Professional Documents
Culture Documents
2. Đề cương 10 Đại số 1. Bất phương trình 1
2. Đề cương 10 Đại số 1. Bất phương trình 1
DẤU CỦA NHỊ THỨC BẬC NHẤT – BẤT PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT
Định nghĩa: Bất phương trình bậc nhất là bất phương trình có dạng:
ax b 0, ax b 0, ax b 0, ax b 0 với a, b .
Giải và biện luận bất phương trình dạng: ax b 0 (1)
b b
Nếu a 0 thì (1) ax b x S ;
a a
b b
Nếu a 0 thì (1) ax b x S ;
a a
Nếu a 0 thì (1) 0.x b. Khi đó, xét:
Nếu b 0 S . Nếu b 0 S .
Lưu ý: Ta giải tương tự với ax b 0, ax b 0, ax b 0.
Dấu của nhị thức bậc nhất: Cho nhị thức bậc nhất f (x ) ax b, (a 0).
b
x
a
f (x ) ax b Trái dấu với a 0 Cùng dấu với a
Giải hệ bất phương trình bậc nhất 1 ẩn:
Giải từng bất phương trình trong hệ. Lấy giao nghiệm.
DẤU CỦA TAM THỨC BẬC HAI – BẤT PHƯƠNG TRÌNH BẬC HAI MỘT ẨN
Dấu của tam thức bậc hai: Cho tam thức bậc hai f (x ) ax 2 bx c, (a 0)
― Trường hợp 1. 0:
x
f (x ) Cùng dấu với a
― Trường hợp 2. 0:
x x
f (x ) Cùng dấu với a 0 Cùng dấu với a
― Trường hợp 3. 0:
x x1 x2
f (x ) Cùng dấu với a 0 Trái dấu với a 0 Cùng dấu với a
Nhận xét: Cho tam thức bậc hai f (x ) ax 2 bx c, (a 0)
a 0 a 0
ax 2 bx c 0, x ax 2 bx c 0, x
0 0
a 0 a 0
ax 2 bx c 0, x ax 2 bx c 0, x
0 0
Daïng toaùn 1: Baát phöông trình baäc hai
Phương pháp:
― Bước 1. Xét f (x ) 0 tìm nghiệm x 1, x 2 (nếu có):
― Bước 2. Lập bảng xét dấu, dựa vào dấu của tam thức: “trong trái – ngoài cùng”.
― Bước 3. Từ bảng xét dấu, suy ra tập nghiệm của bất phương trình.
Lưu ý một số trường hợp sau:
(x a )2 0 x . (x a )2 0 x a.
(x a )2 0 x a. (x a )2 0 x .
x 1 3 ..............................................................................
3
f (x ) 0 0 Đáp số: S 1; . .............................................
2
Suy ra: S ( ;1] [3; ).
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
3 6
Đáp số: S ;1 . ......................................... Đáp số: S ; [2; ). ..................
7 5
5. Giải BPT: x 2 x 6 0. 6. Giải BPT: x2 7x 10 0.
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S [2; 3]. ............................................. Đáp số: S (2;5). .............................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S . .................................................. Đáp số: S \ { 1}. .....................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
4 4
Đáp số: S .............................................. Đáp số: S \ . .......................................
3 3
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S . .................................................. Đáp số: S {3}. ................................................
Daïng toaùn 2: Baát phöông trình daïng tích soá
Giải bất phương trình: f (x ).g(x ) 0 (hoặc f (x ).g(x ) 0 hoặc f (x ).g(x ) 0,...).
Phương pháp:
Bước 1. Xét f (x ) 0, g(x ) 0, tìm nghiệm x 1, x 2 ,....., x i .
Bước 2. Sắp xếp nghiệm theo thứ tự tăng dần, xét dấu f (x ), g(x ) dấu f (x ).g(x ).
Bước 3. Kết luận tập nghiệm S .
x 2 0 x 2. ..............................................................................
x2 5x 4 0 x 1 hoặc x 4. ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: S ( ; 3] [ 2;1]. ....................... Đáp số: S ( 1;5) (6; ). ........................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( ;2] [7; ) {3}. ............ Đáp số: S [3;7] {1}. ....................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S [1; 3] { 1}. ................................. Đáp số: S ( 1;1). ..........................................
