exsultatione ceciderunt in magnam rabilis, niors animae et corporis sine spe venia?
miseriam, in grandem ruinam, et in magna et misericordia?. Sic lameVi morientur , ut sem-
tormenta. per vivant;et sic vivent , ut semper morian-
10. Quidquidillisaccidit, tibiaccidere polest, tur. Ita anima pcccatoris aut in inferno pro
quia homo es : homo de humo, limus de limo. D peccatis cruciatur, aut in paradiso pro bonis
De terra cs, et de terra vivis, et in tcrram rc- meritis collocatur. Nunc ergo alterum e duobus
verteris, quando venerit dies illa ultima, qua? eligamus : aut semper cruciari cum impiis, aut
Certum cst
subito veniet; et forsitan hodie crit. pcrpctualitcr hnetari cum sanctis. Bonuiii siqui-
quia morieris sed incertum quando,aut quo-
: dcm et malum , vita et mors anle nos sunt ,
modo,velubi. Quoniam mors ubique te cxposita; ut ad quod voluerimus manum ex- ,
spectat, tu quoque, si sapicns fucris ubique , tcndamus. Si tormcnla non terrentnos, saltem
eam exspectabis. Si carnem sequeris punieris , invitent prjemia.
in carne ; si in carne delectaris, cruciaberis
in carne. Si curiosas vestes requiris, pro or-
natu vcstium subter lc sternctiir tinca, et ope-
Job XXI, 1,'!. — ' Isai. XIV, II.

071 MEDlTATlOiNES WISSIM^. 072
"" tyrannulis ferrt' <l<)iniiiiuin ; et non niagis con-
CAPUT IV. A volare ad sanctorum felifilatem, aci Anjêlorum
societatem , ad solemnitatem supernae iaetiliae,
De pra»piio pauiae nrlestis. et ad jucunditatem contemplativae vitae; ut

possinuis iiitiare in |)<)teiitias [)oinini, et vi-
II. Prajmium est videre Deum, vivere cum dere superabundaiites divilias illas bonitatis?
Deo, vivere de Deo, esse cum Deo, esse in Deo, Ibi vacabimus, videbimus (piam dulcis est
et
qui erit omnia in omnibus habere Deum qui ;

,
Dominus, et quam inat;na multitudo dulccdinis
estsummum bonum. Et ubi est summum
Yidebimus glorise decorem sanctorum bo- ejus. ,
num ibi est summa felicitas

, sumnia jiiciindi- splendorem, et regiie potestalis lionorem. Co-
,
tas, vera libertas, perfecta charilas, aeterna secu- gnoscemus Patris potentiam, Filii sapientiam,
ritas , et secura aeternitas ibi est vera laetitia , Spiritus sancti benignissimam clementiam; et
;
plena scientia omnis pulchritudo, et omnis

, ita habebimus notiliam illius summas Trinitatis.
beatitudo. B Nunc corpora per corpus videmus, imagines

etiam corporum spiritu cernimns tunc vero :
Est ibi pax, pietas hoaitas liix, virtus, honestas,

, ,
ipsam Trinitatem puro mentis intuitu videbi-

(".aii<lia, Iwtitix' , duhedo, vita perenuis ,
Gloria , iaus , re^juies amor et concordia

, , dulcis.
miis. O beata visio! videre Deum in se ipso
videre in nobis , et nos in eo felici jucunditate,

Sic cum Dco homo beatus erit, in cujus con- et jucunda felicitate! Quidijuid dosiderabimus,
scientia peccatum inventum non fucrit. Vi<lebit totiim habcbimus, nihil amplius desiderantes :
Deum ad voluntatem , habebit ad voluptatem ,

et quidquid videbimus, amabinuis, ipso amore
fruetur ad jucunditateni. In aeternitate vigebit, beati ; beati dulcedine amoris, et suavitate con-
in veritate fulgebit, in bonitate gaudebit. Sicut templationis. Ha^c erit suinma illius contempla-
habebit permanendi aeternitatem , sic cogno- tionis, h?ec erit summa illius felicitatis, quoniam
scendi facilitatem, et requiescendi felicitatem. intelligetur in suo puro esse sincera divinitas,
Civis siquidem erit illius sanctoe civitatis, cnjus comprehendetur in ea incomprehensibilis Tri-
Angeli cives sunt, Deus Pater templum, Filius C nitas. Patebunt arcana divinitatis; videbitnr et
ejus splendor, Spiritus sanctus charitas. O ci- amabitur Deus et haec visio et delectatio totum :
vitas coelestis mansio sccura patria fertilis et

!
,
cor hominis implens et satians, tota erit illius
ampla, tolum continens quod delectat popu- : beatitudinis consummalio. Una crit omnium
lus sine murmnrc, incolae quieti, homines nul- lingua ,
jubilatio indefessa, unus affectus, amor
lam indigentiam habcntes Quani glutiosa dicta ! aeternus. Patebit veritas, implebitur charitas;
sunt de te, ciiulas Dci ! sicut lccta/Hium omnium et erit integra corporis et animne societas '.
hahitatio cst in tc\ Omnes Isetantur in laititiaet Fûigebit sicut sol humanitas glorificata : quieta
exsultatlone : omnes delectantur de Deo, cujus erit et concors carnis et spiritus societas : Ange-
aspectus pulcher, facies dccora, eloquiujn dulce. lorum hominum erit gaudium unum unum
et ,
Delectabilis est ad viden<liun , suavis ad haben- coIIo(pnum, unum convivium. Non languebit
dum , dulcis ad perfruendum. Ipse pcr se pla- anior ncc liqucliet dilectio. Pr?esentibns om-
,
• cet, et per se suflicit ad meritum, suflicit ad nibus bonis , nulla crit dilationis afflictio, quo-
praemiuni; nec extra illum quidquam quaeri- D niain beatifica divinae majestatis praesentia om-
tur,quia totum in illo invenitur quidquid de- nibus erit omnia, et erit communis omnium
sideratur. Seniper libet eum aspicere, scmper omiiipolentia , sapientia, pax, justitia, et in-
habere ; semper in illo dclectari , et illo pcrfrui. tcUigentia. ISon erit in illa pace diversitas lin-
In illo clarilicatur intellectus, et purilicatur af- giiarum, sed pacilica et concors concordia u.o-
fectus ad cognoscendam et diligendam verita- rum et affectuum. Iii torrente iliius voluptatis
tem. Et hoc est totuni bonum hominum , nosse nihil ultra appetct cumulata satietas; tanta erit
scilicet et amare Crcatorem suuui. fclicitas. Ibi si<piidein erit cuiniikis felicitatis,
12. Qua; ergo nos agit vcsania , vitiorum superemiiuns gloria et sup<ral)undaiis hvtitia. ,
silire absinlhium , liujus mundi se(pii naufra- 13. Scd ad h;ec (piis idoiieus;' Profecto verus
gium, vitae labentis pali infortunium , impiae pcenitens, boiius obediens, amabilis socius,
I'sal. I xxwi , 3, 7. ° Forlasse , fatielas.

G73 .ÎEDITATIONES PIISSIM^. 674
fidelis servus.Verus poenitens semper in labore^^^^per illum ingrediantur et egrediahtur omnes
et dolore dolet de prceteritis laborat pro fu- A faiiiiliae cordis consequenter adsunt millia mil-
: , ;
turis cavendis. Vcra siquidem poenitentia est, liuni Angelorum ad fores exteriorum sensuum
sine temporis intermissione de peccatis dolcre excubantium , nec audet alienigena irrumpere
Sic plangit ut non committat plan-
commissa , terribiles illas acies ,
propter ostiarii reveren-
genda. Irrisor namque est et non verus poeni- tiam , et Angelorum custodiam.
tens, qui adhuc agit quod poeniteat. Si ergo vis
verus po^nitens esse , cessa a pcccato , et noli CAPUT V.
amplius peccare : quoniam inanis est poenitentia
quam sequens coinquinat culpa. Omnis bonus Uc quolidiano sui ipsius examine.
obediens dat suum velle , el suumnolle, ut
possit dicere Paratum cor mcuni, Dcus, para-
: 14. Integritatis tuae curiosus explorator vi-
tum cor ineum '. Paratum quodcumque prai- tam tuam in quotidiana discussione examina.
ceperis facere paratum ad nutum cilius obe- B Attende diligcnter quantum proiicias, vcl quan-
,
dire paratum tibi vacare, proximis ministrare,

,
tum deficias qualis sis in moribus , et qualis :
me ipsum custodire, et in coelestium contem- in affectibils quam similis sis Deo , vel quam :
platione requiescere. Auiabilis socius onuiibus dissimilis cjuam prope, vel quam longe non, ; ,
est ofliciosus , et nulli onerosus. Omnibus est locoruin intervallis , sed morum affectibus.
officiosus, quia devotus ad Deum , benignus ad Stude cognoscere te : quam multo melioretlau-
proximum , sobrius ad mundum ; Douiini ser- dabilior es, si te cognoscis, quam si te neglecto
vus, proximi socius , mundi dominus. Supe- cognosceres cursum siderum vires herbarum, ,
riora habet ad gaudium , aequalia ad consor- complexiones hominum naturas animalium , ,
tium, inferiora ad servitium. IXulli est onerosus, et haberes omnium ca-Iestium et terrestrium
sed inferiora redigit ad utilitatem mediorum , et scientiam. Redde ergo te tibi et si non scmper,
,
ad honorem superiorum : superiora sequens vel ssepe; saltem interdum. Rege tuos affeclus,
inferiora trahens; ab illis possessus, ista pos- dirige actus, corrige gressus. In te nihil re-
sidens. Fidelis servus est in contemplatione C maneat indisciplinatum. Pone omncs trans-
Dei, et custodia sui. Custodiae ergo tuae adhibe grcssiones tuas ante oculos tuos. Statue te ante
prius omnem diligentiam. Deinde intelligens te te , tanquam ante alium ; et sic temetipsum
nunquam posse suflicere ad te custodiendum plange. Plora iniquitates ct peccata quibus
,
tua industria , divinam implora clementiam. Deum offendisti : indica ei miscrias tuas, osten-.
Itemque ad contemplandam in te Creatoris de illi malitiam adversariorum tuorum. Cum-
tui voluntatem bonam et bencplacentem atque que coram eo in lacrymis te maceraveris ,
pre-
perfectam , angelicam exora tutelam ,
patro- cor te ut memor sis mei.
ciniumque omnium cum Christo regnantium 15. Ego enim ex quo cognovi tc in Christo ,
super te roga. Curre per singulos, supplica diligo te et illuc mentionem tui defero, ubi
;
singulis, et simul omnibus clama et dic Misc- : ct illicita cogitatio supplicium , et honesta pro-
rcmifii mci , miscremini niei, saltcni vas amici , meretur privmium. Ad altare namque Dei cum
mci^. Recipite fugitivum vestrum sed fratrue- , peccator sto, sed sacerdos , tui me comitatur
lem , sed consanguiueum in sanguine Redem- D memoria. Tu vero mihi vicem reddes, si me
ptoris. En pauper stat ad ostium clamat et , amaveris , et orationum tuarum participem
pulsat. Aperite pulsanti, et conducite eum usque fcceris. Ibi recordatione tecum esse praesens
ad Regcm ut prostralus coram eo iudiccm ei
: desidero, ubi pro te et tuis familiaribus devotas
omnes miscrias ct omnes necessitates quas pa- preces coram Deo fundis. INec mireris, si dixi
tior. Ad extremum vero Prailato tiio cor tuum Pra;sens quoniam si me amas et ideo amas
: ,
cum omni progenie reconsigna. ]NuIlum in co quia imago Dei sum ita tibi praesens sum ut ; ,
remaneat peccatum, quod non pura confcssione tu ipse tibi. Quidipiid enim tu es substantiali-
deleatur. Jesum Christum eliam super cor tuum ter, hoc cgo sum. Imago enim Dei est omnis
sicut signaculum pone. Cum enim Christus cor- anima rationalis. Proinde qui in se imaginem
dis ostium custodit, et est cordis ostiarius, ut Dei quaerit , taui proNimuin quam se qiisrit :
» Psal. cvii , 2. — » Job XIX ,'>.\.
•>•)
TOM. V.
675 MEDITATIO.NKS I»11SS1A1/1.. 070
vt qiii illam iu se (luuMcndo iuvoiierit , in onuii ''" restaurari. DiligcuU-r (|u;iprunl, tt libcnlcr au-
honiiue eain coL^nosfit. Visio cniin anim.ne , in- A diuut hona (U^ nohis : solliciti (liscurrunt mcdii
tcllcctus est. Si crgo tc vidcs, mc vidcs, (|ui iuter nos ct Dcum , nostros gcmitus fidclissiuK.'
nihil aliud sum quain tu. Et si Dcuin diligis, ad cum porlantes , ipsiusque gratiam dcvotis-
me imaîncm Dci dlliîs ct c^'o Dcum dili- : simc ad nos rcportantcs. ]\on dcdi^nahuntur
êndo diliô tc. Kt ita dum unum (juarimus
,
, essc socii nostri ,
qui jam facli sunt ininistri
et ad unum tendiuuis, sempcr inviccm ])ra*- nostri. E.\sultare eos fecinnis, quando conversi
sentessumus, scd in Dco in (juo nos diligimus. sumus ad pcenitcntiam. Festinemus ergo dc
uohis eorum ItEtitiam adimplere. Vae tibi qui- ,
cumque es qui dcsidcras redirc ad vomitum

CAPUT VI.
,
rcverti ad lutum. Putasne placatos hahcbis cos

,
in judicio ,
quos tanto ct tani sperato privare
De aUentione orationis lempoie hahenda.
vis gaudio Exsultaverunt quando vcnimus ad
?
H rcligionem , tanquam super his (juos ab ipsa

16. Cum ad orandum sivc ad psallcnduni inferni porta ccrnerent revocari. Quid vero
ecclesiam intravcris, fluctuantium cogitatioiuun tiinc erit, si ah ipsa janua paradisi viderint
tumultus exterius rclinque , curamque extcrio- rcdire , et retrorsum abire eos ,
qui jam alte-
rum penitus obliviscere , ut soli Deo possis va- nim pedcm habcbant in coelo ? Nam etsi cor-
care. Ficri enim non potest ut aliquando ciim pora infcrius sed corda sursum. ,
Deo loquatur, (jui cum toto mundo etiam tacens 17. Curranuis ergo non passihus corporis,
fiihulatur. Intcndc ergo illi (jui intcndit lihi; sed affectihus mentis, sed dcsideriis, sed suspi-
audi illum loquentem tihi , ut ipse cxaudiat riis, (juoniam non solum Angeli , sed Angelo-
te loqucntem sibi. Ita fiet , si divinis laudihus rum Creator nos exsj)ectat. Exs|)ectat nos Dcus
solvendis dchita revercntia et sollicitudine as- Patcr, tan^juam filios ct haeredcs , ut constiluat
sistas , super singula verha divinas Scrijitura? nos suj)cr omnia bona sua. Exsjiectat nos Dci
diligenter intcndas. ?son quod ego ista faciam Filius tanquam fratres et cohaeredes, ut fructum
dico, scd quod facere vellem , et non fccisse C suae nativitatis, et pretium sui sanguinis Deo
poenitct , et non fac(Mc piget. Tu vero cui ina- Patri offcrat. Exsj)ectat nos Sj)iritiis sanctus :
jor gratia concessa est , votis ct devotis jire- ij)se siquidem est chaiitas et benignitas in qua
cibus pias aures Domini adteflecte, lacrymis ab aeterno praedestinati sumus; nec dubium
et suspiriis pro tuis excessibus illum clemen- quin praedestinationem suam adimpleri velit.
ter exora, at(jue canticis spiritualibus in om- Ergo quia omnis coelestis curia exspectat nos
nibus operibus suis illum lauda et glorifica. et dcsiderat, desidcremus eam (juanto possu-
Nihil enim magis supcrnis civibus spectare limus desiderio. Cuin magna namque confusione
bet; nil Regi summo jucundius exhibetur, sicut etrubore ad illam veniet, quisquis videre eam
ipse testatur : Sacrijiclum laudis lionorificabit vehemcnter non desiderat. Quicumque vero
we '. O quam felix esses , si spiritualibus oculis jugi oratione et assidua cogitatione in illa con-
semel intueri posses ,
quomodo praeveniunt versatur; et securus hinc egredietur, et cum
principes conjuucti j)sallcntihus in mcdio ju- magna laetitia recipietur in illam. LhicuuKjuc
vencularum tympanistriarum ^' Videres procul D ergo fueris , intra temetipsnm ora. Si longe
diibio qua cura
,
quove tripudio intcrsunt , fueris ab oratorio, noli quaM-crc locum, quo-
cantantibus, assistunt orantibus, adsunt medi- niam tu ijjse locus es. Si fueris in lecto aut in
tantibus, suj^crsunt quiescentihus ,
providcn- .ilio loco; ora, et ihi cst temjÎum. Frcquentcr
tihus atque i^rocuranlihus praesunt. Diiigiint oiandum, ct flexo corjjore mcns est erigcnda
siquidem suos concivcs supernae potestatcs et , ad Dcum. Sicut enim nullum est momcntum
pro iis qui haercditatem cajjiunt salutis solli- , quo homo non utatur vcl fruatur Dei bonitatc
cite congaudcnt confortant, instruunt pro-
, ct miscricordia : sic millum dchct esse momcn-
,
tcgunt, provi(!cut(juc omnihus. Omncs ciiim tiim,(juo cum j)ra'scntcm iioii habcat in me-
ipsi dcsidcr.mt advciitum nostrum (jiioiiiam , nioria.
i|)si de iiobis cxsjicctant civilalis siia* ruiiias I H. Scd dicis : Ego (juotidic oro , et orationis
' l'sal. XI. IX ,

'}.:>. — ''
IVmiI. i wri , l^(i.
«77 MEDITATIOÊS PIISSIM/E. 078
meae nulluni fructum video sed sicul acoedo ad^^êsse praesentem cognosce. Cave ergo ne in eo
;
illani sic et redeo. Kemo mihi respondet, nemo A quod male delectat, vel visio tua vel cogitatio
,
loquitur, nemo quidpiam donat, sed incassuni tua remoretur nec dicas aut facias quod non :
laborasse videor. Sic loquitur liumana stnltitia, licet, etiam si libet : nec aliquo iacto vel siijno
non attendens quid inde Veritas promittat tli- Deum offendas, qui ubique pra?sens cernit
cens : Jmen dico vobis, quia (juidcjuid ora/Ucs quidquid facis. Magna custodia tibi necessaria
pctilis , credile quia accipictis, et fict vobis \ est, quoniam ante oculos Judicis vivis cuncta
Noli ergo vilipendere orationem tuam quo- ,
cernentis. Cum illo tamen semper es securus ,
niam ille ad quem oras, non vilipendit eam; si talem te pra>paraveris ut tecum adesse di- ,
sed antequam egrediatur de ore tuo, ipse scribi gnetur. Si tecum non est per gratiam, adest per
cam jubetin libro suo. Etunum e duobus indu- vindictam. Sed vaj tibi, si ita tecum est. Imo
bitanter sperare debemus, quoniam aut dabit v?e tibi, si ita tecum non adest. llli nainque
nobis quod petimus aut quod nojjis noverit
, irascitur Deus, quem peccantem non flagel-
esse utiiius. Cogita itaque de Deoquidquid me- B lat nani quem flagellando non emendat,in :
lius potes, et de te quidquid deterius vales. De futuro damnat.

illo amplius credere debes, quani cogitare po-
tes. Omne tempus in quo de Deo non cogitas, CAPUT VII.
hoc computes perdidisse. Omnis siquidem
te
res aliena est a nobis tempus autem tantum :

De ctistodia cordis , et sUidio orationis.
nostrum est. Vaca ergo, et ubicumque fueris,

tuus esto. ]N'oli te rebus tradere sed conuno- , 20. Certum est quoniam mors ubique mina-
dare. Quocumque loco consistis, cogitationes tur tibi. Diabolus insidiatur , ut rapiat animam
tuas jacta in Deum animo
, et aliquid salutare in tuam quando egiedietm- de corpore tu vero
,
:
tuo versa.Omnis siquidem locus ad meditandum noli timere quoniam Deus qui in te habitat ( si
,
congruus est. lamen in te habitat) eripiet te et a morte et , ,
19. Tota ergo facultate animum colligens, a dsemone. Fidelis enim socius est, nec deserit
libere tecum habita, et in latitudine cordis tui C speranles in se, nisi ipse prior deseratur. De-
deanibtdans, ibidem ca-naculum grande stra- seritur autem cum cor per pravas et inutiles
tum Christo exhibe. Mens namque sapientis cogitationes vaga mente discurrit. Idcirco omni
semper est apud Deum. Illum semper ante sollicitudine et custodia illud custodire et te-
oculos habere debemus, per quem sumus, vi- nere debes, ut in illo Deus requiescere possit.
vimus, et sapimus. Ipsuni namque, ut esse- In omni namque creatura quaj sub sole mundi
mus, habemus auclorem; ipsum etiam ut sa- , vanitatibus occupatiir, niliil humano corde su-
pientes simus, debemus habere doctorein; et blimius , nihil nobilius, nihil Deo similius re-
ut beati simus, interna? suavitatis largitorem. jieritur. Quapropter nihil aliud qucBrit a te nisi
Et in hoc imaginem ejus, hoc est illius sumnife cor tuum. Munda ergo illud per puram confes-
Trinitatis, in nol)is cognoscimus. Nam sicut ille sionem et assiduam orationem, ut mnndo corde
bonus est; sic et nos pro
est, et sapiens est, et Deum videre possis per continuam Dei cir-
modulo nostro et sumus et nos esse scimus , , cumspectionem. In omni loco esto ei subjectus
et id esse et nosse diliginius. Utere igitur te D et intentus et conqione mores tuos,ut sis in
,
ipso velut Dei templo, pro])ter illud quod in tc placatus. Dilige omncs homines, et omnibus
te est simile Deo. Honor siquidem Deo sum- te amabilem exhibe, ut sis pacificus, et Dei
mus est , illum venerari et imitari. Imitaris, si lilius. Sic eris bonus monachus, sanctus hu- ,
pius es. Templum enim sanctum est Deo mens milis et rectus : et cum talis fueris , memento
pia , et altare optimum cor ejus. Veneraris, si mei.
misericors es, sicut ipse omnibtis misericors 21. Vjc mihi qui ista dico , et isla noii facio :
est. Deo fa-

Hostia siquidem acceptabilis est , et si non diu persevero. Ista
aliquando facio ,
cere bonum omnibus pro Deo. Fac omnia sicut liabeo in memoria, et non servo in vita ha- :
Filitis Dei, ut digniis sis eo qui te dignatus est beo in sermonibus, et non in moribus. Lcgem
filium vocare. In omnibus vero qu.c agis, Deuin in rorde «t in ore tota dir nmiino et rontra- ,
' Mnllli. XXI ,

).2 , rt MaiT. xi , 'i^.
679 iVlEDITATIOÊS PIISSIMvE 080
ria leyi ago. Lego de reliîone in ea, et pliis di-^''" 03t, ininuuKla et iiuitilia in corde versando,
ligo lectionein quam orationem. Verumtanien A fetorera horribilem ejus aspectibus injjero.
nihil aliud me docet diviiia Scriptura , nisi re-
ligionem aniare , uiiitatem servare, charitatem CAPUT IX.
habere. Eijo autem miser et miserabilis, citius
curro ad lectionem, qnam ad orationem li- : De instabililate coidis huniaui.
bentius volo leyere ,

quam Missas auscultare.
Exsjiectat me ahqnis voleiis de necessitate sua 23. INiliil e^t in me corde meo fugacius; quod
niilii lo(|iii; ego vero iibriim alicjutin accipio qtioties nie deserit, et jier j)ravas cogitationes
quem ille vel ille vellet habere. Lego ineo, et defluit, toties Deum offendit. Cor nieum cor
legcndo amitto fructus charitatis, j)ietatis af- vanum, vaûm et instabile, dum suo ducitur
fectus , comj)unctionis lletus, Missarum utili- arbitrio , ct divino caret consilio, in se ipso non
tatcm , ccelestium conteiiij)lalionem. Ml tanien j)()l( st consistcre : sed oinni niobili mobilius,
in hac vita dulcius sentitur, nil avidius sunii- B jêr inlinita distraliitur, et hac atque illac per
tur, nil itamentem ab amore mundi separat, innumera discurrit. Et dum j)erdiversa requiem
nil sic animam contra tentationes roborat, nil qua.Mit, non invenit sed in labore miserum, a
:
honiinem ita e.vcitat et adjuvat ad omne ojius requie vacuum nianct sibi non concordat, a :
bonuin, et ad oinnem laborcm quam gratia , se dissonat; a se resilit, voluntates alternat,

coutemplationis. consilia mutat, a^dificat nova , dcstruit vetera,
destructa reaedificat , eadem iteruin atque ite-
CAPUT yill. rum alio et alio modo mutat et ordinat, quia

vult, et non
nunquain in eodeni statii
vult , et
De incuriiE seu negllgenliie inter orandum detestatione. jjermanet. Sicut enim raolendinum velociter
volvitur, et nihil respi:it, sed quidquid iniponi-
22. Miserere niei, Deus, quoniam ibi plus tur raolit; si autem nihil apponitur, se ipsum
pccco, ubi peccata mca emcndare debeo. In consumit : sic cor meum senipcr est in raotu
nionasterio nanique saepe dura oro, non atten- C et nunquam requicscit; sed sive dormiain, sive
do quod dico. Oro quidem ore, sed mente foris vigilem somniat et cogitat quidquid ei occur- ,
vagante, orationis fructu privor. Corpore sum rit. Et sicut molendinum arena, si imponatui',
interius,sed corde exterius:et ideo perdo quod exterrainat, pix inquinat, palea occupat sic ;
dico. Parum enim prodcst sola voce cantare si- cor meuin cogitatio aniara turbat, immunda
ne cordis intentione. Propterea magna perver- raaculat, vana inquietat et fatigat. Ita cor raeum
sitas, imo raagna insania est, quando cum Do- duni futuruni non curat gaudiuin necdivinum ,
mino majestatis loqui in oratione praesumimus, quaerit auxilium; ab amore coelestium elonga-
et insensati aurem avertiinus, ct ad ncscio quas tur, etin amore terrestrium occuj>atur. Cumque
ineptias convertimus cor. IMagna quoque in- elabitiir ab illis, et involvitur in istis; vanitas
sania, et graviter vindicanda, cum vilissimus illud rccij)it, curiositas deducit , cujiiditas alli-
pulvis loquentem ad se audire dedignatur Crea- cit, voluj)tas scducit, luxuria jiolluit, torquet
torem universitatis. Ineffabilis vero est dignatio invidia, tiirbat iracundia, cruciat tristitia; sic-
divinae bonitatis, quae quotidie consj)icit nos in- D que raiseris casibus submergitur omnibus vi-
feliccs aurcs avertentcs , obdurantcs corda,et tiis, quoniam unuin Dcuin qui ,
ei suflicere po-
nihilominus claniat ad nos dicens : Rcditc , prce- terat, diniisit.
varicutores , ad cor\ Vctcntc ,ct vidcle qnoniam 24. Per raulta dispergitur, ct huc illucque
ego suiii Dcus^. Loquitur mihi Dcus in Psalmo, quaerit ubi rcquiescere possit , et nihil invenit
et ego illi : nec tanicn, cuni Psalmum dico, at- quod ei sufliciat, doncc ad ij)sum redeat. A co-
tendo ciijus Psalmus sit. Idcirco niagnam inju- gitatione in cogitatioiicni ducitiir, ct j)er vaiias
riam Deo facio, cum illum precor ut meam occuj)ationes et affcctioncs varialur : ut salteiu
precem exaudiat, quam ego qui fundo non au- varietate ij)saruin reruin impleatur, ijuaruin
dio. Dcprccor illum ut niilii intendat ego vcro : qualitate satiari non j)0tcst. Sic labitur cordis
nec niihi ncc illi intcndo; sed quod deterius
,
,
miseria subtracta divina gratia. Cuiiique ad se
Isai. XI. VI ,8. — ' rsal. xi.v, 1 1

68 1
MEDITATIOÊS PIISSIM.E. 682
quod cogitavit, nil repe-"'mat ergo et suspiret; et anxius pro peccato ti-
revertitur, et discutit
rit; quia non opus fuit, sed importuna cogita- A meat, et expavescat : sollicitus discurrat, auxi-
tio, qujp coniponit niulta de nihilo. Sic denique hatores et interccssores quaerat ;
prosternat se
decipit iniaginatio, quam d?emonuni format i\- hnmiHter homini, qui humihter adstare noluit
lusio. Imperat milii Deus ut praebeam illi cor Creatori. TS"am et hoc sahd)errimum est, iit ho-
meum; et quia imperanti Dco non sum obe- mo corde poeniteat, et ore dchctum suum con-
diens et subditus, mihi sum rebelHs et contra- fitcatur : quatenus Deus, qui pius adest per
rius. Unde mihi subjugari non potero, donec gratiam , cor ad poenitentiam compungat : de-
iUi fuero subjectus; mihique serviam nolens, inde adsit, ut confitenti peccatorum veniam tri-
qui ei ma-
nolo servire volens. Idcirco phira buat. Quod si forte peccator vere poeniteat, sed
chinatur cor meum uno momento, quam omnes intercurrente articulo nccessitatis, ad confessio-
homines perficere possent uno anno. Cum Deo pervenire non possit; confidenter credere nem
non sum unitus, et ideo in me ipso sum divi- debemus, quod summus Sacerdos complet in
sus. Cum iho vero uniri non possum nisi per B eo quod mortahs non potuit. Et jam apud
,
charitatem, nec subjici nisi per humihtatem, Deum fixctum constat, quod homo quidem vere
nec vere humihs esse nisi per veritatem. voluit, sed non vahiit adimplcre; quia confes-
25. Expedit ergo utin veritate me discutiam, sionem non contemptus exchisit, sed impedivit
cognoscam quam vihs, quam fragihs et cpiam neccssitas.
et ,
labiUs sum. Deinde cum omnes miserias meas

cognovero necesse est ilh inhaeream per quem
, ,
CAPUT X.
sum,sine quo nihil sum, et nihil facere pos-
De inipalientia coirertionis, et accusatione propriorum
sum. Et quia a Deo peccando recessi; nisi per
defectuum ac vitiorum.
veram confessionem ad iHum redire non pos-
sum. Fateri ergo oportet quod fatendum est
quia nunquam eo modo aut ea intentione, qua 27. In capitulo, ubi peccata mea emendare
peccavi, peccata confessus sum; nec debui, peccatis peccata addidi. Cum de ilhs ac-
omnium
recordatus sum aut propter vetustatem, aut C cusatus fui; aut ahquo modo excusavi, aut ex
,
propter multitudinem. Si autein confessus sum toto negavi; aut, quod deterius est, defendi, et ,
non pure confessus sum propter turpitudinem. impatienter respondicum nuHum sit peccatum
:
Confessionem etiam meam divisi, ut diversis a quo non sim contaminatus, aut contaminari
sacerdotibus diversa manifestarem : et ita venia non possim. Justum est ergo, ut oiîni excusa-
carui quam per partes pervenire putavi. Ex-
, ad tione remota emendationem promittam unde- ,
secranda namque fictio est, peccatum dividere, cumque aut a quocumque accuser quatenus ;
sic
et snperficie tenus radere, non intrinsecus era- liberarivaloam a peccato perpetrato, vel per-
dicare. Non enim utihs est confessio, nisi sit in petrando. IMuUitudinem iniquitatum niearum
oris veritate, et cordis puritate. Et ut tres sint expavescens, ahorum transgressiones reprehen-
qui testimonium nobis dent in ccelo, Pater, Fi- dere timui, et ideo mortis auctor exsfiti; quia
lius, et Spiritus sanctus; addamus testes sacer- virus quod chimando expehere potui, non ex-
dotes cordi nostro et ori, ut in ore duoruin vel puh. Indignatus sum adversus ahos qui me de ,
trium testium stct omnc verbum. D vitiis mcis reprchcndebant; et quos amaie de-
26. Sed dicis : Sufficit milii soh Deo confiteri, bui, odivi. Iha quae milii nocebant vel displi- ,
quia sacerdos sine eo a peccatis me absolvere cebant, desideravi, ut non essent. Sciebam ta-
non potesl. Ad quod non ego, scd beatus Jaco- men quod in natura sui erant bona et a bono ,
bus respondet dicons Confitcmini altcrutruni : factore facta : sed ideo mihi nocebant, quia ma-
peccata vcstra^ Conveniens namque vahle est.
. hiscram, et male illis utebar. ISihil cnim milii
ut nos qui peccando Dco contumaces fuimus, contrarium est, nisi ego ipse. Mecum est quid-
poenitendo supplices sacerdotibus et ministris qnid inihi nocere potest, et ego ipse mihi sar-
ejus simiis ut homo qui ad graliam conservan-
: cina sum.
dam mediatore non eguit, jam cam recuperare 28. Optavi etiam ut Deus peccata mca nesci-
non nisi per medialorem hominem possit. Ge- rct, aut punire nollet, aut non posset; et ita
'
.Tarobi v, 16.
(iS3 MEDITATIONES PIlSSliM^. t)8'j
\oliii U«.uuj tssc iusi|)itiilLiii , iujuslmu , tl iiu-""^" tlitur, ot pigiitiae vitiuui (luietis virlutcui imilu-
liotciittui : (juod si fsset , Deiis iion esset. Mon A tur. Kiiixi nie esse (luotl iiou erani : tlixi nie velle
< st superbia super superhiaiu nieaiii. Proplerea (|uo(l uolebaiu , vel iiolle (juotl voleham. Aliutl
lonye a sulute mea, verba delictoruni nieoruni. ore tlieebani, et aliud eorde volvebain : et ita
Suspecta est sitiuidcm Deo superbia ct odiosa; sub oviiia pelle vulpinam conscicntiam conser-
nec lieri potest ut cum eo in gratiam revertatur. vabam. Vulpina plane conseientia est tepida
Diversuiii utriusîue liospitiuiii, iiec in eodem ct)nversatio, animalis coyitatio, lieta confessio,
cohabitaut aiiinio, tpiibus nou licuit coliabitare brevis et rara tompunctio; obedientia sine de-
in ca'lo. Iii coelo nata est : sed velut imniemor votione, oratio sine intentione, lectio sine aedi-
(pia via iude cecidit, illuc postea redirc non po- licatione, sermo siuc circunispectioiie.
luit. Cuiii aer pluvia, vel niinio Iriyore, aut 110. O tpiam dura niilii suiit ista (pia; lo(iuo)I
calore turbatus liiit, contra Deiim ini^pie niur- quoiiiam mc ipsum lotpiendo ferlo. Verumtameu
inuravi. Omnia namfpie qua? ad usum vit.X' ac- tpiia nie peccalorem non nego, sed peccatum
cepimus, ad usum culpie convertimus. Quaprt)- B meum cognosco; erit fortasse apud Deum pium
pter juslum est ut qui iu cunctis peccavimus, in jutliccm ipsa cognitio culpae, impetratio veni*.
cunctis feriamur. Sa^pe ad sacruin jMysterium Dicain ergo, dicam niiseriam mcam, si forte sua
vocem meam fregi, ut dulcius cantarem : magis pietas movcat illum. Dicam peccatum meum ,
tlelectabar in vocis modulatione ,

quain in cor- quoniam notitia peccati initium est salutis. Ma-
dis compunctione. Deus vero, cui non abscoii- giiain porto coronam, et vestem rotundam; re-
ditur tpiidtiuid illicitum perpetratur, non quae- gulam servt) jejunioriim statutis psallo horis ; :
rit vocis lenitatein, sed cordis piiritatem. >"ain setl cor meum longe est a Deo meo. Exteriorem
dum cantor mulcet populuin vocibus,Deum superficiem intuens^^salvamihi omniaarbitror,

irritat pravis moribus. Licentiam loquendi vel non senliens verniem interiorcm qui interiora
aliquid faciendi , saepe nimia importiinitate , vel corrodit.Unde Oseas, Comederunt cilieni robiir
calliditale a praelatis nieis extorsi : non atten- nicum et ignorari, et ideo pergens totus in ea '
:
dens niiser, quoniam ille se decipit, qui occulte quae foris sunt, et ignarus interiorum meorum,
vel aperte salagit , ut hoc ei Pater spiritualis iu- C sicut aqua effusus sum , et ad nihilum redactus
jungat quod ipse desiderat. sum, praeteritorum obliviscens, praesentium ne-
29. Acum , vel cultellum, vel aliquid utile gligens futura non providens. Ingratus sum ad
,
multoties nimium desideravi, nec confessus beneficia pronus atl mala, et tartlus atl bona.
,
sura; quia peccatum non aestimabam, propter 31. Si me non inspicio, nescio me ipsum si :
rei vilitatem. Verumtamen non multum distat autem ine inspicio, toleraremenon possum; tan-
quaecuinque substantia vilis vel pretiosa requi- ta invenio in me qu.-e digna sunt rcprehensione
ratur; dum aetiualiter sit corruptus affectus. ]\ou et confusione : et quanto nie subtilius et saepius
euim cultellus in vitiuni est, sed cultelli appeti- tliscutio, tanto plures abominationes in angulis
tus : neque aurum in vitium est, sed auri cupi- cordis mei invenio. Ex (luo namque peccare
ditas. In labore non laboravi quantum debui, ccepi, nunquam unum diem sine peccato trans-
vel quantum potui. In silentio etiani fuiotiosus, iie potui; nec adhuc peccare cesso, sed de die
(luodestinaxinuini peccatum.Insilentio namque in diem peccata peccatis addo et ea qua; pra? ,
nemo sic debet esse otiosus, ut in eodem otio D oculis habeo, inspicio, nec gemo erubescenda
;
utilitatem non cogitet proximi : nec sic actuosus video , nec eriibesco. Dolenda intueor, nec do-
ut Dei contemplationem non requirat. Parum leo : quod est niortis signum, et damnationis
enim proficit, qui altcri non prodest, cum po- iudicium. !Membruni enim quod dolorem noii
test. De vitiis meis niultoties me jactavi ;
putans sentit, mortuuiu est; et uioibus iiisensibilis, est
esse insigne virtulis, ubi erat lapsus criminis. incurabilis. Levis sum et dissolutus, nec me
De virlutibus etiam vitia feci. Justitia namtpie corrigo, sed ad peccata qua; confessus sum,
dum suum modum excedit, crudelitatis vitium quotidie redeo; nec caveo foveam, in quam roi-
gignit : ct niuiia pietas dissolutionem discipli- ser cgo cecitli, vel alios cadere feci, aut viili.
nie parturit. Sic s;epe vitium est (juod virtus CuuKjue plorare et orare tleberem pro nialis
putaliir. Sic remissa segnities mansuetutlo cre- tpiie feci , et boiiis (pue neglexi, proli ilolor
' ( »sre VII ,

ii \ lin'< , niiirii/iiiii.
6S5 jM EDITATION ES Pl ISSIM.E. 686
versuni est niilii iti cotitrariiini. Naiii tcpiii et ""'''oxcitatiir; et iiisi illieo respiiatiii', subito totum
frijûi a fervore orationis, et jain sine sensu fri- A corpiis occupat, urit, et incendit. Primo car-
gidus remansi : et ideo flere me ipsum non pos- iiem cogitatione modicum titillat : deinde dele-
sum, quoniam gratia lacrymarum recessit a nie. ctatione tur])i mentetn maculat; et ad extre-
nuim per consensum pravitatis sibi mentem
CAPUT XI. subjugat. Porro diabolus quetn videre non pos-
sum, et ideo minus ab eo milii cavere, tetendit
De inclividuo comitatu conscientiaJ uos uhifiue lemor- arcum suum, et in eo paravit sagittas suas, ut
dentis. vulneret me repente. Narravit iit absconderel
la(|ueos suos , et dixit : Qiiis vidcbU cos ? La-
'
32. Peccata meaceiare non possuni, quoniam (jueuin posuit in auro et aigento; et in omnibus
quocumque vado, conscientia mea mecum est, quibus abutimur, cum illis male delectanuir et
secum portans quidquid in ea posui sive bo- , illaqueamur. Nec solum laqueuiu posuit,sed et
num, sive malum. Servat vivo, restituet de- viscum. Viscus est amor possessionis, affectus
functo depositum quod servandum accepit. Si cognationis, cupiditas honoris, et carnis volu-
niale facio, adest illa; si autem bene facere vi- plas : quibus atiinia inviscatur et irretitur, ne
deor, et inde extoUor, adest illa, Adest vivo , se- pennis contemplationis per plateas supernaj Sion
quitur mortuum. Ubique mihi gloria, vel confu- volare possit. Sagittae diaboli sunt ira, invidia ,
sio est inseparabilis pro qualitate depositi. Sic, luxuria, et caetera quibus anima vulneratur. Et
sic in domo propria, et apropria familia habeo qnis est ille qui jacula ejus ij^mea exstinguere
accusatores, testes, judices, et tortores. Accusat jiossit?
me conscientia, testis est niemoria,ratio judex,

Proli dolor ! his telis superatur siepe fidelis.
voluptas carcer, tiir.or lortor, oblectamentum
Heu mihi ! quot video hella parata mihi
tormentum. Quotquot enim fuerunt oblecta-
menta mala, tot erunt tormenta dira in puena : 3i. Undique tela volant, undique tentamen-
nam inde punimur, unde delectamur. undique pericula. Quocumque me vertani,
ta,
C niilia securitas est. Et quse mulcent, et quae
CAPUT XII. tristant, vcl molestant, omnia timeo : esuries
et refectio, soninus et vigiliae, labor et quies
De tribus inimicis homiuis, caruo, muudo, et (hal)olo. pugnatit contra nie. Non minus suspectus est
mihi jocus, (}uam ira. JMultos siquidc^n jocando
33. Adjuva me, Domine Deus meiis, quo- scandalizavi. Nec minus prospera vereor quam
niam inimici meam circumdede-
mei animam adversa. Prospera namque suavitate sua incau-
runl corpus scilicet, mundus, et diabolus. A
•
tuni me faciunt, et decipiunt. Adversa vero
corpore fugere noii possum; nec ipsum a me quia aliquid aniaritudinis habent, velut potio-
fugare. Circumferre illud necesse est, quoniam nes amar?e me suspectum et timidum faciunt.
alligatum est mihi : perimere non licet, susten- Magis timeo malum quod facio in abscondito,
tare cogor; et ciim illud impinguo, Iiostcm quam quod in aperto. Malum namquc quod
meum adversum me nutrio. Si enini satis com- nemo videt, nuUus reprehendit et ubi non ti- :
edero, et id robustuiii fuerit; sanitas et for- D nietiir reprchensor, securus accedit tentator, et
litudo ejus mihi adversantiir. Mundus vero cir- facilius pcrpetratur iniquitas. Nimirum utrobi-
cumcingit et obsidet me undique, et per quinque que bellum, utrobique periculum, utrobique ti-
portas, videlicet per quinquc corporis sensus, mendum : etsicutin hostili regione versantibus,
scilicet visum, auditum, gustum, odoratum, et Iiac illacqtie circumspicicndum est,et ad omnein
tactum, sagittis suis nie vulnerat; etmors intrat strej)itum circuniagendaestcervix.Carosuggerit
jier fenestras meas in animain meani. Respicit mihi mollia, niundus vana, diabolusamara.Quia
oculus, et mentis sensum avertit. Audit auris, quoties carnalis cogitatio mentem importune
ct intentionem cordis inflectit. Odoratus cogi- piilsat de cibo et potu, de sonino, c?eterisque
tationem impedit. Os loquitur, et fallit. Pcr la- siiiiilibus ad carnis curam pertinenlibus; caro
ctum ardor libidinis pr(j ali(jua parva occasidiic niilii Kxpiiliir. Ciiin dc aiiibitioiic sa><uli, di' ja-
rs.il. i.xi ti , Ti.

(>87 MEDITATIONES PIISSIMyE. G88
ctantia, de arrogantia c()L;itutio vana in corde^^' xinit' cuin nos atlvenae simus, et ille civis. lile
versatur; de nunulo cst. Quaiuio autein ad irain A suam inliabitat rcgioncin : nos exsules sumus
et iracundiam amaritudinem animi provo-
, et et pcrcgrini. Maginim quoque discrimen esl
cor, diabolica suggcstio estcui non alitcr quam : adversus diaholicnp fraudis astutiam fam cre-
ipsi diabolo rcsistcndum cst, nec aliter ab ca bros, imo continuos sustincre conflictus : quem
cavciuhini qiiain ab ipsa dainiKitione. Da?mo- asliitiim fccit lani natura sui)tilis, qiiani ioiiga
num otliciuin cst suj^gcstioncs malas ingcrcre : c.vcrcitatio inalitiie liujus.

nostruni cst non consentire. Nam quoties
illis
resistimus, diabolum supcramus, Angclos \x~ CAPUT XIV.

tificamus, Dciim lioiioiilicamus. Ipse ciiim nos
bortatur ut piii;ncinus, adjuvat ut vincamus : De desiderio palrije coeleslis, et siimnia ejiisdem felicitale.
ccrtantcs iii bcllo spcctat , delicicntes sublevat,

vincentes coronat. 36. Eripe nie de ininiicis mcis, Deus meus,
C ct ab his qui odcrunt me, quoniam confortati
CAPUT XIII. sunt super me. Eyo vero qui usque ad hunc
dicm contra me vixi, jamjam per tuani gratiam
De impugiiatioiic Iriuiii dictorum iniuiicorum. niihi vivere incipiam. Sic enim in hoc mundo
vivere debemus, ut cuni corpus coeperit a ver-
35. Caro mca de luto cst, ct ideo lutosas et mibus devorari in sepulcro, anima laetetur
voluptuosas cogitationes ab illa habco 5 vanas cum sanctis in coelo. Illuc spiritus dirigendus
et curiosas a nuindo ; a diabolo malas et mali- est, quo est iturus : illuc fcstinare debemus,
impugnant et per-
tiosas. Isti tres ininiici nie ubi semper vivamus , ct ubi mori amplius non
sequuntur, nunc quidein aperte, nunc vero limeamus. Si sic amamus istam labilem et ca-
occulte; semper aulcm malitiose. Diabolus ducam vitam, ubi cum tanto laboie vivimus,
namque plus confidit in adjutorio carnis; cjuo- ubi comedcndo bibendo, dormicndo vix car-
,
niam magis nocet domesticus hostis. Illa vero nis necessilatibus satisfacimus : niulto magis
ad subversionem meam cum illo foedus iniit : C amare debemus vitam aeternam, ubi nullum la-
utpote de peccato nata, et in peccato nutrita ; borem sustincbimus; ubi summa semper ju-
vitiis corrnpta ab ipsa origine, sed multo am- cunditas, summa felicitas, fclix libertas, et
plius vitiataprava consuctudine. Hinc cst quod felix bcatitudo; ubi siniiles crunt homines An-
tam acriter concupiscit adversus spiritnra quod : gelis Dei, ct fnlgebunt justi sicut sol in regno
assidue murmurat, et impatiens est disciplinae : Patris corum '. Qualis putas, tunc erit splen- ,
quod illicita suggerit, nec rationi obtemperat, dor animarum quando solis splcndorem habe-
,
nec inhibetur ullo timore. Huic acccdit, hanc bit lux corporum? ûlla crit ibi tristitia, nulla
adjuvat, hac utitur tortuosus ille scrpcns hostis angustia, nullus dolor, nullus timor, nullus ibi
humani gencris cui nullum aliud cst deside-

: labor, nulla mors, sed perpetua sanitas semper
rium, nullum negotium nullum studium , nisi , ibi persevcrat.
perdcre animas nostras. Hic cst qui jugitcr nia- 37. Non surgit ibi malitia, nec carnis misc-
lum machinatur, argiite loqiiitur, arliliciosc ria. INulla cst ibi a-gritudo , nulla omnino ne-
motus insuf-
suggcrit, callide decipit. Illicitos D ccssitas :non est ibi famcs, non sitis, non
flat, venenatas cogitationcs inflammat movet : frigus, non sestus , non lassitudo jejunii, nec
bclla, nutrit odia, incitat gulam movet libi- , ulla tcntatio inimici, ncc pcccandi voluntas,
dinem dcsidcria carnis instigat, ct pcccati oc-
, ncc dclincpiciuli facultas, scd lotiini h-vtitia,
casiones parat, ct mille nocciuli arlibus corda totum cxsultatio possidet. Homincs quoque
hominum pulsare non cessat. Hinc cst quod Angclis sociati, sinc ulla cariiis inlirmilatc iii
baculo nostro nos caedit, et iiuinus nostras pcrpctuum mancbunt. Ibi crit jucunditas in-
proprio cingulo ligat ut caro (lua- data cst no-

: linila, bcatitudo scmpitcrna : in qua qui semcl
bis in adjutorium , (iat nobis in ruinam ct scaii- suscipiliir , scnipcr tcnctur. Ibi cst rc(pncs a
dalum. Gravis lucta, ct gravc pcriculum cst laboribus, pax est ab hostibus, anuvnitas de no-
advcrsus domesticum hostcm pugnare ma- : vitatc , sccuritas dc aeternitate, suavitas atque
> Miiitli. XIII ,

't.l.
689 MEDITATIONES PIISSBLE. 690
dulcedode Dei visione. Et quis non illichabitare"''\iliena, sicut avarus; turpitudinem et ignonii-
vehenienter desideret, et propter pacem et , A niam congrcgat sibi; simnlans et callidus pro-
propter amcenitatem, et propter a?ternitatem, et vocat iram Dei. Homo iste totus in peccatis
propter Deivisioncm? INuHus estibiperegrinus, natus est, et sic nutrilus, amicus iniquitalis,
sed quicumque illuc venire merebuntur, secuii filius niortis, vas irae in contumeliam, aplus ad
in propria patria manebunt; semper Ireti , ct interitum. Qui cum talis sit, enarrat justilias
semper de visione Dei. Et quanto plus
satiati Dei, et assumit testamentum ejus per os suum.
aliquis hic Deo obediens fuerit, tanto amplio- Odit disciplinam, projicit dominuni suum post
rem ab eo mercedem ibi recipiet : qviantoque dorsum suum. Cum videt furem, currit cum eo,
amplius Deum amabit, tanto propius videbit et cum adulteris portionem suam ponit. Adver-
quem cernere cupit. sus filium matris su?e ponit scandalum'. Super
terram etiam thesaurizat iram in die ira^. Vult
CAPUT XV. '^ ^*^ hsereditatem tuam toUcre et desuper ter- ,
B ram auferre : et tu tantam injuriam non vin-

De proprietatibus et affectionibus veteris hominis : ejus- dicas , sed dissimulas, nec ei verbum duruni
que mortificatione et mutatione per Cbristum. loqueris, nec vultum iratum ostendis, sed
blandienti tibi arrides ? Ludis cum illusore :
38. Dies hominis sicut umbra super terram , nescis quia Ismael est qui tecuni ludit '? Lu-
et nulla est mora : et lunc proprie nihil est, dus iste non est pueritiae, nec simplicitatis, vel
cum stare videtur. Cur ergo thesaurizat in terra innocentiaj; sed illusio est anim;t;, sed perse-
homo, cum sine dilatione transeat, et illud cutio, sed mors. Jam te in foveam quam fe- ,
quod colligitur, et ipse qui colligit? Et tu homo cit, pra?cipitavit : jam effeminatus es, jam jugo
quem fructum exspectas in mundo, cujus fru- miserrinue servitutis pressus, sub pedibus ejus
ctus ruina est, cujus finis mors est? Utinam sa- misere et viliter conculcaris.
peres, et intelligercs, ac novissima prudenter 40. O miser et miserabilis homo ! quis te li-
provideres! Scio quemdam qui per annos plu- berabit de vinculo improperii hujus? Exsurgat
rimos tecum familiariter vixit ad niensam C Deus, et cadat armatus iste
, cadat et conte- :
tuam sedit,cibum de manu tuasumpsit, in sinu ratur inimicus homo, contemptor Dei cultor ,
tuo dormivit, cum voluit tecum colloquium sui, amator mundi servus diaboli. Quid tibi ,
habuit hic jure haereditario servus tuus est.

: videtur? Si recte sentis, mecum dices Reus :
Sed quia ab ineunte aetate delicate nulristi cum, est mortis, cruciligatur. Koli ergo dissinmlare,
et virgae pepercisti ; contuniax effcctus cst : noli diffcrre, noli parcere; sed festinanter, au-
levavit calcaneum suum su})er caput tuum dacter, instanter criicilige homincm istum , sed
et te in servitutem redegit, et tui crudeliter cruce Chrisli, in qua est salus et vita : ad quem
dominatur. si ex corde claniaveris, Crucifixus tuus audiet
39. Sed fortasse dices : Quis est hic ? Vetus te, benigne respondcns, Hodie nicciini cris in
homo tiuis, qui conculcat spiritum tuum ,

qui paradiso^. Christi pielasl o inopinata salus
pro nihilo habet terram desiderabilem ,
qui sola miseri! Tam gratuita est et probata dilectio Dei,
quae carnis sunt sapit. Homo iste a nativitate tam stupenda dulcedo, tam inopinata dignatio ,
caecus est, et surdus, et mutus; inveteratus D tam invicta mansuetudo, ut qui ad eum clama-
dierum malorum , rebellis virtuti et veritati, verit, exaudiat illum ,
(ptoniam misericors est.
inimicus crucis Christi. Deridet innocentem, O quanta cst misericordia Dei ! (juam ineffa-
et simpliciter transeuntem; ambulat in magnis bilis mutatio dexterae Excelsi ! Heri eras in
et in mirabilibus supra se. Arrogantia ejus est tenebris, liodic in splendore lucis : heri in ore
plus quam fortitudo ejus. Nullum reveretur. leonis , hodie in manu medialoiis : heri ih porta
Dicit in insipientia sua : Non est Deus. Tabescit inferni, hodie in deliciis paradisi. Sed (juid pro-
bonis, et malis pascitur alicnis. Immundis co- sunt lia; littera? admonitionis , nisi dcleas de
gitationibus pascitur; non fatigabitur in illis libro conscientia; tuae litteras mortis? Quid pro-
transgrediens usquc ad finem. Dispergit et dis- sunt haec scripta, lecta, et intellecta , nisi te-
sipat propria, sicut prodigus; cupit et rapit metipsum legas et intelligas? Da ergo operam
' Psal XMx, 1fi-20. — » Oen. xxi, 9.-3 Luc. xxiir, 43.
691 TRACTATUS DE I^TEREOIU DOMO. Cm
intern.L' loctioni , iit Ifjâs, iiispicias, ft coyno-'^" cimteMii siilijimt^miliir (iiijeilain capila , (|iiuiiim (xiiiumi
scas te ipsum : legas ut {lilii,'as Deuin, ut |)Ugnes A i".scnLitiir, .. De aniina et ejus pielale ,
» elc. ac sic iii-
« Aiiiinus est substanlia (|ua(lani raliouis pîrti-

et vincas inuniluni et oinneiii iniiiiicuni ; (iiia- <"'l''' =
II ;.. ... ...: .... l..,.i... •• cens. » Vêrmn noii suul siineriorum consectaria , iino
f.
tenus labor convertatur lu iciiuiein
..
,
lucliis :..
iii ' '...,., ,
, 1 • . I aiiiid Hiisjoiieiii Victoiiuiim cHiciiinl librum scruudiim

ijaucliiiin,
^ ' '
et post tenehras hujus vitae vuleas
ortuiu sui-entis aurorae

...
vuleas etiani niericha-
...
,'
tlc Auima
.
"
;
.>
apiui Aiii,'ustiumii vcro

.•
,
.
,
louio sexlo ,
n
lihriiiii
;
^,^, ^^^.^.j,^, ^.^ ^^.^^^^^ '^^, ,,^^.^, j,, ^^^^.^,^ ^ ^,
^,,^^,^,ii j^,,;;
nuin Soleiu justituv, in ((110 sponsuni cuni ,.;„umici ac c:mtoiis l';ui.sicusis .supcrioribus subjuugitur
sponsa prospicies, uniiin eiinulenuiue Donii- aliud capui al) lus \eil)is iucipieus, < feilVctissinia atipie
nuiu glori;e, (lui vivit et rej^nat per inlinita sa;- .. plcnissiiua jusiitia esl, Deuni toto cortle amare, •> etc,
\inen. verba tlesuiniila suut ex iiiitio Uaclaliis 1'aulini Aipii-

cula. M"'*^
leiensis de Salutaribiis Documeiilis, ia appendice toiui
operuin .S. Au{;usliui. Quocirca hic finem prxmissis Me-

lu luanuscripto Cislercicusi , aliisipie uoiinuliis iiuo dilatiouibiis impoiiimiis.
TRACTATUS DE INTERIORI DOMO

SEO
DE CONSCIENTIA ^DIFICANDA.
Hic tractatus inter opera Hugonis a Sancto -Victore recensetur, et inter quatuor libros de
Aninia nuineratur ordine tertius. Yidetur tanicn esse cujusdam monachi Regulam S. Benedicti
profitentis : nam cap. 20 , n. 40, meminit cucuUte ; ct, ni fallor, est cujusdam Cisterciensis
Bernardo jequalis , ut ex victus qualitate cap. 30 relata conjicere fas est. Cujuscumque sit
Bernardi non est. Pius tamen et utilis est , sed sine ordine et methodo ;
prsesertim a cap. 24
varia documenta congerit , repetens subinde priores materias , et plcraque ex hbro Medita-
tionum prjecedentium. Distinctio capitum in Hugonis operibus reperta nobis congruentior ,
visaest, et hanc fere sequemvu-, sed summaiiis capitum passim mutatis.
et ille recte niilitat, (pii

PROOEMIUM, J» '"ilitiaiu lequiesciiiius :
per niililiain quani exercet in corpore, donuun

Donius ha;c, in qnu hahitainus, ex onini icdifuat conscientia:». Dili^cntcr c.vcrce agruiu
parte sui ruinam nobis minatur. Idcirco quia tiium , ait Sa[)iens, ut postca auUficcs dnnmm
in brevi est casura, alia nohis est .Tedi(iciuula. tmim '. Ayer iste coi|nis nostruin est , cujus
Redeamus ergo ad nos , et (liscutiainus con- sensihus et inotihus sic rccte utiinur ; aniini(|uc
scientiam nostram. ]Nam sicut corpus nostrum iin|)erio eos suhjicientes in usuin virtutis infle-
tahernaculum dicitur, in qiio inilitamus; sic ctiinus, dum corpns aninio indesinenter, et ani-
conscientia nostra (loniiis vocatur, iii cpia [losl iims Deo e\ toto suhjicitur. Ilis niniiruin niodis
Prov. XXIV, 27.

GU;] TRACTATUS DE IjNTERIORI DOMO. G9'»
inteiior conscientia aediticatur : quam utique^" fice sustinere; errantes pie el benigne docere,
bonam malorum condigna A nioerentes clementer mulcere, et cum onmibus
faciunt praeteritorum
satisfactio, et instantium malorum cauta pro- pacem liabere. Beata illa aninia, quaj in pace
vidaque declinatio. Condigna satisfactio est Cluisti fundata est, et in Dei amore solidata :
mala fiicta corrigere, et correcta non reiterare. quai cum cxteriLis bella palitiir, pax interius
Conscientia vero perpetua est, qune nunquam non turbatur. lu qua qucTcuuHpie molestiai
linitur, sicut nec anima. Qu;e cum sit immor- foris perstrepant, usque ad silentium internae
talis, sicut non potest esse non anima, sic nun- (|uietis non irrumpunt quouiam gustu interna; :
quam potest esse sine conscientia. Conscientia dulcedinis tacta , intus est pcr dcsideriimi col
namque est inseparabilis gloria , vel confusio lecla; necjam foris enormiter in carnis volu-
uniuscujusque pro qualitate depositi. ptates dissolvitur, quia totum intus possidet
in quo delectatur ; atque ita in semetipsa paci-
CAPUT I.
ficata, dum nihil est quod foris appetit, tota per
B aniorem intus requiescit; et cum tota ad inter-
De conscientia prius tnundanda el pacanda , ([uani uum gaudium colligitur, ad imaginem Dei re-
ftidincanda. fbrmatur, quam in se veneratur. Talem animani
frequenter visitant Angeli atque Archangeli, et
Hjec ergo conscientia, in (jua anima per-
1. honorificant; ut pote Deitemplum et Spiritus ,
petuo mansura est, sedilicanda est, sed prius sancti habitaculum. Esto igilur templum Dei
mundanda. Et quis eam muudabit? Prolecto et Deus excelsus habitabit in te. Anima enim
Deus et homo homo, per cogitationes et afie-

: Deum habens in se, templum Dei est, in quo
ctiones; Deus vero per misericordiam et gra-
,
divina mysteria celebrantur.
tiam. Cogitationes et affectiones necessariaisunt 3. Porro anima quoe nou studet in se con-
in conscientiae nuindatione : cogitationes, in insistere, nec in amore Dei desiderium (igere,
vestigatione veiitatis; affectiones, in exercita- per oculos et aures, aliosque corporis sensus
tione virtutis. Porro misericordia modo delet foras egreditur, atque in liis exterioribus de-
peccatum; modo dat virtutem resistendi pec- C lectatur. Sed cuni invenerit portas istas clau-
cato: nunc subtrahit peccandi occasionem; nunc sas, tunc redieus ad se, et videns se nudam et
immittit amaritudinem pleriunque sanat affe desolatam, inajstimabili confusione et horro-
:
ctionem. Gratia adjuvat ad bonum, defendit le concutietur. Et quia mundi consolationem

contramalum, erudit ad utrumque discernen-. (jua?sivit; illam quae a Deo intus in oonscien-
dum. Homo igitur per veritatem stimulatus, lia non habebit. Et non solum eam de-
datur,
j)eccata sua conlitetur Deus autem per niise- : dignabitur Deus visitare, sed nec ipsa quidem ,
ricordiam flexus, confitenti miseretur. Omuis niale sibiconscia, se ipsani poterit tolerare.
namque spes veniaj et misericordiaj in confes- Requiem in se iiou poterit liabere, quoniam
sione est, nec potest quis justificari a peccato , illum dereliquit cum cpio liabitaie et requie-
nisi prius fuerit confessus peccatum. Ex eo scere debuit. Cogita ergo in socielate alioium
enim unusquisque juslus esse incipit, cx quo uuncpositus, quia non poleris semper nianere
sui accusator exstiterit. (-um illis. Et interim (>lige tibi socium illum,
2. Felix conscientia, in (jua misericordia et D (jui cum subtracta tibi fuerint hsec omnia , tibi
veritas obviaverunt sibi ,
justitia et pax oscu- (idem servabit, qui dilectoribus suis fidem ser-
latae sunt '. Veritas conlitcntis et misericordia vat, nec recedit in tempore angustia.*. Deus tuus
miserentis obviaverunt sil)i, (juoniam non po- ille est, qiiem eligere debes.
test illi misericordia deesse ,
qiii se cognoscit 4. Omnes igitur cordis distractiones, et men-
in veritate. Osculum justitiae est, inimicos dili- lis fluctuationes in unum collige, et in so-
gere, parentes et proj)ria quaeque propter Deum lo Deo totum desideriuin tuum lige; ibi sit
relinquere, illatam injuriam patienter ferre, cor tuum, ubi est thesaurus tuus desiderabilis
oblatam gloriam ul)i(jue declinare. Osculiim |)a iimltumque amabilis. Ijjsc eniiu frequenter vi-
cis est, odientos invitare ad jiacem, discordaii- silat et libenter iuliabilat traiiquillilatem cor-
tes ad concordiam revocare, adversaiios paci- dis , et olium (juiela> iiKiilis; (jiioiiiam pa\ esl
'
Psal. Lxxxiv, 1 1
695 TRACTATLS DE INTERIORI DOMO. 690
et iii pace factus Propteiea*"csse bcnelicioriiin Dei; cor niundiini aninuis
est lociis ejiis'. ,
taleni te praepara iit tccum adsit Deus; sit A ''l^f''> spiritus rectus, mens devola ratio illu-
, ,
in ore, sit in corde seiiiper tecum eat, tc- ininata. Prinia iyitur colninna prior erii,'atiir.
:
cuin redeat; nec recedat a tc. Numpiain ille te jNain inter omnia Dei tlona, quai ad saliileni
dimittet , nisi |)rior illum dimiseris. IJbicunujue hominis spectare videntur, primum et princi-
rueris , nunquam solus esse Deus
poteris, si pale bonum bona voluntas
, essc cognoscitur,
tecum erit. iMunda igitur conscientiam tuam ,
per quam imago similitudinis Dei in nobis re-
et semper paratus esto ut (piacunique Iiora , paratur. Piinnim est, quia a bona voluntate
venerit Domimis, et tecum habitare volucrit, bonum omne inchoatur. Principale est quo- ,
paratain sibi in te niam bona voluntate nihil

inveniat niansionem. Ipse hominibus utilius
nanique dixit Facite milii sanrltiariu/n, ct cgo
: datur. Quidquid homo facit , bonum esse non
habitiibo in mcdio vestri^. potest nisi ex bona voluntate proccdat. Sine ,
5. Studeanuis ergo templiini Dco .-ediricare bona voluntate omnino salvari qiiispiam non
in nobis priino quidem ut iii sinûlis nobis B potcst cum bona voluntate nemo perire po-
: , :
deinde ut in omnibus simul inhabitet; quia test. Voluntas bona nec dari potest invito, nec
nec singulos dedi!j;nal)itur, nec universos. auferri nisi volenti. Voluntas hominis est po-
Primo igitur studeat unusquisque, ne dissi- testas Dei. Voliintas liominis est, quia velle
deat ipse a semetipso : qnoniam omne regnum in vohintate hominis cst; et ideo totum me-
in se ipsum divisum desolabitur, et domus su- ritum in voluntate est. Quantum vis, tantum
pra domum cadet ^ ; nec intrabit Christus, mereris. Quantum
crescit voluntas luabona,
ubi parietes inclinati fuerinl, et maceriae de- tantum meritum tuum. Fac igitur ma-
crcscit
pulsae. Vult habere anima corporis sui domum gnani bonam voluntatem tuam si vis habere ,
integram, et exire eam necesse est si fuerint , magnum meritum. Ita Deus ut piissimus et
a se inviceni membra dispersa. Videat igitur misericordissimus pater in eo rcdemptionem
et ipsa, si desiderat Christum per fidem inha- nostram posuit, in quo nullus, nisi velit, po-
bitare in corde suo , id est in se ipsa : videat test egere. Amare namque homines aequaliter
et sollicite caveat , ne a se inviccm niembra C possunt, et divites , et j)auperes : etiamsi pe-

ejus dissideant; id est , ratio, voluntas, et nie- cuniam aequaliter dare non possunt. Voluntas
moria. Dignum liabitaculum parat Deo , cujus tamen bona non est, si non operatur quod
nec est ratio decepta, nec voluntas perversa, potest.
nec memoria inquinata. Felix anima est
illa
quae domum cordis siii sic de peccatorum sor- CAPLT III.

dibus studct emundare , et sanctis ac justis
operibus adimplere, ut in ea non solum An- De secuuda columna, quje est menioria beneficiorum Dei.
gelos, verum etiam Dominum Angelorum habi-

tare delectet. Mundata donio, cunctisque malis 7.Recordemur ergo misericordiarum Dei ,
ab ea exclusis, oninihus bonis impleatur; ne sit accendamur in ejus amorein. Revocemus

ut sic
nobis necessarium aliquid foris quserere ,
qui ad memoriani bona quae tribuit nobis quo- ;
omnia forinseca reliquimus. modo in jjcriculis saepe constitutos clementer

D nos eripuit ; nec uncjuam jjcccatis nostris,
CAPUT II.
quominus miscreretur vmci , potiiit : oblitos
sui de se admonuit aversos ; a se rcvocavit;
De septem colnmnis erigeudis ad sedificandam domuin venientes ad se benigne suscepit ;

poenilenti-
conscicntia; , et in priniis de bona volunlate , cjua; est bus indulsit; perseverantes custodivit ; stantes
colunma prima. tenuit ; laj^sos erexit ; malas delectationes in

aiiiaritiidiueni convertit ; et rursus salubriter
6. Sapientia ergo aedilicet sibi domiim : eri- aiiiaricatis consolaliones suas tribiiit. P(»stremo
gat columnas sejitem ,
quibiis tota fabrica in- tribulatione jiurgatis, quietem et pacem per-
nitatur. Domus est conscientia : columna; sunt fcctam restituit : (jiii nec jjcccantibus unquam
bona voluntas , mcmoria , scilicct mcmorem defuit , ut corrigeret; nec justis , ut cusl(uli-
Psnl. ixxv, ,1. ' Kikod. xxv, 8. - ^ Liic. xi , 17.

697 TRACTATUS DE l^TERIORI DOMO. 698
'*
ret.Recogitenius quanta bona Deus fecit nobis' concutiatur; non capiatur illecebris, non fran-
non rogantibus neque desiderantibus imo re- A gatur molestiis. IXulia ira , nulla impatienlia ,
cusantibus; et quam multa peccata dimisil no- pacem quietemque animi turbare possit quo- :
bis, et a quantis periculis liberavit nos libe- niam Christus pax est et in pace requiescit ,
rator Deus quam raagna dignatio pietatis

:
pacis amator et in perturbato animo habitare
;
fuit ,
quod ingratos et in multis contrarios ,
a non potest. Sit consummatus in Dei dilectione.
tam multis peccatis custodivit nos Dei gratia, Hoc enim est diligerc Deum illi occupare ani- ,
in quc-e potuiuuis cadere, sicut in alia nuilla mum , concipere fruendit visionis ejus affe-
cecidimus. Idcirco sicut nuUum est momentum, clum, habere peccati odium , niundi contem-
in quo non utamur vel fruamur Dci pietate ptum : diligere proximum ,
quem ipse censuit
et misericordia : sic nuUum debet esse momen- diligendum.

tum , in quo eum praisentem non babeamus in
memoria. CAPUT yi.
CAPUT IV. De recto spiritu , colunma quinta.
De tertia columna , cjuaa est cor mundum. 10. Spiritus autem sit rectus, ab oranibus
terrenis et praesentibus prorsus aversus , et
8. Sequitur ut eum , a quo tanta beneficia Deo inseparabiliter junctus et unitus. Pia de-
accepimus , toto corde diligamus : hoc est votione ascendat, et visitet supernas sedes, et
tota cogitatione, tota affectione , sine defe- multas quae in domo Patris sunt mansiones,
ctione. Sit cor rectum , ut ei per omnia pla- huniiliter se prosternens ante thronum Dei et
ceat Deus. Sit rectum rectitudine intentionis, Agni. Currat per plateas supernae Sion : au-
excllisione perversae cogitationis , assiduitate diat illud melos Angelorum, et cum reverentia
contemplationis. Sit paratum sequi voluntatem beatorum spiri- supplicet cunctis ordinibus
Dei in quamcumque partem inclinari eam co-
,
tuum; slngulis per se et simul omnibus se ,
gnoverit. Sit sursum, ad sola coclestia et di- C conunendans. Tantara vero gratiam non mere-
vina contemplanda et desideranda. Sit purum, tur accipere aninuis, qui in sui cognitione
ut nihilmorari intra se patiatur mali nec : diu exercitatus et plene eruditus non est. Fru-
raodicum quidem offcndiculum tolerabile re- stra enim cordis oculum erigit ad videndum
putet, aut in conscientia sua, aut in aliena.' Deum ,
qui nondum idoneus est ad videndum
Sit dulce dulci responsione admoni- , suavi se i[)sum. Prius enini necesse cst ut cognoscas
tione, benigna reprehensione, moderata cor- invisibilia spiritus tui, quam possis esse ido-
rectione. Sit mundum , ut totius imraunditiae neus ad cognoscenda invisibilia Dei. Et si rion
spurcitias respuens , cogitationum sicut actio- potes cognoscere te , non praesumas apprehen-
num peccata deploret. Defleat pro sua miseria dere ea quse sunt supra te.
et aliena : lugeat non solum sua delicta sed , 1Praecipuum et principale sjieculum ad
1.
etiam aliena : compungatur pro malis quae com- vidcndura Deum est aniraus rationalis inve-
,
misit, et bonis quae ncglexit. niens se ipsum. Si enim invisibilia Dei , per
D ea qua; facta sunt, intellecta conspiciuntur '
CAPUT V. id)i ,
quaeso ,
quam in ejus imagitie cognitionis
ejus vesligia expressius inipressa rcperiuntur?
De atiimo libero ,
quarla columna. Tergat ergo speculura suum , ramulet spiri-
tuni suura, quisquis sitit videre Dcum suum.
9. Animus vero sit liber a mundi sollicilu- Ecati raundo corde, quoniara ipsi Dcuni vi-
dinibus , a carnis voluptalibus, a pravis cogi- debunt '. Hoc spcculum verus j)a'nitens non
tationibus : ut possit, cum voluerit, aut sibi ccssat quolidie iuspicere, tergere, tetiere, et
intendere , aut utilitati fratrum ininistrare, custodire. Inspicere, si aliquid in eo reperiat
aut in conteraplatione cadestium rcquicscere. quod Deo displiceat. Tergere , non solum pec-
Sit Grmus, ut nulla repcntina perturbalione cata actionum, veruni etiara cogitationum , ut
Rom. 1 , 20. — > Matlh. v, 8.

im TRACTATUS UE IiNTKRIORI I)()!MO. iOO
iiihil iu fo irniaiu-at (|ik)iJ Dtiiin oHVntlat. Ti>-^"'
iiert", ne ileDrsiiin ti»iriiens, ton;e [wv amo- CAPIJT VII
rein inluTieat, et ne inaninni eoîljiliomini
pnlvere sortleseat. Cnstotlire , nt ille eujns ta- l)c iiicnlt; ilfvola , coliiiunn sexla.
l)einaenluin est euni hoininibus ; cujus deli-

eia; snnt esse cnin liliis lioininuni, tini atl 13. Si ergo jiersenseris tlesitleria lua eirca
ostinin stat et pnlsat; tjnaeniiKjiie liora intiare exteriores deleetaliones alliei , et cogitationes
Noluerit, reee|)tacnliiin ninntlnin inveniat. Deus tnas jui^Mter in cis occupari ; cuin niagna solli-
enin» tjni innniliti;v ainator est, cor pollntiiin eitutline compelle eas, nec permittas ad cor
habitare nou j)otest. tnum intrare : sed redi atl cor tuum, et ibi in-
1'2. Exterso igitur specnlo, et tliii tliligenter trare et liabit;ire omni modo stude. INlens enim
iiis|)eeto, ineij)it ei (ju;i>dam divini luiniiiis ela- tjua' se ad sui considerationem ntin sublevat
ritas interlucere, et immensus tjuitlam insolita; sed adliuc per varia desideria sparj;itur, et va-
visit)nis radius oculis cordis apparere. Ex liu- B riis huc illucqne distenditur
cogitationibns ;
jus luminis visione animus inflanimatus, in- non potest ipsam in unum colligerese tjuia :
cipit munda cordis acie sujierna et interna nonduin novit ad se ipsam inlrare sed adliiic ,
consj>icere, Deum diligere, Deo inha?rere; iii iiiio est cojîtatione et conversatione. Ideotjue
cuncta quae adsunt, tanquam non sint consi- non jôtest ad ea qnae supra ipsam sunt, penna
derat, cunctis suis aFfectionibus renuntiat, et contemjÎationis evolare. Discat ergo dispersio-
totus soli incumbit amori, sciens solum illum nes cordis congregare : assuescat in internis
essebeatum, qui Deuin amat. Porro ad tan- suis imiiiorari, studeat evaii;ationes mentis re-
tam gratiam nunqiiam pertinyit mens per stringere , et exteriora omnia oblivisci. Discat
propriam industriam. Dei donuin est Iioc, sola bona interiora amare et , illa frequentius
non hominis ineritnm. Sed absque dubio ta- cogitare ,
qui ad coelestinm conteniplatioirem
lem ac tantam gratiam ille accipit, qni deserit anhelat ,
qui in divinorum notitiain suspirat.
curam saecnli , et agi^ curain sui : qui stutlet Cnnique se diiigenfer attenderit, et diutius
se iVequenter cogitare, et diligenter agnoscere, C qusesierit ; cum tandein invenerit qualis sit,
quid ipse est. Redi ergo ad cor tunni, et di- restat nt revelatione divina cognoscat qualis
ligenter tliscute te ijisnm. Considera unde ve- esse tlebeat, quale nientis a^dificium Deo pr?e-
nis; qno tendis; quomodo vivis; quid agis; jiarare , et tjuibus obsequiis eum placare opor-
qiiid amittis; fjuantum quotidie jjroHcis ; vel teat.
quantum quibus cogitationibus ma-

delicis : 1 4. Qui ita evagationes mentis in unum ct)l-
gis incursaris; quibus affectionibus frequentius ligit, et oinnes cordis niotus in uno seternitatis
tangeris vel qnibus tentationnm maculis a
; desiderio figit; j)rofecto jain ad cor suum retl-
maligno spiritu acriiis impugnaris. Cum totum iit, et jam ibi Hbenter moratur, ac mirabili-
interioris exteriorisque hominis statum et ha- ter delectatur. Et cum seipsum pr?e gaudiojam
bitum, in quantum j)ossibiIe est, jilene cogno- capere non supra se ipsum ducitur, et
j)ossit,
veris, ct non solum tjualis sis, veruin etiam jier excessum mentis ad summa elevatur; atque
qualis esse debueras; tle cognitione tni j)oteris ita j)er se ij)sum snj)ra semetij^sum, j)er ct)gni-
siiblevari ad (•ontcmjÎationcni Dei. Quantum D tionein sui ad cognitionem Dei ascentlit, ut di-
namque qnotidie in ctignitione jiroficis, tantum scat solum Deuin aniare, et i|)sum indesinen-
ad altiora seinj)er tentlis. Setl jam fortassis atl- ter cogitare, et in eo delectabiliter requiescere.
scendisti, jam ad cor tunm rediisti, et ibi stare Cum sic amor Christi totnm absorbuerit affe-
didicisti : iiec hoc sufliciat tibi. Disce ibi luihi- cliiin hominis, ut negligens et inimemor siii ,
tare, et mansionem facere : et tjualicuiiKjue non nisi Jesum Christuin,et ea tju.t* sunt Jesii
nientis vagatione inde abstractus fueris, illiic Christi sentiat; tunc demum , ut arbitror, per-
semper retlire festina. Absque dnbio per imil- fecta est in eo charitas. lluic itaque qui sic af-
luin nsum (juandt)(jne tibi vertelur in oblccta- fectus est, non est onerosii paupertas : iste noii
nienliiin : in tantiim ut absqiie ulla laboris sentit injnrias : ridt>t opj^robria , contemnit
tliHifiillate jiossis ibi assidiiiis esse ; (jiiinimo tlainn:i , morleni lu(-riim rejnitat : imo nec mori
|)(ena tibi |)oliiissit, ;dibi, (|ii;im ilii nioniin se |)ul;)t , ciini niagis de iiiorte ;id vilani Irans-
ali(|ii;ui) l;i((ie. irc se sii;it. Qiuiii sic îmor Dii intiiusfcns li-
701 TRACTATUS DE I^TERIORI DOMO. 102
jâtum tenct, nec ad inodicum quidem exire ''"omncs illicilas voliiplates, allcctioius, et vagas
exterius valet; sed interius in ejus desiderio A memorise cogitationes , cordis dispcrsiones ,
flagrat, tanlo aniplius, quanto familiarius ; et animi fluctuationes , spiritus evagationcs , et
eo veliementius, quo iVecjuentius. Qui sic in nicntis distractiones in ununi colligit, atque iii
amore Dei jugiter deleclalur, frcquenter men- illo felicitatis fonte totum suum desiderium li-
tis excessus patitur :ab omnibus prasscntibus git. Locum superiorem ratio semper obtineat
et terrenis raptus , coram Deo praesentatur et ; nullusquc motus adversus eam sit rebellis ; scd
dum pulchritudinem ejus considerat, magnitu- omnia obtemperent, sicut et i|)sa obtempe-
ei
dine pulchritudinis ejus attonitus, totns in ejus rat Deo. Si vero aliquem motum ad id quod noii
admiratione suspcnditur. Miratur Regis glo- dcbet vel quomodo non dcbet moveri sensc-
, ,
riam , i'egni niagnilicentiam , supernae civitatis rit; non consentiat, sed illico resistat. Nam so-
nobilitatem , ct civium felicitatem; contempla- lus consensus reos nos facit, ctiamsi aliquid
tur etiam glorife decoreni , Dei bonitateni , in- impcdiat ne opera subsequantur. Tunc enim
ternae suavitalis dulcedinem , et ajterna; quictis B aninia mori, sicut scriptum est , dicitur cum
tranquillitatem. IMeditatur Patris potentiam ipsa ratio ad peccatum per consensum curvatur.
Filii sapientiam, Spiritus sancti benignitatcm ,
Anima enim (jiice pcccaverit , ipsa morietur '
et angelicse naturae bcatitudinem. Delectatiu' Resistat ergo ne moriatur : pugnct ut corone-

de Deo in Deun), duni ejus pietatem miratiu', et lur. Molesta' est lucta, sed fructuosa ;
quia si
decorem contenqjlatur. O quam jucimdum sen- habet poenam , habebit et coronam. Non nocet
tiretur, si non esset ad tani modicum raptus sensus , ubi non est consensus : imo quod rcsi-
Rapitur, dum sola ca-lestia contemplatur , et slentem fatigat, vincentem coronat.
contemplando jucundatur. Sed cum ibi stare
diutius conatur, subito labitur; et rediens ad CAPUT IX.
se nulli potest intimare quod vidit supra se :
sed agnitione suavitatis illectus, gustatae dul- De notis et lilulis heiie a^dificata' conscientiaj.
cedinis suavitatem , et illam coelestem infusio-

nem laetitise spiritualis intra semetipsum mira- C 16. Sic niminim sic a?(lilicatiir bona coii-
,
tur. Revolvit etiani in cordc suo tacita nicnte scientia. Bona conscientia cst qiiae pcccata ,
incorporeae lucis claritatem , et intimae satieta- praeterita punit punicnda committere refii-
, et
tis saporem, et illud internse quietis secretuni git : quae si peccatum sentiat, peccato non con-
ct summse tranquillitatis arcanum. In hujus- sentit : quam si cogitatio inquinat, ralio lavat.
contemplatione contemplationisque dulcedine Recta conscienlia est , cui suuin peccatum dis-
mens delectabiliter aflicitur, et mirabiliter de- |)licet, et alicno
ncc projilcr non consentit :
lectatur. Volet ergo , et non - dcficiat. Volet, hoc pcccatorcm dimittit, ncc cjus peccatuin
donec ante Regem perveniat, ibique ploret et dissimulat; et cum corripit, non insultat. Tran-
suspiret, mactetque se in lacrymis deprece- : quilla est, quia omnibus est dulcis , et nulli
tur veniam, postulet graliam nec inde rece- ; gravis : utens amico ad gratiam , inimico ad
dat, quousque Deum qucm nimium offcnderat, paticnliam, cunctis ad bencvolcntiam et qui- ,
placatura sentiat, et ab eo consolationem rcci- biis potest ad Ijencficcntiani. Talibus enim do-
piat. D niiis animae sedificatur. Qiiod si forte ut fieri ,
solet, fur advenerit; (jui non venit, nisi ut fii-

CAPUT YIIT. relur, et mactet et perdat si inquam,
: , fur
vcnerit , id est vcl cordis elatio intrins<^ciis
De ratione illimiiii.ila , coliimiia sepliiiia. oricns vel appetitus humanae latidis extriiisc-
,
ciis adveniens , seu aliqua quaelibet pestis, qua'

Denique ratio per nientis excessum
15. in domum istam machinetur perfodere ; tunc ra-
contemplationem sublimium sublevata et , in lionis ira ,
qiiasi caiiis, thcsaurum custodicns ,
divinae contemplalionis arcanuin lapta , atqiie cvigilet, latrcl, inordcat ct jiigiilct : irruciis in
ibi illuminala ad cognitioncm vcritalis ct vcri hostcs, nemini parcat, nulliim inlrare pcrmit-
Iiiminis, inliamiiiata ad dcsid. liiiin bonilalis; tat ; s«'d clainilcl , ct cxcilct iiiliis habitanles ad
F/icli. x\ III , 2(J.

703 TRACTATUS DE INTEIUORI DOMO. 704
arma capessenda. Unclecuuujue viliuui sive'*' tiuui uostruui sit soliicita circa lidele obse-
, :
clam, sive palam nocere tentaverit; piocul il- Acjuiuin, nc tauta majestas rccusct cordis gre-
lud arccat, ul sit sccura consciciitia. Sccura cst uiiuui sit devota, ut soli Deo placeat soli : ,
quaudo accusaliouciu nou |)atitur, vcl |)ro tc- Deo iutendat nec reccdat ab co. Talis con- ,
pore boni, vcl j)ro i)r;esunij)tionc mali. iMuiida scientia helilicat aniniam et exhibet se Deo ,
est et bene sibi conscia, cum ncc de pr;etcrito gratam, et hominibiis ct Angelis reverendam
juste accusatur, nec de praesenti injustc dcle- et sibimetipsi placata et quieta existit.
ftatur. Puia est , cui Deus iicc sua pcccata im-

|)Utat, quia non quia non
fecit : nec aliciia,
CAPUT XI.
approbavit nec ney;li^'entiaui
: quia non ta- ,
cuit nec superbiam, quia in huniilitate per-

: De oommodis el fniclibiis bou.T conscientiie.
mansit.
18. Conscientia cst cordis scicntia : quae du-
CAPUT X. B pliciter intclligitur ; vidclicct vcl illa quaj se
novit pev se , vel illa qua? |)rivter se etiam alia
De cura couscienlire prxfeienda scienliu'. novit ex se. Cor enim et se novit sua conscien-
tia, et multa alia. Quando novit se , apj)cllatur
17. Multi (juaerunt scicntiam ;
jiauci vero cousciciitia : quando j)ra'ter sc alia , nominatur
conscientiam. Si vcro tanto sludio et sollicitu- scieiitia. Conscicntia bona, titulus est relii-.ionis,
dine quaereretur conscientia ,

quanto quaeritur templum Salomonis, ager benedictionis, hortus
sa^cularis et vana scientia ; et citius apprehcn- dcliciarum , aureurn reclinatorium gaudium
,
deietur , et utilius retineretur. Cogitare namque Angeloruin , arca foederis, thesaurus Rei;is ,
de conscicntia , sensus est consummatus et ; aula Dei, habitaculum Spiritus sancti, liber si-
qui custodit illam , semper erit sccurus. Salva gnatus et clausus, et in die judicii aperiendus.
reverentia sapientiae , utilius est currere ad Nihil est jucundius, nihil tutius, nihil ditius
conscientiam ,
quam ad sapientiam ; nisi sa- bona conscientia. Premat corj)iis, trahat mun-
pientia illa sit quie aediiicet conscientiam. Tunc C dus, terreat diabolus, et illa erit secura. Bona
enim se intelligit anima, cum illustratur cou- conscientia secura erit cum corpus morietur ;
scientia; tunc impletur cor bona conscientia, secura, cum anima coram Deo praesentabitur ;
cum in se Deum, et in Deo mutua revolutione secura, cum ulrumque in die judicii ante tribu-
se ipsam reccpcrit iniago creata. Crcatrix imago nal terrilicum justi Judicis statuetur. Futurae
in imagine creata, nihil aliud est nisi sapientia beatitudinis non est utilius remedium, nec cer-
in anima, nisi gloria in conscientia, nisi sancti- tius tcstinionium bona conscientia. Cum mundus
ficatio in arca. O quain ineffabilis est pictas Dei, omni volubilitate circumrotelur ,
ploret, rideat,
quai tantam m;ijestatem inclinat ad tantam hu- pereat , transeat; nunquam marcescit hona con-
militatem Qui creavit nos, creaLur in nobis
! : scientia. Subjiciatur corj)us in poena, in jcjuniis
et quasi parum esset nos Dcum patrem habere, maceretur, verberibus lanietur, equuleo dis-
vult etiam nos heri sibi fratrem et matrem. tendatur ,
gladio triicidelur , crucis supplicio
Quicuinquc , inquit, fccerit voliintatem Pdtiis affligatur; et secura erit conscientia.
mei (jui in ccelis est , ipse nicus Jratcr ct inater D 19. In sj)eculo conscientiai status exterioris
est'. Fratcr, obcdiendo; matcr, gcncrando : hominis cognoscitur. Anima enim
et interioris
frater, j)er haercditatis j)articipationcin ; mater, non novit sc qua; sinc spcculo est. Spcculum
,
per aliorum instructionem. O iidclis anima , inundum, claruin et piirum totius religionis,
expande sinus, dilata affectus ; ne angustieris bona conscientia. Sicut enim mulier quae viro
in visccribus tuis concipere , (jucm totus or- suo sive ainico placere desidcrat, in contuitu
bis non j)otuit comj)ichcnderc doncc Virgo, sj)eculi imagiiicm oj)j)ositam rcddentis, deco-
beata illum lidc coiiccpit. Fidc uanujue Chri- rem et j)iilcliritudiiiciii facici comjionit sic :
stus concijiitur, verbi jiraedicalione nascitur, anima iu (juibus ab imagine verilatis discedit
devotione nulritur, amore tenetur. Sit ergo vel in cjuibus vcstigia crcatricis imaginis reci-
conscicntia jiura, ut Deum conducat ad hospi- piat, in conscientia relegit et inlelligit. Non
' Mallh. xii ,

.'.().
705 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. /OG
imnierito conscientiam speciilo coniparavimusj^^^^corde suo deditus servitutibus vitiorum ,

pra3-
quoniam in ea tanquam in speculo rationis A sidet urbibus et turbis populorum. Solus is
oculus, tam quod decens quam quod inde- ,

regnat ,
qui deposito cordis imperio, ad leges
cens est in se claro aspectu apprehendere po- ,
rationis ordinat totam familiam motuum mte-
test. riorum et exteriorum. Si insurgit rabies leonina,
premitur per patientiam si petulantia hirci :
CAPUT XII. per abstinentiam si ferocitas apri per man-

: ,
suetudinem si superbia unicornis, per humi-

:
De custodia et refrenatione cordis ad bonam conscientiam htatem.

necessaria.
CAPLT XIII.
20. Vita uniuscujusque non cognoscitur, nisi
in conscientia : nec venitur ab bonam conscien- De mobilitate cordis restringenda per considerationcm
B majestatis ct potentiê divinw.

tiam , nisi per cordis custodiam. Cor enim suo
arbitriodimissum , aut ad vitam se vertit, aut
ad mortem. Vehe namque peccare, malum est 21. Non invenitur autem inter c?eteras artcs
peccare pejus : in peccato perseverare pessi- hberales ars ista pra; ahis hberahs ,
qua tenea-
, ,
mum est : nolle poenitere, mortale. Quidquid tur cor quod omni mobili mobihus est, quod
quod ad utihtatem suam vel
igitur cor cogitat, omni hibrico lubricosius est. Mobihtate enmi
proximorum quoquo modo non pertineat, re- naturah instabile, vel in puucto fixum recusat
spuendum est. De diversis igitur mundi parti- consistere : cujus vita in motu motus est
est, et
buSjin quibus cor vagum et j)rofundum tene- ei vita. Movet molem humani
totius corporis
tur, vel vane occupatur, ad se ipsum redeat tantihus iste in corde vitahs motus et qua :
et se ipsura discutiat : cumque invenerit cul- coerceatur arte, ut aha movens ipse non mo- ,
pam , timeat poenam. Quaerendo autem culpam, veatur ? Forte mola asinaria si ad collum ei
nusquam iham nisi in se reperiat : reperta au- suspendatur, non moveretur. Imo muUo magis
tem culpa se ipsum puniendo C cum mola concitaretur. Agendum itaque cum
et poenaj causa ,
se ante se statuat, ettanquam ahum se judicet eo est, ut circumeat terram et peramlndet ,
se equidem culpatum , ante se afflictum se eam si forte velociorem et mobihorem se ; ; ,
reum ante se judicem severum; se impium

, invenire queat. Si super terram similem sui ,
ante sead pictatem reversum proponat se ante non invenerit etiam gyrum coeh circumeat, et
: ;
se; decernat quid a se faciendum sit de se; juste rotas curruum Dei ad cursum suum admoveat.
in se injusto infligat justa flageha. Loquatur Quid tunc faciet ad illos qûi ambulant super
etiam sic sibi : Quia pacem deseruisti apud Do- pennas ventorum ? Forte et cum ihis conten-
minum Deum tuum, et Ijehum incurristi apud dere poterit. An et cum illa virtute curret, quae
te ipsum, scissuram pateris , ut tu a te ipso con- attingit a fine usquc adfinem fortiter , et dispo-
demneris. Quia pactum pacis rupisti quod ; vis nit oninia suaviter^? an et iham apprehendet,
non vis, et non vis quod vis a te ipso condem- : de qua dicitur, Mobilior est omnibus mobilibus
naberis. Nolenda vis volenda non vis. Ecce de : sapientia ^ ? Saltem cum viderit tam spatiosis
ore tuo tc judico, serve nequam. Afflige itaque D saUibus transihentem suam potentiam poton- ,
te et statue te contra faciem tuam

, ut aspicias , tiam Creatoris sui , subsistat et dimittat alas
turpitudinem tuam, et recogites stuhitiam tuam. suas, retinens se, et habenis deifica" conipara-
Sic igitur in miseriis suis ad se ipsum revertitur tionis se ad se coUigens et cohibens, non trans-
cor, et sistitur cor ad cor. Vis est quajdam quae grediatur terminos suos. Sic enim sancla anima-
sic de corde operatur, et retinet cor fluxum et lia in visione Ezechiehs, cum fieret vox super
vanum ne profluat in abyssum exterminii. Vis
; firmamcntum , rpiod imminebnt cnpiti enrum
ista seu violentia rapit regnum coelorum. Rc- stabant ct submittcbant alas suas '. Quod plane
gnum ccelorum , inquit Dominus , vim patitur, sancti faciunt , cum perlustratis operibus ct
ct violcnti rapiunt illud'.lôh'i\e re^twxm \tos%i- mirabilibus Dei super intelligibilibus abscon-
det ,
qui cor suum possidet. Non regnat ,
qui in ditis mysteriis , nihil se scire depreheudimt,
' Miillli. xr, i:;». ~ ' .S;i|) viii , t . Id. VII, 21. - 4 [•/.(•cli 1,2.').
TO M . V . •J3
707 TRACTATIIS DK INTERIORl DOMO. 708
seil iiioinento slatcrie oiniiiu optra siia appfii-^^rehellioinMii |)i;vsiiin|-)serint , lapidihus obruan-
(lunt. Tunc se iion a se nioveii cor intelliyit ; A tiir, jaculis incniâtioniini conrodiantur , et no-
{piia pcr se iminobile |>erinaiieret, nisi <pii oin- verint regem Saloinonem sedere super mulani
nia inovet, illud qno(pie inter omnia moverct. regls , id est , ralionem super sensualitatem
INIutuatinn igitur a Deo cognoscens motuin corporis. Quid si pudihunda illa quae velato ,
suuni jam noii usurpct ut ju-oprium sed ul

, , scinpcr nomine appcllantur a pudicis et castis
conmiodatum. Ad voiimtatcm nainque coinino- labiis, niotu inordinato rempublicam infestave-
dantis, conmiodatarius uti debet commodato : rint? Certe abscindantur, non ferro, sed jejii-
alioquin furluin iacit in re coinmodata. nio; non detruncatione , scd mortificatione.
Ulinam , inqiiit Apostolus, abscindantur (jiti vos
CAPUT XIV. contitrbant '
. llis jicrsuasionibiis cor effrena-
tum, in prseceps cursum suum rapiens, teneri
De atlnionitionibiis divinis, (|iiil)us siihinde movelur ror potcst, ut sit bona conscientia. Bona est, si
honiinis ad caule utendum (•realuris , et rectuiu sui B habcat in corde puritatem , in ore veritatem',
ipsius legimen. in actione rectitudincni. Pro his nanique mere-
bitur Trinitatis visionem. O beata visio, in qiia
22. Cum ijîtur te moverit Deus, vel moveri sic Deus erit notus atque perspicuus, ut videa-
voluerit, o cor humanum , movearis alitcr : tur a singulis nobis in singulis nobis : videatur
non niovearis ; (piia iion esset nioveri , sed in se ipso; videatur in coelo novo, et in teiMa
commoveri. Sed fjuando te movet Dcus ? Cum nova, atque in omni quai tunc fuerit creatura !
admonet. Adnionet autcm sic Vane occuparis, :
o cor sapiens et omni prierogativa excellens, in CAPUT XV.

liisquae vanitates vanitatum sunt. Non te decet
his subesse, sed praeesse. Te indigent ista, ut De libro conscientije emendando.
melius et commodius subsistant : tu his netjue
ad beatitudinem indiges, neque ad immortali- 24. Humana conscientia est Domini vinea,
tatem. Viaticum quidem jumento tuo praeparant C quam e.xcolere debent peccatorum confessio, et
in via sed si ad mensuram sumantur, non ad
, eorum satisfactio et exhibitio bonorum ope- ,
superfluitatem. Ex siiperfluitate enim ciborum runi, et custodia eorum. Unicui(jue est liber
quandoque infunduntur jumenta, et in ventris sua conscientia et ad hunc libruni discutien- :
nimiam effluxionem resolvuntur, ita ut ex re- dum et emendandum omnes alii inventi sunt.
fectione deficiant. Sic corpus tuum o princeps Anima cum de corpore egredietur , nullum ,
et domine cor[)oris, si regulas necessitatis ex- aliuin proeter conscientiae sua^ libruin secum
cesserit et ad barathrum concuplscentiae os
,
])ortare poterit, atque in illo cognoscet quo de-
aperuerit, lacum perditionis sibi effodit in ho- beat ire, et quid debeat recipere. Ex his quie
spitio reparationis, et dereraediocomparat exi- scripta erunt in libris nostris judicabiraur, et
tium de vehiculo naufragium. Quid proinde ?
, ideo scribi debent secundum exemplar libri
Superfluum tollit necessarium. Aufer superflua, vitae et si sic scripti non sunt, saltein corri- :
et nulli deerunt necessaria quia de super- gendi sunt. Conferamus itaque libros nostros
;
fluenti copia aliorum , nascitur valde aegra alio- D cum libro vitae : et si quid alitcr habuerint, cor-
rum inopia. rigantur, ne in illa ultima collatione, si quid-
23. Tuuni est male acta corrigere : tuum est piam aliter invcnti fucrint habentes, abjician-
in ordlne , et oflicio familiam membrorum cor- tur. iScatus hoino, qui se jiotest cognoscere et
poris, et animae motuum disponere : tuum, sin- despicere, probare et imjuobare. JNam qui sibi
gulorum negotia secundum competentiam as- displicet, Deo placet : et qui sibi vilis est, Deo
signare. Kon sit in regno corporis tui, qui leges charus est. Multae sunt scientiae hominum, sed
et jura institutorum tuorum impune praevari- nulla melior cst illa, qua cognoscit horao se
cetur; non ociiliis, non nianus non pes, non , ipsuni. Quaniobrcm rcdeam ad cor meura, et
aiiris, non giittur. Quid enim de ignobilioribus ibi stare assuescam ; ut totain vitam meam pos-
ct plebeiis mcinbris dicaiii? Si vcl atticctare siin discutcre , et me ipsum cogiioscere. Omnes
(i.llill. T, \l.
709 TRACTATUS DK INTERIOKI DOMO. 710
miserias meas coram Deo effundam si forte illa '^"îirma cor meum Deus, quoniam cum stare in
, ,
sua magna pietas moveat eum. ConHtebor ei A semetipso nititur, aliquo modo a semetipso
peccata mea , cui omnia nuda sunt et aperta : etiam nesciendo derivatur. Ita peccandi con-
quem fallere non possum quia sapientia est
,
suetudine etiam cum nescio pecco : et cor
nec effugere, quia ubique est. meiuu cor vanum per infinita deducitur, et
in multa desidcria dividitur.
CAPUT XVI. 20. In nocte vero cum dormire volo , multa-
rum rerum imagines et phantasias clausis oculis
Deplorat homo coram Deo miserias suas , inquietudinem video, easque invitus tolero quantoque ab eis :
cordis , et ad mala propeusionem. aciem mentis avertere nitor, tanto amplius il-
lae se mihi ingerunt, et molestiis turpium co-
25. Audi ergo, piissime Deus, confessionem gitationum cor meum maculant. Inde est quod
meam; et respice ad pietatem tuam et fac me- ssepe mihi nocuit mortifera delectatio quae
, ,
cum secundum misericordiam tuam. Audi quam B ex recordatione praeteritorum peccatorum nasci
saepe de memoria mea te expuHt irruens turba solet, sed maxime ex recordatione libidinis.
plurimarum cogitationum ,
quae velut plebs ad Haec enim pestis quo prae caeteris vitiis est mihi
aliquod spectaculum solent effluere in cor familiarior , eo ad nocendum proclivioj- , et ad
meum. Dum orare vel cantare in monasterio repellendum difficilior. Nam cum eam repellere
volo, nescio cujusmodi stulta cogitatio cor volo, nolenti mihi se ingerit, blande onerosa,
meum rapit, et ducit per diversa loca. Cumque displicendo placens , et placendo displicens.
illud ad me revoco, tenere non possum, sed Carnis libidinem nunquam fugere potui , sed
illico elabitur, et huc illucque dispergitur, et semper me persequitur : et cum aliqua delecta-
per innuniera effunditur. Idcirco crebra terre- tionis cogitatione, vel visus intentione mecom-
narum cupiditatum illecebra et vanitatum ef- , prehendere potest , non diebus neque noctibus
fusio ita cor meum occupant, ut quod vitare requiescere sinit. Subtiliter intrat, et mentem
studeam , hoc cogitem , animoque volvam. ]\on occupat et nisi subito repellatur , allicit et ,
enim est in potestate mea cor meum et cogita- C incendit , et quasi virus pestilentiae per totum
tiones meae, quae ex improviso effusae mentem corpus paulatim se diffundit. Cogitationes pra-
meam animumque confundunt , atque aho tra- vas multiplicat , affectiones malas generat, de-
hunt quam ego proposueram. Ad saecularia re- lectatione illicita mentem afficit , et ad con-
vocant, mundana inferunt, vohqituaria inge- sensum pravitatis animum inflectit ,'omnesque
runt, illecebrosa contexunt ipsoque in tempore animae virtutes corrumpit. Hac peste cum ad-
:
quo levare mentem meam ad te paro, inanibus strictus teneor divelli ab ea vix possum , quo- ,
cogitationibus infectus ad terrena plerumque niam stimulos ejus confiteri aut nescio , aut
dejicior. Hujusmodi perstrepentium cogitatio- erubesco ; tam subtiles et turpes sunt. Revera
num tumukus a corde quotidie amovere volo, difficile est libidinis incendia exstinguere. Im-
nec valeo : sed visa et audita , dicta et facla ad puberes stimulat ,
juvenes inflammat , viros
memoriam revocant, et in ea cum magna im- enervat, senes et decrepitos fatigat. Non ad-
portunitate perstrepunt. Cogitanda cogito, co- spernatur tuguria , non reveretur palatia. Uti-
gitata recogito eadem iterum atque iterum
, et D nam sola coenobia fugiat. Adjuva me, Domine
replicare non cesso et cum diu multumque
:
Deus meus, ut huic tam pestifero et mortifero
quidquid potero cogitavero, sine cogitationibus vitio resislere possim. Scio enim quia quod
esse non possum, sed intrant et exeunt, atque resistentem fatigat, vincentem coronat. Scio
aliae alias introducunt et excludunt. Ha^c invi- etiam quoniam si mentem meam cogitatione
tus sustineo; plerumque lamen consentio, cum immunda polluero; tibi, qui munditiae auctor
per ea quae vidi, vel feci, sine utilitate, absque es ,
placere non valeo.
discretione, vaga mente discurro. Ita mens mea
semper mobilis, et nunquam stabilis; semper
vaga, et velut ebria ;
per diversa distrahitur.
Graviter pecco , cum cor meum derelinquo
quoniam gravis jactura est quae per negligen-
tiam fit. Vim patior cum illud me deserit. Con-
711 TRAr.T\'n S DK lATKRIORI DOMO. 712
'''"|)aiiim eral. Cogitav i eliam de cibo et polu ,
CAPUT XVII. A qiiaiido non debui, et ubi non debui , et pliis

([uam dcbiii. (logitando de escis, ejiiilas in cogi-
Peigit accusare et clcplorare niiserias siias circa cogilu- tatioiic totadic ruminabam. Cum tegcndis mem-
tiones anianilentas , abusiim memhroriini , et rernm l)ris vestimenta qua;ro, non solum quae tegant,
exlerioriim ad vila' iisiim speclaiitiiim.
sed quae extollant , exj)cto : et contra frigoris
forporem, non soliim quaero quae muniant j)er
27. Cor imindiiin crea in nie, Deiis ,

qiio- j)ii)giicdincm , scdqiia nuilceant jier niolliticm :
niain non soliiiu vana cogitalio illiul occiipat, non solumqna' pcr mollitiein tactuiu mulccant,
et tnrpis inquinat , veruni etiam amara dissipat. sed quae j)er colorem oculos seducant. Cum pro
Saepe namqiie aliqiia injuria commotus, densis aliqua nccessilate liccntiam loqnendi alicui ha-
cogitationum tumullibus iii corde prcmor. liinc biii locutus sum non solum de necessariis,
,
inde sollicitiis ct cecus, occasioncm vindictae verum etiam de non neccssariis ct de his qua; ,
de accepta injuria rinior, consilia nuiltiplico, B ad mc non j)ertincbant, et de quibus licentiam

et nihil aliudnisi jurgia (pia' foris desunt, in non habebam. Immersi me colloquiis homi-
corde perago. Praesentcs non video, absenti- luim. Ibi locutus suin non ad adilicationem,
bns contradico, intra memetipsum contuniclias sed ad dcstructionem non quod dccebat sed
; ,
profero et recipio , receptis autem durius re- (juod libcbat : locutus verba vana et risui apta,
spondeo. Cumque qui obviet nullus adsit, rixas verba otiosa et inutilia. Verbositati deserviens ,
in corde compono, insidias invidentium con- detractioni studens , os meum mendacio et de-
sidero, et quid contia jurgia movere possint traclione inquinavi. Lingua mea omni falla-
penso : exquiro quid respondeam ; et cum rem cia j)Iena est, et nocuit mihi j)lus quam omnia
nullani teneam, vacuus litigator elaboro. Sic- membra. Nam ea quae audivi vel vidi, nun-
que diem in otium , noctem vero in cogitatio- quam eo modo quo dicta vel facta sunt, referre
nem verso. Torpeo ab utili opere, quoniam j)Ossum : sed alia aflirmo pro aliis, et saepe
latigor illicita cogitatione. Ita mens intus pn- multa intersero sujierflua; atque ita vel ni-
gnat, cum luenti ncmo repugnat. Nonnunquam C mium laudando , vcl vituperando , fere quo-
vero quod egi in corpore, hoc postmodum im- ties loquor, mentior.
portuna cogitatione verso in mente et multo- : 29. Guttur insatiabili ardet inghivie : gula
ties gravius torqueor in recordatione , (jiiam diversis saporibus satiari non potest. Cor j)ra-
prius captus fueram in opcris perpctratione. vuiii , dolo et malitia jilenuin ,
j)er jiuram con-
Saepe etiam ea quae nunqiiam feci, nec in vo- fessionem purgare nunquam jôtui. Manus ad
luntate habui, ita recogito, quasi poeniteat me opus pravum fuerunt paratae , ad operandum
et
illa non fecisse. Ab occultis meis munda me, bonum pigrae. Stomachiis et intestina nimio ci-
Domine ; (juoniam cum nihil exterius ago bo potu sa-pe sunt distenta, et ideo dolorc
el
intus graviter pecco. In corde enim servo desunt plena. ]\am unde gula delectatur, indo
picta, quae vidi et feci. Idco temporalium re- venter inflatur, corpus inlirmatur, et saepe
rum tumullus in corde versare non cesso, mors seqnitur. Per gulae delectationem corrui
^tiam cum vaco. In cogitatione enim comedo, in ventris ingluviem et unde debui mihi pa- :
cum jejuno loquor, cuni taceo irascor, et D rare saliitciii inde contraxi nimium comeden-
: : ,
tranquillus sum corpus requicscit, et aiiimus

: do j)ernicieni. Pedcs velocius me |)ortaverunt
huc illuc(jue discurrit. ad aliquam curiosilatem speculandam, quani
28. Ita vitam istam sine culpa nunquam ad ecclcsiam. Oculi iniquo intuilu me perver-
transire potui : ncc hoc quidem quod laudabi- tcruiit, oiuncmque motum corporis mei ad
liter vixi, sine rcmola \nc-
aliquo rcatu cst, si imimiiula desidcria traxcrnnt. Aures citiiis aj)e-
tate discutiatur. De nccessitatibus mcis eripe rui vcrbis otiosis et vanis, quaiu sanctis. Dcle-
me, Domiiie. Crcbro namque dum necessitati ctatus est odoratus vanis odoribus; gustus,
debita reddere studeo, voluptatis vitio deser- diversarum rcrum diversis sa|)oribus : nec non
vio : sul) velamine necessitatis, cado in la- singuli alii sciisus, his et illis ,
juxta quod cui-
queum voliqjtatis. Saq)issime namquc comcdi (|uc suus lcrcbat apjictitus. Ita, Dcus nieus, iii
et bibi non ad ncccssitatcm, sed ad voluj)ta- omnibus mcmbris nieis nalura" modiim exccssi.
lem : el (jiiod nccissitali satiserat, volu|)tati Omiiia iiiciiibia iiiea veliit conjiiratione facta
713 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 714
inimico nieo de nie dominium tradidere cum ^"litiam mei pectoris deprchendi t!mel)am. Sem-
,
niorte foedus iniere ,

pactum pepigere cum in- A per eram ei amarus et nunquam certus et , :
ferno. ita amicus eram diaboli, et inimicus mei. In-

ter amicos discordias seminavi , discordantes in
CAPUT XMII. dissensione confirmavi , opiniones eorum men-
daciis decoloraAi , in spiritualibus carnalia lau-
Uherior accusatio propris iniquilatis, prKsertini circa davi, ut spiritualia bona eis deesse persuade-
vitium invidia;, odii ,
jaclanlire, elc. rem. Amicitias simulavi ut eos qui se incaute ,
miliicommittebant, qua possem arte decipe-

30. Eripe me Domine ab homine malo
, , , id rem. Odiorum mihi occasionem pravis suspi-
est, a me ipso; a quo recedere non possum. cionibus coacervavi; et ita doemones , quorum
Nam quocumque mea me se-
nie verto , vitia facta sectabar, laetificavi. Multis velutamicus
quuntur : ubicumque vado, conscientia mea fui inobsequio, hostis in animo, comptus in
non me deserit , sed prsesens assistit , et quid- B verbo turpis in focto. Proditor fui sccretorum,
,
quid facio, scribit. Idcirco quanquam humana tenax malarum suspicionum utrobique per- ,
subterfuyiam judicia, judicium propriae conversus. Et persecutus est inimicus animam
ita
scientije fugere non valeo. Et si hominibus celo meam ,

humiliavit in terra vitam meam '. Piis-
quod egi , mihi tamen, qui novi malum quod sime Domine, unde possum esse bonus, qui in
gessi, celare nequeo. Proprii reatus conscientia bono malus? Ei;o pcccabam et tu dissi-
sic fui ,
iionme requiescerc sinit, sed de die in diem mulabas prolongabam multo tempore iniqui-
:
vehementer me torquet, et de die judicii vehe- tatem meam et tu pietatem tuam quia pceni-
,
;
mentius terret. Nam in die illa cum Dominus tentiam et indulgentiam cogitabas. Da ergo
ad judicium venerit , uniuscujusque conscientia misericordiam misero qui tam diu pepercisti
,
ad testimonium adducetur et aperto Hbro con- criminoso., Credo namque quoniani qiiidquid
scientiae, omnis culpa ante ocuk)S reducetur mihi eondonare decreveris sic erit quasi nun- : ,
atque ita cogente conscientia, unusquisque erit quam fiierit.

accusator et judex suus. Propterea statuam me C 32. Non solum invidia cor meum afflixit
ante me, et judicabo me ipsum ut ilUus extre- verum etiam vanitas circa varias delectationes
,
m3e et tremendae diei judicium evadere possim. languentem animum involvit. Per vanitatem
Daiunat me conscientia mea, quanqiiam divi- namque de operibus quorum mihi conscius ,
num judicium nondum me damnet. Accusat non eram, turpiter me jactavi. Gestiebam etiara
nie de homicidio, quod si opere non feci, vo- docere quae nesciebam. Credi de me sublimia
luntate tamen ac desiderio saepe peregi. Accu- volebam, delectabiKa gravibus anteponebam,
sat me de aduherio, et eodem modo respondeo, exsecrabar verbo quod animo concupiscebam
^
Accusat me de invidia confiteor et ego, quo- ; appellationcs virtutum meis vitiis imponebam
niam invidia ssepissime cor meum laniavit. Per et ita me ipsum fallebam, et faventes mihi de*
invidiam namque, sancte viventium merita, cipiebam. In promissione honesta fui velox ia
mea feci invidendo peccata. Nam bona quae ab exhibitione mendax; a bono mutabilis, mali
eis fieri, vel dici audiebam vera omnino noa tenax in verbo gravis
, animo turpis, ubique ; ,
credebam ipsas res bene gestas

: in makim Dfallax; laetus ad prospera, fragilis ad advcrsa;
,
inale interpretando convertebam. Omne makim inflatus ad obsequia, anxius ad opprobria, im-
quod de ilhs mendax fama jactabat statim moderatus ad gaudia; facilis ad humana, dif-
,
tanquam si ego vidissem credebam. Omnia ficilis ad, honesta. Misericordissime Domine
mala meis aemulis fingebam et ex profectu eo- ita defecerunt in vanitate dies mei , in
,
quibus
rum deficiebam. Hajc vero odia intra me abs- debui ftere commissam iniquitatem , excitare
condcbam , ct in meos cruciatus enutriebam. remissam votuntatem, suspirare ad amissam
Proficientibus invidebam ,
peccantibus fave- hcXTeditatem aspirare ad promissam felicita-
,
bam, de malis eorum gaudcbam, et de profe- tcm, properare ad angelicam societatem, re-
ctibus lugebam. propitiari tuam majestateni.
31. Gratiiitis iiiiiiiicitiib ardebam, et hanc ina-
» Psal. cxi.ii , ,'J.

