www.byjusexamprep.

com

Mock Test Solutions in English

Questions

1. 'नगरवाला प्रकरण' खालील पै की कोण या पंतप्रधानां या कायकाळाशी संबंिधत आहे ?

A. जवाहरलाल नेह B. इंिदरा गांधी
C. मोरारजी देसाई D. पी. ही. नरिसंहराव
2. खालील पै की यो य िवधाने ओळखा.

अ) “जनता” हे वतंतर् मंजरू प ाचे मुखपत्र होते.

ब) “समता” हे अिखल भारतीय शे यूल का ट फेडरेशन प ाचे मुखपत्र होते.

क) “मुकनायक” वृ पत्र सु कर यासाठी छत्रपती शाहू महाराजांनी आिथक मदत केली होती.

ड) बिह कृत भारत पि का या सुरवातीला तुकाराम महाराजां या ओ या उदधत

ृ केले या असत.

पयायी उ रे:
A. अ आिण ब बरोबर आहेत B. अ आिण ड बरोबर आहे
C. अ ब, क आिण ड बरोबर आहेत D. अ, क आिण ड बरोबर आहेत
3. भारतात मुल ीं या िश णासाठी पिहली शाळा कोण या प्रांतात सु कर यात आली होती?
A. मुबं ई प्रांत B. मद्रास प्रांत
C. बंगाल प्रांत D. अवध
4. लाकडा या प्रेषणा या संदभात, खालील िवधाने िवचारात या:
1) यात शाळांची श्रेणीब ता प्र तािवत केली आहे, हणजे, गाव पातळीवरील थािनक प्राथिमक शाळा, यानंतर अँ लो-
हना युलर हाय कूल.

२) लंडन िव ापीठा या मॉडेलवर कलक ा, बॉ बे आिण मद्रास येथे िव ापीठे थापन कर याचा प्र ताव आहे.

वरीलपै की कोणते िवधान बरोबर आहे/आहेत?

 www.byjusexamprep.com

5. महारा ट् रातील सिवनय कायदेभगं संबंिधत िठकाणे आिण यि त यां या यो य जो या लावा.

पयायी उ रे:
A. I-c, II-b, III-a, IV-d B. I-a, II-d, III-b, IV-c
C. I-c, II-d, III-a, IV-b D. I-a, II-b, III-c, IV-d
6. वृ पत्र आिण सं थापक यां या यो य जो या लावा:

सूची I

I. अ णोदय

II. जाग क

III. जागत
ृ ी

IV. लोकिहतवादी

सूची II

a) काशीनाथ िव णु फडके

b) वालचंद कोठारी

c) भगवंतराव पाळे कर

d) केशव सीताराम ठाकरे

पयायी उ रे:
A. I-c, II-b, III-a, IV-d B. I-a, II-d, III-b, IV-c
C. I-c, II-d, III-a, IV-b D. I-a, II-b, III-c, IV-d
7. इ. स. १९२१ म ये बॅ. केशवराव देशपांडे यां या नेत ृ वाखाली कोणती सं था थापन केली?
 www.byjusexamprep.com

8. खालील पै की कोणते 1857 या उठवाचे आिथक कारण नहोते ?

A. बुडालेल ा ह त यवसाय व कारािगरी B. जिमनीवरील जाचक कर
C. तैनाती फौजेचे दु पिरणाम D. इंि लश भांडवलदारांन कडून होणारी िपळवणूक
9. यो य जो या लावा.

घटना

I. िकं सफोड ह या

II. जॅकसनची ह या

III. कॅ जनची ह या

IV. आयर ट ह या

संबंिधत सं था/ यि त

a) मदनलाल िधंगर् ा

b) अनंत का हेरे

c) खुदीराम बोस

d) दामोदर चाफेकर

पयायी उ रे:
A. I-c, II-b, III-a, IV-d B. I-a, II-d, III-b, IV-c
C. I-c, II-d, III-a, IV-b D. I-a, II-b, III-c, IV-d
10. वधा आिण नागपूर येथे 'आय बांधव समाज' िनमाण झाला या याशी खालीलपै की कोण संबंिधत न हते ?

11. खालीलपै की कोणता वन पती 'न या जगात' पाळीव कर यात आला आिण 'न या जगात' आणला गेल ा. 'जुने जग'?
A. तंबाख,ू कोको आिण रबर B. तंबाख,ू कापूस आिण रबर
C. कापूस, कॉफी आिण ऊस D. रबर, कॉफी आिण गहू
12. “िहंद ु थान हा श त्रबळाने िजंकला आहे आिण श त्रबळानेच ता यात ठे वला जाईल" अशी व गना खालील पै की कोणी केली?
A. वॉइसरॉय लॉड िल टन B. वॉइसरॉय लॉड डफरीन
C. ग.ज.लॉड ए गीन D. ग.ज.लॉड कॅ िनंग
 www.byjusexamprep.com

13. पील किमशन खालील पै की कोण या घटनेशी संबंिधत होते ?

A. 1857 चा उठाव B. जािलयानवाला बाग ह याकांड
C. बंगाल फाळणी D. भारताची फाळणी
14. “मुबं ई इला याचे बौि क कद्र असले या पुणे शहराचा महान पुतर् ” या श दात सुरद्रनाथ बॅनज यांनी कोणाचे वणन केले होते?
A. लोकमा य िटळक B. गोपाल गणेश आगरकर
C. म. गो. रानडे D. गोपाल कृ ण गोखले
15. मुबं ईतील 'िसक् रेट रेिडओ टे शन खालीलपै की कोणी सु केले?

1) उषा मेहता

2) िव लदास ज हेरी

3) चंदर् कांत बाबू

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

A. 1 आिण 2 फ त B. 2 आिण 3 फ त
C. 1 आिण 3 फ त D. 1, 2 आिण 3
16. ए का चळवळीबाबत पुढील िवधानाचा िवचार करा:

1) चळवळीचे उि ट िहंद-ू मु लीम ऐ य वाढवणे हे होते

2) चळवळीचे सद य जमीनदार तसेच लहान जमीनदार यां या गटातन

ू तयार कर यात आले होते

3) चळवळीचे नेते आंदोलना या संपूण काळात रा ट् रवादी ने यांशी मजबत

ू संबंध ठे वला

वरीलपै की कोणते िवधान बरोबर आहे/आहेत:

17. महारा ट् रातील द खन या दं याबाबत यो य िवधाने िनवडा.

अ) महारा ट् रातील सुपे गावापासून सावकारांिव आंदोलनास सु वात झाली .

ब) कायमधारा महसुल यव थेमळ

ु े शेतक यांवर अितिर त कर आकारले गेल े यामुळे शेतक यांम ये असंतोष िनमाण झाला.

क) पुणे सावजिनक सभेने यात आपला सहभाग नोंदिवला.

वरीलपै की कोणते िवधान/िवधाने बरोबर आहेत?

 www.byjusexamprep.com

A. अ आिण ब बरोबर आहेत B. फ त अ बरोबर आहे

C. अ आिण क बरोबर आहेत D. अ, क आिण क बरोबर आहेत
18. "िहंद ु थान िरपि लकन असोिसएशन" या सद यांब ल खालीलपै की कोणते िवधान खरे आहे/आहे?

1) िहंद ु थान िरपि लकन असोिसएशनची थापना 1924 म ये चंदर् शेखर आझाद यां या प्रेरणेने कानपूर येथे झाली.

२) रामप्रसाद िबि मल, रोशन लाल, राजद्रनाथ लािहरी आिण असफाक उ ला खान यांना काकोरी कटाखाली फाशी दे यात
आली.

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

19. खालील सं था/घटना कोणाशी संबंिधत आहेत:

1) िहंद ू लेडीज सोशल अँड िलटररी लब

2) सेवा सदनची थापना

3) येरवडा तु ं गा या मानद अधी क हणून िनयु ती

4) १९०४ या अिखल भारतीय मिहला पिरषदेचे अ य पद

पयायी उ रे:
A. पंिडता रमाबाई B. काशीबाई कािनटकर
C. ताराबाई िशंदे D. रमाबाई रानडे
20. यो य जो या लावा.

ू ीI
सच

प्रांितक मंित्रमंडळे

I. आसाम

II. िबहार

III. बॉ बे
 www.byjusexamprep.com

IV. म य प्रांत

प्रधानमंतर् ी

a) गोपीनाथ बोडोलोई

b) श्रीकृ ण िस हा

c) बाळ गंगाधर खेर

d) रवी शंकर शु ला

पयायी उ रे:

21. स यशोधक समाजाची खालीलपै की कोणती त वे होती?

ू तो िनगुण िनराकार आहे.

अ) ई वर एकच असन

ब) सव माणसे एकाच परमे वराची लेकरे आहेत.

क) परमे वराची भ ती िकंवा प्राथना कर याचा प्र येक य तीस अिधकार आहे.

ड) पुनज म, कमकांड, जपजा य इ यादी गो टी अ ानमल

ू क आहेत.

पयायी उ रे:

22. "आझाद िहंद फौज" या संदभात, खालील िवधाने िवचारात या.

1) इंिडयन इंिडपड स लीगने भारताला िब्रिटश राजवटीपासून मु त कर या या उ ेशाने वतंतर् भारतीय सै याची थापना केली.

2) 1943 म ये सुभाषचंदर् बोस यांनी मलेिशयाम ये वतंतर् भारताचे अंतिरम सरकार (आझाद िहंद) थापन कर याची घोषणा केली.

वरीलपै की कोणते िवधान बरोबर आहे/आहेत?

