Sangay ng mga Pampaaralang Lungsod ng Parañaque

FILIPINO 7 – UNA AT IKALAWANG LINGGO

KWARTER 3

“MGA WIKA NG PILIPINO: IPAGMALAKI, MAHALIN AT PANATILIHIN!”

Alam mo ba?

Nagsimulang magtalastasan ang mga tao sa pamamagitan ng mga ungol o tunog ng hayop na
sinabayan ng mga kumpas upang mabilis na maihatid ang mensaheng nais ipabatid. Narito ang ilan sa mga teorya
ng pinagmulan ng wika.
❖ Teoryang “Bow-wow”- Ayon sa teoryang ito, ginagaya ng mga tao tulad ng ihip ng hangin, patak ng ulan
at iba pa. Bahagi rin nito ang mga tunog na nililikha ng hayop tulad ng tahol ng aso, tilaok ng manok at iba
pa. Marahil ito ang dahilan kung bakit ang tuko ay tinawag na tuko dahil sa tunog na nililikha nito.

❖ Teoryang “Yum-yum”- Pinag-uugnay ng teoryang ito ang tunog at kilos ng pangangatawan. Sa teoryang
ito ipinapakita ang tao ay tumutugon sa mga bagay na nangangailangan ng paggalaw at ginagaya ito sa
pamamagitan ng kanilang bibig. Isang halimbawa nito ang pagbibigay senyales na thumbs up.

❖ Teoryang “Pooh-pooh”- Sa teoryang ito, ang tao ay lumilikha ng tunog na may kahulugan upang maihayag
ang tindi ng damdaming nararamdaman tulad ng galit, tuwa, galak, takot, pangamba, at iba pa.
Ilan lamang ito sa mga teorya na ayon sa mga dalubwika, maituturing na may kakulangan upang ganap
na maipaliwanag ang kasalimuotang taglay ng pinagmulan ng wika.

Unawain Natin

MGA KAALAMANG-BAYAN

1. TULANG/AWITING PANUDYO

Ito ay isang uri ng akdang patula na, kadalasan, ang layunin ay manlibak, manukso, o
mang-uyam. Ito ay kalimitang may himig nagbibiro kaya ito ay kilala rin sa tawag na
Pagbibirong Patula.

Halimbawa:
1. Ale, Ale, namamayong
Pasukubin yaring sanggol
Pagdating sa Malabon
Ipagpalit ng bagoong.
2. Chitchiritchit alibangbang
Salaginto Salagubang
Ang babae sa lansangan
Kung gumiri’y parang tandang

1
2. TUGMANG DE-GULONG

Ito ay may paalala o babala na kalimitang makikita sa mga pampublikong sasakyan. Sa

pamamagitan nito ay malayang naipaparating ang mensaheng may kinalaman sa pagbibiyahe o
paglalakbay ng mga pasahero. Maaaring ito ay nasa anyong salawikain, kasabihan, o maikling
tula.Karamihan ng mga uri ng tugmang ito ay tinipon ni Dr. Paguito Badayos.

Halimbawa:
1. Ang hindi magbayad 2 Aanhin pa ang gasolina
walang problema sa kung jeep ay sira na.
karma pa lang, bayad
kana.

3. BUGTONG

Ito ay isang pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan. Binibigkas ito nang patula at

kalimitang maiksi lamang. Noon, karaniwan itong nilalaro sa lamay upang ipagbigay-aliw sa mga
namatayan ngunit nang lumaon ay kinagiliwan na ring laruin kapag may mga handaan o pista.

Halimbawa:
1. Maliit pa si Totoy 2. Nagtago si Pilo
Marunong nang lumangoy Nakalitaw ang ulo

Sagot: isda Sagot: pako

4. PALAISIPAN

Ang palaisipan ay nasa anyong tuluyan. Layunin nitong pukawin at pasiglahin ang kaisipan
ng mga taong nagkakatipon-tipon sa isang lugar. Ito ay paboritong pampalipas oras ng ating mga
ninuno. Ito ay laganap parin hanggang sa kasalukuyan sapagkat ito’y nakapagpapataas sa isipan ng
mga mag-aaral . Ito ay hindi lamang pinag-uusapan at pinag-iisipan sa mga pagtitipon kundi
maging sa usapan sa internet.

Halimbawa:
1. Sa isang kulungan ay may limang 2. Anong mayroon sa ahas na
baboy si Mang Juan. mayroon din ang baboy na wala
Lumundag ang isa. Ilan ang natira? sa ibon?

Sagot: Lima parin dahil lumundag Sagot: letrang “A”

lang
naman ang baboy at hindi umalis.

