Professional Documents
Culture Documents
آشنائی با منابع افغانستان
آشنائی با منابع افغانستان
فصل اًل
هقذهو (:)Introduction
ثبرٞع ٚث ٚهٗٝل رقو٣ت ٓ٘بثغ ٛج٤ؼ ٢ثقٖ ٓٞع٘گِٜب ٝػِلچوٛبًْٞ ١ه كه ٍ 53 ٍٞٛبٍ
اف٤و ،فٌَْبٍُ ٢بُٜبٓ ١زٔبكٔٛ ٝ ١چ٘ ٖ٤هّل هٝى اكي ٕٝعٔؼ٤ذ كه ًْٞهَٓ ،ئِ ٚآة
آّبٓ٤لٗ ،٢ىهاػزًٔ ٝ ٢جٞك إٓ كه ّٜو ٛب ٝهٍٝزبٛب ث ٢ٌ٣ ٚاى َٓبئَ ؽبك ٌَْٓ ٝعل ١كه
ًْٞه رجلّ َ٣ل ٙاٍذٝ .اهؼ٤ذ آو ا ٖ٣اٍذ ًٓ ٚب كهى ٕؾ٤ؾ ٢اى آة ثٓ ٚؼ٘ ٢آثبكاٗٓ ،٢بٚ٣
ىٗلگٛ ًٚ ٢واٝدٍ ،وٍجي ٝ ١ثوًذ ها كه ٍلو ٙآكٓ٤بٕ گَزوكٔٗ ٢ٓ ٙب٣لٗ ،لاّز ٚا ٝ ْ٣گنها اى
ً٘به إٓ گنّز ٚآِ .ْ٣ز ٢اى اٗ ٖ٣ؼٔذ اُ ٢ٜثٜو٘ٓ ٙل ٓ٤جبّل ً ٚثب اٍزلبك ٙاى رٌُ٘ٞٞعٝ ٖ٣ٞٗ ٢
ّ٘بفذ اى آٌبٗبد ثبُو٘ٓ ٙٞبثغ آثًْٞ ٢ه ف ِ٣ٞاى هطو ٙهطو ٙآة ثبهإ ،كه٣بٛب ٝك٣گوٓ٘بثغ آث٢
كه عٜذ آث٤به ١ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ،٢ثب٣و ٝاٍزقواط اٗوژ ١ثوم اٍزلبكّ ٙب٣بٗ ٢ٓ ٢ثوٗل .كه ًْٞه
كو٤و ٓب ػِ٤وؿْ ا ٢ٌ٣ ٌٚ٘٣اى ٓ٘بٛن فْي عٜبٕ ٓ ٢ثبّل آب ثؼِذ ٍبفزٔبٕ اها ٝ ٢ٙػٞاهٗ
ٛج٤ؼ ٢ثب كاّزٖ ًٜٛٞبٍ ١وثلِي ًْ٤ل ٝ ٙىَٓزبٜٗبٍ ١وكٓ ،قبىٕ ٛج٤ؼ ٢فٞث ٢ثوا ١مف٤و ٙآة
ثوف ٝثبهاٜٗب ١كِٖ ٢كواً ْٛوك ٙاٍذ ً ٚاى آٜٗب كه٣ب ٛب ١فوّٝبٕ ٝپوآثٍ ٢وچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك
رؼلاك ١اى ا ٖ٣كه٣بٛب پٌ اى ٕ ٢ٛلٛب ًِٓٞ٤زو ثالاٍزلبك ٝ ٙثل٤ٍ ٕٝواة ًوكٕ ٓوكّ رْ٘ٝ ٚ
ىٜٓ٘٤ب٣ ُْ ١يهعٓ ،ظِٓٞبٗ ٚفبى ٖٛٝها ٝكاع ٓٔٗ ٢ب٘٣ل .اگو ٓب ًٔ ٢اٛالػبد ك٘ ٝ ٢ػِٔ ٢كه
ىٓ٘ٓ ٚ٘٤بثغ آث ٝ ٢رٞاٗٔ٘ل ١ثبُو ٙٞكه٣بٛبًْٞ ١ه فٞك كاّز ٚثبّ ،ْ٤فٞا ْ٤ٛك٣ل ً ٚچوله ٓب ًلوإ
ٗؼٔذ ًوك ٙا ٝ ْ٣اى ٗؼٔبد ٝهىم ٤ٛت ً ٚفلاٗٝل ثوأ٣بٕ كه ٛج٤ؼذ ى٣جب ِ٣گَزوك ٙاٍذ،
اٍزلبكٞٓ ٙصو ٍٞ ٝكٓ٘ل ٌٗوك ٙا ْ٣ؽز ٢كه اهرلبع ٣ 3ب ٓ 01زو ١كه٣بٛبًْٞ ١ه ٓب ٕلٛب ٛياه
ٌٛزبه ىٜٓ٘٤ب ١ؽبِٕق٤ي ىهاػز٣ ُْ ٢يهع ،ثلًْ ٕٝذ ٝهٍٝزبئ٤بٕ رُْ٘ ٚت كه اٗزظبههطوٙ
ثبهإ ثٍٞ ٚى َْٗز ٚاٗل.
1
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ثوا ١هّ ّٖٝلٕ ا٤ٔٛذ ٓٞٙٞع ث ٚرٞاٗٔ٘ل ١ثبُو ٙٞكه٣بٛب ١آٓ ،ٞکٞکچ ،ٚکبثَ ،پ٘غْ٤وً٘ ،و،
ٛو٣وٝك ِ٘ٔٛ ٝل ثب٣ل اٗل٤ْ٣ل .فٞا٤ٛل ك٣ل ً ٚاگو كُٝزٔوكإ ٓب كه عٜذ ٜٓبه ا ٚٔٛ ٖ٣آثٜبَٓ ١ذ،
فوّٝبٕ ٍ ٝوًِ هلػِْ ٌٓ٤وكٗل ؽلاهَ ٛياهإ ٛياه ٌٛزبه ىٓ ٖ٤ها رؾذ ًْذ ٕ ٝلٛب ٛياه
ٓوكّ كو٤و ٝث٤چبهٓ ٙبٕ ها ٍ٤واة ٝاى گوٍ٘گ ،٢ربه٘ٓ ٢ٌ٣بىٍ ٝكولإ اٗوژ ١ثوم ٗغبد پ٤لا ٓ٢
ًوكٗل .ثبى ْٛاگو ٗگب ٢ٛگنها ث ٚهلهد ٝػظٔذ كه٣ب ١آٓ ٞث ٚاٗلاى ٢ٓ ،ْ٣ث ًٚ ْ٤٘٤ا ٖ٣كه٣ب ثٚ
ٍٞٛروو٣جب ِٓٞ٤ً 0511زو ٓوى ْٓزوى ثب ًْٞهٛبَٔٛ ١ب ٚ٣كه كٍ ٚ٘٤ٍ ٝكواؿ فٞك ثب ًٔبٍ
ٕجو ٓ ٝزبٗذ ًْزٛ ٢ب ١ثيهگ رغبهر ٢ربعٌَزبٕ ،اىثٌَزبٕ ٝرؤًَ٘زبٕ ها ث ٚا ٝ ٍٞ ٖ٣إٓ ٍٞ
ها ًْٓ ٢بٗل ٛ ٝياهإ ٛياه ٌٛزبه پقزً ٚبهٛ ١بًْٞ ١هٛب ١اىثٌَزبٕ ٝرؤًَ٘زبٕ ها ٍ٤واة
ٓٔٗ ٢بٗل ،فْ ث ٚاثوٝ ٝآ ٢ٛثو ًٍْ ٢ٔٗ ٚ٘٤ل كه ػٓ ٗٞب اكـبٜٗب ؽل اهَ ّٜبٓذ ا ٖ٣ها ٗلاّزْ٤
ً ٚؽز ٢ىٓٛ ٖ٤بٞٔٛ ١اه ؽبِٕق٤ي اٛواف كه٣ب ها ٍ٤واةٍ ،وٍجي ،ثب ٛواٝد ٍٞ ٝاؽَ آٗوا
رؾکٔٗ ْ٤بئ .ْ٤پٌ ؽبال ًٓ ٚب ث ٚػظٔذ ا٘ٓ ٖ٣جغ ؽ٤برٓ ٝ ٢بٍ ٚ٣وٍجي٤ٍ ٌّْ ٝ ١وٓ ١وكّ كو٤و
ٓبٕ پ ٢ٓ ٢ثو ْ٣ك٣و ْٗل ٙثب ػيّ ٝاهاك ٢ِٓ ٙثب ّؼبه آة ٣ؼ٘ ٢آثبكاٍٗ ٝ ٢وٍجي ،١ثب ٣ي ثوٗبٓٚ
ه٣يَ٘ٓ ١غْ ِٓ ٝ ٢رل ٖ٣ٝپوٝژٜٓ ٙبه آثٜب ١عبه ٝ ١ا٣غبك ث٘لٛب اى ٓٞاك ٓؾِ ٝ ٢کبٗکو٣ز ٢ثب
ٌٔٛبهٓ ١غبٓغ ث ٖ٤أُِِ ٝ ٢رغبهِٓ ٢گبٜٓبٗ ١قَز ٖ٤ها ّوٝع ً٘ ْ٤رب اْٗبءهلل ثزٞاٖٗٔٙ ْ٤
ٍوٍجي ٝ ١آثبكاًْٗٞ ٢ه ،ث ٚرله٣ظ ٌَْٓ ًْ اثًٔ ٝ ٢جٞك ّل٣ل ثوم ها ثوٛوف ٗٔبئ.ْ٤
ٛلف اى ر ٚ٤ٜا ٖ٣کزبة رالّ ٢اٍذ كه عٜذ ث ٚرٖ٣ٞو کْ٤لٕ آکبٗبد ثبُو٘ٓ ٙٞبثغ آث ٢کْٞه،
اهىُ ٝا٤ٔٛذ ا٘ٓ ٖ٣بثغ كه ىٓ ٚ٘٤هّل ٝرٍٞؼ ٚکْبٝهى ٝ ١اهزٖبك ،١اٍزلبك ٙاى إٓ عٜذ
ث٤و ٕٝهكذ اى ٝاثَزگ ٢ث ٚکْٞهٛبَٔٛ ١ب٤ٓ ،ٚ٣يإ اٍزلبكٝ ٝ ٙاثَزگ ٢کْٞهٛبَٔٛ ١ب ٚ٣اى
هٝكفبٗٛٚب ١اكـبَٗزبٕ ٝثآلفو ٙاٛالع هٍبٗ ٝ ٢آّ٘بٓ ٢٣وكّ ٓب اى رٞاٗبئٜ٤ب ١ثبُو ٙٞكه٣ب ٛب١
گٜوثبه ًْٞه ٓب ٓ ٢ثبّل رب ثب ٣به ١فلاٗٝل ٓزؼبٍ ٓ ٝلك ٔٛل٣گو ثزٞاٗ ْ٤اى ا ٖ٣رٞاٗٔ٘لٜ٣ب كه عٜذ
رٍٞؼ ٝ ٚاٗکْبف ىهاػذ ٝاٍزؾٖبٍ اٗوژ ١ثوم ًْٞه فٞك اٍزلبك ٙثٔٗ ٚ٘٤ٜبئ .ْ٤ث٤بئ ْ٤ثب اٖ٣
پ٤بّ "َجات آبَ ،جات زَذگي است زَذگيًاٌ را َجات دْيى لطرِ ،لطرِ آب ،نحظّ ،نحظّ زَذگي
است آَرا جًغ آٔري ٔ استفادِ يٕثر کُيىٓ ".طبُؼ ٚا ١ث ٚا ٖ٣کزبة كاّز ٚثبّ.ْ٤
2
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ١اٍذ ً ٚثٕٞ ٚهد ٛج٤ؼ ٢كه ٌَّ ٛب ١عبٓل (٣ـ)ٓ ،ب٣غ ٝگبى (ثقبه آة) ٝعٞك كاهك.
آّبٓ٤لٕ ٝهكغ ٗ٤بىٛب ١كوك( ١رْ٘گی َّ ،زْٗ )...ٝ ٞقَز٤ٗ ٖ٤بى ٗ ٝگوُ ثْو ث ٚآة ثٞك ٙاٍذ.
آة ٗ ٚرٜ٘ب ٓب ٚ٣ؽ٤بد ثٌِٓ ٚب ٚ٣ثٜجٞك ً٤ل٤ذ ؽ٤بدٓ ،ؾ ٜ٤ىَ٣ذ ّ ٝکٞكب ٢٣اهزٖبك عٞآغ
ثْو ١اٍذ .آة ًِ٤ل پواگ٘لگٗ ٢ل ،ًٞآثبكاٗ ٝ ٢عبٝكإ ٍبى ١ىٗلگ ٢ؽٞ٤اٗبد ٗ ٝجبربد ٓ ٢ثبّل.
آة اٍذ ً ٚثٞٓ ٚٔٛ ٚعٞكاد ىٗلَٛ ،ٙز ، ٢ثوب ٝهلهد ىَ٣زٖ ها ٓ٤لٛل اگو ًو ٙىٓ ٖ٤اى اهرلبع
ثبال ٗگوَ٣زّٞ ٚك ،ثً ٌَّ ٚو ٙا ١آث ٢هٗگ ْٓبٛلّٞ ٢ٓ ٙك .ى٣وا ثقِ ثيهگ ٢اى ٍطؼ إٓ ها
اه٤بٗٛ ًٞب ٝثؾوٛب كوا گوكز ٚاٍذ .اى ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ301زو ٓوثغ ٍطؼ ىٕٓٞ٤ِ٤ٓ 140 ،ٖ٤
ًِٓٞ٤زو ٓوثغ إٓ ثب آة پ٤ّٞل ٙاٍذ.
آة ث٣ ٚو ٖ٤گٛٞو اُ ٢ٜثٞك ٙكه هوإٓ ًو ْ٣پ٘غب ِّ ٝ ٙآ ٚ٣كه ٓٞهك پ٤لا ٝ ِ٣ا٤ٔٛذ آة ٝ
ٝاثَزگ ٢ؽ٤بد ث ٚآ ٖ٣بك ٙاهىّٔ٘ل آٝهكّ ٙل ٙاٍذ .فلاٗٝل (ط) ٓ ٢كوٓب٣ل
« ٔهللا اَسل يٍ انسًاء ياء فاحيا تّ االرض تؼذ يٕتٓا اٌ في رانك الیّ نمٕو یسًؼٌٕ».
« ٝفلاٗٝل اى آٍٔبٕ ٛب ثبهإ ها كوٍزبك رب ىٓ ٢٘٤ها پٌ اى ٓوگ ،ىٗل ٙگوكاٗل اُجز ٚكه اً ٖ٣به
ٍٞهٓ ٙجبهًٗ ٚؾَ ـ آ43 ٚ٣ آ٣بر ٢اٍذ ثوا ١آٗبٕ ًٍ ٚقٖ ؽن ها ّٓٗٞ٘ ٢ل».
آة كه رٌبَٓ ثْو ٝرٔلٕ ثْوٗ ١وِ ٓ ٢ٜٔكاّز ٚاٍذ .اَٗبٜٗب ١ثلٛ ١ٝياهإ ٍبٍ هجَ كه
ً٘به كه٣بٛب ٝچْٔٛ ٚب ٍبکٖ ّلٗلٖٓ .وٛ ١ب كه ً٘به ػظٔذ كه٣ب ٝ َ٤ٗ ١آّٞهٜ٣ب ًِ ٝلاٜٗ٤ب كه
ً٘به كعِ ٝ ٚكواد ٝآه٣بٜ٤٣ب كهک٘به كآ٘ ٚكه٣ب ١آِٓ٘ٔٛ ٝ ٞل ٌَٖٓ گي٣لٗل .رٔلٕ ثْو ٝاهٞاّ
ٓزنکو ٙكه ا ٖ٣هاٍزب ٌَّ گوكز ٚاٍذٛ .و هله ثْو٣ذ ٓزٔلٕ ّٓٞ ٢ك ثٔٛ ٚبٕ پٔ٤بٖٗٓ ٚبهف آة
اىك٣بك ٓ٣٢بثلًٔ .جٞك آة ثقٖ ٓٞثبػش ٓؾلٝك ّلٕ ىهاػذٓ ،بُلاه ٝ ١اىث ٖ٤هكزٖ ػِلچوٛب ٝ
ثالفوًٞ ٙچ هٜو ٝ ١عجو ١اَٗبٜٗب ها اى ٣ي ٓ٘طو ٚث٘ٓ ٚطو ٚك٣گو ثلٗجبٍ كاّز ٚاٍذ .كه ًْٞه ٛو
هٝى ّبٛل ًٞچ ًوكٕ ٓوكّ اى هٍٝزب ٛب ثّٜ ١ٍٞ ٚو ٛب ٓ ٢ثبّّ .ْ٤ب٣ل كه ٍبُٜب ١اف٤و ثؼِذ اى
ث ٖ٤هكزٖ ٛياهإ ٛياه ٌٛزبه ع٘گِٜب ،چواٛگبٜٛب ٝاؽلاس ًبهفبٗغبد ٕ٘ؼز ٢آال٘٣ل ٙكه عٜبٕ،
ٕلٓبد عجوإ ٗبپن٣و ١ثٓ ٚؾ ٜ٤ىَ٣ذ ٝال ٚ٣اىٝ ٕٝاهك گوك٣ل ًٚ ٙاصواد ٓقوة ٘ٓ ٝل ٢إٓ،
گوّ ّلٕ ٞٛا ً ٝب ِٛثوف ٝثبهإ ٓ ٢ثبّل .اٞٙٞٓ ٖ٣ع ثبػش گوك٣ل ٙاٍذ كهآ٘٣ل ٚٗ ٙچ٘لإ
كٝه ،آة آ ٖ٣ب ٚ٣ؽ٤بر ٢ث ٢ٌ٣ ٚاى ٓؼٚالد عٜبٗ ٢رجل َ٣گوكك.
كه كٗ٤ب ١آوٝى ا٤ٔٛذ آة ٗ ٝوِ إٓ كه رٍٞعؼ ٝ ٚپْ٤عوكذ ًْعٞهٛب ثعوًٌ پّٞع٤لَ٤ٗ ٙعذ .آة
ٓب٣ععع ٚؽ٤عععبد اَٗعععبٕ ،گ٤عععبٜٔٓ ٝ ٙزعععو٘ٓ ٖ٣جعععغ اٗعععوژ ١اهىإ هٔ٤عععذ كه فعععلٓذ هّٝععع٘ب ٝ ٢٣رٍٞعععؼٚ
هٝىاكيٕ٘ ٕٝؼذ ٝکْبٝهى ١هواه گوكز ٚاٍذ .پٌ ٕٝق ا ٖ٣گٜو ؽ٤بر ٢اى ؽٕٞعِ ٚا٣عٖ کزعبة
چ٘لٕ ٖ٣لؾ ٚا ١فبهط اٍذ آب ثبَ٣ز ٢كهى ّ ٝع٘بفز ٢كه٤عن اى ا٣عٖ ٗؼٔعذ اُٜع ٢پ٤علا ً٘ع ٝ ْ٤ثع ٚإٓ
ثؼ٘ٞإ ٜٓٔزو٘ٓ ٖ٣جغ ؽ٤بد ٣ ٝي ٓبكٓ ٙطٜو ٝپبى ٝاُز٤بّ ك٘ٛل ٙهٗعظ ٝآالّ ٓعبٕ ثوفعٞهك كٍٝعزبٗٚ
ٝهك٤وبٗ ٚكاّز ٚثبّ ْ٤ث ٚآ ٖ٣ل ًٚ ّٜٞثب عٔغ آٝه ١هطو ٙهطو ٙإٓ كه ٛو ىٓبٕ ٛ ٝو ٗوطًْ ٚعٞه،
3
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
٘ٛٞٔٛبٕ رْ٘ ٝ ٚىٓٛ ٖ٤ب٣ ُْ ١يهع ٓبٕ ها ٍ٤واة ٗٔبئ ٌَْٓ .ْ٤اكـبَٗعزبٕ رعب ؽعلٝكًٔ ١جعٞك آة
کْع٤لًْ ٙعٞه ٓعب َٗ٤ذ ،ى٣وا ٓ٘جغ ػظ ْ٤ؽٞى ٙآثو٣ي ( )watershedإٓ كه كٍ ًعٛ ٙٞعبٍ ١عوثلِ
هعواه كاهك ًع ٚكه٣بٛعب ١فوّٝعبٕ اى إٓ ٍوچْعٔٓ ٚع ٢گ٤عوك .آعب ٓعب ٘ٛعو اٍعزلبك ٙكهٍعذ اى آٗعوا ٗععٚ
آٓٞفزعع ٚا٣ععْ كوععّ ٜععبٛل ا٣ععٖ َٛععزً ْ٤ععٍ ٚععبالٗ٤ِ٤ٓ ٚععٛ ٕٞععب ٓزععو ٌٓؼععت آة ثععل ٕٝاٍععزلبك ٙىهاػزعع،٢
آّبٓ٤لٕٗ٘ ٝ ٢ؼز ٢ثٛ ٚله ٓ٤وٝك ٝکْعٞهٛبَٔٛ ١عب ٚ٣ثعب كها٣عذ فعبٓ اى إٓ ؽعلاکضو اٍعزلبكٓ ٙع٢
ٗٔب٘٣ل .كه ؽبُٓ ٌٚ٤ب رُْ٘ ٚجبٕ ثب چٜوٓ ٙؼٖٓ ٝ ّٞظِٓٞبٗ ٚث ٚكٗجبٍ آة ٝث ٚكٗجعبٍ ًٔعي اى ك٣گعوإ
ٓ ٢ه( ْ٣ٝآة كه کٞىٓ ٝ ٙب رُْ٘ ٚجبٕ ٓ ٢گوك٣ – ْ٣به كه فبٗٓ ٝ ٚب گوك عٜبٕ ٓ ٢گوك.)ْ٣
پعععٌ ثعععب كاّعععزٖ ثوٗبٓععع ٚپب٣عععلاه ٓعععل٣و٣ذ ٓ٘عععبثغ آة ( Sustainable Water resources
ٝ )managementاٍزوار٤ژٜٓ ١به آثٜب ث ٚرعله٣ظ ٓ٤زعٞإ ٛعياهإ ٌٛزعبه ىٓع ٖ٤ثعب٣و ها كا٣عو ٝثعٚ
چوف ٚر٤ُٞل اٙبكً ٚوك ٝاى ا٣عٖ ٛو٣عن ٛعياهإ كٛوعبٕ كو٤عو ٝر٤ٜلٍعذ ٓعبٕ ها ٕعبؽت ىٓع ٖ٤پعو
ٓؾٖ ٝ ٍٞآٗوا اى ٣ي ٖٓوف ً٘٘ل٤ٗ ٙبىٓ٘ل ث٣ ٚي ر٤ُٞل ً٘٘ل ٝ ٙآثعبكگو ثع٤ٗ ٢عبى رجعلً َ٣عوكٚٓ .عبكب
ا ٌٚ٘٣آثعبكاًْٗ ٢عٞه ها ٗ٤عي كوع ٜاى ٔٛعٗ ٖ٤وع ٝ ٜعب٣گعب ٙثبَ٣عزّ ٢عوٝع ًعوك .ى٣عوا كه ًْعٞه ٛعب١
عٜبٕ ٍ ّٞاى عًِْٔ ٚعٞه ٓعب ،اًضو٣عذ ٓعوكّ ثع ٚىهاػعذ ٓ ٝبُعلاه ١اّعزـبٍ كاهٗعل ٝاى ا٣عٖ ٛو٣عن
آواه ٓؼبُ ٓٔٗ ٢ب٘٣علُ .عنا كه ًْعٞه ٓعب ٓؾعٞه رٍٞعؼ ٝ ٚاٌْٗعبف ،ثقعِ ىهاػعذ ٓ ٝبُعلاهٓ ١ع٢
ثبّل .ىهاػذ ٍز ٕٞكوواد اهزٖبك ٝآة ٍز ٕٞكوعواد ىهاػعذ ٓ٤جبّعل .ىهاػعذ ثعل ٕٝكٍزوٍع ٢ثعٚ
آة ٓولٝه ٗقٞاٛل ثٞك .اًٞ ٖ٣ربٛزو ٖ٣ها ٢ٛاٍعذ ًع ٚآ٤عل ١ها كه كُٜعب ١كٛوبٗعبٕ ٜٓغعٞه ٝفَعزٚ
ٓبٕ ىٗل ٙفٞاٛل ًوك ،عٞاٗبٕ رالّگوٓبٕ ها ثب ّوا ٜ٣عل٣ل ٍعبىٗلً ٢ثعًٔ ٚعي آثعبكاًْٗ ٢عٞه ٓع٢
ِٛجل ً ٚث٣ ٚو ٖ٤ثب ثوٗبٓ ٚه٣ي ،١ػعيّ ٝاهاكِٓ ٙع ،٢ثعب رلکعو ًعبه ٝرعالُ فَعزگٗ ٢بپعن٣و ثعٍ ٚع١ٞ
عبٓؼ ٚثب ٍؼبكد ٝهكب ٙؽوًذ فٞاً ْ٤ٛوك.
4
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٝؽلد ثقْ٤ل ا ٝا ٖ٣ػٖ٘و ٗقَز ٖ٤عٜبٕ ها آة كاَٗذ .آوٝى ٢ٔٗ ٙكاٗ ْ٤ک٘ٓ ٚظٞه كه٤ن ١ٝاى
ا ٖ٣گلز ٚچ ٚثٞكٙاٍذّ .ب٣ل ا ٝثو ا ٖ٣اػزوبك ثٞك ٙثبّل ک ٚٔٛ ٚچ٤ي اى آة پل٣ل آٓلٙاٍذ ٝكٝثبهٙ
ث ٚآة ٓج ٌلٍ ٓ٢گوكك .رب عب ٢٣ک ٚربه٣ـ ْٗبٕ ٓ٢كٛل ا ٖ٤ُٝرغبهة آة ّ٘بٍٓ ٢وث ٛٞثٍٓٞ ٚوٜ٣ب ٝ
ٖٓوٜ٣ب كه ٓ٘طو ٚفبٝهٓ٤بٗ ٚاٍذ ثطٞه ١ک ٚهلآذ ٍل ٍبى ١ه ١ٝكه٣ب ٗ َ٤ثٍ ۰111 ٚبٍ هجَ
اى ٓ٤الك َٓ٤ؼ ٓ٢هٍل كه ٖ٤ٔٛىٓبٕ كؼبُ٤زٜبْٓ ١بث ٢ٜكه چ٤ٗ ٖ٤ي ٝعٞك كاّز ٚاٍذ .اى ثلٝ
ربه٣ـ رب ؽلٝك ٍ 0۰11بٍ ثؼل اىٓ٤الك َٓ٤ؼ كالٍل ٝ ٚكاْٗٔ٘لإ ٓقزِل ٢اى عِٔٓٞٛ ٚو ربٌُ،
اكال ،ٕٞٛاهٍط ٝ ٞپِ٘ ٢كه ٓٞهك ٍ٤کَ ٛب٣لهُٞٝژ ١اٗلْٛٚ٣ب ١گٗٞبگ ٢ٗٞاهائ ٚکوكٙاٗل ٝکْ کْ
ٓلب ْ٤ٛكَِلٛ ٢ب٣لهُٞٝژ ١عب ١فٞك ها ثْٓ ٚبٛلاد ػِٔ ٢كاكٗل.
اٍزقواط آثٜب ١ى٣وىٍٓ ٢٘٤بثو ٚاٞٛ ١الٗ ٢كه کْٞهٛبٓ ١قزِق چ ٕٞچ( ٖ٤ؽلو چب ٢ٛرب
ػٔن ٓ 0311زو ث ِٚ٤ٍٞكٍزٛ ٚبٖٓ ٝ )٢ٗ ١و (چبٍٞ٣ ٙق ثب ػٔن روو٣جٓ 011 ٢زو ٍ3000بٍ
هلآذ كاهك.
كهربه٣ـ اكلبَٗزبٕ ىهاػذ پْ٤وكز ٝ ٚؽلو ع٣ٞجبهٛب كه ىٓبٕ کّٞبٗ٤بٕ ،ؿيٗ٣ٞبٕ ،ثبفزو٣بٕ
رٞٔ٤ه٣بٕ ،ثبثو٣بٕ ٝرٞٔ٤هّب ٙكهاٗٓ ٢وٝط گوك٣ل٤ٍ .زْ آث٤به ١كه اكـبَٗزبٕ رٍٝ ٍٜٞبٓ َ٣لهٕ
ٗجٞك ٙثِکٓ ٚبٗ٘ل ٕلٛب ٍبٍ هجَ ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ٢ر ٍٜٞعٜ٣ٞب ١فبک ٢آث٤بهّٞ٢ٓ ١ك ک ٚكٖ٤ل١
ٙب٣ؼبد ف ٢ِ٤ى٣بك ٓ٢ثبّل .اى عِٔ ٚكؼبُ٤زٜب ١ک ٚكه ثقِ آة كه کْٞه ٓب ّل ٙاٍذ ٓ٤زٞإ اى
اؽلاس ث٘ل ٍوك ٙؿيٍِٗ ،٢طبٍٕ ،ل کغکِ٘ٔٛ ٢ل ،ث٘ل ٍوٝثٗ ،٢ـِ ،ٞث٘ل ٓب٤ٛپو ،کبٗبٍ آث٤به١
ٗ٘گوٛبه ،کبٗبٍ آث٤به ١پوٝإٍ ،ل ٍِٔب ٛواد(كهؽبٍ ٍبفذ) ها ٗبّ ثوك .كه ٓوب َٚ٣ثب آکبٗبد
ثبُو ٙٞآث ٢کْٞه اٍزلبك ٙاى إٓ فٗ ٢ِ٤بچ٤ي اٍذ .كه ؽبُ٤کٜٗٞ٤ِ٤ٓ ٚب ٓزو ٓکؼت آة ثالاٍزلبك ٙاى
کْٞه فبهط ّٓٞ ٢ك ٓ ٝوكّ اكـبَٗزبٕ اى کٔجٞك آة ىهاػز ٝ ٢آّبٓ٤لٗ ٢هٗظ ٓ٤جوٗل.
اٗغٖٔ ػِ ٝ ّٞك٘ ٕٞا٣بالد ٓزؾل ٙرؼو٣ق ى٣و ها ثواٛ ١ب٣لهُٞٝژ ١ثوگي٣ل ٙاٍذ :
ٛب٣لهُٞٝژ :١ػِْ ٓطبُؼ ٚآة کو ٙىٓ ٖ٤اٍذ ٝكه ٓٞهك پ٤لا ، ِ٣چوفِ ٝرٞى٣غ آة كه
ٛج٤ؼذ ،فٖ٤ٕٞبد ك٤ي٣ک ٝ ٢ک٤ٔ٤ب ٢٣آةٝ ،اکِ٘ ٛب ١آة كه ٓؾ ٝ ٜ٤اهرجب ٛإٓ ثب ٓٞعٞكاد
ىٗل ٙثؾش ٓ ٢ک٘ل .ث٘بثوآ ٖ٣الؽظّٞ ٢ٓ ٚك کٛ ٚب٣لهُٞٝژ ١كه ثوگ٤وٗل ٙرٔبٓ ٢كاٍزبٕ آة اٍذ
5
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
6
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آة ٓ ٣بك ٙؽ٤بر ْٜٓ ٝ ٢كه ىٗلگ ٢ثْو ثٞك ٙكه ثقْٜبٓ ١قزِق اى إٓ اٍزلبكّٞ ٢ٓ ٙك .اٍٜٝ
عٜبٗ ٢رٞى٣غ ٓ٤يإ اٍزلبك ٙآة كه ثقِٛبٓ ١قزِق كه ٍبٍ 5111ثٖٞهد ى٣و ٓ٤جبّل:
ثقِ کْبٝهى ١ث ٚكُ َ٤آث٤بهٓ ١ؾٖٞالد ىهاػز٤ٓ ٢يإ ى٣بك ١آة ٓٞهك اٍزلبك ٙهواه
ٓ٢كٛل .اى ٍبٍ 0991ا ٍٜٝعٜبٗ٤ٓ ٢يإ ثوكاّذ آة اى ٓ٘بثغ ث٘ٓ ٚظٞه آث٤به ١ىٖٓٛ٤ب :91
اكيا٣ ِ٣بكزٚاٍذ ا ٖ٣كه ؽبُ٢اٍذ ک ٚث :51 ٖ٤رب :11إٓ رجق٤و ٣ب عبه ٝ ١ثٛ ٚله ٓ٢هٝك.
ٓ٤يإ ثوكاّذ آة كه کْٞهٛب ١كهؽبٍ رٍٞؼ ٚث ٚػِذ ٗلاّزٖ اثياه ٓ٘بٍت كٝثواثو کْٞهٛب١
رٍٞؼ٣ٚبكز ٚثواٛ ١و عو٣ت اٍذ ،كهؽبُ ٢ک٤ٓ ٚيإ ٓؾٖٞالد کْبٝهى ١آٜٗب ٢ٓ ٍّٞ ٣ثبّل.
ثؼال ،ٙٝكه اکضو ٗوب ٛفْ ٚٔ٤ٗ ٝفْ ،ث ٚػِذ کٔجٞك ثبهُٛب ١ع :91 ،١ٞآة ٓٞهك ٗ٤بى
ثوا ١آث٤به ١ىٖٓٛ٤ب اى آة ّ٤و ٖ٣رأٓ ٢ٓ ٖ٤گوكك ،كهؽبُ ٢ک ٚکْٞهٛب ١رٍٞؼ٣ٚبكز ٚا ٖ٣ههْ ها ثٚ
:۰1هٍبٗلٙاٗل .رٞى٣غ ٓ٤يإ اٍزلبك ٙآة ثٔ٘ظٞه ٖٓبهف فبٗگ٤ٗ ٢ي كه ٗٞاؽ ٢گٗٞبگ ٕٞعٜبٕ
ٓقزِق ٓ٢ثبّل .ثٞٛ ٚه ٓضبٍ ٛ ٝجن آٓبه ٓ٘زْو ّل ٙر ٍٜٞثوٗبٓ ٚػٔوإ ٍبىٓبٕ َِٓ ٓزؾل كه
ٍبٍ ،ّ5119ا٤ٓ ٍٜٝيإ آة ٖٓوك ٢كه ا٣بالد ٓزؾل ٙؽلٝك ٤ُ 575زو ٝكه اهٝپب ث 511 ٖ٤رب
٤ُ 111زو كه هٝى ثواٛ ١و ّقٔ ٓ ٢ثبّل ،كهؽبُ ٢ک ٚكه کْٞه ٓٞىآج ٤ا ٖ٣ههْ ؽلٝك 01
ُ٤زوكه هٝى ٓ٢ثبّل.
گوچ ٚؽغْ کِ ٢آةٛبٞٓ ١عٞك ثوه ١ٝىَٓٗ ٖ٤جزب ً ى٣بك ٓٔٗ٢ب٣ل آب ٓزغبٝى اى :99;5اٖ٣
آةٛب كه ثؾوٛب ٝاه٤بٍٜٗٞب ٓزٔوکي َٛز٘ل ٝؽلٝك ٤ٗ :5ي ثٕٞ ٚهد ٣ـ ٣ ٝقچبٍٛب كه ٓ٘بٛن
هطج ٢رغٔغ ٣بكزٚاٍذ .اى %0;3آة ثبهٓ٢بٗل٤ٗ ٙي ثقِ ى٣بك ١كه اػٔبم ىٓ ٖ٤ثٞك ٙک ٚاٍزقواط
7
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
إٓ ْٓکَ ٝاى كٍزوً اَٗبٕ ث ٚكٝه اٍذ .ثؼال٘ٓ ،ٙٝبثغ آة ّ٤و ٖ٣كه ٍطؼ ىٓ ٖ٤ثٞٛ ٚه
ٞٗ ٣افذ رٞى٣غ ْٗلٙاٗل .كهؽبٍ ؽبٙو 9 ،کْٞه ٓبٗ٘ل کبٗبكا ،چ ،ٖ٤کِٔج٤ب ،پ٤و ،ٝثواى،َ٣
ه ،ٚ٤ٍٝا٣بالد ٓزؾل ٙآٓو٣کب ،اٗل٤ٗٝي٣ب ٘ٛ ٝل :91کَ ٓ٘بثغ آة ّ٤و ٖ٣ها ث ٚفٞك افزٖبٓ
ٓ٢ك٘ٛل كه ٓوبثَ ؽلٝك 81کْٞه ثب کٔجٞك آة ٓٞاعٚاٗل ک ٚثوف ٢اى آٜٗب روو٣جب ً ث٤ٛ ٚچ ٓ٘جغ آة
ّ٤و ٖ٣هبثَ رٞع ٢ٜكٍزوٍٗ ٢لاهٗل ٓبٗ٘ل کْٞهٛب ١ک٣ٞذ ،ثؾوٓ ،ٖ٣بُذ ،آبهاد ٓزؾل ٙػوث،٢
ٍ٘گبپٞه ،اهكٕ ٤ُ ٝج٤ب ٓ٤جبّ٘ل.
ثب رٞع ٚث ٚاكيا ِ٣هٝىاكي ٕٝعٔؼ٤ذ ،رٍٞؼٕ٘ ٔٚؼذ ٝاكيا ِ٣آُٞكگ٘ٓ ٢بثغ آة ّ٤و،ٖ٣
.
كٍزوٍ ٢ث ٚآة کبك٘ٓ ٝ ٢بٍت كه ثوف ٢اى کْٞهٛب ث ٣ ٚثؾوإ عل ١رجلّ َ٣لٙاٍذ.
ٛجن آٓبه ثوٗبٓ ٚػٔوإ ٍبىٓبٕ َِٓ ٓزؾل كه ٍبٍ ٤ٓ 5119الك١
ٓزبٍلبٗ ٚث ٚػِذ ْٓکالد كه اٗکْبف ٓ٘بثغ آة کْٞه ٝػلّ اػٔبه مفب٣و آة اى ٓغٔٞع 7;9
ٓٛ ٕٞ٤ِ٤کزبه اها ٢ٙهبثَ ىهع کْٞه رٜ٘ب ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ 0;8کزبه رؾذ آث٤به ٝ ١آة ٓطٔئٖ هواه
كاهك ٝکٔزو اى 11كٖ٤ل ٓوكّ ث ٚآة آّبٓ٤لٕٗ ٢ؾ ٢كٍزوٍ ٢كاهٗل ثواٍبً آٓبه اهائّ ٚل ٙاى
ٍٝ ١ٞىاهد ٕؾذٛ ،وٍبُٗ ٚيك ٣ث ٚپ٘غبٛ ٙياه کٞكک كه ا ٖ٣کْٞه ث ٚكُ َ٤اٍزلبك ٙاى آة
آّبٓ٤لٗ ٢ؿ٤و ثٜلاّز ٢عبٕ ٓ ٢ك٘ٛل .اى ٓغٔٞع پ ِ٤ث ٢٘٤ظوك٤ذ ر٤ُٞل٤ٓ 51111 ١گبٝاد ثوم
كه کْٞه ٗ ٚرٜ٘ب ٤ٓ 551گبٝاد ثوم آثٞٓ ٢هك اٍزلبك ٙهواه ٓ٤گ٤وك ،كه ؽبُ٤ک٘ٓ ٚجغ ٓطٔئٖ ك٣گو
ْٛكه کْٞه ٓٞعٞك َٗ٤ذٓ .ؼٓ ٖ٤ؾزوّ آة ٝىاهد اٗوژ ٝ ١آة کْٞه ٓب آهب٤ٙ ١ب ٢٣كوٓٞكٙ
اٍذ "ٛوگب ٙثقٞا ْ٤ٛك٣گو ّبٛل ٓوگ ٤ٓ ٝو اٛلبٍ كهکْٞه ٗجبّٞٓ ٝ ْ٤اك ؿنآ ٢٣وكّ ها فٞك
ر٤ُٞل ٗٔب ْ٤٣كوو ٝث٤کبه ١ها کب ِٛك ،ْ٤ٛىٓ ٚ٘٤اّزـبٍ ها َٓبػل ٍبى ٝ ْ٣كه ٗز٤غ ٚآ٘٤ذ ها كه
کْٞه ربٓٔٗ ٖ٤ب ْٛ ٝ ْ٤٣كاها٘ٓ ١بثغ ثوم كٝآلاه ٓ ٝطٔئٖ كهکْٞه ثبّٕ٘ ،ْ٤ؼذ ٓب هّل ٝ
ٓؼبكٕ کْٞه ٓب ٓٞهك ثٜو ٙثوكاها ١هواه گ٤وك ٝك٣گو ٍبُ٤بٗٛ ٚياه ٛب ٛکزبه اها ٢ٙىهاػزٓ ٢ب
ٛؼٔ٤ٍ ٚالة ٛب ٗگوكك ٝاصواد ٓ٘ل ٢فْکَبُ ٢کب٣ ِٛبثل .الىّ اٍذ رب ث ٚاٗکْبف ٓ٘بثغ آة ٝ
اػٔبه ى٣وث٘بٛب ١اٍبٍ ٢آة ثقٖ ٓٞمفب٣و آث ٢رٞع ٚفبٓ ٓجن ٍٝگوكك ٞٙٞٓ ٝع آة ٝثٜوٙ
8
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ثوكاه ١اى إٓ كه ٕله ا٣ُٞٝذ كُٝذ عٜٔٞه ١اٍالٓ ٢اكـبَٗزبٕ هواه گ٤وكٓ ٚٔٛ .ب كه عٜذ هكغ
چبُِ ٛب ٞٓ ٝاٗغ ک ٚثو ٍو ها ٙإٓ هواه كاهك َٓئٞالٗ ٚاهلاّ علٔٗ ١ب".ْ٤٣
ثب رٞع ٚثٍ ٚبثو ٚكهكٗبک فْکَبُٜ٤بٍ ١بُٜبی ٓزٞاُی پ٘غبٍ ٙبٍ اف٤وٝ ،هز ٢ك٣لّٞ ٢ٓ ٙك ًٚ
ٓوكّ اكـبَٗزبٕ آة فٞهكٕ ٗلاهٗل ،كهؽبُ ًٚ ٢ه٘ٓ ١ٝبثغ ؿ٘ ٢آثٜبٛ ١ج٤ؼ ٝ ٢ثٜزو ٖ٣چْٔٚ
ٍبهإ ٛج٤ؼ ٢هواه كاه ٝ ْ٣اٍ ٖ٣وٓب ٚ٣ػظٓ ْ٤لذ ٝها٣گبٕ ثًْٞ ٚه ٛبَٔٛ ١ب ٢ٓ ٚ٣هٝك.
ًْٞهٛبَٔٛ ١ب ٚ٣إٓ ها ثب کٔ ٢پو ٌٍٝث٘بّ آة ٓؼلٗ ٢كافَ ثٞرِٜب ١پالٍزً ٢ٌ٤وك ٙكٝثبه ٙثب
هٔ٤ذ گياف ثوآ ١ب ٓ ٢كوّ٘ٝل .گٔوکبد کْٞه ٗ٤ي فّٞؾبٍ َٛز٘ل ک ٚاى إٓ ٓؾٖ٤ٓ ٍٞگ٤وٗل
كهآٓلّبٕ ثْ٤زو ّٓٞ ٢ك.
كه كٗ٤ب ١آوٝى آة ٣ک ٢اى َٓب ْٜٓ َ٣ؽ٤بر ٝ ٢اهزٖبك ١ثوا ١کْٞه ٛب ّل ٙاٍذ .ثؾوإ آة
ٗ٤ي هٝاثًْٞ ٜهٛب ١ها ً ٚؽٞىٛ ٙب ١كه٣بْٓ ٢٣زوى كاهٗل ثْٓ ٚکالد ٝچبُِ ًْ٤ل ٙاٍذ.
ثقٖ ٓٞرـ٤واد آة ٞٛ ٝا ً ٝبٙ ِٛقبٓذ ال ٚ٣اىٗ ٝ ٕٝب ثٞك ١ع٘گِٜب٘ٓ ١بٛن ؽبه ٙاٚٔٛ ١
ًٔ ٚٔٛ ٝجٞك آة كه ٍبُٜب ١آ٘٣ل ٙها رْل٣ل ٌٓ٘٘٤ل ً ٚثبػش كوو ٝگوٍ٘گ ٢كه عٜبٕ ْٓٞ٤ك .ثطٞه
اٛ ٍٜٝلزبك كٖ٤ل آة ٓٞعٞك كه ًو ٙىٓ ًٚ ٖ٤كه رؾو٤وبد ىَ٣ذ ّ٘بٍ )Biology(٢اى إٓ ث٘بّ
ٍ٤به ٙآث٤ٗ ٢ي٣بك ّل ٙاٍذ ٖٓوف ًْبٝهىْٞ٤ٓ ١ك ٝث ٚػو٤لً ٙبهّ٘بٍبٕ عٜبٕ ٢ٛك ٝك ٚٛآ٘٣لٙ
كه ٗز٤غٍٞ ١ ٚء ٓل٣و٣ذ كه مف٤وٗ ١ ٙيٝالد آٍٔبٗ ٢ثب ثؾوإ ًٔجٞك ّل٣ل آة ٓٞاع ٚفٞاٛل ّل.
