Canlıların Ortak

Özellikleri
 A. Hücresel Yapı :
Canlı varlıkların hepsi, ister bir hücreli ister çok hücreli olsun,
hücresel bir yapıya sahiptir.
Hücre, canlının yapı ve işlev olarak temel birimidir.
ü Bazı organizmalar sadece bir hücreden
oluşmuştur.
Bu canlılara bir hücreli canlılar denir.
Örnek: Amip, Öglena
üBazı canlılar ise çok sayıda hücrelerin belirli bir
organizasyonla bir araya gelmesi sonucu oluşmuştur.
Bu canlılara Çok hücreli canlılar denir.
Örnek: Bitki, hayvan ve bazı mantarlar
Bir hücreliler ve çok hücrelilerin bir kısmı kendi besinlerini sentezlerken,
bir kısmı da besinlerini dış ortamdan hazır alırlar.
Ø Ototrof ya da üretici olarak adlandırılan öglena,bitkiler ve algler
güneş ışığını kullanarak besinlerini kendileri üretir.
Ø Heterotrof ya da tüketici olarak adlandırılan mantarların
büyük çoğunluğu ve hayvanlar gibi canlılar ise güneş
ışığını direkt kullanamadıkları için besinlerini hazır olarak
ortamdan alırlar.
 C. Solunum :
ØCanlılar yaşamlarını sürdürürken gerekli olan enerjiyi besinlerde
depo edilen kimyasal bağ enerjisinden karşılar. Bu enerjinin açığa
çıkarılma sürecine solunum denir.
Bu enerji, besinlerin hücrede parçalanmasıyla elde edilen ATP (adenozin
trifosfat) molekülünden karşılanır.
Hücreler ATP’yi hücresel solunum ile üretir.
Hücrelerde oksijenli ve oksijensiz olmak üzere iki çeşit
solunum gerçekleşir.
Oksijensiz solunum: Hücrede oksijen kullanılmadan besinlerdeki
kimyasal bağ enerjisinin ortaya çıkarılması olayına denir.
Örnek: Bir hücreli canlılardan bira mayası ve bazı bakteriler.
Oksijenli solunum: Hücrede oksijen kullanılarak besinlerdeki kimyasal
bağ enerjisinin ortaya çıkarılması olayına denir.
Örnek: Bir hücrelilerin bir kısmı ile çok hücreli organizmalar.

ü Solunum hücre düzeyinde gerçekleşen bir yıkım olayıdır.

üFotosentez bir çok tepkimenin gerçekleştiği hücre düzeyinde bir

Yapım olayıdır.

üHücrede meydana gelen yapım ve yıkım tepkimelerinin tümüne

metabolizma denir.
Metabolizma tüm canlılar için ortak özelliktir.
qBir hücreli canlılar da büyüme “hücre kütlesinin artması “ anlamına gelir.
q Bir hücreliler üremelerini ise genellikle bölünerek gerçekleştir.

Hücre bölünmesi, var olan bir hücreden iki yeni hücrenin oluşmasıdır.
qÇok hücreli canlılarda ise büyüme doku hücrelerinin bölünmesi ve hücre
kütlesinin artışı sonucu olur.
vZigot durumundan ergin birey oluşuncaya kadar geçen süreye gelişme
denir.
vBitkilerde büyüme sınırsız olup hayat boyu devam ederken,hayvanlarda büyüme
belli bir zamana kadar sürer ve sınırlıdır.
Bir hücreli canlılarda hareket farklı yapılarla sağlanır.
Örneğin: Paramesyum ve öglenada hareket sil, kamçı vb. yapılar ile
sağlanırken Amipte hareket yalancı ayaklarla olur.
Çok hücreli canlılarda ise farklı hareket biçimleri gözlenebilir.

Örneğin: Bazı canlılar uçarak, bazı canlılar yürüyerek yada koşarak

hareket ederler.
Hareketleri için bacak, kanat, yüzgeç gibi organları ve güçlü
kasları gelişmiştir.
 F. Boşaltım :
Canlılığın sürdürülmesi için gerçekleşen yaşamsal olaylardan biri de boşaltımdır.