715 TKACTATUS DE INTERIORI DOMO. 710
*"nec iion et mentis. Aliudcanto, etaliud cogito.
CAPLT XIX. A Psa!iuodi;e verba profero, et psalmodiae sensum
iioii attendo : sed mente vagus, habitu dissolu-
Adhuc gemii el plaiifjit toram IJeo miserias ac viliasua. tus, oculis attonitus, huc et illuc prospiciens;
qua-cuiiKpie ibi geruntur, perlustro et perspi-
33. Terret me tota vita niea , Deiis nieiis, cio. Vae niihi ! (|uoniani ibi pccco, ubi peccata
cjuoniain diligenter discussa apparet niilii aut emendare debeo. îonnunquam vero in ipsis
peccatuin, aut sterilitas : et si quid fructus in bonis quaj ago , ad deterius propinquo; quia
ea videtur, sic est aut simulatum, aut imperfe- dum menti laetitiam pariunt, et quamdam secu-
ctuni, aut aliquo modo corrnplum , ut possit ritatem gignunt, mens mea secura redditur,
aut non placere, aut displicere Et cum ve- et in torpore laxatur. Ssepe etiam me ipsum et
tibi.
re ila res sit, sic est mihi quasi non ita sit opera quae feceram laudavi , et ab aliis laudari :
(piod est miseria super miseriam. Sic comedo volui. Plerumque laus humana, quani non quae-
,
bibo, et dormio securus, quasi jam transieriin B rebam mihi oblata placuit et cum ex ea in- , :
diem mortis, et evaserim diem judicii et tor- caute extollerer, subito multa quae feceram ad
menta inferni. Sic ludo et rideo, quasi jam re- niemoriam venerunt, ut amplius in elatione
gnem tecum in regno tuo. Idcirco mnltitudinem attollerer. Quae subtiliter replicans , atque in
iniquitatum mearum expavescens, sed de tua unum cuncta coacervans , coepi magis magisque
pietate confidens , tibi Creatori et Redemptori deceptus intumescere. Dumque in mei admira-
meo, qui veniam et indulgentiam post reatum tione occupatus deligerer, niihi dans gloriam ,
per puram et lacrymabilem confessionem asse- quo omnia acceperam, omnium et non Deo a
qui promisisti, confiteor, quoniam in pecca- fructum amisi atque ita didici quoniam qui me :
tis conceptus sum et in peccatis nutritus; et

, laudabant, adversum me jurabant. Quanto
|)er omne tempus vitae meae usque ad lianc enim ([uisque in semetipso gloriatur tanto a ,
diem in peccatis sum conversatus ^Nullum in- Dei amore disjungitur.

venio peccatum a quo non sim aliquo modo
, 35. Ita Deus meus, inferno appropinqua- ,
inquinatus. Per superbiam namque praecepta C vit vita mea. Si me liberabis, habebo unde tibi
tua et seniorum meoruin transgressus sum. Si- gratias agam si inde non liberabis non habeo : ,
lentium et taciturnitatem sicut Regula docet, iinde tereprehendam, quoniam justus es. Heu
,
non tenui. Quod mihi licitum non fuit, habui, mihi qualis vixi quanta mala feci et dixi ! ! , !
dedi, et accepi. Clamores pauperum et mise- Pudet qui sic vixerim, et quod natus fuerim.
rorum non libenter aut misericorditer audivi, Mallem non esse, quam talis esse. Bonus eram ,
nec eos in infirmitatibus suis visitavi. Suaden- et malum me feci utique qui sponte me feci :
tibus mihi in malum consensi. Facilius multa miserum, justum est seniper esse miserum.
iii imo, quam unum in summo cogito faci- Conscientia mea nieretur damnationem pceni- :
;
lius reprehendo aliorum vitia quain mea et tentia mea non suflicit ad satisfactionem sed
: :
(juod in aliis reprehendo, facere non erubesco. certum est quoniam misericordia tua delet om-
Facilius uniuscujusque vitia quam virtutes in- nem offensionem. Dele ergo pie Domine, ini- ,
tendo. Cum aliorum delicta ceruo, mea non quilatem meam multitudine miserationum tua-
aspicio. In meisdelictis sumclemens, in alienis D rum. Ego vero qui usque ad hanc diem sine
rigorem tenere volo. Ad irrogandas contume- causa vixi; amodo sine causa vivere nolo.
lias sum validus, ad tolerandas inlirmus; ad 36. Sed heu miser hcec tam saepe sic confes- !
obediendum piger, ad lacessendos vero alios sus; surgens, cadens sum defessus repeccando :
importunus; ad ea quae facere et debeo et va- toties, conlitendo toties. Multoties promisi me
leo, torpens , ad ea vero qua3 facere nec debeo emendaj'e nuuquain tenui, sed semper ad
; et
iiec \aleo, paratus. Ita repleta est malis anima peccatum redii et prioribus sceleribus nova et
;
mea, peccatis meis exigentibus. deterioraconjunxi. INunquam, ut debui , morcs

34. In ecclesia ine deteriorem reperio : ante meos in nielius mutavi; nec a malefactis re-
altaria sacra devote non supplico : vasa sacra cessi. Plurimos etiam nie perdens, peccaiv ,
non reverenter tiacto : in choro sum corpore, feci ,et multis causa mali exstiti et exemplis :
ct in aliquo negotio menle. Kunc intus maneo vitaemeae nonnulli subversi sunt. Ecce peccata
,
iiunc foras c\eo : taiita est levitas corporis inca, niiscricordissinie Deus, noii abscoiido, scd
717 TRACTATLS DE irsTERIORI DOMO. 71
ostendo; accusonie, non excuso ;

quoniani ini-''" obsequio reverentiani , in sermone modestiam ,
quitatem meani cognosco. INec idcirco justus A in nioribus disciplinani. Habui in intentione
sum quoniani
: si alter ita me accusaret, sicut pertinaciam, in corde duritiani , m sermocina-
ego me ipsum accuso ,
patienter sustinerc non tione jactantiam. In humihtate fui fallax, in odio
I)ossem. Desperare utique potuissem propter pertinax , in jocatione niordax, Subjtctionis

nimia peccata et vitia, culpas, et inlinitas ne- impatiens, potentiae sectator , ad opus bonum
gligentias meas ,
quae egi , et quotidie indesi- piger, ad unitatem ferus, ad obsequium (hn-us ;
nenter ago corde, ore , opere , et omnibus ad loquendum quae nesciebam promptus, ad
modis, quibus humana fragilitas peccare po- supphmtandum paratus, fraternae societati in-
test ; nisi Verbum tuum Deus humanus. Temerarius in judicando, clamosus
, , caro (ieret , et
liabitaret in nobis. loquendo , fastidiosus in audiendo, praesum-

Sed desperare jain non in
audeo, quoniam subditus ille tibi usque ad ptuosus in docendo, effrenatus deformiter in
niortem mortem aulem crucis, tulit chirogra-
, cachinnando onerosusamicis, infostus quietis, :
phum peccatorum nostrorum ; et affigens ilkid B ingratus beneficis, inflatus obsequiis, et impe-
cruci peccatum crucifixit et mortem. Gratias
,
riosus subjectis. Saepe jaclavi me fecisse qnod
tibi ago, Domine Deus meus, quoniam visitasti non feceram vidisse quod non videram dixisse , ,
nie , et ostendisti niihi peccata mea. Nunc pri- (juod non dixeram. Dissimulavi etiam me non
mum te inspirante didici ad cor meum redire, fecisse (juod feceram negavi me (hxisse quod ;
et meipsum cognoscere. Advocaboergo ahquem dixeram, non vidisse et andisse quod videram
de amicis tuis, et ei omnia delicta mea expo- et audieram et ita ex omni parte sum reus. :
nam , sicut mihi praecepisti ut ejus consiho et Reus in saeculo, reus in chuistro sed ibi per
; :
auxiho ab omnibus meis possim iniquitatibus ignorantiara, hic per neghgentiam et utrum- ;
liberari , et tibi reconciliari que me terret.
38. Verumtamen muho ampiius terret me,

quod in monasterio ante conspectum Dei dete-
CAPUT XX.
riorem me invenio. Collocavit me Deus in loco
Confessio coram prajlato. C voluptatis , in domo ubertatis , in paradiso de-

hciarum ego vero miser et miserabihs , inter
:
37. Audi ergo, pater, miserum peccatorem : mensas epuhintium fame pereo , juxta fontem
audi vocem lacrymantis et poenilentis : attende sitio, ante ignem algeo; et ad neutrum manus
quam graviter peccavi , et Creatorem meum extendere volo tam piger sum et desidiosus.
,
offendi. Deo jubente ad cor meum redii ; et Ita tempus amitto, quod Deus mihi sua pietate
inde exchisis omnibus praeter Dominum Deum indulserat ad agendam poenitentiam ad obti- ,
ct me ipsum , totam vitam meam discussi tanto nendam veniam ad acquirendam gratiam, ad ,
dihgentius ,
quanto famiharius : et, ut verum promerendam gloriam. Quasi quoddam mon-
fatear, nihil ahud ibi inveni , nisi locum horro- strum inter tihosDei sto, habitum monachi, non
lis, et vastae sohtudinis ; conscientiam videhcet conversationem habens. In magna corona, et
(hu neglectam omnino incultam spinis et tri-
, , ampla cuculla, salva mihi omnia existimo. Tan-
buhs obsitam et omni horrore plenam. NuHum
,
quam arbor sterihs terram occupo et velut ju- ;
eniminvenio vitium, a quo non traxerim ah- D nientum vile, pKis consumo quam proficio. Al-
quod contagium. Turbavit me ira, hiceravit me tiorem alterius locum teneo et nuhius oflicium ;
invidia, inflavit superbia. Inde contraxi mentis suppleo sed sum sicut truncus sine frondibus
:
inconstantiam , oris scurrihtatem , opprobria et fructibus. Alii me pascunt de laboribus ma-

proximorum, scelera detractionum, hnguae ef- nuum suarum, praebendarium suum. Ego
sicut
frenationem. Seniorum meorum imperia non autem tanquam pauper et miser, nec clericum ,
servavi, sed judicavi : de meis neghgentiis ob- nec laicum gero. Cantare namque et legere ne-
jurgatus, aut rebeUis fui , aut murmuravi ;
prae- queo, laborare nescio : sed sum opprobrium
ferri me mehoribus impudenter affectavi ;
hominum ,
pecore vilior, cadavcre pejor. Tole-
simphcitatem spirituahum fratrum irridenter rabilius enim canis putridus fetet hominibus,
cxagitavi; meas sententias procaciter jactavi (juau) anima peccatrix Deo. Idcirco taedet me
obsequia d(,'Lita fastidivi, negata (juaesivi ;
jii- vivere : vivere erubesco ,
quia j)arum proficio.
niorcs meos eiatus dospexi. Non ol)Scrvavi in IMori timco , (juoniam non sum j)aratus : malo
710 TRACTATUS I)E INTERIORI DOMO. 7'20
tamon nioii, et niisericoriliic Dei meconniiitte-*""' vuriis modis inrelicem animum meum maciila-
re et commenilure, quiu benignus et niisericors A vit, (lissolvit, captivavit, et omni virtute tlesti-
est ' ,
quam ile luula iiiea conversatione alicui tutaui, inaiieiii et (Ichilcm retlcliclil. Fateor liujus
scanclalum iucere. Totu namcjiie clie vcrecuncliu operis ntlaiii iiiiiiiiiiulis recorclationibus me
niea contra me est, et confusio faeiei meae co- sa?|)e csse commotum incensum ardoresnon
et ,
operuit me ', cum video me somnolentuin ad modicos et inhonestos passum et non solum :
\ijj;ilias, turdum ad horus cunonicas , et pi^ruin nieurnm delectutionum niulu memoriu et stultae
uil operu maiuiuiii. Alios autcui video tam stie- recordatioucs niihi nocuere sed ctiam aliorum ;
nue et clevote diviiiis interesse laudibus ; ulios niulcfuctu milii narratu, et pcr rccordutiones
vero ita reverenter et ulucriter corumDeo ussis- sordidas ad memoriam reductu , cor meum non
tere, et eum laudare : ego autem compungi ud purvo veneno iniquitutis muculavere. Et in hoc
hicrvmus nequeo; tuntu est duritiu cordis mei. miserubiliter miserabilis suin ,
quiu non tuntum
Caiitare non libet orure non delcctat
; ; meditu- doleo quantum dolendum ine cognosco sedsic ;
tiones sanctas non invenio tunta est : sterilitas B securus torpco velut quid putiar ignorem.
,
animae meae , et devotionis inopia quam patior. 41. Hoc vero mihi est omni infelicitate mise-
39. Heu milii ! omnes in circuitu meo visitat rius, quod ita opere perversus, ore poilutus
Dominus, ad me autem non appropinquat. rsam corde immiindus ad altare accedo, et Christi
ulium quidcm intueor singuluris abstinentiae corpus manibus nieis pertracture non pertime-
alium, admirandae patientiae alium, summae ; sco. Accedo elatus ud humilem, irutusadniitem,
humilitatis et mansuetudinis ; alium , inultae crudelis ad misericordem et tamen patitur hu- :
misericordiae et pietalis : illum , in contempla- milis elatum , crudelem miseri-

mitis irutum,
tione frcquenter excedere; hunc, pulsare et cors. Accedo servus ad Dominuin non umore , ,
penelrure ccelos orationis instantia; uliosque sed timore; non devotione, sed usu. Accedoad
in aliispraeeminerevirtntibus. Omnes considero Dominum cujus percussi servum. Ad Putrem
,
et prospicio ferventes, omnes devotos, omnes accedo, cujus occidi filium; percussi verbo
in Christo unanimes, omnes donis ccelestibus occidi exemplo nec tamen pertimesco Domi-
:
tanquain rcvera spirituales C num, nec revereor Patrem. Manens in turba

et gratia affluentes,
homines, quos Deus visitat, et in quibus habi- fratrum, turbans aliquos etabaliquo turbatus, ,
tat. In me vero nihil horum invenio; quoniam quandoque accedo ad pacificum. Appropinquo
declinavit Dominus in ira a servo suo. Inde est elium talis ad osculum pacis, qui prius recon-
quod cum alii vigilant, ego dormio : quundo ciliutus uccedere debuissem ud osculum turbuti
alii cantant in monasterio, ego huc et illuc fratris. Convincit me reum etDei inimicum mea
discurro : quando alii in aliquo secreto loco se inicjuitas; peccatum meum saepe separavit me
furuntur a colloquiis hominum , ut ibi loquan- a Deo. Idcirco obsecro te ,
pater, ut me in-
turcum Rege Angelorum ego quaero colloquia , struas,quomodo possim, aut semper stare
hominum cum ulii vacant lectionibus ego
: , cum Deo meo, aut redire, cum ab eo, peccatis
fabulis et verbis otiosis : quando alii discutiunt meis exigentibus, motus fuero.
et dijudicant semetipsos, ego judico alios. Aliis
j)lacet communis vita , conimunis disciplinu , et CAPUT XXI.

commune studium : et mihi plucent anguli et D
(liverticula. Sic , sic ex quo peccare potui Patris spiritualis ad conrilenteni respousio el iustructio.
iiunquam u peccutis et malis operibus cessuvi.

Peccatis peccata semper accuinulavi et peccata ; 42. Confessio tua, ad lacrymus me com-
Qli ,
quae aliquando operibus implere non potui movit, tum propter me

tum propter te. Pro-
,
inalis voluntutibus et malis desideriis nunquum pter me fleo, quoniam quiecumque de te di-
perficere cessavi. xisti , eadem fere uut similiu reperio iu me ; et
omnia mala delectatio curnis, quie

40. Super miilta ad mcmoriam revocasti, quoruni oblitus
ab ipsis cunubulis semper meeum crevit, mihi fueruin. Propter te guudeo ,
quonium visitavit
semper adhaesit, ncc udhuc jum prae senectute te Oriens ex alto. Non cnim longe es a regno
delicientibus membris me deserit, multis el Dei. Notitia naiiKpic peccâti, iniliuni est salulis.
.I(.(l II , U. ' l'siil. XI m , 10.

Confido in Domino, quoniam quidquid minus^-^' mente sordidaris? cur niinus erubescis pudenda
est in te fervoris et boui operis humilitas sup- A cordis , quam pudenda carnis ? cur magis ve-
,
plebit piira; confessionis. Quacumque namque reris vultus hominum, quam vultus Angelo-
hora peccator conversus ingemuerit, salvus rum ? Tahs confusio separat a Deo. Omnis spes
erit ', quoniam cor contritum et humihatum veniae et misericordiae est in confessione vera.
Deus non despiciet '. Tardius siquidem videtur Simulata namque confessio non est confessio,
Deo veniam peccatori dedisse, quam ille ac- sed duplex confusio. Exchidit enim miseratio-
cepisse. Sic enim festinat misericors Deus ab- nem Dei miseriae simulatio nec dignatio lo- :
solvere reum a tormento conscientiae suae , cum habet, ubi fuerit dignitatis praisumptio.
quasi plus cruciet misericordem Deum com- Provocat vero compassionem humihs miseriae
passio miseri, quam ipsum miserum compassio confessio. Nulla est enim tam gravis culpa,
sui. Qui enim vere pcenitet et veraciter dolet, quaj non habeat veniara per puram confessio-
absque dubio et absque mora indulgentiam ac- neni. Vitia igitur cordis tui et pravas cogitatio-
«ipiet. Et quanto quis frequentius, quantoque B nes ilhco manifesta. Peccatum enim proditum
vehementius de suo reatu interno dolore afli- cito curatur crimen vero tacendo ampliatur.
:
citur, tanto certior, tantoque securior de indul- Vitium si patet, fit ex magno pusillum : si
gentiae venia efhcitur. Inde est quod animani latet, fit ex minimo magnum. Nam velox con-
pcenitentise lacrymis afflictam , tam frequenter fessio velocitermedicinam facit. Melius est ut
quam libenter consolatur Spiritus paracletus. vites vitium, ut emendes quam
ne forte cuni :
Illam frequenter visitat, illam libenter confor- incurreris, revocare non possis.
tat , et ad veniae fiduciam plene reformat ,
quam
sua scelera flendo damnare, et damnando flere CAPUT XXII.
considerat. Incipit extunc quaedam familiaritas
inter Deum et animam eo quod haec se sentiat, Reniedia siiggerit adversus pravas cogitationes efficacia
ab illa saepius visitari, et ex ejus adventu non memoriam Passionis Christi , et novissimorum.
tantum jam consolari imo aliquoties quodam ,
ineffabili gaudio repleri. C 44. Quoties te sentis turpibus cogitationibus

43. Sed ad haec quis idoneus? Profecto vere pulsari , et ad illicitam delectationem allici;
poenitens. Omnia etenim in confessione lavan- toties pone ante mentis oculos quomodo Chri-
tur conscientia mundatur amaritudo tollitur,
: , stus in cruce crucifixus est pro te. Intuere quo-
peccatum fugatur, tranquillitas redit, spes re-. modo a Juda Judaeis traditur, et quam viliter
viviscit, animus hilarescit. Post Baptismum nul- pertraclatur, blasphematur et colaphizatur ,
lum aliud nobis constitutum est remedium judicatur et condemnatur, exspoliatur et fla-
quam Confessionis refugium. Sit ergo devota gellatur; ad ultimum vero contumeliis et op-
cordis compunctio , vera oris confessio , discreta probriis affectus inter duos latrones suspen-
carnis mortificatio, repentina vitiorum exstir- ditur : clavis cruci affixus, sputis derisus
patio bonorum operum exhibitio. Non
, laeta spinis coronatus, lancea perforatus. Ex omni-
erubescas Deo confiteri cui non potes abs- , bus jârtibus sanguis enianat, ct inclinato capite
condi. Ipse enim novit abscondita cordium , emittit spiritum. Ita Redemptor tuus moritur
cui omnia nuda sunt et aperta; ante cujus D pro te : ct tu nescio cujusmodi sordida cogi-
conspectum cuncta nostra peccata sunt scri- tatione sordidaris in mente Sufficere posset !
pla. Sed quod ibi scribit transgressio hic de- , haec cogitatio ad excludendas omnes illicitas
let confessio. Non te igitur pudeat dicere, quod cogitationes. Sed ecce ad alia transeamus.
non puduit facere. Quod si forte pudor est 45. Considera quomodo morieris quando ,
tibi , mihi soli peccatori peccata tua exponcre ;

aliqua gravi infirmitate vexatus, et ad extrema
quid facturus es in die judicii , ubi omnibus deductus, ibi ad terram projectus, inter longa
exposita tua apparebit conscientia? Si cogere- suspiria et difficiles singultus, inter diversos
riscoram multitudine nudo corpore transire dolores et timores animam exspirabis. Tunc
non posses non erubescerc cur ergo n)inus : veniet corpus in pallorem et horrorem , in
confunderis, quando immunda cogitatione in saniem ct fetorem : erit vermis et cibus ver-
' li/.ech. xviir. 21, 517. ~ ' Psnl. i. , tfl.

723 TRACTATUS DE mTERIORI DOMO. 72 i
iiiiiiiii. Aiiimam vero mo\ capient et rapient^^^^^ter iratiis, et tcrribiiiter ilistrictus : sentenlia
larvales illae faoies, qiix' eaiii in exitu pra>sto- A ejus seiiiel lata erit iiiiiiiutabilis : tortores lioi-
lantur : et ex oiniii paite terrebuiit eaui tlaMUo- rihilfs, (pii iiuiKpiain uiiscrentur , erunt parati,
nes terribiles et liorribiles. Cogita quis eain ut ilata sententia le dainnaluin atl tornienta ra-
tlefentlet a rugienlibus pra?paratis ad escam : piant. Tormenta erunt sine intervallo et sine
tpiis consolabitur eam, euni leterriiua illa luou- teniperauiento : timor contiirbabit te, cum terra
stia ilieiiioniorum occursaiUia sibi catervatiin aperietiir ctnain te, et lu riies et catles in sta-
ruere viilebit : aut tpiis tletliicet per iynotani i;num sulpliuris artlentis et fetcntis. Ignis exte-
regionem. Attentle etiam quam subito veiiit rius carncm tuain comburet ; vermis interius
dies ultima : subito venit; et forsitan hodie erit. conscientiam corrodet : ibi eris sine fine , sine
Jam adest;jam praesentaberis ante tremendum sjê veniae et misericordiae. Omiiia vero yehenna;
Jiidicem accusaberis iiuiltis et mai;nis olfensis;
: siipplieia superabit Dciim noii videre,etbo- ,
non uno, non paucis setl innumeris criuiiiii- , nis carere quae in potestate liabuisti obtinere. ,
bus; non parvis, setl immensis; non dubiis, B 47. Si vis oiiiues malas cogitationes a cortle
sed certis; non brevi accusatione, sed tam tuo expellere hsc saepe coiîta. Ibi namque est ,
longa, quam longa est tota vita tua; non uno ct)gitatio tua, ubi est affectio tua; ibi cor tuum,
accusatore, sed tot, quot sunt delicta tua. Ipse ubi est desiderium tuum quoniani illud saepius :
Judex erit districtus accusator tuus. Omnes iii cogitatione volvimus, cujus amore plus affe-
etiam spiritus boni et mali coram Deo te accu- cti sumus. In cogitatione sua cadit quisque, vel
sabunt cum eo. Boni quia Deo debent aequi- ,

stat. Si bona cogitas, cogitatio tua sancta cu-
tatem niali, quia tuam servant iniquitatem.

; stodit te. Si mala cogitas, Spiritus sanctus di-
Tot judicibus et populis astabis quot pr*ces- ,
sciplinae effugiet iictuin , et auferet se a cogi-
serunt te in opere bono. Tot arguentibus con- tationibus tpiae sunt sine intellectu ' ; eritque
funderis, quot tibi praebuerunt bene vivendi templum Dei spelunca diaboli quoniam quem :
exemplum. Tot convinceris testibus quot te Deus deserit, diabolus arripit. Spiritus sanctus
,
monuerunt bonis sermonibus, et justis actioni- suggerit bona et dulcia spiritus malus mala et :
bus. Omnibus popuiis nudabuntur iniquitates C amara vana inutilia et iinmunda. Et ideo , , ,
tiiae, et cunctis agminibus patebunt universa quacumque hora mala cogitatio cor tuum lan-
scelera tua, non solum actuum, verum etiam git non consentias illi nec sinas eam in corde , :
cogitationuin et lociUionum. tuo manere, sed illico repelle. In initio cogita-

Multa vero peccata tunc j)roruent ex
46. tionis iniquae resiste , et fugiet a te. ISam ante
improviso, quasi ex insidiis, quaj modo non Dei oculos non volant vacuae cogitationes no-
vides, et forsitan plura et terribiliora his quae strae : et nulla momenta tempoiis in animuin
nunc vifles. Undique erunt tibi angustiae. Hinc transcendunt sine statu retributionis. Cogitatio
erunt accusantia peccata; inde , terrens justi- prava delectationem parit, delectatio conseii-
tia : subtus, patens horridum chaos inferni; sum, consensus actionem, actio consuetutlinem,
tlesuper, iratus Judex:intus, urens conscientia ;
consuetudo necessitatem , necessitas mortein.
foris, ardens mundus. Si justus vix salvabitur Sicut vipera a fdiis suis in utero positis lacerata
peccator sic deprehensus iu quam partein se perimitur; ita nos cogitatioues nostra; iutra uos
premet? Latere erit iuipossibile : apparere in- D nutritiTe occidunt. Diemonum est malas cogita-
tolerabile. In tantt) discrimine torquebit te tua tiones suggerere nostrum est illico illas expel-
:
conscienlia male sibi conscia, cruciabunt cordis lere. INam in animo nostro eas jacere , nostnB
arcana. Cogente etiam conscientia , tu ipse eris attinet voluntati , et propria; deputatur culpae.
accusator et judex tuus. Convictus tesle pro- Voluntate namtpie sua cadit tpii cadit, et vo-
pria conscieutia , et testibus oculis ipsius Judi- luutate Dei stat tpii stat. ('.(«gitalio tamen iiu-
cis, fugere non poteris sed tremens et anxius

: inunda mentem non iiupiinat ciim pulsat , ni>i
stabis suspensus ail gravissimam sententiain in cum hanc sibi per delectationem subjugat.
angusto periculo , et in periculosa angustia
tan(|uaiu illico recepturiis tpiod in perpetuum
amittere non poteris. Judex tuiic erit vehemen-
Sn|>
725 TRACTATUS DE IINTERIORI DOMO. 7 26
'" ris tibi (luando detrahis alteri. Detraclio est
CAPUT XXIII. A mordacior quam vera cordis reprehensio.
De damnis peccati superbise , invidi.ne , et detractionis.

CAPUT XXIV.
48. Superbia sicut est origo omnium crimi- Varia monita de vitanda curiositate , mendacio
omnium virtutum. Ipsa enim vaniloquio el vindictaJ sUidio.
num ; ita est ruina ,
estin peccato prima : ipsa in conflictu postrema.
Ipsa autem in exordio mentem per peccatum 50. Multos seducit curiositas. Tamdiu quis-
prosternit : aut in fine de virtutibus dejicit. Id- que sua peccala ignorat, quamdiu curiose aliena
circo omnium peccatorum pessima quia
est ;
considerat. Qui semetipsum aspicit, non quaerit
tam per virtutes quam per vitia humanam quid in aliis frequenter reprehendat; sed in se-
,
mentem exterminat. Caetera vitia solas illas vir- nietipso quid lugeat. Quod inter se loquuntur
tutes impetunt ,
quibus ipsa destruuntur ; ut B homines, nunquam scire desideres. Omne etiam
luxuria pudicitiam, ira patientiam : sola vero genus mendacii summopere fuge. Nec casu ,
superbia contra cunctas animi virtutes se erigit, nec studio loquaris falsum quia os quod men- :
et quasi generalis ac pestifer morbus omnes cor- titur, occidit animam'. Per nullam fallaciam
rumpit. Idcirco nisi omnia opera nostra humi- vitam alicujus defendas. Fuge inhonesta verba :
litas praecesserit, comitata et consecuta fuerit; rejice verbum quod non aedilicat audientes. Va-
proposita quam intueamur; apposita cui adhae- nns enim sermo cito polluit mentem et facile :
reamus; interposita qua reprimamur : totum de agitur quod libenter auditur. Vanus enim
,
manu extorquet superbia. Quantalibet sit justi- sermo, vanae conscientiae est index. Mores ho-
tia operis, apud internum judicera nulia est, si minis lingua pandit et qualis sermo ostendi- ;
hanc elevat tumor mentis. Perit revera omne tur talis animus comprobatur
,
quoniam ex :
quod agitur si non soUicite in humihtate custo-

, abundantia cordis os loquitur *. Sermo vanus
diatur. Signa superbiae haec sunt clamor in : non erit absque judicio; quia ab omni rectitu-
locutione, amaritudo in silentio ; dissolutio in C dinis statu depereunt, qui per verba vana di-
hilarilate, furor in tristitia; honestas in ima- labuntur. Qui laudem non appetit, nec contu-
gine, inhonestas in actione, rancor in repre- meliam sentit. Discerne te tuo judicio , n(jn
hensione. alieno. Nemo enim magis scire potest quis sis
49. Invidia est animi tinea. Sensum comedit,
'
sicut tu, qui conscius es tibi. Quid eniiYi prod-
pectus urit, mentem aflicit : cor hominis quasi est dum maluses, si bonus praediceris.' Qualis
quaedam pestis depascit , et cuncta bona ardore haberi vis, talis esto.
pestifero devorat. Invidus alienum bonum

Si sapiens fueris, le semper habebis eumdem.
suum facit invidendo peccatum. Cum peccato-
res quosque conspicimus, non facile eos judi- Stude loqui non quod libet, sed quod oportet.
cenms, sed magis defleamus; quia in similibus Qui otiosum verbum non reprimit, ad noxia
aut lapsi sumus, aut labi possumus. Si vis cito transit. Magna virtus est, si non lasdas a
delinquentem corripere, aperte increpa, nec quo laesus es magna gloria est
: , si cui nocere
occulte mordeas. Quid enim prodest si me , D potuisti ,
parcas.
nesciente aliis mala mea referas ? Vae illi qui
Noljile vindiclie genus est ignoscere viclo.
suam renuit corrigere vitani, et alienae nt)n de-
sinit detrahere. Si vis detrahere, tua in te pec- Ouidquid tibi contigerit adversi ,
pro tuo pec-
cata retorqxie non aliorum delicta, sed propria
: cato evenit tibi. Tempcra ergo dolorem tuum ,
ceroe. Nunquam enim aliis detrahes, si te bene et dic : Juxta modum delictorum parva datur
inspexeris. De malo alieno os tuum non coin- idtio. Mala aliorum bono tuo supera. Vince
quines non detrahas peccanti
; scd condolo , : nâlitiam bonitato detrahentium errores dissi-
:
quoniam grave peccatum est detractio. Detra- mulando calca : non sis in pace infidus nec ,
hentes et audientes pari reatu detinentur. Sicut Icvis in amicitia. Odientes ad pacem invita, dis-
irasceris alteri quando delrahit tibi : sic irasca- lordantes ad concordiam revoca.
' Sap. 1,11. — » Matlh. xit ,

3'».
727 TRACTATLIS DE IINTERIORI DOMO T}^
sentibiis (jiiis fniatur boiiis , ut fuluris ; ut hic
CAPUT XXV. A voiitioin , ct illii' niciitom iniplcat ; do deliciis
transeiU ad dclicias ; ut in terra et in ccelo glo-
\aria et pr;i'clani inoriun doi-uiiieiUa prupunit. riosns apparcat. Si vis cnm laHitia animi vivere,
noli niulta liabcrc. Istam qniscjue linicns vitam,
51. Conscicntia honiinis abyssiis multa. Sicut uisi quod mcruit in i|)sa, non potcst habere
cnim abyssus evhauriri non j)otest; sic cor ho- j)ost ij>sam. Quanto nanKjnc inlcrius delccta-
minis evacuari a cogitationibus suis non jjotest : mur, tanto a superno amore disjungimur. Nul-
scd continua volubilitate in eo volvuntur. Mare lus sit casus quem non meditalio tua praeve-
magnum cst, et spatiosuni manibus illic re- ; niat nullus sit casus qui te imparatum inve-
:
j)tilia quoruni non est numcrus'. Sicut cnim niat. Propone nihil esse quod libi accidere non
rcptile latcntcr rej)it, et sinuosis anfractibus joossit. Vita foveam , in quam vides alium co-
luic et illuc deambulat : ita conscientiam homi- ram te cecidisse. Aliorum perditio tua sit cau-
nis vcnenatae cogitationes intrant et cxeunt ; B tio. Dum nescimus, rcpente niors venit. Nesci-
ut nesciat homo undc veniant, aut quo vadant. uius enim quid hodie nobis contingat et igno- :
Hoc bene coj,'noverat, qui dicebat : Pravuin ramus an hac nocte animam nostram conditio
est cor hoininis , et insci utabilc ; ct quis cogno- mortis dcposcat. Quotidie ad finem vitae tendi-
scet illud^l quod scrutationem non recipit, nec mus, et ad mortem properamus. Idcirco singulis
cognitionem. horis cogitare debemus ,
quo singulis momentis
52. Nulla poena gravior est prava conscien- properamus. Unde Doininus ait per prophe-
tia. Mahi conscientia jiroj>riis agitur stinnilis. tam Pcrdilio tua , Ismel ex te : tantuin in
: ,
Si pubUca fama te non damnat, jiropria con- nic auxiliuni tuuin^. Quasi diceret : Utpereas,
scientia te condemnat; quoniam nemo jjotest imj)uta tuo merito ; ul salveris, mco auxilio.
se ipsuin fugere. Vis nunquam esse tristis ? Nunqnani oportet jjoenitentem habcre sccuri-
Bene vive. Bona vita semjjer gaudium habet : tatcm de jieccatis. Nain sccuritas ncgligentiam
conscientia rei semjier in jjoena est. Ita cle- parit , et saepe incautum ad vitia transacta re-
inens esto in alienis delictis, sicut in tuis : nec C ducit. Non solum gravia, sed et levia cavenda
quemquam districtius, quain te, judices. Sic sunt peccata. Multa enim levia ununi grande
aliosjudica, ut ipse judicari cuj)is. Lex tua te efliciunt : sicut solent de jiarvis et minimis
constringit.Judicium quod aliis imponis, ipse immensa flumina crescere. Non est du-
guttis
portabis. Nullum ante judicium condemncs : bium quod qui casti perseverant et virgines,
ante proba, et sic judica. Non enim qui accu- Angelis Dei efficiuntur aequales.
satur, sed qui convincitur, reus est. Valde jje-
riculosum est de susj)icione quemjjiam judicare. CAPUT XXVI.
In ambiguis , Dci judicio serva sententiam.
Non eligas cui niiserearis , ne forte praetereas De venlris tmportunitate el versutia diaboli.
illum qui merctur accipere. Omnibus ^ te tri-
bue , si potes ,
quoniam incertum est pro quo 54. Nullus honiini tam improbus exactor
magis jilaceas Dco. Major sit bencvoleiitia , cst, qnam ventcr, qui quotidiana famis exa-
(juam quod datur quoniam tale erit opus ; D ctione te urget. Cum ca^teris vitiis , ctsi inter-
tuuni, qualis fuerit intentio tua. Qui cuin tri- dum nascimur, interdum tamen cum cis non
stitia manum porrigit , fructum remunerationis morimur : scd cum isto nascimur , cum ct isto
amittit.Non cst misericordia , ubi non cst bc- niorimur. iNlultis crcditoiibus rtli(juit me ob-
ncvolentia. Non aulcias uni , undc tiibiias altc- noxiuin jâter nicus : scd ab omnibus liberatus
ri ; (juoniam nil j)ro(Iest si indc alium lelicis, suin. Unus taiiicn suj)crcst a quo liberari non
linde alium inanem facis. Abjice a te quid(juid |)ossum , id cst venter. Venter praecepta non
luuin bonuin proposituni ini|)edirc j)otcst con- : andit : j)oscit , aj)j)ellat. Non est tamen mole-
lciniK! vivciis (jua! jôst inoitem liabere non stiis crcditor : j)arvo (liiiiittitur , si niodo dc-
I)otes. (iLiis ci (juod dcbcs , non (jiiod j>()tcs. Qiios
53. Dillicilc esl, imo inij)ossibiIc, ut j)iie- dam jua-scicns Dciis j^cccarc possc, iii salutcm
l'»;il. ciii , Xk - ' Ji rnii. .wii ,9. * O.êe xiii , 9. '

Nnltlur liees-se, fiiUulilna.
"^"
flagellat eos infirmitate corporis , ne peccent : tis in excelso throno : ubi millia millium mini-
ut eis utilius sit frangi languoribus ad salutem, A strant ei, et decies centena millia assistunt ei ^.
quam remanere incolumes ad danmationem. Tunc veraciter oramus, quando aliunde non
Est perniciosa sanitas, quje ad inobedienham cogitamus. Sine intermissione orare debemus *.
ducit est et salubris infirmilas, quaj per divi-

:
Nam sicut nullum est momentum quo homo ,
nam correptionem mentem a duritia frangit, et non fruatur aut utatur Dei pietate et miseri-
humiliat. cordia : sic nuUum debet esse momentum quo ,
quando decipere quemquam

55. Diabolus eum prsesentem non habeat in memoria. Felix
tentat, prius naturam uniuscujusque intendit : anima ,
qufe omnes evagationes mentis in unum
et inde se applicat unde aptum hominem ad studet colligere, et in illo verae felicitatis fonte
peccandum aspicit. Blandis et lenibus mentibus desiderium figere. Quando oramus , Spiritum
luxuriam , aut vanam gloriam proponit : aspe- sanctum ad nos vocamus. Oratio cordis est,
ris vero mentibus iram , superbiam, vel cru- non labiorum. Noque enim verba deprecantis
delitatem. Adversarius noster cum ab exteriori B Deus intendit; sed orantis cor aspicit. Vis vir-
sensuahtate se videt exclusum , interiora col- tutes tuas augere ? Prodere noli. Quod manife-
lectis viribus aggreditur et ingreditur : sed stando potes amittere , tacendo custodi. Qui-
spiritualis homo qui omnia judicat , ejus astu- busdani enim concessum est tantum bene agere,
tias non ignorat. Reprimit quod potest; quod et fructum boni operis non haberc : quod ipsi
non potest, tolerat : quia etsi latratum canis sibi auferunt per studium humanae jactantiaj.
sustinet, morsum non timet. Mordet, cum ad Sicut glacies calore dissolvitur, ita virtus ore
consensum pertrahit latrat, cum suggerit et : ; laudantis.
tunc non vulnerat, sed coronat quoniam etsi ; 57. Cum ad cor meum redire volo, deside-
resistentem fatigat, non obligat nisi consen- riorum carnalium turbae, tumultusque vitio-
tientem. rum , tentationibus suis cogitationeni meam
dissipant , et intentionem cordis in oratione
CAPUT XXYII. perturbant. Et dum converti ad Deum post
C perpetrata vitia studeo, et contra hsec eadem
De oratione, et inodo recte orandi. vitia ,
quae perpetravi , illum exorare conor;
occurrunt cordi phantasmata peccatorum quai
56. Oratio est mentis devotio; id est, con- feci, et mentis meae aciem reverberant, con-
versioin Deum per pium et humilem affectum. fundunt animum , et deprecationis meae voceni
Humilem ex conscientia inlirmitatis proprise : premnnt. Ita mala qiise feci , cogitationi mea?
pium ex consideratione divinas ciementiae. suis imaginibus impressa , in ipsa mea oratione
Nullo alio niodo Deus citius ad misericordiam me conturbant. Caeterum quanto graviore tu-
flectitur, quam si animus deprecantis ad euni multu cogitationum carnalium premor tanto ,
toto devotionis affectu convertatur. Nil ita ardentius orationi insistere debco. Et quantum
Deum complectitur, quemadmodum purus men- peccatoruni meoruni phantasmata in oratione
lis affectus. Idcirco cum orare volueris solus , plernmque patior; tantum necesse est ut inten-
solitudinem cordis tui ingredere : et collecto tio cordis mei quo durius repellitur, tanto va-
spiritu tuo , integra mente et vacua curis, ora- D lentius insistat orationi quatenus cogitationis :
tionis domum intra : et stans coram Deo ante illicitje tumultum superet, alque ad pias aures
unum aliquod de altaribus , orationis instantia Domini nimielate suae imporlunitatis tamdiu
coelos penetra : el praesentatns choriscoelestium, irriuiipat, donec cogitationes malas manu san-
in ipsorum praesentia niiserias et calamitates, cti desiderii ab ocidis cordis abigat. Haec est
quas pateris, miserandus deplora. Prode tuam vera tranqnillitas cuni tota mens in se ipsa
,
necessitatem posce eorum pietatem, et ego con-

,
colligitur, uno a'ternitatis desiderio im-
et in
fido in eo qui dixit, Pctitc , et occipietis ', mobiliter figitur. Debet proinde fluctuationem
quoniam si perseveraveris pulsans , non exihis cordis restringere, et ad unius veri gaudii de-
inde vacuus. Sic ora cum oraveris ,
quasi sis siderium, cogitationum et affectionum motus
assnmptus et pracsentatus ante faciem majesla- colligerc.
' Lne. XI ,
•}. — » Dnii vii , 10. — ^ I 'llicss. v, J7.
731 TRACTATDS DK IISTKRIORI DOMO. 732
^'"iiicii Doinini in vanuni assumil , ot proxiinum
CAPUT XXVIII. A (lolo (apit. Sa'|)C' Dciis hic puniii toleral, (jnos
ad saliiteni peipeliiam parat. Juciinditas cordis
De vitiis et abusiltus liiigua- , caulus ,
juiaineuli , clc. Cor pravum dabit tristitiam.
est vita hominis.
Omnis boni impedimentum est tristitia. Hu-
58. IMultum lofjui , stuUitia est : quoniam in militas nec ipsa irascitur, nec alios irasci per-
multiloiiiiio peccatnm deesse noii potest'. I.in- mittit. liumililas est , si (piando peccavcrit in
gua dicitiir, (piia lingit. Linjît adulando, morte Irater tuus, antetpiain illum peccasse poeni-
det detrahendo, occidit mentiendo. Lij,'at, et teat, dimiseris illi. Liiusquiscjue talem indul-
li|,'ari non potest : hibilis est , et teneri non gentiam accepturus est a Deo , qualem ipse
potest ; sed labitnr et fallitur. Labitnr ut an- dederit jtroximo suo in se peccanti. Frustra
guilla, penetrat ut sagitta; tollit aniicos, mul- Deum propitiari sibi qu<x>rit ,
qiii cito placari
tiplicat inimicos; movet rixas, seminat discor- proximo negligit. In tua inlirmitate non te de-
dias. Uno ictii multos ))ercutit et interlicit. B spicias , sed ora Deum , et curabit te. Saepe
Blanda est et subdola, lata et parata ad exhau- multos Deus non cxaudit ad voluntatem , ut
rienda bona, et miscenda mala. Qui custodit exaudiat ad salutem. Duobns modis oratio im-
lingiiam suam, custodit aniinam suam ^; quo- peditur, ne inipetrare quis valeat postnlata :
niani mors et vita in potestate linguae est ^, hoc est, si aut mala quisque committit, aut si
Qui linguam suam et ventrem custodire non delinquenti in se debita non dimittit.
potest monachus non est. Cnjus peccatum
, 61. Vera confessio et vera poenitentia est,
quisquis sequitur, necesse est ut ejus poenam quando sic poenitet hominem peccasse ut cri- ,
sequatur. Uniuscujusque casus tanto niajoris est men non repetat. Isihil pejns est quam culpam
criminis ,
quanto priusquam caderet, majoris cognoscere , nec deflere. Si videris aliquando
erat virtutis. Per quae peccasti ,
pcr haec et tor- persecutorem tunm nirais saevientem , scito
queberis. Secutus es carnem ; Hagellaberis in qiiia asccnsore suo daemone perurgetur. Omnis
carne. Crimen non est in rebns, sed in usu liomo qui alium in corpore persequitur ,
prius
agentis. Saepe prolixa lectio , longitudinis causa C ipse in corde persecutionem sustinere cognosci-
memoriam legentis oblitterat. tur. Super tria lirma sedet humilitatis perfe-
59.Sunt quidam voce dissolnti, qui vocis ctio : ut attendat homo quid fuit ante ortum,
su« modulatione gloriantur nec tantum gau- : cjuid est ab ortu usque ad occasum ,
quid erit
dent de dono gratia; sed etiam alios spernunt. , post Iianc vitam. Unde enim superbiat horao
Tumentes elatione, aliud cantant cpiam libri rememorans quod fuit vile semen , et sanguis
habeant : tanta est levitas vocis forsitan et men- coagulatus in utero ;

postmodum in deserto hu-
tis. Cantant ut placeanl populo, magis quam jus vitae miseriis expositus et peccato; tandem
Deo. Si sic cantas, ut ab aliis laudem quaeras; cinis, et esca verniium fnturns in tumulo .?
vocem tuam vendis et eam non tuam , facis

Unde supcrbil lionio, cujus conceptio culpa,
sed suam. Habes in potestate vocem tuam ha- ,
Nasci p(£na , labor vita , uecesse mori .•
beto et aninuim. Frangis vocem, frange et vo-

luntatem. Servas consonantiam vociim, serva Quando vel quoraodo, vel ubi , nescire?
et concordiam moruiii; ut per exemplum con-D

cordes proximo ,
per voluntatem Deo ,
per obe- CAPUT XXIX.
dientiam magistro. Cave ne sicut delectaris al-
titiidine vocis, delecteris elationc menlis. TMec De cordis instabilitate confessio poenitenlis , et responsio
diviti obsunt opes, si eis bene utatur : nec patris spiritualis.
pauperera egestas commendabilem fa(ut , si in-

ter inopiam sordes peccati non caveat. 62. Solus solitudinem cordis mei ingredior,
00. Quacumque arte verborum quis juret. etcum corde meo paulisper confabulor, ab ipso
Deus qiii conscientiae tcstis est, ita hoc accipit, quaerens de ipso et de his quae circa ipsum suiit.
siciit ille, cui hoc jnrarur, intclligit : qiii vero Cor meiim , cor pravum , vanuiii et vagiim ,
dupliciler jurat, diipliciler reuslit, (piia et no- omni voliibilitate volubilius : de uno iu aliiul
l>r(iv. X , 10. ' Ifl. xxt ,

'}.:\. — ' 1d. XVIII ,21.
vago incessit transit ,

quaerens requiem ubi non '^'deindo ad exteriora ebulliens, totum corpus
est. In omnibus enim quae videntur , requiem A occupat ct maculat.
quaesivi , et veram requiem in eis invenire non
potui. Deincle rediens ad me, consistere in me CAPLT XXX.
ipso non possum : quoniam mens mea valde
levis, multumque instabilis vaga etprofuga, , Pergit poenitens aperire conscientiam et statiim animo;
ubique undique fluctuat quia vult

se variat, ; sure coram patre spiritiiali.
et non vult pigra, consilia mutat, voluntates

alternat similis folio quod a venlo movetur et
, ()4. Quoniam jEgyptium tuum non abomina-
circumfertur. Inde est quod cogitationes meae ris , sed foves et instruis ; manifestabo tibi
vanoe et importunae nie trahunt, et ducunt modo non solum peccata actionum, verum etiam co-
ad forum , modo ad litigia altercantium nunc , gitationum. Audi ergo miseriam meam. Saepe
ad convivia pinguium , nunc ad immunda li- veniunt ad mentem meam cogitationes innu-
bidinum. Modo sordida titillatione caro inflam- B merae, et surgunt affectiones multae , et sollici-
matur; nunc vero foeda cogitatione animus sor- tant me

de cura corporis et suggerunt multa ,
didatur et cum confusionis meae caliginem

: de usibus necessitatis. Conveniunt ibi ad con-
declinare volo, non Sic sic dum me valeo. , sulendum , veraciter autem ad decipiendum :
diligenter inspicio me ipsum non pos- , tolerare et congregantur consiliarii multi, et consiliato-
sum. Non est enim hora diei nec momentum , res vani, imo deceptores veri. Congregantur
temporis quo Creatorem meum in aliquo non
,
autem quasi in consilium unum et quasi ad ,
offendam, et imaginem suam in me aliquo quaerendum consilium bonum et dantur in ,
modo non obfuscem. Vitam meam cum dili- commune consilia multa, sed inutilia et vana
genter exploro, quotidiana confessione conli- quia consilium vanitatis est, el totum eorum
teri non possum pessima vitiorum gcrmina ,
consilium de vanitate est. Suadent mihi san-
quae in me quotidie repullulant. Ecce audisti guineu) minuere, ut possim pausare, et lau-
pater, abominaliones meas malas et pessimas; tiores cibos sumere ; remanere de vigiliis , ut
et adhuc scias multo pejora et iniquiora in an- C satis possim dormire. Consulunt corpus re-
gulis cordis niei latere ,
quae ad lucem vera; creare ne deficiat, carnem fovere ne tabescat,
confessionis venire erubesco. Verumtamen si abstinentiam aliquantulum relaxare, quieti pa-
Dei consilium habes , consule quid agendum rumper indulgere : et in hunc modum agitur
sit. de cura corporis, cura superflua , et 'de vani-
63. Cum per pravas ineptasque cogitatio- tate ventilatur quaestio vana, et super hujus-
nes vaga mente discurris, deceptoriis spiritibus modiinutili negotio consumitur saepe hora una.
tentandi aditum in te aperis. Et ita te a Deo 65. Qui carnis suae desideriis non resistit,
separas, quoniam perversae cogitationes sepa- et motus cordis sui custodire negligit ; ita tan-
rant a Deo, et Spiritus sanctus disciplinae ef- dem prava consuetudine illigatur, ut postmo-
fugiet fictum , et auferet se a cogitationibus dum etiam volens eis resistere non possit.
quae sunt sine intellectu'. Mens vero instabilis Proptcrea quoties hujusmodi consiliarios im-
et inquieta, dum semper nititur apprehendere probos et iniquos in unum convenire sentis;
quod appetit , desideriis suis circumagitata nun- D non eis consentias excute te nunc
, sed illico ,
quam requiescit. Idcirco in uno aeternitatis de- ad orationem modo ad operationem , saepe
,
siderio iramobiliter debet ligi. Peccata autem autem ad meditationem nec prius cesses, do- :
tua coniiteri non erubescas : quoniam omnia nec illi evanescant. Intuere quomodo Christus
in confessione lavanlur; et nullum peccatum stetit in cruce; considera quomodo morieris
dimittitur, nisi prius confileatur. Prosequere vel ubi, vel quando : statue te ante terrilicum
igitur; et si ad perfectam sanitatem pervenire tribunal tremendi Judicis ; descende usque ad
desideras ,
quidquid conscientiae stomachum infernum cerne quomodo
iuferiorem , et ibi
gravat, totum vomitu puraj confessionis evo- pro peccatis suis animae puniuntur. Talis et-
mere non differas. Virus enim vitiorum, nisi enim cogitatio probatissimum remedium est
festinanter ejiciatur, prius interiora corrumpit contra turpes cogitationes.
' Sap. I, 3, .').

735 TRACTATUS DE INTKRIORI DOMO. 73G
*^"sicut scriptiun cst : Comedentcs ct bibcntes qua;
CAPUT XXXI. A (ipud illos sunt '. Ego vero his persuasionibus
victus, comnuinico el parlicipo cuni hospite
CoDfessio poeuitentis de cuia cariiis , et vitiis giiK-e. pro hospite. Et (pioniani tle aheno niinistratur,
et non de proprio ; incipio mihi esse indulgen-
6G. Quoniaiu verba dehctoruni meoruni au- tior et niaiiu largior. Prosequor causain pro
,
dire non dethj^naris, sed jiatienter auscuhas ,

qiia veiii ad mensani. ISain comedo et bibo
fateri oportet quod adhiic fatenchim est. Cum prohise, sicut mos est : et muhi[)hcantur fer-
supradictis consihariis iniquis et iniqua consu- cula et pocula , donec et venter gravetur, et
lentibus acquiesco, et eorum consilia libenter cerebruin turbetur : nec arguitur superfluitas ,
recipio; adsunt subito cogitationes prav^ê, as- quam excusat hospitalitas. Sic , sic niei oblitus,
surgunt affectiones perversae, niultum solhcita?, dum gula^ appetitum sequor , obhvisci mox
sed parum discretae, quomodo carnem meain incipio quid faciant fratres in refectorio; et ca-
delicatissime foveam quae quantumcumque B
;
dit a memoria fiiba , caulis, panis durus, et
suavissime nutriatur, semper caro est. O.^^fe- aquae potus, Sicut fabula , sic est vita mea. Ti-
runt mihi inhrmitorium : sed quoniam turpe meo etiam ne egomet sic fabulando fabula effi-
est in iilo diu permanere , equitandi occasio- ciar, si sine bonis operibus inveniar. Dicito ergo
nem quaerunt, el inveniunt. Nec mora, equi mihi quid debeo facere, et quomodo possim
parantur , cadi implentur, hospitia eliguntur, gulam continere, ne tam parvi bidelli ^"
servus
et quaj sunt necessaria in via, ligantur et pa- efhciar.
rantur. Vocor , et vocatus venio. Injungitur G8. Gula semper est in pugna , et in culpa.
mihi obedientia illa : ego vero metuens ex meo Sive manduces tecum
, sive bibas , adest illa
desiderio vilescere , recuso ore , quod corde pugnatura bene non pugnas, certe vince-
: si
desidero ; acquiesco tanquam coactus , et ideo ris ab illa ; quae cum multis pugnat, et a paucis
lcctus ascendo, Proh dolor! re-

et iter arripio. expugnatur. Tu ergo tanto vehementius illam
ligio relinquitur , et silentium rumpitur hinc : expugna quanto manifestius illam esse expu-
,
inde volant verba vana et inutilia, forsitan et C gnandam cognoscis. Et quoniam ad Dei cogni-
detractoria. Sic confabulando saepe consumitur tionem pervenire non potes, nisi per cognitio-
dies integra. Venio ad hospitium, assideo ad nem tui; iterum atque iterum discute te ipsum,
mensam, apponitur panis albus et vinum bo- si quod Deo displiceat.
forte aliquid in te latcat
num, piscis et caseus, ova, etc. Interea recurrit Videreenim Deum non potes nisi mundo ,
animus meus ad fratres qui sunt in conventu, corde nec Get cor jucundum, nisi prius fiat
:
et grave est mihi ut dissimiliter ab eis reficiar ;

mundum ab omni contagione.
et epuler splendide , illis aride relicientibus : et
remordet me conscientia mea , si pro faba CAPUT XXXII.

piscem pro cepe seu milio caseum
, si , si pro
mica gastellum ad refectionem sumam ; si vi- Accusat se pocnltens de confessionis îliis et de invidia.
num bibam , et fratres aquani.

G7. Gula vero exspectationis inipatiens, in- G9. Multa habeo adhuc tibi dicere, sed con-
vitat et instigat ut comedam et bibam. Dicit D hteri erubesco. Verumtamen quia ,
aliter Deum
enim : Non debes esse molestus ei qui te chari- videre non possuin, aperiam tibi ror meum.
tative suscepit, sed ad nutum illius tc per om- Fateor quoniam peccata niea recogitare negle-
nia debes habere, et monitis illius libenter xi, et ideo multa oblivioni tradidi. Cognita
obedire, et impensa benelicia cum gratiarum auteni noii omnia coufessus sum ,
propter nnil-
actione percipere, quoniam niliil respueiuhim titiidineiii. Qua' vero confessus suiu , non juire
est quod cum charitate offertur. Charitatis est sum confessus propter turpitudinem , aut oni-
ut quod ille tibi apponit, cum ipso pariter de nino celavi. Qu;e autem sive bene, sive male
eodem sumas, ne scandalizetur si videiit te suin confessus, non digne Ilevi propter ve- ,
aliud (piam se comedere. Ita ergo fac ut con- tiistatem , et inveterataiu (-oiisuetudinem. Con-
venit. Cominunica ct participa cum hospite, fessus suin cui iion debui ; et rui conliteri
X ^ Aliiis I ii(lelli.\-
l.iic. , 7. ,
737 TRA.CTATUS DE INTERIORI DOMO. 738
debui, celavi; et, quod pejus est, de confes- ^""ripio; consentiens autem Deum offendo. Cor-
sione inanem gloriam quaesivi. Manifesta vero A ripiam ergo eum , ne Deum offendam nihil :
peccata excusavi, ciun de illis convictus fui, enim pro mea, sed pro Dei injuria ulciscen-
vel, quod delerius est, dcfcndi. Culpam meam da totum facio. Imo sic illum sibi restituam :
prae rubore confusionis palliavi. Sic, sic pcc- proximum enim corripere , et eum castigare,
catis peccata semper accumulo, et vitam meam hoc non proximo nocere, sed prodessc
est
quotidie corrigere dispono semper autem de : velle. Sic saepe apud se loquitur maligna co-
die in diem differo, et dum hoc in fiituro fieri gitatio excaecavit enim eam malitia sua. Et
:
propono, fit ut illud futurum semper sit futu- putat odium suum amorem esse, et injuria sua
rum, imo fortassis nunquam futurum. Domine justitiam exercere. Conveniunt itaque imdique
Deus meus, quamdiu ponam consilia in anima luijusmodi malignae cogitationes ad mentem
mea ? Quae utilitas in sanguine meo , dum et fingunt se ad obsequium Dei convenire, non
'
descendero in corruptionem ^? Non est vitium, autem suum odium exercere velle. Considera
cui aliquo modo non servierim. Omnia enim B ergo adhuc frcquenter, cogita vehementer, in-
contendunt de me cujus potissimum videar., vestiga diligenter conscientiam tnam ut scias ,
Verumtamen super omnia vitia invidia me quid corrigere, seu etiam

,
unde debeas gratias
persequitur. Pestis haec ubique me torquet. Da agere. Valde enim utile et pernecessarium est
ergo consilium quomodo illam effugere va- ut scias quid desit tibi, quid vis, quid cupis
leam. et quid habere optas.
CAPUT XXXIII. CAPUT XXXIV.

Responsio patris spiritualis de invidia.
Accusatio sui de variis , vagis et otiosis cogitationibus
et respousio patris spiritualis.
70. Tristius ^ imidia nihil est , (ju.t protinus ipsum

Auctoreni torquet discrucialfpie suum. 71. Facilius atomos numdi possem dinume-
Omnino quo- C rare quam motus cordis mei. Velocitas anima-
igitur fugienda est et exsecranda; ,
niam in illa Deus offenditur, proximus laedi- lium et volatiliuiu meis motibus aequiparari non
tur, animus affligitur. Invidia etenim semper potest. Cogitationes meas non est qui possit
torquet possessoris sui animum, quamvis saepe comprehendere. Desideriorum meoruin non est
laedere non possit suum erga quem saevit , modus. Nunc illa, nunc ista cogito et desidero,
proximum. Sed cum mala sit omnis invidia, nec ista , nec illa habere possum. Dum corpore
pessima tamen est hujus mali species quae sub ,
vaco , cogitationibus per diversa loca vagor.
specie sanctitatis suas exercet injurias. Sa^pe Nulla hora, nullo temporis momento quiesco :
enim quando saevit in proximum ex vitio ira- sed in momento, in ictu oculi per multa spatia
cundiae , vel veneno invidise , fingit sibi cogita- locorum discurrens, novas creaturas creo; et
tio quod faciat illud zelo justitise. Lfesus nam- iterum easdem eadem facilitate deleo , vel alio
que quilibet a proximo suo, non jam eum facile atque alio modo multipliciter vario. Illud vel
respicere potest simplici oculo. Dis[)Iicet sibi illud habere desidero , talis vel talis esse cupio,
quidquid ab illo fieri considerat. Onmi fere D quasi Deus illud dare, vel talem me facere ne-
liora tacita apud se cogitatione illum accusat. scierit , aut non potuerit.
Surgunt causae quotidie innumerae, quae illum 72. O custos cordis, quam modicum et cu-
culpabilcm ostendunt occurrunt rationes mul- : pidum cor habes ! parvum est, et magna cupit.
tae, quae illum reum, illum esse punicudum Vix ad uuius milvi refectionem sufficere posset,
convincunt. Crescit autem sajpe eousque ma- et totus nuindus ei non sufficit. Solo corde per
lum, ut apud Deum esse credat se reum, nisi totum mundum vago motu discurris. Sine pe-
illum severius corripiat, et de sua perversitate dibus curris , sine manibus operaris, alas noii
redarguat. Loquitur enim apud se Imjusmodi habes, et volare non cessas. Divitias quotidie
maligna cogitatio : Usquequo illum talem tole- congregas, et satiari non potes epulas ad re- :
ro? Consentire ei comprobor, si eum non cor- fectionem paras , et inde non comedis : haec et
• Psnl. XII, 2. Psal. XXIX, 10. Alias , Jusltus.
TOM. v. 21
731» TRACTATUS Dli liNTERIORI DOMO. 740
illa cogitas, ct falsuni cst ijuoil coyitas. Auili^"' possuui, sctl pcr iuliuita spatia locorum, et vo-
quonioclo, ut de caetero tibi caveas. Forsitan A lumina temporuin inira fcstinatione pertranseo.
cogitas modo de sole , vel de aliquo amico tuo, Undiciuc patct mihi facilis transitus, agilis dis-
ilut dc te ipso. Si unus cst sol , falsus est iste cursus, dc suuunis ad inia, et de imis ad sum-
(|uem tu cogitaus lingis : quoniam illc certis lo- ma; de primis ad novissima, de novissimis ad
cis ettcmporibus cursum suum peraît istnm , prima. Digne explicare non possum ,
quot al-
vero constituis ubi vis. Si unus cst illc amicus tcrnationis modos momentancis pcrniutationi-
tuus, falsus est iste i|uem cogitans lingis : quo- bus induo, et (juam muUiformiter me alternan-
niam ille ubi sit , ncscis; istum autcm ubi vis tium vicissitudinum niotibus variare consuevi,
Porro te ipsum hoc esse loco sentis,
fingis. et et quibus perturbationibus quotidie afticior.
tamen figmcnto cogitationis vadis ubi vis, et Modo me in riduciam erigo , modo in difiidcn-
loqucris cum quibus vis, ct hoc verum non cst, tiam cado. Nunc per constantiam figor, nunc
qtiia modo ibi non cs. Quoniam ergo falsa sunt subitaneo terrorc concutior : modo me turbat
haec, noli aniodo talia cogitare, sedjacta cogi- B ira, modo ingens furor cxagitat. ]Nec illud adeo
tatum tuum in Domino, qui te fecit et refecit , mirum quod variis ([ualitatibus diversisque
,
elegit et vocavit, judicabit et salvabit. perturbationibus per singula momenta afficior;

73. O quot et quanti liac hora cum eo lo- sed illud supra modum stupendum, quod sub
quuntur, eumque in semetipsis amplexantur eodem pene momento sa?pe contrariis affectio-
tu vero in liis delectaris quae pereunt et trans- nibus tangor : nunc odio, nunc amore ducor;
cunt, et tecum manere non possunt! Considera modo gaudio, modo moerore detrahor. QuJim
quam multi niodo moriuntur; quibus si ha?c saepe inter mira gratulationis meae tripudia, su-
hora ad agendum poenitentiam concederctur ,
perveniens subitoque cmergens tristilise causa
quae tibi concessa est, quomodo per altaria, et me vehementer concutit ac dejicit, et omnem
quam fcstinanter currcrent, et ibi tlexis geni- illam exsultantis animi meisolemniiatem subito
bus, vel certe toto corpore in terram prostrato in nKsrorem vertit! Sa?pe diu multumque dilecta
tamdiu suspirarent plorarent et orarent, do-
,
, nimio postmodum odio prosequor, et vehe-
necplenissimam peccatorum veniam a Deo con- C menter approbata atque desiderata subito de-
sequi mererentur? Tu vero comedendo, biben- testor. Sed quis omnium mearum affcctionum
do jocando et ridendo tempus otiose vivendo

, , qualitates enumeret ? quis omnes variationis
,
perdis; quod tibi indulserat Deus ad acquiren- meae modos explicare sufficiat? Pene quot sunt
dam gratiam , et ad promerendam gloriam. Co- diversitates rerum , tot sunt varietates affectio-
gita etiam quotanimae in inferno nunccrucian- num mearum.
amor Dei
lur sine spe veniae et misericordiae. Si
le non potest, saltem teneat et terreat
tenere CAPUT XXXYI.
timor judicii, metus gehennae laquei mortis , ,
dolores inferni, ignis urens , vermis corrodens, Responsio palris spiritualis, quam sil utilis el necessaria
sulphur fetens tlamma tartarea, et omnia mala.
, sui cognitio.
Discute adhuc te ipsum ut scias quid desit tibi, ,
ne in illa ultima discussione coram omnibus 75. Cum inter omnia animalia, humanura
confundaris, si inventa fuerit in te iniquitas. D genustum digniori forma, tum digniori poten-
tia dignius rcperiatur; nulla scientia melior est
CAPUT XXXV. illa ,

qua cognoscit homo se ipsum. Relinque
ergo caetera, et te ipsum discute: per te curre,
Pergit confiteri varias et instabilcs affecliones ac et in te consiste. A te incipiat cogitatio tua, et

perlurbationes suas. in te (iuiatur; ncc frustra in alia distcndaris te
neglccto. Prautcr salutcm tuam nihil cogites;
74. Digne pensare, et sufficienter aestimare quoniam in acquisitionc salutis tuie ncmo est
non valeo, quae tam mulliplex cogita-
sit illa tibi germanior, nemo propinquior te ipso. Si
tionum mcarum volubilitas, et tam inquiela ct vcro ali(|uid cogitatioui lua' se otTcrat ,
quod
infatigabilis vclocitas, quae per tam multa, tam non quoîuo uiodo ad tui ipsius salulcm pcrli-
varia tam inlinita discurrcre mc facit. NuIIa
, ncat, iliico rcspuc ct cx.spuc, ut scmpcr tc pos-
rnim hora et nullo temporis momento quiescere sis inspicere, et de cognitionc tui vcnu-e ad
741 TRACTATUS DE IISTERIORI DOMO. 742
cognitionem Dei. Agnoscere se debet homo, ad '•"^porta, haec scala, hic introitus , iste ascensus :
quae bonasit naturaliter promptior vel ad quae , A hac intratur ad intima, hac elevalur ad summa.
mala proclivior : quibus studiis debeat vehe- Vides quantum valeat homini plena cognitio
raentius insistere, contra quae niala debcat in- sui? Ex hac siquidem proficit ad cognitionem
stantius vigilare : quibus exercitiis valeat me- omnium coelestium, terrestrium, et infernorum.
lius promoveri quibus vitiis valeat facilius
,
corrumpi quibus culpis subjaceat, vel quibus

CAPUT XXX VII
:
meritis emineat, et quid pro his poenae vel prae-

mii exspectare debeat : quantum quotidie pro-
cum quanta animi industria Propositum poenitcnlis de se ipso diffidentis , et ad Dei
ficiat, vel deficiat :
fainiliaritatcm anhelantis.
satagat praeterita mala flere, prcTsentia dccli-
nare, futura praevenire : cum quanta animi
constantia studeat reparare bona amissa, cu- 77. Scire vellem qualis ipse sum sed vix de ,
stodire et muhiphcare possessa. O quam neces- B me ipso vera discernere possum. Amor namque
saria discussio et quam miranda speculatio, tot privatus, quem erga me ipsum habeo, aufert
animi virlutes, tot ejus exercitationes, tot ejus mihi verum judicium de me ipso. Idcirco parum
studia vel merita prse ocuhs habere, et hujusce- mihi credo de me ipso, ut pote homini mendaci,
modi contempUitioni diutius inhaercre timens ne, si me ipsum judico, mentiatur ini-
!
76. Suspende ergo animum tuum ab inferio- quitas sibi ^ Judicet crgo me ille cui omnia ,
rum amore; ne forte de subhmibus ejectus, et nuda sunt el aperta quem fallere non possum, :
de loco voluptatis a propria concupiscentia abs- quia sapientiaest; nec effugere, quia ubique est;
tractus et illectus, post concupiscentias tuas ncque corrumpere quia justitia est. llle veniat ,
eat, et vagus fiat et proftigus super terram. De- ad me cujus deliciae sunt esse cum filiis ho- ,
nique, si cupis implere dominicum praeceptum, minum ^; qui stat ad ostium et pulsat, paratus
omni custodia serva cor tuum '. Nescit enim introire, si ei aperuero ^. Inlret ergo et sancti-
quid de spiritu angelico quid de Spiritu divino ficet sibi sanctuarium
,
quoniam sanctus cst et ,
,
sentire debeat ,
qui suum prius non cogitat. INi- C domum ejus decet sanctitudo. Exstirpet vitia,
hil recte existimat, qui se ipsuni ignorat. Nescit ordinet cogitationes , sanet affectiones, mores
quod sub pedibus suis omnis mundana gloria componat. NuIIus ei in aliquo resistat; ut sit in
subjaceat, qui conditionis suae dignitatem non pace locus ejus ^. Utinam nullus hominum es-
pensat. O custos cordis, si nondum es idoneus' set mecum extcrius, ut familiarius loqui possem
intrare ad te ipsnm, quomodo ad illa rimanda cum eo interius. Ipse enim ct secretum quaerit,
idoneuseris quae sunt intra,vel supra teipsum? et solitarium locum diligit. Fugiam ergo homi-
Si necdum dignus es intrare tabcrnaculum pri- num solatia et colloquia, ut in secreto cordis
mum, qua fronte praesumis ingredi tabernacu- mei Deum habitatorem habere possim. Valde
lum secundum, hoc est in Sancta sanctorum.^ , tamen difficile est ab exterioribus ad interiora
Si nondum moHri potes gressus altos, ut cum menteni revocare et ibi permanere. Nec minus
,
Domino Jesu, vel saltem cum INIoyse asccndas difficile est de visibilibus ad invisibilia pene-
in montem excelsum qua praesumptione putas ;

trare, et in illis diutius consistere. Dura sunt
volare in coelum ? Prius redi ad te quam rimari D ,
haec, et multum laboriosa, sed valde fructuosa.
praesumas quae sunt supra te. Prius sol ortus Assuescam igitur sola intima cogitare , sola in-
sui confinia irradiat, quam ad altiora conscen- leriora diligere , et in illis permancre, ut pos-
dat. Primum ergo est ut redeas ad te ipsum sim audire quid loquatur in me Dominus Deus
intres ad cor tuum ; discas aestimare spiritum meus. Ecce adsum piissime Domine tecum ,
:
tuum. Discute quid sis ,

quid fueris, quid esse sum, intus sum. Quamdiu in exterioribus oc-
debueris, quid esse poteris quid fueris per na- : cupatus fui , vocem tuam intra rae audire non
turam; quid niodo sis per cuipam; quid esse potui. ]\unc autem reversus ad me, ingressus
debueris per industriam; quid adhuc esse possum ad te, ut possim te audire, et tibi loqui.
sis per gratiam. Disce ex tuo spiritu cognoscere Loquere ergo, misericordissirae, cjuia audit ser-
quid debeas de aliis spiritibus aestimare. Haec vus tuus : loquere, quia paratus sum obedire.
' Pjov. iT, 23. — ' Psal. xxvr , 12. — ' Prov. vnt ,31. — 4 Apoc. iii. — * Psal. lxxv, S.
74;{ TRACTATUS DE IISTERIOUI DOMO. 7i4
Qiii(li|iii(l jussoris, pro possi' hhm» lihcntfr tle "^ ouin anKMitius diliiôres, quanto niirahilius ab
votus iui[)l(.'l)0. A t'o tt" fouditain intcllif^crcs. Coiisidora crô no-
78. aninia nioa , Rox Anôlorum venit ad hilitatoni tuani : quoniam sicut Dcus ul>ique est
nos, et hospitatus est nobiscuin. Lnetcmur ergo totus, omniu vivilicans, omnia movens et gu-
de tanto liospite nostro corde perfecto. Demus bernans; ita tu in corpore tuo ubique tota es,
ei ^loriam ot honoroin , (|uoiiiam dij^natus ost illiid vivilicans , inovcns, et jûbornans. Et sicut
visitarc scrvos suos. Kpuloniur ot jucundoinur Dous ost , vivit, et sapit : ita tu sccundum mo-
cum eo in hetitia ot cxsultationc. Doloctcnuirin dum tnum es, vivis, et sapis. Et sicut in Deo
eo de co, ot nullus sitci in aliquo molostus, nc tres sunt personae; Pator, ctFilius, et Spiritus
in ira recedat a nobis, ct inducat super nos ma- sanctus : sic et tu habes tres vircs; scilicet in-
ledictiononi pro boiiodictiono. Exhiboamus oi tcllcctum, mcmoriam, et voluntatcm. Et sicut
oninc sorvitium charitatis, roj,'antos ct dc[)rc- cx Patro gonoratur Eilius, ct ox utroquc jiro-
cantcs ut nobiscnm manoro di^notur. Si vcro cedit Spiritus sanctus : ita ex intcllectu genera-
non possumus persolvere ei totum quod dcbe- B tur voluntas, et ex his ambobus procedit mc-
mus; saltem nosmetipsos humilitcr ei subdanius moria. Et sicut Deus est Pater, Deus est Filius
ad onmouj voluntatom ojus. Sit h;cc dies solem- Deus cst Spiritus sanctus; non tamen tres dii,
nis in qua Salvatorom nostrum in hospitio no-
, scd unus Dcus et.tres persona3 ita anima est
, :
stro laetisuscepimus. Nullum mcmbrum, nullum intcllcctus, anima voluntas, anima memoria ;
otticium ab hoc gaudio excludatur. Conveniant non tamcn trcs animae scd una anima, et tres ,
ergo inunum omnes coyitationes et affectio- vires. Ex quibus animai viribus quasi excellen-
nes,dicm festum celebrantes in omni puritate tioribus jubcmur Deum diligere, nt diligannis
et sanctitate. rsulla se aliena cogitatio interserat, eum toto corde, totaanima, totamente: id est,
quae hujus solemnitatis gaudia perturbct. Ociili toto intellectu , tota voluntate, et tota memoria;
mei semper ad Dominum , pcr quem sum , vi- hoc cst , toto affectu , sine defectu , cum discre-
vo, et sapio; nec cessont lacrymis pedcs ejus tionis intuitu. INec solus sufficit de Dco intcl-
rigare. Audiant et intelligant aures quid in no- lectus ad beatitudincm nisi sit in amore cjus ,
bis ei displicoat, vcl (juid ei placeat; quid dani- C voluntas. Imo duo non sufliciunt, nisi me-
ha^c
net, vel quidapprobet. Delectctur odoratus illo moria addatur, qua semper in mente intelli-
suavissimo odore dulcedinis ejus. Odor ejus gentis et volentis manoat Deus ut sicut nullum :
odor odor totius snavitatis ct ju-

vitae a-ternse , potcst esse momcntnm quo homo non utatur ,
cunditatis. Rcploatur os meum laude, ut can- vol fruatur Doi bonitate vel inisericordia; ita
tem gloriam tuam, altissime Domine '. Sit me- nullum sit momentum, quo eum praesentem
ditatio cordis mei in conspectu tuo semper ^, ut non habeat in memoria.
te possim videre perfidem et contemplationem,
donec mcrear videre facie ad facieni. Clementis- CAPUT XXXIX.

sime Patcr, nihil in nobis cesset a laude tua. Be-
ncdic, anima mea, Domino; et omnia quee intra De dignitatc animre, ut qute Christum spiritualiler
me sunt, nomini sancto ejus ^. Benedic, et dic : gigneie valet.
Cloria , laus et honor tibi sit , rex Christe redeiiiptor.

D tuam nobilis crea-
80. Intcllige dignitatem ,
tura; quoniam non solum insignita es Dci ima-

CAPUT XXXVIII.
gine, verum etiam decorata similitudine. Sicut
Animai ciim Deo analogia et similitiido. enim Crcator tuus, qui te ad similitudinem suam
crcavit, cst charitas, bonus, ct justus, suavis
79. O
anima mca, si vis amari a Dco, rect mitis, patiens et misericors, ct c*tera insi-
forma in te imagincm suam, et amabit te re- : gnia quae de eo leguntur : ita tu creata es, ut
para in te similitudinem suam, et dosiderabit te. charitatcm haberes, et esses munda et sancta,
Consilio namque sanctae Trinitatis ad imagincm pulchra ct dccora, mitis et humilis. Quas virlu-
ct simililii(liiicm siiain croavit tc Cicalor tuiis; tos qiianto plus in te habobis, tanto propin-
([uod nulli altori ex crcaturis doiiavit : ut taiito quior l)( o cris, ot majorcm liii Coiiditoris gcrcs
' Tsal. ixx, 8. - ' l»s;il. xvm, l.'i. — '

ViJ. ,n , I.
745 TllACTATUS DE I^TERIORI DOAK). 74(i
siinilitiulincm. Qiiitliiiajus his tibi faccre potuit, '''^Viaturae Ijoiuini pcnlidinius, pariter ct arl)itrii
quani ut ad similitudineni suani te conderet fa- A vigorcni, sod non dectioncm, nc non essct no-
ctor tuus; et eisdem virtutum vestimentis te or- struni, ut cmendaremus peccatum. In nobis
naret, quibus ipse ornatus est? Attende igitur namque nianct ad qurerendam salutcm arbitrii
diligcnter prinice conditionis tuae exccllcntiam , libertas, id cst rationalis voluntas, sed admo-
et vcncrandam sanctae Trinitatis imaginem in nente prius Deo et invitante ad salutem, iit vel
te ipsa agnosce : lionoremque similitudinis di- eligamus, vcl scquamur. Potestatis nostras est
vinae, ad quam creata es, hal)ere stude nobili- divinae inspirationi acquicscere, et quae ad sa-
tate niorum, exercitio virtutum dignitate pra3- , lutem nostram pcrtincnt cligerc et sequi : divini
miorum ; ut quando apparcbit qualis sit, tunc vero nRincris est ut possimus adipisci, quod sc-
similis ei apparere possis. Similis cnim similem qucndo cupimus conscqui. Nostrae potestatis est
quaerit : et qualcm te paraveris Dco, talis ne- et ignaviae, ut labamur sollicitudinis vero no-
:
cesse est appareat tibi Deus. Si ergo naturalem strae est et ccelestis pariter adjutorii , ne laba-
pulchritudinem tuam in te reparavcris, concu- B mur. Felix homo qui sic ambulat sapienter, ne
piscet rex decorem tuum quoniam ipse est : cadat ; aut si cccidcrit, ut statim rcsurgat. Fcli-
Deus tuus'; ipse amicus et sponsus, frater ct cior vcro cst qui nunquam cecidit : felicissimus
lilius. Ipse enim dixit Quicuinquc fvcvrit vo-
: autcm est, quijam cum Dco regnat.
luntatem Pcitris niei qui in ccelis est, ipse meus
frater, et soror, ct mater est^. Audi quomodo. CAPUT XL.
Virtus et sapientia Patris, filius est Patris. Ver-
bum Patris, voluntas est Patris. Voluntas ho- De proiiiplitudine aiiima! ad recipiendum Chrislum , et
niinis nihil aliud est ,

quam qusedam proles de iuliuio recessu divini amoris.
inentis. Si igitur eadem est voluntas tua, ct
voluntas Patris; idem cst filius tuus, et lilius 82. Felix homo cst, cui prsesto est cum vo-
Patris. Veritas, sapientia, voluntas corde conci- luerit, habere filium Dcuni. O quanta est digni-
pitur, et cx corde gencratur. tas hominis, (ilium liabcrc Dcum! et quanta est
81. Si igitur idcm sapis c|uod Pa- C humilitas Onniipotcntis habere homincm pa-
idem vis et
ter, eumdem filium habes quem et Pater. In te trem! et quanta est nobilitas anlmse, Christum
est utrum sis pater aut mater, an potius utrum- Jcsum habcrc sponsum Sancta ergo anima et !
que, pater et mater; non tuo merito, sed Dei veri sponsi amica ad dilecti sui adventum sum-
dono. Potes namque eum gigncre in corde tuoj mo cum desidcrio scmper dcbct inhiare , et pa-
ct in corde alieno. Potes eum concipere a corde rata atque expedita esse, ut pulsantem amicum
tuo, et ab ore alieno. Intellectu gignitur, con- absque uUa dilationis injuria possit suscipere,
scnsu concipitur, affcctu nascitur, effcctu nutri- et vocanti cum omni alacritate occurrere; ne
tur. Quando veritatem intclligis, vcl aliuni in- subito et inopinate adveniens, minus prom-
tcIIigercfaciSjChristumgignis. Nosti voluntatcm ptam et minus ornatam invcniat : vcl diu ex-
Dei? consenti ei, et concepisti. Quando gignis, clusus, diutinae pra^stolationis ullam molestiam
es pater; cjuando concipis, es mater. Amando sustineat. Aliud est autcm cum ipso intrarc,
parturis, operando nutris. Sic, sic in potcstate atque aliud est ad ipsum exirc. Ibi anima ad
cujusquc relinquitur, utrunniam tantae prolis D se ipsam rcvertitur, et cum dilccto suo usque
mater clliciatur. jMalcdicta crgo sterilis qua? non ad intima cordis sui pcnetralia ingreditur : hic
parit, quae talem filiuni pro voto per Dei gra- extra scmetipsam ducitur, ct ad sublimia con-
tiam haberepotuit. Curnon similiter maledictus templanda sublcvatur. Quid namque est ejus
qui nongignit, nisi quia non nequc in nostra po- introire, nisi se totam in
semetipsam colligere?
tcstate consistit veritatcm intclligcrc, ct vcritati Quid vcro cst cjus exirc, nisi sc ipsam cxtra
consentirc? Non cnim vcritatcm scmpcr intcl- scmelipsam totam cffundcre? Nihil itaque aliud
ligo cum volo : intcllccta^ autem scmpcr con- ost animam cum dilecto suo in cubiculum in-
sentio : velletamen non possum, nisi gratiaDei gredi, et solam cum solo morari , dulcedinc-
fuerit mecum. Nulla cst enim humana industria que ejus perfrui; nlsi cxteriorum onmium obli-
sine Dei gratia. Ex fjuo prinuis homo ptccavit, visci, ct in cjus dilcctiouc summc ct intimr
'
Psal. XLiv, \-}.. — >
Mallli. xn , .^0.
747 TRACTATUS DE IISTERIORI DOMO. 748
cU.'lectari. Se solam ciini dilecto videt, quarulojco vel ah iilo miniis tliliyeris, si ad theoricos illos
exterioriiiii oniiiium ohlita , ex propria conside- A excessus nonduni vocaris, vel vocantem sequi
ratione in dilecti sui dilectionem desiderium nondum merueris. Quomodo enim perfecte di-
suum perurget, et ex his qu.ie in inlimis suis li^'is vel dilij,'eris, si in summorum desiderio ad
considerat, animum suum in ejusmodi affectu siiperna non raperis, ef ad tlicoricos et anagogi-
innaniniat, et tam ex honorum quain ex nialo- ,
cos conatus nientis alieiiatione non transis?
illos
fum suoriiin consitleratione in {^'ratiarum actio- Vis nosse quia suhliniitas divinarum revelatio-
nem assurgit; et hinc pro impensa gratia, hinc num sit manifestum divinaedilectionisindicium?
pro indulta venia intimoe devotionis victimas
,
Jam rion (licnm ,'\n(\\\i\.,vns scrvos ,scd aniicos
persolvit. Usque in intimum dilectiis j)erduci- qnia nmnia qiicc aiulivi a Patre mcn , nota feci
tur, et in optinio collocatur, quando ex intimo iwbis'. Satage ergo Deuni tuum sum-
intiine et
cordis affectu, et supcr oninia dili|îtur. nie diligcre, et omni hora in divinaecontem-
83. Cogita quid sit quod in vita tua ardentius plationis gaudium summo cum desiderio anhe-
dilcxisti, anxius concupisti quod te jucundius B
,
^^re. Collige te ipsam ad temetipsam, et in solo
alficichat, cajterisque omnihus profundius de- divinitatis desiderio requiesce.
lectahat. Considera crgo si eamdcm affectionis
violentianijdelectationisqueahundantiam sentis, CAPUT XLI,
quando in summi dilectoris desiderium inarde-
scis, quando in ejus dilectione requiescis. Cui Aninia excitatur ad conlemplationem rerum sublimium
duhium sit quod intimum illiim affcctionis tuae et divinaium.
sinum necdum teneat,si intimaj dilcctionis acu-
leus animam tuam in divinis affcctihus minus 85. Dchet namque anima perfecta, et assidue
penctrat, tepidius exagitat, quam in alienis af- summorum contemplationi dedita, omni hora
fectionihus aliquando penetrare vel exagitare pcregrinationis suae tcrminum , et ergastuli hu-
solehat? Scd si tantam prorsus, vel forte vali- jus egressum, cum summo desiderio exspecta-
diorem dilectionis vel dclectationis violentiam re, et ad illud divinae contcmplationis specta-
in intiniis tuis circa divina perspexeris, quan- C culum , quod in futura vita speramus, animum
tam alias nunquani expcrtus fueris ; vide adhuc suum suspcndcre et in ejusmodi exspectatione ,
si forte aliiid aliquid sit, in quo delectari vel vehementi desiderio anhelare ut quod interim :
consolari possis. Certe quamdiu possum ex alie- videt per speculum et in aenigmatc, mereatur
na qualicumque re consolationem vel jucundi- videre facie ad faciem. Necesse est itaque ad cor
tatemconcipere, nondum audeodicere dilectum altum ascendere, et mentis excessu per divi-
nostrum intimum ardentissimi amoris sinum tenam revelationcm addiscere, quid sit illud, ad
nere. Satage ergo, festina trahere eum adhuc quod aspiiare vcl studere oportcat et ad qua- ,
ad interiora et secretiora cordis tui penetralia, lem suhlimilatis hahitum animum suum compo-
qufecumque es ejusmodi anima. Quis enim ne- nere et assuescere deheat. Nam si semel ad illam
get illud intimum cordis humani penetrale tales luciferam angelicae suhlimitalis gloriam quis ad-
recessus haherc, seu etiam ohtincre posse, in missus fiierit, et ad illud divinoruin radiorum
quihus summi ct singularis amoris violentia cum spcctaculum intrare merucrit : quam intimis
aliquid pcr affcctum inlixerit, aliena oinnino de- D desideriis, quam profundis suspiriis, quam in-
lectatione avelli non possit?Certe si alienam ali- enarrahilihus gemitihus eum qui ejusmodi est
quam consolationcm qiicTris vel recipis, Deum putanuis insistcre, quam assidua recordatione
tuuni,quanivis fortasse summc, nonduni tamcn qiiam jucunda admiratione inspectam clari-
singularitcr diligis. ISondum ergo in intimum tatem crcdimus eum retractarc , mcntccpie re-
perducitur, nondum in intimo collocatur. Si er- volvere; illam dcsidcrando, illam suspirando,
go non satagis introducere cum ad intima tua, illam contemplando, doncc lanilcm aliquando
quomodo te crcdain vclle vel posse sequi eum in camdcin imagincm traiisfornu tiir a claritale
ad siihlimia sua? in claritatcm , tanqiiam a Domiiii Spiritu ' ?
8 I. Certuin ergo slgniim tihi sit ,

qunecumque Verumtanicn cuin ah illo suhliiiiitatis statu
8(5.
es anima, quod dilcctum tuum niinus diligis, ad nosmetipsos redimus, illa quae prius supra
Joan. XV, ( S. -~ > Cor. 18.

'50
749 TRACTATUS DE I>TER10RI DOiMO.
nosmetipsos vidimus, in ea veritate vel claritate''"suorum nonexlenditplenitudinem,quaefelicita-

qua prius perspexinms, ad nostram memoriam A tissuaeinfinitatemvelimmensitatemcomprehen-
omnino revocare non possumus. Et quamvis in- dere omnino non sufficit. Est autem eorum gau-
de aliquid in memoria teneamus, et quasi per dium, non solum de contemplatione Creatoris,
medium velum, et velut in medio nebulae vi- sed etiam de contemplandis ejus creaturis. Dum
modum quidem videndi, nec qua- enim Deum in omnibus mirabilem
suis operibus
deamus; nec
litatem visionis comprehendere, vel recordari inveniunt, quid mirum si ubique mirando vene-
sufllcimus : et mirum in modum reminiscentes, rantur, venerando miranlur magnalia ejus, quem
non reminiscimur non reminiscentes remi-

; et , diligunt? Inveniunt itaque, non solum in crea-
niscimur, dum videntes non pervidemus, et turis incorporeis, sed etiam in creaturis corpo-
aspicientes nonperspicimus,et intendentesnon reis, unde mirentur, unde Creatorem earum

penetramus, donec iterum meditatione assurga- digne venerentur. Haec omnia jugiter contem-
mus in contemplationem contemplatione in ,
plantur, contemplantes mirantur, mirantes ]x-
admirationem,admiratione in mentis alienatio- tantur. Laetantur de divina contemplatione
nem. Veritatis contemplatio in hac vita inchoa- congratulantur de mutua visione, mirantur m
tur, sed in futura jugi perpetuitate celebratur. rerum corporalium speculatione.
Per veritatis contemplationem eruditur horao 88. Discamus et nos contemplantes mirari,
ad justitiam, consummatur ad gloriam. Gratia et mirantes contemplari, quomodo illius super-
contemplationis cor ab omni mundano amore nae beatitudinis civesomnia quae sub ipsis sunt
non solum emundat sed , sanctificat, et animum indesinenter aspiciunt, omniuraque quae ab alto
ad coelestium amorem inflammat. Qui divina vident, rationem et ordinem coraprehendunt;
inspiratione et revelatione ad conteraplationis quoraodo de mutua societate indissolubilique
gratiam promovetur, quasdam arrhas futur« il- charitate in infinitum gaudeant, quomodo m il-
lius plenitudinis accipit, ubi sempiternai con- lam divinae claritatisvisioneminsatiabilitermar-
templationi perpetuo inhaerebit. Qui vero con- descant. Nihil est jucundius , nihil utihus gratia
templationi veritatis vult vacare, necesse est ut contemplationis. Quanto amplius in coelestium
discat requiescere, non solum ab operibus raa- C conteraplatione delectaris , et delectando admi-
lis , sed etiam a cogitationibus supervacuis. Mul- raris; tanto libentius immoraris tanto diligen-
,
ti siquidera etsi sciant vacare corpore, minime tius perscrutaris, profundiusque illuminaris.
tamen valent vacare corde, nescientes facere Semperin illis invenies quod mireris, et unde
sabbatum ex sabbalo et ideo non valent im- : delecteris. Nusquam est copiosior materia admi-
plere quod dicitur in Psalrao Vacale, et videte , randi, et nusquam utilior causa delectandi. In his
quoniam ego sum Deus '. Vacantes siquidem cor- ergo semper sit tua admiratio et delectatio. Nec
pore,sed vagantes ubique corde, nequaquam necesse erit alia pro aliisquaerere, et per vanam
merentur videre quam dulcis est Dominus, et huc illucque cogitationum evagationem discur-
quam bonus Israel Deus iis qui recto sunt cor- rere. Deum nanique cognoscere, plenitudo est
de^ Inde est quod hostes derident sabbata eo- scientiae. Plenitudo autem hujus scientiae, ple-
rum^ ; id est, ipsa suae vacationis otia in cogita- nitudo est gloriae. Consumraatio gratiae, perpe-
tiones inutiles protrahunt, et per devia quaeque tuitas vitae. Ad hujus vero scientiae plenitudinem
vago incessu , sine respectu perventionis pas- opus est potius intima corapunctione, quam
sim huc et illuc vagantur. Animus eorum in profunda investigatione suspiriis, quam argu-
;
diversa rapitur, et nunc in hanc partem nunc , mentis; crebris laracntationibus, quam copiosis
in illam discurrendo mira agilitatc in contraria argumcntationibus; lacrymis, quam sententiis;
agitur. oratione, quani lcctione; gratia lacryraarum,
87. Sic, sic quamdiu sub egenis hujus mundi quam scientia litterarum ; coelestium potius con-
elementis vivimus, dcsideria nostra ultra gaudia tcmplatione, quam terrestrium occupatione.
nostra extendimus; quia inlinite plura sunt quae ——
•
concupiscinius, quam quai in hac vitaapj)rehen- Sequebaturhic in recenlioribus editionibus alius libel-
derepossumus. Beataautemillasupernorumspi- jus de Conscienlia, sed ab Horstio merito expunclu»,
rituum multitudo desideria sua ultragaudiorum ut pote mera superiorum repetitio.
• Psal. xi.v, II. J l'sal. ixxM, 1 ^ Thi Cll. I

,
TRACTATUS ALTEK
DE CONSCIENTIA
AD RELIGIOSrM QUEMDAIM ORDIINIS CISTERCIENSIS.
Hic liactatus uoii est Bernardo indiguus, quanquaiu nec illius esse videatur. Auctor in line
noinen suuiu reticeri cupit quod Bernarilus non solet. :
PROOEMILM. nibus suis. Conscientia hominis est quasi mare

A niagnum ct spatiosum , ubi rcptilia quoruni non
Pelis a nie, dilecte mi, quod supra nie est, cst numerus^. Quam bene dixit , rcptilia! Sicut
imo contra me, videlicet lumen scientia?, con- eniin reptile latenter repit, et sinuosis anfracti-
scientiae puritatem. In utroque falieris; sed bus huc ilhicque deambuhit
falli : ita et in hominis
non credis, ita vel dilectione mea tangeris, vel conscientiam venenatae cogitationes suaviter in-
opinione. Ego quid sum et quid possum? Pec-
, trant et exeunt; ut nesciat homo unde veniant,
cator enim sum et ultra modum peccans pecca-
,
aut quo vadant. Bene noverat hoc qui dicebat
tor, et ingenii vivacitas ullum in me non habet Pravum cst cor hominis et inscrutabilc ; et quis
locum. Accedit ad haec negotioruin multipUcitas, inquit , cognoscct illud^? Nec dicit quis , pro dif-
quae quidem in homine ingenioso totius doctri- licili , sed pro impossibili : quia quod scrutatio-
nae semina vel obruit, vel repellit, juxtaSapien- nem non recipit, nec cognitionem. Vide illum
tem Sapientia scribenda cst in tempore otii; et
:
magnum apostolum, Paulum loquor, unicuin
qui minoratur actu, percipiet illam '. Verumta- B scrutatorem conscientiae suae. Mi/ii, ait, pro mi-
men etsi non eo quod amicus es, tamen quia nimo est ut a vobis judicer, aut ab liumano die.
importunus es, surgam juxta prajceptum Do- Ecce quomodo humanum judicium evaserat,
mini % et dabo non quod tibi necessarium, scd nihil dubitans ab his qui foris sunt, Sed nequc
quod mihi ad manum. Dominus autem tribuat inquit, mc ipsum judico ^. Et ubi est, o Aposto-
tibi secundum cor tuum. Ipse est enim qui dat le, verbum sanclum tui ipsius dicentis : Si nos
voci suaj vocein virtutis : qui in dulcedine sua ipsos judicarcmus, non utique Judicaremur ^?
pauperi parat, qui replet in bonis dcsidcrium Ouid est quod lc ipsum vel nolis, vel dissimules
tuum. judicare? Audi quare. Niliil , a\t., niilii conscius
sum. Felix conscientia non sibi in aliquo con-
CAPUT I.
scia, quae nec proprium jtidicium , nec alienuin
veretur. Videsiif (jiiam sublinii convcrsalione et
Quam ohscura et impenetrabilis les sit conscienlia.
alienum , et piopriiuu judicium nou timebat?
C Latet tauien atlhuc huiuous et fovea magna, Vas
1. Conscientia hominis abyssus muha. Sicut electionis : sed quie vigilantissimum illum ocu-
euim prolundum abyssi exhautiri non potest, lum tuum non possit effugere. Subjunxit eniin ,
ita cor hominis evacuari non potest a

cogitatio- Scd non in lioc justificatus sum et adilidit, Qui :
r.ccli. XXXVIII , 2:>. — ' I.uc. XI, 8. I'.siil. < III , •^,1. - 4 Joicin. — > 1 ( (ir. IV, ,T. I<l
31.
hS TRACTATUS DE CONSCIENTIA. 754
autem jiKlhat nie, Doniinus est '. Hoc Autem tcr-^'^''' \)roiundmi\ judicium Dei penetrare
, scilicet
tium judicium Dei, quodetiam illapurgatissiuia A non valens, ut jam vel conventus vel convi-
non comprehendit conscientia, nesciens juxta ctus eviwtct, Judicia taa , Dnniinc, non modo
Scripturam utrum amore an odio digna sit,
, abyssus sod ct abyssus nialta i. Quid crgo ,
cum omnia ei in posterum reserventur incerta '. facicmus nos miseri et miserabiles, si ille qui
Hujus enim judicii timore concussus pariter et plus omnibus laboravit ^, cui etiam Claviger
percussus gemebat et dicebat Quodenim opc- regni cuin Joanne et Jacobo nihil contulisse
:
ror, non intelligo ^. Etsi enim exii judicium videntur ?, qui usque ad tejtium coelum ra-
mundi, et judicium mei restat tamen judicium ptus est '", ita de se ipso sentit et loquitur?
;
Dei, quod me non sinit intelligere quod operor, Sed ut jani totum quod de conscientia sentio ,
quia nescio si acceptet illud quod operor. Ipse verbis nudis et puris tuae puritati aperiam
enim melius novit me quam ego me, scrutans quatuor distinctionum modos tibi assignare de-
,
et renes et corda occultorum cognitor, pertin- crevi, ut quod particulatim distinctum fuerit
,
gens usque ad divisionem aniniae et spiritus ^ B legatur dulcius , et melius conservetur.

qui solus novit omnia, et omnium rationes.
2. O singulare sancti Spiritus organum , si
CAPUT II
non intelligis quod operaris , cur alio loco dicis,
Gloria nostra ha;c est, testimonium conscicntice Quatuor conscientiarum genera.

nostrce * ; tuam gloriam
tuam conscientiam vo- ,
cans? Sed ex parte intelligit, et ex parte non bona, et tranquilla;

3. Conscientia igitur alia
intelligit. Intelligit plane, quia et suum et alio- alia bona, et turbata alia mala , et tranquilla; :
rum supergressus est judicium : sed citra jualia mala, et turbata. Sed primum de prima
dicium Dei retinetur, ubi procul dubio nescit videamus. Bona namque conscientia est , qu*
quid operatur. Non enim per illa duo justilica- et praeterita peccata punit, et punienda com-
tur, sed per tertium justificabitur quod sicut
, mittere refugit quae etsi peccatum sentiat, pec-
:
nonestcognoscibile, ita est incomprehensibile. cato non consentit. Beatus vir, cui non ini-
Duorum tamen judiciorum exclusio, id est m C putavit Dominus peccatum, ait sanctus ". Non
praesenti justilicatio, quodammodo certa signili- dixit Qui non fecit peccatum , : non est enim
catio est aeternae praedestinationis, in qua nos hic aliquis, nisi unus; et liic est Filius Dei, qui
Deus prsevidit conformes tieri imagini Filii sui iêccatum non fecit, nec inventusest dolus in
et futuraj glorificationis, cum nos in ipso erimus,. ore ejus". Omne ergo quod ipse mihi non im-
et ipse in nobis cum ipse erit omnia in omni-
, putaro decreverit, sic est quasi non fucrit.
bus. Propter hoc enim tam secure quam sincere Bcati ergo, non quorum nullae inventae sunt,
alibi loquebatur Ccrtus sum ait (juia neqac : , , sed quorum rcniisscB sunt iniquitates , et quo-
mors, nequc vita, et multa alia, inio pene rum lecta sunt pcccata^^. Non dixit, Quorum
omnia quae ibi enumerantur, non poterunt me nulla sunt; sed ,
quoruni tecta sunt pcccata :
separare a charitate Christi ^. Sed cum tot et ut quoilam tegumento quodammodo Dci ocu-
tanta dixisset unum, scilicet propriam volun-
, lis abscondantur. Felix anima, quae jêccatum
tatem, reticuit ,
quae salvationis et damnatio- sentiens, peccato non consentit quam etsi :
nis est causa. Et attende quomodo vir Deo ple- D cogitatio inquinat, ratio lavat, pugnans et re-
nus conscientiam suam dixerit gloriam suam, pugnans legi peccati. Molosta luota est, sed
tanquam eam plene intelligcns, et se in ea. Et fructuosa cst; quia etsi poenam habet, adliibot
tamondixerat senon intelligorequod operatur, ot coronam imo quod sonlientom fatigat
:
,
conscientiaui suam non jam in gloriam sod , vincentom coronat. In hoc enini conflictu ubi
in ignorantiam concaptivans. Deficit ergo Apo- sonsus est, non consensus, nihil damnatiouis
stolus scrutans scrutinio conscientiam suam : est, juxta Apostolum, his qui sunt in Christo
et dum ad fundum ejus pervonire se credidit, Jesu'^. Porro is qui vohmtatem habct noii
alienum judicium et suum evacuans, incurrit poccandi, et cuslodiondi podos suos a la|)su
• ICor. IV, 'i. — »Ecclc. IX, 1, 3,— 3 Rom. vi. , 15. — 4 Jlehr. iv, \')..— '^\l Cor. i, 12. — 6R0111. viii ,
38 ,39.-7 Psal. xxxv, 7. — » I Cor. xv, 10. - 9 Oalal. 1. , 0-<). — >• II C.i. xii ,
2. —' P.sal. xxxi , 2. —
" I Pelr. II, 22.-- >3 Psal. XXXI, 1. - > 1 Rnin. vin , ).
755 TRACTATUS DE COKSCIEiNTIA. 756
qui commissa temporis et plangit/êst iilud cjuod magnum est in exercitiis sanctae
praeteriti
et punit; qui malignos cogilatus advenientes A conversationis. Lac enim suaviter bibitur dul- ,
cordi suo allidcndo ad Christum respuit hoc citer hquatur, sine laesione sine amaritudine. : ,
tantpiain tripHoe luniculo strictus atque con- Ita ct isti in sancto proposito suaviter ince-
strictus, conscientiam habet et purilicatam, et dunt, dulciter currunt sine laesione propriae :
puram. Tranquillam autom dixcrim, cum jam conscientiae , sine amaritudine alienae. Hoc ha-
ipse Sjîritus testimonium perhibet spiritui ejus bet proprium qui hujusmodi hic bibit ut ei ,
quod lilius Dei sit, cum omnibus didciscst, peccatum suum displiccat, ut alieno peccato
nulli {^ravis; utens amico ad gratiam, iiiimico non coiiscntiat, ut propter haec pcccatorem
ad patientiam , omnibus ad benevolentiam , non deserat; ut vitium ejus, in quantum in ipso
quibus potest ad beneficentiam. Rara avis in est , non dissimulet; ct cum corripuerit, non
tcrra hujusmodi conscientia sed quanto rarior, : insultet. Ecce de potu lactis : audi de vini potu.
tanto charior apud Deum. Vinuiu quippe aspcrum est et insuave.Vinuin
B bibunt hi qni vias vitae aggressi et ingressi,
CAPUT III. tribulationibus. corporis et animae pariter con-

torquentur, sed non cedunt, neque recedunt
De conscienlia bona , et tiirbata. in tribulatione. Isti sunt quibus ipse Dominivs
ore proprio praedicat et praedicit : Vos estis,
4. Conscientia bona est, sed turbata, quae inqiut, qui pcrmansistis mecu/n in lentalionihus
nil molle, nil fluxum recipit, sed a mundi ad- nieis ^. Sed quis horum tibi videtur ", vel ille
spergine quanto potest pressius detergit, non qui in suavitate, vel ille qui in asperitate cur-
tamen in dulcedine, sed in amaritudine multa. viam mandatorum Dei? Primus videtur esse
rit
Dura enim videtur ei via rectior, et austerior secundus forlior uterque tamen justus,
felicior, :
vita. Ubique videt quod carni dispHcet : sed uterque pius, habentes proprium donum ex
retinet se freno timoris Dei, et in omni tem- Deo, alius quidem sic, ahus vero sic. Vis nosse
pestate cordis sui ad hanc anchoram figitur. quia in utroque beneplacituni est coram Deo?
]\am, juxta prophetam , turbatusest, et non C Bilji inquit, vinuni mcuni cum lacte nteo^.
,
est locutus '. Sed audivi quid de isto Dominus Qui enim primum a tentatione liberat, secun-
dicat : Cum ipso sum , inquit , in tributatione, dum in tentatione confortat et sic alter expe- :
Ad quid? Eripiam eum , et glorificabo cuni ^. ritur quoniam suavis est Dominus; alter vero,
Eripiam ab amaritudine, glorificabo in volupta- quoniam fortis est Dominus. Fortis plane et
te; cum illa quae prius faciebat timore, faciet potens in praelio, in quo servum suum, etsi
cum amore. Haec vero conscientia loquitur Deo premi non tamen opprimi patitur in multitu-
,
in Psalmo, et dicit : Commovisti, inquit, Do- dine misericordiae suae. Venitc, ait propheta,
mine, terram , et conturbasti eam : sana con- cmite absque argento vinum et lac ^. Omnis
tritioncs cjus , quia commota Commovetur
cst. enim timorata conscientia quae ad Deum venit
terra cum peccator confitetur et poenitet; con-
, vel Jac ab ipso, vel vinum emit, secundum
turbatur, cum in conversatione amaritudinem quod dictum est et tractatum. Et nota quia
sustinet : sed contritiones istas illius sanare utrobique vinum praeposuit, pro eo scihcet
solius cst, quisanatomnes inlirmitates nostras. D quod qui majorem suslinet pro Deo perseve-
Audi tamen quod scquitur Ostendisti populo : ranter tribulationem majorcm habeat et mer-
,
tuo dura. Quae dura? Potasti nos vino compun- cedem. Et h;ec dicta sint pro differenlia bonae
ctionis^, non lacte unctionis. et tranqnillae conscientioe , et bonae et turbatae
5. Notandum vero est, quod quibusdam in conscienliae.
religione viventibus apponitur lacad bibendum,
quibusdam ctiam viiium scd tamon utrumque :
divinum. Ribunt illi lac-, quibus et vigiliai bre-

ves, et cibi dulces , ct labores a])pctibiles, et
panni suavcs vidcntur : quibus ctiam iârum
' Psal. i.xxvr, 5. - ' Psnl. xr , 1 ;i. — 3 psnl. i.ix , 4 , 5. — 4 I.tic. xxii , 28. ' C.niilic. , 1 . - 6 Isni. lv, 1.
' Siip|>lc felictur.