A. 1 फ त B. 2 फ त
C. 1 आिण 2 दो ही D. 1 िकंवा 2
 www.byjusexamprep.com

23. 27 स ट. 1933 रोजी िशकागो येथे झाले या दुस या “जागितक सवधम पिरषदेचे” अ य पद कोणी भषू वले ?
A. वामी िववे कानंद B. बाबासाहेब आंबेडकर
C. सयाजीराव गायकवाड D. शाहू महाराज
24. खालीलपै की कोण या सं था महादेव रानडे यांनी काढ या हो या?

1) मराठी ग्रंथो ेजक मंडळी,

2) िवधवा िववाहो ेजक मंडळ

3) वसंत या यानमाला

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

A. 1 आिण 2 फ त B. 2 आिण 3 फ त
C. 1 आिण 3 फ त D. 1, 2 आिण 3
25. भारतीय रा ट् रीय काँगर् ेसने भारतातील स ू म अ पसं याकां या िवचारांचे प्रितिनिध व केले. हा वादयांनी राखला होता

26. खालील पै की कोण 1857 या उठवाला िशपायांचे बंड मानत नाही ?

अ) सर जॉन लॉरे स

ब) िकशोरचंदर् िमत्रा

क) अशोक मेहता

ड) वी. रा. सावरकर

वरीलपै की कोणते िवधान/िवधाने बरोबर आहेत?

A. अ आिण ब फ त B. अ आिण क फ त
C. क आिण ड फ त D. फ त ड
27. िचखलातील कमळ, रानगंगा, माकडीचा माळ या सािह य लेखनाचे श्रेय कोणाला िदले जाते ?
A. आचाय आत्रे B. अ णा भाऊ साठे
C. ग. दी. माडगळ
ू कर D. केशव सीताराम ठाकरे
28. संय ु त महारा ट् र चळवळी संदभात घडले या घटना यो य क् रमाने लावा.

1) संय ु त महारा ट् र सभेची थापना

 www.byjusexamprep.com

2) संय ु त महारा ट् र पिरषद थापना

3) महारा ट् र एकीकरण पिरषद थापना

4) नागपूर करार

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

A. 1,2,3,4 B. 1,3,2,4
C. 2,3,1,4 D. 1,2,4,3
29. खालील समाजसुधारक ओळखा:

1) बाळशा त्री जांभेकर यांना यांनी अनेक कामात साथ िदली.

2) यांनी प्रभाकर हे पत्र सु केले

3) 1854 म ये ानदशन हे त्रैमािसक काढले.

पयायी उ रे :
A. बाळशा त्री जांभेकर B. भाऊ महाजन
C. लोकिहतवादी D. गोपाळ गणेश आगरकर
30. 'श्री शंकर प्रासािदक सोमवंशीय िहतिचंतक िमत्र समाज' या सं थेची थापना कोणी केली होती?
A. गोपाल बाबा वलंगकर B. व ताद लहुजी
C. वी. रा. िशंदे D. िशवराम जानबा कांबळे
31. महा मा फु ले यां या जीवनाशी संबंिधत घटना यो य क् रमाने लावा

1) हंटर किमशन समोर िनवे दन सादर केले

2) पुणे येथे बालह या प्रितबंधक गहृ थापन केले

3) अ पृ यता िनवारणाचा जाहीरनामा प्रिस केला

4) प्रौढ त्री–पु षांसाठी पुणे येथे वतः या घरी रात्र शाळा सु केली

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

A. 4,2.3.1 B. 4,3,2,1
C. 3,2,1,4 D. 2,1,4,3
 www.byjusexamprep.com

32. महारा ट् रातील पिहली राजकीय संघटना खालीलपै की कोणती आहे?

33. यो य जो या लावा:

सूची I

I. वृ पत्र मुदर् ण िनयंतर् ण कायदा

II. पंजीकरण कायदा

III. भारतीय वृ पत्रांना वातंतर्

IV. परवाना कायदा

सूची II

a) चा स मेटका फ

b) जॉन लॉरे स

c) लॉड वे ल ली

d) डलहौसी

पयायी उ रे:
A. I-c, II-b, III-a, IV-d B. I-a, II-d, III-b, IV-c
C. I-c, II-d, III-a, IV-b D. I-a, II-b, III-c, IV-d
34. खालीलपै की कोणाची सरकारतफ अ कलको या युवराजांचे िश क हणून नेमणूक झाली होती ?
A. गोपाळ गणेश आगरकर B. बाळशा त्री जांभेकर
C. िव णुशा त्री िचपळूणकर D. भाऊ दाजी लाड
35. भारतातील िब्रटीश वसाहतीं या राजवटी या संदभात, खालील िवधाने िवचारात या:

I. 'कंिडत कामगार' यव थेचे उ चाटन कर यात महा मा गांधींचा मोठा हात होता.

II. लॉड चे सफोड या 'वॉर कॉ फर स'म ये महा मा गांधींनी महायु ासाठी भारतीयांची भरती कर या या ठरावाला पािठं बा िदला नाही.

III. भारतीय जनतेने िमठाचा कायदा मोड यामुळे भारतीय रा ट् रीय काँगर् ेसला वसाहतवादी रा यक यानी बेकायदेशीर घोिषत केले.
 www.byjusexamprep.com

वरीलपै की कोणती िवधाने बरोबर आहेत?

A. 1 आिण 2 फ त B. 1 आिण 3 फ त
C. 2 आिण 3 फ त D. 1, 2 आिण 3
36. यादी – I सह यादी – II जुळवा आिण खाली िदले या या ांमधन
ू यो य उ र िनवडा:

यादी – I

A) अलाहाबादचा तह

B) मंगलोरचा तह

C) सालबाईचा तह

D) मद्रासचा तह

– II

1) 1782

2) 1784

3) 1769

4) 1765

कोड:
A. A-4 B-2 C-3 D-1 B. A-2 B-4 C-3 D-1
C. A-4 B-2 C -1 D-3 D. A-2 B-4 C-1 D-3
37. यो य जोडी िनवडा.

1) एसके धर आयोग: भािषक घटकापे ा प्रशासकीय सोयी या आधारावर रा याची पुनरचना.

२) फझल अली किमशन : 'एक भाषा-एक रा य' हा िस ांत मा य केला.

3) JVP सिमती: रा यां या पुनरचनेचा आधार हणन

ू भाषा नाकारली.

38.
 www.byjusexamprep.com

वृ पत्रे आिण िनयतकािलकांब ल खालील िवधाने िवचारात या:

1) वदेशिमत्राची सु वात जी. सुबर् म य अ यर यांनी केली होती.

२) केसरीची सु वात गोपाळ कृ ण गोखले यांनी केली.

3) अमत
ृ ा बाजार पित्रका ही िसिसर कु मार घोष यांनी सु केली होती.

वरीलपै की कोणते िवधान बरोबर आहे/आहेत?

39. खालील पै की यो य िवधाने िनवडा.

1) “ग ुलामांचे रा ट् र” या लेखात आगरकरांनी भारतीय पारतं यात का आहेत यांचे िव लेषण केले.

2) “वाचाल तर चिकत हाल या लेखात आगरकर वाचनाचे मह व अधोरेिखत करतात.

3) “शाह यांचा मुखपणा” या लेखात िवधवांना होणा या त्रासाचे वणन केले.

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

A. 1 आिण 2 फ त B. 2 आिण 3 फ त
C. 1 आिण 3 फ त D. 1,2 आिण 3
40. भारतीय रा ट् रीय कॉंगर् ेस या पिह या अिधवे शनात िकती ठराव मांड यात आले होते ?
A. 5 B. 7
C. 9 D. 11
41. खालील पै की कोण प्राथना समाजाशी संबंिधत होते ?

अ ) एन्. जी. चंदावरकर.

ब ) आर.जी. भांडारकर.

क) म.गो. रानडे

ड ) रामकृ ण िव वनाथ

पयायी उ रे :
A. अ, ब, आिण क B. अ, क, आिण ड
 www.byjusexamprep.com

C. अ, क, आिण ब D. वरील पै की सव
42. १३ ऑ टोबर १९४० या खालीलपै की कु ठ या बैठकीत िवनोबा भावे पिहले स याग्रही हणन
ू िनवडले गेले?

43. खालीलपै की कोण बाबासाहेब आंबेडकर यांचे प्रमुख अनुयाही होते ?

अ) सीताराम िशवतरकर

ब) सीताराम बोले अनंतराव िचत्रे

क) गंगाधर सह त्रबु े

ड) दादासाहेब गायकवाड

ई )कृ णराव भालेकर

फ) िशवराम जानबा कांबळे

पयायी उ रे:
A. अ, ब, क आिण ई बरोबर आहेत B. अ, ब, आिण फ बरोबर आहे
C. अ, ब, क, आिण ड बरोबर आहेत D. वरील सव
44. पुढील पै की कोण या घटना हाइसरॉय कझन या काळात घड या हो या?

1) रॅल े किमशन

2) प्राचीन मारक संर ण कायदा

3) पंजाब लँड एिलएनेशन ऍ ट

खालील कोड वाप न यो य उ र िनवडा:

A. 1 आिण 2 B. 1 आिण 3
C. 2 आिण 3 D. वरील पै की सव
45. खालील वा यात पुढीलपै की कोणाचे वणन केले आहे?

अ) यांना मराठी भाषेचे िशवाजी असेही संबोधले जाते.

ब) पु यातील यू इंि लश कूलचे सह-सं थापक.

 www.byjusexamprep.com

क) वया या 32 या वष टायफॉइडने यांचे पु यात िनधन .

पयायी उ रे :
A. िव णुशा त्री िचपळूणकर B. गोपाळ गणेश आगरकर
C. लोकमा य िटळक D. रा गो भांडारकर
46. खालील वा यात कोणाचे वणन केलेल े आहे ?

