Chuong 5. Dong Hoc Phan Ung Phuc Tap

CHƯƠNG 5
ĐỘNG HỌC PHẢN ỨNG PHỨC TẠP
1
NỘI DUNG
5.1. Các nguyên lý xây dựng phương trình

động học
5.2. Phản ứng thuận nghịch
5.3. Phản ứng song song
5.4. Phản ứng nối tiếp
5.5. Phản ứng quang hóa
5.6. Phản ứng dây chuyền
2
Tổng quan (General)
Phản ứng
thuận nghịch
Phản ứng
song song
Phản ứng
Phản ứng
Phản ứng phức tạp
nối tiếp
dây chuyền
3
5.1. Nguyên lý xây dựng
Nội dung
Nếu trong hệ thống xảy ra một số phản ứng, thì mỗi

phản ứng trong đó đều tuân theo định luật tác dụng
khối lượng và diễn ra độc lập nhau. Sự biến đổi tổng
cộng của hệ là tổng của sự biến đổi độc lập đó.
4
Định nghĩa
Là phản ứng diễn ra theo hai chiều ngược nhau, các

chất phản ứng tương tác với nhau tạo ra sản phẩm
(phản ứng thuận) đồng thời các chất sản phẩm lại
phản ứng với nhau tạo trở lại chất ban đầu (phản
ứng nghịch).
5
Phản ứng thuận nghịch bậc nhất
Khảo sát mô hình phản ứng sau:
t=0 CAo CBo

Phản ứng x x
6 Thời điểm t CA= CAo–x CB= CBo + x

Phương trình tốc độ được viết:
dC A
W  kC A  k 'CB
dt
CA = CAo – x
CB = CBo + x
7 Thay CA và CB vào phương trình.
5.2. Phản ứng thuận nghịch (Reverse
Reactions)
dx
dt
      
 k C0A  x  k ' CB0  x  kC 0A  k 'CB0  k  k ' x 
(kC oA  k 'CBo )  (k  k ' )x

ln  (k  k '
)t
(kC A  k CB )
o ' o
(kC oA  k 'CBo )  (k  k ' )x ( k  k ' ) t

8 Hay e
(kC A  k CB )
o ' o
t=0 CAo CBo

Phản ứng x x
Thời điểm t CA= CAo–x CB= CBo + x
9 Cân bằng: CAo – xCB CBo + xCB
Hằng số cân bằng K:
k CBo  x CB
K  o
k ' C A  x CB
10
(kC oA  k CBo )  (k  k ' )x

' k CBo  x CB
ln  (k  k ' )t K  o
k' C A  x CB
(kC oA  k 'CBo )
PTĐH theo nồng độ cân bằng:

x CB  x
ln  (k  k ' )t
11 x CB
Phản ứng thuận nghịch bậc hai
Khảo sát mô hình 1 phản ứng sau:

k
A B + C
k'
t=0 Co 0 0
Phản ứng x x x
Thời điểm t C o– x x x
12
dC A
W  kC A  k 'CBCC
dt
CA = Co – x
CB = CC = x
13 Thay CA; CB và CC vào phương trình.
 k Co  x   k '.x 
dx 2
dt
Lấy tích phân có PTĐH tường minh

14
Khảo sát mô hình 2 phản ứng sau:

k
2A B + C
k'
t=0 Co 0 0
Phản ứng x x/2 x/2
Thời điểm t Co– x x/2 x/2
15
 k C A   k 'CBCC
dC A
W
2
dt
CA = Co – x
CB = CC = x/2
16 Thay CB; CC vào phương trình.
2
x
 k Co  x   k '. 
dx 2
dt 2
Lấy tích phân có PTĐH tường minh

17
Định nghĩa
Phản ứng song song là phản ứng khi từ

một chất hay một số các chất ban đầu
phản ứng theo hai hay nhiều hướng
khác nhau.
18
Phản ứng song song
Bậc nhất Bậc hai Bậc trộn lẫn
19
Phản ứng song song bậc 1
Là phản ứng từ một chất ban đầu phản

ứng theo hai hướng khác nhau, các
phản ứng này diễn ra đồng thời, độc lập
nhau và bậc 1.
20

Ví dụ k
C 2H 4 + H 2O
C2H5OH
k’
CH3CHO + H2
k
KCl + O2
KClO3
k’ KClO4 + KCl
k RR’ + CO
RR’CO
21 k’ R’CO + R
Khảo sát mô hình phản ứng sau:
k
B
A
k’
C
22
Phương trình tốc độ phản ứng hai chiều:
dCB
 kC A (1)
dt
dCC
 k' C A (2)
dt
23
Phương trình tốc độ tổng của cả phản ứng:
dC A dCB dCC
    (k  k ' )C A (3)
dt dt dt
24
Phương trình tốc độ tường minh:
CoA
ln  (k  k ' )t (4)
CA
( k k ' ) t
CA  o
C A .e (5)
25
Xác định CB, CC:

CB vật chất C  C A  CB  CC
0
A
(1) và (2) CC k '