757 TRACTATUS DE CONSCIEINTIA. 758
^" pavor nolens et dolens arridet ei; cum non
CAPUT IV. A est qui arguat, sed et qui arguere peccatorem
audeat ex omnibns qui in circuitu tjus sunt.
De mala et tranquilla conscienlia. Et sic impletur in eo quod scriptum est : Pro-
speritiis stullorum perdet tllns ^. Nihil aeque
6. Sequitur mala et tranquilla conscientia, exasperat illius tremendi Judicis majestatem,
qua sicut nihil pejus , ita nihil est infelicius. qiiam pecoare, et secure peccare, et de vitiis
Qua?ris quaenam illa sit? Haec est illa quae nec quasi de virtutibus gloriari. Non niiserearis
Deum timet, nec hominem reverelur : quae Dnmine, a\1 ]ns\.\\s , omnibus rjui opernntur ini-
cum venerit in profundum malorum contem- , non misere- quitatcm ''. Haec est iniquitas ciijus
nit '. Et vide lapsum imo et casum malae Deus, cum homo defendit qiiod Deus odit,
, tur
conscientiae, quam minutatim et pedetentim et pcccatum jnstitiam asserit ut Omnipotenti ,
declinet a Deo et ita in profundum descendat,

; resistat et Omnipotcns ilii. Hcec est iila super- ^
ut super eam urgeat puteus os suum. Primum B bia, de qua scriptum est Deus superbis rcsislit, :
quando homo assuetus bonis graviter peccat, humilibus autem dat gratiam 7. Intellige quod
videtur ei adeo importabile, ut in infernum dicit, resistit. Resistere enim ex aequo est. llle
vivens descendere videatur. Processu vero tem- auteni ex aequo Deo rcsistere proponit , qui
poris non importabile, sed tamen grave vide- quod Deus astruit, deslruit quantum in ipso
tur, et inter importabile et grave non parvus est, dicens malum bonum et bonum malum ; ,
descensus est. Paulo post et leve judicat et amarum dulce, et dulce amarum lucem tene- : ;
cum crebris ictibus verberetur, vulnera non bras et tenebras lucem *. Hanc vero tranquil- ,
sentit, verbera non attendit. De hujusmodi in litatem nutrit impunitas, securitatis et ncgli-
Scriptura veritatis expressum est Verberave- gentiae mater, noverca virtutum
: religionis ,
runt me , et nnn dnlui : traxerunt me, et ego non virus, tinea sanctitatis.
sensi *. In brevi vero temporis spatio, non
solum non sentit, sed et placet, et dulce fit CAPUT V.
quod amarum erat, et asperum vertitur in C
suave. Ducitur deinde in consuetudinem ut De niala conscientia et turbata. , ,
jam non modo placeat , sed ct assidue placeat

et se continere non possit. Ad extremum vero 8. Mala autem conscientia est, sed turbata,
non potest avelli, quia consuetudo vertitur in quae in actu peccatorum suorum deprehenditur •
naturam et quod prius facicndum crat impos-

: et comprehenditur. Nam dum pasci se volupta-
sibile, jam impossibile cst ad contincndum. tibus credit, anxietatibus cedit humanis, pu-
Sic enim descenditur, in)o caditur , a Jerusa- doribus et confusionibus reverberata, sicut
lem in Jericho sic itur in aversionem et duri-
: scriptum est In operibus manuum suarum :
tiam cordis. Hic peccator fetet , hic quatri- eompje/iensus est peccatnr ^. Verbi gratia, ap-
'
diianus est : hic lapis speluncae superpositus petit quis adulterium ad voluptatcm, sed com-
illos misericordes radios divini luminis non prehenditur ibi ad anxictatem et multo major :
admittit : hic juxta Scripturam , a mnrtuo, est anxietas quam voluptas ad omnem vere-
tanquam ab en qtii non est, pcrit cnnfcssio ^ ; D cundiam angustiam hominis qui hominem et
et
nisi forte miscrans Deus cor lapidcum in car- vivit, ct saj)it. Sed licet quidam in ipsa dcpre-
neum quandoque convertat. hensione convertantur ad Doniinum, niajor
7. Haec cst mala conscicntia, quae pcr hu- tamen cst numerus in ipsa confusione perma-
jusmodi discrimina, imo praeci[)itia ruit, et nentium in pcccato, quam proptcr pcccati con-
corruit, et irruit super se ipsam. Quomodo fusionem exeuntium a pcccato. De exeuntibus
tranquilla? Cum mundi hujus prospcritas al- scriptum cst Imple facics corum ignominia
:
hidit et illudit; cum laudatur peccator in de- el qucercnt nnmcn tuum Dnmine^". De non ,
sideriis animae sua? , ct iniquus bencdicitur; exeuntibus dicit Jercmias j)ropheta : P^rc/m/i//
cum peccantium favor, et peccarc nolentium eos , Dumine , ct nnn do/uerunt : attrii>isti eos
• Prov. xvm ,3. — » Id. xxrir , .35. — 3 joan. xi , 39, 38. 4 F.rdi. xvn, 26. — * Prov. i , 32. — ^ psal.
i-viii, 6. — 7 Jacobi iv, 6. — « Isai. v, 20. — 9 Psal. ix , 17. - '° Psal. Lxxxii ,17.
750 TRACTATIJS DE CONSCIEINTIA. 700
tt iiimvruitt macipcrf (tisciplinaiii'. Ili sunt »iua-^'''(jiioi'iini suuriini sctiuuUnn carncin. Obsrcna;
tuor conscientiarum rivi dc voluntatis tonte A sunt, (luando carnalis tlclcctatio tiliilat et pun-
currcntcs, in (juil)us justi |tingantur , inqui- j,'it : sctl h;c taiiquani faeccs inniumdissinia;
nantur injusti : ut liat ({uod scriptum cst, Ec loujîus in ipso principio propulsanda; sunt.
(]ui in sordibus est , sordcscat adhuc , et justus Otios;c sunt, (piando illis nec delectatur, nec
justificelur adltuc *. Et quia cogitationes lionii- aflicitur : vcrhi gratia , cquum currcntem vel
nis, sive boui, sive mali, continua volubilitate avcm volantem cogitans, ubi pene inter vitiuni
volvuntur ;
plurinios cogitationuni niodos, qua- residct et virtutcin, ncc d(!sccndcns ad illum ,
tiuavcrsum sc vcrtant, pro niodulo iiico tibi ncc ad istam asccndcns. Curios* sunt ,
quando
statui demonstrare, ut melius possis intelligere proponit explorare proximorum secreta : et
(juam longe simus ab illo qui semper in eodem quse curiose se ipsam scrutari dcbucrat, oblita
statu pcrmanct, Domino nostro Jesu Christo. sui aliena curat, nunc intus, nunc roris vaga
ct garrula, ct quictis impaticns. Suspiciosae
CAPUT VI. ^ sunt, quando nullum certum argumentum ha-

bens , male de proximo suspicatur et ea quae ;
De variis cogitaliouum gcaeribiis. in utramlibet partem inclinari possunt, in de-

tcriorcm interpretatur. Distcntoriie sunt, quan-
y. Cogitationum vero alise oncrosae, aliae af- do dc longinquis rcbus, ct rcgnis, et rcgioni-
fcctuosae, aliae obscenae, aliae oliosae, aliae cu- bus disponit quando distenditur in
ct tractat;
riosse, aliae suspiciosae, aliae distentoriae. Onc- (luaestionibus et rationibus hujus mundi quam :
rosas cogitationes in anima justi illas accipe pcssimam nccupationem , juxta Salomonem
(luibus resistere vult , cl tanicn non potest; sctl dedit Deus filiis hominum , ut distrndantur in
velit nolit, irruit in oculos mentis muscarum en ^. Itcm.
TEgvpti pcstilentia, et perstrepunt ranae in 11. Cogitationum vero multiplex varictas
penetralibus cordis ejus. Cogitat homo plerum- esse cognoscitur. Aliae namque cor inflant, aliae
que terribilia de lide, horribilia dc divinitatc, elevant, aliae perturbant, aliae dissipant, aliae
et per i)liantasmata corporearum imaginum C confuudunt , aliae distendunt , alia; ligant , aliae
iransrotalus , illa sentit, quae vel in confcssione inquinant, aliae contrahunt, aliae corrumpunt.
(n'omere peccator oneratus exhorret : et quanto Inflant, ut superb*; clevant, ut vanae; per-
districlius non exhibet membra sua arma ini- turbant, ut invidae ; dissipant, ut iracundae;
(piitatis peccato tanto strictius hujusmodi spi-
, confundunt, ut acediosae; distcndunt, ut am-
ritu quatitur ct pulsatur. Cum enim ille insatia- bitiosae; ligant, ut gulosae; inquinant, ut lu-
bilis homicida ab exteriori sensualitate se videt xuriosae; contrahunt, ut timitlae.; corrumpunt
exclusum ,interiora collectis viribus aggreditur. ut nialitiosae. His igitur exclusis mens purga-
Sed spiritualis Iiomo qui omnia judicat, illius tur, si sanctis cogitationibus jugiter exerccatur,
astutias non ignorat. Rcprimit quotl potest : sicut scriptum cst : Cogitatiu sancta custodiet
tjuod autcin non potest reprimere , tolerat te. Sunt piieterca cogitationes bonae et sanctae.
quia etsi latratum canis sustinet , morsum non Debemus enim cogitare de Deo , ut delectemur
timct. Latrat enim cum suggerit; tunc vcro in illo : de Rcdemptoris nostri passione, quam
mordet cum ad conscnsum i)crtrahit scd cum
, : D pro nobis sustinuit in crucis patibulo, ut et
non ingerit quod suggcssit, tunc non vulnerat, nos parati simus tribulationcs ct angustias li-
scdcoronat; (piia ctsi senticntcm cruciat, non bentcr sustincre pro illo : de hora transitus
obligat non consentientem. Sunt nihilominus nostri, ut semper simus parati : dc dic judicii
et onerosae, cum ex oflicio Martlue suscepto qnia ibi dc opcribus nostris rationcm sumus
sollicitiis liomo tiirbatur crga plurinia propter reddituri : dc infcrno, ut timcamus pumas
pluriiiios, ut habcant iiiulc in diviiio oilicio sus- tpii;! inde nulla cst rcdemptio de panuliso, :
tcntcntur. ut dcsidcremus coronas , (puis habcbimus in

10. Affcctuosae suiit, (luantlo circa carnis fiitiiro : de niandatis Domiui, ct dc Sacramen-
su;e curam afncitur , siciit in victu ct vcstitu. lis iioslra} rcdciiiptioiiis ; ut pcrscvcrcuius iti
r;iiigitur cti;im s;cpc homo ;iffcctiouc propiii- vi;i jiistiti.c pcf îatiaiii Dci. Amcii.
.Icicin. V, ,'t. Apoc. x\ii , II. — ^ Kcclf. I , I.t.

16\ TRACTATUS DE CONSCIENTIA. 70'i
'
tiam meam, quam confundere faciem tuam.
CAPUT VII. A Si quid l)cne dictum est, tilii imputa, pro cu-
jus fide, et sensum, et verbum dedit Filius Dei.
De qiiatuor spiritiljus in cordilnis liominuni lo(iiiontibus. Si quid secus dictum est, tibi imputa ,
quia
jussisti. Parce autiem et festinationi ,
quia ni-
12. His omnibus cogitationibus cordiuni liu- hil ita contrarium, nihil ita discrepantissimum
manorum quatuor spiritus loquuntur assidue : iu scribendo ,
quam acceleratio ct celeritas.
spiritus niundi, spiritus carnis , spiritus diaboli, Digne enim invenire quod qua?ris et verbis ,
Spiritus Dei. Spiritus mundi loquitur vana; et competentibus vestire quod inveneris , et lo-
ipse tunc loquitur cordi nostro, cum vanitatem cum aptum, et tempus feriatum , et ingenium
diligimus, cuni dc vanitate laetamur, ciun de- vividum, et stilum exercitatum desiderat. Ve-
lectamur in vanitate. Spiritus carnis loquitur, rumtamcn absconde epistolam vel librum si , ,
cum mollia carni et sensibus carnis appclimus ;

sic magis eligis nominare vel , si propalare :
cum ejus curam in desidci'iis et voluptate per- B decreveris, tace nomen auctoris. Novit Auclor
flcimus. Spiritus diaboli loquitur quando et salutis, cni soli honor et gloria, quantum cgo
,
amara cogitanius, et aspera proferimus, tristes diligo salutcm animaj tuaj, et honorem per-
in nobis, aliis irascentes, ingrati, invidi, sine sonae tuae. Ipse est Dominus noster Jesus Chri-
affectione, sine fcedere. Spiritus Dei loquitur, stus, qui tibi et se ipsum donat , et coronat te
quando dulcia meditamur et loquimur, bilares in misericordia et miserationibus. Vale, et ora
nobis et proxiniis, in omni dulcedine et boni- pro me.

tate , solliciti servare nnitatem spiritus in vin-
culo- pacis '. Hae conscicntiae , hte cogitationes
conscientiarum, hi spiritus loquentes in cogi-
In aliis cditionibus inepte nonnulla assutn rcperics
tationibus nostris : quae melius tua conscientia ,
prfEcedcntibus ,
petita ex tractatu de Interiori Donio.
dulcissime frater ,
quam mea pagina cernit, Sed noljis non est operaj pretium , rcbus otiosc repetitis
atque discernit. Factus sum insipiens , tu me implere paginas : pra;sertini, cum ipse prsesentis tractn-
coegisti : sed mebus volui ostendere iniperitus epilogus boc addilamentuin rcticeat.
• Fplies. IV, 3.
TRACTATUS
DE ORDINE VITtE
ET MORUM INSTITUTIONE
Hic Tractatus quamvis Bernardi non sit est tamen cujusdam Benedictini ut ex cap. 5
, ,
n. 16, apparet, ex Patrum, maxime ex Ambrosii sententiis contextus. Dividitur in quatuor

partes : quarum prima, cap. 1-5, de virtutibus adolescentium ; secunda, cap. 6, de virtutibus
proficientiuni ; tertia, capp. 7, 8, de virtutibus perfectorum; quarta, cap. 9-12, de vitiis.
CAPUT I.
*''
usu certior, processu temporis priidentior. Haec
A autem veterum studiorum dulcissimos fructus
Bonam iDstitutionem primx cetalis permagni esse edit, et alios reficit. Multi namque senes diu
momenti. viventes , et nihil proficientes ,
quia nullas sibi
in opportuno tempore divitias congregarunt,

1. Hortatnr quidem timidam mentis meae inopes omnium virtutum animos juvenum re-
imperitiam fraterna charitas, ut de vitae ordine, probae vitae morbo inficiunt. Sicut enim per
et morum institutione breviter loqui debeam. senem vitiosum et fatuum ita per adolescen- ,
Sed quia tempus est , ut ipso qui inspiravit tem inverecundum et temerarium religio san-
opitulante, opus aggrediar, exordium sumere cta destruitur. Post indoctos namque praelalos
necessarium duxi ab illa laudabili virtute, quae malosque, in sancta Ecclesia nulla pestis ad
dicitur verecundia. Qu.ie cum sit omnibus aetati- nocendum infirmis valentior invenitur. Deni-
bus, pcrsonis, temporibus et locis apta , tamen que talium hominum genus, ista de quibus
adolescentes et juveniles animos B Apostolus pr3edi\it, tempora ', proh dolor! sine
maxime decet.
Tres enim virtutes sunt quae pueris adolescenti- numero ferunt, quando ferme omnia quae bona
bus magis congruunt, verecundia , taciturnitas, sunt et sancta, pessumdari confundique vide-
et obedientia. Non est auteni dubium, si has mus. Et quoniam senes in melius niutari ab
studuerint habere ,
quin possint Chrislo duce inolita vitiorum consuetudine difiicillimum
illa
ad cuhnen perfectionemque virtutum ascen- est, debemus manum adolescentibus porrigere :
dere. Morum enim insignia, et ornamenta vir- qui si dare vohmt operam, omni depulso te-
tutum in ilhs procul dubio cernimus senibus, pore possint utique per gratiam Christi vitam
qui ab ipso tirocinio primoevae aetatis usque ad corrigere niores componere, actusque suos in
,
perfectum virum disciphnis coelcstibus exer- omnibus meliorare.

cilati, per viam Domini fortiter cucurrerunt. 2. Idcirco diuest, quod desideravi propter
Quorum scihcet sapientia tantum viget , et hi- juniorum salutem (eorum pra?cipue cum qui-
cet, quantum seneclus ipsa aetate fit doctior. bus vivo ) ex opusculis Patrum pauca quxdam
' I Tim. III, I.
• In quiljiisdiini manuscriplis ioscril)iliir, De Doclrina ptieronim : alias ,

/)<• ffreciindia adolesccntiim.
"65 TRACTATUS DE ORDINE MT.E. r66
deflorando coUigere ,
qnae tenerae eorum"^tit stirpium qualitatem nonne studia doctrinae
aetati ,
videantur specialiter consulere. Est enim miiii, A et disciplinae assiduitas mitigare possunt quas-
fateor, tristitia raagna et continuus dolor super libet segritudinis passiones?
caecitate cordis eorum, qui cum didicerunt in

schola Christi quaHter debeant et vitia propul- GAPUT II.
sare , et sanclis virtutibus insudare, heu rebel-
!
lionis spiritu arniati , tam praecipiti impetu per Verecundiam esse praecipuam virtulem quse adolescenles
abrupta vitiorum currunt ad mortem , ut eos ornet, et ubi ca potissimum exercenda.
auriga praesidens nullo freno discipHnae valeat

cohibere. Deberent utique in domo Dei ad cul- 3. Sed ne pueriHs vita variis lapsibus vitie-
tum divini honoris super omnem ornatum tantur, oportet teneros animos prsefatis diHgen-
quam vas aureum refulgere. Cur autem ab ipsis ter mancipare virtutibus, quatenus bona con-
primis rudimentis infantiae educati sunt tanta suetudo cum aetate simul accrescat. Ut igitur
cura, tantoque labore ; nisi ut fortes in beUo B clarius patescat quanta et quaHs virtus sit ve-
facti, contra mundum et ejus concupiscentias, recundia, patris Ambrosii magna ex parte po-
contra carnem et ejus desideria, contra diabo- namus sensus et verba ne si forte nie par- :
lum et ejus multipHcia tentamenta viriHter pu- vipenderint stultum homuncionem , magnum
gnent? Sed quod admirandum est et dolen- Ambrosium , Ambrosio Christum non
imo in ,
dum ,
plus eis quam caeteris gravis et austera audeant spernere. Sic enim ille ait instruendo-
videtur discipHnae regula. Quare hoc, nisi quia rum niorum magister Est autem bonorum
'
:
saecularem magis diligunt vitam ? Certe vel adolescentum timorem Dei habere deferre :
nuHus, vel rarus inter eos invenitur, qui H- patribus honorem castitatem tueri
, non ad- ,
benter sequatur antiquorum Patrum instituta, spernari humiHtatem, diiigere clementiam ac

et majorum vitam diligat; aut quia labor eum verecundiam quae ornamenta sunt minori
,
terrel, aut quia in lubrica aetate diflicilior est aetati. Ut enim in senibus gravitas, juvenibus
abstinentia , aut quia alacri adolescentiae vide- alacritas : ita in pueris adolescentibus verecun-
tur vita obscurior : ad ea convertuntur C dia, velut quadam dote commendatur naturae.
et ideo
studia ,
quae plausibiliora arbitrantur. Praesen- Quam pulchra virtus verecundia , et suavis
tia quippe plures, qnam futura praeferunt ; sed gratia, quae non solum in factis , sed etiam
meminisse debent quia non praesentibus, sed in ipsis spectatur sermonibus, ne modum pro-
futuris militamus. Unde quo praestantior causa, . grediaris loquendo, ne quid indecorum sermo
eo debet esse cura attentior. InfcHx qui legem resonet tuus Speculum enim mentis plerum-
!
vitae et disciplinae abjicit, et majorum guber- que in verbis refulget. Ipsum sonum vocis li-
nari magisterio refugit. Iste vero non secun- bret modestia, ne cujusquam offendat aurem
dum Deum, sed secundum se vivit; qui, si vox incomposita. Denique in ipso canendi ge-
poterit, est cum quibus vult; pergit quo vult, nere prima disciplina verecundia est imo ;
et quantum vult; ridet et jocatur, interquos, etiam in omni usu loquendi, ut sensim quis,
et ubi, et quando vult; postremo quidquid aut psallere aut Icgere, aut postremo loqui
,
fratribus suave est, quidquid tactui blandum ,

incipiat, ut verccunda principia commendent
quidquid oculis delectabile, quidquid caeteris D processum. Est etiam in ocuHs verecundia qua ;
sensibus carnis suae jucundum exercet , ac se- prohibetur boni adolescentis pudica anima in-
quitur. Ille vero qui secundum Deum vivit, tueri et alloqui fcminas non ut exsccretur ,
non quod eum carnaliter delectat, sed quod sexum, sed ut fugiat vitium. Plurimum autem
spiritualiter aedificat facit : et quidquid cupit prolicit ad tuitionem castitatis custodia oculo-
aut agit, non vult ex sua, sed ex Dei voluntate, rum. Multi vero perierunt propter speciem
majorumque suorum jussionc proccderc. Ncmo Unde Dominus Qiii vidcrit mulicrcm
carnis. :
tamen positus in adolescentiae, vel intempcran- ndconcupisccndum cain , jam moecliatus cst eam
tiae lubrico , de sui conversione despcret. Olea- in cordc suo '.
ster enim olivae insertus amissa amaritudine 4. Bonae indolis adolescentcs in monasterio
efiicitur fructuosus. Si ergo agricultura conver- viventes, ita se omni studio conservent, ut ado-
» Oflic. l.b. I, capp. 1 , 3, 17-30. — ' IMaUli. v, 23.

7G7 TRACTATIJS DE ORDTNE WTJR. 708
lesccntiam suani nulla comniacu-""ne lisec pr;t'tulit Publicanum ot comnienilavit
libitliuis sortle
lcnt, ut ad altare Christi quasi de thalamo virgo A eum, qui nec oculos suosauclebat ad ca-lum le-
proccdant. Quorum tanta animi dcbetesse mun- varePldeo justilicatur Domini judicio plusquam
ditia, ut pra? niuiia vcrecundia ne sermonem ille Pharis;cus, (jueni ilelormavit pra,'sumplio \
quidcmaudire velint, vel locum impudicum. Et Oremus et nos, in quantum possumus, in in-
ne inccntivis naturalibus supcrcntur nccesse , corruptione quieti et modesti spiritus, qui est
estut lascivienscaro eorunicrebrisfran{^'atur je- ante Deum locuples. Paulus quoque cum ora-
juniis. INlclius ost cos stomachum dolcre, quam tionem deferri praecipit cum verecundia et so-
nicntcm. Ikatus i)lane ;idolcsccns qui castus brietate '^, priniam hanc et qnasi praeviam vult
pcrscverat, et corpore , et niente. iluic procul esse orationis futurae, ut non glorietur pecca-
dubio caro et sanguis Redemptoris nostri ef- toris oratio, scd quasi colore pudoris obducta,
Sunt et qui propter hunui-
ficitur salus et vita. quo plus defert vcrccundia de rccordatione de-
nam confusionem, sine respectu divini timoris, licti, eo uheriorcm mcreatur gratiam.
pleni sordibus audacter se ingcrunt tantis niy- B G. Est etiam in ipso motu ,
gestu, incessu
steriis. Audiant autein quod scriptum est Honio : tenenda verecundia. Habitus enim mentis in
7>i(l('t infacie, Deus auteni in corde\ Sed illi corporis statu cernitur. Hinc liomo cordis no-
plus metuunt homines ,
quani Deum. O cajca te- stri absconditus, aut levior, aut jactantior , aut
mcritas! o Dei mira paticntia! Numquid enim turbidior, aut e contra gravior, el constan-
tantum peccaverunt vcl quos ignis consnmpsit tior, et purior, et maturior aestiniatur. Itaque
vel quos terra absorbuit ? Numquid tale scelus =>
vox quaedam animi est corporis motus. Sa?pe
filiorum Aaron, alienum ignem offerentium ^, cnim per incessuni proditur qualis sit aninuis.
quale cst istorum qui tam tcrribilia sacramenta Lucet quippe in quorumdam incessn imago le-
sumunt sibi ad mortem? Etenim sic vivendum vitatis, species quaedam scurrarum pcrcursan-
est, utPanem illum supersubstantialem semper tium. Sunt enim qui sensim ambulando iniitan-
accipere v;deamus; quia vae ei qui se alienum tur histrionicos gestus, et quasi quaedam fercula
fecerit ab eo et multum vae illi qui spurcus et
! pomparum et statuarum motus nutantium , ;
immundus acccsserit! Utrobique grande peri- C ut quotiescumque gradum tnuisfcrunt niodu- ,
culum. Ideo magna necessitas instat ne indigni los quosdam servare videantur. Nec cursim
invenianiur. Quapropter tenenda est in onini- ambulare honestum arbitror nisi cum causa ,
bus verecundia pudicitiae comes, cujus societate exigit alicujus periculi, vel justae necessitalis.
castitas ipsa tutior erit. Bonus enini regendaj Nam plerumque festinantes anhelos vidcnuis
castitatis pudor est comes, qui si repcllat prima torquere ora quibus si desit causa fcstinatio- :
pericula, pudicitiam vulncrari non sinit. Et- nis necessariae, lit naevus justae offensionis. Scil
enim inverecundisoculis, et lascivissermonibus non de his dico, quibns rara properatio e.\
libidinosus animus deprehenditur; et per ex- causa nascitur; sed quibus jugis et continu;i
teriorem hominem interioris hominis vita mon- in naturam vcrtitur. Nec in illis ergo tanquam
stratur. INIuIta et dura corporis bella sustinet simulacrorum cfligies probo, nec in istis tan-
adolescentia et calore sanguinis inflammata,
: quam excursorum ruinas. Est enim gressus ^*
ut evadere possit omni indigct custodia. Quan-

, probabilis, in quo cst spccies auctoritatis gra- ,
to plura sunt quae impugnant pudicitiam, tanto D vitatis pondus, tnuiquillitatisque vestigium :
majora sunt i^ra^mia; quia ubi major labor, ibi ita tamen si studium dcsit atquc affectatio, scd
merces erit amplior. niotus sit purus et simplcx. Nihil cnini fucatum
5.Amatores autem verccnndiae sumant exem- placet. Motum autem natura informet. Si quid
plum de INIatre Domini, qux' quamvis esset mi- sane in natura vitii cst, iiulustria euu'ndet : iit
tissima, tamen praj verecundia s;ilutantcm se ubi ars dccst, non dcsit corrcctio. Qiiod si ctiaiu
angclum non res;iliilavit lu ipsa vcro onitione *. ista spcctcnt itincri '', (|u;into magis cavcndiiui
nostra multum verecuudia placet, multumquc est, ne qiiid turpc excat de ore? hoc cnim gra-
conciliat gratiae apud Dominum nostrum. Non- vitcr coiiKpiinat hominem. Non enim cihus co-
' IRrg. xvf, 7. — » Niiin. XVI, ;H-.i:>. - M.t-Nil. x, I, 2. - t Liif. i, 28 , 21). — ^ lil. xviii, lO-U. —
'^lTiin. II, 8, 9.
" Aj)ii(l AinhrnHiiiin ixcussorum. A|iiul .\iiil)iosiiiin
lo^jiliii' - ''
lff;iliii- ii'iil<intiir oliiiis.
769 TRACTATUS DE ORDINE VIT.E. 770
inquinat, sed injusta obtrectatio sed verbo-^" poris, non solum desiderantes cernunt, sed
,
rum obscoenitas. Hsec etiam vulgo pudori sunt. A etiam studiose tangunt? Pudet me ac piget il-
7. In nostrae vero religionis proposito, nullorum facta referre, in quibus regnat Sodomi-
lum verbum incutiat verecundiam ,
quod inho- tica libido : quibus sic iratus est Deus, ejusque
neste cadat. Et non solum nihil ipsi indecorum justo judicio ita traditi sunt in reprobum sen-
loqui, sed nec aurem quidem debemus hujus- sum , ut masculus in masculum turpitudinem
modi praebere dictis; quia quem delectat au- operetur. rsonne deteriores brutis sunt effecti
dire, alterum loqui provocat. Audire quoque animalibus, quibus non est intellectus? Si enim
quod turpe sit ,
pudori maximo est : videre Cham qui nudatum patrem videns risit, in fiHo
vero si quid hujusmodi fortuitu accidat, quanti maledictus est : qua isti maledictione feriuntur,
horroris est? Quod ergo in ahis dispiicet, num- qui desiderio peccandi suam aliorumque turpi-
quid potest in se ipso non displicere? Nec ipsa tudinem detegere nonerubescunt? Utinam vide-
natura nos aliter docet : quae perfectae quidem rent quantum flagitiis talibus Deum offendunt.
omnes partes nostri corporis explicavit, ut et B 9. Sunt etiam qui pulchros homines , despe-
necessitati consideret, et gratiam venustaret; ctis amant et laudant, suspiciunt
deformibus ,
sed tamen eas quse decori ad aspectum forent, ct honorant. llli enim qui sanos habent oculos,
in quibus forma^ apex quasi in arce quadam solam animi pulchritudincm in homine diligunt
locatus, et figurae suavitas, et vultus species et reverentur. QuaUs est autem ista pulchritudo,
emineret, operandique usus esset paratior, ob- quam levis febricula joerdit , et rugosa senectus
vias atque apertas reliquit. Eas vero in quibus ita dissolvit , ut nec fuisse putetur? Et tamen
esset naturale obsequium ne de- necessitatis, sunt qui habentes hanc extolhmtur : et cum sint
forme sui praeberent spectaculum, partim tan- vacui virtutibus ,
per hanc solam gloriosos se
quam in ipso emendavit ^ atque abscondit cor- arbitrantur. Nos certe in pulchritudine locum
pore : partim docuit atque suasit tegendas. virtutis non ponimus gratiam tamen non ex-
;
Nonne igitur ipsa natura magistra fit verecun- cludimus : quia verecundia ctiam vultus ipsos
diae? Cujus exemplo modestia id quod in hac solet pudore suffundere ,
gratioresque reddere.
corporis nostri fabrica additum reperit, ope- C Ut commodiore melius ope-
artifex in materia
ruit et texit. Ergo naturaj opifex sic nostrae rari solet sic verecundia in ipso quoque cor-
,
studuit verecundiae, sic decorum illud et ho- poris decore plus eminet ita tamen ut ipse : ,
nestum in nostro custodivit corpore, ut ductus non sit affectatus corporis decor, sed nîturalis,
quosdam atque ^' exitus cuniculorum nostrorum simplex, neglectus magis quam expetitus; non
post tergum relegaret , atque ab aspectu nostro pretiosis et albentibus adjutus vestimentis , sed
averteret, ne purgatio ventris visum oculorum communibus, ut honestati vel necessitati nil
offenderet. De quo pulchre ait Apostolus Quce : desit, nil accedat nitori. Vox ipsa non remissa,
videntur, inquit, corporis nostri membra in- non fracta, nihil femineum sonans ( qualem
firminra, nccessariora sunt : et quai putamas multi gravitatis specie simulare consueverunt),
ignobiliora niembra corporis essc , eis abundan- sed formam quamdam et regulam ac succum
tiorem honorem circumdamus : et quce inhonesta virilem reservans. Hoc est enim pulchritudinem
nostra sunt, abundantiorem honcstatem habent\ vivendi tenere , convenientia cuique sexui et
Etenim imitatione naturae industria auxit gra- D personae reddere. Hic ordo gestorum optimus,
tiam, ut non solum abscondamus ab oculis hic ornatus ad omneni actionem accommodus.
verum etiain quae abscondenda accipimus eo- Scd ut niolliculum et infractum vocis sonum ,
rum indicia ususque membrorum sua appella- aut gestum corporis non probo ; ita neque agre-
tione nuncupare, indecorum putemus. Deni- stem ac rusticam naturam imitandam esse cen-
que si casu aperiantur hae partes confunditur seo. Ejus disciplinae formula efligies honestatis
,
verecundia : si studio, inipudcntia aestiniatur. est. Imitetur pius adolescens vestigia Isaac et
8. Cum igitur in quibusdam humanis niem- Josopli. Sit verecundus, caslus, simplex, et so-
bris tanta sit deformitas, ut nominari magna brius : humilis, obediens, patiens, et remissor
sit verecundia : heu ! qiiam turpes illi sunt, et injuriae. Faciat ut Daniel ct tres pueri : studeat
quam impudentes, qui has secretas partes cor- sapientiae, et non det se illecebris gulae. Pinguis
• ICor. xu, 22 , 23. = Alias , in imo locavit. — ^ Alias ,

nqiKv : ila a|iiid Aniliroîum.
TOM. V. 25
771 TRACTATUS DK ORDINE VIT/E. 771)
vcnttM- non {,'i^'nit tonnen) scnsuni ». Fiiîat"" P;itct nanHjuc fjnod niilla ars «liscitnr absqn»-
ebrictatcin tanquain vcncniiin. Si rcligiosus ct A inajîstrt». Si ciiini aiiinialia, ct fcrae, et avcs,
sapicns vultcssc, nun(|uain vinuin rcdolcat , ct apfs duccs liabcnt, et principcs suos sc-
ne aiuliat illiul |)liiloso|)lii : « Hoc non cst «|iiuiitur; quanto inagis honiinos sine doctore
» osculuin porrigcre, scd viiuiin propinarc'. >. ct rcctore esse non possunt? Inde cavendum
Anict sauctaruin Scripturanim scicntiani, ne cst ne adolesccntiores ct parvuli sine duce in-
nicns cjus, vcl lascivis co^ît.itiouibus patcat. Re- grcdiautur viain quaiii nuntpiain ingrcssi sunt,
atus qui divinas Scripturas lc^cns, vcrba vcr- ct. in partein altcram declinantcs crrores pa-
tit in opcra. Sit abstinens irarum,et fugitans tiantur, si vel plus, vel niinus ambulantes
Jitiuin, ut bonis pollere moribus hoc indicio quam necesse est, aut currentes lassentur , aut
coiiiprobctur : sicquc sc cxliibcat, ut scniorcs inoram facicntcs obdormiant. Plcrumquc ct vir-
intcr quos habitat, dum admiiantur vitam non , tutibus par(>s, disparcs aetatibus, sui dclcctantur
sinantur despicere cetatem. Sit intcr fratres copula , sicul dclcctabantur Pctrus et Joannes.
coaequales suos primus in opere , extremus in R ]\am adolcscentcm legimns Joannem ^ : qiiam-
ordine : et ita singuiis virtutibus instet, ut nul- vis nulli seniorum in virtute fucrit secundus.
li eorum sccundus invcniatur. Erat cnim in co senectus vencrabilis morum,
et cana priidcntia virtiitum omnium. Magnum
CAPUT III. enim hujus vitae solatium est, ut habeas cui
pectus tuum aperias : cum quo arcana partici-
Adolesceutium cum senibus conversationem ad profectum pes : cui committas secreta cordis tui , ut amcs
virtutis conducere. et sequaris euin : qui tibi patcrna iiielate in
tristibus compatiatur, in persccutionibus ad-

10. Delectat me adhuc in partibus demorari hortetur, et in prosperis gratuletur. Felix talis
verecundiae; quia ad eos loquor, qui adhuc socielas, talisque amicitia ,
qua nihil est in re-
bona ejus ex semetipsis non rccoj^noscunt, aut l)us humanis pulchrius. Teneamus ergo vere-
damna nesciunt. Ordo quidem vitae tencndus cundiam vel eam quae ad totius vitae ornatum ,
est. Et a verecundia prima quaedam fundamenta C nos attollit modestiam.
ducantur quae socia ac familiaris est mentis

: 11. Magna autem est modestia individua ve-
placiditati proterviam fugiens ab omni aliena
,
recundiae socia quae cum sit sui jnris remissior,
, :
luxu, sobrietatcin diligit, honestatem fovet, nihil usurpans, nihil vindicans, et quodammo-
decorum nil rcquirit. Scquatur convcrsationis do intra vires suas contractior, dives cst apud
electio, ut adjugantur probatissimis quibusque Deum. Verecunda modestia , et modesta vcrc-
senioribus. Nam ut aequalium usus dulcior, ita cundia est : quae nulli insidias machinatnr,
senum tutior est, qui magistcrio quodam et laesa non irascitur ; et cunctos simpliciter respi-
ductu vitae coloranL mores adolesccntiuin , et ciens, de nullo sinistrum aliquid susj)icatur.
velut murice j)robitatis inficiunt. ]N'empe si hi Hanc teneamus, jiueri, lianc diligamus ct ut :
qui sunt ignari locorum, cum solcrtibus via- eain semjjcr liaberc |)ossimus , fugienda est no-
rura iter adoriri gestiunt; quanto magis adole- bis familiaritas et confabulatio eorum ,
qui tur-
scentes cum senibus debent novum iter sibi jjiter ct indisciplinate vivunt. Talium autcm in-
aggredi ,
quo minus errare possint, et a vcro D linitiis numcrus. Habct sanc suos scojûlos
cst
tramite virtutis dcflectcre? ISihil eniin j)ul- verecundia , non quos ijisa invcliit, scd quos
chrius, quam eos et magistros vitae habere et saepe incurrit , si intenipcranlium incidamus
testes,Pulchra itaquc copula scniorum atque consortia, (jui sub sj)ecie jucunditalis venenum
adolesccntium. Alii testimonio alii solatio , infundunt l)onis. Hi si assidui siint, inaximc
sunt : alii dclcctationi , alii honori. Legitur in convivio, ludo, risu , ac joco, encrvant gra-
quod Rarnabas Marcum assuuij)sit '; Paulus vitatcm illam virilcm , et animos juieriles cor-
Silam ^, ct Timothenm *, ct Titum ^, ut senio- rumjuint, atque suis malis assucfaciunt. C.tvea-
res consilio praevalerent , juniores ministerio. mus itaque nc dum relaxarc animnm volumus,
' A|)uii lliiroii. «pisl. 2 ad No|>ol. rap. 14. — » Arl. xv, ."17. ^ liiid. 'lO - 1 Id. xvi , ;i. - ^ Calal. ii . I.
" Proverl). Gi.Tcoruin U-.slc irieionymo , «pisl. 2 nd Ncpol. caii. l'!. - '' JiiMa iimltos , IMair. xiv , ;> I .
/'/</<
r.lirysost. in Psal. 1.1 ; Aiiibros. in Psal. .10; ('.ic-ôr. IVloral. lili. I 'i , rap. 23; llaroii. «1 alios.
773 TRACTATUS DE ORDINE VIT^. 774
solvanius omnem harmoniani,quasi concentum^^solutione sua patres et fiatres conturbat quia, :
quemdam bonorum operum. Usus enim cito A sicul scriptuni est nec Deum ncc homines re- ,
inflectit naturam. Quam multos stultorum so- veretur^; secl laetaturcum male fecerit,ei exsul-
cietas decipit? Quid nobis cum fabulis, risu et , tat in rebus pessimis ^ Facta est ei frons mere-
joco? Nam licet interdum honesta joca suavia tricis, quia non i>otest erubescere
ubi lingua 9.
sint; tamen ab ecclesiastica aberrant regula , audax , et frons inverecimda quid loquatur ;
quoniam quae in Scripturis sanctis non reperi- quidve agat non curat. Cum enim boni adole-
mus, quomodo usurpare possumus? Cavenda scentuli et mansueti tacendo revereantur ma-
sunt enim omnia quae inflectere possunt gravi- jores suos, nemo solius taciturnitatis hanc
tatem propositi nostri, nostrseque professionis. laudem putet; quia silentium ipsum, in quo
Vce vobis qui ridetis , qnia jlebitis vos , Domi- estreliquarum virtutum otium, maximus actus
nus Nos ridendi materiam inquirimus,
ait '. verecundiae est. Denique si naturale est, aut
ut hic ridentes illic fleanuis? Ipsum namque
, infantiae deputatur, aut superbic-e probro datur :
Doniinum flevisse legimus ^. Non solum profu- B si verecundi.Te, laudi ducitur. Tacebat in peri-
sos, sed etiani onines jocos arbilror declinan- culis Susanna '°, et gravius verccundiae quani
dos : nisi forte plenum gravitatis et gratiae ser- vitae damnum putabat, ubi soli loquebatur cui
monem esse , indecorum est ". Ingemiscendum poterat casta verecundia loqui. Fugit et pulcher
est autem jugiter, et postposita securitate lu- Joseph relicta veste in manibus fornicariae ta- ;
gendum, ne a Deo deseramur propter super- censque celeriter egressus est ", qui incongrua
biam et negligentias et in potestate dsemo- ,
suae verecundiae audiens, non poterat diustare.
num relinquamur. Revera quem Deus relinquit, Moyses quoque ", et Jeremias '^ quod poterant
daemones suscipiunt, et susceptum suae perdi- per gratiam, excusabant per verecundiam. Tu-
tionis participem faciunt. Terribilis in consiliis tiusenim est discere quam docere, tacere quam
super filios hominum Deus ^. Operatur flgulus loqui. Quid autem magis potest verecundiaj bo-
ex eadem massa aliud vas in honorem , aliud in num quam,
ut juniorum aetas niagis debeat di-
contumeliam. Sunt vasa misericordiae , et sunt scere quam tacere? Pythagoras quippe legem
vasa irae ^*. Sunt novissimi primi primi no-
, et C dedit silentii discipulis suis, ut tacentes per
vissimi.Sunt raulti vocati, et pauci electi^. Et quinquennium , loqui discerent : et tu non vis
ideo unusquisque nostrum salutem operetur tacere, cui virtus silentii propria est?Quid opus
suam , sicut ait Apostolus, cum tlmore et tre- est, o adolcscens, ut properes periculum sus-
more ''.
Declinet a vanitate : mundi spernat. cipere loquendo, cum tacendo possis "esse tu-
araorem. Amplectatur luctuni et quietem, etse- tior?Quamplures vidi loquendo incidisse pec-
ctetur ,
quantum potest, verecundiam, tranquil- catum vix quemquam tacendo. Ideoque tacere
:
laraque mansuetudinem : quae facit ut homo in- nosse,quam loqui difflcilius est. Scio plerosque
ter homines pacifice vivat, ut ad omnia quae loqui,cum tacere nesciant. Rarum est tacere
inhonesta sunt erubescat. quemquara cum sibi loqui nihil prosit. Sapiens
,
ergo est qui novit tacere. Alhga, moneo, ser-

CAPUT IV. monem tuum , ne luxuriet , ne lasciviat , et in
multiloquio peccata sibi colligat. Sit restrictior,
TaciUimitalem et silenlium piaecipue convenirc D et ripis ipsius coerceatur. Cito lutum colligit
adolesceniibus. amnis exundans.
13. Sit tibi gravitas in incessu in sermone ,
12. Laudanda autera virtus verecundiae : quia pondus, atque in verbis modus. Haec autera si
quorum oculos, aures ,
linguamque possidet, custodieris, eris mitis, raansuetus, et raodestus.
non sinit turpiter ludere ac ridere; efficiens eos Custodi cor, et retine linguara. Bona enini
graves et raites. E contragrande vitiura est ju- possessio,mens bona. Sepi ergo hanc posses-
niorura irapudentia, quae iraprobo ausu et dis- sionem , et muni eam undique; ne irruant in
• Luc. VI, 25. — »ld. XIX, 41. — ^ Psal. ls.v, 5. — 4 Rom. ix , 21-23. — * RlaUh. xx , IG. — 6 Philjpp. ,,
12. — 7 Luc. XVIII, 4. — prov. 8 ii , 14. — 9 Jerem. iii ,3. — '° Dan. xiii, 42, 43. — " Gen. xxxrx
12. — 'Êxod. 11,
iir, —
et iv, 10. '^ .Terem. i, 6.
,
" Aliter haec periodns legitur apud Amhrosium, sed videtur hinc conigi posse.
775 TRACTATUS DF. ORDINE VITyE. 776
eam et captivam diaant inalionabiles corporis^^^^ris liun)ani sermo ama- est hominis ; taccre
passiones. Custodi quantum potes interiorem A bant. Denique sanctus David ait Posui ori mco :
hominem tuum. Noh eum quasi vilem neghgere custodianx *. Prophcta custodiebat, et tu non
ac Tastidire : quia prctiosa possessio est, et cuslodies? Potes autcm custodire, si cito non
merito prctiosa; cujus nou caducus fructus et loquaris.
lemporahs, sed stabihs atque *ternae saUitis
cst. Si vis bene custodire, tace prius
et audi et CAPUT V. ,
non dehnciuas Grave malum

in ut
lingua. ,
ahquis ore suo condemnetur. Etenim si pro Obedienliie promptitudo commendatur junioribus.
otioso vcrbo reddet unusquisque ralionem in

die judicii; quanto majjis pro verbo impuri- 15. Lex dixit Audi, Isracl, etc. Audi enim :
tatis, et turpitudinis, et impietatis ? Videamus dixit; et non Loquere. Tuae enim aetatis est ,
etiam ne rationem ponamus pro otioso silcntio. taccre et obedire, non de majoris sentenlia
Est cniui IVuctuosum et ncgotiosum silentium. B judicare. Scriptum est iterum Audi, Isracl ^ :
Tacendo enim apud homines, melius loquimur et tace. Isaac deferebat patri suo honorem et ,
Deo. Multaj enim contemplationes sunt, quibus obediens ejus voluntati, non recusabat mori 7.
anima devota Deo lacendo mirabiliter pascilur. Jesus vero Nave sedulo obsequio Moysen ve-
David propheta docuit nos tanquam in ampla nerabatur et obediens existens in omnibus, ;
domo deambulare in corde nostro et conver- tantam gratiam apud Deum meruit, ut illius
,
sari cum eo tanquam cum bono contubernali successor ad regendum Dei populum eligere-
ut ipse diceret sibi, et loqueretur secum Dixi, tur*. Elisaeus relicto aratro, mactatis bobus vo-
:
Custodiani vias meas '. Rloyses in silentio lo- cantcm Eliam secutus 9, per veram mitemque
quebatur % et in otio operabalur ^. obedientiam ad tantam morum ascendit celsi-
14. Quando ergo justus solus est, qui sem- tudinem ut spiritus tam excelsi magistri du- ,
per cum Deo est? Quomodo solitarius est, qui pliciter in bono discipulo rcquiesceret '°. Abra-
nunquam separatur a Christo ? Quando autem ham vero ille (idelis senex ad jussionem Domini
feriatur a negotio qui imnquam fcriatur a me- C reliquit terram nativitatis suae, et quamvis in
,
rito, quo consummatur negotium? Quibus au- multis locis frequentes injurias, gravesque per-
tem locis circumscribitur, cui totus mundus pessus foret labores nunquam coeptae obedien- ,
divitiarum possessio est ? Qua existimatione de- tiae poenituit. In tantum enim per obedientiam
finitur, qui nec operatione comprehenditur ? et fidem placuit Deo ut ei de Christo primum ,
Nunc quidem de Deo cogitat et sanctis Angelis repromissio fierct ". Ipse demum Dominus
ejus, atque de immarcessibili gloria seternae noster Jesus Christus in factis dictisque suis
beatiludinis : nunc vcro de versutiis diaboli multum nos obedientiam docet. Vera enim sub-
de peccatis suis de hora mortis de poenis
, , jectio propter Deum propriae voluntatis est
,
inferni, de die tremendi judicii nunc de pro- : mortificatio : dum abjecta et indigna de se cre-
funditate divinarum Scripturarum , de natura Deoacceptabilem hominibusque dulcem
dit, et ,
virtutum, de compositione morum bonorum. obedientiam parat. Denique voluntas propria

Quam gloriosum tale silentium, ubi eloquia ex liberi arbitrii praesumptione descendens,
Domini eloquia casta sunt? Est igitur tacendi d obstinatis et inobedientibus ipsa bona in pec-
et loquendi modus. Bona mens et verecunda catum convertit. Vir bonus cum bonis suis
ut loqualur, multa prius considerat; quid di- omnibus habere obedientiam studeat. Scriptum
cat, et cui dicat, quo loco, et quo tempore. quippe est Melior est obcdientia quam victi-
:
Merito sapiens dicendus est, qui novit tempus nue , ct auscullarc magis quani ofjerre adipem
loquendi. Unde bene ait Scriptura Honio sa- : arietum : quoniam quasi peccatum ariolandi est
picns taccbit usque ad tcmpus ^. Ideo sancti rcpugnare, et quasi scclus idololatrice nolle ac-
Domini qui sciebant quia vox hominis ple-
, «/«/octvr ". Cernis (piantunj et quale sit inobe-
rumque peccato juncta est, et initium erro- dientiae mahim, (pioil idololatriae magicisque
• Psal. xxxvm, 2. — ' E\od. xiv, 21 . — ^ Id. xvi. — 4 Eccli. xx , 7.— ^ Psal. xxxvui , 2. — <• Deul. vi
3 , 4. — 7 Gen. 22 , 6-10. — « Deut. xxxi ,7.-9 III Kcg. xix , iy-2(. — '" IV Keg. ii, a-l.^. — " Oe».
xu-xxii. — '» I Jteg. XV, 22, 23.
777 TRACTATUS DE ORDmE VIT.E. ?7S
comparatur artibus? Adolescentes qui tali re-^*' » quasi peccatum ariolandi est repugnare, et
pleti sunt malo, subdi senioribus dedignantur A : " quasi scelus idololatriae nolle acquiescere
facta vero eorum aut dicta tuniida et erecta » sola obedientia est quae fidei meritum possi-
cervice non observant, sed dijudicant; non » det, sine qua quisque infidelis convincitur,
venerando exaltant, sed spernendo subsan- » etsi fidelis esse videatur.
nant. 17. » Hinc per Salomonem dicitur in osten-
Sed non impune. Inde enim evidenter
16. » sione obedientiae : Vir obediens Inquitur vi-
«leficiunt unde miseri proficere debuerunt.
, » ctorias ^. Vir quippe obediens victorias loqui-
Hoc autem vult Deus ut homo per hominem , » tur; quia dum alienae voci humiliter subdi-
doceatur, et minor majori subdatur. Si enim » mur, nosmetipsos in corde superamus. Hinc
angehis angelo imperat et inter jubentem et ; » Veritas in Evangelio dixit : Eum qui venit
obedientem sumraa manet semper concordia : » ad me , non ejiciam foras ; quia non veni fa-
videat ille quam graviter peccat, qui debitam » cere voluntatem meam, sed ejus qui misit me ^.
exhibere suis majoribus reverentiam non curat. B » Quid enim? si suam faceret, eos qui ad se ve-
De interitione namque illorum , qui non obe- » niunt repulisset? Quis autem nesciat quoniam
dientes sunt, et suos seniores suosque patronos » volunlas Filii a Patris voluntate non discre-
despiciunt multa dici potuissent nisi pro-
, ; » pet? Sed quoniam primus homo, quia suam
missae brevitatis memor, iila studiose prjetei-- » voluntatem facere voluit, a paradisi gaudiis
irem. Ad quid plura? Una enim sententia obe- » exivit; secundus ad redemptionem hominum
dientibus et inobedientibus sufficere potest » veniens, dum se voluntatem Patris, et non
quam per se Veritas loquitur dicens : Qui vos » suam facere ostendit, permanere nos intus
audit , me oudit et : cjui vos spernit , me sper- » docuit. Cum igitur non suam , sed volunta-
nit ^. Inde illi gaudeant gaudio magno ,
qui » tem Patris facit; eos qui ad se veniunt, foras
seniores suos vencrationi habent et honori pro- » non ejicit quia dum exemplo suo nos obe-
:
pter Christum. Multi namque de virtute obe- » dientiae subjicit, viam nobis egressionis clau-
dientiae multa scripserunt : inter quos sanctus » dit. Hinc rursum ait Non possum cgo a me :
pater noster Benedictus de ea tam terribiliter C » ipso faccre quidquam , sed sicut audio ju-
locutus est ^ , ut fratrum etiam bene obedien- » dico 5. ]\obis quoque obedientia usque ad
tium corda prae nimio timore concuti valeant. » mortem servanda praecipitur. Ipse autem sic-
Sed etille summus raelliflui oris Gregorius mi- » ut audit judicat, tunc quoque obedit, cum
rabiliter superexaltat et magnificat eam : de- » judex venit. Ne igitur usque ad praesentis
nionstrare autem volens quanti sit meriti obe- » vitae terminum obedientia laboriosa appareat,
dientia , ita ait vir eloquens : « Sola namque » Redemptor noster indicat, quia hanc cum
» obedientia virtus est, quae virtutes caeteras » judex venerit servat. Quid ergo mirum si ,
» menti inserit, insertasque custodit. Unde pri- » peccator homo obedientiae in praesentis vitae
» mus homo praeceptum quod observaret ,
» brevitate se subjiclt ,
quando hanc Mediator
» accepit : cui si vellet se obediens subdere » Dei et hominum ctiam cum obedientes remu-
» ad aeternam beatitudinem sine labore perve- » nerat non relinquit?
» niret. » Deinde idem doctor verba quae locu- 18. » Sciendum vero est, nunquam pcr obe-
tus est Spiritus sanctus per os Samuelis supe- D » dientiam malum debere
aliquando au- fieri :
rius posita exponens dicit : « Obedientia quippe » tem per obedientiam quod agitur bonum, ,
» victimis jure praeponitur ;

quia per victimas » debere intermilti. Neque enim mala arbor in
» aliena caro, per obedientiam vero voluntas » jxiradiso exstitit, quam Dcus homini non
» propria mactatur. Tanto quisque Deum citius » tangere interdixit sed ut melius per obc- :
M placat, quanto ante oculos ejus i'epressa ar- » dientiae meritum homo bene conditus cresce-
» bitrii superbia gladio praecepti se immolat. » rct, dignum fueratut hunc a bono prohibe-
u Quo contra ariolandi peccatum inobedientia » ret; quatenus tanto verius hoc quod ageret
» dicitur, ut quanta sit virtus obedientia de- » virtus esset qnanto et a bono cessans, au-
,
» monstretur. Ex adverso enim melius ostcn- » ctori suo se subditum humilius exhibcrct.
» ditur quid de ejus laude sentiatur. Si enim » Sed quia nonnunquam nobis hujus mundi
' Liic.x, 10. — » S. l'.eiiLJ. Rtg. cajip. j, 08, 71. - 3 p,.ov. xxi , 28. — ^ Joan. vi, 37, 38.— * Id. v, 30.
779 TRA(rrATl!S DK ORDINK VIT.E. 780
>. pnispera, noimun((uaiu jubenlur luUersii;^"'^ (/iirus, tt/i/itis rrmissus fi-adfl /jia-cfps ^. Sicut
" scieuduni suinuiupeif cst, <|uc>(.I obedientia A su|)C'rbia e(|ui intlomiti praicipitio prona est;
>'
aliciuantlo, dc suo habeat ali(piicl
si nuiia , ila laseivia aclolesceutis iiidisciplinati ,
peccati
u cst : aliquando auteui, si de suo non habeat, ruiiue proxiina esl. Lofjutrc tu , major ncitu
» minima est. Nain t iiiii hiijus nmiidi successus tiecet enini te. Adolescens loquere in causa tiut
» pic-ecipitur, cuin locus siipciior iinperatur ; is vix ciim ncccssefuerit. Si bis i/itcrrogatusfueris,
» (pii ad |»ercipieii(la Uxc. obedil, obedieiitiai /labeat caput rcsponsiim tuum. In multis esto
>' sibi virtuteiu e\ acuat , si ad hoc ex proprio tiuasi inscius , et auili tacens simiil et qucerens.
» desiderio anhelat. Neque enim se sua obedien- In meiiio magnatonim loqiii non prcesumas : et
» tia diri^Mt , tjui ad percipienda hujus vitai uOi sunt scncs, non multiim toquaris. Ante gran-
» prospera, libidiiii propriae ainbitionis servit. <lincm prteibit coniscatio , et ante vereciindiam
» Rursus cuni niuiidi despectus prnecipitur, prcvibit gratia , ct pro revercnlia accedet gratia
» cuiu probra adi|)isci et contuineliaj jubentur; bona ^. Ex his nanicpie verbis Sapientite intelli-
» nisi ex se ipso aninnis appetat, obedientia;
B gere potes, quantuin virtutes superius positaB
» sibi meritum minuit, qui ad ea quae in hac juniorem aetatem adornent.
» vita despecta sunt, invitus nolensque descen-
tlit.Ad detrinientuin quippe obedienlia du- CAPUT YI.
» citur, cum uientem ad suscipienda probra
» hujus saeculi nequaquam ex parte aliqua etiani De castitate , humilitale , et patientia.
» sua vota comitantur. Debet ergo obedientia

» aliquid ex suo in adversis habere, et rursuni 20. Pueri enim a puritate dicti sunt : et de-
» in prosperis ex suo aliquid ininime habere : cet ut regnent in eis simplicitas, et innocentia,
» quatenus et in adversis tanto gloriosior, et puritas, hoc cst virginitas. Cum his crescant,
» quanto divino ordini ex desiderio jnngitur; et in his perseverent , ut mereantur sequi

» et in prosperis tanto sit verior, quanto a Agnum quocumque ierit. Adolescentes autem
» pr^senti ipsa quam divinitus percipit gloria juxta nominis hujus interpretationem per dies
» lunditus mente separatur '. » t^ singulos in bonis operibus crescentes, verecuii-
19. His ergo tanti doctoris evidentissimis diam diligant, obedientia niniis ferveant. Istas
assertionibus Moyses et Paulus in factis suis quippe virtutes in primo constituimus loco
procul dubio attestantur. Quaere et lege quid velut qu«dam incrementa bonorum operum
uterque eorum fecerit. Verumtamen inter ha;c iit per eas ad castitatem et humilitatem et pa-
scire oportet, quod inuocuis mentibus virtus tientiain, quaj secundam partem obtinent, recto
semper obedientia; jungitur, Domino testante tramite valeant pervenirc. Castitas igitur (
quia
qui ait : Oves mcce me aiidiunt, et ego cogno- uterque sexus vitio libidinis aegrotat) nisi alia-
sco eas, et sequuntur me"^. Redemptori igitur rum virtutum ope fulciatur , facile labitur. Et
suo non obedit, qui innocens non est et inno- : proinde nimio studio servanda est; quia semel
cens esse non potest, t]ui obedire contemnit. amissa, non reparanda est. Prima namque tela
Sed necesse est ut ipsa obedientia non servili sunt oculorum : secunda verborum. In deside-
metu, sed charitatis affectu fiat non terrore :
riis enim est omnis otiosus, et desideria occi-
po-ncc, sed amore justitife. Nulla quippe inno- D dunt pigrum ^. Et ideo suffragatur ei plurirauni
centia, nulla vero obedientia est , nisi in eis verecundia ,
qua; custodit oculos : et taciturni-
charitas fulgeat ;
quse virtutes oinnes transcen- tas, qu;e retinet linguam : atque obedientia ,
dit. Saepe enim falsa obedientia sub timoris quae mentem occupat, corpuscpie fatigat jejii-
specie palliatur. Igitur si videris juvenculum niis, vigiliis, orationibus, et opere nianuum.
desidem ad obediendum, et velocem ad lo- Sed necessariam prae omnibus habet humilita-
«juenduni ; non dubites eum variis animi pas- tem qua conserventur habila usque iu liiiem.
,
sionibus ,
pr;eseitim suiêrbia; peste laborare. iMuUi enim in ipsa senectule per superbiam iu
Inobedientia enim sequitur superbiam matrem luxuriam cecideruut. Qua de re tinieiitliiin est
suam, sicut habes : Eipius iiulomitus cvatlet et cavendum , ne subitus calor superet longuiii
'
Gregor. Moial. hb. 3j, cai). 10. ' Joaii. X ,
.>
, i I I. lutli. .\xx , S. I lll. VWK , i , 10 1 i.
^ lM'ov, XXI ,
'}.'.>.
781 TRACTATUS DE ORDIINE VIT.E. 782
tempiis, et iiupLulicus senes lascivia condem-"""' veri delectat. Justitia dilectionem Dei et pro-
net. Tenenda est itaque semper humilitas custos A ximi servat. Fortitudo metum mortis contemnit.
pudicitiae, mater patientiae. Sine causa enim Temperantia affectionem carnis temperat. Prima
laborat, qui virtutes sine humilitate congregat. etenim intelligit secunda bene vivit
: tertia :
Vera autem patientia, nisi per profundam hu- appetitum cohibet quarta modum imponit.
:
mihtatem , nec acquiritur nec tenetur. llanc , Tres illae superiores quod honestum est operan-
vero quisquis veraciter habet , nec benelicio tur haec autem quarta decorum agit illud
:
cellae , nec perfugio soHtudinis indiget : et si ei quod ex radice honestatis proficiscitur. Siqui-
adversitatis ahquid acciderit, non contristatur, dera prudentia est agnitio verae fidei , et scien-
sed adhuc dihgenti Deum omnia cooperanlur in tia Scripturarum , in qua intueri oportet illud
bonum '. Iste timct in prosperis ,
gaudet in trimodum genus intelligentiae quorum pri-
,
adversis. Amat et adjuvat persequentes, quia mum est historicimi : secundum allegoricum :
eum patientia et benignitas comitantur vekit tertium superior ille intellectus, quem dicunt
individuae comites. B anagogen. Justitia vero est Deum timere reli- ,
21. Si quis igitur habel animam virginalem, gionem venerari honorem ferre parentibus
,
et amator est pudicitise, non debet mediocribus patriam diligere; cunctis prodesse, nocere nulli,
esse contentus, quae cito exsolescunt, et exorto fraternae charitatis vinculum tenere ,
pericula
caumate arescunt sed perfeclas virtutes sequa-
: aliena suscipere , opem ferre miseris , bonis
lur, ut lumcn habeat sempiternum. Qui enim vicissitudinem rependere, aequitatem in judi-
proflcere studet , semper invenit quo crescat, ciis conservare. Fortitudo autem est animi ma-
et per dies singulos se ipso mehor hat. Adole- gnitudo , contemptus honorum vel divitiarum.
scens, profice. Mancipatus es Christi servitio Haec adversis aut patienter cedit , aut resistit
et coepisti magna agere, et excelsa imitari; con- fortiter. Nullisillecebrisedomatur, malis et ad-
fortetur cor tuum, et viriliter age. Magna tibi versis non frangitur, non elevatur secundis;
dabitur gloria post victoriam. Licet kibricum invicta ad labores, fortis ad pericula pecuniam :
sit iter per quod incedis; tamen de Domini au- negligit, avaritiam fugit , contra universa pe-
xilio confidens, desere ima quantum vales , et C ricula animum praeparat, molcstiis nullis cedit
summa pete. iSon deficias neque tepescas, ut gloriae cavet appetitum. Sed inter has Tempe-
gradum perfectionis possis ascendere, ad quam rantia semper amplectenda est. Estenim modus
nonnisi mukis laboribus pervenitur. Euge nunc, vitae in omni verbo vel opere. Haec autem so-
euge, fraterbone, initia transcende, et ad su- brietatis et verecundiae comes est quaj alio ,
periora tende , ut Deo in voce exsukationis nomine vocatur modestia. Humilitatis regulam
canticum graduum cantes. Tibi vero de radice custodit, tranquillitatem animi servat, conti-
ad cacumen festinanti, liber patet ingressus ad nentiam et castitatem diligit , fovet decus et ho-
illas quatuor virtutes principales, quae in ado- nestatem, restringit ratione ai)petitum iram :
lescentibus inchoantur , et in juvenibus augen- contemnit, nec rependit contumcliam.

tur , in senibus perficiuntur : quia matura ajtas 23. His tu plagis cceli includere , homo Dei.
muitis laboribus exercitata ,
jam novit per ex- His tu armis, bellator Christi, accingere, j^ro-
perientiam, quod didicit per scientiam. tegere , et ornare. Iste currus igneus te fortem
D militem gestabit consummato cursu ad coeli pa-
CAPUT VII. latium, ut assistas Regi tuo, cui certasti bonum

certamen , fidem servasti. Bene rege hanc qua-
Qiiatuor virlules cardiiiales , et earuin munia describun- drigam virtutum , et sede in ea lirmus, ut isto
tur. Item de virlutibiis iheologicis. vehiculo vehi aUius, et introduci valeas ad tri-
cameratam domum in summo montis vertice
22. Unde jam non immerilo prudentiam ,
collocatam.Hanc enim dico lirmam fidem spem ,
fortitudinem ,
justitiam ct temperantiam in ter- inconcussam , perfectam charitatem quae om- ,
tio constituimus gradu; quia per eas maximc nem servilem foras mittit timorem ubi via ,
instruuntur mores, et bene vivendi magistc- mandatorum Dei dilatato corde curritur. Hinc
iium docctur. Sed ex liis prudentia agnititine aiiima justi scdos sapientiae facla, plano mo-
Roni. viii , '.IH.

783 TRACTATUS Db: ORDLNt: VnVE. 784
deratoque incessu portat Dcuni sessoreni suum.*'"^//^.^ an persccutio? anfames ? an niulitas ? an
Huic autein vivefe Christus est, et niori liicruin. A periciilum ? an gladius ? Certus siim enim quod
Vir (liscretus et contemplator transit quotidie ncque mors , neque vita , nequc angeli, neque
visionem([ue mirabilem cernit; Deo,
iraltitur a principatus , nequc potestntes , neque virtutes ,
et ardenti desidcrio ciirrit post eum. Si autcni ncfpie instantia, ne<pte futura , neque fortitudo ,
istum niontcni excelsum , hancque pidchram ncque profundum , ncque altitudo, neque alia
dominn iidiahitaveris; poteris et tu saepissime creatura poterit nos separare a charitate Dei
intueri terram illam promissionis , terram la- quce est in Christo Jesu Domino nostro ^.
cte et melle manantem ubi verus , Isracl mo-

ratur, et veritatis pabulo in a-tcrnnni pascitnr. CAPUT YIII.
24. Sed dicis tn mihi primo : Qnare (Idcni in
loco non posuisti, qnae est in christiana anima Inter virtiitiiin el \ilioruniconiiniacaute gradiendum esse.
fundamentum omnium virtutum ? Facerem uti-

que, nisi lides cresccret. IVisi autem fides cre- B 25. Ha^c est aiitem disciplina bonae vitae, et
sceret Apostoli Domino minime dixissent
, recta series virtutum. Ista est via regalis prae- :
,
^ daipge in nobis /idem\ Contmusi Qmm o\ierdi- cedentium Patrum trita pedibus. Ambula in
tione virtutum, assidua meditatione Scriptura- ea, o grex adolescentium, et noli declinare ab
rum sanctarum fidcs eruditur, et erudiendo ea neque ad dexteram neque ad sinistram ^. ,
illuminatur, ct illuminando augctur,et angendo Ille quidem ad sinistranj declinat, qui se aper-
perficitur, et pcrficiendo stabilitur ita ut nullo tis vitiis implicat. Ille vero ad dcxteram de-
;
turbinc luTercseos vcl persecutionum a statu suae clinat, qui vitia sub specie virtutum latentia
rectitudinis moveatur. Igitur prius quam homo suramopere non devitat. Per haec enim multi
per fidem cognoscat Creatorem suum, ignoran- decipluntur, et ignorant se esse deceptos. Ita-
tia mater omnium vitiorum ejus possidct ani- que dupliciter rea est anima si et bonum non ,
mam. Ergo ignorantia nox est : fides vero dies. facit unde spiritualiter vMvat, et si hoc ipsam
Sicut dies crescit per horas; sic fides augetur lateat. Supcrbus vult se credi constantem; pro-
per illuminationera divinae gratiae , et per docu- C digus liberalem avarus diligentem temerarius
; ;
raenta matris Ecclesiae. Primum itaque sincera fortem inhumanus parcum; gulosus huma-
;
radix sanctaj lidci in terra humani cordis plan- num. Impudcntia constantiae sibi nomen adscri-
tatur : cui inseritur ramusculus ille sanctae ar- bit. Procacitas appellationeiu libertatisostendit.
boris, id est , timor Domini, qui dicitur initium Eloqucntiam verbositas fingit, et curiositatis
sapientiaj ^. Cum hoc incipit , et cum isto ascen- malum sub studii spiritualis colore delitescit.
dit usque ad plenitudinem luminis. Cumque Nani interdum sub praetextu justitiae crudelitas
fides plene adulta fuerit, velut qnaedam magna agitur, et putatur esse virtus quod nimirum vi-
arbor diversa in se habens poma, ex quibus tium est : sicut remissa segnities mansuetudo
reficitur anima plena Deo; tunc adhaeret ei esse creditur ; et quod agit torpens negligentia,
limor ille castus et sanctus aeternae charitatis, putatur agere indulgentia pietatis. Item timor
qui permanet in saeculum saeculi ^. Haec est sub specie obedientiae occultatur, et dicitur vir-
enim fides illa quae per dilectionem operatur ,
tus humilitatis, quod tamen vitium est timo-
ut homo nova creatura efllciatur : fides pru- D ris. Porro vitium inquietudinis virtutcm se vult
dentissima et invictissima, quae inter verba al- vocari sollicitudinis ; et praecipitationis facili-
tercationis, in tempore persecutionis et in die tas, fervor boni studii creditur; et bene agendi
necessitatis superari non potest. Quapropter tarditas, consilii mora esse vidctur : cum tamcn
fides firma, et charitas plena, (ideles comites ista sit virtus; illa vitium. Ha^c etsi luunauo
et inscparabiles sorores, cuncta in se genera possunt discerni jiulicio , tamcn sinc dono Dci
virtutum conlinentes , virum perfectum effi- quantinn mihi vidctur , ncc virtutes possunt
ciunt ,
quantum possibile est eum perfici in hac haberi , vel appcti ; ncc earum similitudines ,
vita plcna miseriis ct erroribus. Iste illud Apo- qua* sunt vitia virtutcs imitantia, dcclinari.
stoli in vcritatt! dicere potest Quis nos separa- :
2('>. Scd scicudum est quod qua'dam summa^
bit a charitate Christi ? Tribulatio ? an angu- virtulcs sunt, quaedam vero mediae. Summ;c
' Liir. x»n; .i. - > Psal.rx, 10. - 3 Psal. xviii, 10. - » Roin. viii, 3.i , 38, 3'». — ^ Pro\. iv, 57.
785 TRACTATUS DE ORDINE VIT^. 786
virtiites sunt spes, fides, charitas. Nam a qui-^^^mortiuin interienmt. Per /Egyptum intelligc
bus habentur, utique veraciter habentur. Do- A mundum per Pharaonem, diabolum, qui est :
ctrina, jejunium , castitas, scientia, et caetera rex super omnes filios superbiae ' : per mare
his simiha, media^ virlutcs sunt ;
quia et ad Ridjrum, ablutioncm peccatorum omnium per :
utiHtatem, et adperniciem possunt haberi. Non iEgyptios in eo mortuos, ipsa peccata quae ,
potest esse veritas cum mendacio, pudor cum sunt exercitus Pharaonis. Tu quidem jam iEgy-
petulantia, fides cum perfidia castitas cum , ptum descruisti , Pharaonem fugisti, et io-
luxuria. Adversus impetus vitiorum contrariis tus a sorde tua, submersis curribus canticum
virtutibus est pugnandum. Contra luxuriam ad- laetitiae Domino cecinisti. Tandem ingressus so-
hibeatur cordis munditia contra odium dile- : ,
Htudinem ad montem Sinai pervenisti , ubi
ctio : contra iracundiam, patientia : contra timo- data sunt tibi praecepta vitae , et instituta coe-
rem , fiduciae virtus : contra torporem , fervor lestis discipHnae : quae coram Deo et sanctis
boni studu. Opponatur tristitiae gaudium; ace- ejus te polHcitus es observare. Quanivis omnia
diae, fortiludo; avaritiae, largitas ; superbiae, B feceris, noH tamen esse securus. Multa haben-
humiUtas. tur pericula in ipsa ,
qua incedis, ercmo. Ibi
certe igniti sunt serpcntes ,
qui perculiunt ct
CAPUT IX. interimunt murmuratores. Ibi lepra ,
quae in-
ficit et deturpat dctractores et susurrones. Ibi
Superbia et avaritia delestabilia vitia, ipsis quoque saeviis gladius, qui devorat fabricatores idoU
relisiosis infesta.
et cultores; iHos videHcet monachos, qui se-
ctanlur avaritiam, quae idolorum est servitus *.
27. PrincipaHum septem vitiorum regina et Hanc dicit Apostolus radicem omnium malo-
mater est superbia : quae omnium deterior rum ^. Scito tamen quia non nisi tepidissimos
tanto in imo
quanto in altum se erigit.
jacet, monachos hoe- impugnat vitium. Tu cave ne
Septem principaHa pariunt de se multa vitia, praeter victum et vestituin aliud aliquid habeas,
quae ila sibimet quadam cognatione junguntur, aut veHs habere. Detestare suiêrbiam : fuge
ut ex altero aherum oriatiir. Supcrbia sicut est C contentionem. Rectores monasterii diHge ut pa-
origo omnium criminum ; ita ruina cunctarum rentes; time ut dominos : crede esse salutare
virtutum. Ipsa est in peccato prima con- : in quod injungunt.
flictu postrema. De superbia nascilur arrogan- 28. Sed hiec custodire non poteris, nisi
tia; quae tam in factis, quam in dictis cavenda prius tc stuUum facias ut sis sapiens ; nihil sci-
est. Vae ei qui sibi magis, quam Deo placere Ucet discernens, nihil dijudicans ex his quae
studet. Per cenodoxiam maxime subjicit sibi tibi fuerint imperata : sed cum omni simpH-
diabolus monachum, quia per eam ab humili- citate ac fide semper obedientiam exhibens
tatis culmine dejicitur. Summa itaque virtus illud tantummodo sanctum , illud utile , ilUid
monachi humilitas summum vitium ejus su- : sapiens judicans, quod tibi vel lex Dci , vel
perbia est. Superbiendo, contendendo, dimi- examen indixerit. Terreat te illorum
senioris
cando murmurando detrahendo, susurrando,
, , exemplum qui adversus Moysen rebellave-
,
negligendo, contemnendo, et proprias volun- runt quorum alios coelestis flamma combus-
:
tates faciendo, infinitas monachi qui nunc sunt, D sit, alios autcm infernus vivcntes suscepit *.
culpas incurrunt. Hinc cst quod ex Iiorum Deficiet mihi tempiis, si velim omnia per or-
magna multitudine, qui saeculum deserunt, rari dincm pandere.

valde inveniuntur, qui mortilicatis vitiis ascen- 29. lllud tibi inculcandum vidco, quia dum
dere contendant ad perfectionem virtutum, vivimus, intcr laqueos currimus. Nusquam tuta
Haec autem significant
illa sexcenta millia arma- pax, proh dolor nusquam tuta qiiics; ubique
!
torum, qui de terra /Egypti educti sunt duo : bella, undique hostcs. Pharao enim cum suis
autem solummodo homines, id est, Josue et jEgyptiis rctinet exeuntem clades autem plu- :
Caleb, ex illis omnibuis terram promissionis rimae in medio itinere, quae injpediunt nimis
ingressi sunt : regredi autem volenles in ^gy- euntcm : in extrema vcro parte ante te hostes
ptum ,
prostrati in deserlo diversis generibus diri et fortes ,
qui rcsistcre cupiunt , ne tcrram
' Jobxi.i, 25. — M:o1oss. III, .1.

i
ITim. VI, tO. — 4 ûiii. xvi , 31-3J.
787 rRACTATljS DE OUDINE MLM. 7 88
ptuiuissiuuis possis iutraie, iil est Amalech i^"" viditur partes, iiu.ii iiiii prima teiiipciata est t-t
Seou, Og, Moab, iilii Auiiiiou, et latruuciili A ratioiiabilis, de (ielicturuiu pa-uituiliue venieus.
moutis Seir. Si auteiii lorte liis superatis , per Altera, perturbata et irralioiiabilis, de au\ietate
iiuiltos labores optimaiu ingressus fueris' ter- nietus , seu de desperatioue peccatorum exo-
raiu , videbis (]uod iu ipsa etiaiii uoii valebis riens. Tertia, de iracuudia , vel de illato dauiiio,
esse securus. Eiiiuivero reuiaiieut Ailopliyli , et ac desiderio pi;epedito procedeus. Acediae ê-
aliae in tuo circuitu reservautur yeiites , iu qui- nera duo sunt. Liuuiu, quod ad oj)us Dei pijîi-
bus Deus experiatur, utruiu diligaseum,

te tare monachum ac dormitare coiupellit. Aliud
utque seuiper luauum ejus respicias, ne forte qiiod vagariliuc illucque facit, ac fuyere cohor-
cum comederis et saturatus fueris, obliviscaris tatur de fratrum , cuiu quibus vivit, societate.
eum. 31. Haec scilicet se.\ vitia qiiadani iiiter se co-
gnatione suut conjuncta , ita ut prioris exube-
CAPUT X. rantia, sequentis efticiatur exordium. Ex primo
B enim secundum, ex secundo tertium et sic de
:
Vilia capilalia cuin suis speciebus explicantur. coeteris. Et ideo e contra siiuili niodo atque ea-
dem ratione pui,'nandum est, quia prinio de-
30. Igitur per septem gentes, quae ex illa terra victo , aliud facilius devincitur. Et ista vitia, li-
expulsae sunt, intellige septein capitalia vitia, cet invicem sibi sint connexa ea quam diximus
quorum duo carnalia sunt, scilicet gastrimar- ratione; specialius tamen in tres copulas divi-
gia et fornicatio , leliqua spiritualia ,
quae in denda sunt. Gastrimargiae fornicatio, avaritiae
inembris suis taliter distingiiuntur. Gulae cou- ira, tristitiae acedia peculiari consorlio foede-
cupiscentia in quincjue Primo, modos dividitur. rantur. Sed his superatis major tibi restat pu-
si ante tempus cibos quis appetat. Secundo quanto ista amplius ,
gna, ct ea tanto gravior ,
si lautiores escas quaerat. Tertio, Arripiendum namque tibiest to-

si diligentius fuerint devicta.
quosque cominuiies cibos quis procuret. Quar- tis viribus juge certamen contra crudelissimam
to, si viles escas nimium quis sumat. Quinto, et triformem bestiam, id est superbiam, inanem
si quisque ex desiderio quodcumque sumat. C gloriam, et invidiam cujus in uno corpore tria ,
Eornicatio, trimodo genere. Primum dum per capita, et in ipsis capitibus dentes ferrei com-
,
voluptatis luxuriam commixtio expletur. Alte- minuentes omnia. O quam multos viros haec
rum,dum sola attrectatione luxus carnis per immanissima bestia momordit et dejecit, atque
immunditiam piovocatur. Tertium dum inteu- sub pedibus suis conculcavit Circumda itaque
,
!
tione turpium cogitationum nocturna quisque tibi fortem armaturam, ut possis stare contra
illusione polluitur. Est et quartum genus juxta tantam nequitiam. Indue te lorica charitatis,
Scripturam scilicet idololalria ct avaritia. Sed
, accinge te gladio spiritus, quod est verbum Dei
et omnis immunda pollutio , fornicatio dici- sume scutuni iidei ,
pone galeani salutis et spei
tur. Pliilargyria in gemina membra distingui- in capite tuo , sint pedes tiii ftilceati in praepa-
tur, puta in concupiscentiam rei augendae, et rationem evangelii pacis , ut nullus in te pateat
in metum carend;e. Est et tertiuiu genus pestis locus insidiis potentis adversarii '. Caput super-
hujus, quando monachus ex ipsis uecessariis , biae sicut caput viperae, furorejusiit furor ilia-
sine quibus vivere non potest, plus desiderat D conis, et flatiis ejus lethifer , ut insauabilis Ihitus
liabere qiiam necesse sit : aut ea volumus in reguli. Illud enim praestautius c;eteris, tres ve-
monasteriis possidere, quae essemus in sae- si nenatas ex vipereo ore ad ferienduni educit lin-
culo , minime habere valeremus. Ira; genera tria guas. Prima eos percutit, qui pcr transgressionis
sunt. Uniiiu, quod aidet exlriiisecus : aliiid , culpaiu couteuiptui Iiabeut diviiia praecepta. Se-
quod in verba sine operis effectu proruuipil : cunda illos, (pii ex conservalioue niaudatorum
tertium , quod uoii ut illud fervens ad lioram extollunlur in elationem virtutum. Tertia eos
digeritur, sed per dies et tempora reservatur. qui per contumaciam mentis subdi dcdignautur
Ex illo quippe calor et indiguatio , ex isto na- m;ijorum imperiis. Quidam autem pro carnali-
scitur odium ; ipiae omni;i ;i'(pi;ili suiit a nobis biis (|uid;iiii pro spiritualibus siiperbiunt, et
,
h(ur(Me damii;iii(l.i. riislili;e vitiiiui iii lr('>> di- ( ^-1 iiiia siqx rl)i;i siib divciso colore.
Kplics. VI , 11-17.
789 TRACTATUS DE ORDINE VIT/E. 790
32. Cenodoxiae aUeruni caput, multiforme^"'
protligium, et multiplex malum, diras voces et A CAPUT XI.
rugitus terribiles ex turgidis faucibus quadri-
partito modo altius afflat. Nam sunt qui habent Non iisdem omues, sed alios aliis vitiisgiavius impuguari.
dona, donantem ignorant. Et sunt qui se di-

et
cunl pro suis pra?cedentibus meritis dona acce- 34. Sed inter haec sciendum est, quod in qui-
pisse, non pro gratia largientis. Item quidam sunt busdani ventris ingluvies , in quibusdam fornica-
qui quod non habent, habere se per tumorem tio principalem obtinet locum. In aliis superbia,
existimant. Sunt et alii qui contemnendo caete- in aliis cenodoxia arcem tenet. In quibusdam
ros, putant se habere aliquid singularitcr. Sed ira, in quibusdam avaritia, seu tristitia, aut
ista elatio caeteris perniciosior est, de singula- aliquid eorum sibi tyrannidem vindicat. Et ideo
ritate jactantiae veniens. Haec autem dira lues oportet unumquemque nostrum secunduni qua-
quamvisse ad alta e)'igat, et impleat clamoribus litatem belli, quo principaliter infestatur, pu-
aures non tamen ei juxta quam habel extol- B gnam arripere itautalium necesse sitadversus
; :
lentiara est vis et potentia. Ipsa quoque invidia vitium quod tortium ponitur, primum exercere
duplices evomit flammas. Hoc namque caput conflictum alium, contra quartum seu quin- ;
tertium, raodo illum urit qui meliori invidet in tura : et ita prout vitia in nobis obtinent prin-
id quod ipse non est; modo illum afficit, qui cipatum, utque impugnationis exigitur modus,
quemlibet consirailem dolet sibi esse a?qualera. nos quoque oportet ordinem instruere praelio-
Ut haec tria discernerc valeas do tibi indi- , ista rura. Et sic contra illud unum fortiter pugne-
cia. Superbia enim rubet, cenodoxia albet, in- mus, ut alia a quibus minus irapugnaraur ,non
vidia pallet. Furor igneus in superbis ex indi- negligamus. Atque ita totis viribus laboremus,
gnatione, candor in hvpocritis ex simulatione utnon de nostris laboribus, sed de Dei auxilio
pallor in invidis ex niniio dolore. His ita dige- modo ad puritatem cor- confidamus. Hoc enira
stis , scptem criminalia vitia denotantur
rectius dis, et ad plenitudinem virtutum valebimus
quam dinumerantm" ut mihi videtur quia Christo adjuvante pervenire.
, ;
sicut princeps septem vitiorum diabolus nos C 35. Illud etiam non minus te scire volo, quia
eorura subdit potestatibus; ita Christus Deus variae in omnibus sunt niorum conspersiones.
noster, Spiritu septiformis gratiae plenus, a do- Unde alia vitia tranquillis et lenibus moribus,
minatu ipsoruni eiuit, et sibi subditos facit. alia duris et asperis vicina sunt. Saepe autera
33. Sedscire te oportet, quia ista vitia diver- quod istis placet , illis displicet. DiabQlus enim
sos ortus et dissimiles deficientias habent. Gula duni decipere queraquam quaerit ,
prius natu-
enim et fornicatio, quia nonnisi per corpus ex- ram uniuscujusque intendit; et inde se applicat,
pleri possunt, carnalia sunt : et ideo corporali unde hominem aptum ad peccatum inspexerit.
indigent afflictione , simulque remolioribus lo- Ex ea quippe parte honunem diabolus tentat,
cis , ut velocius curari queant- Avaritia et ira ,
qua eura per e.xcrescentera huraorem facile ad
licet non sint unius naturse : nara prior extra vitia inclinari conspicit; ut secundum humoris
naturani est, sequens autem originalis videtur, conspersionem, adhibeat tentationem. Nullus
quia horao irascibile aniraal est : simili tamen ergo culpam non aistimet quam ex conspersione
oriuntur modo; siquidem conimotionis causas D jnopria sustinet ; sed, quanlum valet, contra
intrinsecus concipiunt. Tristitia et acedia nulla id quod tolerat pugnet. Nam si conspersioni ce-
extrinsecus accendente provocationc generari dit , tenlationi vel vitio nequaquam resistit, Igi-
solent. Superbia, cenodoxia,atque invidia sinc , tur conslantes et duri mores semper contra
corporali ministerio consuramantur. Ad ha;c superbiam , iram et crudelitatem pariter repu-
curanda quae s|)iritualia dicuntur, nmltum pro- gnent. Jiicundi auteni et lenes contra inanem
sunt humana consortia, maxime si iiUcr bonos gloriam , hypocrisim et falsam pietatem praeci-
prudentes(iuc viros vivas ,
qui illa sen)pcr red- pue certare non cessent. Istud namque homi-
arguant. num genuslaudis amore facilius capilur. IVemini
volunt displiccre, oinnes aecpianimiter portare
vidcntur; decipiunt et decipiuutiir : ct (|iianlo
hoiniiiibiis placcnl , laiilo iiiiiit Dco (tdibilcs,
sifiil scii[)limi est, Jstuti ct siinulalorcs i>i()vo-
791 TRACTATUS DE ORDmE MTJE. 792
vant irain Dci '. Boni eniin viri tiaientes Dcuin,'*' tunt, tanto proclivius atl nnindi amoreni denuo
id ipsuin quod esse nieruerunt, videri refu- A reducuntur : ex quibus alii corporis volupta-
lîunt. Sane laus liuniaiia lônos cruciat, nialos tein , alii lionorein requirunt. Sed qui ad hoc
laetilicat. conversalionem sanctitatis praetendit , ut aliis
36, Dupliciter autein daninantur hypocritae : quando(|ue praeessc desideret ; iste non disci-
sive pro occulta iniquitate, sive pro aperta j)ulus Cliristi, sed pravitatis sectator existit.
simuhuione. Nain non seinper latent hypocrita'. Ferre enim crucem et non mori, hypocrita-
,
Omne sincerum pernianet. INani (juae simulata rum autem qui se j^ro Deo duritiae tradit
est. IIIc
sunt, diuturna essc non possunt. Hypocritae io- nionachorum, assiduus debet esse in orationi-
ris candidi, intus sordidi. Amator vanae gloria; bus, lacrymas suas Deo non hominibus offer- ,
unde possit laudari agere non quiescit. Non- le ;

jejunia in aurigae modum \vro lassitudine ct
nulli falsa opinione arrogantiae se perfectos esse viribus corporis temperare.

existiinant, dum non sunt : qui obortis tenta-
tionibns Tanto quis fit veritati B
innotescunt. CAPUT XH.
vicinior, quanto se longius esse ab ea fuerit ar-
bitratus. Est humilitas formidinis et ignoran- Excitatio jiivenis Religiosi ad virtulis iter strenue
liae, quae non est laude digna. Hypocrita verba capessendiim.
sanctorum habet vitam non habet cui sem|wr , :
jactantia oculos, quibus Deus videri potest, 39. Quapropter non pigeat te , bone fraler
claudit. quantum potes actibus sanctis insistere , ut
37. Superbis et libidinosis plus dominatur lahoris quandoque possis recipe-
tui fructus
diabolus. Transacta libido semper sui relinquit re. Hoc solum attende (juod monachus factus
pcenitudinem. Nun(juam satiatur, et exstincta es et ideo ea age (juae monachi sunt. Inler eos
;
reaccenditur. Vae illi qui tunc habuit terminum cum (juibus vivis sectare meliores. In omni
luxuriae, quando Vinum contra potantem
gradu et ordine optimis permixta sunt pessima.
vitae!
facit ;
quia postquam surrexerit
neque jies, Animosos senes et jjertinaces quos vides in
, ,
neque manus suum officium tenent et omnis C bis abundare periculosis lemporibus, noli imi- ,
ejus exhilai-atio vertitur in ruinam. Vir suj>er- tari. Mores vitamquc illorum fuge ne tibi sint ,
bus nec decorabitur, nec voluntatem suam per- in laqueum et ruinam. O quam multos senes et
ducet ad (inem. Semper enim conscientia servi judices Israel turpiter vitam suam negligentes
Dei humilis debet esse et tristis scilicet ut per ; rex Babylonis in tcrra captivitatis et confusio-
humilitalem non supcrbiat, et per utilem mce- nis jjossidet; et quam multi juvenes sjiiritu fer-
rorem (X)r ad lasciviam non dissolvat. Dei ser- ventes, Domino servientes, vim faciunt coelo ,
vum sine intermissione legere , orare, et ope- totisque viribus sibi dirijjiunt illud ! Utinam
rari oportet, ne forte mentem otio de(Ktam talium praeconia juvenum nostri imitarentnr
vitia sibi praeoccupent. Mens Deo dicata sic senes , ut annosa redderet senecta, quod tenera
caveat minora vitia, ut majora; quiaa minimis fert sponte adolescentia! Si tu vis proficere
incipiunt, qui in maxima proruunt. Satis deli- nc^n respicias quid mali faciant alii , sed qui<l
cate se palpat, qui vult sine labore magno stu- boni ij)se facere del)eas. Nonne cernis negotia-
dioque continuo vel vitia superare , vel virtutes j) tores et milites multa sustinere pericula, ut ad
acquirere. Anima autem mole carnis pressa incertos honores et j)erituras divitias perve-
sicut difiicile ad virtutes suigit, ita facile in niant? Isti quippe scrvant cum anim;e discri-
vitia cadit; quia ista in imo sunt, illae vero in mine, qua? cum pluribus tribulationibus inve-
surama arce consistimt. niunt.
38. Denique nonnulli ,
quia non pro Dei 40. Quidergo tibi , dic, rogo, faciendum est,
amore saeculo renimtiant, laborare non curant. qui venditis omnibus juetiosam (ju;eris marga-
Utinam quod mundum relinquimus, voliiiilatis ritam, ct (1111)111111 h;ibcs ;igrum , ubi thcsaurus
sit non necessitatis. Qiii eniin non rigida in-
, lalet, qucin fur auferre non jxitest ? INecesse est
tentione monachi jirofessionem sectantur,quan- tibi omnes insidias pr;ecavere sollicite , ne si
to superni amoris propositum dissoliite appe- ruinam j)assus fucris, [>ro gloria habeas igno-
'
Jul) xxx\ I , I.T.
793 TRACTATUS DE CHARITATE, 794
miniam. Quamvis sis in tiito , noli esse secunis. ^^''actus desiderio, quod de salute tua habeo , istud
Frequenter in media tranquillitate , vitiorum A supra vires meas assumpsi negotium , ut vincu-
syrtibus incauti et desides obruuntur. Quanta, Hs verborum meorum ad instructionem tuam
proh dolor! animantia nutrit hujus saecuH de- Patrum sententias coHigerem. Haec tu meditare,
sertum, quae negligentes monachos duris mor- haec in tabuHs cordis tui scribe. Et ut scias per
sibus depascunt ! Et quoniam credo te posse quam viam incedere debeas, et ut perficere
plus proQcere oratione, quam ista nostra ex- possis opere ,
quod discis lectione : clama ad
hortatione, addam et formulara orandi : ut Deum , sine quo nihil boni agitur ; clama ,
pre-
legendo et orando , esurienti animse dupHcem cor, clamore magno in toto corde tuo , et fle-
tribuas refectionem ; et quod desideras, apud biHs supplexque tu ora.
Deum faciHus valeas obtinere. INimio enim co-
LIBER SEU TRACTATUS
DE CHARITATE.
Hic Tractatus a quodam anonymo consarcinatus est tuni ex Richardo Victorino , nimirum
quinque priora capita ex Tractatu de Gradibus Charitatis : tum ex Petro Blesensi , videhcet
a capite nono usque ad finem ;
quod ex duobus ipsius hbris de Charitate Dei et proximi ad
verbum excerptum est ,
paucis hinc inde praetermissis. Caeterum quidquid a capite quinto ad
nouuni interjacet , ex diversis S. Bernardi locis contextum est, praesertim ex Sermonibus in
Cantica. Editus est primum a Gretsero, Ingolstadii, anno 1617, ex Bibliotheca Cartusiensium
Erfordensium.
PROOEMIUM. B vel nusquam est, quia non ab exterioribus ad

interiora suavitatis secreta transponit; sed ab in-
Cogit me
instantia charitatis luae, mihi aman- terioribus ad exteriora transmittit. SoHis pro-
tissime aHquid tibi de charitate scribere atque
, ,
inde de ea loquitur digne ,
qui secundum quod
supra me ipsum praesumere , et super modum cor dictat interius, exterius verba componit.
; imo, ut mihi sentire vidcor
parvitatis meae de , ]Ve ergo mireris si aHum de hac audire mal-
vacuo, et quod non habeo, dare. Difficile, dico lem, quam ipse loqui. iMum, inquam, audire
tibi , meus aHcjuid de chari-
acquiescit animus vtllem ,
qui calamuin Hnguaj tingeret in san-
tate dicere; sentiensquod ad cam tractandam, guine cordis; quia tunc vcra et vcneranda do-
non cor, non Hngua sufliciat. Quomodo enim de ctrinaest, cum qu^ Hngua loquitur , conscien-
amore loquitur homo qui non amat qui vim , ,
tia dictat, charitas suggerit. FaHeris si me taleni
non sentit amoris? De aHis nempe copiosa in putas, imo faHor ego : nam tibi quidem pium
Hbris occurrit materia ha;c autem tola intus est.
: est in iHa, quae omnia credit, aestimare de me
79: TRACI ATIIS DE CHARITATE. 70G
supia icl «juod est in nie; milii auteiii (lurum^""(lu;Hn mortis s^^paratio nou intertiilit , (|iiia iiou
est, hoiiuui, (piod nou liabeo, de iiie a^stiuiari. A exeidit '.
Tametsi (piidem liaUerem , e\pediret forsitan 2. Quid miium si morte noii vincitur ,
qiiae
ij^norare. Cum vero diligitur quod non est ; non fortis est % imo fortior niorte, quse
ut uiors
amans et anior nihil est, sed quod amatur. O ipsainquoque mortem mori coegitinmorteRed-
maj;na virtus cliaritas, qua^ voeas ea qua» non emptoris ? O iusiiperahilis virliis cliaritas ! quae
sunt, tauquam ea qure sunt; siuiul et virtutes ipsum quoque iusuperal)ilem suj)erasti, et cui
et vitia oninium in meriti tui cumulum trans- omnia suhjecta sunt, omnibus quodammodo
ferens, mereris in singulis, plus quam siniûli subjecisti dum victusamore Deus , humiliavit
:
sibi ! O fortis virtus, quae neminem spolians, semetipsum, formam servi accipiens ^, factus
oinuia rapis ; omnia facis tua, et nemini aufers non solummodo liomo, sed opprobrium homi-
sua ;
qua' bonum quod in alio dilit;is , tuiini fa- num et abjectio plebis '. Propter uiiniam cha-
cis! Et quidein lieri potest iit bonum quod ope- ritateni qua dilexit nos ^, continere ultra non
raris frustra agas : ut autein frustra eô diliyam, B potuit in ira sua misericordias suas ^, quomi-
ficri non potest omnino. nus dileclam animam suam ininiicis exponeret
pro amicis suis, ut mortis timorem pariter et
CAPUT I.
vigorem tolleret ab amicis suis. Et si contra
Deum fortis fuil ,
quanto magis adversus homi-
De fortiiudine amoris. nes prajvalebit? Hinc extunc illa fidelium intre-
pida constantia cordis, qua supplicia contem-
1. En ad manuni est fortitudo amoris quam nentes, et mortem calcantes, laeti per medias
qucerimus, cui resistere nemo est qui possit. mortis faucesad patriam revertuntur. Morientes
Omnia sibi subjicit, omnia suis profectibus ser- exsultant, et insultant morti, dicentes : Vbi est,
vire eogit. Inimicos amando superat, et sibi inorx , stimulux tuus"''* Jam non stimulus, sed
amicos efficit vel invitos. ]\am etsi habeat aemu- jubilus , dum per medium tui latum laetumque
los, inimicos omnino non viam pandis ad regnum. Facit ergo
habet. Nullum enim exitum ,
inimicum habere potest, qui nulli novit inimi- C charitas iit pro ipso et in ipso mori non me- ,
cari. Sicut enim amicitia nonnisi duorum ami- tuant, sed affectent, a quo sic amari se vident
corum est sic inimicitia nonnisi duorum ini-
: ut ne morerentur ipsi morte turpissima vellet ,
micorum. Qui enim odit diligentem se, non tam condemnari. Admirantes enim et amplectentes
inimicus dicendus est , ([uam iniqiius. Sola enim in Christo illuin amoris excessum, a quo pro-
charitas est, quae in adversis non delicit , quia posito sibi gaudio sustinuit crucem , humana
patiens est quae injurias non rependit, quia
: confusione contempta *, confunduntur non red-
lienigna est quam felicitas aliena iion cruciat, dere vicem atque passionis ejus ludibriis quasv
: :
quia non aemulatur quam conscientia mala non quibusdam aculeis incitati, feruntur efTrenes in
:
pungit, quia non agit perperam quae in honore amoris abyssum et ])rofundum charitatis , illud
:
non extollitur, quia non inflatur : quae in ab- omnino et solummodo quaeritantes, Quid retri-
jectione non confunditur, quia non est ambi- buam Domino pm omnibus (juct retribuit mihi^}
tiosa quam cupiditas non coarctat, quia non
: et quadam sensata etsancta insania mentis trans-
quaerit quae sua suut quam contumelia; non : D lati parum amare se reputant sic amati. Vehc-
,
provocant, quia non irritatur qiiam sinistrae : meus quippc vis amoris ratione non compesci-
suspiciones non foedaut, quia non cogitat matur, quia testeApostolo, snpereminet scientiae'":
lum quam aliena niala non lajtificant, quia non

: majestate non terretur, quia foras mittit timo-
gaudet su[)er iniqiiitate quain errores non cae- : rem " : miseriis non re[)rimitur, quia in iufir-
carit, qiiia cougaiidet veritati : quam persecu- mitate perficitur ". Prorsus virtus omnipotens
tioncsnon frangunt quia omnia suffert quam ,
: quae ipsas miserias facit potentes, dum convertit
perfidianon indurat, quia omnia credit ([uam : in adjutoriiim ,
quae j)arata sunt ad nocendum.
desperatio non absorbet, quia omnia s[)eiat : Qua suffiilti sancti milites Christi, impavidi et
I Cor. XIII , 'i-S. - » Canlir. viii , (1. — 3 j>|,ilipp. n , 8 , 7. — i P.-âl. xxi , 7. — 5 F.plu>s. ii , 'i. - ^ Psal.
i.xxvi ,10. — 7 I C.or. XV, J5. — » Htl.r. xii , 2. — 9 l'sal, < xv, \'}.. — '" l',plus. iii , 19. - "1 .toiin. iv, 18.
•> 11 Cor. XII , y.

797 TRACTATUS DE CHARITATE. 798
certi de victoria , in mediis periculis incechinf"'* 7«/ invncet nonwn tuum ,
qiii consurgat, et tc-
tutissiini , nec daemonem , nec lioniinem mc- A ncat tc 7. Sola quae Dominum lenere possit, vis
tuentes. amoris, qua solnm se teneri patitur. Sed quod
3. Hinc Paulus periculis plurimis cnumeratis, non teneatur pie conqueritur per pro])hetam
, :
quibus inclyte triumphaverat, triumphi causam Qucesivi cte eis virum , cjui intcrpnneret sepcni
adjungit Et in his nmnibus supcranuis propter
: cl slarct in opposituin contra mc, propterea ne
illum cpii clilexit nns '. Sccurus inter frenden- dissiparcm cam ; et nnn invcni ^. Quaerit Deus
tium undique hostium fulgurantes hastas ct cir- quis se sibi opponat irato, cujus profecto pro-
cumvolantia spicula, cum charitate dormit, quae j)rinm est misereri, peregrinura ulcisci. P^vr-
sola potens est ignita nequissimi tela exstin- grinum ,'m(:[m\., opus ejus ab illo^.(^\xoA o\m%'^
guere *. Qnippe peccatorum multitudinem ope- ]\imirum opus ultionis et irae.
rit ^, et tentalionum nuiscis prcTevalebit. Praevalet 5. Cliaritas igitur sua fortitudine extentam
et subjicit ilhim Jebusa?um populum caeteros, Dei manum, ne feriat, continet, satanam sub
,
que Chananitidce prolis servire facit in tributo ^. B pedibus conterit, et super inimicorum cajîta
Et in materia exercendae virtulis, majoris pro- carbones congerit '", potens non sohimmodo
fecto potentise est, erectum hostem dejicere, adversus carnem et sanguinem ; sed adversus
quam conantem reprimere. Charitatis proprium principatus et potestates tenebrarum harum ,
est, tentationes non perimeie ne insurgant contra spiritualia nequitiae in ccelestibus " In
, : .
sed cum surrexerint, sternere ut non procedant. adversis fortis sed fortior in prosperis. Solus ,
Itaque non tam virtus potens, quam virtutum enim amor Christi, qui ridentis et irridentis for-
potentia dicenda est , eo quod ab illa omnes aliae tunae'impurae blanditias spernit et conspnit sa-
accipiant, ut vere virtutes sint. Haec cst vita fi- pore dulciori delectatus, cujus respectu omnis
dei, spei robur , et omnium intima vis et me dulcedo amara est, omnis jucunditas moeroi-
dulla virtutum. Haec est, quae vitam ordinat, est , omne pulchrum foedum, omne suave mo-
affectus inflammat, informat affectus, excessus lestum. Et ha;c de ejus insuperabilitate suffi-
corrigit, mores componit; valens ad omnia et , ciant, etsi non ad materiae copiam, quae in lit-
omnibus prsevalens quaj ipsam quoque omni- : tera est minus, certe ad occupationem tuam.
potentiam quodammodo reddit impotentem.
4. INonne haecest, quae in Moyse divinae justi-
CAPUT II.
tiae et potentiae obstans ,
praevaluit in fortitu-
dine ? Dimittc rne, inquit, ut irascntur furnr nicia De insaliabilitate amoris.
cnntrapnpulum istum. Audi, Dimitte; et Domi-

num teneri non dubites; nec aliunde, quam amo- 6. Jam ad ejus insatiabilitatem accedamus.
ris fortitudine. Quaeris cujus? Illius utique servi Sane amoris fortitudinem illa efficit dulccdo
lidelis, qui in populum majorem major fieri, quam sentit, cujus tantillo gustu facilc Deuni
et gloriosior esse renuit, nec carnali, ut assolet, videns anima, cuncta contemnit, qui nisi in
devictus affeclu; sed ne in Dei gloriam ruere- hujus mundi contemptu non potest amari ;
tur venenatis spiculis blasphemorum, Ne cpicesn, non posse quam
sciens dilectum invenire prius ,
ait, clicant ^gypfii , Callicle eduxit eos , ut in- praetereuntis mundi liguram quodam despectu
tcrficeret in montibus ^, nec potuit in terram in- D pertransierit. Hinc se in se totam perstringens ,
/ror/wfe/r (^Hrtw Quidni cesserit jiis-

/,(7Y)/rt/,v/V *^. non tantum ascensionis gradibus vel passi-
titia cesserit potentia, ubi charitas de corde
, bus utitiir; sed inopinatis raptibus vel excessi-
puro non tam rogabat, quam urgebat? Ilanc bus fertur , volans , non vadens in illa sublimia
vim , Domine, tu qui pateris , facis, simul in secreta coelestium. Lnde ct Pauhis non in ter-
unum potens et pius. quantum virorum ta- tium coelum se ascendisse , sed raptum fuisse
lium penuriam patimur, qui pro nostris delictis ])erhibet '*, ubi sic afficitur eo quasi igni de al-
Domino se ojiponerent, ])Iacarcnt irain, com- tari ; duin animus divino ebriatus amore obli-
primerent ultionem ! Non est, ait propheta ,
viscitur omniiim , et totus pergit in Deum,gu-
' Roin. viii, .37. — » F.plios. VI, ir.. — 3 I pci,.. ,v, 18. — 4 ih.uI. xx , II.— ^ F.xod. xxxii , in, \-X. —
•>
Num. XIV, 10. — 7 Isai. i.xiv, 7. — « Kzcch. xxii , 30. — ^' I.sai. xxviii, 21. — '" Rom. xii, 20. — " Fpiios.
VI , 12. — » IlCor. XII, 2.
stans illud qiiod nenio novit, nisi qiii accipit '.'*' stu, nil prosil cxlerius consolari, imo secundum
At quotics illain felicitatcni pcrcipiat, istam ne- A bcati Job sententiam omnes consolatores repu- ,
sciat miseriam necesse est ;

qua? utique sinuU tatonerosos^. Sensit hoc ,
qui dixit : /f«^/?Mf7con-
esse non possunt. sotari anima mca; mcmorftii Dei et dclectatus ,
1 Ad hunc tamen amoris gradum etsi morta- sum ^. Felix tristitia quae non de crcatura sed
, ,
libus intcrduin pervenire detur, diu tainen in de Crcatore concipitur; qunc nulla praesentis
eo stare aiiiina prohibetur donec corruptibili- , vitae luget incommoda. Dignum plane ut Deum
bus exuta exuviis libere evaserit in libertatem totius consolationis habeat consolatorem , quae
glorioe (iliorum Dei^ Nititur autem et trahitur rerum fluentium qualibet affluentia renuit con-
illius desiderio fociei, quam juxta prophetam solari. Non est gratia citraDeum, unde possit
pater ut adamautem posuit^, ut feirea quajque solatium capere, quae praeter illum nil didicit
corda altrahere possit. Tiactus iste, etsi sua- amare. Habeant alia vana solatia sua, quibus
vem quamdam habeatviolentiam , ma^ns tamen dicitur : Va vobis divitibus , qui habetis conso-
mortalitatis impotentiam notat, qua male gra- B lationcs vestrasi. Sibi solus consolator est , qui
vata misera anima saepe a suo volatu decidcre
, et inhabitator, charitas Deus. Qui etsi justis
cogitur , et deficere a conatu. Habent ii;itur ania- nunquam desit ad merituni ;
plerumque tamen
toriispiritus,corporis corru[)tione distenti ,cre- ad solatium abest. lllud utilius; istud jucundius.
bramdeDei visitatione lajtitiam, sed nullam co- Habetur igitur, scd latet, dum sensum cordis
piam, dum nec plena esse sinitur, nec morosa. minime tangit illa suavitas habita, sed abdita.
Undeet quodani jucundo jocointerim ludere vi- 9. Moram autem faciente, quem desiderat,
detur cum filiis hominum ', a quibus duni teneri non jam cum fatuis virginibus dormitat vel dor-
putatur, e manibus labitur : insectatusse patitur mit*; sed crebris succensa suspiriis ct gemitibus
comprehendi, et disparens rursus non videtur, excitata,non valet ultra dissimulare tristitiam,
donec denuo lacrymis et precibus vocalus re- necignem abscondere qui triste pectus adurit. ,
vertatur; et ita licet delectet visitatio , molestat Non jam deliberat, non consulit rationem, non
vicissitudo. Sed quanto, putas , stupore per- verecundatur modum ignorat et ordinem, id
:
funditur anima subtracta illa dulcedine , et ad C omnino et solummodo satagente animo quo- ,
hos sensuum laqueos captiva retracta ? Nonne modo redeat praesentata dulcedo, cujus quan-
quasi de patria spirituum pulsa in vallem cor- tamlibet festinationem reputat tarditatem. Hoc
porum, in aliud quoddani ignotum saeculum est , dilectissime, quod aliquando quxsisti, quid
sibi cecidisse videtur , longe dissimile priori , in sit quod Augustinus ait : Amor Dei non capit
quo charitas friget, sensualitas regnat, caligat de impossibilitate solatium. Omne enim deside-
oculus mentis, et sensus viget corporis .? Mceret rium tunc solet ratione mitigari , cum deside-
tunc, ex alto suspiria trahens ; inde misera, ratumimpossibile sit haberi. Amoris tamen vio-
undebeataefficitur. Nam quantogratiora fuerat lentia nulla impossibilitate frenatur. Nam etsi
cxperta, eo molestius fert ea sibi esse subtracta. animam terrena inhabitatione pressam, immer-
Subtractio enim rei amatae , augmentatio desi- samluto, illa felicitate ex integro frui omnino
derii est. Etquod ardentius optas cares aegrius. , impossibile omni homini constet nullum ta- ;
Et liic languor amoris qui non est aliud, nisi, men sic amanti haec impossibilitas praebet sola-
taedium impatientis desiderii quo necesse est , D tium ,
quominus ardeat et aestuet habere quod
affici inentem vehementer amanlis, absente optat. Quotamen desiderio etsi ralioexccdatur,
quem amat. non offenditur Deus, qui simile quiddam vide-
8. Frustra, nisi fallor, sic languentis animae tur innuisse praecepto : £>///^'6'.y Dominum Dcum
conatur quis exteriori solatio lenire dolorem, tuum cx tolo cordc tun, c.v tota anima tua, ex
et mcerorem temperare; cum de intus ciirari rvwrt/ /wt«^f /«« 9. Quod tamen in hac vita mor-
oporteat dulce vulnus amoris. NuUo proinde tali, vitali, a nemine posse
velpotius morte
humano solatio mitigatur secreti doloris sacra inipleri»,tam rationibus, quam auctoritatibus
amaritudo, cum sublato interiori dulcoris gu- constat. Ab oinni tamen homine dcbere optari,
• Apoc. II, 17. — » Roin. viu , 21. — ^ Ezecli. ui ,

9.-4 Piov. vm , 31. -- * Job xvi , 2. — ^ Psnl.
Lxxvi, 3, 4. — 7 Luc. VI, 24. — » Matlh. xxv, 5. — 9 Id. xxii , 37.

