Hóa Học Hữu Cơ

TS Phan Thanh Sơn Nam

Bộ môn Kỹ Thuật Hữu Cơ
Khoa Kỹ Thuật Hóa Học
Trường Đại Học Bách Khoa TP. HCM
Điện thoại: 8647256 ext. 5681
Email: ptsnam@hcmut.edu.vn

http://hhud.tvu.edu.vn 1
 Chương 6: ALKADIENE

I. Phân loại

I.1. Hai nối đôi đứng liền nhau (allene)

CH2=C=CH2 propadiene
CH3-CH2=C=CH2 1,2-butadiene

http://hhud.tvu.edu.vn 2
 I.2. Hai nối đôi liên hợp

Có cấu tạo đặc biệt Æ có tính chất hóa học quan

trọng Æ chú trọng các hợp chất này

CH2=CH-CH=CH2 1,3-butadiene
CH2=C(CH3)-CH=CH2 2-methyl-1,3-butadiene
(isoprene)

http://hhud.tvu.edu.vn 3
 I.3. Hai nối đôi xa nhau

Tính chất giống như alkene

CH2=CH-CH2-CH=CH2 1,4-pentadiene

http://hhud.tvu.edu.vn 4
 II. Các phương pháp điều chế

II.1. Tách nước từ 1,3-butadiol

• Đi từ acetylene
HgSO4
HC CH + H2O CH3-CHO
H2SO4

O δ− O -
OH O
OH H2/Ni
H3C C δ+ + H2C C H3C C CH2 C
H H H H H

OH
Al2O3
H3C C CH2 CH2OH o
CH2=CH-CH=CH2 + 2H2O
350 C
H http://hhud.tvu.edu.vn 5
 II.2. Từ ethanol
ZnO/Al2O3
2 CH3-CH2-OH CH2=CH-CH=CH2
o
450-500 C

II.3. Từ 1,4-butadiol

H2/Ni
HC CH + HCHO HO-CH2-C C-CH2-OH

Al2O3
HO-CH2-CH2 CH2-CH-OH CH2=CH-CH=CH2
350 oC

http://hhud.tvu.edu.vn 6
 III. Tính chất hóa học
Các điện tử π được giải tỏa đều trên toàn bộ phân tử
Æ linh động

• C1-C2: 1.38Å (C=C bình thường: 1.34Å)

• C2-C3: 1.46Å (C-C bình thường: 1.54Å)

Khi có mặt tác nhân khác, hệ liên hợp sẽ phân cực:

+ -
CH2=CH-CH=CH2 CH2-CH-CH=CH2

+ -
CH2-CH=CH-CH2
Æ khác alkene bình thường
http://hhud.tvu.edu.vn 7
 III.1. Phản ứng cộng halogen
Thu được 2 sản phẩm cộng 1,2 & 1,4
CH2=CH-CH-CH2
CH2=CH-CH=CH2 + Br-Br Br Br

CH2-CH=CH-CH2

Cơ chế: Br Br

δ+ δ− + +
CH2=CH-CH=CH2 + Br-Br CH2=CH-CH-CH2 Br CH2-CH=CH-CH2 Br

Br- Br-
CH2=CH-CH-CH2 CH2-CH=CH-CH2

Br Br
http://hhud.tvu.edu.vn
Br Br8
 III.2. Phản ứng cộng HX

Tùy theo nhiệt độ mà thu được hổn hợp sản phẩm

khác nhau
CH2=CH-CH=CH2 + HBr

-80 oC 40 oC
CH2=CH-CH-CH2 CH2=CH-CH-CH2
80% 20%
Br H 40 oC Br H

CH2-CH=CH-CH2 CH2-CH=CH-CH2
20% 80%
Br H Br H

http://hhud.tvu.edu.vn 9
 III.3. Phản ứng Diels-Alder

Phản ứng cộng hợp & đóng vòng của1,3butadiene

hay dẫn xuất của nó với các hydrocarbon không no
khác (ái diene)

H O
H C O
C H H C
+ C CH3
C H to CH3
H C C
H H
H
http://hhud.tvu.edu.vn 10
Các hợp chất ái diene phải mang nhóm thế hút
điện tử, ethylene phản ứng rất chậm
CH2=CH-CHO acrolein
CH2=CH-CN acrylonitrile
(CN2)C=C(CN)2 tetracyan ethylene
C6H5-CH=CH-COOH cinnamic acid
O

O maleic anhydride

O O

benzoquinone

http://hhud.tvu.edu.vn 11
O
 III.4. Phản ứng trùng hợp

n CH2=CH-CH=CH2 --CH2-CH=CH-CH2--
n

Trùng hợp isoprene chứa 94% cis ~ cao su

thiên nhiên

n CH2=C-CH=CH2 --CH2-C=CH-CH2--
n
CH3 CH3
http://hhud.tvu.edu.vn 12