7/9/2019

CHƯƠNG 23

BÙ ĐẮP TRÊN CƠ SỞ CỔ
PHIẾU VÀ LÃI TRÊN CỔ PHIẾU

(Share based compensation and

Earning per share)

MỤC TIÊU

Nắm bắt được cách tính Lãi trên cổ phiếu

Hiểu được các công cụ tài chính phái sinh
làm có khả năng làm tăng số lượng cổ phiếu
trong tương lai
Xác định ảnh hưởng của các cổ phiếu tiềm
năng đến lãi trên cổ phiếu
Biết cách trình bày chỉ tiêu lãi trên cổ phiếu
trên BCTC

NỘI DUNG

1. Bù đắp trên cơ sở cổ phiếu

- Tài liệu tham khảo:
+ IFRS 02 “Share - based Payment”: Thanh toán trên cơ
sở cổ phiếu
2. Lãi trên cổ phiếu
- Tài liệu tham khảo:
+ IAS 33 “Earnings Per Share”: Lãi trên cổ phiếu
+ VAS 30 “Lãi trên cổ phiếu”
+ TT 200/2014/TT-BTC

1
 7/9/2019

2.1. LÃI CƠ BẢN TRÊN CỔ PHIẾU (EPS)

• EPS là chỉ số tài chính tổng hợp phản ánh kết quả
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
• Là phần lợi nhuận mà doanh nghiệp phân bổ cho
mỗi cổ phần thông thường đang được lưu hành
trên thị trường.
• Chưa tính đến các công cụ được phát hành trong
tương lai có khả năng pha loãng giá trị cổ phiếu

2.1. LÃI CƠ BẢN TRÊN CỔ PHIẾU (EPS)

LN/ Lỗ phân bổ cho cổ đông

sở hữu CP phổ thông
EPS = Số bình quân của CP đang
lưu hành trong kỳ

• Trường hợp Quỹ khen thưởng, phúc lợi được

trích từ lợi nhuận sau thuế:

LN/ Lỗ phân bổ cho cổ đông Số trích quỹ

sở hữu CP phổ thông - KT PL
EPS = Số bình quân của CP đang
lưu hành trong kỳ

2.2. LÃI CƠ BẢN TRÊN CỔ PHIẾU (EPS)

Trong đó:

Lợi nhuận hoặc lỗ phân bổ Lợi nhuận hoặc lỗ sau

Các khoản
cho cổ đông sở hữu cổ = thuế thu nhập doanh +/-
điều chỉnh
phiếu phổ thông nghiệp

Số Số ngày
Số lượng Số ngày lưu
Số lượng Số lượng không lưu
cổ phiếu hành trong
cổ phiếu lượng cổ hành trong
phát kỳ
bình quân = cổ + x – phiếu x kỳ
hành
lưu hành phiếu Tổng số mua lại Tổng số
thêm
trong kỳ đầu kỳ ngày trong trong ngày trong
trong kỳ
kỳ kỳ kỳ

2
 7/9/2019

2.1. LÃI CƠ BẢN TRÊN CỔ PHIẾU (EPS)

Ví dụ:
Trong năm 20X4 Công ty cổ phần Thái Sơn có số lượng cổ phiếu phổ
thông thay đổi như sau:
Ngày 1/1 công ty phát hành 20.000 cổ phiếu, mệnh giá là 10.000 đ/cổ
phiếu.
Ngày 1/4 phát hành 1.000 cổ phiếu ưu đãi cổ tức, mệnh giá 10.000
đ/cổ phiếu, lãi suất cố định 12%/năm
Ngày 1/5 công ty phát hành thêm 6.000 cổ phiếu, mệnh giá là 10.000
đ/cổ phiếu.
Ngày 1/7 công ty mua lại 5.000 cổ phiếu quỹ, mệnh giá là 10.000 đ/cổ
phiếu.
L ợi nhuận sau thuế năm 20X4 là 300.000.000 đồng.

Yêu cầu: Tính lãi cơ bản trên cổ phiếu.

2.1. LÃI CƠ BẢN TRÊN CỔ PHIẾU (EPS)

Phát hành cổ phiếu thưởng, chia tách cổ phiếu

Khi tách, gộp hoặc thưởng cổ phiếu. Để tính số lượng cổ phiếu

bình quân lưu hành trong kỳ, công ty giả định việc tách, gộp,
thưởng cổ phiếu đã xảy ra ngay từ đầu kỳ báo cáo.

Đồng thời KT trình bày lại EPS của các năm trước:

EPS trình bày lại = EPS năm trước x 1 / Hệ số điều chỉnh

Ví dụ: cứ 8 cổ phiếu đang năm giữ sẽ được nhận thêm 1 cổ

phiếu thưởng. Như vậy:

Hệ số điều chỉnh= (số lượng cổ phiếu sau khi tách gộp/Số

lượng cổ phiếu trước khi tách gộp) = 9/8 = 1.125

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

• Lãi suy giảm trên cổ phiếu là sự giảm lãi trên

cổ phiếu hoặc tăng lỗ trên cổ phiếu do ảnh
hưởng của việc giả định có sự chuyển đổi các
công cụ có thể chuyển đổi, việc thực hiện quyền
chọn, chứng quyền hoặc việc phát hành CP phổ
thông sau khi thỏa mãn một số điều kiện nhất
định.
• Có tính đến sự tác động của các công cụ trong
tương lai có thể được chuyển đổi thành cổ phiếu
và pha loãng giá trị cổ phiếu.

