Câu hỏi

CHUYEÂN ÑEÀ 2
n Cho biết sự giống và khác nhau
giữa đạo đức và đạo đức nghề
ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP nghiệp?
VAØ TRAÙCH NHIEÄM CUÛA KTV

GV: T.T. Giang Taân

1 2

Quiz
n Có ý kiến cho rằng không cần thiết
phải đưa ra các nguyên tắc đạo đức
nếu các quy định về pháp luật đã
đầy đủ vì đạo đức chẳng qua là sự
chi tiết hóa các quy định của phát
luật.
n Hãy cho nhận xét về ý kiến nêu trên
Quiz
n Coù yù kieán cho raèng chuaån
möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp laø
söï chi tieát hoùa caùc quy ñònh
của phaùp luật. Haõy cho nhaän
xeùt veà yù kieán noùi treân vaø cho
ba ví duï ñeå chöùng minh yù kieán
cuûa baïn.

Tran Thị Giang Tan 1

 Ñaët vaán ñeà
o Sự sụp ñổ của caùc coâng ty
o Loøng tin cuûa coâng chuùng bò suït giaûm
o Naâng cao traùch nhieäm cuûa KTV
o Naâng cao ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Mục tieâu
o Hieåu ñöôïc caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà
nghieäp vaø vaän duïng vaøo tình huoáng trong
thöïc te.á
o Hieåu ñöôïc traùch nhieäm KTV vaø coâng ty kieåm
toaùn trong cuoäc kieåm toaùn BCTC vaø traùch
nhieäm ñoái vôùi gian laän vaø traùch nhieäm phaùp
lyù cuûa KTV.

5 6

Noäi dung
Phaàn 1 : ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP (ÑÑNN)

n Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Toång quan veà ÑÑNN.

n Traùch nhieäm cuûa KTV trong kieåm toaùn Caùc quy ñònh ÑÑNN hieän haønh
BCTC
n Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän
n Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV

7 8

Tran Thị Giang Tan 2


o Il est beaucoup plus long de se baâtir une
creùdibiliteù et une reùputation solide que les
perdre
o Mua danh ba vaïn, baùn danh ba ñoàng
9 10
TOÅNG QUAN VEÀ ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
Khaùi nieäm ñaïo ñöùc
Khaùi nieäm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Taàm quan troïng ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Muïc ñích ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
11
Tran Thị Giang Tan
YEÂU CAÀU VEÀ ÑAØO TAÏO NGHEÀ NGHIEÄP CUÛA LIEÂN
ÑOAØN KEÁ TOAÙN QUOÁC TEÁ (IFAC)
o Keá toaùn taøi chính vaø baùo caùo taøi chính
o Keá toaùn quaûn trò vaø kieåm soaùt
o Thueá
o Luaät doanh nghieäp vaø luaät thöông maïi
o Kieåm toaùn vaø caùc dòch vuï baûo ñaûm
o Taøi chính vaø quaûn trò taøi chính
o Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Closing Thoughts!
Reputation is one of those
things that take a lifetime to
build and only one bad decision
to destroy.
-unknown
3
 Khaùi nieäm Ñaïo ñöùc
Ñaïo : leõ phaûi, ñöùc : ñieàu toát laønh
Laø nhöõng nguyeân lyù (taéc) phaûi theo trong moái quan heä giöõa
ngöôøi vôùi ngöôøi, giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi.
Ñaïo ñöùc coù theå ñöôïc ñònh nghóa chung laø toaøn boä caùc nguyeân
taéc hay caùc giaù trò luaân lyù, tinh thaàn chi phoái haønh ñoäng cuûa
con ngöôøi vaø laø cô sôû (neàn taûng) ñeå xaõ hoäi phaùt trieån beàn
vöõng, toát ñeïp
Laø nguyeân taéc ñöôïc chaáp nhaän ñeå phaân bieät haønh vi ñuùng, sai
đñeå ñöôc ngöôøi khaùc toân troïng
ÑAÏO ÑÖÙC
o Laø khaùi nieäm veà luaân thöôøng ñaïo lyù cuûa con ngöôøi, noù thuoäc veà
vaán ñeà toát-xaáu, ñuùng-sai, ñöôïc söû duïng trong 3 phaïm vi: löông taâm,
heä thoáng pheùp taéc ñaïo ñöùc vaø tröøng phaït;
o Gaén vôùi neàn vaên hoaù, toân giaùo, chuû nghóa nhaân vaên, trieát hoïc vaø
nhöõng luaät leä cuûa moät xaõ hoäi veà caùch ñoái xöû töø heä thoáng naøy.
o Ñaïo ñöùc thuoäc hình thaùi yù thöùc xaõ hoäi, laø taäp hôïp nhöõng nguyeân
taéc, qui taéc nhaèm ñieàu chænh vaø ñaùnh giaù caùch öùng xöû cuûa con ngöôøi
trong quan heä vôùi nhau, vôùi xaõ hoäi,vôùi töï nhieân trong hieän taïi hoaëc
quaù khöù cuõng nhö töông lai chuùng ñöôïc thöïc hieän bôûi nieàm tin caù
nhaân, bôûi truyeàn thoáng vaø söùc maïnh cuûa dö luaän xaõ hoäi.

13 14

Caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc & xung ñoät ñaïo ñöùc
The mirror test:
o Söï trung thöïc
o Treân kính, döôùi nhöôøng
o
o
Tính coù traùch nhieäm (Responsibility)
Löông thieän, thaúng thaén, coâng baèng, ngay thaúng ( Fairness)
Is it legal?
o Tuaân thuû nghóa vuï coâng daân (citizenship)

What will others think?

15
Is it right?

Tran Thị Giang Tan 4

 Caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc & xung ñoät ñaïo ñöùc ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
o Ngöôøi ñaøn oâng vaø con trai cuûa oâng ta ñi caâu-laàn ñi caâu ñaàu tieân cuûa
ngöôøi con trai hoâm ñoù laø moät ngaøy ko may hoï chaúng caâu ñöôïc con
caù naøo caû.Ñeå laøm vui ngöôøi con trai ngöôøi boá ñaõ daõn con cuøng mình
vaøo vuøng caám caâu.Ngoài caâu moät thôøi gian chaøng trai nhoû beù ñaõ caâu TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA HAØNH VI
ñöôc moät soá caù vaø trong ñoù coù moät con caù raát to-ngöôøi boá cuõng caâu
ñöôïc moät soá caù nhaát ñònh.Luùc veà ngöôøi boá baûo con trai:"Con thaân ÑAÏO ÑÖÙC ÑOÁI VÔÙI NGÖÔØI HAØNH NGHEÀ
meán chuùng ta phaûi thaû heát soá caù naøy ra thoâi"."Taïi sao aï" ngöôøi con
trai hoûi."Bôûi vì chuùng ta ñang ôû trong vuøng caám caâu,con say söa
quaù neân con khoâng chuù yù ñaáy thoâi"."Nhöng ñaâu coù ai thaáy chuùng ta
ôû ñaây ñaâu ba?"."Ñoù chính laø ñieàu maø boá muoán nhaán maïnh vôùi con
ñaáy, ñaïo ñöùc laø chuùng ta laøm vieäc toát vaø ñuùng ngay caû khi khoâng coù
ai chöùng khieán haønh ñoäng ñoù cuûa chuùng ta caû".Caäu beù sau naøy lôùn
leân duø ñaõ ñi caâu raát nhieàu nhöng chöa khi naøo caâu ñöôïc con caù to
nhö trong laàn ñaàu tieân caäu ñi caâu caû,nhöng baøi hoïc veà ñaïo ñöùc cuûa
ngöôøi cha thì ñaõ in trong ñaàu caäu ñeân suoát cuoäc ñôøi."

17 18

Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Taàm quan troïng cuûa ñaïo ñöùc
+ Söï caàn thieát: yù kieán uûng hoä vaø yù kieán phaûn baùc
o - Kinh doanh
+ Noääi dung
o - Y khoa
+ Cô quan vaø caùch thöùc ban haønh
o - Nhaø baùo
+ Bieän phaùp xöû phaït
o - Luaät sö
o - Baùc só

19

Tran Thị Giang Tan 5

 Ñaïo ñöùc kinh doanh
o Laø nguyeân taéc ñöôïc chaáp nhaän ñeå phaân bieät
haønh vi ñuùng, sai, nhaèm ñieàu chænh haønh vi
cuûa nhaø kinh doanh nhaèm phuïc vuï lôïi ích cho
doanh nghieäp vaø cho toaøn xaõ hoäi
Kinh doanh
- Tính trung thöïc: Trung thöïc vôùi baûn thaân, vôùi khaùch haøng.
Khoâng duøng caùc thuû ñoaïn gian doái, xaûo traù ñeå kieám lôøi. Giöõ
lôøi höùa, giöõ chöõ tín trong kinh doanh, nhaát quaùn trong noùi vaø
laøm. trung thöïc trong chaáp haønh luaät phaùp cuûa nhaø nöôùc....
- Toân troïng con ngöôøi: Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coäng söï vaø döôùi
quyeàn toân troïng phaåm giaù, quyeàn lôïi chính ñaùng, toân troïng
haïnh phuùc, toân troïng tieàm naêng phaùt trieån cuûa nhaân vieân...
- Ñoái vôùi khaùch haøng: toân troïng nhu caàu, sôû thích vaø taâm lyù
khaùch haøng. Ñoái vôùi ñoái thuû caïnh tranh, toân troïng lôïi ích cuûa
ñoái thuû.
- Traùch nhieäm vôùi coäng ñoàng, xaõ hoäi: Luoân gaén lôïi ích cuûa
doanh nghieäp vôùi lôïi ích cuûa xaõ hoäi. Tích cöïc goùp phaàn giaûi
quyeát nhöõng vaán ñeà chung cuûa xaõ hoäi, thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt
trieån.

Nghaønh Y Ngaønh Luaät

+ Toân sö, troïng ñaïo o Tính chaát trôï giuùp
+ Tính bí mật o Tính chaát höôùng daãn
+ Taän taâm, ñieàu trò chæ vôùi muïc ñích chữa khỏi bệnh.
+ Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng.
o Tính chaát phaûn bieän

23 24

Tran Thị Giang Tan 6

 Nhaø baùo
o Noùi söï thaät
o Phuïc vuï coâng chuùng, khoâng phuïc vuï baûn thaân
o Khoâng ñaùnh caép taùc phaåm ngöôøi khaùc
o Coâng baèng, bieát thoâng caûm
o Toân troïng quyeàn rieâng tö
o Thaûo luaän vôùi ñoàng nghieäp
o Khoâng neân nhaän quaø caùp
Blogger
o Söï caàn thieát
Nhieàu blogger cho raèng hoï khoâng caàn thieát
tuaân theo moät chuaån möïc naøo caû, vì hoï khoâng
phaûi laø nhaø baùo. Nhöng vôùi nhöõng blogger coù
traùch nhieäm, hoï hieåu raèng hoï ñang laøm coâng
vieäc xuaát baûn vaø caàn ñaûm baûo nhöõng yeâu caàu
veà maët ñaïo ñöùc.