अ) अमेिरकेतील ऑरेगन कृषी महािव ालयात शेतीचे िश ण.

ब) 1911 लाला हरदयाळ यां या साथीने गदर संघनेची थापना.

क) बिलन येथे भारतीय िव ा याची संघटना थापना.

ड) इराणी आम त सामील होऊन िब्रटीशांिव द लढा.

A. सेनापती बापट B. लाला हरदयाळ
C. डॉ. पांडुरंग सदािशव खानखोजे D. िव णु गणेश िपंगळे
47. खालील पै की कोणती तरतुदी मॉटे यू चे सफड सुधारणा काय ा या भाग आहेत ?

1) भारतमं याचा पगार िहंद ु थान सरकार या ितजोरीतन

ू न देता इं लंड या ितजोरीतन
ू ावा.

2) इं लंडम ये हायकिमशनर या वतंतर् अिधका यांची िनयु ती.

3) रा यांना प्रांितक वाय ता.

पयायी उ रे :
A. फ त 1 आिण 2 B. फ त 2 आिण 3
C. फ त 2 आिण 3 D. वरील पै की सव
48. खालीलपै की कोणते िवधान/िवधाने बरोबर आहेत?

1) १८९९ पासून १८२७ पयत एि फ टन हा मुबं ई प्रांताचा ग हनर होता

2) लोकां या जीवनात कमीत कमी ह त ेप कर याचे एि फ टनचे धोरण होते.

पयायी उ रे :
A. 1 फ त B. 2 फ त
C. 1 आिण 2 D. वरीलपै की एकही नाही
 www.byjusexamprep.com

49. खालीलपै की कोण या तरतुदी 1813 या सनदी काय ा या भाग हो या?

1) धमप्रसारकांना भारतात येऊन धमप्रसार कर याची परवानगी.

2) भारतीयां या िश णासाठी दहा लाख पयांची तरतदू .

पयायी उ रे :
A. 1 फ त B. 2 फ त
C. 1 आिण 2 D. एकही नाही
50. खालीलपै की कोणते नेह अहवालातील मु य मु े होते ?

अ) 21 वषापे ा जा त वया या पु ष आिण ि त्रयांना मतदान कर याचा अिधकार

ब) धमिनरपे रा य

क) भाषावार प्रांतांची िनिमती

ड) सवो च यायालयाची िनिमती

वरीलपै की कोणते बरोबर आहेत?

A. अ, क आिण ब बरोबर आहेत B. अ, ब आिण ड बरोबर आहे
C. अ आिण ड बरोबर आहेत D. अ, ब क आिण ड बरोबर आहेत
 www.byjusexamprep.com

Solutions

1. B
Sol. 1971 या काळात घडले या 'नगरवाला प्रकरणामुळे ' इंिदरा गांधी बदनाम झा या. तम सोहराबजी नगरवाला या बदमाशाने
२४ मे १९७१ रोजी टे ट बँकचे मु य रोखपाल वे दप्रकाश म ोत्रा यांना इंिदरा गांधी या आवाजात फोनव न बँकेसमोर उ या
असले या इसमाला ६० लाख पये दे याचा आदेश िदला. म ोत्रांनी याप्रमाणे पै से िदले. पण नंतर असे समजले की, इंिदरा
गांधीनी असा फोन केलाच न हता. अखेर पोिलस कारवाई होऊन नगरवालास पकड यात आले. याला स तमजरू ीची िश ा
झाली. पण याचा त ु ं गातच म ृ य ू झाला. दुसरी मह वाची गो ट हणजे या प्रकरणाची चौकशी करणा या अिधका याचा अपघातात
म ृ यु झाला. िवरोधकांना भांडवल िमळाले. या प्रकरणामागे इंिदरा गांधी अस याची अफवा पसरवली.
2. B
Sol. • “जनता” हे वतंतर् मंजूर प ाचे मुखपत्र होते.
• “समता” हे समाज समता संघाचे मुखपत्र होते.
• “मुकनायक” वृ पत्र सु कर यासाठी छत्रपती शाहू महाराजांनी आिथक मदत केली होती.
• बिह कृत भारत पि का या सुरवातीला ाने वर महाराजां या ओ या उदधत ृ केले या असत.
• मुकनायक या सुरवातीला त ुकाराम महाराजां या ओ या उदधत
ृ केले या असत.
3. C
Sol. भारतातील मुली ं या िश णाची सुरवात कर याचे काम िब्रटीश आिण अमेिरकन िमशन -यांनी केले ही गो ट फारशा लोकांना
माहीत नाही. इ.स. १८१० साली या िमशन-यांनी बंगाल प्रांतात मुली ंची पिहली शाळा काढली. १८२७ पयत मुली ं या अशा
शाळांची सं या १२ पयत गेली. िवशेष हणजे या शाळांम ये मु लीम िव ाथ नी ंची सं याउ लेखनीय होती.
महा मा फु ले यांनी मुली ंची पिहली शाळा काढ या या अगोदर एक वष, १८४७ साली, यारी चरण सरकार यांनी नवीन कृ ण िमत्र
आिण काली कृ ण िमत्र यां या मदतीने बंगाल मधील बरसात येथे मुली ंची शाळा सु केली. हा ब्रा हण बहुल भाग होता व यांनी
मुली ं या शाळे ला प्रचंड िवरोध केला. यारी चरण सरकार यांना खुना या धम या यायला लाग या. अशा वे ळी जॉन इिलयट
िड् रंकवाटर बेथनू हा त्री िश णाचा पुर कता इंगर् ज अिधकारी पुढे आला व याने िमत्र बंधू व सरकार यांना धीर िदला.
ू इतका प्रभावीत झाला की पुढ याच वष
१९४८ साली याने बरसात येथी मुली ं या शाळे ला भेट िदली. या शाळे म ुळे जॉन बेथन
याने कलक ा येथे मुली ंसाठी एक शाळा सु केली.
4. C
Sol. 19िश णा या िवकासाचा सवात मह वाचा भाग या शतकातील, िवशेषतः इंगर् जी िश ण, 1854 म ये रा य सिचव चा स वुड

ू प्रिस होती. या सवसमावे शक योजनेने 19िश ण धोरणावर

यांनी तयार केलेली मागदशक त वे होती, जी वु स िड पॅच हणन
 www.byjusexamprep.com

वच व गाजवले या शतका या उ राधात. यांनी भारतीय िश णा या नकाशावर युरोिपयन मॉडेल ठामपणे मांडले.

याची अ याव यक वै िश ये:

1. उ च िश णासाठी, इंगर् जी हे िश णाचे प्राधा य मा यम असेल तर थािनक भाषा हे मा यम असेल या ारे युरोिपयन ान

जनतेपयत पोहोच ू शकेल.

2. यात शाळांची पदानुक् रम, हणजे, गाव पातळीवरील थािनक प्राथिमक शाळा, यानंतर अँ लो- हना युलर हाय कूल आिण

िज ा तरावर संल न महािव ालये प्र तािवत केली.

3. लंडन िव ापीठा या नमु यावर कलक ा, बॉ बे आिण मद्रास येथे िव ापीठे थापन कर याचा प्र ताव आहे यात परी ा

घे यात येतील आिण पदवी प्रदान केली जातील. 1857 म ये कलक ा, बॉ बे आिण मद्रास या िव ापीठांची थापना झाली.

5. A
Sol. सिवनय कायदेभग
ं आिण महारा ट् र:
• 7 एिप्रल 1930- सोलापूर स याग्रह
• 12 जानेवारी 1931- जग नाथ िशंदे, म ला पा धनशे टी, जयिकसन सारडा, कु बान हुसेन यांना फाशी.
• िशरोडा स याग्रह 12 मे 1930 मीठ
• वडाळा स याग्रह 17 मे 1930-मीठ
• िबळाशी स याग्रह 5 स टबर 1930- जंगल स याग्रह
• उंबरगाव -5 मे 1930 – मीठ स याग्रह - नानासाहेब देवधर, कमलादेवी च टोपा याय
• बाब ू गेन-ू 12 िद. 1930 मुबं ई वळवादेवी नवीन हनुमान र ता येथे बिलदान िदले.
• दहीहंडी स याग्रह- अकोला खा या पा या या िविहरीतन ू मीठ तयार क न स याग्रह केला- बापूसाहेब सह त्रबु .े
• यवतमाळ -बापुजी अणे
• नागपुर- नरकेसरी अ यंकर
• पुसद- 10 जुलै 1930- जंगल स याग्रह -बापुजी अणे 6 महीने िश ा
• िशरोडा स याग्रह - आठ ये, श.द. जावडेकर, िवनायकराव मु कूटे
6. D
Sol. महारा ट् रातील प्रमुख वृ पत्र आिण यांचे संपादक
• अ णोदय - काशीनाथ िव णु फडके
 www.byjusexamprep.com

• जाग क - वालचंद कोठारी

• जागत
ृ ी - भगवंतराव पाळे कर
• लोकिहतवादी - केशव सीताराम ठाकरे
• िवजयी मराठा - श्रीपतराव िशंदे
• िदनिमत्र - मुकुं दराव पाटील
7. A
Sol. मुबं ईतील साधकाश्रम

इ. स. १९२१ म ये बॅ. केशवराव देशपांडे यां या नेत ृ वाखाली

मुबं ई येथील अंधेरीचे आनंदीलाल पोतदार शेठजी ं या वा यात साधकाश्रम थापन कर यात आला. या साधकाश्रमात प्रवे श

घेणा या िवदया याला 'मी सरकारी नोकरी करणार नाही,' अशी प्रित ा यावी लागत असे. येथे िवदया याना शेती कर याचे,
सुतकताईचे व दु धशाळा चालव याचे िश ण िदले जाई.

