Professional Documents
Culture Documents
Ga Hpaw :Mung masa ga hku gaw, shanglawt ai hpe, awm dawm ahkaw ahkang hte tinang a lam
hpetinang nan madu tai nna wanglu wangling up hkang, gin shalat, gaw gap lu ai masa hpe tsun
ai re. Karaimasa hta shanglawt ai (freedom) ngu ai gaw K.K a hkrang bung sumla a manu sari
sadang, ahkang aya,atsam ningja hpring hpring hkrung nga lu ai sha n-ga, tinang a shawng lam
asak hkrung lam hpe KaraiKasang a chyeju hte gaw gap nga lu ai masa hpe tsun ai rai nga ai.
Hkristu hta Shanglawt ai asak hkrung lam: Aten hku nna n htum n wai hkra galu ai lam
(Quality)+Hkristu a chyeju marang e Karai sharawng ai sak hkrung lam hku hkrung nga lu ai
ningja (quality) htekapyawn nga ai sak hkrung lam re. N dai prat htawm hpang prat lahkawng
yan hte seng ai asak re.
Hpa baw kawna lawt ra ai?:Yubak a mayam (tsadan a mayam, shingra tara a mayam, jep ai tara
amayam, tinggyeng machyu ai a mayam, hkum sai shan a mayam) tai nga ai kawn lawt ra ai
majaw re.(1)shanglawt ai wa n tai yawng?: lam shagu hta hkrit tsang nga shangun ai, gawng kya
nga shangun ai, sihtum mat shangun ai amayam tai nga ra ai.(2)Lawt ra ai aten?: Heb 9:27. Dai
ni asak hkrung nga ai aten hta nan yubak a mayam kawn shanglawt saingu ai myit hkut myit dik
lam, pahkam lu ra ai.
Hkye shalawt ai a yaw shada ai lam ni:Hkraitu hta shanglawt ai ni tai na matu re (Htani htana asak
lu lalet asak hkrung lu na matu re).(1) Marai hkum shagu K. K a kashu kasha majing hku asak
hkrung lu na matu (Personal conversion)(2) Karai Kasang sharawng awng ai shinggyim
wuhpawng tai nga lu na matu (social transformation).
kasha aya bai dagraw (restore) { wenyi lam hta bai hkrung sharawt la hkrum ai, (Kolo
3:1 “wenyi singa ai kaw nna, Hkristu hte rau bai hkrungrawt lu ai”; Roma 6:13 “si mat ai kaw
nna bai hkrung lu ai”}(iii) kasha a rawn asam de galai shai shangun ai (transform){Ask hkrung
lam ningnan hpa ap ya hkrum ai(II Kor5:17 “asak hkrung lam dingsa galai nna, ningnan hta
pra lu ai”; Eph 2:10 “mai kaja ai bungli galawna matu Hkristu hta hpan da hkrum ai”;Ehpe 4:24
“tengman ai hte seng ai dinghpring ai hte chyoi pra aiK.K hpan tawn da ai gawng shingyan
ningnan hpe dagraw ai ni tai wa raai”}.
II. Karai Kasang sharawng awng ai shinggyim wuhpawng tai wa shangun ai (social
transformation).
(A) Myit jasat masa hte seng nna shanglawt ai ni tai wa shangun ai.
(i) gyip gyeng ai myit jasat (exclusive ideology) kaw nna, yawng a matu anum ahkum chye myit
ai myitmajasat de (inclusive ideology) (ii) Gum shem dip ka-up myit madang (colonial
mentality)kawn → Masa lam hku dip ka-upmyit madang(neo-colonial mentality)kawn →Dip ka-
up lam n nga myit madang (post-colonial mentality).
(iii) Lachyen ginhka myit mang ladat (either or thinking) → Mahkri shawn matut mahkai myit
mangladat{both - and thinking (relativistic thinking)}
(B) Hkum hkrang, myit masin, wenyi, hkam kaja, chye chyang rawt jat kalu kaba wa
shangun ai(hkum dingnum).