25 26

Ñaïo ñöùc blogger ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NGHEÀ KIEÅM TOAÙN

o Hieän nay raát nhieàu quoác gia ñaõ vaø ñang coù yù
ñònh quaûn lyù blog, hoï ñöa ra nhöõng quy ñònh
• Traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi
veà ñaïo ñöùc maø caùc blogger baét buoäc phaûi
chaáp haønh. Tuy nhieân blog laø moät theá giôùi aûo Profession •Trình ñoä chuyeân moân
khoång loà, khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc hoaøn
toaøn. Vì vaäy, quan troïng nhaát chính laø nhaän •Tieâu chuaån haønh ngheà
thöùc ñaïo ñöùc cuûa nhöõng ngöôøi sôû höõu blog.
•Nieàm tin cuûa coâng chuùng

27 28

Tran Thị Giang Tan 7

 Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn Khaùi nieäm veà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

- Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït
ñoäng. Coâng khai coi traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp laø nhöõng quy taéc höôùng daãn cho caùc
ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà vaät chaát. Xem
vieäc phuïc vuï xaõ hoäi coøn quan troïng hôn caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch thaønh vieân öùng xöû vaø hoaït ñoäng moät caùch trung thöïc , phuïc
haøng. vuï cho lôïi ích chung cuûa ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi
- Phaûi coù caùc tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo hoaït
ñoäng naøy, vaø phaûi baûo ñaûm chaát löôïng dòch vuï cung öùng. Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp yeâu caàu caàn coù hieåu bieát veà nguyeân
taéc chi phoái tinh thaàn, caàn coù naêng löïc ñeå aùp duïng chuùng
- Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän, thoâng qua vieäc caáp giaáy pheùp
haønh ngheà kieåm toaùn vieân. trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh
- Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu roäng, vaø phaûi xem
vieäc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
- Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng
29 30

Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP

- Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït
ñoäng. Coâng khai coi traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi • - Söï tín nhieäm
ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà vaät chaát. Xem • - Tính chuyeân nghieäp
vieäc phuïc vuï xaõ hoäi coøn quan troïng hôn caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch • - Chaát löôïng dòch vuï
haøng.
• - Tính ñaùng tin caäy
- Phaûi coù caùc tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo hoaït
ñoäng naøy, vaø phaûi baûo ñaûm chaát löôïng dòch vuï cung öùng.
- Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän, thoâng qua vieäc caáp giaáy pheùp
haønh ngheà KTV.
- Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu roäng, vaø phaûi xem
vieäc ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
- Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng
31 32

Tran Thị Giang Tan 8

 Cô quan ban haønh vaø giaùm saùt

Treân theá giôùi : ???

Taïi caùc quoác gia : ????
Caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc
Taïi VN: ???? Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp ngheà nghieäp hieän haønh
cuûa VN

33 34

Caùc quy ñònh veà ÑÑNN kieåm toaùn

hieän haønh cuûa VN Luật kiểm toaùn

- Chuaån möïc ÑÑNN

Nghò ñònh 17/2012/NÑ-CP
- Luaät kieåm toaùn ñoäc laäp.
- NÑ 17/ 2012/ NÑ- CP.

Chuaån möïc ÑÑNN Chuaån möïc kieåm toaùn

35
36

Tran Thị Giang Tan 9

 Caùc quy ñònh veà ÑÑNN kieåm toaùn
hieän haønh cuûa VN
o Il est beaucoup plus long de se baâtir une
creùdibiliteù et une reùputation solide que les - Chuaån möïc ÑÑNN
perdre - Luaät kieåm toaùn ñoäc laäp.
o Mua danh ba vaïn, baùn danh ba ñoàng - NÑ 17/ 2012/ NÑ- CP.

37 38

Luật kiểm toaùn Caùc vuï beâ boái (2000-2001)

o WorldCom
Nghò ñònh 17/2012/NÑ-CP o Enron
o Ahold
o Parmalat
o Xerox
Chuaån möïc ÑÑNN Chuaån möïc kieåm toaùn

40
39

Tran Thị Giang Tan 10

 Caùc söï kieän ñaùng chuù yù Chuaån möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp VN

o Brian Dunn, CEO cuûa Best Buy bò sa thaûi do vi phaïm ÑÑNN
o Partner cuûa KPMG bò sa thaûi vì giao dòch noäi giaùn lieân quan
ñeán Herbalife
o Tim Costello, giaùm ñoác ñieàu haønh Word vision cho raèng
khuûng hoaûng taøi chính toaøn caàu 2008 xuaát phaùt töø caùc coâng
cuï taøi chính, xung ñoät lôïi ích , thaát baïi cuûa cô quan quaûn lyù
vaø caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ÑÑNN cuûa caùc ngaân haøng ñaàu
tö Myõ, caùc toå chöùc xeáp haïng tín duïng ..
o Phaàn A: Quy ñònh chung vaø caùc nguyeân taéc ÑÑNN
caên baûn.
o Phaàn B: AÙp duïng cho Keá toaùn vieân, KTV haønh ngheà.
o Phaàn C: AÙp duïng cho Keá toaùn vieân, KTV chuyeân
nghieäp laøm vieäc taïi doanh nghieäp, toå chöùc.

41 42

Phaàn A Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn

o Quy ñònh chung o Tính chính tröïc: phaûi thaúng thaén, trung thöïc
o Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn trong taát caû caùc moái quan heä chuyeân moân vaø
kinh doanh;
o Tính khaùch quan: khoâng cho pheùp söï thieân vò,
xung ñoät lôïi ích hoaëc baát cöù aûnh höôûng khoâng
hôïp lyù naøo chi phoái caùc xeùt ñoaùn chuyeân moân
vaø kinh doanh cuûa mình.

43 44

Tran Thị Giang Tan 11

 Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng: Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng:
- Theå hieän vaø duy trì söï hieåu bieát vaø kyõ naêng chuyeân - Duy trì kieán thöùc vaø kyõ naêng chuyeân moân ôû möùc caàn thieát
ñeå ñaûm baûo cung caáp dòch vuï chuyeân moân ñaït chaát löôïng
moân caàn thieát nhaèm ñaûm baûo raèng khaùch haøng hoaëc
cho khaùch haøng hoaëc doanh nghieäp nôi hoï laøm vieäc;
chuû doanh nghieäp ñöôïc cung caáp dòch vuï chuyeân
- Haønh ñoäng thaän troïng, tuaân thuû chuaån möïc veà chuyeân moân
moân coù chaát löôïng döïa treân nhöõng kieán thöùc môùi vaø kyõ thuaät phuø hôïp khi cung caáp caùc dòch vuï chuyeân moân.
nhaát veà chuyeân moân, phaùp lyù vaø kyõ thuaät,
- Haønh ñoäng moät caùch thaän troïng vaø phuø hôïp vôùi caùc
chuaån möïc chuyeân moân vaø kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng;

45 46

Naêng löïc chuyeân moân Baûo maät

Caàn xeùt ñoaùn hôïp lyù khi aùp duïng kieán thöùc vaø kyõ o Toâi ñang kieåm toaùn
naêng chuyeân moân trong vieäc thöïc hieän dòch vuï cho Cty X & nghó
ñoù. raèng moïi ngöôøi neân
baùn coå phaàn cuûa hoï
Hai giai ñoạn hình thaønh naêng löïc chuyeân moân:
caøng sôùm caøng toát !
o Ñaït ñöôïc naêng löïc chuyeân moân;
o Duy trì naêng löïc chuyeân moân.
Baûo maät ???

47 48

Tran Thị Giang Tan 12

 Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
o Tính baûo maät
KTV khoâng ñöôïc:
- Tieát loä caùc thoâng tin coù ñöôïc khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa ngöôøi
coù thaåm quyeàn, tröø khi coù quyeàn hoaëc nghóa vuï phaûi coâng boá
theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc höôùng daãn cuûa toå chöùc ngheà
nghieäp;
- Söû duïng nhöõng thoâng tin maät coù ñöôïc töø moái quan heä chuyeân
moân vaø kinh doanh ñeå phuïc vuï lôïi ích caù nhaân hay lôïi ích cuûa
beân thöù ba.
49
Tình huoáng
o KTV Chi phuï traùch hôïp ñoàng kieåm toaùn cho coâng ty
coå phaàn La Ngaø. Ngoïc -moät chuyeân vieân kinh teá
ñang thöïc hieän moät coâng trình nghieân cöùu vôùi ñeà taøi
veà caùc nghieäp vuï taøi chính doanh nghieäp maø caùc
hoaït ñoäng naøy cuøng lónh vöïc vôùi khaùch haøng cuûa
KTV Chi. Do vaäy, Ngoïc ñeà nghò Chi cung caáp thoâng
tin hay cho nhaän xeùt veà nhöõng hoaït ñoäng taøi chính
cuûa coâng ty La Ngaø. Ngoïc höùa seõ baûo maät caùc thoâng
tin maø Chi cung caáp
o KTV An tieát loä nhöõng thoâng tin cuûa khaùch haøng cho
KTV keá tuïc
o KTV An cung caáp thoâng tin cho cô quan ñieàu tra
51
Tran Thị Giang Tan
Tính baûo maät
-Phaûi baûo maät thoâng tin ngay caû trong moâi tröôøng ngoaøi
coâng vieäc, phaûi caûnh giaùc vôùi ruûi ro tieát loä thoâng tin moät
caùch khoâng coá yù, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc ñoái taùc thaân thieát trong
coâng vieäc kinh doanh hoaëc ñoái vôùi thaønh vieân coù quan heä gia
ñình gaàn guõi hoaëc tröïc tieáp.
-Phaûi baûo maät thoâng tin coù ñöôïc töø khaùch haøng tieàm naêng
hoaëc ñôn vò nôi hoï coù khaû naêng ñöôïc tuyeån duïng trong töông
lai.
- Phaûi baûo maät thoâng tin trong noäi boä doanh nghieäp nôi laøm
vieäc.
50
Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
o Tö caùch ngheà nghieäp
-Phaûi tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh coù lieân quan
-Traùnh baát kyø haønh vi laøm giaûm uy tín ngheà nghieäp
- Traùnh cöôøng ñieäu hoùa veà caùc dòch vuï maø hoï coù theå thöïc hieän,
veà trình ñoä hay kinh nghieäm cuûa baûn thaân; hoaëc ñöa ra nhöõng
trích daãn laøm maát uy tín hay ñöa ra nhöõng so saùnh khoâng coù
caên cöù veà coâng vieäc cuûa caùc beân khaùc.
52
13
 Tình huoáng
o Coâng ty KT Töï Cöôøng vöøa môùi thaønh laäp trong naêm
hieän haønh. Ñeå thu huùt khaùch haøng, coâng ty ñaõ ñaêng
taûi treân baùo lôøi quaûng caùo nhö sau: “Coâng ty kieåm
toaùn chuùng toâi seõ cung caáp cho caùc baïn dòch vuï
kieåm toaùn toát nhaát vôùi giaù thaáp chöa töøng coù”
o Trong Ñaïi hoäi coå ñoâng thöôøng nieân, KTV Ngaø –
ngöôøi vöøa môùi ñöôïc boå nhieäm ñaõ pheâ bình KTV tieàn
nhieäm laø “ngöôøi khoâng coù naêng löïc “
o KTV An giöõ laïi toaøn boä soå saùch cuûa khaùch haøng ñeå
buoäc hoï phaûi thanh toaùn phí kieåm toaùn coøn nôï cuûa
coâng ty kieåm toaùn.
53
Phöông phaùp tieáp caän döïa treân khuoân khoå
o Moâi tröôøng laøm vieäc cuûa keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân
chuyeân nghieäp coù theå laøm phaùt sinh caùc nguy cô cuï theå ñoái
vôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
o Vieäc xaùc ñònh taát caû caùc tình huoáng coù theå laøm phaùt sinh
nguy cô ñoái vôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô
baûn vaø ñöa ra nhöõng bieän phaùp baûo veä thích hôïp laø ñieàu
khoâng theå.
o Chuaån möïc xaây döïng moät khuoân khoå trong ñoù yeâu caàu keá
toaùn vieân, kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp xaùc ñònh, ñaùnh giaù
vaø khaéc phuïc caùc nguy cô aûnh höôûng tôùi vieäc tuaân thuû caùc
nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
54

Phaàn B: AÙP DUÏNG CHO KEÁ TOAÙN VIEÂN, KIEÅM TOAÙN

VIEÂN HAØNH NGHEÀ Caùc ñònh nghóa – Luaät KT Ñoäc laäp
- Nguy cô vaø bieän phaùp baûo veä chính trc, khách o KTV: Kiểm toaùn vieân laø ngöôøi ñöôïc cấp
- Boå nhieäm cung caáp dòch vuï chuyeân moân quan - nng lc chuyên
chứng chỉ kiểm toaùn vieân theo quy đñịnh của
- Xung ñoät lôïi ích môn và tính thn trng.
Bo mt. T cách ngh phaùp luật hoặc người coù chứng chỉ của nước
- Yù kieán thöù hai
nghip ngoaøi đñược Bộ Taøi chính coâng nhận vaø đñạt kỳ
- Quaûng baù dòch vuï
thi saùt hạch về phaùp luật Việt Nam.
- Quaø taëng vaø öu ñaõi
- Tính ñoäc laäp o KTV haønh ngheà: laø KTV ñược cấp Giấy
chứng nhận đñăng kyù haønh nghề kiểm toaùn.