CB k
(5)
C A  CoA .e (k k ')t
26
C A  C A0 e  ( k  k ') t
k
Kết quả: CB  C A0 (1  e ( k  k ')t )
k k'
k'
CC  C A0 (1  e  ( k  k ')t )
k k'
27
CoA
ln  (k  k ' )t
CA
Xác định
k và k’ CC k '

CB k
Giải hệ phương trình trên tìm được tốc độ phản ứng k & k’.
28
Nhận xét
Khi hằng số tốc độ k và k’ khác nhau rất nhiều thì

phản ứng chính là phản ứng có tốc độ lớn nhất hoặc
phản ứng tạo sản phẩm quan trọng nhất.
29
Chu kỳ bán huỷ
ln 2
t1/ 2 
k k'
30
Khảo sát mô hình phản ứng:
k
D
A + B
k’
E
31
Ví dụ
NaCl + ½ C2N2
Na + ClCN
NaCN + ½ Cl2
C4H10
2C2H5
2CH4 + C2H2
32
Phương trình tốc độ:
dCD
 kC A .CB (1)
dt
dCE
 k ' C A .CB (2)
dt
33
Phương trình tốc độ tổng quá trình:
dC A dCB dCD dCE

     (k  k ' ).C A .CB (3)
dt dt dt dt
34
1 CBo .C A
(k  k ' )  ln o (4)
t.(C A  CB ) C A .CB
o o
35
Xác định k và k’:
Từ (1) và (2) ta có: CE k '


CD k
1 CBo .C A
Kết hợp (4) (k  k' )  ln o
t.(C A  CB ) C A .CB
o o
Giải hệ phương trình của hai phương trình trên suy ra k và k’.
36
Phản ứng song song bậc trộn lẫn
Khảo sát mô hình phản ứng:
k
A C
k'
A + B D
37
Phương trình tốc độ:
dCB
  k '.C A .CB (1)
dt
dC A
  k.C A  k '.C A .CB (2)
dt
38
Lấy (2) chia (1) ta được:
 k 1 
dC A  1  . dC B (3)
 k ' CB 
39
k CB
CA  CoA  CBo  CB  . ln o (4)
k ' CB
40
Thay (4) vào (1) ta được:
dCB  o k CB 
  k ' CB  C A  CB  CB  . ln o 
o
(5)
dt  k ' CB 
41
Xác định k và k’
42
Định nghĩa
Phản ứng nối tiếp là phản ứng tạo sản phẩm

cuối không phải trực tiếp từ chất tham gia
phản ứng đầu mà phải qua các giai đoạn tạo
ra một số sản phẩm trung gian không bền.
43
Mô hình:
k k’
A B C
Tại t = 0: C0A C0B = C0C = 0
Theo điều kiện cân bằng vật chất, ở mọi thời điểm luôn
có hệ thức:
C0A = CA + CB + CC
44
Từ sơ đồ phản ứng trên ta có thể viết:
- dC A = kC A (1)
dt
+ dC B = kC A - k’C B
( 2)
dt
+ dC C = k' C B (2’)
dt
45
(1)  CA  C0A e kt (*)
Thay (*) vào (2) ta được:
dC B
 kCA . e
0  kt
 k'CB
dt
 dC B
 k'CB  kCA . e
0  kt
(3)
dt
46
Giải phương trình (3) ta được nghiệm là:
C B

k
k'k
x C e
0
A
kt

k' t
e 
 kt k' t

CB  C C 
0
1 
k'. e 
k.  e
A
C
 k'k k'k 
 
47
Khảo sát sự biến thiên nồng độ các chất đầu A, chất trung gian B và
sản phẩm cuối C. Ta tính được:
k
ln 
t max   k' 
k  k'
k'
 k'  k - k'
C B max C  
0
A
48 k
Định nghĩa
Phản ứng quang hóa là phản ứng xảy ra

dưới tác dụng của tia bức xạ thuộc vùng
nhìn thấy và vùng tử ngoại
49
Phương trình tốc độ
Theo định luật đương lượng quang hóa học, nếu

ánh sáng gây ra sự biến đổi hóa học thì mỗi
lượng tử (photon) được hấp thụ gây ra sự biến
đổi của một phân tử chất phản ứng.
50
Năng lượng của 1 photon bằng:
ℎ. 𝐶
𝜀 = ℎ. 𝜈 =
𝜆
h là hằng số plank;  là tần số bức xạ ;

C là tốc độ ánh sáng ; là bước sóng của bức xạ
51
Đối với 1 mol photon (1 Anhstanh photon) có năng lượng

bằng:
ℎ. 𝐶
𝐸 = 𝑁𝑜 . 𝜀 = 𝑁𝑜 . ℎ. 𝜈 = 𝑁𝑜 .
𝜆
No là số Avogadro
52
Hiệu suất lượng tử được định nghĩa như sau:
Số phân tử chất phản ứng chuyển hóa

