Professional Documents
Culture Documents
Τυνησία
Τυνησία
Η Τυνησία θεωρείται, και δικαίως, η αφετηρία της ultra οπαδικής οργάνωσης στην
Αφρική και το «σχολείο» απ’ όπου αποφοίτησαν μερικά από τα μεγαλύτερα γκρουπ
οργανωμένων οπαδών σε Αίγυπτο και Μαρόκο. Από την ίδρυση των African Winners
το 1995, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, με δεκάδες ultra σχηματισμούς να
αναπτύσσονται στη χώρα κατά τη δεκαετία του 2000, όπως φυσικά και στο υπόλοιπο
Μαγκρέμπ. Η οπαδική σκηνή της Τυνησίας ξεχωρίζει επίσης από μια σειρά
ιδιαίτερων χαρακτηριστικών. Όσον αφορά το οργανωτικό κομμάτι, παρατηρείται ο
συνασπισμός διαφόρων γκρουπ σε μια κοινή σύμπραξη που παίρνει το όνομά της από
τη θέση του πετάλου στο γήπεδο. Για παράδειγμα, η Curva Nord Tunis της μεγάλης
ομάδας του τυνησιακού ποδοσφαίρου, Κλαμπ Αφρικέν, αποτελείται από τέσσερα
γκρουπ, τους African Winners (1995), τους Leaders Clubiste (2003), τους North
Vandals (2007) και τους Dodger’s Clubiste (2007). Αντίστοιχα και στον έτερο
κορυφαίο σύλλογο που εδρεύει στην πρωτεύουσα Τύνιδα, την Εσπεράνς, και την
Curva Sud Tunisi. Σε επίπεδο γηπεδικού ρεπερτορίου, η μεγάλη πλειοψηφία των
γκρουπ βασίστηκε σε ευρωπαϊκά-μεσογειακά πρότυπα (Γαλλία και Ιταλία), κάτι
λογικό βάσει ιστορικών, γεωγραφικών και πολιτισμικών παραμέτρων, όμως
υπάρχουν και γκρουπ που τείνουν να εμπνέονται περισσότερο από τη Λατινική
Αμερική και ένα στιλ τύπου barra brava, όπως π.χ. οι Bizertinos Juniors της
Μπιζερτίν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και μεγάλα και ιστορικά γκρουπ όπως οι
ULE ’02 της Curva Sud Tunisi έχουν δοκιμάσει εντυπωσιακά tifo
λατινοαμερικάνικης έμπνευσης με επίσης εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ένα ακόμα
γνώρισμα των Τυνήσιων ultras είναι η ιδεολογική διάσταση της πολιτικοποίησης. Σε
αντίθεση π.χ. με την Αίγυπτο, όπου οι δύο μεγαλύτεροι οπαδικοί σχηματισμοί του
αραβικού κόσμου δρουν μεν ως υποκείμενα πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης βάσει
της αντιπαράθεσής τους με την κεντρική εξουσία, πλην όμως με διαταξικό
προσανατολισμό και ασαφή αν όχι περιορισμένη -πολιτικά- στοχοθεσία, οι
περισσότερες κερκίδες της Τυνησίας φιλοξενούν στα τάξεις τους γκρουπ με
ξεκάθαρα αντιφασιστική και προοδευτική ιδεολογία δράση. Αυτό είναι κάτι που
επισημαίνεται από τις ονομασίες (π.χ. Zapatista Esperanza 2007) και από τα σύμβολα
στους δρόμους (γκράφιτι) και στα πέταλα, με σταθερή παρουσία σημαιών και πανό
αντιφασιστικού και αναρχικού περιεχομένου (Curva Nord, Curva Sud και Curva
Nord Sfax). Φυσικά, η ριζοσπαστικοποίηση των τυνησιακών γκρουπ εκφράστηκε
(και) κατά τη διάρκεια της επανάστασης, όπου πήραν μέρος στις συγκρούσεις με τις
δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος, αλλά η εκδήλωση ξεκάθαρης πολιτικο-
ιδεολογικής στράτευσης έγινε εμφανής την περίοδο μετά την επανάσταση.
