Αφιέρωμα (εισαγωγή)

Φέροντας τις ουλές της μάχης: Aραβική Άνοιξη 7 χρόνια μετά

Ήταν 17 Δεκεμβρίου του 2010, όταν ο αυτοπυρπολισμός του 26χρονου μικροπωλητή, Μοχάμεντ
Μπουαζιζί, τύλιξε μαζί στις φλόγες όλο το κοινωνικοπολιτικό οικοδόμημα της Τυνισίας και του
Αραβικού κόσμου. Μέχρι το τέλος του ταραγμένου 2011, τα διεφθαρμένα συντηρητικά καθεστώτα
σε Τυνησία, Λιβύη, Αίγυπτο, Υεμένη, Μπαχρέιν και Συρία είχαν καταλυθεί ή υποστεί
ανεπανόρθωτα ρήγματα μετά από ένα πρωτοφανές ξέσπασμα κοινωνικών συγκρούσεων,
εξεγέρσεων ή εμφυλίων συρράξεων, ενώ σε άλλες δέκα και πλέον χώρες (Μαρόκο, Αλγερία, Ιράκ,
Κουβέιτ, Ιορδανία, κ.ά) το συγκρουσιακό ρεύμα που ξεχύθηκε από το Μαγκρέμπ άφησε ανεξήτιλο
το στίγμα του.

Στον πυρήνα αυτού του ριζοσπαστικού προσές βρέθηκε η πολυπληθής νεολαία του αραβικού
κόσμου, που με μάτια κόκκινα από οργή έσπασε το κέλυφος της καταπίεσης, της κρατικής
καταστολής και του κομφορμισμού. Η ιστορία του Μπουαζιζί φαίνεται να αντιπροσωπεύει αρκετά
εύγλωττα τον γολγοθά των νέων ανθρώπων στις αραβικές χώρες. Ήταν 26 χρονών, μικροπωλητής,
με αρκετές εργασιακές αναποδιές. Η ζωή του ήταν μέσα στην ανασφάλεια ενός δυσοίωνου αύριο
μιας φτωχής οικογένειας. Η αστυνομία τον παρενοχλούσε συχνά, κατάσχοντας την πραμάτεια του
επειδή ο ίδιος δεν είχε χρήματα να δωροδοκήσει τις αρχές. Τον χτύπαγαν και τον έφτυναν
καταπρόσωπο δημόσια, για χρόνια. Εξού και, όπως και στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, το «Ya
Basta» των Αράβων ήταν πρώτα απ’ όλα μια κραυγή αξιοπρέπειας.

Ποιος ο περίφημος ρόλος των Ultras σε αυτή την ιστορία και πώς επηρέασαν τη φυσιογνωμία της
Αραβικής Άνοιξης; Η οπαδική οργάνωση στη βόρεια Αφρική εισήχθη ουσιαστικά στις αρχές της
προηγούμενης δεκαετίας, όταν διάφορα γκρουπ με ευρωπαϊκό ultras στιλ άρχισαν να εμφανίζονται
σαν μανιτάρια στην Τυνησία, το Μαρόκο και την Αίγυπτο. Πρόκειται για τις χώρες στις οποίες θα
εστιάσει και το παρόν αφιέρωμα, ως τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του φαινομένου. Αν η
Τυνησία ήταν η αρχή και η Αίγυπτος η κορύφωση, το Μαρόκο ίσως αποδειχθεί η καταιγίδα που
έρχεται. Η ασυναγώνιστη λαϊκή αγάπη για το ποδόσφαιρο, η ταυτότητα που οικοδομείται από τις
τελετουργίες της κερκίδας, η τριβή εκατοντάδων ατόμων που βιώνουν κοινές εμπειρίες και
ανησυχίες και ανακαλύπτουν τη γονιμοποιητική δύναμη της συλλογικής δράσης. Αυτά προσέφερε η
Ultra οπαδική οργάνωση στην αραβική νεολαία, που έμαθε να κοιτά στα μάτια το μακρύ χέρι της
καταστολής και να χτίζει αντιστάσεις μέσα από τις κερκίδες και τον δρόμο.
Πρόκειται για την πρώτη φορά στην ιστορία, που οργανωμένα οπαδικά σύνολα πρωταγωνίστησαν
σε τόσο ισχυρές κοινωνικοπολιτικές μεταβολές ως κινηματικοί δρώντες. Αν θέλουμε μάλιστα να
σκιαγραφήσουμε ένα γενικό κάδρο των χαρακτηριστικών του οπαδικού κινήματος στη βόρεια
Αφρική, εύκολα γίνονται αντιληπτά στοιχεία όπως το «against modern football» spirit, η απέχθεια
απέναντι στον κρατικό συγκεντρωτισμό, η εδαφικοποίηση της κοινωνικής δυσφορίας στον χώρο της
κερκίδας, η οπαδική οργάνωση ως λανθάνουσα κινηματική υποδομή με δυνατότητα διεξαγωγής
μεγάλων συγκρούσεων, αλλά και η αδυναμία-απροθυμία μετάβασης ή μετεξέλιξης αυτής της
δυναμικής σε κάποια συγκροτημένη ή πιο σύνθετη πολιτική συνείδηση.

Ωστόσο, επτά χρόνια μετά τον «σεισμό» της Αραβικής Άνοιξης, πώς έχει διαμορφωθεί η κατάσταση
για τους ultras του Μαγκρέμπ και της Αιγύπτου; Πόσο έχουν υποχωρήσει τα (όποια) «κεκτημένα»
της επανάστασης, πώς μετασχηματίστηκε η στάση ή ο ρόλος των οπαδών στο νέο περιβάλλον και
πώς προδιαγράφεται το μέλλον τους στις κοινωνίες της βόρειας Αφρικής, που ταλανίζονται ακόμα
ανάμεσα στα ισχυρά κατάλοιπα του χτες και την αγωνία για ένα καλύτερο μέλλον;

Αυτά τα πολύπλοκα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε, αναγνωρίζοντας παράλληλα

ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά σύνθετο φαινόμενο, που απαιτεί συνεχή παρακολούθηση. Γενικά,
με μία καλή αναζήτηση μπορείτε να παρατηρήσετε ότι τα σχετικά αφιερώματα πολλών μέσων
αραίωσαν μετά το 2012-13, ή εξαφανίστηκαν μετά το 2014. Εμείς από την πλευρά μας κρίνουμε ότι
υπάρχει έδαφος για μια πρώτη ανασκόπηση του ζητήματος «Ultras και Αραβική Άνοιξη»,
εστιάζοντας στην επαναστατική άμπωτη που ακολούθησε, και με βλέμμα στο «μετά». Νομίζουμε
ότι διαβάζοντας το αφιέρωμα θα σχηματίσετε την ίδια εντύπωση.

Επιμέλεια: sisyphoss