8. C
Sol. तैनाती फौजे या प दतीचे दु पिरणाम: हे एक राजकीय कारण होते.
इंगर् जांनी आपले साम्रा य उभे करताना अनैितक बाबी ंचा त वाचा नेहमीच अवलंब केला. लाई ह, वॉरन हेि टंगसार या
अिधका यांनी िनती- अिनतीचा फारसा िविधिनषेध पाळला नाही. यातच इंगर् जांची भेदनीती, यांचा यापारी साम्रा यवाद, यांची
श त्रा त्रे व सं कृतीचे साम य यांचे रह य अनेक िहंदी राजेराजवा यांना समजून आले नाही. लॉड वे ल लीने १७९९-१८०५
या काळात तैनाती फौजेचा वापर क न अनेकांचे प्रदेश आप या ता यात आणले, बहुतेक सव िहंदी स ाधीशांवर अनेक
प्रकारचे करार लाद यात आले. यांची पररा ट् रीय धोरणे इंगर् ज ठरवू लागले. यु द व तह कर याचा रा यक याचा प्रमुख
अिधकार यां याकडून काढू न घेतला. याम ये िवशेषतः हैदर् ाबादचा िनजाम, िशंद,े भोसले, होळकर, मराठे सरदार, पे शवे ,
अयो येचा नबाव इ यादी स ाधीश प्रमुख होते. तैनाती फौजे या प दतीम ये इंगर् जी फौजेचा खच िहंदी राजांनी करावयाचा व
ा फौजेवर अिधकार मात्र इंगर् जांचा. िहंदी राजे तैनाती फौजे या प्रभावाखाली गे यामुळे ते दुबळे बनले.
9. A
Sol.
 www.byjusexamprep.com

10. D
Sol.

गु त संघटनांची िनिमती - इ. स. १९२० पूव महारा ट् रात

झाले ते क् रांितकारकांचे आश्रय थान लो. िटळक होते. यामुळे लो. िटळकवादी गु त संघटना (मंडळे ) महारा ट् रभर थापन

झा या हो या. वधा आिण नागपूर येथे 'आय बांधव समाज' िनमाण झाला होता. याचे काम श्रीधर परांजपे , बुवा उपा ये, अ यंकर

इ. पाहत असत. यवतमाळ या गु त संघटनेत डॉ. िस नाथ काणे, जनादन पु षो म वाजणे, टोंगे यांचा समावे श होता.
अमरावतीमधील गु त संघटनेला दादासाहेब खापडचा आधार होता. हैदराबाद येथेही नरहरपंत घारपुरे, बोरामणीकर, सातवळे कर

काम करत. इ. स. १९०४ ला बेळगाव येथेही गंगाधर देशपांडे यां या नेत ृ वाखाली गु त संघटना थापन झाली होती.

11. A
Sol. िदले या गटांपैकी तंबाख,ू कोको आिण रबर हे 'नवीन जगात' पाळीव केले गेले आिण 'जु या जगात' आणले गेले. येथे 'नवीन जग'
 www.byjusexamprep.com

हणजे युरोिपयन संशोधकांनी थापन केलेले देश/खंड आिण 'जुने जग' हे प्रा य देशांना सिू चत करते. िदले या वन पती ंपै की
फ त तंबाख,ू कोको आिण रबर हे युरोिपयन लोकांनी अमेिरकन खंडात आण यानंतर भारतात आणले.

12. C
Sol. ग.ज. ए गीनने, “िहंद ु थान हा श त्रबळाने िजंकला आहे आिण श त्रबळानेच ता यात ठे वला जाईल" असे हट याने अनेकांना
ध का बसला. १८९२ रोजी सरकारने इंिडयन कौि सल अ◌ॅ ट पास क न भारतीयां या काही माग या मा य के या अस या
तरी या फारशा समाधानकारक न ह या. िब्रिटश सरकार या उदािसन धोरणाला आपले मवाळ धोरण कारणीभत ू अस याची
जाणीव झाली. सरकार या दृ टीने काँगर् ेसची िकंमत शू य होती. ही भावना बळावत गेली.
13. A
Sol. 1857 या क् रांती या अपयशानंतर, सै यात िब्रिटश सैिनक आिण अिधकारी यांची सं या वाढव यात आली. बंगाल या सै यात
भारतीय आिण िब्रटीश सैिनकांचे प्रमाण 2:1 असे ठे व यात आले होते, तर बॉ बे आिण मद्रास या सै यात हे प्रमाण 5:2 असे
ठे व यात आले होते. 1857 या क् रांतीत सहभागी झाले या िबहार, अवध आिण इतर िठकाण या य ती AD ला गैर-लढाऊ
घोिषत कर यात आले आिण सै यातील यांची सं या कमी कर यात आली आिण 1857 या क् रांतीला दडपून टाकणा या शीख,
गोरखा आिण पठाणांनी िब्रिटशांना मदत केली, यांना लढाऊ घोिषत कर यात आले आिण सै यात मो या सं येने भरती
कर यात आले. 1857 या प्रकरणाची चौकशी कर यासाठी पील किमशन नेम यात आले होते.
14. C
Sol. १९०१ साली या. रानडे िदवंगत झा यानंतर कॉंगर् ेस अिधवे शना या रा ट् रीय मंचाव न यांना श्र ांजल वािहली गेली.
कलक ा येथील काँगर् ेस अिधवे शनाचे वे ळी अ य वाछांनी या. रानडे यां या कायाची महती िवशद करताना यां या भ योदा
यि तम वाची सॉक् रेिटसशी त ुलना केली, तर अहमदाबाद या १९०२ या अिधवे शनाचे वे ळी सुरद्रनाथांनी "मुबं ई इला याचे
बौि क कद्र असले या पुणे शहराचा महान पुतर् हणन ू रानडचा िनदश केला आिण यांचे जीवनकाय, िवशु चािर य आिण
प्रगाढ िवचारसंपदा हा मौिलक रा ट् रीय वारसा आहे." असा अिभप्राय य त क न रान यांना अ ांजली अपण केली.
काँगर् ेसचे अिधकृत सद य कधीही नसले या आिण काँगर् ेस कायात प्र य पणे सहभागी होऊ न शकले या महारा ट् रा या या
महान िवचारवंताला काँगर् ेस श्रे ठी ंनी वािहलेली ही श्र ासुमने यांचे आगळे मोठे पण दशिवतात.
15. D
Sol. मुबं ईतील 'िसक् रेट रेिडओ टे शन कु . उषा मेहता, िव लदास ज हेरी, चंदर् कांत बाब ू यांनी सु केले.

या कद्राव न राममनोहर लोिहया िनयिमतपणे भाषणे देत.

नो हबर १९४२ पयत ते कायरत होते व याचे कायक् रम चे नइलाही ऐकू जात.
 www.byjusexamprep.com

पोिलसांना मािहती झा यावर ते बंद कर यात आले.

िशकागो रेिडओ आिण टे िलफोन कंपनीचे मालक नानक मोटवानी यांनी काँगर् ेस रेिडओकिरता उपकरणे व तंतर् पुरवले.

16. C
Sol. ए का चळवळ िकंवा एकता चळवळ ही एक शेतकरी चळवळ आहे जी 1921 या अखेरीस हरदोई, बहराइच आिण सीतापूर येथे

सु झाली. चळवळीचे मु य कारण जा त भाडे होते, जे काही भागात नोंदवले या भा या या 50% पे ा जा त होते. यात काही
लहान जमीनदारांचाही समावे श होता जे िब्रिटशां या उ च महसुला या मागणीवर नाराज होते.

सु वातीचा जोर असहकार चळवळी या ने यांकडून आला परंत ु नंतर मदारी पासी आिण इतर िन न जाती या ने यां या

नेत ृ वाखाली िवकिसत झाला. िहंसक माग वीकारला.

17. C
Sol. द खनचे दंगे -1875
• महारा ट् र सुपे गावापासन
ू सावकारांिव आंदोलनास सु वात
• पुण,े अहमदनगर, सोलापूर, सातारा इ. िठकाणी पुणे सावजिनक सभेने यात सहभाग नोंदिवला.
• रयतवारी महसुल यव थेम ुळे शेतक यांवर अितिर त कर आकारले गेले.
• 1864 रोजी अमेिरकी गहृ यु समा त झा यानंतर कापसा या िकंमती कमी झा या. यामुळे महारा ट् रातील शेतकरीवर प्रभाव
झाला.
• 1879 रोजी 'द खन शेतकरी अिधिनयम' ारा आंदोलन समा त झाले.
18. C
Sol. 1924 म ये चंदर् शेखर आझाद यां या प्रेरणेने कानपूर येथे सश त्र संघष क न वातं य िमळव या या उ ेशाने िहंद ु थान

िरपि लकन असोिसएशनची थापना कर यात आली. िद ली, िबहार, संय ु त प्रांत, पंजाब आिण मद्रास आिण इतर काही

प्रांतांम येही या या शाखा हो या. 9 ऑग ट 1925 रोजी रामप्रसाद िबि मल यां या नेत ृ वाखाली काकोरी रे वे थानकावर
ू खिजना लुट यात आला. या घटनेम ुळे रामप्रसाद िबि मल, रोशन लाल, राजद्रनाथ लािहरी आिण असफाक उ ला खान
रे वे तन
यांना फाशी दे यात आली.

