CHƯƠNG 2

THỊ TRƯỜNG CỔ PHIẾU

GV: TS Trần Thị Mộng Tuyết

1
1. Khái niệm

 Coå phieáu laø giaáy chöùng nhaän caáp cho

coå ñoâng ñeå chöùng nhaän soá coå phaàn
maø coå ñoâng ñoù ñaõ mua ôû moät CtyCP,
chöùng thöïc veà vieäc ñoùng goùp vaøo
CtyCP, ñem laïi cho ngöôøi chuû cuûa noù
quyeàn chieám höõu moät phaàn lôïi nhuaän
döôùi hình thöùc lôïi töùc coå phaàn vaø ñöôïc
quyeàn tham gia quaûn lyù coâng ty.
2
 Theo Luật Chứng Khóan VN, cổ phiếu là
lọai CK xác nhận quyền và lợi ích hợp
pháp của người sở hữu đối với một phần
vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

3
 Ngoaøi ñaëc tröng chung cuûa chöùng khoaùn
laø coù tính thanh khoaûn vaø tính sinh lôïi,
coå phieáu coù nhöõng ñaëc tröng rieâng nhö:
 - Coå phieáu laø chöùng khoaùn voán do ñoù
khoâng coù kyø haïn vaø khoâng hoaøn voán;
 - Coå töùc khoâng ñöôïc xaùc ñònh tröôùc
maø phuï thuoäc vaøo keát quaû kinh doanh
cuûa CtyCP;
 - Coå phieáu coù tính ruûi ro cao theo ruûi ro
cuûa CtyCP.
4
 Moät CtyCP coù theå phaùt haønh hai loaïi coå
phieáu :
 * Coå phieáu thöôøng
 * Coå phieáu öu ñaõi.

5
2. Coå phieáu thöôøng (Common
stock)
 a/. Khái niệm
 Giấy chứng nhận cổ phần, theå hieän quyeàn
lôïi sôû höõu cuûa coå ñoâng trong coâng ty,
quyeàn sôû höõu ñöôïc boû phieáu cuûa coâng
ty vaø nhöõng coå phieáu naøy vónh vieãn
toàn taïi cuøng vôùi quaõng ñôøi hoaït ñoäng
cuûa coâng ty.

6
b/. Nghĩa vụ và Quyền lợi của cổ đông thường

+ Trách nhiệm:
 Phần vốn góp xem như góp vĩnh viễn,
không được rút lại.
 Trách nhiệm của cổ đông đối với việc làm
ăn thua lỗ hay tình trạng phá sản của Cty
chỉ giới hạn trên phần vốn góp trên cổ
phiếu.

7
+ Quyền lợi:
 Quyền có thu nhập.

 Quyền được chia tài sản thanh lý.

 Quyền bỏ phiếu.

 Quyền mua cổ phiếu mới.

8
c/. Các loại giá Cổ phiếu

 Mệnh giá (Par-value) là giá trị ghi trên

giấy chứng nhận CP.

Mệnh giá CP mới phát hành =

VĐL của CtyCP / Tổng số CP phát hành

9
 Ví dụ: Năm 2005, Cty cổ phần A thành lập với
số VĐL là 30 tỷ đồng, số cổ phần đăng ký phát
hành là 3.000.000
  Mệnh giá mỗi CP

30.000.000.000
  10.000đ / cp
3.000.000

10
 Thư giá (Book value) là giá CP ghi trên sổ
sách kế tóan, phản ánh tình trạng vốn cổ
phần của Cty ở một thời điểm nhất định.
Giá trị sổ sách mỗi cổ phần =
Vốn cổ phần/số cổ phần thường đang lưu hành

Với: Vốn CP = Tổng TS - Nợ - Cổ phần ưu đãi

11
 Ví dụ: Cty A (theo ví dụ trên) năm 2008
quyết định tăng thêm vốn bằng cách phát
hành thêm 1 triệu cổ phiếu, mệnh giá mỗi
CP vẫn là 10.000đ nhưng giá bán CP trên
thị trường lúc này là 25.000đ. Biết rằng
quỹ tích lũy dùng cho đầu tư còn lại tính
đến cuối năm 2008 là 10 tỷ đ.

12
 Giá trị nội tại (Intrinsic value) là giá trị
thực của CP ở thời điểm hiện tại.

13
 Thị giá (market value) là giá cả CP trên
thị trường tại một thời điểm nhất định.

** Tùy theo quan hệ cung cầu mà thị giá có

thể thấp hơn, cao hơn hoặc bằng giá trị
thực của CP.