" Nenipc scriindiim omnpm perfortioncm snam. yide S. lUTivanli liitct. (!« Dili^tiiilo lU-o, inp. 10, n. 1<'J, et nolas.
nemo est qui anibigat. Unde in justi descri-^^^satiat nunquam. Ideo audeo dicere illos , si qui
ptione dicitur : In mandntis ejus volct nimis '. A sunt, secunda stola vestitos.
Velle nimis, est plus velle quam posse. Quo 11. Objicis forsitan illud ,
Sntiabor ciim ap-
sensu et ego dictum puto : Adolesccntul(e di- parucrit gloria tua " : et illud quod Jerusalem
lexerunl te nimis'. Quid enim nimis , nisi supra quae sursum est, adipe frumenti satiatur". Sed
posse et vires ? Infinitus quippe et immensus satietatem ibi desidcrati abundantiam notare
est Deus, in quem tendit amor eorum ut nul- , noveris; non desiderii finem. Finis autem de-
lus possit esse finis vel mensura amoris. Amat sidcrii, ut ait quidam satietas est. Qui vero
,
ergo amans anima

sic , etsi nimis posse suo, semper csuriunt, liquet quod satiati non sunt.
minus tamen velle suo : nec capit de hac im- Sed vere beata esuries, quae solum esurit quod
possibilitate solatium; sed potius desiderii in- habct, et solum habet quod esurit. His itaquc
crementi\m.Concupivit,aitqmdiim,animanica persuasum sit cliaritati tuae quod dulcedine ,
desiderare justi^cationes tuasK Nec potuit sa- divini amoris nemo in futuro satiari , nemo in
tiari desiderio qui non visa desiderare

,
concu- B prxsenti impleri potest. Dc qua impossibilitale
pivit. Fames enim animae desiderium est. Sic solatium tibisit, nuUum habere solatium. Pa-
vere Domini amans anima amore non satiatur tientiam tibi opto; scd impatientem esse in hoc :
quia Deus amor est, quem qui amat, amorcm magis expedit.
amat. Amare autem amorera circulum facit,ut
nullus finis sit amoris. CAPUT III.
10. Vides igitur quemadmodum insuperabiHs

est omnia superans ita et insa-
charitas, ;
De incessabilitate amoris.
omnia vorans, et ex copia parit ino-

tiabilis,
piam,dumex prsegustatis quidcm deliciis am- 12. His ergo utrisque" praetactis , ad invc-
plius tamenin desideriis exardescit. Quse etsi stiganda reliqua stilus percurrat ;
quantum ad
dentur ad plenitudinem nunquam tamen ad ,
tam digna aditum aperire dignabitur in dulce-
salietatem. Qai edunt me , a.\{.,adhuc esurient^ dine sua pauperi Deus. Solet tamen in his faci-
ODeusbone, quemamare, edere est; quomodo C lius patcre ingressus pie pulsantibus, quam
amantes te sic reficis, ut magis esuriant, nisi subtihter perscrutantibus. Pulsat qui affectat,
quia tu simul cibus es et esuries ? Et qui te non qui orat, et pulsantibus aperitur '^. Non enim
gustaverit, te prorsus esurire nescit. Ad hoc ambigendum est, quin Ubentcr pukanti aperiat,
ergo cibas, ut esurire facias. Esurientes , ait ilia qui nondum pulsantem hortatur ut pulset. Sic
plena, implevit honis Quibus bonis ? Nolo a ^. Deus priusvulta se requiri eliam quod promit-
me quaeras, quse sunt bona charitatis. Profecto tit. Et ideo quod dare disponit, prius promittit,
aestimo illa, de quibus dicitur, Oculus non vi- ut rogandi ausum pra;beat, et ut quod daturus
ditfDeus, absque te ,quce abscondisti timcntibus erat gratis, devota promereatur oratio. In hoc
te*^ : et alius, Quod oculus non vidit , et auris nobis a nobis merita extorquens, dum nos prae-
nonaudivit, et in cor hominis non ascenditi. venit, tribuendo quod retribuamus agit ne ,
Audis diligentibus pra?parata , ut dilcctionis gratis tribuat. Plane dignus ut reametur, qui
bona fore non ambigas. In hac enim rcpositae nos sic praevcnit in amando. In hoc , inquit Jo-
sunt aeternitatis delicia;, et omnis coelestis sua- D annes, est charitas , non quasi nos dilcxerimus
vitas. In hac sunt pax, patientia, longanimitas, Dcum, sed quia ipse priordilexit nos'''^. Prajccdit
etgaudium in Spiritu sancto*; et quidquid ju- igiluramorsuus, nostro quidem benignior, sed
cundum mente concipi potest, ct ultra. Hoc noster expenditur juslior. Ipse enim adhuc in-
inquam, praeparastidiligentibus te; sedabscon- gratos gratis diligit nos vero suo dono, non
:
distiilmentibus te, donec charitas forasvelamcn dcbito, constat diligerc. Dat unde, etfacit quare
mittat timoris?>, ut videre possint, quam magna amatur ut dc suo ct pro suo pariter diligatur.
,
multitudo dulcedinis tuae '"

,
quae etsi replet, Et quidem donum illud prosequi omitto, eo
' Psal. cxi , 1 . — I

Cantic. i , 2. — cxviii 20. —
3 psal. , 4 Eccli. xxiv, 29. — 5 Luc. i , 53. — <<
Isai. lxii,
4. — 7 I Cor. II, 9. — 8 Rom. — 91 Joan. 28.—
xiv, 17. iv, "> Psal. xxx , 20.— " Psal. xvi, 15. ~ '»Psal.
cxLvii , 14. — 'J Malth. vii, 7. — Joan. 10.
'4 l iv,
' Fortassc, utciinique.
TOM. V. 20
8();{ TRACTATUS DE CIIARITATK 801
«juoil iiieHabilt' sit. rSam etsi sentiri a paneilate^^^^siihripiierit anioris parlieiilain ,suecctl<-ns tollat
spiritnaliuni possit, exprinii tainen a neniine A adversitas, (pia; sola jnxta .loannis doetrinain,
potesl. Solnni eniin illiid iiovit, (|iii dat, et cjui veraeiter doeet, non (Uli^crc luuiuUtm , nrc c<t
aeeipit', exelusis ejeteris. Ipsis etiaiii aeei[)ieii- qiue in niuiulo sii/itK Sic Israelit.t eoyuntur ab
tibns et hahontibns suspecta, et est incerta illa i^^gyptiis il^gyptnni egredi. Quia teste beato
clansa eollatio , id(pie salubriter , ut j)rfesumant. Gregorio , diiin niundns anlmnm calamitatibns
13. Sed iinne, (jiiaeso, rediic oeulos ad lia'c pulsat , nil aliud, nisi iit non diligatur , clainat.
iiireriora, (jii.-e videntes jilericjue non vident; Solus igitur anior est, (jueni a nobis Deus exi-
et adverte si uon enncta qua; vel nobis in j)ro- ît, autenni beneliciis obruit, aut llagelliscor-
sjêris servinnt , vel contra nos saeviunt in ad- ripit; vel consiliis instrnit, vel mandatis 34.!-
versis, (ju.edam sint charitatis calcaria urt:;en- strinyit. Plenitudo legis eharitas est ', et legem
tia (juodamiiiodo ad cursum amoris. Ad lioc continet et Proj)lietas. Quia qnidcjuid divina
eniin omnia eiirsus sui lineiii dirignnt, ut lui- lei;e indieitur, vel interdicitur, ad solum amo-
manis utilitatibus et oblectationibus occurrant, B rem redueitur. Solve tiibutum ainoris, et Do-
vel defectibus certe succurrant. Hoc coelum, mino noveris satisfactum.
terra , mare , et aer, hoc circuitus temporis, 15. Qnid igitur, incjuit , nobis j)rodest tanta
redivivis jKUtubus anticjua innovans , dilapsa in nostro vietu j)arcitas, in habitii vilitas, in
reformans , consumj3ta restaurans, imjilere non vigiliis et diseij)linis jugis austeritas? Paucis ac-
cessat : ut sicut liaec continua, communiaque cijie. Qn.Tedam sunt charitatis obsequia j^lacen-
l)enelicia resj)uere nemo est qui possit, ita tan- tia ct jilacantia, si in charitate fiant ; at sine
tiim benelicium diligerenon sit qiii non debeat. charitate nihil jjrosunt. Ila?c est enimvirtus,
Assentis forsan de j^rosjêris; at adversa qiio- in (jiia nec minimum oj)US resj)uitur; sine qua
modo amorem doceant, vel exigant, tibi inno- nec maximum acceptatur. Non jiroedicatio , etsi
tescere cujiis. Cum j)lerumque humana ingrati- linguis fiat Angelorum. Non fides,etiamsi mon-
tudo superbe sibi arrogat dona Conditoris; vult tes transferat. Non eleemosyna etiamsi omnes ,
idem homiiiis Conditor alto salnbriqiie eonsilio faenltates in eibos j)anperum distribuat. Non
homiiiem tribulationibiis exerceri ut cum de- C corporis afflictio ,etsi tradalur corpus ita ut ar-
:
feccrithomo, et subvenerit Deus, ut dignum deat^. Non missaruni solemnia, quia ante fra-
est, ametur ab homine. Hoc cst quod dicit ///- tris reconciliationein munus offerri prohibetur^. :
voca me in dic tribulationis ; cruain te , et lu.no- Ipse eniin amor hominum Deus est, cui omnis
r{y7rY/^/.y wr '. Ex occasione quijjpe frequeiitium creatura mcrito conlitetur et dicit, Bonoruin
necessitatum , crebris necesse est interjiellatio- mcoruin non c^cs' : sed hoc solum requirit ab
nibus Deum ab homine frequentari, frequen- omnihomine, quod nulli constat esse difficile.
tando gustarl ;
gustando j)robari quam dulcis Solus cnini anior est , ut ait Augustinus ,
qui
est Dcus : sicque cor ferreum qiiod beneticiis nomendifficultatis ignorat. Qui cummulta amieo
emolliri ncquibat, flagellis eruditum ad gra- inqxHiderit, j)auca vel nulla se judicat imj)eu-
tiam liberantis liquescat, discatque disse. Hine cst quod ^nnorum multitudo vide- Deum dili-
gere non propter suam bonitatem certe

, etsi bantur Jacob dies pauci prse amoris magnitu- ,
propter suam utilitatem j)ropriam. Et hic gra- dine^. Verus enim amans quidijuid pro amico
dnsamorisamare inehoantibus primus est. Jam d j)atitur, vix sentit; diim sic totiis amori inten-
vcro amantibus infimus gradus, cum nec prodat, ut j>rn?ter dilectuin nil plene cogitare sina-
ptcr ij)sum scd j)roj)ter nos, Deum diligimus.
,
tur, quem sieut signaculiim gerit super cor, et
Eiqiiet igitur, qiiemadmodum tantum carnaliter super brachium suum '».
et earnalia amantem ad Dei amorem adversa IG. Deiii^jue qua j)arte subrepere j)ossit illius
instruunt , et (juodammodoeogunt. oblivio; (jiii j)r.Tter illos ineireumseripti hi-
14. Sed et ipsis amorc succensis , non infe- minis radios, j)raeter illos rivos inc<><ruj>t;e dul-
riori consilio interdum j^rospera subtrahunfur, eedinis, quibus ineffabiliter animam infliiit ,
in
et ingeruntur adversa : ut si forte , (juod vitaro rebus etiam visibilibus amanti se exliibere non
difficileest, blaiuliens jîosjêiitas ali(jiiam sibi eessat? Iiileger (jiiiiiiêaniatoi- DeiiiuoeiiiiKjue se
» A|»oc. 11 , 17. — » P>iil. xi.ix, 1:.. —M Jojii. n, 15. — ^ lloin. xin , 10. — ^ I Cor. xiii .
l-.l.-- <> Mnllli.
V, 'A'i. — 7 rsiil. XV, 2. — * ('cn. xxix, 20. — !• (laiilic. mii , (1.

805 TRACTATUS DE CHARITATK. SOG
vertit , familiareni seciini habet adnionitionem'""est ocnlus , ad soluni errorem renianet intelle-
amoris. Rcbus his pro speculis utitur; et in A ctus, quem sinistrum diximus. Intelb'gere quip-
omne quod cernit, sui amoris resultat memoria; pe nec amare illorum error erat, qni cum co-
aspicit cuncta, et eum qui condidit, et qiio gnovissfitt Deiim, noii siciit Dcunt glnrijica\>erunt
condiderit line. In his non tani admirabilcm, secl evanuerunt in cogitalionibus suis ' Quam .
quam amabilem sibi sentit, atque e.x arrha di- multi qui errores persequi videnliu', hoc errore
lectionis quam praecontulit, sapienter aestimat caecantur ! quo nullus forsitan potest deterior
quanta reservavit in dotem. Castus profecto co- inveniri.
lumbinusque oculus amor est, qui in rebus usui 18. Videtur itaque ab amantibus Deus utro-
humano concessis nulla libidine figitur, sed in que oculo, sed altero vulneratur, quando ubi
transitoriis contemplatur aeternum. Iste est ocu- intellcctus caligat, amor penetrat; ubi ille re-
lus qui non clauditur ,
quia carnalitatis palpe- pellitur , iste admittitur. Quippe perscrutari
bra caret. Nullo turbatur injecto, quia nihil ^^vohxhamm et pliis sapere quam oportet^ s,<i(\ , :
admittit forinsecum. B amare etiam plus quam possumus, praecipimur.

JNulla caecatur caligine ,
quia trabes in eo non sunt uliae. Nullo gravatur Non potest etiam obtenebrari amoris oculus
so\)ore l€:?>ie i[aiVi\l Ego dormio , et cor nteum
, : quominus videre possit quemamat, etsi non
v/^//«/ '. Oculus rectus, oculus vere dexter, 5/rrt/fi^f », quqd, leste Joanne, servaturin prae-
quem deorsum vertit sinistra intentio,
nulla mium; quod in praesenti
sed certe sicut viator ,
nulla deorsum inflectit terrena affectio. Oculus ad solatium indulgetur. Videtur autem a quoli-
vere simplex et prudens, quem nulla concutit bet amante prout amat, ab alio quidemsic, ab
incerta suspicio ; nulla detinet curiosa sollici- alio vcro sic,pro varietate affcctuum quibus
tudojillum incessabiliter intuens, in quem An- feruntur in ipsum. Alii ad divinitatis arcana
geli desiderant prospicere ^ Amor enim vehe- ferventius inhiant ; alii humanitatis mysteria
mens, ut ait Augustinus , non potest non videre securius admirantur, contemplantcs altissimum
cjuem amat :quia amor oculus est, et aniare consilium Dei super salutem generis humani.
videre est. Hoc oculo se vulneratum fatetur, Totum tamen tutumest, quidquid amoris ocu-
qui ait : Vulncrasti cor meum in uno oculorum C lus intuetur, qui solus nunc videt ad meritum ,
/«om/«^. Duos nempeocuioshabetanima,imum visurus quandoque ad praemiuni, cum sublato

quo intelligit ; alium quo inquirit. Dominus ,
covr\\\n\oms xwihWo , fnciem illam , ut scriplum
inquitPsalmus, prospexit super Jilios hominum, est, videbit in jubilo '°. Polerant hic multa ad-
iit videat si est intclUgens aut requirens Deum\. jici, famelicis, ctsi non fastidiosis profutura :
Et horum duorum dexter oculus est amor, qui sed ne prolixiori sermone te graveni, stilum
requirendo vulnerat. Neque enim ille saliens in premo multo plura fatcor cupientem.
niontibus et transiliens colles^, id est, omnem
sensum superans, humanum videlicet, et an- CAPUT IV.
gelicum, absque vulnere capitur duntaxat amo-
ris. De inseparabililate aiuoris.
17. Quaeris quid sit vulnerari Deum ? Et ego :
Illam omnipotentiam nostra; infirmitatipie con- Jam nunc ad medium veniat ultima illa
19.
descendere, est quasi vulneris quadam aper- D tuaj petitionis particula, maxime illa quam in-
tura internae suavitatis secreta patefacere. Vul- stanter postulas, vir devotissime", meis quidem
nerari ergo potest, qui etsi sit impassibilis, labiis,sed tuis certe meritis explicanda; qui-
compassibilis tamen est. Vulnus hoc absque ira bus non tantum in studiis sed et in cunclis ,
infligitur, et absque dolorc sentitur. Hunc vul- meis necessitatibus non mediocriter fldo. Ut
nerantem oculum ille Ammonitarum rex super autem m ea quae proposuimus suo tramite ,
infelic: foedere molitur eruere. In hnc , inquit ,

sermo gradialur, quae dicta sunt brevi revo-
ineam vobiscum foedus , ut nmnibus oculos dex- centur catalogo llabes enim in j)raemissis,
''.
teros eriiam^. Sublato enim amore, qui dexler quod et charitas insuperabiliter j)ugnat iiisa- ,
» Cantic. v, 2. — »1 Pelr. i , 1 2. — ^ —
Canlic. iv, 9. 4 Psal. i.ii ,3.-5 Canlic. ii , 8. - - ''
I Reg. xi 2. —
7Roni. 1, 21. — 8 Id. XII, ;j. — I Joan. m ,
—2. xxxm
"> Jol)
, 2Ci.
a .\pn(l Rirliaiclnm expiiinitnr nnnien , Sevcvine. — ''Ricliardns lp},'il vpiloiô.

807 TRACTATUS DE CIIARITAIE. 808
tiabiliter giistat, inccssabilitci' vidol; in niani-^^^stra natura unitur Verbo aeterno in unitate per-
bus addere est quod inseparabiliter haeret. Adeo A sonie quam eflicit utique illa charilas qua , ,
namque tenerum est ainoris glutinum ut non ante mundi constitutionem nos dilexit^ , sed :
lam jungere quam imire dicatur. Prorsus bo- eliam de qua ait Aposlolus Qui adluerct Deo ,
num glutiuum est, tripliciter linicns virum vir- unus spiritus esl^K Profecto unitas h.x'c amoris
tntis, ut sibi, proximo, Deoque conveniat et est, quia honio totis praecordiis et totis votis
cohaereat in veritate. In se quippe homo per supernai et a-terna! voluntati conformis unitur
amoreu) unus cflicitur; dum se intra se colli- Deo, glutino quod non dissipabitur. Est enim
gens, et reductis alfectibus a cunctis locis, qui- charitas vinculum pcrfectionis '"
,
quo mentes
bus caplivi tenentur, solum unum incommuta- fidelium arctissimo rtmiplexi sibi invicem hê-
biliter amat , nec amplius in diversa mutatur. rent, et suo capiti per omnes juncturas con-
Partitus cnim per amorem in plura nuncpiam , nectuntur in unum corpus, in mutuo participio
sibi invcnitur unus et idem , sed semper sibi bonorum omnium, ut fidentcr quilibet dicere
ipse est dissimilis; quia totics variari cogitur, B possit : Particcjjs suni cgo omniuni tiinentiuni
quoties quod amat, variatur. Qui enim labcnti te , ct custodientium mnndata tun". De hoc di-
innititur, necesse est cum labenle labatur. Pro- ctum puto : Funiculus triplex difficile rumpi~
xiino etiam per charitatem nnitur liomo , dum /«/". Triplex dicitur , eo quod , ut praefatus
non solum sinc ipieiela vivendo, cum omni- sum , triplicitcr liget. Vis tibi funiculum tripli-
bus unnm studet effici, et oinnium successibus cem describat Aposlolus? Finis , inquit ,
prcc-
coaptari, gaudere cum gaudentibus, et flerc cepti est charitas , de corde puro , et conscientia
cum flentibus ' , inlirmari cum infirinis, et cum bona, etfide non ficta Solum cor purum est, '^.
scandalizatis uri^; juxta cpiod scriptum est quod supercffluere nescit. Nil facilius exposito
socius in tribulatione etregno^. Sic niultitudi- foedatur, quod sola continet cliaritas ne frustra
nis credentium erat cor unum , et anima una*, pateat. Porro, juxta Apostolum, conscientiam
quando nec voluntatuni varietas , nec rerum bonam habet ad omnes '^ ,
qui proximi bonum
proprietas animos dividebat ; quominus, con-
sed lirmiter strin- seque ut proprium diligit : si
gebat charitas et suaviter cohibebat in unitate C vincitur non habere illam quae non qua^rit quae
, ,
spiritus in vinculo pacis^. Hen

, inquam in sua sunt'^. Fides non ficta illa est quae per di-
! ,
inferiori saeculo delapsi sumus nos, in rpios lectionem operatur. Alioquin non niodo lictam,
fincs , imo sceculorum faeces devenerunt^ cum sed etiam mortuam Jacobus eam dicere non ve- ;
(ut de sneculi hominibus taccainus, quos obcae- retur '^. Et vere iste triplex funiculus difficile
cavit ambilio et ipsa Religionis electio nostro
) rumpitur, quo vinctus Paulus ardenter dicit :
miserabili tempore tanta divisione spargatur, Quis nos separahit a charitate Christi ? Tribu-
ut vix unus alteri conveniat in unum, nisi forte latio? an angustia? an fames ? nn nuditas '7 ?
adversus Dominum, et adversus Christum ejus^. Validum profecto vinculum, cui nulla praevalet
Ubique apparent scissurae turris charitatis Da- violentia inseparabiliter continens amantem ;
vid; etin tantuni jain hiant, ut vicinam ruinam cum amato.

omnino minentur. Servatur sub tunica una et 21. Nemo tamen me aestimet cum illis sen-
vcste simili cor vanum et omnino dissimile, ita tire, imo desipere qui charitatem semel habi- ,
ut de Religionc antiqua vix signa serventur, et D tam asserunt ultra perdi non posse. Quia si
venientibus ad scpulcrum Domini, quod clau- omnis qui habet charitatem haberet perseve- ,
strumest, et Christum quaerentibus soluni lin- rantiam, frustra suos discipulos Dominus mo-
teamina pateant, id est, habitus forma. Fateor, nuisset : Manete in dilectione mea''^. Sed et hoc
ticdet me hic csse , exeamus hincneque enim : indubitanter senserim , charitatcm posse sponte
hoc loco de vitiis loquendi propositum est. dcscri, non violenter auferri : offcrtur oinni
20. Denm hoinini ct hoinincin Dco uiiit cha- anfcrtur luilli , ut nullus nisi suo vitio ca careat.
ritas, non solum illa incffabili unitate, qua no- Ut autcm hac mutua virtute in unum occurrere
Rom. XII, 15.— » II Cor. xi 29.

' 3 id. ,
— i, 7, et Apoc. i, 9. — 4 Act. iv, 32, — ^ Ephes. iv, 3. —
«MCor.x, II. —
7Psal.ir, 2.-8 Ephes.i, 4. — 9 I Cor. vi 17. - "» Coloss. ni l'i.— " Psal. cxvm
—
, ,
C3. — I» F.ccle. IV, 12. — '^ I Tini. i, 5. — M l[,.|)r. xrii , 1«. •* I (ôr. \ui , 5. - '*• Jutohi ii , 20.
'7 Jloni. vm , 35. — " Joaii. xv, 9.

possint affectlones amantiuni , cor amantis ani-"'''Pi'ofundum est cor hominis , et inscrutabile ''y.
mae liquefieri necesse est; ut transfundi possit A et ita secretus sibi est, qui sui ipsius ncsciat
et transformari in illum quem amat, et mutari interius. Non igitur educuntur, sed inducunlur
in virum alterura : queraadmodum aquae stilla spiritus in illo interlori coenaculo ,
quantum-
niulto Infusa vino , deficere a se tota videtur, cumque est Illud, ut clausis seorsum sensu-
dum saporem induit et colorem. Hinc
alterlus um ostlis, sccurlus secretlusque, castissimoque
illi amantium crebri defectus, imo profe-

pie complexu conveniant cum dllecto et ibi me- ,
ctus,dumde se in se nihil sentiunt, nlsi quod Hus secum sunt, cuni sic ubi slnt nesclunt,
in Chrlsto Jesu sunt. rsostl quld dicere velim ? tutius se habent, cum se hoc modo jjerdide-
]\emo teSolum llquidum est, quod
mellus. nnt.
omnl foruKe congrult quod optime convenlt : 24. Porro llquefactum purgari necesse est
cordi amatorls, Factam cst , alt Ille, cor meiun et ad purum excoqui, si quam habet scorlam.,
tanquam cera Uquescens^. ipso amore, qul ignls consumens est, paleas
Res llquescendo mollltur, dllatatur, pur-
22. ignorantlae, ct delicta juventutls purgans , et
gatur. Et nunc hunc trlpllcem affectum consl- B purgatissimam faclens anlmam et dlvlno di- ,
dera In amore , qul vere Ignls dlvlnus est, gnam conjuglo, non habentem niaculam neque
corda resolvens purgans, et conflans In mas-
,
rugam. Audl flammam vorantem Dimissa :
sara unitatls ; quemadmodum varia metalla so- sunt ei peccata muha, quia dilexit multum'.
luta Ignl concurrunt in unum, Ad tactum cujus Denique dlllgentibus Deum omnla cooperan-
niollltur et cedlt illa odiosa durltia, quae est In- tur In bonum* ad mortem.
, et nlhll Iniputatur
qua homo nec sentit se, nec
senslbilltas cordis, Omne autem quod non Imputaverlt, slc ipse
alium nec pletale flectitur, nec precibus In-
; est quasl non fuerit. Beatus vir cul non impu-
cllnatur; exemplis non Inducitur, minls non tablt Dominus peccatums. Nam qui non habet,
terretur; beneficlls duratur, flagellis non eru- nemo est nlsi ille solus Inter mortuos llber'".
dltur; frontosus ad turpla ,
pronus ad iilicita, Sic calefactum et llquefiictum cor faclle
ad om-
flectl vel subdl nesclus, nlsl cum reslstere non nem sermonem compungltur et ebulllt
diiectl
potest. Et in omnibus exemplum tlbi slt duri- experiens illud quod canltur, Anima mca li-
tla cordls. C quefacta est , ut dilectus locutus cst'^ et illud :
23. Emollltum autem cor, juxta Pauli doctrl- quod In Evangello legitur, Nonne cor nostrum
nam dilatatur', a dextris et a slnlstris usque- ardcns erat in nobis , dum loqucrcturjiobis in
quaque diffundltur, subveniens pariter hosti- via'^? dulcis confabulatio Dei In anlma et
buset amicls, atque grato quodam et spontaneo cumanima, quae sine linguaj et lablorum for-
occursu omnlbus occurlt, congaudens profectl- matur strepltu, et sine aure percipltur et sub
bus, vel defectibus condolcns proximorum. sllentio ! Solus qui loqultur, ct cul loquitur
Flult igitur, sed non effluit; qula sic derivatur audit Illam : omnis alienus cxcluditur.
ad alios ut a se allquatenus non recedat. Et
, Sunt autem verba IUa quaedam coelestis
2.5.
vide ne forte Propheta senserlt id Ipsum qui ,

fontls irrigua, rigantla corda arentia prx arao-
cum cor suum cerae llquescenti comparasset, rls multltudlne et desiderio , quorum de dcli-
protinus adjunxlt : In mcdio ventris mei^. LI- ciis" narratio est, de clvltate Dei , et pace et
quldum fuit , sed extra non effluxlt. Solus copia clvltatis de civlum doria, de decore
,
effluxit, qul slc intendlt alils, ut sibl non at- lucIdissiraaB mansionis, pellens a corde fasti-
tendat. Fidctc , ait Apostolus , ne forte super- dlum, et a corpore fatigationem , nuntians di-
ejûatis '*. iSeque enim necesse est ut hls ex- lecto quod possessio ejus slt, et ad eau) possit
cessibus, in qulbus luuuani spiritus lutosis asccndere. Nec allud peliit vel passus est, qui
senslbus avelluntur, extra eos esse dicantur; dlcebat : Dormitavit anima mca prce tcedio
cum Paulus In suo raptu an in corpore, an confirma me inverbis tuis^'^. ^\m\\\di a\\\.&xv\^\hx\.\.
extracorpus, se dicat prorsus Ignorare ^. Ubi verba veritatis nostris cogitatlonibus; et tamen
ergo sunt, inquis? In eo quod Interius est sul. nerao tantus observator est qui faclle discer- ,
' Psal. XXI ,

1 5. — MI Cor. U — vi , .
3 psal. xxi , 1 5. — 4 Ilebr. n , l . _ 5 n Cor. xii , 2 , 3. — « Jerem.
xvfi, 9.-7 Luc. VII, 47. — 8Rom. VIII, 28. — 9 Psal. xxxi , 2. — "> Psal. i.xxxvii , G. — • Caiitic. v, 6. —
" Luc. XXIV, 32. — «3 Psal. cxvm , 28. » Richaidus , ciuovum clulds.
Sll TRACTATUS DK CMAKITATi;. «12
nat (|uiil cor pariat, nisi (pii Doininuni locpifn-"''''
ton» advertit, Qiiul coîtatis iiuilu in conlibus A CAPUT V.

vestris '
? et ilhul, Dc cordc cxeunt cogitiitiorics
Jiiala'* : et, Oiiiriis (fni nuridaciuin loquitiir, ilc Di' tli},'iiitale ol praxelUnlia diaritalis.
siio loifuilur'^ : et illiul Apostoli, Non ijuod suf-

Jicicrites sinius cogitiirc ii/iijuid a nohis ijiiasi cx 26. (lliarisnia poi-optiiiniin cliaritas est piaiic
nobis ^. INIala autom in corcle dicinuis ju.\ta illud : incoinparabile. Deni(pie quidnain huic compa-
Dixit insipicns in corde suo Non estDcus^.
, randiiin putamus, quae ipsi praefertur niarty-
Bona anteni andivinuis. Unde, Aiidiam quid rio, ac (idei transfcrenti inontes? Porro per
lixjuatur in Dcus riic Doiniiius ''.
Et j)rorsus charitatein honio in Deo, ct Deus iii hoinine
hnjiis auditni dabitur gandium et Quid enim ita Dei ut charitas? Kempe et lajtitia : Nec est.
revcrtclur hoc verbuin vacuuni , sed facict ad Deus est. Charitas libertateni donat, tiniorem
quodcuinque niisit il/iid i rigans et fecnndans pellit ", laboreni non sentit, meritum non in-
,
penetralia cordis. Qiii talibus verbis docentur, B tuetur, pra?inia non requirit et tamen plus ;
docilcs Dei sunt et nnctio eos docet de omni- oninibus urget. ?vullus terror sic sollicitat, nulla
,
bus *, quae sola omnem veritatem docet, ce- praemia sic invitant, nulla justitia sic exigit.
lerique magisterio loqiiitur qna^dam mysteria Charitas non qiiasrit quae sua sunt. Charitas non
Dei ,
qua? non licet homini locpii , ct si audire irritatnr, non prnecipitatiir, nunquam excidit,
liceat, qualia a|)U(l sa?culi niagistros nujlatenus non in foveani ruit, et j)ro tribntis inalis cu-
audiuntur : quorum virtute et auditu corda li- mulat bona. O charitas jiatiens : sed et compa-
quescunt, liquescendo et deficiendo perficiun- tiens! Charitas jjatiens est, sufficit; benigna
tur, dum in unitatcni illam occurrunt quam ,
est '^, cumulus est : patiens charitas dissimulat,
suis Salvator orat ct ojjtat in Evangelio, Vt exspectat , sustinet dclinquentem; scd benigna
sint , inquit, unuin , sicut ct nos ununi sunius 9; trahit, adducit, converti facit ab errore. Beni-
cujus Joannes in Ejiistola meminit, dicens, Sic- gna charitas etiam quos tolerat amat, etamat
ut ipse cst , et nos siinius in lioc nmndo^" : ut ardenter. Flet quijipe charitas; sed ex amore
sicut videlicet illa beata et beatificans persona- C non moerore, flet ex desiderio, flet cum flenti-
rum Trinitas amore continetur aaterno, absque bus '^.
confusione, ut nec unitatcm turbet personarum 27. O bona mater charitas, quae sive foveat
luimerus, qui essentiam non multijilicat nec infirmos, sive exerceat j^rovectos , sive arguat
unitas Trinitatem redigat in singularitatem per- inquietos, diversis diversa exhibens, sicut fi-
sonae : sic et ij)si uniantur et ordinentur in lios diligit universos. Cnm te arguit, niitis esl
charitate ; non comjjarationc (juideni, scd qiia- cum blanditur, simjjle.v est : j)ie solet sa*vire.
licumque similitudine. Nec absurdum putetur sine dolo nuilcere; patienter novit irasci, hu-
quod dixi Deum amorc contineri , cum non non provocatur, sprcta
militer indignari; laesa
alio dixerim (juam se ij)SO, et quam se ipsum enim hominum niater et An-
revocat. Ij)sa est
dc aliis. gelorum. iSon solum (jua? in tcrris sunt, sed
Amat ergo Deus, et ex se tolo amat : (jnia etiam qua;in coelis snnt, jâcificavit '
'. Ij)sa cst
tota Trinitas amat, si tamen totum dici potest quae Deum honiini placans, hominem Deo re-
de infinito et incomprehensibili, aut certe de D conciliavit. Charitatis profecto damna sunt scan-
simj)lici. Quomodo reaniabis, aniina , vitae tuaj dala j)iisiIlornm. iSoc euiin charitas cliaritatem
gralnituni largitorcm , laigissiimini administra- offendit aut contemnit, cum sentit offensam.
torem , juum consolatorcm sollicitum gul)er- , Nam se ipsam non jiotcst negare, nec in se
natorem , copiosum redenij)torcm , aeternum ij)sa divisa cst. Novit potius in se divisa con-
conservatorem ditatoreni glorilicatorcm ? ,

,
jungere, jiincta dividere ncscit. Paccm diligit
congau(h't unitati. Sola (juij)j)e cst qiuo gcne-
rat, colligit, solidat et conservat ubicunKiuc
servare cognoscitur unilas in vinculo jiacis.
• Malll». IX, 4. — » Itl. XV, 1». — i .loan. vm , i i. — I

II r.oi. iii , ... — '>
1'sal. xiii ,«.—•' l'sal. i.xxmv
0. — 7 I.sai. i.v, 11. — » I Joaii. ii, :>7. - '> Jnaii. xvn , II, >{. '"I Joau. iv , 17. - " IIm»!. It'«. IS.
'Mtior. xiii , .. , 8, i. - '^ Hoiii. xii, l.'î. — '•« Cnlos.s. i , 'Ui.
81.3 TRACTATLS DK CHARITATE. 814
Cuiu onnii liclucia cliaiitas pulsat ad ostium '""ab aniando fiui|)|)c anior, non ab honoran-
amici netiuacjuani putans se pati rcpulsam A do denominatur. Honoret sane qui horrot qui
, , ,
quae amicitiarum matrem sc novit. Ncc verctur stupct, qui nictuit, qui miratur. Vacant htec
signatissimum paulispcr inquictare otium pro- omnia pencs amantem propterea qui amare
;
pter suuni negotium. lUa siquidem vera et sin- amat, ct aliud-novit nihil. Ipse qui honori
cera est charitas, qua proximi bonum ut no- raerito, et stupori , et niiraculo est; amari ta-
strum diligitur. Nain qui magis aul certe solum men plus amat. Exigit Deus timeri ut Doniinus,
diligitsuum, convincitur non caste diligere honorari ut patcr, et ut sponsus amari. Quid
bonum quod utique propter se diligit, non
,
eminct? nempc timor? in his praestat, tpiid
proptcr ipsum. Amemus et amemur, in altero pcenam habet^ et hoiior Absit hoc : el timor
nobis, in altero nostris consuleates. Psam quos non habet gratiam, et qui de amore non vcnit
amanuis, in ipsis profccto requiescimus a honor, non honor, sed adulatio est. Et quidcm ;
quibus autem amamur, ipsis nos in nobis re- soli Deo honor ct gloria^ sed horum neutrum :
quiem paranuis. Porro amare in Deo, charita- B acceptabit Deus, si mcllc amoris condita non
tem habere est studere vero amari propter fuerint. Is pcr se sufQcit, is per sc placet ct
:
Deum, charitati servire est. Utramque teneo propter se; ipse meritum ipse prccmiuni sibi ,
,
dilectioncm Dci et diieclioncm proximi, cum est. Amor praetcr se non rcquirit causam
, non ,
te amo Domine Jesu qui mcus proximus cs,

, fructum fructus cjus usus cst. Amo (piia amo;
,
:
quoniam homo es, et fccisti mecum misericor- amo ut amem. TJbi autem amor, labor noii est,
diam, et nihilominus es super omnia Deus be sed sapor quoniam amanti nihil difficile est. :
nedictus in sscula. Amor dominum nescit : per se satis subjectus

est, obscquitur sponte, gratis obtemperat, li-
CAPUT VI. bere retinetur.

29. Aniat et Dcus, ncc aliunde hoc habct,
De natura seu iudoie et vi \eri amoris , tiim homiuis Ipse est unde amat, et inde vehementius, quia
erga Deum , luui Dei erga homiuem. non amorem tam liabct, cpiam hoc ipse est. Ne-
C minem suspicit amor, sed ncc dcspicit cjuidem.
28. Flagrans vehcniens amor praesertim di- Omncs ex aequo intuetur, qiii pcrfectcse amant,
vinus, cum sc intra se cohibere non valet, non ct in se ipso cdsos humilcsque contcmperat;
altendit quo ordine, qua lege, quavc serie , ncc pares modo, scd unum eos facit. Magna
seu paucitatc vcrborum cbuliiat, dunuuodo ex rcs amor. ]\am cum amat Dcus, non aliud vult
hoc nullum sui sentiat dctrimcntum. Intcrdum quam amari quippe qui ob aliud non amat
:
ncc verba requirit, nec voces omnino ullas , nisi ut ametur scicns ipsos amorc bcatos qui
, ,
solis ad hoc contentus Anior prseceps suspiriis. , se amaverint. O suavitatcm o gratiam o amoris ! !
vehemens, flagrans, impctuose, qui praeter te vim! Summus omnium imus factus cst omnium.
aliud cogitare non sinis, fastidis ca?tera, con- Quis hoc fecit? Amor dignitatis ncscius, diyna-
temnis omnia praeter te, te contciitus. Confun- tione dives , affcctu potcns, siiasu cflicax. Qiiid
dis ordincs , dissimulas usum, modum ignoras : violcntius? Triuniphat dc Dco amor; ut sciamus
totum quod opportunitatis, quod rationis ,
amoris fuisse cpiod plenitudo effusa est, quod
quod pudoris, cjuod consilii judiciive esse vi- D altitudo ada^quata est, quod singularitas asso-
detur, triumphas in tcmctij^so, et redigis in ciata cst. Deus non moclo aiiians, sed amor cst,
captivitatem. Frustra ad audiendum lcgenduin- ct solam amoris viccm requirit ct lidcm.
ve amoris carmen, qui non amat accedit : quo- 30. Quidni ametur amor ? El cpiid tam cor-
niam omnino non potcst caperc ignitum clo- dium vita, quam Deus meus Jcsus? Is vere est
quium frigidum pectus. Quomodo enim graece et amans, ct amabilis, et totum ciuod de ipso
loquentem non intclligil qui gr,Tcum non no- cst, vere est, cpiando ipse cst non aliud sane
vit, ncc latinc locpicntcm qiii latinus non cst, quam ipsa cst vcritas. Quis lidus, vcrusvc ani-
et ita de caeteris sic lingua amoris ei cjui non : maj amor, nisi utique is, quo veritas adamatur?
amat barbara erit; erit sicut aes souans, aut
, Rationissum compos, veritatis sum capax scd :
cymbalum tinniens'. Amor revercntiam ncscil; ulinam non forcm, si amor iu mc dcfuerit. Non
' I Cor. xui , I .

— * I Joau. iv, 1 5 1 liui. ( , 1
815 TRACTATUS DE CHARITATK. 81G
sum socurus a secuii, si absque eo inveniar. ^^^cesse cst allici n)eiitem vehenienter aniantis, ab»
Valde omnino mihi amandus est, per quem vi- A sente quem amat, dum totus in exspectatione
vo , suui , sapio, si iii^ratus non siim ct iiuli- sMS[)('nsus, <|iiaiitanilibi't rcstinationom rcputat
j;nus. Dii;iius planc est morte, qui tibi, Doinine tarditatcm. Subtractio ncmpc rci qiiam anias
Jesu, recusat viverc, ct mortuus est; etqui tibi au-^mcntatio dcsidcrii cst, ct quod ardentiusi
non sapit , dcsipit : et qui curat esse non pro- desideras , carcs aegrius.
pter te, pro nihilo est, et nihil est. Proptcr te-
metipsum, Dcus, fecisti omnia qui cssc vult
'
: et
CAPUT YIII
sibi ct iioii tibi, nihil cssc iiicipit intcr oninia.
Pro sum amans te qiiantum possum.

his ergo ita De activa et contemplaliva vita.
Sed estquod me phis movet, plus urgct, plus
accendit. Super omnia, inquam, rcddit amabi- 33. Fortc appelis contemplationis quietem ?
lcm tc qucm bibisti, opus Et bene facis. Ergo cura virtutum exercitio
mihi, .Tesu bone, cahx
nostrae redeinptioiiis. Hoc omnino amorcm B sanctum otium praevcnire. Alioquin dehcato
meum facile vindicat totum sibi. Hoc est quod satis otio dormitare volcs, si non exercitatus
nostramdevotioncmetblandiusalhcit, etjustius quiesccre appetas, et Liae fecunditate neglecta
exigit, etarctiusstringit, et afiicit vehemcntius. solum cupias Rachchs amplexibus oblectari.
Sed et pra^posterus est ordo ante meritum exi-
8^''^ praemium, et ante laborem sumere cibum.
CAPUT VII.
Non igitur putes de proprio araore quietis,
De duplici lingna , Verbi , el animje. seniorumve tradi-
sanctis obedientiae actibus,
tionibus pra^judicium uliatenus faciendum :
31. Spiritus est Verbum, spiritusque anima, alioquin non approbat Dominus tuaj contem-
habentque linguas suas, quibus se alterutrum pUitionis inane otium, propter quod non exau-
alloquuntur, praesentesque indicent. Verbi qui- diet orationes tuas, vocatusque non^ veniel.
dem lingua favor dignationis est; aninioe vero ISec enim dabit inobedicnti copiam sui tantus
fervor devotionis. Elinguis est anima atque in- C obcdienticie amator, ut mori quam non obedire
fans quae hanc non habet, et non potest ipsi Ex bonis
maluerit. operibus recipit consolatio-
cum Verbo. Ergo
nullatcnus sermocinatio esse nem mens assueta quieti, quoties sibi lux, ut
hujuscemodi linguam suam cum Verbum movet, assolet , contemplationis subtrahitur. Quis enim
volcns loqui ad animam,non potest non sentire. non dico continue, scd vel diu ,
dum in hoc
Vivus est sermo Dci et efficax, et penetrabilior corpore manet, luniinecontemplationisfruatur?
omni gladio ancipiti, pertingens usque ad divi- At quoties corruit a contemplativa; toties in
sionem animae et spiritus '. Et rursus cum suam activam se recipit, inde nimirum, tanquam e
anima linguam movet, latere Verbum multo vicino, familiarius reditura in id ipsum : quo-
minus poterit, non solum qiiia ubique pr.iesens niam sunt inviccm contubernales , et cohabi-
est; sed propter hoc magis, quod, nisi ipso sti- tant hae duae pariter. Est quippe soror Mariae
mulante, devotionis lingua minime ad loquen- Martha. Neque enim etsi a contemplationis lu-
dum moveatur. Vcrbo igitur dicere animae, mine cadit, patitur tamen idlatenus se incidere
Prt/r//ra o, et appellare amicain ; infundere est, D tencbras peccati, seu ignaviam otii , sane in
unde et amct, et se praesumat amari. Ipsi vero luce operationis bonae se retinens.
Verbuin vicissim nominare dilcctum , et fateri 34. Loquor vobis experimentum qnod cx-
pulchrum^ quod amal ; et quo amatur, illi sine pertus sum. Si quando sane comperi profecisse
fictioneadscribereet fraude, mirari dignationem alicpios nostrum ex meis monitis; tunc non pi-
ct stiiperead gratiam. Ita sanc locutio Verbi guit mc
fatcor, curam pnvtulissc sermonis
,
infusio doni , ct responsio animae cum gratia- proprio otio ct quieti. Patienter avcllor ab in-
rum actionc admiratio. feciind;e Rachcl amplcxibus ut niihi exube- ,
32. Cumpraestoest quodamatur, viget amor; rcnt fructus profectuum vestrorum. Charitas
languct ciim abcst (jiiod non est aliud cpiam
: ciiiiii, (pi;c non (pi;erit (pia* suasiiiit ', id mihi
taxlium (juoddam impatientis desidcrii, quo ne- jamduduin l;icile persuasit, nii scilicet dcside-
' Pniv. itvi, 4. — » Hcl)r. iv, 12. — ' Cantic. i, l'i , la. — •<
I C.or. mii, >.
rabilium nieorum vestris praeferre utilitatibus. "*mentis affectio , nisi ab ea causam , modum, et
Orare, legere, scribere, meditari , et si quae A ordinem sumat.

sunt alia spiritualis studii lucra; haec arbilratus 36. De qua hac constantissima charitate Sa-
sum propter vos detrimenta. Hsec siquidem vera pientia libro sui nominis dicit : Ab cetcrno ordi-
et casta contemplatio habet , ut mentem quam ,

nata sum ^. Haec ordinata a Deo ordinat Angelos
divino igne vehementer succendit, tanto reple- in ministeriis suis. Haec studia et exercitia ju-
at zelo et desiderio acquirendi Deo , qui eum storum disponit in professionibus suis. Hac me-
simiUter dihgant, ut otium contemplationis pro diante ordinata lex est per Angelos in manu
studio praedicationis libentissime intermittat. Mediatoris ^. Sine hac, amicitia intcr homines
Et rursum potita votis ahquatenus in hac par- ordinata esse non potest. Psam cum Apostokis
te, tanto ardentius redeat in id ipsum, quanto 6\caI, Omnia sccundum ordincm fiant invobis^-,
fructuosius intermisisse meminerit, et iterum et iterum Omnia vcstra in charitate fiant '
,
sumpto contemplationis gustu valentius ad con- patet ea ordinem non habere ,

quae in charitate
quirenda hicra soUta alacritate recurrat. Caete- B non fumt. Charitas via est et vita virtutum, ipsa
rum inter has vicissitudines plerumque mens est via eminentior, ct iUic iter quo ostenditur
flucluat, metuens et vehementer exaestuans, sakitare Dei*. Unde ApostoUis in primaEpistola
ne forte utrique horum , dum suis affectionibus ad Corinthios, Jdhuc viam inquit, eminen- ,
hinc inde distrahitur, pkis justo inhaereat, et tiorcm vobis dcmonstro^ et item Scire etiam :
,
sic in utroUbet vel ad modicum a divina deviet supereminentem scicntice charitutcm Dei '". Haec
voluntate.Unicum quippe in hujusmodi reme- est via de qua Isaias Ambulabant hac via, qui :
dium seu refugium oratio , est , et frequens ge- libcratifuerint et redcmpti a Domino , el venient
mitus ad Dominum, utquid, quando et quatenus in Sion cum laude ; fugiet clolor et gemitus. Lce-
nos facere veht , assidue nobis demonstrare titiascmpiterna supcr capila eorum, gaudium et
dignetur. lcEtitiam obtincbunt ". Charitas est praeccptum

Domini lucidum iUuminans oculos '^. Ipsa est
kmien cordis, omnes scnsus et affectus hominis
CAPUT IX.
C clarificans et serenans , ut discat homo ubi sit
kunen oculorum et pax.

De variis effectis et elogiis charilatis.
37. Charitas est olcum quod omni U([Uori
supernatat, quod sanat et iUuminat, et quod
35. Amicitia vera non cst, nisi firmum in omnem asperitatem propria suavitate laetificat.
Deo habeat fundamentum. Eapropter cum ami- Hoc oleo uncti ApostoU et martyres , suavissi-
donum sit Dei, justum cst ut qiii ex dono
citia mam reputabant niortis amaritudinem et im-
Dei diUgit, nihil praater Deum diUgat, et ut mensam saevitiam tormentorum. Christus enim
iUuc flumina refluant, unde fluunt ' ; nec rivus unctus a Deo prae paiticipibus suis'^, hoc oleo
a suo fonte degeneret, qui de plenitudine gra- suos unxit, et exactoris com- jugum a facie olei
tiae affluentis emanat. lUam siquidem unice et putrcscere fecit'^. Domini Spiritus, inquit,
singulariter veram atque pcrfectam amicitiam siipcr me , co quod unxerit me^^. Charitas non
profitenmr, per quam nos Deus amicos suos solum mortis et suppliciorum amaritudinem
vocare dignatus est, si ejus praecepta fecerimus. D suavificat; sed et ipsam mortem potentissimam
Vos, inquit, amici mei cstis si feccritis quce , morte mortificat. Nonne Christi charitas per-
prcEcipio vobis '. Haec Dci amicitia est charitas, emptoria crat mortis cum ipsc dux vitae mor- ,
qua dilexit nos ante mundi constitutioncm , et tisquc destructor comminaretur ct diceret Ero :
elegit in dilecto Filio suo^. Ipsa cst fons om- mors tua o mors^*'? Imo fortior. Cum cnim
,
nium bonorum omniumque donorum, quae mors vitam eripiat temporalem; nos ad vitam
nobis a munificentia supercoelcsti proveniunt. charitas introducit aeternam. Illa nos a vita
Ab hac omnis amor legitimus ordincMi foruiam- transitoria dcjicit : ha-c ad vitam et gloriam
que sortitur nec ordinata esse potest aliqua
: sine fine restituit. Charitas cst porta speciosa,
» Eccle. 1,7. — » Joan. xv, 14. — Ephes.

^ — i , 4 , 5. 4 Prov. viit , 23. — * Oalat. iii , 19. — ^ I Cor.
XIV, 40. — 7 Id.xvi , 14. — 8Psal. 23. — 9l Cor.
xi.ix, xii, 31. — '° Kphes. iii, 19. —" Isui. i.i , 10, H.
" Tsal. xviii.O. — '^Psal. xi.iv, 8. —M x, 27. —
isai. '5 Id. lxi , 1. — «6 Osee xiu 14.
Sl!) TUACTAriJS i)K CllAlUTATK. S20
tjiKf III cvfisioiic jLruâUin ,
pDitis aliis oni- *"^ct boiioruiii imj)lclio mcritoriim. (.)miii;i nian-
iiiiic» clfstruftis, iiitcyia vt intacta |)c'iinansit. A data vit;e, omiii;i justiti;e ojicra rclcruntur ad
Charitas nunc|uani cxticlit '. ll;vc est spcciosa Ex hac suiim
illain. sortiiintur effcctum oj)e-
Sunaniitis, cjuae Davicl in virgiiiitate sua cale- rum commendatio, devot.-e orationes, ct ;ib
(aciehat ; eo c|uocl non poteiat calelicri pcllihus ij)Sa tanquam liuctus ab arborc, t;inquain ra-
aniinaliuin niortuoruni '. Qiii cnini vcisantur in iiius a vite, j)cii(Ict lot;i lex ct l*roj)heta;''. Sicut
c)j)cril)us niortiiis , rcliiycsc-cnte cliaiitate, co- eniin fructus suiim a j);ilniite recij)it alimenlum,
i;itatione passioiuun Cliristi clenuo iccalcscunt. donec ad niaturitatem perveniat : sic boni
Haec est nubecula, quae ad preces Eliae niagnain oj)eris fructus, sic sancta devotio, sic omiie
excrcvit in pliiviain. Cuiii ciiim ali(|iiis Deuin cjuod j)ie agitiir, a charitate suuin recij)it ini-
diligerc c\ toto cordc incipit, statiin iion solum tium et j)rogrcssuni.
ad proximos, sed etiani ad iniinicos hcnevo-
lentia> stillicidia et jjratiai fluenta dilTundit. Nec CAPUT X.
uiiruin. Cliaritas eniin est oleuni viduae, quod B
t;oiitinuuni e\ distribiitioiic siisccj)it incrcnien- De Deo , ejusc|ue attributis.
tuin. jMulicr sicjuitlcm dc iixoribiis Proij/icta-
rum, uxor Abdiae, ctamovit ad Elisa;uin diccns : 39. Sciendum quod quanto terra inferior cst
Vir meus mortuus cst, et rccr crcditores tnllunt altitudine ca'li , tanto elcgantior, et eminentior,
a mr fluos filins rncos ud scrvicndum sibi ^. Ini- et inaestimabiliter dulcior est aniore jiroximi
plevit ad voccm Proj)licta? vasa oleo^ quo dc- amor Dci. Et ut de Dci dilcctione loquentibiis
bebat inungi. Siint lilii timoris et amoris, qui camj)us arrej)ti propositi desiderabilius et libc-
vasa non niodica offerunt, fjuibus inater gra- rius ad intelligentiam se diffundat, jjauca de eo
tiae oleuni benevolentio-e et devotionis infundit. qiiasi dclibando j)erstringamus, ut appareat
Clausit tamen ostium conscientiae a favore hu- quam ineffabili gratia et dignatione incomjiara-
mancTR laudis, nc siiie olco intcr virgines fatuas bili, Deus gloriae mediante charitatis beneficio
rejûtetur. Crcditores sunt, imj)ortuni exactores, liomini condescendat. Credendus itaque et co-
inaligni spiritus, qui pro voluptate transitoria C gitandus est Deus qnaedam vita jjerpetua, vivens
oeternos exigiint criiciatus. Vicinae, a quibus in se, et omnia vivificans, oninia intelligens,
vasa mutuo accipiuntur, sunt angelicae jjote- omnemque crcans intelligentiam, sajiiens et
states ct animai sanctoriim, qui nos coiisiliis ipsa sapientia, veritas fixa, justitia indeclina-
erndiunt etexcniplis, quod oleum niisericordia? bilis, summa virtus, perfecta bonitas, divinitas,
proximis infundamus; scientes et quamdiu liu- aeternitas, m;ignitudo, iinmensitas , sunima
jusmodi siij)crfiierint, non stabit oleum, et essentia, a qua oinne esse , summa et aeterna
charitas impcnsa j)luribus uberius sortietur substantia, non subjecta jjraedicamentis vocuin
augmcntum. aut cogitabilium; sed omniuin reruin causale
38. Linguae Angelorum et hominum, susten- cfficiens et superessentiale principium. Cogi-
tatio ])auperum, atque martyrum, sine cliari- tandus est Deiis simjjlex ,
purus, integer, ct
tate nihil siint. Projjhetia prsedicit , scicntia j)erfcctus, nihil liabcns quod in numerum trans-
comjireliendit , lldes crcdit : sed nec proplie- eat; iiihil traliciis a tcnipore vel a loco. Sic in
tia, nec scientia, nec fides, etsi niontes trans- D oinni loco,quodnon includatur nec excluda-
ferat, quidqiiam sine charitate valebunt^. Sine tur a loco. Cogitandus est Deus sine forma vi-
charitate ni/ii/ j^rodcsse potest, cum charitate sibili, sine sj)ecie corj)orali, sine comjjositione
vcro niliil obesse. Charitatis bcnclicio imj)c- j);irtiuiii , siiie distiuctionc nicmbrorum ex quo ;
dicntc, j)eccata iion obsunt; cjuia chaiitas ojic- omnia causalitcr, noii matcrialitcr in quo ;
rit multitudincm j)eccatorum ^. Charitas est oninia, non in loco sed in virtute. Sine qua-
,
lcx vitae, discij)liiia moium, jiax convivcntium, litatc bonus, sinc quantitate magnus sine situ ,
gloria concordium
ciimimim abolitio, lcgis
, j)i;csidciis, siiic habitu contiiicns, omnia tlis-
j)lciiitiiclo, sacr;e Scrijitiira? comjxiidium j>i<X'- ,
jioncns. Disj)oiiit enim ut sajiicntia, oj)cratur
••cj)loruni Dei consummatio virtuliiin virtus. , iit virtiis, ;iin;it ut cliarit;is, rcvclat ut lux
' I Cor. xiii , 8. III Ui , 1 i. '

.'V Kr^. IV, 1-7. — -4
l Cor. \ui ,
>.. I IMi. IV, 8. 1'
Mallli
xxii ,
'|0.
82 TRACTATUS DE CHARITATK. 822
miseretur iil pietas, scit ut veritas, judlcat ut '"*isti jaiu coeleste iei;nuui aclepti sunt, non solum
cequitas, praesiclet ut majestas. A ad habendum, sed aliis conferendum. Quam
40. TVon coniprehendis cjus altitudinem, nisi falhix ct dekisoria sit ilhi jierniciosa felicitas,
vilescas contemplatione ejus. Nec com-

apud te quani plerique in carnis voluptate constituunt,
prehendis ejus magnitudinem, nisi parvus fias in libro experientiae legitur incessanter, dum
in oculis tuis, subjiciens te omni creaturaa in opere impudicitiae cito praeterit quod de-
jiropter ipsum. Deus charitas est '. Spiritus permanet sine fine quod cruciat. De
lectat, et
sanctus specialiter charitatis nomine designa- talibnslugcndum jiotius sentio quam loquen-
tur. Ipse est amor Patris et Filii, et suavitas et dnm. Quid ergo indignius homini, quam ani-
unitas, ct osculum et amplexus; et quidquid nfam suam, pro qua Christus mortuus est,
amborum commnne esse potest. Quia vero viliori parti sui corporis substituere, et se
per gratiam Spiritus sancti anima hominis Deo brutis et irrationabilibus conformare? Apertis-
mirabiliter unitur, sciendum est quod idem sime liquet, quam perniciosus sit amor carnis,
Spiritus in illa unione donator donum. B et usus libidinis, ad quorum detestationem Deus
est et
Spiritus enim est qui vivificat spiritum homi- de purpurata meretrice exsecutoribus angelis
nis, et ipsum instruit et informat Deum dili- dicit : Qiuwtum exaltavit sc iii dcliciis , tantuni
gere, quaerere et invenire, tenere et frui. Ipse datc ei tormenlum et luctum ^.
est sollicitudo quaerentibus Doniinum in humi- 42. Restat prosequi, quod in voluptale ocu-
litate, pietas aclhortantis in spiritu et veritate. lorum et auvium, cieterorumque sensuum, non
Ipse est sapientia invenientis , amor habentis, est beatitudo vel requies; sed neque in his quae
âudium perfruentis. pertinent ad delicias vitae Iiujus,ad ambitio-

sum honorem, ad potentise dominatum. Veniat
CAPUT ergo ditissimus rex, potentissimus, sapientissi-
XI.
mus et delicatissimus, Salomon scilicet, et quid
In rebus creatis stabilem fclicitatem iioii iuveniri de fine talium judicet audiamus. Dixi , inquit,
in corde meo , Vadain et ajjUinm dcliciis etfruar
41. Porro quidam ad lierfruendum sibi eli- C bonis. Et infra : /Edificavi domos , et plantavi
gunt ea quae peremptoria sunt salutis. Veneno vineas , fect /lortos et pomaria , et conseci ea
enim cupiditatis infecti, a malitia hiijus mundi, cuncti gcncris arbonbus. Et multa similia per-
fallacibus divitiis, transitoriis et honoribus in , sequendo adjecit. Posscdi servos et ancillas et .,
voluptatibus carnis , saeculique favoribus suae familinm multam nimis coacervavi milii aurum ,
inlentionis finem constituunt, et in Iiis, quaj et argentum , subsfantias regum et provincia-

sunt aeternae damnationis occasio, fclicitatem rum. Et addens de volujitate aurium Feci , in- :
suam falsa opinione , cjuasi somniando dejiin- quit, mihi cantatorcs ct cantatrices. Et jiost hoei.
gunt. Sed ubi cojîa divitiarum major exubc- subjecit : Quidcjuid desidcraverunt oculi inci
rat, ibi se gravior molestia soUicitudinum noii negavi eis, nce proltibui cor meum , tfuin
totius perturbativa quietis incendit. Rationalis . oinni 7>oltiptatc fruerettir , et oblectaret se in liis
itaquc anima licet ad summam beatitudinein qucc paravcram. Quid,qua?so, delicatius, et

desideranter asjjiret, aliis tamen abstrahitur, quid jucundius ? Continuat autem Salomon et
et eam qusedam falsa felicitatis imago deludit, D subjungit : Cumfpie converlissem ine , inquit, ad
aut verae miseria? similitudo deterret. Quis au- ciincta opcra mea, iii rpiibus sudavcram , vidi
teni j)auj)ertatem, j)ersecutionem, aigritudinem, in omnibus vanitatein ct ajflictioiiem spirilus, et
luctum, famcm non reputet magnani miseria;

,
nihil perinancre sub snlcK Senteuliam cjiiidcni
portionem? Istis tamcn et vera miseria j)ra*- gcneralem jiraMniserat diccns : fidi cuncta qun'
cavetur, et vera beatitudo acquiritur. Nec mi- fiunt sub sole; et eccc omnia vanitas et ajflictio
rum. Paujiertas regni ca-Iestis acquisitiva est. spiritus\

Rcati enim jKiujieres, cjuoniam ij)Sorum cst
regnum cadorum. Beati qiii lugcnt, cjui csu-

rlunt, qui persecutionem j)atiuntur, cjuia ipsi
saturabiintur ^ :illi consolationem recipient, et
'
.Toan. IV, 1 Ci. — ' iMatlli. v, ,j , 5 , 6. — < Ajioc. atvm , 7. -— » tcile. n , I - M . — » Id. i , 11.
S23 TRACTATUS DE CIIAIUTATE. 824
*""
nninduin liabere siib peciibus , nihil in eo videre
CAPUT XII. A quod appclat, nullum cui invideat, quem me-
tuat, niliil iiiali esse quod ab alicjuo sibi possit
Sub jiigo Chrisli csse veiaui requiem. inforri : ct in illain h;erc'dilatfiii iininarcessibi-
lcin , incontaniinatain , et incorruptani , conser-

43. Habes ex verbis Sapientis , ut supra nic- vatani in ca-lis^ oculos dirigcndo, fallaccs divi-
moratum est vanitatem , et afflictionem spiritus. tias et honores perniciosos, ct dainnabilcsdelicias
Apponit Veritas tertium , sciiicet servitutcin. conculcare ? Quid, qua>so, dcsidcrabilius est,
Omnis , inquit , (lui fticit pcccatum , snvus cst ct (juid traiKjiiillius, quain suain aniinain sie
/^fffrt// '. Conjunântiir ij;itur li;cc tria, vanitas, stabilirc, ut nullis inotibus carnalis concnpi-
servitns, et afllictiospiritus : ubi ergo rcquics? sccntiae agitetur, carnein rore pudicitiae lepe-
iibi sabbatuin ? Nonne verbum
scentem compellat ancillari ut eam ad exerci-legis est, Nuliuni ,
peccatum facies in eo Quis est, qui peccatum

tium niililiie spirilualis promplissiniam habcat
?
non fecit ? Dixit rex David Ecce cniin in ini- B adjutiiccm ? Quid prxferea ita divinae tranquil-
:
quitatibns conccptus suni; et in peccatis concc- litatis imagincm gerit, quam anima, quae sic ad
pit mc matcr mca'^. Quis ergo nos liberabit a omnium injuriarum tolcrantiam se obfirmat,ut
jugo veteri et servitute peccati ? Ille de quo eam contumelia^ illatae non moveant, et men-
Veritas in Evangelio dicit : Si Filias vos lihcra- suo nullae comminationum aut
tein cjiis a statu
verit, vere libcri eritis^. Ipse nos ad sabbatuin injuriarum machinai dcjiciant? amicum ct ini-
invitans: Fenite, inqait, ad me omnes , fpii /a- micum eodcm oculo intueri ? Konne similis
boratis ct oncrati cstis , ct ego rcficiam vos. Ecce <.'st ei qui facit solem suum oriri super justos
refectio, quasi sabbatipraeparatio. Audiamusct et injustos, ct pluit sujêr bonos et malos9?
sabbatum Tollitc jugum mcum super vos , ct
: Quid? cum omnia circa eum mutabiliter fiant
discite a mc , cjuia mitis sum ct humilis cordc, nulla est in corde ejus mutatio.
et invenietis requiem animabus vestris. Eccesab-
batum ecce quieta tranqiiiliitas. Jugum cnim

,
CAPUT \III
meum suave cst, ct onus Juguin C mcum lcce'*.
hoc non preniit, sed erigit; pennas habet qui- Per cliaritatem perveniri ad veram quietem el sabbali
busevolet, non jjcnnas quibus aliquos gravet. spiritualis festivitatem.
Iliud jugum charitas est Dei, proximique di-

lectio; hic rcquiescitur , hic sabbatizatur, hicab 45. Vere verum sabbalum.
est in charitate
omni opere scrviii vacatur. iNimirum charitas Cum enim vicem vehiculi vel
caeterae virtutes
non agit perperam, non cogitat malum^:sed viatici gcrant ad requiein obtinendam , omnes
et diiectio proximi malum non ojDeratur Vi- **. in charitate quiescunt. liiud admiratione di-
des, o Judaee, sabbatum ubi sit?Indeetsi ali- gnumest, quia sine charitate nihil est virtus , et
qua peccati subreptio exaliquainfirmitate con- ipsa unicuique virtutum exhibet ut sit virtus.
tingat non perit sabbati fcriatio quia charitas
, Fides aiitcm qiia^ haec opcratur ad vitam , in Dei
;
operit mullitudincni peccatoruin -. visione jam non erit fides, sed veritas. Ibi enim
44. Videmus aliquos, qui cum suaviter re- absorbcbitur cum id videbitur quodsuper
iides,
sjoirare deberent sub jugo et onere tam suavi D omnia Non opus erit credere, quod
diligetur.
et tam levi , sub utroque laborant et murmu- nobis liccbit piena cognitione percipere. Non
rant. Ad jugum utique miindi jjcrtinct qiiod crit ctiani dc c?etero spei locus nam Dco fruen- :
curis aestuant, qiiod inflammantur odiis, quod tes, non habebimus quod spcremus. Hic tem-
torquentur invidia. Hoc jugum cupiditatis est perantia pugnat contra libidines ,
prudentia
et onus saeculi grave. Jiigiim autcm Doinini contra errores, fortitudo contra adversitates,
suave cst, et oniis levc. Et (jiiid suavius lio- jiistitia contra iniquitatcs. Porro in charitate
mini, quid jucundius, quam miindiim contcm- jierfccta cst castitas : ideo non est libido, cui
nere, et se reputarc saeculo celsiorem , atque temjêrantia repugnet. In charitate perfecta est
in bonae conscientiae vertice consistcntcm , et scicntia : idco(|iie ilii niillus cst crror , (jucm
' Joan. VIII , .'J/(. — > Tsal. i, , 7. — ^ Joaii. viii ,30.-4 Matll». xi , 28-30. 1 K]OV. XIII , 4 , 0. '•
Koin.
XIII , 10. — 7 I iVli. IV, 8. — 8 Id. I, 4. — 9Mutlh. v, 45.
825 TRACTATUS DE CHARITATE. 82G
prudentia eliminet. In charitate vera beatitudo^^âdvenit, nihil praeterit, aut succedit, aeterna
est:ideoque nuUa adversitas, quani fortitudo A tranquillitasipsiuset quieta seternitas intimatur.
expugnet. In charitate omnia sunt tranqiiiUa 48. Notandum vero quod operibus Dei se-
et jequata : ideoque nuUa est ibi insequaHtas, narius; septenarius autem divinae quieti adscri-
quam justificari oporteat. Denique nec fides bitur. Nimirum senarius numerus perfectus est,
virtus est'' sine dilectione; nec spes virtusest, constans ex parlibus suis. Si enim connexueris
nisiquod speratur, ametur. Quid est lempe- unum , duo,tria; perfectum habes senarium,
rantia, nisiamor, quem nulla voluptas illicit ? qui Dei operibus speciahtcr est assignatus : ut
Quidcaiterae virtutes, nisi amor,qLii quod suum in rerum universitate nihil superfluum , niliil
est, unicuique distribuit? recipias imperfectum. Magnae quidem excellen-

46. Sicut charitas est vere mentis humanae t\x dies est, in quo Deus superiores aquas ab
requies perfectunKiue sabbatum; sic et sex vir- iuferioribus firniamento mediante divisit. ]Vec
tutes pra^dictae, fides, spes, temperantia, minoris esse arbitror dignitatis diem, in quo pru-
dentia, fortitudo, justitia, sunt quasi quidam B aquis in unum congrcgatis a Deo arida vestita
dies opcrationis charitas vero quaedam huni-
: est herbis, et arboribus decorata, venustata
nosa et hmiinosissima dies est quietis, tranquil- floribus et fructibus fecundata. Nec est dies re-
btatis et pacis. Et nuncquêest exspectatio niea, putandus inferior in quo Deus coehun suis lu- ,
nisi tu, Domine ? si forte desiderium paupe- minaribus adornavit. Sednec ille alienus a Kaude
rum exaudiat auris tua, ut ad modicum tem- est, in quo Deus partem animantium in aquis,
pus requiescam cum regibus et consulibus, qui partem collocavit in aere. Ab istorum eminen-
aedificant sibi sohtudines, et replentdomos suas tia et privilegio non degenerat dies sextus, in
argento' ? Porro vix ad momentum permittitur quo Deus ad imaginem suam creavit hominera,
mihi requies ab exactoribus Pharaonis ut non etvitam inspirans, ipsum animantium prsefecit
;
mihi sabbatizare hceat vel hora dimidia. Uti- universitati. Porro diei septimae pra;eminentia
nam mihi detur vacare , et videre quoniam oranibus antecellit; in quo nuUius rei creatio,
Jesus est ipse Deus. Ipse sabbatum animae quae- sed omnium creaturarum perfectio, et Dei re-
rentis eum, praeparans diligentil)us se tranquil- C quies commendatur. De singuhs scriptum est
lum impermutabilem sabbatismum. O quam
et Factuni est vespere tt niane dies iinus , iixxX. se-
beati qui ingrediunturlocum tabernaculi ad- <:M//<^/a.v, et deinceps^. Atdiei septimae non mane,
mirabilis usque ad domum Dei atque in voce , non vespere, non initium ac finis describitur.
exsuhationis et confessionis tripudiant et exsul- Dies enim requietionis Christi et immutabilis et
tant, memores uberuni tuorum dulcis Jesu , a?ternus. Mutua quidem Patris Fihique dilectio,
cuniHabacuc propheta cantantes:^'^^ «M^t'/w in suavissimus amborum complexus, charitas sci-
Doininngnuclebo, et exsultabo in DenJesu meo'. hcet,qua Pater in Filio, et Filius in Patre^,
47. Sabbatizat Judaeus, quia legit Deum sex ipsa est jucundissima quies , indivisibilis unitas,
diebus operatum fuisse, et quasi hibore operis pax imperturbabilis, aeterna tranquillitas, Spi-
fatigatum die septimo quievisse^. Non est hoc ritus sanctus, qui ab utroque proccdit. Quod
Deum cogitare, sed in Dei contumeliam idolum insinuans Filius Dei, Ego , inquit, Patris mei
fabricare. Sane non laboravit opcrando Crea- mandata servavi , et maneo in ejus dilectione^ ',
tor : dixit, et facta sunt orania pro benephicito D et rursum Ego , et Pater unum sumus'' : et idem
suo'*. Summa et aeterna essentia Deus nullius de Filio Pater , Hic est Filius meus dilcctus, in
indigens ,
plene sibi sufficiens , in sua summe quo mihi bene complacui^,^\.c.
tranquilla charitate indechnabiliter et immuta-
biliter manens et mirabilia opcrans, rcquiescit CAPUT XIV
in se, vita in se vivens, bonorura pax ct inde-
ficiens quies. Quocirca sicut successione die- SpiriUiale llexaemeron , seu opns sex diemm cxpouitur.
rura, raaneet vespere vicissim variantium , crca-
turae rautabihtas designatur ; sic in Deo cui nihil 49. Expressa igiturcongrua collationura ima-
' Jobni, 13-15. — > Habac. iii , 18. — 3 Cen. i-ii 3. — 4 Psal. cx.i.vm, 5. — 5 Cen. i. — « Joan. x, 38.—
7 IJ. XV, 10. — 8 id. X , 30. — 9 Mallb. xvii.
,
" Non est virtus , formala scilicet , el condncil)ilis ad alernam l)eatitudinein.

S'>7 TRACTAruS DK CHARITATK. 828
jînt', sifut sex iliehus, ita ot sex virlulihiis *"' etinnm aniiuaruni suavis n'feclio, tran(|uillis-
exerceinur , ut post sacrarum vieissitudines ae- A sima mentis ieriatiu. Ipse est septimus ilies , in
tioiuiin iii traiKjiiillo eliaiilalis, (|iiasi iii \ero (juo nianiia <(elesle nos relicit. Jpse est niensis
iiientis saltliato respireiiius. Qiiocirca iidem po- septiiiiiis in (|uo post (liluviiim tentationum ir-
nimus priiniiiii (liein , ({uo tiiieles ab inliclelilius, rnentitiin , cordis arca suavissiine re(]uiescit.
cpiasi ln\ a teiiebris, separantur. Spes etiam Ipse est illud sabbatuin ex sabbato , et mensis
seciinda* diei viceni obtineat, per (piam lii (jno- ex mense, et jôst sej^ties sej>tiinnin annum ,
ruin conversatio in ca-lisest, discernuntnr al) annus jubihcns ineijjiet, aiinns jilacabilis Do-
aliis (jni terrena sajîunt. Teinj)erantia (juasi dies mino ', in (juo sua sinûlis restituatnr h;ereditas,
tertins illncescat, in (jiio membra nostra morti- |)lenariajucunditas,antiqua possessio,etaeterna
iicantes snj)er terrani, carnalis concnj)iscentiaR libertas. Doniine Dens,quamdiu j^rolongahitur
lliixiim, (jnasi aqiias amarissimas , certis conti- jnbikeus ? qnando j)iaiveniet niisericordia tna,
iientia? liniilibns coarctamus: ut in terra cordis ut portio mea sit in terra viventium^? Quo-
nostri aj)j)areat arida, et sitiens lontem vita? , R niam tu espars haereditatis meae , et calicis niei
virtutum flores, fructusque producat. Pruden- tu es qui restitues haereditatem meam mihi'*.
tia quasi dies quartns faciat,qnasi scientiae hi- Diilertur equidem, sed non aufertur jueundi-
mcn ernnqiat, et inter facienda et non facien- tas , (jtia satiabor, cuin ajjparnerit gloria tua".
da discernens, dividat inter diem et noctem, Interea comedam ego j)aneni meum in sudore
(jnatenus lumen sapientiae velut solis splendor vultus mei et cum lacrymis in niensura, donec
,
eiiulgeat :Tux vero scientiae spiritualis, qua? in vinum detur nioerentibus, et sicerahis qui ama-
(jnibnsdam deficit ,
qnasi Inx lunae minor ajij)a- rosuntanimo*, et tota deliciis illis absorbeatur
reat. Fortitudo dics (jnintns, per quam iii lioc animamea, quarnm ])riniitias jain degusto.
niari magno et sjâtioso , (jnasi j)isces sj)iritua-
les, procellosa fluctuum volumina toleremus, CAPUT XY.

cohibeanius linguaj lubricum snb censura silen-
tii : et (jiiasi volatilia ])ennata , nunc ad coelestia Dc Iriplici sahbalo, scu triplici dilectione, sni ipsiiis
erigamur, nunc vero condescendentes operi- proximi ,

et Dei.
bus misericordise fnictus bonorum operum sub

Dei benedictione reddamus. Constitnatnr dcni- 51. Erit, inquit , mensis rx mense, et snhba-
qne jnstitia dies sextns per quam ad divinam ,
?«/?/ ^.r.vrt/>'/;c//rt!i. In veteri si(juidem Testamento
iinaginem reformatr, bestialibus desideriis , vi- assii^natnr trij)Iex distinctio sabbatorum. Pri-
tiisqtie re])tilibus imperantes, corj)us sj)iritui, nunn sabbatum dicitur sej)timus dies. Secun-
sj)iritum Deo subjiciamus, et sic utrique qiiod dum , sej)timus annus. Tertium , annus qui se-
sunm est tribuatnr. quitur j)ost sej)ties sej)timum annnm , id est
Etnotandnin, quod Dominus omnibus

50. (juinquagesimus anniis. Est itaque j)rimnm sab-
creaturis benedicit honiini antem omnia snbji- ; batum dierum secnndum annorum tertium ; ;
ciuntur. His aut(Mii qua? in se Dei rejiraesentant sabbatum sabbatorum, ita ut in unilate perli-
imaginem jumenta , , id est , corpora , subjiciun- ciatur. Et notandum quod in charitate hoc tri- ,
tnr, et bestia?, id est, nequitiai sj)irituales, de ])lex sabbatum, si velis (hligenter advertere ,
(juibus proplieta ])recatur, Nc trniUts , inquit , D invenitur. In lege duo j^ra^ccpta dilectionis ex-
bestiis aninins con^tentes t/hi ^
: ct Donnnmper j)ressa sunt. Diiiges Doniinnni Deuni fuiim ex
ahum j)roj)hetam, Auferam, inquit, malas be- tota menfe tua , et ex tnta ^nrtute tua ; et proxi-
slins (le terrn vcstra ,et(lormire vos fncinm Jidu- mum tuum sicut te ipsum^°. Haec (hio mandata
cin/iter^. Haec est dormitio et septimae diei tian- duo esse diligenda insinnant : non enim j)otest
qnillissima qnies, dies sej)lininsest cliaritas , dies (juis jiroxiinnm suum(liligere,sicut semctij)sum,
sabbati , dies requietionis, jucunditatis et jâcis, nisi diligat se ij)sum. Prinuim sabbatum hominis
j)er quani liomo sccure , imo secnrissime dicit est dilcctio sui ; secundum , (iilectio j)roximi :
/n pace in id ipsum ilnrmiam et rcquiescnm ^. sal)batuin sabbatorum , dilectio Dei-

Ij)se est omninin virtntum consnnimatio, san-
'
l's;il. I XXIII , 10. » l.(\il. xx,vi, (, , t| Osee ii . 18. ^ 1'sal. iv , !). — 4 l.sai. i.xi , 'i. ^ INal. «xii
(i.
— •' INai. x\ , .>. 7 l'sal. XVI, I ,'i. - **
IVov. xxxi , C. - - ;i Isai. i.x vi , '.<;». '" Mallli. xxn ,
.'17, ;!i».
8 '_>'.) TRACTATUS DE CHARITATE. 830
*"" totum px fjus gratia provonire. Ilaec septimae
CAPUT XVI. A (liei festiva solenuiitas, quam sex dies praeee-

(lunt , id est , sex opera niisericordia^ Haec nam-
Dc sabbato prinio , seu dilectione sui ipsiiis que in earum exercitio justusprobat, et in sinu
sanctcC conscientriae bonorumque operum con-
52. Ut ergo homo se diligat in Cliristo, Dei testatione respirans, in ea gratia qux ei a Deo
diiectio inclioatur : ut diliyat proximum , eapa- data est, feliciter sahbati/at. Uxc est primi sab-
cior quidam sinus affectionis obpanditur. Ve- bati finalis jucunditas, in qua servilia opera, id
rum quidem, ubi divinus ille ignis medullitus <'st, peccata, qua? servos faciunt, prohibentur
incalescens caeteras dilectiones, quasi quasdam in qua nec ignis concupiscentiae accenditur , nec
sui scintillas in sui plenitudinem traliit omues
, , onera , id est , cogitationes impietatis , sine lejîs
animi motus absorbet iu desiderio illius sublimis transgressione iôrtantur.

et ineffabilis boni. non homo a se,nec
Et sic
proximus diligitur, nisi quantum uterque affe- K CAPUT XYII.

ctusdfclieientisanimae totus Iransfertiu- in Deum.
Agitur enim ineffabili dispensationis artificio Ue secundo sabljuto scu dilectione proximi. ,
ul licet hi tres amores semper habeantur; nec

tamen semper aequaliter sentiantur sed quan- 54. Sane, si ab hoc puriore thalamo cordis,
:
doque menlis illa jucunda suavitas ex conscien- quod primo sabbato dedicavil, migraverit ad
tiae propriae puritate procedit; quandoque ex ilhid diversorium, ubi solet gaudere cum gau-
bono proximl recipit congratulationis affeetum; dentibus, coinhrmari infirmis, scandalizatis co-
quandoque contemplando in desiderio et ex- «ri suamque senserit animam fratribus suis ,
sultatione aspirat adeum. Quemadmodum quis- indissolubili ghitino charitatis unitam adeo ut ,
piam diversas aromatumcellas ingrediens, nunc nec suspicio siuistra, nec invidiae motus uec ,
istarum, nunc illarum specierum redolentia ju- aestusiracundiie aut tristitiae, possit aliqua ocra-
cundatur :sicanimus diligentis nunc intuitu sui, sione surrepere sed eos I)racliiis sincerissimae ;
nunc intuitu Deiaut proximi quadam intestiuui- C dileclionis ampleclens et fovens, uno eod(?mque
,
bili suavitate perfunditur. liumero propria et aliena conimunicans; ces-

53. Qui ergo primiun recolebat in amaritu- sante omni strepitu vitioruui, ad tantae suavi-
dine animae sua^ perditos dies suos, postquam tatis delicias resolvitur inaestin)abili gaudio, el
concupisceutiae dedit libellum repudii, et abo- fit in au)oris fructu dulcedine lihera, intus a
litione criminum impetrata, se pignus et arrham noxiis omnibus absoluta vacatio. INam quod nul-
gratiae coelestis percepisse cognovit; dum uihil lum vitium prorsus in hujus sabbati quiete re-
quod ipsum accuset , aut Deo displicere debeat sidere f)-aterna charitas permittat , testis est lui-
in libro conscientiae suae legit, reliquiae cogita- jus s(;cundi sabbati eoutinuus feriator Apostohis
tionum diem festum agent ei '. Diun eniu) im- dicens : Non adultcrubis. Non jurtiun facics.
munis ab exterioi-i tumultu se in contempla- Non jal.suin tcsiuiioniuni diccs, et si quod cst
tionis arcana recepit; cuu) cii-cumstrepentiuni aliud innndatuin , in hoc vcrbo instaarcUur , Dili-
sollicitudinum turbis ostiinn iDcntis clausit; cum ^cs pro.rioiuin luuin siciit tc ipsuni ^. David dul-
interius conscientite thesauros inspexerit, non D cedine hujus suavitatis affectus, ex tanta men-
iuveniens inoidinatum ali(piid autineplum , aut tiuni unioue in voeeu) jubilationis prorumpeus;
rationi adversum ; sedomnia pacifica et jucun- Ecce , inquit (juain Ixtnuin ct (luain jucunduin
,
da , et ad instar disci|)linatae fan)iliae videns mul- liabitarc fratrcs in uiiuni ^

!
titudinem cogitationum, sermonum et operum, 55. Nota vero, quod sicut primo sabhalo
ei ,
quasi cuidam palrifamilias, obedire, et om- iinus dies tantumn)0(lo dedicatiir, quod videli-
nia interiora sua sibi in qiiadaii) I)un)ilitale as- cet singiilare est, qiiod in propria' conscieiitia»
surgere : proiumpit ex his omnibus mira secu- tiaiupiillitale consistit ita non immerito Iiic :
ritas, ex securitate mira tranquillitas, et ex ea annus integer consecratur. Qiiemadnôdiim ciiim

inefTabilis jubilatio cordis, tanto devotior in ex mullis diebiis annus eflicitur; ita ex niiiltis
Christi laiide, «piaiito pers|)icacius intelligit Iioc auimabiis cor iinum ct aiiiuia uiia charilatis wiuv
Psal. i.xxv, II, — ' Koin. xiii , y. — ^ Psal. cxxxii , j.

conflatur. Sex autem annos, qui praecedunt *'"ignoiaiitiani doleamus ; conipatianiur et infir-
lioo sabbatum ,
possunius intfllijêre sex genera A niitati, (luritiani clclloamus pio conipassionis af-
hominum, in quoium tliltclione permoramur, fectu , succurrentes eis oralionum suflVagio,ut
vel pniecepti tlobito exerccmur. Sicut vero an- et ipsi in otlore ungucntorum nostrorum cur-
nus multos tlies complectitur ; ita in singulis rant in Cliristo Jesu Doniino nostro.
generibus lu)niinum , niulti nobis aniniorum 58. Atlliuc tlilatat tcntoriuin suum cliaritas,
junguntur unitione. et pallium tempore erat bre-
, tjuotl vetcris lcgis
56. Iii primis vero tlilectio vera naturali or- ve, sic ampliat sic cxtendit, ut duos operire ,
dine ad domesticos nostri sanguinis dcrivetur, sufliciat, dum inimicum suum aninia; suae nova
quos diligere sicut ex natura necessario tene- Spiritus sancti unione conglutinat. Hac dile-
mur; sic nimis inhumanum est, quod a nostrae ctione Dei eflicitur liomo
filius hac divinae :
dilcctionis sacrario rcpcllantur. Nam teste Apo- bonitatis imago plenissime rcparatur. Diligite,
stolo, Qtii suoruni , et niaxime domcsticorum inquit Dominus , inimicus veslros ; benefacite
curam non habet, fidci transgressor est , et est B inquit, /lis qui oderuntvos; et orate pro perse-
infideli deterior '. Hinc est quod haec thlectio, quentibus ct calumniantibus vos ; ut silis filii
quae ex natnra proliciscitur , in mandatis ,
quse Patris vrstri , qui in coelis est ^. Haec dilectio ,
pertinent ad dilectioncm proximi, primum lo- dum inimicum simplici oculo intuetur, securis-
cum, Deo praecipiente , sortitur. Honora, in- sime dicere potest : Dimitte nobis, sicut et nos
(\uiX., patreni tuum, et matrcni tuam ^. Hinc ad <f/w;7m;?M^ **. Ita dimittitur qui dimittit, sic filius
eos, tpii nobis specialiter amicitiae vel oflicii vi- Dei,sic liaercs Dei et Cliristi cohaeres eflicitur 7.
cissitudine copulautur, dilectio nostra progre- Attendeergo, quam securum,quam dulcesit,

diens, quodam sinu dilTusiore laxatur. Verum- quam jucundum inimicis compati, injuriis non
taraen ista dilectio Pharisaeorum justitiam non moveri euni araare pro Christo , a quo sentio
,
transcendit ,
quibus dictum est : Diliges amicum non amari ; et eani affectionem gerere erga
tuum , et odio habebis inimicum tuum. Sane et ipsum ,
quani indulgentissimus pater exhibet
parentum et amicorum affectio quamvis ser-
, erga sibi charissimum filium phrenesi laboran-
vata, parum praemii consequitur; quippe cum C tem ,
quo majores ab ipso irrogantur injuriae,
ad illam lex naturalis inducat, ad istara rautua eo propensiore erg« eum ferveat charitate.
obsequia nos provocent utraque tamen si ne- :
glecta fuerit, cumulum damnationis importat. CAPUT XVIII.

Veritas in Evangelio dicit : Si diligitis eos qui
vos diligunt , quam mercedcm
Nonne habebitis ? De tertii sabbati jucunditate et solemaitate
et Ethnici hoc faciunt majorem ^ ? Ut ergo in seu cJe dilectione Dei.
amplitudinem dilectio nostra se porrigat, am-

plectatur et eos qui nobiscum Deo militant^ et 59. Tertium sabbatum habet sex praeambuJas
ejusdem vitae professione nobis in vinculo pacis dies, in qnibus cceleste nianna colligimus , iit
ct spiritus rite cohajrent. Deus equidem hujus in illa praeclara solemnitate, quae in Dei dile-
dilectionis est causa efficiens, dum a capite in ctione celcbranda est, sugamus lac ab uberibus
barbam Aaron , et usque in oram vestimenti un- consolationis ejus, et inter duas sortes, inter
ctiospiritualis emanat ^ : ut qui ab uncto uncti, D ubera sponsi , inter sinistram et dexteram, per
a Christo Christiani vocantur; omnes in parti- viscera misericordiae Dei nostri beatissime qui-
cipiumnominis Jesu communi vinculo charitatis cscanius. Isti sex dies sunt, Christi Conce-
invicem complcctantur. ptio, INativitas, Praedicatio, Passio, Resurrectio,
57. Adhuc duo gcnera hominum rcstant, Ascensio. Istis scx dicbus opcratus est Dominus
tiuos si in nostraj dilectionis sagenam conclu- salutem in mcdio terrcC ", ct rcquicscens ab
damus, nihil aliud superest, nisi ut illius vcri omni opere quod patrarat sedcnsque in glo- ,
sabbati rcquie pcrfruamur. Eorum enini qni fo- ria Dei Patris, ad illud sabbatum quotl est il- ,
ris sunt, Gcntilium vidclicct ac Juda-orum, lius dilcctionc cclcberrimuiu, miscricorditer nos
schismaticorum et hajrcticorum , ncccsse est ut invitat. O boue Jcsu, o bcuigue , o amabilis, o
> I Tim. V, 8. — » Exod. xx, 12. — ^ Malth. v, 43 , 40. - i Psal. rxxxii , 5. — ^ Malth. v, 44 , 45. — •• Id.
vr , 1 '}.. — 7 Koin. viii ,17. — 8 P.sjd. i.xxiii , 1 2.

833 TRACTATUS DE CHARITATK. 834
suavis, o (liilcis, o amor Deus ,

quid dulcius^" <7/r/7Y7<'//6- Dci , qucecstin Christo /e.w*. Moyses
quitl suavius, quid amabilius, quam vacare, et A innixus tam solidas charitati ,
praeelegit de libro
viderequantum nos amaveris? Qnam pie, quam quem scripsit Dominus , deleri, quam sustinoat
misericorditer in conceptione et nativitate tua sibicreditum divina indignatione populum do-

te dignatus sis exinanire, usque ad infirmitates leri\ Hac inexpugnabili arce munitus Ezechiel
infantiHs natura?? Quam benigne ,
quam diH- in Chiddaâm : Jeremias in TEgyptum frotus
genter nos viam vita; verbo et exemplo docue- istius tuitione doscendit. lob frater draconuni
ris? Quanta dignatione te pro nobis morti ob- per hanc sine pericuH suspicione factus ost''.
tuleris? Quomodo resurgens in gloriam tuam David sub istius umbra securus per umbrani
naturam reparaveris humanam; et ascendons in mortis incedere non veretur. Cum enim Dous
sit charitas", scit quod ubi sit charitas , ibi
est
ccelum, eam in throno majestatis tuae coHoca-
Quid fehcius quid jucundius Deus. Si aiiihulafcro , inquit /// iiicdio umlirte
veris gloriosam? ,
,
sabbato iUius animae, qupe contemplatione ot di- mortis , uon timeho mala , quoniam tu mccum
lectione Dominum comprehendens, et quasdam B ^^ ».
divinae suavitatis experientias in se formans, Gl.lnfolix ego, dilexi hactenus mundum ;
inaestimabili gaudio sanct?e fruitionis afficitur, dilectionem tnam Deus, amori mundanopost-
,
dum a se peregrinans jam in coelis habitat , ct in habui. Nunc o diverso facis, secundum divitias
memoria abundantiaj suavitatis Dei exsultat et misericordiae tuae , ut te diligam, mundunKiue
jubilat? O quiespacifica, osabbatum delicatum, et omnia quaj in eo sunt, prae tua dilectiono
o dulcedo charitatis, quaj animam diligentom contemnam fastidiat anima mea in desiderio
;
Deum, usque in altissima ejus magnalia prove- tui, Deus, coelum et terram, et omnia qua; in
hit ,
provectamque inter vohqnates ajternas eo sunt. Quid onim mihi estin cado, et a tequid
requiescere facit ! Feriatione hujus sabbali to- volui super terram ? Deus cordis mei et pars ,
tus homo interior hilarescit, ojus intelligentia mea Deus ih aeternunii». Deficiat in amore tuo
serenatur, affectiones dulcescunt, ot sancta et liquescat anima mea, ut in deficiondo ox nie
desidoria in Deo quadam fruitione felicissima spiritum meum '", psallam et cantom tibi amoris
resolvuntur. O raane, o dies, qua; melior es C dolicias ot divitias charitatis ij^sius, per quam
in atriis Domini, super millia' ! O splendor lu- torrente voluptatis potantur aeternfe ", quorum
cis et ardor charitatis, quaj inflammat Angelos, affectio prorsus a tua dilectione absorpta ost.
et illustrat interiora sanctorum ! O pra?clara Sicut enim ferrum ignitum in quamdam ignis
solemnitas et jucunda pausatio, ot sabbatuni ossentiam transit ; ot sicut guttula aqus vini
delicatum ! O sabbatum gloriosum ! dolio infusa, sua insipiditate deposita essen-

60. Et quae gloria delicatior aut desiderabi- tiam melioris substantiae assumit; et sicut aer
lior potestesse, quam Doomodullitus inhaerero, solari splendore perfusus, totus est splendor :
ot jactare in eum omnos cogitatus et affectus sic spiritus hominis divino amore affectus , to
suos, atque in diloctione ipsius colligere tantae tus est amor. Quocirca qui Deum diligit, sibi
certitudinis fructus , ut de salute animae suae , de mortuus est , ot soli Deo vivens quodammodo, ,
consortio Angelorura , atque de illa intermina- ut ita dixerim, consubstantiat se dilecto. Si

bili exsultatione ,
quae diligentibus Doum prae- onim animae David conglutinata est anima .lo-
parata ost, nullatenus oportoat ha^sitare? Pro- D nathae '% aut si is qui adhaeret Deo unus spiritns
ptorea ibant ApostoH gaudontes a conspectu cuui eo elficitur '^; non absimili unionis judicio
Andreas glorians et exsultanscurrebat
concilii-, quodam gonore coossendi tota in Doum transit
ad crucem Paulus perfusus tanli gaudii suavi-

: affectio , in quo sine alterius dosiderii excc-
tate dicebat, Mihi aulcin absit ghriari nisi in ptionc, tota in se collecta transfertur in Douni,
cruce Doinini nostri Jesu Christi^; securus, Scio, qui est omnium desiderabilium plenitudo. Dili-
mquit, cuicredidi , ct ccrtus Aum f/uia ncc niors, get tamen auima pcrfectius, cum introducetur
ncc gladius , nec angclus, nequc potcstates, ncin gaudiiuu Domini sui '^, in auq)lexus spon-
que alia aliqua creatura poterit me separarc a si , omniumque justorum beatitudinem suam
• Psal. r.xxxm II. — Act.