اى آٗغب ًٚ ٢٣اؿِت ًْٞه ٛب ثقٖ ٓٞكه آٍ٤ب كاها ١هٝك فبٗٛ ٚبْٓ ١زوى َٛز٘ل ٌٖٓٔ اٍذ
٘ٛگبّ رْل٣ل ًٔجٞك آة ٣ ٝب اػٔبٍ پوٝژٛ ٙبٍ ١ل ٍبى٣ ٝ ١ب ٗؾ ٙٞاٍزلبك ٙاى إٓ ،ثبػش ر٤و ٙگ٢
هٝاث ٜث ٖ٤کْٞهٛبٓ ١نکٞه ّٞك .كه گنّزٛ ٚب چ٘ ٖ٤پ٘لاّزْ٤ٓ ٚل ً ٚكٍزوٍ ٢ث ٚؽَ ٌْٓالد
ًٔجٞك آة اى ٛو٣ن رٌ٘بُٞع ٌٖٔٓ ٢اٍذ ٝرٖٞه ْٓ٤ل ً ٚثًٔ ٚي رک٘بُٞع ٢عل٣ل ٝا٣غبك
ًبهفبٗٛ ٚب ١رٖل ٚ٤آة ٓ٤زٞإ ث ٚمفب٣و ثْ٤زو آة كٍذ ٣بكذ .آب ؽبال چ٘ ٖ٤ثٗ ٚظو ٓ٤وٍل ًٚ
ثؾوإ آة ثيهگزو اى إٓ اٍذ ً ٚرٖٞه ٓ٤وكذ .ثؾش ٛب ١كه ثبه ٙاؽزٔبٍ ٝهٞع ع٘گ ثواًَ ١ت
مفب٣و آة كه گنّزٛ ٚب ٗ٤ي ٝعٞك كاّز ٚاٍذ ؽبال ْٛاؽزٔبٍ ه ١ٞكهگ٤و ٝ ١رِ٘ ىا٤ٓ ٢٣بٕ
ًْٞهٛب ًٚ ١ؽٞى ٙكه٣بْٓ )River basin( ٢٣زوک كاهٗلٝ ،عٞك كاهكٗ .وِ آة كه رؾٔ َ٤ع٘گ،
ٗبآ٘ ٝ ٢ث ٢صجبر ٢كهاكـبَٗزبٕ ؿ٤وهبثَ اٗکبه ٓ٤جبّل.
9
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل دًم
11
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
11
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٛبٓ ١وًي كاكٛ ٙب ١ثوف ٣ ٝـ آٓوٌ٣ب ( )NSIDCاگو آوٝى رٔبّ رٞكٛ ٙب٣ ١ق ٢عٜبٕ مٝة ّٞك
ٍطؼ آثٜب ١ثؾو ؽلٝك %71ثبال فٞاٛل آٓل.
12
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
13
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آب اقيانوسها
آب اقيانوسها
شكل شماره :4آب كره زمين
آثٜب ١ى٣و ىِٓٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 51;2 )Ground water( ٢٘٤زو ٌٓؼت رقٔ ٖ٤ىكّٞ ٢ٓ ٙك کٚ
ًَ % 0/7آة ًو ٙىٓ ٖ٤ها رٌْ ٢ٓ َ٤كٛل .اىإٓ عِٔ ٚؽلٝك %32إٓ ّٞه ٣ %11/0 ٝب
ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 01/31زو ٌٓؼت آثٜب٤ّ ١و ٖ٣ها رْک٤ٓ َ٤لٛل .آثٜب ١ى٣وىٓ ًٚ ْٛ ٢٘٤كه كهٕٝ
الٛ ٚ٣ب ١ىٓ ٖ٤هواه كاهك ،ثٜو ٙثوكاه ١إٓ ث ٚاًزْبف ،ؽلو چبً ، ٙبٗبٍ ًْ ٝ ٢ثٌبهگ٤و ١كٍزگبٙ
ٛب ١پٔپ آة ٝا٣غبك ربٍَ٤بد ِٗلٝاٗ٤ٗ ٢بى اٍذ .گوچ ٚكه ٍبثن ٓوكّ ثب ّ ٙٞ٤ف٘ٓ ٢ِ٤بٍت ( ؽلو
کبه٣ي) اى آثٜب ١ى٣وىٓ ٢٘٤اٍزلبك٤ٓ ٙکوكٗل آب ثب پْ٤وكذ رکُ٘ٞٞژ ٝ ١ؽلو ث ٢ه ٚ٣ٝچبٛ ٙبٚٔ٤ٗ ١
ػٔ٤ن ٝػٔ٤نٍ ،طؼ آثٜب ١ى٣وىٓ ٢٘٤پبئ ٖ٤هكز ،ٚرؼلاك ى٣بك ١اى کبه٣يٛب فْ ٝرؼلاك ١كه
ؽبٍ رقو٣ت ٓ٤جبّل .گلز٘ ٢اٍذ ً ٚآ ٖ٣ولاه ٗبچ٤ي آة ّو٤ٗ ٖ٣ي ثطٞه ٌٞ٘٣افذ كه ٍواٍو عٜبٕ
پواگ٘لْٗ ٙل ٙاٗل ٝػٞآَ گٗٞبگٓ ٢ٗٞبٗ٘ل ٓٞهؼ٤ذ عـواك٤بّ ،٢٣وا ٜ٣آة ٞٛ ٝا٤ٓ ٝ ٢٣يإ ثبهُ
14
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ثو ا ٖ٣پواگ٘لگ ٢ثَ٤به ٓٞصو اٍذ .اكـبَٗزبٕ كاها ١مفب٣و ثيهگ آثٜب ١ى٣وىٓ٤ٓ ٢٘٤جبّل ثواٍبً
كاكٛ ٙبٍ ١بىٓبٕ فٞهاکٞٓ ٝ ٚاك ؿنا ٢٣عٜبٕ ( )FAOكه ٍبٍ ّ0998ظوك٤ذ ٍبُ٤بٗ ٚآثٜب١
ى٣وىٓ٤ِ٤ٓ 20 ٢٘٤بهك ٓزوٓکؼت رقٔ ٖ٤ىكْٞ٤ٓ ٙك ک ٚكو٤ِ٤ٓ 1 ٜبهك ٓزو ٓکؼت إٓ هبثَ اٍزلبكٙ
ٓ٤جبّل .ثواٍبً پالٕ ر٘ظّ ْ٤ل٤ٓ ٙزٞإ ٓولاه ٖٓوف إٓ ها رب ٍ 01بٍ آ٘٣لٗ ٙظو ث ٚاكياٍ ِ٣طؼ
ى٣و کْذ ٖٓ ٝبهف فبٗگ ٢ث٤ِ٤ٓ 8 ٚبهك ٓزو ٓکؼت اكيا ِ٣كاك .ؽلٝك %05ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز٢
اى ٛو٣ن آثٜب ١ى٣وىٓٓ ٢٘٤بٗ٘ل کبه٣ي ،چْٔ ،ٚچبٜٛب ١ػٔ٤ن ٍ ٝطؾ ٢آث٤بهّٞ ٢ٓ ١ك.
15
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٌٓؼت ٓ ٢ثبّل ٌٖٔٓ .اٍذ ثٗ ٚظو ثوٍل ًٓ ٚولاه ى٣بك ١اٍذ آب ٓ % 1/110غٔٞع آة
ىٓ ٖ٤ها رٌْ٤ٓ َ٤لٛل .اگو رٔبّ آة ارٍٔٞل٤و ٌ٣جبه ٙثٖٞهد ثبهإ ثجبهك كو ٜث ٚػٔن 5/3
ٍبٗزٔ٤زو ٍطؼ ىٓ ٖ٤ها ٓ ٢پّٞبٗلٔٛ .چ٘ ٖ٤ثقْ ٢اى آة ٓٞعٞك كه کو ٙىٓ ٖ٤ثٖٞهد ثقبه
كه آرَٔلو ٝثقِ ك٣گو٤ٗ ١ي ثٖٞهد عبٓل كه ٣قچبٍٛبٛ ١ج٤ؼٝ ٢عٞك كاهك.
هجَ اى اٝ ٌٚ٘٣اهك كؼبُ٤زٜب ١ثبىٍبى٘ٓ ١بثغ آثًْٞ ٢ه گوك ْ٣الىّ اٍذ كه ٓوؽِٗ ٚقَذ
اٛالػبد ٛب٣لهُٞٝژ ُٞٝ ٢ٌ٣اٗلى كه ٓٞهك ٓ٘بثغ آثًْٞ ٢ه ّ٘ ٝبفز ٢اى پزبٍِٜ٤ب ١ثبُو ٙٞإٓ
كاّز ٚثبّ ْ٤رب ثزٞإ ثب اٍزلبك ٙاى اؽٖبئ ٝ ٚ٤اههبّ (ٝ )Dataاٛالػبد ٓل٤ل إٓ ،ثوٗبٓٚ
ه٣يٜ٣ب ١الىّ كه عٜذ اٍزلبك ٙاى آثٜب ١عبه ،١آثٜب ١اَ٣زبك ٝ ٙآثٜب ١ى٣و ىٓ ٢٘٤ثوا١
كؼبُ٤زٜب ١کْبٝهى ،١اٍزلبك ٙاٗوژ ١ثوم ٝآثي ١پوٝه )Aquaculture(١كاّز ٚثبّ.ْ٤
هٜٔ٣ٝوكزًْٞ ٚه ٓب ثب ٝعٞك كاّزٖ ّوا ٜ٣اهِ ٢ٔ٤فْي ٚٔ٤ٗ ٝفْي ،اى ٗظو كاّزٖ آثٜب١
عبه( ١كه٣بٛب) اى ٙٝؼ٤ذ َٗجزب ً فٞث ٢ثوفٞهكاه اٍذ .گوچ ٚفٌَْبُٛ ٢و چ٘ل ٍبُ٢
ٙٝؼ٤ذ ٗبٓ٘بٍج ٢ها ثواًْ ١ذ ٝکبه كٛوبٗبٕ ٝثوٓ ٚ٤وكّ ثٞعٞك ٓ ٢آٝهك آب ثبَ٣ز ٢هطوٙ
هطو ٙآة ثبهإ ،ثوف ٝهٝاٗبة ( )Run offها مف٤وً ٙوك ٝاى إٓ اٍزلبك ٙث ٚ٘٤ٜکوك.
فيصدي
فيصدي کل حجم آب به
آب شيرين منابع آب شماره
آب کره زمين Km 3
-
66/5 1330111111 اقيانوس ،بحر و خليج 1
60/7
1/74 24164111 يخچال طبيعي و برفهاي دايمي 2
-
1666 23411111 آبهاي زيرزميني
31/1 3
1/76 11531111 آب شيرين آبهاي
- زيرزميني
1/63 12071111 آب شور
1/15
1/111 16511 رطوبت خاک 4
1/06
1/122 311111 يخهاي منجمد اعماق زمين 5
-
16113 176411 جهيل
1/26 6
1/117 61111 آبهاي شيرين
- جهيل
1/116 05411 آبهاي شور
1/14
1/111 12611 اتموسفير 7
16
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
1/13
1/1110 11471 مردابها 0
ا 1/116
1/1112 2121 دريا 6
1/113
1/1111 1121 آب بيولوژيکي 11
جدول شماره : 5آب کره زمين بصورت تفکيک شده
Source: Igor shiklomanov’s chapter “World fresh water resources” in peter
H.Gleick (editor) 1993, A Guid to the world’s fresh water resources (Oxford
)University Press, New York
درياها
%16.6
مردابها
%262
رطوبت
خاک%
اقيانوس
%6269
الىّ ث ٚمًو اٍذ ًٛ ٙٞبٍ ١و ثلِي ًْ٤ل ٙپعبٓ٤و٘ٛ ،عل ٝ ًِٝثبثعب ٜٓٔزعوٓ ٖ٣قعبمٕ آثعًْ ٢عٞه
ٓ ٢ثبّل ً ٚكه ا٣بّ ٍبٍ ثقٖ ٓٞكه فيإ ٝىَٓزبٕ پ٤ّٞل ٙاى ثوف ثٞك ٝ ٙكه٣بٛب ١آٓعً ،ٞبثعَ
17
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ّ ٝبفٛ ٚب ١إٓ ،كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ٛ ٝو٣وٝك اى ٛو٣ن آٜٗب رـنٓ ٚ٣عّ ٢عٗٞلٓ .زبٍعلبٗ ٚثؼِعذ ْٓعکالد
ٓٞععٞك ٙ ٝعؼق ٓعل٣و٣ذ ٓ٘عبثغ آة كه اكٝاه گنّعزٓ ٚعب ّعبٛل ٛعله هكعزٖ ٓ٤ِ٤بهكٛعب ٓزوٌٓؼععت آة
ٛب ١عبه ،١هٝاٗبة ٝآثٜب ١اَ٣زبكَٛ ٙز ًٚ ْ٤ثٛ ٚو ٗؾ ١ٞهبثَ كٍزوٍ ٝ ٢اٍعزلبك ٙثعوا ١ىهاػعذ
ٝآّبٓ٤لٕ ٗٔ ٢ثبّل ثقٖ ٓٞثب هطغ عع٘گالد ٝکعب ِٛپّٞعِ گ٤عب ٢ٛػِلچوٛعبّ ،عبٛل ٍعواى٣و
ّلٕ ٍِٜ٤ب٣ٝ ١واٗگو َٛزٜٗٞ٤ِ٤ٓ ًٚ ْ٤ب رٖ فبى ىهاػز ٢ها ثٌبّ فٞك ٗبثٞك ٓٔٗ ٢ب٣ل .ث٘ل ٙچ٘ل ٍبٍ
هجَ ّبٛل ٣ٝوإ ّلٕ ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ٢اٛواف ّٜو عالٍ آثبك ثٞكّ ک ٚكه اصو ٛـ٤بٕ كه٣ب ١ک٘و ٝ
ٍواى٣و ّلٕ إٓ كه كه٣ب ١کبثَ ،ثبػش رقو٣ت ّل٣ل ٍٞاؽَ كه٣ب كه كافَ ّعٜو ععالٍ آثعبك گوك٣علٙ
ثععٞكٓ .زبٍععلبٗ٤ٛ ٚچگٗٞعع ٚرععلاث٤و پْ٤ععگ٤واٗ ٚارقععبم ْٗععل ٙاٍععذ كه ؽبُ٤کعع ٚثٜزععو ٖ٣فععبک ىهاػزع ٢ا٣عٖ
ٓ٘طو ْٜٓ ٚىهاػز ٢کْٞه كه اصو ٍ َٜاٗگبه ث ٚآٍبٗ ٢اىث٤ٓ ٖ٤وٝك.
ثبرٞع ٚث ٚا٤ٔٛذ ٓ٘عبثغ آثع ٢كه رٍٞعؼ ٝ ٚاٌْٗعبف ىهاػعذ ،اٗعوژ ١ثعوم ٝثالفعو ٙاهزٖعبك ِٓع٢
ًْٞهٙ ،وٝه ١اٍذ ثَزو ٓ٘عبثغ آثع ٢اٌ٣ع ٚكه إٓ كؼبُ٤عذ فعٞك ها ّعوٝع ٓعٔٗ ٢عبئ ،ْ٤كه٤وعب ً ٓعٞهك
ّ٘بٍععبئٓ ٝ ٢طبُؼعع ٚػِٔعع ٢هععواه گ٤ععوك رععب ثزععٞإ ثععب اٍععزلبك ٙاى ٣بكزععٛ ٚععب ١ػِٔعع ٢إٓ ،ىٓ٘٤عع ٚها ثععوا١
ّععوٝع كؼبُ٤ععذ ٓععٞهك ٗظععو ٓ٤ٜععب ٍععبفذ .گوچعع ٚفّٞععجقزبٗ ٚكؼبُ٤عذ ٛععب ١اهىّععٔ٘ل ١كه ا٣عٖ ىٓ٘٤ععٚ
رٝ ٍٜٞىاهد آة ٝاٗوژٕٞ ١هد گوكز ٚاٍذ ٓب کبه ٝرعالُ ى٣عبك ١ها ٓعِٛ ٢جعل کعٝ ٚىاهرٜعب١
ىهاػذ ،آة ٝاٗوژ ٝ ١اٗکْبف كٛبد ثب ػيّ ٝاهاك ٙآِٓ ٖ٤٘ٛع ٢كؼبُ٤عذ ْٓعزوک ٢كاّعز ٚثبّع٘ل رعب
اى ٍوٓب ٢ِٓ ٚ٣کْٞه ٓب اٍزلبكٞٓ ٙصو ثؼَٔ آ٣ل رب ثب هٗٝن کْبٝهى ،١ىٗلگٓ ٢عوكّ ثٜزعو ٝاهزٖعبك
هٍٝزبٛب ٝكه ٜٗب٣ذ اهزٖبك کْٞه هٗٝن ثْ٤زو پ٤لا ک٘ل.
18
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل سٌم
ٓل٣و٣ذ ٓ٘بثغ آة ،ثقْ ٢اى ثوٗبٓ ٚه٣ي ١اٌْٗبكًْٞ ٢هٛب رِوّٞ ٢ٓ ٢ك ٛ ٝو ًْٞه ١ثو
ٓج٘ب٤ٓ ١يإ ٓ٘بثغ آة كه كٍزوً ،اٍزوارژ ٝ ١ثوٗبٓ ٚفبٕ ٢ها ثوا ١ثٜو ٙثوكاه ١ث ٚ٘٤ٜاى ٓ٘بثغ
آة ٓٞعٞك اعوا ٓٔٗ ٢ب٣ل .اى ٛوك ٢ىهاػذ كه ٓ٘بٛن فْي ث ٚػِذ ثوٝى فٌَْبُ ٢كه ٍبٍ ٛب١
ٓقزِق ٗ٤بىٓ٘ل اٍزوارژ ٝ ١ثوٗبٓٛ ٚبٍ ١بىگبه ثب اٞٗ ٖ٣ع اهِٛ ْ٤ب ٓ ٢ثبّل ،آب ًْٞهٛب ١كه ؽبٍ
رٍٞؼ ٚث ٚػِذ كولإ ٓل٣و٣ذ ّ٘ٔٞٛل ثو ٓ٘بثغ آة ٝػلّ ثٌبهگ٤و ١هاٌٛبهٛب٘ٓ ١بٍت ٝپب٣لاه،
اى کٔجٞك آة ،رِ٘ ٛب ١آث ٝ ٢فْي ٍبُٛ ٢ب آٍ٤ت ٓ ٢ث٘٘٤لٓ .ل٣و٣ذ ثٕ ٝ ٚ٘٤ٜؾ٤ؼ ٓ٘بثغ آة كه
ًْٞه ٓب ٗ٤بىٓ٘ل ٣ي رؾ ٍٞػظ ٢ٓ ْ٤ثبّل ٝاگو هٗٝل كؼِ ٢إٓ اكآ٣ ٚبثل ،اكـبَٗزبٕ كه ٓوبثَ
ؽٞاكص ٢چ ٕٞفْي ٍبُ ٢چ٘ل ٍبٍ اف٤و ،هٝى ث ٚهٝى آٍ٤ت پن٣ورو فٞاٛل ّل ،ى٣وا ك٣گو آة ٣ي
ٓ٘جغ ال٣ز٘ب ٝ ٢ٛكواٝإ َٗ٤ذ ٝثب٣ل اى ٓ٘بثغ ٓٞعٞك آة ،ثٜو ٙثوكاه ١الىّ ٕٞهد گ٤وك .آة كه
اكـبَٗزبٕ اى ا٤ٔٛذ ٍوّٗٞذٍبى ٟثوفٞهكاهاٍذ ،ى٣وا ؽ٤بد ث ِ٤اى 81كهٕل ٓوكّ اكـبَٗزبٕ
ث ٚکْبٝهىٓ ٝ ١بُلاهٝ ١اثَزگ ٢كاهك .رٍٞؼ ٚا ٖ٣ثقِ ٓ٘ ٛٞث ٚكٍزوٍٝ ٝ ٢كٞه آة اٍذ .ػالٙٝ
ثواٞٙٞٓ ٖ٣ع ،اكـبَٗزبٕ كه َٓ٤و پْ٤وكذ ٝرٍٞؼ ٚفٞك ٗ٤بى ث ٚاثياهٛب ٘ٓ ٝبثؼ٤ٗ( ٢و ١ٝثوم)
كاهك ک ٚثب اٍزلبك ٙاى إٓٛب ثزٞاٗل ا٤َٓ ٖ٣و ها ثقٞث ٢ثپٔ٤ب٣ل .آة ث ٚػ٘ٞإ ٣ک ٢اى ٓ٘بثغ ؽ٤برٝ ٢
اهىّٔ٘ل پبٍقگ ٞث ٚا٤ٗ ٖ٣بى اكـبَٗزبٕ ٓ٢ثبّل .ى٣وا كه ا ٖ٣کْٞه ٓ٘بثغ ؿ٘ ٢آة ّ٤و ٖ٣هبثَ
كٍزوٍ ٢ثٞك٘ٓ ٖ٤ٔٛ ٝ ٙبثغ آة ّ٤و ٖ٣اكـبَٗزبٕ كاها ١اهىُ ٝا٤ٔٛذ كٞم اُؼبك٢ٓ ٙثبّل ى٣وا
آة كه ػٖو ؽبٙو ْٛاى ٗگب ٙاهزٖبكٜٗ ١ب٣ذ ٓ ْٜثٞك ْٛ ٝ ٙاى ُؾبظ ٍ٤بٍ ٝ ٢اٍزوار٤ژ٣
ثٜٗ٢ب٣ذ اهىّٔ٘ل ّٔوكّٞ٢ٓ ٙك .كه ٕٞهر٤ک ٚاكـبَٗزبٕ آةٛبٞٓ ١عٞك كه هِٔو ٝفٞك ها ؿوٗ
اٍزلبك ٙكهٍذ كه كافَ کْٞه ٓل٣و٣ذ کوكٛ ٝ ٙياهإ ٛکزبه ىٓ ٢ُِٔ ٖ٤ها ث ٚآث ٢رـ٤٤و كٛل كه
آزلاك إٓ ثواٛ ١ياهإ ّٜوٗٝل ف ِ٣ٞکبه ا٣غبك فٞاٛل ّل .ثل ّ ٕٝا ٖ٣کْٞه كه ػوٕٛٚب١
اهزٖبك ٤ٍ ٝبٍذ ّبٛل رـ٤٤و ٝرؾٓ ٍٞضجذ فٞاٛل ثٞك .آب ا ٖ٣ک ٚآ٣ب ٓ٘بثغ آة ٓٞعٞك كه اكـبَٗزبٕ
ث ٚإٓ ؽل ١اٍذ ک٤ٗ ْٛ ٚبىٓ٘ل ١ا ٖ٣کْٞه ها هكغ کوك ْٛ ٝ ٙكه عٜذ هّل ٝرٍٞؼ ٚاهزٖبكٝ ١
ٍ٤بٍ ٢اى إٓ ثٜو ٙگوكزّٞ ٚك؟ آ٣ب اكـبَٗزبٕ اى ُؾبظ ٍ٤بٍ ٝ ٢اهزٖبك ١كه ٓٞه٤ؼز ٢هواه كاهك کٚ
آةٛبٞٓ ١عٞك كه هِٔو ٝفٞك ها ٓٞهك اٍزلبك ٙهواه كٛل؟
كه ا ٖ٣هاٍزب کلاّ كوٕذٛب ثوا ١ا ٖ٣کْٞه ٝعٞك كاهك؟ ٝثآلفو ٙا٘٣ک ٚآ٣ب آةٛبٞٓ ١عٞك
كه اكـبَٗزبٕ ثوا ١کْٞهٛبَٔٛ ١ب ٚ٣اُ اهىّٔ٘ل اٍذ ٣ ٝب ف٤و؟ پوٍِٛب ١اٍذ ک ٚثبَ٣ز ٢ثب
19
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كاّزٖ اٍزوار٤ژٓ ٝ ١ل٣و٣ذ ٓ٘بثغ آة ٓ٘بٍت ٝپب٣لاه ث ٚإٓ پبٍقگ ٞثٞكُ .نا ٓل٣و٣ذ آة ٝرَِٜ
کبَٓ ثبال٘ٓ ١بثغ آث ٢كه اكـبَٗزبٕ ث٘ب ث ٚكال َ٣ى٣و ،آو ١اعز٘بة ٗبپن٣و ٓ ٢ثبّل ک ٚثبَ٣زٗ ٢بچبهاً
ث ٚآَٗ ٞؽوکذ کوك:
انف :ث ٚاٍزض٘ب ١ا٣وإ ٝپبکَزبٕ ،اكـبَٗزبٕ كه هَٔذ ٓ٘بثغ آة ثب ٍب٣و َٔٛبٛ ٚ٣ب ١فٞك ْٓکَ
ٗلاهك٣ .ؼِ٘ٓ ٢ک٤ذ اكـبَٗزبٕ ثبال٘ٓ ١بثغ آث ٢اُ ثالٓ٘بىػ ٚاٍذ .كه هَٔذ ْٓکَ آة ثب ا٣وإ ثب٣ل
گلذ ک ٚاٝالً ا٣وإ اى اكـبَٗزبٕ فٞاٛبٕ ؽنآث٢ٓ ٚثبّل ،اٞٙٞٓ ٖ٣ع ثب كه ٗظوكاّذ هكغ
ٗ٤بىٓ٘لٛ ١ب ١كافِ ٢هبثَ ؽَ اٍذ .گوچ ٚظبٛواً آَ ٖ٣بُ ٚكه هواهكاك٤ٓ ١بٕ ا٣وإ ٝاكـبَٗزبٕ
كهٍبٍ 0130ؽَ گوك٣ل ٙآب اكـبَٗزبٕ ثب٣ل ث٘ب ث ٚكال ٢ِ٣چ ٕٞکبٍ ِٛطؼ آة هٝكفبِٗ٘ٔٛ ٚل َٗجذ
ثٍ ٚبٍ ٛب ١گنّز ،ٚػلّ ٓٞعٞك٣ذ آٓبه كه٤ن اى ٓولاه آة كه ا ٖ٣هٝكفبٗٞٙٞٓ ٝ ٚع ٗ٤بىٓ٘ل١
ٛب ١كافِ ،٢ثب٣ل كه اٞٓ ٖ٣هك ،فٞاٍزبه رغل٣ل هواهكاك گوكك .پبکَزبٕ ٗ٤ي كه رالُ اٍذ ثب ّٙٞ٤
ٛبٓ ١قزِق ٓقوثبٗ ٚاى اؽلاس ث٘ل كه كه٣ب ١ک٘و عِٞگ٤و ١ک٘ل .الىّ اٍذ ؽکٓٞذ اكـبَٗزبٕ
ك٣پِٓٞبٍ ٢الىّ ها ثکبه گ٤وك رب ثب كهٗظو گوكزٖ ٓ٘بكغ ك ٝکْٞه ْٓزوکب ً اهلاّ ث ٚاؽلاس ث٘ل ثوم كه
كه٣ب ١ک٘و ٗٔب٘٣ل رب ٛو ك ٝکْٞه ثزٞاٗ٘ل اى ا٘ٓ ٖ٣بثغ اٍزلبكٍ ٙبىٗلٔٗ ٙب٘٣ل.
ا ٖ٣کْٓ ٚکَ اكـبَٗزبٕ اى ٗبؽ ٚ٤آة ث ٚر٘بٍت کْٞه ٛبَٔٛ ١ب ٚ٣فٖٕٞب ً عٜٔٞه٣ذ ٛب١
آٍ٤بٓ ١وکي ١فٛ ٢ِ٤ب ٗبچ٤ي اٍذٓ .ضالً كه آٍ٤بٓ ١وکيّ ١جک ٚآة ر ٕٞٔ٤کٓ ٚزؼِن ث ٚاىثکَزبٕ
اٍذ ،كه هِٔو ٝروکَٔ٘زبٕ هواه كاهك ،كبثو٣ک ٚثوم آث ٢اٗل٣غبٕ کٓ ٚبُک٤ذ اىثکَزبٕ ٓؾَٞة
ْٓٞ٤ك ىٜٓ٘٤ب ١هوؿ٤يٍزبٕ ها ى٣و آة کوك ٙاٍذ ٝث٘ل ّجک ٍّٞٞٓ ٚث( ٚكوٛبك) ِٓک٤ذ ربع٤کَزبٕ
اٍذ ٢ُٝ ،كبثو٣ک ٚثوم آث ٢إٓ كه اىثکَزبٕ ٝاهغ ّل ٙاٍذ .ثل ٖ٣رور٤ت ٍوٍٗٞذ کْٞهٛب١
آٍ٤بٓ ١وکي ١اى ٗبؽ٘ٓ ٚ٤بثغ آة ث ْٜگو ٙفٞهك ٙاٍذٞٛ .ه٣ک٤ٛ ٚچ ٣اى کْٞه ٛبٓ ١زنکوٙ
آىاك ١کبَٓ كه هاثط ٚث٘ٓ ٚبثغ آة فٞك ٗلاهٗل .پٌ ثب٣ل ،هجَ اى ا٘٣ک ٚكُٝذ اكـبَٗزبٕ اى ٗبؽٚ٤
ٓ٘بثغ آة كچبه ْٓکالد ٓبٗ٘ل ك٣گو کْٞه ٛب گوكك٘ٓ ،بثغ آة فٞك ها ٓل٣و٣ذ ًوكٞٓ ،ٙهؼ٤ذ ٝ
ٓبُک٤ذ ف ِ٣ٞها ثبال ١ا٘ٓ ٖ٣بثغ رضج٤ذ ک٘ل.
بٝ :اثَزگ٣ ٢ک ٢اى ػٞآَ ػٔل ٙػوت ٓبٗ ٢اٍذ ک ٚرٔبٍٓ ٢بفزبه ٛب ٣ ١کْٞه ها ٓزبصو
ٍٓ٢بىك .اكـبَٗزبٕ كه ػوٕٛ ٚب ١رغبهر ٝ ٢کْبٝهىٝ ١اثَز ٚث ٚکْٞه ٛبَٔٛ ١ب ٝ ٚ٣ث٤گبٗٚ
ٓ٢ثبّل ٝکْٞهٛبَٔٛ ١بٝ ٚ٣اثَز ٚث ٚآثٜبَٛ ١ز٘ل ک٘ٓ ٚجغ اکضو آٜٗب ،آةٛب ١اكـبَٗزبٕ اٍذ .اٖ٣
ٝاثَزگ ٢ث ٚؽل ١اٍذ ک ٚثَزّ ٚلٕ آة هٝكٛبِ٘ٔٛ ١ل ٝکبثَ ٓ ٢رٞاٗل كبعؼ ٚاَٗبٗ ٝ ٢رـ٤٤واد
ىَ٣ذ ٓؾ٤ط ٢ها كه ٝال٣ذ ٍَ٤زبٕ ٝثِٞچَزبٕ ا٣وإ ٝ ٝال٣زٜبی پْزٗٞقٞآِ ٝ ٙزبٕ پبکَزبٕ ثٚ
ثبه آٝهك .آب رب ؽبٍ ٝاثَزگ ٢اكـبَٗزبٕ ث ٚکْٞهٛبَٔٛ ١ب ٣ ٚ٣عبٗج ٚثٞك ٙاٍذ ،ى٣وا آة
21
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
اكـبَٗزبٕ ثل ٕٝاٍزلبك ٙكهٍذ اى إٓ كه كافَ کْٞه ث ٚفبهط اى ا ٖ٣کْٞه عبه٢ٓ ١ثبّل .كه
هٝاث ٜث ٖ٤أُِِ ٢ك ٝإَ ٞٔٛاهٝ ٙعٞك كاهك ٣ک ٢ا٘٣کٝ ٚاثَزگ ٣ ٢عبٗجٓ ٚبٙ ٚ٣ؼق اٍذ ٝكه
ػوٕ٤ٍ ٚبٍذ ث ٢صجبر ٢ثب فٞك كاهك ٝإَ ك٣گو ٞٛهَ٣ذ کٝ ٚاثَزگٓ ٢زوبثَ ٓ٢رٞاٗل ٓ٘جغ
هلهد ثبّل .إَ ا ٍٝكه اكـبَٗزبٕ ثقٞث ٢رغوثّ ٚل ٝ ٙؽز ٢كه ؽبٍ ؽبٙو ٗ٤ي كٝاّ كاهك٣ ،ؼ٘٢
اكـبَٗزبٕ ث ٚػ٘ٞإ ٣کْٞه ٞٔٛاهٝ ٙاثَز ٚث ٚکْٞه ٛب ١ك٣گو ثٞك ٙاٍذ.
٣ک ٢اى هاٛ ٙب ١ث٤و ٕٝهكذ اى ٝاثَزگ ٣ ٢عبٗج ٚا٣غبك ٝاثَزگٓ ٢زوبثَ ٓ٢ثبّل .ثوا ١ا٘٣کٚ
كُٝذ اكـبَٗزبٕ ثزٞاٗل كه هٝاث ٜفٞك ثب کْٞه ٛبَٔٛ ١بٝ ٚ٣اثَزگٓ ٢زوبثَ ا٣غبك ک٘ل ،رب ثب اٍزلبكٙ
اى إٓ٤ٍ ،بٍذ کْٞه ٛبَٔٛ ١ب ٚ٣ها ثٗ ٚلغ فٞك ههْ ىٗل ،كُٝذ عٜٔٞه ١اٍالٓ ٢اكـبَٗزبٕ ثب٣ل
ٓ٘بثغ آة فٞك ها ٓل٣و٣ذ کوك ٝ ٙفٞك ها كه ٓٞه٤ؼز ٢هواه كٛل ک ٚثبال٘ٓ ١بثغ آث ٢ف ِ٣ٞرَِٜ
کبَٓ پ٤لا کوك ٝ ٙكه ٕٞهد ٙوٝهد ،اى آة ث ٚػ٘ٞإ اثياه ك٣پِٓٞبر ٤كه ثواثو َٔٛبٛ ٚ٣ب
اٍزلبك ٙک٘ل .اٞٙٞٓ ٖ٣ع اى ٗگب ٙإَ ٝاهؼ٤ذ گوا ٢٣كه ٍ٤بٍذ عٜذ ربٓ٘ٓ ٖ٤بكغ ِٓ ٢هبثَ رٞعٚ٤
ٓ ٢ثبّل.
ج :اكـبَٗزبٕ كه ٍٞٛربه٣ـ هوثبٗ ٢صوٝرٜب٘ٓ ١بثغ فٞك ّل ٙاٍذ .اگو اى گنّزٛ ٚب ١كٝه ثگنهْ٣
كه عو٣بٕ هو 51 ٝ09 ٕٝاكـبَٗزبٕ گب ٢ٛثؼ٘ٞإ ؽب٤ٓ َ٣بٕ ك ٝاثو هلهد ٝهذ ث ٚثبى ١گوكزّ ٚلٙ
اٍذ ٝىٓبٗ ْٛ ٢ثوا ١ا٘٣ک ٚكه َٓ٤و اٗوژ ١هواه كاهك ،هوثبٗ ٢گوك٣ل ٙاٍذ .كه ٣ک ٢اى ک٘لواٌٗ
ٛبٓ ١وث ٛٞث ٚآة ٓ ٝؾ ٜ٤ىَ٣ذ ک ٚكه ٍبٍ 0995كه كٝثِ ٖ٤رْکّ َ٤لّ ،وکذ ک٘٘لٛ ٙب ثو اٖ٣
ٓٞٙٞع ارلبم ٗظو كاّز٘ل ک ٚآوٝى آة ٓبٗ٘ل گنّز ٚکبال ١اهىإ ٝكواٝإ َٗ٤ذ .کٔجٞك إٓ ثٚ
ػِذ ٖٓوف ى٣بك ثوا ١رٍٞؼ ٚکْٞهٛب كه اثؼبك ٓقزِق ثقٖ ٓٞکْبٝهى ،١اٍزؾٖبٍ ثوم ٝ
ٕ٘ؼذ ٢ٓ ،هٝك اى ٔٛبٕ ا٤ٔٛز ٢ثوفٞهكاه ّٞك ک ٚكه گنّزٛ ٚب ٗلذ كاها ثٞك ٙاٍذ٣ .ؼ٘ ٢ا٤ٔٛذ
آة هٝى ث ٚهٝى ه ٝث ٚاكيا ِ٣اٍذ .ث٘ب ًء ( ثب كه ٗظوكاّذ رغوثٛ ٚب ١ربه٣ق )٢ثوا ١اعز٘بة اى
ا٘٣کٓ ٚجبكا كاّزٖ ٓ٘بثغ آة ثوا ١اكـبَٗزبٕ ٓب ٚ٣هٗظ ٝػناة ّل ٝ ٙثبػش گوكك ک ٚاكـبَٗزبٕ اى
ٗبؽ ٚ٤آة ٝ ْٛاثَز ٚث ٚك٣گوإ ّٞكٛ ،وػ ٍ٤بٍذ ٛب ١کالٕ ثٍ ٚطؼ ِٓ ٢عٜذ ٓل٣و٣ذ ٓ٘بثغ آة
ثوا ١اكـبَٗزبٕ ٜٗب٣ذ ػٔلٙ ٝ ٙوٝه ١اٍذ.
د :اكـبَٗزبٕ كه هٗٝل رٍٞؼ ٝ ٚپْ٤وكذ فٞك ٗ٤بى ث ٚاثياه ٍٝ ٝب ٢ِ٣كاهك ک ٚثب اٍزلبك ٙاى آٜٗب ثزٞاٗل
ا ٖ٣هٗٝل ها ثٞٓ ٚكو٤ذ ٍپوً٘ ١ل .كه ا ٖ٣هاٍزب ثيهگزو ٖ٣کٔ ها ث ٚاكـبَٗزبٕ ٓ٘بثغ ٛج٤ؼ ٢إٓ
کوك٢ٓ ٙرٞاٗل .كه ث٘ٓ ٖ٤بثغ ٛج٤ؼ ٢اكـبَٗزبٕ ،آة ٓٞعٞك كه ا ٖ٣کْٞه اى ا٤ٔٛذ ثْ٤زو ثو
فٞهكاه ٓ٢ثبّل .ى٣وا ا٘ٓ ٖ٣جغ ( آة ) كه پ ١ِٜٞاهىُ ٝا٤ٔٛذ ه ٝث ٚاكيا ِ٣إٓ ،ث ٚآٍبٗ ٢هبثَ
كٍزوً اٍذ٣ .ؼ٘ٓ ٢بٗ٘ل ٍب٣و ٓ٘بثغ ىؽٔذ ٛ ٝي ٚ٘٣کْق ٝاٍزقواط ها ٗ٤بى ٗلاهك ى٣وا ٓوبك٣و
21
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
هبثَ ٓالؽظ٘ٓ ٚبثغ آة اكـبَٗزبٕ ها آة ٛبٍ ١طؾ ٢رْک٢ٓ َ٤كٛل .اى عبٗت ك٣گو اكـبَٗزبٕ ٣
کْٞه ىهاػز ٢ثٞك ٙک ٚث ِ٤اى %81عٔؼ٤ذ ا ٖ٣کْٞه ٓزک ٢ث ٚىهاػذ َٛز٘لٔٛ .چ٘بٕ ث ٚعيء
اى چ٘ل ّٜو ٓ ْٜكه اكـبَٗزبٍٕ ،ب٣و ٗوب ٛا ٖ٣کْٞه ث ٚاٗوژ ١ثوم كٍزوٍٗ ٢لاهٗل .ثوم ٓٞعٞك
كه ّٜو ٛب ْٛث ٚاٗلاى ٙاَ٤ٗ ١ذ ک ٚثٕٞ ٚهد کَ ٗ٤بىٓ٘ل ١اّٜ ٖ٣و ٛب ها ٓوكٞع ثَبىك .ث٘ب ًء
هّل ٝرٍٞؼ ٚکْبٝهى٤ٗ ١بى ٛب ١آ ٚ٤ُٝوكّ اكـبَٗزبٕ ها رْک٢ٓ َ٤كٛل ،اٞٙٞٓ ٖ٣ع ٓ٘ ٛٞثٚ
ٓل٣و٣ذ آة ٝاٍزلبك ٙكهٍذ اى إٓ كه هاٍزب ١كٍز٤بث ٢ث ٚا ٖ٣اٛلاف ٓ٢ثبّل.
ِ -ر٘ظ ْ٤آة ٝپوٝژٛ ٙب ١اٗوژ ١ثوم ٣و٘٤ب ً ک ٚا٤ٔٛذ ى٣بك كاهٗل ،اى ىٓبٗ ٢ک ٚاٗوژ ١ثوم كه
کبثَ ثْ٤زو گوك٣لٓ ٙب ّبٛل ثٜجٞك ٤ٙٝؼذ ىٗلگٓ ٢وكّ اّٜ ٖ٣وَٛز .ْ٤ا ٚٗ ٖ٣رٜ٘ب چ٤ي ١اٍذ کٚ
ه ٢ّ٘ٝها ا٣غبك ٓ ٢ک٘ل ،ثِک ٚكوٕذ ٛب ١عل٣ل اهزٖبك ١ها كوا ْٛکوك،ٙچوؿ ٕ٘ؼذ ها ثگوكُ
ٓ ٢اٗلاىك ٍ ٝطؼ ر٤ُٞلاد ٕ٘ؼز ٝ ٢کْبٝهى ١ها اكيا ٢ٓ ِ٣كٛل .پٌ ثواّ٘ ١بفذ اى آکبٗبد
ثبُو ٙٞآث ،٢كاّزٖ ٓل٣و٣ذ آة ثوآ ١ب آوٙ ١وٝه ١اٍذ.
ثب كه ٗظوكاّذ ٓطبُت ثبال ،كُٝذ اكـبَٗزبٕ ٗ٤بى عل ١ث ٚارقبم ٍ٤بٍزٜبٞٓ ١صو ٝکبهآٓل كه
هَٔذ ٓل٣و٣ذ آةٛبٞٓ ١عٞك كه هِٔو ُٝكاهك .ث ٚث٤بٕ ك٣گو اٍزلبكٞٓ ٙصو اى آةٓ ،ز ٖٔٚرٍٞؼٚ
ٝپْ٤وكذ اكـبَٗزبٕ كه ػوٕٛ ٚب ١کْبٝهى ،١اهزٖبك٤ٍ ٝ ١بٍ ٢اٍذٛ .وگب ٙاى ثؼل اهزٖبك١
ثَٓ ٚئِ ٚآة كه اكـبَٗزبٕ ٗگب ٙک٘ ْ٤اٛلاف ٍ٤بٍ٤ٗ ٢ي كه الثال ١إٓ ٜٗلز٢ٓ ٚثبّل٣ .ؼ٘ ٢ؽٍٖٞ
اٛلاف اهزٖبك ١اى ٓ٘بثغ آة ،ثبػش ثوآٝهكّ ٙلٕ اٛلاف ٍ٤بٍ ٢فٞاٛل گوك٣لٞٛ .ه٣کٛ ٚوگبٙ
كُٝذ اكـبَٗزبٕ ثب ٓل٣و٣ذ كه٤ن٘ٓ ،بثغ آث ٢فٞك ها ٜٓبه ک٘ل ٣ؼ٘ ٢ثب ا٣غبك ث٘ل ٛب ١آثگوكإ ه١ٝ
هٝكفبٗٛ ٚب ١كافِ ،٢آة ا ٖ٣هٝكفبٗٛٚب ها كه ػوٕٛ ٚب ١کْبٝهىٕ٘ ٝ ١ؼذ ثوم ٓٞهك ثٜوٙ
ثوكاه ١هواه كٛل اى ٛ ٣وف ٗ٤بىٓ٘ل ١عل ١اكـبَٗزبٕ كه ػوٕٛ ٚبٞٓ ١اك ؿنا ٝ ٢٣ثوم ٓوكٞع
ٓ٢گوكك ٝاى عبٗت ك٣گو كُٝذ اكـبَٗزبٕ هبكه فٞاٛل ٓ٤گوكك رب ثب اٍزلبك ٙاى ٍ٤بٍذ آة ثو
َٔٛب٣گبٕ فٞك ک ٚكه ٓ٘بٛن پبئ ٖ٤كٍذ هٝكفبٗٛ ٚب ١اكـبَٗزبٕ ،هواه كاهٗل ربص٤و ثَ٤به گناّزٝ ٚ
كه رـ٤و ٍ٤بٍذ آٜٗب ثٍٞ ٚك اكـبَٗزبٕ اى آة اٍزلبك ٙک٘ل .ثؼ٘ٞإ ٓضبٍ٘ٓ %91 ،بثغ آة آٍ٤ب٤ٓ ١بٗٚ
ها ربع٤کَزبٕ ٝهوؿ٤يٍزبٕ كه افز٤به كاهٗل .ا ٖ٣كه ؽبَُ٤ذ کٖٓ ٚوف ک٘٘لٙگبٕ إِ ٢آة ٣ؼ٘٢
اىثکَزبٕ ٝهياهَزبٕ ث ٚرور٤ت ٓ٤زٞاٗ٘ل ٕوف 23 ٝ02كٖ٤ل آة ٓٞهك ٗ٤بى فٞك ها ربٓ ٖ٤ک٘٘ل.
