PAGBUO NG SULATING MAY BATAYANG PANANALIKSIK
Mga Sulatin Ayon sa Pangangailangan
Ang mga sulating may batayang pananaliksik ay
sinusulat ayon sa pangangailangan ng manunulat. Ito ay
nangangailangan ng matiyagang pangangalap ng datos,
pag-oobserba sa paksang napili, pag-aaral sa bawat
detalye at paglalahad ng wasto at malinaw na
impormasyon at iba pa.
Ang pagsulat nito ay nakabatay sa pangangailangan nito
sa pangaraw-araw na gawain, pang-akademiko, pang-
kalakal o kaya naman ay pang-institusyong gobyerno.
Lahat ng ito ay naglalayon na matuklasan ang mga
impormasyon tungkol dito upang magkaroon ng
pagbabago sa ikabubuti ng mga bagay ayon sa
pangangailangan nito.
1.Pang-araw-araw na gawain
-Isa sa gamit ng sulatin ay ang personal na
pangangailangan nito upang lumawak ang kaalaman ng
isang indibidwal sa kanyang interes o larangang
kinabibilangan. Ganundin naman ito ay ginagamit sa
pagpapalawak at pandagdag kaalaman, pag-aanalisa sa
pang-araw-araw na buhay at maging sagot sa mga
kinahaharap na problema sa araw-araw
2. Pang-akademikong Gawain
-Ito rin ay ginagawa sa pang-akademikong
pangangailangan na ipinapasa habang nag-aaral na ang
tawag ay kapanahunang papel o kaya nama’y tesis. Ito
ay may iba’t- ibang pormat at pamamaraan ng
pananaliksik sa ibat ibang disiplina, larangan o kursong
napili..
3. Pang-Kalakal o Pambisness
-Ito rin ay ginagamit sa pagsisimula ng isang negosyo o
bisnes. Ito ay tinatawag na feasibility study o masusing
pag-aaral sa isang balak na simulang negosyo.
Karaniwang ito ay isinasagawa upang maiwasan ang
pagkalugi o pagbagsak ng isang negosyo. Maraming
naitayong mga malalaking kumpanya, negosyo o
establisyamento na hanggang ngayon ay nakikita natin
na matagumpay sa kanilang pinasok na negosyo.
4. Iba’t Ibang Institusyong Pang-gobyerno
-Ang bawat departamento ng gobyerno ay may kani-
kniyang responsibilidad upang mapabuti ang kani-
kanilang serbisyo, pagtuklas sa mga suliranin at
pagkakaroon ng mabisang solusyon o tugon sa
kinahaharap ng bansa. Ang ganitong uri ng pananaliksik
ay nakakatulong sa gobyerno upang mapaunlad ang
mga ito sa kani-kanilang larangan ng pampublikong
serbisyo at kapakanan.
 Alam mo ba kung paano nagkaroon ng mga
telepono, gadgets, kompyuter, mga
makabagong transportasyon, malalaking
konstruksiyon ng mga establisyamento,
pagkakaroon ng mga gamot, pagkain at marami
pang iba.
 Ang lahat ng mga pagbabago at pag-unlad na ito
ay dahil sa pananaliksik na ginawa ng mga tao.
 Ang pananaliksik ay nangangalap ng mga
impormasyon at nag-iimbestiga ng mga
pangyayari sa ating paligid.
 Susubok sa mga teorya, batas, at mga
paniniwala nang sa gayon ay makagawa ng mga
pagbabago sa ikabubuti ng ating komunidad.
 Nakalilikha ng bagong kaalaman, kasanayan at
pang-unawa sa maraming bagay.
 Ito rin ang sumasagot sa mga problemang ating
kinahaharap maging pansarili man, pang-
komunidad o pambansa sa kabuuan
 Nagagawa din nitong malimitahan ang ating
sarili na makagawa o makapili ng mga desisyon
na maglalagay sa atin sa kapahamakan,
 Magsisilbing proteksiyon natin sa mga maling
kaalaman at paniniwala.
 Ang pananaliksik rin ang magsisilbing gabay
natin sa pagtuklas ng maraming bagay sa iba’t
ibang kaparaanan.
Mga Kailangan sa Pagsulat
1. Paksa
-isang tapik na napiling isulat. Maaaring ito ay interes ng
manunulat, kaalaman o ideya mula aklat na nabasa,
dyornal at iba pa.