,
2 v, 4 !. — 3 Calat. vi , 14. — '•
II Tini. 1 , 12 , i-t Rom. viii , 38 , 39. — ^ p.xoil.
XXXII
11,32. — ejobxxx, 29.-7 I Joan. iv, 10.— « Psal. xxri , 4.-9 Psal. i.xxii , 25, 20.— '» Psal. cxi.i ,
4. —" Psal. XXXV, 9. — "I Kcg. xviii , I. — »^ l (.or. vi , 17. — '* MaUli. xxv, 21 ,
2;j.
TOM. v. -7
Hs: TRACTATUS DK CHARITATE. 830
\':n-\cl lommuiiiijno cliaiilatis, iiijiis hcneficio''' ncbrariim jiistns injnste ocoitlitnr ,
qniii qnod
omnia in nobis erit Dens. A snnm noii crat nsnrpare ronviclns est, ea quam
habebat in te potestate privaretnr. In tam exu-
CAPUT XIX. beranti l)enelicio, in tanto cunnilo gratiarum ,
quo te largitio divina quasi obruit et confundit,

<'liri.sti passionem et moilem nssiduc nioditiindnm csse. vide ne ingrata sis. liigratitndo cnim |)erempto-
ria est salntis, ipsa est flatns aspidis, virus
(52 Audite, coeli , et auribus percipe, terra', animi, uredo virtntim) , ventus pestilens, et
qnantum magnificavit nobiscnm Deus miscri- anra corruinpens stillicidia ])ietatis , rorem gra-
«rordiam suam. Et quis abyssniti tam inelTabiiis ti;ie et miscricordia^ fliicnta desiccans.
i^ratiae consideravit ,
qiiis de fontc tantiie dulce-
dinis gnstavit non amavit ? \onne Deo snb-
et
,
CAPUT XX.
jecta eris,anima mca ' ? Quare non eftnndis
affVctus in Denm qnos diriiîs ad vanitates et B , Dc Ijeneficio redemptionis et aliis. ,
insanias (alsas ^ ? Quare tristis cs, anima mea ,

ct quare conturbas me^ ? rsumquid consiliarius 64. Adhuc dico nihil est enim satis dictum :
,
non est tibi aut salvator ? NtinKjuid rrsinn non quod semper estdicendum, atque recordatidne
rst iii Galond, nut mcdiciix non rst ihi ' ? Rrvertc- continua replicandum. Eras illi gravissimo cre-
rr , rcvertcre, Sunninitis, rrvrrtcrc'^ AdDomimun ditori , angelnm satanae loqnor, illi quidem im-
Deum tuum , divulsa mca , dilacerata mea per- , manissimo exactori, tot debitis quot peccatis
dita mca; scd Christi niorte dcniqne resuscitata, vinculo chirographi obligata, necsolvendoeras.
Christi passione redem{)ta. Cur, qua-so diligis , Dei autcm Filius non quae rapuerat, sed qu* ra-
aliquid praeter illum ,
qui tam benigne , tani pucras, pro te solvit:et, quod dignatio pro-
misericorditer a tot niiscriis te redemit ? Jugi pensior et gratia uberior erat , non delegavit
scrutinio et assidua meditatione revolve ,
quali- alinm debitorem , sed dcdit animani suam in
ter Unigenitus Dei Patris, cum esset splcndor causam tuae salutis. Cnmque ille angelus trans-
et figura substantise ejus ', post exinanitionem C fuga et emansor , te in detestabilem peteret an-
usque ad formam servi^, post famem , post cillatum , Chiistns litem contra te propositam
sitim, post lassitudinem, post lacrynias ,
post suam Postquam diversas productiones
fecit.
vincula, post flagella, post fel ,
post acetum , testium legum oraculorum
, prophetarnm , , ,
post coronam s|)ineam ,

post clavos et lanceam, signornm tandem proprium sanguinem alle-
,
pro sahite tua inter duos latrones quandoque gavit ; obtinuit allegatio illa tuae sententiam
pcndebat in cruce; crucis equidem cornua in libertatis; supcr calculo sententiali scriptê sunt
inanibus ejus'', ac de illis pius ille Samaritanns litter* in niembrana capitis crncilixi, et conlir-
tuis vnlncribus oleum et vinum infundebat '". matte a sseculo misericordia; et veritatis, pacis
Porroibi erat abscondita fortitudo ejus", et in etjustitine obviantiumsibi. Denique impressum
amaritudine mortis dnlcedo ejus. O r/unm ma- est sigillnm, plaga scilicet lateris, quam in pre-
f^na multitudo dulcedinis tuce , Doininc , qunm tium redemptiouis nostraj et placationcm conti-
absrondisti timrntibus tc^^ ! In testimonio Isaia", nuam jugitcr cxhibet ante oculos Patris.
Vrre tu rs Drus nbsconditus, Rex T.yracl Salvn- D 6.5. Adiuic cxstat titulus charta^ inscriptus in
tor'^. tantte charitatis memoriam ; sciasque quod si
03. Moriebatur Salvator luus, anima mea , ut te ingratam reperit, nec velle uti tanto benefi-
te vivificarel : aflixus erat crnci, ut iiiicpiitates cio ; exiget a te districtissime mortem suam
tiias manibns crnci afligeret. iMauus
propriis vcieorque nequando indignantissime dicat tibi :
elcvabat ad Patn-m in sacrilicium vespertinum, Tollc mnnuin rt mitlr in Intus mrum dextrnm
ut te ad amplexus amicabiles invitaret vilam- : mitte digitos tnos inj/.curns clavorum '•', et vide
que suam qnae nulli erat obnoxia morti pro
, ,
quanta |)ro tc j)assus snm. O ingrata et crndelis
te obtulit ad mortein , ut dum a principc tc- ini|)ictas! iionnc pntas Dcuni de collatis tibi
• Isni. 1,2.— » Psal. i.xi, :>.. — i P,al. xxxix , .'i. — 4 Psal. xii '>
Jtrem. \iii , Ti. — *> Cniitic. vi ,
—
,
]/. — 7 Hebr. I, A. 8 Piiilipi». n , 7. — <J Hahne. iii , 4. — '" l.ii ;ii. " Hahttc. ui, 4. — " Psnl.
.txx , 20. - '^ fsai. xi.v, 15. — 'i Joan. xxix ,
'11
beneficiis poenitere, si ea viderit per ingratitu-*'^ tein omnibus quaj ad dispensatlonem incarna-
dinein periisse? Propterea oratio nostra sai-pe A tionis suje pertinent, diligenter attende cpiod
repellilur. Ethoc ipsum pia dispensatione fieri tibi universitas mundi de niandato obsequitur,
existimo; ne qui de praeacceptis beneficiis in- omnis natura tuis famulatur obsequiis; cwkmi,
grati fuimus, ex nova largitione ccelestium mu- aer, terra, mare, et omnia quae in eis sunt, tuis
nerum graviore culpa ingratitudinis oneremur. pariternecessitatibuset oblectamentisinserviunt.
Cum enim Deus beneficium perdilum reputat, Annua revoUitio flores fructusfpie arborum et
quod non prosequitur actio gratiarum; no])is hcrbarum rediviva innovatione reformat, atque
expedit non exaudiri potius, quam ad cumuhim habentibus el repullulantibus naturisgerminum
damnationis nostrae ingratitudinis matcriam ob- antiquitatis, continua Dei munera tibi circuitus
tinere quod petimus. Qua ergo pra^sumptione temporum subministrat. Recognosce, anima ,
non diliges illum, qui te non diligentem dilexit; quod quandoque non eras, et ab eo facta es.
qui te peccatricem non dcspexit? Vide, qua?so, ISihil ei dedisti, ut te faceret. Nihil enini dare
qua compensatione, quo merito summaeet aeter- B poteras, qui non eras. Cum autem nielius esset
nae respondeas Trinitati. esse, quam non esse; gratis tibi esse contulit,
66. Tradidit pro te Pater Unigenitum suum omnibus illis te prseferens, qua3 de non esse ad
morti. Tradidit et Filius seipsum pro tua salute esse poterat pcrducere nec perduxit. Adjecit ,
in mortem. Datus est denique Spiritus sanctus, tibi speciem : et cum essentia de nihilo prodierit
testante Apostolo : Qiiia charitas Dei diffusa est de gratia Creatoris; ipse sua te imagine et simi-
iii per Spiritum sanctiiin qui
corclibus nostris , ,
litudine insignivit, et adhibuit cum pulchritn-
(lotus est nobis Sic amat nos Pater, amat Filius,
'
. dine vitam. Unde tanta et tam gratuita , et tam
amat Spiritus sanctus amat nos Trinitas sancta , inaudita dignatio, ut hcres ad imagincm et si-
tota , Deus aetcrnus , omnipotens et immensus, militudinem ejus^, nisi ut simile tuuin diligeres,
cujus magnitudinis non est tinis ', cujus sapien- et ei, qui te gratuita dilectione pr.nevcnit, dile-
non esl numerus ^, cujus pax exsuperat om-

tiae ctione mutua conformares ?
nem sensum ^, a quo et in quo universa sunt, 68. Ei ergo cor et meduUarum tuarum intc-
visibilia etinvisibilia, coelcstiaet terrestria. Et si C riora exhibe ad diligendum, qui tc diligerc di-
eum diligis, hoc facis ex debilo; si tc diligit, giiatus est, nihil tamcn in te rcperiens diligen
facithoc ipse gratuito. Attende celsiludinem coe- dum. Ama signaculum tuum, et imaginem tuam
H, et magnitudinem firmamenti et modicum in , utque expressior in te forma tui Creatoris appa-
locis palustribus lutum. Talis est adhuc inaesti- reat, ei qui charitas est, te fidc etcharitate con-
mabiliter dispar comparatio tui ad Deum sicut , forma, et in uiateriam graliarum beneficia ejus
hitiadccelum. Quae autcm collatio tui ad ineffa- jugi meditatione cogita. Amator tuus ad hoc
bilem ad incomparabilem, ad incomprehensi-
, exhortatione prophetica te invilavitVone ine y :
bilem? Nihil eiad mensuram meriti retribuere inquit, ut signaculuin siipcr cor tuaiii , et super
posses, si in retributionem eorum , quae pro te brachiuin tuuin dextcrum '^.
Ac si dicat : Pone me
sustinuit, te milHes mille annis etiam gchennali memoriale tuum in corde et brachio , id est , in
incendio cruciares. cogitatione et opere, ut deposita imagine terreni
hominis imaginem portcs ", attcndcns
, ca^lcstis
CAPUT XXI. D argumenta, quae refcUi non

divinae dilectionis
possunt. Pone me super cor tuum, ut fidei si-
De Ijeneficio creationis. gnaculum, ut amoris exemphun. Talc signacu-
lum ante praevaricationcm suam iu sc aiigelus
67. Omnia quidem quae in Deo sunt, inaesti- apostata exprimebat, tcstimonio Ezechielis di-
mabiliter excellentiora sunt his qua? nostra sunt. centis : Ta signaculuni siniilituclinis ,
plenus sa-
Ipse enim diligit ut charilas ;
judicat ut apqui- pientia , ct perfectus drcore ". Angehis siquidem
las ; disponit ut sapientia; revelat ut hix ; miin sua crcatione tanta Deo conformitate unitus
seretur ut pietas ; scit ut vcritas ; operatur ut est, ut esset potiiis signaculum similitudinis,
virtus; praesidet ut majestas. Circumscriptis au- quam simile vel signatum. De sigillo quippe talis
• Rom. V, 5. — » Psal. cxuv, 3. — ^ Psal. oxr.vi , 5 — < Philipp. IV, 7 - ^ r.eu i, ^??. " Cnntic,
vtir, 6. — 7 I i.irr. \\, 49. — ^ Ezeeli. xxvrtr , 1 1.
^'•^'-^
TKACTATUS DE CIURITATK. 840
sin)ilitiul()iniagii>alilc'ic\i)riiiiiliir, (inalisineo-*'Sjiii(!em gloriarn, scd non apiul Dcnni < ; (inia
dein siyillo essentialiter lialxlnr el li;ec lioniini A
: -loiiani alienain lihi iisiirpas nctiniter conlra
coinpetit. Angeliis vero pro sua siihtilitate Deo Dciini. Vide ne un(|iiani sujjrcpat lihi iii-rati-
expression siinililiulinc atllKcrchat ; (piia toliis tiuliiiis uola. Kccolc incessanter te tua iiiiiiuitate
et tautiiniinodo spiritiis erat. Nos vero luteo in- jici iliiam , ct ipsiiis misericordia reparatam.
chisos carcere, et inliahitationc terrena dcpres-
sos, charitas ad dignitatis an{jclicaj statum repa CAPUT XXII.
rat ; ct licct corpiis, (piod coirumpitiir, aggravet
Aniiiuiin nliis rchiis rreatis dignioiem non doheic
aiiiniam , et dcprimat tcrrena cogitatio scusiim , ,
(|iiid([iiain ainure siipra Deiiin.

miilla cogitantem '; tanicn peccato deformatos,
novum diligendi Dei mandalum ad Dci similitu- 71. Studeas illi placere modis omnihns, (ini-
tliiiem nos reformat. potes,
hiis (lui te talem liu-ere dignatuscst, iit
09. .^lultiplicavit in te Deus dona sua. Adjccit placeres, ut te ipsam agnosceres, et tui gratiain
enim pulciiritudini tu* vivere, sentire, discer- B Crcalorisin tuai pulchrUudinis inspectione pro-
nere et in omnibus quae munilicentia ejus libi hares. Porro oculus cuncta videns, se ipsuin
:
non
contulit, accepit indigentia lua gratiam ejus, non
videt. Ideo facicm tui cordis(luandoque in spe-
exigentia tiii meriti antcccssit. Dcsponsavit tc eulo propriaMationis attendas, ne tuje facias in-
lidc foris ornavit te sensihus, quasi quibusdam
, juriam dignitali. : quod equidem facis, si vis te
praefulgcnlihus gcmmis : te vero interius quasi ahjectiora tihi pra^ponere decorem , et ea quse
naturalipulchritudinesapientiainsignivit. Novit suum imaginarium umhratilem hahcnt, tihi et
quis ornatus tihi competcntlor esset idcoqiie : qucT in vcritate pulchciTima cs, conequare, A tua
dedit quod te dccuit, cl in tantum,ut etiam dignitate nimis enormiter et ignominiose le de-
j)ropter hoc ipse te diligeret qui hoc dcdit. Sane
jicis, si transitoriaset inanes pulcliritudincs ap-
msauaes,si eum mediocritcramas,qui te tanto Mundus nimirum propter te pctis et miraris.
amore praevenit, qui tanta et tam pretiosa lar- ames; quia mun- factus est : ideo mundum non
giens, majora ctiam diligenti se pollicetur qua; dus nou est te dignus, cum sis eo longe dignior,
,
nec oculus vidit, ncc auris audivit; quorum C et sole et luna, et omnibus creaturis. Omnia
aestimatio in cor liominis non ascendit- Ex ejus
quippe temporalia suse pulchritudinis defectus
.
nuincre pensare teneris, quantum sit diligcn- agnoscunt; et tu in futuro, labore non dciicis,
dus, qui tantum diligit; ut non tantum temera- ncc jâllcscis aegritudinc nec marces senio
, , nec
rium , sed ctiam nefarium debeas reputare non morte tahescis. Quocirca si aliquid diligis in hoc
solum diligcntem non diligere , sed tanti, tam mundo qui totus tihi est subjectus, summa tc-
,
potentis, tam praecellentis amorem totis visce- nieritas est ; nisi ca diligere velis , ut tibi ser-
ribus,totis interioribus praecordiis nonamplecti.
vientia, ut munera sponsi, ut amici xenia, ut
Omnium pulclierrimus est sponsus, speciosus henelicia Domini. INcc ista diligas cum illo; scd
factus prae hominum. vVma Sponsum, ama
filiis
proptcr illum ipsum diligas super ista.
ista, et
Regem in decore suo, Regem virtutum, plenum Dcgcnerabis equidem in aniorem meretricum,
gratiaj et veritatis, coronatum gloria et honore, si plus amas dantis nuinera, quam amantis afle-
Donunum majestatis. ctum. Donanti quidcm injuriam facis; imo te
ConcupivitRexdecorem tuum, ctinuncra D mcrctricali turpitiuUiie dehonestas si recipis
70. ,
quibiis te ornare dignalus est, in tuum cjus doiia, et dilcctionis vicissiludincm non rcpen-
amorem inclinaverunt affcctum. Amat te iii mu- dis. I|)sum crgo diligc proptcr sc et propter ;
ncribus suis. Si enim liabes aliquod boiuun;

eum dona ipsius. Dilige te illi, ct ilhim tihi
dlud hahes intelligere cjus donum. Verbum
^*
diligc ipsuni ut eo fruaris, ut in co j)onas affe-
Apostoli est Qiiui /labcs (jiiod non avccpisti? Si
:
ctioncs tnas, ct cum dilexeris fcrvcntius affe- ,
ftiitem acccpisti f/iii(l ^luiiaiis r/uasl

, nan accc- ctuosius diligi»ris. Uic amor sauctus est, niliil
peris^? Si dc aliquo gloriaris quasi illud
, de tc haheiis sordidum, nihil impurum sed ; in Dei
ipso, non a Deo acceperis; furaris Deo
quod rccordatione dulcissimus ,oinnes muudi super-
suum est, honorcm alterius tihiraj)is,ctin alie- grcdiciis dclicias, ct (luodammodo c\ uatura
nam gloriam priesumptuosc intrudcns hahcs , sua- slabilitalis ;elcriius.
' Sap. IX, 1.,. — Mf.or. II , 9. — 3 jj. ,v, 7. _ i |.y,„ „,_ •,

Alias , ilehfs.
841 TRACTATUS DE CHARITATE. «'-^
72. lilud aiitfni jusj;i menioria teneas, quocP'^ diiigit. amor diflundatur in plures
Licet enim
quanto differentius est praeeniinentior ossentia A tamen omnes unice di-

cst in singulis totus, ut
ejus fragilitate huniana, tanto suaviuset inconi- ligens ab omnibus unice diiigatur. Propterea
,
jiarabiliter dulcius et (lelectal)ilius diligit atque hic cst amor unicus, non privatus; solus, non
diligitur, quam angelus, quam homo, quam solitarius; communis, non divisus; nec usu de-
aurum, quam argenlum, seu lapispretiosus, vel ficiens, nec tempore, aut participatione decre-
charitas, vel hbertas, vel qucTecumque aha, qui- scens. Repone igitur in thesauro mcmoriae et ,
bus corda liominum distrahuntur. Nec te ab eo recole incessanter quse tibi a Deo donata sunt;
rainus dihgi credas, si quibusdam animantibus ut nec de accejitis praasumas, nec unquam su-
terrae tecum pariter beneficium sohs et hinas, per acceptis ejus beneficiis in gratiarum actione
etc.netera gratia? sure dona connnunicat.Kimirum lentescas.
quaicumque ilhs donatasunt, propter te donata

non dubites.Ut enim tibiserviantuniversa, ipsa CAPUT XXIII.
de divina bonitate necessaria sibi bona recipiunt, B
Dei iu nos mirabilem vicissim a exigerc
sine quibus esse aut servire non ])ossunt. Num- Amoreni iioljis
aideiitissiraain dilectiouem.
quid ideo videtur circa te dilectio ipsius inten-
sior, si tibi soh omnia contulisset ? numquid
beatior esses, si sola hal)itares in mundo, et om- Quanto pra;emincntior est humanitate di-
74.
nia quae in eo sunt , sine ullo socialis vitae solatio vinitas, tantoamor Domini Salvatoris qiieni ,
j)OSsideres ? Et si etiam de malorum hominum habet ad nos amore illo queni habemus erga
,
societate causaris , scias procul dubio, qiiod sic- illum vel ad proxinium dulcior cst, firmior, ,
ut tibi et malis hominil)us ca?tera scrviunt, sic atque profundior, violentior, penetrabilior
nialorum hominum vitam facit divina dispensatio comjiassibilior, ferventior, atque suavior. Oni-
in tuum militare profectum. Malorum siquidem nes inaternos affectus, onnies fratrum conju-
societatehi qui boni sunt, in nielius exercentur gumque consensus, illa dilectio quam habet ad
docentur etaffectare virtutes, et alia dona Dei, nos , inyestimabiii charitate transcendit. Ijise
quibus ipsi carent, et qua; longe meliora sunt, C palernse gratiani lenitatis exprimens in seipso,
quam omniaquae cum injustis hominibus possi- lidelem animam alloquitur dicens, Amodo voca
dentur. iiie, Pntcr incits cs tii, clux virginitatis niece tu
73. Deni(jue cum videant malos ruere in cs : et iliud, Potrein vocahis me , et post me in-
interitum, de suaj salutis exsj)ectatione crescrt grcdi non ccssohis '. Ipse niaterna nos benignitate
eoium affectus in Deum et de divinis muneri- , jiraeveniens, Qucnuidtnodiun^ incjuit, inatcr con-
bus, quorum cum imjiiis nuUa cst communio, solatur filios suos ; ita et cgo consolabor vos ' :
sequitur devotior exhibitio gratiarum. Cum ergo et rursum, Nunn/uidpotcst materinfantem suuni
omnia tibi coopcrantur in bonum, ut mali tibi ahli\'isci, ut non misereaturfilii uteri sui ? Et si
non reputes illa ohlita fucrit, cgo taincn non ohliviscor lui
^.
exercitio , et boni tibi soJatio fiant;
te minus diligi, quia singulariter te non amat : Ij)seinsemodum fraterna; dilectionis assumens,
qui tamen quadam amoris singularitate tediligit, animae fideli sic loquitur : Hortus conclusus , ait,
dum et bonos, et malos in usum tuaj utilitatis soror mca, sponsaK Aniicus est, dum fideli ani-
inflectit. Cumque ipso jure et debito charitatis D maj dicit, Pulchra es, ainica inca ^ : et ipsa de il-
velis tecum omnes alios a?ternae beatitudinis \o,Talis est, inquit, dilcctus incus, ct ipsc ainicus
esse participes, tua bona voluntas bonum alie- iiicus *". Sponsus est cum de iiio dicitur : Gaude-
num tibi proj)rium facit , et sancti Sjiiiitus hitsponsus supcr sponsain , et gaudchit supcr tc
communionc, beatitudine omnium, singulorum Dcits tuiisi. Hoc ergo sentiamus in nobis (juod
bealitudo accrescit. Fit igitur amor ex ipsa com- in Christo Jesu^, qui extendens manus in disci-
munione singuiaris, dum niiiil ex j)hirium j)ar- j)uIos suos vocat cos fratrcs, et (juod amjilius
ticij)ation(; niinuitur, ct diflusus in oiiines totus est, j)atrem, etmatrein,et sororem omnem sci-
in singulis reperitur. Te itaque singulariter di- licet qui sancte et humiliter, qui caste et socia-
ligit, qui nihil sine te diligens , alia j)roj)ter te liter, ejus aut ]>ro\imi fecerit voluntatem ''.
' Jereiii. iii, 4, l'J. — ^ Isai. i.wi , i;i. — '•
Kl. \i.i\ , I... 4 CauUc. iv, i:>. - ^ Id. i ,

l 'i — '' 'd. v,
Hi. — 7 Isai. LjLii , 5. — « l'liilnii). ii , 5. — 9 .VlaUli. xii ,

4!! ,
•)0.
i>lJ TRACTATUS DE CHARITATE. 844
75. Si rerenseas tliliyenti-r effusam vt inile-"" 77. Nnne etiani tnae praevaricationis ohlitus
lessain eirca te niaîiiliientiani et innnili» entiain A refnndit tihi ^ratiain , (inain ainiseras; redinte-
gratia- Dei, licet ips<! sit generalis oniniinn tlis- {îat ainorein, (juein eorruperas, nec sua bene-
pensator,vi(lel)is tanien enni circa coininoditates licia til)i, nee tnos excessus iinproperat. Imo si
tnas, (inasi toliini et singiilariter occnpatum. luiniiliter et lideliter ei adhaerere tfigneris, ac-
Quuenni(pie te veitas, tihi sollicitus et (liii^êns enninlahit gratiain siiper giatiam, ut pulclirior
pro\ isor assistit ; in intentionihns, in medita- (juain niKjuam fueris et |>nrior lias, et tjiianta
tlonihiis, in verbis, in consiliis, in operihns, in sit circa te dilectio ejus, ex tui laj^sus repara-
adversis, in pros|)eris, foris,intns,ejnsj,'ratia te tione co}j;noscas, sciens (jnam frnctuosuni sit
setjuitur et praecedit. Tibi exhibet in omni tri- eum tam inelfahiliter est bonus,
diligerc, qui
bulatione reinediiim. Sanat inlirmam, reducit et incomparahiliter mansuetus quod nnnqnam :
erioneani,corrigitde!inqiientem, consolatur al- fortasse sine tanti jêricnli experientia didi-

llictam , erigit lapsam, tristem
nec diu cisses; sentiens te ex inlirmitate fortcm , ex casu
laetificat,
vacillare snstinetdelicientem. Illnd, anima mea, B stahileni, cautam ex periculo, cx infelicitate fe-
tanqnam auim» » meae consulo sicut alias me licem. Quocirca iterum adhuc et iterum nsque
,
recolo monuisse, nt primitias creationis tua; ad nauseam rej)Iicaho, nt assidne coi;ites,quanta

attendens, juyi scrutinio et sollicita meditatione tulerit tantns pro te tantilla et tam perdita,
revolvens,quod sjjeciosam tefecit, quod multi- sangninem et mortem suam ponens pretium
plices gratiae dotes adjecit, quod cum postea tuum , cum sit sanguis ejus imj^retiahilis, et
per te foeda et fetida facta esses, pius et mise- mors ejns aestimationis non recij)iat modnm.
ricors gratnita benignitate sua tuae aversioni 78. lllud etiam super oinnia cavere tc opor-
compaliens, sicut te non existentem dilexit ut tet, ut non arroganter de ipsins effusa liberali-
eonderet; ita te conditam , sed jjerditam , sua tate praesumas, sed continue recolas, qualiter
gratia reparavit. in lujjanari oj)prohrio jirostitutam , ab immun-
76. Loquitur in Jeremia fons misericordiae ditiis sanguine suo laverit, amaverit, integritati
Dominus dicens : J'ulgo cUcitiir, Mulicr si dor- restitnerit. Amor enim ijjsius violata integrare,
mieril cuin aduUcro viro , rmnujuid rcvertetur ad C non violare intcgra consuevit. Licet antem fa-
viruin suuin prioreni ?Tu autcin fornicata es ciem snani non videas, ipsum tamen tibi prae-
cum amatoribus multis : tamcn rcvertci e ad mc sentem non dnhites. Vide ergo ne aliqua inde-
et ego suscipiam te , dicit Dominus \ Qni te centia tui, oculos praesentis offendas, ut scias
illibatam et integram creaverat, tihi multiplicis induhitanter quod qui te dilexit turpein, ple-
gratiae dona sponsalia contulerat : tu vero ama- nius te diligit speciosani. Induere ergo, quaeso,
torihus alienis adhaerens , dedisti sponso tno veste innocenti*, orna te quasi veste polymi-
libcllnm rejûdii, tuam integritatem exjiosuisti ta , varietate virtutum , et qui te (idei annulo
corrnptoribns, et illicitos amj)lexus affectans, snharrhavit, in te odorare laetetur aromata gra-
divaricabas pedes tuos sjîritihns immundis. tiarum. Dilige, qnaeso, tota anima Dominum
Tandem super omnes nieretrices vilis facta es : Denm tuum sponsum tuum vitam tnam, so-
, ,
noluisti erubescere , sed animo infrunito atl latium tuum, consilium tuum auxilium et ,
illicita ruens,
ipsam devolvehas in ahyssum
te refngiuni tnnin. Denique illum dilige qui tibi ,
damnationis aeternae. Ipse vero tam excelsus , D tst (juidtjiiid amahile , aul oj)tabile esse potest :
tam adniiiabilis, lam potens, tam insignis, post dilige eum caste, devote et sanete, non verbo,
lapsum tam dainnabilem oculo te respexit mi- , non lingua sed opere et veritate. Qnaere in
,
sericordiae. I|}se ut te de luto ftKditatis erigeret, amore tuo non qnae tua sunt, sed quae Jesu
de sna2 gloria majestatis descendit nt tiia> cor- ; Cliristi'. Sic enim diligere j)r()j)lieta nos doce-
rnptionis ignoniiniam aholeret , jiro tedura et hat, cuni diceret Confucmini Domino i/uoniain
:
ignoniinidsa sustiiiuit : et , ut j)ancis imilta con- bonus; quoniam in scvculuin miscricordia cjus^.
eludam, ut te liheraret a morte, damnatissiniae De illo autein qui (juaerit quac sua sunt, scri-
se morti obtnlit. Nec expressius, nec lidelius, ptnm est Conjitchitur tibi cum bencfcceris ei*.
;
nec dulcins, ncc benignius exliibere potuit, 79. Sie ergo te totani jactes in enm, sic
qnanto te diligeret charitatis affeetu. aniando tota transeas in amatnni , ut tui oblita,
' .Tritni. tn , I. I'liili|i|i. ii,:>l.— J Psiil. rvi, I. 4 ISil. xi.viii , 11». ''
Forlassis , amnir.
845 TRACTAITS DE CHARITATE. 840
factaque apud te ipsam tanquam vas perditum , ^"z'o/M///fl^/.y mcce est mors impii,i:t noii magis
vivas in ipso, et in te ipsa deficias, ut possis A ut com>eitatur et vicat'^ ?
cum prophcta Dcfecit caro mea, cl cor

dicere : 81. Recole, recole, quod Deus Dei unitânii-
meum Dcus cordis mci et pars mca Deus in

, , tus pro salutc tuainclinavit ccelos et desccndit'^,
celernum Domine Deus, tibi di.vit cor mctim
". , et ut te de luto fajcis cruerct, quodam artilicio
Exquisivit te facicsmca ^. Sed quando fiet lioc ineffabili, manendo quod erat, usque ad livo-
Deus.!' quando venies, aninia mea et apparebis , res et vulnera passionis, se a sua majestate dc-
ante faciem Dei^Pquando sinistra in dexteram posuit. Moyses quidem jEthiopissam duxit '** :
convertetur? quando sponsus te exhibcbit, non sed in ea jjelhs nigredincm non mutavit. Tc
habentem macuLim ncque rugann ? Cum flunii- hlius Dei Cluistus Jcsus reperit, muUiphci pcc-
nis impetLis hTetihcat civitatem Dei ^, cum tem- catorum turpitudine d(;nigratam lacrymis suis :
plum sanctum, quod tu es'', ornabitur cortinis et baptismo suo tandem et cruoris unda te la-
aureis', cum majestate replebitur omnis terra**, vit et te sibi exhibuit gloriosam '^. Scis, ncc
,
cum exsuUanti in conspectu Dei, et dele- B ambigcre dcbcs, quantum sponso tuo sis infe-
tibi
ctanti in laetitia 9 ministrabit transicns '° dico rior gencre specie dignitate. Undc igitur tibi , , ,
ab iUa specie corporaU , qiiam suis exhibuit tantus et tam ineffabihs honor, quod te Deus
Apostohs, ad illam gloriae speciera, in qua est sibi in sponsam dignatus est ehgere, per quem
coaequahs et coaetcrnus, coomnipotens Deo omnia facta sunt '^, qui habet potestatem vitae
Patri.Te itaque in spe et exsuUatione futuro- tuae et mortis, rex cceU et terrae, splendor et
rumjugiter exerceas votis ac dcsideriis, ac de imago substantiae Patris, in quem dcsiderant
perceptione praesentium semper sit apud te AngeU prospicere '9; cujus pulchritudinem sol
gratiarum actio et vox laudis " , et Uma mirantur ; creator et rector universitatis,
Angelorum et Archangelorum desiderium, Deus
gloriae et Dominus majestatis? Lnde lioc tibi,
CAPUT XXIV
quod te rccipit sociam gloria^, consortcm regni,
Quanlopere cavendum , ne anima sit ingrala erga Deum participem thahmU? Quem cuni tctigcris, casta
sic diligentem. C ns,; cum cognoveris, docta es; cum videris,
beata; cum frui poteris, gloriosa. Fac igitur ut
80. Usquequo dormies, anima mea, usque- conhdatin te cor viri tui'"; obliviscerc populum
quo dormitabis, ut vel brevis hora otiosa sub- tuum=", nec mentem tuam dcclines ab eo vel
repat, in qua non habeas memoriam Filii Dei, ctiam ad momcntum. Stat angelus Domini qui
pro tua miseria, et pro sua misericordia cruci- secet te mediam ^% si alium araatorem recepe-
fixi? Unicuique raolestissimum viderctur, si ris, si erga eum tcpuerit araor tuus, si te in mo-
compari suo magnum impendisset obsequium , dico indevotam cxhibucris vel ingratam. Recolc
et ipsum super benedcii exhibilione invenirct quanla tibi fccerit Deus : attraxit te, ad domum
ingratum. Quid ergo faciet Dominus majestatis, provecturus, quae non audcbas de
gloriae suae te
si nos, qui cinis et pulvis sumus, tantae miscri- scabello pedura ejus, aut de venia cogitare.
cordiae invenerit ingratos? Queraadmodum pa-
ter raiscretur filiorum, misertus cst nostri ". Si CAPUT XXV.
enim aliquem indiirat judicat, et condcnuiat; D,
ab eo non est, sed a nobis. Licet enim cui vult Quoniodo Ueus diligendus.
niisereatur, etquera vult induret'^ : ipse taraen,

cui propriura est raisereri scniper et parccre, 82. Quarn affcctuosc, quani sinccre, quam
et suas raiscricorjjias coronat in nobis , et nia- suavitcr, quam dulcitcr Deuiu diligcrc tcuearis;
litias nostras punit. Ipsc nirairiim Pater miscri- Dominus pcr IMoyscn docet dicens : Diligcs Do-
cordiarura per prophetam loquitur : Nuuiquid minurn Dcum tuuni ex toto cordc tuo^ cx tota
' Psal. Lxxii , 2G. — » Psal. xxvr ,8. — ' Psal. xi.i, 3.-4 Eplies. v, 27. — 5 psal. xi.v, 5. — ^ l Cor.
111, 17. — 7 II Paral. iv. — 8 Psai. i.xxi , 19. — 9 Psal. lxvii , 4. — "» Luc. xii, 37. — " Isai. i.i , 3. —
» Psal. cti, 13. — '3 Rom. ix , 18. — '4 Ezech. xviii , 23. — '^ Psal. xvir , 10. — •<'Num. xii , I. _
'7 i:|)lies. V, 27. — '8 Joan. i , 3. — '9 1 l'tlr. i , 12. — " Prov. xxxi , 11. — »' Psal. xmv, 11.- jj na,,.
xiu 55.
.Si7 TR.vr.TATllS DK CIIARITATK 818
iitiiiiKi tiiii , rt rx totis viiibus tuis'. Hoc Dei *'"e(jiiicleni de corile iiie«> liabiuinis siim nisi
jnitHeptiim exaclissimam observantiae necessi- (juantum Deiis de ipso fecerit meum. Porro si
tatem sihi habet imjilicitaiu. 1'utcst cnim alii|uis omnes aHectns et intentioncs et motus cortlis
se excusare, quotl vigilare et laborare itloueus mei Deo atljuvante
, in ij^sum tlirigerem ,
non sit, Sed excusare se nulliis jxitcst (jiiod , lixunitine in eo immobili devolione tencrem,
amare non possit. De virgiuitate datur coiisi- insiijier et medulias aniniaj ille twlestis ignis
lium non j)ra3cejUuin. Qui /jiitrst intjiiit
, , accenderet , tle tjiio jirojiheta commcmorat,
Dominus, ca/jrrr rapint' ct Aj)ostt)Ius, Dr , : J^nriii iiiisit Doiiiiiius iii ossibus iin-.is , rt rrudi-
virginibus quiitriii pnvrrptuiii non liabro , con- vit iiir^"; liberum forsitan mihi esset toto corde
sitium autem dn^. Charitas aiitem a Deo jjrav diligere. Nunc autem imperfectum meum vide-
cipitur fortitcr et obnixe j et sub interminatione ant oculi mci", iit si tjuantum debcnnis non
|)(rnali cordibus linmanis indicitur. INlandavit datiir nobis diligerc; saltein tjuaiitum jiossumus
(•(jiiidcm hoc mandatum Dominus cnstodiri diligamus. Si i^^colamus benclicia Dei non ea ;
niinis, et ut ijjsuni in cordibus nostris altius B tantum in quibus j)er carnis disj)ensationenj
quam clavum inligerct, velut crebros ictus visitavit nos oriens ex alto; sed quotidiana et
Sicpius inculcavit, prius ut diliiêremns ex toto fere continua, quibus nos in angustia et aflli-
ronlr, j)ostca subjiingit, quod totn nnimn ; de- ctione spiritns constilnlos , Pater misericordia-
indc atljccit, (juod rx tota lurtutr nostra. Vere rum assidue consolatur; quis ei unum pro mille
clavus aut stimulus est hoc prtTcej)tum. Nam respondere aut rependere possit, qui tot mise-
sicut Salomon dicit, fêrba sa/jirntis stiniuti rationibus tot miserationes inculcans et inge-
sunt, et quasi rlavi in altuin drfixi^. IVonne in omnibus nobiscum niagna faciens rens,et
j)lus quam stimulus est aut claviis sermo Dei
tam crebris munilicentiis obruit nos ct confun-
vivus, et enicax,et penetraliilior omni gladio dit? Llt ergo cor nostrum totum in gratiam suae
ancipiti^? Sane duritia cordis nostri hanc exi- dilectionisalliciat, ut ab amore mundi prorsus
gcbat inculcationis instantiam, ut hoc praece- nos avellat cum amicus mundi sit inimicus ,
I)tum ad nostrorum cordium interiora transiret, ipsius '% et hoc doceat nos sacra eruditio , cor
sicut duro stipiti clavus crcbra inlixione inli- C nostrum ad amorem suum paterna lenitate in-
gitur, donec etiam interius adigatur. Exj)edie- vitat. Quod enim pra-cipimur Deum diiigere ex
Ijat ergo nobis quorum corda mundanus amor toto corde nostro ex tota anima ex tota
, , ,
infecerat , et interiores latebras animae obline- mente , perinde est ac si nos instruat Deus dili-
bat, ut ejiceretur de omnibus cordis medullis, gere se dulciter, prudenter, et fortiter.
ut etiam princeps liujus nuindi ejiceretur foras^.
exsulans a corde nostro , ut in Deo nianeret, et
CAPUT XXVI.
Deus in eo". Sed quis totum cor suum habere
conlidat, cum de corde suo conqueratur pro- Cliristiis iDaximc ob passioneiu siiani diligeDdiis est.
j)lieta et dicat : Multiplicatce sunt su/)er capitlos

capitis inei , et cor meum derrliquit ine* ? Et 84. Et quid dulcius ,
qnain jugis recordatio
iterum sui cordis reparationi congratulans : dispensationis ejus ,
j)er quam apparuit beni-
Tnvenit, inqnit, seivus tutis cor suuin , ut ornrrt gnitas et humanitas Salvatoris nostri Dei'^?
te orntione /lac^. D Suj)er omnia, Christe Jesu, j)assio tua te nobis
83. Sa-pe in libro experientine legimus, quo- amabilem facit ipsa j)roj)itiata est omnibus
:
modo a corde nostro reliuqnimur. INunc est ini(juitatibiis nostris '^. Effusione enim sangui-
nobiscum, nunc alibi : nunc avolat, nunc renis sine culpa, omnium culparum chirographa
currit; in sola lubricitate manens in nulla un- , sunt deleta. Gratias tune cruci, Jesu. Ipsa enim
quam sui soliditatc consistit. Quomodo igitiir omnes cruciatus nostros evacuat. Gratias clavis,
diligam toto corde, (juai a toto corde meo exci- gratias lancea; rcleramus , tjiue uobis ajteruit
di'' ? aut (juomodo totnm cor mciun valco ha- viscera miscricordia' l)ci nostri , in (jiiibus
bcre, nisi Deus ij)suni fccerit mcuiu ? JNiliil visitavit nos Oriens ex alto '^. O (juain liorrcn-
' neiil. VI, 5. — » Mattli. XIX , 12. — 3 j Cor. vn , 25. — 4 Kccie. xii H. - * Hcljr. iv, 12. - ^'Joiui.
—
,
xit , 31. 7 1 Joaii. IV, Ifi. — 8 ps;,i, xxxix, 1,1. — 9 U Rcr. vii , 27. — •" Tlncii. i , i;i. — " l*sal. cxxxvui
10. — '» Jarol>i IV, 4. — '3 Til. m, i. ' t Psal. cir, ::. '" l.nc. i , 78. " Alias ,
imiJor.
840 TRACTATUS DE CIIAKITATK. 850
''"
da et insatiabilis est plaga prêvaricationis no-
strae pro qua Filium Dei oportebat tot dura
,
A CAPUT XXYIl.
opprobria dnra vulnera sustinere
, tot et taai
Clamabat san''uis Abel ultionem de terra. Cla- Ainoreiu debeie csse prudentein et constantem.
mabat sanguis Psaboth. Clamabat sanguis om-

nium justorum qui effusus fuerat super terram ', 80. Quia tamen cordis amor totus est in af-
dicentium, Findica , Doiuint;, soiiguineni no- fectu; ne sit nimium praeceps, expedit ut sa-
xtruiii ,
qui rffusus cst supcr tcrrain '. Solus pientia et discretione reijjatur. Pra;cipimur ergo
sanguis Christi clamabat reconciliationem ct Dcum tota aninia, id est sapienter, diligere.
redemptionem populi sui. Clamabat mors ejus Anima enim sedes est sapientiae. Diligebat enini
defunctis advitam; peccatoribus, ad indulgen- Petrus Dominum dulciter, sed non prudenter;
tiam; captivis, ad liberationem ;
perditis, ad quia carnaliter. Amor enim cordis plurimum ad
salutem. Jpse jugiter interpellat adPatrem, ut carnales affcctus accedit; ideoque ipsum mori
pretium sui sanguinis, et merces obedientia" B prohilêbat f[uia non sapienter, sed dulciter; :
quam Patri exhibuit, pro peccatoribus in red- non discrete, sed temere dilii,a'bat. Quia etiam
emptionem poenitentium convertatur. Teste qui- dulciter discipuli , sed imprudcnter amabant
dem Apostolo, Deus Filium suum nobis />'/y7-'/- dictum est eis .S7 (liligcretis inc gaudcrctis uti-
, ,
pcr fidcin in sanguine suo^.

tiatvreni constituit qiic , quia ad Patreni vndn ; quia Patcr inajur
Apostolus clausulam hanc scWiQet pcr fidcin, , ///c tiY? : ac si diceret, Si diligeretis me pruden-
circuiiispectissime posuit. Si enim fidem et fidu- tcr , desiderabilis esset vobis ascensus meus ad
ciam tuam jactes in livores et vulnera cruci- Patrem ;
quia naturam humanitatis vcstrae me-
lixi, et in tuae salutis usum convertas memo- cum defero, in Patris gloria collocandam.
riam Dominicaj passionis ; erit sanguis ipsius 87. Tertius amor zelo lidei et quodam affe-
pretium tua; redemptionis mors ejus tibi con- , ctionis fervore linnatur, ciun Koniini nientem
verletur ad vitam suus dolor in gaudium tuum,
, suam ad Deum diligcndum tota interiori virtute
suae angustiaj in tuas delicias, in tuum honorem consolidat, atque ad dura et dira toleranda pro
sua opprobria , et ut multiplicato fervore gratije C Christo se in desiderio coelestium et tempora-
tuaj obtineas salutem ,
quam operatus est in lium coutemptu constanter fortiterque conqua-
medio terraj , tibi ccdet in jucunditates aeternas drat. Quia voro non diligebat Pctrus ita pru-
ipsius supplicium tenqiorale. denter ut debebat , licet affectuose diligeret,
85. O fons misericordi» Jesu, quem ad te increpatus a Domino vocatus est satanas, eo
diiigendum non nu)veat ,
quod inter opprobria quod adversaretur omnium redemptioui, quam
cxprobranliuni , inter mortis angustias, tuarum Christus in sui corporis j)assione disponebat ^.
miseriarum oblitus, sed tuaruiu misericordia- In quo etiam patet tunc dilcxisse imprudenter,
rum metnor, tam pie, taiu opportune, ad cum sola caruis affectione inductus ,
propriam
Patrem pro tuis crucilixoribus interpellas? jNain salutem et Christi gloriaiii relardaret. Sed nec
extensione et translixione corporis tui , cum dulciter, nec prudenter, ncc fortiter diligebat
jani figura tua in odium verteretur; in ipsa non nega-
ubi negavit ad voceiu ancilla;, qui se
hora incensi, cum jam virtus holocausti caîos turum pro periculo mortis evilando pro-
etiaui
aperiret, concuteret terram , et inferos spolia- miserat. Porro ut hic triplex amor purgaretur
ret, tu summus Pontife.x introiens cum sangui- et (irmaretur in Petro, ter, sicut credimus, etiam
ne in sancta sanctorum'', cxaudiendus pro tua interrogatus cst a Christo : Pctrc , ainas nic^'?
reverentia' clamabas, Patcr, ignoscc illis , quia ut qui in hoc friplici amore inventus est minus
nesciunt (juid jaciimt*^. Quam dulcis erit dili- habens, imperfectiiiu suuiu triplici confessione
gentibus se, qui odieutes et occidenles sc, tanta rcdiiuerct et suppleret. Sic iu iiiiuisterio dispen-
et tam indebita, tam gratuita et tam stupenda sationis amandus est dulciter, et ne de redcm-
benignitate praivenit ptionis nostrae beneficio nimium praesumamus,
aut iii aliquo diflidamus , diligeiidus cst priiden-
ter. Habita vero consideralioiic ad poleiiliam et
» Mallii. xxiM , .'t,'».

- ' Apoc. VI ,10. — ^ Roni. III , ?.:>. — i Hol)r. ix , {).. 1.1. V, 7. ''
].uc
34. — 7 Joaii. XIV, ^8. » V.MX. vdi, ,'J I -,'}.l. — - !) ,Foan. XXI , 1
,'>- 1 7 .
851 TRACTATLIS DE CHARITATK. 852
gloriain resurrectionis, per quam lortiter de po- ^''"alleclio aiiiiiiit' rrequeiiter expriiuilur, ut illud
teslate tenebrarum noseripuit, nobisque portas A est , CotKitpiscit ct drjicit aiiinia inca in atiiu
gloriae aperuit, aiuaiuliis est lortiter et cou- Dumini et iteiii Sitivit aniiiia iiica ad tc,
"^
: ,
stanter. Dcus " et alibi proi)lieta Noincii tuum Do-

: , ,
minc , ct mcmorialc luum in dcsidcrio animw.

CAPUT XXVIII. Aninia mca dcsidcravit tc iii noctc , scd ct spi-
ritus nicus in jjrivrordiis mcis -'.
Dcuia etiuin iu pcumissis cliligi clehere.
CAPUT XXIX.
88. Deuique cum ex toto corde diliyeudus est
Deus in beneliciis suis , sicut in superiori praj- Deiiiu ililigciulmu iii suisjudiciis.
struxiuius; siiuili modo ex tota anima euin in

suis proiiiissis amare teuemur. Ille quideiu ,
qui 89. Sicut aulcm ex beneliciis Dei procedit
veritas, (jui salvare uos vult, et scit , et potest , B affectio,qua Deum toto corde dilijîmus ; cx
proniittit nobis lequiem a labore, securitatem promissiouibus vero Deidesiderium surgit, quo
a timore, gaudium a moerore, resurrectionem a mediaute Deum tota anima affectanuis sic ex :
niorte, vitam a;ternam a transitu hujus vitae : judiciisDei causani et judicium liabet anior,
promittit regnum coelorum,refectioneni in inen- quo Deuni tota virtute, totiscpie viribus id est ,
sa patris : promittit quod oculus uon vidit, uec Ibrtiter ct constantcr, amamus. Est autem ju-
auris audivit, nec in cor honiinis ascendit, sicut dicium Dei desiderabile, juxla illud Aspicc in :
paravit diligentibus se '. Promittit insuper et nic ci miscrcrc niei, secunduni judicium diligcn-
se ipsum : Juravit ad Abraham patrcm noslrum tium nomentuum '". Et est judicium terribilo, de
daturum se nobis ^.In omnibus proinissionibus, quo dicltur Non intres in judiciuni cum servo
:
quse omne desiderium superant, tota animae tuo , Z)ow///e ". Ex hoc liorrendo judicio nenio
possibilitate curramus. Licet enim sine modo Deum diligit, aut se ipsum. Deus itaque justis-
debeat esse ad hoc hominis desiderium tamen simo judicio suo quibusdam hic miseretur, non ;
ex defectu hominis recipit in se modum. Quod C miserturus in futuro; quosdam autem flagellat
si desiderium tamen ex defectu circa promis- tanciuam iratus, ut ira et flagella ipsius afflictis
siones Dei modum excedat; non habet hic ex- in gloriam convertantur. Dimittit illos secun-
cessus excessum, et est irapatientia commenda- dum desideria cordis ipsorum, ut eantin adin-
bilis, cum spes quae dilfertur , affligit animam 3. ventionibus suis", ut iniquitatem iniquitati
Amor ex desiderio juge recipit incrementura. apponant'^; ut qui in sordibus sunt phis sor-
David dilationem hanc impatientissime ferens : descant '^. De hac misericordia et ira propheta
Quemadmoduni , inquit , ad
desiderat ccivus \o(imt[\v dicens, Quis sapiens , ct custoi/ict /icec ,
fontes a(/uaruni , iCa desiderat anima mea ad et inte/liget misericordias Domini'^ ? et idein ,
te, Deus^. Apostolus etiam patientiae impatiens: Quis novit potcstatem irce tuce, aut quis pote-
Coarctor, inquit, e duobus dcsidcrium /uibcns , rit prcc timorc tuo irnm tuam dinumcrare^^ ? O
dissolvi, et esse cum C/iristo : mullo enim mc/iiis. quam niagnijicata sunt opcra tua , Dcus ! nimis
Pcrmancre autcm in carne neccssariuin proptcr projundce factce sunt cogitationes tuce. Vir in-
vos ^. Sponsa etiam desiderio Sponsi ardenter D sipiens non cognoscet , ct stu/tus non inte//iget
et impatienter exajstuans, atque coelestium vir- /uec '". Propterea prospcritas stultorura perdct
tutum sanctorumque precibus suos commen- eos'^.
dans affectus Adjuro vos , inquit,^//Ve Jcrn-
: 00. Quod si a Dco corrigantur ncque raun- ,
sdlcin , si invcncritis di/cctum , nuiilialc ci fjuia dantur, iieque emendautur : sed est emuudatio
aniorc /cinguco **.
Et notandum quod amor qui occasio, juxta illud, Dc-
eis suae destructionis
procedit ex desiderio promissorum ,

proprius ab emnndationc '9. Isti 'm[t'v(\i\'î.']\A.
struxisli cos
est animae. INam iu sauctorum desideriis lutc Dci murmurant et blasphemant , et pa^nis pr.e-
' I Cor. u , 9. — ' Luc. I ,• 73. — 3 p,.ov. xiii , 12. — 4 Psal. xi.i ,2. — 5 philipp. i , 23 , 24. — <> Canlic.
V, 8. — 7 Psal. i.xxxiii ,3. — 8 Psal. xli ,3. — 9 Isai. xxvi ,8,9. — "* Psal. c.wiii , I31>. — >' Psal. t xi.ii
2. — '» Psal. I.XXX, 13. — '•* Psal. i.xviii , 28.— '4 Apoc. xxu 11. ,
— '^ Psal. cvi , 'i3. — '*> Psal. ixx.\i\,
11, 12. — "7 Psal. xci , G , 7. — '* Prov. i , 32. — '9 Psal. lxxxviii ,
ft:>.
''*'
sentibus poenas gehennales accumulant. Sancti duu) ea operemur , si in eorum e.vercitio verse-
vero Domini inter flagella, et flagella ipsius A mur. Quod insinuans propheta , yJAv///«Z)o/-, in-
diligunt propter Deum : gratiasetiam aginit Deo quit , in niandatis tuis , qucc dilexi. Ecce sollicita
de judiciis ejus, se accusautes et cum propheta meditatio. Et lcvavi nianus nwas ad mandata
dicentes, Ontniaqucs jecisli nobis , Doniinc, in tua, ^kcf rf/7d'a;/. Ecce diligens operalio. Etex-
vero judicio fecisti , quin peccnvimus tibi ; sed ercebnr in Justi^catio/iibus tuis^. Ecce justificans
da ^loriam nomini tuo '. Tahbus convenit illud cxcrcitatio. D<; meditatione scriptum est : Quce
propheticum Exsultavcrunt Jltii Judce proptcr
: prceccpit Dcus tibi , licec cogita scniper'". Cogi-
judicia tua, Doniinc^. Sunt qui non solum ju- tentur siquidem mandata Dei, quam sancta
dicia Dei sustinent patienter , sed ipsi se ipsos quam honesta sint, quam dulcia, et quam salu-
judicant, et manum adjuvantflagellantis : accu- bria, quam jucunda quam (idelia, et confirma- ,
sant se, testihcantur contra se , se ipsos judi- ta in s.Tculum sa?culi". In clevatione manuuni
cant, et propriae sunt exsecutores sententiae. sancta operatio designatur, cui justus libenter
91. Judicium Dei operatur patientiam in af- B insistit. Certus cst enim quod meritis ejusa;ter-
flictis. enim patientiam operatur
Tribulatio , naretributioexuberantissime respondebit. Jugis
patientia probationem probatio spem, spes ,
vero exercitatio luctam sibi habet annexam, la-
autem non confundit^ Quando cnim esset con- boremque continuum. Justus autem pugnat ut
fusio, ubi est quod omnem spem et omnem coronetur, recepturus ab eo requiem pro la-
fiduciam transcendit , aeternge scilicet gloriaj bore, qui fingit laborem in praecepto '*.
certitudo ? Sub hac exspectatione propheta di- 93. Est itaque probatio charitatisutrum vera
cebat, Domine, injudiciis tuis supersperavi^ : et sit, si homo mandata Dci dilexerit ; si ei medi-
idem Judicia Doinini vera ,
, desiclerabilia super tatione et operatione " et operum exercitatione
aurum et lapidein prctiosum , ct dulciora super servierit, cui servire regnare est. Mandatorum
mel et fctvum^ Cur ergo timebo in die niala^}
. siquidem obedientia nullius est meriti, nisi ex
Consultiusesthic puniri, hic uri, hic nos accu- charitate procedat. Quia enimannexae suntobe-
sando et judicando torqueri ,
quam incidere in dientia et charitas; idco qui non diligit, nec
manus Dei viventis?, et in die Iremenda, dam- C mandata custodit. Audi eum qui veritas est : Si
nationis aeternae supplicium a tcrribili et inexo- quis diligit nicscrnionnn mcuin scrvabit'^. Et
,
rabilijudiceexspectare. adjungit manifeste insinuans, quod si quis di-

ligit , obedit : si non obedit, non diligit. Vera
CAPUT XXX. ^^"'^ obedientia est vera observantia niandato-
rum semper obedientia insepa-
Dei. Propterea
Deum diligi debere in suis mnndatis. rabililer charitati adha?ret, propter quod scri-
ptum est: Qui ofjcndit in uno, jactus cst oninium
92. Deus tota mente diligendus est in suis rcus Quod in uno mandatorum breviter ex-
'-'.
mandatis. Vult enim Deus mens homi-

, ut tota poni potest , ut de similibus ccnsura similis
nis ita inclinet se ad obedienduni ut omnes , habeatur. mandato, JYon occidcs '^, ille
lluic
sensus et affectiones suas impendat observan- qui non diligit et non o(;cidit, mandatum qui-
mandatorum coelestium. Obedire siquidem
tiae dem ad littcram facit, sed non facit ad jueritum
Deo, est voluntati ejus per omnia consentire, D mandati; quia non diligit. Legem enim facere ,
et sic obediendo vivere; quia vita est in volun- non est verba legis exterius sequi, sed mente
tate ejus^. Cum autem voluntas Dei exprima- et intentione obedienter implcre. Quia ergo
tur in mandatis ipsius, nec Dcum quis possit non est sincera obedientia, qu;e ex vera dile-
diligere nisi ejus diligat voluntatem ; constat ctione non fit non dicitur obcdire, qui non
;
Deum neminem posse diligere, nisidiligat man- diligit, licet non occidal, eo quod legem opere
data ejus. Est denique probatio dilcctionis ex tantum , ct non intenlione pura custodiat. C/ia-
mandatis Dei, si in eis meditemur, si secun- /vVrti siquidem paticnscst, benigna cst , in qui-
> Dan. iir, et Jerem. xiv. — » Psal. xcvi, S. — ^ ^^^^ ^^ 3.5^ — 4 j)^^\ cxvin —
43. 5 psal. xvm 10,
—
, ,
11. — ''Psai. xLviii, 6. — 7 Hebr. X, 31. 8Psal. xxix, 6. — 9 Psal. cxviii , 47, 48. — '" Eccli. iii
, 22. —
«• Psal. cx, 8.— '» Psal. xcm, 20. — '3 Joan. xiv, 23. - 'i Jncobi 11, 10. — '^ E.\od. xx , 13.
" Alias, oralionc.
8.Vi
TRACTATUS DE CHAIUTATE. h:a\
bus oheiUentiii comnuMidatiir. No/i tifiit /u-r/jc-*'^'' ^ni'\sci\i\e (fllam vinaiiam , ij;;nis()iio tliviiii rc-
ram quia nihilcontru consticiitiam suam lacit. A ccptaculum tanta viyilantia studcat cxliibere,
•
Non i/i//filuri\chenel\c'ni>Dc[. Nonextawbitiosa; ut in die bona Doinini et in liora bencplaciti ,
(luia omnem respuit

dominatuni. Non qiuvrit cjus, cum aiulicrit vocem spiritus, et velut si-
iiutv suasunt, setl (iiia' Cliristi vel sui proximi: bilum aurne teiuiis sanctum susurrium , orierat
imo etiam ablata noii rcpetit. Non irritatur , Atl alTcctioiUMu purani, lidclenKiue intelliêntiam ,
iracundiam subaudi. Non cogitat maluni , nt ntspiritnalcs rrnctns (|uasi dc ligno vitic collige-
malum pro malo reddat. Non gaudct su/M-r ini- re mereatnr. Sunt autem fructus s/jiritus, teste
tiaitatc, subiiitclli!j;c Alterius : ejnscnim initpii- Apostolo , cliaritas, gautlium ,

pox ,
/mtienlia,
Omnia suffcrt patientcr, oniiiia lon^âniniitas ,bcnign'itas , tcmpernntia , honitas,
tis nnlla est.
creclit omnia spcrat, dicta vel promissa a Dco. ni(insuctuib>,/iilcs, modcstia, castitas^". O felix
anima bcnevolentiam inspirationem gra-

Omnia sustinct\ obediendo humiliter. , si ,
94. Quicrgoex charitate obedit, legem man-

tine ccelestis, suamque circa te praesentiam tibi
Tangct enim te
datornm Dci adimi^lct, tiuam sinecliaritatc om- B certis liceat indiciis experiri.
aliquis implcrc non potcst. Idco ipsa cst qnaedam in ipsius recordatione suavitas, afli-
nino
mandatorum impletio, et tcrininns cicns nova et inexperta dulccdine, utquasi abs-
linis le'MS*
tracta et quasi a te prorsns oliena exsultes
l)erfectje consummationis.
0//////A- (v;//,vM/;;/;/<'///o. ,
latum mandatum tuuin nimis^. (luadam amoenitate coelcsti. Faciunt autem sua;
nis viili fincm ,
nostra?. Haec pra?sentiae fidcm quod omnes tui sensus hila-

H£ec est tcstinionium conscicntine ,
a Spiritn veritatis rcscunt scrcnatnr intelligentia tua, desidcria

est "loria nobis provcniens
: ,
enim veritatis perhibct tcstimoninm incalescunt, gestis et aspiras in amplexns il-

Spiritns
spiritui nostro, quod filii Dei
sumns^ rct,'ene- lius qnem tenere tesentis, et vercris ne elaba-
resurrectionem Jesu Chri- tnr; et ideo non quantum vis sed quantum
rati in spem viti per
,
mortnis^ Quam regenerationcm Joan- potes, ipsum quodam delectabili nexu intima3
sti ex
nes evan"cUsta insinuans dicit
Scimus quiu qui :
charitatis astringis.
coelestis gene- 96. Istc est, o aninia, dilectus tuus invisibi-
mitus csêx Deo non peccat ; quia
ratio, innovatio scllicet charitatis,
eum servat^, C liter et incomprehensibilitcr miscricorditcr et ,
cum Deus fieri conformem dignanter accedens ut excitet te, ut se tibi

per (luam pr;vvidit
,
ISam etsi David proditioni inspiret, in sinu tui amoris tibi se insinuet,
ima<'inis Filii sui".
se- ut tnum acccndat tlesiderium et illuminct
adnlterinm homicidiumqne adjecerit ; licct ,
ptemtleemonibusMariaMagdalenalaboraverit; interiores oculos , ut inflammet affectum. Sic
Pctrus culpam apostasia; incurrerit; non

non plenitudinem sua; dilectionis,
primitias,
licet
tamenqnicosdemanuDominierueret. Cha- non ad satietatem, sed ad degustationem tibi
est
qnam cruciligitur exhibct ut quam dnl-
tali experientia probes
ritasvit* innovatio est, per ;
(jtexterminatur innobisvetnshomo, terrenus, cem ,

quam jncundum qiiam
quam suavem , ,
concupi- delectabilcm se tibi picnebeat, cum apparuerit

animalis et carnalis; sic ambitiones et
charitate gloria ejus; cum eum vitleris rcvelatum facie
sccntiaj mala opera prava desideria ,
, ,
coronatum diademate Patris sui, quem nunc

omnia nova facicnte, evanescunt. Nuncautcm,
inipsavetera transie- atloras coronatum diademate matris sua; glo-
si quanova creaturaest,
runt". ,8 D riosai viiiiinis

'^
,
Mari*. Haec est ebrietas sobria
.
, , .
tantum.Unde Apostolus : Sice vivimus , sice
CAPUT XXXI. morimur ^^ Deo sobrii , sunuis. Haec sobria

ebrielas vino charitatis eflicitur, sicut sponsus
Dei iii auinia deprelu-iidaliir. in Cantico amoris insinuat dicens : Cometiitc
QuiUiis iiuliciis i.ra-sentia
'^. In
amici , bibitc , et incbriainini , c/iarissimi
|)rimum paiuMU laciymarum in sudore vul-
95. Se ergoin affectibus istis provida circum- vita
dc tus sni comedit anima militans Deo ; post exi-
spet^tione anima ralionalis exerccal; scntiat
Domino in bonilatc, et in simplicitate cordis tum hujus vitae non pascitur panedoloris quia :
•
I Cor. XIII , /|-7. — ' 1 1 iiii. i , r». — S Psai. <;xviii , '.)G. - • K<'in. vm , 10. — M IVtr. i
,
.i. — " I Joaii.
-- 7.0. - »* H Cor. v, 17. Sap. i, I. - '" Calal. v, Ti 23. -^ ' Koiii. mn , 8. -

'.). 7 Kom'. VIII ,
,
• ' (a iMu'. V, 1 .
8;57 TRACTATUS DE CHARITATE. 858
jam non ciit dolor, neqiio luctus, quoniani ^"guore anicitur, duni opcm ferat illi super lo-
priora transierunt '
; sed amatorio poculo reli- A ctum doloris ejus. Vox autcm lani,uicntis ct
cieturetinebriabitur, juxtaillud, ^^f«//j;///6'«.v planiêntis est : Stipate mc ninlis , fiilcitc mc
incbriiiiis, <iiiani prceclarus cst^ ! De hoc etiani Jhnihiis, qiiiaamorc langiico^^. Initiu siquidem
calice credo Isaiam dixisse : Ad te fHKxiiic, filia virtutum flores sunt, atque fructus honoris et
Edom, vcnict calix, et incbriaberis^. Inebriatur honeslalis'^. Malavero maturiora patientiae sunt
ergo ab ubertate domus Dei % bibens vinum exercitia et excmpla. Stipatur itaque anima
merum et novum in regno Patris Christi. Iiite- dum temporis praetcriti fructus percipit, con-
rim autem l)ibit vinum suuin cum lacrymis in vertcns in ntilitatem propriam Christi flagella,
mensura, donec Rex introducat eam in cellam opprobria, et dolores, etca?tera quaj passus est,
vinariam, ut ipsani sibi cellam efficiat, et ordi- usque ad ignominiam crucis. Et hfec omnia
net in ea charitatem ^. lila siquidem nunc dili- transierunt. Christus enim jam non moritur "^.
gens, sed non dilectionis fructum percipiens, Fructum tamcn quotidianum de ipsius passione
et in solis affectibus sc excrcens , modo dicit, B colligimus. Fulcitur s])oiisa floribiis, quos nalu-
Vidnerata charitate cgo siim : et ad Angelos et rae humanae innovatio de Christi rcsurrectionc'
ad sanctos loquitur dicens Jdjuro vos , flice : produxit. lliems enim transiit , imber abiit et
Jerusalem ,siinveneritis dilectum , dicite ci qiiia recessit, flores apparuerunt in terra nostra.
aniore langueo ^.
IlJe nimiruin (jui dicit , Egojlos campi , ct liliuni
convailium '^, terram carnis nostrai quae sub ,
CAPUT XXXII. maledicto veterispinasettribulosgerminabat"',

surgens a mortuis refloresccre fecit, ct in novai
Qua ratione anior sit languor. regenerationis infantiam nos reduxit. Ilis malis
et his floribus stipanda et fulcienda est, ut ca
97. Mirum tamen est quomodo amor sive quam habet ad Dominum non torpcscat affcclio,
charitas languor sit sponsae vel animae,
amplexus sponsi dicat /.«'w cum donec recepta in :
charitas operiat multitudinem peccatorum "; et cjus snb capilc meo, ct dcxtcra illius amplexa-
cum ^laria^Magdalena, quia multum dilexit, ab C />(////• me '" Quidquid enim in primo spoiisi .
infestatione septem daemoniorum id est septem adventu de illius sinistra nunc recipit, coinpa-
,
criminalium Janguore, sanata sit^ Porro amor ratione gloriae, quam in am])lcxu dextera^ rece-
languor est dum amans desrderii dilatione tor-
, ptura est,modicum reputabit, sicut scriptum
quetur, dum sponsi suspirat amplexus. Sed qui cst In sinistra cjus divitice et gloria, ef in dcx- :
sanat omnes inflrmitates tuas 9, anima mea tera ejus longitudo vitce^^. ,
tuuin languorem siii fruitione curabit, quando

se tibi ad habendum ad videndum ad fruen- , CAPUT XXXIII. ,
dum facie revelata praestabit, et nuncjuam de

,
caetero separaberis ab osculo et anq)lexu illius. Dimensiones charitalis.
Gaudebit equidem sponsus sujier sponsam , et

gaudebit super te Deus tuus'°. Tunc languoris 99. Sane Deus sicut nunc imperfecte et ex
angustiani fructus amoris cxcludet. Languor parte cognoscitur , sic etiain imperfecte diligi-
enim excidet, sed non ainor; quiacharitas nun- D tur. Cognitio enim quam de Deo in pra-senti
quam excidet". Amor igitur nunc languor est, habemus, si comparetur ad notitiain i)atri;e,
dum cruciatur desiderio videndi erit autem : quando revelata facie videbimus Deum, quando
satietas, quando jucundabitur usu desidcrii. vidcbitur in glf)ria sua quando ostcndct facicni ,
Utendi enim desidcrium tantum distat ab usu suani; sicut ingressus lucis niatutinae pcr tenuis-
desiderii, quantum aiipetitusaplenitudine voti, simamrimam, si ad meridianum splendorem
et quantum fiunes a satietate. confcratur quando sol lucet in virtute sua; sic
,
98. Interim ergo graviter infirmatur, et lan- cst dilectio Dci quaj in hac peregrinalione
, lia-
• Apoc. X.XI ,4. — 2 Psal. xxii , .'>. — 3 xliren. iv, 2 1 . — 4 Psal. xxxv, —
9. 5 Canlic. ii , 4. — ^ Id. v, 8. —
7 IPelr. IV, 8. — 8 Liic. vri, 47. — 9Psal. cii , i. — >" Isai. lxii, 5. — "I Cor. xiit, 8. — '» Cantic. ii,
5. — '3 F.ccli. XXIV, 23. — 'i Rom. vi, 9. — "^ Canlic. i, 11, 12, 1. — '« (len. iii , 18. — '7 Canlic. u,
0. — '8 Prov. ii(, 10.
859 TRACTATIIS DE CHAlllTAJi:. 860
betiir ,
qiiasi scintilla iynis exigiui, ad niagnuin "^ tiulincni , fl altitiulinoin cl profnnduni coniprc-
illius amoris ignen», (jiio justi cuin Sorapliiin in A liciulunt saiiiti, ut ct nos iti «achMn sagcna clia-
illa superna Jerusalem igne cliaritatisardebunt. ritatis possimus pariter coniprehendi. Dilatat
Nunc eniin est ignis iii Sion : tunc vero caini- itaque charrtas in sanctis lentoriuin suum, ut
nus erit in Jerusalein '. Cuin autem in amore Deuin et proxinuim dihjxerimus, recipiamur si
Dei erga nos sint teste Apostolo lonîludo, in cominuni exsuitatione sanctorum.
,
latitutlo , snblimitds i't projiinduni ' charitati 101. Quocirca iion angnstcmur in visceribus
;
divinae humana dilectio pro suae insufficientiaj nostris non coarctemur intra limites quantu- ,
niodulo non se coaptat. Deus equidem non sn- laecuinque laetitiae nostrae credamus in Spiritum :
perficialiter diligit nos, non sinuilatorie non sanctiim sanctam catholicain Ecclesiam san- , , ,
niediocriter sed plone sed siiicere, sod mc-

: ctorum comniunionom iit iniperfectnm no-
, ,
dullitus, ut et nofi coniprc/ie/it/cre possi/nus cu/n strum vidoant oculi tui '" Jesu et in bene- , ,
ow/«7»MiJrt«cî, qnaesint tantae charitatis altitu- placito tuo, sanctorum communione , nostra
do,latitudoetprofundum,AltitudoestexceIlon- R insufliciontia supploatur. Si enim in sanctis di-
tiagloriae, quain pivoparavit Deus diligentibus loxorinius Deiim et ipsi pro suorum exigentia ,
se, cujns aestiinalio in cor hominis non ascondit. meritorum nobis cominnnicabunt beatitudinom
Profunditas ejus, inclinatio majostatis a Patris apud Dcum. llbi enim in niedio diligentium se-
coaequalitate exinanitio Filii usque ad formam
, derit Deus omnia in omnibus, necesse est ut
servi, et usque ad mortem et ignominiam cru- affectus communes gaudioruni communio co-
cilixi. Longitudo ejus est sine initio, et sine mitotur. Non solum itaque proximi, sod tota
fine. Dilcctio onim ojus nec incipit,noc desinit, Christi beatitudo, communione amoriset exsul-
qui ante mnndi constitutioncm elegit nos in di- tationis, atque alieni participatione gaudii, no-
lecto Filio suo ^; et, sicut scriptum est, Miscri- Quod ergo minus beatitudinis in me
stra erit.
cortlia ejus ah tetcrno etusque in ceter/mm super habiturus sum de beatitudine aliena supplebo.
,
ti/nc/ites eum •*. Altitudo ejus est ampla , et ex- Bonum enim quod in Deo vel in proximo dili-
tensa,et diffusa in omnem benevolentiae mo- gam diligendo faciam meum; ut perfectio gau-
,
dum. Ipse enim vult omnes homines salvos C {Hi alieni meum suppleat dofectum. Vis ut fami-
fieri per ipsum ^. Proprio enim FiUo suo non Hari exoniplo rei hujus faciam fidem ? Videt
pepercit ; sed pro nohis om/iihiis tradidit illum, mater filiuin suum quem super omnia diligit, ,
ipsumque nobis donans, teste Apostolo nohis regali iinctione ac diademate imperiali sceptro-
,
flonavit o/nnia ineo^. que et infulis augustalibus insignitum; quanta

100. Sic etiam pari vicissitndine charitas est matris dilectio , tanta est exsultatio ejus , et
hominis se divinae cliaritati conformi divisione filii honorem gaudium atque populares ap-
et ,
coaptat. Alta est , dum aeterna et coelestia con- plausus, omniunuiue congratulationom sibi ma-
tcmplatur. Profnnda est, duin ab homine pro- ter appropriat : sic in torra viventium unus-
pter Deum vilitas et abjectio affectatur, Longa quisque benelicio charitatis omnium beatitudini
est, dum finaliter perseverat. Fides enim et spes coexsnltat.
atque scientia, et caetera evacuabuntnr; chari- 102. O conimunio charitatis, o dulcedo amo-
tas autem nunquam excidet?. Lata est quia ,
ris, o securitas, o requies, o sabbatum dolica-
laeta est, quando in delectatione justitiae cor D tum, o aeternae felicitatis introitus, quam pre-
hominis dilatatur. Lata est, cum extenderit se tiosiorem omnibus thesauris, desiderabiliorem
non solum ad Deum et proximum; scd etiam omnibus divitiis, elegantiorem omnibus regnis
amore pio amplectitur Lata est, iiiiniicum. operatur charitas do puro corde, et bona con-
cujus mandatum latum est, diconte prophota : scientia, et fide non (icta " IQiiismihi dabit hoc
O/nnis cnnsu/nmationis vit/i/incni, latum ma/i- ainatorio poculo inebriari , hoc lotliargo so-
tlntuin tuii/n nimis^. O lata et dilatans charilas, piri , iil totus a corde meo mortuus, totus a me
quam magna est domus tua , et ingcns locus translatus ainorem Dei in et jn-oximi , inter
possessionis tuae»! cujus latitudinem ot longi- has duas sortes, in pace in id ipsum dormiain
Isai. XXXI , 9. — ' Kphes. m, 18. — 3 id. , ^ 4. ._ 4 Psal. cit, 17. — ^ I Tim. n , 4. — « Roni. viii ,
32. — 7 1 Cor. xiM ,8.-8 Psal. cxvjii, 90. — 9 Rnnirli iii, •)!%. •" Ps:il. cxxxvm . in. - "I Tim.
1, 3.
8Gi TRACTATUS DE CHARITATE. 862
et requiescam '
? Quis me sanctJB illi commu-^^^^su , et sanet eam dilectio tua, impingnet eam
nioni adscribet , ubi jucunditas Angclorum A affeclus tuus impleat eam tuus amor melli- ,
transfunditur in omnes, et ab omnibus refim- fluus, et inebriet eam, Eia \se animae te non !
detur in Deum , eritque Deus omnia in omni- quaerenti et te non amanti! vae illis, Domine,
bus ^, ut sit ipse universis diligenlilnis eum qui diiigunt creaturas tuas pro te ! Anima quae
amor,vita, pax, gaudium quies claritas, se- , ,
mundum diiigit, peccato servit, et absque te
curitas , et jiibilatio, satietas omnium deside- nunquam quieta , neque secura erit. Unde Au-
riorum, aeterna et consummata gioria; beati- gustinus : « Fecisti me, Domine, ad te, et in-
tudo. Amen. » quielum est cor meum, donec requiescat in
» te. « O duicissime Jesu, quando te videbo?
CAPUT XXXIV. quando apparebo ante facicm tuam^? fpiando

satiabor pulchritudine tua, in cjuem desiderant
Animae Deum amantis et anlielantis continua siispiria. Angeii prospicere '^
? O quam exceisus tu es,
B qui excelsior coeio es. Et tamen in tantum te
10.3. In persona diligentis et suspirantis et liumiliare dignatus es ,

quod animas iuuniles
desiderantis animae dicit .Teremias : Divisiones in liaijitacuium Ergo domum tuam tilji elegisti.
acjiiariim dcduxitoculus ntcus^.DuQSunt 'ênexa. decet sanctitudo Hujus tam gloriosi et tam 7.
compunctionis principaliter; quia Deum sitiens dilecti liospitis possumus sic considerare utiii-
anima prius timore compungitur, postea amore. tatem quoniam mentis quam iniiabitat, tor-
;
Prius enim se in lacrymis aflicit. Quia dum mul- pentia excitat, quia gailus est ; inquieta frenat,
titudinem malorum suorum cogitat, pro iiis quia magister est ; frigida accendit, quia ignis
perpeti seterna suppiicia perlimescit. Cum vero est; accensa moderatur, quia unguentum est;
longo fuerit moerore doioris consumpta, quae- emoiiit rigida, quia ratio esl; fluxa restringit,
dam jam de praesumptione veniae securitas na- quia medicina est. Est igitur manifestum, quia
scitur, et in amor tuus non est otiosus quia qui te diligit
amore coelestium gaudiorum ani- ;
mus inflammatur et qu?e prius flebat, ne

: non tepescit. Da mihi igitur optime Jesu te , ,
duceretur ad suppiicium postea amarissime C diligere, et indesinentcr meditari de te. Odor

,
flet, quia incolatum suum in liac vita videt pro- tuus pie Christe Domine et sponse amantis- , ,
longatum. Nonne haec est mutatio dexterae Ex- sime, suscilat mortuos, curat aegrotos. Fac me
ccisi ^? Et certe non est mirum si flet et dolet igitur, charissime Dominc Jesu Clunste, haec
se csse in hoc exsilio cum contemplatur qui et , semper iiabcre in memoria mea, et' rccordari
quaies sint Angelorum chori pulclierrimi quae aniaritudinis aceti etfellis, quod tu, aeterna dul-
,
iiia societas bonorum spirituum qu?e jucundi- cedo, pro nobis gustasti in morte.
,
tas aeternae visionis Dei : et septem aiia quae ii- 104. Consoiamini, qiii sub chlamydc volun-
iud dulce convivium perficiunt , et bcatuui fa- taria^ pauperlatis nutrimini ,
qui lectos sericis
ciunt; quae sunt loci amoenitas, niinistrorum tectos respuitis; quia voliiscum Deus in pau-
dignitas, pulchritudo discundjcntiun) , multi- pcrtate. INon cuIkU in deiiciis spiendidi cubilis,
piicitas ferculorum , convivarum securitas ju- ,
Non invenitur in terra suaviter viventium *.
bili assiduitas, convivii aeternitas. Istis consi- 'Vere deiicata nimis, imo falua et inlionesta
deratis, amplius flet et dolet atque plangit , D esset sponsa quae sponsum suum sapientem,
,
quod e tantis bonis deest , quam prius fleret pulcherrimum et delicatum videret recumben-
eum aeterna tormenta metueret; sicque fit ut tem in loco humili super fenum et ipso vidente ,
perfccta compunctio formidinis com-

, trahat ad fugeret, ac in loco voiuptuosose collocaret.Quid
punctionem diiectionis : quo cum perventum sponsus posset de tali credere, nisi quod veiiet
fuerit, potest clamare ex ardenti desiderio , et divortium sui et sponsi qu;erere? Noli, anima
dicere, Fac, Domine, sponse mi Jesu Chri- mea separatiouem quacrere, sed dic
, 3Iihi :
ste , me gustare per amorem ,

quod gusto ali- ad/ia.'reic Dco honuni cst^. Et nusquam miiii
quantulum per cognitionem. Fame amoris tui saius, nusquam jucunditas, neque perfecta re-
languet misera anima mea; refocilla eam , Jc;- quies , nisi in te , Jesu Christc sponse fidelis-
• Psal. IV, 9. — » I Cor. xv, 9.8. — 3 Tlnen. lu , 48. — 4 Psal. i.xxvi , 11.-5 Psal. xi.i, .L — '>
I Pclr. i
12. — 7 Psal. xcii, 5. — 8 job XXVIII ,13'. — 9 Psal. i.xxu , 28.

8(;3 TRACTATUS DK CHARITATE. 8G4
siiut'. Si vis iit recedam a le, ila inihi aliiiin **' non invonii». !\k' iniserain ! <|niil again ? (]uo
te, iit (le te fnîaiu ad te ; aliucjuin non reee- A eniin aUiit dilectus ineiis? Qu;esivi, et non iii-
tlam a te. Pauper leeuin , vilis tecum, et abje- veni illum; vocuvi, et non respondit inilii. Heu!
cta multo magis desiderio, (|uam habiture iii heu ! (|uo abiit gaudium ineum ? ubi latet amor
tabernaculis peecatornm '. ISlora grata est niilii meus? ubi est dulcedo mea? cur deieli(|nisti
separari a te ad tenipus propter te : sed inora ine , salns niea? Hen niilii ! Doniine, lieu ! mi-
niniis diHieilis , aliîuo tenipore esse sine te; serere aiiim;e meae! Reeessisti, consolator vitae
enin tamen tui ad haec misera careain sine , niea;, nec valedixisti mihi; et quid faciam ? ubi
(juo tamen esse non possum. te unicum bonnni meum requiram ? et quando
105. Surgam er;,'o et circuibo oninia loca te inveniam ego iniserabilis? Renuit consolari
quae potero non dabo soinnum oculis meis,
: anima mea % nisi in te, dnkedo sancla mea. O
nec requiem pedibus meis, donec inveniam Salvator meus, veniat, obsecro, teinpus quando
quein diligit aniina niea. KlTundite lacrymas, revelatis oculis inspiciam quem nunc a longe
oculi mei, et plorate, et nolite delicere, et no- R inclamo; ap])rcliendam qucin desidero, et ani-
lite quiescere, donec illuni inveniatis. Sed quid plectar, in ;d)vsso anioris tui totus absorbear.
faciain , ut illum inveniam?quo me vertani? ad >iliil milii, quaeso, sine te dulcescat , nil pre-
quem ibo? a quo consilium petam? queni intcr- Sed da mihi, bone Jesu,
tiosuni arrideat niihi.
rogabo? quis mei miserebitur? qnis me con- in te vivere, et pro amore tuo mori,qui pro
solabitur?quis niihiindic;d)itqueni diligit aninia me dignabaris aniar.-e niortis subire tormen-
mea, ut requiescat? Circuuispicio, si viderem tuni. Amen.
illum, et non video. Velleni illuin invcniie, et
Psal. Lxxxm , 11. — ' Psal. i.xxvi , 3.

VITIS MYSTICA
SEU
TRACTATUS DE PASSIONE DOMINI

suPER, EGO SUM VITIS VERA.
Hic tractatus non est S. Bernardi , sed cujusdam alterius auctoris pii, nec indocti,nec
inelegantis ,
qui parvos serniones conscripsit , ex num. 53.
PROOEMIUM. ^'^'quidem, quod plantari solet vitis in tcrra, non

A seminari , translata de sua vite : quod ad con-
Jesii benigne, vitis vera , lignum vitse, quod ceptionem Jesu mihi pertinere videtur. Vitis
in medio paradisi situm est ; Domine Jesu Chri- enim primo nala de vite, est Deus genitus de
ste, ciijus folia sunt in raedicinam, fructus vero Deo, Filius de Patre, coseternus et consubstan-
in vitam seternam ; benedictus flos et fructus tialis ei , de quo genitus est. Sed ut majorem
Virginis Matris castissimae, sine quo nullus sa- faceret fructum ,

plantatus est in terra, id est,
pit, quia tu es aeterni Patris Sapientia : men.- in Virgine Maria conceptus , factus quod non
tem meam debilem et aridam pane intellectus, erat, manens quod erat. Benedicta terra haec ,
et aqua sapientiae salutaris dignare reficere, utomniuni gentium proferens benedictionem. Vere
te, o clavis David aperiente , mihi resercntur
, benedicta, quae Deo dante benignitatem, tam
obscura ; et te, o vera lux, radiante, tenebrosa benedictum protuHt fructum. Ha'c est terra, de
pandantur ut per me ministrum humilem
: qua scriptum est Terram non operabatur quis- :
temclipso manifestante et elucidante, loquen- B quam, sed irrigahatur a fonte ascendente de pa-
tes simul et audientes vitam habeamus a^ter- radiso ^. Terra quippe haec non accepit opera-
nam. Amen. tionem humanam , ut conciperetur in ea FiHus
Dci; sed aqua Spiritus sancti irrigata fuit : ita
CAPUT I. enim legis, Spiritus sanctus supervcnict in tc,

ct virtus Altissimi ohumhrahit tihi ^. Rursum de
Christum Jcsiini esse veram vitem. hac terra scriptum cst Jpcriatur terra, ct gcr-
:
minabit Salvatarcm '. Aperta quippe fuit per

1. Ego sum vitis vera\ Ipso Domino Jesu fidcm , credens ct obcdiens angelo : germina-
Christo adjuvante videamus quasdam proprie- vitque vitam salutarem, Salvatorem nostrum
tates vitis terrestris, in quibus eliam illius su- aeternaj vitae praemia largientem. Hac itaque
pcrcoelestis vitis proprielates nominarc possi- vite nostra in lucem edita quaedam propricta-
mus : nec tantum ea ,
qua? exterius ad culturam tes culturae vitis attinentes adhibitae sunt.
eidem exhibentur, considercmus. Et primo
Joan. XV, 1. — ^ Oen. ii , ">

, 0. — 5 Lur. i
, 3 j. — 4 Isai. xi.v,
TOM. v. 2S
S<17 MTIS MYSTICA, SKU TIUCTATUS 868
'*"
S(tloliir; (iiiia parvimi parva «loront. Qiiod si
CAPUT II. A (jiioil nou liRTiljid t-st luiniilc;

orCois paivuiii
per hoo ipsum ad ipsum humilem intrare non
Dc |>ra'cisione vilis , sive de variis inysteriis ail sialiun potcris, qui de se dicil Ego siim ostiuin ^ vl , :
exinanitionis Chrisli spectanlibiis. alibi, Venite nd mc, omnes ; et discite n mc (juid

sum ct hiimilis cordc ^.
niitis
2. Solct cuini vitis IVuctilVra piivcidi : qiiod Possumus et alio inodo accipcre pra-cisio-
.'J.
et corporalitcr, ct ligurativc accipi potest. Cir- nem vitis nostrae ut dicamus omnin ab eo pra?- :
cumcisus enim fuit .Tesus : non quod hac cir- cisa, quibus caruit in hac vita, cum ea tanien
cumcisionc cgcrct, qna! iii antiquis Patribus habcre potuissct ; et accipiamus liauc praMisio-
dclcbat originale pcccatnm, siciit Baptismus in ncni a verbo Apostoli diccntis, Qui cuiii in
nobis. îliii cnim pcccato orijjînali pcr concu- furma Dci csset, exinanivit scmctipsum, for-
piscentiaj vitium contracto debebat, quia sine mam scn>i nccipicns^. Ipsa enim exinanitio
omni concupiscentia carnali conccptus erat; B qua?dam praccisio est. Sicut enim minuilur vi-
sed ne legem ,
quam ipse dcderat, solvere vitis, qiiando prcTciditur : ita vera vitis Christus
dcretur. 3Ioraliter vero doccns nos oportere incarnalione minoratus ab Angelis, imo et in-
non ccgre ferre, si quando poenas peccati pati- fra omnes homincs humiliatus fuit. Quomodo
mur, quod in nobismetipsis non recognosci- amputala fuit in eo gloria cultro ignominiae,
inus, cum ipse peccatorum purgator non fuerit potontia cultro abjcctionis, voluptas cultro do-
dedignatus pro nobis subire remcdium pccca- loris , divitia^ cultro pauperlatis ! Vide nunc
torum. Consolennir ergo dolorcs nostros, qui quanlum prsecisa fucrit. Ille cui famulatur om-
nequaquam sine peccato sumus, doloribus il- nis gloria c(«lorum, imo ipse qui solus vcra
lius, qui non pro se scd pro nobis doluit et , gloria est, quasi abjicit gloriam. Servuli circum-
vulneratus est non pro sc sed ut nostris vul-
, , datus indumento sustinet ignominias, confusio-
neribus medcretur. Vide quantum ad suscipien- nibus operitur, ut te a confusionibusredimeret,
dos dolores festinavit, quam paratus et prom- et ad gloriam pristinam revocaret : ille cujus
ptus sanguinem effundere. Circumcisus pro C potenti nutui omnia inferna , terrestria, et su-
nobis die nativitatis suae octavo'. Utinam nos perccelestia sunt subjecta, sic fit abjectus , iit
saltem et anno octavo nonnihil pro Domino reputaretur omnium virorum novissimus^. Sub-
pateremur. Sed quid dicimus , cum plurcs inve- jicitur fami , siti, caloribus , frigoribus , dolori-
niamus, et post octo plantatos, vel post octo- bus, inlirmitatibus; ct post haec tanta mortis
ginta annos, cum naturaliter erit eorum labor supplicium non evadit. Ille qui lucem inhabi-
et dolor, nec volunlate saltem ad Dominum tat inaccessibilem ? , in quem desiderant An-
converti nec tam niature impensi sanguinis
, geli prospicere *, cujus solius odor sanctorum
pretiosi memores tamdiu vanitati subjectam , sic nientes inebriat, ut et nmndi praisentis, el
corrigere vitam? Quid miserius? Christus octa- sui ipsorum obliti totis viribus currant post
vam diem a nativitate sua vix exspectat ut ipsum tanto dolori subjicitur, ut in ipso ve-
;
suum tibi sanguincm impenderc incipiat : tu raciter noscatur implclum quod ante dixerat
post non dico octo dies, sed nec post octoginta pcr Prophctas O vos omnes qui trnnsitis per
:
menses imo et octoginta annos solam non re-

,
D vinin, nttcndite et vidcte, si est doior simiiis
pendis voluntatem? Ille vix natus sanguinem sicut dolor nieus^l Ille in quo omnes thesauri
tibi effundit tu jam moriturus voluntalem
: sapientise et scicntiseDcisunt absconditi '°, Rex
tuam non rcfundis? Bonus profccto Jcsus, qui rcgum,divcs in omnes, solus uullius cgens, sic
etiam in quarta vigilia venicntem scrviim susci- fit paupcr , ut ipso lcstc, ct vulpibus teriw ct
,
pit pocnitcntcm. Dcdisti robur annorum juve- vokicribus cocli pauperior invcuiatur, cum di-
nilium hosti Christi ! Christo saltem misericor- cit : Fulpcs foveas hnbent, et volucres caeli ni-
diter exspectanti infirmam tribue voluntatem : dos; Filius autcni hominis non habct ubi raput
nec dubites quin illam accipiat. Pucr cnim suum rcclinct" Paupcr in nativitatc, paupcrior
.
natus est n(»l)is ', ut parvulis munusculis con- in vita ,

paupcrrimus in criuc. Natus ciiim pa
' Luc. ri , 01. — ' Isai. ix, 6. — J .Toan. x , 9. — '»

Mallli. xi , '>.H ,
•>[). - -•
iMiilipi). ii . C. , 7. '' Isai. i.in,
3. — 7 I liin. VI, Ifi.-— » I l>etr. i, 12. — 9 Tliren. i , 12. - '" r.oloss. ii , ;<. — " Mallli. mii . 10.
8G9 DE PASSIONE DOINIIM. 870
stuni habet lac virgineuni, tegmen pannos vi-^-® cturuni nequaquani credebant. Et fortasse pro-
les. In vita vero si tegunientum habuit, saepius A pterea ( quod tamcn non asserendo dico ne ,
in victuaUbus defecit. In morte et nudum in- novas vidcar assertioncs introducere ) iUa ]\Iater
venies, et sitientem : nisi forte ad sitis ipsius re- quae plus habuit pietatis , cum ahis ad ungen-
medium velis adhibere acetum myrrha et felle dum non venit corpus Christi sepultum, quia
mixtum'. frustra putabateum ungi quem resurrecturum ,
4. Postremo autem cuhro timoris amputati sciebat.Vere fortis haec mulier et prae cunctis ,
sunt ab ipso omnes amici et proximi, ut non post fUium honoranda. Vere et virago dici po-
esset qui consolaretur eum ex omriibus charis test, quae a viro Christo per amoris ^ for-
ejus. Torcular enim calcavit solus , et de genti- titudinem separata non esl; sed eum ,
quem
bus non erat vir cum eo ^ : et cuni sustineret morientem et mortuum vidit , credidit iramor-
cor ejus improperium et miscriam , exspectavit talitatis gloria sublimatum.
qui simul contristaretur, et non fuit; et qui
consolaretur , etiam non invenit •'.
Vide nunc B CAPUT III.
quantum praecisa fuerit vitis nostra. Quae vitis
unquam tantum pra;cisa fuit? Sed quae est con- De circumfossione vitis id est , de insidiis Judaeonini
solatio hujus praecisionis? IMultus fructus. Mul- et vulneribus Christi.
tam enim et incomparabilem praecisionem sus-

tinuit. Videtur tamen signanter dictum esse, 5. Circumfoditur vitis. Fossio ha;c insidian-
Et de gentibus non est vir mecum tanquam : tium fraus intelHgitur. Quasi enim foveam fo-
intelligendum sit solas mulieres cum illo redit qui dolo machinatur aliquem decipere.
,
mansisse. Viris enim fortioris natura" fugienti- Unde conquerens dicit : Foderunt ante faciem
bus prae timore , non fugit muliebris infirmitas, meam foveam 9. Non enim poterat illi aliquis
quae etiam bajulantem sibi crucem, et in cruce dolus abscondi, qui oculatus est ante et retro;
morientem non dereliquerunt ^, sicut in per- et qui praeterita et futura, tanquam praesentia,
sona Christi conquerentis loquitur beatus Job : intuetur. Omnia cnim nuda et aperta sunt ocu-
Derelicta sunt tantummodo labia mea circa den- Q,\is ejus '". Ostendamus autem per exemplum
tes meos^. Per labia quij)pe, quae caeteris sunt aliquam fraudem istarum fossionum. Adducunt,
membris molliora, muliebris sexus mollis et in- inquit Evangelium Domino Jesu muliereni ,
firmus intelligitur, qui solus Christo, discipulis adultcram , dicentcs, quod Moyses in lege prce-
fugientibus, adhaesit, figuratur. Elcgit enim Do- cepit hujusmodi lapidare. Tu auteni cûid di-
minus infirma mundi, ut confunderet fortia^. cis " ? Vide foveam, qua beatam Vitem nostram
Si vero fugam mentalem intelligimus; nec vir circumfoderunt illi pessimi agricolae, non ut fa-
relictus est cum eo, nec mulier, praeter illam ,
cerent eam germinare, sed magis arescere. Ve-
quae sola benedicta est in mulieribus ,
quae sola rumtamen in contrarium cessit eorum intentio;
per illud triste sabbatum stetit in fide, et sal- et circumfossa fertilis magis facta est, et humo-
vata fuit Ecclesia in ipsa sola''. Propter quod rem misericordiae distillans. Foveas vero videa-
aptissime tota Ecclesia in laudem et gloriam mus. Dixerunt apud se Si secundum legem :
ejusdem Virginis diem sabbati per totius anni dixerit mulierem lapidandam , foveam incidet
circulum celebrare consuevit. Vere et singvda- D crudelitatis qui de se dicit Mitis sum et hu-
,
,
riter benedictus palmes, qui a sua vite nullo milis cordc^^ ; ct ilerum, Misericordiam lyoio et
potuit timore praecidi. Abscissi sunt viri qui non sacrificium '^. Si vero dixerit absolvendauj,
dicunt : JSos autem sperabamus quod ipse red- foveam praevaricationis non evadet et jure :
empturus esset Israel'^. Abscissae sunt mulieres, condemnabitur ut legis transgressor. Sic captant
quae quamvis pie praeveniunt mortuo humani- in animam justi''*^ ol observant pcccatores ju-
tatis servitium exhibere^, tamen illum resurre- stum, et strident '^ : nescientes quod frustra ja-
' Joan. XIX, 29. — » Isai. i.xrii , 3. — '^

Psal. i.xviii, 21. — -i Luc. xxiii , 27, et Joan. xix , 25. —
'>
Joh XIX, 20. — 6 lCor. i , 27. — 7 Luc. xxiv, 21. — » Id. xxiit , 5G. — 9 Psal. lvi , 7. —" Hebr. iv,
13. — " Joan. viii, 3. ... — '» Matlli. xi , 29. — '^ Osee vi , 6. — '4 Psal. xciii, 21. — '5 Ps;il.
XXXVI , 1 2.
ll.xc sunt inlelligcnda di' (ido oniiiiniode lorli ct iierfecla. — '' Alias, (imnu.
871 VITIS MYSTICA, SEU TRACTATUS 872
citur rete ante oculos pennatoruin '
, et quotl ""(luiu vulneratuni est tor tlulcis Jesu , tjuitl se-
(jui fotlit foveani , incitlct iu cani \ Sctl lcvi- A cinuluni vuluus apponitis? An ignoratis (|uod
tcr transilivit has foveas noster Ibcx , ipsosîue uno vulncre tacluni cor cnioritur, et (it insensi-
Ibssorcs tlcjecit in illas. Ait enini, Qui siric bilc nu)rtuiuu cor Douiini Jesu, tjuia vulnera-
peccoto cst vcstrum ,
piimus ntittat in cam tum ? possetlit mors
Posscdit vulnus amoris ,
lapiilcm ^ : tjuasi tlicat, Lcgi uu-a; iu)n contra- ainoris Doniini cor sponsi Jcsu. Quoniodo mors
dico ,
pictatcin nieain non dcscro. Ista (piidcni altcra inlroibit? Fortis cst nt mors iino vcro ,
mcruit lapidari ; scd non lapidabitur, tpiia tpii etiam lortior quain mors dilcctio Non enim ^*.
lapidcm juste possit in eain mittcre, nou ha- potest prima mors expelli, id est, dilectio ma-
bctur. larum mortium mortilicatrix a domo cordis ,
G. Nonne
adhuc aliquas fovcas vidcre ?
vis quam sibi iuviolabili jure, suo vulnere acqui-
ccnsum Cccsari dari , an non?
Licet, iuquiunt, sivit. Si dum a'tpie fortes concurrunt, quoruin
Dixcrantenim apud se Si dixerit, Licet, tene- : unus sit in domo, alter vero deforis, quis du-
hitur reus, tantjuam libertatis nostraj dcstru- B bitet eum qui deintusest, obtinere victoriam?
ctor. Solutio enim census, servitii signum est. Et vide quanta sit vis amoris domum cordis ob-
Si dixerit, Non licct; reus erit laesa; majestatis. tincntis, ct per vulnus dulcissimi^ occidcntis,
Ostultos! solct stultus alios sccunduni se aesti- non solum in Domino Jesu , sed et in servis
mare; et quotl ipse ignorat, sapientcs quosque ipsius.
credit simillter ignorare.Scd quid ait Sapicntia? 8. Veniamus ad martyrcs. Terreantur licet
Libcrtati non derogo majcstatem non offendo; martyrcs, rident feriuntur, et gaudent occi-
, : :
fovcas vestras non incido. Redditc (pice sunt duntur, et ecce triumphant. Quare? Quia morte
Ceesaris Ccesari ; et rjuce sunt Dei , Dco *.
, charitatis intus in corde jam dudum mortui
Non enim offenditur Deus justus, qui vult cui- peccatis, mortui mundo, tanquam insensibiles
que reddi quod suum est. Si rcddatis Caesari facti, nec minas, nec tormenta nec mortcm ,
quod Caesaris est, non offenditur Ca'sar. Si Deo sentire potuerunt. Quid mirum? Mortui erant.
reddideritis quse creavit juste quod justum est Mortui cnim cstis , ait Apostolus". Qualem mor-
,
facitis. Redtlite ergo Cajsari denarium, Caesaris C tem quidam stultus sapienter oplabat dicens :
habenlem imaginem reddite Deo animam Moriatur anima mea morte justoruni , et fiant
:
,
quam atl imagineni et similitudinem suam crea- noinssima men horuni similia *. Bona mors ,
vit; et ecce justi fueritis. Longum esset nimis mortcm contemnens bona mors, vitam con- :
omnes fovcas, quas verae Viti nostrce nialigni ferens sempiternam. Sic ergo jam dudum vul-
isti foderunt, edisserere f[uia omnia illius et neratum et mortuum fuit cor Jesu mortificati
;
verba, et facta calumniari nitebantur. propter nos, tota die aestimati sicut ovis occi-
7. Sed cum viderent circumfossiones nil no- sionis^. Accessit autein et mors corporalis, et
cere Yiti, magis autcm se ipsos dum fodiunt, in vicit ad teinpus, ut vinccretur in aeternum. Vi-
ipsas incidisse ipsam Vitem circumfodere et
; cta est, quia resurrcxit a mortuis, quia mors
perfodere laborabant, ut sic saltem ad modum ultra non dominabitur '°. Sed quia semel veni-
aliarum arborum aeternam incurreret aridita- mus ad cor dulcissimum Jesu, et bonum est nos
tem. Foderunt ergo et perfoderunt non solum hic essc , ne sinamus nos facile avelli ab eo, de
manus, sed et pedes, latus quoque , et sanctis- D quo scriptum cst Reccdentes a te in tcrra scri-
:
simi cordis intima furoris lancea perforaverunt, bentur^'. Quid autem acccdcntes? Tu ipse doce
quod jamdudum amoris lancea fucrat vulnera- nos. Tu dixisti accedentibus ad te : Gaudete,
tum. yulncrnsti, inquit in Canticis amoris spon- quia nomina vestra scripta sunt in ccelo "*. Con-
sus, cor mcum , snror nica sponsa vulnerasti , cordcmus haec, quia si si<- hi qui in ctvlis scri-
cor meum ^. Vulnerat cor tuum, Doniine Jcsu, pti snnt, quitl ergo illi qui in tcrra scribcutur?
sponsa tua, amica tua, soror tua. Quid neces- Lugebunt utique. Sed quis nolit gaudere? Ac-
sarium fiiit illud ab inimicis ultra vulnerari ? cedamus ergo ad te et cxsultabimus ct laetabi- ,
Quid agitis , o inimici? si vulneratum est, imo mur in te , memorcs cordis tui. O quam bonuiu
« Piov. I, 17, — ' Id. XXVI, 27. — 3 joan. viii, 7. — ''

Malll». xxn , 17, 21. — * Canlic. iv, 9. —
* Id. VIII, fi. — 7 Coloss. iii ,
.'{. — 8 Num. XXIII , 10. — 9 Psiil. xi.iii , 22. — "> Roiii. m ,
*>. - " .lorcm.
XVII ,
13. —" I.iic. X , 20. » I.t-gciidiim viilcliir i/ii/,issimr , vel i/u/cissimuni. [
873 DE PASSIONE DOMINI. 874
ot qiiam jucunduni habitare in cortle hoc! Bo-*'"' Utriusque enim vulneris ipsa soror et sponSa
nus thesaurus , bona margarita cor tuum bone A causa , est : ac si sponsus aperte diceret ,
Quia
Jesu, quam fosso agro corporis tui inveniemus. zelo amoris tui vulnerasti me , lancca quoquc
Quis hanc margaritam abjiciat? Quin potius mihtis vulneratus sum. Quis enim cor tuum
dabo omnia omnes cogitationes
,
et affectus palo vulnerari permitteret, nisi prius amoris
mentis commutabo, et comparabo illam mihi, iUius vulnus percepisset? Dicit ergo : Vulncra-
jactans omnem cogitatum meum in cor Domini sti cor meuni , soror mea sponsa, vulncrasti
Jesu, et sine fallacia illud me enutriet. cor meum ^. Scd quare soror et sponsa? an non
9. Ad hoc temphmi, ad haec Sancta sancto- poterat suflicientem sponsi amantis affectum
rum ad hanc arcam testamenti adorabo et hiu-
, ostendere sohus sororis , vel sohus sponsae po-
dabo noraen Domini, dicens cum David In- : sitio? Vei quare sponsa , et non uxor, cum
t>eni cor meum, ut orem Deum meum '. Et ego quotidie vel Ecclesia, sive quaelibet hdelis ani-
nia sponso suo Christo bonorum operum sobo-
inveni cor regis, fratris et amici benigni Jesu.
Et numquid non adorabo ? Orabo ulique. Cor B lem debeat generare? Paucis dico solent spon- :
enim ilhus mecum est, audacter dicam si imo sae nondum alHgatce conjugah vinculo amari
, ,
quia caput meum Christus est. Quomodo quod ardentius, quampostea. Tempore enim proce-
capitis mei est, non meum est? Sicut ergo cor- dente amor ipse componitur. Sponsns ergo no-
poralis capitis mei ocnli, mei oculi vere sunt : magnitudinem insinuet sui amoris , qui
ster, ut
ita et spirituale cor, cor meum est. Bene ergo tempore non decrescit, amicam suam sponsam
mihi. Ego vero cum Jesu cor mcum habeo. Et appellat , eo quod illius amor semper novus sit.
quidmirum, cum multitudinis credentium fue- Sed quia sponsae etiam carnaliter dili-
11.
rit cor unura*?Hoc igitur corde tuo et raeo , guntur; ut in amore sponsi nostri nil carnale
dulcissime Jesu,invento, orabo te Deum meum. sapias, ipsam sponsam suam sororem appellat,
Admitte tantum in sacrarium exauditionis tuae quia sorores jam nequaquam carnaliteradaman-
preces meas : imo me totum trahe in cor tuum. tur. Dicit ergo, Fulnerasti cormeum, et caetera :
Licet enim tortuositas peccatorum meorum

tanquam dicat, Quia summe te diligo, ut spon- im-
pediat me, tamen quia cor illud incomprehen- C sam; caste, ut sororem vulneratum est cor ;
sibili charitate dilatatum est et ampliatum et meum propter te. Quis illud cor tam vulnera- ,
tu qui solus potes facere mundum de immundo tum non diligat? quis tam amantem non red-
conceptum semine, ut deposita gibbi sarcina amet? quis tam castum non amplectatur ? Dili-
per foramen acus possim transire o omniura git profecto vulneratum, quae nimioillius amore
; .
pulchritudine speciosissime Jesu, amplius lava vulnerata proclamat Vulncrata charitnte rgo :
me ab iniquitate mea, et a peccato meo munda sum. Numquid non redamat sponsum amantem,
me, ut purificatus per te ad te purissimum pos- quae dicitNuntiate dilecto quiaamorc languco^l
:
sim accedere, et in corde tuo omnibus diebus Fraterno se amantera amore complectitur, quce
vitae meae merear habitare; et ut videre simul dicit Quis mihi det te fratrcni meum sugentem
:
semper tuam valeam voluntatem.

et facere ubcra matris mca; , ut inveniam teforis, ct coni-
10. Ad hoc enim perforatum est latus luum, ctjam mc ncmo dcridcnt ^ ^?
plrclar, ct dcosculer,
ut nobis patescat introitus. Ad hoc vulnera- Quisautemest foris?7Estimo quodextracorpus.
tum est cor tuum, ut in illo et in te ab ex- D Quamdiu sumus in hoc corpore, peregrinamur
terioribus perturbationibus absoluti habitare a Domino. Quishanc peregrinalioncm patientcr
possiraus. Nihilominus et propterea vulnera- ferat? Plena est dolore pra;tcritorum , laboie
tum est, ut per vulnus visibile vulnus amoris praescntium, timore futurorum : in qua ctsi
invisibile videamus. Quomodo hic ardor melius sponsus se alitpiando gratia consolationis exhi-
ostendi potestnisi quod non solum corpus,
, beat ; stat tamen longe quasi post parietem
verum etiam ipsum cor lancea vulnerari per- corpore hoc pcccati separantc inter nos et
misit? Carnale ergo vulnus vulnus spirituale ipsum; nec facile prnebet se tangcnduni et oscu-
ostendit. Et hoc fortasse innuit ipsa auctoritas landum, nisi iili animae quae in tantam altitudi-
praelibata, in qua bis positum est , Vulncrasti. ncm mcritorum processit, ut dicat ei, Surgr
II Reg. VII , 27. — » Act. iv, 32. — 3 Canfic. iv, 9.-4 id. v, 8. — 5 id. vin , 1.
Alias , despiciat.
875 VITIS IMYSTICA, SEU TRACTATUS 876
amicu mca , culumba mra , Jormosa mca' :
^^"
solvendi potestatem habes! Sed pro-
liganili et
t|iirB sola, lieet laio, ali(iiio modo arbitrans A pter nuserieordiaiu tuain li},'atus es , ut nos a
se eoiuprehendisse proelaiuat, hivcni qncm di- uiiscriis nt»slris faeeres absolulos. O (piani im-
li};it (inima mca; tctiui iltum , nec dimiltam\ mitia liieruut illoruui imniitissiinorum vincula,
Setl ad hune ^Maduni non lacile quis ascendit. quibus Agnum mitissinuuu vinciebant! Video
Nos i{,'itur adhuc intus, id est in corpore, lua- oculis nientis te, Domine .lesu, tam duris ne-
nentes, quantuiu possunnis aniemus , redame- xibus astrictum , tanquani latronem tralii ad
nuis, ampleetamur vulueratum nostruin , eujus judieium priiicijjis sacerdotum, et indc ad l»i-
impii ayricoKt' foderunt uiauus et pedes , latus latuiii video , et perhorresco et admiror,et
,
et cor :stemusque, ut cor nostrum durum ad- admirando delicerem, nisi quod liquide cojjno-
huc et impoenitens amoris sui vinculo constriu- sco tc prius in corde charitatis nexibus fuisse
gere , et jaculo vulnerare dignetur. eonstrictum, qui ad deteriora vineula surierenda
te leviter attrahere potuerunt. Gratia sit vineu-
CAPUT IV. B lis tuis , boncJcsu, quaj nostra tam potenter
diruperunt.
De viuculis uostra; Vitis, id est, de variisChristi vinculis Quintum fuit vinculum quo ligatus fuit
13. ,
et pujuis.
j,jcolumnam, cum flagellaretur. Quanquam et
ipsa llai;ella, quse eorpus ejus eircuibant, non
12. Ligatur vitis. Quis vincula nostrae Vitis incongrue possumus vincula appellare. Sed
iion videat? Videamus tamen hoc vinculum. quamvis immitia, quamvis dura quamvis in-
,
Primum, obedientia fuit. Obedivit enim Patri justa, dilit^ô flagellorum istorum vincula, qui-
usque ad mortem, mortem autem crucis^. Obe- bus sacratissimum corpus tuum datum est
divit IMatri ct Joseph secundum illud Vcnit : contingere, qua3 tuo purissuuo sanguine non
Nazareth curn eis , et erat subditus illis^. Obe- mediocriter sunt imbuta, o bone Jesu. Si enim
divit enim in terrenis judicibus, solvens di- sanguis tuus in flagellatione fuit tam copiose
drachmum^. Secunduui viuculum, uterus Vir- effusuSjUt columna guttis illius respersa adhuc,
ginis, dequacaninuis « Quia quem coeli eaj)ere C sicut asseritur, rubra servet vestigia; quantum
:
» non poterant, tuo sancto gremio contulisti'*. » sanguinis credam ipsis flagellis corpus tuum
Tertmm, in praesepio fuit, secundum illud mitissimum scindentibus inhaesisse? Tam dure :
« Vagit infans inter arcta conditus prsesepia flagellatus est Dominus, ut sanguis ejus sursum ,
» membra pannis involuta Virgo mater alligat, in aera resultaret. Vide autem (juam bcne huic
» pedes, nianus, atque erura stricta cingit fa- ligationi conveniat, quod vitis ad palum liga-
» scia 7. » Quartum vinculum fuit funis quo tur. Quid enim aliud per palum quam ipsa co- ,
ligabatur, cura caperetur ita enim habes, lumna, cui Dominus Jesus alligatus accipitur?
:
Tunc, videlicet cum traditus esset , injecerunt Sicut enim vitis palo, ita Christus columnaj
manus in Jesum et vinxerunt eum *. O Rex, alligatur.
regum, et Domine dominantium, quid tibi et 14. Sextum vincidum fuit corona illaspinea,
vinculis? Ligantur vites, ne, si jaceant in terra, cum magna amaritudine illud caput amabile
aut minuantur, aut corrumpatur fructus earum, complectens et multoruni aculeorum in illo ,
Incorruptibilis autem fructus fuit ejus, et est. D signa relinquens, sanguineas utique guttas eli-
Quare ergo ligatur ? Bene quidam rex, cum ciens, et, ut puto, in laciem venerabilein trans-
percussus humana sagilta petcretur ut se ligari mittens, vix adhue de sputis Judaieis exsicca-
permitteret, donec excideretur, quia levissi- tam. Crudele fuit vinculum hoc praeter poenas
mo motu mortem posset incurrere « Non de- quas pertulit in ligno, honoris plurimum ha-
:
» cet, » inquit; « vinciri regem y. » Libcra sit bens et decoris. O rex glori;v Domiue Jesu
regis et semper salva potestas. O Deus deorum, Christe, eorona oninium te eoulitentium te se- ,
quantum ergo derogatum fuit libertati et po- quentium, puguautium pro te, viventium pro
tentise tuae! Totadeo ligaris vinculis, (pii solus te, mauentiuiu in te! quis te tam amaro vin-
• rantic. II , 13, 14. — > Id. ui, 'i. — 3 phiUpp. n ,

8.-4 Luc. ii , ol. — 5 Mallh. xvii , 23-'>«. — •>
li
R( s|i()iisori() (](• Nalivilalc Douiini. — 7 In llynnio Oflicii Passiouis. — « Maltii. xxvi, 50,cl Mair. xiv, 10. —
•J .Sinnlc (piid dc Alcxaiulro Q. Curlins , lil). '.», cap. I 1 . licin dc C. Mario 1'luUiicluis iu Apophlhcf-. Koui.
877 DE PASSIONE DOMmi. 878
*^^
culo confusionis addixit? Ecce operit confusio ferocius caeteris, quod non solum manuum ,
caput tuum, tuam amabilem. Ingeri- A pedumque sanctissimorum compagem divisit,

et faciem
tur tibi a generatione prava et amaricantc ho- verum etiam illam purissimam animam a nuni-
nor derisorius in corona sed spinaium aculcis dissimo corporishospitioseparavit. Nuncetiam,
:
contendunt in te dolor et confusio. Jsescio in o IWix Sion , egrcdimini, et videte pacificum

utro magis puniaris. Corona derisionem ; spinae nostrum, pugnanlem pro hbertate nostra in ,
ingerunt punctionem. Egrcdunini , yt/ice Si()ii,et belio occumbere. Videte vitae nostrae auctorem
videle rcgcm Salonwnem in diadcmotc , quo co- pro nobis vitae januas introire, ut nos ad vita;
rnnavit cutn mater ejus in die dcsponsationis viani revocet. Videte vincula durissima, clavos
rjus, et in die lcelitice cordis cjus'. Qu;vcumque ferrcos, pedes et nianus, quae salutem nostram
autem anima conlitetur se liliam Sion , id est operabantur in medio terrae, crudeliter pene-
Ecclesiae, egrediatur a curis saecularibus missum in panem , a co- trare. Videte Hgnum crucis
gitationibus vanis; et videat pcr contemplatio- nostrum pancm candidissimum, panem delica- ,
nem montis regem Salomonem, id est Christuni B tum, panein Angelorum, (jui de coelo descen-
.(csum, qui est pax nostra, destrucns inimici- dit, ut se nobis daret in cibum , et aninias no-
lias, amicitiasque rcformans inter Deum et ho- stras, continuo subjcctas labori, semetipso , non
minem. alieno cibo reficeret; et se nobis incorporando ,
15. anima, in diademate,

Vide luinc, o feli\ non sc in nostram carncm, scd nos in suum spi-
quo coronavit eum niatcr ejus Synagoga vide- , ritum reformaret. Videte quomodo justus liga-
licet plebs Judaeoruni. O mater aniara! Quid tur ,
quomodo cum iniquis deputatus est liber-
peccavit hic bonus hlius tuus, ut vinculisetiam rimus et optimus sponsus noster. Moritur vita
vinciatur? Hic est qui solvit compeditos, qui nostra, non pro suis necessitatibus, sed pro
erexit clisos, suscipiens advenas, pujiillos, vi- nostris. Date lacrymarum flumina in tantis vin-
duasque consolans; et nieruit vinculari? Hancne culis morienti, quia et ipse prior lacrymatus
dotem,haeccine munuscuhi nuptiisillius impen- est. Vacate, et videte quani amara, quam turpi
dis? Dies enim desponsationis illius, dies ista niorte condemnetur. Sustinet cnim adhuc, et
est, dies indignationis et blasphemiae, dies tribu- C diligenter considerat, si quis sit qui simul con-
lationis ct miseriae, dies percussioniset doloris, tristctur; si qucm inveniat qui sanguinis rivos
dies vinculorum ct niortis, dics desponsationis abstergat, et dc cruce dcpositum munda sindo-
illius est. Hac arrha , o fidelis anima, sponsus ne non panni, sed cordis involvat, et flcns,
luus pretiosus subarrhavit te;etipse tanquani cum bcatis mulieribus flentibus ad «tumulum
sponsus hodie coronatus processit. Coronatus, prosequatur.
inquit, non auro, non gemmis, sed spinis. ]\ec 17. Quaecumque anima fecerit haec assidue,
defuit purpura vestis irrisoriae. Chlamydem enim etiam quod laetissime resurrectionis quan-
sjjero
coccineani circumdedcrunt ei, quamvis i[)se ve- doque mcrcatur gaudio recreari. Si cnini com-
stcm corporis sui , sanguinis sui pretiosissimi patimur, ct conrconabimus^. Kô*\.hene: ?>\ion<idi
effusione multo nobilius purpuravit. Purpura in Canticoamoris ostendit, praemittens, Frtm-

enim non plus quam bis tingitur : ipse vero culus myrrhce dilectus meus nnlu ; inter ubera
purpnram corporis sui non solum bis , sed mca commorabitur : ct suhjuniît, Botrus Cypri
etiam tertio sanguinco torrente pcrtinxit. Ecce D c///t<:7/i.y Quid estfasciculusniyrrhae?
wt'«,v w///i^.
sponsus tuus, o sponsa, rubricatur in sudore, Myrrha amara amaritudinem passionis signifi-
in flagellatione , in crucifixione. Eleva mentis cat fasciculus vero coadunationem multarum
:
oculos, et vide si tunica sponsi tui haec sit, an passionum ostcndit. Fit crgo sponsus s|)onsae
iion. Ecce fcrapessiniaconden)navitlilium timm, aux fasciculus myrrhae, quando ipsuni niulti-
fratrcm tuuni, sponsum tuuni. Quis hicgcmitus, plicibus affectuin iiijuriis ad nicntcm reducit :
lacrymasque contineat? quis hic non dolcat? quarum quaedam jani cnumeratae j aliae vero
quia si est pium gaudere pro Jcsu ita cst piuiii , enunicrandae sunt. Quae sunt autem ubera spon-
flerc pium Jcsum. sa", inter qua; illum commoraturum affirmat?
10. Scpliiiiiiiii vinciilum fuit, (pio ligatus fuit Duo ubera sponsje, prospcritas ct advcisitas
in cruce , lcrrcum. Fuit lioc vinculuin niulto sunt. Ilis tanquain ubcribus luitrilur, dum ad-
'
Cnnlic. iii , 1 1. — MI Tiiii. ii , 12. — ^ Cimlic. i , n, l.J.
879 VITIS MYSTICA, SEU TUACTATUS 880
versitale lovelur, ne iii prosperis elevetur. Po-**'inus, ul>i ipse est (jiii dixit : Volu , Patcr, iit
iiit uutem dilectum suum inter haec ubera, duin A ubi cga .luin, illic sit ct ininiitcr incus^.
illius et in adversis, et in prosjêris recordatur.
Ex (juo evenit, ut ille qui inodo luerat lascicii- CAPUT V.
lus inyrrlue, id est, (pii iiieiitem spoiisic pas-
sioiium suaruin amaritudinilms amaricaverat; Uo tulliiia et spetiosilate iioslra; Vilis, id est , de pul-
subito sit botrus Cypri, continens in se vinum cliriluiJine Christi , interua , et exteriia.
jiicunditatis et (juod (it, dum Sponsum,

lactitiaj :
cjuem oppressum iiijuriis, et moite

tot viderat 19. Visis ex [)arte liis (juae viti ad culturam
tui j)issima coiulcmnatum per resurreclionis exlerius adhibentur, nunc ad ipsam vitem ani-
,
triumplium gloria videt et honore coronatum, nuim convertamus; ut per quasdam similitudi-
et cum humanitate, quam assumpserat, ad Pa- nes illius, nostram Vitem magis proprie et pro-
tris dextram considere; conlideus se certissime j)ius contemj^lemur. Totum corpus ipsius vitis
jier diversas tribulationes ad idem Domini sui B aliis arboribiis et arbustis deformius invenitur,
yaudium intraturam. et quasi penitus inutile videtur et abjectum

18. Exeamus igitur et uos, secundum monita nec ipso aspectu amabile, aul visui accommo-
Pauli apostoli, cum sponso nostro bono Jesu dum. Quid hic dicemus? Corpus Vitis nostrae
extra castra, id est extra concupiscentias praj- Domiiii .Tesii signilicare deberet, nisi quod plu-
sentis saeculi, improperium crucis et vinculo- rimiim discordaie videtur luijus deformitas, et
rum asperitatem cum illo portantes' quia non forma illius, de quo scriptum est Spcciosus
: :
decet membrum delicatum esse sub capite cru- formaprce filiis hominum ^. Sunt autem nonnulli
cifixo; nec ad capitis corpus se indicat pertinere qui haec verba non ad exteriorem, sed intcrio-
membrum, quod capiti compassum non fuit. rem hominem retorqueant, id est, ad animam
Vinciamur ergo vinculis passionis boni Jesii ut sive ad divinitatem in quibus nimirum non so-
, ,
etiam vinculis charitatis cum illo vinciri possi- lum fdios hominum, sed etiam filios Dei, id
mus. Ipse enim vinculis charitatis devinctus, ad est ipsos angelicos spiritus, praecellebat. Tanto
suscipienda vincula passionis de ccelo tractus est C enim melior Angelis effectus est, quanto diffe-
in terras nos e contrario, qui de terris trahi
: rentius praj illis nomen h*reditavit*'. INe ergo
desideramus ad ccelum, prius passionis vincu- nos huic sententiae contradicere videamur, ad
lum nostro capiti colligemus, ut per hoc ad manum auctoritates habemus : hcet plurimos
charitatis vincula jjcrtinentes unum efficiamur esse sciamus, qui nondum omnino spirituales
cum ipso , sccundiim quod oravit Patrem, di- effecti, aliud sentiant, fingentes sibi quamdam
cens, Rogo , Potcr, ut f/uos dcdisti mi/ii, confir- si)iritualenr' pnlchritudinem in corpore Domi-
mati in charitate sint unuin in nohis , sicut tu ct ni : et si quandoaudiant Dominum ijDSum despi-
ego unum sumus^. Quid hac unitate gloriosius? cabilem forma fuisse non patienter sustinent;
,
quid ultra vel optare jioteris, vel habere?Unuin et si lingua taceant, rancore et motu animi
cum sponso tu eris. O felix, felicior, imo om- contradicunt, non attendentes quod scriptum
nium felicissima unitas! Hac unitate se Aposto- est , Spiritus cst rjui vifijicat; caro outcm non
lus Christo unitum sentiebat, cum dixit Quis : /;/-o^<?.s7 (/i//r/^w(7«/ ". Isaiam quoque non audiunt,
separahit nos a charitote Christi"} Trihulatio ? on D vel inviti audiunt, dicentem in eum Ecce vidi- :
angustia ? an famcs ? an pcrsccutio? on pericu- iniis eum ,

non erat illi spccies neque dccor :
ct
liim ? on nuditos? an glodius ? Ccrtiis sum quia ospcctus cjus non erot in eo; ct desidcravimus
ncquc mors , nequc vita , ncque angeli , neque cum , dcspectum et novissimum virorum , virum
principatus, neqiie potestates, neque altitudo dolorum , et scientem infirmitotem ; et quasi ahs-
ncqite profundum , neque alia creatura poterit condittis vuUus ejtts et despectus. Unde nec re-.
nos scparore o choritote , qiice est Christi Jesti^. putavimus euni. Et nos reputavimiis cum quasi
Optemus totis desideriis luijus charitatis vincu- lcpiDsum, ct pcrcussum a Deo et humiliatum^. ,
lis sponso et Domino nostro coliigari , ita ut Ecce qualis describitur a Projiheta. Quid aper-
cjus sequentes vestigia illuc pervenire possi- tius? Et vere talis erat in oculis inlideliiim ct
• Hchr. xiir, 13. — » Joan. xvii , 11,20, 21. — 3 Rom. viii , 33, 38, 31). — •> Joaii. xn , 2i). ' INal.
xi.iv, :t. — 6 Hebr. i, 't. - 7 Joaii. vi, fi4. - * Isai. i.iii, 2-4. " Fortassc, spvciaUm.
881 DE PASSIOINE DOMINI. 882
cai naliura, qui tantum ciunein noverunt \a-'''^ sub alas, et noluisti ^} Videannis quid sibi lioc
tueri A vclit, quod Dominus se gallina^ niagis ,

quam
20. Quod et nos manifestis rationibus possu- alteri animali voluit coraparare. Quia , ut a
mus approbare. Prirauni quideiu per affectum sanctis Patribus tenctur, ideo factum cst, ut
compassionis, deinde per defectum passionis. expriraatur incomparabilis affectus cliaritatis.
Et quia vere susceperat affectiones nostras, vi- INullnra enini animal circa pullos suos tanta
deamus quomodo affici solent horaines circa eos compassione movetur, sicut gallina. Fit enini
quos amant, ut per notum ad ignotum veniamus. toto corpore hispida voce rauca toto fervcns , ,
Quis nesciat hominem circa amicum suum pe- animo, et omnibus membris infirma , et usque
riclitantem siepe tanto affectu et dolore move- ad suprcnunn defcctuni perveniens. Si ergo in
ri,utcorporissuidetrimenturaincurrat?Si hoc tantuni pullis suis gallina animal irrationalc
praestathomo homini; quantum Deum homi- compatitur; quanto putas optimuni Jesum liu-
nera Jesum putas homini praistitisse? Si tu pro mano generi fuisse compassum ? ad quantam
uno horaine per compassionem periculum cor- B putas eum debilitatem et infirmitatem perve-
porale incurris; quid putas Dorainum Jesuni nisse? quanta ipsuni putas niacie confectum
pro oranibus hominibus tolerasse? Omnes eniin fuisse, qui pro ouuiibus cognoscitur doluissc ?
sui erant, et oranes raortaliter intirrai erant. Unde Isaias : Fere languorcs nostros ipsc tulit,
Certe novimus Paulum apostolum de se dixisse : ct peccata nostra ipse portavit ^

Quis infirmatur, ct ego non infirnior'} Et vere 22. Sed ad passionis jam defectura vcnianius
eo usque inlirmabatin-, ut, sicut ipse de sc fa- Passioneni autein non illuin dicm unum ap])cl-
tetur, praisentia ejus esset despicabilis ^;ct, lamus, quomortuus fuit, sed totam vitam illius.
sicut ait, Munclus mi/ii crucifxus est, et cgo Tota enim vita Christi crux fuit et martyriuni.
mundo ^ Mundus quipjie ci crucifixus erat ,
qui Breviter ergo dicaraus,sed meditando longius
orania quae raundi crant, tanquain niortua re- immoremur, quanta; fuerit parcitatis in absti-
putabat. Ipse vero ranndo ctiani crucilixus crat; iientia quam prolixus fuerit in vigiliis; quam
;
quia ipsuni propter crebras conipassionura si- frequens in orationibus in labore, in sudore ;
mul etpassionum iniirraitates corpore extenua- C vultus sui quam assiduus, cum circumiret vicos
tum et exterminatuni cuni nuindus abhorrebat, et castella evangelizans et curans undique; et ,
nihil in eo invcniens qnod pertinciet ad ipsuni. quain crebro faraem pcrtulit et sitim ille Panis
Siergo Paulus cum inllrmantibus infirmabatur vivns, Fons aquae salientis in vitam a;ter-
ille
cum esset conservus et fratcr, cum conservis et nam. Videamus aliud jcjunium qu^draginta
fratribus; quid benignus Jesus Dominus et pa- dierura et quadraginta noctiura, post quos esu-
ter, pro creatura et fdiis? Ardebat Paulus, quasi riit; ct jani a deserto ad liomines redeunti oc-
esset radio solis accensus :quantuin ipsum So- curramus, ct vultum illura aniabilcra tantis je-
lem putas exarsisse ? Si usquc ad tantain infir- juniis considereraus afflictum. Et optirae posuit
mitatem per affcctum compassionis acccnditur Evangelista post jejuniura , Esuriit'^ \ ut scias
qui scintillam charitatis habuit; quid sentien- Jesum , non in virtute divinitatis , sed huinani-
dum putas de ipsa Charitate, dc ciijus plenitu- tatis sua; natura jejunasse. Quid enim raagnuni,
dine omnes acceperunt? si in divinitatis Ibrtitiidinc qnadraginla dicbiis
21. INec aliquo modo dubitanduiu, qiiin in- D jcjunasset, in qua nimquam csuriit?
firmitatem et exterminationera corporis incom- 23. Scd jam ad illura ultiraae dici agonem ve-
parabilem sustinuerit, qui etiam venerat cru- niamus, ct causas deformati corporis nequibi-
cera sustincre, et prse cajteris tanto magis fuerit raus ignorare. Incipiat ergo considcratio nostra
confectus, quanto niajor in eo fuit conipassio- in eodeni loco , ubi , ipso testc , cuin incipcret
nis affcctus, qui non soluin facta, scd etiam paveic ct ta-dcic , trislis fiiit aninia cjus usque
cogitationes inspexit. Suffragatur liis rationibus ad niortera '. Sndor sanguincus orantis ct ago-
scntentiaipsiusDomini sic dicentis : A77/iY//t7/?, nizantis membra copiose perfudit, ita ut jain
Jcrusalem , rpiotics volui congrcgarc flios tuos, non solura distillarct , sed guttatira dccurrcret
qucmadinudum gallina congrcgat pullos suos in tcrrain ^. Procedamus nunc, et illius noctis
' II Cor. XI , AQ. Md. X , 10. 3 GiiKil. vi , I IMallli. xMii , 37. I.Sill. ^ <> I\:;illli. IV,
' JMniT. XIV, 33 , 3 i. - ^ Luc. xxn, 't3 , i 'i
iiicoinmoda i>t'iciinaiims : (|uoiiioilo lentiiSj^^^suhito , setl longo criicis tonncnto confcctum,
vinctus, tnictus , trusus, caesus , consputus, A et multis vulnerilius flagcllorum et clavorum
colaplus alapistjuc percussus, spinis coroiiatus ,
pariter cruciatuni. O quantos habes, Domine
aruiuline cicsuiu caj)ut, llaj^cllis accrriinis lace- Jesu, percussores ! Peiculit te Pater tuus, qui
ratus, propria criice oiieratus , priiiio jjortans j^roprio Kilio suo, icl cst tibi , non pepercit , sed
eani ,
qu;v ipsuiii postca statini iiiit portatuia. pio nobisoinnihus tnulidit te^. Percutis temet-
Taleiu inspice Jesuin. Quishic locus deliciaruni? ipsuni : tradis eniiii in mortem animam tuam ,
qualis hic dccor specici? (piis iii corpore sic qiiaiii neino potest tollere a tc sine te^. Percutit
niactato foriiia? piilchiitudincin (pi.nerat ? tc discipnlus iiiipiiis traditioiic et osculo ialso.
2\. Scd vcniaimis ad iinein. INiidatur Jcsiis. Pcrcutit te Judanis cohq^his et alapis. Percu-
Quan.' ? Ut tu corporis purissiini dcformatio- tiunt te Gentiles llagellis et clavis. Ecce quan-
iicin valeas intueri. Nudatur ergo bonus Jesns. tuni percussus et humiliatus es. O quanti per-
llcu niihi! qui vcstivit cados divcrsis sideribus, cussorcs , et qnanti traditorcs tui ! Tradidit tc
ante crucein exspoliatiis nudus ctiam ut crat, B Patcr tuusca»Icstis; (piia
,
, sicut dictum est, pro
lividus cruci afligitur. Hcu candor lucis a>t(Mna;
! nobis omnibus tradidit te. quidam ser- Sic eniin
nigrcscit in carne pro carne salvanda, et facics voruin tuoruin gratnlando dicit de te Qui di- :
i\UM\\ Cherubim et Seraphini aspicere dcside- lexit nus ct tradidil semetipsum pro nobis^. O
,
rant , erat e\ lacryniis tur^'ida. Nudatiir Domi- vere admirabile comniercium tradidit se rex !
nus ,
qui ante saecula regnans dccorem induit pro servo, Deus pro homine, creator pro crea-
et lortitudinem , cui canimus : Confessionem ct tura, innocens pro nocente. Tradidisti ergo te
decorcni induisti ; amictus luminc , sicut vesti- in manus traditoris illius falsi discipuli : tradi-
mcnto Spectaculum fit et opprobrium niundo
'. dit ille te Juda?is, ct tradidernnt te illi pessimi
et hominibus; lit tanquam prodigium multis ,
traditores Gcntilibus ad illudcndum , et con-
ct coinmotio capitis in populis Caput nostrum spucndum , et flagellandum, et crucifigendum.
gaudium nostrum , honor noster bonus Jesns. Dixisti et praedixisti tu ha;c'', etecce facta sunt.
Sed quid inoror ? Exaltato in cruccm perforan- Omnibus enim consumniatis , ecce crucifixus
tur manns et pedes viri optimi bcnigni Jesu. C vulneratum esse, quin et su-
es. TSec sufticit te
Ejicitur sanguis, si quis supererat. Stat Mcdia- pcr dolorem vulncrum tuorum addunt, dantes
tor noster in conspectu Patiis sui in conlra- tibi silienti vinuni myrrhatum bibere cum felle
ctione, ut avertat iram cjus , ne disperdat nos. mixtuni.