Metabolizma atıklarının hücrelerden uzaklaştırılmasına boşaltım denir

Bir hücreli organizmalar atık maddeleri hücre zarından dışarıya atar.

Paramesyum, öglena, amip gibi bir hücreliler fazla suyu boşaltım kofulu
(kontraktil koful) hücreden uzaklaştırır.
qBazı canlılarda görülen terleme bir boşaltım olabilir mi?
qAğaçların yaprak dökmesinin boşaltım ile bir ilgisi var mıdır?
Çok hücreli organizma olan hayvanlarda boşaltım;
sindirim, solunum ve boşaltım sistemleri sayesinde gerçekleşir.

Katı boşaltım atıkları sindirim sistemiyle, atık solunum gazları ise solunum
sistemi ile atılır.

Su ve suda çözülmüş atık maddeler de boşaltım sistemiyle vücuttan

uzaklaştırılır.
Su-tuz-amonyak-üre-ürik asit- karbondioksit gibi maddelerin canlı
ortamdan dışarı atılması bir boşaltımdır.
G. Üreme :
Canlılar soylarını devam ettirebilmek için ürerler.

Üreme, canlının kendi benzerini meydana getirmesidir.

Eşeysiz üreme; bir hücreli ve çok hücrelilerde görülen hücrenin ikiye
bölünmesi ile gerçekleşen bir üreme şeklidir.

Eşeyli üreme; ise farklı iki cinsiyetteki canlının üreme hücrelerinin

birleşmesiyle yeni bir canlı meydana getirmesidir.
Metagenez; Canlının hayat döngüsünde eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini
takip ettiği üreme şeklidir. Eğreltilerde, kara yosunlarında, ve tek hücreli
plasmodyumda gözlenir.
H. Çevresel Uyarılara Tepki :
Canlıya dış ortamdan gelen fiziksel etki, kimyasal maddeler, ortam sıcaklığı,
basınç vb. değişkenler çevresel uyarılardır. .
Bir hücreliler çevrelerinden gelen uyarılara karşı tepki gösterirler.
Örnek: Göllerde yaşayan öglena kloroplastları sayesinde
fotosentez yapabildiğinden ışığın geldiği yöne doğru hareket eder.

Çok hücreli organizmalar da çevrelerindeki uyarılara karşı tepki gösterir.

Örneğin: Köpeğin ses duyduğunda kulağını dikleştirmesi, küstüm otu
bitkisinin dokunmaya karşı yapraklarını kapatması çevresel uyarılara
gösterdikleri tepkidir.
I. Organizasyon :
Canlıların vücut kısımlarının görev bölümüne ve belirli kurallar içerisinde
canlılık etkinliğini devam ettirmelerine organizasyon denir.
Tüm canlılarda, canlıyı oluşturan kısımlar yaşama şansını arttıracak
şekilde uyumlu ve işbirliği içinde çalışırlar.
Örnek:
Hücrelerde çeşitli görevleri yapmak üzere özelleşmiş organeller bulunur.
Örneğin paramesyumda boşaltım kontraktil koful, hareket siller, besin alımı
hücresel ağız ile sağlanır.Çekirdek ise hücre bölünmesini kontrol eder.
Çok hücrelilerde aynı görevi yapan hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular
organları oluşturur.
Organizasyon canlılarda;
Ø Yapısal bütünlüğün korunması
Ø Enerji tasarrufu
Ø Karmaşık işlevlerin gerçekleştirilmesi
Ø Farklı organların ortak amaca yönelik çalışması

İşlevlerinin gerçekleştirilmesini sağlar.

Homeostasi :
Tüm canlılar yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için iç ortamlarını
dengeli tutmak zorundadırlar. Bu duruma Homeostasi adı verilir.

Canlılar homeostasilerini koruyabilmek için ;

Ø Metabolizma sırasında oluşan artık maddeleri uzaklaştırmak
Ø Metabolizmaları için gerekli enerji üretebilme
Ø Dış ortamda meydana gelen uyarıları algıyarak tepki verme
Ø Besin ve diğer yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamak için hareket etme
olaylarını gerçekleştirmek zorundadırlar.
 Uyum
Tüm canlılar, yaşadıkları ortama uyum sağlayarak hayatta kalma
şansını artırır.