ا ٖ٣ك ٝکْٞه ثوا ١ربٓ ٖ٤اؽز٤بعبد فٞك اى ٗبؽ ٚ٤آة ٗ٤بى ث ٚآةٛب ١كاهٗل ک ٚاکضواً ٓ٘جغ آٜٗب كه
ربع٤کَزبٕ ٝهوؿ٤يٍزبٕ هواه كاهك .کْٞهٛب ١كاها٘ٓ ١بثغ آة ( ربع٤کَزبٕ ٝهوؿ٤يٍزبٕ ) كه
ثلٍ ٝاگناه ١آة ث ٚکْٞه ٛب٤ٗ ١بىٓ٘ل ث ٚآة ( اىثکَزبٕ ٝهياهَزبٕ ) گبى ٝمؿبٍ ها ث ٚهٔ٤ذ
اهىإ ثلٍذ ٓ٢آٝهٗل .آَ ٖ٣بُ ٚكه اكـبَٗزبٕ ٗ٤ي هبثَ رطج٤ن ٓ٢ثبّلٞٛ .ه٣ک ٚاكـبَٗزبٕ كاها١
ٓ٘بثغ ثيهگ آة اٍذ ٝکْٞه ٛبَٔٛ ١ب ٚ٣ا٣وإ ،پبکَزبٕ ٝروکَٔ٘زبٕ ث ٚآثٜب ١اكـبَٗزبٕ
22
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٙوٝهد عل ١كاهٗل .اكـبَٗزبٕ ثٜزو ٖ٣اثياه ها ثواٗ ١لٞم ثبالَٔٛ ١بٛ ٚ٣ب کٔٛ ٚبٗب آة ٓ٢ثبّل،
كه كٍذ كاهك .ثب ٓل٣و٣ذ كه٤ن آة ٓ٢رٞإ اى إٓ ثؼ٘ٞإ اثياه ك٣پِٓٞبر ٤عٜذ ث٤و ٕٝهكذ اى
ٝاثَزگ ٣ ٢عبٗج ٚكه ثواثو َٔٛبٛ ٚ٣ب اٍزلبك ٙکوك .ثبَ٣زٝ ٢اثَزگ ٢ك ٝعبٗج ٚا٣غبك کوك رب ٓ٘بكغ
كٛ ٝوف ربٓ ٖ٤گوكك.
اهزٖبك کْٞهٓب ٓزک ٢ث ٚىهاػذ ٓ٤جبّل الىٓ ٚكاّزٖ ىهاػذ ٗ ٝ ٖ٣ٞپب٣لاه ،آة ٓ٤جبّل .پٌ
ٓل٣و٣ذ آة ثٓ ٚؼّ٘ ٢کٞكب ٢٣ىهاػذ ،هكب ٙػٔ ،٢ٓٞاٍزلبكٓ ٙؼوٞٓ ٝ ٍٞصو اى ٓ٘بثغ آث ٢كه عٜذ
اٗکْبف اهزٖبك ١اٍذٝ .هز ٣ ٢ث٘ل مف٤و ٙآة کٞچ ٍبفزّٞ ٢ٓ ٚك ٗ ٚرٜ٘ب آثوا ثوا ١آث٤به١
ٗگٜلاه٤ٓ ١ک٘ل ثِک ٚآة مف٤وّ ٙل ٙكه رغل٣ل ٓ٘بثغ آثٜب ١ى٣وىٓ ٝ ٢٘٤اکَ٤ٍٞزْ ٓ٘طو( ٚكوُ
ٗجبر ٝ ٢اهِ ٝ )ْ٤ثٜجٞك ٓؾ ٜ٤ىَ٣ذ ٝؽ٤بد ٝؽِ ٗ٤ي ٗوِ ٓ ْٜكاهك .ثوآ ١ل٣و٣ذ پب٣لاه ٓ٘بثغ آة
ٝارقبم ٍ٤بٍذ ٛبٞٓ ١صو آة ،الىّ اٍذ هٞٓ ١ٝاهك م َ٣رٞع ٚعل ٝ ١إٓ ٢ُٞجن ٍٝگوكك:
انف :رضج٤ذ كه٤ن ٓولاه عو٣بٕ آة ٓٞعٞك كه اكـبَٗزبٕ رٖٗ ٍٜٞت كٍزگبٛٙب ١آة ٍ٘ظ ثبال١
هٝكفبٗٛ ٚب :ى٣وا آٓبه ٓٞعٞك كه اكـبَٗزبٕ اىٓوبك٣و آة كه اًْٞ ٖ٣ه ،هجَ اى ٍبٍ 0981
ٓ٤جبّل .كه ؽبٍ ؽبٙو ثؼِذ رـ٤و ٓولاه آة كه كه٣بٛب ١کْٞه ٗ٤بى ث ٚكاّزٖ ك٣زب ١عل٣ل ٓ٤جبّل.
اُجز ٚكه ا ٖ٣ىٓ ٚ٘٤اهلآبد ٓٞصو ١اٗغبّ ّل ٙاٍذ ثؼ ٢ٚكه٣بٛب ١کْٞه ث ٚا ٖ٣كٍزگبٓ ٙغٜي ّلٙ
اٍذ .آب رالُ ٝاكو ها ِٓٛ ٢جل.
ب :ثوهٍ ٢هٓ ١ٝولاه ٙوٝهد آة ثوا ١ىهاػذ ٛو ٓؾٖٞٗ ،ٍٞع فبکّ ،وا ٜ٣اهِ ٢ٔ٤كه
ٓ٘بٛن ٓقزِق کْٞه ،ا٣غبك ث٘لٛب ١مف٤و ٙآة كه ٓ٘بٛن َٓزؼل ثبال ١هٝكفبٗٛ ٚب ١کْٞه ٝ
ث٘لٛب ١فبک ٢كه كآ٘ ٚکٜٛٞب ٘ٓ ٝبٛن آثگ٤و (هُٜٞب ٝكهٛ ٙب ١فٞهك) ٖٔٙ :ا٘٣ک ٚا ٖ٣مفب٣و آث٢
ٓ ٢رٞاٗ٘ل ثبػش ؽلع ٝمف٤وٍ ٙبى ١آة ٝعِٞگ٤و ١اى ٛله هكزٖ آثٜب ّٗٞل ،اى ؽ٤ش ر٤ُٞل اٗوژ١
ثوم ،اٗکْبف ىهاػز ،٢رـن ٚ٣آثٜب ١ى٣وىٓ ٝ ٢٘٤ا٣غبك رؾٞالد ٓضجذ كه ا٘ٓ ٖ٣بٛن ٗ٤ي ٓضٔوٝاهغ
گوكٗل .كه ٛوك ٝثقِ ٓزنکو ٙکْٞه ٛب ١آٍ٤ب٤ٓ ١بٗٓ ٚلٍ ٛب ١فٞث ٢ثوا ١کْٞه ٓب ٓ٢ثبّ٘ل.
ج :رضج٤ذ اهىُ آثٜب ١اكـبَٗزبٕ ثوا ١کْٞهٛب ١اٍزلبك ٙک٘٘ل ٙاى ا ٖ٣آة ٛب :اهىُ آة ها ىٓبٗ٢
ٓ٢رٞإ رضج٤ذ کوك ک ٚاى آة ثؼ٘ٞإ اثياه ،ثوا ١چبٗ ٚىٗ٤ٍ ٢بٍ٘ٓ ٝ ٢جغ ثوا ١كهآٓل كافِ٢
اٍزلبك ٙکوك٣ .ک ٢اى اّکبٍ اٍزلبك ٙاى آة ثؼ٘ٞإ ٓ٘جغ كهآٓل كافِٝ ،٢اگناهٓ ١ولاه اٙبك ٢آة كه
ثلٍ پ ٍٞثوا ١کْٞه ٛب٤ٗ ١بىٓ٘ل ث ٚآة ٓ٢ثبّل .كه هَٔذ اٍزلبك ٙپ ٢ُٞاى آة ٓضبٍٛب ١ى٣بك١
23
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٝعٞك كاهك چ٘بٗچ ٚا٣بالد ٓزؾل ٙثوآ ٣ ١زو ٓکؼت آة ٗ٤ّٞلٗ ٢ث ٚکبٗبكا ٍ٘ 3ذ ٓ ٢پوكاىك،
روک ٚ٤كه ثواثو ٓ ٣زوٓکؼت آة ٓجِؾ ٍ٘ 05ذ ث ٚثِـبه٣ب ٓ٢پوكاىكٔٛ ٝ .چ٘بٕ كه ا ٖ٣اٝافو
رلبْٗٛبٓ٤ٓ ١ٚبٕ ا٣وإ ٝک٣ٞذ كهٓٞهك ٕبكهاد ٝاٗزوبٍ آة ث ٚآٚبء هٍ٤ل ٙاٍذ .ث ٚاٍبً اٖ٣
رلبْٗٛبٓ ٚهواهاٍذ ک ٣ ٠ٛ ٚكٝهٍ ٠ٍ ٙبٍُ ،ٚبالٗٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 911 ٚزوٓکؼت آة اى ٍل کوفٚ
ا٣وإ ث٘ٓ ٚطو ٚاُيٝه ک٣ٞذ ر ٍٜٞف ُُٚٞ ٜاٗزوبٍ كاكّٞ ٙك٤ٓ .زٞإ اى اُگ ١ٞا ٖ٣کْٞهٛب اٍزلبكٙ
ٗٔٞك.
د :رؼ ٖ٤هٔ٤ذ كه٤ن ٘ٓ ٝبٍت آة ثوآٖ ١وف ک٘٘ل ٙگبٕ إٓ كه ّٜوٛب ،عٜذ رل ْ٤ٜاهىُ إٓ ٝ
ؽلع ٝاٍزلبكَٓ ٙئٞالٗ ٚاى آة :ى٣وا كه ّٜو ٛب ٍَ٤زْ آثوٍبٗ ٢کبٓالً ثٗ٢ظْ ٓ٢ثبّلٞٛ .ه٣ک ٚكه
ثؼّٜ ٢ٚوٛب ٣فبٗٞاك ٙثب ٖٓوف ٓ ٣زو ٓکؼت آة ٔٛبٕ هٔ٤ذ ها ٓ٢پوكاىك ک ٚفبٗٞاك ٙك٣گو
ثب كٓ ٙزو ٓکؼت ػ ٖ٤هٔ٤ذ ها پوكافذ ٓ ٢ک٘ل .ا ٖ٣كه ؽبُ ٢اٍذ ک ٚكه اکضو ٗوبّٜ ٛو ٛب اى
فلٓبد آثوٍبٗ ٢فجوَ٤ٗ ١ذٔٛ .چ٘ٓ ٖ٤وكّ ثب ؽلو چبٜٛب ثل ٕٝكاّزٖ ٞٙاثٓ ٝ ٜووهاد فبٓ اى
ٓ٘بثغ آث ٢ى٣وىٓ ٢٘٤ثٖٞهد ث٤و ٚ٣ٝاٍزلبكٔٗ ٢ٓ ٙب٘٣ل ک ٚثبػش پبئ ٖ٤آٓلٕ ٍطؼ آثٜبWater ( ١
)tableى٣و ىٓ ٢٘٤گوك٣ل ٙاٍذ رٞاىٕ ثٓ ٖ٤ولاه آث ٢ک ٚث ٚىٓ ٖ٤عنة ّٓٞ ٢ك ٓ ٝوبكه آث ٢ک ٚاى
ىٓ ٖ٤رقِّٞ ٢ٓ ٚ٤كٝ ،عٞك ٗلاهك كه ٗز٤غّ ٚبٛل إٓ َٛز ْ٤کٛ ٚو هٝى ٕلٛب چب ٙثؼِذ پبئ ٖ٤آٓلٕ
ٍطؼ آة كه ّٜو کبثَ فْ ّٓٞ ٢ك.
ِ :ا٣غبك ٍَ٤زْ ٗ ٖ٣ٞآث٤به ١کْبٝهى :١ى٣وا كه ؽبٍ ؽبٙو ٍَ٤زْ آث٤به ١كه ثقِ کْبٝهى١
کبٓالً ٍ٘زٗ ٝ ٢بكهٍذ ٓ٢ثبّل .اٞٙٞٓ ٖ٣ع ثبػش پبئ ٖ٤آٓلٕ ک٤ل٤ذ ىٓ ٝ ٖ٤ثٛ ٚله هكزٖ ٓوبك٣و
هبثَ ٓالؽظ ٚآة ٓ٢گوكك .اٍزلبك ٙاى ٍَ٤زْ آث٤به ١هطو ٙا ١كه ٓياهع ٝثبىٍبى ١کبٗبُٜب١
آث٤به ١ثبػش کبٕ ٝ ِٛوك ٚع ٢٣ٞكه ٖٓوف آة ٓ٤گوكك.
ٔ :رغل٣ل ٗظو كه ٓٞهك هُٛٝبٍْٜ ١ث٘ل ١آة ث ٖ٤کْٞهٛب :ثبرٞع ٚث ٚکب ِٛثبهٗلگ ،٢رـ٤٤و اهِْ٤
،مٝة ّلٕ رله٣غ٣ ٢قچبُٜب ١كا ٝ ٢ٔ٣کبٓ ِٛولاه عو٣بٕ آة (كث )٢كه كه٣ب ،الىّ اٍذ ک ٚكه
ٓٞهك ٍ ٚ٤ٜٔث٘ل ١آة ثب کْٞهٛب ٢٣ک ٚؽٞى ٙكه٣بْٓ ٢٣زوک كاهٗل ٓغلكاً ٓٞهك ثوهٍ ٢هواه كاكٙ
ّٞك رب كه عو٣بٕ ثؾش پ٤وآ٘ٓ ٕٞبثغ آث ٢اكـبَٗزبٕ ك٣ل ه ٢ّ٘ٝاى ٓٞٙٞع ٍْٜث٘ل ١آة ثٖ٤
کْٞهٛب كاّز ٚثبّ .ْ٤ثقٖ ٓٞا٘٣ک ٚكه ٍبُٜب ١اف٤و ٓ٤يإ ثبهٗلگ ٢كه کْٞهف ٢ِ٤کْ ّل ٙاٍذ.
زٛ :وگ ٚٗٞرٍٞؼ ٚپب٣لاه ١كه ٛو ثقِ ٓ٘غِٔ ٚكه ثقِ آة ،ثل ٕٝرٍٞؼ ٝ ٚاهروبء ظوك٤زٜب١
اَٗبٗ ٢آکبٕ پن٣و ٗٔ ٢ثبّل :ث٘بثوا ٖ٣ثب٣ل ثقْ ٢اى ثوٗبٓ ٚكهاىٓلد كه عٜذ رو٣ٞذ ٝروث٤ذ
ٓزقٖٖبٕ ٤ٗ ٝوٛٝبَِٓ ١ک( ٢كه كافَ ٝفبهط کْٞه) ثؼ٘ٞإ ثبىٛٝب ١اعوا ٢٣پوٝژٛ ٙب١
24
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ى٣وث٘بٓ ٝ ٢٣ل٣و٣ذ ث٘ٓ ٚ٘٤ٜبثغ آة كه کْٞه ثبّل ى٣وا رطج٤ن ٓل٣و٣ذ ٓ٘بثغ آة ٗ٤بىٓ٘ل کبهّ٘بٍبٕ
ٓزقٖٔ ٝهى٣ل ٢ٓ ٙثبّل ثل ٕٝإٓ رؾون چ٘ ٖ٤آو ْٓکَ فٞاٛل ثٞك.
ش -ا٣غبك پوٝژٛ ٙب ١چ٘ل ٓ٘ظٞه ٙى٣و ث٘بْٓ ٢٣زوک ثب کْٞهٛبَٔٛ ١ب ٚ٣ک ٚكاها ١ؽٞى ٙكه٣ب٢٣
ْٓزوک َٛز٘ل رب ؽبكع ٓ٘بكغ عبٗج ٖ٤ثبّلٓ :لٍ ٣ب اُگ ١ٞفٞة آٗوا ٓ ٢رٞإ ،اؽلاس ث٘ل كٍٝز ٢ثٖ٤
کْٞهٛب ١ا٣وإ ٝروکَٔ٘زبٕ ک ٚاى كه٣بٛ ١و٣وٝك رـنّٞ ٢ٓ ٚ٣ك٤ٓ ،زٞإ ٗبّ ثوك .ثوا ١كٍز٤بث٢
ثٞٓ ٚاهك ثبال كه هلّ ا ٍٝثب٣ل ك٣ل ک ٚکلاّ آکبٗبد كه ا ٖ٣هاٍزب ثوا ١اكـبَٗزبٕ ٝعٞك كاهك ٣ؼ٘٢
ٓٞٙٞػبر ٢اى هجٙٝ َ٤ؼ٤ذ آة كه اكـبَٗزبْٕٓ ،کالد اكـبَٗزبٕ كه هَٔذ اٍزلبك ٙاى آة ٝ
ٓٞهق کْٞه ٛبَٔٛ ١ب ٚ٣اكـبَٗزبٕ كه هاثط ٚث ٚآةٛبٞٓ ١عٞك كه ا ٖ٣کْٞه ٝثالفوّ٘ ٙبٍب٢٣
چْٔٛ ٚب ١كهآل پ ٢ُٞثوآٜ ١به آثٜب ها ثب٣ل ثوهٍ ٢کوك.
آب کْٞهٛبَٔٛ ١ب ٚ٣اى كوٕزٜبی ( ع٘گ ٗ ٝب آ٘ٛ ٢ب ١رؾٔ )٢ِ٤ثب اؽلاس ث٘لٛب ١ثوم ٝ
کْبٝهى ١ه٘ٓ ١ٝبثغ آثْٓ ٢زوک اٍزلبكٞٓ ٙصو ٗٔٞك ٙاٗل .كه آ٘٣ل ٙكه ٕٞهد اكػب ١اكـبَٗزبٕ،
اؽزٔبٍ ثوٝى ْٓکالد ى٣بك ١ها كه ثو فٞاٛل كاّذ٣ .ک ٢اى ػٞآَ ٗب آ٘ٛ ٢بٞٓ ١عٞك اكـبَٗزبٕ
كه ٖ٤ٔٛهاى ٜٗلز ٚاٍذ .گلزّٞ٢ٓ ٚك ک ٚثيٝك ١اٗوژٗ ١لذ ث ٚپب٣بٕ ٓ٢اٗغبٓل ٝآة ٓٓ٢بٗل رٔبّ
اٗوژ ١ثوا ١کْٞهٛب ،ع٘گ ٍ ّٞثبالٓ ١ؼ ِٚٚروَ ْ٤آة آؿبى فٞاٛل ّل .كؼالً اكـبَٗزبٕ پ٘ظ کْٞه
ها آة ٓ٢كٛل كهؽبُ٤ک ٚپبکَزبٕ ث٘له کواچ ٢ها ثبالٓ ١بٍ اُزغبه ٙاكـبَٗزبٕ اى ٓلد ٍ 11بٍ ثٚ
ا٘٣طوف ْٓکَ آكو ٖ٣کوك ٙاٍذ کٕ ٚل كٖ٤ل فالف ٓٞاىٓ ٝ ٖ٣ووهاد ثٖ٤أُِِ ٢كه ٓٞهك
کْٞهٛبٓ ١ؾب ٛث ٚفْک٢ٓ ٚثبّل .گوچ ٚكوٕزٜب ٢٣ها اى كٍذ كاك ٙا ْ٣آب اكـبَٗزبٕ ٗظو ثب
ظوك٤ذ ثبال٘ٓ ١بثغ آث ٢فٞك ٝرٞپ ٞگواكٗ ٢بٞٔٛاه ١ک ٚكاهك كه آ٘٣لٛٙب عيء ا ٖ٤ُٝکْٞهٛب١
ر٤ُٞل ثوم كه ٓ٘طو ٚفٞاٛل ثٞكٞ٘ٛ .ى ك٣و ْٗل ٙاٍذ ٙوة أُضِ ٢اٍذ گ٘٣ٞل "ٌرَقت ماٌي
را از آب بگيري تازي اضت" .كه ٓ٘بٛن كه ٙپ٘غْ٤و ،كه ٙک٘و ،ر٘گ ٢اثو ،ْْ٣پِچوف ٢آکبٕ
مف٤وٞٔٗ ٙكٕ ٜٓٗٞ٤ِ٤ب ٓزوٓکؼت آة ٝعٞك كاهك .ثب ث٘ل ٗٔٞكٕ ر٘گ ٢اثو ،ْْ٣چ٘ل٤ٗ ٖ٣وٝگبٜٛب (ث٘ل
ثوم) ٓ٢رٞإ اؽلاس ٗٔٞك .ى٣وا افزالف اهرلبع ثٍ ٖ٤وٝث ٝ ٢کبثَ ؽلٝك ٓ 0111زو ٓ٤جبّل.
ٓضبُٜب ١ك٣گو إٓ كه٣بٛب ١کٞکچ ،ٚآِٓ٘ٔٛ ، ٞل ٤ٓ ... ٝجبّل.
٣ک ٢اى چبُْٜب ١ػٔل ٙثو ٍو ها ٙرؾون ا ٖ٣پوٝژٛ ٙب ػلّ ٝعٞك ٓ٘بثغ ٓبُ ٢کبك ٢ٓ ٢ثبّل.
كُٝذ اكـبَٗزبٕ اى ٍٞ ٣ثب رٞع ٚث ٚگَزوكگ ٢پوٝژٛ ٙب ١ى٣و ث٘ب ٢٣كهثقْٜب ١گٗٞبگ ٝ ٕٞاى
ٍ ١ٞك٣گو کٔجٞك ٓ٘بثغ ٓبُ ،٢هبكه ث ٚربٓٛ ٖ٤يٓ ٚ٘٣بُ ٚٔٛ ٢پوٝژٛب ٗجٞك ٙاٍذ .الىّ اٍذ کٚ
كُٝذ اكـبَٗزبٕ ثب رٞع ٚثٗ ٚوِ اٍبٍ ٢آة كه ؽ٤بد کْبٝهى ،١اهزٖبك ٝ ١اعزٔبػٓ ٢وكّ ،رَٔ٣ٞ
پوٝژٛ ٙب٘ٓ ١بثغ آث ٢ها كه ا٣ُٞٝزٜب ١ثوٗبٓ ٚکبه ١ف ِ٣ٞهواه كٛل .کبه ها ثب پوٝژٛ ٙب١
25
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
کٞچ ٓبٗ٘ل اؽلاس ث٘لٛب ١فبک ٝ ٢کبٗکو٣ز ٢فٞهك ّوٝع ٝپٌ اى کَت رغبهة ٝروث٤ذ
کبهّ٘بٍبٕ ٓزقٖٔ ث ٚرله٣ظ اعوا ١پوٝژٛ ٙبٓ ١ز ٝ ٍٜٞثيهگ ها ث ٚکٔکٜب ١عٜبٗٝ ٢
ٔٛکبهٜ٣ب ١ثبٗ آٍ٤ب ،٢٣ثبٗ عٜبٗ ٝ ٢ثٞكع ٚكافِّ ٢وٝع ک٘ل .آب ٛو آٗچ ْٜٓ ٚاٍذ اهاك٢ِٓ ٙ
ٝا٣غبك كو٘ٛگ اٍزلبك ٙاى ٓ٘بثغ آث ٢ثوا ١رٍٞؼ ٚکْبٝهى ٝ ١اٗوژ ١ثوم كه کْٞه.
26
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل چيارم
27
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
٘ٛ ٍٞٛلٝکِ كه ؽلٝك 911کٓ ِٞ٤زو اٍذ ک ٚث ٚك ٝهَٔذ ّوه ٝ ٢ػوث ٢روَّٞ٢ٓ ْ٤ك،
٘ٛلٝکِ ؿوثَٗ ٢جذ ث٘ٛ ٚلٝکِ ّوه ٢کٞچ رو اٍذ ٝكه ٙپ٘غْ٤و كه كآ٘ ٚع٘ٞة ّوه ٢إٓ
ٓٞهؼ٤ذ كاهك .کٜٛٞب ثقٖ ٓٞكه ٓ٘بٛن ٍوك کَٛٞزبٗٓ ٢ؾَ ٍوچْٔ ٚكه٣بٛب ٓ٤جبّل .ثوكٜب١
كه ا٘ٓ ٖ٣بٛن ٓ٘ؾ٤ش ٣مف٤وٛ ٙج٤ؼَ٤ٍ ٝ ٢زْ ػو ٚٙآة ػَٔ ٓٔٗ ٢ب٣لٓ .ؼٔٞالً كه اصو
ثبهٗلگ ٢كه كَٖ ىَٓزبٕ ،رٞكٛ ٙب ١ثوف كه کٜٛٞب مف٤و ٝ ٙثب گوّ ّلٕ ٞٛا ،مٝة ٝث ٚكه٣بٛب
ٍواى٣و ّٓٗٞ ٢ل .ػٔل ٙرو ٖ٣ک ٙٞک ٚكاها ١هَِٛب ِٞٔٓ ١اى ثوف ٣ ٝقچبُٜب ٓ٢ثبّل ک٘ٛ ٙٞلٝکِ
ّ ٝبفٛ ٚب ١کٞچ ا٢ٓٝثبّل ا ٖ٣هّز ٚک ٙٞروو٣جب ً ثبال رو اى 75كٖ٤ل فبک اكـبَٗزبٕ ها
پّٞبٗ٤لٙاٍذٓ .غٔٞػب ً کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ كاها 999 ٍٞٛ ١کٓ ِٞ٤زو ٓ٢ثبّل ک ٚرب ؽلٝك 911کِٞ٤
ٓزو ها ث٘بّ ٘ٛلٝکِ ٓزجبه ٢ها ث٘بٜٓب ١ك٣گوٓٗ ٢بٓ٘ل ّبفٛ ٚب٘ٛ ١لٝکِ ػجبهر٘ل اى ک ٙٞثبثب ثب
َٓبكذ 511کِٓٞ٤زوٍ ،پ ٖ٤ؿو ثب َٓبكذ 958کٓ ِٞ٤زو ،ک ٙٞپـٔبٕ ،کٔ٤ٍِ ٙٞبٕ ،ك٤وٝى کٙٞ
155کِٓٞ٤زو ر٤و ث٘ل روکَزبٕ پبهاپبٓ٤ياك ٝؿ٤و٢ٓ ٙثبّل .ػوٗ ٘ٛلٝکِ ٓزلبٝد ٓ٤جبّل .ػوٗ
ا ٖ٣ک ٙٞاى011اُ 5۰1 ٢کِٓٞ٤زوٓ٢ثبّل .اهرلبع ا ٍٜٝا ٖ٣کٓ ۰511 ٙٞزو اى ٍطؼ ثؾو ٓ٢ثبّل.
ا ٍٜٝثبهٗلگ ٢كه٘ٓ ٖ٣بٛن اى 551آُ ٢ِٓ ۰51 ٢زو كهٍبٍ اٍذ .ثبهٗلگ ٢كه کٜٛٞب ١پبٓ٤و
ؽلاکضو ٓ ٢ِٓ 0111زو كهٍبٍ ٓ٢هٍل .اکضو هَِ ٘ٛلٝکِ ّوه ٢كاها٣ ١قچبُٜب ١كا٤ٓ ٢ٔ٣جبّل
٘ٛلٝکِ ٓوکيٓ ١بٗ٘ل ٍبُ٘گٛب٣ ،کب ، ُ٘ٝكهٕٞ ٙف ،ثبٓ٤بٕٛ ،ياه ٙعبد ٝچـچوإ ؽلٝك
ِّ ٓب ٙپو اى ثوف ٓ٢ثبّ٘ل .كه كآ٘ٛٚب ١کٜٛٞب ٝرپٛٚب اٛواف ٘ٛلٝکِ کٜٛٞب ١ثبثب ،پـٔبٕ،
ٍوؿ پبهٍب ،كه ٙعبد ثَٜٞكٍٞ ،فزٝ ٚاك٤ٓ ،١و ٍجيٗ ،بٞٛهٓ ،بَُزبٕ ،كا ٚ٣كٞالك ،اهىگبٕ،
ٓوؿبة ،كا٣ک٘ل ،١أ٣بهَزبٕ ٞٗ ٝاؽّ ٢وم ٝع٘ٞة ٘ٛلٝکِ ٓ٘بٛن اٍزبُق ،گَ كهّ ،ٙکو كه،ٙ
پـٔبٕ ،عِگ٤ٓ ٚلإ ،عِو٣ي ،ثٍ٘ٔ ٤ل ،كا٤ٔ٣وكاك ،فٞاد ،رٞهٓ ،٢ه٤بم گَ ثٞه ،١رٞهکبٕ،
ککوکّ ،بک ،٢ىهٍ٘گ ،هو ٙثبؽ ،رٔک ،٢هٍٍ٘٘ ،ٚگ ٓبّ ،ٚكا ١چٞپبٕ ،فبک اكـبٕٝ ،اك١
اهؿ٘لاة ٝگ٤ياة ٓ٘جغ ثيهگ چْٔٛٚب ٓ٢ثبّل.
ٍبؽبد ک ٙٞثبثب ِٓٔ ٞاى رپٛٚب ١فبک ٢اٍذ ک ٚا ٖ٣رپٛٚب كه ىَٓزبٕ آة ها مف٤وٞٔٗ ٙك ٙكه
ربثَزبٕ ٓ٘جغ چْٔٛٚب ٓ٢ثبّل .رـ٤و اهرلبػبد كه ٍبفزٖ ث٘لٛب ١ثوم ،ث٘لٛب ١آث ٝ ٢فبک٢
ىهاػز ،٢اؽلاس كبهٜٓبٓ ١ب ٢ٛكهک٘به هٝكفبٗٛ ٚب (ثقٖ ٓٞكه َٓ٤و كه٣ب ١کبثَ اى ٓ٘طوٚ
ٍوٝث ٢اُّٜ ٢و عالٍ آثبك) ا ٖ٣کْٞه ها كه رٍٞؼ ٚاهزٖبك ٝ ١هٗٝن ثبىاه كافِ ٢کٔ ٓ٢ک٘ل.
ٍطؼ اهرلبع ّٜو عالٍ آثبك كاهآ۰51 ١زو كه ؽبُ٤ک ٚكه ثلفْبٕ ٍطؼ اهرلبع ثبال رو اى 5811
ٓزو ثطٞه ا٢ٓ ٍٜٝهٍل .ى٣بك ٙروٗ ٖ٣وب ٛپو آة ّ ٝبكاة ها هَٔذ ّٔبٍ ّوه ٢اكـبَٗزبٕ ٓبٗ٘ل
ک٘وٞٗ ،هٍزبٕ ،كهٛٙب ١پ٘غْ٤و ،ثلفْبٕ ٝرقبه رْک٢ٓ َ٤كٛل .هَٔذٛبٓ ١وکي ١کٜٛٞب١
٘ٛلٝکِ ٝک ٙٞثبثب کّ ٚبَٓ ٝال٣زٜب ١پوٝإ٤ٓ ،لإ ،ثبٓ٤بٕ ،كا٣ک٘ل ،١چقچوإ ،پِقٔو،١
چٜبهک٘ذ ُّٞ ٝگو٘ٓ ٙبثغ ثيهگ آث ٢کْٞه ث ٚؽَبة ٓ٢آ٘٣ل .ؽلٝك 81كٖ٤ل ٓ٘جغ آث ٢کْٞه ها
28
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ ربٓٔ٘٤ٓ ٖ٤ب٣ل ک ٚاى ا٘ٓ ٖ٣بٛن كه٣بٛب ١ى٣بكٍ ١و چْٔ ٚگوكز ٚپٌ اى ػجٞه
چ٘لٝ ٖ٣ال٣بد ث ٚکْٞهٛبَٔٛ ١ب٢ٓ ٚ٣ه٣يك.
كه٣ب ٛب عو٣بٕ ٛج٤ؼ ٢آثٜبٍ ١طؾَٛ ٢ز٘ل ً ٚكه ثَزو ٓؼ ٖ٤ثٖٞهد كِٖ٣ ٢ب كائٔ ٢عو٣بٕ
ٓ٣ ٢بث٘ل .كه٣بٛب ٓؾلٝك٤ٍٝ ٙؼ ٢اى كه٣ب ٛب ًْ ١ػوٗ ٝثب ّ٤ت ر٘ل ًَٛٞزبٗ ٢رب كه٣ب ٛب ١آهاّ ٝ
ػو ٘٣عبه ١كه كّزٜب ها ّبَٓ ّٓٗٞ ٢ل .كه٣ب ٛب كه رٍٞؼّٜ ٚو ٝ ١رٔلٕ ثْوٗ ١وِ ٓٞصو١
ا٣لب ًوك ٙاٗل .اى ىٓبٜٗب ١هلٓ ْ٣وكّ كه ک٘به كه٣بٛب ٍبکٖ ّل ٙاٗل .آب ثب ٓالؽظ ٚعو٣بٕ رٞك٘لٙ
ٍ٤الة كه َٓ٤و كه٣بٛب ً ٚؽز ٢ٓ ٢رٞاٗل ٓٞروٛب ،فبٗٛ ٚب ٝكهفزبٗ ٢ها ً ٚكه َٓ٤و عو٣بٕ
ٍ٤الة هواه كاهٗل ثب فٞك ثجوك ،ث ٚفطوٗبى ثٞكٕ ىٗلگ ٢كه ً٘به كه٣ب پ ٢ٓ ٢ثو .ْ٣اى ٛوف ك٣گو
هٍٞثبد ؽَٔ ّل ٙر٤ٍ ٍٜٞالة پٌ اى ر ،٢٘٤ْٗ ٚثبػش ؽبِٕق٤ي ١ىٜٓ٘٤ب ١ؽبّ ٚ٤كه٣ب ٓ٢
ّٞك .ا ٖ٣ىٜٓ٘٤ب پٌ اى آث٤به ١ثب اٍزلبك ٙاى آة كه٣بٛب ،ثقِ ػٔل ٙر٤ُٞل ؿنا ٢٣كٗ٤ب ها كوا٢ٓ ْٛ
ً٘٘ل .ث٘بثوا ،ٖ٣ػِ٤وؿْ ٝهٞع ٌٓوه ٍ٤الثٜب ١فطوٗبىٍٞ ،اؽَ كه٣بٛبٞٔٛ ،اه ٙگٜٞاه ٙرٔلٜٗب١
ثيهگ ثْوّ ٝ ١بٛوگٜب ١رٍٞؼ ٝ ٚپْ٤وكذ ثٞك ٙاٗلٛ ٚٗٞٔٗ .ب ٢٣اى اٍ ٖ٣وىٜٓ٘٤ب ها ٓ ٢رٞإ كه
ًْٞهٛبٗ ٢٣ظ٤و ٖٓو ،پبًَزبٕ ،چ٘ٛ ،ٖ٤لٌٓ ،ي٣ي ،ع٘ٞة ا٣الد ٓزؾل ٙآٓوٌ٣ب ،ا٣وإ ٝ
اكـبَٗزبٕ ْٓبٛلً ٙوك٤ٓ .يإ آثٜب ١كه٣ب ٛب ١اكـبَٗزبٕ ثَزگ ٢ثّ ٚوا ٜ٣اهًِٜٛٞ ٍَِِٚ ،٢ٔ٤ب ٝ
ىٜٓ٘٤بٓ ١ورلغ اكـبَٗزبٕ ٞٓ ٝهؼ٤ذ آٜٗب كاهكٞٗ .اؽٓ ٢ورلغ ٗ ٝوبًَٛٞ ٛزبٗ ٢اكـبَٗزبٕ ثب كه ٗظو
كاّذ اهرلبع ٞٛه ١هواه گوكز ٚاٍذ ً ٚثٖٞهد ػٔ ّٞثوكٜب ١كاً ٝ ٢ٔ٣زِٛ ٚب٣ ١قچبُ ٢ها كه
عو٣بٕ ٍبٍ (كَٖ ىَٓزبٕ) پل٣ل آٝهك ٝ ٙاً ٖ٣زِٛ ٚب٤ٍٝ ١غ ثوكٜب ٣ ٝقچبُٜب ( كهّٔبُْوم
ًْٞه) كه عو٣بٕ ٍبٍ مٝة ّل٘ٓ ٙجغ آثٜب ١كا ٢ٔ٣كه٣بٛب ها ثٍٔ ٚذ ٛبٓ ١قزِق كواٍ ٢ٓ ْٛبىك.
ٓ٘جغ آة ًِ ٚ٤كه٣بٛب ١اكـبَٗزبٕ اى ٛو٣ن ثبهإ ٝمٝة كِٖ ٢ثوكٜب ٝرٞكٛ ٙب٣ ١قچبُ ٢چ٘لٖ٣
ٍبُ ٚکٜٛٞب ربٓ٤ٓ ٖ٤گوكك .پ٤ي ٣ب اٝط مٝة ّلٕ ثوكٜب كَٖ ثٜبه ٓ ٢ثبّل كه ا ٖ٣كَٖ اکضو آة
كه٣بٛب ٛـ٤بّٗ ٢ل ٝ ٙثؼٞٓ ٢ٚاهغ ثبػش ثٞعٞك آٓلٕ ٍ٤الثٜب ٣ٝ ٝواٗ ٢ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز٤ٓ ٢گوكك.
رواًْ ّجٌٛ ٚب ١آثٜبٍ ١طؾ ٢كه اكـبَٗزبٕ ث ٚر٘بٍت ٓ٘بٛن ٓؼزلُ ٝ ٚاٍزٞائ ًْ ٢ثٞك ٙى٣وا
ٍوىٓ ٖ٤اكـبَٗزبٕ ثٖٞهد ًَ٣ ،ي ٓ٘طو ٚفْي ٚٔ٤ٗ ٝفْي ٓ٤جبّل .اُجز٤ٓ ٚيإ ثبهٗلگ ٢كه
ٓ٘بٛن کَٛٞزبٗ ٝ ٢كّذ كوم ٓ ٢ک٘ل .آب ثطٞه ػٔٓ ّٞز ٍٜٞثبهٗلگٍ ٢بالٗ ٚإٓ ؽلٝك 531mm
ٓ٤جبّل .اكـبَٗزبٕ كاها ١ثْ٤و اى 55هٝكفبٗ ٚثيهگ ٓ٢ثبّل ٜٓٔزو ٖ٣كه٣بٛب ١ک ٚاى ک٘به
كّزٜب ١پ ٖٜآٝه ٓ٢گنهك ػجبهر٘ل اى هٝك پبٓ٤و ،هٝكآٓ ،ٞكه٣ب ١کٞکچ ،ٚهٝكِ٘ٔٛل ،هٝك
اهؿ٘لاة ،هٝك کبثَ ،كه٣بً٘ ١لى ،هٝك ک٘و ،كه٣ب ١پ٘غْ٤وٛ ،و٣وٝك ،هٝك ٓوؿبة ٝؿ٤وٙ
ٓ٢ثبّل.
29
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه٣بٛب ٗ ٚرٜ٘ب كٞم اُؼبك ٙگواٗجٜب ٝاهىّٔ٘ل َٛز٘ل ثٌِ ٚكواً٘٘ ْٛل ٙآة ،اٗوژ ١ثوم ،ؿنا ٝ
ٓؾ ٜ٤ىَ٣ذ ٍبُْ ثواٛ ١ج٤ؼذ ،اَٗبٕ ٝؽٞ٤اٗبد ٓ ٢ثبّل ٢ٓ .رٞإ گلذ ربٓ ٖ٤آة ٜٓٔزوٗ ٖ٣وِ
اهزٖبك ١كه٣ب اٍذ .آة كه٣ب اهىاٗزؤٜٓ ٝ ٖ٣زوٓ ٖ٣بك ٙا ١اٍذ (ث ٚاٍزض٘بء ٞٛا) ً ٚثْو اى إٓ
اٍزلبكً٘ ٢ٓ ٙلٜٗٞ٤ِ٤ٓ .ب ٌٛزبه ىٓ ٖ٤ىهاػز ،٢ؽٞ٤اٗبد ٝاَٗبٜٗب ١ه ١ٝىٓ ٖ٤اى ا ٖ٣آة ٍ٤واة
ّٓٗٞ ٢لٔٛ .چ٘ٓ ٖ٤وبك٣و آث ًٚ ٢اى ٛو٣ن ثَزوكه٣ب ٛب ث ٚپبئٗ ٖ٤لٞم ٓٔٗ ٢ب٣ل ثبػش رـنٍ ٚ٣لوٙ
آثٜب )Water table( ١ى٣وىٓ٤ٓ ٢٘٤گوكك .اى ٛوك ٢آة كه٣ب ،آة اه٤بٍٜٗٞب ها ربى)Refresh( ٙ
ٓٔٗ ٢ب٣ل .اى كه٣ب ٛب ،ثؼ٘ٞإ َٓ٤وٛب ١ؽَٔ ٗ ٝوَ ٝرلوعگبٜٛب ٗ٤ي اٍزلبكّٞ ٢ٓ ٙك .كه ٓٞاهؼ٢
اى فٞك كه٣بٛب ثواٗ ١وَ ٝاٗزوبٍ اٍزلبكّ ٙل ٝ ٙكه ٓٞاهك ْٛ ١كه آزلاك كه٣ب ١إِ ،٢عبك ٙا١
ثوا ١ؽَٔ ٗ ٝوَ آٞاٍ اؽلاس گوك٣ل ٙاٍذ .اٛواف ٝؽبّ ٚ٤كه٣ب ٛب ٓؾَ رٔلٕ ثْو ١ثٞكٝ ٙ
اًضو٣ذ ٓلٗ٤ذ ثْو ١كه ً٘به كه٣ب ٛب ٌَّ گوكز ٚاٍذ ٝآثبك ٝ ١پْ٤وكذ اى آ ٖ٣ؾَ ٛب ّوٝع ٝ
ف٤يُ ًوك ٙاٍذ .كه٣بٛب ٓؾ ٜ٤ىٗلگ٘ٓ ٢بٍج ٢ها ثوا ١ؽٞ٤اٗبد آثي ١ثقٖ ٓٞثوا ١پوٝهُ
اٗٞاع ٓقزِق ٓب٤ٛبٕ ٝفوچ٘گ ٓ٤ٜب ًوك ٙاٍذ .اٗٞاع ٓقزِق ٓب٤ٛبٕ پوٝهّ ،٢ى٘٣زٓ ،٢ب٤ٛبٕ
ٝؽْ ٝ ٢اٗٞاع آثي٣بٕ ك٣گو كه كه٣بٛب ىٗلگٔٗ ٢ٓ ٢ب٘٣ل ٞٓ ٝاك پوٝرئ ٢٘٤ها ثوا ١اَٗبٜٗب ر٢ٓ ٚ٤ٜ
ٗٔب٘٣لٔٛ .چ٘ ٖ٤كه٣بٛب ىَ٣زگب ٝ ٙپ٘بٛگب ٙفٞث ٢ثوا ١پوٗلگبٕ ٜٓبعو ٝؽ٤بد ٝؽِ ّ٘بفزّ ٚلٝ ٙ
كه اًَ٤ٍٞزْ ٗوِ ٍبىٗل ٙا ١كاهٗلًْٞ .هٛب ١پْ٤وكز ٚعٜبٕ ث ٚكُٕ َ٤وك ٚع ٢٣ٞكه ٖٓوف آة
ُ ٝي ّٝاٍزلبكٓ ٙغلك اى عو٣بٕ آة كه٣ب ٛب ،كه ٍبُٜب ١اف٤و ٍؼً ٢وكٗل رٞع ٚاٍبٍ ٢ث ٚرٖلٚ٤
اٞٓ ٖ٣اك ٓجن ٍٝكاهٗل ث ٚگ ٚٗٞا ًٚ ١آة كه پبئ ٖ٤كٍذ ٓؾَ ٝهٝك كبٙالة ،رٖلّ ٚ٤ل ٝ ٙپٌ اى
ٙل ػلٓ ٢ٗٞغلكا ٓٞهكاٍزلبك ٙهواه ٓ٤گ٤وكٔٛ .چ٘ ٢ٓ ٖ٤رٞإ ثب إالػ كؼبُ٤زٜبًْ ١بٝهى،١
ٕ٘ؼزٓ ،٢ؼلٗ... ٝ ٢آُٞك ٙک٘٘لٛ ٙبًٔ ١زو ١ث ٚكه٣ب ٛب رقِٞٔٗ ٚ٤ك.