2. Layunin
-ito ay ang dahilan ng pagsulat. Isa sa dapat malinaw sa
isipan ng manunulat ang dahilan sa pagsusulat
3. Interaksyon at Pagbuo sa Kamalayan ng Awdyens
-– dapat alamin ng manunulat kung sino ang sinusulatan
o ang kanyang awdiyens nang sa gayon ay maisaalang-
alang nito ang dapat masulat na angkop sa mga
mambabasa, ganundin ang istilo at paggamit ng wika na
babagay sa mga babasa nito o ang awdiyens.
4. Wika
-ang isang manunulat ay nararapat laman na maraming
kaban ng wikang maaring gamitin at may alam sa istilo
ng wikang gagamitin ayon sa pangangailangan nito..
5. Konbensyon
-dapat bigyang pansin ang pormat na ginagamit ng
pamayanan sa pagsulat.
6. Kasanayan sa Pag-iisip
-kinakailangan ng isang manunulat na marunong sa
pagtatangi ng mga bagay o pangyayari o impormasyon
kung alin ang mahalaga na makakatulong sa kabuuan ng
mga ideyang nilalahad
-Kinakailangan ring may kaalaman sa lohika upang
maging mabisa at epektibo ang pangangatwiran.
Nararapat din magtaglay ito ng malikhaing isip upang
makatulong sa kawili-wiling paglalahad ng mga
kaalaman nakapaloob sa sulatin.
7. Kasanayan sa Pagbubuo
-nararapat lamang na marunong rin nitong pag-ugnayin
ang mga pagkakasunud-sunod na mga pangyayari na
sinusuportahan ng mga ideya at mga ebidensyang
pinrisinta.
8. Sariling Sistema ng Pagpapahalaga
-dapat bigyang konsiderasyon ang pagpapahalagang
pinanaligan ng isang manunulat. Piliin ang mga
mahalaga patungkol sa paksa, o alin ang maganda at
mahusay sa pagsulat.
9. Mahahalagang Sangkap sa Pagsusulat
-ang teksto, manunulat at mga mambabasa ang
tinuturing na mahahalagang sangkap sa pagsusulat.
PROSESO NG PAGSULAT
1. Imbensiyon
-tinatawag na paglikha ng paksa sa pamamagitan ng
brainstorming o paglalahad ng mga ideya upang
magkaroon ng posibleng paksang nais talakayin o
pag-aralan. Maari rin maglista ng mga paksang
interes ng manunulat. Ganundin, ang pagmamapa
ng mga ideya o klaster ay maari ring gawin.
2. Pangangalap ng Impormasyon
-ang pagtatanong at pag-uusisa ay mga paraan na
kadalasang ginagamit ng mananaliksik sa pagkuha
ng mga impormasyon sa mga respondente. Ang
interbyu ang karaniwang paraan gingagamit rito.
3. Pala-palagay
-sa bahaging ito, wala pang tiyak na paksang nais
talakayin. Binubusisi at pinag-iisipang mabuti ang
mga namulatang sanhi at bunga ng pangyayari kung
paano sisimulang buuin o gumawa ng balangkas ng
napiling paksa.
4. Pag-oorganisa
-pagbabalangkas ng mga impormasyong nakalap.
Isa itong istruktura o pinakakalansay ng sulatin at
makikita rito ang mga 13 pagbabalangkas ng pinag-
ugnay-ugnay na kaisipan ayon sa pagkakasunud-
sunod na mga bahagi - introduksyon, katawan at
kongklusyon
5. Pagsulat ng Burador
-dapat magbigay ng sapat na panahon sa pagsulat
at iwasan ang abala habang ginagawa ito.
-Mayroong mga paraan sa paglabas ng mga ideya.
Isa na rito ang pagtatala o paglilista ng mga kaisipan
sa pamamagitan ng pagsisipi, pagdadaglat o maging
pagguhit.
-Ang malayang pagsulat ay karaniwan ring
ginagamit sa pagdaloy ng ideya. Ang palitang- kuro
sa kapwa mananaliksik o sa grupo sa diskusyon na
maari nang magplawak ng paksa sa iba’t ibang
anggulo at kaligiran ng paksa. Karaniwan ring
ginagamit ang pamamaraang tanong-sagot upang
magkaroon ng kawili-wiling kaisipan o ideya na
masusulat
6. Pagrerebisa
-pagbalik sa naisulat o ang muling pagbusisi o
pagsusuri sa mga inilahad na ideya. Tinitiyak rito
ang malinaw na paglalahad ng ideya, ang istruktura
at organisasyon ng sulatin, at ang matibay na
introduksyon ganundin ang kongklusyon o muling
pagdidiin sa mga pangunahing puntos at
pagsasaayos ng mga datos.
7. Proofreading o Pagwawastong Basa
-ito ang muling pagbasa ng sulatin upang makita
ang maling ispeling, gramatika at paggamit ng salita.