3
 7/9/2019

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

LN/ Lỗ phân bổ cho cổ đông Số trích quỹ

sở hữu CP phổ thông -
EPS KT PL
=
suy giảm Số bình quân của SL CP phổ thông
CP đang lưu hành + dự kiến được
trong kỳ phát hành thêm

10

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

Phát hành Quyền chọn và chứng quyền

Điều chỉnh
EPS cơ bản EPS suy giảm

Thu nhập + Không ảnh hưởng = Thu nhập

Cổ phiếu + = Cổ phiếu
Số cổ phiếu theo Giá trung bình – Giá thực hiện
quyền chọn X
Giá trung bình

11

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

Ví dụ: Công ty ABC có chứng quyền đã phát hành cho ban giám
đốc công ty vào năm 20X0 và số chứng quyền này sẽ được
chuyển thành 2 triệu cổ phiếu mới cho ban giám đốc công ty vào
năm 20X1 tại mức giá =0. Giá thị trường trung bình cổ phiếu của
công ty trong suốt năm 20X0 là 20.000đ/cp. Thu nhập trong năm
20X0 của công ty là 2 tỷ 400 triệu đồng. Số cổ phiếu đang lưu
hành trong kỳ là 18 triệu cổ phiếu.

12

4
 7/9/2019

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

Phát hành Công cụ tài chính có thể chuyển đổi

EPS cơ bản Điều chỉnh EPS suy giảm

Thu nhập
+ Lợi ích sau thuế tiết kiệm được từ việc chuyển = Thu nhập
đổi

Cổ phiếu + Số cổ phiếu từ chuyển đổi = Cổ phiếu

13

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

Ví dụ:
Công ty ABC phát hành 300 triệu đồng trái phiếu có thể chuyển đổi, lãi
suất 6%, vào ngày 1/1/2015 theo mệnh giá, thời hạn 2 năm. Điều kiện
của việc phát hành này là người mua có quyền chọn lựa sẽ được thanh
toán lại theo mệnh giá toàn bộ số trái phiếu này hoặc sẽ chuyển đổi
thành 15 cổ phiếu mới tương ứng với 100.000 ngàn đồng mệnh giá của
trái phiếu vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Đến ngày 31/12/2015
không có trái phiếu nào được chuyển đổi.
Lãi suất của thị trường với một khoản nợ tương ứng mà không có quyền
chọn chuyển đổi là 9%/năm.
Lợi nhuận cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/2015 là 3 tỷ đồng.
Công ty ABC có 2 triệu cổ phiếu lưu hành trong suốt kỳ kế toán. Thuế
suất thuế TNDN giả sử là 20%.

14

2.2. LÃI SUY GIẢM TRÊN CỔ PHIẾU

Bước 1: Tách giá trị quyền chọn chuyển đổi khỏi công cụ nợ
Giá trị trái phiếu không bao gồm quyền chọn = 1.800.000/(1+9%) +
(300.000.000 + 1.800.00)/(1+9%)^2 = 255.670
Bước 2: Xác định lợi ích sau thuế tiết kiệm được
Lợi ích sau thuế tiết kiệm được mỗi năm = 255.670 x 9% x 80% = 18.408
Bước 3: Tính lãi suy giảm trên cổ phiếu:
EPS cơ bản EPS suy giảm
Điều chỉnh

3.000.000 + 18.408 = 3.018.408

2 triệu cp + (300.000/100) x 15
= 2.045.000
cp

1,5 ngđ/cp
1,476 ngđ/cp

15

5
 7/9/2019

3. TRÌNH BÀY THÔNG TIN TRÊN BCTC

• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

• Thuyết minh báo cáo tài chính

16

17

3. TRÌNH BÀY THÔNG TIN TRÊN BCTC

Trình bày trong Bản thuyết minh báo cáo tài chính
- Lợi nhuận hoặc lỗ để tính lãi cơ bản trên cổ phiếu và lãi suy
giảm trên cổ phiếu
- Số bình quân gia quyền cổ phiếu phổ thông sử dụng để tính
lãi cơ bản trên cổ phiếu và lãi suy giảm trên cổ phiếu
- Các công cụ (bao gồm cả cổ phiếu phát hành có điều kiện)
có thể có tác động suy giảm lãi trên cổ phiếu trong tương lai
nhưng không được đưa vào tính lãi suy giảm trên cổ phiếu vì
chúng có tác dụng suy giảm ngược cho kỳ hiện tại hoặc các
kỳ được trình bày.
- Trình bày các giao dịch cổ phiếu phổ thông hoặc giao dịch
cổ phiếu phổ thông tiềm năng xảy ra sau ngày kết thúc kỳ kế
toán năm.

18