(c) Hpaji byeng-ya kung hpan wa shangun ai (Ga.Sh 1:7; 2:6; 3:13-15)
(D) Karai Kasang hta sut su ai ni tai wa shangun ai
(Lk 12:13-21 “sut gan law htam wa ai hta mashaasak rawng ai n rai…..tinang a matu sut gan
mahkawng da nhtawm K.K hta n lu su ai wa”; Tr.J 8:18“K.K gaw sut gan lu su chye ai atsam
3
jaw nga ai”; Mahta 20:1-16, Luka 19:11-17 “K.K gaw sut gankyem da ai hta grau law htam wa
hkra galaw ai hpera nga ai”)
(E) Myit hkrum kahkin gumdin lam gaw gap ai hku nna shanglawt ai ni tai wa shangun ai
(mahkrishawn nga pra masa ringchying wa shangun ai)
(i) Nbung ai lam ni nga ai lapran kaw na myit hkrum mang rum ai lam lu la shangun ai hku nna
shanglawtai ni tai wa shangun ai (Unity in diversity) (ii) shada mahku mara kanawn mazum ai
(interrelationship), shada mahkri shawn matut mahkai nga ai(interconnected), shada shamyet
shanat nga ai(interdependent) myit mang nga pra masa hpe chye gaw gapwa ai hku shanglawt ai
ni tai wa shangun ai. (iii) shadada akyu jaw masa (mutuality) hku shanglawt ai ni tai wa shangun
ai: chye na hkat ai(understanding), masat masa galaw hkat ai (recognition),hkungga hkat
ai(respect), bungle jawm galawai(co-poration), lahkawng maga akyu kaja hkam la lu ai (mutual
enrichment).
(F) Ngwi pyaw sim sa lam (peace) hpe gaw gap la lu shangun ai hku nna shanglawt ai ni tai
washangun ai.
(i) Ngwi pyaw simsa lam hpe byin pru wa shangun ai ru pawt madung (Root cause): tara rap
ra lam nngaai kanawn mazum lam (unjust relation)&Tara rap ra lam nnga ai ninghtan gaw gap
hkrang masa (unjuststructure)ni hpe gawt shapraw kaw lu shangun ai.(ii) lam shagu a matu madu
n tai lu ai (objective people)kawn → K.K a chyeju hte lam shagu hta madu tailu ai (subjective
people) masa jawm gaw gap ai. (iii) Si ai hpang htawm hpang prat hpe sha madung dat ai Karai
masa (life after death orientedtheology)kawn → shinggyim masha hpe sha madung dat ai Karai
masa (Human-centered orientedtheology)kawn → hpan da ai lam yawng hpe madung dat ai karai
masa (creation-centered orientedtheology) de kunghpang galu kaba wa ai hku nna shanglawt ai
ni tai wa shangun ai.
(G) Myu sha lam yan masa (mung masa) lam hta shanglawt lu shangun ai.
(i) Mayam → Gumchying Gumsa → Gumlau Gumsa→ Gumrawng Gumsa rawt jat kalu
kaba washangun ai.(ii) Majan (Lak nak, Kani, Ana ahkya) hpe padang ninglaw lu la shangun
ai hku nna shanglawt lushangun ai.(iii) Karai Kasang lata la ai amyu hku mungkan hta Karai
Kasang a lakung lakap tai lu ai hku nnashanglawt ai ni tai wa shangun ai.
Ga Hpungdim: Tinang arawng aya hte shanglawt ai ni n rai; tinang a sut gan ja gumhpraw the
shanglawtai ni n rai; tinang a machye machyang hpaji degree hte shanglawt ai ni n rai; tinang a
ngun atsam hteshanglawt ai ni n rai. Yesu Hkristu hta shanglawt ai ni,Yesu Hkristu a chyeju hte
shanglawt ai ni she tutnawng tai nga lu mu ga law! To God be the glory!
Lahpai Awng Li
Professor. MIT, Insein.