2
ALAM MO BA NA …

PONEMANG SUPRASEGMENTAL

Ang mga ponemang suprasegmental ay mahalaga para sa mabisang

pakikipagtalastasan. Nakatutulong ito upang maging mas maliwanag at maiparating ang tamang
damdamin sa pagpapahayag.

1. INTONASYON, TONO, at PUNTO

Ang intonasyon ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba na nauukol sa pagbigkas ng
pantig sa salita na maaaring makapa-iba sa kahulugan ng salita maging ang mga ito ay
magkapareho ng baybay. Ang tono ng pagsasalita ay nagpapahayag ng tindi ng damdamin
samantalang ang punto ay rehiyonal na tunog o accent.

Halimbawa;
1. Ang ganda ng tula? (Nagtatanong/Nagdududa)
2. Ang ganda ng tula. (Nagsasalaysay)
3. Ang ganda ng tula! (Nagpapahayag ng kasiyahan)

2. DIIN at HABA
Ang haba ay tumutukoy sa haba ng bigkas na nauukol ng nagsasalita sa patinig ng pantig
ng salita. Ang diin naman ay tumutukoy sa lakas ng bigkas ng pantig ng salita.

Halimbawa;
1. /tu.boh/ (pipe) 2. /asoh/ (usok)
/tuboh/ (sugar cane) /a.soh/ (isang uri ng hayop)

3. HINTO O ANTALA
Ito ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensaheng
ipinahahayag. Ginagamit ang kuwit, tuldok, semi-kolon, at kolon sa pagsulat upang maipakita ito.
Halimbawa;
1. Hindi maganda (sinasabing hindi maganda ang isang bagay)
Hindi, maganda (sinasabing ang isang bagay ay maganda)
2. Amy, si Ann ang kapatid ko. (ipinakikila kay Amy, si Ann bilang kapatid ng nagsasalita)
Amy Ann ang kapatid ko. (sinasabig ang kanyang kapatid ay si Amy Ann)

Bukod sa mga ponemang suprasegmental, nakatutulong din sa mabisang pagpapahayag ang mga di
berbal na palatandaan gaya ng kumpas ng kamay at galaw ng mata at katawan lalo na sa pagbigkas ng
tula. Gayundin, mahalga sa pagbigkas ang disiplina. Ang kumpas o kilos na gagawin ay dapat umaayon sa
diwang isinasaad o sab ais sabihin ng bibigkasin.

Tayain Natin

PAGSASANAY 1
PANUTO: Mula sa iyong napag-aralan mula sa kahalagahan ng tamang pagbigkas, ipaliwanag ang
kahalagahan ng paggamit ng ponemang suprasegmental. (Tono, diin, antala). Pansinin ang
pamantayan sa pagwawasto bago simulan ang pagsagot. Isulat sa iyong papel ang iyong
gawa.

-Awiting Panudyo, Tugmang De-Gulong, Bugtong, Palaisipan 3

 PAMANTAYAN SA PAGWAWASTO NG GAWAIN PUNTOS

Naipaliwanag nang maayos ang kahalagahan ng paggamit

3 puntos
ng ponemang suprasegmental.

Nagamit ang wastong batas sa pagsulat ng sagot. 2 puntos

KABUOAN 5 puntos

Paano mo maihahambing ang katangian ng bawat akdang patula?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
PAGSASANAY 2
______________________________________________________________________________
PANUTO: Sa pamamagitan ng balloon organizer, sumulat ng isang halimbawa ng akdang patulang
tinalakay sa araling ito.Pagkatapos ay paghambingin ang katangian ng bawat isa. Magbigay rin ng
pangkalahatang kaisipan kung bakit mahalagang pag-aralan ang mga uri ng panitikang ito.

PAMANTAYAN SA PAGWAWASTO NG GAWAIN PUNTOS

Nakapagbigay ng halimbawa sa bawat kaalamang-bayan. 4 puntos

Naipaliwanag nang maayos ang paghahambing ng

4 puntos
katangian ng kaalamang-bayan sa bawat akdang patula.

Naipaliwanag ang kahalagahan ng pag-aaral ng paksa. 2 puntos

KABUOAN 10 puntos

Likhain Natin

PANUTO: Sumulat ng sariling tula/awiting panundyo, tugmang de-gulong, at palaisipan batay sa

itinakdang pamantayan. Iangkop ang wastong tono o intonasyon sa pagbigkas nito.

PAMANTAYAN SA PAGWAWASTO NG GAWAIN PUNTOS

May orihinalidad at akma sa paksa ang mga tulang nabuo. 4 puntos

Kompleto ang tulang nabuo (tulang panudyo, tugmang de

4 puntos
gulong, at palaisipan.)
Naiangkop ang tamang intonasyon, diin, at antala sa
2 puntos
pagbigkas.

KABUOAN 10 puntos