-Sinisiguro rin ang daloy ng pagpapahayag,
paglalahad ng pagkasunud-sunod ng mga
pangyayari, mga impormasyon at katwirang
nakapaloob sa komposisyon. Tinitignan rin ang
paggamit ng mga bantas tulad ng mga tuldok,
gitling, at mga tandang pananong o padamdam at
marami pang iba
8. Pinal na Papel
-ang kabuuan ng papel na maari ng isumite sa guro
o sa mga panel na susuri nito matapos ang
masusing pagsusuri ng mga teknikal na mga bahagi
nito.
Etika ng Pagsulat
 etika o ethos
karakter o pagkatao sa Filipino
 tumutugon sa tanong kung ano ang mabuti at
tama sa ating ginagalawang lipunan.
 ang etika ay batayan o istandard na dapat
bigyang pansin para magkaroon ng kaayusan
ang mga taong nabibilang sa kani-kanilang
larangan.
 Sa larangan ng pagsulat, dapat maisaalang –
alang ang paggamit ng etika. Ito ay matuturing
na pagpapahalaga sa mga manunulat, may-akda
o awtor. Ito ang magdidikta kung ano ang dapat
at hindi dapat gawin ng isang manunulat. Ito ay
isang obligasyon, karapatan at halaga sa
kinabibilangang larangan.
1. Karapatang-ari o copyright
-ay karapatang legal na pinagkakaloob sa mga
manunulat o may-akda na nagbibigay ng
natatanging karapatang gumawa o maglathala
ng sulatin o sipi, makapagbahagi man sa
pangkalakalan o pang-komersiyo man o sa iba
pang kaparaan.
-Mahalaga ring malinawan ang mga karapatang
ito at obligasyon na nakapaloob dito upang
maiwasan ang anumang isyu sa paggamit ng
mga sipi at pagbubuod. Kinakailangan banggitin
ang mga pinagkunan ng iyong mga sipi. Ilagay
ang pangalan ng awtor, pamagat, taon ng
pagkakasulat nito at iba pang detalye upang
magbigay ng kredito sa may-ari.
2. Plagiarism
 ay illegal na pangongopya ng ideya, pananaliksik
o anumang pahayag ng ibang tao na may
layuning angkinin o akuhin ito. Ang hindi
pagbanggit ng pangalan ng awtor, di-paglagay
mga ng panipi sa mga sinabing salita ng mga
pahayag ng taong may-akda at pagkopya ng
salita o mga salita na hindi hinalaw o binuod ay
ilan lamang sa mga paglabag sa batas ng
plagiarism.
 Maituturing ring plagiarism ang pagkopya ng
sariling akda o sariling gawa. Ito ay
pangongopya ng manunulat ng sulatin na kanya
ng inilathala at hindi binanggit ang
 pinaglathalaan nito. Ito ay tinatawag na self-
plagiarism o plagiarism sa sariling gawa. Ito ay
masasabing hindi etikal na gawain lalo na sa
larangan ng pagsusulat.
3. Paghuhuwad o Pandaraya ng datos
 Pag-iimbento ng datos o impormasyon sa mga
pag-aaral, estadistika o eksperimento
 Sinasadyang di-paglalagay ng datos o
impormasyon
 Modipikasyon o tahasang pagbabago ng mga
datos o impormasyon
 Pagbili ng mga gawa ng kapanahunang papel,
tesis at disertasyon
 Pangongopya ng mga artikulo sa website upang
gamitin at angkinin bilang sariling gawa na
isusumite sa pang-akademikong
pangangailangan
 Pagpapagawa o pagbabayad sa iba upang igawa
ng report, tesis o disertasyon
 Maramihan o malawakang pagkopya sa mga
bahagi ng mga sipi o datos na nang hindi
nagbibigay ng pagkakilanlan sa pinagkuhanan o
awtor
Mga Gabay para sa mga Etika sa Pananaliksik
 Ang gabay sa etika sa pananaliksik ay
naglalaman ng batayan at istandard sa iba't
ibang proseso ng pananaliksik, kasama na ang
ugnayan ng mga mananalisik o mga mag-aaral
sa guro o tagapayo.
 Ganundin naman ang ugnayan ng mga mag-
aaral o mananaliksik sa mga kalahok sa
pananaliksik, ugnayan ng mga mananaliksik sa
mga kasangkot sa pag-aaral, mga tungkulin at
pananagutan sa paggamit, distribusyon at
pagpapalaganap ng pag-aaral.
