PHÁT ÂM & PHIÊN ÂM

• Âm tiết = Thanh mẫu + Vận mẫu + Thanh điệu

Vd: bā fàng
• Âm tiết = Vận mẫu + Thanh điệu
Vd: ài ān

A. Thanh mẫu
b p m f
d t n l
g k h
j q x
z c s
zh ch sh r
B. Vận mẫu
i u ü
a ia ua
o uo
e ie üe
ai uai
ao iao
ou iou (iu)
ei uei (ui)
an ian uan üan
en in uen(un) ün
ang iang uang
eng ing ueng
ong iong
er
C. Thanh điệu
Thanh 1： ―
Thanh 2： /
Thanh 3： ∨
Thanh 4： \
Thanh nhẹ: đặc điểm đọc ngắn và nhẹ
Vd: māma，tāmen
2. Vị trí thanh điệu
a） Dấu thanh điệu được viết trên nguyên âm chính
Vd： dāo ， xué， hǎi，xiàn
b） Nếu vận mẫu là “ui” hoặc “iu”, dấu thanh điệu được viết trên nguyên âm phía
sau
Vd： suī ， niú ， shuǐ ， xiù
c） Nếu vận mẫu là “i”, thì khi thêm dấu thanh điệu phải bỏ dấu chấm của “i”
Vd： qī shí

1
d） Không thêm dấu thanh điệu cho thanh nhẹ
Vd： nǐmen tāmen
3. Biến âm
a) A (thanh 3) + B (thanh 3) à A (thanh 2) (khi viết vẫn viết là thanh 3)
Vd: nǐhǎo à níhǎo
hěnhǎo à hénhǎo
b) A (thanh 3) + B (thanh 1, thanh 2, thanh 4, thanh nhẹ) à A ( nửa thanh 3)
Vd: wǒmen à wòmen (nửa thanh 3)
nǐhǎoma à níhàoma (nửa thanh 3)
c) yī(thanh 1) + B (thanh 4) à yí (thanh 2)
Vd: yīyàng à yíyàng
yīpiàn à yípiàn
yī(thanh 1) + B (thanh 1, 2, 3) à yì (thanh4)
Vd: yītiān à yìtiān
yīnián à yìnián
yīmiǎo à yìmiǎo
d) bù ( thanh 4 ) + B (thanh 4) à bú（thanh 2）
Vd: bùqù à búqù
bù’ài à bú’ài
4. Nguyên tắc viết phiên âm
a) Vận mẫu “i” hoặc bắt đầu bằng “i”
- “i” ： thêm vào “y”（i, in, ing à yi, yin, ying）
- Vận mẫu bắt đầu bằng “i” ：“i” sẽ đổi thành “y” (ia, ie, iao, iou à ya, ye,
yao, you…)
b） Vận mẫu “u” hoặc bắt đầu bằng “u”
- “u” ： thêm vào “w” ( u à wu)
- Vận mẫu bắt đầu bằng “u”：“u” sẽ đổi thành “w” (ua, uo, uai, uei à wa,
wo, wai, wei…)
c） Vận mẫu “ ü ” hoặc bắt đầu bằng “ü ”
“ ü ” sẽ đổi thành “yu” (ü, üe, üan, ün à yu, yue, yuan, yun )
Chỉ khi kết hợp với “ n, l ”, không cần bỏ 2 chấm của “ ü ”
Vd: nü ， nüe， lü ， lüe
d） “uei”, “uen”, “iou”
- Phía trước không có thanh mẫu viết thành “wei”，“wen”，“you”，
- Phía trước có thanh mẫu viết thành “ui”，“un”，“iu”，cách đọc không
thay đổi.
e） “j”, “q”, “x” + “ü” à ju, qu, xu
f) “ z”, “c”, “s”, “zh”, “ch”, “sh”, “r” + “i" à / /
g) Dấu cách âm “ ’ ”
Vd：tiān＇an， qīn＇ài， fāng＇àn