14
 d/. Các lọai CP thường:
 CP thường loại “A”
CP phát hành ra công chúng, được hưởng cổ tức
nhưng không có quyền bầu cử.
 CP thường loại “B”
CP sáng lập viên, có quyền bầu cử nhưng chỉ
được hưởng cổ tức khi khả năng sinh lợi của Cty
đã đến một giai đoạn tăng trưởng nhất định.
 CP thường có gộp lãi
Cổ đông này không nhận cổ tức bằng tiền mặt mà
nhận bằng một số CP - có giá trị tương đương –
mới phát hành mà không phải góp thêm vốn
15
 CP thường khác:
CP “thượng hạng” (blue chip stocks)
CP tăng trưởng (Growth stocks)
CP thu nhập (Incom stocks)
CP chu kỳ (Cyclical stocks)
CP theo mùa (Seasonal stocks)

16
e/. Cổ tức (Dividend)

 Cổ tức là tiền chia lời cho cổ đông trên

mỗi CP thường, căn cứ vào kết quả có thu
nhập từ họat động SXKD của Cty.
 Cổ tức thường được trả sau khi đã trả cổ
tức cố định cho CP ưu đãi.
 Cổ tức được công bố theo năm và trả theo
Quý

17
 5. Chính sách cổ tức (Dividend policy)

 5.1 Các chỉ tiêu đánh giá chính sách cổ tức:

Thu nhaäproøng- Coåtöùcöu ñaõi

Thu nhaäpmoãicoåphaàn(EPS) 
SoáCP thöôøngñang löu haønh

Thu nhaäproøng- Coåtöùcöu ñaõi- Thu nhaäpgiöõlaïi

Coåtöùcmoãicoåphaàn(DPS) 
SoáCP thöôøngñang löu haønh

DPS
Chæsoáthanh toaùncoåtöùc
EPS

Chæsoáthu nhaäpgiöõlaïi 1 - Chæsoáthanh toaùncoåtöùc

18
 Chính sách chia cổ tức của Cty phụ thuộc
vào:
Kết quả họat động SXKD của Cty trong
năm, căn cứ là thu nhập ròng của Cty sau
khi trừ lãi và thuế.
Số CPƯĐ chiếm trong tổng số vốn cổ
phần.
Chính sách tài chính trong năm tới.
Hạn mức của quỹ tích lũy dành cho ĐT.
Giá trị thị trường của CP Cty.

19
f/. Lợi tức và rủi ro

 Lợi tức của CP:

Từ 2 nguồn:
Cổ tức
* phụ thuộc vào kết quả KD và chính sách chia
cổ tức của Cty
* Cty có thể trả bằng tiền hoặc bằng CP
Lợi tức do chênh lệch giá

20
 Rủi ro của CP:
Bao gồm:
Rủi ro hệ thống:
* Rủi ro thị trường
* Rủi ro lãi suất
* Rủi ro sức mua
Rủi ro không hệ thống:

21
 g/. Các nhân tố ảnh hưởng giá CP

 Nhân tố kinh tế:

* Mức thu nhập DN
* Lãi suất thị trường
* Xu hướng KD
 Nhân tố phi kinh tế:
Thay đổi điều kiện chính trị, cơ cấu quản lý hành
chính, điều kiện tự nhiên, điều kiện văn hóa…
 Nhân tố thị trường:
* Biến động thị trường
* Tác động quan hệ cung – cầu
* Nhân tố khác: yếu tố tâm lý đầu tư theo phong
trào, hành vi tiêu cực trên TTCK 22
3. Coå phieáu öu ñaõi ( Preferred stock )

 a/. Khái niệm:

 Coå phieáu öu ñaõi cuõng theå hieän quyeàn
lôïi sôû höõu trong moät coâng ty, tuy nhieân,
nhöõng coå ñoâng naém loaïi coå phieáu naøy
ñöôïc höôûng moät soá öu ñaõi hôn so vôùi
nhöõng coå ñoâng thöôøng.

23
 b/. Đặc điểm:
 Đặc điểm giống CP thường:


 Đặc điểm giống TP:

24
 c/. Phân loại:
- Coå phieáu öu ñaõi coù luyõ keá laõi
(cumulative preferred stocks)
Neáâu moät naêm naøo ñoù, coâng ty
khoâng coù laõi ñeå chi traû thì coå
töùc ñoù ñöôïc nôï laïi cho naêm tôùi
vaø seõ ñöôïc traû goäp luoân vôùi coå
töùc naêm tôùi hay seõ ñöôïc traû vaøo
moät naêm naøo ñoù maø coâng ty coù
ñuû tieàn ñeå traû.
25
 - Coå phieáu öu ñaõi khoâng luyõ keá laõi
(non cumulative preferred stocks)
Trong tröôøng hôïp coâng ty laøm aên thua
loã, coâng ty khoâng coù tieàn traû coå töùc
cho coå phieáu öu ñaõi loaïi naøy thì khoaûn
coå töùc ñoù seõ bò maát luoân. Qua kyø
hoaït ñoäng tieáp theo, duø coâng ty laøm
aên raát hieäu quaû, coù lôøi cao, khoaûn
coå töùc chöa chi traû cuûa kyø tröôùc cuõng
khoâng ñöôïc truy lónh maø chæ ñöôïc chi
traû khoaûn coå töùc cuûa kyø hieän haønh.
 26
- Coå phieáu öu ñaõi döï phaàn
(participating preferred stocks)
Ngöôøi chuû sôû höõu loaïi coå phieáu
naøy ngoaøi vieäc nhaän coå töùc ñaõ
coâng boá coù theå nhaän theâm khoaûn
coå töùc ñaëc bieät, neáu coå töùc cuûa
coå phieáu thöôøng vöôït quaù moät
löôïng tieàn nhaát ñònh.


27
- Coå phieáu öu ñaõi khoâng döï phaàn
(non participating preferred stocks)
Ngöôøi chuû sôû höõu noù khoâng ñöôïc
höôûng theâm phaàn lôïi töùc naøo vaøo
nhöõng naêm coâng ty laøm aên phaùt ñaït
vöôït möùc.


28
 Ví dụ: Cty cổ phần H ngoài số CP phổ
thông, có phát hành các loại CPƯĐ sau
đây với tỷ lệ cổ tức quy định:
 CPƯĐ có tích luỹ cổ tức 8%
 CPƯĐ không tích luỹ cổ tức 10%
 CPƯĐ tham dự chia phần 8%, loại này
không tích luỹ.

29
 Tình trạng kinh doanh của Cty qua các năm như sau:
 Năm 2003, Cty gặp khó khăn, phần lãi ròng không có, do đó
không có nguồn để trả cổ tức cho CPƯĐ và CP thường.
 Năm 2004, tình trạng KD có tiến bộ hơn nhưng Cty chỉ có
khả năng trả cổ tức cho cổ tức CPƯĐ 50% cổ tức đã quy
định.
 Năm 2005, Cty làm ăn phát đạt, dành ra một quỹ để trả
phần cổ tức còn thiếu cho cổ đông ưu đãi tích luỹ, trước khi
trả cổ tức theo quy định cho CPƯĐ và trả cổ tức cho CP
thường 5% mệnh giá.
 Năm 2006, Cty tiếp tục tăng trưởng nên trả đầy đủ các
khoản cổ tức như quy định cho CPƯĐ, CP thường được
hưởng cổ tức 20% mệnh giá. Sau khi trích quỹ, số lợi
nhuận dôi ra được chia đều cho số CP thường và số CPƯĐ
dự phần, mỗi cổ phần được thêm 2000đ.

30
Kết quả phân phối cổ tức như sau:

Năm Tình trạng CPƯĐ CPƯĐ ko CPƯĐ dự CP

KD tích lũy tích lũy phần 8% thường
8% 10%
2003 Khó khăn

2004 LN ít

2005 LN khá

2006 LN nhiều

31
- Coå phieáu öu ñaõi ñöôïc chuyeån ñoåi
(convertible preferred stocks)
Ngöôøi chuû sôû höõu loaïi coå phieáu
naøy ñöôïc pheùp chuyeån ñoåi noù thaønh
moät soá löôïng nhaát ñònh coå phieáu
thöôøng theo moät tyû leä chuyeån ñoåi
hoaëc giaù chuyeån ñoåi ñaõ aán ñònh
tröôùc.

32
- Coå phieáu öu ñaõi coù theå thu hoài
(redeemable preferred stocks)
Coâng ty coù theå thu hoài loaïi coå
phieáu naøy baèng caùch boài hoaøn moät
soá tieàn coäng theâm moät khoaûn
thöôûng nhaát ñònh cho ngöôøi sôû höõu.

33
 Ví dụ:
 Công ty T phát hành CPƯĐ với tỷ lệ
chuyển đổi ½ . Cổ phiếu này có mệnh
giá 100.000đ. Hiện nay Cty đề nghị
chuộc lại với giá 110.000đ và trên thị
trường giá CP thường đang là
180.000đ. Hãy tính toán các khả năng
để NĐT có thể thực hiện để tìm kiếm lợi
nhuận chênh lệch giá.