55 56

Tran Thị Giang Tan 14

 Caùc ñònh nghóa- Chuaån möïc ÑÑNN
o Kiểm toaùn vieân chuyeân nghieäp: laø ngöôøi ñöôïc
toå chöùc thaåm quyeàn caáp chöùng chæ kieåm toaùn
vieân hoaëc chöùng chæ haønh ngheà keá toaùn
o Kiểm toaùn vieân chuyeân nghieäp trong doanh
nghieäp: laø keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân
chuyeân nghieäp laøm vieäc trong caùc doanh
nghiệp thuộc caùc lĩnh vực như thương mại,
coâng nghiệp, dịch vụ, lĩnh vực coâng, giaùo dục,
lĩnh vực phi lợi nhuận, cơ quan quản lyù hoặc tổ
chức nghề nghiệp. 57
Nguy cô tö lôïi
- Coù lôïi ích taøi chính tröïc tieáp taïi khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo;
o Quaù phuï thuoäc vaøo phí dòch vuï töø khaùch haøng;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo coù quan heä kinh doanh
maät thieát vôùi khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo;
o Doanh nghieäp quaù quan taâm tôùi khaû naêng bò maát khaùch haøng quan troïng;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù thöông löôïng vôùi khaùch haøng kieåm
toaùn veà cô hoäi laøm vieäc taïi moät vò trí cuï theå taïi khaùch haøng kieåm toaùn
naøy;
o Doanh nghieäp cung caáp dòch vuï ñaûm baûo treân cô sôû coù thoûa thuaän veà phí
tieàm taøng;
o Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà phaùt hieän ra nhaàm laãn ñaùng keå
khi ñaùnh giaù keát quaû cuûa dòch vuï chuyeân moân ñaõ ñöôïc cung caáp bôûi
thaønh vieân cuûa doanh nghieäp nôi hoï laøm vieäc.
59
Tran Thị Giang Tan
Caùc nguy cô
- Nguy cô do tö lôïi (self interest threat)
- Nguy cô töï kieåm tra (self review threat)ï
- Nguy cô veà söï baøo chöõa (advocacy threat)
- Nguy cô töø söï quen thuoäc
- Nguy cô bò ñe doaï (intimidation threat)
58
Quaù phuï thuoäc vaøo phí
Neáu ñôn vò coù lôïi ích coâng chuùng laø khaùch haøng cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn trong 2 naêm
lieân tieáp coù toång möùc phí dòch vuï töø khaùch haøng naøy vaø caùc ñôn vò coù lieân quan cuûa khaùch
haøng chieám hôn möùc 15% toång doanh thu cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn, doanh nghieäp
kieåm toaùn phaûi coâng boá vôùi Ban quaûn trò khaùch haøng raèng toång phí dòch vuï ñoù chieám hôn
möùc 15% toång doanh thu cuûa doanh nghieäp, bieän phaùp baûo veä:
o Tröôùc khi phaùt haønh baùo caùo kieåm toaùn naêm thöù hai, cöû kieåm toaùn vieân haønh ngheà
khoâng phaûi laø nhaân vieân cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn vaø khoâng phaûi laø thaønh vieân
nhoùm kieåm toaùn, hoaëc môøi toå chöùc ngheà nghieäp thöïc hieän soaùt xeùt ñoäc laäp cuoäc
kieåm toaùn ñoù töông ñöông vôùi vieäc chuyeân gia ñoäc laäp soaùt xeùt kieåm soaùt chaát löôïng
cuoäc kieåm toaùn (“soaùt xeùt tröôùc phaùt haønh”); hoaëc
o Sau khi ñaõ phaùt haønh baùo caùo kieåm toaùn veà baùo caùo taøi chính naêm thöù hai, vaø tröôùc
khi phaùt haønh baùo caùo kieåm toaùn veà baùo caùo taøi chính naêm thöù ba, cöû kieåm toaùn vieân
haønh ngheà khoâng phaûi laø nhaân vieân cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn vaø khoâng phaûi laø
thaønh vieân nhoùm kieåm toaùn, hoaëc môøi toå chöùc ngheà nghieäp thöïc hieän soaùt xeùt ñoäc
laäp cuoäc kieåm toaùn cho naêm thöù hai töông ñöông vôùi vieäc chuyeân gia ñoäc laäp soaùt xeùt
kieåm soaùt chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn (“soaùt xeùt sau phaùt haønh”).
60
15
 Tình huoáng
o Laân laø chuû phaàn huøn (partner) cuûa coâng ty kieåm toaùn A&B.
Boá Laân laø chuû tòch hoäi ñoàng thaønh vieân cuûa coâng ty TNHH
X&Y. ÔÛ naêm hieän haønh, X&Y mua phaàn lôùn coå phaàn trong
coâng ty T&H - moät khaùch haøng chuû yeáu cuûa Laân.
o Laân coù theå tieáp tuïc phuï traùch hôïp ñoàng kieåm toaùn cho coâng
ty T&H khoâng?
o Coâng ty A& B coù theå tieáp tuïc thöïc hieän hôïp ñoàng naøy ko?
o Coâng ty A&B coù lôïi ích taøi chính giaùn tieáp trong coâng ty
X&Y khoâng?
Tình huống
o Coco – coâng ty coå phaàn nieâm yeát -laø khaùch
haøng lôùn nhaát cuûa coâng ty kieåm toaùn B$C töø
nhieàu naêm nay. Giaù phí thu ñöôïc töø khaùch
haøng naøy chieám khoaûn 9% trong toång doanh
thu coâng ty B$C. Trong naêm hieän haønh, coâng
ty Coco vöøa mua laïi moät coâng ty khaùc . Vì
vaäy phí kieåm toaùn thu ñöôïc töø taäp ñoaøn naøy
chieám tyû troïng 16%

61 62

Nguy cô töï kieåm tra Nguy cô veà söï baøo chöõa

- Doanh nghieäp ñöa ra baùo caùo ñaûm baûo veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa heä n Doanh nghieäp giuùp quaûng baù caùc loaïi coå phieáu
thoáng taøi chính sau khi thieát keá vaø trieån khai heä thoáng ñoù;
o Doanh nghieäp thieát laäp thoâng tin taøi chính laø ñoái töôïng dòch vuï ñaûm
cuûa khaùch haøng kieåm toaùn;
baûo; o Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà laø ngöôøi
o Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo naêm tröôùc lieàn keà baøo chöõa ñaïi dieän cho khaùch haøng kieåm toaùn
hoaëc hieän ñang laø thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác cuûa khaùch
haøng ñoù; trong vuï kieän hoaëc khi giaûi quyeát caùc tranh chaáp
o Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo naêm tröôùc lieàn keà vôùi beân thöù ba.
hoaëc hieän ñang laø nhaân söï chuû choát cuûa khaùch haøng söû duïng dòch vuï
ñaûm baûo, coù theå gaây aûnh höôûng ñaùng keå tôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm
baûo;
o Doanh nghieäp ñoàng thôøi thöïc hieän dòch vuï khaùc cho khaùch haøng söû
duïng dòch vuï ñaûm baûo coù theå gaây aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi thoâng tin
veà ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo.
63 64

Tran Thị Giang Tan 16

 Tình huống Tình huống
o Phöông laø KTV ñoàng thôøi laø ngöôøi moâi giôùi o KTV Laân phuï traùch kieåm toaùn BCTC cho coâng ty Sao Mai, moät
coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. Ñoàng thôøi, Laân cuõng phuï traùch kieåm
chöùng khoaùn. toaùn BCTC cho coâng ty Bình Minh. Bình Minh laø moät coâng ty nhoû,
chöùng töø vaø soå saùch keá toaùn chæ bao goàm nhaät kyù quyõ, caùc baûn sao
hoaù ñôn baùn haøng vaø mua haøng.
o Khi ñöôïc bieát KTV Laân cuõng ñoàng thôøi laø kieåm toaùn coâng ty Sao
mai, Giaùm ñoác coâng ty Bình minh yeâu caàu Laân ñieàu tra moät
khoaûn coâng nôï cuûa coâng ty Sao Mai ñoái vôùi coâng ty Bình Minh vì
soå saùch vaø taøi lieäu keá toaùn coù lieân quan ñaõ bò thaát laïc. Khoaûn coâng
nôï naøy coâng ty Bình Minh chöa nhaän ñöôïc nhöng giaùm ñoác coâng
ty Sao Mai cho raèng ñaõ chi traû. Sau ñoù, Giaùøm ñoác coâng ty Bình
Minh coøn nhôø Laân ñöùng treân tö caùch cuûa coâng ty Bình Minh ñeå
thaûo luaän vaán ñeà naøy vôùi giaùm ñoác coâng ty Sao mai
o Yeâu caàu :Neáu baïn laø Laân, baïn ñöôïc yeâu caàu nghieân cöùu soå saùch
cuûa Sao Mai veà vaán ñeà naøy, lieäu baïn coù neân haønh ñoäng treân tö
65
caùch cuûa coâng ty Bình minh khoâng? 66

Nguy cô töø söï quen thuoäc Tình huống

n Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù quan heä gia ñình gaàn guõi hoaëc
tröïc tieáp vôùi thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác cuûa khaùch
o KTV Laân phuï traùch hôïp ñoàng kieåm toaùn cho
haøng; coâng ty PLC môùi ñaây vöøa laøm leã ñính hoân vôùi
o Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù quan heä gia ñình gaàn guõi hoaëc keá toaùn tröôûng Chi cuûa coâng ty naøy. Laân ñaõ
tröïc tieáp vôùi nhaân söï chuû choát coù aûnh höôûng ñaùng keå ñoái vôùi ñoái
töôïng dòch vuï ñaûm baûo. quen Chi khi thöïc hieän kieåm toaùn taïm thôøi
o Thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân söï chuû choát coù cho coâng ty PLC. Cuoäc kieåm toaùn chính thöùc
aûnh höôûng ñaùng keå tôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo hieän taïi laø thaønh
vieân Ban giaùm ñoác phuï traùch toång theå hôïp ñoàng dòch vuï;
seõ tieán haønh trong voøng 2 thaùng tôùi
o Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà nhaän quaø bieáu hoaëc nhaän söï
öu ñaõi töø khaùch haøng, tröø tröôøng hôïp coù giaù trò nhoû;
o Nhaân söï caáp cao cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn cung caáp dòch vuï trong
nhieàu naêm cho khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo.
67 68

Tran Thị Giang Tan 17

 Nguy cô bò ñe doaï Nguy cô bò ñe doïa

o Ñe doïa seõ thay theá khi coù baát ñoàng veà vieäc
aùp duïng moät nguyeân taéc keá toaùn; vaø
o AÙp löïc laøm giaûm phaïm vi cuûa dòch vuï ñaõ cam
keát nhaèm giaûm phí.
n Bò khaùch haøng ñe doïa chaám döùt hôïp ñoàng dòch vuï; seõ khoâng kyù hôïp
ñoàng dòch vuï phi ñaûm baûo khaùc neáu khoâng ñoàng yù vôùi khaùch haøng veà
caùch thöùc xöû lyù keá toaùn cho moät giao dòch cuï theå;
o Bò khaùch haøng ñe doïa khôûi toá;
o Bò aùp löïc giaûm phaïm vi coâng vieäc moät caùch khoâng hôïp lyù nhaèm giaûm
phí;
o Chòu söùc eùp phaûi ñoàng yù vôùi nhaân vieân khaùch haøng coù chuyeân moân cao
hôn trong moät lónh vöïc cuï theå;
o Bò laõnh ñaïo doanh nghieäp mình ñe doïa seõ khoâng thaêng chöùc tröø khi
phaûi ñoàng yù vôùi caùch xöû lyù khoâng phuø hôïp caùc nghieäp vuï keá toaùn cuûa
khaùch haøng

69 70

Tình huống Bieän phaùp baûo veä

o Do caïnh tranh , giaù phí kieåm toaùn naêm hieän o Bieän phaùp do phaùp luaät vaø chuaån möïc ngheà nghieäp
haønh giaûm gaàn moät nöõa so vôùi naêm tröôùc , vì o Caùc bieän phaùp ñöôïc xaây döïng trong moâi tröôøng laøm vieäc
vaäy KTV Laân phaûi giaûm ñaùng keå phaïm vi
kieåm toaùn