19. D
 www.byjusexamprep.com

Sol. रमाबाई रानडे (१८६२-१९२४)

• सातारा िज ं ज म झाला. वया या ११ या वष यांचा होते. िववाह
ातील देवरा ट् रे या गावी १८६२ म ये झाला, रमाबाईचा
या. महादेव गोिवंद रानडे यां यासोबत िववाहा या वे ळी ते िवधुर होते. दोघां या वयात २१ वषाचे अंतर होते.
• िहंद ू लेडीज सोशल अँड िलटररी लबची थापना:(१८९४ ला पु यात) - त्री िश णासाठी ही सं था या. रानडे यां या
पुढाकाराने थापन झाली.
• अिखल भारतीय मिहला पिरषदमधील काय - रानडे यां या म ृ यन
ू ंतर सामािजक पिरषदे या वतीने ि त्रयां या संघटने या
दृ टीने १९०४ म ये अिखल भारतीय मिहला पिरषदेची थापना कर यात आली. १९०४ या या पिरषदेचे अ य पद रमाबाई
रानडे यां याकडे होते.
• सेवा सदनची थापना (१९०८ ला मुबं ई येथे) - १९०९ ला पु यात सेवा सदनची शाखा सु केली.
• १९०४ ला येरवडा त ु ं गा या मानद अधी क हणन ं िनयु ती झाली. २० वष यांनी या पदावर काम केले. १९११
ू रमाबाईची
साली यांनी अकोला, अमरावती, यवतमाळ येथे त्री िश णावर या याने िदली होती.
• स टबर, १९१२ म ये पुणे सेवा सदन इमारती या फंडासाठी रमाबाईनी ू ी 'फॅ सी फेयर' भरवली
ं ि त्रयांनी बनवले या व तंच
होती.
20. D
Sol.

21. D
Sol. स यशोधक समाज:

महा मा जोतीबा फु ले यांनी १८७३ म ये पुणे येथे 'स यशोधक समाजा'ची थापना केली. महारा ट् रातील अ ानी, अंधश्र ाळू,
मागासलेला, दिरद्री व क टकरी समाज िप याि प या विर ठ वगा या वच वाखाली भरडला जात होता.

स यशोधक समाजाची त वे

ू तो िनगुण िनराकार आहे.

१) ई वर एकच असन
 www.byjusexamprep.com

२) सव माणसे एकाच परमे वराची लेकरे आहेत.

३) परमे वराची भ ती िकंवा प्राथना कर याचा प्र येक य तीस अिधकार आहे.

४) आईला भेट यास अगर बापाला प्रस न कर यास याप्रमाणे म य थाची ज री नसते याचप्रमाणे परमे वराची प्राथना

कर यास पुरोिहताची गरज नाही.

मानवाला जातीमुळे न हे तर गुणांम ुळे श्रे ठ व प्रा त होते.

६) पुनज म, कमकांड, जपजा य इ यादी गो टी अ ानमल

ू क आहेत.

7) या गो टी किन ठ वगा या िपळवणक

ू ीचे कारण आहेत.

8) कोणताही धमग्रंथ ई वरिनिमत नाही.

9) सव धमग्रंथांची िनिमती मानवानेच केलेली आहे.

22. A
Sol. िवधान 1 स य आहे. इंिडयन इंिडपड स लीगने भारताला िब्रटीश राजवटीपासन
ू मु त कर या या उ ेशाने वतंतर् भारतीय

सै याची थापना केली. िब्रिटशां या भारतीय सै यात अिधकारी असलेले जनरल मोहन िसंग यांनी आझाद िहंद फौज तयार

कर यात मह वाची भिू मका बजावली.

िवधान २ अस य आहे. 21 ऑ टोबर 1943 रोजी सुभाषचंदर् बोस, यांना आता नेताजी हणन
ू ओळखले जाते, यांनी

िसंगापूरम ये वतंतर् भारताचे अंतिरम सरकार (आझाद िहंद) थापन कर याची घोषणा केली. जपानने अंदमान बेटांवर ताबा
िमळवला. नेताजी ंनी अंदमानला जाऊन ितथे भारताचा वज फडकवला.

23. C
Sol. सयाजीराव गायकवाड
• बडो ाचे सयाजीराव गायकवाड हे पिरवतनवादी िवचाराधे पुर कत होते.
 www.byjusexamprep.com

• डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांना िश यवृ ी देऊन इं लंड व अमेिरकेला िश णासाठी यांनी पाठिवले. तसेच आप या सं थानात
उ चपदावर यांची नेमणक ू केली.
• 23 माच 1918 रोजी 'अ पृ यता िनवारण पिरषद' या नावाने अ पृ यतेची पिहली पिरषद मुबं ई येथे भरिवली. याचे अ य
सयाजीराव गायकवाड होते.
• प्राथिमक िश ण मोफत आिण स तीचे करणारे बडोदा हे भारतातील पिहले सं था होते.
• औ ोिगक कला िश णासाठी 'कलाभुवन' ही सं था यांनी सु केली. 'श्री सयाजी सािह यमाला' व 'श्री सयाजी बाल
ू यांनी उ म ग्रंथांची भाषांतरे प्रिस केली.
ानमाला' सु क न यातन
• 27 स ट. 1933 रोजी दुस या िशकागो 'जागितक सवधम पिरषदेचे अ य सयाजीराव गायकवाड होते. 1935 रोजी बिलन
(जमनी) येथे झाले या ऑलंिपक िक् रडा पधचे प्रमुख पाहुणे सयाजीराव गायकवाड होते.
• 1930 व 1931 रोजी झाले या गोलमेज पिरषदेत यांनी सं थािनकांची भिू मका मांडली.
• 1935 रोजी िब्रटीश लायब्ररीचे अ य हणन ू िनयु त.
• एडवड िग बन या 'िड लाईन अ◌ॅ ड फॉल ऑफ रोमण ए पायर' या ग्रंथावर 'फ्रॉम कसर टु सुलतान' हा ग्रंथ िलिहला.
24. D
Sol. रानडे यांनी काढले या सं था-

1.िवधवा िववाहो ेजक मंडळाची थापना,

2.मराठी ग्रंथो ेजक मंडळी,

3.व त ृ वो ेजक सभा.

4.वसंत या यानमाला.

5.फीमेल हाय कु ल नेिट ह जनरल लायब्ररी औ ोिगक पिरषद पिरषद व औ ोिगक प्रदशन या सव उपक् रमांशी रानडे यांचा

संबंध होता.

25. D
Sol. लॉड डफिरन यांनी सु वातीला काँगर् ेसला फारसे गांभीयाने घेतले नाही. यांनी सु वातीला काँगर् ेसला “भारतातील स ू म

ू संबोधले पण नंतर अलाहाबाद या चौ या अिधवे शनात सरकारी कमचा यांना काँगर् ेस या

अ पसं याक” चे प्रितिनधी हणन

कामकाजात भाग घे यास मनाई कर यात आली.

 www.byjusexamprep.com

26. C
Sol. १८५७ चा उठाव
१८५७ चा उठाव हा िशपायांचे बंड होते असे हणणा या इितहासकारांचा व अ यासकांचा गट मोठा आहे. या गटात प्रामु याने
खालील इितहासकारांचा व िवचारवंतांचा समावे श होतो.
• सर जॉन लॉरे स : बंड सु झाले यावे ळी पंजाब प्रांताचा कारभार पहाणारा सर जॉनलॉरे स हणतो, बंडाचे खरे मळ
ू
ल करातच होते. याचे मळू कारण काडतस ू प्रकरण होय.
• सर जॉन िसली : हे बंड हणजे संपूणत देशिभमानरिहत वाथ िशपायांचे बंड होते. यास ए देशीय नेत ृ व अथवा जनतेचा
पािठं बा न हता.
• जनरल कॅ पबेल : प्र य याने बंड मोड यात मह वाची कामिगरी बजावली तो जनरल कॅ पबेल हणतो, हे िनभळ िशपायांचे
बंड होते. ते सु दा बंगाल ल करातील िशपायांचे बंड होते..
• िकशोरचंदर् िमत्रा: या काळातील बंगाली िवचारवंत होते. यांनी १८५८ साली काढलेले उ गार, "हे बंड मुलतः ल करी
बंडा या व पाचे आहे. एक लाख िशपायांचे हे बंड आहे. जनते या सहभागाचा या याशी संबंध नाही."
• सुभाषचंदर् मुखोपा याय, हिरचंदर् मुखज व सर स यद अहमद : या िवचारवंतानी अशीच मते मांडली आहे. ते हणतात, “१९
या शतका या शेवट पयत इंगर् जी िश ण घेतले या िहंदी ने यांत व िवचारवंतात १८५७ या उठावाब ल अशीच भावना हाती."
• प्रिस द इितहासकार थॉमसन व गॅरेट या इितहासकारां या मते, "या बंडास ल करी बंड अथवा थानभ्र ट झाले या
सं थािनकांनी व जिमनदारांनी आपली गेलेली मालम ा व ह क पु हा संपादन कर यासाठी केलेला प्रय न होता
27. B
Sol. • त ुकाराम भाऊराव साठे (१ ऑग ट १९२० - १८ जुलै १९६९), अ णा भाऊ साठे हणन
ू प्रिस हे महारा ट् रातील एक
समाजसुधारक, लोककवी आिण लेखक होते.
• साठे हे अ पृ य मांग समाजात ज मलेले दिलत होते आिण यांचे संगोपन आिण ओळख यां या लेखन आिण राजकीय कायात
कद्र थानी होती.
• साठे हे मा सवादी-आंबेडकरवादी होते, सु वातीला क युिन टांचा प्रभाव होता पण नंतर ते आंबेडकरवादी बनले.
• अ णा भाऊ 'दिलत सािह याचे' प्रणेते हणन ू ओळखले जातात .
कादंब या: अ णाभाऊ यांनी प तीस कादंब या िलिह या.
• िचत्रा (१९४५) ही यांची पिहली कादंबरी. फिकरा (१९५९), वारणेचा वाघ (१९६८), िचखलातील कमळ, रानगंगा, माकडीचा
माळ (१९६३), वै जयंता इ यादी गाजले या कादंब या.
• अ णाभाऊ साठे यांची 'अि निद य' ही कादंबरी सरसेनापती प्रतापराव गुजर यां या जीवनावर आधािरत होती.
• यां या 'फिकरा' कादंबरीला महारा ट् र घातली शासनाचा पुर कार िमळाला होता.
28. A
 www.byjusexamprep.com

Sol. • संय ु त महारा ट् र सभेची थापना -1940

• संय ु त महारा ट् र पिरषद थापना - 1946
• महारा ट् र एकीकरण पिरषद थापना-1942
• नागपरू करार – 1953
• अकोला करार – 1947
• नागपरू करार -1953
• दार किमशन – 1947
29. B
Sol. भाऊ महाजन (1885 ते 1890)

गोिवंद िव ल महाजन कुं टे पण ते भाऊ महाजन या नावाने ओळखले गेले .