كه٣بٛب چْْ اٗلاىٛب ١رٔبّب ٝ ٢٣ثٗ ٢ظ٤و ١كه ٍوربٍو عٜبٕ پل٣ل آٝهك ٙاٍذ ً ٚثواٚٗٞٔٗ ١
ٓ ٢رٞإ ث٘ٓ ٚبظو ٛج٤ؼ ٢ؽبّ ٚ٤كه٣ب ٛب ٢ٍ ٢ٍ ٢ٓ ١پ ٢كه آٓوٌ٣بّٔ ١بُ ،٢آٓبى ٕٝكه
آٓوٌ٣ب ١ع٘ٞث ،٢كاٗٞ٤ة كه اهٝپب َ٤ٗ ،كه آكو٣وب ،كه٣ب ١ىهك كه ّوم آٍ٤ب ٝكعِ ٝ ٚكواد كه
ػوام اّبهً ٙوك .كه ًْٞهٓب ٗ٤ي ٓ٘بظو ثَ٤به ى٣جب ٢٣كه ؽبّ ٚ٤كه٣ب ٛب ١ک٘و ،گِجٜبه ٝپ٘غْ٤و
ٍبُ٘گِ٘ٔٛ ،ل ٝکْْ ثلفْبٕ ٝعٞك كاهك کٛ ٚو ث٘٘٤ل ٙها ثٝ ٚعل ٓ ٢آٝهك .ثالفو ٙا ٌٚ٘٣كه٣بٛب
ثوا ١اَٗبٜٗب هبثَ كٍزوٍ ٢ثٞك ٙث ٖ٤ٔٛ ٚكُ َ٤كه ٗيك٣ي إٓ ٌَٖٓ گي٣ل ٝ ٙثبػش اؽلاس ّٜوٛب ٝ
هٍٝزبٛب گوك٣ل ٙاٍذ.
31
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا٤ٔٛذ آة كه٣بٛبًْٞ ١ه اى ٗ 1گب ٙكه ىٗلگٓ ٢وكّ ٝاهزلاه ِٓٓ ٢ب هبثَ ٛوػ ٓ ٢ثبّل:
آة گواٗجٜبروٓ ٖ٣بك ٙؽ٤برٜٔٓ ٝ ٢زو ٖ٣ؽن ثْو اٍذ ً ٚثل ٕٝإٓ عٞآغ اى -آب آضاميذوي: 0
ث ٖ٤هكز ٝ ٚاَٗبٜٗب ٓ٤ٓ ٢وٗلٓ .زبٍلبٗ ٚاًضو٣ذ ٓوكّ ٓب ثؼِذ كوو ٌْٓ ٝالد ٝاكو اى آة
آّبٓ٤لٍٗ ٢بُْ ٝثٜلاّز ٢ثوفٞكاه ٗٔ٤جبّ٘ل ؽز ٢كه ٓ٘بٛو ًٚ ٢آة كه٣ب هبثَ كٍزوٍ ٢اٍذ
ثل ٕٝا ٌٚ٘٣آة ٙلػل َٗ( ٢ًْ ُُٚٞ ٝ ٢ٗٞكٝاٗی) ّٞك َٓزؤ٤ب ً ٓٞهك اٍزلبكٓ ٙوكّ هواه
ٓ٤گ٤وك كه ؽبُ ٌٚ٤اؿِت آثٜب ١كه٣ب ٛب ثؼِذ ٛـ٤بٕ ٤ٍ ٝالث ٢ثٞكٕ ،گَ آُٞكگٝ ٝ ٢هٝك ٛوى
آثٜبٍ ١طؾ ٢ث ٚكافَ إٓ ثوا ١آّبٓ٤لٕ ٓ٘بٍت ٗٔ ٢ثبّل .اٍزلبكَٓ ٙزو ْ٤اى إٓ ثبػش ثوٝى
اٗٞاع آواٗ اٗگٌِ٤ٓ ،٢وٝث ،٢پٍٞزّٞ ٢ٓ ... ٝ ٢ك .الىّ اٍذ آة آّبٓ٤لٗ ٢اٝالً ُ٢ًْ ُٚٞ
ّل ٝ ٙپٌ اى ٙلػلٖٓ ٢ٗٞوف گوكك .اى ٛوك ٢آة ٓٞعت پبً ٝ ٢رٔ٤يٓ ١ؾ ٜ٤فبٗٝ ٚ
اٛواف ٓؾِٓ ٚب گوك٣لٍ ٙالٓزّ ٝ ٢بكاث ٢ها كه ثٞعٞك ٓ ٢آٝهك .ػلّ كٍزوٍ ٢ث ٚإٓ ٓٞعت
ًض٤ل ٝ ٢آُٞكگٓ ٢ؾ ٜ٤ىٗلگّ ٢لّ ٝ ٙوا ٜ٣ها عٜذ ثوٝى اٗٞاع ثٔ٤بهٜ٣ب ٓ٤ٜب ٍٓ ٢بىك.
ٜٓٔزوٗ ٖ٣وِ كه٣بٛب پٌ اى ربٓ ٖ٤آة آّبٓ٤لٕ ٓوكّ ،كه رٍٞؼٝ ٚاٗکْبف آب زراعتي: -5
ىهاػذ ٓ ٝبُلاه ٢ٓ ١ثبّل .ىهاػذ ثل ٕٝآة آکبٗپن٣و َٗ٤ذ پب ٚ٣ىهاػذ آة اٍذ.
فّٞجقزبٗ ٚکْٞه ٓب اى ٗظو آة كه٣ب ؿ٘ ٢ثٞك ٙكه کْٞه ٛ 7901111کزبه ىٓ ٖ٤هبثَ کْذ
ک ٚاى إٓ عِٔٓ ٚولاه ٛ 1317104کزبه ٍبؽ ٚرؾذ کْذ ٝعٞك كاهك اى إٓ اههبّ ؽلٝك
ٛ 5175097کزبه ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػزًْٞ ٢ه آثٛ 0311809 ٝ ٢کزبه ُِٔ ٢ثٞك ٙک ٚى٣و ًْذ
اٗٞاع ٓقزِق ٗجبربد ىهاػز ٢هواه ٓ ٢گ٤وك .كه ؽبٍ ؽبٙوؽلٝك ٓ %80وكّ ٓب ث ٚىهاػذ ٝ
ٓبُلاه ١اّزـبٍ كاهٗل ٝاى اٛ ٖ٣و٣ن ىٗلگ ٢فٞك ها ربٓ ٝ ٖ٤چوف ٚاهزٖبك ًْٞه ها كؼبٍ ٗگٚ
ٓ٤لاهٗل .كه ٕٞهد اؽلاس ث٘لٛب ٜٓ ٝبه ٓولاه ًٔ ٢اى ا ٖ٣آثٜب ٓ ٢رٞإ ٓولاه ى٣بك ١اى
ىٜٓ٘٤ب ٢ُِٔ ١ها ث ٚآث ٢رجلً َ٣وك كه ک٘به إٓ ثب ا٣غبك ىًٓ ٚ٘٤به كه هٍٝزبٛب عِٜٓ ٞبعود
هٍٝزبئ٤بٕ ها ثّٜ ٚوٛب گوكذ .ث٣ ٚو ٖ٤ىهاػذ ٓ ٝبُلاه ٢ٌ٣ ١اى ثقْٜب ْٜٓ ١اهزٖبك ١عٜذ
ربٓ٤ٗ ٖ٤بىٛب ١اٍبٍ ٝ ٢ػٔلًْٞ ٙه ثٞك ٙاٍذ .ثقِ ًْبٝهىٓ ١ؾٞه رٍٞؼ ٝ ٚپّ ِ٤وٛ
رٍٞؼ ٚاهزٖبكًْٞ ١ه اٍذ ٞٓ ٝعت ٌّٞكب ٝ ٢٣رٍٞؼٍ ٚب٣و ثقْٜب ١اهزٖبك٤ٗ ١ي ٓ٤گوكك.
پٌ ث ٚا٤ٔٛذ آة كه٣ب كه پْ٤وكذ ٝاػزالًْٞ ١ه ًبٓال ٝاهق ٓ ْ٣ّٞ ٢ثقٖ ٓٞثب
ثوهواهِٕ ١ؼ ٝآهآِ كه ًْٞه ٝثوگْذ رله٣غ ٢ؽلٝك ٜٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 2بعو اى ًْٞه ٛب١
كٗ٤ب ٔٛ ٝچ٘ ٖ٤كٖ٤ل ١هّل ٍبالٗ ٚعٔؼ٤ذ ٢ٓ ،رٞاٗل كُٝزٔوكإ ًْٞه ها ثب چبُْٜبٓ ١ورج ٜثب
ثقِ ىهاػذ ٓ ٝبُلاه( ١ربٓٞٓ ٖ٤اك ؿناٞٓ ٢٣هك ٗ٤بىٓوكّ) ٓٞاعٍ ٢ٓ ٚبىك .اُجز ٚثب رو٣ٞذ
31
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كو٘ٛگ فٞك ثبٝه ٝ ١رٌ ٚ٤ث٤ٗ ٚوٛٝب ١رؾٌِٖ٤وكْٓ ٝ ٙبهًذ ٓوكّ ًْٞ ٝهٛبًٔ ١ي ً٘٘لٙ
ثزٞإ اى ٓ٘بثغ آثًْٞ ٢ه كه عٜذ رٍٞؼ ٚثقِ ىهاػذ ٝربٓ٤ٗ ٖ٤و ١ٝثوم ٝآة آّبٓ٤لٗ٢
ًْٞه ثٜو ٙثوكاهٓ ١ل٤ل ًوك.
آة كه٣بٛبًْٞ ١ه كه رٍٞؼٕ٘ ٚؼذ ٗٞپبٓ ١ب ٗوِ اٍبٍ ٢كاهك ى٣وا -آب در بخص صىايع: 1
عٜذ پو ٌٍٝاکضو ٓٞاك ٕ٘ؼز٤ٗ ٢بى ث ٚآة كاهك ثبَ٣ز ٢كه كٍزوً ثبّل .ثقٖ ٓٞكه
ٕ٘ب٣غ آوٝىٓ ( ١بٗ٘ل کبهفبٗٛ ٚبٞٓ ١اك ؿنآٖ ) ٢٣وف آة َٗجذ ث ٚهجَ ثٓ ٚوارت ثْ٤زو
ّل ٙاٍذ .اؽلاس کبهفبٗ ٚكه كّذ ٓلٗ ٢ٜٓٞلاهكُ .نا الىٓ ٚاٗکْبف ٕ٘ب٣غ كه کْٞه ٝعٞك
آة هبثَ كٍزوً كه ٓؾ ٜ٤کبهفبٗ( ٚكبثو٣ک٤ٓ )ٚجبّل .كاّزٖ آة ٝثوم ثَزو ٓ٘بٍج ٢عٜذ
ٍوٓب ٚ٣گناهّ ١وًزٜبًْٞ ١هٛب ١فبهع٤ٜٓ ٢ب ٓٔٗ ٢ب٣ل .كه ا ٖ٣هاٍزب رؼلاك ١اى ّوًزٜب ْٛ
اػالّ آٓبكگً ٢وكٗل .آب ٛو آٗچ ٚكه رٖٔ ْ٤گ٤وٛ ١ب ١آٗبٕ ريُيٍ ٝفَِ ا٣غبك ٓٔٗ ٢ب٣ل ٗجٞك
اٗوژ ١ثوم ٓ ٢ثبّل ً ٚثًٔ ٚي إٓ ثزٞإ چوفٜبٕ٘ ١ؼذ ٗٞپب ها ث ٚؽوًذ ٝر٤ُٞل كهآٝهك.
- 2آب مىبع ارزان استحصال اورژي برق :اكـبَٗزبٕ ث ٚػ٘ٞإ ٣کْٞه كه ؽبٍ هّل ٝرٍٞؼٚ
ٗ٤بى ٓجوّ ث ٚاٗوژ ١ثوم كاهك٣ .ک ٢اى ٓ٘بثغ َٗجزب ً اهىإ ربٓ ٖ٤اٗوژ ١ثوم ،اٍزلبك ٙاى ٓ٘بثغ
آث ٢کْٞه ٓ٤جبّل .فّٞجقزبٗ ٚكه ا ٖ٣ىٓ ٚ٘٤اكـبَٗزبٕ اى رٞاٗٔ٘ل ١فٞث ٢ثوفٞهكاه ثٞكٙ
آکبٗبد ٤ٍٝغ ثبُو ٙٞكه٣بٛب ١کْٞه ثوا ١اٍزقواط اٗوژ ١ثوم ثالاٍزلبك ٙفلز ٚاٍذ.
ثقٖ ٓٞػٞاهٗ ٛج٤ؼ ٢كه٣بٛب٘ٓ ١بٛن کَٛٞزبٗ ٢ث ٚگ ٚٗٞا ١اٍذ ک ٚكه كبِٕ ٚچ٘ل
کِٓٞ٤زو ١افزالف اهرلبع ٓ٤زٞإ چ٘ل٤ٗ ٖ٣وٝگب( ٙث٘ل ثوم) ها اؽلاس ٗٔٞك .اٍ ٖ٣ئٞاٍ كه مٖٛ
ٓب ٍوگوكإ ٓ ٢چوفل چ٤ٗ ٚو ٝ ٝرٞاٗ ،٢هٓ ٙٞؾوً ٚثوم ها ر٤ُٞل ٓٔٗ ٢ب٣لٗ .بگٜبٕ پبٍقِ
ٓوج ٢ٓ ٍٞاكزل ث ٚهاٍز٤ٓ ٢زٞإ اى ٗ٤و ١ٝفوّٝبٕ كه٣بٛب ١پ٘غْ٤وً٘ ،و ،آًًٓٞ ،ٞچ، ٚ
ِ٘ٔٛل ..ٝثوم ر٤ُٞل ًوك .فبٗٛ ٚب هاهٝ ّٖٝچوفٜبٕ٘ ١ؼذ ٗٞپب ها ث ٚؽوًذ كه آٝهك .آب
اكَ ًٞچ٘ٛ ٖ٤لك ٢كه آ٘٣ل ٚٗ ٙچ٘لإ كٝه ٓؾون ٗقٞاٛل ّل.
32
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٗلٞم ٗبپن٣و ٗظ٤و ٕقوٛ ٙب َٗ ... ٝجذ ث ٚىٜٓ٘٤ب ١ثب فبًٜبٗ ١لٞم پن٣و ،هٝاٗبة ثْ٤زو ١ا٣غبك ٓ٢
ً٘ل .ثؼ٘ٞإ ٗٔ ٚٗٞكه ٗٞاؽ ٢پب ٖ٤٣كٍذ ٓ٘بٛن ٌَٓٓ ٝ ٢ٗٞواًي رغبهر ٢پٌ اى ٍبفذ ٍ ٝبىٛب
(رؼٔ٤واد ٝعبكٗ ،)ٙلٞم پن٣و ١فبى ًْ ّل ٝ ٙهٝاٗبة ثْ٤زو ١ا٣غبك ّٓٞ ٢ك .ثيهگ ٢كه٣ب ثَزگ٢
ى٣بك ١ثٍٝ ٚؼذ ؽٞى ٙآثق٤ي (ٓ )Watershedوث ٚٛٞكاهك .كه٣بٛب ١ثيهگ اى ٍٝؼذ ؽٞى ٙآثق٤ي
ى٣بك ٝ ١كه٣بٛبًٞ ١چي اى ؽٞى ٙآثق٤ي ًٔزو ١ثوفٞكاه اٗل .اٗلاىٛ ٙبٓ ١قزِق كه٣ب ٛب كه ٓوبثَ
ثبهُ ثبهإ ػٌٌ اُؼِٜٔبٓ ١قزِق اى فٞك ْٗبٕ ٓ٤ل٘ٛل .كه٣بٛب ١ثيهگ َٗجذ ث ٚكه٣بٛبًٞ ١چي
ث ٚآَٛزگ ٢پو ٝرقِْٗٞ٤ٓ ٚ٤ل .كه٣ب ٛب ١اكـبَٗزبٕ كه ٓجؾش ؽٞىٛ ٙب ١كه٣بٓ ٢٣لٖالً ر٤ٙٞؼ كاكٙ
فٞاٛل ّل.
شکل شماره :0منبع آب سفره زيرزمينی
33
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه ٍواٍو كٗ٤ب ٗيك٣ي ثِٓٞ٤ً 511111 ٚزو ٓوثغ آة كه كوٝهكزگٜ٤ب ٝچبُٛ ٚبٓ ١قزِق ٍعطؼ
فٌْٜ٤ب عٔغ ّل ٙعٛ َ٤ٜب ها ثٞعٞك آٝهك ٙاٍذ .عٛ َ٤ٜب كه چْْ اٗلاى عـواك٤ب ٢٣ىٓع ٖ٤اى ّعٌَ
ٛبٞٓ ١هز ٢ثْٔبه ٓ ٢هٝك ،گوچ ٚكه ٓوب َٚ٣ثب ػٔو اَٗبٕ ثْ٤زو آٜٗب كائٔ ٢ثعٗ ٚظعو ٓع ٢آ٣عل هعلٓذ
ثؼٚع ٢اى ع٤ٜعَ ٛعب اى رععبه٣ـ پ٤ععلا ِ٣اَٗععبٕ ٗ٤ععي ثْ٤عزو اٍععذ .كه ٓوبثععَ كهعبٛععبٛ ٢٣ععْ ثععٞك ٙاٗععل ًععٚ
پ٤لا ٝ ِ٣اى ث ٖ٤هكزٖ آٜٗب ث ِ٤اى چ٘لٍ ٖ٣بٍ ٤ٌْٗ ٍٞٛل ٙاٍذ .ثٜو ؽبٍ ٛو ع٤ٜعَ ثعب ٛعو ػٔعن ٝ
ٍٝؼز ٝ ٢كه ٛو ٓٞه٤ؼذ عـواك٤ب ٢٣ػٔو ؽلٝك ١كاهك ٍ ٝواٗغبّ ٓؾٌ ّٞث ٚك٘ب اٍذ .ربه٣ـ رٌَْ٤
ٛو ع َ٤ٜثب ىٓبٕ ا٣غبك ؽٞى ٙآثو٣ي إٓ ٓورج ٜاٍذ .عٛ َ٤ٜب ١عٜبٕ كه ٍٞٛربه٣ـ ثٖٞهد ٌ٣ع٢
اى ٓ٘بثغ آثٞٓ ْٜٓ ٢هك اٍزلبك ٙثْو هواه گوكز ٚاٍعذ .اَٗعبٕ اى ع٘جعٛ ٚعب ١گٗٞعبگ ٕٞاى عِٔع ٚرعبٖٓ٤
آة ٞٓ ٝاك ؿنا٤َٓ ٝ ٢٣و ؽَٔ ٗ ٝوَ ،گوكّگبٓ ٝ ٙؾَ رلو٣ؼ إٓ ثٜو٘ٓ ٙل ّل ٙاٍذ.
ٛو ٣ي ع َ٤ٜكاها ١فٖٕٞع٤بد فعبٓ ٓع ٢ثبّعل .كه اكـبَٗعزبٍٕ ،عبفزٔبٕ ٛج٤ؼع ٝ ٢رٞپعٞگواك٢
ًَٛٞزبٗ ٢كه ثؼٞٗ ٢ٚاؽ ٢ؽعٞىٛ ٙعب ١ثَعز٣ ٝ ٚعب كعو ٝهكزع ٚها ثٞععٞك آٝهكً ٙع ٚثبػعش پل٣عل آٓعلٕ
عٛ َ٤ٜب ٣ ٝب آثٜب ١اَ٣زبك ٙگوك٣ل ٙاٍذٓ .بٗ٘ل ع َ٤ٜهىه ،ٍٞع َ٤ٜچؤوز ،ٖ٤عّ َ٤ٜعٞ٤ا ،ث٘عل آ٤عو،
آة اَ٣زبك ٙؿيٗٗ ٝ ٢بٝه ٝؿ٤و .ٙثؼ ٢ٚاى ا ٖ٣عٛ َ٤ٜب ٓ٘جغ آث ٢فٞث ٢ها ثوا ١ثؼ ٢ٚكه٣ب ٛب١
ًْٞه ٓ٤ٜب ٗٔٞك ٙاٍذ اى عِٔ ٢ٓ ٚرٞإ ع َ٤ٜىههَ ،چؤوز ٝ ٖ٤ث٘ل آ٤و ها ٗبّ ثوك.
ا ٖ٣ع َ٤ٜكه كالد پبٓ٤و ث ٖ٤اكـبَٗزبٕ ٝعٜٔٞه ١ربعٌَ٤عزبٕ ٝاهعغ ّعل ٙاٍعذ ٌ٣ ٝع ٢اى ٓ٘عبثغ
ربٓ ٖ٤آة كه٣ب آٓ ٞكه٣ب ٓ ٢ثبّل كه٣ب ١پبٓ٤واى إٓ ٍوچْعٔٓ ٚع ٢گ٤عوكٛ .ع ٍٞا٣عٖ ع٤ٜعَ 01رعب41
ًِٓٞ٤زو اٍذ ٝػوٗ إٓ ثِٓٞ٤ً 2 ٚزو ٓ ٢هٍل .ا ٖ٣ع َ٤ٜثٝ ٚاٍعط ٚاهرلعبع ى٣عبك كه ثْ٤عزو ا٣عبّ
ٍبٍ ٓ٘غٔل اٍذ.
ا٣عععٖ ع٤ٜعععَ ،كه كعععالد پعععبٓ٤و ( ٝال٣عععذ ثلفْعععبٕ ) ٓٞهؼ٤عععذ كاهك ٝهٝك ٝافعععبٕ اى إٓ ٍوچْعععٔٚ
ٓ٤گ٤وك ٍٞٛ ،ا ٖ٣ع٤ٜعَ اى ّعوم ثع ٚؿعوة ِ٤ً 07عٓٞزو ٝػعوٗ إٓ ِ٤ً 5;3عٓٞزو ٓع ٢ثبّعل .ا٣عٖ
ع٤ٗ َ٤ٜي كه ثْ٤زو ا٣بّ ٍبٍ ٓ٘غٔل اٍذ ٝرٜ٘ب ٝهز٣ ًٚ ٢قٜب مٝة ّٓٞ ٢ك ٓٞهك اٍزلبك ٙچٞپبٜٗب
34
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣ع َ٤ٜكه ّوم ٝال٣ذ ثلفْبٕ ٝاهغ اٍذ .ثقبٛو اهرلبع ى٣بك ٓ ،لد ٗٓ ٚعب ٙاى ٍعبٍ آة إٓ
٣ـ ٓ ٢ث٘لك .ا ٖ٣عٓ َ٤ٜبٗ٘ل ع َ٤ٜىهه ٝ ٍٞچؤوز ٖ٤كاها ١آة ّ٤و ٝ ٖ٣هٗگ ِٗ٤گٓ ٕٞع ٢ثبّعل ٝ
ٓ٘ظو ٙا ١ثَ٤به ى٣جب ها ثٞعٞك ٓ ٢آٝهك ً ٚثوا ١عٜبٗگوكإ عبُت ٝك٣لٗ ٢اٍذ ٍٞٛ .ا ٖ٣عَ٤ٜ
ٓ ِٞ٤ً 00زو ٝػوٗ إٓ ِٓٞ٤ً 8زو اٍذ.
ا ٖ٣كه٣بچخ ى٣جب ،كه كآ٘ٛ ٚبّٔ ١بُ ًٙٞ ٢ثبثعب ،كه كبٕعِِ٤ً 73 ٚعٓ ٞزعو ١ؿعوة ّعٜو ثبٓ٤عبٕ
ٝاهغ ّل ٙاٍعذ .ا٣عٖ ع٤ٜعَ اى 4ع٤ٜعَ (ث٘عل ) ثعٛ ٚعْ پٍٞ٤عز ، ٚثعٗ ٚبٜٓعب ١ث٘عل ٤ٛجعذ ،ث٘عل ه٘جعو ،ث٘عل
ؿالٓبٕ ،ث٘ل مٝاُلوعبه ،ث٘عل پ٘٤عو ٝث٘عل پٞك٘٣ع ٚرْعٌّ َ٤عل ٙاٍعذ ٝكه اهرلعبع ٓ 1111زعو ١اى ٍعطؼ
كه٣ععب هععواه گوكزعع ٚاٍععذ ًعع ٚاى ا٣ععٖ ُؾععبظ كه عٜععبٕ ًععْ ٗظ٤ععو ٝهبثععَ رٞععع ٚاٍععذ .ث٘ععل آ٤ععو ٌ٣عع ٢اى
پبهًٜععبِٓ ١عع ٢اكـبَٗععزبٕ ثععٚ
ّٔبه ٓع ٢هٝك ،اى ا٣عٖ هٝ
رؼلاك ى٣بك ١اى عٜعبٗگوكإ
ٍ ٚٔٛ ،بُ ٚثعوا ١ثبىك٣عل اى
إٓ ها ٙثبٓ٤ععععبٕ ها كه پععععِ٤
ٓععععع ٢گ٤وٗعععععل .ا٣عععععٖ ع٤ٜعععععَ
ٍوچْٔ ٚكه٣ب ثِقعبة اٍعذ
ٝثَعع٤به ١اى ٓ٘ععبٛن ّععٔبٍ
اكـبَٗعععزبٕ اى عِٔعععٝ ٚال٣عععذ
ثِـ ها آث٤بهً٘ ٢ٓ ١ل .ا٣عٖ
شکل شماره :11نمايی از بند امير ع َ٤ٜاٗٞاع ٓبٝ ٢ٛعٞك كاهك .
35
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣ع َ٤ٜكه ِ٤ً 058عٓٞزو ١ع٘عٞة ّعٜو ؿيٗعٝ ٢اهعغ ّعل ٙاٍعذ ثع ٚكُ٤عَ رجق٤عو كعواٝإ ٝػعلّ
عو٣بٕ آة إٓ ،ا ٖ٣عّٞ َ٤ٜه اٍذٍٝ .ؼذ إٓ ِٓٞ٤ً 7211زو ٓوثغ ٓ ٢ثبّل.
36
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
(ٓب ٙؽَٔ )0191ثؼِذ ثبهٗلگٛ ٢ب ١پ ٝ ْٜ٤كواٝإ ،آة هٝك ِ٘ٔٛل ٝاهك كه٣بچِ٘ٔٛ ٚل گوك٣ل کّ ٚبكٝ ١
ّؼق ٓوكّ ٍَ٤زبٕ ٔ٤ٗ ٝوٝى ها كه پ ٢كاّذ .كه٣بچٛ ٚبٓ ٕٞثؼ٘ٞإ ٛلزٔ ٖ٤ربالة ث ٖ٤أُِِ ٢عٜبٕ ٝ
ثيهگ رو ٖ٣كه٣بچ ٚآة ّ٤و ٖ٣اٍذ٘ٓ .جغ إِ ٢ربٓ ٖ٤آة كه٣بچٛ ٚبٓ ٕٞهٝكفبِٗ٘ٔٛ ٚل اٍذ .کٚ
اى اكـبَٗزبٕ ٍوچْٔ٢ٓ ٚگ٤وك ٝكه ٍبٍٛب ١اف٤و ٓ٤يإ آة إٓ ث ٚكُ َ٤فْکَبُ ٢ثّ ٚلد کبِٛ
پ٤لا کوك ٙاٍذ.
37
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٕ -بكَٓ ٝ ٢طؼ ثٞكٕ ث ِ٤اى ؽل ( ػٔن ؽلاًضو ٛبٓٛ ٕٞب ٓ 01/3زو اٍذ)
-ػلّ ٝعٞك ٓٞاٗغ ٛج٤ؼ ٢كه ٓوبثَ رٍٞؼٛ ٚبٜٓٗٞب
ٛ -ج٤ؼذ ٓزـ٤٤و ثبهٗلگ ٢كه ؽٞى ٙآثق٤ي إِ ًٚ ٢كه ٗز٤غ ٚرـ٤٤واد ٍبٍ ثٍ ٚبٍ عو٣بٗبد
ٍطؾ ٢ها ٓٞعت ٓ٤گوكك.
ٔٛچ٘ ٖ٤كه ٛبٜٓٗٞب ١كٞم اُنًو اٗٞاع ٓب٤ٛبٕ ثقٖٓ ٓٞب٤ٛبٕ گوٓبث ( ٢کبهپ ٓؼٔ ،٢ُٞآٓٞه،
ك٤زٞكبى ٝث٤گ ٛل) ٤ّ ٝيٝرواًٌ ٝعٞك كاهك.
گٞك ىه ٙكه اٗزٜب اُ ٚ٤ع٘ٞة ؿوث( ٢گ ّٚٞع٘ٞث )٢كه ٝال٣ذ ِ٘ٔٛل ٝاهغ ّل ٙاٍذ .كه ٓٞاهغ
پوآث ،٢آة ٛبِٓ٘ٔٛ ٕٞل رٍ ٍٜٞوه٣ي ّ ًٚ ِٚ٤كه هَٔذ ع٘ٞثٛ ٢بِٓ٘ٔٛ ٕٞل ٝاهغ ّل ٙاٍذ ثٚ
گٞك ىه ٢ٓ ٙه٣يك ٝآٗوا پو اى آة ٓٔٗ ٢ب٣ل .ا ٖ٣كه٣بچ ٚثو اصو ٍواى٣و ّلٕ آثٜب ١اٙبكٛ ٢بٕٓٞ
ِ٘ٔٛل ثٞعٞك آٓل ٍٞٛ ٙإٓ 100کِٓٞ٤زو ٝػوٗ إٓ ث 51-01 ٖ٤کِٓٞ٤زو اٍذ .آة إٓ ّٞه اٍذ
ٝاى ٍطؼ كه٣ب ٓ456زو اهرلبع كاهك .كه ٓٞهغ کْ آث ٢ث ٚثبرالم رجلّٞ ٢ٓ َ٣ك .كه ٝاهغ ٛبٓ ٕٞكه
ىٓبٕ پو آثٝ ٢عبهّ ١لٕ ٍ٤الثٜب كه ٍ ٍٞٛبٍ ْٚ٤ٔٛپوآة ثٞك ٙاٍذ.
38
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
تاريخچو كاريس:
ربىٝ ٙاهك ًٚ ١هلّ ث ٚكالد اكـبَٗزبٕ ،ا٣وإٓ ،واًِ ٣ ٝب ٝاؽٛ ٚبٕ ١ؾوا (ّٔبٍ آكو٣وب) ٓ٢
گناهك ثب هك٣ل ٢اى كٛبٗٛ ٚب ٓٞاعّٞ ٢ٓ ٚك ً٘ٓ ٚبٛن فْي ًٛٞپبٛ ٚ٣ب ها ً٘٘ ٢ٓ ٢ٛل رب ثٗ ٚوطٚ
اٍ ١جي ٝفوّ ً٣ ْٚ٤ٔٛ ٚي هٍٝزب ٝگب٣ ٙي ّٜو اٍذ ثوٍ٘ل .اگو ً٘غٌب ١ٝث ٚفوط كٛل ٝثٚ
ثوهٍ ٢اكآ ٚكٛل كهفٞاٛل ٣بكذ ً ٚاٍٞ ٖ٣هافٜب ،كٛبٗ ٚچبٜٛب ٢٣اٍذ ًٍ ٚطؼ ىٓ ٖ٤ها ثٚ
ك٤ِٛيٛب ١ى٣وىٓ ًٚ )Tunnal( ٢٘٤آة ها ث ٚهٍٝزب ٓ ٢ثوك ٝكه ٍطؼ ىٓ ٖ٤عبهٍ ٢ٓ ١بىك،
ٓزَٖ ًٓ٘ ٢لً .به٣ي ٢ٌ٣اى ٍَ٤زٜٔب ١آث٤بهٍ٘ ١ز ًٖٜ ٝ ٢كه عٜبٕ ٓ ٢ثبّل .ا٣واٗٛ ٢ب كه
اٝاٛ َ٣ياه ٙهجَ اى ٓ٤الك عٜذ اٍزلبك ٙاى آثٜب ١ى٣وٓ ٢٘٤كه ٓ٘بٛن ًَٛٞزبٗ ٢فْي اهلاّ ثٚ
ٍبفزٖ ًبه٣ي گوكز٘ل ٝآثٜب٤ّ ١و ٖ٣كآًَ٘ٛٞ ٚزبٕ ها ثب ًٔي كٖ ه٘بدٍبى ١ث ٚؽبّ٣ًٞ ٚ٤وٛب
ثوكٙاٗلٛ .جن ٗظو ٛبٗو ١گٞثِ( ٞكاْٗٔ٘ل كواَٗ )١ٞه٘بد كه ؽلٝك 811م ّ.كه ّٔبٍ ؿوث٢
ا٣وإ كه ٓوًي روً ٚ٤كؼِ ٢رٓ ٍٜٞؼلٗچ٤بٕ ثوا ١اٍزقواط آة ٓؼبكٕ ؽلو گوك٣ل .ا ٖ٣رٌ٘٤ي ًْ
ًْ ٓٞهك اٍزلبك ٙكٛبهٝ ٖ٤اهغ ّل ٝثٍ ٚواٍو كالد ا٣وإ گَزوُ ٣بكذ .كه ؽلٝك 353م ّ.رٍٜٞ
ا٣واٗ٤بٕ ث ٚػٔبٕ َٓ ٝوّ ٝ ٜج ٚعي٣و ٙػوثَزبٕ ٓ٘زوَ ّل .ؽلٝك 311م ّ.رٌُْ ٍٜٞوًْٜ٤ب١
ا٣واٗ٤بٕ ا ٖ٣كٖ كه ٖٓو هٝاط ٣بكذ .ثب گَزوُ اٍالّ ّٔ ،بٍ آكو٣وب ثب کبه٣ي آّ٘ب ّل کبه٣ي ٣ب
كٞگب كه ؽلٝك ٤ٓ 731الك ١رَِٔٓ ٍٜٞبٗبٕ كه ّٜو ٓبكه٣ل پب٣زقذ اٍپبٗ٤ب كا٣و گوك٣ل .كه ٍبٍ
0351اٍپبٗ٤بٛ ٢٣ب ؽلو ه٘بد ها كه ٌٓي٣ي آؿبى ًوكٗل ٝاى آٗغب ا ٖ٣رٌ٘٤ي ث ٌُ ٚآٗغٌِ ثوكٙ
ّل .كه ٍبٍ ّٜ 0321و پٌ٤ب كه ّٕ ٢ِ٤بؽت ه٘بد گوك٣ل .گَزوُ ه٘بد كه ّوم ٗ٤ي هلٓذ
ٞٛالٗ ٢كاهك ٝثْ٤زوً ٖ٣به٣يٛب ١كٗ٤ب كه هبه ٙآٍ٤ب هواه كاهك .كه ًْٞه ٓب ٍبثوً ٚبه٣ي ثٚ
ٍ 1111بٍ هجَ ثو ٓ٤گوكك .ثْ٤زوً ٖ٣به٣ي كه ٝال٣بد ه٘لٛبهٛ ،وادِ٘ٔٛ ،ل ،اهىگبٕ ،ىاثَ ،
39
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ًبثَ ٝپوٝإ ٝعٞك كاهكٓ .زبٍلبٗ ٚثؼِذ ٛغ ّٞهٍٜٝب كه ًْٞه رؼلاك ى٣بك ١اى آٜٗب ر ٍٜٞاهرِ
ّٞ0هٗ ١ٝبثٞك ٝرؼلاك ْٛ ١كه اصو فٌَْبُٛ ٢ب ٝع٘گ كافِ ٢اى ث ٖ٤هكز ٚاٍذ.
1ث٘لّ ْٛ ٙبٛل ٣ٝواًٗ ٢به٣يٛب٘ٓ ١طؤّ ٚبُٝ ٢ال٣ذ پوٝإ ر ٍٜٞهٍٜٝب كه ٍبٍ 0141ثٞكّ ً ٚچگٚٗٞ
ٓظِٓٞبٗ ٚگ٘غ٘ٛ ٚ٘٤و ١ثبٍزبٕ ٓب ر ٍٜٞثٔجٜب٣ٝ ١واٗگو ٢ٍٔ ٝآ ٖ٣زغبٝى ٖ٣ثٗ ٚبثٞك٤ًْ ١لّ ٢ٓ ٙل.
41
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ً ٍٞٛبه٣ي ٓ ٢رٞاٗل چ٘لِٓٞ٤ً ٖ٣زو ثبّل .چبٛ ٙب ١ػٔٞك ١ث ٚكٞإَ 51رب ٓ 11زو ؽلو ّٓ ٢عٞك
رب فبى ٛب ١ؽلبهّ ١ل ٙاى ٛو٣ن إٓ رقِٞٛ ٝ ٚ٤اكٕٞ ٢ٛهد گ٤عوك ٔٛ ٝچ٘ع ٖ٤كه ٓٞهعغ رؼٔ٤عواد
ا ٖ٣چبٛ ٙب ٓٞهك اٍزلبك ٙهواه ٓ ٢گ٤وك .چبٓ ٙعبكه آفعو ٖ٣چعب ٙكه اٗزٜعب ١ثعبالٓ ٢٣ؾعلٝكً ٙعبه٣ي ٓع٢
ثبّل.
٣عي چعبٗٞٔٗ ٙعٛ ٚعو 5رععب ٍ 1عبٍ ٌ٣جعبه ال٣وٝثع٤ًِ ٝ ٢ع ٚهٍععٞثبد ٝفبًٜعبً ٢٣ع ٚاى ك٣عٞاه ٙرٗٞععَ
ه٣يُ ًوك ،ٙپبى ًبهّٞ ٢ٓ ١ك .ا ٖ٣آو ٓ ٢ٜٔاٍذ ً ْٚ٤ٔٛ ٚاٗغبّ گ٤وك ٝكه ؿ٤عو إٓ ثع ٚرعله٣ظ
رِٜٗٞععب اى گععَ ٝال ١پععو ّععلٓ ٙععبٗغ عو٣ععبٕ آة گوك٣ععل ٝ ٙفْععي ٓععّ ٢ععٞكٍ .ععوً ١ٝعع ٚرٍٞعع ٜآهععب١
McLymonsكه ٍبٍ 0975كه ٝال٣ذ ِ٘ٔٛل كه ٣ي چب ٚٗٞٔٗ ٙثب آثعلٞٓ ٢ٛععٞك ٤ُ 51زعو كه صبٗ٤عٚ
اٗغبّ گوكذ٤ٓ .يإ آثل ٢ٛإٓ ٍ 01عبٍ هجعَ ٤ُ 53زعو كه صبٗ٤عٍ 51 ٝ ٚعبٍ هجعَ ٤ُ 10زعو كه صبٗ٤ع ٚثعٞك
آ ٖ٣طبُؼْٗ ٚبٕ ٓ٤لٛل ً ٚثؼِذ ًب ِٛثبهٗلگ ٢كه ٍبُٜبٓ ١زٞاُ ٝ ٢رـن٣عٗ )Recharge( ٚبٓ٘بٍعت
ٍلوٛ ٙب ١ى٣وىٓ ٢٘٤ثبػش اكذ ّل٣ل ٍطؼ آة گوك٣ل ٙاٍذ ٖ٤ٔٛ ٝآو ثبػش ًب٤ٓ ِٛيإ آثعل٢ٛ
٣ ٝعب ؽْعي ّعلٕ رؼعلاك ى٣عبك ١اى ًبه٣يٛعب گوك٣عل ٙاٍعذ .ثعب ٜٓععبه آثٜعب ١ععبهٍ ١عوگوكإ كه كٖععَ
ىَٓزبٕ ٝپقِ إٓ كه ؽٞىٛ ٙب ١آثق٤ي (ً )Watershedبه٣يٛب ًٔي ى٣عبك ١كه رـن٣عٍ ٚعلوٛ ٙعب١
ى٣و ىٓ ٢٘٤فٞاٛل ًوك .كه کْٞه ٓب ٓزبٍلبٗ ٚثؼِذ ٗلاّزٖ پبُْٓ ٢َ٤قٔ ٝؽلو چعبٛ ٙعب ١ى٣عبك ٝ
اٍزلبك ٙث ٢ه ٚ٣ٝاى إٍٓ ،طؼ آثٜب ١ى٣و ىٍٓ ٚٔٛ ٢٘٤بُ ٚپبئٓ ٖ٤ع ٢هٝك کع ٚكهآ٘٣علٗ ٙع ٚچ٘علإ كٝه،
اصواد ٓقوة إٓ ؿ٤وهبثَ عجوإ فٞاٛل ثٞك.
٣ي كبًزٞه ٓ ْٜكه ٛواؽ٣ ٢ي ًبه٣ي ٝعٞك اهرلبع اى چبٓ ٙبكه رب ٓؾِ ًٚ ٢آة ثٖٞهد صوِع ٢ثعٚ
ىٜٓ٘٤ععب ١ىهاػزعع٣ ٝ ٢ععب آثععبك ١ثععب ّعع٤ت ٓ٘بٍععت عو٣ععبٕ پ٤ععلا ً٘ععلٓ .ؾععَ چععبٓ ٙععبكهٍ ،ععطؼ آة ّ ٝعع٤ت
رقٔ ٢٘٤ػٞآَِٛ ٢ز٘ل ً ٚػٔن ٝهك٣ل ٢اى چبٛ ٙب ١ػٔٞك ١ها ً ٚكه ٛعَٓ ٍٞع٤و ًعبه٣ي ؽلعو ٓع٢
ّٞكْٓ ،قٔ ٓٔٗ ٢ب٣ل .كبِٕ ٚث ٖ٤ا ٖ٣چبٛ ٙب ثَزگ ٢ثٍ ٚبفزٔبٕ فبى ،هّ٘ٝب٤ٗ ٝ ٢٣بى ر( ٚ٣ٜٞكه
ٛععً ٍٞبٗععبٍ) كاهك ًعع ٚكه فبًٜععبٍَ ١ععذ ٝه٣گعع ٢كبٕععِ ٚثعع ٖ٤چععبٛ ٙععب ٗيك٣ععي ؽلععو ٓعع ٢گوكٗععل رععب اى
كوٝه٣قزٖ رِٜٗٞب عِٞگ٤وّٞ ١ك .آب كه فبًٜبٍ ١لذ كبِٕ ٚث ٖ٤چبٜٛب ى٣بك ّٓٞ ٢ك.
چبٓ ٙبكه ٓؼٔٞالً رب ػٔو ٢ؽلو ّٓٞ ٢ك ً ٚث ٚآة ٝارو ر٤جَ ثوٍل .ثوا ١كٍزوٍ ٢ثْ٤زو ثٚ
عو٣بٕ آة ٤ٓ ،زٞإ ؽلبه ١ها ثب هطو ًٞچي رب ىٓبٗ ٢اكآ ٚكاك ً ٚثٍ ٚلو ٙآة چب ٙآهري ٖ٣ثوٍل
ثؼٞٓ ٢ٚهغ 11رب ٓ 41زو ثبَ٣ز ٢پبئ ٖ٤هكذ .ثطٞه ًِ ٢آة ًبه٣ي اى ٍلوٛ ٙب ١ى٣و ىٓ ٢٘٤ربٖٓ٤
ْٓٞ٤ك ًَٓ ٚزؤ٤ب ً اى ٗيك ٢ٌ٣ثَزو كه٣ب هواه كاهك ٝؽٞى ٙآثو٣ي كه٣بٛب ًٛ ٙٞب ٓ ٢ثبّل.