Daïng toaùn 3: Baát phöông trình daïng thöông
f (x ) f (x ) f (x ) f (x )
Giải bất phương trình: 0 (hoặc 0 hoặc 0 hoặc 0).
g (x ) g (x ) g (x ) g (x )
Bước 1. Xét f (x ) 0, g(x ) 0, tìm nghiệm x 1, x 2 ,....., x i .
f (x )
Bước 2. Sắp xếp nghiệm theo thứ tự tăng dần, xét dấu f (x ), g(x ) dấu
g(x )
Bước 3. Kết luận tập nghiệm S .
3 x x2 4x 5
1. Giải bất phương trình 2
0. 2. Giải bất phương trình 0.
x 3x 4 x 2
x 1 3 4 ..............................................................................
3 x 0 ..............................................................................
x2 3x 4 0 0 ..............................................................................
f (x ) 0 ..............................................................................
x 2 3x x2 4x 5
3. Giải bất phương trình 0. 4. Giải bất phương trình 0.
6 3x x 2
4x
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( ; 0] (2; 3]. ............................ Đáp số: S ( ; 5] (0;1] (4; ). .......
3x 2 12 (x 2 4)(x 1)
5. Giải BPT: 0. 6. Giải BPT: 0.
x 2
x 12 3 x
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( ; 3) ( 2;2) (4; ). .. Đáp số: S [ 2;1] [2; 3). .............................
(3 x )(2x 2 5x 2) (x 2 5x 6)(2x 1)
7. Giải BPT: 0. 8. Giải BPT: 0.
x 3 4 3x
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
1 1 4
Đáp số: S ( ; 3) ;2 3; ..... Đáp số: S ; 2; 3 . ...............................
2 2 3
x2 5x x2 3x 4
9. Giải BPT: 2
1. 10. Giải BPT: 2
1.
x 4x 3 x 3x 2
x2 5x ..............................................................................
Bất phương trình 1 0
x2 4x 3 ..............................................................................
x2 5x (x 2 4x 3) ..............................................................................
2
0
x 4x 3 ..............................................................................
x 3 x 3 ..............................................................................
2
0, đặt f (x ) 2
x 4x 3 x 4x 3 ..............................................................................
x 3 0 x 3. ..............................................................................
x2 4x 3 0 x 1 hoặc x 3. ..............................................................................
Bảng xét dấu: ..............................................................................
x 3 1 3 ..............................................................................
x 3 0 ..............................................................................
x2 4x 3 0 0 ..............................................................................
f (x ) 0 ..............................................................................
Suy ra S ( 3;1) (3; ). Đáp số: S (1;2). ..............................................
2x 2 x 1 2x 2 7x 7
11. Giải BPT: 2
2. 12. Giải BPT: 2
1.
x x 6 x 3x 10
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( ; 3) (2;13]. ....................... Đáp số: S ( ; 2) [1; 3] (5; ). .......
x2 3x 4 x 4
13. Giải BPT: 1. 14. Giải BPT:
x 2
x 2 x 1 x 3
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( 1;2) (3; ). ........................ Đáp số: S ( 3;1). ..........................................
2 3 7 2x 5 1
15. Giải BPT: 2
16. Giải BPT: 2
x 1 1 x x 1 x 6x 7 x 3
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( ; 2] ( 1;1). ...................... Đáp số: S ( ; 8] ( 3; 1) [1;7). ......
Daïng toaùn 4: Giaûi heä baát phöông trình
Phương pháp: Giải từng bất phương trình trong hệ, ta được S 1, S 2 và giao tập nghiệm lại
được tập nghiệm của hệ bất phương trình là S S1 S2.
2x 2 7x 3 0 3x 1 0
1. Giải hệ BPT: . 2. Giải hệ BPT: 2
8x 3 12x 7 x 4x 3 0
Giải 2x 2 7x 3 0. ..............................................................................
1 ..............................................................................
2 x
Xét 2x 7x 3 0 2 ..............................................................................
x 3
..............................................................................
Bảng xét dấu:
..............................................................................
1
x 3 ..............................................................................
2
2x 2 7x 3 0 0 ..............................................................................
1 ..............................................................................
Suy ra S1 ; 3; .
2
..............................................................................
Giải 8x 3 12x 7 2x 2 0
..............................................................................
x 1 S 2 [1; ).
Kết luận: S S1 S2 [1; ). Đáp số: S [1; 3]. ..............................................