Την επταετία που ακολούθησε, η Τυνησία πλασαρίστηκε ως το πλέον ελπιδοφόρο
παράδειγμα της Αραβικής Άνοιξης, όσον αφορά τη μετάβαση σε ένα
αστικοδημοκρατικό καθεστώς δυτικού τύπου. Η διεύρυνση των πολιτικών
δικαιωμάτων και των κοινωνικών ελευθεριών μετά την εικοσαετή δικτατορία Μπεν
Άλι έμοιαζε να επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές, όμως η κατάσταση είναι σαφώς
πιο περίπλοκη. Οι εννέα αλλαγές κυβερνητικών σχηματισμών, η προβληματική
οικονομία, η πολυετής διαφθορά, η ισλαμική φονταμενταλιστική δραστηριότητα και
το σαμποτάζ των μηχανισμών του παλιού καθεστώτος, έχουν προκαλέσει τριγμούς
στην ευρωστία του «τυνησιακού φαινομένου». Η ομολογία του τρέχοντος υπουργού
Εξωτερικών ότι «Δεν είμαστε ακόμα δημοκρατία»1, φαίνεται να επιβεβαιώνει την
προβληματική πορεία της Τυνησίας. Σε αυτό το κάδρο μπορεί να τοποθετηθεί τόσο η
περιοριζόμενη ανοχή στην κοινωνική διαμαρτυρία2, όσο και η σπασμωδική έως
εχθρική στάση του κράτους απέναντι στους ultras. Εξάλλου, ο πρόσφατος θάνατος
του οπαδού της Κλαμπ Αφρικέν και μέλος των North Vandals, Ομάρ Αμπίντι,
επιβεβαιώνει τον πόλεμο που εξακολουθεί να μαίνεται ανάμεσα στους ultras και τις
δυνάμεις ασφαλείας του κράτους, οι μηχανισμοί των οποίων παραμένουν ακόμα
ισχυροί παρά την πτώση του Μπεν Άλι.
Εμείς από την πλευρά μας ζητήσαμε το σχόλιο των African Winners σχετικά με την
τρέχουσα κατάσταση στην οπαδική σκηνή της χώρας, και συζητήσαμε εκτενέστερα
με τους Ultras Sfaxiens ’07 στη συνέντευξη που ακολουθεί παρακάτω. Τα λόγια τους
μας ανοίγουν ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον παράθυρο στα τεκταινόμενα στη βόρεια
Αφρική μετά την Αραβική Άνοιξη, και προφανώς γεννούν ακόμα περισσότερη
ανάγκη για την προσοχή μας.
1
Tunisian FM: 'We are not yet a democracy', https://bit.ly/2GFPact
2
Tunisia: Abusive Treatment During Protests, https://bit.ly/2uUOnmM
(Ει δυνατόν να μπει ως σφήνα-ένθετο στη συνέντευξη των Ultras Sfaxien)
US07: Στην πραγματικότητα η δραστηριότητά μας ξεκινά αρκετά πριν την επανάσταση.
Για αρκετό καιρό υφιστάμεθα καταπίεση και καταστολή, δεν μας επιτρεπόταν να
τοποθετούμε τα πανό μας στην κερκίδα, να φοράμε τον δικό μας οπαδικό ρουχισμό,
ενώ την ίδια ώρα μέλη μας κυνηγούνταν, συλλαμβάνονταν και βασανίζονταν.
Αντισταθήκαμε σε αυτήν την κατάσταση με pyro shows (αν και παράνομα καταφέρναμε
να περνάμε μερικά καπνογόνα μέσα), σημαίες και πανό με αντίστοιχα μηνύματα που
περνάγαμε παράνομα στην κερκίδα, αλλά και γκράφιτι στους τείχους. Επίσης η πρώτη
παρουσία αντιφασιστικής και αναρχικής σημειολογίας εμφανίστηκε ήδη έναν χρόνο
πριν την επανάσταση.