ًبه٣ي ٛب كه ربٓ ٖ٤آة آّعبٓ٤لٗٓ ٢عوكّ ٝرٍٞعؼ ٚىهاػعذ ٓ ٝبُعلاهًْ ١عٞه ٗوعِ ثَعيا ٢٣كاهك.
ثقٖ ٓٞكه كآ٘ ٝ ٚكّذ ٛعبًْ ١عٞه ًع ٚثع ٚآة كه٣عب كٍزوٍعٗ ٢لاهٗعل ٌ٣ع ٢اى َٓعب َ٣ؽ٤عبرٓ ٢ع٢
ثبّععل٣ .ععي ًععبه٣ي ثبرٞععع ٚثعع٤ٓ ٚععيإ آثععل ٢ٛإٓ 01رععب ٌٛ511زععبه ىٓعع ٖ٤ها آث٤ععبهٓ ١ععٔٗ ٢ب٣ععل .كه ًععَ
ًْٞه ً 4720به٣ي ٝععٞك كاهك ًع ٚروو٣جعب ً ٌٛ 041111زعبه ىٓع ٖ٤ها آث٤عبه ٝ ١آة آّعبٓ٤لٗ ٢رؼعلاك
ى٣بك ١اى هٍٝزبئ٤بٕ ها ربٓٔٗ ٢ٓ ٖ٤ب٣لٚٓ .بكب ً ا ٌٚ٘٣آة ًبه٣ي ًعبٓالً ثٜلاّعز ٝ ٢ػعبه ١اى ٛوگٗٞعٚ
41
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آُععٞكگ ٢اٗگِعع( ٢پواى ٣عذ)ٌ٤ٓ ،وٝثعع ... ٝ ٢ثععٞك ٝ ٙكه ؽلععع ٕععؾذ ٍ ٝععالٓز ٢اى ا٤ٔٛععذ فبٕعع٢
ثوفٞهكاه ٓ ٢ثبّل .آعوٝى ثعب ٝععٞك كٍزوٍع ٢ثع ٚرٌ٘عبُٞژ ١پْ٤عوكز ٚكه كٗ٤عب ٘ٛعٞى ٛعْ ًعبه٣ي ثعٚ
ػ٘ٞإ ٣ي ٓ٘جغ آثٓ ٢ل٤ل ٝثٜلاّز٘ ٢كه ٍواٍو كٗ٤ب اى چ ٖ٤كه ّوم رب ٓواًِ كه ؿوة ٝؽز ٢كه
آٓوٌ٣ب ٓٞهك اٍزلبك ٙهواه ٓ ٢گ٤وك.
نواي كاريس (:)View of Karez
كه ثؼ ٢ٚاى ٓ٘بثغ اٌّبٍ ٓز٘ٞػ ٢اى ًبه٣ي روٍّ ْ٤عل ٙاٍعذ ،گوچعَ٣ٞٗ ٚع٘لگبٕ ا٣عٖ ٓ٘عبثغ كه
إعع ٝ ٍٞكه ثعع ٚرٖعع٣ٞو ًْعع٤لٕ ٌٓبَٗ٤ععْ ًععبه٣ي ثععب ٛععْ رٞاكععن كاهٗععلُٝ ،عع ٢كه ٗععبّ گععناه ٝ ١رْععو٣ؼ
اعيا ١إٓ ٍِ٤وٛ ٚب ١گٗٞبگ ٢ٗٞها ػوً ٚٙوك ٙاٗل .ثوُ ٣ ٢ُٞٛي ًبه٣ي ها كه ٌَّ ى٣عو ْٓعبٛلٙ
ٓ٤ً٘ ٢ل .ا ٖ٣ػٌٌ ثب اٍزلبك ٙاى اٌّبٍ ٓ٘بثغ كٞم اُنًو ٝرِل٤ن آٜٗب ثب ٔٛل٣گو ثٝ ٚعٞك آٓل ٙاٍذ.
-4چشـوو (ٍ:)Spring
چْٔ ٢ٌ٣ ٚاى ٓ٘جغ آثٜب ١ى٣وىٓ ٢٘٤اٍذ ،ىٓبٗ ٢رٌّْٞ ٢ٓ َ٤ك ًعً٘ ٚعبه رپع ٚا٣ ١عب رع ٚكه ٙا١
ثب ٓٞاك ى٣وً ًٚ ٖ٣بٓالً ثب آة ٍلوح آة ى٣و ىٓ ٢٘٤اّجبع ّل ٙثبّل ،ثوفٞهك ٗٔب٣ل .چْعٔٛ ٚعب ٗز٤غعٚ
ال ٚ٣ا ١اى ٍلو ٙآة ى٣وىٓ ٢٘٤اٍذ ًعً ٚعبٓال پعو ّعل ٝ ٙكه اصعو كْعبه ثعٍ ٚعٔذ ثعبال ٍ ٝعطؼ ىٓعٖ٤
42
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٍواى٣و (ّٞ ٢ٓ )Overflowك ٣ب ث ٚػجبهد ك٣گو ٓظٜعو ٍعلو ٙآثع ٝ ٢هگع ٚآثعلاه اٍعذ كه ٗوع ٜا١
ظبٛو ّٓٞ ٢ك ً ٚآة اى إٓ ٗوط ٚآٍبٗزو ٓ ٢رٞاٗل ها ٙػجٞه ١فٞك ثعٍ ٚعطؼ ىٓع ٖ٤ها ثعبى ً٘عل .كه
اٞٗ ٖ٣ع ٓ٘جغ آثع ،٢ؽغٔع ٢اى آة كه اصعو رعوآ ُٝز٘عبٝة ٗبّع ٢اى ثبهٗعلگٜ٤ب ١ى٣عبك كه ال٣عٛ ٚعب١
ىٓ ٖ٤مف٤وّ ٙعل ٝ ٙهٝىاٗعٕ ٚعلٛب ٓ٤ِ٤ع ٕٞگعبُٖ آة ها كه ٍعطؼ ىٓع ٖ٤ثٖعٞهد چْعٔ ٚرقِ٤عٓ ٚع٢
ً٘ععل .ثٜععو ؽععبٍ چْععٔٛ ٚععب ٓؾععلٝك ثعع ٚآثٜععبٍ ١ععطؼ ىٓععٔٗ ٖ٤ععّ ٢ععٞك ثٌِعع ٚكاْٗععٔ٘لإ كه اػٔععبم 5/3
ًِٓٞ٤زو ١اه٤بٍٜٗٞب چْٔٛ ٚب ١آثگوٓع ٢ها ًْعق ًوكٗعل ًع ٚكٓعب ١إٓ ثعبالرو اى 111كهععٍ ٚعبٗز٢
گواك ٝؿ٘ ٢اى ٍِلو ٓ ٢ثبّل .چْٔٛ ٚب ٓ ٢رٞاٗ٘ل كه ٛو ٗٞع ٍ٘گ رٌّْٗٞ َ٤ل چْٔٛ ٚبًٞ ١چي
كه ٚٔٛعب ك٣لّٞ ٢ٓ ٙك .كه َٓعٞ٤ه ١آٓوٌ٣عب ثيهگزعو ٖ٣چْعٔٛ ٚعب كه ٍع٘گٜب ١آٌٛع ٝ ٢ك٤ُٓٞٝعذ
(٘ٓ )Dolomiteطوععععععععع ٚاٝىاهى
( )Ozarkثٞعٞك آٓل ٙاٍذ.
آثگ٤واز چْٔٚ
جريان آبهای زير زمينی ؽٞىٙنمايی
اٗلاى:17 ٙ
-1شمارهشکل
ٓ-2ولاه ثبهٗلگٍ ٢بُ٤بٗٔٛ ٚچ٘ ٖ٤كؼبُ٤ذ اَٗبٕ ٛب ٗ٤ي ٓ ٢رٞاٗل كه ؽغْ آثعً ٢ع ٚاى چعب ٙرقِ٤عٓ ٚع٢
ّععععٞك اصععععو ثگععععناهك ٤ٓ ٝععععيإ
آثل ٢ٛآٗوا ًعْ ً٘عل٤ٓ .عيإ آة
چْعععٔٛ ٚعععب ٌٞ٘٣افعععذ، ،ف٘عععي،
اؿِجععب ثععل ٕٝآُععٞكگ ٝ ٢رٔ٤ععي ثععب
ؽععواهد روو٣جععب صبثععذ كه رٔععبّ
كٍٖ ٍٞبٍ ٝكه اؿِت ٓٞاهك
ثععل٣ ٕٝقج٘ععلاٜٗب ١ىَٓععزبٗٝ ٢
ثعععععععلً ٕٝعععععععلٝهد كه كٖعععععععَ
ىَٓععععزبٕ ٓعععع ٢ثبّععععل .آععععب كه
ثؼٚععع٘ٓ ٢عععبٛن عٜعععبٕ چْعععٔٚ
شکل شماره :10نمايی از يک چشمه
43
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٛبٝ ١عٞك كاهك ً ٚكاهاٞٓ ١اك ٓؼلٗٗ ٢بّ ٢اى آرْلْبٕ ٛب ١هل ٢ٓ ْ٣ثبّل.
44
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه ىٓبٜٗب ١هلٓ ْ٣وكّ كه ٖٓو عٜذ كٍزوٍ ٢ث ٚآة ٓٞهك ٗ٤بى فٞك چب ٙكٍز ٢ؽلو ٓ٤گوكٗل ٝ
ٞ٘ٛى ٛعْ كه ثَع٤به ١اه ٗوعب ٛكٗ٤عب چبٜٛعبٍ ١عطؾ ٢ها ثعب كٍعذ ٓعً٘٘ ٢عل .آعب هّٝعٜبٓ ١علهٕ ٗ٤عو
ٝعٞك كاهك ً ٚثب اٍزلبك ٙاى كٍزگبٜٛب ١ؽلبه ١چبٜٛب ١ػٔ٤ن ٚٔ٤ٗ ٝػٔ٤ن ؽلو ٓٔٗ ٢ب٘٣عل .چبٜٛعب
ثٜ٘٤ب٣ذ ثوا ١عٞا ٓغ ثْو ١اهىّٔ٘ل ْٜٓ ٝاٍذ ى٣وا كه فِ٤ع ٢عبٛعب آة هبثعَ ا٘٤ٔٛعبٕ ٝكواٝاٗع٢
ها ثوا٘ٓ ١بىٍ ،آث٤بهٕ٘ ٝ ١ؼذ رعبٓٓ ٖ٤عٔٗ ٢ب٣علٔٛ .چ٘ع ٖ٤كه عبٛبئٌ٤ع ٚآثٜعبٍ ١عطؾ٤ًٔ ٢عبة ٓع٢
ثبّععل ٓبٗ٘ععل ث٤بثبٜٗععب ٕ ٝععؾواٛبٓ ،ععوكّ ثععل ٕٝكٍزوٍعع ٢ثعع ٚآثٜععب ١ى٣وىٓ٘٤ععٔٗ ٢عع ٢رٞاٗ٘ععل ىٗععلگٝ ٢
پْ٤وكذ ٗٔب٘٣ل.
45
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
چبٜٛب فبهط ّٓٞ ٢ك اى ٓولاه ١آث ٢ثبّل ً ٚر ٍٜٞثبهٗلگ ٢ث ٚىٓٗ ٖ٤لٞم ٌٓ٘٤ل ثْ٤زو ثبّلٍ ،طؼ
آة چعب ٙپعبئٓ ٖ٤عی آ٣عل .اى ٛوكعی ٍعطؼ آة اٛعواف چبٜٛعب ٓع ٢رٞاٗعل پعبئ ٖ٤ث٤ب٣عل ٝثع ٚرجعـغ إٓ ٍعطؼ
آثٜب ١چب٤ٗ ٙي پبئ ٢ٓ ٖ٤آ٣ل.
ٔٛچٍ٘ ٖ٤طؼ آة ٣ي چب٤ٓ ٙزٞاٗل ىٓبٗ ٢پبئ ٖ٤ث٤ب٣ل ً ٚكه ٗيك ٢ٌ٣إٓ ،چبٛ ٙب ١ك٣گوٓ ،١ولاه
ى٣بك ١آة ى٣و ىٓ ٢٘٤ها ثٍ ٚطؼ ىٓ ٖ٤رقِٔٗ ٚ٤ب٣لٝ .هزٍ ٌٚ٤طؼ آة اى ٍطؾ ًٚ ٢پٔپ آٗوا رقِٚ٤
ٓٔٗ ٢ب٣ل پبئ ٖ٤ث٤ب٣ل ٝاكذ
ً٘ل كه اٞٓ ٖ٣هغ چبّ ٙوٝع
ث ٚپٔپ ًوكٕ ٞٛا ٓٔٗ ٢ب٣ل ٝ
چب ٙفْي ّٓٞ ٢ك٤ً .ل٤ذ
آة چبٜٛب ١ػٔ٤ن ٚٔ٤ٗ ٝ
ػٔ٤ن ف ٢ِ٤فٞةّ ،لبف،
ثٜلاّز ٝ ٢ثوا ١آّبٓ٤لٕ
ٓ٘بٍت ٓ٤جبّل .كه اٞٗ ٖ٣ع
آثٜب كهع ٚؽواهد َٗجزب
ٌَ٣بٕ كاهٗل.
ّکَ ّٔبه :51 ٙرـن ٚ٣چبٜٛب
الىّ ث ٚمًعو اٍعذ ًع ٚكه
عبٓ ٖ٤آة آّعبٓ٤لٗٓ ٢عوكّ اى ا٤ٔٛعذ فبٕعع ٢ثوفعٞهكاه ٓ٤جبّعل .چع ٕٞاًضو٣ععذ زمينیچبٜٛعبزیكه رع
ٓعب آبهای
جريان شکل شماره :21نمايی از
ًْعٞه
ّععٜوٛب ٝهٍٝععزبٛبٓ ١ععب كبهععل آة ُُٞععًْ ٚعع ٝ ٢ثٜلاّععز ٢ثععٞك ٙاٍععزلبك ٙاى آة چ عبٙ ٙععٖٔ رععبٓ ٖ٤آة
آّبٓ٤لٗٓ ٢وكّ ،ثبػش ثٜلاّذ ٝعِٞگ٤و ١اى ٓجزال ّلٕ ٓعوكّ ثع ٚاٗعٞاع ثٔ٤عبهٛ ١عب ٓ٤گعوكك .چعٕٞ
آة چب( ٙچب ٙػٔ٤ن ٚٔ٤ٗ ٝػٔ٤عن) َٗعجذ ثو٤ع ٚآثٜعبً ١عٓ ٚعوكّ اٍعزلبكٓ ٙعٔٗ ٢ب٘٣عل روو٣جعب ً ثٜلاّعزٝ ٢
ٍبُْ اٍذ.
ٍطؼ آة چبٜٛبًْٞ ١ه ٗ٤ي ث ٚػِذ فٌَْبُٛ ٢بٓ ١زٔبك ١اكعذ هبثعَ ٓالؽظع ٚاً ١عوك ٙاٍعذ.
اًضو چبٜٛبٍ ١عطؾ ٢فْعي ٣ ٝعب ػٔعن إٓ ثْ٤عزو ّعل ٙاٍعذ .كه ًْعٞه ٓعب ؽعلٝك 4398ؽِوع ٚچعبٙ
ٍطؾٝ ٢عٞك كاهك ً ٚؽلٝك ٌٛ 05141زبه ىٓ ٖ٤ىهاػز ٢ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل.
46
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل ششن
47
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آة اكـبَٗزبٕ رٝ ٍٜٞىاهد اٗوژ ٝ ١آة،ر٘ظّٞ ٝ ْ٤هاٝ ١ى٣وإ كه ٓب ٙكُ 0189 ٞآٗوا رٖ٣ٞت
ٗٔٞك .كه ا ٖ٣اٍزوار٤ژ ١آثٜب ١عبه ١اكـبَٗزبٕ ها ؿوٗ ٓل٣و٣ذ ٕؾ٤ؼ ٝاٍزلبك ٙث ٚ٘٤ٜاى إٓ
ث ٚپ٘ظ ؽٞى ٙكه٣ب )River basin( ٢٣روَٞٔٗ ْ٤كٗل ًٛ ٚو ٣ثّ ٚوػ م ٢ٓ َ٣ثبّ٘ل:
48
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٓ٘بثغ آث ٢اكـبَٗزبٕ ثقٖ ٓٞكه٣ب ٛب ١اًْٞ ٖ٣ه كاها ١آٌبٗبد ثبُو ٙٞى٣بك ١ثعوا ١رٍٞعؼٝ ٚ
اٌْٗبف ىهاػعذ ٓ ٝبُعلاه ،١اٍعزقواط اٗعوژ ١ثعوم ٝپعوٝهُ ٓعب٤ٓ ٢ٛجبّعل ًع ٚرعب اً٘ع ٕٞاى ا٣عٖ
رٞاٗٔ٘لٜ٣ب ١فلاكاك ١آٗطٞهّ ٌٚ٣بَ٣ز ٝ ٚثبَ٣ز ٚاٍذ اى إٓ اٍزلبكّ ٙب٣بٕٗٞ ٢هد ٗگوكز ٚاٍذ.
49
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
51
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه٣ب ١آٓ ٢ٌ٣ ٞاى ٞٛالٗ ٢رو ٝ ٖ٣ثب اهىُ رو ٖ٣كه٣بٓ ١وکيًْٞ ٝ ١ه ٓب اٍذ .اى اهرلبع
ٓ 2911زو ١اى رٞكٙ
ٛب٣ ١ق ٢کٜٛٞب١
پبٓ٤و ٤ْٗ ٝجٜبّٔ ١بُ٢
٘ٛلٝکِ ٍوچْٔ٢ٓ ٚ
گ٤وك اى ّٔبٍ ّوم هٝ
ث ٚع٘ٞة ؿوة عو٣بٕ
پ٤لا ٓ٢ک٘ل ،كه هَٔذ
پ٘چ ٍوػذ ا ٖ٣كه٣ب
ف ٢ِ٤ر٘ل ٝثب ّزبة
ٓ٢گوكك .كه هَٔذ
ّٔبٍ ّوه ٢ثلفْبٕ
كه٣ب ١آٓ ٣ ٞچوؿ
شًارِ :52سرچشًّ دریاي آيٕ در كْٕٓاي پايير
ٓضِض ٢ىك ٙثبى ْٛثٚ
َٓ٤و فٞك اكآٚ
ٓ٢كٛل .كه هِؼ ٚىاٍ ثب
كه٣ب ١پ٘ظ ربعکَزبٕ
٣کغب ّٓٞ٢ك .كه
ٜٗب٣ذ ث ٚع َ٤ٜاٝهاٍ
ٓ٢ه٣يك ٍٞٛ .كه٣ب
55۰1کٓ ِٞ٤زو ثٞكٙ
ک ٚاى إٓ عِٔ ٚثٚ
كبِٕ 0511 ٚکٓ ِٞ٤زو
اى ٗبؽ ٚ٤ىهه ٍٞرب
فٔآة ثب کْٞهٛب١
شًارِ:53سرچشًّ دریاي آيٕ در كْٕٓاي پايير
51
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ربع٤کَزبٕ ،اىثکَزبٕ ٝروکَٔ٘زبٕ ٍوؽل ْٓزوک كاهك .ا ٖ٣كه٣ب كه هَٔزٜب ١ثبال ٢٣إٓ ث٘بّ كه٣ب١
ٝافبٕ ٣بك ّٓٞ ٢ك ثؼل اى آٗک ٚهٝك آؿَ ٝ ٞآة پ٘ظ ثب إٓ ٣کغب ّٓٞ ٢ك ٗبّ كه٣ب ١پ٘ظ ث ٚفٞك ٓ٢
گ٤وك ٝپٌ اى آٗک ٚهٝكٛب ١کٞکچٝ ، ٚفِ ،کبكوٜٗبٕ ،ث ٚإٓ ٓ ٢ه٣يك ،كه٣ب ١آٓٗ ٞبّ ٓ ٢گ٤وك.
ٓؼب٣ ٖ٤ٗٝب ّبفٛ ٚب ١ا ٖ٣هٝك كه فبک اكـبَٗزبٕ ػجبهر٘ل اى :هٝك کٞکچ ،ٚهٝك ک٘لى ،هٝك
رقبه ،هٝك ّٞ٤ا ثٔٛ ٚوا ٙآثٜبٝ ١افبٕ ٝپبٓ٤و ٓ٤جبّل ک ٚروو٣جب چ َٜكٖ٤ل آة ا ٖ٣هٝكفبٗ ٚها كه
اكـبَٗزبٕ رْک ٢ٓ َ٤ك٘ٛل .هٝكٛب ١چ ،ؿيَُ ،ٞکبكوٜٗبٕٝ ،فٍِ ،وفبٕ كه٣ب٤ّ ،و آثبك ... ٝ
اى ّبفٛ ٚبّٔ ١بُ ٢ا ٖ٣كه٣ب َٛز٘ل .كه هَٔزٜب ١ػِ٤بی كه٣ب ث ٚػِذ ّ٤ت ٝر٘لآثٜب ٝآثْبهٛب هبثَ
کْز٤واَٗ٤ٗ ٢ذ ٢ُٝكه ٓب ٙصٞه ثو اصو آة ّلٕ ثوكٜب ،آة ا ٖ٣هٝكفبٗ ٚى٣بك ّٓٞ ٢ك ٝكه ٘ٛگبّ
پو آث ٢ؽلٝك 911کِٓٞ٤زو إٓ هبثَ کْز٤واٗ ٢اٍذ كه ٍٞاؽَ ع٘ٞث ٢هٝكفبٗ ٚث٘له گنه ،ث٘ل
ّ٤وفبٕ ،ث٘له ؽ٤وربٕ ٝث٘ل کِلذ ٝاهغ ّل ٙک ٚکبالٛبٕ ١بكهار٣ ٢ب ٝاهكار ٢اكـبَٗزبٕ ثٚ
کْٞهٛب ١آٍ٤ب٤ٓ ١بٗ ٚاى اٛ ٖ٣و٣ن ا ٖ٣ث٘بكه ٓجبكُّٞ٢ٓ ٚك .آٓ ٞكه٣ب كاها ١آثْبهٛبٓ ١زؼلك اٍذ
ک ٚثوا ١ر٤ُٞل ٗ٤و ١ٝثوم آث ٢هبثَ اٍزلبكٙاٍذ .كه٣ب ١آٍٓ ٞبُ٤بٗ ٚث ِ٤اى ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 531زو ٓوثغ
ٓٞاك هٍٞث ٢ها ث ٚفبهط اى کْٞه ؽَٔ ٓ ٢ک٘ل.
ا ٖ٣كه٣ب كه ٣صبٗ ٚ٤كه ؽل آ 5111 ٍٜٝزو ٓکؼعت ٝكه ٣ع ٍعبٍ ٤ِ٤ٓ 55عبهك ٓزوٓکؼعت
آثوا اٗزوبٍ ٓ٢كٛل ک ًَ %58 ٚآة ًْٞه رقّٔ ٢ٓ ٖ٤عٞك .كهک٘عبه ا٣عٖ كه٣عب ،كّعزٜب ١الٓعيهٝع ٝ
کْ اهرلبع ث ٚاٗلاىٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ ٣ ٙکزبه هواه كاهك ک ٚثب ٖٓوف کْ ٓ٢رٞاٗل هَٔزٜب ١ى٣بك ا ٖ٣كّزٜب
ها آث٤به٤ٍ ٝ ١واة ٗٔٞك .ػوٗ كه٣ب كه ثَ٤به ١اى عبٛب ثْ٤زو اى ٣کِ٤عٓٞزو اٍعذ .هَعٔذ کعْ
ػععوٗ إٓ كه ٗععٞاؽ ٢ؽ٤ورععبٕ ٝاهععغ ّلٙاٍععذ .اى ُؾععبظ هععبٗ ٢ٗٞاكـبَٗععزبٕ اى ا٘٣کععْ٘ٓ ٚععبء ا٣ععٖ كه٣ععب
اٍععذ ؽععن اٍععزلبك ٙثْ٤ععزو ها كاهك .ثععوفالف اىثکَععزبٕ اى 91كٖ٤ععل آة ٛ ٝععال ١ا٣ععٖ هٝك اٍععزلبكٙ
ٓ٤ک٘ععل .كه ؽبُ٤کعع ٚكه ٕععٞهد اؽععلاس پوٝژٛٙععب (ث٘ععل ثععوم ٝمف٤ععو ٙآة) كه ا٣ععٖ كه٣ععب ،ؽکٓٞععذ
اكـبَٗععزبٕ ثععب ْٓععکالد ٔٓ ٝبٗؼذٛععب ١ى٣ععبك ١هٝثععو ٝفٞاٛععل ّععلٙ .ععٔ٘ب ً ؽععلٝك %9اى ىٜٓ٘٤ععب١
ىهاػز ٢ا ٖ٣ؽٞى ٙر ٍٜٞآثٜب ١ى٣و ىٓ ٢٘٤آث٤بهّٞ ٢ٓ ١ك
پوٝژ ٙاٗکْبك ٢ػِ٤ب ١كه٣ب ١آٓ٣ ٞک ٢اى ٜٓٔزو ٝ ٖ٣ثيهگزو ٖ٣پوٝژٛٙبٝ ١ىاهد اٗوژٝ ١
ثوم اكـبَٗزبٕ ثّٔ ٚبه ٓ٢هٝك ٝكاهآْ ١قٖبد ػٔل ٙم٢ٓ َ٣ثبّل:
-0اؽلاس ث٘ل مف٤و ٙثبال ١كه٣ب ١آٓ ٞكه ٓوى ْٓزوک ث ٖ٤اكـبَٗزبٕ ٝربعکَزبٕ رب آة ٓٞهك
ٙوٝهد آث٤بهٕ ١لؾبد ّٔبٍ کْٞه ها رٔٗ ٚ٤ٜب٣ل .ا ٖ٣ث٘ل ٔٛچ٘بٕ ٓولاه ٤ٓ 0111گبٝاد اٗوژ١
ثوم ر٤ُٞل فٞاٛل کوك.
52
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
-5کبٗبٍ ػٔ :٢ٓٞثط ٍٞؽلٝك 151کٓ ِٞ٤زو ثٞك ٙک ٚاى هِؼ ٚىاٍ ٝال٣ذ ک٘لى ّوٝع گوك٣ل ٝ ٙثٚ
َُٞٝاُ ٢اٗلفٞٗ ٝ ١ٞاؽ ٢إٓ كه ٝال٣بد كبه٣بة فزْ ٓ٢گوكك.
-1اؽلاس ٍل :اٍ ٖ٣ل ث ِ٤اى ٛ 511111کزبه ىٓ ٖ٤كؼِ ٝ ٢عل٣ل كه ٝال٣بد ثِـ ،عٞىعبٕ ٝ
كبه٣بة آث٤به ١فٞاٛل کوك.
ٖٗ-۰ت ٗ٤وٝگب ٙثوم آث ٢ث ٚظوك٤ذ ٤ٓ 0111گبٝاد :ا ٖ٣پوٝژ٣ ٙک ٢اى ٜٓٔزو ٖ٣پوٝژٛٙب ١آة
ٝثوم ثٞك ٙکٍ ٚبؽ ٚإٓ ّبَٓ چٜبه ٝال٣ذ ّٔبٍ اكـبَٗزبٕ ثٞك ٝ ٙثوا ١كٛٙب ٛياه ٗلو كه ٓ٘طوٚ
کبه ا٣غبك فٞاٛل کوك.
-5پوٝژ ٙآث٤به ١کِلذٞٓ :اىٛ 51111 ١کزبه ىٓ ٖ٤ها آث٤به ١فٞاٛل کوك ٍٞٛ .ا ٖ٣پوٝژ011 ٙ
کٓ ِٞ٤زو ٓ٢ثبّل ک ٚاى عِٔ 11 ٚکٓ ِٞ٤زو پب٣پ ُٓ ٝ ٖ٤زجبه 011 ٢کٓ ِٞ٤زو إٓ ث ٚهَْ کبٗبٍ فٞاٛل
ثٞك .ا ٖ٣پوٝژ ٙر ٍٜٞپٔپ ثب٣ل كؼبٍ گوكك ک ٚؽلٝك ٤ٓ 51گبٝاد اٗوژ ١ثوم ٙوٝهد كاهكٛ .وػ
ٓولٓبرٛ ٝ ٢لا٣ذ ٗبٓ ٚرق٘٤ک ٝ ٢اهزٖبك ١پوٝژ ٙاى ٛوف ٝىاهد اٗوژ ٝ ١آة كه ؽبٍ اعواآد
هواه كاهك.
-9ر ٚ٤ٜآة آّبٓ٤لٗ :٢اى ٍبؽ ٚفٔآة آٓ ٞكه٣ب ثواَُٞٝ ١اُ ٢اٗلفٞٗٝ ١ٞاؽٔٛ ٢غٞاه إٓ ثب اٍزلبكٙ
اى ٝارو پٔپ ثوه ٢آة .اٗزوبٍ كاك ٙفٞاٛل ّل.
53
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣كه٣ب كه ّٔبٍ كه٣ب ١آٓ ٞاى ع َ٤ٜىههَ ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وكٔٛ .وا ٙإٓ چ٘ل ٖ٣چ٘ل ٖ٣كه٣ب١
فعععوك ٝکٞچععع اٙعععبكٓ ٚعععّ ٢عععٞك کععع ٚث٘عععبّ كه٣عععب ١ثلفْعععبٕ ٣عععبك ٓعععّ ٢عععٞك ٍعععبؽ ٚرؾعععذ پّٞعععِ
( )Watershed areaإٓ 11811کِٓٞ٤زو ٓوثغ اٍذ.
ا ٖ٣كه٣ب كه ع٘ٞة كه٣ب ١آٓ ٞاى ع َ٤ٜچؤزٍ ٖ٤وچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .كه َٓ٤و فٞك ،كه٣عب ١پعبٓ٤و
ث ٚإٓ ّ َٕٝل ٙث٘بّ كه٣ب ١پ٘ظ ٣بك ّٓٞ ٢ك.
كه٣ب ١کٞکچ٤ٗ ٚي ٣ک ٢اى ْٜٓٞهرو ٖ٣كه٣بٛب ١اكؼبَٗزبٕ اٍذ ک ٚاى كآ٘ٛ ٚبّ ١وهًٜٛٞ ٢ب١
ٓوًي ١ثلفْبٕ اى ٣قچبٍ ٛبَُٞٝ ١اُ ٢کوإ ٓ٘غبٕ ٝال٣ذ ثلفْبٕ ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .هٝكٛب ١كوػ٢
إٓ كه٣بٛب ١عوّٝ ،هكٝط ٝىهكآة كه ٗيك٣کّٜ ٢و ك ٘٤آثبك ٣کغب ّٓٗٞ ٢ل .ثٍٔ ٚذ ؿوة
عو٣بٕ ٣بكز ٚپٌ اى گنّزٖ اى ک٘به َُٞٝاُ ٢ثٜبهک ٝاهك ّٜو ك ٘٤آثبك ّل ،ٙثبػش ٍوٍجيٝ ١
ى٣جب ٢٣اّٜ ٖ٣و گوك٣ل ٙاٍذٍ .پٌ ثب رـ٤٤و َٓ٤و ثٍٔ ٚذ ع٘ٞة ،هٝكٛب ١كوػ ٢ك٣وا ،ْ٣رّٞکبٕ
ٝکْْ ث ٚإٓ ْٞ٤ٓ َٕٝك ٍپٌ ثٍٔ ٚذ ؿوة رـ٤و َٓ٤و ٓ٤لٛل .كه كه٣بًًٞ ١چ ٚچ٘لّ ٖ٣بفٚ
هٝك كوػًٞ ٢چي ك٣گو ٗ٤ي ٓ٤و٣يك اى آٗغِٔ ٢ٓ ٚرٞإ كه٣ب ١اٗغٖٔٗٞٓ ،غبٕ (ٝ )Munjan
54
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
اٌٍبه ىه ( )Iskar zarها ٓ ٢رٞإ ٗبّ ثوكٍ .بؽ ٚرؾذ پ ِّٞإٓ 50911-50011کِٓٞ٤زو ٓوثغ
ٓ٤جبّل .كه٣ب ١کٞکچ٣ ٚک ٢اى ٓؼب ٖ٤ٗٝثيهگ كه٣ب ١آٓ ٢ٓ ٞثبّل .اى آة ا ٖ٣كه٣ب اٍزلبك ٙى٣بك١
ٕٞهد ٗگوكز ٚكو ٣ ٜکبٗبٍ ث ٍٞٛ ٚروو٣جب 01کِٓٞ٤زو ک ٚثٗ ٚبّ کبٗبٍ ٍ٘گ ٜٓو ٣بك ّٓٞ ٢ك
اػٔبه گوك٣ل ٙاٍذ .ا ٖ٣كه٣ب كاها ١پزبَٗ َ٤كواٝاٗ ٢ثٞك٤ٓ ٙزٞإ ثب اؽلاس کبٗبُٜب ١آث٤به ١ه ١ٝاٖ٣
كه٣ب كه ٍبؽ ٚفٞاع ٚؿبه ٝهٍبٗلٕ آة ثّ ِٚ٤ٍٞجکٛ ٚب ١آثوٍبٗ ٢ث ٚىٓٛ ٖ٤ب ١كّذ اهع ٢آبّ
ٕبؽت ،كّذ ّ٤وٓب ٝ ٢ٛآثلإ ٓ٤وػِْ ک ٚعٔؼب كهؽلٝك ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ ٣کزبه ىٓ ٖ٤فْ هبثَ
کْذ ها ث ٚىٓ ٖ٤ىهاػز ٢آث ٢رجل َ٣کوك.
ا ٖ٣كه٣ب كاها ١آة فوّٝبٕ ٔٛبٗ٘ل اٍپ ٍوکِ كه كهٛ ٙب ١پوپ٤چ ٝفْ ثلفْبٕ ٓ٤زبىك رب
ّب٣ل كهكُ ها كهٓبٕ ٝرُْ٘ ٚج ٢ها ربى ،ٙكهفذ ٓ ٝيهػ ٚگ٘لٓ ٢ها ٍ٤واة ٗٔب٣ل آب ٓ ٢ث٘٤ل کٚ
کَ ٢ثوا ِ٣رٞع ٝ ٚاػز٘ب ٢ٔٗ ٢٣ک٘ل ثب كُ ٢ؿٔگ ٝ ٖ٤آ ٢ٛپوٍٞى پٌ اى ٢ٛكبِٕ ٚؽلٝك 151
کِٓٞ٤زو فَز ٝ ٚكهٓبٗل ٙثب اٗؾ٘بء ؿ٤وٓ٘ظْ اها ٢ٙثلفْبٕ ها پٞٔ٤ك ٙكه ٍبؽ ٚفٞاع ٚؿبه ثٚ
كه٣ب ١آٍٓ ٞواى٣و ٝثٓ ١ٍٞ ٚياهع پقز ٚاىثکَزبٕ پ٘ب ٢ٓ ٙثوك ثب ّبكاة ٝپو ٓؾٍٖ ٍٞبفزٖ
ٓياهع پ٘ج ،ٚثالفو ٙكه ع َ٤ٜاٝهاٍ فٞك ٓؾّٗٞ ٢ٓ ٙٞل.
-4-1-1درياي فرخار
ا ٖ٣كه٣ب اى ٍٗ ٚوطٓ ٚجلاء ٓ ٢گ٤وك .كّ ٝبف ١ ٚإٓ اى رَ ک٘لاٍ ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك ّ ٝبفٚ
ٍ ّٞإٓ ک ٚاى ٓ٘طو ٚآة ثبهٍ ٣وچْٔ ٚگوكزَٓ ٝ ٚبك ٚى٣بك ١ها كه ُلىٞٔٗ ٢ٛ ١ك ٙپٌ اى
ػجٞهاى ٓ٘طو ٚكوفبه كه ٗيك ٣ربُوبٕ ث ٚكه٣ب ١ربُوبٕ ٣کغب ّٓٞ ٢ك .اى ّبفٛ ٚب ١كوػ ٢إٓ
كه٣بٝ ١هٍظ ٓ٤جبّل ک ٚاى ث ْٛ ٚپٍٞ٤زٖ كّ ٝبف ٚكوػ ٢كه ٓ٘طوٝ ٚهٍظ ثٝ ٚعٞك ٓ ٢آ٣ل .اٖ٣
كه٣ب ىٜٓ٘٤ب ٝثبؿٜبُ ١لى ١پ٤زب ٝكوٗگٞك ٓٝوکي كوفبه ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل اىآة ا ٖ٣كه٣ب فوّٝبٕ
ثْزو ٖ٣ثٜو ٙثوكاه ١كه ٝال٣ذ رقبه ٕٞهد گوكز ٚهٗٝن ىهاػذ ٝثبؿلاه ١كه إٓ ٓ٘بٛن اى
ثوکذ كه٣بٜ٣بی ٝهٍظ ٝكوفبه ث ٚؽَبة ٓ ٢آ٣ل ٝا ٖ٣كه٣بٍ ١و اٗغبّ ث ٚكه٣ب ١آٓ ٢ٓ ٞه٣يك.
-5-1-1درياي تالمان
ا ٖ٣كه٣ب اى کٞرَ ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاٍذ هٝك ٛب ١كوػ ٢إٓ كه٣بٝ ١هٍظ ،كوفبه ٝث٘گ٠
ٓ٤جبّل .كه٣ب ١ربُوبٕ كه ؽٖ ٚروثٞى گنه ػَوالٕ ک٘لى ثب كه٣ب ١ک٘له ٣کغب گوك٣ل ٙعٔؼب ً كه
ٖٓت َُٞٝاُ ٢هِؼ ٚىاٍ ٝال٣ذ ک٘لى ث ٚكه٣ب ١آٓ٤ٓ ٞو٣يك.
-6-1-1درياي اوذراب )(Andarab river
55
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣كه٣ب ٣ک ٢اى ّبفٛ ٚب ١كوػ ٢كه٣ب ١ک٘لى ٓ٤جبّل ک ٚاى هَٔذ ّٔبُ ٢کٞرَ فبٝاک
ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاى ّوم ث ٚؿوة عو٣بٕ كاهك .آة كهٍ ٙواة ٍ٘ٔٝلإ اىّوم ٝآة آهى ٝاى
ع٘ٞة ٝربؿبٗ ٓ ٍٚ ،ؼب ٖ٤ٗٝػٔل ٙا ٖ٣كه٣ب ها رْک٤ٓ َ٤لٛل .ا ٖ٣آثٜب كه٣ب ١فوّٝبٕ ٝكا٢ٔ٣
ها رْک َ٤كاك ٝ ٙكه َٓ٤و فٞك ٓ٘بٛن كٕ ٙالػ اٗلهاةٍ٘ ،گ ثوإ ،ث٘ٞكّذ ،آوك ،ثبعگبٙ
،ف٘غبٕٝ ،اُ٤بٕ ٝگبىإ ها ٍ٤واة کوك ٙث ٚؽوکذ فٞك اكآ ٚكاك ٙكه هَٔذ پبئ٘٤زو اى پَ ك ٢ّٝثب
آة ثبٓ٤بٕ(ٍوؿ آة) ٣کغب ّل ،ٙكه٣ب ١ثـالٕ ها رْک٤ٓ َ٤لٛل .ا ٖ٣كه٣ب ثؼل اى َٓ ٢ٛبكذ
َُٞٝاُ ٢ك ٢ّٝكافَ عِگ ٚكواؿ ٍٝوٍجي گوك٣ل ٙكه ؽلٝك ٛلزبك کِٓٞ٤زو اى ٍ٘گ ٍٞهاؿ رب
گوكاة ثـالٕ ٓوکي ١ىٓٛ ٖ٤ب ١كٛ ٝوف َٓ٤و ف ِ٣ٞها مه٣ؼ ٚچ٘ل ٖ٣کبٗبٍ ْٓ٘ؼت اى ٖ٣كه٣ب،
آث٤بهٔ٘٤ٓ ١ب٣ل ثؼل اى إٓ ثطوف ّٔبٍ ثٍٔ ٚذ ک٘لى عو٣بٕ ٓ ٢ک٘لّ .بفٛ ٚب ١كوػ ٢ا ٖ٣كه٣ب
ػجبهر٘ل اى:
-1-6-1-1درياي خىجان :ا ٖ٣كه٣ب اى هَٔذ ّٔبُ ٢کٜٛٞبٍ ١بُ٘گ ٍوچْٔ ٚگوكز ٚآثٜب ١ؽبَٕ
اى مٝة ٣قٜب ١چ٘ل ٖ٣كه ٙثب ٣ ْٛکغب ّل ،ٙكه٣ب ١ف٘غبٕ ها رْک٤ٓ َ٤لٛل .ا ٖ٣كه٣ب كِٖ ٢ثٞك ٙكه
كَٖ ثٜبه آة إٓ فوّٝبٕ ٝپوّزبة ثٞكٓ ٙولاه عو٣بٕ آة إٓ ؽلٝك ٓ 1زو ٓکؼت رقٔ ٖ٤ىك٢ٓ ٙ
ّٞك كه كَٖ ربثَزبٕ ٓولاه إٓ کْ ٝاکضو ٍبُٜب فْ ّٓٞ ٢ك .كه٣بٓ ١نکٞه اى ٍٔذ ع٘ٞة ثٚ
ّٔبٍ كه ک٘به ٍوک رٍ َٗٞبُ٘گ اُ ٢ف٘غبٕ عو٣بٕ كاّز ٚپٌ اى َٓ ٢ٛبكذ ؽلٝك 51کِٓٞ٤زو
كه پبئ ٖ٤ثبىاه ف٘غبٕ ث ٚكه٣ب ١اٗلهاة ِٓؾن ّٓٞ ٢ك.
-2-6-1-1درياي َليان :ا ٖ٣كه٣ب اى کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ َُٞٝاُ ٢ؿٞهث٘ل ٍوچْٔ٤ٓ ٚگ٤وك .آة إٓ
كِٖ ٢ثٞك ٙكه ٍبُٜب ٢٣ک ٚثبهٗلگ ٢كه ثٜبه كواٝإ ّٓٞ ٢ك ثبػش ا٣غبك ٍّ َ٤ل ٙىٜٓ٘٤ب١
ىهاػز ٢ى٣بك ١ها فواة ٓٔٗ ٢ب٣ل ٓولاه آة إٓ كه كَٖ ثٜبه ؽلٝك ٓ 0511زو ٓکؼت كه صبٗٚ٤
رقٔ ٖ٤ىك ٝ ٙگَ آُٞك ٓ٤جبّل .ا ٖ٣كه٣ب كه هو ٚ٣گيإ ثب كه٣ب ١اٗلهاة ٣کغب ّٓٞ ٢ك.
-3-6-1-1درياي کرَ :ا ٖ٣كه٣ب ٗ٤عي اى کٜٛٞعب٘ٛ ١علٝکِ ّعٔبٍُ ٢وچْعٔ٤ٓ ٚگ٤عوك .آة إٓ كٖعِ٢
ثععٞك ٙكه ٍععبُٜب ٢٣کعع ٚثبهٗععلگ ٢كه ثٜععبه كععواٝإ ٓععّ ٢ععٞك ثبػععش ا٣غععبك ٍععّ َ٤ععل ٙىٜٓ٘٤ععب ١ىهاػزعع٢
ى٣بك ١ها فواة ٓٔٗ ٢ب٣عل ا٣عٖ كه٣عب ٓعٞاى ١ثعب كه٣عب٤ُٝ ١عبٕ ثعٞك ٙكه كه ٙکعو ٝاى ّعٔبٍ ثع ٚع٘عٞة
عو٣بٕ كاهكٓ .ولاه آة إٓ كه كَٖ ثٜعبه ؽعلٝك ٓ 0111زعو ٓکؼعت كه صبٗ٤ع ٚرقٔع ٖ٤ىك ٝ ٙگعَ آُعٞك
ٓ٤جبّل .ا ٖ٣كه٣ب كه هو ٚ٣كٍٝز ٢ثب كه٣ب ١اٗلهاة ٣کغب ّٓٞ ٢ك.