बाळशा त्री जांभेकर यांना अनेक कामात भाऊ महाजन यांनी साथ िदली 24 ऑ टोबर 1841 यांनी प्रभाकर हे पत्र सु केले

हे पत्र एकवीस वष चालले भारतातील अनेक वृ पत्रांत मजकूर भाषांतिरत क न प्रभाकर म ये छापला छापला प्रभाकर म ये

छापला छापला जाई पूव जा त वृ पत्रांपे ा प्रभाकर चे व प वे गळे होते 10 एिप्रल 842 पासन
ू फ्रच रा यक् रांतीची मािहती

देणारे लेख. साता या या प्रतापिसंगचे प्रकरण या वृ पत्राने चांगलेच लावून धरले.

1854 म ये ानदशन हे त्रैमािसक काढले.

तीन वष चालले बाराशे पृ ठांचा मजकूर.

िख्र चन िमशन यांनी वृ पत्रा या मा यमातन

ू िहंद ू धमावर प्रखर ह ले चढवले यास प्रभाकर पत्राने ह ले चढवले यास

प्रभाकर पत्राने धमावर प्रखर ह ले चढवले यास प्रभाकर पत्राने यास प्रभाकर पत्राने सडेतोड उ र िदले.

30. D
Sol. िशवराम जानबा कांबळे
• मुळचे पु याचे रिहवासी
• महा मा फु ले, बाबा प म आगरकर लोकिहतवादी यां या िवचारांचा प्रभाव होता.
• 'मराठा व 'दीनबंध'ु या वृ पत्रातन
ू पिहला लेख 1902 रोजी िलिहला.
 www.byjusexamprep.com

• अ पृ य लोकांना ल कर व पोिलस खा यांत नोकरी िमळावी व यां या मुलांचे िश ण सरकारने करावे यासाठी शाळा व
वाचनालय सु कर या या उ ेशाने पु याम ये 1904 रोजी 'श्री शंकर प्रासािदक सोमवंशीय िहतिचंतक िमत्र समाज' या
सं थेची थापना केली.
31. A
Sol. • १८५१ म ये नाना पे ठेत अ पृ यांसाठी शाळा
• १८५५ – प्रौढ त्री–पु षांसाठी पुणे येथे वतः या घरी रात्र शाळा सु केली
• १८५६ – धोंडीराम कुं भार व स जन रोडे मांग यांनी फु लवर ह ला केला – नंतर दोघेही यांना शरण गेले
• १८६३ – पुणे येथे बालह या प्रितबंधक गहृ थापन केले
• ८ माच १८६४ रोजी यांनी गोखले यां या बागेत िवधवा पुनिववाह घडवन ू आणला
• १८७३ – अ पृ यता िनवारणाचा जाहीरनामा प्रिस केला
• १८७३ – यशवंत या मुलास द क घेतले
• १८८२ – पुणे येथे हंटर किमशन समोर िनवे दन सादर केले
32. A
Sol. महारा ट् रातील िविवध संघटना *

'बॉ बे असोिसएशन' ही जग नाथ नाना शंकरशेठ यांनी १८५२ साली थापन केलेली महारा ट् रातील पिहली राजकीय संघटना

होय.

यानंतर दादाभाई नौरोजी ंनी १८६६ म ये लंडन येथे 'ई ट इंिडया असोिसएशन ही संघटना थापन केली. ितची शाखा १८६९ म ये

मुबं ईत िनघाली. इ. स. १८७७ साली पुणे येथे सावजिनक सभेची थापना सावजिनक काका ग. वा. जोशी) यांनी केली. इ. स.

(१८८५ ला बॉ बे प्रेिसडे सी असोिसएशन) ही संघटना थापन झाली.

या सव संघटना प्रादेिशक पातळीवर हो या. िब्रिटशां या िवरोधात देशभर असंतोष िनमाण झाला होता.

याला िवधायक प दे यासाठी अिखल भारतीय पातळीवर संघटना थापन कर याची गरज भास ू लागली.

33. A
Sol. यो य जो या.
I. वृ पत्र मुद्रण िनयंतर् ण कायदा - लॉड वे ल ली
II. पंजीकरण कायदा - जॉन लॉरे स
 www.byjusexamprep.com

III. भारतीय वृ पत्रांना वातंतर् - चा स मेटका फ

IV. परवाना कायदा - डलहौसी
34. B
Sol. बाळशा त्री जांभेकर (1810-1846)
• मराठी वृ पत्र चे जनक ज म िसंधदु गु िज ात पोभुल गावी 1810 म ये.
• बॉ बे नेिट ह ए युकेशन सोसायटी'चे डे युटी सेक्रेटरी पद.
• सं कृत मराठी इंगर् जी तेलग ू कानडी गुजराती बंगाली आदी भाषा भाषा येत हो या.
• सरकारतफ अ कलकोटचे युवराजांचे िश क हणन ू यांची नेमणक
ू झाली होती.
• एलिफ टन कॉलेज अिस टंट प्रोफेसर हणन ू िनयु ती झाली एलिफ टन कॉलेजातील पिहले मराठी भािषक भािषक भािषक
मराठी भािषक भािषक प्रा यापक.
• गिणत भौितकशा त्र खगोलशा त्र िवषय िशकवत िशकवत िवषय िशकवत तेथे यांना दादाभाई नौरोजी,भाऊ दाजी लाड असे
आदश िव ाथ लाभले.
35. B
Sol. फ त िवधान 1 आिण 3 बरोबर आहेत. गुलामिगरी या िनमलनानं
ू तर थािपत केलेली बंधपित्रत श्रम ही बंधपित्रत कामगारांची

एक प्रणाली होती. गांधी ंनी दि ण आिफ्रकेत िव ू यांनी

लढा िदला आिण भारतात परत यावर, यांचे सहकारी सीएफ अँ यज
ू सुिनि चत केले. िब्रटीशांसाठी लढ यासाठी 1 महायु ात भारतीयांची भरती के यावर,
लढा चालू ठे वला आिण याचे िनमलन

गांधी ंनी िब्रिटशांना मदत कर याचे मत य त केले होते, अशी आशा होती की ते याच इशा याने बदला घेतील आिण भारताला

अिधरा याचा दजा देतील परंत ु यांची िनराशा झाली. तसेच पो ट िमठाचा मोचा काँगर् ेस बेकायदेशीर घोिषत कर यात आला.

36. C
Sol. A) अलाहाबादचा तह - 1765

B) मंगळूरचा तह - 1784

C) सालबाईचा तह - 1782

D) मद्रासचा तह - 1769

37. C
 www.byjusexamprep.com

Sol. 1) एसके धर किमशन: िडसबर 1948 म ये अहवाल आणला आिण भािषक घटकाऐवजी प्रशासकीय सोयी या आधारावर

रा याची पुनरचना कर याची िशफारस केली. यामुळे खपू नाराजी िनमाण झाली आिण िडसबर 1948 म ये काँगर् ेसने आणखी एक

भािषक प्रांत सिमती नेमली - JVP सिमती.

2) JVP सिमती: एिप्रल 1949 म ये आपला अहवाल सादर केला आिण रा यां या पुनरचनेचा आधार हणन
ू भाषा औपचािरकपणे

नाकारली.

3) फझल अली आयोगः स टबर 1955 म ये अहवाल सादर केला आिण रा या या पुनरचनेचा आधार हणन
ू भाषा वीकारली.

पण, 'एक भाषा-एक रा य' हा िस ांत नाकारला.