2x 5 3(2x 1) x2 6x 7 0
3. Giải hệ BPT: 4. Giải hệ BPT:
(x 1)2 (x 6)2 3x 1 5 2x 0
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
1 5
Đáp số: S ; . .................................... Đáp số: S 1; . ..........................................
2 2
x2 7x 6 0 x2 8x 15 0
5. Giải hệ BPT: 2
6. Giải hệ BPT: 2
x 8x 15 0 x 2x 15 0
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S [1; 3) (5;6]. ................................. Đáp số: S ( ; 5] [5; ) {3}. ..........
(3 2x )(x 2 2x 15) 0 2x 2 7x 5
0
7. Giải hệ BPT: 2x 3 3 8. Giải hệ BPT: x 1
x 6 x 6 x2 8x 12 0
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: S ( ; 9] ( 6; 5). .................. Đáp số: S [2;6]. ..............................................
Daïng toaùn 5: Baøi toaùn chöùa tham soá
Dấu tam thức bậc hai f (x ) ax 2 bx c (tam thức luôn dương hoặc luôn âm,…)
a 0 a 0
f (x ) 0, x f (x ) 0, x
0 0
a 0 a 0
f (x ) 0, x f (x ) 0, x
0 0
a 0
f (x ) 0 vô nghiệm f (x ) 0, x
0
a 0
f (x ) 0 vô nghiệm f (x ) 0, x
0
a 0
f (x ) 0 vô nghiệm f (x ) 0, x
0
a 0
f (x ) 0 vô nghiệm f (x ) 0, x
0
Điều kiện của bất phương trình bậc hai có nghiệm với f (x ) ax 2 bx c.
Xét bất phương trình bậc hai vô nghiệm (như mục 2).
Lấy phủ định kết quả được kết quả có nghiệm.
Bài tập 1. Tìm các giá trị của tham số m để các bất phương trình sau luôn đúng
Để x 2 2mx 4m 2 3 0, x ............................................................................ \
..............................................................................
a 0 1 0 : LĐ
0 12m 2 12 0 ..............................................................................
..............................................................................
m ( ; 1] [1; ).
..............................................................................
Kết luận: m ( ; 1] [1; ).
Đáp số: m ( 1; 3). ..........................................
3. x2 6x m 3 0, x . 4. x2 (m 1)x 2m 3 0, x .
.............................................................................. ..........................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: m ( ; 6]. ...................................... Đáp số: m ( 1;11). ......................................
5. 3x 2 2mx 4m 9 0, x . 6. x2 2mx m 6 0, x .
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ............................................................................ \
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: m [3;9]. .............................................. Đáp số: m ( 2; 3). .........................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ............................................................................ \
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
.............................................................................. ..............................................................................
Đáp số: m ( 5; 1). ....................................... Đáp số: m ( ; 4] [ 2; ). ...............
9. 3(m 2 1)x 2 2(m 1)x 1 0, x. 10. (m 1)x 2 2(m 1)x 3m 3 0, x.
TH 1 : a 0 m2 1 0 m 1. ..............................................................................
Với m 1 thì bất phương trình trở thành: ..............................................................................
1 0, x : đúng nhận m 1. ............................................................................ \
Với m 1 thì bất phương trình thành:
..............................................................................
4x 1 0, x : sai loại m 1.
..............................................................................
TH 2 : a 0 m2 1 0 m 1.
..............................................................................
Để 3(m 2 1)x 2 2(m 1)x 1 0, x
..............................................................................
a 0 3(m 2 1) 0
..............................................................................
0 4(m 1)2 12(m 2 1) 0
..............................................................................
m 2
1 0 1 m 1
..............................................................................
2 1
16m 8m 8 0 m 1 ..............................................................................
2
1 1 ..............................................................................
m 1 m ;1 .
2 2 ..............................................................................
1 ..............................................................................
Kết luận: Hợp 2 TH m ;1 .
2 Đáp số: m ( ; 1]. ....................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m [ 2;2). ........................................... Đáp số: m (4; ). ......................................
13. (m 2 2)x 2 2(m 2)x 2 0, x. 14. (m 2)x 2 2(m 2)x 3m 4 0, x .
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m ( ; 4] [0; ). .................... Đáp số: m ( ; 2]. ....................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
1 1
Đáp số: m ;2 . .......................................... Đáp số: m 1; . ........................................
3 2
Bài tập 2. Tìm các giá trị của tham số m để cá bất phương trình sau vô nghiệm
(Cần nhớ: Lấy phủ định của luôn đúng x )
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m ( 3; 2). ....................................... Đáp số: m ( 1;7). .........................................