-4-6-1-1درياي خُاجً زيذ :ا ٖ٣كه٣ب ٗ٤عي اى کٜٛٞعب٘ٛ ١علٝکِ ّعٔبٍُ ٢وچْعٔ٤ٓ ٚگ٤عوك .آة إٓ
كٖععِ ٢ثععٞك ٙكه ٍععبُٜب ٢٣کعع ٚثبهٗععلگ ٢كه ثٜععبه كععواٝإ ٓععّ ٢ععٞك ثبػععش ا٣غععبك ٍععّ َ٤ععل ٙىٜٓ٘٤ععب١
ىهاػز ٢ى٣بك ١ها فواة ٓٔٗ ٢ب٣ل ا ٖ٣كه٣ب ٓٞاى ١ثعب كه٣عب٤ُٝ ١عبٕ ثعٞك ٙكه كه ٙکعو ٝاى ّعٔبٍ ثعٚ
ع٘ٞة عو٣بٕ كاهكٓ .ولاه آة إٓ كه كَٖ ثٜبه ؽلٝك ٓ 0111زو ٓکؼت كه صبٗ ٚ٤رقٔع ٖ٤ىك ٝ ٙگعَ
آُٞك ٓ٤جبّل .ا ٖ٣كه٣ب كه هو ٚ٣كٍٝز ٢ثب كه٣ب ١اٗلهاة ٣کغب ّٓٞ ٢ك.
56
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣كه٣ب اى هَٔذ ٓوکي ١کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ (کٞرَ ّجو) كهٝال٣ذ ثبٓ٤بٕ ٍوچْٔٚ
ٓ٤گ٤وك .كه َٓ٤وٛبٓ ١قزِقٗ ،بٜٓبٓ ١قزِق كاهك اى ٍوچْٔ ٚإٓ رب ٓ٘طو ٚثُٞٞال ث٘بّ
كه٣ب ١ثبٓ٤بٕ ٝاى ثُٞٞال رب ٓ٘طو ٚك ٢ّٝث٘بّ ٍوؿ آة ٝاى ٓ٘طو ٚك ٢ّٝث ٚثؼل ث٘بّ كه٣ب١
ک٘لى َّٓٔٞ ٢ٓ ٢كّ .بفٛ ٚب ١هٝك كوػ ًٚ ٢ث ٚا ٖ٣كه٣ب ّٞ ٢ٓ َٕٝك كه٣بٛبً ١بٓوك،
ٍ٤ـبٕ ،كٝآة ٓ٤ـ ىهٍ ، ٖ٣بُ٘گ ّٔبُ ،٢ف٘غبٕ ،اٗلهاة ،فبٕ آثبك ٝربُوبٕ ٓ ٢ثبّ٘ل .آة
كه٣ب ١ػِ ٢آثبك ک ٚاى کٛ ٙٞب ١ثوکٍ ٚو ْٓ٘ب َ إٓ اٍذ ٝكه ٓ٘طو ٚػِ ٢آثبك ث ٚكه٣ب ١ک٘لى َٕٝ
ّٓٞ ٢ك .ا ٖ٣كه٣ب ها پو آة َٓ٤بىٗل .كه٣ب ١ک٘لى ک٣ ٚک ٢اى ثيهگ رو ٖ٣كه٣بّٔ ١بٍ اكـبَٗزبٕ
كا ْ٣عو٣بٕ كاّز ٚاٍذٍ .بؽ ٚى٣و پ ِّٞا ٖ٣كه٣ب ؽلٝك 10111کِٓٞ٤زو ٓوثغ ٓ٤جبّل کٚ
ثبػش ٍوٍجي ٝ ١اٗکْبف کْبٝهى ٝ ١اهزٖبكٝ ١ال٣بد ثـالٕ ٝک٘لى گوك٣لٛ ٝ ٙياهإ
ٛکزبه ىٓ ٖ٤ها ى٣و کْذ اٗٞاع ٓؾٖٞالد ىهاػز ٢ٓ ٢ثوك .ا ٖ٣كه٣ب كه رـن ٚ٣آثٜب١
ى٣وىٓٝ ٢٘٤ال٣بد ثـالٕ ٝک٘لى ٗوِ ٓ ٝ ْٜپواهىّ ٢كاهك .كه ٝال٣ذ ثـالٕ ّٜو پِقٔو١
ٗقَز ٖ٤كٍزگب ٙثوم پِقٔو ١ه ١ٝكه٣ب ١ک٘لى كه ٍبٍ 0151ث ٚكؼبُ٤ذ آؿبى ٗٔٞك ٝ
كاها ١ظوك٤ذ ِٝٞ٤ً 2811اد ثوم ثٞك .آة كه٣ب اى اهرلبع ى٣بك ١ثبال ١رٞهث٤ٓ ٖ٤و٣قذ ًٚ
اٗلاى ٙآة كه ا ٖ٣هَٔذ ثٓ 41 ٚزو ٌٓؼت كه صبٗ٢ٓ ٚ٤هٍل .آب كه ٍبُٜب ١اف٤و ظوك٤ذ إٓ
کٔزو ّل ٙاٍذٔٛ .چ٘ ٖ٤عٜذ اٗزوبٍ آة ثوا ١کْبٝهى ١ث ٚرؼلاك 041کبٗبٍ آثوٍبٗ٢
اػٔبه گوك٣ل ٙاٍذٓ .زبٍلبٗ ٚاى آکبٗبد ثبُو ٝ ٙٞرٞاٗٔ٘لٜ٣ب ١ا ٖ٣كه٣ب آٗطٞه٣کّ ٚبَ٣زٝ ٚ
الىّ اٍذ اٍزلبكٞٓ ٙصو ْٗل ٙثالفو ٙآة اٙبك ٢إٓ پٌ اى ٢ٛؽلٝك 281کِٓٞ٤زو فَزٝ ٚ
ٓب ًٞ٣كه هِؼ ٚىاٍ ث ٚكه٣ب ١آٓ ٞپ٘ب ٢ٓ ٙثوك رب كهك ١ها كهٓبٕ ٝرُْ٘ ٚت ك٣گوی ها كه
آَٗ ١ٞكه٣ب ٍ٤واة ٗٔب٣ل.
ّبفٛ ٚب ١ػٔل ٙا ٖ٣كه٣ب ػجبهد اٗل اى آثٜب ١كه ٙچوؿ كِ ٝكوؿبٓجَ ثب ٓؼبّ ٖ٤ٗٝبٕ ک ٚاى
ٍب٣و كهٛ ٙب ١فٍٞذ ٝكوٗگ ٍواى٣و ّل ٙكهؽل پَ ُ٘گو ث٤َٓ ٚو كه ٙف٤الة ٍ٤وٗٔٞك ٙكه٣ب١
فٍٞذ ٝكوٗگ ها رْک٤ٓ َ٤لٛل .ا ٖ٣كه٣ب ثؼل ػجٞه اى هَٔذ ٛبَُٞٝ ١اُٛ ٢ب ١اّکِٔ ،چبٍ
ٝث٘گٝ ٢ال٣ذ رقبه كهٓؾَ پبئ٘٤زو اى پَ ث٘گ ٢ث ٚكه٣ب ١فبٕ آثبك ٓ٤و٣يك.
کْٞه ربع٤کَزبٕ ػال ٙٝثو اٍزلبك٤ٍٝ ٙغ كه ثقِ کْبٝهى ١اى آة آٓ ،ٞكه ٗظو كاهك ک ٚثٚ
رؼلاك ٤ٗ 02وٝگب( ٙث٘لثوم) ها ثب رٞإ ٓغٔٞػ ٢چٜبهٛياه ٓ٤گبٝاد ،ثبال ١هٝكفبٗ ٚآٓ ٞاؽلاس
ک٘ل ک ٚثيهگزو ٖ٣آٜٗب ٗ٤وٝگب ٙكّذ عْ ثب ظوك٤ذ ر٤ُٞل٤ِ٤ٓ 03;4 ١بهك کِٞ٤اد ٍبػذ ثوم كه
57
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٍبٍ فٞاٛل ثٞكٛ .ي ٚ٘٣ا ٖ٣پوٝژ ٙروو٣جب ً چٜبه ٛياه ٓ ٕٞ٤ِ٤كاُو آٓو٣کب ٢٣رقّٔ ٖ٤ل ٙاٍذ کْٞه
ٛب ١آٍ٤ب٤ٓ ١بٗ ٚث ٚاٍزض٘ب ١هياهَزبٕ روو٣جب ً ٓزجبه ٢ثٞٛ ٚه کبَٓ كه ؽٞى ٙع َ٤ٜاٝهاٍ هواه كاهٗل.
ا ٖ٣عٜٔٓ َ٤ٜزو ٖ٣ربٓ ٖ٤ک٘٘ل ٙآة ثوا ١کْٞه ٛب ١آٍ٤ب٤ٓ ١بٗ ٚثّٔ ٚبه ٓ٤وٝك ٝكه٣ب ١آٓ ٞثٚ
ٔٛوا ٢ٛهٝكفبٗ٤ٍ ٚو ربٓ ٖ٤ک٘٘ل %91 ٙآة ثوا ١ع َ٤ٜاٝهاٍ ثْٔبه ٓ ٢هٝك .کبٗبٍ ٓؼوٝف هوٙ
هّ ّٞو٣بٕ ؽ٤بر ٢آة روکَٔ٘زبٕ ثٞك ٝ ٙهٝكفبٗ ٚآٓ ٞث ٚػ٘ٞإ ثيهگزو ٖ٣ربٓ ٖ٤ک٘٘ل ٙآة ثوا ١اٖ٣
کبٗبٍ ثّٔ ٚبه ٓ٤وٝك .ا ٖ٣کبٗبٍ ثوا ١ؽَ ْٓکالد فْ ٍبُ ٝ ٢کْ آث ٢روکَٔ٘زبٕ اؽلاس ّلٝ ٙ
اى عِٔ ٚثيهگزو ٖ٣پوٝژٛ ٙب ١ػٔواٗ ٢كافِّٞ ٢هٍ ١ٝبثن ثْٔبه ٓ٢هٝك .ا ٖ٣کبٗبٍ ؽغْ ثَ٤به
ى٣بك آة هٝكفبٗ ٚآٓ ٞها كه ّوم روکَٔ٘زبٕ گوكز ٝ ٚث ٚكافَ فبک ا ٖ٣کْٞه عبهٍ ٢ٓ ١بىك.
کبٗبٍ هو ٙه ّٞكاها 0111 ١کِٓٞ٤زو ٍٞٛثٞك ٝ ٙكه َٓ٤و ّوم ث ٚؿوة عو٣بٕ كاهك .ا ٖ٣کبٗبٍ ثب
پٞٔ٤كٕ 0011کِٓٞ٤زو آة ّٜو ٛبٓ ١و ،ٝهبىاٗغ٤ن ،روک ،٢رظ ،ػْن آثبك ٗ ٝجذ كاؽ ها ربٓٝ ٖ٤
ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ ٣کزبه ىٓ ٖ٤کْبٝهى ١ها کّ ٚبَٓ کْزياه ٛب ١پ٘جّٞ ٢ٓ ٚك ،آث٤به ٢ٓ ١ک٘لٔٛ .چ٘بٕ
ثب٣ل گلذ ک ٚآة کْٞه روکَٔ٘زبٕ اى فبهط ٓوى ٛب ١ا ٖ٣کْٞه ربٓ ٢ٓ ٖ٤گوكك.
عٜٔٞه ١اىثکَزبٕ ٍ ٢ٛبُ٤بٕ ٓزٔبك ١اى آة هٝكفبٗ ٚآٓ ٞعٜذ آث٤به ١ىٓٛ ٖ٤ب ١کْبٝهى١
فٞك اٍزلبك ٙاػظٔ ٢کوك ٙاٍذٝ .ال٣بد ٍوفبٕ كه٣ب ،هْو ٚكه٣ب ،ثقبهاٞٗ ،ا ،٢٣فٞاهىّ ٝ
عٜٔٞه ١فٞكٓقزبه هو ٙهِپبم ثب ؽلو ٝارٖبٍ کبٗبٍ ٛب ١ثيهگ ٝکٞچ ث ٚهٝكفبٗ ٚآٓ ،ٞاى آة
ا ٖ٣هٝك فبٗ٘ٓ ٚؾ٤ش ٓ٘جغ إِ ٢آث٤بهٓ ١ياهع پ٘ج ٚفٞك کٓ ٚؾٖ ٍٞػٔلٕ ٙبكهاد اىثکَزبٕ ها
رْک٢ٓ َ٤كٛل ،اٍزلبك ٢ٓ ٙک٘٘لٔٛ .چ٘بٕ اى ٛو٣ن ٝارو پٔپ ٛب ١ثيهگ ٝکبٗبٍ ٛب َ٣ٞٛ ١آة
،هٝكفبٗ ٚآٓ ٞثٍ ٚل ثيهگ (رٞهپبالٗگ) كه ع٘ٞة ٝال٣ذ ٍوفبٕ كه٣ب ٍواى٣و ّٓٞ٢ك .کبٗبٍ
ثيهگ ثقبها ک ٚكه ىٓبٕ ّٞه ١ٝاؽلاس گوك٣ل ٙاٍذ آة ٓٞهك ٗ٤بى اٍزٛ ْٖ٤ب٣لهٞٗ ٤ُٝا ٢٣ها
اى آة هٝكفبٗ ٚآٓ ٞربٓ٢ٓ ٖ٤ک٘ل .كه ٗبؽ ٚ٤ربُٓ ٢وعبٕ ٝال٣ذ هْو ٚكه٣ب ث٘ل آة ك٣گو ١ک ٚظوك٤ذ
إٓ ث ٚث ِ٤اى ٓ ٕٞ٤ِٓ 01زو ٓکؼت ٓ٢هٍل ٔٛ ٝچ٘بٕ چ٘ل ٖ٣کبٗبٍ ٝث٘ل آة ك٣گو كه ٗبؽٚ٤
فٞاهىّ ٝعٜٔٞه ١هو ٙهِپبم اؽلاس ّل ٙاٍذ ،ک٘ٓ ٚجغ رٔبّ آٜٗب آة كه٣بی آٓ ٞاٍذ.
كه ٗز٤غعع ٚثب٣ععل گلععذ ثععب ٝعععٞك رٞاٗٔ٘ععل ٝ ١ظوك٤ععذ ثععبالً ٢٣عع ٚا٣ععٖ كه٣ععب ثععوا ١اٌْٗععبف ىهاػععذ،
پوٝهُ ٓب ،٢ٛآة آّبٓ٤لٗٓ ٢وكّ ٝآثبكاّٗٔ ٢بٍ ًْٞه ٓب كاهكٓ ،وكّ ٓب ًٔزعو ٖ٣ثٜعو ٙها اى ا٣عٖ
كه٣ب ٓ ٢ثوٗل ٓزبٍلبٗ ٚرب ٞ٘ٛى اٍزلبك ٙچ٘لاٗ ٢اى ا ٖ٣كه٣ب ١ػظ ٝ ْ٤گٜوثبه ْٗل ٙاٍذ .كه ؽبٌُ٤عٚ
ٓ ٢رعٞإ ثع ٚرعله٣ظ ثعب اؽعلاس ث٘عل ٛعب ً ٝبٗبُٜعب ١اٗؾواكعٛ ٢عياهإ ٌٛزعبه ىٜٓ٘٤عبٓ ١وؿعٞة ّعٔبٍ
ًْٞه ها ى٣وًْذ ثوك ٝرؼلاك ى٣بك ١اى ٓوكّ ثٌ٤به ٓب ْٓـًْ ٍٞذ ً ٝبه ّعٗٞل كه آهى ١ٝپ٤علا
کوكٕ ُ ٣ؤٗ ٚبٕ ث ٚعَزغ ١ٞکبه كه کْٞهٛب ١ث٤گبٗٗ ٚجبّع٘ل .آعب كه ػع ٗٞفوّٝعچق هئعٌ٤
عٜٔٞه ارؾبك عٔب٤ٛو ّٞهٍ ١ٝبثن كه ك٤ٓ 0131 ٚٛالك ١ثب ّؼبه پ٘جٛ ٚالٍ ١عل٤ل كٍعزٞه ٛعوػ
58
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
اؽلاس ث٘لٛب ١ثيهى ٝاٗزوبٍ آة كه٣ب ١آٓ ٞها ٕبكه ًوك ٝىٜٓ٘٤ب ١ى٣عو ًْعذ پقزع ٚها اى 1/3
ثٌٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ 7/3 ٚزبه اكيا ِ٣كاك.
59
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل ىفتن
ا ٖ٣ؽٞى ٙكه٣بَٗ ٢٣جذ ث ٚؽٞىٛ ٙب ١ك٣گو ظوك٤ذ کٔزو ١كاهٗل آب ثؼِذ رواکْ عٔؼ٤ذ ٝ
ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ٝ ٢ػِلچوٛب ١كواٝإ اى ا٤ٔٛذ ّب٣بٕ ثوفٞهكاه ٓ٤جبّل .ؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه
٣كه٤و ، 5149m3 ٚعو٣بٕ آة ٍبُ٤بٗ ٚإٓ ٤ِ٤ٓ 5بهك ٓزوٓکؼت ٍ ٝبؽ ٚرؾذ پ ِّٞإٓ رقٔ٢٘٤
28311کِٓٞ٤زو ٓوثغ ٓ٤جبّل٘ٓ .بثغ آث ٢ا ٖ٣ؽٞىّ ٙبَٓ كه٣بٛبٍ ١وپَّ ،و ٖ٣رگبة ،ثِقآة ٝ
ٍٔ٘گبٕ ٣ب فِْ ٓ٤جبّل.
-1-2درياي سرپل ) :(sar-e-pulا ٖ٣كه٣ب ِٓٞ٤ً 151زو ٍٞٛكاهك ً ٚكه ّٔبُـوثٗ ٢يك٣ي
هِؼّٜ ٚو ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك هجَ اى ا ًٚ ٖ٣ثّ ٚجوؿبٕ ثوٍل اى ٛو٣ن ًبٗبُٜب ١آث٤به ١ثٖٓ ٚوف
ىهاػذ ًْ ٝذ ً ٝبه ٓ٤وٍل .چ٘ل ٖ٣هٝك كوػًٞ ٢چي ( ،هٝك ٍ٤ب ٙاى ٍٔذ هاٍذ ٝهٝك
ٍبىا ٢٣اى ٍٔذ چپ) كه٣بٍ ١وپَ ها رـنٔٗ ٢ٓ ٚ٣ب٣ل .ؽلا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه ٣كه٤وm3/min ٚ
ٍ ٝ 505بؽ ٚرؾذ پ ِّٞإٓ 7811کٓ ِٞ٤زو ٓوثغ ٓ٤جبّل .ثالفو ٙآة كه٣ب كه اٛواف ّجوؿبٕ
فْي ّٓٞ ٢ك.
-2-2درياي ضريه تگاب ) :(Shearin tagabا ٖ٣كه٣ب اى ْٗ٤جٜ٤بّٔ ١بُ ٢رپ ٚر٤وث٘ل
روکَزبٕ ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاٍذ .هٝك ٓ ، ٚ٘ٔ٤آة هٖ٤به ٝهٝك أُبه اى ّبفٛ ٚب ١إٓ ٓ٤جبّل.
ؽلا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه ٣كه٤وٍ ٝ 011 m3/min ٚبؽ ٚرؾذ پ ِّٞإٓ 01411کٓ ِٞ٤زو ٓوثغ
ٓ٤جبّل..
-3-2آب ليصار ) :(ab qisarا ٖ٣كه٣ب ثبِٓٞ٤ً 151 ٍٞٛزو ٍٞٛاى ٗيك ٢ٌ٣ثو ٢ً ٙهاعبٕ
ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .پٌ اى ٞٔٗ ٢ٛكٕ كهٛ ٙب ١ثبه٣ي ٝپورگبٜٛب ١ثِ٘ل ،كه ٗبؽّٔ ٚ٤بٍ كُٝذ آثبك
ث ٚكه٣ب ّو ٖ٣رگبة ْٞ٤ٓ َٕٝك.
-4-2درياي سىگالخ ) :(sanglaKh riverاى ر٤وث٘ل روکَزبٕ ٍوچْٔ ٚگوكزٍ ، ٚوپَ ،
ّجوؿبٕ ٝ ٚ٘ٔ٤ٓ،اٗلف ١ٞها ٍ٤واة ٓ ٢ک٘ل.
-5-2درياي سمىگان ) :(Samangan riverا ٖ٣كه٣ب ث٘بّ كه٣بٛب ١ربّووؿبٕ ٝفِْ ٗ٤ي ٣بك
ّٓٞ ٢ك اى كآ٘ٛ ٚبّٔ ١بُ٘ٛ ٢ل( ًِٝهو ٙکٞرَ) اى اٛواف َُٞٝاُ ٢ه ٝ ٢٣ٝكٝآة ٍٔ٘گبٕ
ٍوچْٔ ٚگوكز ٝ ٚاى ّٜو ٍٔ٘گبٕ ػجٞه ٗٔٞك ٙكه ٗيك٣ک ٢ر٘گ ٢ربّووؿبٕ كه ک٘به عبك ٙکبثَ-
61
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٓياهّو٣ق ،چٍْٔ ٚبهٛب ث ٚإٓ اٙبكّ ٚلٝ ٙآٗوا پو آة ٗٔٞكٝ ٙاهك عِگ ٚػو ٘٣ربّووؿبٕ ّلٙ
ثبؿٜب ١آٗوا ٍ٤واة ٍ ٝپٌ ٝاهك ٓ٘طو ٚفِْ ّل ،ٙىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ٢آٗوا آث٤به ٝ ١ثالفو ٙپٌ اى
٢ٛؽلٝك 511کِٓٞ٤زو كه ؽٞأُّ ٢بُ ٢ه٣گَزبٜٗب ١فِْ فْي ّٓٞ ٢كٍ .بؽ ٚرؾذ پِّٞ
8211کِٓٞ٤زوٓوثغ ٝؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه كه٤و٤ٓ 47 m3/min ٚجبّل .ا ٖ٣كه٣ب آة آّبٓ٤لٗ٢
ٝىهاػزَُٞٝ ٢اُ ٢فوّ ٍ ٝبهثبؽّٜ ،و ٍٔ٘گبٕ ،ؽٚود ٍِطبٕ ،ربّووؿبٕ ٝفِْ ها ربٓ٢ٓ ٖ٤
ک٘ل ک ٚثبػش ٍوٍجي ٝ ١فوٓ ٢ا٘ٓ ٖ٣طو ٚگوك٣ل ٙاٍذ .كه ٓ٘طو ٚآة کَُِٞٝ ٢اُ ٢فوّ ٝ
ٍبهثبؽ عب٘ٓ ١بٍج ٢ثٖٞهد ٛج٤ؼ ٢ثوا ١مف٤و ٙآة ٝاػٔبه ث٘ل ثوم ٝعٞك كاهك .چ٘ل ثبه ْٛ
ٓطبُؼٓ ٚولٓبر ٢ر ٍٜٞه٣بٍذ ر٘ظ ْ٤آة ٝال٣ذ ٍٔ٘گبٕ ٍَٞٓ ٝبد ك٣گو كه ا٘ٓ ٖ٣طوٕٞ ٚهد
گوكز ٚاٍذ .آب کلاّ کبه ػِٔ ٢اٗغبّ ٗگوكز ٚاٍذ .اگو چ٘بٗچ ٚكه ا٘ٓ ٖ٣طو ٚث٘ل آة اؽلاس گوكك
ٓ٤زٞاٗل ٛياهإ ٛکزبه ىٓ ٖ٤ثب٣و ٢ُِٔ ٝها كه ٝال٣زٜبٍ٘ٔ ١گبٕ ٝثِـ رؾذ آث٤به ١هواه كٛل ٝ
رؼلاك ى٣بكٓ ١وكّ ا ٖ٣فطٓ ٚؾوْٓ ّٝـ ٍٞثکبه فٞا٘ٛل ّل .رّ ٍٜٞوکذ ٝاة ک٘ٛ ًٞلٍٝزبٕ
ٍو ١ٝرق٘٤ک ٝ ٢عٞ٤رق٘٤ک ٢ها كه ٓ٘بٛن فوّ ٍ ٝبهثبؽ ٝآة کِ 8 ٍٞٛ( ٢کٓ ِٞ٤زو ٝػوٗ
ٓ53زو ٝاهرلبع ٓ 41زو) كه ٘ٓ 05طو ٚثوا ١اؽلاس 05ث٘ل مف٤و ٙآة كه ٍ 5 ٢ٛبٍ اٗغبّ گوكزٚ
اٍذ .آة ى٣وىٓ٘٤ی ّٜو ا٣ج فِ٤ی پبئ ٖ٤ثٞك ٙرب كبِٕ ٚؽلٝك ٓ 211زو آة ٗلاهك٣ .ک ٢ػِذ إٓ
ٓٞعٞك٣ذ ٍ٘گ ٛب ١آٛک ٢كه ٓ٘طو ٚثٞك ٙآب كه َُٞٝاُی ؽٚود ٍِطبٕ كه ٓ 51زو ١ىٓ ٖ٤آة
ٝعٞك كاهك.
6-2درياي بلخآب ) :(Balkh-ab riverا ٖ٣كه٣ب ثب ِٓٞ٤ً 211 ٍٞٛزو اى ث٘ل آ٤و ک ٚكاها١
3ث٘ل ٝؿ٘ ٢اى آثٜب ١ى٣و ىٓ٤ٓ ٢٘٤جبّلٍ ،وچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .ؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه كه٤وٚ
٤ٓ 1689 m3/minجبّل ٍبؽ ٚپ ِّٞپ ِّٞإٓ ؽلٝك 08711کِٓٞ٤زو ٓ٤جبّل .آة ا ٖ٣هٝك ٝاهك
ًبٗبُٜب ١آث٤به ١أٌِّ 07 ٝکبٗبٍ ك٣گو ّلٛ ٙياهإ عو٣ت ىٓ ٖ٤ها كه فط ٚثبٍزبٕ ثِـ ّٜ ٝو
ٓياه ّو٣ق آث٤بهٛ ٝ ١ياهإ كٛوبٕ ها ْٓـ ٍٞىهاػذ ٍبفز ٚاٍذ .كه٣ب ١كهٕٞ ٙف ٣ک ٢اى
هٝك كوػ ٢ا ٖ٣كه٣ب ٓ٤جبّل.
ى -كه٣ب ١عٞىعبٕ ٓ٤جبّل. كه٣بٛب ١ك٣گو ا ٖ٣ؽٞى ٙػجبهر٘ل اى -ٝ :كه٣ب ١ثبكؿٌ٤
61
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل ىشتن
ا ٖ٣ؽٞى ٙروو٣جب َٓ %05بؽذ ًْٞه ها ّبَٓ ّٓٞ ٢ك ًٍ ٚبؽ ٚرؾذ پWatershed ( ِّٞ
)areaإٓ روو٣جب %9اهاًْٞ ٢ٙه ها كه ثو ٓ٤گ٤وك .ا ٖ٣ؽٞى ٙاى پزبَٗ َ٤ثبال ٢٣ثوفٞهكاه ثٞكٙ
ثطٞه ٓ٤بٗگٍ ٖ٤بُ٤بٗٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 51011 ٚزو ٌٓؼت آة كه كه٣بٛب ١ا ٖ٣ؽٞى ٙعو٣بٕ پ٤لا ًٓ٘ ٢ل ًٚ
ؽلٝك %19آثٜب ١عبهًْٞ ١ه ها رٌْ َ٤كاكٍ ٝ ٙبؽ 77711 ٚکِٓٞ٤زو ٓوثغ ها رؾذ پ ِّٞفٞك
هواه ٓ٤لٛل .كه٣بٛب ١ا ٖ٣ؽٞىّ ٙبَٓ:
ٜٓٔزو ٖ٣كه٣ب ١ا ٖ٣ؽٞى ٙكه٣بً ١بثَ ٓ ٢ثبّل ً ٚاى ث ْٜپٍٞ٤زٖ آثٜب ١كهٍ٘ ٙگالؿ ٝكهٙ
ثٞعٞك ٓ ٢آ٣ل .ا ٖ٣آثٜب اى
اهرلبػبد ًٞرَ اًٙٞ ٢ٗٝ
پـٔبٕ ٍوچْٔ ٝ ٚثٍٔ ٚذ
ّوم عو٣بٕ ٣بكزٗ .ٚقَذ
Nuristan Ñ
Ñ Theme69.shp
Parwan
Ñ
Kapisa
Ñ
عِگ٤ٓ ٚلإ ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل
Kunar
Ñ
Kabul River Basin
KABUL
KAPISA
Laghman
Ñ
Logar Ñ
NURISTAN
PARWAN
WARDAK
S
62
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ْٛثب ا٣غبك اٗوژ ١ثوم ثبهك٣گو فبٗٛ ٚب ١ف ٢ِ٤اى ّٜوٗٝلإ ها ثب ٗٞه فٞك هٕ ٝ ّٖٝلب٢٣
ثقْ٤ل ٙثطٞه كٍز ٚعٔؼ ٢ث ٚها ٙفٞك اكآ ٚكاك ٙاى كهٗٝز ٚػجٞه ٗٔٞك ، ٙكه٣بٛب ١ػِْ٘٤گ ٝ
ػِ٘٤گبه كه ٓ٘طو ٚکچ ػي٣ي فبٕ ثب إٓ ٓ٤و٣يٗل ثؼل رو ث ٚعِگ ٚعالٍ آثبك ٓ ٢هٍل .كه ٓ٘طو ٚصٔو
ف َ٤كه٣ب ١ک٘و ک ٚاى اهرلبػبد ٘ٛلٝکِ ّوهٍ ٢وچْٔ٤ٓ ٚگ٤وك ْٛ ،ثب اٜ٘٣ب ِٓؾن ّل ٙآٗوا ٓضَ
اٍپ ٍوکِ ٣ ٝک ٚربى ،فوّٝبٕ ٍبفز ٚثب َٓز ٝ ٢رال ْٛثبى ْٛث ٚها ٙفٞك اكآ ٚكاك ٙكه َٓ٤و
فٞك ،كه٣بٍ ١وفوٝك ک ٚاى ٍپ ٖ٤ؿو ٍوچْٔ٤ٓ ٚگ٤وك ثب فٞك ٣کغب ّل ،ٙثالفو ٙثب كُ ٢ؿٔگٖ٤
ٝآ ٢ٛپوٍٞى ثب ىاكگب ِٛفلاؽبكظٞٔٗ ٢ك ٙاى ٍبؽ ٚثبٍ ٝ ٍٞكک ٚكافَ ٓ٘طو ٚآىاك ٜٓ٘ٔل کْٞه
پبًَزبٕ ّل ،ٙىٖٓٛ٤بِٓ ١زبٕ ،ػِ ٢پٞه ٝؽ٤له آثبك ها ٍ٤و آة ٍ ٝوٍجي ٍبفز ٝ ٚاى آٗغب كه
ٓ٘طو ٚار ث ٚكه٣بٍ٘ ١ل ( ٢ٓ )Indusه٣يك .كه ثؼٍ ٢ٚبُٜب ک ٚثبهٗلگ ٢ثْ٤زو ثٞك ٙكه٣ب كه
كافَ ّٜو کبثَ كه كٖ ٍٞثٜبه پوآة ثٞك ٙكه ؿ٤و إٓ اکضواً كه ربثَزبٕ فْ ٝپو اى آّـبٍ
ٓ٤جبّل ک ٚچ٘ٙٝ ٖ٤ؼ٤ذ اٍلجبه ٗ ٝب٘ٛغبه ىَ٣ذ ٓؾ٤طّ ،٢بَ٣زّٜ ٚو ثبٍزبٗ ٢کبثَ ٗٔ٤جبّل .ثوا١
ث٤و ٕٝهكذ اى اٙٝ ٖ٣ؼ٤ذ ٗبٓ٘بٍت ٝپبک ٝرٔ٤ي ٗگٜلاّزٖ كه٣ب ١كافَ ّٜوکبثَ ٓ ٢رٞإ ثب
اػٔبه ث٘لٛب ١مف٤و ٙآة كه كه ٙپْ ٚا ،١اهؿ٘ل ٝ ١ك٣گو ٓ٘بٛن ثبال كٍذ ،آْ ٖ٣کَ ىَ٣ذ
ٓؾ٤ط ٢ها ؽَ ٗٔٞك ٣ب ٓ٤زٞإ اى اُگ ١ٞكه٣ب ١كافَ ّٜو پبه ٌ٣اٍزلبك ٙکوك ثّٜ ٚو کبثَ ى٣جب٣ی
ٛ ٝواٝد ثقْ٤ل.
كه٣ب ١کبثَ ث٘بثو ٓٞهؼ٤ذ فبٓ عـواك٤ب ،٢٣عُٞٞ٤ژٛ ٝ ٢ٌ٣ب٣لهُٞٝژ ٢ٌ٣إٓ اى ا٤ٔٛذ
اٍزوار٤ژ٣ک ،٢اهزٖبكٕ٘ ،١ؼزًْ ٝ ٢بٝهى ١فبٕ ٢ثوفٞهكاه ٓ ٢ثبّل .آٗطٞه٣ک ٚالىّ اٍذ اى
آکبٗبد ثبُو ٙٞإٓ اٍزلبك ٙچ٘لاْٗٗ ٢ل ٙاٍذ آب ثبى ْٛپوٝژٛ ٙب ٢٣ه ١ٝا ٖ٣كه٣ب اػٔبه ّل ٙاٍذ
63
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٓ ٢رٞإ اى ث٘لٛبٍ ١وٝثٗ ، ٢ـِ ، ٞكهٗٝز ، ٚث٘ل ًبٗبٍ آث٤به٘ٗ ١گوٛبهٓ ،ب٤ٛپو ،ث٘لٛب ١فوٝاه،
ثزقبى ٝث٘ل هوؿ( ٚاى مٝة ّلٕ ثوف كهٛ ٙب ١پـٔبٕ رـنْٞ٤ٓ ٚ٣ك) ها ٗبّ ثوك.
ا ٖ٣كه٣ب ثوا ١پوٝهُ ٓب٤ٛبٕ گوٓبث ٢ف٘ٓ ٢ِ٤بٍت ٓ٤جبّل ثقٖ ٓٞاى ٓ٘طوٍ ٚوٝث ٢رب ٍوؽل
پبکَزبٕ كه ک٘به كه٣ب ١کبثَ ٓ٤زٞإ ٕلٛب كبهّ ٓب ٢ٛاػٔبه کوك اى إٓ ٛياهإ ک ِٞ٤گواّ گّٞذ
ٓب ٢ٛثلٍذ آٝهك كه ؽبُ٤ک ٚهٝىاٗ ٚؽل اهَ 41111- 01111ک ِٞ٤گواّ ٓب ٢ٛاى پبکَزبٕ ٝاهك
کبثَ ّٓٞ ٢ك ٝكه ٍواٍو کْٞه رٞى٣غ ٓ٤گوكك .كه٣ب ١کبثَ اى ٍوچْٔ ٚرب ٖٓت 711کٓ ِٞ٤زو
ٍٞٛكاهك ک 241 ٚکٓ ِٞ٤زو إٓ ث ٚكافَ اكـبَٗزبٕ عو٣بٕ كاهك .هٝی كه٣بی کبثَ چ٘ل ٖ٣ث٘ل ثوم
ٍبفزّ ٚ٤ل ٙاٍذ.
الف -ويرَگاي برق ماٌيپر ) :(mahipar electric stationكه ۰1کِٓٞ٤زوّٜ ١و کبثَ ٓٞه٤ؼذ
كاهك .ا ٖ٣ث٘ل كهٍبٍ 01۰۰ثٔٛ ٚکبه ١کْٞه آُٔبٕ اػٔبه گوك٣ل ٙكاها 1 ١رٞهث ٖ٤ث ٚهلهد 99
ٓ٤گب ٝاد ثوم ٓ٢ثبّل .كؼالً ٣رٞهث ٖ٤إٓ ث ٚهلهد ٤ٓ 09گب ٝاد كؼبٍ اٍذ ٓزجبه ٢كوٍٞكٙ
ّلٙاٍذ .ا ٖ٣ث٘ل كاها ١مف٤و ٙگبٛ ٙج٤ؼ ٢آة ٗجٞك ٙرٝ ٍٜٞارو پٔپ آة اى پبئ ٖ٤ث ٚثبال کْبٗ٤لٙ
ّل ٙاى ٍوػذ ا ٖ٣آة ثوم اٍزؾٖبٍ ٓ٢گوكك.
ب -وبرَگاي برق وغلُ ) :(Naghlo electric stationث٘ل ثوم ٗـِ ٞكه ِٓٞ٤ً 71زوّ ١وم ًبثَ
٣ ٝب كه ِٓٞ٤ً 01زو ١ث٘ل ثوم ٍوٝث٣ ٢ي ِٓٞ٤ً ْ٤ٗ ٝزو كٝهرو اى ٗوط ٚروبٛغ كه٣بً ١بثَ ٝ
پ٘غْ٤و ٝاهغ ٓ٢ثبّل ًبه رؼٔ٤و إٓ كه ٍبٍ ّ 0119وٝع ٝكه ٓب ٙعٞىاٍ ١بٍ 0124رٌَٔ٤
گوك٣ل .كٍزگب ٙثوم ٗـِ ٞاى كٍزگبٛٙب ١ثيهگ ْٜٓ ٝاكـبَٗزبٕ ثّٔ ٚبه ٓ٢هكذ كه اثزلا ثب ٖٗت ٍٚ
رٞهث ٖ٤ظوك٤ذ ر٤ُٞل إٓ ِٝٞ٤ً 74111اد پِ٤ث ٢٘٤گوك٣ل ٙثٞك آب ثب ٖٗت رٞهث ٖ٤چٜبهٓ ٢ر٤ُٞل إٓ ثٚ
ِٝٞ٤ً 97311اد اكيا ِ٣پ٤لا ًوك .ث٘ل ٗـِٓ 014 ٞزو اهرلبع كاهك ً ٚمف٤و ٙآة إٓ ثٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 311 ٚزو
ٌٓؼت ثبُؾ ٓ٢گوكك ٝروو٣جب ثَٓ ٚبؽذ ِٓٞ٤ً 04زو ٓوثغ ىٓ ٖ٤ها كه ثو ٓ٢گوكذ.
ج -ويرَگاي برق سرَبي ) :(Sorobi electric stationث٘ل ثوم ٍوٝثِٓٞ٤ً 53 ٢زو كٝهرو اى
ٗوط ٚارٖبٍ كه٣ب ١پ٘غْ٤و ً ٝبثَ ربٍ ٌ٤گوك٣ل ٙاٍذ .ا ٖ٣كٍزگب ٙكه گنّز ٚثب كاّزٖ ك ٝرٞهثٖ٤
ًٛ ٚو ًلاّ إٓ ظوك٤ذ ر٤ُٞل ِٝٞ٤ً 0011اد ثوم ها كاّز٘ل ٝر٤ُٞلاد ٓغٔٞػ ٢آٜٗب 5511
ًِٝٞ٤اد ٓ٢هٍ٤ل.
كه٣بی کبثَ كاها ١چ٘لٓ ٖ٣ؼب ْٜٓ )Sub basin( ٖ٤ٗٝثٞك ًٚ ٙثبػش رو٣ٞذ ٝكاّ ٢ٔ٣لٕ كه٣ب ١
ٓنثٞه گوك٣ل ٙاٍذ.
64
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
-1-1-3درياي پىجطير:
كه٣ب ١پ٘غْ٤و اى ٍَِِ ٚک٘ٛ ٙٞلٝکِ ٣ؼ٘ ٢اى ْٗ٤ت ٛب ١کٞرَ اٗغٖٔ ٍوچْٔ ٚگوكز ٝ ٚاى
اهرلبع ث ِ٤اى ٍٛ ٚياه
ٓزو ث ٚر٘ل ١ثَٔذ ؿوة
ٍواى٣و ٓ ٢گوكك ٍٞٛ
كه٣ب رب ٗوط ٚارَٖ كه٣ب١
فبٝاک ؽلٝك 50کِٓٞ٤زو
ٓ ٝولاه ؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ
9m3/Sec آة إٓ
ٓ٤جبّل .ا ٖ٣كه٣ب ث ِ٤اى
ّ 09ؼجّ( ٚبف )ٚاى
ٗٞاؽ ٢كه ٙپو٣بٕ ،کٞرَ
فبٝاک ،كه ٙؽٖ ٚاٍٝ
َُٞٝاُ ٢ف٘ظ ،كه ٙاه،ٞ٣
ّٔبهٔٗ :58ٙب٣ی اى كه٣بی پ٘غْ٤و گٞدٝ ،اف،٢اثلدٓ ،ک٘،٢
آة ؿٞىٍ ،ٙل٤ل چٜو ،پْ٤ـٞه ،كه ٙپبهٗل ،ٙآة ٓ٘غٜٞه ،آة رِق ،ٚكه ٙؽٖبهک ،پ٤ب ّٝذ ،آة
ّٞك ، ٚكه ٙربٝاؿ ،آة كه ...ٝ ٙرب كاالٕ ٍ٘گ رْک َ٤گوك٣ل ٙاٍذ .كّ ٝؼج ٚػٔل ٙإٓ ٣ک ٢كه٣ب١
فبٝاک ک ٚاى کٞرَ فبٝاک ٍوچْٔ ٚگوكز ٍٞٛ ٚإٓ ؽلٝك 9کِٓٞ٤زو ٓ ٝولاه ؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ آة
٤ٓ 8m3/Secجبّل ک ٚكه ٓ٘طو ٚك ٝآة ث ٚكه٣ب ١پ٘غْ٤و ّٞ ٢ٓ َٕٝك ٝك٣گو ١كه٣ب ١كهٙ
ٛياه ٙاٍذ ک ٚاى کٞرَ ىهكآُّ ٝ ٞبفٛ ٚب ١کٞچ كهٛ ٙب ٢٣ک ٚثطوف ٗٞهٍزبٕ هكزٍ ٚوچْٔٚ
گوكز ٚپٌ اى ٢ٛؽلٝك 05کِٓٞ٤زو ثب ؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ آة 7;3m3/Secاى اُ٘گ ،ىٓوكفبٕ ٝ
اٍزبٗ ٚکالٕ گنّز ٚكه ٓ٘طو ٚكٝآة فٞاعٕ ٚلب ث ٚكه٣ب ١پ٘غْ٤و ْٞ٤ٓ َٕٝك .عو٣بٕ آة كه٣ب١
پ٘غْ٤و اى ٓ٘طو ٚك ٝآة اى ّوم ث ٚع٘ٞة ؿوة ثٞك ٝ ٙكه ؽٖ ٚكاالٕ ٍ٘گ عو٣بٕ فٞك ها
َٓزؤ٤ب ً ثٛ ٚوف ع٘ٞة رجل َ٣کوكٍ ٝ ٙوػذ عو٣بٕ آة كه ٓ٘طو ٚگِجٜبه کْ ّل ٝ ٙكها٘٣غب كه٣ب١
ّزَ ث ٚإٓ ِٓؾن ّٓٞ ٢ك .كه ٓ٘طو٤ٍ ٚلف٤َٓ َ٤و كه٣ب ثٍٔ ٚذ ع٘ٞة ّوم رـ٤٤و عٜذ كاك ٙرب
ا ٌٚ٘٣كه ٓ٘طوٗ ٚـِ ٞكه ٗيكٍ ٢ٌ٣وٝث ٢ث ٚكه٣بً ١بثَ ٤ٓ َٕٝگوكك ٝآٗوا ٤ٍ ْٚ٤ٔٛواة ٝ
فوّٝبٕ ٗگ٤ٓ ٚلاهك ٍٞٛ .كه٣ب اى ٍوچْٔ ٚرب ك ٖٛگِجٜبه 041کِٓٞ٤زو ْٓٞ٤ك .ا ٍٜٝعو٣بٕ آة
كه٣ب ١پ٘چْ٤و كه صبٗ٤ٓ 30m3/Sec ٚ٤جبّل .كه اٝآ َ٣ب ٙعٞىا ک٘ٓ ٚبثغ إِ ٢اُ ٣قچبُٜب١
ٛج٤ؼ ٝ ٢ثوف چبُٜب اٍذ اى ّلد گوٓ ٢آكزبة ،مٝة ّل ،ٙآثق٤ي ١كه آة كهٛ ٙب ّوٝع ،كه٣ب١
65
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
إِ ٢ها ٍوَٓذ ٝفوّٝبٕ ٍبفزٝ ٚثؼٞٓ ٢ٚاهغ ٍ٤الثٜب ١ى٣بك ١ها ثٞعٞك ٓ ٢آٝهك ٝكه
اٝاٍ َ٣وٛبٕ ه ٝث ٚکْ آث ٢گناّز ٝ ٚكه ٓبٍ٘ ٙجِ ٚآة كهٛ ٙب کْ ّٓٞ ٢ك ،كه٣ب ١إِ ٢كٝثبهٙ
آهآِ پ٤لا ٓ ٢ک٘ل .ا ٖ٣كه٣ب ثؼِذ ا٘٣کٓ ٚغواّ ١بٕ اى ٍطؼ ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ٢پبئ ٖ٤اكزبك ٙاٍذ
كو ٜچ٘ل هٍٝزبٛب ١کٞچ ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل ٝاکضو ىٓٝ ٖ٤اكٜ٣ب ١پ٘چْ٤و اى كه٣ب ٛب ١كوػ٢
ٗٞاؽ ٢كهٛ ٙب ک ٚعو٣بٕ كا ٢ٔ٣كاهٗل ،آث٤بهّٗٞ ٢ٓ ١ل .آب كه ػ ٗٞىٜٓ٘٤بٝ ١ال٣بد پوٝإ،
کبپَ٤ب ،کبثَ٘ٗ ،گوٛبه ٝپبکَزبٕ ها آث٤به٤ٓ ١ک٘ل ٍبؽ ٚرؾذ پ ِّٞإٓ 02911کِٓٞ٤زو ٓوثغ
ٓ٤جبّل .الىّ ث٣ ٚبكآٝه ١اٍذ ک ٚكه اصو رـ٤و اهِ ٝ ْ٤گوّ ّلٕ ٞٛا ؽلٝك ٣ %21قچبُٜبٛ ١ج٤ؼ٢
کٞرَ اٗغٖٔ اى ث ٖ٤هكز ٚاٍذ كه ٕٞهد اكآ ٚا ٖ٣هٗٝل ٓولاه آة كه٣ب ثٓ ٚوارت اى ٙٝؼ٤ذ
كؼِ ٢کٔزو فٞاٛل ّل.