φ=
Số photon hệ hấp thụ
53
Tốc độ phản ứng quang hóa học:
𝑑𝑛 Δ𝐼
𝑉=− = 𝜑.
𝑑𝑡 ℎ𝜈
n – là số phân tử chất đã phản ứng tại thời điểm t ;

54  - là hiệu suất lượng tử ; I – là năng lượng hệ hấp thụ.
Phương pháp nồng độ ổn định
Mục đích
Nội dung
55
Định nghĩa
Phản ứng dây chuyền là loại phản ứng phức tạp

trong đó có sự hình thành các tiểu phân hoạt
động (những gốc hay nguyên tử tự do). Những
tiểu phân hoạt động này tham gia vào phản ứng
và lại tạo ra những tiểu phân hoạt động mới.
Những tiểu phân mới này lặp lại quá trình trên
làm cho phản ứng phát triển xa hơn.
56
R*1 và R*2 là các tiểu phân hoạt động ;

A1, A2 là các chất đầu ;
57 B1, B2 là các sản phẩm.
Tốc độ phản ứng dây chuyền được viết :
𝑑 𝐴1 𝑑 𝐵1
− = = 𝑘1 . [𝑅1∗ ][𝐴1 ]
𝑑𝑡 𝑑𝑡
𝑑 𝐴2 𝑑 𝐵2
− = = 𝑘2 . [𝑅2∗ ][𝐴2 ]
𝑑𝑡 𝑑𝑡
58
 Muốn viết phương trình vi phân cho nồng độ gốc tự do phải

kể đến tốc độ sinh mạch và ngắt mạch.
 Vì các gốc tự do là các tiểu phân trung gian rất hoạt động,
nên sử dụng phươngb pháp nồng độ ổn định để xác định.
59
Phản ứng giữa H2 và Br2 xảy ra theo cơ chế sau
H2 (khí) + Br2 (khí)  2HBr (khí)
Sinh mạch :
Phát triển mạch :
Làm chậm phản ứng :
Ngắt mạch :
60 Tìm tốc độ hình thành HBr theo cơ chế dây chuyền trên?

Chuong 5. Dong Hoc Phan Ung Phuc Tap

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 5. Dong Hoc Phan Ung Phuc Tap

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƯƠNG 5

ĐỘNG HỌC PHẢN ỨNG PHỨC TẠP

5.1. Các nguyên lý xây dựng phương trình

Nếu trong hệ thống xảy ra một số phản ứng, thì mỗi

Là phản ứng diễn ra theo hai chiều ngược nhau, các

Phản ứng thuận nghịch bậc nhất

Khảo sát mô hình phản ứng sau:

t=0 CAo CBo

6 Thời điểm t CA= CAo–x CB= CBo + x

Phản ứng thuận nghịch bậc nhất

Phương trình tốc độ được viết:

Phản ứng thuận nghịch bậc nhất

(kC oA  k 'CBo )  (k  k ' )x

(kC oA  k 'CBo )  (k  k ' )x ( k  k ' ) t

Phản ứng thuận nghịch bậc nhất

t=0 CAo CBo

Phản ứng thuận nghịch bậc nhất

Hằng số cân bằng K:

Phản ứng thuận nghịch bậc nhất

(kC oA  k CBo )  (k  k ' )x

PTĐH theo nồng độ cân bằng:

Phản ứng thuận nghịch bậc hai

Khảo sát mô hình 1 phản ứng sau:

Phản ứng thuận nghịch bậc hai

Phương trình tốc độ được viết:

Phản ứng thuận nghịch bậc hai

Lấy tích phân có PTĐH tường minh

Phản ứng thuận nghịch bậc hai

Khảo sát mô hình 2 phản ứng sau:

Phản ứng thuận nghịch bậc hai

Phương trình tốc độ được viết:

Phản ứng thuận nghịch bậc hai

Lấy tích phân có PTĐH tường minh

Phản ứng song song là phản ứng khi từ

Phản ứng song song

Bậc nhất Bậc hai Bậc trộn lẫn

Phản ứng song song bậc 1

Là phản ứng từ một chất ban đầu phản

Phản ứng song song bậc 1

Phản ứng song song bậc 1

Khảo sát mô hình phản ứng sau:

Phản ứng song song bậc 1

Phương trình tốc độ phản ứng hai chiều:

Phản ứng song song bậc 1

Phương trình tốc độ tổng của cả phản ứng:

Phản ứng song song bậc 1

Phương trình tốc độ tường minh:

Phản ứng song song bậc 1

Xác định CB, CC:

(1) và (2) CC k '

Phản ứng song song bậc 1

Phản ứng song song bậc 1

Phản ứng song song bậc 1

Khi hằng số tốc độ k và k’ khác nhau rất nhiều thì

Phản ứng song song bậc 1

Chu kỳ bán huỷ

Phản ứng song song bậc 2

Khảo sát mô hình phản ứng:

Phản ứng song song bậc 2

Phản ứng song song bậc 2

Phương trình tốc độ:

Phản ứng song song bậc 2

Phương trình tốc độ tổng quá trình:

R1 và R2 là các tiểu phân hoạt động ;