71 72

Tran Thị Giang Tan 18


Bieän phaùp do phaùp luaät vaø chuaån möïc ngheà nghieäp
n Caùc yeâu caàu veà hoïc vaán ñaøo taïo vaø kinh nghieäm laøm vieäc trong lónh
vöïc keá toaùn, kieåm toaùn;
o Caùc yeâu caàu veà caäp nhaät kieán thöùc chuyeân moân;
o Caùc quy ñònh veà quaûn trò doanh nghieäp;
o Caùc chuaån möïc vaø quy ñònh ngheà nghieäp;
o Söï giaùm saùt cuûa toå chöùc ngheà nghieäp hoaëc cô quan quaûn lyù vaø caùc
hình thöùc kyû luaät;
o Soaùt xeùt ñoäc laäp do beân thöù ba ñöôïc trao quyeàn hôïp phaùp thöïc hieän
ñoái vôùi caùc baùo caùo, tôø khai, thoâng baùo hay thoâng tin do keá toaùn
vieân, kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp cung caáp.
73
Bieän phaùp baûo veä trong caùc quy ñònh vaø thuû tuïc cuûa coâng ty
kieåm toaùn
o Thieát laäp thuû tuïc KS chaát löôïng hôïp ñoàng kieåm
toaùn
o Chính saùch vaø thuû tuïc noäi boä ñeå giaùm saùt vieäc
tuaân thuû cuûa nhaân vieân
o Cô cheá kyû luaät
75
Tran Thị Giang Tan
Caùc bieän phaùp ñöôïc xaây döïng trong moâi tröôøng laøm vieäc
n Laõnh ñaïo doanh nghieäp kieåm toaùn nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng
cuûa vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn;
o Laõnh ñaïo doanh nghieäp kieåm toaùn yeâu caàu caùc thaønh vieân nhoùm thöïc
hieän dòch vuï ñaûm baûo haønh ñoäng vì lôïi ích cuûa coâng chuùng;
o Chính saùch, thuû tuïc thöïc hieän vaø giaùm saùt chaát löôïng hôïp ñoàng dòch
vuï;
o Chính saùch vaø thuû tuïc noäi boä quy ñònh baèng vaên baûn yeâu caàu söï tuaân
thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn;
o ………..
74
Bieän phaùp baûo veä trong caùc quy ñònh vaø thuû tuïc cuûa cty kieåm
toaùn
o Coù theâm moät KTV khaùc ñeå xem xeùt laïi caùc
coâng vieäc ñaõ laøm vaø tham khaûo yù kieán.
o Xin yù kieán tö vaán.
o Luaân chuyeån caáp soaùt xeùt.
o Môøi moät coâng ty kieåm toaùn khaùc thöïc hieän laïi
toaøn boä hoaëc moät phaàn cuûa hôïp ñoàng.
o Chuyeån thaønh vieân khoûi nhoùm neáu coù lôïi ích
taøi chính hay quan heä coù theå aûnh höôûng ñeán
tính ñoäc laäp.
76
19
 Tình huống Tình huống
o Do caïnh tranh , giaù phí kieåm toaùn naêm hieän haønh o Ngaø- nhaân vieân moâi giôùi baûo hieåm ñaõ ñeà
giaûm gaàn moät nöõa so vôùi naêm tröôùc , vì vaäy KTV
Laân phaûi giaûm ñaùng keå phaïm vi kieåm toaùn nghò baïn mình KTV Lan nhö sau: Neáu
o KTV baùo giaù sô boä veà phí kieåm toaùn cho khaùch khaùch haøng naøo cuûa Lan caàn mua baûo hieåm,
haøng nhöng cuõng cho bieát theâm raèng phí kieåm toaùn Lan neân giôùi thieäu hoï vôùi Ngaø . Ñoåi laïi Ngaø
thöïc teá seõ phuï thuoäc vaøo khoái löôïng coâng vieäc thöïc
hieän. seõ chi traû cho Lan 10% hoa hoàng maø Ngaø thu
o Coâng ty Huøng Cöôøng ñeà nghò Coâng ty B$C thöïc ñöôïc töø caùc hôïp ñoàng baûo hieåm
hieän kieåm toaùn baùo caùo taøi chính cho nieâm ñoää keát
thuùc vaøo 31.12. Coâng ty Huøng Cöôøng döï ñònh seõ
phaùt haønh theâm coå phieáu vì vaäy giaùm ñoác coâng ty
Huøng Cöôøng ñeà nghò seõ cho KTV 50 coå phaàn xem
nhö thuø lao cho vieäc kieåm toaùn
77 78

Tình huống Bổ nhiệm cung cấp dịch vụ

o KTV ñaõ tieát loä nhöõng thoâng tin bí maät cuûa o Xaùc ñònh lieäu vieäc chaáp nhaän cung caáp dòch vuï cho khaùch
haøng ñoù coù theå laøm phaùt sinh nguy cô ñoái vôùi vieäc tuaân
khaùch haøng vôùi KTV keá tuïc.
thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn hay khoâng.
o Đaùnh giaù möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc nguy cô vaø aùp
duïng caùc bieän phaùp baûo veä caàn thieát ñeå loaïi tröø hoaëc laøm
giaûm nguy cô ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc
o Tröôøng hôïp khoâng theå laøm giaûm nguy cô ñoù xuoáng möùc
coù theå chaáp nhaän ñöôïc, cần töø choái khaùch haøng.
o Ñoái vôùi caùc khaùch haøng thöôøng xuyeân, cần ñònh kyø thöïc
hieän vieäc xem xeùt laïi quyeát ñònh chaáp nhaän cung caáp dòch
vuï cho khaùch haøng.
79 o 80

Tran Thị Giang Tan 20

 Xung đñột lợi ích
Caùc nguy cô naøy coù theå phaùt sinh khi:
o Cung caáp dòch vuï chuyeân moân lieân quan ñeán moät vaán ñeà
cuï theå cho hai hoaëc nhieàu beân bò xung ñoät veà lôïi ích lieân
quan ñeán vaán ñeà treân; hoaëc
o Lôïi ích cuûa keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà lieân
quan ñeán moät vaán ñeà cuï theå bò xung ñoät lôïi ích vôùi khaùch
haøng söû duïng dòch vuï chuyeân moân lieân quan ñeán vaán ñeà
ñoù do keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà cung caáp.
81
Ví dụ về xung đñột lợi ích
o Cung caáp baùo caùo ñaûm baûo cho beân caáp baûn quyeàn veà phí baûn quyeàn
ñöôïc nhaän theo thoûa thuaän ñoàng thôøi tö vaán cho beân traû phí baûn
quyeàn veà tính chính xaùc cuûa khoaûn phí phaûi traû;
o Tö vaán cho khaùch haøng veà vieäc ñaàu tö vaøo moät doanh nghieäp, maø vôï
hoaëc choàng cuûa keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà coù lôïi ích
taøi chính trong doanh nghieäp ñoù;
o Cung caáp dòch vuï tö vaán chieán löôïc lieân quan ñeán vò theá caïnh tranh
cho moät khaùch haøng trong khi keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà
ñang coù lôïi ích ñoái vôùi ñoái thuû caïnh tranh lôùn cuûa khaùch haøng ñoù;
o Cung caáp dòch vuï tö vaán cho khaùch haøng veà vieäc mua laïi moät doanh
nghieäp maø doanh nghieäp kieåm toaùn cuõng ñang quan taâm mua laïi
doanh nghieäp ñoù;
o Cung caáp dòch vuï tö vaán cho khaùch haøng veà vieäc mua saûn phaåm hoaëc
dòch vuï trong khi keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà coù thoûa
thuaän ñöôïc höôûng hoa hoàng hoaëc phí baûn quyeàn vôùi nhaø cung caáp 83
saûn phaåm hoaëc dòch vuï ñoù.
Tran Thị Giang Tan
Ví dụ về xung đñột lợi ích
o Cung caáp dòch vuï tö vaán cho moät khaùch haøng coù nhu caàu mua laïi moät
khaùch haøng khaùc cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn khi doanh nghieäp kieåm
toaùn ñaõ thu thaäp ñöôïc caùc thoâng tin baûo maät trong quaù trình kieåm toaùn coù
theå coù lieân quan ñeán giao dòch mua laïi ñoù;
o Tö vaán cuøng luùc cho hai khaùch haøng ñang caïnh tranh ñeå mua laïi cuøng moät
coâng ty, khi maø vieäc tö vaán naøy coù theå coù lieân quan ñeán lôïi theá caïnh tranh
cuûa caùc beân;
o Cung caáp dòch vuï cho caû beân mua vaø beân baùn trong cuøng moät giao dòch;
o Cung caáp dòch vuï ñònh giaù taøi saûn cho hai khaùch haøng ñang coù vò trí ñoái laäp
lieân quan ñeán taøi saûn ñoù;
o Ñaïi dieän cho hai khaùch haøng lieân quan ñeán cuøng moät vaán ñeà maø hai khaùch
haøng ñoù ñang coù tranh chaáp phaùp lyù vôùi nhau ví duï, trong quaù trình chia
taùch hoaëc giaûi theå coâng ty;
82
Bieän phaùp giải quyết veà xung ñoät lôïi ích
o Thoâng baùo cho khaùch haøng veà nhöõng lôïi ích hoaëc hoaït
ñoäng coù theå gaây xung ñoät lôïi ích vaø caàn nhaän ñöôïc söï
chaáp thuaän töø khaùch haøng
o Thoâng baùo cho caùc beân lieân quan raèng khi cung caáp dòch
vuï, KTV ñang ñaïi dieän cho hai hay nhieàu beân coù xung
ñoät lôïi ích vaø caàn nhaän ñöôïc söï chaáp thuaän töø caùc beân ñoù
o ….
84
21
 Caùc bieän phaùp giải quyết veà xung ñoät lôïi ích
o Söû duïng caùc nhoùm nhaân vieân khaùc nhau ñeå cung caáp dòch vuï
o Thieát laäp thuû tuïc ñeå ngaên chaän söï tieáp caän thoâng tin
o Höôùng daãn cho caùc thaønh vieân trong nhoùm cung caáp dòch vuï
veà an toaøn vaø baûo maät thoâng tin
o Kyù thoûa thuaän veà baûo maät vôùi nhaân vieân vaø partner
o Caùc nhaân vieân cao caáp khoâng tham gia vaøo hôïp ñoàng thöôøng
xuyeân raø soaùt caùc bieän phaùp baûo veä.
85
Yù kieán thöù hai
o Khi ñöôïc yeâu caàu ñöa ra yù kieán thöù hai, KTVcaàn ñaùnh giaù
möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc nguy cô vaø aùp duïng caùc bieän
phaùp baûo veä caàn thieát ñeå loaïi tröø hoaëc laøm giaûm caùc nguy
cô ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc, ví duï lieân laïc vôùi
KTV cung caáp dòch vuï hieän taïi. Neáu khoâng ñöôïc pheùp phaûi
xaùc ñònh lieäu coù ñöa ra yù kieán thöù hai hay khoâng döïa treân
caùc tình huoáng vaø thoâng tin coù ñöôïc.
87
Tran Thị Giang Tan
YÙ kieán thöù hai
o Phaùt sinh khi KTV ñöôïc yeâu caàu cung caáp yù kieán
thöù hai sau khi ñaõ coù yù kieán thöù nhaát veà vieäc aùp
duïng chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn, laäp baùo caùo
hoaëc caùc chuaån möïc khaùc, caùc nguyeân taéc cho
moät tröôøng hôïp, nhöõng giao dòch cuï theå hay ñöa
ra yù kieán thay cho moät doanh nghieäp hoaëc ñôn vò
khoâng phaûi laø khaùch haøng hieän taïi, thì coù theå laøm
phaùt sinh nguy cô khoâng tuaân thuû caùc nguyeân taéc
ñaïo ñöùc cô baûn.
86
Phí tieàm taøng
Phí tieàm taøng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc hôïp ñoàng dòch
vuï phi ñaûm baûo. Tuy nhieân, phí tieàm taøng coù theå laøm phaùt
sinh nguy cô aûnh höôûng tôùi söï tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo
ñöùc cô baûn n
Vieäc phaùt sinh caùc nguy cô vaø möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc
nguy cô phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau:
o Tính chaát cuûa hôïp ñoàng dòch vuï;
o Cô sôû xaùc ñònh möùc phí;
o Lieäu keát quaû cuûa giao dòch coù ñöôïc beân thöù ba ñoäc laäp
soaùt xeùt hay khoâng;
o Khoaûn phí tieàm taøng.
88
22
 Quaûng baù dòch vuï
Caàn traùnh haønh vi laøm giaûm uy tín ngheà nghieäp khi quaûng baù
dòch vuï cuûa mình. khoâng ñöôïc:
o Cöôøng ñieäu hoùa veà caùc dòch vuï maø hoï coù theå thöïc hieän,
veà trình ñoä hay kinh nghieäm cuûa baûn thaân; hoaëc
o Ñöa ra nhöõng trích daãn laøm maát uy tín hay ñöa ra nhöõng
so saùnh khoâng coù caên cöù veà coâng vieäc cuûa caùc beân khaùc.
Quaø taëng vaø öu ñaõi
o KTV coù theå seõ ñöôïc ñeà nghò nhaän quaø taëng hoaëc öu ñaõi
töø khaùch haøng. ñieàu naøy coù theå laøm phaùt sinh nguy cô aûnh
höôûng tôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
o Neáu moät beân thöù ba phuø hôïp vaø coù ñaày ñuû thoâng tin,
ñaùnh giaù laø quaø taëng vaø öu ñaõi khoâng coù giaù trò lôùn vaø
khoâng ñaùng keå, thì keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh
ngheà coù theå keát luaän raèng ñeà nghò naøy laø bình thöôøng.
o Neáu nguy cô khoâng theå bò loaïi tröø hay laøm giaûm xuoáng
möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc duø ñaõ aùp duïng caùc bieän phaùp
baûo veä caàn thieát, caàn töø choái ñeà nghò töø khaùch haøng.