Hinggil sa karapatang-ari sa pananaliksik
 Hindi maaring gamitin ninuman ang datos,
papel na isinulat ng walang pahintulot mula sa
mananaliksik lalong lalo na sa paggamit sa ibang
pagaaral at publikasyon
Hinggil sa pananaliksik-artsibo
 Isa sa bahagi ng pananaliksik ay ang magsagawa
ng saliksik-artsibo ang mga mag-aaral o
mananaliksik tulad panayam o sarbey.
Kailangang magpakita ang mga ito ng kasanayan
sa wastong pagtatala, pagsipi at paggamit ng
sangguniang bunga ng pananaliksik upang
maiwasan ang plahiyo o plagiarism.
Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
1. Kailangang magpasa ng liham na napirmahan ng guro
o tagapayo na humihingi ng permiso sa pananaliksik.
2. Sa mga pananaliksik na nangangailangan ng
partisipasyon ng mga indibidwal, kailangang nagabayan
ang mga mag-aaral sa proseso ng pananaliksik lalo na
kung sangkot ang mga sensitibong paksa sa pagaaral.
3. Kailangan rin humingi ng permiso sa mga
kakapanayaming indibidwal sa pamamagitan ng
paggawa ng liham ng pahintulot na binigyang pansin ng
guro sa pamamagitan ng kanyang paglagda dito.
4. Tiyaking nabasa at naaprubahan ng guro ang listahan
ng mga tanong para sa sarbey o talatanungan, mga
tanong sa panayam nago magsagawa ng pananaliksik.
5. Kailangan ring napag-aralan nang mabuti ng mag-
aaral ang kaniyang paksang pag-aaralan o sasaliksikin
bago magsagawa ng panayam upang matiyak ang
layunin, pag-iingat at paggalang sa kapapanayamin, sa
proseso nito at pangangalap ng mahahalagang
impormasyon o datos.
6. Isa sa responsibilidad ng mananaliksik ay ang ingatan
ang kapakanan ng mga kalahok. Ingatan rin ang
pagsasalin ng mga ideya ng mga kalahok sa pananaliksik
mula sa pasalita patungong pasulat. Mahalagang
matiyak at malinaw sa indibidwal ang katapatan ng
salin.
7. Gawing pribado ang mga datos o impormasyon na
nakalap mula sa indibdwal o grupong kalahok sa
pananaliksik.
8. Isa sa mahalagang tungkulin ng mga mananaliksik ay
ang pagbabahagi o pagbabatid ng malinaw at may
pananagutan sa mga sangkot sa pananaliksik.
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Posisyong Papel
Mula sa aklat nina Baisan-Julian at Lontoc, (2016).
 Pumili ng paksa na malapit sa iyong puso.
 Magsagawa ng panimulang pananaliksik hinggil
sa napiling paksa
 Bumuo ng thesis statement o pahayag ng tesis.
 Subukin ang katibayan o kalakasan ng iyong
pahayag ng tesis o posisyon
 Magpatuloy sa pangangalap ng mga
kakailanganing ebidensya.
 Buoing ang balangkas ng posisyong papel.
Balangkas sa Pagsulat ng Posisyong Papel
Panimula
-kailangan mailahad na ng maayos ang paksa at ang
katwiran ukol sa pinapanigang isyu upang makumbinsi
ang mga mambabasa na pumanig sa nasabing posisyon.
Katawan
-mahalaga ang lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga
argumento at mga ebidensya.
Konklusyon
-ilahad muli ang argumento at ang talakayin ang
magiging implikasyon nito.

POSISYONG PAPEL
 isang akademikong sulatin na naglalahad ng
mga matitibay na katwiran ukol sa pinapanigang
isyu.
 naghihikayat itong maipaglaban ang
pinapaniwalaang tama.
EBIDENSYA
 maaaring kunin sa obserbasyon, mga pahayag
mula sa awtoridad (pulis, abogado, dalubhasa,
doctor o propesor, atbp) upang maipakita na
makakatohanan ng ipinaglalabang isyu.
-Sa bawat paglalahad ng argumento mahalagang
madepensahan ito upang mapatunayang mali o di
kapani- paniwala ang mga binabatong isyu. Mas
makatotohan ang pinapanigang isyu kung may tatlo o
higit pang matitibay na ebidensya na magpapatunay.

Ayon kina Constantino at Zafra, (1997) sinipi mula sa

aklat nina Baisan-Julian at Lontoc, (2016).
1. Mga katunayan (facts) - nakabatay ito sa
makakatotohanang ideya mula sa mga nakita, narinig,
naamoy, nalasahan at nadama.
2. Mga opinyon- nakabatay sa mga ideyang
pinaniwalaang totoo o sariling pananaw.