كه٣ب ١پ٘غْ٤و كه چٜبه كَٖ كا ٝ ٢ٔ٣فوّٝبٕ ثٞك ٙثبرٞع ٚثٗ ٚيك ٢ٌ٣إٓ ثّٜ ٚو ًبثَ ٝ
ّواٛ ٜ٣ب٣لهُٞٝژ ٝ ٢ٌ٣عُٞٞ٤ژ ٢ٌ٣ ٢ٌ٣اى ٓ٘بٍت رو ٖ٣كه٣بٛبًْٞ ١ه ثوا ١اؽلاس ث٘ل عٜذ
اٍزؾٖبٍ اٗوژ ١ثوم ٝث٘ل مف٤و ٙآة عٜذ آث٤به ١اها ٢ٙپبئ ٖ٤كٍذ ٝؽز ٢اٗزوبٍ آة آّبٓ٤لٗ٢
ثوأْٜٛ ١و٣بٕ ًبثَ ٓ ٢ثبّل .كُٝذ ٓ ٢رٞاٗل ثب ٌٔٛبهٓ ١غبٓغ ث ٖ٤أُِِ ٢اى ا ٖ٣مفب٣و ٝ
آٌبٗبد ثبُو ٙٞكه عٜذ كووىكا ٝ ٢٣ر ٚ٤ٜآٌبٗبد ا ٚ٤ُٝثوا٘ٛٞٔٛ ١بٕ ٓؾوٓٝبٕ فلٓبد ّب٣بٗ٢
ٗٔب٣ل .فّٞجقزبٗ ٚكُٝذ كه ٓ٘طو ٚثبؽ كه ٙعٜذ اٍزقواط اٗوژ ١ثوم ٓطبُؼبد ٍ ٝو ١ٝاٗغبّ
كاك ٙاٍذٔٛ .چ٘ ٖ٤كه ٓ٘طو ٚكاالٕ ٍ٘گ ٗ٤ي كه ٓٞهك اػٔبه ث٘ل مف٤و ٙآة ٝاٍزقواط اٗوژ ١ثوم
ٓطبُؼبد ٍ ٝو ١ٝكه ؽبٍ اٗغبّ ٓ٤جبّل .آ٤ل اٍذ ک ٚاى اٗ ٖ٣ؼٔذ اُٛ ٢ٜوچ ٚىٝكرو كه ثوا١
آثبكاٗ ٢کْٞه کبه ػِٔ ٢إٓ ّوٝع گوكك .اْٗبءهللا
ا ٖ٣كه٣ب ثؼِذ كاّزٖ ٣قچبُٜبٛ ١ج٤ؼ ،٢آة فوّٝبٕ كا ٢ٔ٣اى ٍوچْٔ ٚرب ث٘ل كهٗٝزٗ ،ٚيك٣ک٢
ثب پب٣زقذ کْٞه ٝكاّزٖ ػٞاهٗ ٛج٤ؼ٣ ٢ک ٢اى آکبٗبد ثبُو ٙٞثوا ١اٗکْبف کْبٝهى ،١ر٤ُٞل
اٗوژ ١ثومٕ٘ ،ؼذ ،ربٓ ٖ٤آة آّبٓ٤لٗ ٝ ٢هٗٝن اهزٖبك٘ٓ ١طو٤ٓ ٚجبّل .الىّ اٍذ کٚ
كُٝذ/ؽکٓٞذ اى رٞاٗٔ٘لٜ٣ب ١ػظ ْ٤اهزٖبك ١إٓ كه عٜذ كووىا ٢٣اٍزلبكٞٓ ٙصو ٗٔب٣ل .گوچ ٚكه
چ٘ل ٍبٍ اف٤و ر ٍٜٞكُٝذ پالٜٗب ١اٗکْبكٞٓ ٢صو عٜذ اٍزلبك ٙاى رٞاٗٔ٘لٜ٣ب ١ا ٖ٣كه٣ب كه كٍذ
اعوا گوكزّ ٚل ٙاٍذ ،فالٕ ٚإٓ ثْوػ م٤ٓ َ٣جبّل:
66
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣ث٘ل ثوم كه كه ٙپبهٗل ٙكه ؽبٍ اػٔبه ٓ٤جبّل رب اک٘ ٕٞؽلٝك %11کبه إٓ پْ٤وكذ کوكٙ
اٍذ .ظوك٤ذ ر٤ُٞل ١إٓ ٤ٓ 2گب ٝاد ثوم ثٞك ،ٙآة ثط ٍٞؽلٝك 1کٓ ِٞ٤زو ٝاهك ِٜٗب ١اٗزوبُ٢
(ّ )Pesstockل ٝ ٙاى اهرلبع ٓ 071زو كه 5پب ٚ٣رٞهث ٖ٤پوربة ّٓٞ ٢ك .ثوم ر٤ُٞل ١ؽلٝك
٤ٗ %51بى ثوم ٓٞهك ٗ٤بى ٓوكّ پ٘غْ٤و ها ربٓ ٖ٤فٞاٛل کوك.
پالٕ ٍبفذ ا ٖ٣ث٘ل ثوم كه كاالٕ ٍ٘گ ٝال٣ذ پ٘غْ٤و هواه كاهك .ثوا ١ا ٖ٤ُٝثبه کبهٛب١
ٓولٓبرٓ ،٢طبُؼبر ٝ ٢اهزٖبك ١پوٝژ ٙث٘ل ثوم كه كاالٕ ٍ پ٘چْ٤و كه ٍبٍ ّ 0131وٝع ّلٙ
ثٞك آب كه اصو اّـبٍ کْٞه ٝع٘گ رؾٔ ،٢ِ٤کبه ا ٖ٣پوٝژ ٙثيهگ ث٘ل ثوم آث ٝ ٢ىهاػز ٢رٞهق
ٗٔٞك .ثالفو ٙكٝثبه ٙپالٕ ٓطبُؼبد ك٘ٝ ٢اهزٖبك ١ا ٖ٣پوٝژ ٙكه ٍبٍ 0184اى ٛوف ٝىهاهد
اٗوژ ٝ ١آة اى ٍوگوكزّ ٚل ٙاٍذ ک ٚرب اک٘ ٕٞؽلٝك %31کبه ٓطبُؼبد ك٘ ٝ ٢اهزٖبك ١إٓ رٔبّ
ّل ٙاٍذ .فٞاٍذ فلا ثبّل ک ٚکبه إٓ ّوٝع ّٞك اى ث٘ل مف٤وآة إٓ كه ؽلٝك ٛ 41ياه ٛکزبه
ىٓ ٖ٤ىاهػزٞٓ ٢عٞك كه ٓ٘طو ٚها آث٤به ١فٞاٛل کوك ٝثب ٍبفذ ر َٗٞآثگوكإ اى ث٘ل ث ٚکبٗبٍ
ٛب ١آثوٍبْٗٓ ،٢کَ آث٤به ١ىٓٛ ٖ٤ب ١ىاهػز ٢کبپَ٤ب ٝپوٝإّٜ ،و عل٣ل کبثَ ٝاهغ كٍ ٙجي ؽَ
فٞاٛل ّل ٍٞٛ .مف٤و ٙث٘ل 03کِٓٞ٤زو ،اهرلبع ث٘ل اى ٓ 071زو رب ٓ 91زو ٝكه ؽلٝك ٤ٓ001گب
ٝاد ثوم ر٤ُٞل فٞاٛل کوك .كه ظوف ٍ 51بٍ ؽلٝك ٓ ٕٞ٤ِٓ 741زو ٓکؼت آة ها كه فٞك مف٤وٙ
فٞاٛل کوك ٖٔٙ .ر٤ُٞل ثوم پ ِ٤ثّ ٢٘٤ل ،ٙآة ٓٞهك ٗ٤بى ّٜو کبثَ ها ربٓ ٖ٤فٞاٛل كاك ٝؽلٝك
ٛ 51111کزبه ىٜٓ٘٤ب ٝ ٢ُِٔ ١کْ آة ٝال٣ذ کبپَ٤ب ها آث٤به ٝ ١آة آّبٓ٤لّٜٗ ٢و عل٣ل كٍ ٙجي
ها ربٓ ٖ٤فٞاٛل کوك.
پالٕ ٍبفذ ا ٖ٣ث٘ل ثوم كه ثبؽ كه٘ٓ ٙطوّٞ ٚفٝ ٢ال٣ذ کبپَ٤ب ثب ظوك٤ذ ر٤ُٞل581 ١
ٓ٤گبٝاد ثوم ثبال ١كه٣ب ١پ٘غْ٤و كهٗظو گوكزّ ٚل ٙاٍذٓ .وؽِ ٚآ ٍٝطبُؼبد آکبٕ ٍ٘غ ٢اٖ٣
پوٝژ ٙرکٔ ٝ َ٤هواه اٍذ ٓوؽِ ٚك ّٝإٓ آؿبى گوكك.
ّٞهأٛ ١جَزگ ٝ ٢اٛبُ٢ ثٖٞهد ػٔ ّٞه ١ٝكه٣ب ١پ٘غْ٤و 47ث٘ل ثوم کٞچ آث ٢ثکٔ
هٍٝزبٛب اػٔبه گوك٣ل ٙاٍذ ک %53 ٚثوم ٓوكّ ها ربٓٔٗ ٢ٓ ٖ٤ب٣ل.
67
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
-5احذاث ويرَگاي برق َبىذ رخيري آب):(Capacity building of electric station and dam
ا ٖ٣كه٣ب ثب كاّزٖ پزبَٗ َ٤ثبال ٓ ٢رٞإ چٜبه ٗ٤وٝگب ٙثوم كه ٓؾِٜب ١م َ٣اػٔبه کوك:
انف -دٍْ خأاک ب -چارچرخ در ٔنسٕاني درِ ج-زیر کٕتم تاو تردار دٔ -نسٕاني حصّ أل (خُج)
كه ٕٞهد اػٔبه ث٘لٛبٓ ١زنکو٤ٓ ،ٙزٞإ ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 34زو ٓکؼت آة ها مف٤وٞٓ ٝ ٙهك ثٜو ٙكاه١
هواه كاك.
الىّ ثنکو اٍذ ک ٚه ١ٝكه٣ب ١پ٘غْ٤و كه ٝال٣زٜب ١پوٝإ ٝکبپَ٤ب اى ٍبُ٤بٕ هجَ کبٗبُٜب ١آث٤به١
اػٔبه گوك٣ل ٙاٍذ کْٓ ٚقٖبد إٓ ثْوػ م٤ٓ َ٣جبّل:
-1کاوال خُاجً :ا ٖ٣کبٗبٍ اى هَٔذ ٗٔبىعب ١گِجٜبه اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٓ٘جغ گوكز ٚرب كّذ ٗبگٔبٕ
ثط 15 ٍٞکِٓٞ٤زو آزلاك كاهك .ا ٖ٣کبٗبٍ كه ؽلٝك ٛ 8111کزبه ىٓ ٖ٤ك ٝكِٖ ٚها رؾذ پِّٞ
هواه ٓ٤لٛل.
-2کاوال خرم :ا ٖ٣کبٗبٍ ٗ٤ي اى هَٔذ ٗٔبىعب ١گِجٜبه اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٓ٘جغ گوكز ٚكه هَٔذ
گِـ٘ل ١ث ٚكّ ٝبف ٚكوػ ٢ث٘بّ کبٗبٍ کو ٙربى ٞٗ ٝآثبك ٓ٘وَْ ّٓٞ ٢ك .عٔؼب ً ٍٞٛكّ ٝبف25 ٚ
کِٓٞ٤زو ٓجبّل ٝث ِ٤اى ٛ 4111کزبه ىٓ ٖ٤كٝكِٖ ٚها رؾذ پ ِّٞآث٤به ١هواه ٓ٤لٛل.
-3کاوال ريگ رَان :ا ٖ٣کبٗبٍ اى هَٔذ گِـ٘لٍ( ١ق ٢ف )َ٤اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٓ٘جغ گوكز ٚاُ٢
ٓوکي کبپَ٤ب (ٓؾٔٞك هاه )٢ث 54 ٍٞٛ ٚکِٓٞ٤زو آزلاك ٣بكز ٚاٍذ ک ٚث ِ٤اى ٛ 4111کزبه ىٖٓ٤
كٝكِٖ ٚها آث٤به٤ٓ ١ک٘ل.
-4کاوال افغان :ا ٖ٣کبٗبٍ اى هَٔذ هٍٝزب ١ؽٔيُ ٚف َ٤اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك.
ٍٞٛا ٖ٣کبٗبٍ 35کٓ ِٞ٤زو ثٞك ٓ٘بٛن ك ٙثبثب ػِّٜ ،٢جبى ف ٝ َ٤هب ٢ٙف َ٤ها رب ٓوکي کبپَ٤ب
ؽلٝك ٛ 8111-7311کزبه ىٓ ٖ٤ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .كه ثؼٍ ٢ٚبُٜب ثؼِذ کٔجٞك آة اکضو
ىهاػذ كَٖ كٓ ّٝزٚوه ٓ٤گوكك.
-5کاوال ضاخ آب :ا ٖ٣کبٗبٍ اى هَٔذ ٍوث٘ل ػِ٤ب ١كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاٍذ ثٍٞٛ ٚ
52کٓ ِٞ٤زو آُ ٢وکي کبپَ٤ب اكآ ٚكاّزٍ .ٚبؽٛ 2311 ٚکزبه ىٓ ٖ٤ىهاػز ٢ك ٝكِٖ ٚها آث٤به١
ٓ ٢ک٘ل.
68
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
-6کاوال دي بابي :ا ٖ٣کبٗبٍ اى هٍٝزب ١کبُٞر ٚاى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٍوچْٔ ٚگوكز ٚكه 05 ٍٞٛ
کِٓٞ٤زو آُ ٢وکي ٝال٣ذ کبپَ٤ب ٍبؽٛ 5311 ٚکزبه ىٓ ٖ٤ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل.
كه ٖٔٙکبٗبُٜب ١عبٓچّٞ ٝ ٢ف ٢اى آثٜب ١ى٣وىٓ ٝ ٢٘٤ى ٙآثٜب (ىٛجوٛب) رـن٤ٓ ٚ٣ک٘٘ل.
فّٞجقزبٗ ٚكه اٝ ٖ٣ال٣ذ کٔجٞك آة ٝعٞك ٗلاهك ٍو ٛو ىٓ ٖ٤آة اٍذ آب ىهاػذ إٓ ػ٘ؼ٘ٝ ١ٞ
کْ ٓؾٖ٤ٓ ٍٞجبّل.
کبٗبُٜب ١آث٤بهٝ ١ال٣ذ پوٝإ ک ٚاى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٓ٘جغ گوكز ٚاٍذ ػجبهر٘ل اى:
-1اعمار پرَژي کاوال آبياري پرَان :ا ٖ٣کبٗبٍ كه ٓ٘طو ٚثبؽ ػٔٓٞی گِجٜبه اى كه٣بی پ٘غْ٤و
ٍوچْٔ٤ٓ ٚگ٤وك .اػٔبه ا ٖ٣پوٝژ ٙثب کٔ كُٝذ چ ٝ ٖ٤ثبٗ عٜبٗ ٢اى ٍبٍ ّ 0123وٝع ٝكه
ٍبٍ ٞٓ 0134هك ثٜو ٙثوكاه ١هواه گوكذ .ا ٣ ٖ٣پوٝژ ٙػبّ أُ٘لؼ ٚثٞك ٙک ٚثوا ١اٗکْبف
کْبٝهى٘ٓ ١طو ٚپوٝإ ف ٝ ْٜٓ ٢ِ٤اصوگناه ٝکبٓالً اهزٖبك٤ٓ ١جبّل ؽلٝك ٛ 52811کزبه ىٖٓ٤
ها آة آث٤به٤ٓ ١ک٘لٓ .ولاه عو٣بٕ آة كه کبٗبٍ إِ٤ٓ 57m3/Sec ٢جبّل ،آة ا ٖ٣کبٗبٍ ثّ ٚکَ
آثگوكإ كه ٍبؽ ٚثبؽ ػٔ ٢ٓٞگِجٜبه اى كه٣ب ١پ٘چْ٤و علا ّل ٝ ٙثب ػجٞه ٤ٍ ُُٚٞ ٣ل ٕٞاىثبال١
كه٣ب ١ؿٞهث٘ل كه ٓز ثب 52 ٍٞٛکِٓٞ٤زو ٝاهك ّٜو چٜبه٣کبه ّل ٙكه ا٘٣غب ث 1 ٚکبٗبٍ روَْ٤
ّٓٞ ٢ك:
الف-کاوال َاتر پمپ :ا ٖ٣ثط 50 ٍٞکِٓٞ٤زو كه كآ٘ ٚک ٙٞكه َٓ٤و عبك ٙپوٝإ -کبثَ رب ٍوک
اٍزبُق ؽلو ٝاى آٗغب آة ثطوف ثبؽ ىاؿبٕ ٓ ٢هٝك .آة اى کبٗبٍ ع٘ٞث ٢رٝ ٍٜٞارو پٔپ ث ٚکبٗبٍ
ٝارو پٔپ پوربة ّٓٞ ٢ك ٓولاه عو٣بٕ آة إٓ كه ؽل ا٤ٓ 1m3/Sec ٍٜٝجبّل.
ب-کاوال جىُبي :ثط 50 ٍٞکِٓٞ٤زو كه َٓ٤و عبك ٙپوٝإ -کبثَ رب ٗيك٣ک ٢پبئ ٖ٤اٍزبُق ؽلو
گوك٣ل ٙاٍذٓ .ولاه عو٣بٕ آة إٓ كه ؽل ا٤ٓ 05m3/Sec ٍٜٝجبّل.
ج-کاوال ضرلي :ثط 08 ٍٞکِٓٞ٤زو كه َٓ٤و ّوم ّٜو چٜبه٣کبه ؽلو گوك٣ل پٌ اى ٢ٛؽلٝك
1کِٓٞ٤زوثٍٔ ٚذ ع٘ٞة رـ٤و َٓ٤و كاك ٝ ٙرب َُٞٝاُ ٢هو ٙثبؽ آزلاك كاهكٓ .ولاه عو٣بٕ آة إٓ كه
ؽل ا٤ٓ 01m3/Sec ٍٜٝجبّل.
69
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٔٛچ٘ ٖ٤كه ّٜو چٜبه٣کبه ٤ٗ ٣وٝگب ٙثوم کٞچ ثب 1رٞهث ٝ ٖ٤ظوك٤ذ ر٤ُٞل 5;2
ٓ٤گبٝاد ٗ٤ي اػٔبه گوك٣ل ٙاٍذ ک ٚكه ؽبٍ ؽبٙو ر٤ُٞل ثوم إٓ ٤ٓ 0;4گب ٝاد كه ٍبػذ ٓ٤جبّل.
آة ث٘ل ثوم ٝاهك کبٗبٍ ّوهّٞ ٢ٓ ٢ك ؽلٝك ٛ 04111کزبه ىٓ ٖ٤ها آث٤به٤ٓ ١ک٘ل .اى ثوم
اٍزقواع ٢ث٘ل ثواٝ ١ارو پٔپٜب ٝهّ٘ٝبّٜ ٢٣و چٜبه٣کبه اٍزلبكّٞ ٢ٓ ٙك٣ .ک ٢اى ر٤ُٞلاد ْٜٓ
ّٜو چٜبه٣کبه ٍجي٣غبد ٓ٤جبّل .ثب ثٜو٘ٓ ٙل ١اى آة پوٝژ ٙؽلٝك ٛ 2811کزبه ىٓ ٖ٤كه اٛوف
چبه٣کبه اٗٞاع ٍجي٣غبد کْذ ّٓٞ ٢ك .ر٤ُٞلاد إٓ اى هل ْ٣اال٣بّ ٗ ٚرٜ٘ب ثوآٖ ١و ف ٓؾِ٢
ثِک ٚثوإ ١لٝه ث ٚثبىاهٛبّٜ ١و کبثَ ٗ٤ي كوٍزبكّٞ ٢ٓ ٙك.
-2کاوال مال :ا ٖ٣کبٗبٍ كه ٓ٘طو ٚگِجٜبه اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٓ٘جغ گوكز ٚثط 7 ٍٞکِٓٞ٤زو ثٔولاه
ٛ 0311کزبه ىٓ ٖ٤ها كه ٍبؽَُٞٝ ٚاُ٤ٍ ٢لف َ٤آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .ؽل آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة كه
صبٗ٤ٓ 5 m3/Sec ٚ٤جبّل.
-3کاوال التاش :ا ٖ٣کبٗبٍ اى ٓ٘طو ٚپبئ ٖ٤رو اى گِجٜبه اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاٍذ
ثط 2 ٍٞکِٓٞ٤زو ثٔولاه ٛ 331کزبه ىٓ ٖ٤ها كه ٍبؽ ٚاهزبُ َُٞٝاُ٤ٍ ٢لف َ٤آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل.
ؽل آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة كه صبٗ٤ٓ 0 m3/Sec ٚ٤جبّل.
-4کاوال اوچُ :ا ٖ٣کبٗبٍ اى ٓ٘طو ٚپبئ ٖ٤رو اى گِجٜبه اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاٍذ
ثط 3 ٍٞکِٓٞ٤زو ثٔولاه ٛ 0311کزبه ىٓ ٖ٤ها كه ٍبؽ ٚاٗچَُٞٝ ٞاُ٤ٍ ٢لف َ٤آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل.
ؽل آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة كه صبٗ٤ٓ 5m3/Sec ٚ٤جبّل.
- 5کاوال َزير يا چيىکي :اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٓ٘جغ ٓ٤گ٤وك ثط ٍٚ ٍٞکِٓٞ٤زو ٍبؽٛ 411 ٚکزبه
ىٜٓ٘٤ب ١چ٘٤ک ٢ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل ؽل آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة كه صبٗ٤ٓ 0 m3/Sec ٚ٤جبّل
- 6کاوال لممان خيل :ا ٖ٣کبٗبٍ اى كه٣ب ١پ٘غْ٤و ٍوچْٔ ٚگوكز ٚاٍذ ثط 1 ٍٞکِٓٞ٤زو ثٔولاه
ٛ 0111کزبه ىٓ ٖ٤ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .ؽل آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة كه صبٗ٤ٓ m3/Se ٚ٤جبّل
كه٣ب ١پ٘چْ٤و كاها ١چ٘لٓ ٖ٣ؼب ٢ٓ ٕٝثبّل اى إٓ عِٔ٤ٓ ٚزٞإ كه٣بٛب ١م َ٣ها ٗبٓجوك:
-1-1-1-3درياٌاي ضتل :ا ٖ٣كه٣ب اى کٞرَ آهىٍ ٝوچْٔ٤ٓ ٚگ٤وك.ا ٖ٣كه٣ب روو٣جب ً كه ٚٔٛكٍٖٞ
ٍبٍ كاها ١آة ٓ٤جبّل آب كه ثؼ ٢ٚاى ٍبُٜب ثؼِذ کب ِٛثبهٗلگ ٢كه ربثَزبٕ ٓولاه إٓ کْ ْٓٞ٤ك.
ٓولاه عو٣بٕ آة إٓ كه ؽل ا٤ٓ 9m3/Sec ٍٜٝجبّل.ا ٖ٣كه٣ب كه ٓ٘طو ٚثبؽ ػٔ ٢ٓٞگِجٜبه ثب كه٣ب١
پ٘چْ٤و ِٓؾن ّٓٞ ٢ك .ه ١ٝا ٖ٣كه٣ب چ٘ل ٖ٣کبٗبٍ اػٔبه گوك٣ل ٙاٍذ ک ٚػجبهر٘ل اى:
71
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
الف-کاوال َزيري :ا ٖ٣کبٗبٍ ثٍٔ ٚذ چپ كه٣بّ ١زَ ثط 3 ٍٞکِٓٞ٤زو ٍبؽٛ 411 ٚکزبه
ىٜٓ٘٤بٍ ١و پوٝژ ٙاث٤به ١پوٝإ ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘لٓ .ولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 0m3/Secجبّل.
ب -کاوال دي باال :ا ٖ٣کبٗبٍ كه ٓوبثَ کبٗبٍ ٝى٣و ١اػٔبه ّل ٙاٍذ .ثط 1 ٍٞکِٓٞ٤زو ٍبؽ573 ٚ
ٛکزبه ىٜٓ٘٤بٍٔ ١ذ هاٍذ كه٣بّ ١زپَ ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘لٓ .ولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 0m3/Secجبّل.
ج-جُي اجمير :ا ٖ٣کبٗبٍ كه ٗبؽ ٚ٤ثبال ١ثبىاه گِجٜبه ثٍٔ ٚذ چپ كه٣بّ ١زَ ثط 3 ٍٞکِٓٞ٤زو
ٍبؽٛ 0111 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب ١ثبال ١گِجٜبه ک ٚثٍٔ ٚذ ٍ٤ل فٓ َ٤بٗ٘ل ٍبؽبد ٍ ٚكٝکبٍٕ ،جي١
ف َ٤رب َٓ٤و ثبىاه ٍ٤لف َ٤ها آث٤بهٔ٘٤ٓ ١ب٣ل .آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 5m3/Secجبّل.
د –جُي لکار :ا ٖ٣ع ١ٞكه ٍٔذ هاٍذ كه٣بّ ١زَ كه ٓوبثَ ع ١ٞاعٔ٤و ث 2 ٍٞٛ ٚکِٓٞ٤زو
اػٔبه گوك٣ل ٙکٍ ٚبؽٛ 591 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب ١پبئ ٖ٤ك ٙهَٔذ ػِ٤ب ١گِجٜبه ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل.
آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 0m3/Secجبّل.
-2-1-1-3درياي سالىه :ا ٖ٣كه٣ب اى هَٔذ ع٘ٞثّ ٝ ٢وه ٢کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ ٓوکي ١ک ٚكه
هَٔذ ّٔبٍ ّوه ٢کٜٛٞبٍ ١بُ٘گ هواه كاهكٍ ،وچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك ٝكه كهٍ ٙبُ٘گ ثَٔذ ّوم
ث ٚؽوکذ فٞك اكآ ٢ٓ ٚكٛل ٍ .بُ٘گ كهٛ ٙب ١کْ ػوٗ كاّز ٝ ٚكه اٛواف إٓ ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز٢
کٔزوٝ ١عٞك كاهك ،اٗؾ٘ب ١كهٍ ٙبُ٘گٗ ،جبربد كٝک٘به ٍوک ٝع٘گالد کٜٛٞب ٓقٖٕٞب ً كه
ٝاُ٘ٝگ ثٚ ؽٖ ٚهالر
ى٣جب ٢٣إٓ ٓ ٢اكيا٣ل .چٕٞ
كه٣بٍ ١بُ٘گ اى ؽٖ ٚعجَ
اَُواط ٓ ٢گنهك ،ثٗ ٚبّ
كه٣ب ١عجَ اَُواط ٣ ْٛبك ٓ٢
گوكك .ا ٖ٣كه٣ب هجَ اى آٗک ٚثٚ
ٓؾٔٞك هاه ٢ثوٍل ،كه ؽٖٚ
پَ ٍؼل هللا ثب كه٣ب ١ؿٞهث٘ل
٣کغب ّل ٝ ٙثؼلاً كه ؽٖ ٚپَ
ٕ٤بك ثب كه٣ب ١پ٘غْ٤و َٕٝ
ٓ ٢گوكك ٍ .پٌ ا ٍٚ ٖ٣كه٣ب
ثب ْٛثٛ ٚوف ر٘گ ٢ؿبهٝ
ّٔبهٔٗ :59ٙب٣ی اى كه٣بی ٍبُ٘گ
عو٣بٕ پ٤لا کوك ٝ ٙكه ٍبؽٚ
ٗـِ ٞثب كه٣ب ١کبثَ ٢ٓ َٕٝگوكٗل .
71
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه٣بٍ ١بُ٘گ اى عِٔ٘ٓ ٚبثغ آثٝ ٢ال٣ذ پوٝإ اٍذ ک ٚآة إٓ ٔٛوا ٙثب ٍب٣و كه٣بٛب ١پوٝإ
٣کغب ّل ٣ ٝ ٙهَٔذ ا ٖ٣آثٜب ثوا ١آث٤به ١ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػزٝ ٢ال٣ذ پوٝإ ٝهَٔذ ك٣گو ا ٖ٣آثٜب
ث ٚث٘ل ٛبٗ ١ـٍِ ٝ ٞوٝث ٢ٓ ٢ه٣يك اٗوژ ١آث ٢ػظ ٢ٔ٤ها ثوا ١ا٣غبك ٗ٤وٝگب( ٙث٘ل ثوم) آث ٢كه
ٍبؽٗ ٚـِ ٞثٝ ٚعٞك ٓ ٢آٝهك .كه ٖٔٙه ١ٝا ٖ٣كه٣ب كه َُٞٝاُ ٢عجَ اَُواط ٤ٗ ٣وٝگب ٙثوم
ٗ٤ي ٝعٞك كاهك.
اى ىٓبٜٗب ١هل ْ٣ه ١ٝا ٖ٣كه٣ب کبٗبُٜب ١آث٤به ١اؽلاس گوك٣ل ٙثْوػ م َ٣مکو ٓ٤گوكك:
الف-کاوال بخطي :ا ٖ٣کبٗبٍ اى ٓ٘طو ٚربعکبٕ عجَ اَُوط اى ٍٔذ هاٍذ كه٣بٍ ١بُ٘گ ٓ٘جغ
ٓ٤گ٤وك ٍٞٛا ٖ٣کبٗبٍ 8کٓ ِٞ٤زو ٍ ٝبؽٛ 431 ٚکزبه اى اها ٢ٙربعکبٕ رب كبثو٣کٍ٘ٔ ٚذ
ٓ٘طو ٚػْن آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 0m3/Secجبّل.
ب-کاوال برق :ا ٖ٣کبٗبٍ ٗ٤ي اى ٓ٘طو ٚربعکبٕ عجَ اَُوط اى ٍٔذ هاٍذ كه٣بٍ ١بُ٘گ ٓ٘جغ
ٓ٤گ٤وك ٍٞٛا ٖ٣کبٗبٍ 4کٓ ِٞ٤زو ٍ ٝبؽٛ 0311 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب ١ػْن آثبك٘ٓ ،به ٝ ٙگنه پبئ ٖ٤ها
آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 8m3/Secجبّل .آة ا ٖ٣کبٗبٍ ٗ٤ي ثوا ١ر٤ُٞل اٗوژ١
ثوم عجَ اَُواط اٍزلبكّٞ ٢ٓ ٙك .كبثو٣ک ٚثوم عجَ اَُواط كه ٍبٍ ٤ٓ 0951الك ١ثب اٍزلبك ٙاى
آة ا ٖ٣كه٣ب ثب ظوك٤ذ ٤ٓ 5;8گب ٝاد ثکٔ ٓزقٖٖ ٖ٤آُٔبٗ ٢كه عجَ اَُواط اػٔبه گوك٣لٙ
اٍذ ک ٚاک٘٤ٓ ٣ ٕٞگبٝاد ثوم إٓ اٍزلبكّٞ ٢ٓ ٙك.
ج-جُي بلُدان :ا ٖ٣کبٗبٍ ٗ٤ي اى ٓ٘طو ٚك ٙثبال ١عجَ اَُوط اى ٍٔذ هاٍذ كه٣بٍ ١بُ٘گ ٓ٘جغ
ٓ٤گ٤وك ٍٞٛا ٖ٣کبٗبٍ 3کٓ ِٞ٤زو ٍ ٝبؽٛ 231 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب ١گنه پبئٍ ،ٖ٤بؽ ٚپبئ ٖ٤هِؼٚ
ٕؾوا ٝهِؼٍ ٚوؿ ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 5m3/Secجبّل.
د-جُي کالن جبل السراج :ا ٖ٣کبٗبٍ ٗ٤ي اى ٓ٘طو ٚهطت اُل ٖ٣ف َ٤عجَ اَُوط اى كه٣بٍ ١بُ٘گ
ٓ٘جغ ٓ٤گ٤وك ٍٞٛ .ا ٖ٣کبٗبٍ 3کٓ ِٞ٤زو ٍ ٝبؽٛ 331 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب ١گنه پبئ ٝ ٖ٤هِؼٕ ٚؾوا ها
آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 1m3/Secجبّل.
-3-1-1-4درياي غُربىذ :ا ٖ٣كه٣ب اى ْٗ٤جٛ ٢بّ ١وه ٢کٞرَ ّجو ٓ٘جغ ٓ ٢گ٤وك ٝث ٚكبِٕ047 ٚ
کِٓٞ٤زو كه آؿبى ٓٞاى ١ثب کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ ؿوث ٢كه عو٣بٕ اٍذ .كه٣ب ١ؿٞهث٘ل اى كهٛ ٙب١
ّ٤ـ ػِ ٝ ٢كوٗغَ گنّز ٝ ٚكه ؽٖ ٚچٜبهك ٢ٛؿٞهث٘ل کٍٝ ٚؼذ كه ٙإٓ اٙبك ٚرو ّل ٙاها٢ٙ
ىهاػز ٢ى٣بك ١ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل .كه ٖ٤ٔٛؽٖ ٚاٍذ ک ٚاى عِگٛ ٚبٍ ١وؿ پبهٍب كه٣بٛب١
کٞچ ك٣گو ١ثب آة ؿٞهث٘ل ٣کغب ّل ٙاٍذ ٝث ٚاٍزوبٓذ ٍ٤ب ٙگوك ث ٚعو٣بٕ فٞك اكآ ٢ٓ ٚكٛل.
72
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٍپٌ ا ٖ٣كه٣ب ٍٔذ ؽوکذ فٞك ها ث ٚعبٗت ّوم افز٤به کوك ٝ ٙثؼل اى ؽوکبد هّ ٢ٍٞکَ ثٚ
اٍزوبٓذ ع٘ٞة ّوم عو٣بٕ ٓ٣ ٢بثل ٝكه ؽٖ ٚپَ ٍؼلهللا َُٞٝاُ٤ٍ ٢لف َ٤ثب كه٣بٍ ١بُ٘گ ٣کغب
ّلٛ ٝ ٙو ك ١ٝإٓ كه پَ ٕ٤بك ثب كه٣ب ١پ٘غْ٤و ِٓؾن ٓ ٢گوكٗل .ا ٖ٣كه٣بٛب پٌ اى ػجٞه اى
ٍبؽبد ّٞف ٝ ٢ر٘گٍٞ ٢الٗ ثٛ ٚوف ر٘گ ٢ؿبه ٝعو٣بٕ پ٤لا کوك ٝ ٙكهٓ٘طوٗ ٚـَُِٞٝ ٞاُ٢
ٍوٝث ٢ثب كه٣ب ١کبثَ ٢ٓ َٕٝگوكٗل .
َُٞٝاُ ٢ؿٞهث٘ل چٍ ٣ ٕٞبؽ ٚکَٛٞزبٗ ٢اٍذ ٝكه اٛواف ثب کٜٛٞب٘ٛ ١لٝکِ ؿوث ٢اؽبٚٛ
ّل ٙاٍذ ،كه٣بٛبٓ ١ؾِ ٢ثَ٤به ١كاهك ک ٚاى ا ٖ٣کٜٛٞب ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .ا ٖ٣كه٣بٛب ثٗ ٚبٜٓب١
ٓقزِق چ ٕٞفْ٤کٝ ،٢اىؿو ،ك٘لهَزبٕ ٝؿ٤و٣ ٙبك ّٓٗٞ ٢ل کٓ ٚؼب ٖ٤ٗٝؿٞهث٘ل ث ٚؽَبة ٓ ٢آ٘٣ل.
آة ا ٖ٣كه٣بٛب رٔبٓب ً ٣عب ّل ٝ ٙثب كه٣ب ٢٣ک ٚاى کٞرَ ّ٤جو ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك٣ ،کغب ثٛ ٚوف
ّوم عو٣بٕ ٓ٣ ٢بثل ،كه ٜٗب٣ذ ٍ ٚع ١ٞثيهگ ٣ ٝکبٗبٍ كُٝزٕ ٝ ٢لٛب ّبف ٚع ١ٞاى إٓ
علا ّل٘ٓ ٝ ٙبٛن ٓبىاٗ ، ٚكوٗغَ ،هطبه فبک ،چٜبه ك ، ٙع ١ٞكفزو ،ه ٍٞف ، ٍٞهٔ٤چبم ،
فْ٤ک ٝ ٢ك٘لهَزبٕ ها آث٤به ١کوك ٝ ٙكٝثبه ٙث ٚكه٣ب ١ؿٞهث٘ل ٢ٓ َٕٝگوكك ،ثبى ْٛؽوکذ فٞك
ها ثٛ ٚوف ّوم اكآ ٢ٓ ٚكٛل .اى ا ٖ٣كه٣ب اى هل ْ٣اال٣بّ کبٗبُٜب ١ى٣بكْ٘ٓ ١ؼت گوك٣ل ٙاٍذ کٚ
ثبػش ٍوٍجيّٝ ١کٞكب ٢٣ىهاػذ ٓوكّ چٜبه٣کبه ٝهٍٝزبٛب ١اٛواف إٓ ّل ٙاٍذ .کبٗبُٜب ١إٓ
ثْوػ م٤ٓ َ٣جبّل:
الف-جُي زريه :اى ٓ٘طو ٚرزٔل ٙثبال اى كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ٓ٘جغ گوكز ٚاٍذ ٍٞٛکبٗبٍ 4کٓ ِٞ٤زو ،
آ ٍٜٝولاه عو٣بٕ آة ٤ٓ 0m3/Secجبّل کٍ ٚبؽٛ 0111 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب ١رزٔل ٙثبال ،پبئ ٖ٤رب
ع٘گَ ثبؽ ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل.
ب-جُي چٍاريکار :ا ٖ٣ع ١ٞهل ٢ٔ٣اى ٓ٘طو ٚآة ّ٘گ ٓ٘طو ٚرزٔله ٙاى كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ٍوچْٔٚ
ٓ٤گ٤وك ٍٞٛ .کبٗبٍ 8کِٓٞ٤زو ٓ٤جبّل .ا ٖ٣عٛ 8111 ١ٞکزبه ىٓ ٖ٤اى هٍٝزب ١رزٔله ٙپبئٖ٤
گوكز ٚرب هٍٝزب ١هثب ٛک ٚث ِ٤اى 51هٍٝزب ّٓٗٞ ٢ل ،آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .ظوك٤ذ آة كه کبٗبٍ ؽل
ا٤ٓ 8m3/Sec ٍٜٝجبّل.
ج-کاوال خُاجً ٍٞٛ :کبٗبٍ ٓ 50زو اى هَٔذ ثبال ١پَ ٓز اى كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ٍوچْٔ٢ٓ ٚ
گ٤وك ؽلٝك ٛ 3111کزبه ىٓٛ ٖ٤ب ١ثب٣بٕ پب٣بئ ،هِؼچ ٚكّذ ٞٛك٤بٕ ،كُٝزْب٤ٓ ، ٢ٛبْٗبؿ رب
ثگواّ ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .ظوك٤ذ آة کبٗبٍ ٤ٓ 3m3/Secجبّل.
د-جُی ماٌيگير :ا ٖ٣عٞی ثب 50 ٍٞٛکِٓٞ٤زو اى ٓ٘طو ٚرزٔله ٙاى پبئ ٖ٤کبٗبٍ فٞع ٚاى كه٣ب١
ؿٞهث٘ل ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .ؽلٝك ٛ 8111کزبه ىٓ ٖ٤ها كه ٍبؽ ٚػجل ١ثب ،١ك ٙهب،٢ٙ
73
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
هِ٘لهف ،َ٤ثبُزٞف ،َ٤ك٤ٓ ٖٛلإ ثگواّ ،ؿالّ ػِٓ ٝ ٢ب٤ٛگ٤و ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣لٓ .ولاه عو٣بٕ آة
كه صبٗ٤ٓ 8m3/Sec ٚ٤جبّل.
ي-کاوال متک :ا ٖ٣کبَٗ اى ٍٔذ هاٍذ كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ٓوبثَ هٍٝزب ١رزٔله٘ٓ ٙجغ ٓ٤گ٤وكٍٞٛ .
کبَٗ 1کِٓٞ٤زو ثب ظوك٤ذ ٓ ، 0m3/Secولاه ٛ 353کزبه ىٍٓ ٖ٤بؽٓ ٚز ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل
َ-کاوال بگرامٍ :وث٘ل إٓ اى ى٣و پَ ٓز عبك ٙچٜبه٣کبه– ٍبُ٘گ اى كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ٓ٤جبّل.
11 ٍٞٛکِٓٞ٤زوٓ ٝولاه عو٣بٕ آة ثطٞه ا 3 m3/Sec ٍٜٝثٞكٍ ،ٙبؽٛ 3011 ٚکزبه ىٜٓ٘٤ب١
ٍبؽبد كٝؽ آةٍ ،ؼلهللا٤ٍ ،لف ،َ٤رٞؿج٤و ،١ثبُزٞف ،َ٤عْٔ٤لف٤ٕ ،َ٤بك ،ف٘غوفٗ ،َ٤بٕو،١
هو ٙچ ٚرب ٍبؽ ٚكّذ ٓ٤لإ ثگواّ ها آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل.
ز-جُي تُغبيرديٍ :وث٘ل إٓ پبئ ٖ٤رو اى پَ ٓز اى كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ثٞك ٍٞٛ ٙإٓ 02کِٓٞ٤زوٝ
ؽلآ ٍٜٝولاه آة إٓ 1m3/Secؽلٝك ٛ 411کزبه ىٜٓ٘٤بٍ ١بؽ ٚرٞؿج٤وك ١ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل.
ش-جُي صيادانٍ :وث٘ل إٓ كه٣ب ١ؿٞهث٘ل ثٞك ٍٞٛ ٙإٓ 4کٓ ِٞ٤زوٓ ،ولاه ا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه
ع ٝ 0m3/Sec ١ٞؽلٝك ٛ 531کزبه ىٜٓ٘٤ب٘ٓ ١طو٤ٕ ٚبكإ ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل .الىّ ث ٚر٤ٙٞؼ
اٍذ کبٗبُٜب ٝعٛ ١ٞبئ٤ک ٚكه ٝال٣بد کبپَ٤ب ٝپوٝإ ٝعٞك كاهك اى هل ْ٣اال٣بّ ثب ثٜو ٙگ٤و ١اى
كاِٗ ثٜ٘ٓ ٝ ٢ٓٞلٍ ٢إٓ ىٓبٕ ك٣يا ٝ ٖ٣ؽلو گوك٣ل ٙاٍذ ث٤بٗگو إٓ اٍذ ک ٚاكـبٜٗب رٞاٗب ٢٣اؽلاس
کبٗبُٜب ١آث٤به ١ها كاهٗل.