Τον Ιανουάριο του 2011, η κατάσταση στη χώρα ήταν πραγματικά χαοτική. Δεν
συμμετείχαμε στην επανάσταση ως γκρουπ, ή για να είμαστε πιο ακριβείς δεν
συμμετείχαμε στις διαδηλώσεις ως γκρουπ, αλλά ως ultras συλλογικά. Δεν φέραμε
μπάνερ ή οτιδήποτε άλλο, τα πράγματα εκτυλίσσονταν δραματικά γρήγορα, απλά
κατεβήκαμε στον δρόμο όπου κυριαρχούσαν οι τυνησιακές σημαίες. Δεν το
μετανιώσαμε ποτέ, εκείνη τη στιγμή το μόνο που είχε σημασία ήταν η Τυνησία.
Μετά την επανάσταση υπήρχαν πολλές διαδηλώσεις, ο λαός απαιτούσε δημοκρατικές
εκλογές, κοινοβούλιο, βασικά πολιτικά δικαιώματα κλπ. Εκείνη την περίοδο είχαμε
περισσότερο χρόνο να προετοιμαστούμε. Κατεβήκαμε στον δρόμο συγκροτημένα, με το
υλικό μας, τις σημαίες μας και τα αντιφασιστικά μας σύμβολα.
Στην κερκίδα είχαμε ένα πανό στα αραβικά που αναφέρει ότι «Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΘΑ
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΝΙΚΗ». Σε εκείνο το σημείο πιστεύαμε βέβαια ότι υπήρχε
πολλή δουλειά ώστε να γίνει πραγματικότητα η μετάβαση σε ένα δημοκρατικό
3
Οι ULE ’02 (Ultras L'Emkachkhines 2002) είναι ηγετικό κομμάτι της Curva Sud Tunisi που υποστηρίζει
την Εσπεράνς. Οι Bardo Boys ’02 ιδρύθηκαν επίσης το 2002 και είναι ιστορικό γκρουπ που
υποστηρίζει την τρίτη μεγάλη ομάδα της πρωτεύουσας Τύνιδας, την Σταντ Τυνιζιάν.
περιβάλλον που ο λαός μας αξίζει και χρειάζεται, κάτι που ακόμα βέβαια
υποστηρίζουμε.
Προκειμένου να εγείρουμε την προσοχή είχαμε ένα πανό που ανέφερε με χρυσά
γράμματα «ΕΞΕΓΕΡΘΕΙΤΕ, ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Από την επανάσταση έως
τώρα, τα σύμβολα του αντιφασισμού σε σημαίες και πανό δεν λείπουν ποτέ από την
κερκίδα μας.
Η: Ποια ήταν η σχέση σας με τα υπόλοιπα ultras γκρουπ στη χώρα πριν, κατά τη
διάρκεια και μετά την επανάσταση; Υπήρξε κάποια προσπάθεια για
συντονισμένη δράση-συνεργασία, και πώς επηρέασε η επανάσταση τις σχέσεις
σας;
US07: Πρώτα απ’ όλα οι US07 είναι από τα πλέον αναγνωρισμένα γκρουπ στη χώρα
και ένας από τους λόγους είναι ότι δεν μας έχουν ψειρίσει ποτέ το πανό. Αυτό το
τονίζουμε γιατί είναι σπάνιο φαινόμενο στην Τυνησία.
Πριν την επανάσταση είχαμε συγκροτήσει ένα φόρουμ με όνομα «Tunisian Ultras»,
στο οποίο συζητούσαμε κάποια πράγματα ενώ υπήρχαν και περιοδικές συνελεύσεις (όχι
παρουσία όλων των γκρουπ αλλά αρκετών) με κύριο θέμα την καταστολή.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, όπως προαναφέραμε, η Τυνησία ήταν βυθισμένη
σε ένα χάος και προτεραιότητα ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, εξού και δεν
είχαμε ιδιαίτερη επαφή μεταξύ μας.