1 1
Đáp số: m ; . ........................................ Đáp số: m ; . .....................................
4 8
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
5 3 7
Đáp số: m ; . ......................................... Đáp số: m ; 4; . ................
6 2 2
Bài tập 3. Tìm các giá trị của tham số m để cá bất phương trình sau có nghiệm
(Cần nhớ: xét trường hợp vô nghiệm trước, sau đó lấy phủ đỉnh kết quả được có nghiệm)
1. (m 1)x 2 2(m 1)x 3m 3 0 có nghiệm. 2. (m 1)x 2 2(m 1)x 3m 3 0 có nghiệm.
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m ( 5; 1). ....................................... Đáp số: m ( ; 0, 5]. ...................................
Bài tập 4. Tìm m để các hàm số sau xác định với mọi x (tập xác định D ).
1. y (m 1)x 2 2(m 1)x 2m 3. 2. y (m 1)x 2 2(m 1)x 3m 6.
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m 0, 5. ................................................ Đáp số: m [1; ). .......................................
2018 2019x x2 4x 3
5. f (x ) 6. f (x )
2 2
mx 4x m mx 2(m 1)x 4m 4
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m (2; ). ........................................ Đáp số: m (1; ). .......................................
x 2 2x 4 x2 2mx m2 1
7. y 2
8. f (x ) 2 2
(m 2)x 2(2m 3)x 5m 6 x 2mx m 2m 6
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m (3; ). ........................................ Đáp số: m (3; ). ......................................
Bài tập 5. Tìm tham số m để phương trình bậc hai có nghiệm thỏa mãn điều kiện cho trước
Cần nhớ: Cho phương trình bậc hai f (x ) ax 2 bx c 0.
a 0
f (x ) 0 có hai nghiệm phân biệt .
0
0
f (x ) 0 có hai nghiệm phân biệt cùng dấu
P 0
0
f (x ) 0 có hai nghiệm phân biệt dương S 0
P 0
0
f (x ) 0 có hai nghiệm phân biệt âm P 0
S 0
➢ Lưu ý:
Nếu không có chữ “phân biệt” thì 0.
Định lí Viét:
b
S x1 x2
Nếu x 1, x 2 là hai nghiệm của f (x ) 0 thì a
c
P x 1x 2
a
Ngược lại, nếu hai số u và v có tổng u v S và tích uv P thì u, v là hai nghiệm
2 2
của phương trình: x Sx P 0, (S 4P 0).
Một số biến đổi thường gặp:
x 12 x 22 S2 2P , (x 1 x 2 )2 S2 4P , x 13 x 23 S3 3SP ,.....
x1 x2 a 0 (x1 x 2 )2 a2 S2 4P a 2.
Nếu đề bài yêu cầu so sánh hai nghiệm x 1, x 2 với số , thường có hai cách làm sau:
Một là đặt ẩn phụ t x để đưa về so sánh hai nghiệm t1, t2 với số 0 như trên.
x1 a 0
x1 a x2 (x 1 a )(x 2 a) 0......
x2 a 0
x1 a x1 a 0 nhân (x 1 a )(x 2 a) 0
a x1 x2 ......
x2 a x2 a 0 x1 x2 2a 0
Nếu gặp phương trình bậc ba, sẽ chia Hoócner đưa về bậc nhất nhân bậc hai như HK1.
a 0 m2 m 6 0
Phương trình có hai nghiệm phân biệt 2
0 (m 2) 4(m 2 m 6) 0
m 2 m 2
m 3 m 3 m ( ; 2) (2; ) \ {3}.
5m 2 20 0 m 2 m 2
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
1
Đáp số: m ;1 . ...........................................................................................................................
3
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: m ( ; 1) (2; ). ......................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: 1 m 2. ...............................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: m (2; 1) (5; ). .........................................................................................................
3 1
2m 2 3m 0 0 m 0 m
2 2.
2m 2 3m 1 0 1 3
m m 1 1 m
2 2
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: m (2; ). ............................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: m 0, 5. ...................................................................................................................................
10. Tìm m để phương trình x 2 2(m 1)x 4m 1 0 có hai nghiệm x 1, x 2 thỏa mãn
x 12 x 22 14 4x 1x 2 .
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: 2 m 3. ...............................................................................................................................