89 90

ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP

Ñoäc laäp Tính ñoäc laäp
Lôïi ích o Ñoäc laäp veà tö töôûng - cho pheùp kieåm toaùn vieân haønh ngheà ñöa ra keát
cuûa ai ? luaän maø khoâng bò taùc ñoäng bôûi nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán xeùt
ñoaùn chuyeân moân, cho pheùp moät caù nhaân haønh ñoäng moät caùch chính
tröïc vaø vaän duïng ñöôïc tính khaùch quan cuõng nhö thaùi ñoä hoaøi nghi
ngheà nghieäp cuûa mình;
o Ñoäc laäp veà hình thöùc - cho pheùp kieåm toaùn vieân haønh ngheà traùnh ñöôïc
caùc söï kieän vaø tình huoáng nghieâm troïng tôùi möùc moät beân thöù ba phuø
hôïp vaø coù ñaày ñuû thoâng tin coù theå nhaän thaáy vaø keát luaän moät caùch
töông ñoái chaéc chaén raèng tính chính tröïc, tính khaùch quan vaø thaùi ñoä
hoaøi nghi ngheà nghieäp cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn hoaëc moät thaønh
Taïi sao laïi phaûi Ñoäc laäp veà tö töôûng. vieân trong nhoùm thöïc hieän dòch vuï ñaûm baûo hoaëc kieåm toaùn ñaõ bò
aûnh höôûng.
& Ñoäc laäp veà hình thöùc.

91 92

Tran Thị Giang Tan 23


Tình huoáng
o Partner Hoàng (thuoäc coâng ty kieåm toaùn A&F) coù
khoûan ñaàu tö khaù lôùn vaøo coâng ty An Nhieân. Coâng
ty kieåm toaùn A&F tieán haønh kieåm toaùn BCTC cho
coâng ty An Nhieân
o KTV Laân phuï traùch hôïp ñoàng kieåm toaùn cho coâng ty
PLC môùi ñaây vöøa laøm leã ñính hoân vôùi keá toaùn
tröôûng Chi cuûa coâng ty naøy. Laân ñaõ quen Chi khi
thöïc hieän kieåm toaùn taïm thôøi cho coâng ty PLC.
Cuoäc kieåm toaùn chính thöùc seõ tieán haønh trong voøng
2 thaùng tôùi
o An thuoäc coâng ty kieåm toaùn A&F thöïc hieän dòch vuï
laäp BCTC cho coâng ty An Nhieân. Sau ñoù Laâm (KTV
cuûa A& F) tieán haønh kieåm toaùn BCTC cho coâng ty
naøy.
Luật kiểm toán độc lập
• Điều 19 – Luật kiểm toán độc lập – Trường hợp không
thực hiện kiểm toán
• 5. Là người đang thực hiện hoặc đã thực hiện trong năm
trước liền kề công việc ghi sổ kế toán, lập báo cáo tài
chính hoặc thực hiện kiểm toán nội bộ cho đơn vị được
kiểm toán;
• 6. Là người đang thực hiện hoặc đã thực hiện trong năm
trước liền kề dịch vụ khác với các dịch vụ quy định tại
khoản 5 Điều này có ảnh hưởng đến tính độc lập của
kiểm toán viên hành nghề theo quy định của chuẩn mực
đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán;
Tran Thị Giang Tan
Luật kiểm toaùn ñộc lập
Đạo ñức nghề nghiệp
Điều 13 – LKT ĐL: Nghieâm caám thaønh vieân tham gia
cuoäc kieåm toaùn vaø doanh nghieäp kieåm toaùn, thöïc hieän
caùc haønh vi:
b) Mua, baùn traùi phieáu hoaëc taøi saûn khaùc cuûa ñôn vò
ñöôïc kieåm toaùn coù aûnh höôûng ñeán tính ñoäc laäp theo quy
ñònh cuûa chuaån möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp keá toaùn,
kieåm toaùn;
93
NĐ 17/2012/NĐ-CP
Điều 9- Không được thực hiện kiểm toán
- Các dịch vụ khác có ảnh hưởng đến tính độc lập của kiểm
toán viên hành nghề và doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh
doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam theo quy
định của chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm
toán.
- Trường hợp khác theo quy định của Chuẩn mực đạo
đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán và quy định của
pháp luật.
24
 NĐ 17/2012/NĐ-CP
Điều 9- đoạn 5
Không được kiểm toán khi DNKT và đơn vị được kiểm toán
có các mối quan hệ sau:
• c) Được điều hành hoặc chịu sự kiểm soát về nhân sự, tài
chính và hoạt động kinh doanh bởi các cá nhân thuộc một
trong các mối quan hệ sau: Vợ và chồng; bố, mẹ và con
(không phân biệt con đẻ, con nuôi hoặc con dâu, con rể);
anh, chị, em có cùng cha, mẹ (không phân biệt cha đẻ, mẹ
đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi); ông nội, bà nội và cháu nội; ông
ngoại, bà ngoại và cháu ngoại; cô, chú, bác, cậu, dì ruột và
cháu ruột..
Tình huoáng 1
o Laân laø chuû phaàn huøn (partner) cuûa coâng ty kieåm
toaùn A&B. Boá Laân laø chuû tòch hoäi ñoàng thaønh
vieân cuûa coâng ty TNHH X&Y. ÔÛ naêm hieän haønh,
X&Y mua phaàn lôùn coå phaàn trong coâng ty T&H -
moät khaùch haøng chuû yeáu cuûa Laân.
o Laân coù theå tieáp tuïc phuï traùch hôïp ñoàng kieåm
toaùn cho coâng ty T&H khoâng?
o Coâng ty A& B coù theå tieáp tuïc thöïc hieän hôïp
ñoàng naøy
o Coâng ty A&B coù lôïi ích taøi chính giaùn tieáp trong
coâng ty X&Y khoâng?

98

Tình huoáng 2
o Keá toaùn toång hôïp cuûa coâng ty coå phaàn Phaàn 2
khoâng nieâm yeát Bình Minh ñaõ nghæ vieäc hai
thaùng tröôùc ngaøy keát thuùc nieân ñoä vaø cho ñeán
ngaøy laäp baùo caùo taøi chính , coâng ty vaãn chöa Traùch nhieäm KTV
tìm ñöôïc ngöôøi thay theá. Do ñoù, Coâng ty Bình
Minh ñaõ nhôø coâng ty kieåm toaùn Anh Kieät giöõ
soå keá toaùn, laäp BCTC. Sau ñoù, moät KTV
khaùc (khoâng phaûi laø ngöôøi laäp BCTC) cuûa
coâng ty Anh Kieät tieán haønh kieåm toaùn baùo
caùo taøi chính .
99

Tran Thị Giang Tan 25

 KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA MONG ÑÔÏI VAØ HIEÄN THÖÏC
(Expectation Gap)
Noäi dung
- Khoaûng caùch giöõa dòch vuï cung caáp vaø mong ñôïi cuûa xaõ hoäi
Mong ñôïi cuûa Chuaån möïc hôïp Chuaån möïc hieän Dòch vuï
- Traùch nhieäm cuûa KTV trong kieåm toaùn BCTC ngöôøi söû duïng lyù haønh thöïc teá
- Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän vaø sai soùt
- Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
Kyø voïng khoâng Dòch vuï chöa hoaøn haûo
hôïp lyù

Giaûi thích cho Hoaøn thieän Taêng cöôøng

ngöôøi söû duïng chuaån möïc kieåm soaùt chaát
löôïng

TRAÙCH NHIEÄM KTV

MỤC TIÊU TỔNG THỂ CỦA KIỂM

TOÁN VIÊN & CÔNG TY KIỂM
VSA 200
TOÁN KHI THỰC HIỆN KIỂM TOÁN
VSA VSA 260
240
– VSA 200

VSA 250

Tran Thị Giang Tan 26

 VAS 200
Mục tieâu
MUÏC TIEÂU
1. Đạt được sự đảm bảo hợp lý rằng liệu báo cáo tài chính, xét trên phương diện
tổng thể, có còn sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn hay không, từ đó
YEÂU CAÀU(REQUIREMENTS) giúp kiểm toán viên đưa ra ý kiến về việc liệu báo cáo tài chính có được lập phù
hợp với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng, trên các
khía cạnh trọng yếu hay không;
MÖÙC ÑOÄ ÑAÛM BAÛO DÒCH VUÏ :BAÛO ÑAÛM HÔÏP LYÙ 2. Lập báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính và trao đổi thông tin theo quy định
của chuẩn mực kiểm toán, phù hợp với các phát hiện của kiểm toán viên.
PHAÂN BIEÄT TRAÙCH NHIEÄM CUÛA KTV Nếu không thể đạt được sự đảm bảo hợp lý và ý kiến kiểm toán dạng ngoại trừ là
chưa đủ để cung cấp thông tin cho người sử dụng báo cáo tài chính dự kiến thì
VAØ BGÑ ÑOÁI VÔÙI BCTC KTV phải từ chối đưa ra ý kiến hoặc rút khỏi cuộc kiểm toán theo pháp luật và
các quy định có liên quan.