Μετά την επανάσταση, τα πράγματα δεν μεταβλήθηκαν ουσιαστικά. Η αντιπαλότητα
ανάμεσα στα γκρουπ συντηρήθηκε, δεν υπήρξαν συνεργασίες και γενικά η επανάσταση
δεν μας έφερε πιο κοντά.
Ωστόσο, ο πρόσφατος θάνατος του Ομάρ Αμπίντι, μέλους των North Vandals, που
βρέθηκε πνιγμένος σε ένα ποτάμι μετά από καταδίωξη της αστυνομίας μπορεί να
αλλάξει αυτήν την κατάσταση4. Οι North Vandals δήλωσαν πως είναι διατεθειμένοι να
συνεργαστούν με οποιοδήποτε ultras γκρουπ ώστε να αντιπαλέψουμε μαζί την
αστυνομική βία και καταστολή, για τη διεύρυνση της ελευθερία μας. Ως US07 θα
απαντήσουμε θετικά στο κάλεσμά τους και θα συμμετάσχουμε στο όποιο σχήμα
συνεργασίας αφού στην τελική, όλοι αγωνιζόμαστε για τον ίδιο σκοπό.
H: Ποιος είναι ο ρόλος των ultras στην τυνησιακή κοινωνία και τη νεολαία
σήμερα, σε ένα -υποτίθεται- πιο δημοκρατικό περιβάλλον από την εποχή Μπεν
Άλι. Απολαμβάνετε κάποιου είδους σεβασμό από τον κόσμο, και πώς αντιδρά το
κράτος απέναντι στους ultras σήμερα; Θα θέλαμε να μάθουμε αν η όποια
αρνητική στάση συνοδεύεται με κλασική αντι-ultra νομοθεσία και καταστολή.
US07: Η πεποίθηση ότι το παρόν καθεστώς είναι πιο δημοκρατικό καθεστώς από αυτό
της εποχής Μπεν Άλι είναι παραπλανητική. Ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει κάτι:
απαγόρευση στα καπνογόνα, απαγόρευση σημαιών ή πανό με πολιτικά σύμβολα (τα
οποία εισάγουμε παράτυπα μέσα στην κερκίδα), η αστυνομία ελέγχει ό,τι tifo πρόκειται
να δημιουργηθεί και απαγορεύεται ακόμα η είσοδος σε άτομα κάτω των 18. Και να
σκεφτούμε ότι πρόκειται απλά για ένα γήπεδο, όχι για ένα γαμημένο πορνογραφικό
4
Λίγες μέρες μετά τη συνέντευξη οι Ultras Sfaxiens εισήλθαν και επίσημα στην καμπάνια που αφορά
την απονομή δικαιοσύνης για τον θάνατο του 19χρονου Αμπίντι.
σάιτ. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι ότι μας επιτρέπονται τα οπαδικού περιεχομένου
πανό.
Δεν είναι μια δημοκρατία, αλλά μια ψευδαίσθηση. Ο κόσμος εκτός Τυνησίας νομίζει
ότι η επανάσταση απέδωσε καρπούς και ότι ζούμε σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον
αλλά η ουσία δεν είναι αυτή. Ως χώρα η Τυνησία καταρρέει.
Αντιστεκόμαστε ακόμα όπως παλιά, με καπνογόνα, σημαίες, πανό και street art.
Επίσης κατά τη διάρκεια των συνευρέσεών μας, προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε
συνείδηση στους πιτσιρικάδες.