Vere non cadit mente : stat constanter etiain 21). Doleo super te, Domine mi rex magi- ,
])erseverantia bonaj voluntatis. O qualem te in- ster, et pater, imo et frater, Domine mi Jesu
tueor, dulcis Jesu! O dulcissime atque aman- Christe, amabilis valdesuperamorem muliernin,
tissime Jesu, quis te tam ainarae et taiu odiosa? cujus sagitta nunquam abiit retrorsum". Sa-
Vulnerum antiquoruin nostro-
niorti addixit? gittaeenini tuai , idestdoctrinae tuae,acutae, quia
rum unice Salvator, quis tc nsque ad haec non vivus cstsermo tuusel efficax, et penetrabilior
soliiin dirissima, scd ctiain turpissima vulnera oinni gladio ancipiti pertingens usque ad divi- ,
paticnda pertraxit? O Vitis dulcissima, bone sionem anima; et spiritus*. Nec declinat clypeus
Jesu, hunccine fructuin reddit tibi vinea tua, tuus in bcllo. Scuto cnim bonae voluntatis tu«
quam de J^gypto transtulisti ? Exspectaveras D coronasti nos. Hasta orationum tuarum non est
])aticntcr iisque ad hunc dieni nuptiarum tiia- avcrsa ;
quia etiain ])ro transgressoribus orasti
rum , ut laccret uvas; fccit autem S[)inas. Spi- ut noii ])crirent : (jiianto magis pro aniatis ? Tu
nis eniin coronavit te , et spinis ])eccatoruin leone Ibrtior. Etcniin tu leo de tribu Juda, su-
suoniin circumdcdit te. Ecce in quautam ania- i)crasti illuin leoneniqui circuit rugiens et qua;-
ritudinem conversa est vitis , non jani tua , sed rens quem devorct'-'. Tu aquilavelocior. Exsul-
alicna. Negavit eniin te diccns et clamans : iVt»« tasticnim ut gigas ad currcndam viain"', ad
hcibcnius rcgc/fi , nisi Ca.'sarcm * imi)lcnduin mysterium incaniationis tua^ doncc :
2.5. Ejcctum ergo te cxtra vineam civitatis et sicul a(|uila iirovocans pullos suos , expandisti
consortii tui, sacrilcgi agricola; occideruiit noii alas brachiorum tuonini iii cnice, et sujêr nos
'
i'sal. cdi , \ ,
'}. - ' Joaii. xtx ,
1.'). - - ^ Koiii. viii , il. - ' Joai». x, 18. ' I''.i>Ik'». v, •» JMaif. \
XA , 3'i. — 1 II JU-g. i , 20 , Tl. — 8 ll('l)r. iv, 12. -»9 Aiôc. v, 5. ~~- >» l'sal. xviii , 0.
885 DE PASSiONE Do:simi. 886
voHtans assumpsisti nos et portasti in humeris ,

'"'
cui mundus mortuus erat, etipse mundo. Fuscus
tuis in fortitudine tua, ad hahitaculum sanctum
,
A effectus est ,
quia decoloravit eum sol passionis
tuum, in domum famiharitatis et claritatis tuse ;

et cliaritatis Christi. Sciendum tamen, quod ea
ubi de ove et drachma perdita et inventa fecisti qufe diximus de deformitate corporis spcciosi
convivium vicinis et amicis tuis beatissimis spi- non de naturali,.sed de accidentali dcformitate
ritibus , ipsos hilariter ad tuam congratulatio- Domini diximus, non accusantes in ipso defe-
nem invitans, faciens in coelis gaudium de pec- ctum naturae sed passionis charitatem commen-,
catore poenitente. Et cum tahs sis actantus, dantes.
morte turpissima condemnaris , spiritumque in

manus Patris commendando, capite incHnato CAPUT yi.
exspiras.
etcondolete onines qui De foliis vitis generaliter, id est, de variis Chrisli verbis
27. Venite, quaeso
,
,
ei
ad commendationem spectantibus.
gaudere desideratis in Domino. Attendite manu
virliituni
fortem nostrum, quomodocontritus est; deside- B

rabilem nostrum ,quomodo misei-abihter defor- '28. FoHa pene omnium arborum foHis
vitis
matusest; pacificumnostrum, quomodoinbeHo prfestantiora sunt. Quid autem infoHis, nisi

pereniptus. Ubi est rubor roseus? ubi candor verae Vitis nostraelênignissimi Jesu verba com-
juvenilis ? ubi in corpore tam contrito decorem mendantur ? Praeeminet in foHis vitis : prseemi-
invenies ?Ecce defecerunt dies nostri diei'' Do- net in verbis Dominus Jesus. Senscrant hoc
miniJesu,qui soUis est dies sine tenebris, et Judaeorum ministri ,
qui missi ut adducerent
ossa ejus sicut cremium aruerunt, Percussus est Jesuni , reversi et culpati dixerunt :
Nunquam
sicut fenum, et aruit cor ejus ; elevatus est et locutas fuit humo sic^. Non accusaverunt defe-
alHsus valde: sed in decore extrinseco decorem clum trunci, pulchritudinem foliorum vidcntes:
simul vere et decus intrinsecus retinebat. PsoH imo per foHa aHquid aHud quam quod videba-
ergo deficere pro ipso in tribuhitionibus tuis,tur, in corpore debiH latere senserunt. Senserat
quia hunc speciosum forma prae fiHis hominum etiam Petrus, qui muhis a Domino Jesu re-
viderunt omnes in cruce qui tantum exteriora C cedentil)us ,
et intcrrogatis ab ipso duodecim ,
intuebantur, et vidcrunt eum non habentem A\iOStoV\s, IVuniqnid rtvns ruiilis nbi)~e ?res\wii-
speciem neque decorem scd facies ejus abjecta dit Domim- , quo ibimus ? vcrbn vitcB cetcrnce
: :
est quasi deformis. De hac tamen deformitate habes ^; et nos ad quem ibimus ? absit. Ac si di-
Redemptoris nostri manavit prctium decoris ceret : Folia pulcherrima habes ,
quae nos ab
nostri, sed decoris interni. Omnis enim gloria omni ?estu protegant. Da nobis ergo alium pul-
filiae regis ab intus '. Senserat haec ,
quae in Can- chriorcm, id est meliorem te, et ibimus ad illum
tico Nigra sum , sed Jor-
Salomonis proclamat : abs te. Quem quia dare non potes, qui omnia
mosa,filice Jerusalem, sicut pelles Salomonis ^. potes, ad quem ibimus relinquentes te ? Sense-
Nisi corpus Domini Jesu deforme fuisset cujus , rat horum foliorum , id est , verborum benigni
nigredinem supra jno parte exsecuti sunnis ;
Jesu , virtutem ,
quae loquente ipso ad turbas,
formositatem intrinsecam (quia in ipso omnis in foliorum pulchritiuHne singulari lajtata non
plenitudo divinitatis) quis enarrabit? Deforme- cogitabat, nec tacite quidem, sed extollens vo-
mur igitur et nos in corpore extrinsecus cum de- D cem dixit : Beatus venterqui teportctvit, et ubera
formato Jesu, ut reformemur interius in anima quce suxisti^. Verebcata, imobeatissima terra,
cum formoso Jesu. Conformcmur corpori Vitis qua; talcm tulerat vitem, virgo Maria matcr Je-
nostraj in corpore nostro ut reformet corpus , su:vereet tu beata ,
qua^ foliorum pulchritudi-
humanitatis nostrae configin-atum corpori clari- nc considerata, inter tot calumniantium insidias
tatis suae. Imitatores simus Pauli apostoli , sicut sola veritati testimonium audactcr praebuisti.
ipse Christi^, qui de sedicit, Christo cnnfixus Sed credo (piod jam nunc magnam habes et ,
sum cruci^ -.eX.AWn, Ego sempcr porto stigmata majorem habitin'a sis luijus confessionis mer-
JcsuChristi in corpore mco'-' . Bene portabat cha- ccdcm, ij)sa Veritate, cui teslimoniiun j)erhil)ui-
racterem jiassionis Jesu Christi in corjioresuo, sti jam te conlitente coram Patre suo; et hinic
,
• Psal. xnv, \'i. — ^ Cantic. i , i. — 3 i Cor. xi , ! < r.alal. li, l!l. 'Iil. \i, 17.— ^ Joau. \ii, iC. —
7 Id, VI , 68 , C9. — 8 Luc. xi , 27. " llorst. iioslrrv dici. -f
887 WnS MYSTICA, SliU TRACTATUS 888
uiliilonnuus confessuro, ciini dicct caluiiiniato-^ût , si niodo in illos misericordes existinuis,
ribus suis : No/i novi vos. Discedite a nic, male- A per illos post hanc vitani niisericordiam conse-
dicti , in ignem ceternum. INotis vero dicet : Vc- (]uanuu\ Bcati enini niisericordcs, quoniam ipsi
nite , bencdicti Patris mci\ Vidcrunt virorcni niisciicordiani conscqncntur ". Ad cornii.cnda-
folioruin vcraiVitis Pctrus, ct Joauncs, ct xMal- tioiicin vcro abstincutia; contia gulani : .lltc/i-
tluxMis, (jui ad unam vocantis voccin illi rctia, ditc,'mqml,nc grai'cntur corda vcstra crapula ct
islc tclonium rclifjiuMUiit. Quis virtutcin vcr- ebrictatc ; ct .supcrvcniat in vns repcntina dics^^
borum bciiij^ni Jcsu cnumcrarc sufliciat ? Qtire Kt jiarabolam contcxuit dc divitc ej)u]ante quo-
virtuscst veiboriim , (jiine V(Mbis illiiis non com- tidic sj)kndidc, qui mortuus j)etebat gutlam
mendctur ? Nulla jjrofccto. aquas, cum csset in tormentis, a Lazaro quie-
21). Vis autcm audire vcrba breviter, quic scentc jiost mortein, nec jioterat obtinere, rc-
tanquam folia refrigerium nobis ab ajstu jjrae- cipiens perjjctua mala pro voluptate temporali
stent vitiorum ? Ad conuncudalioncm humilita- transacta '^. Ad commendationcm caslitatiscon-
tis dicit, Qui iiolucrit intcr vos niajor cssc, sit B tra luxuriam : Audistis , inquit, quia dicturn cst
vester minister : et, Filius hominis nonvcnit rnini- antiquis , Non moechabcris. Ego autem dicovo-
strari, sed ministrare , ct dare anirnant suam in bis , quia quicunique viderit rnulierem ad concu-
redeniptionem pro multis^ : et item, Qui se pisccndurn carn ,jam moechatus est eam in corde
humiliat cjoaltabitur ^. Ad commcndationcm .9««'^. Hujus verbi folio tegantur oculi nostri
mansuetudinis contra iram, Discitc a riic quia ne si forte minus cautercscrentur, eveniat quod
mitis sum ct hurnilis corde : et item , Bcati mites, Jeremias dicit Asccndit mnrs pcr fencstras no-
:
quoniam ipsi hcercditabunt terrarn. Ad commen- stras "^. Fencstrae quippe animae nostrae sunt fo-
dationem charitatis contra invidiam : Diligite ramina sensuum nostrorum, scilicct oculorum,
inimicos vcstros , bcncfacite his qui oderunt vos aurium, narium, et oris per quos quasi per :
ct calurnninntibus , ut sttisfrlii Patris vcstri , qui fcnestras quasdam mors ascendit, quoties ad
solern suurn oriri facit super bonos et malos , et aliqua criminalia apjietenda reserantur. His et
pluit super justos et injustos^. Ad commenda- aliis vcrbis jjlurimis, tanquam quorumdam fo-
tionem alacritatis ad exercitia spiritualia contra C Horum umbra, j3er Vitem nostram benignum
acediam , ait discijxdis, Figilate et orate , iie Jesum ab ;iestu vitiorum refrigeramur , et in vii"-
intrelis in tentntioncin ^ : et alibi ,

Quoniam sciii~ tutum temperie refovemur.
pcr orarc oportcl, et nunquani dvficcre ^. Ubi
intelligitur orationem non tantum esse vocis,
CAPUT VII.
scd devotionis. INon enim scmj)cr clamare j)os-
sumus motu labiorum semper autem possumus ; De iimbra folionim vilis, id est , de veibis a Cbiisto in
bono desiderio fervere quod ostendit Dominus : crncem elevato prolatis.
loquens ad Moysen tacentem , Quid clamas ad

me'i ? Dcsiderium viri sancti, clamorem appel- 30. Sed quia gratior solet esse umbra folio-
lat; quia lingua profccto tacebat. Unde Domi- rum vitis, cum ij)sa elcvata super quamdam
nus in Psalmo : Desidcrium pauperum exau- struem lignorum huc et illuc distcnditur; vi-
divit Dorninus : prceparntioncm cordis eorurn deamus si vera Vitis nostra aliquando elevata
r/«r//(7V r//i7v.y /«a^. Adcommendationem largita- D fuerit ct distenta, ct siqua tunc ad nostram
tiscontra avaritiam, Datc clccinos) nam, ctoninia jjiotectionem dulcium vcrborum folia emiserit,
muniln sunt vobis 9 ; et illud , Facite vobis ainicos cont( nij)Iemur. Qiiod elevata fucrit Vitis nostra,
dc maminona iniquitatis; ut, cuin defcceritis, re- ipsa testatur de se dicens,Ego si exaltatus fueio
cipiant iôs in cetcrna tabcrnacula "*. De divitiis n tcrra omnia trahain ad mc ipsum "' item ,
, :
iniquitatis, id est insqiialitatis, hoc est, qua; Sicut Moyses exallavit serpcntem in deserto , ita
nobis abundant, cum aliis dcliciant, facimus cxaltnri oportct Filium hominis^T .\\\e\A\.\\scv'ô
nobis amicos, cum illas j)auj)cribus erogamus ;
fuit, quia cxaltatus.lManifestum est autcm quod
' Matth. XXV, 12, 41, 34.— » Id.xx, 26, 28. — 3ld. xxtn, 12, xi 29. — el , 4 Id. v, 4, 44 , 45. — * Id.
XXVI , 41. — ^ Luc. XV III , 1. — 7 Lxod. xiv, 15. — ^ l'sal.— Luc. ix , 17. 9 xi , 41. — "" Liic. xvi , 9. ^ —
" Matlh. V, 7. — " Liic. xxi,34. — '^ Id. xvi , iy-3(). - 'i M.illli. v, '(7, '^8. - 'i Jemn. ix, '21. — '*'.lt))n.
XII , 32. — '7 Id. 111 , li.

889 DE PASSIONE DOIMIIM. 890
haec exaltatio de cruce dicta est.Et vide qiiam"''aiidiendmn invitat, quse illum ad loquendum
apte lignorum strues, super quam vites solent A potius debueras invitare. Vide ergo folia Vitis
elevari, crucem signet. Cancellantur enim, hoc tuae, et indelebiHter ea memoria; commendare
est, ex. transverso componuntur et sic super memento. Haec autem septem diversis modis
:
hsecvitiselevatadistenditur convenientius. Can- ordinantur, quorum ordo non facile potest in-
cellantur ligna crucis elevatur in illam disten-: veniri, cum non ab uno evangelista fuerinl or- ,
ditur brachiis et toto corpore vitis nostra, bo- dinata. Nosergo eam sccundiim quod poluimus
nus Jesus. In tantum enim in cruce distensus investigare, ordinanuis.
fiiit, ut numerari possent omnia membra ejus. 32. Luca referente cognovimus, quod cum
Ita enim dixit per prophetam Foderunt manus : crucifixus esset Jesus, dixit: Pn(cr, i^nosce illis
meas , ct pccles meos : dinnmeraiêrunt omnia cjuia ncsciuiit quid faciunt. O foliiim viride ! o
ossa meaK Quantum verbnm, summi Patris Verbo conveniens Fa-
fossus fuit, supra dictum !
est quantum autem distensus nunc subjun- cit bonus doctor, qiiod jusserat. Orat non
: ,
so-
gitur, Dinumeraverunt omnia ossa mea. Ac si B lum pro persequentibus et caliimniantibus sed
diceret Tantiim distensus sum dextrorsum et
: etiam pro occidentibus se. Reconde in thesauro
sinistrorsum et a summo deorsum ut corpore
, cordis tui hoc foliiim ut quotiescumque inimici
, ,
modo in modum tympanicae pellis distenso, fa- memoriam abundantiae suavitatis Jesu valeas
cile possent omnia ossa mea dinumerari. Re- eructare, folium semper, tanquam clypeum
spice in faciem Christi tui, o aninia christiana ,
contra inimicorum insultus opponens. Orat
et eleva oculos tuos ad tormenta illius non sine Christus pro suis occisoribus : tu non orabis
lacrymis , et cor contritum non sine singultu ,
pro detractoribus ?
et vide quantam tribulationem et dolorem in- 33. Sed ipsam orationem diligentius videa-
venit, dum quaereret te , ut inveniret te. Laxa mus. Patcr, inquit. Quare nomen Patris ponit^
igitur oculos tuos , ut respicias in faciem Christi Solent pueri, aliquid affectuosius orare volen-
tui. Ausculta auribus arrectis, sed in dolore tes, nonien pateinum nominare : ut naturalem
tanto, quod proferat verbum , et scmel audi- dilectionem ipsis ad memoriam reducant per
tum pro pretiosissimo reconde thesauro in cu- C quam facilius petitionis suai consequantur effe-
biculo cordis tui. Ecce positus est hic in immiti ctum. Sic et Redemptor noster miserator et mi-
lectulo mortis suae, crucem dico. Extrema spon- sericors ,
patiens et multum misericors, et sua-
si mandala conserva, si vis haereditatem in-
tui vis in universis, quamvis se a Patre scir^t
semper
coinquinatam et immarcescibilem obtinere. TSec audiri, tamen nobis commendans cum quanto
multasunt, quai moriens locutus est, facile ser affectu sit pro inimicis orandum nomen posuit
,
vabuntur a voluntaria Christi sponsa. charitatis. Tanquam si diceret : Per dilectionem

paternam qua unum sumus, supplico tibi, ut ex-
CAPUT yill. audias me pro his occisoribus meis ignoscendo.
Agnosce Filii tui amicitiam ut inimicis igno- ,
De foliis vitis in sp(!ciali , sive de primo verbo Christi in scas. Et idem quare sit ignoscendum subiunît-
cruce pendentis ,
Pater, ignosce iliis , etc. Luc. cap. Quia nesciunt quid faciunt. Quid hic dicemus?
XXIII, X. 34. NunKjuid ignorabant se crucifigcre eum, quem
D cruciligcbant ? Nequaqiiam , sed quis esset ille
31. Septem suntverbula, qu«, quasi septem quem occidebant ignorabant. Si enim cogno-
,
folia semper virentia, Vitis nostra, cum in cru- visscnt, nunquam Dominuni gloria; crucifixis-
cem elevata fuit, emisit. Cithara tibi factus est sent'. Nescierunt quid facerent; quia quantum
sponsus, cruce habente formam ligni; corpore deliquerunt, nescicrunt. Sic cogitandum sic
autemsuo vicem supplentechordariim |)er ligni orandum tibi, qiia; spoiisa Domiiii nuncupari
planitiem extensarum. Nain nisi ligno aflige- dcsidcras. Ciim in te sa^viunt inimici , cum oblo-
retur expansus, neutiquam vcrborum sonum quuntur minantur, damna ingerunt, et cum in
,
ederet tanquam citharizans ,

quibus amplius faciem csedunt , imo et cum occidunt; memcu-
delectareris. Observa diligentius. Scptem chor- to folii Vitis tuae, sonum citharze iux recor-
das habet cithara. Cantat tibi, ludit tibi te ad dare; sequere,
, id est , imitare sponsum luum
> Psal. XXI, 17, 18. — M Cor. ii , 8.

891 VITIS MYSTICA, SEU TUACTATUS 892
el tlic ex lolo cordo : Osponso, igiiosfc illis,*" vita' siitiiil et siil)staiitiiie raptor alicnaj, positus
qiiia nesciunt quitl faciunt; iil est, quantum A in janiiis inortis , in line vitio, tlcspcratus tlc vita
tlclin(iuant, ij^noiant. Si cnim scircnt (luantain ])ra'scnti, spcin vita^ fuliinc quiun totics dcme-
bcatitudincm ainiltant, qnantain infclicitatcm ruerat, nuntjuainque incruerat concipcrc, eani
peccando incurrant, utique non peccarent. Qiiid rcquircre non forniidat. Quis hic despcret, La-
eniin cst (juod omncs homincs ad pcccandum tronc sj)crantc? Scd operac prctium est dili(,'cn-
instijât, nisi ii^norantia honi quod j)crdilur, tcr intucii qualis fueritLatro iste; ne, si causam
et lUidi (juod j)cccando incurritur ? Ainilli- spci ncsciamus, j)raisumptionis vilium incida-
tur peccando oj)timus Dcus actjniritur puMia , mus. Omncs amici et j)roximi, et noti, Iratres
gehennalis ,
quorimi commutationem nullus quoque, imo etipsi discipuliunanimes, et electi
appctit, nisi jmoisus insanus. Et verc quicum- de mundo a Domino Jcsu Christo , in tantaruin
que coeli dolicias amittcntos sciontcr j)eccantlo j)rossuraruin molestia, in lanta confusionc, et
poeniis infornalcs invadunt, insani snnt : ne- tantis opj)robriis, j)orcusso joiistore velut erra-
sciunt ergo quid faciunt. Tidibus ergo et pro B ticie oves sunt dispcrsi. Fugerat quoque ille
nostra Sidute, et pro illorum ignorantia est discipulus quem thligobat Josus. Ille ardens a
ignoscondum, et proij)sisorantlum,cum grandi longe soquobatur, signorum immemores divi-
fiducia ,
quia tidos j)recos aurcs Domini violcn- norum ,
qua^ Sidvatorem toties vidcrant ojjcrari,
ter irrumpunt. Nimirum eximdit ipsc alios, in imo et ipsi in nomine ipsius fucrant operati. Et
quo se voluit exaudiri. Et exauditus fuit, cuin nunc Latro inter tot improperia et niiserias,
atl jiriedicationem Pctri uno die tria millia, idio imo et inter tot tormenta crucis et mortis prius
die quatuor millia eorum qui in nccom Doniini
,
non cognitum confitetur, et ab oo fiducialiter
acclamavorant, sunt convorsi'. Quanta in cce- petit auxilium ,
qui auxilio vidobatur indigere.
lestibus jucunditas, cum occisus occisorem, et Quem discipulorum tanta autlacia inflammavit?
quilibet laesussoliedentem orationibus suis j)er- Fugerunt omnes enm, qnem hactenus fuerant
ducit ad cceluni ! quanta fuit exsultatio Ste- confossi dum viveret iste vero quem viventem :
phani suj)er conversione Pauli ,

qui suis ori\- negaverat confitetur moriontem.
,
tionibus ad fulem conversus, postea |)ro fide C 35. Orat vero in fide , et spe, et charitate
Christi sicut ipsum lapidaverat, lapidatus est, tlicens : Memento mei Domine , , diim veneris
et mnlta mala, quie ante sanctis ingcsserat , /« r£'g'/?«/« /mmw. Credit profocto in eum, quem
propter Christum sustinuit Sequamur igitur ot ! Dominum et Regem appoUat. Quis imtem pe-
nos pro inimicis orando, ut illis simul et nobis tit hoc , tpiod non sporat? Amat vero oum ,
ceternam moreamur obtinere salutem. cui conjungi dcsiderat. Quid tali oratori ille
bonus Pater negaret, qui eum incitaverat ut

rAPIIT IX rogarct ,
j^rjesertim dum in sedo sj)onsaIi, in
dio nuj)tiali sederet? Sedes sj)onsalis, crux crat,
De secundo folio vilis, seu de secundo verbo Chrisli in in qua verus sponsus sj)onsain snam Ecclosiam
cruce, Hodie mecum eris in paradiso. Luc. caj). xxiii, sibi coj)ulavit, ipsain sibi proprii sacrati sangui-
jjr. 43. nis effusione subarrhans. Exaudivit ergo Chri-
stus animam non jam Latronis , sed confcssoris
34. Secundum Vitis nostrie folium , et se- D sui , sjônsam suam , ot orantom digna respon-
cunda citharae nostraj chorda est secundum vor- sione confortavit : Amcn dico tibi, vere tlico tibi,
bum Domini crucifixi quod ait ad Latronem
,
hodie mccum eris in para di so. Cin tibi? J)bi
confitentcin , et crucilixi consortium expeten- qui me confessus es in cruce tormentorum : me-

tem : Amen dico tihi , liodie mcciim eris in pa- cum oris in j)aradiso doliciarum. AJccttm, intjuit.
radiso. Quanti viroris cst hoc foliuin ! O quan- INliia bonignitas ! Non dicit simj)liciter, eris in
tam dulcedincm rtsonat chorda ista ! Quiun paradiso } \e\, Cum Angolis eris : sed , wrt/a/z
subito cx hoste factus cst amicus, ex alieiio hi- eris. Satiabcris co quom desidoras : videbis in
miliaris, de extraneo proximus, de latrone con- niiijestate, qucm conlitoris pt)silum in inlirmi-
fessor! O (juantii Latronis liduciii! omnis mali, tiUo. Ncc difforo tjuoil j)rt)mitto; ijuia /lodic
nullius boni conscius sibi , li;nisgrossor logis , mecum cris. Ilonus voro ot dulcis Josus cilo ex-
'
Acl. II , '• 1 , cl IV, 't.
893 DE PASSIONE DOMINI.' 894
aiulit, cito proniittit , cito tlat. Quis de tam pio"" lioreni. Sed ne nuiriendo defioeret, a Filio pro
exauditore , veloci promissore, pron)[)to reddi- A ipsa mortalitate confortata est. Confortata est
tore desperet? Speravinuis iu te, qui novinnis intrinsecus , exterius vero et verbis, et factis
dulce nomen tuum, quoniam non derclinques pie consolata. Quomodo stabat juxta crucem
quaerentes Accedimus ergo ad te
te. , o bone Jesu Mater ejus? Vere juxta crucem stabat, quia
Jesu , menle qua possumus, sedenteni iu throno cruceni Filii pras caiteris mater majore cum do-
majestatis ; orantes , ut illuc a tc , ct ad te nie- lore ferebat. Stabant et aliae sed proxima Ikcc.
,
reanuir introduci, quo ingressus est tuus Latro, 37. Ciini ergn vidissct Jcsits Matrcm et disci-
te confessus in throno crucis. puluni stantcin qucni diligcbat , dijcit Matri
suce : Mitlicr, cccc Jilius ttttis. Ad discipuhini
atttcm Ecce niatcr ttta. Ac si diceret Tu nic fi-
CAPUT X.
: :
lio corporaliter privaris; unde tibi amiciim prae

De tertio folio vilis , id esl , terlio verl)0 Clirisli in criice, cunctis dilectum in filium do , cujus praescntia
Midicr, ecce fdiiis tiiiis , etc. Joan. enp. xix , v.v. Binterim, dum absum , consoleris. Tu vero me
26, 27. patre spoliaris unde hanc matrem mihi cha-
:
rissimam tibi in matrem do. Conservate jura

36. Praeparemus nunc visum pariter et audi- mutua^ charitatis ad invicem , tn istum filium ,
tum cordis nostri ad videndum tertium folium tu istam matrem habendo. O quam munificus
Vitis nostrae. Miilier, inquit, ecce Jilius tiius. factus es in nuptiis tnis, rex et sponse, bone
Ecce matcr ttia. Verbum bonum et suave , ver- .Tesu ! Qnam large quse habuisti omnia tradidisti
bum mirabile, magnum continens pi.ie charitatis Ecce ipsis crucifixoribus tuis orationis affectum,
affectum ! Certe nos legimus Dominum Jesum, Latroni paradisum, Matri filium , filio niatrem,
maxime cura ad aetatem provectam accesserat, mortuis vitam , manibus Patris animam tuam ,
charissimae Matri suae familiarius adhaesisse , et toti mundo signa potentiae tuae contulisti
pro ,
cum ipsa frequentius convivatum csse , et jirae redimendo servo non ex parte sed totuni san- ,
caeteris mitius allocutum. Sed quantus in ipso guinem exmultis et largis foraminibus effndisti,
fuerat circa Matrem charitatis affectus jara cor- C proditori tuo reatus sui ])oenam terrae corpus ,
poraliter recessuro, brevibus intiraavit verbis. non corrumpendum , sed ad teinpus reddidisti.
Et ut crncis suae taccam passionem, quanta circa 38. Sed movetme, quod cum dixisset, Mu-
beatara Malrem compassione mutua credis af- /icr, ccce/ilius tuus ; siA^juuxxt, Eccc nmtcr tua:
fectum fuisse cor ejus mitissimum, quod tani cum utique etiam si hoc non subjunxisset, ne-
valido doloris sui gladio transverberatum per- cessarium fuisset eam esse matrem illius, qui in
fecte sciebat? Adauxit vulnerum passionem ma- Sed hoc rautuae charitatis
filium sibi datus erat.
terna compassio, quam contritissimo corde, ma- affectum milii commendare videtur. Snnt enim
nibus complosis , oculis lacrymarum torrente nonnulli, qui ab oninibus aniari volunt, sed
flnentibus, vultu contracto , voce querela , et nullos affectu mutuo complectnntur. Nolunt ut
totis viribus cordis destituta, viriliter eum vidit eorum labores et dolores allevientur : et cum
sibi adstare pendenti. Qnoties ipsam ad illa im- fcrantur a pluribus, ipsi nullius onera volunt
mitia verecundos putas oculos elevasse? si ta- portare, etc. Kon hoc enim Christus docuit, aut
raen eos aliquando inde deflexit, vel si prae ni- D fecit. Portavit enim onera tua , invitans te , ut
mio fluxu lacrymarum potuit intueri. Quotics et tu onera portes illius, id est, ut tu passiones
ipsam propter verecundiam virginalem jâriter illius iraiteris. Christus enirn passus est, relin-
et immensitatem doloris stantem, ut aestimo, ca- quens nobis exeraplum , ut sequaniur vesligia
pite cooperto ingerauisse putas lugendo filium, ejus '. IIoc et docuit cuni Matrem Discipulo, et
et dicendo, Fili mi Jesu , Jesu fili mi! Quis mihi IMatri Discipulum mutiio commondavit : nimi-
det ut tecum et proptcr te moriar , fili mi dulcis ruin nolens ut oharitas spiritualis ex una parte
Jesu? Quotics ipsam prac iraraensitate doloris frigida remaneret; sed nt simul dormientcs, id
qno ipsum " summe
credis potuisse deficere , a est , in vera et pura charitate simul quiesccntes,
miror etiam mortuam non fuisse? Moriebatur niutuo calefiant, id est, alter ab altero ad cha-
vivens, vivendo ferens doloreiu raorle criide- litatis cxoroitia rautiio aocendantur. Iloo enira
' I Petr. it , 21. " llorsl. ipso. \.

895 VITIS MYSTIC/V, SEU TRACTATUS 896
«st eflicax si^ninn xerx et puriis cliaritalis, (luod
*"
hi qui spirituali tlilectione spiritualiter connc- A CAPUT XII.

ctuntur per puram charitateni ad cxercitia spi-
ritualia alterutruni acceiulunt, ut devotius ora- De quarto folio vitis , seu quarto verbo Cbrisli iii cruce ,
re, saepius genutiectere , frequentius disciplinani Deus , J)eits meiis , utqitid dereliquisti meP Mutlli. cap.
corporaleni suscipere libeat; ])ra.'cipuecnni nec xxvii , A' . 40.
invideat, inio ut conjâudeat amans «]uisque, si
tertius vel quartus, vel jdurcs ad charitatem 40. Sed jam ad quartum folium videndum,
illius quem amant, se adjungant : dunnuodo ct quartam chordam audiendam oculnm simul ,
tales sint, quorum fiuniliaritas non sit sus])ecta; ct aureni cordis ailaptemus. Acutos ])etit hoc
et in his oinnibus, et in his siniilibus charitatis folium oculos, aures bene purgatas haec chorda :
fervore perseverantiam conservent. Pson enim iino et ipse purgare et acuere potest aures et
bonum videtur habuisse fontem rivus charitalis oculos, quia jam non simpliciter hoc verbum
aliquando decrescens. Amemus crgo et nos in- B ut caitera dicit Dominus Jesus ; sed ut testatur
vicem, et amoris eflicaciam ojieribus a])i)robe- evangelista, circa horani nonam exclamavit Je-
mus; quia talis charitas ex Deo est quae linis ,
sus voce magna, Hcli, Hcli, lamtva snhciclhani?
est praecepti , et quae legem implet. quocl cst ititcrprctaliiin , Detts metts , Dcus mctts,
utquid dereliquisti nie ? Qui oculi folium hoc
CAPUT XI. non videant? Quaj aures hanc chordam non au-'
diant? Quare ergo clamavit nisi ut fortius au- ,
De tiibus charitatis speciebus ,

per tria priora verba dialur? Qiianti fuit doloris , iûtas, acerbissima
commendatis. haec magnitudo, cum hoc Dominus Jesus toto
corpore distensus clamabat? Sed cave ne pro-
39. Sed in tribus verbulis pertractatis tres |3ter clamorem putes ad impatientiam dilapsum
charitalis species mihi commendari videntur. Dominum Jesum. Cum enim in summa crucis
Una ,
quae habetur ad inimicos etiam reconci- esset amaritudine, niliil exivit deejus corde, nisi
liari nolentes, de qua dicit Joannes , Diligamiis C dulcedo. Patientiam enim, sicut in sequenti folio
Dominutn , qui dilexit nos cum adhuc esse-
' , et chorda ostendemus in amarissima jiassione ,
mus inimici : et hoc cst summa et magis ad- retinuit; et sui doloris magnitudinem ostendit
miranda dilectio. Diligere enim inimicos magis quod in beato Job, qui intei]>retatur Dolens
divinum estquam humanum. Secunda, quae ha- et verbis et factis ejus prius ostensum fuit; qui
betur ad eos qui aliquando fuerunt inimici, sed auditis nuntiorum verbis amaritudinem animi
petita reconciliatione , in gratiam sunt recepti : foris ostendit in verbis. Scissis enim vestibus et
unde Paulus , Rcconciliati sumiis Deo pcr san- tonso crine cajîtis corruit in terram. Ecce ma-
gtiincm ipsitis ^. Tertia ,
quie habentur erga eos gnitudo doloris. Post hoc ait : Dominus dedit
qui nunquam fuerunt inimici de qua idem : , Dominus Domino placiut , ita fa-
abstulit ; sicut
Operemur bonum ad omnes , maxime aittcm ad ctum est : nomen Domini bcncdictum ^. Ecce
sit
domcsticos fidci ^. Prima autem charitatis spe- virtus jiatientiae. Si j)atienter sustinuit Job mi-
cies nobis commendatur in jjrimo verbo ubi , serias suas ,

quanto jjatientius jiutas Dominum
Dominus Jesus orat ])ro ininiicis. Seciinda iibi , D Jesum suslinuisse qua susti- crucem suam ,
jiro
Latroni jDetenti paradisum jjromittit. Tertia, ubi nenda venerat ?

amicos prnecipuos committit. Tegamur ergo ho- 41. Quod autem haec verba loqueretur ex
rum uinbra foliorum. Audiamus et exaudiamus jiersona hominis assumjiti, cui cum ij)So Deo
hos nostrae citharae sonos dulcissimc modulan- Filio una ])ersona fuit, j)atet jier hoc quod ait,
tes, et a fcrvore omnis iiividi;e, odii, irie,etab Dominc quod utiijue nou diceret
Dctis iiicus ;
omni amaritudine detraclionis , adulationis, siij)se qui unus est Deus cum Patre, nisi homi-
mulationis, adjuvante Domino qui est vera cha- nem assumpsisset. Quid est autem hoc quod ait,
ritas ,
tem])eremus i])sum in omnibus charitatis Itquid me dercttquisti ? num(]uid Pater unum
speciebns, animo simiis et oj^cribus imitantcs. suum Filiuiii ])Oterat dereliiujuere? Absit. Sed
j)ro toto corjiore suo, id est, j)ro se et pro lota
'I.Ioaii. IV, 19. -- » Rnm. V, •), 10. 3 (;nl,^|. vr , 1 0. i.Ii)lii,2!.

897 DE PASSIONE DOMINI. 39g
Caput cnim nostrum'*' constare salutem ? Numquid aliquod membm
Ecclesia', loquitur ista.
Dominus Jesus volens unitatem commendare , A runi est in mortali corpore nostro cui non ,
et charitatem suam quam habet ad Ecclesiam condoleat caput nostrum? Si affligitur pes vel
sponsam suara se quoque in omnibus membris nianus, statim clamat caput per linguam
,
Cur :
suis passurum ostendit quia nunc in capite :

affligor Clamabat Dominus ad Saulum in mcm-
?
sustinuit passionem hoc est, in proprio cor-, bra sua saevicntem , Cur me pcrscqueris^l cmw
pore quod assumpsit de Virgine. Clamat autem
, ipse tamen securus rcraaneret in cojIo. Bene-
se derelictum qui derelinqui non poterat; quia
, dictus sit Dominus Jesus, qui primo in se pro
niulta membrorum suorum ad tantam tribula- nobis, nunc vero etiara nobiscuni in nobis pati
tionem erant ventura, ut a Deo derelicta pe- dignatur tribulationem , quam exigente justitia
nitus viderentur. Quorum personam gestabat patimur, suam reputans et clamans, Cum ipsn
ille, qui dicebat Qui castodicbant animani
:
sum in tribulatione^; ut securius conlidamus.
meam , consilium fccerunt in uiium , clicentcs :
Deus dereliquit eum , persequimmi , et comprc- B

CAPUT xiir.
hcndite eum, quia non est qui liberet eum '.
Quod et ipsi benigno Jesu in tormento crucis De qiiinto folio vitis , seu qiiiuto verbo Chiisti iu criice
,
improperatura est : Si Filius Dei es , salvum te Silio. Jonn. cap. xix, f. 28.
fac\
42. Potest et ita accipi ,
quod Dominus prae- 43. Quintum folium sive quinta chorda ,
videns aliquos, imo pluriraos in corpore suo, brevis quidem videtur, sed si discutiatur, si
qui ab unitate Ecclesise suae per haereses , sive diligentius considcretur, ad amoris indicium
per alia criminalia peccata erant recessuri, illo- efficacissima poterit inveniri. Ait eniui evange-
rum personam in se transfigurando , clamabat Hsta Videns Jesus quia omnia consummata cs-
:
Vtquid dereliquisti? Ac Quare aliquis si diceret :

sent, ut implerentur Scripturce, quae iraplenda3
eorum abiit retrorsum , ut pereat ab unitate cor- erant, illae utique quae dicunt : Dederunt in es-
poris mei qui tanto cruciatu mihi sunt uniti ? cam meamf'1, ct in siti mca polaverunl mc
,
ace-
Unde ex persona martyrum Psalmo C toi. Subjungit enim evangelista Vias crgo
dicitur in
posi- :
:
Adlicesit in terra venter noster ^. Per ventrem, tum eral accto plcnum ; et currens unus implcvit
qui est mollior et infirraior pars hominis, si- spongiam aceto , et circumponens hyssopo, da-
gnantur illi qui carentes patientia et firmitate bat ei hihere^ Alter vero evangelista plenius .
perseverantiae, et propter hoc in acerbitate tor- exponens quomodo Scripturasit impleta, etiam
mentorura delicientes adhaeserunt in terra, id fellis facit mentionera
,
ita dicens Et dahant , : ci
est, terrenis consiliis et actionibus consense- vinum myrrhatum hihcrc cum felle mixtum^J.
runt. Nos autem qui adhuc in tribulationibus Fractis raerabris omnibus, dulcis Jesus voluit
quotidianis versamur, qui spectaculum facti su- puniri et linguam. Dedit ergo ei illa vitis aliena
mus mundo et Angelis et hominibus et tan- ,
conversa in amaritudincm de fructu suo potum
quam purgamenta hujus mundi et peripsema araarum, potum non potandura, sed polius
oranium usque adhuc *; inenarrabilem spiritus degustandura ;
quia ad poenam linguae sufficit
liduciam concipiamus ex hoc prajcipue, quod acctura uustassc.
ipse Dominus consolator omnium pressurarum, d 44. Sed licet h«c ad impletioncm Scripturae
tanta unitate spiritus et charitatis nobis con- m veritatc patrata smt , tamen hoc vcrbo , Sitio
junctus est, ut etiam personam nostrae infirmi- aliquid aliud signilicari videtur. Puto enimquod
tatis in setam manifestis verbis transfigurare hoc licjuido iraraensitatera nobis ardentissirac
dignatus sit qui adhuc etiam apud Patrcm charitatis voiuit couiraendare ab honiine
, quia
:
ostensione vulnerum suorum interpellat pro sitientemultoardentiusdesideraturpotus, quam

nobis, orans ne derelinquatur in inferioribus cibus ab esuriente. In se ergo ostcndeus Domi-
membris suis ,
qui in se capite nequaquara po- nus Jesus dcsiderium illius rei quae ardentissirae
tuit derelinqui. Et quoraodo mcmbra deperi- concupiscitur, j)er illam ligurari ardorcm suje
rent, quae in voluntate capitis sui suam sciunt charitatis ostendit.Licet etiam veraciter pos-
' Psal. Lxx, 10, 11. — » Matlh. xxvir, 40. — 3 Psal. xLrii , 25.-4 I Cor. iv, 9, 13. — 5 Act. ix, 4.-^ 6 psal.
xc, 15. — 7 Fsal. Lxvm , 22. — » Joaii. xix, 28 ,
29.-9 MaUb. xxvir, 34, et Marc. xv, 23.
TOM. V. 29
8')'.) VITIS WYSTICA, SKU TRACTATUS 900
**^
suinus accipcre, (luod billvtiil, tjui pcr totum torinenta. Niliil cniui est quod detrecteni pro
cnrpus sacrati sanyuinis cffusione siccatus, ossa A te pati ,
pro cujus prctio aniniam meam pono.
liabuit sicut crcmium arcfacta. Scd non satis Imitctur ergo qua^libct lldelis anima sponsum
credibile est ipsum de siti corporali dixisse, ut suum dulcem Jcsum , tantae amaritudinis
pocu-
potum pttcrct carnalcm, (jui in iustanti sc scic- lum siticutcm pro cbibcntem
ipsa ,
paritcr ct :
bat carualitcr moiituruui : scd |)()tius dcsidciitun ct siciU ij)sa cliam pro i|)so cbibal pcr adversa
ardcntissimum salulis nostra; ipsum crcdinuis pra-scntia sitiat quoque et ipsum dulcissimum
;
V sitivisse. Sed est quod movcat nos ,

quia cum sponsum suum, cujus dulcedincm cx amaritu-
instaret bora passionis extremae, proccdens ad dinibus praesentibus melius poterit considerare,
orationcm Dominus Jcsus procidit in faciem malisque cxhaustis proptcr cum confidcntius
suanijOrans ct diccns, ^Ji Piitcr , si possibile ipsum silire potcrit, et dicere cum propheta,
est , transfcr hunc caliceni a /«e':ethoc non Sitivit anima mea ad Deuni fontem viiuim
tantum semcl , sed secundo et tcrtio fecit. Per (junndo vcniam et apparebo ante faciem Dei^?
calicem (piem bibiturus erat, procul dubio pas- B et iterum, Sitivit in te anima mea, quam multi-
sioncm siguificaus, quani erat passurus : nunc plicircr tibi caro mca^.
vero eodcm calice passionis jam ebibito dicit,
Sitio. Quid est hoc ? antequam gustes, o bone CAPUT XIV.
Jesu ,
petis calicem omnino aufcrri : et post-
quam cbibisti , sitis. Ut vidco , mirabilis potator De sexto folio viiis , id est , sexlo verbo Christi in cruce,
es tu. Numquid vino jucunditatis, ct non potius Consummatum est. Joan. cap. xix, j. 30.
vino compunctionis ct summae amaritudinis

repletus fuit calix tuus? Imo vero compunctio- 46. In sexto folio vitis, sive in sexta chorda
nis amarissimae plenus est, qui non sitim,sed com-
citharae nostrae nobis virlus perscverantia?
potius potandi fastidium generarc deberct. mendatur. Ait enim evangdista, quod cum ac-
45. Sed, ut existimo , ante passionem cali- ccpisset dulcis Jesus amaritudinem aceti, dixit
cem ipsius Patris a te transferri orasti , non ut Consumnuitum est. Quid est hoc ? Supra dictum
passionem declinares pro qua veneras patienda, C est, quod videns Dominus quia consummata
et sine qua salus huniano gcneri non adesset suntomnia, ut implerentur Scriptura^,ait, .9?7/rt : :
sed ne putaret quis te vcrum homineni amari- et cum gustasset acetum sibi porrectum subjun-
tudinem non sensisse propter claritatis unio- xit, Consummatum est. Consummatum quippe
nem , vcrbis petentibus calicem a te transferri est, id perfectum fuit tcstimonium Scri-
est,
semel, et bis , et tertio summam acerbitalem i>lurse, quse dicit: Dcdcrunt in escam meamfel,
passionis tuae dubitantibus indicasti;nobis quo- et in siti mca potavcrunt me aceto^. Et per hoc
que te sequcntibus doctriujc ct exempli formam omnis Scriptura quae de ipso erat, consumma-
praescri})sisti ,
quod imminentibus periculis , tioncm accepit. Sicut ergo caput nostrum pro
etiam cum ad utilitatem nostram pertineant, peccatis nostris acerbitatem sustinens passionis
posse et debere a nobis Dominum frequentius usque ad consummationem, id est, usque ad
exorari, ut flagella iracundia^ suai a nobis di- perfcctionem omnium Scripturarum, quae de
gnetur avcrtere; nihilominus et si tamen ablata ipso erant, pcrscveravit paticnter : ita et nos, si
non fuerint, excnq)lo passionis tuae gratanter, D hujus capitis membraessevolumus, inomnibus
patienter et viriliter cum omni perseverantia advcrsitatibus nostris virtutem perseverantiae
tolcranda sunt. Quando autem passionis cali- conscrvemus, ut ad finem omnium passionum
cem,quem antea rogaveras auferri ,
jam cx- noslrarum ipso bcnigno Jesu duce venicntes ,
liausisti, dixisti : 6V//o. Dilectionis crga nos tuai cum ipso conlidenter possimus dicere, (TbH-
magnitudincm conuncndasti, tanquam diceres: summatum cst. Hoc est, Tuo adjutorio, non mea
Quamvis passio mea tam aceiba fucrit,utquan- virtute, bonum certamen certavi, cursum con-
tum ad humanitatis sensum illam declinare summavi , fidcin servavi. Rcdde ergo quod
potuerim; tamcn tua, o homo, me charitatc lcgitimc ccrtantibus in agonc , te [)romittcute,
vincente, et ipsa tormcnta crucis superante, ad- rcpositum cst, scilicct corouam justiti*, quam
huc plura et majora, si necesse sit, sitio subire tu juslus judex reddes iu tua die, in illa die.
l.iir. XXII, /»2. - » Pvil. xi.i, 3. — ^ Psal. i.xii, 2. - \ Psal. i.xtiii, 22.
001 DE PASSIOAE DOMIIM. iK)2
qiiae nubilum non haljct ; in illa die, quaein'*" 48. Est autem eflicax medicamentum qiiod
atriis tuis melior erit super millia dierum , in A huic timori apponamus : videlicet liduciam
qua tu solus , id est , singulariter sol oris. O sol spem et fortitudinem nostram ponamus in co
benigne Jesu Chrisle, lucensin virtute
justitiae, cui canit Psahiius meus , tibi psallam ;
, Acljutor
tua, reddens temetipsum in pra?mium sempiter- qaia Deus susceptor mcus es Dcus mcus , mise- ,
num omnibus, qui perseveraverunt in agone ricorclia mea^ et de quo Isaias, Eccc Dcus sal-
:
certaminis ! Rccipient enim a te splendorem vator meus , fiducialiter agam ct non timcbo :
sempiternum, in quo sine fine feUces laetantur. rjuia fortituclo mca, ct laus mca Dominus, ct
47. Hunc autem splendorem nullus poterit factus est milii in snlutcm^. Quicumque enim
adipisci, nisiqui perseveraverit usquein finera. ceciderunt, ideoprofecto ceciderunt, quia ma-
Quia nimirum virtus boni operis perseverantia yis de se quam de Deo praesumpserunt. Mdi- ,
est. Huicsoli redditur corona justitiae.Quid enim ficaverunt quippe domumintentionis suae super
prodest, esse bonum, esse sapientem , esse po- arenam. Imminente ergo tempestate tentatio-
tentem, si non perseveraveris usque in finemPBnum fluxerunt flumina, id est concupiscentia^
Bonus erat Saiil et optimus; quia docet Scri- transitoriae persuadentes appetitum; et flave-
ptura quod non erat vir mehor eo in populo runt venti superbiae et vanae glorise, et cecidit
Israel. Sed ad quid devenit ? Cecidit et reprobus domus illorum , et omnia facta eorum destructa
itautnon obediret vociDomini, pro-
factus est; sunt : quia super arenam , id est semetipsos
phetam contemneret, a spiritu malo vexaretur, sedificaverunt ^, de propriis nimirum viribus
virum innocentem persequeretur usque ad mor- confidentes. Nos autem mulio melius fundamen-
tem; tandem vero consuleret pythonissam, et tum ponentes, illum sciHcet de quo dicit Apo-
ab ahenigena miserabiUter interiret. Quis vero stolus, Funclamcntum aliud ncmo potcst ponere
sapientior Salomone ? Sed deficiens a praaceptis prcetcr istud quod positum est, quod cst C/iri-
Domini , et conjunctus mulieribus gentihbus,
.y^«.y ye?«<A' ^; securi aedificemus super illud l)ona
fabricavit diis daemonibus iUarum templa,

, opera, quae quamdiu ilH inhaeserint fundamen-
inio
ita ut ipse cum ilHs idola adoraret, tanto magis to corruere non poterunt, donec ipso adju- ,
in stultitia desipiens et dejectus, quanto prius C vante qui coepit, ad consummationem debitam
in sapientia fuerat elevatus. De quantis legimus perducantur.
in Vitis Palrum, viris potentibus in vigiliis, et
in jejuniis, in laboribus supra modum huma- CAPUT XV.

num, imo et in miracuHs coruscantibus, qui
De septimo folio vitis, seu de ullimo verbo thristi in
ceciderunt, quia non perseveraverunt usque in cruce Paler, in manus tuas commendo
, spiritum
finem ? Qui perscveracerit usquc infinem , Do- meum. Luc. cap. xxm , ,v. 46.
minus inquit, hic sahnis crit '. Finis non piigna ,
coronat. Lauda navigantis felicitatem sed cum , 49. Pvunc vero ultimum folium Vitis nostrce,
venerit ad porlum. Unde ultimam chordam citharae nostrae conside- vel
remus; ut indelebili memoriae cornmendemus,
Coepisli melius quam desiuis ullima primis ,
:
imo et ore indefesso semper ruminemus. Pater,

Cedunf dissiniiles hic vir et ille puer *,
;
ait bonus ille Jesus in manus tiias commcndo ,
O quantum humilitatis tibi jure incutiet et ti- Ti spiritum mcum. Littera plana est. Quid est au-
moris cum adverteris summum Angelorum tem, quod ille coaeternus et consubstantialis Pa-
,
cum magna multitudine sequacium suorum in tri Filius animam suam ita manifeste in manus
coelo cecidisse , hominem protoplastum cum Patris commendabat , cui non minus commen-
uxore sua a paradiso ejcctos fuisse ; tot bonos data etiam csset, si hoc non dixissct ? In Evan-
sapientes, potentes m terra nostra perusse, quia gelio Joannis habcmus, quod cum Dominus Je-
ad bonorum operum consummationem non persus suscitaturus esset Lazarum dixit Gratias , :
venerunt Est enim alius alio justior ct nescit

! ; tibi , Patcr, ago, quia me semper audis; sed
utrum amore, vel odio dignus. Quare ? quia propter nstantes dixi , ut ipsi crcdant quia tu mc
ignorat si perseveraturus sit, si coronandus sit. misisti"'. Ita profeclo et nunc. Quamvis sciret
Malth. X, 22. — ^ Ovidii Hcroid. epist. 9, vers. 23, 24. 3 Psal. i.viir, 18. — 4 Isai. xii , 2. ^ Mattli
vii , 20 , 27. — fi
I ror. ik , 11 . — 7 Joan. xi , 'i 1 , 42.
'.m VITIS ISIYSTICA, si:iJ TRACTATUS 90»
;iiiini;uii suani sauilissim.uu Paliis fsso uiauilms**' tibus ct iulinuis, icl cst , dDclis cl iutloclis, sa-
(•DiuuRiulataui, (jiii paulo aiilt' (liverat, ffnit \ picutibus couveniant et insipientibus, ut ver-
pri/ictps hujiis iiiu/uli , id cst salauas, ct i/i iiic ba tloctissiuii Vcrbi Douiini .Icsu. IVam sicut ait
iion liiibct (juid(jU(iiii '

: tanieu ut ciudiiet nos ,
(juitlaiu ,
oui terra snnius et cinis,' ut spiriluiu nostruin ,> . „ r . i .

i -k
• '
Duicuis i"
fx ipso loiilc hibimtur a(]iia; •'.
(lisccrcnuis Patris aeterni nianibus coinmentla-

rc, nc ab luijus niundi j)rincipc, cuiii a corjiorc Sciendum aiitcm (juod in unibra folioruni isto-
cgrcssiis fucrit , couijuclicndalur, (jiii iu uobis, ruui, itl cst, in vcibis Domini, nieditaudum
heu ! uon pauca (ju;e ad ijisum jicrtiucaiit, incst die ac nocte quorum uiubra tunc
: j)rofcct()
vcnict ; ciim ij)sc qui j)eccato nil dcbcbat, imo j)r()tcgiuuir, cum (juotics a vitiis aut diabolo
etiain tjui tollci"c j)cccata advenerat , sj)iritum tcutamur ,
jier traclatores aliquotl verbuin de
suum jmrissimuin u j)urissimo corj)ore egressu- Scrij^turis evangclicis nobis adducimus, cujus
riim, iion ntiquc ncccssitatis; scd cxcmjili L;ra- monitis ct auctoritate irrucntibus in nos vitiis
ia, Patris sui manibus commcndavit. Quod ct B icsistamus. Verbi gratia, si tcntatus a superbia
nos sub sjje gratia; et misericortlia? j)oterinius vitlclicct , ut vclis j)r*csse, subesse nolis : oc-
faccre, sub umbra foliorum j)ra!inissorum la-
si currit tibi statim verbum Domiui diccntis, Qui
tucrimus; si sonos cliordarum citharce nostrae voUierit i/itcr vos pri/nus csse , sit omniu/n sei^
auribus cordis audicrimus scilicct, si oremus : vus : tjuia sicut qui sc c.rnlfnt , huniilinbitiir; ita
pro iuimicis; si pa*nitentibus qui in nos jjecca- (jui se humilint , cxallabitur^. Si infcstat te ardor
vcrunt, ex toto corcTe reniiscrimus; si proximis iracundiae, habes statim folium Vitis nostrae ,
nostris mutuam rcpenderimus charitatcm ; si in quod illi fervori opponas, verbum illud scilicet,
omuibus tiibulationibus nostris sj)eravcrimusin cjuod oinnis qui irascitur frntri siio sine causa,
eo qui j)roj)ter nos homo factus cst, ut unitus rcus cst judicio^ : vl sic contia singula tenta-
nostnc naturae essct nobiscum si ardenti dcsi- ; menta verba invenies, quibus ab sestu vitiorum
derio proximorum salutem dcsideraverimus et ; defendi possis,et virtutem temporis confovere
j)OStreino si in bonis operibus ad consummatio- ipsa vitc bcnigno Jcsu nobis prajstante subsi-
ncm j)crstiterimus : in quantum hsec egerimus C dium.
fiducialiter j)oterimus diccre .Tetcrno Patri cum
DominoJesu, In manus tuns Doiiii/ie, com- ,
LAPL 1 XVI.
mendo spiritum incuni. Semjjer orantes dum
vivimus , ut in his verbis quibus ipse spiritum De jucunclitate florum vitis , id esl ,
de virtulibus Cbristi.
,
cmisit ,
jjraestarc dignctur nos ctiam spiritum
uostrum eniittere, ct suis ellicacitcr manibus 51. Deindc ad florum jucunditatem animum
commendare. inclinemus, imo vcre elevantcs videamus tjuo-
50. Eccesecundumquodpotuimus,non quod modo floruerit Vitis nostra. Floruit enim et
debuimus, nec secundum quod voluimus, Vitis tanto uberius, jucundiusquc caetcris, quanto
nostrae desuper extensai folia sej)tcm vestrae ij)sa melior omnibus, cujus magnilicentia ele-
ostcndimus non salis est tantum
charitati : qu.Te vata est suj>er ca'los; sub cujus pcdibus omnia
intueri, sed potius est acccdcndum, et sub um- sunt subjecta; quamvis nostra charitate devin-
braillorum scdcndum, ut j)ossimuscum sponsa D ctus, ad tempus paulo minns ab Angelis fuerit
\ernciter diccre, Sub uiiibra illius qucni dcsidc- diminutus. INam j)roj)terea exinanivit semct-
rabain , scdi'. Cujus Plllius sj)onsi utique, ciijus ij)suni, formam servi accipicns; et j)lantatusest
folia umbram tanto habcnt latiorcm, quanto in terra nostra , ctcorjôris iiostri deformitatcm
ipse sponsus Verbum summi Patris verba habet accej)it. Fronduitquc, et tloruit, et fruclus plu-
virtutibus amabiliora vicinioraque saluti, ma- riinos attulit; ut j^cr hoc quod nostra; humani-
gisacconimodat;i j)ictati, et omnium intcllcctui tati unitus est, su;ie divinitati nos unirct. Scd
projiiora. Qu;imvis cnim in omnibiis Projihctis tjuia sinc tlore non j)ervcnilur ad fructum; llo-
et Aj)ostolislocutiis cst illc bonus Jcsus; nullius ruit ille benignus Jesus. Qui suut flores ejus,
lamen verba rej)eries oinnino, quae ita et for- nisi virtutes ? Floruit eiiiin niirabilitcr et valde
» Joan. XIV, 30. — » Canlic. ii , 3. — 3 ovidii Ejiislularuin e\ Ponto lib. 3, ciîst. 5, vers. 18. — 4 Mallh. xx ,
21, "et XXIII ,11,12. — '•>

Mallh. v, 22. » Ajiud Ovidiuin , Cratius. f
905 1)E PASSIOWE DOMIINI. 90G
singulariter ct excellenter Vitis haec, non uno ^'"' scientiis suis sc subjectos jndicant , sed lanien
florum tjenere, sicut aliae vites et arbores; sod A videri foris volunt aliis ineliorcs. Isti staUuani
oranium florum speciem in se continebat. Alio- hujus floris habent qui ,
sibi intus in animo ])arvi
rum enim sanctorum aHus aho castior, ahus sunt : situm vero non habent, qiiia voUinl foris
alio palientior, aUus aho in charitate fcrventior : supcr alios elevari, de quibus dicit Salouion,
ista vero Vitis omnibus Angclis et hominibus Mensura ct mensiira, pondus ct pondus, oh(uni-
in humihtate ,
patientia , castilate , cliaritate , et natio est Doniino ^. Et in lege jMoysi dnplex pon-
caeteris virtutibus omnibus prseeminebat. Ha- dus prohibetur haberi-^, Duplex quippe pondus
buit ergo Vitis ista vera non unius, scd omnium habet <jui sibi malorum conscius, malum sc
,
florum speciem : violam humiUtatis, Hlium ca- judicat ; aUis vero vuU foris bonus, et aHis mc-
stitatis, rosam patientiae et charitatis, et florcm Uor apparere :. suo judicio terra; proximuscst,
abstinentiae, quam crocum appeHanuis. Quam et aUis cupit elevatus videri. Agitantur lii, qui-
jucundus, ut putas, erit fructus Vitis noslrj« cumquc talessunt, vitiohypocriseos, dc quibus
tanta jucunditate florentis ! B in sermone ,
quem de parvis conscripsinuis,
Sed jam singula etiam de his floribus
.52. plenius sumus clocuti.
Vitis nostrae ipso annuente aUqua disseranius: 54. Odor violaa suavis est, et saUibris, quia
hoc tamen praeviso quod flores in jucunditate
,
etiam apud ipsos superbos kius lumuUtatis exal-
visnSj et in suavitate odoratus maxime conside- tatur. Ipsa enim farna laudabiHs, suavitas cst
rantur; comedi vero non solent, nisi quod apes odoris, et veresaUitaris est : et nonnunquam de
de quibusdam floribus cibum dulcissimum su- laude humilium auditores emendantur , etiamsi
gendo coHigunt. Dixinuis autcm quod nuHus sint tak^s qui istum odorem amittant, Hcet diH-
flos, id est, nuHa virtus per quemcumque flo- genter considerent. Color , sicut apparet, abjc-
rem significata, deest Viti nostrae. Quaj enim vir- ctus est , iUis prsecipue qui virtutem floscuH
tus deesset Domino virtutum? ignorant : sed vim floris agnoscentibus fit etiam
ipsius floris despectio comniendabiHs et diU"cla.
CAPUT XVII. Hoc humihtatis magistro bcnigno Jcsu

in ipsius
C agnoscemus sccundum iUud verbum Apo-

f;icile
De ilore himiilit.itis ,
qiije est viola. stoli Nos , inqiiit prcedicamus Christuni cru-
:
,
cifixum Judceis quidcm scandalum, Gentibus

,
53. Primo ergo de flore humihtatis, id cst de vcro stuUitiam ; ipsis vero vocatis sanctis Chri-
viola, videamus. Quare flos viohiceus humiUta- stum Dci virtutcm cl Dci sajncntitim^. INimiruiu
tem significet, statura , situs, odor, coh)r, et Cliristus cruciflxus viola est. In cruce enim liu-
vis ipsius floris manifestant. Statnra enim, id millimus factus est. In hac humilitate soliiin
est quantitas ipsius, modica est. Quis cnim flos colorem intuenlibus .Tudaeis et Gentibus ipse
hoc flosculo minor est ? Nam et luimiles in ocu- color vilis aj^paruit; nobis vero qui virtuteni
hssuis parvi sunt. Sic enim ait de se iUe Apo- agnoscimus passionis, ipsa etiani humilitas de-
stolus, qui omnibus plus laboraverat : Ego sum specta , humilitas Christi placet , et per humili-
minimus omnium Jpostoloriun ,
qiii non suin tatcm maximc commcndatur. Dcspectui crgo
dignus vocari apostolus'. Vidcs, hic magnus, coloris adjungatur qiire latet virtus floris iutc-
quam parvus sibi erat ?Et miro modo fit ut his D rior ; ut per interiorcm virtutcm, hoc quod cx-
quibus conscientia secura est ,
qui nihil sibi tcrius vile videtur, non contemnatur, vcrimi
conscii sunt, tani humilia de semetipsis sentirc amplitis diligatur.
contingat. Situshujus floris terrne estproximus, 55. Nunc ergo perfectiori et puriori ociilo
et optime. Ita enim habes doccntem Ajôsto- intucamur, quantuni (lorucrit illc flos singiila-
luin, Non alta sapientcs scd huinilibus conscn-
, ris, de quo scriptuni est : Egrcdictur virga dc
tientcs'^. Non habent hanc proprietatem istius radicc Jesse , ctflos de radice cjiis asccndct , ct
floris,qui sealiis meliores putaiit, vcl aliis mc- rcquiescct supcr cum Spiritus Domini ^. Bonus
liores videri voUmt, quamvis sibimetipsis parvi flos , siiper quein Spiriliis Domini sanctiis re-
siint. Sunt enim nonnulli, iiui ([uidcm in con- (juicscit, cl liccl flos liic nostcr Doniiniis .Itsiis
' I Cor. XV, 9. — * Roin. xir , Ifl. — ^ Pro\ x.\ ,

i
Mi-iit. XXV, 13-10. -- i
I Cor. i Vt. —
<'
Isai. XI , 1,2.
y07 VITIS MYSTICA , SEU TRACTAIUS 908
qui tlesedicit, Ego sum Jlos campi ', omnium^^ârein? Sed, ut vcrum audacem faricbat fatear,
in se Horum habuit virtutcm et ticcorcm sine A amor cocgit rosa ardcns, scrvilenj timorem de-
:
diminutionealiqua; nulli tamcn llori magis con- vorans ut faccrcm novum votum, et singularc
,
vcnit ,
quan» viohv , nt in co Spiritus sanctus lilium ut |»()sscm qnandoquc diccrc dilccto
,
rc(iuicscat. INcc cgo hoc aflirmo , scd ipsc qni mco : Candida snm ct rubicunda , sicut ct tu
dicit : .Sii/Jtrt/ucmrfquu-scctspiritusmcus, nisi candidus ct rubicundus. Habco ct alios quos-

sujjcr liuiiiilciii ct f/uictum , ct trcmcntcm scrmo- cumquc llorcs, scd nullum liorum tantadigna-
«^5 ///<o,v'? Quid apcrtius ? INunKiuid non potus jira^rogativa rcspc.xit in mc Dominus, ut
tuissct poncrc rosam paticnti;e ct cliaritatis ,
florcm violae mca? cnim //////////////t'///
: ii/'.vy-'cvr/7
liliuui castitatis, crocum abstincnlia?, cum vcl- nncillce succ. Et vultis vidcrc omncs, cui mu-
lct ostcndere rcquiem Spiritus sancti? Quibus tuavi flores meos, quantum ex flore sim consc-
j)ra'tciniissis, violam posuit humilitatis, cujus cuta? Eccccnim ex linc bcatam me diccrit omncs
pcdiscqu;c sunt (juics ct tiinor (iiia? post|)onun- gcnerationcs ^. E.r Imc dico, quia rcspecta sum
tm\ Non enim possnnt movcri viola-, id cst hu- B a Domino. Flos viohx» mcTe, quia nardus mca
milcs, a vento supcrbicC ; qui scmpcr quaerit dcdit odorcm suum qua? idem signihcat quod ,
alta coixla qu« concutiat , sicut quidam ait viola, id cst, humilitatis virtutcm , cujus fra-
.
grantia dclectatus cst Rcx , Filius Regis , Deus
^.
Sumiiia nttit livor, perflant altissiina venti ,. ^{j -j
m
.
,^^
' ' Dci riluis, cum cssct accubitu suo", id est,
Dum enini invcniuntur humiles, non possunt in siiui Patris ; ct odorc lam dclectabili quasi
movcri. Quiescunt ergo, et spiritum super se quadam illius violcntia tractus est in me , ct
quicscentcm nonexcutiunt, dum necsuperbiae, voluit concipi flos in flore intra florcm , id
nec invidia? vento commovcntur. Est ct timor est, intra Nazarcth, quod intcrpretatur Flos
non qiiilibct perdendae pecunia?, non bonorum ut ficret ipse flos florcns , hoc cst, Nazarcnus.
transitoriorum , sed timor sermonum Domini Concordant omnia flori. Concipitur flos manens
hnmilitatis pediseqna "
;
quia dum humilis nihil in florc , hoc cst, in INazareth. Bonus ergo om-
de sua virtute praesumit , sermones Domini pro nino, et optimus violaceus flos, qui odoris sui
sua consolatione attcndens, scmpcr timct ne C fragrantia, quasi quodam dclectabili vinculo ,
non adimplcat prsecepta, ne Patrem praecipicn- florcm coeli in ntcrum nostri floris humilis Vir-
tcm sua transgressione offeudat. Bonus ergo ginis inclinavit.
quietem gencrans ct timorem utique

flos iste , 57. Discant omnes, sed prae omnibus, mundi
"cnitorem sccuritatis, quia scriptiim est, Quiii- flores , id est virgines, qui in tota Ecclesia Dci
////7 Z)r/<///, /«(//^ /""/«'. Pio quibus factis quid excellunt, tanquam florcs in gramine, quod
didiitur mcrccdis, nisi sccuritas sempitcrna? Virgo virginum prima , virginum devotarum
56. Bonus profecto flos viola ,
qui florera coe- sanctissima et castissima omnium summam , glo-
lestcm Verbum ajterni Patris in uterum tcrreni riam ponit in viola humilitatis , licet in ea can-
floris bcatissim.-e Virginis mirifica dulcedine sui dcat singularitcr lilium castitatis, rosa charitatis
odoris attraxit, ipsa attcstantc qu* ait : Exsul- rubescat. Nolite gloriari, virgines, de castitate
tavit s])iritus mcus in Dco Satutari meo , cjuia corporali , licct illa sit laudabilis virtus. Sed
rcspcxit humilitatem ancillas suce. Quid dicis ? quanto majores estis vos, tanto humiliate vos
numquid non alios flores habes? Habco, in- D in omnibus, ut invcniatis gratiam apud Deum.
quam. Tota enim floiTo, nnllius floris expers, Non enim castitatem rcspexit Dominus, scd hu-
quia nulla virtutc carco, cnm tota spcciosa sim, niilitatcm ancilhie sucie. Si vultis ociilo miscricor-
et maculanon sit in mc, Habco liliuin castitatis, di;e, ocnlo gratiae a Domino rcspici , humilcs
quia prima votum conservandae virginitatis vovi cstotc. Humilibus enim , Scriptura ait , dat gra-
Domino. H;dieo rosain charitatis, quiasi non us- /////// " ;
quia rapcxit liumilitatcm ancii/ce sua?^.
(uieadco dilexisscm Dominuni, undc milii tarit;i Si vultis lampadcs vcstras esse refcrtas oleo ,
(iducia, undc taiita audacia ut novum ;ili(iuid ,

cum sponsus ad nuptias vcncrit, id cst, si vultis
pucllula tcncraet verccunda, ct adhuc sub pa- intcgram ct hvUuu conscicntiam habcre (oleum
rcntuin jurc ct pra'ceptis legis constituta incho- cnim in lampadc, est hctitia spiritualis iu cor-
' Canlic. II, I. > Lsai. i.xvi, ?. — ^ Ovitlii Keiiud. aiiioiis, veis. 3tlil. — •* lucii. xv, I. ^ I.iic. i, 47,
/jH.
''
('.iililic. 11. 7 Ja(ol)i IV, 0. " Mallli. vw, 1-1 '<. * l''oila.s-ie ,
/m/iii-i/uus. •['
5)09 DE PASSIOiSE DOMIINI. 910
*
de) , nolite de altitudine lilii vestri , id est , de '" ille
,
qui est excelsus super omnes gentes Domi-
Ijuritate castitatis vestroe, alta sapere. Nolite A nus, et super coelos gloria cjus : ct disce etiam
laudem exteriorem appetere : ne clauso ostio cpiia tu eslutum etcinis, et sic invenies requiem
regni coelorum, dicat vobis sponsus, Amen dico animse tuae. Sed nota, quod ait Hitmilis cordc. :
vobis , nescio vos exdudat, qui rcspexit

; et a se Non enim ficta humilitate placatur ille, qui est
humilHntem ancillce suce. Multae cnini virginum humilis corde , scd humiUtatc vera. Humilitate
excludentur quia superbarum nulla ingredic-
,
cordis dclectatur ille, qui intuetur cor; quia
tur. Humilium vero nullus, necconjugatus, nec in humilium cordibus requiescit. Quaerit enini
virgo, nec vidua merebitur expelli. Arcta est corda humilium, quai elevel non tumida, a ;
janua regni ccelorum, nec recipit nisi parvos. quibus resiliat.

Tumidi repelluntur, imo nequaquain possunt 59. Sed quia duo posuimus, qua? nobis con-
accedere, cujuscumque sexus sive conditionis sideranda sunt, scilicet quantum et quare hu-
fuerint vel aetatis. Et breviter dico ,
Nulla vir- miliata fuit Vitis noslra Dominus Jesus; utrum-
tus accedit, nisi ad humilitatis violam fuerit in- B que hoc jam expliccmus, quia vestrae votivasunt
clinata. Dicit enim et docet hoc ipse humilitatis charitali. Deficit enim humanus intcllcctus, ratio
Magister, qui advocans parvulum statuit eum in succumbit quantum humiliatus fuit Dominus
,
medio discipulorum, et dixit : ZV/.v/cort('t'7.«/y'«t'- in conversatione. Quomodo enim scire potes

ritis , et efficiamini sicut parvulus hic , non in- dejectionem humilitatis, nisi etiam excellen-
trahitis in regnum coelorum '. Numquid posuit tiam dominationis agnosceres? Loquere enim.
ibiin exemplum discipulis lilium castitatis Joan- Quid potes? numquid mensuram gloriae, poten-
nem, vel rosam charitatis Petrum ,
qui et tunc tiae et pulchritudinis cjus attingcs? Non ad hoc
praesentes erant; quorum prior ab ipsis nuptiis, Angeli, neque Cherubim, aut Seraphim perve-
ut asseritur , vocatus fuit et electus a Domino ;
nerunt. Non enim aliqua creatura Deum agno-
sequens vero trina confessioneDomino benigno scit ita plenarie et perfecte , sicut ipse est :
Jesu, cui mentiri non potuit, perfectae charita- quanto minus homo, aut lilius hominis vermis?
tis affectum contestatus est? sicut enim Joanncs Et tamen quia tantus erat ut magnitudinis ejus ,
de speciali praerogativa castitatis, ita Petrus C non esset finis ad hoc inclinatus est, ut filius ;
de ferventiori charitate commendatur. Nec ta- hominis fieret vermis. O quanta humilitas !
men istos in exemplum posuit coelorum januam Incomprehensibilis Deus vult comprehendi ,
intraturis ; sed parvulum humilitatis virtute summus humiliari, potentissimus despici, pul-
praecelsum. cherrimus deformari , sapientissimus fieri ut
58. Videamus ergo quantum in se istani vir- jumentum, imniortalis mori ; compendio
et, ut
tutem omnium virtutum Dominus commen- absolvam, Deus vult fieri vermiculus Quid !
davit. Primo verba ejus attendentes, ubi ait : excelsius Deo ? quid vcrmiculo inferius? Ego,
Discite a me qnia mitis sum et humilis corde, ct inquit , vermis sum , ct non homo ^. Quare ver-
invenictis requiem animahus vestris \ Quid est, mis ? Quia filius hominis. Ita enim habes in Job :
magister bone optime Jcsu ? Numquid ad hoc

, Astra non sunt munda in conspectu ejus : (/uanto
redacti sunt omnes ihesauri sapicntiae et scien- minus homo putredo , etjilius honiinis vermis '?
tiae in te reconditi, ut hoc singulariter doceas, GO. Si ergo filius liominis est vermis, utique
quia mitis es et humilis corde. Non doces ut D et ipse vcrmis est ,
quia ipso tcstante Filius ho-
coeli discantur fabricari, fieri miracula, morlui minis Qucm
inquit, dicuiit homincs cssc
est. ,
suscitari, ct caetera hujusmodi sed, r/«/« //////.»• ; Filium hominis ^? Ecce qualem distinctioncm
sum et humilis corde. Niunquid tam magnum cst facit inter hominem , et filium liominis. Ilonii-
quod est parvum? Utiqne; quia pcr hoc inve- nes appcllat, qui de primo honiine Adam per
nilurrequicsanimabus. QucTcnim alia estcausa corruplioncm dcscendernnt. Unde ct Job ait,
omnis laboris et certaminis nostri, nisi ut in- Quanto magis homo putredo ? qunx in pulredinc
veniamus requiem animabus noslris ? Brevis corruptio est. Ipse vcro solus purus Christus
doctrina, brevis via dcmonstrata est. Disce hanc Dominus quia sinc corruptionc
ile Matrc Vir-
,
a Domino .Tcsu, qui niitis cst ct humilis corde, gine natus cst; se quidcm non appcllat homi-
id est, vide et quantum et quare humiliatus fuit nem ,
qui utique putredo est ; sed FiUum ho-
' Mnllh. xviii, 1-3. - M(l. XI, 29. — 3Psal. xxi, 7. — 4 Jobxxv, ,), 0. — 5 Malll). XVI, j.J.
1)11 VITIS MYSTICA, SEU TllACTATLS 912
miiiia, (jiii vt i inis ist. SiciU cnim vt-nnis tlc- sula'" sum , vita doiorosa , finis limorosiis, metus go-
terra, ita Jesus Christus de sola Virgine gene- A liennae, spes coelestium , hisquecum aliis causis,
ratnr. O quam luiniilis vermiciiliis Jtsns Chii- si (jii.ne siint, cessantihiis, sola regis nostri ac
stiis ,
qni (t|>|)rol)iiiiin factiis est lioniintini , et rcdenij^toris, patris dnlcissinii et optimi Jesu
abjcctio |»lcl)is' , ah lioniinihiis contemi)tns sine hiimilitas ad humilitatis virtutem nos, non so-
causa, sine vindicta conculcatus sicut vermis! luin incitare , sed violenler cojêrc deberet. Hu-
Cum malediceretur , non maledicebat ; cum pa- niiliemur ergo, ct |)roj)tcr supradictas causas ,
teretur , iion comininahatur '. Ilumiliatns est ut vicem rependamns j)roj)ter nos humiliato
ut lierct homo , ul lioiniiiibus subdcrctiir , bcat;e Domino Jesu , olTcrcntes violam humilitatis
Matri et Joseph nutritio suo , Simeoni exs|)c- ij^sius, qua ipsc lam excellenter ef-
Vitis nostra
ctatori suo ^, non solum bonis, verum etiam floruit, ct in cordc nostro gustantcs; ul hunc
malis tcrrenis potcstatibus solvens cum Pctro florem suuni ,
quem ipse sjjccialiter in se voluit
didrachnuim inventtim in orc piscis ^. Subditus commendare, recoj^noscens in nobis , nos se-
est Joanni baj)lisniate suo, qui ab ij)so jôtius B cum ,
qiii stij)er omne nomen cxaltalus est, in
debuit baj)tizari
^. Iltuniliatus est usque ad ablu- temporc visitationis suae cxaltare dignctur.
tioncm jicdum discij)ulorum suorum bonus et
benignus Jcsus Postrcmo humiliavit scmet- ''.
CAPUT XVIII.
ij)Siim , factns obcdiens ustjue ad mortem mor- ,
tem autem crucis. Quo ultra progrcdi jioterimus? De Uore caslitatis ,

qux est lilium.
Mortuus non qualibet morte, sed mortc crucis,
morte turpissima condemnatus cst. Videsne igi- G2. Non potuit deesse in Vite nostra florente
tur, quantnm in Vite nostra, bcnigno Jesii iXos , flos lilii candentis, cxcellcns castitatis insigne.
iste violaccus floruerit? !Multi usqtic ad mortcm Intcr omncs virtutes castitas quadam speciali
humiliati sunt : scd nequaquam co vilipcnsionis j^rferogativa flos meruit appellari, quae per li-
descenderunt, quia nunquam ad tantam exsul- lium figuratur. Castitatis autem nomine hoc tra-
tationem pervenerant. Quis cnim bonorum om- ctatu non quamcumque accipe castitatem sed ,
nium moricntium quod C eam qua? virginitas appcllatur. Est cnim et ca-
sibi potuit usurparc,
de Christo Jcsu dictum cst Cuni in fornui Dei stitas contincntium scu viduarum ct cst casti-
: , ;
cssct, non rapinani arbitratas est essc sc cequa- tas maritalis. Sed eaj jam minimc flores ajipel-
lcni Dcoi} Nullus profecto, quia nullus ho- lantur quia virginitatis ^ florem lilii amiserunt. ,
minum j^r.Tptcr ij)sum Dcus erat. INIaxime ergo Eos igitur qui deflorati non sunt, id est virgincs,
humiliatiis fiiit, qui soltis cum in forma Dei flore lilii in j)r;iesenti volnmus nuncuj)ari nec :
esset, exinanivit scmelipsum, formam servi ac- lioc diccndo facimus injuriam contincntibus ct
cipiens, et ad tantam abjectioncm devcniens, maritatis. Non cnim cum laudamus castitatcm ,
ut ab hominibus jam non homo, sed vermicu- Joannis, vitujieramus conjugium Abrahae nec, :
lus rcjiutaretur. commcndando virginitatem Mariae , viduitatem

Cl. Scd qune cst causa tantse liumiliationis in Annae rej)robamus. Sed habcnt singuli mcrita
l)cnigno Jesu? Non enim sine rationabili neccs- sua, non jiarva tamcn dignitate distincta. Quis
sitate et justa causa sic humiliatus est Filius et autem fructum triccsimum non laudat inconju-
Sapicntia Patris ,
quae nihil sinc causa facit. D sexagcsimum in viduis licet his cxcellen-
gatis, ;
Qtiid multis immoramur? Proj^tcr hoc factus ter pr«fcratur frtictus centesimus virginitatis* ?
cst homo , ut liominem redimcrct : inlirinatus G3. De hac igitur gratia lilii, in quo Vitis
est, ut nostras infirmitates curarct : ijiops factus nostra floruit , locuturi , vidcamus, vera luce
cst, iit sua nos inopia ditaret : humiliatus cst, nos illuminantc ,
quarc tanta virtus pcr lilium
ut nos exaltaret : tradittts cst ad mortem , imo ftgtircttir. Et ntanifcstc quidem occurrit, quia
morttitis cst , ut nos vivilicarct. Qiiis san;c inen- j)r()j)ter candoris miinditiau), (jtia ille llos c;eteris
tis contcmnit hiimiliari proj)tcr tain humiliatum lloribus est pr;clatus. llinc saiie muuditia virgi-
|)r() nobis? Et licct multfe sint causae, quae nos nalismcrito liguratur typo lilii. Nullus praeterea
ad hiimilitatem cogant, scilicct initinm j)udoro- ;ilius flos vel ij)so jirosjiectu tantum \\vx sc fert
• l'sal. XXI, 7. — ' I Polr. k , 23. — ^ Luc , ii , .M , 78. -- 4 Mnllh. xvii , :^3-26. — '>
lii. tii , 13-t5.
^ Joaii. XIII, ,^. 7 iMiilipp. ii ,
0-8. " IMatlli. xm , 23. " lloisl. lirî/iilalim. J-
913 DE PASSIOINE DOMINI. 914
gratioe, quantuni hic unus : cjuare nierito mun-^^^-nimisdelectetur ; ne proximoruni necessitatibus
dissima, ct omnibus piis gratiosa virjjinitas per A erogentur, et sic liant alieni a charitate Dei,
hunc (igiuatur florem. Quibus itaquc laudibus quia scriptum est : Qui hnbucrit substantiam
te efferam , o virginaUs candor ? Prorsus nescio. hujus mundi , et viderit fratreni suuni ncressi-
Atqui nescientem medoceat singulare illud Li- tateni paticnteni, et clauserit sua viscera ab eo,
liuni increata Dei sapientia Dominus Jesus,

,
quomndo manet in eo^? Cogita-
charitas Dci
unigenitus Patris Filius, et unicus fihus lilii sin- tiones carnales sunt, quae homines ad luxu—
gularis, id est, castissim3e Virginis matris, quae riam pertrahunt carnis, utpote quando inordi-
in conllnio utriusque legis votum consccravit nata dilcctione et dolcctatione cogitant viri de
perpetuae et integerrimae virginitatis. Doceat, mulieribus , vel mulieres de viris : quia stulti
inquam , me ,
quomodo per considerationem homines amorem appellare praesumunt, quod
lilii materiahs, lilii virginalis circumstantias verius odium posset appellari. Est et luxuria
agnoscere valeam. Propter has ergo proprieta- ciborum et potuum cum lautiora et dehcatiora ,
tes quas jam proposuimus , ipsum lilium mate- B proj)ter solum sajiorem quaeruntur, non j)rojiter
riale in radice et trunco, foliis, et in his aliis sanitatem adipiscendam. Posset quis uti delicatis
flosculis, qui intra illum concluduntur , studio- cum moderatione : quod tamen difficile obser-
sius investigare curemus. Speramus enim quod ,
vatur. Simile judicium est de his qui vestimentis
his omnibus sjjecialiter consideratis , commen- delicatis uti desiderant.
dationem perfectae virginitatis invenire possi- 65. Perditur projirietas Hlii et virginitatis de-
mus. cor, si radici desit albedo, ct cogitationi virgi-
nalis munditia. Nam si corpus extrinsecus sit
CAPUT XIX. mundum , et cogilatio intrinsecus sit j)olluta;
jam non virtus, sed hyjDocrisis apj3ellanda est.
De radice lilii , id est , cogitalionibus in corde lalentibus. Hoc tamen sciendum, teste Gregorio, quod
cogitatio quantumlibct immunda mentem non
64. Radix lilii commendatur in tribus alba j)olluit, cui ratio non consenlit ^. Quis enim co-
:
est, splendida est, tractabilis est. Quid autem C gitationes suas ita refrenare potest, ut non qua-
per radicem in terra latentem, nisi cogitatio la- libet immunditia titillctur? Sed continuo talium
tens in corde figuratur? Pcr albedinem ergo cogitationum insultus sunt rcj)rimendi; ut unde
radicis munditiam cogitationis accijiimus. Quid sj)erabat se hostis vincere ,
pcr hoc magis victus
ergo munditia carnis, sine munditia cogitatio- abscedat. Quod fit, quoties pravis et immundis
nis ? De hac praecipit Dominus : Lavamini , in- cogitationibus attracti, statim ad signum crucis,
quit, mundi ne exteriorem mun-
estote. Nam ad jiassionis dominicae recordationem et lacry-
ditiam intelligeres solamsubjunxit Aujerte , : marum subsidia confugimUs, et suo tclo in bcl-
malum cositationum vestrarum ah oculis meis '. lo fortes effecti hostcm ferimus.
Perversae enim cogitationes separant a Deo : et 66. Non solum autem alba, sed et candida
sicut Veritas testatur, De corde exeunt cogitn- sive sj)lendida est radix lilii. Candore autcm sive
tiones malce , homicidia , adulteria ,furta , hlas- splendore hilaritalcm animi videtur designare.
pheniice, et caetera, rpue coinrjuinant hominem *. Sunt autem nonnulli, qui bona quidcm opera
Sunt autem cogitationes nigrae sive poUutae, D faciunt vel coactione , vel necessitate, vel con-
nemj)e diabolicae, mundanie, carnales. Cum ali- suetudine; sed ad haec agenda nulla alacritate
quis se alio meliorem aestimat, cuin alii similis moventur, quod vitium proprie acedia dicitur.
esse videri vult, qui eo major est; vel cum non Et hoc quidcm vitio religiosi honiincs maxime
vult subjectus esse ei qui sibi j)raelatus est; dia- affliguntur. Nau) sa^cularcs admodum pauci et ,
bolicae sunt cogitationes, quae a diabolo inventae si hoc sit vitium, non advertunt. Mundo enim
sunt, etab ipsocaeteris familiarius usurpatae, ita alligati , spiritualis vitii vix j)Ossunt apj)rehen-
ut proprie character diaboli dicatur sujierbia. dere nomen : cuni tamcn hoc vitium inter sej)tem
Cogitationes mundanae sunt illae, quae aniinum j)rincipalia nominetnr. Nunc ergo sj)iritiialibus
concuj)iscentiis reriim illaqueant; ut illis ac- loquamur,qui hoc vitiuin possunt intclligcre.
quirendis nimis sollicitae insistant, ct acquisitis Vitiiim acediae est, quod qucmdam lorj)oicni
Isai. I, 10. — ' Mnltii. xv, 19 , 20. — ' IJoaii. iii ,17. — 4Moial. lih. 21 , cap. 23.
inciitlt animo; ut Ipsi omniii exercitia sj)iritiia- '•" qua scii|)tum est : Placebo Doini/in i/i terra vi-
lia quasi insipida videantur, et in grave ta?dium A fc/tliuiii''. Quid prodest castitasab illa terra ex-
convertantur. De quo ta?dio dicit Psalmus, Dor- sulantibus? INon sunt illa profecto lilia, quibus
niitai'it a/iiiiia iiiea prce tctdio '
: et alibi, Onineiii Ii.tc proprictas deest unde non pcrtinent ad:
escain abotninata est aniina coriiin , ct appro~ istud perrectissimum lilium, beniynum Jesum,
pinquavcrunt usquc ad portas niortis^. Tantnm qni de se dicit , Jiôf/ns cantpi, ct liliuin con-
quippe alicjuando aidiyitur hoc vitio aninia (Y/////////.Qune sunt illa lilia ad ipsum pertinentia?
bonorimi, ut etiam omnem escam, id cst omne Audi. Sicut liliuni intcr spinas , sic atnica inca
spirituale exercitium, abominetur, ut nec orare, intcrflias^. Tractabile , et lene est liliiuii : jiun-
nec legere, nec meditari, nec opus manuum gentes et durai suiit spina:'. Non perdit lilium
libeat exercere. Imo etiam appropinquant us- suam lenitatem, licct perferat spinarum asperi-
que ad portas niortis, id est, ut ctiam ipsius tatem. O quam malne llliae per communionem
vitae fastidium habentes morte finiri desiderent, lidei, spinae per amaritudinem morum Tu ergo I
cum sancto Job dicentes : Tiedct aniinain incain B si vis esse lilium verum, si vis a sponso dulcis-
vitfv /ncce^. Huic gravi vitio medetur jucundi- simo collaudari; esto lilium intcr lilias, inter
tas, quae per nitorem radicis lilii designatur, et illas animasquae ejusdem fidei, ejusdem profes-
reformal aegrum aninuim et abjectum, et ad sionis tecum sunt. Sed et si morum amaritudinc
nieditationcm incitat spiritualem, et reddit de- et verborum asperitate te pungunt, esto inter
siderium laborandi, orandi, legcndi; ut exsultet tales n)itis et tractabilis non exaspereris ad :
quasi gigas ad currendam viam, et cum Psalmi- quodlibet verbum, scdhabe sustinentiam, utme-
sta dicat : Tiam mandalorutn tuoruin cucurri veixrls ct tn aiidlre, S/cut liiiu/n intcrspinas, ctc.
cutn dilatasti cor /ncu/n ^. Curritur quippe via 68. Nec tamen haec dicimus, ut tacite transeat
mandatorum Dei, cum cor dilatalur, id est, spi- omnium perversitas , et utnon corripiantur in-
rituali jucunditate aperitur. Dicitur eniu) natu- quieti, vel ut tumidi non coiriprimantur imo ;
raliter timore et trislitia cor daudi , securitate qui ejusmodi sunt, rcprehendendi veniunt, ut
vero et laetitia aperiri. Quantum ,
pulas, conne amittatur tractabilitas tuae radicis, qui vis
venit haec virtus hilaritatis virginibus sacris , C esse lilium. Sed secundum Apostolum argue
quae gaudium liujus mundi et omnem ornatum obsecra, i/icrepa, insta opportunc, i/npnrtune, in
saeculi contcmpsernnt propter amorcm Domini otnni tnnnsucludi/ie ct paticntia ^ : quasi dicat,
quod deest exterius, interius
sui Jesu Christi, ut Ita fortis exerce zelum disciplinae, ut lenitatcm
impleatur? Gaudete ergo in Domino semper, non perdas interius in mente, ut revocando
quia vana gaudia cjecistis. Iterum dico, gau- perversum, tu ipsc quoque non pervertaris.
dete, quia vero gaudio adliaerere meiuistis, et Sunt autem quandoquemalorum vitiaarguenda,
in cogitatione cordis vestri hilaritatis nitorem quandoque tacite sufferenda, secundum quod
semper habere. Hilarem enim datorem diligit uniiiscujusque ,
qui talis est , utilitati videris
Deus, dator singularis et verae hilaritatis. expedire; quia non omnes aegroti uno genere
67. Est et tractabilis radix lilii ,
per quam vir- medicinae curantur.
tutem mansueludinisintclligeredebcmus.Scimus
enim quam plurimos esse qui castitatis virtute CAPUT XX.
priceminent,
*^
sed
\
ita levicausa, imo sine omni
' .
D .,
De .
tniiico
,.,..
liiii ,
, .. i- „.. i ^
seu pioposilo bono; quod e rauice
„.
boii«
,
^
.
causa moveri consueverunt ut tam sibi quam co"iiaiioiiis exsun-ii.

aliis, in quos commovciitur, fiaiit niiiiium one-
rosi , sem[)cr cxaccrbatum aniniiim gerciites ex 09. Sequitur vidcre de trunco lilii, in quo
omnibus qiiae capiiint visu vel auditu. Non decct tria considerantur , rectitudo, fortitudo, lon-
hoc virgincm Christi, qui dicit et docet , Discite gitudo. Truncus ergo lilii a radice exiens, esl
a /ne rpiia tnitis sutn ct hu/nilis cnrde'^ : et qui propositum bonum exiens a bona cogitatione.
mitibus promittit bcatitudinem , dicens, Bcaii Ciiiii ciiim bona cogitaveris, si convalcscant illa
initcs, fptoniatii ipsi possidi bunt tcrratn ''. Qiiid iii tc sicut radix iii tcrra, ncccssitas exigit ut ea
ergo immites? Exsulcs cruiit iii lcira. Kqua?De quae cogitatiuiii plac» iit ,
piopoiias ad cffectum
'
l'-.;il. fxviir , 28. > rsal. cvi ,18. ' .lol) X , 1. - i Psal. ( xmii, y>. » Madli. II, 21). - 6 lil. \,
'i. 7 Psal. ( xiv, '). f Caiilir. II, 1,2. - '.' 11 liin. r\, 2.
917 DE PASSIONE DOMIINI. 918
boni operls perducere : etsic statim habes trun-*^^ 71. Haec sunt scandala ,
ûae in via rectae
cum lilii , id est boni, hoc est, bonum proposi- A intentionis gradieiitibus abscondit diabolus,
tum a bona radice et co|,Mtatione procedens ut truncum Hhi , id est bonum propositum , a
sua reclitudine (hslorqueat. Heullieu! Domine
C.APUT XXI. Deus, f|uis evadet laqueos istos ? Ecce , ut ta-
ceani sa?cularcs, quot quantosque videmus Or-
De rectitudine lilii , id est , recta inlenlioue. dinum diversoruni pra?latos quos bona sine du- ,
bio scimus intentione nudos nudum Christnm

70. Necessaria est huic trunco boni propositi fuisse secutos; et tamen itiviti ad pra?laturas li-
rectitudo, id est, ut recta intentione propona- cct attrahantur, non jiost longum tempus, sed
nius bonum facere pro illo; non terrenas divi- statim corrumpunt intentionem, truncum vi-
tias, non humanos favores, nec honoris transi- tiant , commutant propositum ut proelaturis ad :
torii excellentiam requirentes. Astutus enim quas inviti venerant , libenter inhaereant, prae-
ille serpens, id est satanas, cum principio bonee B esse cupientes ,
potius quam prodesse ; lautio-
cogitationis non potest resistere, ponit insidias ribus fcrculis et exquisitis, voluptati ventris
in via, quibus intentionem boni propositi possit potius quam utilitati, vd divina? vohmtati de-
evertere, et per truncum perversum ipsam quo- serviunt; nonnunquam eliam pecunias congre-
que radicem bonae cogitationis amarescere fa- gare dicuntur, non ut spiritualibus fdiis ne-
Dehis insidiis conqueritur Psalmus /// v/a
ciat. : cessaria, sed ut carnalibus nepotulis et amicis
hac qua ambiilahain , ahscondcrunt superbi la- superflue aliquid largiantur ! O utinam men-
queuni nii/ic '. O quanti istis laqueis capti et de- tiar,Domine Jesu, utinam mcntiar ; ut me solo
cepti sunt ! qui bona quidem bcne iniliantes, mentiente, omnes in rectitudine et veritate
tandem exterioribus cogitationibus accedenti- persistant.
bus, propositi sui rectitudinem deseruerunt, 72. Vobis autcm , o virgines Christi, humi-
oninlno perversi; et per bona opera sua, vel litatis virtutem , quam saepius vestrae charitati
divitias , vel honores , vel voluptates terrenas connnendamus, ad propositi nostri rectitudi-
semel adepti, primae intentionis sunt obliti, et C nem pro maxima parte |)utamus sufficere. Dum
aliud quam Deum quaercntcs, idololatrae facti enim in tantam ahitudinem castitatis ascenditis ;
sunt, dum gloriam incorruptibilis Dei, qui solus laboratadversarius vester satanas, ut vos ab illa
gloriosus est, et solus quaerendus, mutaverunt Clamat enim nobis saepe , inio semper
deflectat.
in similitudinem volucrum , bestiarum et ser- suggeritvocem illam,dicens: //?r//nY7re ut trans-
pentum ^ Quomodo in similitudinem volucrum eaniusK Quid est, Invur\'drc? Flectc intentio-
mutant gloriam Dei ? Quia bona opera sua, quae nem tuam ad terrena, quain ad coelestia erexisti,
prius ad gloriam Dci facere intenderunt, inten- ut pateat nobis transitus per te, ut conculcemus
tionis rectitudine commutata pro vana mundi te. Ne consentias inimico tuo, o anima casta,
gloria facere laborant. Per volucres enim, le- virgo Chrisli, amica sponsi tui,amici luisponsa,
ves et instabilcs, et alta petentes, vana figuran- ne consentias, ut ne incurveris. Hoc est, nihil
tur. Gloriam Dei mutant iu similitudinem be- terrenum quaeras, non laudes humanas, non
stiarum, qui bona opera, per quae prius gloriam honores non divitias terrenas quia si ad hacc
, :
Dei intenderunt, praeterea pro carnis implcnda D declinaveris, transibit per te mendax illc, te-
vohiptate faciiint. Per bestias enim qii.e latitiim qiie conculcabit et ])iemetac elidet te, et jugum
quae carnissunt sequuntur, vohiptas dcsignatiir. iriitjiiilatis siiae impoitabile ponct supcr te , si
Gloriam vcro Dei in similitudinem serpentum abjeceris jugum Christi leve et suave. O quam
conmuitant,qui bona opera quae pro cffileslibus insensati, qui rectitudinem intentionis suae sic
tantumdivitiis, etprogloria Dei adipiscenda fieri inciirvant , ut accipiant illum teterrimum ctini-
deberent, propterea opcrantur, iit ex his ter- quissimum satanam, sessorem suiini, abjecto
renas divitias conseqiiantur. Per serpentes enim illo pulcheirimo et optimo primo rectore Do-
qui terram comedunt, designantur avari , qui mino Jesu , cujus, ut ipse asserit, jugum sua-
tantum lucra terrena sequuntur , ct animae suae vissimum est, et onus levissimum •*
ventrem cupiunt implere.
Psal. cxLi, I , el cxxix , C. Roiii. I, 33. - 3 isai. ,,,^ :).-j. •i .Mallli. XI , ,'JO.
91» VITIS MYSTICA, SKU TRACTATUS 920
'''"ciijus aj^LT iiberes fnictus altulit, Anima nica
CAPUT XXII. A /ifibes /nulta bona rcpnsita in annns plnrimos ;
comcdc, bibc , cpiitarc * : quia cuin dixcrint,
De tbilitudini' tniiici , seu tle coiistautia boui piopositi. Pax ct sccuritas , tunc rcpcntinus supcrvcnict cis
intcritiis , ct non cjjugicnt ^. Tu vero si vis pa-
73. Fortitudo trunci iuipriuiit virtuteui ,
quse ceui et securitateni veraui habere, vide ne un-
fortitudo vocatur. Est autem fortitudo , secuu- quam securussis; scienspro certoniliil tibi tam
dum (|U()(I eam accipimus, (juaMlam virtus
liic tiuiendum, sicut pnfsentem pacem (pia; sine ,
omnium tcMtationum sustinens insultus, non duhio ;etcrnum g(.'norat timorem. Ncque enim
earum modoqnae molestJE, sed etiam carum quie omnibus sanctis melior es tu ,
qui in tentatio-
prospera; sunt. Est autem haec virtus trunco nibus probati et perfecti sunt. Quis melior be-
lilii nostri, proposito boni operis, et maxime ato Job , cui ipsc Dominus tcstimonium pcrlii-
voto virginitatis conveniens quia quanto lau- : bnit ,
quod essct vir simplcx cl rcctus nc tinicns
dabilius est votum , tanto fallacius ct {oviiws B Dciim, ct reccdcns amalo,ct cuisiinilis non crat
insistit diabolus , ut impediat bene tertiari", //? /<?rra **? Simile vide in omnibus Dcum timen-
quod in bono initio non potuit impedire. Talis tibus, Apostolis, niartyribus ;
quanta passi sunt
truncus vere opus est, ut sit fortis contra frigus. tormenta , ut securi pervenircnt ad palmam re-
Bonum namquepropositum unde tcntatur, ace- '^m, qui fortes facti sunt in bello ^, non in
dia est,qna quandoque, sicut ctiam supra di- prosperitate.
ximus, in tantum tentantur electi ut non orare , 75. Tempestates autem truncum lihi nostri
nec lcgere, necmeditari, nec aliud quid-
libeat, impugnantes, manifestae advcrsitates sunt; in
quam opcrari eoruni qu;e sunt quaedam fomcnta quibus qu;iprcndum est unicum et singulare re-
anima; (piia oratione, lectione, meditatione
:
,
medium , ille optimus medicus, dux non sedu-
seu etiam exteriori exercitio corporis viresani- cens, rex suos erigens, athleta forlissimus, iu
mae reparantur et conservantur, pugnans et vincens, et inde vi-
et augentur, suis et pro suis
eisque subtractis animam languescerc Dominus Jesus. Quid quaeris,
neccsse ctores coronans
est, et in frigus mortalc rcsolvi; statimque sub- C 'pioJ in iHt) non invenias ? Si aegrotus cs mcdi- ,^
intrat luxuria, vindicatque sibi scdem in anima cus est. Si exsnlas dux est. Si dcsolatus es, rex ,
frigida, et eam pessime suo igne calefacit. Sine est. Si impugnaris, pugil est. Si sitis, potus est.
autem intermissione nostro lilio virgini Christi Si alges , vestimentum est. Si tristaris ,
gaudium
orandum, legendum, meditandnm vel etiam , est. Si obtenebraris, lux est. Siorphanus es, pa-
exterius aliquid opcrandum est, nc in ipsa trun- ler est. Sponsus cst, amicusest , frater est, sum-
cus boni propositi corrumpatur. Haec enim,sic- mus, optimus, misericordissimus, fortissimus ,
ut ait beatus Augustinus , si cum discretione pulcherrimus, sapientissimus est, onmia sine
fiant, ut valetudinem corporis non perturbent, fine gubernans. Quid autem laboro ? Omnia quae
in delicias spirituales vertuntur. velle potes et debes, est Dominus Jesus Chri-
74. Calor quo corrumpitur truncus boni pro- stus.Desidcra hunc, rcquire hunc. Quia ha-c est
positi, saecnli prospcra sunt, in quibus nimis illauna pretiosa margarita, pro qua cmenda
insidiae inimicorum latent. Multos enim inveni- ctiam vendenda sunt omnia qiiae tua sunt; qua
mus, qui adversis resistant, quia in illis tenta- 13 habita nullius tempestatis procellam timebis.
tioestmanifesta. Sanumestcorpus, advcrsitatcs Sit ille finis propositi tui, sit in illo posita for-
animi quaeenervant, et tentationes sedatae sunt. titudo tua, non in viribus tuis, et nullo modo
Quid superest , nisi securitas Cave,cave vae ? : confringcris; quia ipse, et non alius, est ve-
huic sccuritati, vae paci huic, de qua dicit ipsa rissimus ct optimus consolator advcrsitatiun et
Veritas : Dum fortis armatus custodit atriuin prcssuraruui.
suum , pacc siint (puv possidct\ Time ergo
in
dum omnia prospcra sunt ct tranquilla, ne ille
fortis annatns satanas sine resistentia possideat
tc. INoli diccre apud te, quod dixit illc divcs,
' Luc. XI , 21. — » Id. XII , ly. — 3 I Hhss. V, ;i. — 4 Jol) i , 1, 8. ^ llcbr. xi, 31.
" Alias terminari.
,
d-2\ DE PASSIOÊ DOMINI. 922
'^*'
tatem et niisericordiae compassioiiem persuadet,
CAPUT XXIII. A occideiidus est unguento dominic;ie sententise,
dicentis Si quis vcnit ad me , et non odit pa-
:
De vermibiis quL corrodunt trimcum, id esl , nialis sug- treni et matreni , ct itxorem ctfilios , et fratrcs
gestionibus bonum piopositum coiTumpintiljus. et sorores , adhuc autem et animani suam , non
est me dignus '. Qualiter autem diligendi, et
76. Vermes truncum boni propositi corrum- qualitcr odiendi ,
per vaccas trahentes plau-
pentes, sunt tentationes intrinseca^, quae tan- strum cum arca Doniini perdocemur : quarum
to viciniores sunt, (juanto faniiliariores , saepe vituli dum essent reclusi domi, ipsae vaccae ar-
sub boni specie bonvun propositum coriunipen- cam gestantes et recto itinere pergentes Beth-
tes. Est enim aliquis qui dc bonae cogitationis sames, cum audirent voccs vitiilorum, dederunt
radice, boni propositi truncum emisit. Propo- quidem mugitum ,
qui crat sigiuim naturalisaf-
nit omnia qua; mundi sunt relinquere, ut nu- ab arrepto semcl itinere defectus; nec tamen se
dus Christum nudum sequatur; sed nascitur B flexerunt ^. Tu vero si jam ])ortas sive profes-
intrinsecus vermis pravae suggestionis dicens sione aperta et solemni, sive occulto proposito
,
ita : Indotata tibi sororest, pau|)ercula mater; jugum Domini, id est, Begulam quamcumque
sunt fortassis fratres, vel filii, sive alii quicum- per Spiritum sanctum a Patribus institutam ;
que amici, rei tamiliaris inopia laborantcs, qui si te praedictorum vermium suggestiones inci-
de te solo pendent, tc unum respiciunt quos : piunt corrodere, imitare vaccas Allophylorum
si reliqueris, aut mendicabunt turpiter, nimi- portantes arcam Domini redde mugitum , id :
rum in tui generis opprobrium; aut furtive, est signum affectus, hoc est , condole, compa-
vel violenter certe rapient aliena, et sic in cor- amore conjuncti
tere, consolare cos qui naturali
pore simul et in anima peribunt. Quod si tu, sunt; nihilo tamen minus serva viam incoeptam,
qui his poteris subvenire manendo in posses- hoc est perfice bonum propositum dirigendo
,
sione tua, hos in ccrto periculo reliquisse vide- pedes luos versus Bethsames, versus Domum
beris, et clausisse viscera tua ab eis, quomodo solis, hoc est ad ccelestem patriam, ubi est
,
charitas Dei manet in te? Ergo ut mancas in C summa et spiritualis habitatio solis nostri Do-
charitate, mane cum illis; quia sine charitate mini Jesu, (pii est sol justitiae ,
qui in illa domo
nihil proderit tibi, quidquid agas. Quod si tibi lucet in virtute sua , habitans luccm inaccessi-
etiam prodesset, melius tamen esset ut miiltos bilcm. Sic sunt odiendi amici, ut affcctus amo-
tecum quam solum te servares. Numquid prae-
, ris erga illos conservetur sic sunt c't amandi, :
ceptum cst alicubi a Domino , nuindum om- ut corum amor nequaquam amori Dci prsefera-
nino ab omnibus relinqui ? Quin et magis ope- tur. Imo nec animae nostrae commodum amori
ribus misericordiae commendabuntur elccti et illius praeferre debenuis sed tanquam odisse :
salvandi in extremi examinis die. Quid ergo animas nostras affligendo illas jejuniis, vigiliis,
quaeiis extra mundum quod in nuindo melius
, castigationibus, utdoceamus eas dominicis obe-
habere poteris et securius? Adduntur his ver- dire praeccptis. Eos quoque quorum inopiam
mibus alii vermes mortiferi, scilicet difficultas inqilere possemus in saeculo permanendo, eidem
claustralium praeceptorum quod major
, et est comnicnda])imus conservandos, qui est Rex re-
casus , ubi altior gradus ; ciborum parcitas ,
je- D gum, ct divcs in omnes qui invocant eum, oran-
junia, vigiliae , iutolerabilis labor sine requie, tcs ut corum statum ita gubcrnct, sicut scit
duritia lectorum, laboris assiduitas, ct super eorum saluti cxpcdire.
omnia abrenuntiatio propriae voluntatis, cum 78. Caiterum vermcs suggcrcntcs austeritatcm
periculo falsorum fratrum , duritia pra'Iatorum. vita; rcgularis, velocitcr nccabuntur, si men-
Ecquis omniu enumerabit? Innumerabiles sunt tcm nostram myrrha, id est amaritudine do-
hi vermes pcssimarum suggeslionum , truncum minicae passionis , curavcriiiius iniiiigere cui
,
boni proposili gravissimc corrodentes. Omnino (jiiidquid j)ati i)olucrinuis comjiaratum, autpa-
resistendum est his vermibus, omnino, et sa- rum , aut niliil jôtcrit aeslimari. Sunt autcm hi
crarum Scripturarum rationibus sunt enecandi. vermcs maxime importuni proj)osito virginali
77. Vermis igitur qui indiscrete adeo chari- eo quod magister vermium Bcelzebub, qui pri-
• Luc. XIV, 2G. — » I Reg. vi, 10-12.