Khuôn khổ lập và trình bày BCTC
Là khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được Ban Giám đốc và
Ban quản trị đơn vị được kiểm toán (trong phạm vi phù hợp) áp dụng trong
quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính, có thể chấp nhận được phù hợp
với đặc điểm của đơn vị được kiểm toán và mục đích của báo cáo tài chính,
hoặc do yêu cầu của pháp luật và các quy định.
Có 2 loại khuôn khổ
- Khuôn khổ về trình bày hợp lý
- Khuôn khổ về tuân thủ
Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo chuẩn mực kế toán,
chế độ kế toán (doanh nghiệp) Việt Nam và các quy định pháp lý
có liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính được xác
định là báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ về
trình bày hợp lý.
107
Khuôn khổ về trình bày hợp lý
Được sử dụng để chỉ khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài
chính mà trước hết yêu cầu phải tuân thủ các quy định của
khuôn khổ đó, và:
o (i) Thừa nhận rõ ràng hoặc ngầm ẩn rằng, để đạt được sự
trình bày hợp lý của báo cáo tài chính, Ban Giám đốc có thể
phải thuyết minh nhiều hơn so với các quy định cụ thể của
khuôn khổ đó, hoặc;
o (ii) Thừa nhận rõ ràng rằng Ban Giám đốc có thể thực hiện
khác với một hoặc một số yêu cầu của khuôn khổ để đạt
được mục đích trình bày báo cáo tài chính một cách hợp lý.
Những trường hợp như vậy được coi là cần thiết chỉ trong
một số tình huống rất hãn hữu.
108

Tran Thị Giang Tan 27


Khuôn khổ về tuân thủ
o Được sử dụng để chỉ khuôn khổ về việc lập và
trình bày báo cáo tài chính mà yêu cầu phải
tuân thủ các quy định của khuôn khổ đó nhưng
không bao gồm việc thừa nhận các điểm (i)
hoặc (ii) trên đây.
109
Hoài nghi nghề nghiệp
o Các bằng chứng kiểm toán mâu thuẫn với nhau;
o Thông tin dẫn đến việc nghi ngờ về độ tin cậy của các tài
liệu và kết quả phỏng vấn đã được sử dụng làm bằng chứng
kiểm toán;
o Các sự kiện có thể là dấu hiệu của gian lận;
o Các tình huống đặt ra yêu cầu phải thực hiện thủ tục kiểm
toán bổ sung ngoài những thủ tục mà chuẩn mực kiểm toán
yêu cầu.
111
Tran Thị Giang Tan
2. Yêu cầu ( requirements)
a.Yêu cầu về đạo đức nghề nghiệp
b.Hoài nghi nghề nghiệp
c.Xét đoán nghề nghiệp
d.Bằng chứng kiểm toán thích hợp và đầy đủ
e.Thực hiện cuộc kiểm toán phù hợp với ISA
Xeùt ñoaùn ngheà nghieäp
o Laø söï vaän duïng caùc kyõ naêng, kieán thöùc vaø kinh
nghieäm phuø hôïp veà taøi chính, keá toaùn, kieåm toaùn,
chuaån möïc vaø caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà
nghieäp ñeå ñöa ra quyeát ñònh veà caùc haønh ñoäng
phuø hôïp trong hoaøn caûnh cuï theå cuûa cuoäc kieåm
toaùn;
112
28
 Tình huống
o Laân, KTV cuûa coâng ty kieåm toaùn X&T, thöïc hieän kieåm
toaùn cho coâng ty Bình Minh töø nhieàu naêm nay. Bình Minh
laø coâng ty thöông maïi chuyeân baùn sæ caùc maët haøng ñieän töû
vaø soá dö haøng toàn kho treân baùo caùo taøi chính (BCTC) luoân
laø moät khoaûn muïc troïng yeáu. Trong naêm hieän haønh (nieân
ñoä keá toaùn keát thuùc vaøo ngaøy 31.12.200X), KTV Laân tieáp
tuïc thöïc hieän hôïp ñoàng kieåâm toaùn cho coâng ty naøy. KTV
Laân khoâng chöùng kieán kieåm keâ trong voøng 3 naêm gaàn ñaây
vôùi lyù do vieäc kieåm keâ cuûa coâng ty luoân ñöôïc tieán haønh raát
toát vaø qua chöùng kieán kieåm keâ caùc naêm tröôùc, KTV Laân
khoâng phaùt hieän sai soùt naøo veà haøng toàn kho.
o Yeâu caàu:
Nhaän ñònh veà caùch laøm vieäc cuûa KTV Laân.
Xeùt ñoaùn chuyeân moân
- Möùc troïng yeáu vaø ruûi ro kieåm toaùn;
- Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi caùc thuû tuïc kieåm
toaùn
- Ñaùnh giaù tính ñaày ñuû vaø thích hôïp cuûa caùc baèng
chöùng kieåm toaùn
- Ñaùnh giaù caùc xeùt ñoaùn cuûa Ban Giaùm ñoác cuûa
ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn trong vieäc aùp duïng khuoân
khoå veà laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính;
- Ñöa ra keát luaän döïa treân caùc baèng chöùng kieåm
toaùn ñaõ thu thaäp
113 114

Mức đñộ bảo đñảm dịch vụ - Bảo Đảm hợp lyù BẢO ĐẢM HÔÏP LYÙ

CAÙC HAÏN CHEÁ VỐN COÙ

- Bảo đñaûm ôû caáp ñoä cao, khoâng phaûi laø ñaûm baûo tuyeät ñoái
Baûn chaát cuûa laäp vaø trình baøy BCTC
- Haïn cheá voán coù BAÛO ÑAÛM HÔÏP
Baûn chaát của thủ tục kiểm toaùn
- YÙ kieán kieåm toaùn mang tính thuyeát phuïc hôn laø khaúng ñònh LYÙ
Ñieàu kieän thöïc hieän kieåm toaùn vôùi
thôøi gian vaø giaù phí hôïp lyù
Những vấn đdề khaùc: gian laän, khoâng
tuaân thuû, beân coù lieân quan, hoaït Quan heä chi phí vaø
ñoäng lieân tuïc lôïi ích

Tran Thị Giang Tan 29

 Bản chất lập vaø trình baøy BCTC
o Lập BCTC mang tính xét đoán khi áp dụng các
quy định hiện hành về lập và trình bày báo cáo
tài chính vào hoàn cảnh thực tế của đơn vị.
o Nhiều khoản mục trên báo cáo tài chính dựa
vào quyết định hoặc đánh giá chủ quan
5. Hướng dẫn áp dụng
a. Kiểm toán BCTC
b. Yêu cầu đạo đức nghề nghiệp
c. Hoài nghi nghề nghiệp
d. Xét đoán nghề nghiệp
e. Bằng chứng kiểm toán thích hợp và đầy đủ vả rủi ro KT
f. Thực hiện kiểm toán phù hợp với VSA
Tran Thị Giang Tan
Baûn chaát cuûa thủ tục kiểm toaùn
• Đơn vị cố tình hoặc vô tình không cung cấp đầy đủ thông
tin.
• Hành vi gian lận có thể được tổ chức tinh vi và kỹ lưỡng
để che dấu.
• Kiểm toán viên không được đào tạo để làm chuyên gia
xác minh chứng từ giả mạo.
• Mỗi cuộc kiểm toán không phải là một cuộc điều tra hoặc
thanh tra về sai phạm. Kiểm toán viên không có quyền
điều tra, thanh tra, xét hỏi, khám xét như cuộc điều tra của
cơ quan pháp luật.
Phaân bieät traùch nhieäm cuûa KTV vaø ñôn vò
- Khoâng aùp ñaët caùc traùch nhieäm ñoái vôùi BGÑ vaø Ban
quaûn trò do CM coù hieäu löïc khoâng cao hôn phaùp luaät
vaø caùc quy ñònh khaùc.
- Thoâng thöôøng BGÑ vaø Ban quaûn trò chòu traùch nhieäm
nhaát ñònh.
- Vieäc kieåm toaùn BCTC khoâng laøm giaûm nheï traùch
nhieäm cuûa BGÑ vaø Ban quaûn trò ñôn vò ñöôïc kieåm
toaùn.
30
 VSA 240 -Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän
Muïc tieâu
o Muïc tieâu + Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu treân BCTC do
o Ñònh nghóa gian laän;
o Traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän
+ Thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà caùc ruûi
o Yeâu caàu
ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän

+ Coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp ñoái vôùi gian laän

We need to explore why good people do

unethical acts.
“I don’t think an auditor could uncover fraud if
he stepped on it” “Every (professional), at least once in every case,
feels himself crossing a line he doesn’t really
Joseph T Wells
mean to cross. It just happens.” -- Grisham’s
Chair, Association of Certified fraud Examiners
Rainmaker

123
123

Tran Thị Giang Tan 31

 The value is in knowing where the
Coù maáy kyù
töï E trong line is drawn . . . before you cross it!
caùc caâu thô
noùi treân

125

Ñònh nghóa
Coù maáy kyù
töï M trong Gian laän: Laø haønh vi coá yù do moät hay nhieàu
caùc caâu thô ngöôøi trong nhoùm sau
noùi treân - Ban quaûn trò,
- Ban Giaùm ñoác,
- Nhaân vieân trong ñôn vò
- Beân thöù ba
Thöïc hieän baèng caùc haønh vi gian doái ñeå thu
lôïi moät caùch baát chính hoaëc baát hôïp phaùp.

127

Tran Thị Giang Tan 32

 VSA 240
Gian laän Haønh vi coá yù cuûa moät
hay nhieàu ngöôøi trong
BGÑ, nhaân vieân hoaëc
caùc beân thöù ba
Nhầm Loãi khoâng coá yù aûnh
lẫn höôûng baùo caùo taøi chính
Caùc loaïi gian laän
o Gian laän do bieån thuû taøi saûn
o Gian lận töø vieäc laäp BCTC
Tran Thị Giang Tan
Sai soùt do gian laän hay nhaàm laãn
o Sai soùt phaùt hieän ñöôïc coù phaûi laø coù chuû yù cuûa
Söûa ñoåi, giaû maïo chöùng töø
ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp
Thay ñoåi ghi cheùp
Tham oâ taøi saûn o Coù söï thu lôïi baát chính hay baát hôïp phaùp
Giaáu dieám hay boû soùt khoâng ghi cheùp
caùc nghieäp vuï phaùt sinh Caàn xeùt ñoaùn chuyeân moân ñeå xem xeùt vaán ñeà
Ghi caùc nghieäp vuï khoâng xaûy ra
Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn
treân
Loãi veà soá hoïc, ghi cheùp
Hieåu sai caùc nghieäp vuï
Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn
129 130
Ví duï veà bieån thuû
 Biển thủ các khoản thu (ví dụ biển thủ các khoản phải thu đã thu được tiền hoặc
chuyển các khoản phải thu đã bị xử lý xóa sổ sang tài khoản cá nhân tại ngân
hàng);
 Lấy cắp tài sản vật chất hoặc tài sản trí tuệ (ví dụ lấy cắp hàng tồn kho, phế liệu,
bán các tài liệu kỹ thuật cho đối thủ cạnh tranh);
 Làm cho đơn vị phải thanh toán tiền cho hàng hóa và dịch vụ mà đơn vị không
nhận được (ví dụ thanh toán cho những người bán không có thực, thanh toán
cho người bán với mức cao hơn giá trị thật để cá nhân được hưởng hoa hồng
do chênh lệch giá, thanh toán cho các nhân viên không có thực)
 Dùng tài sản của đơn vị để đem lại lợi ích cho cá nhân (ví dụ dùng tài sản của
đơn vị làm tài sản thế chấp cho khoản vay cá nhân hoặc khoản vay cho một
132
bên
liên quan).
33
 Ví duï veà laäp BCTC gian laän
o Laøm giaû chöùng töø keá toaùn.
o Trình baøy sai leäch thoâng tin hoaëc coá yù boû soùt
thoâng tin caàn trình baøy treân BCTC.
o Coá yù aùp duïng sai chính saùch keá toaùn..
o ….
133
135
135
Ví dụ
 Coâng ty thay ñoåi phöông phaùp khaáu hao TSCÑ töø phöông phaùp ñöôøng
thaúng sang phöông phaùp khaáu hao taêng daàn laøm giaûm chi phí 20 tỷ ñoàng.
Coâng ty coù giaûi trình treân thuyeát minh baùo caùo taøi chính.
 Nhaân vieân mua haøng hoùa vôùi giaù cao hôn giaù thò tröôøng laø 500 trieäu
ñoàng
 Moät chi phí ghi vaøo taøi khoaûn “Chi phí QLDN” 200 trieäu ñoàng chæ coù
phieáu chi maø khoâng coù chöùng töø xaùc minh. Keát quaû ñieàu tra cuûa KTV cho
thaáy thöïc chaát ñaây laø chi phí hoái loä ñeå daønh hôïp ñoàng.
 Soá lieäu doanh thu baùn chòu qua kieåm tra, tính toaùn cho thaáy soá lieäu ñuùng
thaáp hôn so vôùi soá lieäu ñöôïc trình baøy treân baùo caùo taøi chính 5tỷ ñoàng.
 Hoaù ñôn tieàn ñieän thoaïi chung cuûa Coâng ty thaùng 12 ñöôïc phaûn aùnh vaøo
Taøi khoaûn “Thueá phaûi noäp” trò giaù 10 trieäu ñoàng.
135
135
Tran Thị Giang Tan
Ví dụ gian laän treân BCTC
 Xuyên tạc, làm giả (bao gồm cả việc giả mạo chữ ký), hoặc sửa đổi chứng từ, sổ kế
toán có chứa đựng các nội dung, số liệu được dùng để lập báo cáo tài chính;
 Làm sai lệch hoặc cố ý không trình bày trong báo cáo tài chính các sự kiện, giao dịch
hoặc các thông tin quan trọng khác;
 Cố ý áp dụng sai các nguyên tắc kế toán liên quan đến các số liệu, sự phân loại, cách
thức trình bày hoặc thuyết minh;
 Lập các bút toán khống, nhất là vào thời điểm gần cuối kỳ kế toán, để điều chỉnh kết
quả kinh doanh hoặc để đạt được các mục đích khác;
 Điều chỉnh các giả định và thay đổi các xét đoán dùng để ước tính số dư tài khoản
134
một cách bất hợp lý;
Bieån thuû taøi saûn
Laø hình thöùc troäm caép vôùi giaù trò töông ñoái nhoû vaø khoâng mang tính troïng
yeáu thöôøng laø nhaân vieân trong ñôn vò. Hoaëc cuõng coù theå do thaønh vieân Ban
Giaùm ñoác thöïc hieän vì hoï coù ñieàu kieän deã daøng hôn, theo nhöõng caùch thöùc
khoù phaùt hieän ñöôïc. Caùc ví duï:
n Bieån thuû ngaân quyõ
n Bieån thuû taøi saûn khaùc thoâng qua thuû tuïc mua saém, Bieån thuû haøng toàn kho,
taøi saûn coá ñònh .
n Laøm cho ñôn vò phaûi thanh toaùn tieàn cho haøng hoùa vaø dòch vuï maø ñôn vò
khoâng nhaän ñöôïc
oDuøng taøi saûn cuûa ñôn vò ñeå ñem laïi lôïi ích cho caù nhaân
Haønh vi bieån thuû taøi saûn thöôøng ñi keøm vôùi vieäc giaû maïo chöùng töø, taøi lieäu
nhaèm che giaáu söï thaät laø caùc taøi saûn ñoù ñaõ bò maát hoaëc ñaõ ñöôïc theá chaáp maø
khoâng ñöôïc pheùp.
o 136
34
 Giaùm ñoác Kieåm toaùn vieân