Αναφορικά με τη διοίκηση, η πλειοψηφία των ανθρώπων του συλλόγου δεν έχουν ιδέα
τί είναι οι Ultras και το οπαδικό κίνημα. Μας συμπεριφέρονται σαν να είμαστε μια
συνηθισμένη ομάδα φιλάθλων. Δεν έχουν ούτε γνώση, ούτε παιδεία. Παρόλα αυτά
εμείς θα συνεχίσουμε να παλεύουμε ώστε να κινήσουμε την προσοχή του κόσμου σε
όλα τα σχετικά θέματα.
US07: Όσον αφορά την προετοιμασία της κερκίδας, ως US07 έχουμε τη δική μας
ξεχωριστή φιλοσοφία, προσπαθούμε πάντα να κάνουμε διάφορους συνδυασμούς
ανάμεσα σε καλτ χαρακτήρες, σύμβολα του κλαμπ ή γεγονότα που συνδέονται με την
τρέχουσα κατάσταση της ομάδας. Γενικά προσπαθούμε πάντα να κάνουμε κάτι
διαφορετικό και να μην ανακυκλωνόμαστε.
Και φυσικά ακολουθούμε τα τμήματα μπάσκετ (γυναικών) και βόλεϊ του συλλόγου
(ανδρών και γυναικών), σε Τυνησία και εξωτερικό, με τα αντίστοιχα πανό μας,
σημαίες κλπ.
H: Έχετε κάποια σχέση ή επαφές με άλλα γκρουπ ultras είτε από την Ευρώπη
είτε από την Αφρική (Μαρόκο, Αίγυπτο κλπ), που αντιμετωπίζουν παρόμοιες
καταστάσεις με εσάς;
US07: Μετά τα γεγονότα του Πορτ Σάιντ στην Αίγυπτο και τον χαμό των 74 οπαδών
της Αλ Άχλι, ανεβάσαμε ένα πανί που έγραφε «ΚΑΤΩ Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ»
το οποίο και έγινε viral. Οι Ultras Ahlawy ανέβασαν με τη σειρά τους στο πέταλο ένα
πανό που έγραψε «ULTRAS SFAXIENS 07», ως ένδειξη αλληλοεκτίμησης. Επίσης
είχαμε ανεβάσει πανό αλληλεγγύης για τον αγώνα των Μαροκινών ultras.
Κατά τα άλλα, γενικά διατηρούμε σεβασμό μεταξύ μας στα εκτός έδρας παιχνίδια,
έχουμε κάποιες φιλίες με γκρουπ από τη βόρεια Αφρική αλλά γενικά όλο αυτό δεν
αποτελεί κάτι αξιοσημείωτο.
US07: Μπορεί να είναι ακόμα σημαντικότερο από αυτό, αν και η κοινωνία της
Τυνησίας και οι αρχές δεν μπόρεσαν να καταλάβουν το κίνημα των ultras. Ακόμα και
τώρα κάποιες φορές μας συμπεριφέρονται σαν εγκληματίες και κάποιες άλλες σαν
τυχαίους φιλάθλους.
Το Υπουργείο Εσωτερικών είναι ένα φασιστικό όργανο και η κυβέρνηση στερείται
ικανότητας και γνώσης.
Ουσιαστικά βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε μια κοινωνία χωρίς συνείδηση
και στην δικτατορία της εξουσίας. Παρόλα αυτά θα συνεχίσουμε να παλεύουμε, γιατί
αυτή ακριβώς είναι η αξία του να είσαι ultra.
5
Ο Μοχάμεντ Αλί Ακίντ (1949-1979) ήταν Τυνήσιος ποδοσφαιριστής της Σφαξιέν και μέλος της
εθνικής ομάδας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978. Όταν πέθανε, αγωνιζόταν στην Αλ Νασρ του
Ριάντ, στη Σαουδική Αραβία. Με το άνοιγμα της υπόθεσης ξανά, μετά από τρεις δεκαετίες,
αποκαλύφθηκε ότι ο χαμός του δεν ήταν ατύχημα αλλά εν ψυχρώ δολοφονία, με την ανάμειξη
μάλιστα προσώπων από τα ανώτερα κλιμάκια των Σαούντ.