923 VITIS ftlYSTICA, SEII TRACTATUS 924
mitus Evam viryiiieiu leviter siipplantavit , se^^^non sic. Neqiie enini uiujuani niorientur, un-
moclo jiire doleat a virgunculis utriusqiie se- A quani amittcntur; inio seniper sive moricntein,
xus loties supplantari. Viile eitô et pra-vide, et sive viventeni secpienlur tc, tuchuntur tc , ct in
praeoave vermcs lihi insidiantcs , viryo Cliristi. vitam a'tcrnain pcrilucciit te. iMulti crj,'o filii,
Cum enim nonnunciuam cojjitaris te ad per- et niulto meliores desertae, id est, virgines Chri-
fectam staturam casti lilii aut pervenisse jam , sti, qiii ad praesens dcserti videntur, magis
aut facilc pcrventuriim; excute ac dcpclle ahs te quam cjus qiuu liahet viruin carnalcm. Si haec
verincs istos suj^L,'csti()num noxiaruin , ct iinnii- it liis similia frccpicntcr ad nientem rcduxeris,
nentium trunco paritcr ct radici tui lilii, tihicjuc nioriciitiir procul duhio in te vermes inalarum
per suggestionem dicentium Quid agis? quor- : siiggcslionuin, ncc ad corrodendum truncum
sum deflccterisPNumquid florem juvcntutis tuae honi propositi tui, tuentc te sponso tuo, aliquo
vis cxstingucre?numquid dulccdincm inaritalis modo prievalchunt.
copulai non cxpcricris? nnnupiid iilios charis-
simos et filias solatii tui, et supcrstitcs vitae tuae B CAPUT XXIV.
non habebis? numquid ministrorum lidelium
scrvitio carchis? Stultum est iler quod aggrcde- De longiliulinc trunci , seii de virlule ionganiniilatis,
ris : imitarc parentcs tuos qui tc gcnuerunt. el pcrseverantia in bono proposito.
Gignc et tu lilios, ct sccundum institulionem

dominicam conjugio fruere, qui de virginihus 80. Longltudo trunci in lilio, quae in altum
praeceptum non dedit. erecta est , virtutem longanimitalis insinuat,
79. Insidiosi vernics sunt hi, o virgo Christi quae perscvcrare volentihus summe necessaria
in quorum facicni conspucndum est tihi. Si hos cst. Sed quia de virtute perscverantiae supra
curaveris evadere , diligcntius intucre quis sit in tractatu sexti folii dilTusius locuti sumus, hic
Jesus Christus , utrum vir-
o aiiiraa viiginalis; hrevius aliquid diceraus. Videtur autem haec vir-
go, vel conjugatus, cui Virginem matrem com- tus plurimum commendanda in virginibus, ma-
miserit, quem faniiliarius dilexerit. Quid opus xime sexus fcminei, quaruin tamanirais, quam
est multis? Virgo cst Chrislus Jesus natus de C corporihus quaedain infirniitas et dehilitas lon-
Virgine ,
quam virgini coniracndavit purissinio, ganimitati sive perseverantiae contraria natu-
hoc cst, hcato Joanni, quera specialis praero- raliter est inserta. Sed hcnedictus Deus, qui
gativa castitatis ampliori dilectione fecerat di- hodierna die etiam infirraa mundi elegit, ut
gnum. Hic Jcsus Christus sponsus tuus tihi se- confundat fortia , virguncularum te-
et aniinis
quendus potius quani parentes, si vis florcm nerriniarura se ipsuin proponit dcfensorein ut ,
juvenilein animae tuae conservare, qui nunquara illiusprirai et fortissimi corruptoris, antiquiser-
enim nunquam dccidct. Si
vcterascit. Vjrginitas pentis dico, caput elidat, qui humillimis Christi
autem de flore corporaH vis agere, nuniquid virginihns insidiatur. Quis sanae raentis prae
non magis florcnt virgines animo siraul ct cor- gaudio non exsiliat, cuni jani tenq)ora nostratot
pore , cpiaiu qui corrupti? Imo vero virgines videat virginum liliis rcdiniiri, tanta fortitudine
tam in corporc , cjuam in anima vcrc florent, non sua , scd sponsi sui contra furorcm draco-
singularia hlia hlii singularis : qui , ut firmitcr nis infesti virilitcr diniicantihus , et triuniphi
spero, et in hac mortali vita suis liliis ahundan- D coronara merentihus?
tiam suae suavitatis ahnndantius , (luain cajtcris 81. Gaudco cgo planc, cuin jam ncc in vicis
eructat, qnia iu his similitudinein snam vidct nec in civitatihus, ncc in claustris lilia ista de-
dislinctius expressam. Quocuraquc enini Chri- sint , imo cum et multa dcserta et invia claustris
stus pergit, virgincs sequuntur, fccundaeque virginalihus sint repleta,ita utvere dicatur quod
fuint, de spiritu ipsius concipicnteshonuin pro- gerniinent cainpi ercnii, gerinen odorein " Do-
posituni, ct hona opcra paricntcs, (pia' nun- niini. Eteiiiin asccndunt dc descrto virguneulae,
c]uam moriuntur; sicut gciicratio tcrrciia in pcc- virtiituni dcliciis alfliicntcs, innix.-e non super
cato concipitur , in tristitia paritur, et anxietatc se , suum, ct longaniniiter
sed super dilectura
nulritur, cum dolorc tandcin amiltitur vel dcse- cxspcctantes sponsuni suum quando veniat ,
ritur, Non tales crunt filii tiii, o virgo Christi , ut cuni clamor factus fucrit , aptent lamj)adcs
" lloisl. odtirmn. -j-
1
925 DE PASSIOISE DOMIISI. 9'J6
suas, et intrent cum eo ad nuptias seiiipiternas,**"rum omnium otiosorum, cum soderit in sede
ubi jucunditas et exsultatio thesaurizabit super A majestatis judicii sui, ubi non jam misericordia,
ipsas, etnomine «terno haereditabit illas Domi- sed judicium cantabitur Domino. Quid tum mi-
nus Deus noster. Vos igitur, o virgines Christi , seri et miserabiles faciemus? Sapientissimus es,
ne deficiatis in exspectatione Cliristi. Aderit Domine, falli npn potes justissimus es cor- : ,
enim citissime sponsus vester, qui idcirco ad- rumpi non poles. Tempus miserendi tuncpraete-
ventum suum differt, ut cum caeteris bonis ope- ritum erit, quia judicabis orbem terras in aequi-
vibus ve&tris, vestrae etiam donet exspectationi tate; judicabis populos in justisia, qui prius per
coronam. Scio, quamvis expertus non sum, misericordiam pepercisti. Quid ergo dicam? Mi-
quomodo gematis, quomodo compungamini in serere, quaeso, dum tempus est miserendi, Pater
illo purissimo cubili cordis vestri. INe deficiatis miscricortharum, ut non judices me in tempore
in bono proposito vestro , ut ad consummatio- judicandi. Pone custodiam ori meo , et ostium
nem boni operis et perseverantiam pervenire circumstantiaj labiis meis , ut non solum a ma-
possitis, per quani coronam mereamini sempi- B ledictis et turpibus declinem, verum etiam otio-
ternam. sa verba devitem; ne de illis me oporteat in dic
judicii reddcrc rationcm , ubi jam non de bonis
CAPUT XXV. et viridibus foliis verborum, sed de malis aridis
ratio est reddenda.
De foliis lilii circa truncum, id est, de verbis piis 83. Quid est autem verbum otiosum? Otiosum
et fiuctuosis virginum. est verbum , testeGregorio, quod ratione justae
necessitatis, vel intcntione piae utilitatis carct •^.
82. Jam de foliis quae circa truncum sunt vi- Quidquid crgo loqueris , nisi intendas alicui
deamus. Folia igitur, sicut supra diximus de prodesse , otiosum est. Quis de his omnibus
foliis vitis ', verborum figuram habent. Circa reddere potest rationem? Moderetur ergo omnis
quae folia homo linguam suam sed praecipue virgines
considerandum est, quod semper sunt ,
majora sunt et
virentia inferius, et circa terram Cliristi; utsciant, quando vel qualem profe-
plura, quam in superion parte; el quod super- C lant sermonem. Non enim dccet ex ore canta-
posita apostematibus, rumpunt et mitigant ea. turo canticum novum sponso suo, aliquod ver-
]Simirum liis foliis similia debcnt esseverba virgi- bum procedere quod illi cantico sit contrarium.
num. Viriditas igitur foliorum, virtutem verbo- Quid est ergo canticum novum? Canticum cha-
rum significat : videlicet ut nullum verbum pro- ritatis. Quare novum ? Quia initio S3e,culi a pri-
feratur ab ore virginis Christi, quod niliil in se mis creaturis canticum fuit vetus, canticum
virtutis contineat. Ut resecenlur hic non solum contrarium charitati. Vis ergo nosse ? Cantavit
verba turpia, scurrilia, jocosa, luxuriosa, super- angelus periturus in coelo canticum supcrbiae ,
ba, iracunda, detractoria, adulatoria, sed etiam dicens : Ponam sedcin mcam ad aquilonem , et
verba superflua. Verbum enim superfluum , id similis cro Jltissimo ^. Cantavit postea dctra-
cst otiosum, folium aridum est, Folium vero clionis canticum in paradiso , cum accedens ad
aridum folium lilii non est. Si ergo vis esse li-
, mulierem ait, Quare prohibuit Deus vobis , ne
lium habeto verba virtuosa folia viridia , de
, , comederetis de ligno scicntice boni et mali? tan-
quibus scriptum est FoUum cjus non dcfluct '. :
D quam diceret, Mala intentione proliibuit. Canti-
Vis autem videre quod verbum otiosum folium
,
cum duhitationis cantavit mulier, dicens : Ne
aridum est? Audi ipsam Veritatem Dominum , conndamus ct forte moriamur. Ofortc, quan-
,
Jesum Omne igilur verbuni otiosum rjuod lo-

: tum infirmitatis nobis induxisti Videns autem !
cuti fuerint homines , reddent de eo rationcm in diabolus mulierem dubitantem, prorupit ad can-
<Y/e y«f//c// ^. O quantus terror Judex sapien- ! ticum mendacii, dicens : Neîuoquam moric-
tissimus, qui numerat omnes pluvia* guttas , mini ^\ O neqnam , o nequam , ubi est modo
discretor omnium cogitationum onmium homi- tuum nccjuafjuam? Ecce mortui sunt duplici
num , a primo Adam usque ad ultimum, qui morte, quos dixisti nequaquam morituros. Nc-
erit in fine saeculi, vult audire rationem verbo- quaquam, inquit, moriemini. Malum et vetus
» Cap. 6, n. 28. — > Psal. i , 3. — 3 Malth. xti , 30. — 4 Moral. lib, 7, cap. 18. — * Isai. xiv, 13, 14, —
*>
Gen. irr, 1, 3 , '..
927 VITIS MYSTICA , SEU TRACTATUS 928
canticum lior veroiiin veritati contrariuiii. Di- "*" ««////« nicd Dnminum^. Vido, quam contrarium
xerat eiiiin Deiis, Qiuicumqitc dic cumccleritis , A est canticum lioc cantico angeli ruituri. Incoe-
mortc moricmini ' , niorte videlicet aninia; : vel, pit ille iii alto, ac proinde in inia non descendit,
ut alii exponunt, Moricmini , id est, mortales sed corruit. Inco*pit JNlaria ab imo, ut in altum
efiiciemini, scilicet, ut neccssitatem tunc habea- sublevaretur. Magnificat haec Dominum , non
tis moriendi, qiii modo potcstis non mori. Si sc; licet ina-stimabiliter exaltata, servans quod
enim in obedieiitia permansissent , mortui iion scriptum est : Qunnto majar cs, humitiu te in
fuissent. Cantavit et Adam canticum excusalio- o/nnil/us-^. Ihide et super omnes choros Anj,'eIo-
nis in peccato, cum dixit, Hlnlicr (juni/i //lihi rum meruit elevari. Magnilicavit se ille supra
dcdisti sociain , dcdit mihi, ct comcdi ^ : ac si Dominum, unde infra omne quod est, meruit
diceret , Tu potius accusandus esses ,
qui talem praecipitari. Exsultavitspiritus huniilis Mariae in
mihi junxisti muliercm ,
qua> nie ad peccandum Domino .Tesu suo; unde oleo la^titiie prae con-
induceret. sorlibus suis inuugi i)romeruit : exsultavit stul-
84. Charissimi, vetera cantica sunt haec, can- B tus ille angelus in se; unde luctu perpetuo
ticum superbiae , canticum detractionis , canti- meruit condemnari. Gloriatur ista humilitatem
cum dubitationis, canticum mendacii, et canti- suam unde habebit fructum in
esse respectam;
cum excusationis. Cavenda sunt, et per omneni respectione animarum sanctarum gloriabatur :
modum cavenda hnec cantica, o virgines Chrisli, ille in multitudine virtutis suae unde perpe- ;
si novura vultis canticum decantare. Sed neque tuam despectionem incurrit.

aures vestras talibus canticis aperietis , qui vo- 86. Vos ergo o virgines Christi virete in
, ,
cem Christi specialius et familiarius audire de- foliis, in verbis charitatis, humilitatis et pa- ,
sideratis. Vivit adliuc ille malignus serpens, et tientiae. Sequimini lilium illud pra?cipuuin, Ma-
sub virginea facie, id est, sub specie bonge collo- trem summi lilii, boni Jesu, ut ipsum solum
cutionis, suae malignitatis venena distillat. Can- magnificantes, qui solus magnus est , in ipso ,
tat adhuc in cordibus auditoruni suorum can- et per ipsum et cum ipso mereamini magnifi-
ticum superbiae cum illis latenter suggerit, ut cari. Cavete nihilominus canticum detractionis,
,
ad honores et dignitates et pra?Iaturas aspirent, C quod in paradiso inchoatum est, canticum vetus
vel propter nobilitatem, vel propter scientiam , et in peccati vetustatem perducens. Et videte
sive etiam propter bonitatem suam. Quin et his quantum omnino sit contrarium novo cantico
deceptus fuit ipse, qui se praelatum in nobilitate cliaritatis; cum necessarium sit illum non di-
pulchritudinis, et sapientia, et virtutibus, aliis ligi, cui detrahitur. Solet enim charitas non
vidit choris Angelorum; etprorupit in canticum obloqui, non detrahere; sed potius peccata
superbiae per quam cecidit ; ct alios cadere fa-
,
aliena excusare : vel si forte sit necessarium
cit ,
quotquot secum idem canticum cantare corripere, facit hocnon animo malignandi, sed
praesumunt. non
corrigendi. Cavete et canticuni dubietatis;
dubitantes de misericordia Domini sed omneni :
CAPUT XXVI. sollicitudinem vestram audacter in eum proji-

cite, quoniam ipsi cura est de vobis. Non enim
De uovo cantico virgiiiibus caiilando. crudelis est, ut pcrmittat vos cadere, si vos in
D ipsum projeceritis ,
qui vos ad hoc hortatur;
85. Non ita cantavit novi cantici iniitatrix qui vos propter ipsum onini terreno solatio scit
Mater Christi , verum lilium vere viridantibus voluntarie destitutos. Nec dubitetis de pa;na
foliis redimitum. Vis videre folia ejus? vis au- malis pro suis demeritis infligenda, ne in prae-
dire canticum ejiis? Exaltata, et sujua (piam dici sumptionis vitium incidatis ncc dubitetis de :
aut cogitari potest, toti niiindo cadiscpie pra^lata, praMuio jiistis conferendo, ne forte despera-
non ascendit supra se, sed cantavit canticum tionis periculum incurratis. Cavete, ne canti-
humilitatis, quod et charitatis est, quia charitas cum mendacii aliquando ex ore vestro proce-
non inHatur, Eructavit de corde suo inebriato dat, quo veritatis sponsum vestrum spiritualiter
verbuin bonuin etsuave, caiiticum novum vir- laiidare sp(;rnatis. Peidit os virgiiiisvirginitatem
ginibiis cantandiim. Et cpiid ait ? Mngnijicat suaiii, (pioties scienter in aninio malignandi
» r.fn. M , 17. — ' Iil. III , 12. — 3 jîic. I , /iG. — 4 Hrdi. iw, "iO.
92!) DE PASSIOÊ DOiMlM. 930
loquitiir mendacia contraria veritati. Cavete "'" virgines Christi, quae a viriditate nomcn liahG-
nihilominus canticum excusationis in peccatis, A tis ) qute vireant, et qu?e apostematibus su-
semper habentes in mente illud beati Joannis perposita rumpant illa, et levicnt, et sanent,
virginis veritati " testimonium ])erhibentis. Fi- sanie loris ejccta quod fit quoties incestum ad :
//o//, inquit, .si di.xeriinus qiiia peccatum non castitatemsuperbum ad humilitatem, iracun-
,
hahcmus , nosnwtipsos scclucimus et vcritas in , dum ad mansuetudinem, avarum ad largitatem,

nobis non est. Si autem confcssi furriiniis peccatn gulosum ad sobrietatem, invidum ad charita-
nostra fidelis et justus cst Dcus qiii dimittit tem, acediosum ad ahicritatem verl)is bonis et
, ,
nobis peccata nostra, ct emundat nos ab omni veritati consentaneis perducimus.Ista vitiaquasi
iniquitate '. Nemo igitur a^stimet se sine pecca- ulcera animam gravant, continentia in se vc-
tis esse : nec cum cognoverit illa , excuset se ,
nenum inimunditiiB et pravae consuetudinis, de
sicutstulti solent, adhuc hodie loquentes ex- (juibus singuhs quia nos in tractatu de foliis
cusalionem Adae Muher quam vitis exempla posuisse meminimus, causa bre-
, et dicentes :
dedit mihi Deus, seduxit me. Quare talem mu- B vitatis in pra-scnti judicamus praetereunda. Hoc
lierem dedit mihi Deus, quai me seducat? Mu- autem dicimus tantum, quod considerandum
Her ista seducens virum, est caro spiritum no- nobis est, quo vitio unusquisque hdjoret, ut
strum adducens ad conscntiendum peccatis, pro secunduin hiboris sui magnitudinem et quah-
qua stulti Deum quotidie accusant, se ipsos in tatem, verborum medicinam ministremus, et
peccatis volventes, et dicentes se carnis illece- simihter de ahis vitiis, sicut supra positum est.
bris non posse resistere, quam acceperunt a Hoc enim sciendum est, quia non semper si-
Deo. Grande valde est peccatum illud accusare , lentiostudendum licet cum magno studio si-
,
Deum optimum, qui fecit omnia bona vakle lentium sit servandum sed januam oris nostri
:
propler te et praecipue ipsum hominem prne

; quandoque claudere, quandoque aperirc dcbe-
caeteris creaturis exornavit. Bonum sine dubio mus, quatenus ita taceantur nâla, ne cum
Deus bonus
fecit te ,
qui fecit omnia bona, bona maUsetiam liona Quod etiam
et utiHa taceantur.
vahle propter te. Neque enim bonus esset si , in petitione sua innuit Propheta, cum dicebat :
te male fecisset, propter quem omnia fecit, C Pone Domine, custodiam ori mco et ostium
, ,
quae propter te bona facta valde fecit omnia. circumstnntice lahiis meis^. Ostium quippe non
Bonum ergo etvaldebonum fecit te Deus. Bo- semper patet, nec semper chiuditur : sed in
nus tu ipse, te vere malum facis. Si delevciis domo sapientis patet sapicntibus in nuntiis
in te quod tu ipse facis, invenies vakle bonum cmittendis; clauditur vero pro stuUis intrin-
te esse inter creaturas quas ipse fecit. Fecit ipse secus retinendis. Sic et os nostrum ,
quod est
primo tesecundum se, et factus est postea se- ostium cordis nostri, per quod verba quasi
cundum te. Fecit ipse te prior ad imaginem et qua^dam nuntia egrediuntur, nuntiantia quid
simihtudinem suam, et fnctus est ipse posterior interius agatur in corde, quod verbis pru-
homoadsimihtudinem tuam. Verl)umenimcaro dentibus et utilibus est in tempore reseran-
factum est ^Laudemus ergoDcum, qui sccundum; pravis vero verbis quai de malis mo-
dum se fecit nos. Amemus Deum, qui propter tibus cordis surgunt, jugiter est claudcndum.
nos factttsestsecundum nos. Oremus ipsum ut ,
Tempus enim loquendi, ct tempus taccndi.
imaginem suam sicubi deformata cst in anima
, D Nec minus pcccat is qui verbuin subtrahit
nostra , misericorditcr reformarc dignctur ; ni- in tempore opportuno, quam qui j^rava lo-
hilominus et corpus nostrum, quod ad simi- quendo, alios scandalizat. jNimis enim videtur
litudinem et naturamnostram accepit, sic imma- avarus esse et invidus, qui verba gratis habita
culatum conservare dignetur. Et viridia folia, ad utilitatem proximorum ncgligit ministrare.
id est verba virtutes conlinentia, prorcramus, Quando cnini |)utascum substaiitiam propriain
si quidem volumus essc vcra lilia, quaj verba indigenti proxiino largilurum ,
quic divisa mi-
veterum canticorum non habcnt, sed quae novo nuitur, qiii verba nuntjuam delicicntia non lar-
cantico, id est charitati, spei, humilitati, et gitur? Ponat ergo Dominus custodiam ori no-
caeteris virtutibus, convenire noscantur. stro , ut sciamus quando et (|ualem dcbcamus
87. Proferamus folia ( et vos praicipue, o. proferre scrmonem : ct ostiuni circumstanti.c
1 Joaii. 1 , 8,9.—' Joaii. i , 1 'i. — ^ l\sal. cxi, , 3. " Alias, rirginilal'-.
TOJi. r. ;{()
!13l VITIS MYSTICA, SEU TRACTATLIS 932
labiis nostris, ut ita non soluni consecrans, ah liis omnibns tlebet
aperiatin-, scd"'* piulic-itian)
«•tiani claiulalin- in tcnipore, A tcniporibus abslinere? Qui suani [irocul dubio
ut neutro offen-
(lainus. Scil superposita aposteniatibus aniina- puilicitiani non violavit, tanto inajores debet
luni inlirinaruin verba nostra tantpiain folia Domino reddde {îatiaruin actiones, quanto
,
liliorum, saniem vitiorum Domino adjnvante majorem est },Matiam consccutus. Bonos eoim
ejiciant, et virtutiim vires valcant inserere au- \ irgines esse, summiim bonuni est, et summa
(litoribiis. gralia, quia ii soli sequiiutur Aynum quocum-

que ierit'. Quantum vero is etiam a multiplici-
CAPT T XXVII. tate vcrborum debeatabstinere, quis non videat,
cum loquacitas omnis sit indicium impudicitiaj,

Dc foliis lilii iiilerioribus et superiorilnis sou de
,
qua; ne([uaqnam potest simul esse cum pudici-
frequentia et parcitate \erboruni.
tia virginali? Loquacitatis ergo vitium maxime
devitent virgines pudici , si volunt virtutem
88. Quid est autem ,
quod ipsa juxta terram B pudiciti;e conservare. Manifestum enim estquod
niajora sunt ct plura, suj)erius vero pauciora et in multiloquio non deerit peccatum^, sed pau-
minora : nisi quod viri justi, et pra^cipue virgi- latim ab otiosis verbis ad detractiones venitur,
nes, quanto altius ascendunt ad culmen virtu- donec tandem ad apertas contumelias prorum-
tum , terrenis cogitationibus et cupiditatibus patur. Arguit autem loquacitatem apostolus
infra relictis , tanto disciplinatiores et tanto Jacohus, hn dicens Si r/iiis putat se re//giosum:
parciores debent esse in verbis? Per dimiinitio- csse, non refrenans lingunm suam, secl seducens
nem enim foliorum in superiori parte disciplina cor suuni; litijus vana cst religio^. Nemo igitur
verboriim intelligitur; quia disciplinati quique sibi de religionis habitu blandiatur ,
qui adhuc
quasi circumcidiint et extenuant verba sua, ne linguam suain non didicit religare. Religa tuam
quid in eis pudicitiae, vel disciplinae contrarium linguam , si vis esse religiosus, quia sine linguae
valeat iiiveniri, quae indisciplinati et turpes religatioiie religio vana est. Unde Patres san-
quicumque omni honestate carentia, turgida et ctissimi religionum institulores, et eorum sequa-
inflata emittunt. Per paucitatem vero foliorum, C ces sapientissimi, sicut a Spiritu sapientiae docti
verborum paucitas convenienler accipitur cui : fuerant, districte instituerunt observationem
omnes boni fanto magis studcnt, quanto virtu- silentii non ignorantes quia
: sicut urbs patens
tum culturae viciniores existunt. Unde de fratre et abstjue nuirorum ambitu , ita vir qiii non
quodam, qui discere volebat, et quasi in usum potest in loquendo spiritum suum cohibere^.
reducere lingute correctionem , legitur quod Et, sicut Psalmus ait : Fir linguosus non diri-
quemdam per triennium lapidem portabat in gctur in tcrra'^. Sciunt etiam homines spiri-
ore : de alio vero, quod triginta annos non tuales, qui hoc experti sunt, quantum auferat
fuerat locutus quidquam. Videnius plures, qui devotionis, quantum afferat dissolutionis intrin-
dum in principio boni propositi, et adhuc; quasi secus frequens lingUce resolutio. Nam sicut for-
vicini terra?, pristina ducti consuetudine, nec nax , cujus os semper apertum est, non potest
modestiam , nec paucitatem verborum valeant in se retinere fervorem : sic nec cor devotionis
observare, quorum verba designantur per folia in se poterit giatiam conservare, cujus os non
lilii juxta terram : procedente vero tempore, D fuerit jaiuia silentii reclusum. Claudamus igilur
gratiaque accedente sccundum profectum suum os nostrum , ut cum devotionis fervore Christum
moderanlur verba, studentque silentio, ita ut devotionis largitorem in ferventi affectu animi
non solum prava, sed etiaiu otiosa devitent. possinuis conservare.
89. (ûi autein bonorum statiii melius com- Vos autem pr.Tcipue, o virgines sponsae
90.
petit disci|)lina et paucitas verboriim , (piam Christi, intrate in cubiculum cordis vestri,et
virgini Christi? Nam si omiii homiui christiano clauso ostio oris vestri orate familiariter, humi-
prajcipitur, ut nec turpilofpiiiim , nec scurrili- liter, lacrymabiliter, hilariter, dulciter, iiducia-
tas proredat ex ore eorum , scd magis gratia- litirspousum vestruin, regem vestruui, patrem
riiin aclio'; qiianto magis virgo, suo Domino vestruiii, el consolatorem. Effundite coram illo.
'
l'|ilies. V, 4. A|)oc. XI \, ^. '
I' !<». — -i Jacol.i 1 ,
21'. '•>
l'io\. XXV, 28. 6 l'syl.
t. X x\ X
I , 12.
933 DE PASSIOÊ DOMIM. 934
omniiim inspectore cordium, corda vestra; con-''" drximus,aliquando suorum cordibus irans- se in
fabulemini cum illo recordantes illius, effundite A figurare dignatus fuerit, ut tristitia in gaudium
super vos animas vestfas, et terrenis corpoia- convorlatur; si interim dum h?ec nescio quo-
libusque rclictis, pennis spiritualibus charitatis modo aguntur, aHquis exteriorem rcquirens
elevamini : et transite in h)cum tabernaculi praesentiam sic sitaffectus, ut tamen ab amabiHs
admirabiHs usque ad domum Dei , ubi non contemplationis monte ipsum cogat dcsccndere;
corporis, sed cordis auribus audiatis vocem putas iUum talem impulsionem exteriorem pa-
exsultationis,etconfcssionis sonum,festum diem non magis clamare cum Petro,
tienler ferre, et
celebrantes , ubi interna consolatione refectae Daminc, bonurn rst nos hic csse ^ et cum Paulo, :
quandoque cum articulus tempestatis et neces- InfcUx cgo homn quis me liberahit dc corpore
,
sitatis, tentationis et carnis advenerit, coelcstis mortis hujus^} quam amarum est eis, qui
Quare
refectionis recordari possitis, et diccre tali interiori rofectiotu? satiari noverint, ad ex-
:
anima mcn? ct quarc conlurhas mc?

tristis es, teriora rursus attrahi Mori videntur sibi, quia !
Spera in Dco , quoniam aclhuc confitchor illi, B revera qusedam mortis spccies est a contempla-
salutare vultus mci ct Dcus mcusK Memores tioue vitae, a contemplatione candidi Jesu, a
estote optimi Domini Dei, memoramini et de- contemplalione faciei illius rutilantis sicut sol
lectamini, et deficiat spiritus carnis vestrae : ut ad has tonebras rursns avelli; et a Mariajdulce-
spiritu illius, qui est super mel dulcis, rcficia- dine ad Martliai ministerium revocari.
mini, et discatis vilipenderc exteriores collocu- 92. Broviter auteua dico, quod quicumque
tiones, postquam interioris collocutionis gusta- sciunt mentis oculos interioribus contemplatio-
veritis dulcedinem. O quam bonum et quam nibus occupare , et linguam animae ad divinum
jucundum quam bonum et jucundum est
, o colloquium reserare, non solum non dolec-
tecum, o dulcissime Jesu, habitare in unum, te- tantur exterioribus visibus vol oolloquiis, verum
cum coUoqui, tibi revelare causam animse no- etiam plurimum fatigantur. Hi vero qui intrin-
strae, tuaeque consohitionis responso perfrui ! O secus ca^ci sunt et muti, et contemplatione
quam bonum est ad te inhabitantem lucem divina et orationibus devotis nesciunt se occu-
inacccssibilem duce charitate accedere, cui, si C pare, exteriorum sensuum subsidia quoerunt,
tantum dux nostra fucrit, nihil manere poterit et longitudinem temporis qua gravantur, in-
inaccessum ! Novit cor tuum , o dulcis Jesu utilibus confabulationibus expendere satagunt.
charitatis lancea vulneratum , viam facere cha- Exterioribus enim collocutionibus velle occu-
ritati, cui perpetuo non claudetur. ' pari, signum certissimum estanima^ otibsse, quae
91. Accedite crgo ad eum pcr eum gressibus ad collocutionem divinam nulla pcnitus devo-
charitatis , et illuminamini : gustate quoniam lione levatur. Nondum certe ad summitatem
suavis cst. Sciunt experti, et bene sciunt qui ex lilii pervenerunt, c|ui linguam suam a nudti-
alia parte gustaverunt bonum Dei donum, qui plicitate verborum nesciunt sive nolunt refre-
aliquando in cellarn vinariam a vcra Vite nostra nare tantoque altius se quisque noverit in
:
sunt introducti, quam amarum et quam ta?dio- virtutum gradibus asoendissc, quanto 'minus
sum sit a dulcedine contemplationis illius inte- humanis colloquiis delectatur, nisi forto cjus-
riori praesentia soparari, et ad exleriora corpo- modi hominum in quibus ipse Deus loquitur,
ralia vel audicnda vel videnda rcduci. Cum D et per quos vcrbum Dei auditur. Tales enim
enim ille ,
quantum in pra^senti bonus fas cst, non audiuntur proptor se, sed propter Deum,
Jesus, discipulis suis famiiiaribus seorsum ab qui et habitat et loquitur in ipsis : ot cum tali-
aliis fratribus in monte contemplationis eductis, bus loquendo a nostris saepo Domino coope-
se coram illis transfigurare volueril, et in veste ranlo dubietatibus expedinRu- a pravis abdu- ,
candida dulcedinis et bonitatis suae apparere cinuu', et in bono proposito confirmamur.

mirantibus, et solida charilate inol)riaro voluc- Vorumtamon in omnibiis discretionis spiritus
rit eos ,
quos ante visitaverat por timorem optandus ost ot inq)lorandus a Domino, ut ipso
judicii, sive per violontiam salubrium tenlatio- revelante sciamus, cui spiritui sit crcdendum,
num; quia per flagella Dous nonnunquam suo- cuicordium nostrorum simplicium sit cogitatio
rum se cordibus repra^sentat cum ergo sicut : , revelanda, a quo salutis verbum audiendiun;
' Psal. xi.ir ,5. — » Matlh. xvir , 1-4. — ^ Rom. vii , 24.
935 VITIS MYSTICA, SKU TRACTATUS 93G
ne sini|jlKitas uosha al) astuli sfrpcutis fallacia*"' > uiuudi ct ouiuciu oruatuui saeculi conlempsi
capiatur, (jui ploiuiiifpie luala bouis, et falsa A » proptcr amorcin Domiui iiostri Jesu Chri-
vcris, erronea rectis acbuiscere cousuevit. " sti*; » (pii libi ctiani in praesenti vita de-
corein dedit omni mundano decore majorem,
CAPUT XXYIII. lilium iutegiitatis tu;e sibi conservando , et sibi
pra- ca-teiis pulcliritudiiiibiis virtuluiu specia-
De coHleinplandis iii lilio , iil esl tlecoie et excellentia liter dcdicaudo, et speciali dikctioue adstrin-
\era! virginitatis. gcndo. Videbis iuculenter hoc in Cantico anio-
ris, ubi c;ptcris lloribus pene omissis (lorem
93. Jain nunc ad coutem|)landiim florem tuum sa-pius noiuinat, nomeu lilii sa^pius in-
ipsum lilii veuiamus. Vide o virgo Christi, , culcando. Sicut liliitm inter spinas , sic omica
quaiita pulclirituiline pnieemineat tuus iste flos , mcn intcrjilias'* : et item, Dilectus mcus ascen-
tuum florem designans ,
prae caeteris tioribus. dit ad areolam aromatum ut , lilia colligat :
Vide quantam pra' omnibus florilûs qui sunt in B et rursiis, Ditcctus meus milii , et ego illi ,
qui
terra, gratiam obtineat specialem. \ ide quan- pascitur inter lilia^. Laudabile lilium, amica
tam ab ipso Sponso tuo laudem pne cuuctis flo- spousi; amabile lilium quod colIij:;itur a spon-
,
ribus mereatur. Considerate, inquit, l/lia agri, so. Non enim , ut aestimo , colligitur, ut ultra
quomodo crescunt. Amen dico vobis quoniam , marcescat : sed ut in altari aureo collocetur,
nec Salomon in omni gloria sua coopertus cst quod esl ante oculos Domini, id est, ut collo-
sicut unum ex istis\ Lege igitur o virgo et , , ut sit ipsum liliuin
cetur iu ccelesti sanctuario ,
perlege, et s<Tpius relege hoc verbuin Sponsi ad ornamentum aliorum sanctorum. Delicatum
tiii , et intellige quantum in hujus floris com- profecto lilium , in quo pascatur sponsus non :
rnendatione tuam gloriam commendavit. Om- quod in hoc solo delectetur sed in hoc qua- ;
nem mundi gloriam sapientissimus ille omnium dain speciali praerogativa dilectionis ,
plus aliis
creator et conditor unico flosculo tuo cooperuit; Nec immerito. Duplex enim bonum delectatur.
nec gloriam flosculo sed hunc flosculum omni
, in virginibus , quod in aliis sanctis non virgi-
gloria^ prajtulit. In Salomone eniin de quo le- C nibus simplex est. Cum enim tota Ecclesia
,
gitur quod magnificatus est super omnes reges virgo sit in anima, nullain habens maculam
universae terra; in divitiis et honore % omnes neque rugam in fide et spe, et charitate in- , ,
mundi glorias debes intelligere. In flore lilii tui, corrupta propter quod et virgo appellatur, ,
qui tuam, omniumque virginum Christi figu- meretur et a sponso laudari quanta laude pu- :
ram gerit, virginitatis gloriain contemplare. Si tas esse digna lilia nostra quae hic habent tam ,
ergo tautum commendatur ab ipsa Veritate dein corpore quam in anima quod tola Ecclesia , ,
cor lilii tui ut ei juste subjiciatur omnis gloria

, habet tantuin in anima? Quasi enim quidein
Salomonis, quem non dubium est secundum adeps et medulla Ecclesia? sunt virgines Chri-
magnitudinem gloriae suae fuisse magnifice coo- sti et quadam singulari excellentia aliorum :
pertum; quantum putas commendandum ij)sum florum sponsi ampUxibus familiarius inhaj-
esse tuae virginitatis lilium incorruptuui , et rentes.
nulla in perpetuum macula corrumpendiim 95. Hoc autem est virginil)us suinmoperc
cujus vel umbra et figura tantum meruit houo- D considerandum, qui lilii pulchritudinedelectan-
rariPSiomne operimentum omnis gloriae Salo- tur, quod flos lilii tam interius quam e.xterius
monis non potest decori uuius materialis lilioli albus est. Quid euim per exteriorem partein flo-
comparari ,
quis decor comparabitur lua' floris albam , iiisi muuditia corporis; aut quid per
rcnti virginitati, quae est tuum lilium verum et interiorem , nisi menlis virginalis puritas ligu-
sj)eciale? JNullus, inquam : quia claritatem alli- ratur ? Turpe esset , iino nou esset lilium ,
tudinis tui decoris nullus j)olest decor terrenus quod vel interioiis vel extcrioris candoris sui
transceiidere, (juia nec Salomon in omni gtoria j)iiritatc careret : ita qiiofjue turj)is est virgo ,
sua coopertus fuit sicut unum ex istis. imo uoii cst virgo, qua' noii liabct utraiiKjue,
94. Noli ergo sublristis caiitare, [leguiim •> scilicel uieiitis et corjôris castitatem. llbi non
> Luc. XII, 27. > III lU'g. X , ct II 1'aral. ix. — ^ Resj). iii Oli'. iMti. ile SS. \ir},'inil>iis. — 4 Ciinlii-. ii , 3.
937 DE PASSIONE DOMINI. 938
dubito multos utriusque sexus virgines in cor-^^^jjerbireS perdere virginitatCHi , et per hoc con-
pore defunctos esse, et salvandos, qiii nequa- A sequi , humilitatis virtuteni.
quam virginale praeniium merebuntur. Mortui 97. Cavenda sunt autem virginibus summo
enim sunt, qui corpore quidem incorrupti, scd studio loca et tempora corruptoribiis oppor-
raente corrupti erant ; ipsa tanien nientis cor- tuna, ne si suaecorruptioni per insipientiam
ruptione non exigente eos ad mortem a3ternam, suam occasionem pra;buerint, ipsae sibi merito
quia legitimas nuptias exspectabant, sine quibus nocuisse videantur , et sua corona priventur. Si
nulla illicita connubia voluerunt perpetrare. Si enim Bethsabee non seimpudicc sive incaule
enim , sicut ait Apostolus, nupscrit virgo, non lavisset in solario, et Susanna in pomario, ubi
pcccavit^ ,
quae sola tantum voluptate nupsit, videri poterant aliquo modo; nequaquam illa
quamvis jam in mente florem virginitatis cor- adulterium, nec ista mortis periculum incidisset.
rupit. Consentithuic sententia? beatus Augusti- Cautae sint virgines, sicut sunt casta?. Fenestras
nus, dicens, quod nequaquam virgo aspirans oculorum et aurium suarum discant obserare,
ad nuptias melior est mulicre nuptias adepla, B vultus abscondere, ne vel sibi, videndo vel au-
cum ea quae jam nupsit, uno sit viro contenta; diendo quod forte non expedit, mortem asci-
nuptura vero quaerens per omnem populum cui scant ne dum ab aliis incautaj videntur et
:
adhaercat, cum pluribus necesse est fornicetur audiuntur, ipsos, quamvis ignoranter, occidant.
anirao*. Placet enim illi hodie unus, cras alter, Quod saepe contigisse cognovimus, illo sugge-
deinde tertius et quartus, et fortassis plures : et rente et insidiante, de quo scriptum est : Scclct
quoraodo si talis moritur, merituni obtinebit in insidiis cuni divitibus in orci(Uis, ut interjicint
virginitatis incorruptae innoccntcni^. De aliis vero quae vel aliquando
96. Utrum auteni virgines illae, quae vi op- ante votum, vel post sola voluntate lapsae sunt;
primuntur post virginitatis votum, nec aliquan- mihi videtur, sine praejudicio cujuslibet melio-
do consentiunt corruptioni; vel illae etiam, quae ,
quod virginitatis coronam non ris sententiae
ante votum aliquando ad nuptias aspiraverunt tamen citius ad votum redierunt, et amittant, si
firma mente, licet postea poenitentia ductae voto in eo fideliter permanserunt sed tamen coronae :
castitatis se constrinxerint sive etiam illae, quae C meritum puto aliqualiter imminuendum secun-
;
post votum aliquando sola voluntate a voto dum mutationem voluntatis ut si qua longo ,
continentiae resilierunt, sed rursus ad voti con- tempore, vel firma voluntate perstitit in volun-
stantiam redierunt, et usque in finein perseve- late frangendi volum virginitatis, tanto niinus
raverunt : utrum , inquam , tales virgines sinf habeat meriti in corona. Integram vero omnino
praemio coronandae, fateor me ex auctoritate coronam aestimo possessuras, quae a priniis
nescire. Et hoc magis peritiorum hominum, vel annis suis virginitatem sponso suo Domino Jesu
certe divino potius arbitrio sentio relinquendum. vovere et conservare studuerunt.
Dico autem magis opinando, quam definicndo
de primis, quae vim patiuntur; si nunquam suae
CAPUT XXIX
corruptioni, nec voluntate, nec delectatione
consentiunt, beato virginali praemio non esse Quod flos lilii inclinaius ad tenam doceat humilliatcm.
spoliandas " , quod ex verbis Luciae
tamen (si
authentica videantur) videtur posse compro- D 98. Nec praetereundum, quod ipse flos lilii
bari Si etiam per violentiam , et non a con-
•'.
tam tam candidus, tam jucundus, sem|)er
altus,
sentientibus, castitas virginalis amitlitur; spero reclinatur ad terram. Quid nobis per hoc aliud
quod talis amissio castitatis ipsis amittentibus quam hurailitas commendatur? Caput enim in-
cedat in bonum : quia forte permisit eas beni- clinare ad terram, est menlem nostram ad ge-
gnus Jesns tali bono s|)oIiari, quod praescivit nerationem terrenam et fragilitatem de terra
ipsas non bene usuras. Utile cnim esset aliquam, contractau) iuflccterc, ne de nobis ali(juid pr.-e-
quae propter virginitatis meritum deberet su- sumere omnino audeamus, dum nos lulum et
' I Cor. VII , 28. — ' Lil). de sancla Virginilale , cap. 11. — ^ Psal. x , 8.
•''
Vide Augusl. lib. 1 de Civitale Dei , cap. 1 G-20. — ^ Rcspondil eniin Pascliasio : •• Nunciuam in([uinalur corpus,
» «isi de consensu mentis. Si invilam me violari feceris, casfitas milii duplicabittn- ad coronam. » Apud Sur. 13
Deceinl). — «^
Vide August. lib. 1 de Civilatc Dui , cap. 28.
939 VITIS MYSTICA, SFAJ TRACTATUS 940
cincrfiii esse consideraimis. IVnlli antcin Ikcc^''';! »iiio Ii;il)es essc, el l)ene esse : el tanto niagis
virtus tani ncccssaria cst, qiiain virînihus, nc A tliligc tlilectnm tuum, quanto pluribus et inajo-
iii proruntluin siipfrbix' incitlant, clum snoriim rihiis bonis suis suam crga te comprohat dile-
consitlcrant exccllcntiain mcritorum. Virgincs ctitmcm. Imo et ipsa tlona virtutum plus tlilige,
enim Chrisli etiam atlluic in tcrra viventes, An- diligcntiusquc conscrva, tpiia hoc a tain dileclo
gclorum tliicutit vitain, cum talcs sint, rpialcs et tam diligcndo acci])cre nicriiisti, quani si pro-
dixit Doiiiiiius hoiiiincs luturos post rcsurrcc- priis virihus lioc oljtincres. In rctinentlo datum
tioncin : quia tunc netjuc nubent, najue nubcn- diligenler, dantis dilccti sponsi tui dilectionem
tur; sed crunt similcs .-ingrlis Dci in ccch Non '. ostendc quia non dchet dare vilia munera dator
;
exspcctant autem virgines Christi solummodo tam prcliosus.

incorruptioncm rcsuncctionis, sctl in pri\.'scn- qni credunt se quidcm 100. Secundi vcro ,
ti ctiam vi\unt incorrupt;e, vitam sinc duhio quod non hahent, a Deo, sed tamen accepissc,
angchcam aemulantes. Ke igitur e tam suhlimi propter merita sua; volunt benignum Dominum
gradii, quem non cx pr?ecepto cujusquam, scd B Jesum sua gratia spoliare. Cur propter merita
proj^ria voluntatc virilitcr ascendcrunt, viliter tiia acccpissc tc putas virtutcm? Dic milii : Quis
per supcrhiam dccitlant; inclinciitur ad tcrram, dcdit lihi jôsse mcreri? Quid enim luibcs quod
sicut flt)s lilii; rccordcntur quoniani pulvis sunt, non acccpisti ? Quid gloriaris , quasi non acce-
et quod dies earum sicut fenum : et nondum /'tny^? Et tamen si visscire quomodo acceperis,
.lestuncnt sead immortalitatis beatitudinem re- audi eumdem apostolum : Gratia , inquit, Dei
surrcxisse, scd atlluic illo carnco j)arictc cir- s(dvi facti sunius. Quod autem salvanuir secun-
ciinulatas, qui intcr ipsos dividit ct dilcctum dum opera nostra, non ex justificationihus no-
Jesiini. Cavcant illum astutum serpcntem ipsis stris salvamur; sed gratia datur pro gratia.
ne seducat eas ad
multipliciter insidiantera , Gratia enim Dei sumus id quod sumus, sive in
prKsnmendum aliquid de se quatenus exisli- : hahendis virlutibus , sive in coelestihus ohti-
ment bonum quod hahent, non hahere Deo,
se a nendis.
sed a propria virtute; vel credant sihi pro me- 101. Tertii vero, qui ex si)irituali dono putant
ritis suis traditum ; vel propter hoc quod a Deo C se aliis meliores, aliosque contcmnunt tanquam
acceperunt, singulariter credant se meliores viliores se, pcste illius Pharisaei premiintur, qui
aliis, vcl ut putent se hahere, quod non hahent. etiam cum acceptis virlutibus gratias ageret
Ha; sunt tjuatuor spccics jactantiai, quihus ille peccavit, quia Puhlicaiuim contempsit^. Sed
nequissimus scrpcns etiam non raro bonos de- quia plurimi hac peste laborant, tentemus adju-
cipit. vante Domino his aliquod medicamentum ad-
99. Et prima quitlom specie deccpti, qui non hibere. Considerandum puto. Is aliqua virtute
putant quod hahent a Dco accepisse, incidunt, spirituali caret : forsitan habct aliam similem
quo nulliim cst majus, crimen-^ ingratitudinis. isti, vel majorem hac. Ideo dicit Hieronymus :
Quid enim pejus, quam non recognoscere Deum " Praeclara est virginitas et pudicitiae virtus , si
esse largitorem omnis l)oni ? Quod qui non ag- » modo non aliis macularum lapsibus infirma-
nt)scat quomodo grates defcrct ei a quo nihil
,
, » tur. » Nam tanto majt)ri stutlio placendi opus
se a-stimct acccpissc? Et certe non panci tales est, tjuanto est major illc cui j)lacciuhim cst. Si
sunt, quos ex ipsorum vcrbis jjotes agnoscere. D enim virgo es, adliuc diibium tibi cst, ad quem
Quid enim dicunl? Quare, iiiquiunt, non ser- gradum dignitatis virginalis ascenderis. Non
vasti castitatem tuam? quarc non habcs humili- cniin cjusdcm mcriti snnt omncs virgincs. Quis
tatis et paticntia' virliitcm? quare non habes cnim saiictorum viroriim similis in castitatc ct
orationis devotioncm, et llucnta lacryinarum? laiidc Joanni venit «"ijuaiuliis? Qua> virginum
Quid i)utas eos ct)gitare qui lioc dicunt, nisi fcminarum usque atl altitudincm dignitatis
quod ij)si hoc habeant a se, et quajlibet a se hoc Maria? virgiuis altissimae pervenit? Non ergo te
possit liahcrc? Non itacf)gita tii, o virgo Christi, exaltes suj^cr qucniquam, cuj'us mentem igno-
sed scito le a te ij)Sf) nihil habere, nisi j>eccala : ras, ne sub f)miiil)iis cathis. Itcm , si tii forlc
caetcra vero hf)na,gratia3 si)t)iisi lui sunt. Gratu- tlignitalc virginitatislt)cum lciics iuliiiiiim; tjut»-
larcergf), itl cst, Iietare simul et gralias agc ei, modo .uulcbis tc couij)ararc ei, tjiii iii Iminili-
Matlli. xxii , 30. -- ' 1 Cfn. IV, l.llf. xviii , II. A|iuil lloisl. /// criintii.j
9U DE PASSIONE DOMIISI. 912
tate vel charitate, vel obedientia forte juxta^*''' nescis utrum exemplo Latronis ad ultimum
summum gradum ascendit? Quid, si ille, cui te A convertatur, sicut scriptum est Beatus vir cui :
audes prEeferre, ad tantam perfectionem per- non imputavit Dominus pcccntum^. Quod dc
venit, ut non dubitet, imo Deo teste, cui con- illis communiter accipitur, qui post scelera sua
scientia ipsius nota est, tota mente flagret ad Dominum a Ddmino convertunlur, qui con-
calicem passionis pro Domino exhaurire? Sed siderat qualis quis moriatur. Kulkim ergo et tu
hic fortassis dicis, quia et tua conscientia te- judicare prajsumas nec te, licet optimum, cui- :
ad tolerandumpassionem. Ad
stante, paratus sis quam altcri ,
quaujvis pessimo, prtefcras; quia
quod respondemus, quod non sit quisquam, tuus et illius qualis futurus sit exitus , ignoras.
qui hujus virtutis constantiam in se veraciter Ad terram igitur cum hhi flore inclinare ; id est,
possit agnoscere, nisi rc ipsa atque experientia considera fragihtatem tuam, in te, quia terra ct
doctrice didicerit. Quantos enim putas in tor- cinis es : et quanto major es, humilia te in om-
mentorum acerbitate defecisse, qui se putabant nibus, carnis munditiam virtute liumihtatis
iisque ad mortem fortiter perseveraturos? Non B inchnans.

ergo te ipsum judices, qui te ipsum non agno- 103. Quid autem vanius ilhs, qui se putabant
scis cum perfectissimusomniumPaulus dicat,
: habere quod non habent? Sed certe hac peste
Sed ncquc ine ipsum judico ; qui autrm mc judi- oninium hoininum genus fere laborat. Quis est
cat, Dominus est. Alios quidem multo minus cnim qui se ipsum perfecte cognoscat; nisi cui
debes judicare, propter hoc quod ibidem sub- datum est a Patre luminum, a luce vera quae
ditur Nolite itaque ante tempus judicare, qiio-
:
illuminat omnem hominem ? E coilo venit, rvwSt
adusque veniat Dotninns , cjui et illuminabit ccauTov, id est, Nosce te ipsum. Nani in Cantico
ahsconditn tcnchrarum , et manifcstabit consi- canticorum ipsa sponsa quae ad amplexussponsi
lia cordium '. Lbi sine dubio multi alii contra anhclabat, quae senserat vmguentoriim illius
opinionem hominum ,
judicio Domini cuncta fragrantiam, de ignorantia sui quodammodo
videntis pra^ponentur postponentur qui
, et reprehensa est, dicente sponso : .S/ /«'/wra.Wf,
praeponendi falso putabantur. Est autem adhuc o pulcherrinm intc.r muUeres , egrcdcre a me^.
ratio valida, quae ab hac specie jactantiae te C Vide ergo quantum malum sit quajvis ignoran-
avocet. Ita enim habeto. Esto alius alio justior, tia quam ab amantissimo sponso
sui, propter
alius alio sanctior sit; idem tamen nescit utrum meretur repelli. Ad cognitionem igitur pro-
odio an amore dignus sit. priam redeamus, id est, ad terram nostram, si
102. Hinc suam mentem exerceant optimi' volumus esse vera hlia, et ad sponsi admitti
quique, et ad exemplum lilii timore et humili- praesentiam. Nos ipsosjugitei* introspiciamus,
tate coacti inclinabuntur ad terram ; cum ha- incessantcr clamantes ad verum et benijjnuui
buerint in mente, quod ncsciunt utrum amore Jesum; ut mentis nostrae oculos ad cognoscen-
an odio sint digni. Et vere nesciunt, et ignorant dum nos ipsos illuminare dignetur.
quid supervenlura pariat dies, in)o nec hora :
quanto minus sciunt, qualis eorum fmis futurus

CAPUT XXX
sit, vel eorum qui modo mali sunt? Si Judam
proditorem vidisses, cum adhuc erat discipidus, De nomero folionim noslri lilii, seii de Iribiis inconimo-
ct inter summos, ejicientem in nomine benigni D dis vit;e pnesentis , quae evadunt virgines; et lolidfin
Jesu daemonia , vidissesque Latronom postea commodis viia; futurai quaj exspeclanl.
cum Christo crucihxum ,

qui catcnus institisset
latrociniis et homicidiis, non dubito, quin La- 104. Nunc ad numerum foliorum ipsius flo-
troni Discipulum pr«tulisses et tainen omnes
: ris , candidissimo flore nostro benigno Jesu nos
scimus, utri alter in fine praelatus sit. Tu ergo illuminante, animum intendamus. In pcrfectis
si etiam ad tantam jam vita? perfectionein ])er- liliis ipse candidiis flos plurimum sex foliis con-
venisti, ut miracula opereris; timc, ne ad ex- slat, per qu.ne sex causas inteliigimus, quae ad
tremum cum ipso Juda deprehendaris reprobus. virginitatis munditiam debent animos virginum
Si vero alium quemquam pessimis operibus incitare, quarum tres ad vitam praeseutcm , tres
videas insudantem ; ne te illi praeferas, quia ad fuluram perlinent. Tria sunt incommoda in
' I Cor. )v, ;$-;). - * Psal. XXXI , V. *

f.antic. i , 7.
943 VITIS MYSTKIA, SEU TRACTATUS 944
pra'sciiti \it;i iu coiijiigatis, pioptcr qua^ vitan- "''pr.Tceptis siiis ct promissis praeniiorum ccele-
da virjîiialis castitas cst appetcnda. Tiia siiiit A stiiiin aiidicrunt , et loqiicnte sponso suo, ei per
(pioquc coniniuda ruliir;f ylori.i', pruptcr (jiue obcdicnliam respoiulcruiit ; cujiis amor casti-
afqiiiicuda voliva virîiiitas cst ct cuiiscivanda. nioniam , cujus tactus nuinditiam , cujus nu-
Pi.Tscntis vitfeincouimoda duo liahcmus ex ma- i^tiae virgines iaciunt et conscrvant. O vere fe-
ledictionc, quce inllicta fuit prinue parcnti no- lices, non solum animi, sed etiam
quae tali viro
strje Ev.x> post trans^'ressionem pcccati. Serpciis corporis munditiam consccraverunt Cujus !
enim trilms maledictioiiibus subjacuit, Eva cominercio sic in animo feciindantur ut om- ,
duabiis, Adam uni. Scipcnli ciiim dictum cst nium virtutum matrcs efliciantur quarum lilii ,
a Domiiio : Stipra pcctus ttium gradieris, tcrrain in domo ca-lcsti seternaliter habitant, et semen
comcdcs , ct nmlier conctilcahtt cnjtiu tiitttn. Evaj operum ipsarum coram sponso suo in saeculum
autem dixit Deus : In doloj-e parics, ct stih po- dirigetur.
tcstate viii cris. Adie vero ait : /// siidorc vidttis 10(5. Evadunt ctiam virgincs Christi maledi-
ttii coincdcs pancin ttittin '. B ctionem secundam Evae matris nostrae, et per
105. IMaledictiones Evae, et per ipsam om- ipsam omnium maritatarum quod sub , scilicet
nium mulierum nuptarum duae sunt in prae- , non sunt et in hoc quan-
viri mortalis potcstatc :
senti expressae, scilicet quod in dolore pariunt tum bonum invenias, quantum malum effugias,
lilios, ct sub potestate virorum suiit. Quis et diligcntius intuere. Super quo Pauli apostoli
quantus sit dolor parientium mulierum, nullus sententiam audiamus. rirgo fjiia; inniipla est,
hominum novit, nisi quae expertae sunt. In Scri- cogitat qua; sunt Dci , ut sit sancta corpore ct
pturis autem doloris hujus testimonium fre- spiritu. Qua^ aiitcni nupta est , cogitat quce sunt
quentcr inveniraus quia cum magnitudinem ;
niundi , quomodo placcat viro ^. Quid acquiri-
alicujus doloris vohimus cxprimere ipsum mu- , malum non modicum sollicitudo
tur ? Evaditur ,
lieri parturienti comparare solemus. Hoc eniin mundana quomodo viro placeat. Quantum pu-
,
ipsum Dominus omniura dolorum cognitor cum tas animis virginalibus devotionis augeri, quod
videret discipulos suos de morte sua nimium quando volunt et quando debent, nulla
liberc,
contristandos, iiisorum tristitiam mulieris par- C impedientecura possunt orationibus caeterisque
turicntis tristitiae voluit comparare, dicens : spiritualibus exercitiis vacare ? Quantas habent
Mulicr cum parit , tristitiam Jiahet , quia venit conjugat.Te, religiosae et Deo vacare volentes,
horn ejiis : ita ct vos ntinc quidein tristitiam /la- molestias; cum a propriis viris ,
quibus eas esse
hetis \ Similiter et beatus Paulus dicit, volciis subjectas oportet, prohibentur? Estenim hoc
ostendere dolorem eorum ,
qui in extrenii judi- niagnum onus conjugii, cum mulieres viris ta-
cii die imparati invenientur, ait : Cuin autcm libus copulantur, qui a bonis earum moribus
dixerint, Pax et securitas , tunc repcntinus sti- et bona conversatione discordent. Quantas pu-
pcrveniet eis interittis , sictit dolor in titcro lia- tas esse conjugatas, quac suppliciis hoc eniere
hcntl, et non cffugient ^. Sx\nv\s c[\\o(\\\QinVYO- vclIent,quod a malurum jiotestate liberatae,
phctis et in aliis Scripturis de hujus doloris liberum Domino possent servitium exhiberc?
magnitudine inveniuntur multa exempla. Sed Felices ergo virgines, quae sponsum suum Chri-
quia vivorum j)Iura suppetunt testimonia, i[wx stum accij)ientes, illi se soli subjeccrunt , cujus
illiid ad experientiam cugnovcrunt, videtur in D jugum suave est et onus leve; eique soli tota
his non diutius immorandum. Sed felices virgi- et intcgra mcnte j)lacere desideraut, qui sane
nes, et vere j)rudentcs, quae etiampraeter com- est sj)cciosus forma pr;e liliis hominum, nou
raodatemporaliainspirituDominojungivicinius dividentcs mentem suam ita ut nec ex j)arte ,
elegcrunt, sjiiritualcs fetus, id est bona ojicia, cii|>iaiit , ct sollicit* sint placerc Deo , nec ex
iniilto nielius, uberius et securius imniurt;iii j);irte |)lacere viro : sed se totas iutcgras reddunt
sponsu suo Jesu non singulis annorum spjitiis, illi ;i (|uoâccej)erunt ut csseut, et recejjcrunt ut
sed diebiis siiigulis jirocreantes amantes cum, : bcne cssent; ij)sum munere j)ra*terea sj)onsum
in ciijiis thahiiiiuin castissimum duce pudicitia suumgratuito acccjierunt. Quid poteris largitori
iiiliMVcriiiil, vcl (luem j)uliiis in sui curdis tlia- tuu dignc rcjiendcrc ? Dedit te libi ,
quando te
hiiiium reccj)crunt, ejus voccm organic;mi iii creavit,ut esses : rcddidit tctibi,cuiu recre-
'
(iin. lu, I i , I:. , ic, \\). \i>M\. XVI , ;<l , •Vi. — < 1 Th(-ss. V, ;j. 1 1 Cor. x, .14.
945 DE PASSIONK DOMIM. 946
avit, ut bene esses : dedit in viaticum tibi, ne ""luiserorum parentum diverso labore atteritur,
in via deiicias, Corpus et Sanguinem suum , se A ut (iliis pecunia et possessio comparetur. Nec
verum Deum , et homincm verum : et tu quid adluic quiescitur, etiam pluribus quam necessi-
rependes ? Si pro eo quod dedit tibi, quando te tas exiijat conquisilis; quia occasione dilectionis
creavit vicem nequis rcpendere quid denique
, ; filiorum subintrat avaritia, etc.
pro eo rependes, quod se tibi dedit? Certe si
j .j Crescit amor nummi (niiuitiim iiisa pecunia crescit
....
te mdhes posses rependere, quid esses tu
.
m
• ,
' ' ' '
3,
comparatione Dei? Repende tamen quantum Et minus hanc o|)tat cum non habet : conse-
potes, repende te totam ilH, qui te totam tiiji quentcrque moriuntur in miseriis; nec possunt
et dedit, et reddidit : et liis non contentus, se compati, nec vohmt misereri , et se ipsos mi-
quoiiue totum DiUge hunc tantum te
tibi dedit. serrimi parentes faciunt indignos ad misericor-
diligentem, etsingularemdilectum extolaanima diam consequendam. Jam , ut puto, vides quan-
tua, et ex toto corde tuo et ex omnibus viri- , tum mahuu facit soHicitudo circa filios habita,
bus tuis; quia et cor hongs voluntatis, et ani- B et ad quem finem tcndit. Qantum auteni putas
mam rationabilem , et vires ad implenda quae anxielatis adjici etiam bouis parentibus, et ma-
bona sunt, ipse dedit tibi. Benedicat anima tua xime matribus, quae majori circa filios solent
Doraino, et noli oblivisci omnes retributiones affectu moveri cum vident vilam fdiorum, vir-
,
ejus; et te dilectionis illius vinculis astringe, tutum tramite relicto, vagari per devia vitio-
quam suavis
ut liberius vacare possis, et videre rum cum diversis illos aflici vident corporum
,
estDominus quem si recte gustaveris, ipso te

: infirmitatibus, cum denique tandem ad mortis
trahente jam nequaquam ulterius sub alterius vident interitum devenire ? Quis in tantis mi-
potestatem redigeris. Omnis enim sapiens ab seriis locus divinae contemplationi relinquitur?
illius se nollet absolvere servitio, cui servire Quomodo cor sursum haberi potest ad Domi-
regnare est. Quis autem regnare nolit? Vis re- num tantis gravitatibus oppressum ? O quam
,
gnare fehciter? servi benigno Jesu quarum sponsus ultramori non

, et regnabis; beatae virgines ,
quia illi servire regnare est. Sic quarum filii, id est virtutes, semper vi-
enim de sanctis potest,
legitur, quia cum Christo regnabunt in aeter- C vunt, imo et ipsas ad vitam perducunt; quarum
num '. Quid est, regnaljunt? Rcges erunt. Hoc animus non ad diversa terrena descendit po- ,
enim el A\)OSlo\us sliI Htercdcs qiiidcm eriint steriorum oblitus Portant jam virgines beatae
: !
Dei , cohceredes autem Christi^. Reges ergo vere in mente sua ccelum cum gaudiis, quantum ho-
erunt, hseredes regniDei, cohaeredes autem Re- minis fas est, quod ipsas prseterea est laturum.
gis. Felicissimse ergo virgines hujus solius jugo Jam vagantur per gaudia ccelestia, transcunt
subjectae ,
qui servos suos comrautat in roges, singulariter choros beatissiraoruin spirituum,
quorum regnum non mutabitur in Eeternum. singulorum chororum oflicia singularia spiri-
107. Tertia causa appetendae virginitatis est tuali mentis vivacitate perspiciunt, et singula-
carentia nudtiplicium anxietatum, qua; ine- rium virginum gaudia sibi a rege et a sponso
narrabiliter habetur circa pueros nutriendos. prseparata, hbera mentis aviditate degustanf,
Quanta sit ha-c anxietas, soli novere parentes. nulla filiorum tcrrcnorum sollicitudine remo-
Secundum amorem enim quo afliciuntur circa rata?.
filios, extenditur sollicitudinismagnitudo, quem D
amorem exceptis parentibus nulli sciunt. Ve- CAPUT XXXI.
rura dixit, qui ait :
De triljus commodis futura; vitiT, (jikl- oi)linebunt virgines.

Quis sit amor prolis , soli novere parentes.
Unde nonnunquam sollicitudinem ipsam in 108. Sequamur, et nos prosequamur in ma-

tantum contingit extendi, ut onines animi vires tcria- tractatu ])r()posita; tria commoda fulura;
occupet, et oranibus post[)ositis solumniodo fi- vitse, Cliristi virginibus singularitcr accessura.
liorum mentioneni habcant. Discurrit aniraus, Bcatissiraus Joannes evangclista in Apocalypsi
et vagatur, et percurrit n)are et aridam : nil sua vidit duodecies duodena niillia sanctorum
inexpertum reHnquit, plurimumque et corpus citharoedorum illibatai virginitatis in corj)ore,^
Apoc. xxii, 5. ' Kom. vni , 17.— ^ Ju\cn. sal. li , mis. 1;!9.
ni7 VITIS MYSTICA, SKU TRACTAIUS 9i8
viritlilatis inviolatae in corile ,
qiiod secjuantur '" non habct, liabebit in vobis. Agnus quippeille,
Aj,'nuni , sponsuni virginuu), (|uocuni(pie ierit '. A quein vos (jiiocunKiue ierit , sc(jiiiniini, nec eos
Ecce vii'i;imini jua-iniuni sinîilarc ,
jier (juod descrct , (jiii ciini iioii valcnt sc(jiii quo vos j)o-
quartuni iolinin Horis lilii (lcsigiiatur; (juia se- testis. Oninijiotcnlcii) Ai,'iiuin loquiinur, qui
quuntur Aj^nuin quocuinque ieril. Quo ire pu- vos j)ra>ibit, et ab eis non abibit, cum erit Deus
tamus hunc Agnuni quo nemo sequi cum vel ,
oninia in omnibus; ct qni minus habebunt a
autleat vel valeat nisi vos? quo, inquam jiu-
,
,
vobis, non horrcliiinl : ubi enim nulla invidcn-
tamus cuin ire ? in (juos saltiis? in qiux' jirata? tia cst, concors est dilTcrcntia. Pr.TSumite ita-
Illuc iiestimo, iibi siiiit vcra gaudia non gaudia , <jnc, conlidite, roboramini ct jiermancte in eo
hujus mundi vana, insana, mendacia nec gau- ,
quod vovistis, et reddite Domino Deo vestro
dia qualia in ijiso regno Dci c.ieteris pr;vstantur : vota jierjictuaj continentia?, non tantum pro-
sed a cetcris sorte dislincta gaudia virgiiium jitcr aûmnas j)i\Tsciitis sa^culi vitandas, sed
Christi, de Christo, cuni Christo, jiost Chri- niiilto niagis j)ioj)tcr futuri saeculi dclicias sin-
stum, J3cr Christum, traudia j)ropria virginum l>gulares, (juas nobis spiritualiter Agnus noster
Christi. Non
sunt cadcm non virginum id est, , Christns transiens ministrabit,
eorum qui non sunt virgincs qiiamvis tamcn ,
109. Cavcant autem virgincs Christi, nepu-
sint Cliristi. JNam sunt aliis gaudia alia ; scd nul- eriliter intclligant : ita ut solain virglnitatcni
lis talia. Sequuntur Agnum quocunique ierit credant sibi sufiicere ad sc(jucndum Agnum
quia Agni caro utique virgo cst. Hoc enini in se Dci, quocumque icrit cum ijise Agnus non
;
retinuit cum csset in corpore ,

quod non abstu- solum virginitatis semitam imo ctiam omniuni
,
lit IMatri. A'irgo enim e\ Virgine conccptus cst : virtutum viani incedat. Oportet crgo virginem
ct nalus Virgo dc Viigine , ct jiost nativitatem Christi omnium virtutum itincrc, etiam in hac
cum Virgine matre j)crniansit Virgo, auctor et vita, Agnuin mansuetissinium imitari ; si vult
custos, ct amator virginitatis ac remunerator illuc venire , ubi sine fine eum ,
quocumque
largissimus Dominus Jcsus Christus. Merito igi- ierit, sequetur. Quomodo cnim j)osset sequi
tur eum sctjuuntur ctiaiii in liac vita virginitate virgo sujierba Agnum in humilitatis via gra-
cordis et carnis, quociimque icrit. Quid est C dientcm , ad (jucm nullo niodo accedct? quo-
cnim sequi, nisi imitari? quia Christus passus modo niitissimum iracunda ? quomodo ferven-
est pro nobis, rclifique/is vobis exenipluni , fiicut tem charitate invida? (juomodo largissimum
ah apos\.oh\sVelrus,ut sequamini vestigia ejus ^. avara? quomodo sobrium ebria? Ambulat in
Hunc in co (juisque sc(juitur, in (juo imitatur, omni via oninium virtutum Agnus anibulct :
in quo nniltuni ad imitandum proj)onitur oni- sic et virgo cujiicns Agnum imitari. Sit mitis,
nibus; virginitas autem carnis non omnibus. sithumilis, sit charitate fervens, sit larga , sit
Non enim habcnt quid faciant, iit virgines sint. alacris, sit sobria ; ct imitabitur Agnum quo-
Sequantur itaque Agnum caeteri fideles, qui vir- cumque ierit : denifjue mercbiturab ij)so sj)onso
ginitatcm corj)oris amiserunt, non quocumque suo audire, Quani pulvhri sunt gressus tui in
ierit; sed (juocumque ijisi j)oterunt. Possunt cnlceanicntis tuis ,Jilia principis^\ ?>Y>ecvA\is^\[\A
autem in omnibus virtutibus, nisi cum in de- Dci principis,et domina regum universae terrae
core virginitatis inceditur. Quomodo cnim jiost erit anima virginalis, cujus gressus commcn-
euni ibunt itinere virginali , (jui liic amiscrunt, D dantur in calceamentis. Per calccamcnta autem
quod nullo niodo recipiunt ? Vos ergo, o virgi- accij)iiiiiis cxcnijila mortuoriim ;
qiiia calcea-
nes cjus, ite post cum ,

qua; proptcr hoc quo- nicnta liunt de mortuis animalibus. Pulchri igi-
cumque ierit, scquimini eum , tenendo jjcrse- tur suntgressus vlrginum in calceamentis, cum
veranter (juod vovistis, ardcnter facite quod dirccte sc(juuntur j)cr viaiii omniuin virtutuni
potestis, ne virginitatis bonum vobis j)creat, Agiium Christum jiro ijisis mortuiim juo Agno ,
cui scnicl jicrditie, facere nihil j)otestis, ut rcd- jiarata^ ctiani ipsaa us(jue ad mortcm et pcr
eat. O (juanta cuni admiratione, (juanto cum niortcni, si neccsse est , sequi Agnum ; in om-
gaudio videbit vos cajtera multitudo sanctorum, ni facto munientes jiedcs affcctuum suorum ,
qua; Agnuni ad ha^c sc(jui non jiotest! Vidcbit, cxciiij)Iis ojitiiiii Agni Jcsii Christi adversus ,
ncc invidcbit : ct colhx-lando vobis, (juod in sc scrjiciilcm iiisidiaiilcin calcanco virginali, cum
Aiiiic. XIV, 1 'i. - ' I rilr. 11 , :?!.-- ^ llaiilii-. vii , I .

949 DE PASSIO^-E DOMINI. 950
caput scrpenlis virginali pede ipsius Agni ad-"- omnis mortalitas, omnis timor, omnis dolor
jutorio conculcatur. A procul transierunt; ubi amaritudinis nullus re-
110. Quintum folium floris lilii quintam cau- lincpiiLur locus, sed omnes torrente voluptatis
sam designat propter quam ,
virginitas est ap- divinae potahuntur, inebriati ubertate domus
petenda; illud scilicet quia cantabunt canticum ejus? Maxima omnibus felicitas, canticum vir-
novum ante thronum Dci et Agni ,
quod praeter gineum Agni dulcissimum audientibus abun- :
virgines nemo potest dicere. O felices virgines, dantior tamcn virginibus Christi, cum ipso Agno
et cneteris feliciores virgines ,
quae affertis ad cantantibus.
illas Agni nuptias aeternales canticum novum, 111. Quanta solliciludine merito custodire
quod cantabitis in citharis vestris , non utique debent virgines ora sna , canticum solis virgi-
tale, quale cantat universa terra, ut dicitur, nibus cantandumcantare,et cum onini munditia
Cantate Domino canticum novum ; cautate Do- conservare, non solum ab omni actu polhito,
mino , omnis terra '
: sed tale, quale nemo po- sed ab omniverbo luxuriosojturpi , scurrili, jo-
lest dicere, nisi vos. Audiet tamen, et delecta- B coso, imo et otioso ? Eruntque sicut in cantico
bitur omnis multitudo Hdelium vestro proprio sponsae dicitur, sicut vitta coccinea labia virgi-
et tam excellenti dono. Vos autem quae et dice- nuni , et doquium earumdulcc^. Sicut enim
tis, et audietis ,
quia iikid dicetur a vobis ; fe- vitla coccinea sunt labia ,
quae semper verbis
licius exsultabitis, et jucundius regnabitis. Quis ardentis charilatis abundant, quibus verbis mo-
istam felicitatem poterit explicare? imo quis tus et cogitationes carnales restringuntur. Per
humana mente concipiet tantae exsultationis ju- coccineum quippe colorem, charitas; per viltam,
bilum? Jam si omnes virgines canticum istud qua crines restringuntur, restrictio cogitatio-
cantabunt, numquid illa Virgo virginum pri- num carnalium ,
quae per crines figurantur , ac-
miceria non cantabil? Cantabit utique, et tanto cipitur. Sponsarum ergo Agni hoc , est virginum
jucundius ,
quanto castior caeteris. Praebebitque Christi , labia praecipue decet csse sicut vitta coc-
toti choro in cantando exemplum, quas ad vir- cinea, utserino earum semper charitate ardeat,
ginitatis amorem suo incitavit exemplo. Canta- passione Agni et sponsi rubeat, qui semper de-
bunt ergo virgines in illa jucunditate festiva C bet esse in corde, sempersit in ore candidus et
canticum suum in cor Agni virginis sponsi sui, rubicundus dulcis Jesus. Nec timeo talibus de
a quo ut tale canticum cantare possent, accepe- mendacio, quia mentiri oninino nolunt, cum
runt. Quid autem ? Jsumquid et ipse Agnus non de veritate loquuntur dulcissimo Jesu. Scurri-
solum aharum virginum ccctum sed etiam' , lia vero, turpia, jocosa, ct otiosa verba , ver-
ipsam Virginem Matrem suam superexcellens, bis passionis convenire non possunt. Quid enini
a quo habent non solum, ut sint virgines sed , utilius,quid amarius, quid dccentius passione
etiani sint; numquid inquam Sponsus virgi- , , Jesu Christi ?
num virgo, virgo optimus non etiam cantabit? 112. O

dulcissime atque amantissime Jesu ,
Imo vero et ipse canlabit, et jucundissima illa agneimmaculate, candide pcr innocentiam , ru-
vox Verbi Patris aeterni, cum oninibus, praj
quam jucun- om- bicunde per sanguinem passionis ,
nibus, et in omnibus audietur. O felicissimum

Tuenim dum cogitare, quam salubreloquidete!
canticum o festivitatcm jucundissimam coni-
! de te loquentibus praesens, mentem dulciter ac-
,
paratione et line carituram! Quis ad illud non D cendis informas verba, ct omninm in te lo- ,
anhelet? quis hdjorare contemnat ut illuc per- quentium trahis affcctus currunlque in odore :
veniat, ubi tantarum virginumcanticum novum unguentorum tuorum donec introdncantur a ,
audiat, ubi mirabilitcr prae caeteris virginibus te, Rex regum,in cellariatua, bibantque vinum
redundantem vocem IMatris Agni percipiat ubi ; dulcissimae consolationis tuaj in jucunditate cor-
et ipsum Agnum piissimum ct dulcissimum me- dis sui, audiantque suavissimam vocein tuam
los totum nicllcum audiat concincntcm ? Si
, dicentcm, Bibitc cl incbriamini , charissimi^
enim eloquia Domini, teste Psalmista, et in scntiantque indignos amari a te gralis ami-
ipso corpore mortis existentis unicui[)iam tam cissime et gratissime Jesu. Videsne igitur quor-
dulcia sunt, ut mel et favum supercnt ' quanta : sum tendant verba charitalis ct passionis bc-
putas ea dulccdinc supcrabuiidarc dcbcre, ubi nigni Jcsu ? cnjus nomen qiiod cst snpcr omnc
' Psal. xcv, 1. — » Tsal. c.vviii, 10;i. — ^ Caiilic. iv, 3. — i lil. ii , 1.

951 VITIS MYSTICA, SEL TRACTATUS 952
nonien, nulli potius noniiiiantliun, nullis dul-*'^ teroprolixius, quiaouincsliabebunt vitani .tler-
cius sapiendum est quani virîuibus sacris A nani. In imiltis aultiu liahitationihus honoratur
, ,
sponsis fjus : ut nunqiiaiii al) (•aruiii ore rcce- aliiis alio clariiis. Qiianta ,
|)utas , il)i yloria ful-
dat nonicn diiUissiuii Jcsu, in (jiio ipsi Aguo gcliiiiit viryiiics C.liristi, cordis simul et mentis
coelestis Patris canticum novum sola; cantabunt. puritatc Cliristum soquentes ? Quis sanctorum
Incipite ergo quantum liis est o virjîncs, frui , clionis mcliiis luuaj comi)aratur, quam virgi-
sponso vcstro. Ipsum seinper in ore, scmper iu ncs ? vSoLt scquentiir solcm justitia- Cliristiim ut
cordc i;cstantcs : ut liant ci sicut vitta cocciuca A^mim Patris, (piocunupie icril : iindc et sohne
labia vestra, ct eloquiuin dulcc, ut dign;^^ liabc- illi similes sunt atque simillimae. Uonorabuntur
amini postmodum osculari ab osculo oris ejus, ergo prae caeteris in eodem regno existentibus
et ab ipso introduci in cwlestcin thalamum. splendore quidcm excellentiori , sicutlnnam vi-
1 13. Sexla ct ultima causa ,
j^ropter quam vir- dcnnis \)vx c.netcris sideribus prnccminere; pos-
ginitas est appctenda, sexto folio iloris lilii de- sidcbuntque iu domo Domini lociim meliorem
signatur. Ostenditur enim nobis qunc sit h.-ec B nuilto quam caeterorum (iliorum ct filiarum ,
qui
causa testimonio Isaiae dicentis : ^«//Hr///j.- , id virginitatis merito non sunt insignes.
est virginibus meis, (/nbo in donio nua et in 1 14. Pergite itaque, sancti Dei pueriet pucl-
muro nifo locuni noniinnluni niiiUo meliorem la?, marcs ct femincc, ca-Iibes cl innupta? ;
pergi-
quam filiorum alque fiUnrum : nomen wtcrnum te perscveranter usque in tinem. LaudateDomi-
clttbo eis , quod nunquam dcficiet^. O sublime num dulcius, quem cogitatis uberius : sperate
nieritum virginum ; o gloriam excellentem, o fclicius, cui scrvitis instantius: amateardentius,
praemium spirituale ! Legant et intclligant, nie- cui placetis attcnlius. Non sint in vobis inccn-
moriae^pie commendent verbum hoc, verbum tiva ulla viliorum , scd tolum homincm vestrum
bonum et suave virgines omnes; pueri pariter vestro sponso consecrate simul et conservate
et puellje gandeant, et perseveranter currant speciosoforma prae filiis hominum. iSon conspi-
qui jam contincntiam voverunt, donec compre- ciatur in virgineo corpore vestro improbiis vu!-
hendant. Audiant qui tus, non vagi oculi, non infrenis lingua, non
nondum vovcrunt; et de-
lectentur in altitudine pr.Temiorum C pctulans risus, non sciirrilis jocus, non indecens
, ut voveant
etiam ipsi votum castitatis castissimo Jesu ut hahitus, non tumidus aut fluxus incessus. Jam ,
semitam virginitatis altissimam et arctissimam non reddite malum pro malo, aut maledictum
apprehcndant, per quain incedentcs bravium pro maledicto. Jam postremo ad illam dilcctio-
accipiant noniinis sempiterni, et locum multo nismcnsuram acceditc, utad iniilationemsponsi
meliorem ,
quam qui filios et lilias ex se genue- vcstri ponatis animam i^ro fratribus vestris. Haec
runt incolere mereantur. Quid per hoc designa-
, enim addita virginitati angelicam vitam homini-
tur nomcn quod Dominus promittit se suis
,
bus, et co^li morcs exhibent tcrris. Scd qnanto
daturum virginibus ? Utiquc gloria propria ex- majorcs estis, tanto humiliatc vos in omnibus,
cellensque significatur quse erit virginibus non , nt coram Deo inveniatis gratiam ,
qui supcrbis
commuuis cum multis, quamvis in eodem regno resistit, qui se exallantcs humiliat, qui intlatos
constitutis. Kam idco fortassis //«///<:•// dictum cst, per angustam portam non trajicit. NuUa sit su-
quod eosquibus datiir, distinguit a cajtcris, sic- ))crflua solliciludo : ubi fcrvet charitas, non de-
ut homines pro))riis nouiinibus distinguuntur. D sit humilitas.
Licet cnim omncs ad vitam ajternam ])raedesti- 115. Si ergo nnptias contemi)sistis fllioruin
nati in uno regno sint mansuri, et uno Dco frui- hominum , ex quibus filios hominis gigueretis ;
turi; tamen, sicutait Apostolus, ut.vf<'//rt f////t7/ lauto magis corde amate Filium hominis spe-
a slclln in clnritnte , sic rcsurrcctio mortuoi um^ : ciosiim forma ))r;e filiis hominum. Inspicitc pul-
haecsuntmeritadiversorums;inctorum.>iamsiciit chritudiucm amatoris vestri, ct hoc i))suin (piod

commune cst omnibus sideribus esse in coelo, et in eo deridcnt sui^crbi, ins))icitc()uam luilchrum
tamcn alia est gloria solis, alia lunoe, alia stclla- sit intcrioribus luminibus. Inspicitc vulncra pcn-
rum : sic in i))sa vita aeterna distincte fnlgcbiiiit ilciitis , cicatriccs rcsurgenlis, sanguincm mo-
luinina mcritoriim. lu domo aiitcm Palris ;cteriii ricntis, prctium cl commercium rcdimenlis.
m;msioncs mull;c sunt^ : ubi uou vivct idtcr al- ll;vc quanli valc;iiit , cogilate : h;ec in slatcra
i-..ii. I Cor. x\ , 'il, 'O.. — ^ Ji):iii. xiv, 3.

953 DE PASSIONE DOMIM. 95 i
charitatis appendite, et quidquid amoris in nu-"' et gloriam specialem ab ipso quoque nihilomi-
ptias veslras impendendum habetis, illi repen- A nusincaMis virginibus praeparatam ad specia- ,
dite,qui non pulchramcarnem, sed interiorem lem dilectionem sponsi coelestis benigni Jesu
vestram pulchritudinem quaerit qui vobis dedit animos virginalis munditiaj prout ipse virgini-
, ,
potestatem fiHos Dei fieri. Videte autem quanta tatis et dilectionis auctor largiri dignatus est,
securitate amatis eum, cui disphcere falsis su- incitare curamus; secundum ordinem prose-
spicionibus non timetis. Vir et uxor invicem se qiiendo dedilectione proximi sine qua Dei di-
, ,
aniant, quia in se manifeste vident signa chari- lectio non subsistit pauca quaeremus annecte- ,
tatis : saepe tamen de se aliquid mali invicem sure, quia in his duobus mandatis tota lex pendet
spicantur,quia sua occulta invicem non conluen- et Prophetae ^.
tur. Kon ita est de amore vestro dulcissimo Jesu

ac desiderabih, in quo nihil invenietis quod re- CAPUT XXXII.
prehendere possitis : nec vobis timendum est
quod falso aliqiiid mali de vobis suspicetur qui B De ,

sex flosculis ilavis in medio iilii , id est , de dilectione
renes intuetur et corda. Si ergo magnum amo- proximi ,
et sex operibus misericordire.
rem conjugibus deberetis ,

quantum amare de-
bctis eum propter qucm
,
conjuges habere no- HG. Flosculiigitur aurei coloris numerosex,
luistis? Totus vobis figatur in corde, qui pro qui in medio floris albi in liiio consistunt, cha-
vobis totus fixus est in cruce; semper habentes ritatem ergaproximum habendam figurant :qu2e
in mente, quantam vobis exhibuit charitatem. in sex operibus charitatis, quae etopera miseri-
Qui vos sibi inviolatas tam in corpore quam in cordiaenominantur , consislit. Charitas ergo qu£e
anima conservavit, quantam vobis et quam spe- otiosa esse non potest, ubicumque est, se ope-
cialem gloriam praeparavit, quassic sublimavit? ribus ostendit. Sicut beatus Gregorius dicit,
Specialem , inquam ,
gloriam , specialem coro- « Probatio dilectionis , exhibitio est operis ^. »
nam donavit vobis in coelis, quam nostri majo- Et ille specialis dilectus Domini Joannes ait
res aureoiam appellant ,
quam idcirco ab auro Qiii habuerit substantitini Imjus mmuli , et vide-
aestimo ipsum corona- rxomQn C rit fratrem suum iiecessitatcm patientem ,etclnu-
nominatam, ut
quae dabitur vobis in praemium virginitatis, inserit visccrn sun nb eo; quomodo chnritns Dci
sinuet excellentiam gloriae virginalis. Quid, in- mnnet in eo^ ? Si enini fratrem suum quem videt,
quam, dabitur sacris virginibusChristi?Caeteris non diligit ; Deum quem non videl, quomodo
sanctis utprajemineant, sicut aurum caeterame-' possct diligrre^ ">
Opera autem misericordiae
talla praecellit. Dicit enim Isaias : In die illnerit quibus charitas Dei dcmonstratur, curavit ipsa
Dominus corona glorice , et sertuni exsultntionis Veritas explicare, ostendens se deiis solos ju-
residuo populi sui'. Attende quod corona fit de stos in die extrcuii judicii laudaturum, et pro-
auroet de lapidibuspretiosis; sertum, de flori- pter horum defectum reprobos damnaturum ,
bus, puta rosis, violis, et hujusmodi. Attende dicens : Cum vencrit Filius hominis , et sederit
quam magnum est ipsum Deum habere pro coin scde mnjcstatis suce, et stntueril jiistos a dex-
rona et virgines non tantum habebunt
! Deum tris suis, ct rcprobos n sini.stris, dicct ipsc Rcx his
pro corona, id quod est conununeomnibus glo- qui a dcxtris cjus crunt : Venite, bcncdicti Pa~
rificatis; sed habebuntpro capillo florido exsul- D tris mei ,
percipite rcgnum qiiod vobis pnrntum
tationis praerogativam spiritualis excellentia;, est. Esurivi enim, ct dcdistis niihi Tnnnducnrc-
quae in virginibus in palria cadesti apparebit. sidoi , ct dcdistis mihi bibere : hospcsfui, et col-
Quid autem est ille locus multo melior ,
quam lcgistis mc ; niidus , ct coopcruistis mc; infirmus
filiorum Dei ? quid illud nomen aeternum ? quid ct in cnrccrc , ct visitnstis mc. Qiiia qiwd uni cx
aurcola ? Magnum est valde , et inexplicabile niinimismeis fccistis,mihifccislis. Tunc dicct liis
inexpertis : et propterea cuin magna aviditate qui nsinistris :ltc, mnledicti ,in igncm ceternuni.
currendum , cum magna fortitudine perscveran- Esurivi enim, et non dcdistis mihi mnnducarc
dum est eis, qui soli fruendo poterunt hoc ex- sitivi , ct non dedistis milii potiim : hospes cram
periri. Sedquiacommemorandogratiam specia- ct non collcgistis me ; infirmus , ct in cnrccre
lem virginibus a sponso suo gratis concessam ct non visitnstis mc. Quia quod non fecistis iini
' Isai. xxviri , .5. — ' MaUli. xxir, 40. — 3 Honiil. 30 iu Evang. — i I Jonii. iii , 17. — ^ Id. iv, -20.
955 VITIS MYSTICA, SEIJ TRACTATUS 956
ex mininiis meis, nec niihi fecistis\ Kcce opera^''* opermn lidei exorbilantibus, et in peccatoruni
misericordiai de charitatis radice procedeiitia. A sorde jacentibiis, sive ipsi sua peceata agno-
Coiisideranduni est itatpie, cjuantcT siiit di^ni- scant, sive non : et Iraniêndus esteis, id est,
tatis, i\\\di sola in distriito exainine iaudari nie- orationibus etlacryniisnostrisad niisericordiani
rentur; quorum dignitas in colore aureo flo- inclinandus ille Panis coelestis Angeloruin diilcis
sculorum lilii designatur. INihil valet albi floris Jesus. Similiter et illi quibus d<'dit Dominus in-
nnmditia , hoc est virginalis puritas , sine ope- telleclum, paneni sacra; Sciiptuiie talibus fran-
ril)us charitatis. ;ent et apponent, orando Dominum , utoculos
117. Sed quid dicimus de his qui propter de- eorum aperire dignetur, ut eum agnoscant, et
fectum terrenae substantiaehoc operibus implere cordis palatum sanent, et gustent , et videant
nonpossunt,siveadhuc in sajculocommorentur, quoniam omnino suavis est Doniinus: et ipsuni
sive reiiuntiantes sa^culo et omnibus quai pos- in fractione panis, id est sacra Scriptura , agno-
sidebant, nudum Christum nudi secuti sint ? scant, quorum oculi intellectus ante teneban-
Numquid hi omnes reprobi erunt, qui Christo B tur, ne eumcognoscerent, peccatoruinsordibus
in operibus misericordia; ministrare non pos- superjectis. Frangendus est panis consolatio-
sunt? Absit.INon enim impotentes, sed nolentes nis his (pii in pressuris sunt constituti , sive
condemnabuntur. Nain viscera id est coinpas- , in languoribus corporis, sive onere pauper-
sionem suam, non claudit a proximo indigen- tatis, vel in semetipsis, vel in amicis suis : ut
tiam patienti, qui si posset, vellet subvenire : secundum consilium Sapientis detur sicera
suHicit(jue Doinino cor intuenti, si sola volun- inoerentibus et vinum dulcis consolationis his
,
tas adsit. Nam et ipsain pro facto reputat vo- qvii aniaro sunt animo % divitem semper vohin-
luntatem. Nullus ergo se poterit excusare, quin tatem habentes ad oinnes; non solum ad amicos
oinnipetentise tribuat, velopere, vel voluntate. et domesticos fldei, verum etiam ad inimicos,
Nonigiturseexcusentquidarenon possunt. Tam ut simus filii Patris nostri qui in ca^lis est ,
qui
eniin alflicti ,
quain voluntaria paupertate coa- facit solem suuin oriri super bonos et malos,
cti voluntatem dare tenentur. Exaininet autem et pluit super justos etinjustos^. Sed forte dicet
sequilibct, hanchabeatvoluntatem.Cumenim C aliquis Quid deperit Deo meo quod solera
si : ,
vides pauperem vclinnrmum, velperegrinum

, suum et pluviam suam tam malis quam bonis ,
et nulla compassione permotus tales pertransis, largitur ? Nihil inquam imo et prodest, quia ,
nec orationeni, nec gemitum pro illo effundis; plerumque vincunlur mali nuiltitudine bonita-
numquid dandi habcs vohintatem ? Nequaquam. tis et beneliciorum Dci et a pravis suis itineri- ,
Si enim non dividisaffectum charitatis cuin probus convertuntur. Et tu dic mihi Quid deperit :
ximo indigente, perinde est ac si non compatia- tibi, si charitatem tuam quae quasi sol caeteras ,
ris patienti. Si enim non condoles cuin dolente; virtutes illuiniiiat, et pluviain laci ymarum tua-
quomodo substantiam extcriorem divideres ? Si rum ctiain cum inimicis dividas orando et lacrv-
non das coinpassionis affectuin, qui quo plus mando pro illis, ut quandoque revertantur ad
datur, plus abundat; quomodo terrenam sub- cor, et erroressuosagnoscant, et charitatisuni-
stantiam dares, quaj divisa minuitur? Quolies tatein recipiant ? O si scires bonitatem optimi
ergo videmus aliquem indigenlem , agnoscamus Dei, et quam boiuis est qui monet orare pro
te
Christuin in illo; quia et ipse indigens, mem- D persequentibus et caluimiiantibus te, et quan-
brum Christi est. Non claudamus viscera com- tam mercedem talia orantibus paret certe jam !
passionis nostrajab illo, et per hocsciemus quia dudum petivisscs ab eo, et dedisset tibi solein
charitas Christi manet in nobis. INhixime virgi- talis charitatis, et pluviam talium lacrymarum;
ncs Chrisli intra aibos florcs munditiie virgina- (pii dat onuiibus alflucnter, et iion improperat,
lis habeant hos aureos flosculos chaiitatis, sine apud (piein fons cst vita;, et in cujus lumine vi-
qua nulla est munditia castitatis, nullus labor debitur lumen, lux vera, quae illuminatomnem
passionis, nulla scientia; plenitudo januain vit.ne hominem, dulcis Jesus. Ad cujus exempluiu
ingreditur a-terna». divide et lu charitatem tuam , divide Kuiymas
118. Nihilominus aulem, imo et iiiulto nia- tuas, lam cuiii inimicis luis, (piam cum aniicis
gis miserendum est miseris a via rect;c fidei vel ut sis lilius Patris lui ca-leslis, et fraler el imi-
Mdllii. XXV, :^\-Mt. - ' Prov. xxxi , f>. ^ Mallli. v, 'ij.