Ngaên chaën vaø Phaùt Xem xeùt coù GL laøm aûnh höôûng Traùch nhieäm cuûa KTV ñoái vôùi gian laän
hieän GL troïng yeáu BCTC

Thieát laäp vaø duy trì heä o KTV coù traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän cuûa
Ñaùnh giaù ruûi ro
thoáng KSNB coâng ty ñöôïc Kieåm toaùn khoâng?
Thieát laäp caùc thuû tuïc phaùt
hieän GL treân cô sôû ruûi ro
ñaõ ñaùnh giaù

Ñieàu chænh, boå sung thuû

tuïc kieåm toaùn
Phaùt haønh BCKT thích hôïp
Thoâng baùo veà GL-SS Caùc phaûn öùng
Ruùt lui khoûi cuoäc kieåm
toùan 137 138

Traùch nhieäm cuûa KTV ñoái vôùi gian laän
Muïc tieâu toång theåá theo VSA 200 (ñoaïn 11)
Ñaït ñöôïc söï baûo ñaûm hôïp lyù raèng lieäu BCTC
xeùt treân phöông dieän toång theå, coù coøn sai soùt
troïng yeáu do GIAN LAÄN hay NHAÀM LAÃN
hay khoâng
Traùch nhieäm cuûa KTV ñoái vôùi gian laän
“I don’t think an auditor could uncover fraud if
he stepped on it”
Joseph T Wells
Chair, Association of Certified fraud Examiners

139 140

Tran Thị Giang Tan 35

 Traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän
o Ban quaûn trò vaø Ban Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc
kieåm toaùn chòu traùch nhieäm ngaên ngöøa vaø
phaùt hieän gian laän, vôùi söï giaùm saùt cuûa Ban
quaûn trò
o Kieåm toaùn vieân chòu traùch nhieäm ñaït ñöôïc söï
ñaûm baûo hôïp lyù raèng lieäu baùo caùo taøi chính,
xeùt treân phöông dieän toång theå, coù coøn sai soùt
troïng yeáu do gian laän hoaëc nhaàm laãn hay
khoâng.
141
Haïn cheá voán coù
o 06- Nhö ñaõ ñeà caäp taïi ñoaïn A51 Chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam soá 200,
aûnh höôûng cuûa caùc haïn cheá voán coù laø ñaëc bieät nghieâm troïng ñoái vôùi caùc sai
soùt do gian laän. Ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän cao hôn ruûi ro coù sai
soùt troïng yeáu do nhaàm laãn. Ñoù laø do gian laän coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng
qua caùc maùnh khoùe tinh vi vaø ñöôïc toå chöùc chaët cheõ nhaèm che giaáu haønh vi
gian laän, nhö giaû maïo hoà sô, coá yù khoâng ghi cheùp caùc giao dòch, hoaëc coá yù
cung caáp caùc giaûi trình sai cho kieåm toaùn vieân. Haønh ñoäng che giaáu coøn coù
theå khoù phaùt hieän hôn khi coù söï thoâng ñoàng thöïc hieän haønh vi gian laän. Söï
thoâng ñoàng coù theå laøm cho kieåm toaùn vieân tin raèng baèng chöùng kieåm toaùn
laø thuyeát phuïc trong khi thöïc teá ñoù laø nhöõng baèng chöùng giaû. Khaû naêng phaùt
hieän gian laän cuûa kieåm toaùn vieân phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá nhö kyõ naêng cuûa
thuû phaïm, taàn suaát vaø möùc ñoä cuûa haønh vi thao tuùng, möùc ñoä thoâng ñoàng,
giaù trò cuûa khoaûn tieàn bò thao tuùng, caáp baäc cuûa nhöõng caù nhaân coù haønh vi
gian laän. Maëc duø kieåm toaùn vieân coù theå xaùc ñònh ñöôïc caùc cô hoäi thöïc hieän
haønh vi gian laän, nhöng raát khoù ñeå coù theå xaùc ñònh ñöôïc caùc sai soùt trong 143
caùc lónh vöïc maø hoï xem xeùt, nhö caùc öôùc tính keá toaùn, laø do gian laän hay
nhaàm laãn.
Tran Thị Giang Tan
Haïn cheá voán coù
o Do nhöõng haïn cheá voán coù cuûa kieåm toaùn, neân
coù ruûi ro khoâng theå traùnh khoûi laø kieåm toaùn
vieân khoâng phaùt hieän ñöôïc moät soá sai soùt laøm
aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính,
keå caû khi cuoäc kieåm toaùn ñaõ ñöôïc laäp keá
hoaïch vaø thöïc hieän theo caùc chuaån möïc kieåm
toaùn Vieät Nam
142
142
Haïn cheá voán coù
o Ngoaøi ra, ruûi ro veà vieäc kieåm toaùn vieân khoâng phaùt hieän heát sai soùt troïng
yeáu xuaát phaùt töø haønh vi gian laän cuûa Ban Giaùm ñoác laø cao hôn so vôùi vieäc
phaùt hieän sai soùt do gian laän cuûa nhaân vieân, bôûi vì Ban Giaùm ñoác thöôøng
xuyeân coù ñieàu kieän tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp thao tuùng vieäc ghi soå keá toaùn,
trình baøy caùc thoâng tin taøi chính gian laän hoaëc khoáng cheá caùc thuû tuïc kieåm
soaùt ñöôïc thieát laäp nhaèm ngaên ngöøa caùc haønh vi gian laän töông töï cuûa caùc
nhaân vieân khaùc.
o Ñeå ñaït ñöôïc söï ñaûm baûo hôïp lyù, kieåm toaùn vieân phaûi duy trì thaùi ñoä hoaøi
nghi ngheà nghieäp trong suoát quaù trình kieåm toaùn, phaûi caân nhaéc khaû naêng
Ban Giaùm ñoác coù theå khoáng cheá kieåm soaùt vaø phaûi nhaän thöùc ñöôïc thöïc teá
laø caùc thuû tuïc kieåm toaùn nhaèm phaùt hieän nhaàm laãn moät caùch hieäu quaû coù
theå khoâng hieäu quaû trong vieäc phaùt hieän gian laän. Caùc quy ñònh cuûa chuaån
möïc kieåm toaùn naøy nhaèm hoã trôï kieåm toaùn vieân trong vieäc xaùc ñònh vaø
ñaùnh giaù caùc ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän vaø thieát laäp caùc thuû tuïc
nhaèm phaùt hieän sai soùt ñoù. 144
144
36
 Giaùm ñoác Kieåm toaùn vieân

Ngaên chaën vaø Phaùt
hieän GL-SS
Thieát laäp vaø duy trì heä
thoáng KSNB
Phaùt haønh BCKT thích hôïp
Thoâng baùo veà GL-SS
Ruùt lui khoûi cuoäc kieåm
toùan
Xem xeùt coù GL_SS laøm aûnh höôûng
troïng yeáu BCTC
Ñaùnh giaù ruûi ro
Thieát laäp caùc thuû tuïc phaùt
hieän GL-SS treân cô sôû ruûi
ro ñaõ ñaùnh giaù
Ñieàu chænh, boå sung thuû
tuïc kieåm toaùn
Caùc phaûn öùng
145
Traùch nhieäm KTV
Baùm saùt muïc tieâu toång theå cuûa cuoäc kieåm toaùn BCTC
Thöïc hieän caùc yeâu caàu:
1.Hoaøi nghi ngheà nghieäp
2.Thaûo luaän trong nhoùm kieåm toaùn
3.Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan
4.Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän
5.Bieän phaùp xöû lyù
6.Ñaùnh giaù baèng chöùng
7.Tröôøng hôïp Kieåm toaùn vieân khoâng theå tieáp tuïc kieåm toaùn
8.Giaûi trình baèng vaên baûn
9.Trao ñoåi vôùi cô quan quaûn lyù vaø cô quan chöùc naêng
10.Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn

Caùc khoaûn muïc thöôøng xuaát hieän gian laän

2. Thảo luận trong nhoùm kieåm toaùn

o Caâu hoûi 1: Caùch thöùc thöïc hieän vaø che daáu gian laän vaø thuû
tuc söû ñuïng ñaùnh giaù ruûi ro coù gian laän: giaû thieát coù gian laän
trong ghi nhaän doanh thu, xem xeùt cô hoäi, khaû naêng hôïp lyù
hoùa caùc gian laän , xem xeùt ñaëïc ñieåm hoaït ñoäng ngaønh kinh
doanh

o Caâu hoûi 2: Khi xaùc ñònh gian laän phaùt sinh, KTV caàn laøm gì?
Ghi cheùp thuû tuïc naøy vaøo hoà sô nhö theá naøo?