38. C
Sol. केसरीची सु वात बाळ गंगाधर िटळक यांनी केली होती. अशा प्रकारे, पयाय C हे यो य उ र आहे.

39. C
Sol. • गुलामांचे रा ट् र' या लेखनात आगरकरांनी भारतीय पारतं यात का आहेत यांचे िव लेषण केले.
• 'सामाजीक सुधारणेस अितशय अनुकूल काळ सांप्रत काळ' या लेखात यांनी गहृ ि थती व धमाचार सुधार यावर भर िदली
आहे.
• 'इंगर् जां या कोण या गो टी अनुकरणीय आहेत? या लेखात यांनी अितत परतेने व चोखपणे काम करणे बेताबताचे खाणे,
िनटनेटकेपणा, जाितभेदाचा अभाव इ. चा उ लेख केला.
• 'वाचाल तर चिकत हाल' या लेखात भारत देश िकती गिरब आहे हे दाखवले.
• आगरकरांनी िवभ त कु टु ंप दतीचा पुर कार केला तसेच केशवपना या प दतीवर िटका केली.
 www.byjusexamprep.com

• 'आम या ि त्रयांचे पे हराव' या लेखात यांनी ि त्रयां या पोखाखाबाबत तर “आ हा पु षांचा पे हराव” यात पु षां या
पोशाखाबाबत मत मांडले.
• 'अलंकार िममांसा व दािग यांचा सोस या लेखात यांनी ि त्रयां या दािग यां या हौसेवर िटका केली.
• 'शाह यांचा मुखपणा' या लेखात िवधवांना होणा या त्रासाचे वणन केले.
• मुलांइतिकच मुली ं या िश णाची स ती या लेखात मुली ंनी मॅिट् रक या पिर ेसाठी आव यक असलेले सव िवषय िशकावे त असे
हटले.
• "ि त्रयांस विर ठ प्रतीचे िश ण ावे की नाही” या लेखात आगरकरांनी ि त्रयां या म यम प्रतीचे िकंवा विर ठ प्रतीचे
िश ण दे याचा प्रघात पड यापवू भारतातील ि त्रयां या िववाह वयात व िववाह प दतीत बराच फरक हो या या आव यकतेवर
भर िदला.
• 'मराठमोळा' व 'मराठमो याची पुरवणी या लेखात आगरकर ि त्रयां या उघडपणे वाग यावर जो प्रितबंध आहे यावर भा य
करतात.
• 'दा बाजी' या लेखात आगरकरांनी म सेवनाचे दु पिरणाम मांडले. तसेच यांनी मांसाहार आळशीपणा, तंबाख ू व
अफु सेवनावरही िटका केली आहे.
40. C
Sol. पिह याच सत्रात INC ने िब्रिटशांसमोर ९ ठराव मांडले.
• भारतीय रा ट् रीय काँगर् ेस या पिह या अिधवे शनात खालील ठराव पास झाले होते:
• भारता या प्रशासन यव थेची चौकशी कर यासाठी एक रॉयल किमशन नेमावे व यात यो य प्रमाणात िहंदी प्रितिनधी
यावे त.
• इंिडया कौि सलवरचा खच अनाठायी अस याने ते र करावे .
• पंजाब व वाय य प्रांतांसाठी वतंतर् िविधमंडळे असावीत.
• ल करी खचात कपात करावी.
• 1.A. S. परी ा भारतात हावी व या परी ेस बस याची वयोमयादा १९ व न २३ पयत वाढवावी.
• भारतीयांना तांित्रक व ल करी िश ण ावे .
• याय मंडळ व कायकारी मंडळ एकमेकांपासन ू वे गळे असावे .
41. A
Sol. • १९ या शतका या उ राधात महारा ट् रात सामािजक प्रबोधनाचे काय करणारी मह वाची सं था हणजे प्राथना समाज होय.
इ.स. १८६७ साली मुबं ईत या सं थेची थापना झाली. डॉ. भांडारकर, या रानडे, डॉ. आ माराम पांडुरंग ही मंडळी ित या
सं थापनात आघाडीला होती.
 www.byjusexamprep.com

• प्राथना समाजाला यायमत

ू म.गो. रानडे (१८४२-१९०१), एन्. जी. चंदावरकर (१८५५-१९२३), आर.जी. भांडारकर,
(१८३७-१९२५) या सार या थोर पुढा यांचे मागदशन लाभले. प्राथना समाजा या नेत ृ वाखाली फार मो या समाज सुधारणा
घडून आ या.
• एका ई वराची डोळस भ ती व सामािजक सुधारणा ही दोन येये प्राथना समाजाने आप यासमोर ठे वलेली होती. प्राथना
समाजाने िव वासापे ा प्र य कृतीवर जा त भर िदला. मानवसेवा हीच खरी ई वराची सेवा असे प्राथना समाजाचे मत होते.
कमठ िहंदश ू घाल याचा माग ि वकारला श दप्रामा य व भटिभ ुकांचे तोम यांना
ू ी संघष न करता यांना िश णा ारे समजत
मा य न हते.
42. C
Sol. छोडो भारत आंदोलन १९४२

िब्रिटश सरकारने १९३५ चा 'भारत सरकारचा कायदा लाग ू केला. न या काय ाअंतगत भारतात िनवडणुका होऊन प्रांितक
सरकारे थापन झाली. स टबर १९३९ ला दुस या महायु ास सु वात झाली. महायु ास पािठं बा दयावयाचा की नाही या संदभात

काँगर् ेस आिण िब्रिटश सरकारांत मतभेद होऊन काँगर् ेस या सव प्रांितक मंित्रमंडळांनी राजीनामे देऊन वातं याचा लढा चालू
ठे वला. यु काळात भारतीयांचा पािठं बा िमळव यासाठी सरकारने ८ ऑग ट १९४० ला ‘ऑग ट घोषणा’ क न 'िहंद ु थानला
वसाहतीचे वरा य देणे हे इं लंडचे धोरण राहील' अशी घोषणा केली. िब्रिटशांनी पूण वातं याची मागणी डावल यामुळे काँगर् ेसने

आपले आंदोलन यु काळातही सु च ठे वले. मुबं ईत काँगर् ेस सिमतीची बैठक १५ व १६ स टबर १९४० ला होऊन 'वै यि तक
स याग्रह' कायक् रम आख याचे महा मा गांधीजी ंनी घोिषत केले. १३ ऑ टोबर १९४० या वधा बैठकीत िवनोबा भावे पिहले
ू िनवडले गेले. चळवळीने जोर धरला. परंत ु जपानने भारता या सरह ीपयत धडक मारली. यामुळे महा मा
स याग्रही हणन

गांधीजी ंनी लगेच ही चळवळ बंद केली. यावे ळी िब्रिटशांना भारतीयां या सहकायाची गरज अस याने ‘िक् र स योजना' भारतीयां या
पुढे ठे वली. भारतातील बहुतेक प ांनी िक् र स योजना फेटाळली.

७ ऑग ट १९४२ रोजी अिखल भारतीय काँगर् ेस किमटीचे अिधवे शन मुबं ई येथे भरले. काँगर् ेसपुढे सरकार िव लढा सु
कर याखेरीज अ य पयाय रािहला नाही. अिधवे शना या दुस या िदवशी ८ ऑग ट १९४२ रोजी छोडो भारत' अथवा 'चले जाव' चा

ठराव मांड यात येऊन मंजूर कर यात आला. ९ ऑग ट १९४२ रोजी महा मा गांधी, पं. नेह ं सह काँगर् ेस या १४८ प्रमुख
 www.byjusexamprep.com

ने यांना अटक कर यात आली. पिरणामी संपूण देशात 'छोडो भारत' आंदोलनास सु वात झाली. महारा ट् रातही या आंदोलनाने

जोर धरला. अथात 'चलेजाव' चळवळीला प्र य भिू मगत आंदोलनाचे प िमळाले.

43. C
Sol. बाबासाहेब आंबेडकर
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर :
ज म 14 एिप्रल 1891 महु (म यप्रदेश)
आई: िभमाबाई
वडील: सुभेदार रामजी
1907 रोजी मॅट्रीक परी ा उ ीण
'प्राचीन भारतातील यापार' या िवषयात एम. ए. पूण
'भारता या रा ट् रीय न याचा वाटा एक ऐितहािसक पृ थ करणा मक पिरिशलन' या प्रबंधाब िव ापीठाने पीएच.डी. पदवी
बहाल केली.
' पयाचा प्र न' या िवषयावर लंडन िव ापीठाने डी.एससी (डॉ टरेट ऑफ साया स) ही पदवी ि◌
20 जुलै 1924 रोजी 'बिह कृत िहतकारणी सभा' थापन कर यात आली. कायकारी मंडळाचे अ य डॉ. आंबेडकर, सेक्रेटरी
िसताराम िशवतरकर
महाड येथे 25 व 26 िडस. 1927 रोजी स याग्रह पिरषद आयोिजत कर यातर आली.
स याग्रह पिरषदे या आयोजना
1) अनंतराव िचत्रे
2) गंगाधर िनळकंठ सहस्रबु े
3) सुरभा नाना िटपणीस इ यादी ंचा सहभाग होता.
या सभेत मनु मतृ ी दहन कर याचा िनणय घे यात आला. ( 25 िडस. 1927 )
44. D
Sol. जॉज नॅथिॅ नयल कझन, (11 जानेवारी 1859 - 20 माच 1925) एक िब्रिटश पुराणमतवादी राजकारणी होते यांनी 1899 ते
1905 पयत भारताचे हाइसरॉय हणन
ू काम केले. हाईसरॉय असताना, लॉड कझन यांनी पूव बंगाल आिण आसामचा प्रदेश
तयार केला.
• 1899-1900 चा दु काळ
• िसंचन आयोग 1901
• पंजाब लँड एिलएनेशन ऍ ट 1900
 www.byjusexamprep.com