11. Tìm m để phương trình x 2 2(m 1)x 2m 2 3m 5 0 có hai nghiệm phân biệt
2 2
x 1, x 2 thỏa mãn x 1
x 2
x 1x 2 16.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: m 1, 5 hoặc m 1. .........................................................................................................
t2 2t 1 2mt 2m m2 m 1 0 t2 2(1 m )t m2 3m 2 0 ( )
Phương trình ( ) có hai nghiệm phân biệt x [1; ) phương trình ( ) có hai nghiệm
0 m 1 0 m 1
2
phân biệt t [0; ) P 0 m 3m 2 0 m 1 m 2 m 2
S 0 m 1 0 m 1
Lưu ý: Học sinh có thể giải theo định lý đảo dấu tam thức bậc hai sẽ nhanh hơn. Cụ thể:
x1 x2 a.f ( ) 0.
a 0, 0 a 0, 0
S S
x1 x2 . x1 x2 .
2 2
a .f ( ) 0 a .f ( ) 0
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Đáp số: m (1;2). .................................................................................................................................
Bài tập 6. Tìm các giá trị của tham số m để các bất phương trình sau luôn đúng
x2 5x m 3x 2 mx 6
1. 1 2
7, x . 2. 9 2
6, x .
2x 3x 2 x x 1
7 0 ..............................................................................
2x 2 3x 2 0, x vì .
a 2 0 ..............................................................................
a 3 0 : LĐ ..............................................................................
5
m
1 3(m 2) 0 3 ..............................................................................
..............................................................................
Xét (2) : 13x 2 26x m 14 0, x
..............................................................................
a 13 0 : LĐ
m 1. ..............................................................................
132 13(14 m) 0
..............................................................................
5 ..............................................................................
Giao tập nghiệm m ;1 .
3
Đáp số: m ( 3;6). .........................................
3x 2 mx 5 x m
3. 1 2
6, x . 4. 2
1, x .
3x x 1 x x 1
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m 1. ................................................... Đáp số: m [0;1]. .............................................
x2 mx 1 x2 x 4
5. 2
2, x . 6. 2
2, x .
x 1 x mx 4
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Đáp số: m [ 2;2]. ........................................... Đáp số: m [ 5/2; 3/2]. ................................
Bài tập 7. Tìm các giá trị của tham số m để các bất phương trình sau luôn đúng x (a;b)
1. x 2 (2m 1)x m2 m 0, x 2. 2. x2 2mx (m 2 1) 0, x 1.
x1 m ............................................................................ \
với x 1 x2.
x2 m 1 ..............................................................................
..............................................................................
TH 1: x 1 x2 2 m 1 2 m 1.
..............................................................................
Bảng xét dấu:
..............................................................................
x x1 x2 2 ..............................................................................
..............................................................................
f (x ) 0 0
..............................................................................
Từ bảng xét dấu f (x ) 0, x 2.
..............................................................................
Do đó nhận giá trị m 1. ..............................................................................
TH 2: x 1 2 x2 ................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
TH 3: 2 x1 x2 ................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
Phương pháp:
a 0 a 0 a 0 a 0
hoặc hoặc hoặc .
0 0 0 0
Nếu bất đẳng thức cần chứng minh có dạng A2 4BC (hoặc A2 BC ), ta có thể chứng
2 2
minh tam thức f (x ) Bx Ax C (hoặc f (x ) Bx 2Ax C ) luôn cùng dấu với
B . Khi đó 0.
1. Cho hai số thực x , y . Chứng minh rằng: 2. Cho hai số thực x , y . Chứng minh rằng:
3x 2 5y 2 2x 2xy 1 0. 3x 2 8xy 9y 2 4x 2y 5 0.
ax 3 0 ..............................................................................
.
x
14y 2 2y 2 ..............................................................................
..............................................................................
Xét tam thức g(y ) 14y 2 2y 2 có:
..............................................................................
ay 14 0
g(y ) 0. ..............................................................................
y
1 28 27 0
..............................................................................
ax 3 0 ..............................................................................
Do đó, ta có 2
x
14y 2y 2 0
..............................................................................
Nên f (x ) 0, số thực x và y . ..............................................................................
Hay 3x 2 5y 2 2x 2xy 1 0 (đpcm). ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ............................................................................ \
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... ..............................................................................
............................................................................... 9 45 13 9 45 13
Đáp số: P
............................................................................... 18 18