Tran Thị Giang Tan 37

 Baùo caùo veà gian laän cuûa COSO Tam giaùc gian laän - Donald R Cressy
T
a
F
m
r
a
g
u
i
d

COSO ñaõ thöïc hieän 3 nghieân cöùu chính veà gian laän
a
ù
t
c
r

Opportunity
i
G
a
i
n
a

Nghieân cöùu naêm 2010, tieán haønh ñoái vôùi caùc coâng ty
g
n
l
e
L
a
ä

do SEC ñöa ra trong khoaûng thôøi gian töø 1998–2007

n

veà BCTC coù gian laän

• Baùo caùo ñaõ nhaän dieän caùc ñaëc ñieåm chính cuûa caùc
coâng ty coù gian laän phaùt sinh
• Gian laän thöôøng xuaát hieän nhaát ôû khoaûn muïc doanh
thu, chieám ñeán 60% tröôøng hôïp trong 10 naêm gaàn ñaây
• Töông töï caùc nghieân cöùu tröôùc, gian laän cuûa caùc
coâng ty chöa nieâm yeát nhieàu hôn coâng ty nieâm yeát
Pressure Attitude,rationalization

3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân
quan

a. Phoûng vaán:
- Ñaùnh giaù veà ruûi ro coù theå coù sai soùt do gian laän
Moái quan heä veà caù
tính cuûa nhoùm - Quy trình cuûa Ban Giaùm ñoác veà xaùc ñònh vaø xöû lyù
ngöôøi vôùi gian laän gian laän

60% coù theå thöïc 20% - Quan ñieåm cuûa Ban Giaùm ñoác
20%
göông hieän gian laän neáu thöïc b Tìm hieåu caùch thöùc cuûa Ban quaûn trò thöïc hieän chöùc
maãu coù ñieàu kieän hieän naêng giaùm saùt
tuyeät ñoái gian
Association laän
of certified khoâng 151

fraud caàn aùp

Tran Thị Giang Tan 38

 3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân
4. Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt
quan
troïng yeáu do gian laän
c.Phaùt hieän caùc moái quan heä baát thöôøng hoaëc ngoaøi döï + ôû caáp ñoä toång theå baùo caùo taøi chính,
kieán, chuù yù moái quan heä lieân quan ñeán caùc taøi khoaûn
+ ôû caáp ñoä cô sôû daãn lieäu cuûa caùc loaïi nghieäp
doanh thu.
vuï, soá dö taøi khoaûn vaø
d. Ñaùnh giaù caùc yeáu toá daãn ñeán ruûi ro coù gian laän
+ thoâng tin thuyeát minh trong baùo caùo taøi chính.
+ Ñoäng cô hoaëc aùp löïc daãn ñeán gian laän;

+ Cô hoäi daãn ñeán gian laän;

+ Khaû naêng coù theå bieän minh cho haønh ñoäng gian laän.

5. Bieän phaùp xöû lyù Đối với gian lận ở cấp ñộ cơ sở dẫn liệu
a .Ruûi ro veà sai phaïm troïng yeáu do gian laän ôû möùc ñoä toång theå
- Thay đñổi nội dung
BCTC
- Thay đñổi lịch trình
b. Ruûi ro do gian laän ôû möùc ñoä cô sôû daãn lieäu
- Thay đñổi phạm vi, ví dụ cở mẫu
c. Ban giaùm ñoác vöôït khoûi HTKSNB

Tran Thị Giang Tan 39

 Tröôøng hôïp Ban Giaùm ñoác vöôït khoûi KSNB
- Phoûng vaán caùc caù nhaân tham gia vaøo quaù trình ghi soå keá toaùn
vaø laäp baùo caùo taøi chính.
- Löïa choïn caùc buùt toaùn ñöôïc thöïc hieän vaøo cuoái ky.ø
- Caân nhaéc thöû nghieäm caùc buùt toaùn ghi soå vaø caùc ñieàu chænh
khaùc trong suoát kyø keá toaùn.
- Soaùt xeùt caùc öôùc tính cuûa keá toaùn.
- Kiểm tra caùc nghieäp vuï quan troïng phaùt sinh ngoaøi quaù trình
kinh doanh bình thöôøng hoaëc coù bieåu hieän baát thöôøng.
7. Tröôøng hôïp khoâng theå tieáp tuïc hôïp ñoàng KT
• Caân nhaéc vieäc ruùt khoûi hôïp ñoàng kieåm toaùn
• Trao ñoåi vôùi caáp quaûn lyù thích hôïp
• Xaùc ñònh traùch nhieäm ngheà nghieäp hoaëc traùch nhieäm
phaùp lyù trong tröôøng hôïp naøy
Tran Thị Giang Tan
6. Ñaùnh giaù baèng chöùng kieåm toaùn
• Thöïc hieän thuû tuïc phaân tích
• Haønh vi gian laän coù söï tham gia cuûa Ban Giaùm ñoác (ñaëc bieät laø
Ban quaûn trò),
+ ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän
+ aûnh höôûng cuûa sai soùt ñeán noäi dung, lòch trình, phaïm vi cuûa
caùc thuû tuïc kieåm toaùn.
+ Xem xeùt laïi ñoä tin caäy cuûa caùc baèng chöùng
8. Giaûi trình baèng vaên baûn
9.Thoâng baùo veà gian laän
• Baùo caùo cho caùc caáp phuø hôïp.
• Baùo caùo cho Uûy ban kieåm toaùn vaø thoâng qua hoï
cho hoäi ñoàng quaûn trò neáu gian laän lieân quan ñeán
nhaø quaûn lyù caáp cao, hay lieân quan ñeán söï gian laän
troïng yeáu treân BCTC.
40

Xem xét tính tuân thủ pháp luật
và các quy định
VSA 250
Muïc tieâu
o Thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp lieân
quan ñeán vieäc tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn cuûa phaùp luaät vaø
caùc quy ñònh coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh
caùc soá lieäu vaø thuyeát minh troïng yeáu treân baùo caùo taøi
chính;
o Thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn cuï theå ñeå phaùt hieän caùc
haønh vi khoâng tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh khaùc coù
theå coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính;
o Coù bieän phaùp xöû lyù phuø hôïp ñoái vôùi caùc haønh vi khoâng
tuaân thuû hoaëc nghi ngôø khoâng tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc
quy ñònh ñaõ phaùt hieän trong quaù trình kieåm toaùn.
163
Tran Thị Giang Tan
Ñònh nghóa
- Sai phaïm baát keå coá yù hay voâ yù, traùi vôùi phaùp luaät vaø caùc quy
ñònh hieän haønh.
- Do ñôn vò thöïc hieän döôùi danh nghóa cuûa ñôn vò hoaëc do Ban
quaûn trò, Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân vieân thöïc hieän thay maët
ñôn vò.
- Khoâng bao goàm caùc vaán ñeà mang tính caù nhaân (khoâng lieân
quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò) do Ban quaûn trò,
Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân vieân cuûa ñôn vò gaây ra.
Pháp luật và quy định
 Là những văn bản quy phạm pháp luật do các cơ
quan có thẩm quyền ban hành (như: Quốc hội, Uỷ
ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ, các Bộ và cơ quan ngang Bộ,
cơ quan thuộc Chính phủ; văn bản liên tịch của các
cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, Hội đồng Nhân dân
và Uỷ ban nhân dân các cấp và các cơ quan, tổ chức
khác theo quy định của pháp luật); các văn bản do
cấp trên, tổ chức nghề nghiệp, doanh nghiệp và tổ
chức quy định không trái với pháp luật mà đơn vị
được kiểm toán phải tuân thủ;
164 164
41
 TN cuûa KTV Yeâu caàâu
o Ñoái vôùi nhoùm luaät vaø caùc quy ñònh aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán BCTC,
o Xem xeùt veà tính tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc
phaûi thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà vieäc tuaân
quy ñònh
thuû caùc luaät vaø quy ñònh naøy.
o Caùc thuû tuïc kieåm toaùn khi phaùt hieän hoaëc nghi
o Ñoái vôùi nhoùm luaät vaø caùc quy ñònh khoâng aûnh höôûng tröïc tieáp, chæ
ngôø coù haønh vi khoâng tuaân thuû
thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn ñeå phaùt hieän caùc haønh vi coù theå coù
aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính.
o Baùo caùo veà phaùt hieän hoaëc nghi ngôø coù haønh
vi khoâng tuaân thuû
o Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn
o Moái quan heä vôùi KTV khaùc
166

HẠN CHẾ TIỀM TÀNG Ñaùnh giaù ruûi ro

o Có nhiều luật và các quy định chủ yếu liên quan đến hoạt
động của đơn vị mà không ảnh hưởng đến báo cáo tài chính +Thu thaäp hieåu bieát
và không được lưu trữ trong hệ thống thông tin của đơn vị
+ Phoûng vaán Ban Giaùm ñoác vaø Ban quaûn trò
liên quan đến báo cáo tài chính;
o Hành vi không tuân thủ có thể liên quan đến các hành động + Kieåm tra caùc vaên baûn, taøi lieäu trao ñoåi giöõa ñôn vò ñöôïc kieåm
nhằm che giấu hành vi đó, như sự cấu kết, giả mạo, cố tình bỏ
toaùn vôùi caùc cô quan caáp pheùp hoaëc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc
sót giao dịch, Ban Giám đốc khống chế kiểm soát hoặc cố ý
giải trình sai với kiểm toán viên; (neáu coù).
o Một hành động có được coi là hành vi không tuân thủ hay
+ Thuû tuïc kieåm toaùn khi phaùt hieän nghi ngôø coù haønh vi khoâng
không hoàn toàn phụ thuộc vào phán quyết của tòa án.
tuaân thuû (thoâng qua caùc daáu hieäu).

Tran Thị Giang Tan 42

 Traùch nhieäm phaùp lyù
-Traùch nhieäm ngheà nghieäp
-Traùch nhieäm daân söï theo hôïp ñoàng
-Traùch nhieäm daân söï ngoaïi hôïp ñoàng
-Traùch nhieäm hình söï
Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
-Traùch nhieäm daân söï
+ Traùch nhieäm theo hôïp ñoàng
+Traùch nhieäm ngoaïi hôïp ñoàng
- Traùch nhieäm hình söï
Tran Thị Giang Tan
Sai phaïm cuûa KTV
Sai phaïm cuûa KTV
- Vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
- Sô suaát thoâng thöôøng
- Sô suaát nghieâm troïng
- Gian laän
Traùch nhieäm daân söï
Traùch nhieäm ngoaïi hôïp ñoàng
Phaùt sinh giöõa moät ngöôøi haønh ngheà chuyeân moân vôùi moät caù
nhaân khoâng coù moái quan heä veà hôïp ñoàng nhöng laïi coù toån
thaát do haønh vi sai phaïm cuûa ngöôøi haønh ngheà
Caàn thoaû maûn 4 ñieàu kieän:
- Coù thieät haïi veà vaät chaáùt hoaëc tinh thaàn xaûy ra
-Haønh vi gaây thieät haïi laø haønh vi traùi phaùp luaät
-Coù moái quan heä nhaân quûa giöõa thieät haïi vaø haønh vi traùi phaùp
luaät
- Ngöôøi gaây thieät haïi coù loãi
43
 Luật kiểm toán độc lập & NĐ 17/2012/NĐ-CP
TRAÙCH NHIEÄM PHAÙP LYÙ

Điều 29, đoạn 12, Trách nhiệm của công ty kiểm toán - với người sử
dụng kết quả kiểm toán khi người sử dụng kết quả kiểm toán:
Ngöôøi thöù 3 a) Có lợi ích liên quan trực tiếp đến kết quả kiểm toán
thuï höôûng
b) Có hiểu biết một cách hợp lý về báo cáo tài chính và cơ sở lập báo
KTV Khaùch haøng cáo tài chính là các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và các quy
định khác của pháp luật có liên quan;

c) Đã sử dụng một cách thận trọng thông tin .

Nhöõng ngöôøi sôû höõu
chöùng khoaùn

174

Traùch nhieäm hình söï Bieän phaùp haïn cheá traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV

Chæ aùp duïng ñoái vôùi caù nhaân , khoâng aùp duïng ñoái
vôùi toå chöùc .
Tröôøng hôïp chiuï traùch nhieäm hình söï:
- Coá yù laøm sai quy ñònh
- Thoâng ñoàng, bao che cho ngöôøi phaïm loãi
- Duøng thuû thuaät ñeå che daáu
- Nhaän hoái loä
o Kyù hôïp ñoàng taát caû caùc dòch vuï ngheà nghieäp vaø coù
raøng buoäc veà nghóa vuï cuaû töøng beân
o Thaän troïng ñuùng möùc . Luoân tuaân thuû chuaån möïc
chuyeân moân
o Choïn löïa, ñieàu tra khaùch haøng
o Taêng cöôøng kieåm tra chaát löôïng , kieåm tra cheùo (peer
review)
o Mua Baûo hieåm

- Phaùt haønh baùo caùo thieáu khaùch quan,

hay löôøng gaït

Tran Thị Giang Tan 44

 Phöông tieän baûo veä
- KTV ñaõ tuaân thuû chuaån möïc chuyeân moân
• Loãi goùp phaàn
• Thieáu moái lieân heä nhaân quaû giöõa caùc khoaûn loã cuûa
khaùch haøng vôùi sai phaïm cuaû KTV
Caâu hoûi thaûo luaän
o Phaân bieät haønh vi gian laän vaø sai soùt?
o Traùch nhieäm KTV neáu khoâng phaùt hieän sai
soùt troïng yeáu treân BCTC??

Tran Thị Giang Tan 45