34
4. Định giá cổ phiếu

 Định giá CP là việc xác định giá trị nội tại

của CP, là căn cứ xác định giá trị thực của
CP vào thời điểm mua bán

35
 a. Định giá CP theo pp chiết khấu cổ tức.
 Giá CP thường được xem như là hiện giá dòng
tiền tệ thu nhập tạo ra cho nhà đầu tư từ CP. Nói
cách khác, giá CP hiện tại là giá trị quy về hiện tại
của toàn bộ cổ tức trong tương lai. Do đó mô hình
định giá CP thường nói chung có dạng như sau:

D D  ...  D   D n

P0  1
 2 n t
1 r 1r  1r  1r 
2 n
t 1
t

36
 Po: Giá CP
 Dt : cổ tức năm thứ t.
 n : năm nhận cổ tức.
 r : lãi suất chiết khấu.

37
Các mô hình tăng trưởng:
 a1. Mô hình tăng trưởng bằng không (Mô hình
không tăng trưởng)
 Mô hình này cho nhà đầu tư được hưởng phần
chia lời cố định với thời hạn là vĩnh viễn (t  ∞)

D
n n
1 D
P  t
 D* t

(1r ) (1r )
0
t 1 t 1 r

38
 Mô hình này áp dụng cho các loại CP:
+ Cổ phiếu ưu đãi: là loại cp mà cổ đông được hưởng cổ tức
xác định trước và cũng với thời hạn vĩnh viễn.
 Ví dụ: Ngân hàng CP ABC phát hành cp ưu đãi mệnh giá
100.000 đ, suất cổ tức 9%. Tỷ lệ lãi yêu cầu (lãi suất kỳ
vọng) trên cp là 14%. Giá trị của cp này hiện nay là bao
nhiêu ?

39
+ Cổ phiếu thường không tăng: là cp của Cty mà
tốc độ tăng trưởng g = 0 hay chính sách chia cổ
tức của Cty là cổ tức cố định.
Ví dụ: CtyCP M hiện đang trả lãi cho cổ đông 4.000
đ/cp trong vài năm nay và dự tính sẽ duy trì mức
chia lời trong những năm tới. Nếu nhà đầu tư yêu
cầu tỷ lệ lãi 15% thì giá cp hiện nay trên thị
trường là bao nhiêu ?

40
 a2. Mô hình tăng trưởng đều.
 Tốc độ tăng trưởng g không đổi (g < r)
 Trong trường hợp này mô hình định giá cp như
sau:

P0  D 1
rg
41
 Ví dụ: CtyCP N vừa chia cổ tức là 20.000 đ/cp. Cổ
tức này được kỳ vọng tăng 5% trong tương lai. Hỏi
giá cp là bao nhiêu nếu nhà đầu tư kỳ vọng lãi suất
là 15% ?

42
 a3. Mô hình tăng trưởng nhiều giai đoạn:
 Sự tăng trưởng của 1 Cty trong thực tế diễn ra trong nhiều
giai đoạn.
 Giả sử giai đoạn đầu Cty tăng trưởng với tốc độ g trong n
năm. Giai đoạn này nhà đầu tư nắm giữ cp và hưởng n lần
cổ tức.
 Từ năm n+1 trở đi, Cty tăng đều với tốc độ tăng trưởng
không đổi. Nhà đầu tư bán cp ở cuối năm thứ n với giá Pn.

D
Pn  rg
n 1

 Như vậy tất cả thu nhập mà nhà đầu tư nhận được trên cp
bao gồm hai phần: phần thứ nhất là các cổ tức được chia từ
năm thứ 1 đến năm thứ n; phần thứ hai là tiền bán cp thu về
với giá Pn. 43
Vậy giá trị cp hiện nay là tổng hiện giá của các
phần thu nhập mà nhà đầu tư hưởng trên cp.

n
D  P
P0   t
t
n
n
(1r ) (1r )
t 1

Vôùi P  D n 1
n rg

44
 Ví dụ: Lợi tức cổ phần hiện hành 1$, suất sinh lời yêu cầu là
8%, g =10% trong 3 năm. Tốc độ tăng trưởng sau 3 năm là
6%.
 D0 = 1$
 D1= 1 x 1,1 = 1,1$
 D2 = 1,1 x 1,1 = 1,21$
 D3 = 1,21 x 1,1 = 1,33$
 D4 = 1,33 x 1,06 = 1,41$

1,41
P3  8%  6%  70,5$
 
 1,1 1,21 1,33   70,5  59,12$
P 0 1,08
  2
 3 3

 (1,08) (1,08)  (1,08)


45
 b. Phương pháp sử dụng tỷ số P/E
 P/E = Thị giá mỗi cp / EPS

  Giá mỗi cp = P/E X EPS

 EPS: thu nhập mỗi cp

46