957 D£ PASSIOÊ DOMIiVI. 958
tator Doniini ,
qui supcr civitatem flevit^^tur, sic aget; erit perfectum lilium, et florebit
Jesu
peccatricem, pro occisoribus suis oravit, ut non A in seternum ante Dominum et in Domino suo ,
penrent. et in sponso suoDominus suus et sponsus

: et
119. Sed jam ad finem floris liujus attinga- suus florebit in ipso, qui in hortum Ecclesi*
mus. Flosculus in medio flosculorum aureorum suae descendit, ut taha hha coUigeret.
praeeminens, caeteris omnihus longior , Divinita- 120. Haec autem per quemdam excessum de
tem signat, quse est super omnia Deus benedi- flore lihi spirituahs ,
quo praecipue floret vitis
ctus in saecula. Amen. Habet autem hic flosculus et vita Dominus Jesus, in gratiam virginum, ad
caput unum triangulum, per quod Trinitas ipsa quarum notitiam hunc tractatUm credimus ven-
designatur. Unum enim caput divinae substan- turum, dihgentius tractare studuimus; ut hic
tiae unitatem figurat : tres vero anguh eminen- inveniant compendiose etfacihusmemori^com-
tes, et a se distincti , signant Trinitatis personas. mendent, tanto avidius legendo, quanto bre-
Summus esthic flosculus in lilio virginali, quia viusquod ab aliis sanctis Patribus diffusius cst
virgo domini omnes cogitationes suas , omnem B tractatum , et multis gravibus disputationibus
voluntatem suam, omnia verba sua, omnia fa- aggravatum, quod propter diflicultatem a sim-
cta sua, omnem munditiam suam corporis et plicium virginum simplici intellectu non potest
cordis sui ad honorem Sponsi coelestis debet re- comprehendi. Nec timemus linguas detracto-
ferre : quia si gloriam propriam quaesierit, lam- rum, dicentium nos uniformitatem materi» non
padem, id est purum corpus, non habebit; sed servasse, qui a tractatu Vitis in tractatum Lilii
oleo Isetitise spiritualis et igne charitatis carebit. ceciderimus : qui ^ pro certo sciamus , nos a
Scimus autem quod illis virginibus dicturus sit
, charitate et benignitate Christi , nimirum virgi-
sponsus, quae lampades habebunt sine oleo num sponsi , excusandos, cui in hoc tractatu
verbum horribile, non solum auditu sed et co- , confitemur , sicut intelligimus , subservisse, in
gitatu, Nescio vos '
! O verbum asperum Libera sermones nostri ! cujus manu sumus et nos , ct
nos, Domine Jesu, dum adhuc tcmpus est libe-
quem ut iirmiter speramus, in hujus matcriM
randi nos pauperes peccatores, a laqueo ve- tractatu secuti sumus, non gloriam doctorum
nantium ne postmodum ilhid vcrbum asperura C sed fructum discentium requirentes. Verumta-
,
audiamus. Scimus, quod adversarius noster ser- men quantum intelligo, non magis floret ullo ,
pens ilie astutissimus innumerabiles et subtilis- aliquo flore Vitis nostra, non alterius alicujus
simos laqueos nobis obtendit; ut quos a l)onis floris tam attrahit fragrantiam, quam hiyus hlii,
operibus non potest avertere, pravis suggestio- id est virtutis virginalis , cujus amore tot ado-
nibus de bonis saltem faciat operibus gloriari. lescentula; attractae tam liberaliter currunt in ,
Et quomodo putas eum fremere, quomodo stri- odore unguentorum sponsi , voce simul et opere
dere dentibus suis, cum videt virgunculas tene- clamantes Trahe nos post te , in odore uno-uen-
:
ras a primis infantiae suae rudimentis regnum tuorum curremus ^. Quid enim amant tot
toriun
mundi, et omnem ornatum sa?culi contemnere, virginum millia mundi illecebras spernentia ?
et tam altam semitam virginitatis ascendere? quid , inquam, tam amant in sponso suo, cujus
Quantas illum putas insidias tendere nunc ra- virtutis delectationeattrahuntur , quam odorem
dici, nunc trunco nunc foliisalbis, nunc flo-
, lilii , id est amorcm virginitatis? Licuerit ergo
sculis aureis lilii virginitatis, ut inducat eas in D nobis hunc florem potissinuun in Vitc nostra
aliquo bonorum opcrum (luaercre gloriam \)\o- commcndare, quo nullus prctiosior, nec spe-
priam ne ad virginitatis summa^ apicem per-
, ciosior est in ipsa vite. Nunc autcm ad alios
tingant? Sed virgo Christi scmper respiciat in corapendiosius traclandos transeamus.
faciem sponsi sui, ut omnia faciat propter ipsum.
omnia ad ipsum referat in onmibus qua;rat ,
CAPUT XXXIII.
ipsum dicens cum ipso
, Ego gloriani nieani :
non quivro ^; sed honorifico Dominum mcum, Dc florc charitatis , seu rosa rubente ct ardenle.
et ipse honorificabit me ;
quia ipse solus sus-
ceptor meus et gloria mea , qui exaltabit caput 121. Fioret in Vite nostra, benigno Jesu ni-
,
raeum , dulcis Jesus. Si quis virgiuum sic loque- hilominus rosa rul)ens et ardens rubens : san-^
' Rlallli. XXV, 12. — » Joan. viii , .lO. — 3 Caiilic. i , 3. Horst. cum. -j-
950 VITIS MYSTICA, SEU TRACTATUS 9G0
guiiu' passionis, artlens v^ne charitatis, roscida"* Agni noslri l)(nij,'ni Jesu,non tantum perforatus,
elTusione lacryniaruui dukissiuii Jesu. Fievit A seil et clestructus est. Dicitur autem et bonus
enirn et contristatus est pro|)ter me gaudiuni Jesus, etsi purissimus , esse iia^dus ,
qui est im-
meuui, imo jâudium Anyelorum, Dominus Je- mundum animal : quia carnem nostram gesta-
sus, i/ui , ut ait Apostolus, /// itirbiis carnis sitce bat, pleuam in nobis immunditiis peccatorum;
offcrens VDta ct supiAicaliones ad cuin <iui pos- in ipso vcro niliil ejusu)odi liabentem. Propter
sit salvuni faccre cuin a innrte , cuin claninre va- e\imiam vcro muiulitiam y\i;nus est, qui non
lido et lacrymis , exaiiditus cst pro sua rcveren- solum noii liabet pcccata, scd tolius mundi tulit
tia '. Audis, cor non carneum , sed lapideum ,
peccata.
illum niagnum Jesum et optimum in diebus 1 23. Hujus ergo haedi et agni copioso sangui-
carnis su:c ,
quam pro me rcdimciulo assum- ne, o cor adamantinum, inungere et immcrgere;
pserat, lacrymis immaduissc, et adhuc aridum jace in illo, ut calelias, calefactum emolliaris,
permanens? cor durum ! audis commoveri cmollitum vero fontem lacrymarum effundas.
pro ad lacrvmas illum, qui in neternum stat B Copiosa autem aqua opus est ut reficiatur po-
me ,
et non commovebitur; nec adliuc tu ad lacry- pulus meus et jumenta. Est autem populus
nias commoveris? Addam et ignem charilatis et nieus motus animi mei rationales, quaerentes ,
passionis sanguinem , si forte calefias, si emol- ea quae tantum spiritui meo conveniunt. Habeo
liaris, ut dulcissimo Jesu pro lacrymis suis et et jumenta, nempe alias eogitatiories, quae circa
sanguinis effusione solas saltem lacrvmas repen- carnem occupantur, quae animae tenentur ser-
das. Adhuc addam et malleum gravem , et cu- vitutem impendere, ut jumentum : quas utras-
neos ferreos incutiam tibi, ut scindaris. Nam si que cogitationcs decet relici fonte lacrymarum ,
tu, cor, sicut terra sine aqua , exaruisses; iiti- ne in via vitae hujus deficiant, vel a recto itinere
que vel leviter posses emolliri solis quod bonum est in eis, conforle-
perfusum declinent; ut
lacrymis lacrymantis Jesu. sordidum abluatur quae virtus utraque
Si autera a facie tur , et :
fri"oris iniquitatum induratum es in rigorem in lacrymis invenitur. Quaeram ergo mihi, et

lapidis; addo instrumenta fortia, malleum cru- utinam inveniam , fontem lacrymarum in lacry-
cis, et cuneos clavorum ferreorum , ut illis tibi C mis, in cruce, in clavis postremo et in sanguine ,
incussis scindaris, et fontem lacrymarum salu- rubicundi Jesu. Legam ergo et intelligam, quan-
brem effundas. tum ipse annuerit ruborem carnis et animae ,
122. Quod sic nec adhuc commoveris, o cor dilecti ex dilecto amantissimi Jesu. Rubuit enim
durum et impoenitens, durius es silice , qui in in utroque id est tam in corpore quam in ani- , ,
deserto a Moyse bis percussus virga emisit aquas ma in carne ex natura quia naturaliter omnis :
,
largissimas ^ praesertim cum malleus crucis

:
caro rubea est; nec minus sanguine passionis ,
Domini validior sit ad feriendum quam virga quo carnem suam charitate uostra compcllenre
,
Moysi, et tres claviferrei tibi incussi efficaciores tam crebro tamque copiose perfudit quas sa- :
essedebeantad aquam lacrymarum eliciendam, cratissimi sanguinis effusiones in superioribus
quam percussio virgae Moysi geminata. Si vero frequenter meminimus nos explicasse. In his
et adhuc permanes inconcussum eo quod in ,

igitur niiniiue iminorandum , ne lectori fasti-
adamantis duritiam sis convcrsum, qui solo dium gcneretur.

h«di sanguine potest molliri ; affero tibi hredi D 124. Scd quis , nisi totus caro et sanguis, et
j)ariter et Agni incontaminati , optimi Jesu, san- qui in se nihil habeat spirituale, sanguinem
guinem copiosum calore iucomparabiiis chari-

,
istum fastidiat? Quis volens se de sanguinibus
tatis ferventem qui sua fortitudine illum ada- coiitiaclis liberari istum purissimum saluber-
,
,
mantinum parietem inimicitiarum positum inter rimumque sanguinem Jcsu purissimi non alTe-
Deum et hominem omnino comminuit et dis- ,

ctet? Quis semel isto dulcissimo sanguine ine-
solvit. Hic parics per tot aunorum millia dura- briatus ,
quem paravit in dulcedine sua pauperi
verat, nec lege, ncc Proplietis ipsiiiu diversorum Deus, nou magis ac magis sitiat, audiens veram
praeceptorum ,
commonitioiium , ct commina- vocein Sapientine Dci , IJuigciiiti Patris, oplimL
lionum malleis percutientibus alicpialitcr fuerat Jesu diceutis : Qiii cdunt nie, ad/utc csurient :
Cf)mminutus scd acccdente sanguine iiadi et

: ct f/ui biOunt ni<-, ad/iiic silicnt ^? S>\ xenimvst.
llcl>r » ^lllll. XX , II 3 J''.c(li. XXIV, '}.'J.

961 DE PASSIONE DOiMIiM. 9G2
inio qiiiaverum est hiimano sanguini pra- cx- ''""'f.v tii , qiiia bo/ii)riini rgcs In hoc mfonun nnn '.
teristantam naturaliter inesse dulcedincm; nt A brevi versu comprehcnditur, quis amator no-
cum a bestia qualibet semel gustatus fuerit il- ster sit, quis Deus; et quarc amaverit ex verbo , ,
lum de ca-tero semper gustare desideret, ila ut sequcnti clicitur videMcet non ideo amavit nos, :
aHisanimalibuspostpositis, sanguiniinsidicntur ut aliquid nostri acciperet, qui bonorum no-

humano et in mortcm suam ruant pro illo ac-
,
stroriun non eget; scd gratuita gratia sua. Quod
quirendo quantum in se crcdis liaberc dulcedi-
:
si etiam in nobis essct ahquid boni quod ille
nis sanguinem FiHi hominis Jesu Christi? Ecce appeteret non hoc a nobis scd ab ilio habe-
, ,
sitiunt irrationales bcslia" sanguinem liominis; remus. Quahtcr autem aniavcrit nos amator no-
et non sitiam ego sanguincni Filii Dci ? Bestiae ster, exponit ille qui ait : Citni adliuc ininiici
quanto plus gustaverint, tanto plus sitiunt san- rssemiis, reconciliati siinius'. Justus cnim Dcn
juinem humanum ct ego fasfidiam sanguinem :
bonus et pius peccatorcs cl im-
injustos, solus
Dei ct hominis benigni Jesu ? Bestiae ruunt in pios adamavit. O quanta dignatio Jam vero !
mortem suam dulccdine sanguinis humani

,
at- B quantum amaverit, vidcamus. Quis hoc suffi-
Iractae cgo non festinabo ad vitani mcam
: , et cienter (hcal?
sanguincm rubicundi Jcsu ct candidi? Into vcre

festinabo, emam absque ar- et bibam. Emam CAPUT XXXV.
gento et absque uUa commntatione vinum et
De rosa Passioiiis.
mcl qufc nobis Sapicntia Palris altissimi beni-
:
gnius miscuit in craterc cordis sui, nimirum

sanguincm suum, prctium \'\l?e nostrap. Prope- 12G Eccc in expositione hujus verbi neccs-
rate mecum , qui diiigitis Dominum : emite non sarium habemus rosam passionis rosae charitatis
corruptibilibus auro et argento, sed commuta- conjungere; ut rosa charitatis in passione ru-
tione morum ct convcrsationis vcstra; vinum et bescat, et rosa passionis ignc charitatis ardescat.
lac , sanguincm illum dico purissimiuii ,

pretio- Tantum cnim dilcxil uos dilcctor noslcr, ut cha-
sissimum; inebrianlem pcrfcctos, ut vinum ; ut ritatis ardorc cogente ruborcm passionis iuci-
lac, parvulosnutrientcm. Si perfectus, si fortis C dcret , traderctque in mortem animam suam,
es, vinum cst tibi sanguis iste, sanguis mera- mortem autem crucis, non breviter transeunlis,
cissimus. Si adhuc infirmus es ct cui opus sit scd a principio ortus sui usque in finem mortis
lacte, lac est tibi ad nutriendum te. Bibe crgo diu-issima- perdurantis. Sicut etenim s,upcrius
sanguinem hunc meracissimum, fide, mcmoria, vestra? commendavimus charitati, crux optimi
et intuitu spirituali. Ecce sub compendio ite- , Jesu Christi non tantum fuit uniusdiei; sed tota
rumque reduco tibi multiplicem sanguinis ef- vita illius crux fuit et martyrium. Omnia ergo
fusionem largissimi Jesu qua rosam passionis ,

qu.Teciunquc passus cst Dominus in dicbus car-
et charitatis suae rubricavit. Charitatis quidem nis suae , ad ruborem uliquc passionis pcrtinent
illius ardorem humanus comprehendere non rosne jiassionis, quamvis effusionibus crebris sa-
sufficit intellectus, nisi quantum ex passione cratissimi sanguinis ipsius spccialitcr fucrit
ipsius, qu3e cunctis apparuit, comprehcndit. omnia qua? passus cst cnu-
rubricata. Scd quia
merarc non possumus sanguinis effusioncs sa-
,
CAPUT XXXIV. ^ lutifcras nos non pigcat itcrare ; ut qune jugitcr

sunt memoranda, tenaci mcmorice arctius im-
De rosa cliaritalis. primantnr.
12.). Vcrumtamen prius de rosa charitatis, CAPUT XXXVI.

quam de rosa passionis vidcamus. Ardorcm rosse
charitatis perpendemus, si diligenter vidcamus, De scplcin crriisionil)iis sangiiinis Vitis noslra Jcsii
Clirisli.
quis, qualis, (|uantum ,
quare amaverit amator
misericors et mirabilis. Amator nostcr est ille,
quo nihil majus, uihil ditius, nihil fortius; cui 127. Primani saufruinis cffusioncm lciiimus in
omnis siîritus coulitctur, quoniam Driis mcus circumcisione, quando nomcn cjiis ôcatum csl
' Psal. XV, '}.. — ' Roni. v, 10.
TOM. y. :m
*^^3 VrnS MYSTICA, SEU TRACTATUS 9C4
Josns, jaiu tunc niystfiio lior sigiiiliianto, qiiod ""sciiKlere cor ineiim niisernni , et
sanguineis la-
eilnsionesangninis sui fiiliirus nobis esset verus A «;iyinis luadelacere quia ecce Creator meus :
Jcsus, id est Salvator. Audiant et intelligant tam pro me sangnineo cruore perfunditur; nec levi
pneri teneri, quani puella'; et ficquenter eorum qiiidnn, sed decnrrcnte in terrani. Vae misero
menlibus incnlcetur maturum martyrium iniio- conli quod tali et tanto sudore non madescit
!
centis Jesn. Unde ct Isaias de nativitate ejns- perfusum. Inspice trihnlationem ipsius mitis-
dem Jesu Christi loquens, Puer, inquit, /latiis simi coidis qna arigchalur, cnm toto corpore
,
cst nobis , et filiiis iliitus t-st nobis : ciijus inipc- ex onini parte sanguineus sudor manaret. Ne-
riuni supcr hunwruni cjtis \ crucem quam im- que enim corpus extrinsecns tanto talique su--
perii nomine sii,'nilicavit nalivitati statini adjun- dore dellueret , si cor intrinsecus nnllius do-
i;ens; quia prolccto a nativitatis cxordio passio loris molestia franj^'cietur. Contrituin cst cnr
crucis simul exoria est. INou niodicum enim nwuin in inc ipso , ait proplieta ^. Scisso igilur
jtertinet ad conuneiulationem rubicundae pas- corde interins , scissa est et exterius pellis no-
sionis,qnod Salvator noster in alieno loco, in B stri Salomonis effusus : est sudor sangnineus
media hieme, in medio noctis, in stahulo diver- supcr tcrram. Ruhricata est rosa passionis ct
soriiex Matre paupercula natus est licet ibi , charitatis Chrisli ruhicundi Jesu. Ecce quam ru-
sanguis ejus effusns non fucrit qnod tam parvo , bicundus , et quam totus ruhicundus. êc vacat
tcmporis inlervallo, id est, septem dierum spa- a mysterio ista sanguinis Jesu effusio generalis.
liosecutum est. O quanta charitas! o qnanla Sudavit enim toto corpore sanguineni qui no-
,
conimendatio charitatis Vix natus est cadi glo-

!
stras venerat tollere inlirmitatcs ex carne nostra
ria, ca-li divitia?, coeli delicia?, dulcis Jesus; et
et sanguine contractas; ut ad convalcscentiam
ecce recenti ortui crucis ignominia, crucis do- et sanitatem totius corporisspiritualis, sive Ec-
Ior,crucis paupertas copulatur sed redemit :
clesiie sufliceret sudor sanguineus ab omni parte
miseriam crucis, imperii nouien verum. Crnce corporis, capitis scilicct nostri Domini Jcsu
etenim totum nuindum simul et inferos suhju- Christi effusus. Liherati ergo sumus de sangui-
gavit, qui regnavit a ligiio fortis Jesus. Proptei
1
nihus —
— Deo gratia sit
;
j_-,--^_
auctori salutis nostrze be-
j^ ,
cnuii cruccm, ad quam humiliavit se ipsum fa- C nigno Jesu, qiii suum pro nobis sanguinem li
ctus obediens, exaltavit illum Deiis Pater, et beralissime effudit. Vel hoc certe significabat
dedit illi nomen quod est super omne nomen
, sudor sanguineus a toto corpore capitis nostri
;
ut in nomine Jesu omne gcnu flectatur, ca^le- effusus, quia in toto corpore suo spirituali,
stiuni, terrcstrium, et infernorum ^ Bene ergo martyrum
quod est Ecclesia , sanguis erat ef-
in prima cffusione sanguinis Agni purissimi apta-
fundendus, et Ecclesia rubricanda.
tum est ci hoc nomen Jesus, eo quod jam tunc
pro salute nostra sanguinem fundere inciperet,
CAPUT XXXVIII
(jui in conqilctione salutis nostra; totus erat
effundcndus.
U^ j^^^j^ sanguinis effusione.
CAPUT xxxyii. 129. Tcrtia sanguinis effusio fuit in vellica-
tione genarum, cujus testimonium hahcmus in

De secunda cffusione sanguiuis.
D propheta, dicente ex pcrsona ipsius crucifixi :
Corpus nicuin clciti percutientibus , et genas mcas

128. Sccnnda sanguinis effusio Jcsu Christi T'clienlibusK Qiiod quidam exjionunt de lace-
qua passionis rosa coloratnr, invenitnr iri su- ratione maxillarum facta cuiu unguihns impi-
dore sanguinco orantis et agonizantis henigni oruin Juda-oruin (piitlam autem de evulsione
;
Jesu. Ita eniin ait evangelista Etjactus in ago- :

barbae Doniini. Potcst utrumque fuisse verum.
nia prolixius orabat : ct factus cst sudor ejus Credo rion sine aliqua sanguinis effusione id
sicut gutfce sanguinis dccuircntis in lcirani.
Ut j)eraclum. Video ergo sacrilcgas manus imj)iis-
cessent omnes caeterae sanguinis jiurissimi vik\- sima- geiitis non saturatas colajdiis et alajtis et ,
sioncs, mimqiiid h;ic sola non jôterit rosam consj)Utionc desiderahilis vullus Christi : sed
nostram sufliciciiter ruhricare? Vcre potestcon- ctiaiii adgenaruui ij)sius vellicalionemexarsisse,
'Isai. IX. n. - ' Plnli|)|.. if, 8-10. — ^ J.tciii. xxii. , it. — 4 Isai. .. , (i.
9G5 DE PASSIONE DOMIINI. 9GG
'""
et a viiltu quoque dulcissimo ad rubricationem
rosse nostrae sanguinem elicuisse. Video Ayni A CAPUT XL.
immaculati jjatientiam adunrabilem et imi-
illius
tandam per quam genas pudicissimas impudi- De quinla effusione sauguiiiis.

,
cissimorum unguibus lacerandas cum onini man-

suetudine pra;buit ; ut patienter sufferamus , si 131 . Quinta rubricatio rosie invenitur in cru-
aHquando nostram faciem operiat confusio pro- deli flagellatione mansuetissimi Agni rosei Jesu.
pter ipsum imo et si quis nos caedat in faciem
, O cum quanta quantitate putas illum sanctissi-
verbis et factis propter dulcem Jesum. mum sanguinem e conscisso corpore et flagella-
to distillasse in terram ! O quanta putas saevitia
impiorum frcmenlium , quanto fremitu ssevien-

rAPUT XXXIX ^ -
.
^jjîi^^ flagellatum pulas fuisse dulceui Jesum, qui
venerat ut nos a flagellis liberaret aelernis! « Si-
De quarla effusione sanguinis.
g „ ^^^ ^.^^^^^ flageUis cccidcrunt me »
^ ,^ j^^^^jj ^
,, .
Vere sine causa , nisi forte miserrimi et perversi

130. Quartam sanguinis purissimi effusionem bona opera tua pa^nis digna judicarent qui ve- ,
in corona invenire possunuis , in corona spinea, ritatem tuam in mondacio dctinuerunt. Sed et
non tamen leviter imposita , sed valide imprcssa hic nioraliter erudimur ut flagella benignissimi ,
capiti dulcissimo capilis mei dulcis Jesu. Satis Patris nostri discamusaequanimitor tolerarc, qui
enim consentit veritati, ut qui oderant verita- pessimorum flagella pro nobis indignis tam pa-
tem non solum opprobrium illius, sed suppli-
, enim flagella
tienter sustinuit dulcis Jesus. Quis
cium requirant. Nec liic putoquidem rivos san- non sufferret homo in flagella paratus, ad la-
guinis defuisse ,
qui a capite irrisorie et invide borem natus in peccatis nutritus et conversa-
,
coronati defluerent in collum simul et in faciem tus , haereditati coelestis aulae dcstinatus, quae
dulcis Jesu ;
quia si mundos recipit cum videat Regem
noluissent coronato poenam non nisi ;
simul cum irrisionibiis irrogare facilius de aliis oinnium regum etDominum dominantiuni dul-
, ,
ramis vel virgulis arboris alicujus potuerant C cem Jesum, qui peccatum non fecit, et in cu-
plexuisse coronam sed ut morum suorum acu- : jus ore non est dolus inventus, tam gravibus
leos demonstrarent, nunc gloria et honore co- flagellationibus esse contritum Audi o homo ? ,
ronatum , tunc spinarum aculeis coronaverunt stulte et insipiens, et erudire et non solum ,
Agnum dulcem Jesum. Et licct in

mitissimum ,
'
non refuge, sed etiam apprehende disciplinam,

irrisione coronent tamen ignorantes et irri-
; ne forte quandoquepereas de via justa, Domino
dentes coronatum regem fatentur, quia rcgum tibi irascente; qui proprio Filio siio non peper-
est coronari. Coronatusergo rexesse a nescien- cit, sed propter te tradidit flagellandum^. Non
tibus demonstratur. In spinis vero coronantium pepercit Filio suo naturali, consubstantiali sibi,
malitia aperitur. Moraliter autem docemurimi- et coaeterno, et impassibili, quin pvo salute tua
tari caput nostrum regem et ducem nostrum , ipsum faceret nasci in tempore, ct passibilem ;
dulcem Jesum. Si autein malorum quorumlibet et flagellis contereret, sicut scriptum est ; Do-
perversitatecompungimur et irridemur cum : miiins voluit euni conterere in i/iJirniitate^.Y.t
caputnostrumitacompunctum itairrisum con- , j) quomodo parcet tibi lilio adojjtivo , cum sensus
spexei-imus non murmuremus, non rccalcitre-
, tui proni sint in maluin ? Quin in chamo et fre-
mus, pauca quae nobis in vita praesenti et brevi no maxillas tuas constringet, ut saltem vexatio
inferuntur cum omni aequanimitate et patien-
, det tibi intellectum quatcnusad ipsum appro- :
tia sufferendo, ut digni simus esse membra ca- ximare cogaris, quilicet moleste, salubriter ta-
pitis nostri; et boni bellatores simus sequendo men flagellat omnem filium quem recipit''.
vestigia signiferi nostri.
' In Respons. Officii eccles. in Passione. - ' Roin. vni, 32. — ' Isai. i.ui , 10. — 4 Hebr. xii , 6.
%7 MIIS MYSTICA, SKll TRACTATUS i)(iH
*"\i|H'rUis t'sl , vl ros.L' ili.uilalis arilor iii viihoK'

CAPl T XLl. A sanûinis criiisi rcliilsit. Vido orgo qiioinodo
lioc llore rosa' lloriicril optiiiia Vilis nostra, rn-
I)e siAla »'l si'|iliiua iffiisionc s^nguiiiis. hicHindns Jcsns. Vide totnm rorpus, siciihi
rosae sanj^nineae floreni non invenias. Inspiee
132. .Sexla cfriisio sangninis, ((ii;e rosam pas- inaiiiiin niiani rt alterain , si noreni rosae invc-
sionis rnhrieavit, in lossione (-lavornm coj)iosis- nias in utra()iie. Iiisjiice pedem et iinnm ct al-
simc invenitur. Qnis cnim tle fossis, imo et de tcrum : nuiiKjnid non rosci ?
perfossis manibus j)edil)us(jne innocentis Jesu 133. Insjiice lateris aperturam ,

qiiia ncc illa
copiain sacrati sangiiinis diibitet clTluxisse ? In caret rosa, quamvis ipsa snbrnbea sit j^rojitei
toirentibus luijus saujûinis rosa nostra purjiu- mixturam aquae : quia , sicut narrat evanê-
rata est ; (jiiia vere liic ardentissima cliaritas, hic lista, Cii/n ttims inililtini lancca laltis cjiis j>cr-
rubicnndissima j)assio invenitnr. In iiac magni- fnrasset, exivit sanguis ct aqtia Ipse est enim '.
tndine jiassionis magnitndo consideretur chari- B qni vcnit j)er aquam

non per aquam so-, et
latis : ardorem rosae charitatis , riiborem consi- lum, sed per aquam
et sanguinem oj^timns
dcra j)assionis. Qnis unquam tam j^ravia , tam .lesus Christus. O suavissime universorum I)o-
pudenda passns fuit? Deus est qui j)atitur, nee minc et Salvator bone Jesu quales tibi eon- ,
in aliquo sibi durum torcular jiassionis allc- dignas gratiarura referre potero actiones ;
qui
viat,(jui scrvis suis vcl omnino auferrc, vel a jMincij)io ortus tni, usquc ad mortem duris-
alleviare, vel breviare vires tormcntorum con- simam, imo et postmortem, pro me j)retio-
suevit. IVon j)epcrcit sibi qui suis j)arcere no- sissimum sanguinem tuum clTudisti (jui ardo- ,
vit. Hiijus rei cvidentiam vides in Evangelio rem e.\cellentissimae charitatis tuae tam crebris
Joannis, ubi cum ab his qui ad ipsum vene- sanguinis tni effusionibns manifcstare curasti ?
rant cajiicndum, ei diceretur, mnlto numero foliorum multiplicata

quod ipsum O quam
quasrerent, subjunxit .£"^0 siim , quem cjuae- : et exornata cst rosa tua Quis omnia ista enu- !
ritis. Si ergo inc quceritis , sinitc hos abire\ O mcret? IVumera giittas sanguinis cffusi de dul-
ardor verissimae charitatis! Manifestat et tradit C cissimo corpore dulcissimi Jesu et habebis ,
se charitas ipsa saevientibus inimicis, non par- passionis charitativae folia enumerata. Singulae
cens sibi, rogatque jiro suis ut parcatur illis. enim guttae sanguinis sui, folia sunt rosae san-
,
Captus ergo post plurimas illusiones tam Ju- guineae j)assionis ipsius. Sed ideo ad alia trans-
daeorum ,
quain Gentium ,
jjost sanguinis plures eamus, quia sejitimam sanguinis dominici effu-
effusiones , clavis immitibus, manibus simul sionem jam breviter diximus, cum dc apertura
et pedibus perforatur et configitur ligno crucis lateris doceremus unde exivit sanguis et aqua ,
,
Salvator noster, mitissimus Jesus. Intuere et per quae Baplismatis accepimus sacramentum.
itspice rosam jiassionis sanguineae, quomodo
rubet in indicium ardentissimae charitatis. Con- CAPUT XLII.
tendunt jiassio et charitas : illa, ut jjIus ardeat
isfa, ut plus rubeat. Sed mirabiliter per ardo- De croco abstinenliie Viiis nosirae.
•rem charitatis fit passio rubea, quia si noti dili-
gcret, non jiateretur : et in j)assionis rubore , D 134. Crocum eliam abstinentiae in nostra
Titxima et incomparabilis ostenditur charitas. vite, dulcissimo Jesu Christo sentimus floruisse.
Sicut enim rosa jier frigus noctis clausa, solis Qui non proj)terea abstinens fuerit, ut casli-
:'rdore surgente tota ajêritur, et foliis exj)ansis garet corj)us suum, et in servitutem redigeret,
in ruborc dcmoiistrat ardorcm jucundum : ita ne forte reprobus efficcretur sed ut nobis for- ;
flos coeli optimus Jesus Christus,

deliciosus, mam darct et doeumeiitum abstinenlice sicut :
qui multo temj)ore a jieccato primi hominis, in ciroumcisione et baptismo, quae non ad
qunsi in frigore noctis clausus fuit jjcccatori- cnuindationem suain accej)it, qui senijier fiiit
bus, nondum jilenitudinem iiiij)ciulens; taudem iiiundissimus et omnium emundator ; scd ut
pleiiitudine temjioris accedente, radiis scilicet obedieiili;e nobis loriii;im jiistiti;v(jiie donarct.
11 f! 'iiiis chaiil;itis, in omni corjôris siii parte Sine dubio virtiitem habiiit abstincntiiv Kev
loan. xviii ,8. — ' lil. xix , 'S\.

909 DE PASSIOiNE DOMIM. 070
virtutiini, et prai oinnibus sanclis prajteritis et"nualiuni cliaritate devincli , tenipus consuetum
futuris excellentius senietipsum n)acerans, non A ciborum anticipaverunl sed comedendo in :
necessitate, sed voluntate. Sed objicitur nobis charitate,se nequaquam solvisse jejunium ;vsli-
sententia de verbis ipsius Domini Salvatoris de mabant; eliam aliqui post talem refe-
ita ut
se dicentis, Vcnit ad JiuUeos Joanncs Dapthta ctiuncuiam Missarum celebrare solcmnia non
non nianducans, neqiie btbcns ct dixistis : , timerent quod quamvis nobis non conveniat
:
Dienwnitun /ui bcl : itcm, Fenit FHius Iwininis traiiere in exemplum , ut similiter facianuis
inandttvans ct bibcns ct dicilis : Eccc lioino
,
quoniam (juidem ab eorum peifectione nos ni-
xnmix ctvinaiitts, aniictis ptibUcanornm ct pcc- mium separamur; eos tamen sine peccato talia
Ecce testimonium Veritatis,quod Jo-
rrt/orw/rt', fecisse conlidimus quaa nequaquam nisi Spi- ,
annes non manducavit neque bibit et quod : ritu sancto ipsis veraciter revelante fecissent.
ipse Jesus et manducavit et bibit. NuuKjuid ergo Laute comedunt ,

qui delicatis utuntur cibariis
Joannes in abstinentia^ virtute pracellit no- sola delectatione attracti : quibus non suflicit
slrum dilectum Jesum ? INequaquam. B naturalis sapor carnium , sive piscium, qneni
135. Sed notandum quod duj)lex est absti- Creator illis imposuit ; sed modis natura» con-
nentiae virtus. Una
mente,altera fo-
intus in teraptis quaerunt adulterinos sapores jjijieiis et
ris in actu. Et ea quidem quae in mente est, salsamentoi'um variorum , ut sibi apjjetitum la-
semjêr est habenda ca vero quai est in actu,
:
ciant comedendi , non metuentes optimum ho-
reruu) ac temporum qualitate iiianifestanda est. minum Creatorem vituperare in creaturis , (Itini
Bene autem Joannes, qui purus homo erat, alios illis sapores ipsi faciunt, quam Creator
abstinentiam tain in mente quani in corpore naturae earum j^raestiterit. O quantum hujusmo-
cxercebat , ne forte contaminaietur : sed homo di alienos sapoies homo christianus vitare de-
noster verus Jesus, qui maculari non poterai, beret , si adverteret dulcissimum et sapientissi-
cibis et potibus pio temjiore utebatur, ut con- mum Dominum suum fecisse omniabona valde,
vescentes sibi ad virtutem attraheret abstinen- cujus creaturas vere bonas nullus nisi malus
tiae, caeterasque virtutes. Nec credas ullo modo alterare consuevit ! Consiievit dico, quia quan-
majorem esse virtutem omnino abstinere a ci- C doque lautioribus uti cibariis pro infirmitate
bis, qiiam ipsis cibariis uti moderate. Dillicil- corp(jiis repejlenda ,
j)alato non alludente, sed
limum est enim in cibariis modum servare renitenle cibariis; niilla vel jjaiva culjxi est.
omnimodum, ita ut ultra quam naturae potest J3G. Ad eoruni igitur confusionem ,
<ptomin.
suflicere, nihil sumatur, nec ij)si nalurae ali-. ut Apostolus ait, dctis vcntcr cst , ct gUnia iii
quid de uecessariis subtrahatur. Si ergo con- conjiisione coriiin *, quos idem.asserit flendo ini-
tingat aliquem habere virtutem abslinentiaecum micos esse crucis Christi, et imitatores illius
Joanne, scilicet ut ipsani nieiite et ()j)cre exer- j)aujjerrimi et miserrimi divitis, qui ej)ulabaliii'
ceat; non condemnet eum qui abstinet cuni per- non ali(|uando j)ro saiiitatis remcdio, sed j)i(i
lectissimo Jesu, id est, qui abstiiientiam, j)rout voluj)tate quotidie splendide ;

j)roj)ter quod
tempora exij,'unt et personae, j^ro utilitate, vel ncc yuttain a^jua^, cum in inferno sepultus cs-
jiroprii corporis , vel juoximi luiiic inteiulit, sel , meruit imj)etrare, ut refrigeraretur liiiiûa
nunc remittit, observans taiiien iii omiiibus cjiis ardens j)i()fecto in llamma ^, qua; aliciiis
omnia quae circa virtutem abslinentia' sunt ser- D semper ctsuperiluis fuerat sajôribus delcclala;
vanda, ut semper vitii abstinentia^ oppositi, nec naturali aiju.e frigore meruit refoveri, (jiu
id est giilaj , crimen evitet. Cujus vitii abusio- in voluj^talibus suis iiatune saj)orem adullera-
ncs hoc versu notantur verat
: ad liorum iiiquam confusionem gen- : , ,
lilis hominis mcmorare scntcnliam iion j^raxa-
Pia-propcre, laiile , niinis, ardLiitcr, simiiose. hor, ut crubcscal nomiiic christianus , cum a
meliorc se ij)sum igiiorante docetur, qui ne(|U(
Praepro|)erc enim comedunt el bibiint, (|ui crcaturas Crcatoiem venerari sciebat;net
|)er
lem|)us comedendi pra-veniunt, sola voluj^talc, asj)eros scicbal j)ati sajjores pro Christo, (juem
non necessitate coacli. Lct;imus iii \ ita l'a- \ cl ncscivit, vel non cicdidit j^ro sc in ciiicis
Iriim (le sanclis l'aliil)iis , (jiii li(isi)itiiiu sjiiri- paliluilo viiiimi ni\ i liialnni bibissc < imd fc||(>
M;.llli. XI, 18, l<). -- ' 1'liiliiip. iii , 1!), 18. - '
l.iic xvi , I9-:)0.
'ni vnis myStica, seu tractatus 972
niixtiiin : sed soli natunv consentions i-ontra ^"*iibi sapor non tlcci|jitiu', sicut in cibariis laute
voluptuosos exclaniat, A pivTpaiatis , ct saporibus alteratis.
O proili".! leniin
^'^^- Arclcnlcr conicdcrc ,
est cibos vcl po-
Luxiiiios, iniiuiuam paivo contenla iiaratii
î'» ^'""' niinio dcsiclcrio suincre : quod tam in
Et c|uitsitoruiu terra pelagoqne ciborum vilibiis, quani in dclicatis potest cibariis eve-
Amhiliosa lanies , et iauUe gloiia uiensaj nirc. Cujus rci cxeinphim liabemus in Esau,
Diseile, c|uam parvo lieeal produeeie vitam, qni vilis cibi delcctatione attractus, illtro ven-
Et (|uaulmn naluiu pelat. Non eiigil tegios
jljjit ,,nn,oycnita sua. Ita cniin liabct Gcncsis
r*»ol)ilis iîioto clitrusus eonsule IJaeehus • •
17 . r. 1 r » „ •
f' '
ciuia vcnicnte Esau de ajrro vidit 1
Jacob fratrem 1
Non auro geiniuisciue" bibunt ; seil frureite puro 1 • 1 •

i- • .^ ./
.,,. ,. .
n
,
•
^ suum cocuicntem '
lenticulam : cui dixit, i>« //»//<
\ ila reilit : satis est populis lluMusiMie Ceie.sciue '
:
, r
dc cortionc tun nac ruja , quin oppiao Inssus
icl cst, aqua ct panis. H;ec satis concordant Et facta pactionccum Jacob dc vcnditionc
.i/////.
cum illa vcra Pnnis ct

usitata scntcntia et primogcniloruin, ccmicdit in voracitatc coctio- :
ntiua vita Nec adliuc conleruntur B nem niinis dcsideratam et dignitatcm primo-
liuminis'. ,
liac conlusione durissimae Irontes voratorum genitorum amisit quia enim nimium ardenler :
tam ipsius Veritatis vcrissimi Jcsu, quam Apo- desiderabat lenticulam En, inquit, niorior; ,
stoli cjus, imo ne j^cntilis quidcm liominis re- tjuid niilii prodciunt primogcnita T> Non est
j)rclicnsione ctcruditionc pcrcussie ct dicunt, dubium quin ardenter ccmiederit acceptum ,
,
Christiani snmus uon tamcn rccipiunt vocem quod tam ardenter fuerat desideralum. Mise-
:
Chrisli in Apostolo loquentis et moncntis, Cu- icre, Domine misericordissime Jesu , mihi mi-
ram carnis ne feccritis in dcsideriis \ Vudc scrrimo pcccatori, qui nullam dicm sinc peccato
ircqucnter evenit, ut cum adhuc escae eorum luijusmodi me scntio pr.Ttcrire ; nc per talem
sint in orccorum, ira Dei asccndat siiper eos-»: excessum, fidei tuae qua tibi genitus sum , me-
ct qui deduxerunt in pessimis terminis dies rear perdere dii^nitatem. E contra et sanctis-
suos, in puncto ad iniernum descendunt; ubi simos Eliam et Joannem Baptistam carnibus
vermis comedens ipsos non nioritiir, et ignis nullis usos fuisse acccpimus, et per sobrictatem
non exstinguitur, pro deliciisbrcvibiis nialare- temperanli;e eos nullum ex hoc omnino mc-
cipicntes sempiterna. ,,iti,ni perdidisse.
137. iSimis comedere quid sit, omnibus no- 139. Studiose comedere est in cibis vel in
tum est. Nimis enim comedit, qui ultra quam polibus nimis diu immorari. De hoc expertis
naturai sua; sustcntanda; possit siiflicere, sumit loquimur, et utinam non essemus expcrti, nec
alimenta, maxinic si lioc scientcr fecerit. Eve- unquam e\|)erturi. Frcqnenter solct accidere,
nit enim non raro ut homo suis laboribus con- , quod sumptis cibariis quae secundum consuetu-
sideratis plus vilium sumat alimentorum; ut in dinem necessitati sumentis possent et deberent
labore possit subsistere, et timore deficiendi sufliccre, qUcTdam surijat nova delcctatio qu:e ;
cogente mensuram refeclionis excedat, a quo facit hominem improvidum, et insidias diaboli
peccato vix credo aliquem cssc immuncm. Scd non cavcntcm iiii cibo cum tanto studio inh.r-
taliapcccata crebris confessionibus, intermixtis ,ere tanquam niliil ante comederit, vel intra
,
voluntariis abstinentiis , stalim ut deprehen- multos dics post hoc nil sit sumpturus ciborum.
duntur, purganda sunt. In nullo autem genere D At qui gula; speciem in sc dii^rchcndunt, au-
ciborum ilhid vitiiiin siq)erlluitatis ciburum ct xiliantc Deo huic facile possunt resistcre, quia
potuum cxcusatur. Cum etiam lcgatur, qiiod inipctns ejus non longius durat, quani duni
peccatum Sodomcefuitabundantio panis^,Ql AvA- a nicns;i suri,'atur, ct illiiis cpiocl tanto studio
bolus tentaturus Dominum non de alio aliquo desidciatur, mcinoria subducatur. Sunt autcni
quam de pane tcntavit scicns profccto in ni- ^*,
plurimi ,
qui talc studium coincdcndi, ncc- pcc-
niio siimi)lu p;uiis pcccatum non dccssc; qiii catum cxistimant, ncc ctiaui cuiqiKim siiiî^crcn-
piiiiios paicnles, et
per ipsos onincs homincs ti essc peccatum lidcin ;ulliibcaiit liabcntcs iii ,
,
unius pomi comestione dcccpit quamvis non : c-onsuctiidinc cLiiimabili , iuilli dcsiderio resis-
ita l;icîle in cibis vilibiis niciisura cxccdafur, lcrc, (luod possit a ikiIiiim îliqiia obumbralionc
I.Mcani 1'har.saliie lib. veis, JT.t-.-JSI.— i.\xvn

'
/|, > Eccli. xxix, •).». '
Kum. xiii , I 1. * INal. , ;in , .:i.
^ F/ech. XVI, -- fiMatih. iv, Gcn. xxv,
/i'.l. .1. 7 39-'J'>. •'
Apiul l.ucanum, muri/ia<iue.-]-
973 DE PASSIOISE DOMINT. 071
defendi nec ponunt aliquam metam dcsidcrio*"" ritate corpus suum ita tradat, ut ardeat ni-
: ,
comedendi, donec tcmpore deiiciant fatigati. A hil ei prodest ^. Quosdam enim esse qui non
Sed christianus homo comedit ut vivat, non proptcr charitatem Dei sed propter vanam ,
vivit ut comedat sicut quidam ait. Ideoque

, gloriam se macerant abstinendo, ostendit ipsa
et illud bene de inutihbus et voracihus veritas Dominus Jesus dicens discipulis suis : :
Ciini jcjunatis, nolUe fieri sictit hypocritce tri-

Nos numerus siinius, et fruges cousumere uali '.
stes , qui cxterminant fcicies suas, ut videantur

Christianus autem non sic : sed scmper ita sur- ab hominibus jcjunantcs. Amen dicovohis, rc-
gat de mensa, ut adhuc habeat appetituni pkira ccpcrunt merccdcm suam^. Quurc? Quia non
sumendi, et eum qui adhuc esset implendus sunt verus crocus, qui carent rubris fohis cha-
cibariis, Domino Jesu pro grato munere con- ritatis, sine qua nulkim opus perfectum est.
ferat appetitum, qui j^ro nostra salute saepius Ipsa enim est virtus, de qua dicitur : Qui ha-
esurire voluit et sitire. His et aUis simiUbus ra- bet unam , habet omnes, et quam qui non
tionibus unus aliquis inductus tanta se absti- B habct iUud quod habet
, auferetur ab eo.
nentia macerat, ut nimia consumptus inedia in
languores incidat diuturnos;ut nec sibi , nec CAPUT XLIII.
aliis valeat omnino prodesse : imo fiat etiam
omnibus gravis; qui si gravarentur, ipse potius De odore florum Vitis.
alleviare deberet. Quis ista docct ? quis ista

sapiens faciet? Ignorant tales ,
quod 141. Jam ad odorem florum Vitis nostrae ac-
cedamus , rogantes ipsum dulcissimum Jesum ,

Virlus est mediinii vitiorum , el ulriuque reductuni '.
ut sui odoris dulcissimi fragrantia corda nostra
Est enim quoddam medium intcr nimis come- dignetur aspirare , ut de ipso dulcia et sentire,
dere, et nimis abstinere; et illud mcdium est et dicerevaleamus. Quid autem dicere de hoc
virtus hoc cst tantura sumere alimentorum ,
: odore poterimus? Mirabilis et supra quam po- ,
ne nimis debilitetur natura; nec tantum,ut test credi aut cogitari , ina?stimabilis est iste
vitia vegetentur. Quod si omnino tale mcdium C odor vitis nostrae. Floruerunt et alii sancti
servare nonpotcst; tamcn hoc cavere potest ,
palmitcs, in quibus ipse piofccto floruit : sed
ne nimis a medio recedatur id est, ut ille qui : certissimi viri illi soli capiti nostro optimo Jesu
minus comedit quam debeat, non nimis absti- clamabant, nempe illa spiritualis sponsa , Tf/^?-
neat; ut ille qui comedendi mensuram exce-
,
liora su/it ubera tua vino; fragrantia' ungucn-
dit cam non nimis excedat, ita ut cor|)US non tis oplimis. Oleum effusum nomen tuum , idco
nutriatur vitiis, sed virtutibus conscrvetur. adolcsccntulce dilcxcrunt lc. Tralie me post te
140. Quare autem flos croci abstinentiam si- currcnius in odorc unguentorum tuorum^. 'ôn
gnat, color ipsius ostendit : facit enim suos cul- est mirum , si odor est inaestimabilis nimis, qui
tores abstinentia croccos, flori croci assimiles. de hac Vite nosti-a florente procedit si nomina :
]Non enim potcst facics esse rubicunda, cum ejus diligcntius attcndamus qua; suut Jesus, ,
stomacho abstincntia^. Multiludo autcm florum Christus , Nazarenus. Jesus autcm , ut scitis ,
croci niultas species designat. Kon enim est Salutaris vel Salvator interprctatur ; de quo
abstinentia solummodo cibi et polus : sed etiam D Psalmus, Convertc nos Deiis salutaris noster^: ,
somni ct lasciviae, ct vcstimentorum, ct alio- ct itcnun Salvasti nos dc affligcntihus nos'.

,
rum quorumlibct commodorum ,

qune corpori Quis aulem in afflictionc positus salvari nolit?
supcrflue tribuuntur; vel balncorum, unguen- Si vis salvari et altrahi odorc hujus nominis
lorum musicorum instrumentorum ct canti-
, ,
salutaris, quod cffusum cst , sicut olcuni : iu-
lenarum, et caeterorum hujusmodi, quae sensus cipe delectari in dulcissimo Jesu , ct conlidcn-
hunianos corrumpunt, animun)quc subvcrtunt. lcr rcquire in vero salutari salutcu) , nou inii-
Quod autcm qua.'dam foiia ruhci sunt coloris, tando illos (jui I.Ttantur cun) n)alcfcccrint, et
signat charitatem scmper dcberc in)mixtam cs- exsultant in rebus pcssimis**, in quibus sahitcm
se operibus abstinentiae; quia si quis sine cha- suam constare putant; scd potius cam , ciijus
' Horalii Kpistolanim lil>. I , epist. 2, vers 27. — ^ Ibid. epist. 18, vers. 9. — 3 I Cor. xin ,3.-4 Mallli. vi,
Ifi. — 5 Caiilir. I , \-A. - fi

Psal. i.xxxiv, 3. - 7 Psal. xi.iii, 8.-8 Piov. ii , I i.
'J7.) MIIS iMVSTlCA, SIUJ TUACTATUS OTC,
.ipinUib c.Vbullavii m Dcn baliiUiri siu) ', (|iia; *"'' le, si iaiiicliciis cs : si csiiiis, vcrbiiiii isl. lii
nuiniiiis liiijiis saliilaris uilurcni lantu siiaviiis A lioc veiho l)ci uptiiiii Jcsu invcnis (|iio(l ic sa-
atlraxcrat, |)circcliiis(iiic sciiscrat, (iiiaiito illi tict , si (liclis ct factis cjiis amciii cuitlis tiii
lidc, S|)c , ct cliaritate viciniur riicrat, (jii;v vclis incliiiaic. Saiiat ciiiiii aniiiiaiu csiiriciitcni
ipsum (lc suis visccribus gciiiicrat, ncnipe ve- (piiihiiiid dixit vci lccit tlulcis Jesus. Quud si
ruin et pcrrcctuni Dcuni ct liuniincni,salutarcm csuiis ct sitis justitiam, sanabit tc vcrbuin oris
Jcsuni. ôn ignurabat enini (lualitcr siiie uinni cjus, (lui dixit : Beati qui csuriunt ct sitiunt
carnali cuncupisccntia cunccptus, (jualitcr sinc juslitiani ,
quoniaih ipsi satunihuntnr K Addct
umiu dulurc cx ipsa iiatus; (luumudu a pasto- (|uo(juc iiîicm ad olcimi : (jiiud liuic iiomini
ribus i^raulicatus (juomudo a IMagis adoratus
, , Jesu o|)tinie cunvenit ;
quia liiijus numinis vir-
(jiioinodo virgincu lacte suu nutritus, (juomodo tutc lidcs confirmatur, cliaritas cxardcscit. Paiici
a Simcone ct Annacommcndatus. Novcrat, in- cniin lideni liabucrunt antc liujus olci crfusio-
(jiiam, li.cc umiiia, ct nuilto j^lura virgu illa iicni,idcst, aiitc |)r;cdicationcni nominis tui
lidclissima, ct |)crlcctissim;i lidc salutarcm vcri B o bunc Jesu : jâuci igniculo diaritatis ;uscrunt.
salutaris scqucbatur udorcni. Kec potcrat non Scd ecce illa eflusione, quanli lide illuminati?
sjierare in cum, quem lide perfectissima co- (jnanti cliaritatc conllagrarunt? Dcdit odoreni,
t;nosccbat et posse, et scirc, ct vellc salvare id cst,bonam famaiii, olcuiii nuniinis tiii effu-
oiiincs dcsidcrantcs salutcm. Quantnm cnim sum, olcnm Jcsu ct jiatuit tc essc ctiani Cliri-,
(juis crcdit, tantum spcrat : (jiiantum sjicrat, stiim id est unctum. Sic enim ait Psalmus de
,
tantum ;iuiat. Quanto ergo lia;c optima Matcr te Vnxitte, Dcus , Deus luus olcu Uetiticv prce
:
jierfectior fuit in lidc, tanto in spe fortior, et in ronsurtibus tuis Ergo et olcum ungucntnm 'K
cli;iritate fcrvcntior , omncm cogitatum sunm est, qnia ungucntum de olco ct aroin;itibus
jactans in cum. conlicitiir. Qnid crjô mirum, si luec Vitis ad-
142. OUuni eiiiin effusuin est nunun tuuin. miiabilcni dcdit udurcni, qua^ ct unctaest,et
Quare? Quia oleo nutrfuntur inlirrai, pascun- florcns? Nazarenus eniin Florens interprelatur.
tur famelici, luniina rejâiantur. Quis enim tani \\\. Vitis nustra Jesus Cliristus Naz;ircnus,
iulirmns, (jui huc olco salntari, jiomine scilicct C id csl s;ilutaris, uncta ct lloicns, qui non at-
salntifcri Jcsu, ciiratiis non fucrit, dummodo li;ilicrct omnes, quisalulcm, gloriam, divitias
vclit curaii?lta cnim ait ijisc Salvator cuidam vcl delicias conciijiiscunt? Vcnient omncs ad
languenti, qui jacebat ad jiiscinam probaticam : Vitcm lianc. Dabit cuim Jesus salutein, (juia s;i-
l'is salvus fieri? Et ille : Duinine, liuinineni nun Intariscst : dabit Cliiistus regnuni, iii (juo glo-
liaheu , ut cuin inuta fuerit aqua , inittat nie in ri;i cum divitiis luibclnr, (jiii;i uuctus cst ,
quod
/>/it7//«/«'. Stulte , ecce olcuin salutifcrum salu- jirojirie ad rcgcs pertinet : dabit Nazarcnus
taris Jesu, cujusnonien est sicutolcuincffusum. dclicias, (juia tlorens est. Quid enini jucun-
Quid tibi cum aqua?Si vis recipcre salutcni dius flore ? Multi ;iutcm , inio omncs, id est
cccc fons olci iiiiscricordi;e, in (jno te iiullus omniuni virtiitnm florcs iii nostro INazarcnu
jjroliibct ba|)tizari, cujus iiomcn cst clfusum suiit, (jiiarnm dclcctal)ili odorc totuni mundum
oleum, id est, omnibus gcntibus manifestum , traxit jiost sc. pro-
iSam <jui veniunt ad ij^suni
(]uo oleo uncti iulirmi sanaiitur. Quomodo cum |)tcr liumilitatcm sequuntur odo- , violae cjus
;iudis et intelligis supercmincnteni misericor- D rem ; qui propter caslitatcm, lilii; qui propter
(liaiii o|)timi Jcsu ( (jui juoj^lcr tc rcdimcndnin cliaritatcm jiassionis ros* qiii prujitcr ;ibs- ,
;
dc sinu Patris dcscciidit ad tcrras, tc miscricur- tiiientiam , cruci scijuuntur odorcni. liis crgo
dissima passione redeniit),non oboritur tibi \irtutibus optimi Jesu Christi ubiqiie praedi-
ccrta spcs, quod le rcdcni|)tum taiito prctio catorcs tanquain quodam jirctioso nnguento
iiolit iierdcrc, qucin dc c(t'lo venit rcdiiiicrc? clfuso extraxcrunt odorcni cjus, ct adolcscen-
J;ini crgo sic cogitanti, sic sjieranti olcuni no- tulae udurc cjus mirilicu dclcctat;e cucurrcriiiU
niinis Jesu tibi cffusuni cst. Linge tc , ut saiic- jiost uiictum Jcsiim. Kt adliiic nimirum currunt
ris; id est , spcra in miscricordia Salvatoris, clamantcs iii totocorde suo, 7'/Y//it/wj/JOA^/t', «/
(jui salvat omncs sjicrantcs in sc. rurranius in oduie un^ûentuiuin tuu runi ; scit^ll-
I il{. Mihilomimis aiilcm ct olcuin lioc jiascil lis (jnod nctjiic \olciilis, nc(juc currciiti"* , scd
r.iic. I , 'i?. .Jii;in. V, f< , 7 INI.illh. V, ti. I r.>i;il. xi.iv, 8.

977 DE PASSIONE DOMINI. 97S
solius Dei niiscrentis est. Supcrat autem omnes*"' ris iVacirantia , nuUus ignorat. Attenilamus er-
odores onmium virtutum uncti Jesu otlor cru- A 'ô , ijuis ct quantus ignis corpori nostrae Vitis
cifixi, ubi pcrfectio pra?cipue erilorcbat et de , apposilus fuerit. Flagrabat intcrius inccndio
(loribus vulneriun suoruni ina^stimabilcm odo- cliaiitatis immensai, cxterius passionis ardore
rem effundit. Fracto enim alabastro mundis- verissimum cl gratissimum , et saluberiimnm
,
simi corporis virginalis dulcis Jcsu, effusum est Iiolocaustum in aia crucis crucilixus Jesus. Quod
unguentiiin sacratissimi sanguinis. Ipsa quoque liolocaustum simile isti? Nullum vero, quia
anima , in qua sine diibio redolcbat ungucntum nullum sic lotum mcensum dicitur : et si istud
spiritus scptiformis, cmissa , dilatatus et dis- diccbatur vere holocaustum ,
quod totuin ar-
persus cst odor V'itis nostra^ florentis non per debat, cum lamen ii)i arderet sola caro; quanto
terras solum , sed et per inferos ; el suscitati verius nostra victima dicctur holocaustum ,
sunt niortui, qui tani ad vitam corporis qui- quod intus et foris incomparabiliter arde-
dem ,
quam ad vitam animae (luotidie susci- bat ? Ardebat ct tolus Laurcntius, Vinccntius,
tantiir, quia domus Cliiisti, id est Ecclcsia B iiliiquc quani ])hirimi, sed nihil ad hnnc, Quis
inipleta est ex odore ungucnti nostraj Vitis enim ardori fornacis crucis aliquod aiuleat sup-
pr.Tcipue in passionc florentis. Conscissus est plicium comparare?De quo supeiius nos mulla
saccus corporis Domini Jesu , ceciderunt grana meminimus posnisse exempla. De holocausto
sanguiiicarum guttarum, i\ux adhuc a fidelibus igitur nostro cruciiixo Jesu incomparabilitcr ar-
niente colligi possunt, ct ab accedentibus ad dente incestimabilis nimis odor processit : odo-
crucem fideliter ac devote colliguntur. Preti- ratusque cst Dominus Deus Pater odorcm sua-
osissimus vero thesaurus et incomparabilis vitatis, et benedixit nobis , avertitque iram
guttae sunt sanguinis Jesu Christi. indignalionis suae longe a nobis ,
pace integre
145. Accede huc, o lidelis anima, et collige reformata , et sangnine rubicundi Jcsu tam
tibi reliquias ei)ularuni sponsi tui ; micas gratis- nostro, qiiam ipsius participe pacis ieternae ob-
simas , folia rosarum. Eccc in qiianta multitu- side existentp. Odoraverunt et alii plures ab
dine distillant de manibus simul ct pcdibus oriente et occidente, ab aquilone et meridiano
nccnon et de latere dulcissimi crucifixi Christi C accurrentes, ct ad hoc dulcissimi odoris corpus
Jesu.Non est morbus anima!, cui his floribus floridum congregati, ut de eo se satient, illo
mederi non possis. Collige tantum folia florum tamcn intcgro permanenle, impleverunt ipsius
florentis Jesu, stillas sanguinis rubicundi : et dulcissimi Jesu verbum dicentis : Ubifucrlt cor-
tanquam pilulas, sine quibus esse nolo, in cu— l>us , ibi congrcgabu/itur ct aquiUe^. Scd jam
biculo cordis tui reconde. Erit tibi illarum sa- non cruda caro ista comeditur, optime per-
por ct odor in medicinam salubrem , morbos ,
cocta ciim sit diiplici igne charitatis et ])assionis.
si qui fuerint, repellentem , ventiirosque caven- Unde tam delcctabili odore inebriati non solum
tem. Vide tantum ne unquam sine illis esse
, viri natura fortiores, sed et virgun<ula3 tener-
velis, quae vere nomcn habcnt, quoiibet fideli rinia; currunt toto cordis affcclu , oninibus vi-
dicente, sine quibus csse nolo. Ilauri ergo toto ribus animi ad deiicias crucis, haustiiri delicias
cordis tui affectu odoicm Vitis ver?e Jesu Chri- cordis sui, qnantum in pivTcsenti vita licet un-
sti TSazarcni , et delcctare in illo , sicut Pater guentorum dellucntium largitcr ab holocaiisto
coelestis in illo delectatus fuit, ut verc dicere D nostro tam validis ignibus ardente.
potuerit : Eccc odorJiUi mei sicut odor agri plc- 147. INon j)aruin enim delicatnm ardcntis cor-
///, cui bc/icdijcit Dofni/ius Wvrc jjlc/ii ,in min jôris adauxit odorem s])iiitualium ungucnto-
liabitat oinnis i)Ienitudo divinitatis, in quo oin- riim odor, id cst ,

gratuitorum collalio, (jua-
nes tliesauri sapientia.* et scientiaj recoiiditi j)ost j)assionem a Doniino Jesu Apostolis sunt
sunt ^ collata. Anle passionem enim Spiritus nondum
autem adliuc causa, quare tanto
146. Est crat datus, ([iiia Jcsus nondum erat glorilica-
Crucifixus odore fragravcrit. Modicus vel niil- tiis ': luimiliato autem et exaltato jiio Jcsii
lus est odor corj)oriscujusIibet aniuialis \ivcn- dcfluxit ungucntum S])iriius sancli a ciipitc , id
tis : sed cum igni caro apposita fuerit, quam cst , a Chrislo, id est uncto, /// baiba/n, id csl ,
suavis ,
quam deleclabilis inde procedat odo- iii cos (iiii virilitei' cgerunt et conlortati siinl
'
Ccn. xxvii , 27. — ^ Coloss. n , , \\. — ^ Liic. xmi , 37. - 4 Joau. vii\ 39.
ut superarcnt in Domino :ct non solum /// Oar-*^' vit : Egu (jitasi vitis fnictificavi snavitatcm odo-
bat)t .4(tii>n, itl cst , non sohini Clnisti Aposto- A ris ct f/oici iitci frticttis honoris ct honcstatis, cu~
lis (latuni unûcntiun liof , (juocl licjucfactiun jttssj)irittiscststipcrincldtilcis.\'.]\\^,\ni\\\Amy
fuit iync passionis Christi, ut darct odoicni odorc dclcctcnmr, unj;ucntis charisn)atinn cjus
bonae Ojiiniouis |)cr onincni tcrram ; sed <ittod foveamur pane ccelcsti id cst corjôrc suo jm-
,
,
dcsccndit in orain vcstimcnti ', id cst, in inlima rissimo confortcmur ut corj)us cjus edcntes,
, :
mcmhra Kcclcsiae, (juae cst tancjuam Chiisli sanjûineiiHjuc jno salutc nostia cHusum in no-
vcstimcntum. Quod ita iinj)lctum cst ct adhuc slram salutcm hihcnlcs, gustare |>ossimns , ct
implclur, ut etiam in nationcs Spiritus sancti videre liceat pcr specicin incenigmate, (juia suu-
gratia dilTundatur % et sentiant Christi odorcm vissimns esl Dominus; ut etiam ipsius promis-
sj)iiitiialis ungiienti de summo caj)itc omniiim sio j>crliciatur in nobis, quantum in i)r.TPScnti
dctlucnlciii , (jiio mundne liant adolestentuhe , vita las cst, (jiii dicit ,
Qtii cdiint mc , adhitc
ut attrahant ct diligant Lnclum nostrum,et csnricnt : ct (jtii bibtint mc, adhiic siticnt*^.
currant in odore unguentorum illius. B

148. Nec mirum
vehementcr dclcctcntur si
CAPUT XLIV.
dujilici odore Vitis nostraj uno (jui cx unguen- :
tis, altero (jui cx floribus jiroccdit. Odorantur (Tuod flores inveniendi siinl in Tite nostra.
enim et odoratum sequuntur Jesum, imitantes

bestiam quamdam, quse odorecocti jjanis et rc- 149. Postrcmo vidcamus, (juia flores et visum
centis ita dclcctatur, ut ubicumque illum scn- dclcctant et odoratum. Licet comedi non so-
serit, illum sequatur ctiam usque ad intcrituin. lcant, sugnntur tamen ab aj)ibus, et de liquore
'Ecce ipso teste panis viftis, f/tii dc cce/o dcsccn- c floribus cxj>rcsso dulcissiiiia sibi mclla con-
dit^, decoctus duplici igne charitatis et passio- ficinnt. Apes ejusmodi, ut pnto, sunt illi qui
nis, odorcm suum longe lateque dispergit. Quis jienniscontemj^^lationis elevari sciuntet possunt,
hnnc non scquatur? Sequitur irrationalis bcstia suaque ipsorum j>ossunt alvearia hoc est cor- ,
odorcm paiiis cocti ct consumcndi non seqiic- poris curam relinquere et ad hortum delicia- :
, ,
tur homo rationalis odorcm jianis bis cocti An- C inni transvolare, in quoomiiinm florum divitias
gelorum ? Imo stultior est quam bestia, qui ilet divites dclicias inveniunt. Hortus enim iste
lius odoriferi jDanis odorem non intelligit ct jiaradisusest. Ita habes enim in Cantico amoris :
honorem. Sed pr.Teterire non jjossumus, quod Einissiones tiice o virgo INlaria fccundissiina, ,
transituri mare jiancm bis coctuin necessarium paradistis 7. Proccssit eniin hic j)aradisus ab
habcnt. Quicnmque ergo se in lioc mari magno utero virginali, omni flore, omnique fructu re-
hujus saeculi esse cognoverit , cjuod (juia spa- fcrtus, scd fructibus interim dilatis. Flores istins
tiosum cst, cito transire nonjjolest; et j^rojjter jâradisi vidcamus, lcgamus, vclpotius sugamns.
rejitilia (juorum non cst numerus, j)ericulosum Convenit cnim ut talcs inodo aj>cs siinus, (\\\x
est ,
quia ctventis, ct tcmj>cstalibus savit; si sciant sugere mcl dc jietra. Idcm cnim est hor-
securus vult csse , habcat luinc panem coctum tuset pctra, id cstChristus. Si crgo florcs quae-
fortissimum Jcsuin in nave crucis suae quem , rendi sunt , ubi potius quaerentur, ubi prom-
comedat , cjuem adoret, qiio rcficiatur, quo j>tius invcnicntur, quam in dulcissimo Christo?
consolctiir, quo, ut brcvitcr dicam, ab omiiibus D Manifcsli sunt llorcs virtutum ctvulncium cjus.
pcriculis cruatur. Si enim ut ait Psalmus, il/ic , Stat ecce exj>ansis manibus, nudo corj)orc, ma-
naccs pcrtransibttnt^, id cst homincs in cruci- , nibus simul ct pcdibus pcrforatis, capitc iiicli-
bus suis Jesuin seqiientur; qua» navis potius nato. Conforlare nunc et elevarc, anima mea
pcrtraiisivit ,
qiiam navis crucilixi Jcsu? Sccun- miscra ct inlirnia, ct alis lidci et spci ad hunc
dum vcro Paiili sentcntiam diccntis, QiiiaChri- liortum charitatis cnitere, ct totuin mentis in-
stn confixus sitm critci^, cruciligamur et nos cuin tiiitum j)or varia dispersum in ununi collige, ac
Christo, cruccm ejus , imo ij>suin in cruce iiiaj>iiin sedulitatcm imitans ad coulicicndum tibi
delicienti cordis affectu amplexcmur in vivilico , ad paradisum charitatis ascende,

incl dcvotionis,
odore delcctemur ardcnlis Jcsii ,
qui dc sc di- actcdcns ad cor altum; (jiiiacccc (|ucm <|ua>iis,
• l's;il. fjxxxn ,
'}.. " ' Acl. X, 'i;). - 3 j„iiii. \\ , ;i.t, '.!, .M. - i lN;il. ( iii ,
:>(). — (;nlat. II , l<l.
f'
Kccli XXIV, >S ,
•>.! , "Ô. — 7 C.-inlic. iv, 1,1.
981 DE PASSIOÊ DOMIM. 982
'^° quam
exaltatus est , et humiliatiis. Non enim elevatus vacans ,
gustare et intclligere possis
, ,
bo-
est in crucem , ut se diflicilem jirseberet accc- A nus, quam Dominus. Siclustrandi sunt
dulcisest
dere adeum volentibus : scd magis, ut omnibus et pedcs non minus sanguinis habentes; non
nossct paratior inveniri. minus quam manus, perfossi et ipsi et perfra-

150. Accedens ergo cum fiducia ad hunc pacti, sanguineis manantes guttis.
radisum, in extensione brachiorum cognosce, 152. Tandem accedendum est ad cor humil-
suscipe affectum paratum ad tuos et te ad suos , limum altissimi Jesuper januam lateris lanccati.
invitantis amplexus, et quodammodo miserabi- Ibi proful dubio tiiesaurus ineffabiHs desidera-
liter misericorditerque clamantis : Revertere biUs charitatis ialet ibi nova devotio invcnitur,
:
revertere, iit intaearmir te\ Revertere a mala inde laci^marum gratiaextrahitur,discitur man-
voluntate, a malis faclis, abobstinatione, ade- suetudo, patientia in adversis, compassio in
speratione. Reverlere, inquam, ad me, quae a afflictis. Pra^cipue cor contritum et humiiiatum
nie aversa fuisti, ut intueamur te intuitu gra- ibi invenitur. Ipse Josus compk^xus tuos desi-
tiae,quo mulierem pcccatricem, Petrum ctLa- B derat, talis Caput
ut complectatur, exspectat.
tronem respexi. Lege me Hbrum vitae scriptum florichnn multis spinarum aculeis confixum ad
intus et loris, et lectum intellige. Collige tibi te inclinat, ut ad pacis osculum te invitet, tan-
flores meos sanguineos , ut paradisi illius pos- qiiam dicat tibi Ecce quomodo configuratus
:
sisjanuam introire, ante cujus forcs Chcrubim siun ,

quomodo confossus ,
quomodo niactatus,
coliocatus est cum gladio flauuiieo ac versatili. ut te possim ponere super humeros meos, quje
Valet enim scientia, quam ex me plenarie di- aberraveras, ovis mea, et ad pascua reducere
scere potes ad amovendum impedimentum Che- Redde vicem et super vulnera mea
paradisi. ,
rubim. Flores ergo sanguinis mei, gladii versa- commoverc et pone rti e Vdlem
misericordia ,
,
tilis flammas horrendas ac tibi formidabiles qualcm nunc vides, iit signaculum super cor
extrahant. Intra ergo, o anima, paradisum oni- tuui», ut signdculuiu siiprr brac/iiunt tuuni^; ut
nibus paradisis meliorem , nunc solo cogitatio- in omnibus cogitationibus cordis tui in omni- ,
nis quo potes affectu; ut postmodum anima et bus opcribus brachii tui mihi taliter, ut vides,
corpore et terrestrcm et ca»lestcm paradisum C signato possis similis inveniri. Conformaveram
,
valeas introire. te imagini divinitatis me?e cuui tc crearem con- :
151. iSec breviter amplexandus est hic para- formatus sum imagini Inimanitatis tuae, ut tc
disus, sed volandum est per singulos istius pa- reformarcm. Tu ergo qui non retinuisti formam
radisi flores, et singulorum florum folia sunt su" divinitatis meae tibi impressam in tua^formalio-
genda nunc ad dexteram, nunc ad siuistram
: ne retine saltem formam luunanitatis tuaj mihi ,
rivulos et guttas sanguinis spargentem propius inipressam in tua recreatione id est, si non re- :
et interius accedendiun. Undelibct qua?rcuda lines qualem te creavi, retine saltem qualem tc
devotio et gratia lacrymosae compunctionis : recreavi. Si non capis quantas virtutum divitias
ntrinque considerandum, quam immites fixiu\Te tibi dedcrim te creando : cape saltem ,
quantas
davorum ,
quani amara venarum ossiumque in hiunanitate tua miserias proptcr te accepe-
perfractio in manibusilliiis, qui c(x'Ium fabrica- rim lecreando ; et ad potiores, quam ad quas te
vit et terram, qui operatus estsalutcm in mcdio formaveram, rcformando.Nam propter-

delicias
terrae, etinterhorum considerationem frequen- D ea homo visibilis factus sum, ut a te visus ama-
ter repetendum, Redde niilii kvtitiam salutaris rer, qui in deitate mea invisibilis non amabat.
tai", ad imitationem ajîs qua? inter volandum Da te ergo priemium incarnationi et passioni
seniper quemdam sonum habet, nec conticescit mea", pro cpio iucarnatus simul ct ])assus dedi
donec inter florcm intrav erit ubi mcllis optati ; nie. O dulcissimc atqiie amantissime Jesu , Pater
dulcedinem colligit, et cxsugit. O quam felix luminum, a quo est omne datum optimum, et
eris, si postquam intra florentis paradisi nostri omne donum pcrfectum , miserirorditer respice
flores sanguincos, viilncra dico, fucris intro- juimiliter tibicon(itcntes,et veresentieiites quia
missus ; ab hujus nuindi strcpitii et tentatiouum sinc te nihil possumus facere : et qui dedisti te
incursibus, per dimidiaui salteni horam omni- pro nobis in prcliuni ; da , licettanto pretionii-
no valeas liberari , el soli ei, ad qiiem iutioisti, nus siniiis digni, ut tuae gralia' tam integri rcd-
'
Caulif. \i, {'1. — ' i'sal. i., 1 'i. ' Cuulic. vm , C.
083 MTIS MVSTICA, SELI TRACTATLIS 9Hi
"" oiuiics tlicbauri sapitiili;t' lI scicnliif rctoiiclili
ilaiiiui', ut coiiloniiati iiuai;uii |)assioiiis lu:i', ail ;
aiu (|U()nuo (|uaiu pcccaiulo auiisimus, tuic ili- A iii ipso (juo(ju<; glorictur siiie tci-uiiuo, (|ui c.\-
\ iiiilatis iuiajîuciu rcloniiciiiur. cclsus cst suj)cr oiiiiics j^ciites, et ciijus t;lona
l.")3. Ncc juietcrciiutluiii cst , (|iio(l aj^cs dc sujicr colos. llliiiiiiuat (juocjuc (loiiiuiii conlis
li(juore llorum coliecto lavuiii couliciuut , icl cst nostri, et lovct iii co iîieiu cliaritatis divina;.
cerani in se mcl coiilincntcm. Quid cst hoc ? Cera tenacis iU(.-i)ioria; j^cr liîuiiii iiitclliiîlur ;
IVrcerani, tenacem meinoriam accij)c, (jufe aj)ta itu tameii si sit iii co liiuim, id est excrcitiuni
est ad rccij»icudiiiii roriiiaiu siîlli , cl ad iiu- sjiiritualis lahoiis, (jnod j)cr liiiiiiu inlclliji;itur,
tricndiiiii ijîicui , si taiiicu iii ca sit liiiuui " : (juaj suiiij)luiii d»; liiio , (jiiod iiiultis laljoiiljus coiiteri
cera mei in se coutinet dulcissiumm , muiidili- soict , ut ad utilitatem ali(juam jjerducalur.

cativum , descensivum. Nos vero si vcre sj)iri- 154. Si ergo in mcmoria nostra passionis
tuales aj)cs sumus, de floribus noslri paradisi Christi laborcin habcmus, potest acceiidi ct
INazarciii , id cst liorti tlorcntis floridissinii Cliri- ardcre chaiilas '*
cjus iu iiobis,(jui illuminat
sti, iiobis mcmoriain comjionamus lciiaccm , B tcncbras ij^noraiitia; noslra', cl accendit iVigus
(ju;e uon tjuaiibet tentalione dissolvatur , scd tarditatis nostrae, ut et nos parati sinuis pati
aj^ta sit illa memoria recij)ere inipressioucm pro illo , et cuni iilo ,
qni prior pro nobis pas-
sii;illi, id cst crucilixi Jcsu , ut illuiii scmjicr in sus cst. In tali cera incnioriae nostrae debet esse
mcmoria habcamus, qui dicit Po/ic mc aictit , mei , id cst, dclcctatio de rccordatione Cru-
signnculum. Siûaculum enim rcgium Crux est, cis, quae est mcl dulcissimum. Quid tam ania-
quam si in cordis nostri nicmoria portaverimus, rum ,
quod in recordatione vivilicae passionis
tanti rcgioiicm llegis, quaj linem non liabet,sc- non jiossit dulccscerc? Ccrte lcginuis Uebraeos
curc j)otcrimus tiansire. Habcthoc siyillum inia- ciini ('xisscnt dc YEi;yj)to, vcnisse ad acjuani
i;ineni crucilixi .lcsu in ipso si|îllo criicis nuiltis aniarissiniaiii, (juani nulliis i;ustarc i)o'crat :
lossuris cfrossani et exj)ressam , sicut in sigillis cui cuin Moyscs liynum injecisset, dulcorata
iinaiô rcgum exprimitur fodicndo. Habet et su- est-*, sic ut cam delectabiliter biberent. Qnid
j)crscrij)lionein titiilum a Pilato conscrij)tum ,
apcrtius jicr aquaiu aniaraui ,
quain cujuslibct
Jcsus Nuzarciius Hujus siijjcr- C advcrsitatisaniaritudosignaturPcui cuin liLjnuni
Rcx Judceoium'^ .
scrij)tionissii;uilicationcnisj)iritualcniconsequc- Crucis injicitur , id est, cum passio dulcis Jesu

tur si (juis hoc sigillum crucis i;cstare curavcrit
, cousidciatur, neccsse est omncni passionem ho-
tenaci mcmoriae imprcssum , habcbit Jcsuin id minis ievcm videri respectu {)assionis dominicae ,
t^stsalutein (jiiod j)iiniuiii cst in suj)erscriptio-

,
(juam juo hominibus voluit sustincic Dcus et
nc. Salus autciii , (ju;e ab oninibus sana; nicntis homo, incdiator Dci et honiiiiuni Uominus Jc-
apj)ctitiir, in tribus consistit , ut tjuae in tribus sus. Est ct inel nuindilicativum ,
quia vere nihil
dictionibus exprimilur. In hac dictionc, Naza- cst tjuod ita ab oninium vitioruni impulsu ct
rcrius , (juod intcrj)rctatur Florens, volujjtatcm contagionc coiîtationcm nostrani j)uiilicct, ct
sive dclcctationcm intclli^c, (juia lloruiu j)ul- in j)uritatc conscrvct , sicut jiiyis mcnioria cru
chritudo dclcctat. Unde in libroSapicntite luxii- cis ct j)assonis Doinini Jcsu.

riosorum volujitasexprimilurhis dictis : ^7///«//^ 155. Esl et mcl dcsccnsivum, quia contra
pratum sit (jiwd /lon pcrtranscut iH)luptas nostra. aiioruin liquorum consuctudincm naturaiem ,
(\)roncmus nusrosis , antfi/uam marccscant^.]i\ D quotl in melle est purissinuim, atl inia descen-
liac dictione, Jicx, divitia; cxj)riniuntur. Rc^j^cs dit, f;eculcntiiui vcro asccudit. Qiiid j)cr taleiii
cnini divitcs essc solent sujicr onines quos rc- dcsccnsimi , nisi virtus huinilitatis dcsi^natur;'
mint. In hac dictione, Jiidtvoruin ,

j;loria acci- Qua^ profccto \iitusiii jiassioiiis dominica; nu>-
I)itur; (juia uno modo Judaeus Glorians iiitcr- nioria ;ic(juiritur ct coiiscrvatur; quia non j)o-
juctatur. 1'ortilor crgo voluiilarius siyilli rcyis test quis noii humiliari, cuin rccordatiir j)ro
iiostri crucili.vi Jcsu fructum siij)crbcrij)tioiiis sc liuiiiili;iluiii Domiiium nwijcstatis. Iiulii;iiuni
consc(juetur, ut sit salvus, scilicct ut volujita- (juij)j)c cssct hoiniucm, liituin el cinercm , j)Ci
tem couse(juatur senij)iteruain , torrcnte volu- sui cievationeni iliuc ascendcre, ubi angclu^
jitalis suinnii Ilcf;is j)ot;itus, ;etcriias (juoijiic |)crfcctibsimus in omui scientia et dccore , (juia
divi[i;(S llicsaiui/.ct iii ojiliiiio Jcsu, iii (juo suiil huiiulit;itc c;ii'iiil, noii j)otuit rcniancrc. Colli
'
Ji);iii. XIX, \'J. - ^ ti;!!». n, 8. — ^ I'!mi(1. w , '>.[i-2i. » Ali;>s , /i^nnni. — '' Aii;!.-*, /vi>/'W<7«ij.
985 DE PASSIOINE DOMINI, 080
ganuis eri,'<) lujbis iii llurihus Vilis nostrne Do- cxcresceret ct nonieii Chrisli non possenl sine
'*''' ,
inini Jcsu talein mcinoriain , talcin ilclectalio- A pa-na, vel sinc timore confiteri; citius audircs
ncm ; ut stii];inata Crucifixi nostri iu mcmoria cos quod corde gernnt, lingua propalare; et ver-
jugiter rclincntes, ita in ipso ,
qui solusesl (hil- his ctiam ahjnrare cum, quem flictis dcncgare
cis, delectemur, ut omnes per ipsum praesentis non timent. Simile est de avaris, qui coelestcs
vitae amariludincs supercmus, mundcmur ah non curant divitias; et de invidis, qui charitatis
omni dehcto, ct in honis operihus juiîtcr per huidcm et praemium non altcndunt; ct de ira-
humihtatis custodiam conservemur. cundis, qui in paticntia animas suas nou possi-
dent et de acediosis qui pro aeterno com-
;
,
CAPTJT XLA^ modo labores subire refugiunt temporales; et

de luxuriosis, qui ca»lestihus vohiptatihus men-
De ndore floriim Vitis. tis oculum non intcndunt, ct dc guh)sis,qui
])ancm ilhim dchcatissimum Angelorum suis
loG. Supcrcst ut dulci Jesu adjuvanlc (hca- B cpuhs terrcnis postponunt : quia si ea quae iu-
inus, quid sit quod per odorem florum vitis tura promittuntur, vere crederent , neqnaquam
omnia vencnafa pra?cipuc cffugcntur. Cujus rci tcrrcnislam ardenter inhiarcnt. Proptcr crgo
ratio citius invenitur, si quid scrpcntcs signi- incrcduhtatcm suam dantur,non soluni viil-
(icant, agnoscatur. Quod autcm dc serpentihus ncrandi pcr tcntationcs, scd ctiam occidendi
dicitur, dc ahis quoqne venenosis rcptihhus per vcncni sui infusionem serpentibus ignitis,
accipiatur. Quid antem nieUus per serpentes, id cst, daemonibus illius maximi et tortuosi
quam diaholicas suggestiones accipiamus? Ad serpentis prinii perversoris miuistris, qui illos
similitudincin enim serpcntum reptant occulte secum pcrvertunt, et inccndiis ajtcrnis addi-
per mentes liominum; sed subito, nisi agno- cunt,quos in hac vita incendio suarum prava-
scantur, morsus mortales incautis affigunt : rum suggestionum corrumpunt.
quod prsefiguratum accipimus in filiis Israel in 158. Sed remediumattendamus, perquodvi-
deserto aserpentibus miserabiliter intercnqitis'. tium incredulitatis correctum cst. Dixit Domi-
Hujus interemptionis causam ponit Apostohis C nus ad Moysen Fnc scrpcntcm ccncam, ct ponc \
dicens Neque tcnlemus Dciirn, sicut quidnm

: in ligno crcctn ; quem qiii intuiti facrint , a scr-
corum tentaverunt , ct a scrpentibus pericrnnt ^. jjcntiuni mnrsibus snnabuntar^. Cujus serpentis
Quid estautem tentare Deum? Non credere Do- mysterium ipse Dominus Jesus curavit expo-
niino. Incredulitatis namque vitio urgebantur,' nere, diceus Sicat Mnvscs exallavit scrpcntem :
eoque a serpentibus occisi sunt. Quid est autcm in dcscrto , ita exnltari nportcl Filium hnminis;
desertum, in quo occisi sunt, nisi hic mundus,in ut nninis qui credit in illum., non pereat^. Vi-
quo vagamur, per Baptismum tanquam Rubrum desne, quorsum feramur? Prorsus ad exaltatum
transeuntes mare, liberati per nostrum Icgisla- in cruce bcnignum Jesum qui optime serpcnti ,
torem Dominum Jesum a servitute yEgyptiaca, a-neo et exaltato comparatur. Scrpens enim
qua ante Baptismi gratiam premebamur? dicitur mortifer, quia per suggestionem ser-
157. Si autem diligentius consideremus, pentis niors intravit in orbeni. vEneus vero,
cuncta pene vitia ex incredulitatis vitio in- quia charitatis simul et passi<jnis ignibus con-
veniemus oriri. Quis enim vanam mundi glo- D flatus passionis sanguinc rubricatus, ad mo- ,
riam quaereret, si perfcctc crederet aliam cssc dimi <ieris in rcsiirrcctionc induratus est, quia
futuram in ccelis immarcessihilcm ,
quam ocu- ullra non moritur. Exaltatio aulcm serpen-
lus non vidit, nec auris audivit; nec in cor tis exaltationem crucifixi Jesu figurat. Hic est
hominis ascenderunt, quae humilibus conser- serpens ,
qiiem incrcduli a malignis spiritihus
vantur? Putasne , huic glorire mundanae tam vulncrati, ad credulitatem conversi, si vohini
inccrtae, quam transitoriae animum incliuaret? salvari , rcspiccrc commoncntur. Est enim ser-
Nequaquam. Scd (piod talcs asserunt se Dco jieiis istc de virga Moysi transformatus. Per
credere, provenit cx quadam consuetudine , virgam ,
qiiae cst insigne rcgium, Dcum intel-
quia totum pene mundum tali vident et au- lige : per serpentem vcro, cujus suggestionc
diunt fide teneri. Quod si infidclium numcrus primi parentes mortui sunt, homincm mor-
' Nnm. XXI ,0. — > I Cor. x, *J. — ^ Num. xxt ,8. — 4 Joan. iri , 14, l i.
987 VITIS IMYSTICA, SEU TRACTATLS 988
laloin accipc. Mutatu est virjâ in scrpcnteni ,*'* per niorten» nostri Scrpcntis, qni inorlcm anti-
quando Vcrbuni caro factuin cst assumens , A qui scrpcntis occidit , a scrpentuin niorsibus
quod non crat id cst Inimanitatcin maiicns
, , pctcinus ac potcrimiis iiberari.
quod crat, id cstDcus. Sicutcrjô lactusscrpcns
Magorum jEgyptiorum serpentes devoravit' :
CAPUT XLVI.
sic Deus factus bomo inimicorum suggeren-
tium pcccata, ct fraudcs cvacuavit ma\ime , De fruclii Vitis iioslra?, seu (^hristi ,
pro nobis passi
tamcn ciim esset cxaltatus in crucc cum san- ,
et crueilixi.
guinis sui llorcs ostcndcrct , ct florum , scibcet

virtutum suarum odorem per totum mundum IGO. Quia docente et ducente, ut spero, nos
cffundcrct, el corda quibuscumque vitiis vul- paritcr pio Jesu , duce optimo et doctore ,
pro-
ncrata sanaret. lixiorcm multo quam speravimus, sermonem
159. Rcspiciamus igitur ct nos in facicm scr- babuimus dc floribus Vitis nostrae; nunc codem
pentis jenci clevati, Christi , si volumus a pra- R nos adjuvante, qui usquc in linem diligit et di-
vorum daemonum suggestionibus scrpentinis ligit suos, in cujus manu sumus et nos, et
Hberari. Respicerc autcm, fulc iii ipsuin tcndcre sermoncs nostri; ad fructum cjiisdem vitis ani-
est : quod iion inliima, scd forti ct })crfccta fide mum accliiicmus, florum dispciidium fructuum
complctur. Sunt autcm qui quidcm orc confi- coinpcndio redcmpturi. Coiifortata cst enim
tentur quoniam christiani sunt, factis autem ne- scicntia fructus Vitis nostraj hujus , et non po-
gant quos non puto fide tendere in crucifixum
:
test ad eam nostri ingenioli tarditas elevari. Ut
pium Jesum. Ut autem hoc pcr similitudinem ergo omncs abscindamus ambages , si fructus
aliquo niodo ostendamus similis cst cnim lides :

pcrquiramus ,
prcTcipuc rcdcmptio est plantata
vino, quod tantum colorem habct vini, sed a in terra bcncdicta, in Virginc virginum Maria.
sapore veri vini et viribus est alienum cujus- : lHa Vilis vera, dulcis Jesus, apparuit in nativi-
modi vinum non credo fideliter Deo acceptum ; tate, praecisa in circumcisione , circumfossa in
sed qualc in Cantico canticorum laudatur, ubi insidiis, perfossa clavis , ligata vinculis multi-
ipse sponsus ad sponsain ait, Gultur tuum, sicut C pbcibus ,

fronduil in virtutibus, fructificavit in
vinum optimum. Et illa statim respondet Di- , passionc;et rcdemit homincm, quem modo
alio
gmim dilccto men ad potandum, et dentihus ejus rcdimi non convenicbat. Sed dicis : Quomodo
ad ruminnndum ^ ct post pauca, Dabo, inquit,
:
dicitur in passione fructificasse ,
qui paulo ante
tibi vinum condftum et mixtum malorum grana- dictus est in nativilate" floruisse? Numquid
torum meorum^. Ecce quale vinum erit placens idem sunt flores et fructus? An ita subito sine
dilecto, et quod in amorem nostri illum accen- intervallo temporis fructus suum floremsecutus
dat. Est namque vinum optimum fidesperfecta, est ? ISon enimvidemus ficri in rerum natu-
id
cordis sententia , et oris confcssione paritcr con- ris : prajcedunt enim flores, et intercedit multi
cordante. Et quod subditur, Dabo tibi vinum temporis intcrvallum, ut fructus ad maturitatem
conditum , fides bonis virtutum operibus con- pcrducatur. Quod nos verum quidein csse fate-
dita et exercitata intelligitur. Tali fide tenditur niur verum ea quae habemus prae manibus,
:
et intenditur in piiim Dcum , non fide licta ,

non tantum humana, sed et divina sunt; unde
opcribiisque carcnte , sine quibus fidcs mortua D "on scquuntiir rerum naturas in omnibus, sed
est. Denuis crgo dilccto nostro pio Dco vinum naturae niagis suiim scquuntur auctorem.
optimum fidei pcrfcclae, ct vinuni divcrsis aro- IGl. Quod vidclicct aperlius intelliges, si
matibus virtutum saporosum et sic intucamur : diligentius volueris intueri in omni arborum
in facicm cjus pro nobis ad similitiidincm ser- genere, in ortu fructus florcm decidere et per-
,
ijcntis a?nci in criicc suspcnsi. Et quolics ali- ire : in hominibiis quoque ct fcre cunctis ani-
cujus scrpcntinaj tentationis morsu nos cogiio- mantibus friictus foliorum florcm virginitatis
verimus vulneratos ad crucem curramus, et ,
abscindit. Non sic crat in nativilate Vitisnostrie.
ad thronum crucis quandoquc ignominic-B, nunc Bcatissima enim Mater illius fructum quidem
summa; gloriae acccdamus; et fide ct spc, et , protulit bencdiclum non amisso virginitatis flo-
cliaritatc in libcratorcm piissimum intcndcntcs, re , imo magis pcr p.irtuin iiiirabilcm ct mun-
' nx.KJ. VII , 10 ,

\').. — ^ C-inlic. VII, 9. ^ 1.1. » Forle ,
paaionf.
989 DE PASSIOÊ DOMIiM. 990
clissiimim est decorata ; ubi lcx, ubi jura na-"' » Tu factus es spes desiderantibus, magna con-
turae abscissa sunt. Non est igitur magnum A ,
» solatio in aeternum^? » O quam dulcis fructus
si sine temporis intervallo flores Vitis nostrae redemptionis his, qui in tanta et tam aniara ser-
non pereuntes fructus saluberrimus consecutus vitute fuerant constituli Hic est fructus de !
,
est. Protulit eum Mater pulcherrima flore virgi- quo sponsus loqnitur in Cantico amoris Dixi, :
nali non perdito ,

protulit et ipse fructum red- Ascemlam in palmam , ct apprehendam fructiis
emptionis nostrae floribus virtulum non mar- ejusK Quid est in pa/mam P In crucem ejus, cu-
Nec tamen caret ratione maturitas
cescentibus. jusuna pars dearliore palmae dicitur factafuisse.
Patet eniui qnia sccundum
fructus accelerata, 163. De quatuor enim generibus arborum
augmentum et diminutionem caloris maturitas , facla fuisse refertur de cypresso, de cedro, de
:
fructus vel accelerat, vel tardat. Vide ergo ma- ohva, de palmis. Cypressus in profundo, ce-
gnitudinem caloris, imo fervoris in patiente drus in longo oliva in aho
, palma in lato. ,
pio Jesu , et non miraberis fructus sui accele- Undc dicit Apostohis Ut jjossimus cumprc/icn- :
rationem. Ardebat incomparabiliter charitatis B dcrccum omnibiis sanctis, rpue sit latitudo, lon-
intrinsecus, et passionis extrinsecus igne , ut oitudo , sublimilas et profundum^. Profundum
fructum nostrae redemptionis sine mora produ- vero in cruce vocalur ilkid hgnum, quod infi-
ccret. Productus est ergo botrus ille optabihs xum erat terroe quo slabat lignuni crectum
: in
cunctis Patriarchis et Prophetis ahisque juslis, et cui dorsum crucihxi Domini apphcan(him
scilicet rcdemptio nostra qucm fructum Ec- : fuerat quod est crucis longitudo. Ligncun vero
,
clesia non sohun ex his qui sunt sub tempore ex transverso iUi appositum cui manus crant ,
gratise, sed a mundi principio juste congregata ,

affixoe, latitudo crucis nominatur. iMud autem,
dulcem sibi fore gratulatur, dicens de sponso in quod a Pilato fuit appositum, in quo tituhis
Cantico amoris, Sub umbra ilHus qacm deside- , triumphalis hiit scriptus, ahitudo nuncupatur.
rabam , scdi ; et fructus ejus dulcis gutturi mco\ Habent autem horum hgnorum singuhi suas
162. Quid mirum si rcdemptio justorum a , mysticas significationes secundum naturas suas.
diabohca tyrannide umbra mor- , a tenebris et Cvpressus enim timorem sivehumilitatem signi-
tis ,
quo inchisi tenebantur, C (icat, ubi cst nuhx ciucis pcr quam non sohim
a carcere infcrnah , ,
reductio in paradisum Angclorum custodiae situs humihs, sednaturaejus exprimitur quia,

, :
deputatur? Quid mirum prffisentiam Christi ut dicitur, fugat odore serpentes, id cst diabo-
,
fuisse delectabilem atque votivam, tanto tem- los quorum proprius character superbia ab
,
pore exspectati ac desiderati? In afflictis enim- humihtatis virtute fugatur. Cedrus arl)br longi-
rcbus constitutis tanto solet esse giatior hbera- tudine pra;stans ahis arboribus , longitudinem
toris advcntus, quanto fuerit diuturniorafflictio. crucis, id est, persevcrantiam signilicat, sive pa-
Quanto enim tempore primus Abel justus, pri- tientiam. Katurali enim sua virtule approbatur,
mus martyr, qui sua passione primus liberato- quia est valde durabilis et corrumpi ex natura
rem praeKguravit exspectaverat? Quamdiuipse , non potcst. Oliva vero arbor oleum efhmdens,
Adam et Eva parentes nostri, adliuc etiam in perquam misericordiaj opera significantur, cha-
inferno paradisi gaudia ad memoriam invicem ritatem signilical ,
quae arbor bene latitudinem
revocantes, istam redemptionemsitiverant cum habet crucis : qiiia lataest charitas, qua;etiam ad
aliis sanctis et justis, qui se liberandos spera- D inimicos extendi praecipitur. Palma porroarbor
liant? Quantoputaseos exsultasse tripiidio, cum victoriam signihcans, altitudinem criicis optime
ille crucifixusadveniret , Angelis pra;cedcntibus signilicatspem de suiKrnis habendam non ad ,
et clamantibus : Tollitc portas ,

principes , ves- inlima dcprimendam. Haec arborhabet in se ti-
fras ; ct clevamini, porta; ccternales, ct inlroibit tuhini triumphalem scri|)lum in quo invenitur ,
rex g/orice^? Quanla putas eos alacritate con- fructus crucis. Prima enim dictio est Jesus, per
cinuisse , ct consonis jubilis in communem lae- quam intelligitur salvatio, quae idem cst quod
titiam prosiluisse ac dixisse : « Advenisli desi- redem[)tio. Eccc fructus crucis. Propterea enim
» derabilis, quem exspectabamus iii tencbris, ut Christus crucilixus est, ut redinieret hominem.
» educeres vinclos de claustris. Te nostra voca- Quodautcm ait, Asccndam in palmnm , a parte
» bant suspiria, te larga requirebant lamenta. crucis totam crucem significavit. Et bene per
' Ciiiili<'. n , 3. — ' l's;il. xxm , 7, 9. — ^ j-.cclesia in OflKio Paschali. — 4 Canlic. vii , 8. — ^ Ephes. ui, 18.
•J91 VITIS MYSTICA, SEU TRACTATUS 99-_>
palinaiu , iii (|iia liliihis siiîuini letlcniplionis , '"^sicnt ait A|)ostolus : Noii iKibrhdt iicccsae pro si
»iu:e rfiittiis iiiicis cst , invonitnr. A ojjcnc sacrijiciuni ,

qiicmndiiioduin alii saccrdo-
IGi. St»(l tlicet alitiiiis : Oiftniiis «'las tle lcs , taiii i>it> siia , <main pro poindi i^noranlia^^
iVnttu vitis, et tlieis tle liiietn palniM*. Qn.ie 1()(). Si antcin (luieritiir, (|uare Dcns potius
eoncortlia est vitis et palniae :'
Ad tinod ei;o : perse, qnani per alitinani aliain crcaturam ho-
Palniaerneein , vilis veio si^nilicat Crnei(i\iiin. ininein volnerit libcrare : possuninshoe qnidem
Die iyitnr, NunKinitl diversns est liuctiis erncis, eliaritati ejns impnlare , (|nain nt nobis com-
et crneilixi ? Noii pnto. Er^t) et idein est IVuclns mcndaret, non st^liim incarnatns, sctl et mor-
et palnuv, et vitis. Aseendit vitis in palniam ,
Inns est pro nobis. Tradidit niliilt)niinus per
ai^prcliendit rructns palma-, non quos palma boc formam charitatis , ut parati simns cnin
habuitexse, sed ex vitc in palmain exttnta. ncccssitasexegerit, pro Iratribns nostris animas
Qnare ergo dicit ipsa \ itis .Ipprelicndam j'ni.- ,

nostras ponerc, cum Uegein nostruin pro nobis
cltis cjus , et non potins dicit IVleos; cnm palma animam iôsnisse videmus. Est et adlnie alia ra-
rrnctnm habuerit a vite, non vitis a palina ? B tionabilis causa, quare pcr Dominnm redempti
Cbristns non babuit bunc fructum sine palma ,
snmns : st-ilicet quia nequaquam decuit nos per
imo et perpalmam,id est pcr erncem; qnia aliuin reformari ,
qnam per enin ,
per qnein
si Cliristns crucilixus non essel, non rnisset lormati eramns. iMus enim excitat nos ad clia-
seclilaredemptio. Apprebendit ergo Christus ritatem reformatio , sicnt saepius su|)ra dictum
fructum crucis, illnm profeeto qnem ij)se per ,
est ,
qnam formatio. Si ergo per alium ,
quam
crucem fucrat operatus. pt*»" ipsnm per quem sumns formati , formati
165, Sed babet hic botrus i;rana nuilla, seili- esseinns : j^lus reformatori nostro, quan) for-
cet impletionem Scriptnra,* , victoriam de dia- matori deberemns et sic plus diligeremns ;
bolo, resurrectionis gloriam , ascensionis mi- creaturam, quam Creatorem quod esset in ,
rabilem elevationem donorum Spiritus sancti , conveniens. Ut ergo incitaret nos ad diligen-
missionein. De impletione Scri[)tnrs ipse Doini- duin ipsum ex toto corde, ex tota anima, et ex
nus testimonium pcrbibct , dicens Petro : Ca- omnibus viribns nostris; impendit nobis quid-
licein qucin dcdit nnhi Paler, non vi.s ut bihain C quid debuit creando et rccreando nos optimns
illum '
? Quoinodo ergo implcbuntur Scripturtv, Deus, cujns beneliciis non communicat alieniis.
quia sic oportct ficri^} YA\n-Oi\\c>\oco : Noniie 167. Fructum igitur redemptionis nostrac
oporluit adimplcri uninia, qua; scripta sunt in toto desiderio complectamur et saepius, imo ,
Lege , et Pmplietis ct Psalmis de me ^? Victo- ,

siiie intermissione ad memoriam revocantes
ria de diabolo etsi alio modo potuit tamen
,
, latentem in ipso dulcedinem , lingna intelleclns
alio modo impleri /lon debuit. 31ultum enim memorise nostrae

nostri degnstemus, et in vase
tlesipit, qui sapicntiam Dei etDominialiudali- recondamus sangninem hujus \\\x meracissi-
quitl putat, nisi id qut)d praistantissimum fuit, mum sangninem, inqnam rubicundi Jcsu;
, ,
ordinasse. ]Neccssarium fuit enm per bominein quia factus est nobis rcdemptio, quia pcr ipsnin
vinci et per lignum, tjui bominem vicerat per salvati et liberati sumus. His lloribns, hoe fru-
lignum : ut nnde niors oriebatur, inde vita rt- ctu, qno redempta est a tyrannide daemoniaca,
surgeret; etfjuiin ligno vincebat, inlignotiuo- jugiter relicicntla est [idelis anima, ne in boc
que vinceretur^. Quare autem per boniinein I^ ta-dioso descrto tlcliciat, in quo sine requie,
qui erat Deus , et non per simplicem hominem, sine intermissione laborat , snspirans ad illain
satis manifestnm cst qnia omnes homincs pec- ;

terrain lacte et melle manantem, cum sponsa et
cato erant obnoxii, et non poterat (juisfpiam i^roclamans : Fulcite mc Jloribus, stipate me
alioruin solvere vincula, qui se ipsum solvere iiialis, ,juia aiiiorc languco^. Non ignorat ipsa
non valebat. Cbristus enim fortis, qni originali qnis et qualis fucrit frnctns vilis ligni vita- Jcsu
pcccato nihil debebat, eo qnod singulari privi- Christi. Nonnnnquam enim lectum conscit>ntia^
lcgio nascendi sine omni carnali concnpiscen- snae tloribus virtutum et passit)nis sponsi sui
tia concej^tiis erat , tpii solus est intcr mortiios respcrserat, quae eidem in eodem Cantico amo-
liber, solus a mortc polciat morlnos libcrare, ris proclamat : Lcctulus noster Jloridus' \ noii
Jonn. xvni. 11. ,

-- ' Mallli. XXVI 3 Liic. XXIV, 44. — "i K.K Prifliil Mis^^ji' lif cniic ll.l.r
27. — ''
<;iiiilic. 11, f). ,
- 7 Id. I , i:..
993 DE PASSIONE DOMINl. 994
de alienis, sed de tuis floribus, dulcis Jesu, ""centes, 6V/fmôr cuni appamcrit glorla tiia^ :
Veni ergo et agnosce tuos flores : requiesce in A et in alio loco , Adimphbis me jucunditate cuni
lectulo luis floribus adornalo. His ergo floribus vullu tuo : delectationa ia dcxtera tua usque
petit a sociis sponsi, ab annuntiatoribus verbi in Jinem ^. De qua dextera alias legitur Lccva :
Dei se sponsa fulciri; sciens profecto quid vir- ejus sub capile nien, et dextera illius anrplcxa-
tutis habeant, qualem effectum operentur in bilur me ^. Et vide quam bene ista auctoritas
ipsa tales flores per ministrum verbi ad mecum superioribus concordat : ut lceva dilecti
moriam revocati quantum ipsam in tentatio-
;
appelletur recordatio illius charitatis, qua nulla
nibus et periculis praesentis vitae confortent, niajor est, <juam ea qua posuit aniniaui suam
quantum ad supernse patriae desiderium accen- pro amicis suis. In dextera vero beata Dei vi-
dant. Nec dubito quin eadem sponsa in hortum sio, quam promisit aniicis suis, et gaudium de
sanctarum Scriplurarum sui sponsi quandoque prcTesentia divinae niajestatis. IMerito ilia Dei et
dubio lignum vitae
fuerit introducta, ubi procul deifica visio , illa divinae pr;esentiae inaestimabi-
Vitem veram invenit, cujus alacriter fructum B lis dilectio in dextera deputatur , de qua dele-
apprehendit, volvens in mente sua et revol- ctabiliter canitur : Dctectativnes in dcxtcra tua
vens et intuens diligenter ac perspicaciter ,
usque infinem. Merito in laeva meniorialis illa
qualem ex ardore dilecti sui, imo ex ipso di- etsemper niemoranda dilectio collocatur; ut,
fructum consecuta sensitque infal-
lecto fuerit : donec transeat iniquitas, super eam sponsa re-
libiliter, ei debeat, quantum
quantum amoris quiescat et recunibat. 3Ierito ergo Iseva sponsi
ad oninia pericuJa sustinenda merito debeat sub capite sponsae, super quam videlicet caput
confortari gustato spiritu fructuosissimo, quem suum inclinata sustentet, id est , mentis suae
ex arbore tam dilecta suscepit, Optat ergo sibi intentione incurvetur, ne inclineiur ad car-
saepius ad memoriam revocari hos flores et nalia et saecularia desideria : quia corpus quod
hunc fructum : quia et illis fulciri, ne cadat; et corrumpitur, aggravat animam , et doprimit
his stipari , ne aliquo modo moveatur , exorat : terrena inhabitatio sensum multa cogitantem^,
sciens nimirum quid virium habeant et illorum Idem ergo per flores et fructum nostrae Vitis,
odor , et hujus sapor. C et per laevam ipsius sponsi figuratur : languoris
168. Quod autem
addit, Qaia amore langueo, autem sanatio per dexlerani ejus.
quid est, quod sponsa desiderio supernae
nisi

Bernard 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bernard 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

APUD JAMONET, BIBLIOPOLAM.

I>ECI>ON NOVISPR^FATIOIMBUS ADMONITIOPilBUS INOTIS ET OBSERVATIOMBIS

INDICIBUSQLE COPIOSISSIMIS LOCUPLETATA ET ILLUSTRATA ,

CURIS D. JOANNIS MABILLOJV,

(Btfiiio quarta, mfntrata n aucta.

I. Genuinis sancti Bernardi Operibus omnibus in primum volumen congestis supercst ,

iiet , hic paucis explicandum est.

uuatio in Cantica , ahaque ejusdem abbatis Opuscula et Epistolae ;

qusedam opuscula ; nonnuUa de S. Bernardi Canonizatione ; denique Testimonia virorum

extremum in superiori volumine locumoccupant,haec Continuatio subsequatur. Gilleberto

retani errores ex codice Longi-Poutis nol)is suppeditavit. De (lilleberto abbate quod

siiperest , eum iu (lallicano Trecensis dioecesis monasterio Ripatorio decessisse tradit

« apud Ripatorium obiit. » His Sermonibus sul)jiciuntur quidam Tractatus, et nonnullae

Scriptoribus indicavit cum aliis ipsius Gilleberti commentationibus in Psalterium, in

concedendara subjungitur. Caeterum tbeologi elogium ,

OPERUM TOMUS QUINTUS,

GILLEBERTI CONTINUATIO IN CANTICA,

CONTRA AMBITIOSOS ET PR;ESUMPTUOSOS. malitiain.

DOMINI, SERMO iN ILLUD, Indicaho tibi , etc.

TIMORIS, ET CHARITATIS. INSTRUCTIO QUALITER HOMO POSSIT PROFICERE,

SERMO IN DOMINICA P.ALM.ARUM. OPUSCULUM iN iLLUD Ad (jtiid vcnisti?

SERMONES QUINDECIM DE COENA DOMINI. DE MODO BENE VIVENDI AU SOROREM.

ALIUS ITEM SERMO IN COENA DOMINI. CARMEN PARfiNETICUM AD RAINALDUM.

lectuni et ad noctem de montibus iuminosis.

hunc tamen stratum mcmoratur dilccti etjam ;

non in matutinis, sed in nocte meditatur in

lem lacrymarum, ad Ipclum dnlnris iclapsa ad ,

in leetulo. lU-ne collocaris iii lectulo , si otio

Icclulo enim et secreta quatlam mcntis quiete conluitiimadmittitur, coiitactum tamensectatur,

raehori cooperta nocte ,

illa proposito solo tamen irruentium cogita-

scita quarumdam rerum tenuis etiam inquinat git intenta suspirat.

cunal, tl tlecuiTat us(|ue ui touspectum Dei

siugulas noctes dilectum tuum. Quid dico per ,

lectum tjuaeras. «stuantem, ferventem ct cjuaerentem, nun(juam

nierare tam latebrosas, et tam luminosas Et

suo dignum. Unusquisque

sentit. Denique non respectis aliis majestatis

(jua? singulariter intus tolerat a'stum anioris.

' Itom. xrii , 1 ')..

mea. Cantic. cap. iii , ,v. 1.

1,15. — 7 Isai. I., 10.

quod Ego gloriam meam non qucero'-.

Et Qui Domino glorictur*

et ideo dura sejjaratio.

siliit unio, et ad me dimidiata redii ? Nam tota

' ,Iob VII , 20. f.sal. n. ^.Jtrciii. XXXI, '.VI. — I I C.or. ti ,

excruciat. Quanto sunt enim praerogata dul- "

qucerentis te ridere? Si majestas te abducit , dispensatione solatium. Scio mihi reposilum

titudo viscerum miserationum tua-

se fundit et tu te contines ? Joseph male meri-

tinere sed commota sunt viscera ejus, et quis

amplectendi, tempus ab amplexu longe ii-

eri Quod ergo erit aptum raagis quam nox

rus ad euni (|iii in c(t'lis cst, Patrcni. Scd niinis

Pater, fac me liciit unum de mcrcenariis tuis ^.

Non cnim macram spcm ad

> Psal. xi.vir ,'l.~' I.iic. i, ,»9. — i U\ xv, 1« ,

lior, iste acutior. Et quamvis ille circuitus ma- cuibo civitatem.

II Cor. lii , 18. — ' rhillpi). iii , 12 , 13. - * Tsal. i.xxxvi ,

satore et obscrvatore diligcnti adaptarentur justitia, quasi ordinatissimam el disjjositissi-