• बंगालची फाळणी 1905

• रॅले किमशन
• भारतीय िव ापीठ कायदा 1904
• प्राचीन मारक संर ण कायदा 1904
45. A
Sol. िव णुशा त्री कृ णशा त्री िचपळूणकर
• िव णुशा त्री यांचा ज म पु यात िच पावन ब्रा ण कु टु ंबात सं कृत िव ान कृ णशा त्री िचपळूणकर यां या पोटी झाला.
• यांनी बी.ए. 1872 म ये डे कन कॉलेज, पुणे येथून आिण 1872-1879 म ये सरकारी शाळांम ये िश क हणन ू काम केले.
• ते पु यातील य ू इंि लश कूलचे सह-सं थापक देखील होते.
• या सं थांचा हेत ू िब्रिटश भारतातील सरकार ारे चालव या जाणाया शाळां या त ुलनेत अिधक देशभ ती प्रवृ ीचे िश ण
प्रदान कर याचा होता.
• 1878 म ये, िचपळूणकरांनी महारा ट् रा या किवता आिण इितहासाची वाचकांना अिधक चांग या प्रकारे ओळख क न
दे या या उ ेशाने का यितहास संगर् ह (का येितहास संगर् ह) नावाचे दुसरे मािसक सु केले.
• याच वष यांनी आयभषू ण छापखाना (आयभषू ण छापखाना) आिण िचत्रशाळा (िचत्रशाळा) छापखाना या दोन छापखा याची
ू े.
थापना केली, ती महारा ट् रातील ऐितहािसक आिण आ याि मक य ती ंची आिण देवतांची िचत्रे छाप या या हेतन
• 1882 म ये वया या 32 या वष टायफॉइडने यांचे पु यात िनधन झाले. यांचे बंधू ल मणशा त्री िचपळूणकर यांनी
सु वातीचे चिरत्र िलिहले
• यांना मराठी भाषेचे िशवाजी असेही संबोधले जाते.
46. C
Sol. डॉ. पांडुरंग सदािशव खानखोजे
• अमेिरकेतील ऑरेगन कृषी महािव ालयात शेतीचे िश ण अमेिरकन हिरतक् रांतीचे जनक
• अमेिरकेतील भारतीय वतंतर् ता प ा या कायक् रमात 'िपरखान' नावाने सहभागी.
• लोकमा य िटळकांकडु न वातं याची प्रेरणा.
• 1911 लाला हरदयाळ यां या साथीने गदर संघटना थापली.
• खानखोजे आिण आगाशे (मोह मद अली) त ुक मधील कॉन टॅि टनोपल येथे प्रथमनाथ द ची भेट घेतली
• ितघे त ुक या तलत पाशा आिण अ वर पाशा ला भेटुन महामारा िकंवा बासरा येथे एक संघटना उभारायची आहे भारतातील
िब्रटीशांवर ह ला कर यासाठी परवानगी घेतली.
• बगदाद येथे परत ुन 'ल कर उभारणी सु केली. परंत ु इंगर् जांनी अटक केली. यातन
ू पलायन केले.
• इराणी आम त सामील होऊन िब्रटीशांिव द लढा िदला.
 www.byjusexamprep.com

• 1919 िटळकांना भेटले. िटळकांनी रिशयाला जा याचा स ला िदला.

• बिलन येथे भारतीय िव ा याची संघटना थापन केली.
• मेि सकन क् रांतीचे जनक
• प्रबोिधन वया या चाळीसा या वष उपजीिवकेसाठी अमेिरकेला गेले.
• अमेिरकी लोकांकडून होणारा ितर कार बघुन वतः भारतीय क् रांतीकारकांसोबत काम सु केले.
47. A
Sol. िब्रिटश पालमटम ये २३ िडसबर १९१९ रोजी हा मॉटे य ू चे सफड सुधारणा कायदा पास झाला.
या काय ातील तरत ुदी खालीलप्रमाणे:
• भारतमं याचा पगार िहंद ु थान सरकार या ितजोरीतन
ू न देता इं लंड या ितजोरीतन
ू ावा.
• इंिडया कौि सल या सभासदांची सं या ८ ते १२ कर यात येऊन यात पवू या २ ऐवजी ३ िहंदी सभासदांची िनयु ती कर यात
आली.
• इं लंडम ये हायकिमशनर या वतंतर् अिधका यांची िनयु ती झाली. भारताला लागणारे सािह य खरेदी करणे, भारताचा यापार
वाढिव यासाठी प्रय न करणे, इं लंडमधील िहंदी िव ा या या सोयी पहाणे इ यादी कामे सोपवली. याची नेमणक
ू ग हनर
जनरलने करावयाची होती.
• या काय ाने ग हनर जनरलचे पररा ट् र खा यावर प्र य िनयंतर् ण सु झाले.
• ग हनर जनरल या कायकारी मंडळात ६ सभासद असतील यापै की ३ िहंदी सभासद असतील.
• या काय ाने कद्रीय कायदेमडं ळाची दोन सभागहृ े प्र थािपत झाली. किन ठ सभागहृ आिण विर ठ सभागहृ . किन ठ सभागहृ
मुदत ३ वष तर विर ठ सभागहृ ाची मुदत ५ वष कर यात आली.
• किन ठ सभेचे १४५ सभासद व विर ठ सभेचे ६० सभासद असावे त. या काय ा वये उभय सभागहृ ांत लोकप्रितिनधी ंचे बहुमत
झाले.
• किन ठ सभेतील १४५ सभासदांपैकी ४१ सरकारी व बाकीचे १०४ िबनसरकारी, प्रांतातन
ू लोकांनी िनवडून िदलेले असत.
लोकिनयु तांपैकी ३० मुसलमान, ७ जमीनदार, २ शीख, ४ यापारी आिण ५२ सवसाधारण मतदारसंघातन ू अशी िवभागणी होती.
• विर ठ सभे या ६० सभासदांपैकी १९ सरकारी अिधकारी, ७ सरकारिनयु त िबनसरकारी सभासद आिण ३४ लोकप्रितिनधी
अशी रचना होती. ३४ पै की १० मुि लम मतदारसंघातील मुसलमान सभासद असत.
• या काय ाने मताचा अिधकार फ त कर भरणा या य ती ंनाच दे यात आला. सवच िठकाणी मतािधकाराची पात्रता सारखी
ठे व यात आली नाही. शै िणक व सामािजक ेतर् ात उ लेखिनय कामिगरी करणा यांनाही मतािधकार होता.
48. C
Sol. १८९९ पासन
ू १८२७ पयत एि फ टन हा मुबं ई प्रांताचा ग हनर होता लोकां या जीवनात कमीत कमी ह त ेप कर याचे याचे

धोरण होते. तो िव ा व कलेचा भो ता होता. तेथील समाजाला फ त उ कृ ट प्रशासन देऊन चालणार नाही तर उ म प्रतीचे
 www.byjusexamprep.com

िश ण देऊन यां या यि त वाची घडण केली पािहजे या िनणयास तो आला होता.

49. A
Sol. ई ट इंिडया कंपनी कायदा 1813, याला चाटर कायदा 1813 हणन
ू ही ओळखले जाते, हा युनायटे ड िकंगडम या संसदेचा एक
ू नीकरण केले आिण कंपनीचे भारतातील शासन
कायदा होता याने िब्रटीश ई ट इंिडया कंपनीला जारी केले या चाटरचे नत
चालू ठे वले.
काय ा या तरत ुदी:
• कंपनीचा िनयम आणखी 20 वषापयत वाढव यात आला. चहा, अफू आिण चीनबरोबरचा यापार वगळता यांची यापारी
म तेदारी संप ु टात आली.
• सवो च यायालया या अिधकार ेतर् ा या अधीन राहून लोकांवर कर आकार याचा अिधकार थािनक सरकारांना िदला.
• कंपनीचा लाभांश 10.5% िनि चत कर यात आला.
• या काय ाने भारतातील यायालयांना युरोिपयन िब्रिटश िवषयांवर अिधक अिधकार िदले.
• या काय ाचे आणखी एक मह वाचे वै िश य हणजे धमप्रसारकांना भारतात येऊन धमातर कर याची परवानगी देणे.
ू कर यात िमशनरी यश वी झाले होते, याचे मु यालय
काय ातील तरत ुदी ंनुसार िब्रिटश भारतासाठी िबशपची नेमणक
कलक ा येथे होते.
• या काय ाने भारतीय सािह याचे पुन जीवन आिण िव ाना या संवधनासाठी आिथक अनुदानाची तरतदू केली.
• यां या हाताखालील भारतीयां या िश णातही कंपनी मोठी भिू मका घेणार होती. यासाठी एक लाख पये राखन
ू ठे वले होते.
50. D
Sol. नेह अहवालात भारतीयांना वसाहतीचे वातंतर् दे याची मागणी प्रमुख मागणी होती
अहवालातील काही मह वाचे घटक:
• भारतीयांना वसाहतीचे वातंतर् (कॅ नडा, ऑ ट् रेिलया इ.) (हा मु ा जवाहरलाल नेह आिण सुभाषचंदर् बोस यां यासह त ण
ू वातं याची बाजू घेतली होती.)
ने यां या वादाचा मु ा होता यांनी पण
• 21 वषापे ा जा त वया या पु ष आिण ि त्रयांना मतदान कर या या अिधकारासह एकोणीस मल
ू भत
ू अिधकार, जोपयत
अपात्र ठरवले जात नाही.
• नागिरक हणनू त्री-पु षांना समान अिधकार.
• धमिनरपे रा य
• कोण याही समाजासाठी वतंतर् मतदार नाहीत. यात अ पसं याक जागां या आर णाची तरतदू होती. बंगाल आिण
पंजाबम ये नसनू ते अ पसं याक असले या कद्रात आिण प्रांतांम ये मुि लमांसाठी जागांसाठी आर णाची तरतदू केली होती.
याचप्रमाणे, NWFP म ये िबगर मुि लमांसाठी आर णाची तरतदू केली.
www.byjusexamprep.com

• कद्रासह अविश ट अिधकारांसह सरकारचे संघीय व प. कद्रात ि सदनी िवधानमंडळ असेल. मंतर् ालय िविधमंडळाला
जबाबदार असेल.
• ग हनर-जनरल हे भारताचे घटना मक प्रमुख असतील. याची िनयु ती िब्रटीश सम्राट करेल.
• सवो च यायालया या िनिमतीचा प्र ताव.
• भाषावार प्रांतांची िनिमती केली जाईल.