-4-1-1-5درياي باريک آب :ا ٖ٣كه٣ب اى عِگٛ ٚب ١کٜٛٞبٍ ١وا٣قٞاعّ ٝ ٚکوكهٍ ٙوچْٔ٢ٓ ٚ
گ٤وك .اى ٍٔذ ع٘ٞة ؿوة ٝاهك ٝاك ١پوٝإ ٓ٢گوكك كه٣ب آة ٓ ٢ٍٔٞكاهك ٝكا ْ٣آة ٗلاهك .كه
ٍبُٜب ١پو ثوف ٝثبهإ آة إٓ كه ثٜبه اى ٛو٣ن َُٞٝاُ ٢ثگواّ ٝاهك كه٣ب ١پ٘غْ٤و ّٓٞ ٢ك.
-2-1-3درياي لُگر :ا ٖ٣كه٣ب اى كآ٘ ٚگوكٕ َٓغل ك٤ٔ٣وكاك ٝثِ٘لٛ ١ب ١ع٘ٞة فٞاد ٝهكک
ٍوچْٔ ٚگوكز ٚثؼل اى إٓ ثٍٔ ٚذ ّٔبٍ ٍبؽ ٚفٞاد ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل .پٌ اى إٓ ٗٞاؽ ٢عِگٚ
ّ٤ـ آثبك ها آث٤به ١اى ر٘گٝ ٢هكک گنّزٝ ٚاهك ٓ٘بٛن ثو ٙک ،٢پَ ػِْ ٍ ٝپٌ ث٘ ٢ؽٖبه کبثَ ،
ّٞ٤ک ٝ ٢ثزقبک ها آث٤بهٞٔٗ ١ك ٝ ٙكه ٓ٘طو ٚپِچوف ٢ث ٚكه٣ب ١کبثَ ّٞ ٢ٓ َٕٝك ٍٞٛ .اٖ٣
كه٣ب 108کٓ ِٞ٤زو اٍذ .كه٣ب ٚ٘٤ّ ١كه ع٘ٞة ،فبٝاد كه ؿوة ً ٝبع ٞكه ع٘ٞة ؿوة اى
ّبفٛ ٚب ١كوػ( ٢هٝك) ا ٖ٣كه٣ب ٓ ٢ثبّل.
74
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
-3-1-3درياي لغمان :ا ٖ٣كه٣ب اى ًٜٛٞب٘ٛ ١لٍ ًِٝوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك .آة ا ٖ٣كه٣ب ٗ ٚرٜ٘ب اى
هٝاٗبثٜب ١مٝة ثوكٜب ثٌِ ٚاى هٝاٗبثٜب ١رٞكٛ ٙب٣ ١قچبُ٤ٗ ٢ي ربٓ٤ٓ ٖ٤گوكك ثُ ٖ٤ٔٛ ٚؾبظ اٖ٣
كه٣ب ْٚ٤ٔٛآة ٓ٤لاّز ٚثبّل .كه٣بُ ١ـٔبٕ ک ٚاى کَٛٞبهإ ٗٞهٍزبٕ ٗجؼبٕ مه٣ؼ ٚكّ ٝبفٚ
َُٞٝاُٛ ٢ب ١ػِْ٘٤گ ٝػِ٘٤گبه ها ٞٔٗ ٢ٛك ٙک ٚث٘بٜٓب ١كه٣ب ١ػِْ٘٤گ ٝػِ٘٤گبه ٣بك ْٓٗٞ٤ل ٝ
ثالفو ٙث ٚؽٖٓ ٚوکيُ ١ـٔبٕ ثب ٣ ْٛکغب ّل ٙكه٣بُ ١ـٔبٕ ها رْک٤ٓ َ٤لٛل .كه ٓ٘طو ٚچٜبهثبؽ ثب
كه٣ب ١کبثَ ٣کغب ّٓٞ ٢ك.
ت -دریاي سرخ رٔد :ا ٖ٣كه٣ب ٗ٤ي ّبف ٚكوػ ٢كه٣ب ١کبثَ ثٞك ٙاى کٍ ٙٞپ ٖ٤ؿو ٍوچْٔٚ
گوكز ٚهجَ اى كه٣بً٘ ١و ث ٚكه٣بً ١بثَ ٓ ٢ه٣يك.
-4-1-3درياي وىر:
ا ٖ٣كه٣ب اى اهرلبػبد ٗٞهٍزبٕ (ث٘لاة پبٓ٤و) ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وٗل .كه َٓ٤و فٞك ثٍٔ ٚذ عالٍ
آثبك ف ٢ِ٤اى ًبٗبُٜب ً ٝبه٣ي ٛب ها رـنٔٗ ٢ٓ ٚ٣ب٣ل .هٝك ک٘و كه ؽٖٞٗ ٚهٍزبٕ ثب هٝك َٓزٞچ کٚ
اى ٣قچبُٜب ١ک ٙٞچ٤بٗزو چزواٍ ٍوچْٔ٢ٓ ٚگ٤وك٣ ،کغب ّٓٞ٢ك ٢ٌ٣ .اى ّبفٛ ٚب ١كوػ ٢ك٣گو
إٓ هٝك ثبّگبٍ ٓ٤جبّل ً ٚپٌ اى گنّزٖ اى ًٜٛٞب ١چزواٍ ث ٚكه٣بً٘ ١و ٓ ٢ه٣يك .هٝكٛب١
كوػ ٢ك٣گو ً٘و ،پ٤چٝ ٞا٣گَ ٝكه٣ب ١چزواٍ ٓ ٢ثبّل .كه٣بً٘ ١و كه ٗيك ٢ٌ٣عالٍ آثبك(صٔوف)َ٤
ث ٚكه٣بً ١بثَ ٍواى٣و ّٓٞ ٢ك ٝثبػش پوآة ّلٕ كه٣ب ٓ٤گوكك .ا ٖ٣كه٣ب ثُ ٚؾبظ كاّزٖ آة
كا ٝ ٢ٔ٣ػٞاهٗ ٛج٤ؼ( ٢پَز ٝ ٢ثِ٘ل٣ )١ک ٢اى ثب اهىُ رو ٖ٣كه٣بٛب ١کْٞه ٓ٤جبّل کّ ٚواٜ٣
ٓ٘بٍج ٢ها ثوا ١اؽلاس ث٘ل مف٤و ٙآة ٝاٍزقواط اٗوژ ١ثوم كاها ٓ٤جبّل .كه ا ٖ٣ىٓٓ ٚ٘٤طبُؼبد
ٝثوهٍٜ٤ب ١رق٘٤ک ٢رٝ ٍٜٞىاهد اٗوژ ٝ ١ثوم ثؼَٔ آٓل ٙاٍذ آ٤ل اٍذ ک ٚكه آ٘٣ل ٚٗ ٙچ٘لإ
كهٝه ّبٛل ٍبفزٖ چ٘ل٤ٗ ٖ٣وٝگب ٙثوم ثبّ .ْ٤کبٗبٍ ٛب ٢٣ک ٚكه ٝال٣ذ ٗ٘گوٛبه اؽلاس ّل ٙاٍذ
ػجبهر٘ل اى:
الف-پرَژي کاوال آبياري وىگرٌار:
پوٝژ ٙکبٗبٍ ٗ٘گوٛبه ٣ک ٢اى ثيهگزو ٖ٣پوٝژٛ ٙب ١آث٤به ١کْٞه ٓب ثّٔ ٚبه ٓ ٢هٝك اٖ٣
پوٝژ ٙث ٚکٔ ّٞهٍ ١ٝبثن كه ٍبٍ 0130اػٔبه إٓ رکٔ َ٤گوك٣ل ٙاٍذ .ا ٖ٣کبٗبٍ 70کِٓٞ٤زو
ٍٞٛكاّز ٚک ٚكه ٣صبٗ ٚ٤ثب ظوك٤ذ ٓ 81زو ٓکؼت آة ها اى ث٘ل كهٗٝز ٚعٜذ آث٤به ١اٗزوبٍ ٓ٢
ٗٔب٣ل ٝاى ٍبٍ ٛب 0130 ١اُ 0149 ٢ا ٖ٣پوٝژ ٙفٞة كؼبُ٤ذ كاّذ کبٗبٍ إٓ ثب ظوك٤ذ ٓ 31زو
ٓکؼت آة كه ٣صبٗ ٚ٤ثواٛ 51 ١ياه ٛکزبه ىٓ ٖ٤ىهاػز ٢آة ها اٗزوبٍ ٓ ٢كٛل .ا ٖ٣کبٗبٍ آة
75
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٓٞهك ٗ٤بى ك ٝكبهّ ىهاػز ٢ثيهگ ثٗ ٚبّ ٛبٛ ١ل ٝ ٙؿبى ١آثبك ها ثب ر٤ُٞلاد فبٗٞاك٤ٍ ٙزو،ًٝ
ٓبُذ ٝى٣ز ٕٞربٓٔٗ ٢ٓ ٖ٤ب٣ل كه ٍبثن ٓؾٖٞالد كبهٜٓبٓ ١زنکو ٙث ٚعٜٔٞه٣ذ ٛبٍ ١بثن
ّٞه ٝ ١ٝاٝهپب ٗ٤ي ٕبكه ٓ ٢گوك٣ل .پٌ اى ع٘گٜب ١رؾٔ٤ِ٤ز٤ُٞلاد كبهٜٓب ه ٝثکب ِٛگناّذ.
ا ٖ٣کبٗبٍ كه َُٞٝاُ٘ٗ ٙٞ٤ّ ٢گوٛبه ه ١ٝكه٣ب ١ک٘و اى ٓ٘طو ٚى ٢ِ٣ثبثب ٓ٘جغ گوكز ٝ ٚثب اى
ػجٞه اى ٓ٘طو ٝ ٙٞ٤ّ ٚكّذ گٔج٤و ١ث ٚث٘ل كهٗٝز ٢ٓ ٚه٣يك .کبٗبٍ ٓنکٞه ثکٔ کْٞه چبپبٕ
اػٔبه ٝكه ٍبٍ 0188ث ٚثٜو ٙثوكاهٍ ١پوكّ ٙل .کبٗبٍ «ٓوٝاه٣ل» ک 5۰ ٚکِٓٞ٤زو ٍٞٛكاهك.
كه عو٣بٕ ٍ 7بٍ ٍبفزّ ٚلٛ ٝ ٙياهإ عو٣ت ىٓ ٖ٤ثب٣و ٝىهاػز ٢ها آث٤به٤ٓ ١ک٘ل.
76
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل نين
ا ٖ٣ؽٞى ٙثيهگزو ٖ٣ؽٞى ٙكه٣بًْٞ ٢٣ه ٓ ٢ثبّل ک ٚكه ؽلٝك ٣ % 35ب ِٓٞ٤ً 041111زو
ٓوثغ َٓبؽذ ًْٞه ها ى٣و پ ِّٞهواه ٓ٤لٛلٓ ًَ .ولاه آة عبه ١إٓ ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 02111زو
ٌٓؼت رقٔ ٖ٤ىكّٞ ٢ٓ ٙك ً ٚثْ٤زو اى ًَ % 57آثٜب ١عبهًْٞ ١ه ها رٌْ ٢ٓ َ٤كٛل .آة اٖ٣
كه٣ب ها ٓ٤زٞإ رب َٓ % 10بؽذ ًَ ًْٞه ٓٞهك اٍزلبك ٙهواه كاكُ .نا پزبٍ َ٤ى٣بك ١ها ثوا١
اٌْٗبف ٝرٍٞؼ ٚىهاػذٓ ،بُلاه ،١آثبكاٍٗ ٝ ٢وٍجيًْٞ ١ه كاهك .كه ا ٖ٣ؽٞى٘ٓ ٙجغ فٞث٢
ثوا ١رـن ٚ٣آثٜب ١ى٣و ىٓ٤ٓ ٢٘٤جبّل .آثٜب ١ى٣وىٓ ٢٘٤ا ٖ٣ؽٞى ٙؽلٝك ًَ % 11ىٜٓ٘٤ب ١آث ٢ها
آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣لٝ .ال٣بد اهىگبٕ ٝىاثَ ث ٚرور٤ت ثب %21 ٝ %41ثْ٤زو ٖ٣ثٜو ٙثوكاه ١ها اى
ا ٖ٣آثٜب ٓٔٗ ٢ب٘٣ل .كه ٓغٔٞع ثب٣ل گلذ ً ٚؽلٝك %01ىٓٛ ٖ٤ب ١آثًْٞ ٢ه كه ا ٖ٣ؽٞى ٙهواه
كاهك .ثْ٤زو ٖ٣كث ٢آة كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ثٓ ٖ٤بٜٛب ١ؽَٔ ٍ ٝوٛبٕ ٓ ٢ثبّل .ثٜوؽبٍ ثؼِذ
فٌَْبُٜ٤بٓ ١زٞارو ٓولاه عو٣بٕ آة ِ٘ٔٛل ثٖٞهد كهآبر٤ي ًٔزو ّل ٙاٍذ .كه ٍبٍ 5110
ٓولاه آة إٓ ًٔ %98زو اى ٓ٤بٗگٍ ٖ٤بُ٤بًْٗٞ ٚه ثٞك ٙاٍذٔٛ )UNEP, 2003( .چ٘ ٖ٤اٖ٣
گياهُ ْٗبٕ ٓ٤لٛل ً ٚثب ًْ ّلٕ ٗيٝالد آٍٔبَٗٓ ، ٢بؽذ ثوكٜبٍ ًٚ ٢٣وچْٔ ٚكه٣ب ها رـنٚ٣
ٓٔٗ ٢ب٣ل ثٍ ٖ٤بُٜب 0998 ١رب 5111اى 20111ثِٓٞ٤ً 54111 ٚزو ٓوثغ ًب٣ ِٛبكز ٚاٍذ.
ٔٛچ٘ ٖ٤ثب ًبٓ ِٛولاه آة كه٣بِ٘ٔٛ ١لٍ ،طؼ آثٜب ١ى٣و ىٓ٤ٗ ٖ٤ي ًبٓ ِٛؾَ٣ ٢ٍٞبكز ٚاٍذ.
اى كه٣بٛب ْٜٓ ١ا ٖ٣ؽٞى ٙكه٣ب ،٢٣كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ٓ٤جبّل ک٣ ٚک ٢اى هٝكٛب ، ْٜٓ ١ثيهگ ٝپو آة
اكـبَٗزبٕ اٍذ ک ٚثب ٓؼب ٖ٤ٗٝفٞكٞٗ ،اؽ٤ٍٝ ٢ؼ ٢اى ع٘ٞة ؿوة کْٞه ها آث٤به ٢ٓ ١ک٘ل.
كه٣بِ٘ٔٛ ١ل اى اهرلبػبد ٓ 1811زو ١ک ٙٞثبثب (اى اهرلبػبد ؿوث ٢ک ٙٞپـٔبٕ ،ثَٜٞك،
پ٘غبٗت ٝكاٌ٘٣ل٤ٓ ١بٕ كًٞٝرَ ا ٝ ٢ٗٝؽبع٤گگ ٝاهغ كه 81کِٓٞ٤زو ٟؿوة کبثَ (34°34′N
)ٍ 68°33′E34.567°N 68.55°Eوچْٔ ٚگوكز ٝ ٚكه ٓ٤بٕ ىٜٓ٘٤ب ١کَٛٞزبٗ ٠ثطوف ع٘ٞة
ٝع٘ٞة ؿوة (كّذ ٓبهگ )ٞعو٣بٕ كاهك . .ا ٖ٣هٝك كه اثزلا٤َٓ ١و فٞك ٍ٤الث ٢ثٞك ٝ ٙفَبهار٢
ثٓ ٚوكّ ٝاهك ٓ ٢ک٘ل ٝث ٚرله٣ظ اى ٍوػذ إٓ کْ ّل ٝ ٙعو٣بٕ إٓ آَٛز ٢ٓ ٚگوكك .ا ٖ٣كه٣ب ثب
ػجٞه اى ٗيك٣ک ٠گوّ ٝاهك ىٜٓ٘٤بَٓ ١طؼ ٞٔٛ ٝاهگوك٣لٝ ٙثب هٍ٤لٕ ث ٚهِؼ ٚربه٣ق ٠ثَذ،
َٓ٤وفٞك ها ثٍٔ ٚذ ع٘ٞة ٍٝپٌ ثَٔذ ؿوة ٝثؼل اى ٍل کٔبٍ فبٕ ثَّٔ ٟٞبٍ رـ٤٤و ٓ٤لٛل.
77
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
هٝك ِ٘ٔٛل ثب عو٣بٕ ٓ 079زو ٓکؼت ك ٢صبٗ ٚ٤آة ِ٘ٔٛل ثب 0211کِٓٞ٤زو ٍٞٛثيهگزو ٖ٣كه٣ب١
كافِ ٠کْٞهثٞك ٙک ٚكه
كٛٝوف ّٔبٍ ٝع٘ٞة إٓ
كّذ ٛب ٟپٜ٘بٝهٓبهگٝ ٞ
گٞك ىه ٙهواهكاهك ٝ
آکبٗبد رٍٞؼ ٚكواٝإ ها
كاها ٓ ٢ثبّل کٗ ٚوِ ٓ٢ٜٔ
كه آثبكاٍٗ ٝ ٢وٍجي١
هَٔذ ٤ٍٝؼ ٢اى کْٞه ٓب
كاهكّٜ .وٛب ١ربه٣ق٢
ثَذٗ ،بك ػِ ٝ ٢ىهٗظ
ّٔبهٔٗ :31 ٙب٣ی اى كه٣بی ٛبٓ٘ل ّٜود فٞك ها ٓل ٕٞ٣اٖ٣
هٝك ّ ٝؼجٛ ٚب ١إٓ َٛز٘لِ٘ٔٛ .ل ثب رجق٤و فٞك ثو ٞٛا ١پ٤وآ ِٗٞاصو ى٣بك ٢ٓ ١گناهك ٝاى
فْکّ ٢ل٣ل ٞٛا ث٣ٝ ٚژ ٙكه ربثَزبٕ ٓ ٢کبٛل .هٝكفبِٗ٘ٔٛ ٚل پٌ اى َٓ ٢ٛبكز ٢ث ٚكّٝبف ٚروَْ٤
ٓ٢گوكك کّ ٣ ٚبف ٚإٓ ثطوف ّٔبٍ ّٝبف ٚك٣گو إٓ ثطوف ّٔبٍ ؿوة عو٣بٕ ٓ٣٠بثلّ .بفٚ
ّٔبُ ٠إٓ ک ٚهَٔز ٠اىٓوىٓ٤بٕ اكـبَٗزبٕ ٝا٣وإ ها رْک٢ٓ َ٤كٛل .پٌ اى آٗکٚ
چقبَٗٞه(ٗٔ٤وٝى) ها آث٤به٢ٓ ٟک٘ل كه ٓؾَ کٞهگ ثبؽ ث ٚكه٣بچٛ ٚبٓ(31°9′N ٕٞ
٢ٓ 61°33′E31.15°N 61.55°E).ه٣يكّ .بف ٚك ٠ٓٝإٓ ک ٚثطوف ّٔبٍ ؿوة عو٣بٕ كاهك،
ٝاهك ا٣وإ ّل ٝ ٙكه چبٛ ٚٔ٤ٗ ٙب ١ىاثَ مف٤وّٞ٢ٓ ٙكٍ .پٌ آة كه٣ب كه ٍلٛب ١ک ٝ ٛٞىٛ
78
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آة آّبٓ٤لٗ ٢ثّٜ ٚو ىاٛلإ ٓ٘زوَ ٓ٤گوكك .كه ٍبٍ عبهٓ( ١ب ٙؽَٔ ْٛ )0191ثؼِذ ثبهٗلگٜ٤ب١
ى٣بك ،آة هٝك ِ٘ٔٛل پٌ اى ٍبُٜب ١ى٣بك ٝاهك كه٣بچٛ ٚبّٓ ٕٞل ٙاٍذ .كهثؼٍ ٢ٚبُٜب كه اصو
ثبهُ ثبهإ ٛب ٟكِٖٝ ٠آة ّلٕ مف٤وٛ ٙب ٟثوك ٠اهرلبػبد (ٓوکي )ٟكه اٝا َ٣ثٜبه ثبػش
ٛـ٤بٕ آة كه كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ّل ٙک ٚثؼٚب ً ثبػش ٣ٝواٗٛ ٠ب ٠٣كهٝال٣ذ ٗٔ٤وٝى اكـبَٗزبٕ ٓ٢گوكك.
٠ُٝكهكَٖ ٛب ٟربثَزبٕ ٝفيإ آة ا ٖ٣كه٣ب ث ٚرله٣ظ کْ ّٓٞ ٢ك ٢ُٝثب آٗ ْٜآة ا ٖ٣كه٣ب ٤ٛچ
ٝهذ فْ ّٗٔٞ٢ك .كه َٓ٤و ا ٖ٣هٝك ٍل کغک ٢ثب ظوك٤ذ ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ971زو ٓکؼت اػٔبه
گوك٣لٙاٍذ .كه٣بِ٘ٔٛ ١ل كه ٓغٔٞع 189111کِٓٞ٤زو ٓوثغ ٍبؽ ٚها ى٣و پ ِّٞكاهك.
ٔٛچ٘ ٖ٤ا ٖ٣كه٣ب هَٔذ کٔ ٢اى ٓوى ْٓزوک ا٣وإ ٝاكـبَٗزبٕ هارْک ٢ٓ َ٤كٛل ٜٔٓ ٝزوٖ٣
ٓ٘جغ ربٓ ٖ٤ک٘٘ل ٙآة كه٣بچٛ ٚبَ٤ٍ ١زبٕ ٝثِٞچَزبٕ ٝاها ٢ٙىهاػزّٔ ٢بُ ٢إٓ اٍذ .ا٤ٔٛذ
آة ا ٖ٣هٝكفبٗ ٚثوا ١ا٣وإ ثولهَ٣ذ ک ٚثَزّ ٚلٕ آة ِ٘ٔٛل ثبال ١ا٣وإ ثبػش رؾٞالد ٓ٘ل٢
ىَ٣ذ ٓؾ٤ط ٝ ٢ؽز ٢کٔجٞك ّل٣ل آة كه ٝال٣ذ ٍَ٤زبٕ ٝثِٞچَزبٕ ا٣وإ فٞاٛل گوك٣لٞٙٞٓ .ع
آة هٝكفبِٗ٘ٔٛ ٚل اى گنّز ٚثبػش ا٣غبك رِ٘ كه هٝاث ٜاكـبَٗزبٕ ثب ا٣وإ ثٞك ٝ ٙكه ّوا ٜ٣ؽبٙو
ٗ٤ي آَ ٖ٣بُ ٚکبٓالً ؽَ ٗگوك٣ل ٙاٍذ .ؽَ َٓبُ ٚآة ٤ٛوٓ٘ل چ٘لٓ ٖ٣ورجٞٓ ٚهك ؽکٔ٤ذ کْٞه ٛب١
فبهع ٢هواه گوكذ ک ٚكه ٛو ٓورج ٚه٘بػذ عبٗت ا٣وإ ها ؽبَٕ کوكٗ ٙزٞاَٗز ٚاٍذ .آفوٖ٣
هواهكاك ث ٖ٤اكـبَٗزبٕ ٝا٣وإ كه ىٓبٕ ٕلاهد ٓؾٔل ّٓ ٢ٍٞل٤ن كه ٍبٍ ّ 0975كه هاثط ٚثٚ
آة ِ٘ٔٛل ٓ٘ؼول گوك٣ل ٙثٞك ک ٚثو اٍبً إٓ کْٞه ا٣وإ ؽن اٍزلبكٓ ٙولاه 54 m3كه صبٗ ٝ ٚ٤كه
ٍبٍ 0.82 km3ها كاهك.
ه ١ٝؽٞى ٙكه٣بِ٘ٔٛ ٢٣ل ٗ٤وٝگب( ٙث٘لٛب ١ثوم) ى٣بكٍ ١بفزّ ٚل ٙکّ ٚبَٓ:
ا ٖ٣ث٘ل كه ٍبٍ ٤ٓ 0931الكی ه ١ٝهٝكفبِٗ٘ٔٛ ٚل ّ ٝؼجٛ ٚب ١إٓ كه كبِٕ 040 ٚکِٓٞ٤زو١
ّٔبُْوه ٢ه٘لٛبهرّ ٍٜٞوکذ
گوٝپ ٝاّ٘٤گزٖ آٓو٣کب٣ی
ا٘٣زوْٗبٍ اؽلاس گوك٣ل ٙاٍذ .ث٘ل
کغک٣ ، ٢ک ٢اى ْٜٓٞهروٝ ٖ٣
ثيهگزو ٖ٣ث٘لٛب ١اكـبَٗزبٕ کٚ
0811کِٓٞ٤زو ٓوثغ ىٓ ٖ٤ها
آث٤بهٔٗ ٢ٓ ١ب٣ل .ثِ٘ل ١اٍ ٖ٣ل
ٓ 011زو ،ػوٗ إٓ ٓ 5591زو
ٝظوك٤ذ رقِ ٚ٤ای إٓ 0/5
کِٓٞ٤زو ٓکؼت اٍذ .ا ٖ٣ث٘ل ثبػش
عِٞگ٤و ١اى ٍ ٝ َ٤اٍزقواط
ّٔبهٔٗ :11ٙب٣ی اى ث٘ل ثوم کغکی
79
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آب ٓلرٜب اٍذ ک ٚثبىٍبى٤ٗ ١وٝگب ٙثوم ٝرٞهثٜ٘٤ب ١إٓ ّوٝع گوك٣ل ٙاٍذ آب رب اک٘ ٕٞثٚ
ارٔبّ ٗوٍ٤ل ٙاٍذ .ا ٖ٣ث٘ل ثوا ١اٛلاف آث٤به ١ىٖٓٛ٤ب ١فْ ٔٛ ٝچ٘ ٖ٤ر٤ُٞل ثوم اؽلاس ّلٙ
اٍذ.
ا ٖ٣ث٘ل كه ٝال٣ذ ٗٔ٤وٝى كه ِٓٞ٤ً 93زو ١ع٘ٞة ّٜو ىهٗظ كه َُٞٝاُ ٢چٜبهثوعي ٝال٣ذ
ٗٔ٤وٝى هواه كاهك .پوٝژ ٙث٘ل ثوم آثًٔ ٢بٍ فبٕ كه ٍبٍ 0123ثو هٝك ِ٘ٔٛل ٛوػ ه٣يّ ١لٙ
ثٞك .كه ىٓبٕ ه٣بٍذ عٜٔٞهٓ ١ؾٔل كاٝك فبًٕ ،به ػِٔ ٢إٓ كه چًٞبد ٗقَز ٖ٤پالٕ اٌْٗبك3 ٢
ٍبُ ٚكه ٍبٍ 1353ه ١ٝكٍذ گوكزّ ٚل رب ىٓبٕ ٍو ٛٞؽٌٓٞذ عٜٔٞهٓ ١ؾٔل كاٝكفبٕ كه 7
صٞه ،0137ؽلٝك 21%آٞه ٍبفزٔبٗ ٢ث٘ل ًٔبٍ فبٕ پ ِ٤هكز ٚثٞك آب ثؼل اى إٓ کبهٛب١
ػٔوإ ث٘ل ٓزٞهق گوك٣ل ٍٝبٞٓ ٝ َ٣اك ٍبفزٔبٗ ٢إٓ ث٣ ٚـٔب ثوكّ ٙل.
كه ٍبُٜب ١اف٤و كُٝزٔوكإ کْٞه رٖٔ ْ٤گوكز٘ل رب ث٘ل کٔبٍ فبٕ ها كٝثبه ٙاؽلاس ٗٔب٘٣ل رب
ا٘٣ک ٚكه ربه٣ـ 01آگَذ ٝ ،5100ىاهد اٗوژ ٝ ١آة اكـبَٗزبٕ اػالّ كاّذ ً ٚهواهكاك اؽلاس
ث٘ل ثوم ًٔبٍ فبٕ ه ١ٝكه٣ب ِ٘ٔٛل ثب ّوًذ ربعٌَزبٗ" ٢رلً" آٚبء ًوك ٙاٍذ .گلز٘ ٢اٍذ کٚ
کبه ٍبفذ ث٘ل کٔبٍ فبٕ اى اٝاٍ َ٣بٍ ( )0191ثب ثٞكع ٕٞ٤ِ٤ٓ 011 ٚكاُو ١اى ٍٝ ١ٞىاهد
اٗوژ ٝ ١آة کْٞه آؿبى ّلٗ .ظو ثٛ ٚوػ ٗوْ ،ٚاػٔبه ث٘ل ثب٣ل كه ٍ ٚكبى رٌٔ َ٤گوكك کبه كبى اٍٝ
إٓ ّوٝع گوك٣ل %13 ٕٝ ٙکبه إٓ پْ٤وكذ کوك ٙاٍذ آب رب ک٘ ٕٞکبه ا ٖ٣ث٘ل رٔبّ ْٗل ٙاٍذ كه
ا ٖ٣هواهكاك ٍٞٛث٘ل ٓ 1211زو ،ػوٗ إٓ ٓ 15زو ٝاهرلبع إٓ 4رب ٓ 00زو ٓل ٗظو گوكز ٚاٍذ.
كه ٕٞهد أًبٍ ،ظوك٤ذ ر٤ُٞل ٤ٓ 9گبٝاد ثوم ٝآث٤به ١كه ؽلٝك ٛ 81ياه ٌٛزبك .ه اها٢ٙ
ثب٣و ٝهَٔز ٢اى كّزٜب ١ثب٣و ٍٞ ٝىإ ٗٔ٤وٝى ها فٞاٛل كاّذ ٝث ٚکْ آثٍ ٝ ٢وٍجي ٝال٣ذ
ٗٔ٤وٝى کٔ ثيهگ ٢فٞاٛل کوك .
ث٘ل ٍِطبٕ ٣ک ٢اى ث٘لٛب ْٜٓ ١آثگوكإ كه ٝال٣ذ ؿيٗ ٢ثّٔ ٚبه ٓ ٢هٝك ،ؽلٝك ٍ1000بٍ هلآذ
ربه٣ق ٢كاهك ٝكه گنّز ٚثَ٤به ١اى ٍبؽبد ىهاػز ٢اٝ ٖ٣ال٣ذ اى آة ا ٖ٣ث٘ل اٍزلبك ٢ٓ ٙکوكٗل .ث٘ل ٍِطبٕ
٣ک ٢اى ٓ٘بثغ ٓ ْٜآث ٢كه اٝ ٖ٣ال٣ذ ثّٔ ٚبه ٓ ٢هٝك ک ٢ٓ ٚرٞاٗل ث ِ٤اى ٛ 08ياه عو٣ت ىٓ ٖ٤ىهاػز٢
ها آث٤به ١ک٘ل .ا ٖ٣ث٘ل چ٘ل ٍبٍ هجَ ثؼِذ كوٍٞكگّ ٢کَذ کوك ٝ ٙثبػش رقو٣ت إٓ گوك٣ل اگو ا ٖ٣ث٘ل ثٚ
گٓ ٚٗٞؼ٤به ١ثبىٍبىّٞ ١كٓ ،ؾٖٞالد ىهاػز ٢كه اٝ ٖ٣ال٣ذ اكيا ِ٣چْٔگ٤و فٞاٛل كاّذ ٝثبػش
هٗٝن ىهاػذ فٞاٛل گوك٣ل.
81
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
د-
81
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه ّٔبٍ ؿوة ؽٞى ٙكه٣بٝ ٢٣اهك كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ٓ٤گوكك ،ثو ه ١ٝا ٖ٣كه٣ب ،ث٘ل ثيهگ ٢اؽلاس
ّلٛ ًٚ ٙياهإ ٌٛزبه ىٓ ٖ٤ها ى٣و ًْذ ثوك ٙاٍذ.
ا ٖ٣هٝك ٗ٤ي كه ّٔبٍ ؿوة ؽٞى ٙكه٣بٝ ٢٣اهك كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ٓ٤گوكك ثبػش پوآة ّلٕ إٓ ٓ٤گوكك
٢ٌ٣اى ّبفٛ ٚب ١كوػ ٢كه ّوم ؽٞى ٙكه٣ب ،٢٣هجَ اى ث٘ل ًغٌٝ ٢اهك كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ٓ٤گوكك،
ا ٖ٣هٝك اى هَٔذ ًٜٛٞبٛ ١ياهعبد ّوهّٔ( ٢بُـوة ؿيٍٗ )٢وچْٔ ٚگوكز ٚثطوف ع٘ٞة
ؿوة عو٣بٕ كاهك ا ٖ٣هٝك ثب ِٓٞ٤ً 341زو ٢ٌ٣ ،ٍٞٛاى هٝك ٛب ْٜٓ ١كوػ ٢كه٣ب٤ٛ ١وٓ٘ل ٓ٢
ثبّل .ا ٖ٣هٝك كه كبِٕ81 ٚ
ًِٓٞ٤زؤّ ١بٍ ّٜو ً٘لٛبه ثبىرو
ّل ٝ ٙث ِٚ٤ٍٞرؼلاك ١اى رپٛ ٚب اى
ّٜو ه٘لٛبه علا ّل ٝ ٙپٌ اى ػجٞه
اى ٌُْوگب ٙكه ٓؾَ هِؼ ٚثَذ ثٚ
كه٣بِ٘ٔٛ ١ل ٓ ٢ه٣يك .كه ٍٞٛ
َٓ٤و فٞك ىٓٛ ٖ٤ب ١ى٣بك ١ها
ٍ٤واة ٓٔٗ ٢ب٣لٜٗ .و ٛبًْ ١ي
ٗقٞك ٝگوّ آة كه ؿوة ه٘لٛبه اى
ّٔبٍ ،كه٣ب ١اهؿ٘لاة ها رـن٢ٓ ٚ٣
ٗٔب٣ل
ا ٖ٣كه٣ب ِٓٞ٤ً 581زو ٍٞٛكاّذ ً ٚكه ّوم ٞٓ ٝاى ١ثب كه٣ب ١اهؿ٘لاة ٝاهغ ّل ٙاٍذ.
هٝك ٛب ١كوػ ٢إُٓٞ ،ها ٗٔجو ًْ ٝ 0ي هٝك ٓ ٢ثبّل .ثالفو ٙآة هٝك ٓنًٞه ث ٚكه٣ب ١كٝه١
( ٢ٓ )Doriه٣يك.
82
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣كه٣ب ثب ِٓٞ٤ً 151زو ٍٞٛاى ًْٞه پبًَزبٕ ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك كه إٓ ًْٞه ث٘بّ ُٞها
(ُٞهأٗ ١جو ٝ )5ىٓبٗٝ ٌٚ٤اهك فبى اهـبَٗزبٕ ّٓٞ ٢ك ث٘بّ ًبكاٗب ٝ )Kadanai( ٢٣كه ّوم
ٍپ ٖ٤ثُٞلى ث٘بّ كٝه٣ ١بك ّٓٞ ٢ك .كه٣بٓ ١نًٞه هجَ اى ا ٌٚ٘٣ثب كه٣ب ١اهؿَزبٕ ٌ٣غب ّٞك
اها ٢ٙكٝه ٝ ١اهؿَزبٕ ها آث٤به٤ٔٗ ٢ٓ ١ل.
اى ٍو آة ٍوچْٔ ٚگوكز ٚثٛ ٚوف ْٓوم عو٣بٕ ٓ٣ ٢بثل ٝاى ث٘ل ٍواط ٝعِگ ٚرٞهٓ٢
گنّزٝ ،ٚاهك عِگ ٚؿيّٗٞ ٢ٓ ٢كٝ .هز ٢ؿيٗ ٢ها آث٤به ١کوك ث ٚعبٗت ؿوة كهٝاى ٙکّٜ ٜٚ٘و ٣ب
ّ ٍٚٞه٘لٛبه ٓزٞاى ١ثٛ ٚوف ع٘ٞة ث ٚعبٗت آة اَ٣زبكٓ ٙوو پ ٢ٓ ِ٤هٝك ٝكه آة اَ٣زبكٓ ٙوو
ٓ ٢ه٣يك .ا ٖ٣كه٣ب ثب ِٓٞ٤ً 521 ٍٞٛزو ٣گبٗ ٚآة ٓ٘طو ٚؿيٗ ٢ٓ ٢ثبّل ّ ٝبف ٚػٔل ٙكوػ ٢إٓ
هٝك عِگ ٢ٓ ٚثبّل ً ٚثٍٔ ٚذ پٌز٤ب عو٣بٕ پ٤لا ٓٔٗ ٢ب٣ل ّ ٝبفٛ ٚب ١کٞچ ك٣گو كه٣ب ١ؿيٗ٢
ث٘بّ ٛب ١کَ ثو ، ١ٝربالة ٝهو ٙثبؽ ٣بك ٓ ٢گوكٗل.
ا ٖ٣كه٣ب اى كآّ٘ ٚوه ٢کٔٗ ٙٞکٍ ٢وچْٔ ٚگوكز ٝ ٚه ٝث ٚؿوة اى ػالهٛ ٚب ١گ٤الٕ ٝآؿٞ
عبٕ ٓ ٢گنهك ٝپٌ اى إٓ ک ٚآة كه ٙهٍز ٚها ثب فٞك ٓ ٢گ٤وك ٗٞاؽ ٢رٞف ٢ها آث٤بهٞٔٗ ١ك ٙاٖ٣
كه٣ب ثب ِٓٞ٤ً 151زو ث ٖ٤اهؿَزبٕ ٝاهؿ٘لاة هواه گوكز ٚاٍذ ٝاى ٓوًي هالد گنّز ،ٚآة
ٓ٘بٛن ؿِيا ٝ ٢٣هالد ها ربٓٔٗ ٢ٓ ٖ٤ب٣ل .آة ا ٖ٣هٝك كجَ اى ا ٌٚ٘٣ث ٚكه٣ب ١كٝه ١ثوٍل عٜذ
آث٤بهٓ ١ياهع اٍزلبكّٞ ٢ٓ ٙك.
٣ک ٢اى كه٣ب٤ٍ ١واة ٝپو ا٤ٔٛذ اكـبَٗزبٕ كوا ٙهٝك اٍذ ا ٖ٣كه٣ب اى ث٘ل ثب ٝ ٖ٣فبک ٣بهک
َُٞٝاُ ٢كٍ ٚ٘٤ُٝوچْٔ ٚگوكز ٚثب ِٓٞ٤ً 151زو كهؿوة ّٔ ٝبٍ ؽٞى ٙكه٣ب ٢٣هواه گوكز ٚاٍذ
پٌ اى گنّزٖ اى ه٣گَزبٕٛب ١كوا ٙكهعٛ َ٤ٜبٕٓ ٕٞبثو٢ٓ ١ه٣يك٘ٓ .بٛن ى٣بك كه ؿٞه ،پوچٖٔ
ٝكوا ٙث٘بّ إٓ َٓٔ ٢گوك٣ل ،ٙاى ٖ٣هٝك فبٗ ٚكه ىٖٓٛ٤ب ١ىهاػز ٢اٍزلبك ٙثؼَٔ ٓ٢آ٣ل ،آب كه
عٞاه ا ٖ٣كه٣ب ىٓ ٖ٤ىهاػز ٢کْ اٍذ ٢ُٝثب اٍزلبك ٙاى رک٘بُٞژ ٝ ١مف٤و ٙآةٝ ،ال٣ذ كوا ٙها کٚ
کبٓالً كّذ اٍذ٢ٓ ،رٞإ آث٤بهٞٔٗ ١كّ .بفٛ ٚب ١كوػ ٢إٓ هٝكٛب ١ؿٞه ٓ ٝبُٔ ٢ٓ ٕٞثبّل.
ا ٖ٣هٝك اى ًٜٛٞب ١ع٘ٞة ّوهٛ ٢واد -11-1-4رَد ٌارَت ( )Harut riverيا ادرسکه:
ْٓ٘بء گوكز ٚاٍذ پٌ اى گنّزٖ اى ّ٘لٗل ٝاهك ٛبٕٓ ٕٞبثوْٞ٤ٓ ١كّ .بف ٚكوػ ٢إٓ هٝك
گبى ٓ ٢ثبّل ً ٚكه ٓ٘طوّ٘ ٚلٗل ث ٚإٓ ٤ٓ َٕٝگوككّ .بف ٚكوػ ٢ك٣گوُ ف ُٞهٝك
ٓ٤جبّل.
83
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ا ٖ٣هٝك ثب ِٓٞ٤ً 28زو ٍٞٛاى ًٜٛٞب ١ؿوثٛ ٢ياه ٙعبد ٍوچْٔ ٚگوكز ٚتّ طرف جُٕب
(چخاَسٕر) جریاٌ پيذا يي کُذ ،ػرض ایٍ رٔد در َٕاحي فراِ 108يتر ٔ ػًك آٌ یک يتر است
كو ٜكه كَٖ مٝة ثوكٜب ٝىٓبٕ ٍ٤الة پو آة ّل ٔ ٙدر تاتستاٌ آب آٌ خيهي کى تٕدِ ٔني در
زيستاٌ ػثٕر از آٌ يًکٍ َيست.
ا ٖ٣هٝك اى ّٔبٍ ّوم ثٍٔ ٚذ ؿوة ؽوًذ كاّز ٝ ٚثٛ ٚبٓ ٕٞپٞىى ٓ ٢ه٣يك.
-13-1-4درياي ضيلً ):(shila river
ا ٖ٣كه٣ب اى ٛبِٓ٘ٔٛ ٕٞل ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك ٍٞٛ .إٓ ؽلٝك ِٓٞ٤ً 01زو اٍذ ً ٚروو٣جب ً 31
كهٕل إٓ كه فبى ا٣وإ ٝثو ٚ٤إٓ كه كافَ ًْٞه ٝاهغ اٍذ .ػوٗ ٓز ٍٜٞإٓ ؽلٝك ٓ 511زو ٝ
ػٔن إٓ ٓ 9-8زو اٍذ .ا ٖ٣كه٣ب كه ٓٞاهغ پوآث ٢ثقٖ ٓٞكه كَٖ ثٜبه ،آة ٛبِٓ٘ٔٛ ٕٞل ها ثٚ
گٞكىه ٙرقِٔٗ ٢ٓ ٚ٤ب٣ل ٝكه ثو ٚ٤ا٣بّ ٍبٍ فْي ٓ ٢ثبّل.
84
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
فصل دىن
ا ٖ٣هٝك ٣کی اى هٝكٛب ٝ ْٜٓ ١ثيهگ ا ٖ٣ؽٞى ٙاٍذ ک ٚاى اهرلبع روو٣جب ٓ 2111زو١
اهرلبػبد ُؼَ ٍ ٝوع٘گَ ک ٙٞثبثب كه ٝال٣ذ ؿٞه ٍوچْٔ ٢ٓ ٚگ٤وك ک ٚاى ث ْٛ ٚپٍٞ٤زٖ ك ٝهٝك
كه ٓ٘طو ٚ٤٘٤ّ" ٚكُٝذ ٣به
" ثٝ ٚعٞك ٓ ٢آ٣لٛ .و٣وٝك
اى ّوم ث ٚؿوة ثٍٞٛ ٚ
211کِٓٞ٤زو كه ث ٖ٤هّزٚ
کٜٛٞبٍ ١ل٤ل ک٤ٍ ٝ ٙٞبٙ
ک ٙٞعو٣بٕ ٓ٣ ٢بثل .پٌ اى
ػجٞه اى ّٜو چـچوإ ٝ
ٓ٘به ٙربه٣ق ٢عبّ ٝ ،اهك
ٝال٣ذ ٛواد ّٓٞ٢ك .كه
ّٔبهٔٗ:17ٙب٣ی اى كه٣بی ٛو٣وٝك كه ک٘به ٓ٘به ٙعبّ
pzؿوة ّٜو اٝث ٢كه
ٗيك٣کٓ ٢به ٙٝكه٣ب ١ك٣گو ١ث٘بّ رگبة اّٝالٕ ث ٚإٓ ِٓؾن ّٓٞ ٢ك .ثؼل اى إٓ كه ٓ٘طوٓ ٚبهٙٝ
ث ٚاٍزوبٓذ پْز ٕٞىهؿّٜٝ ٕٞو ٛواد ث ٚعو٣بٕ فٞك اكآ ٚكاك ٙاى ع٘ٞة ّٜو ٛواد ٓ٤گنهك.
كهٍبؽّ ٚوهٛ ٢واد كه٣ب ١کوؿ ک ٚاى عِٔٓ ٚؼبٍ ٖ٤ٗٝبؽَ هاٍذ إٓ ٓ ٢ثبّل ثب إٓ ٣کغب ْٓٞ٤ك
پٌ اى ػجٞه اى اها ٢ٙکَٛٞزبٗ ،٢اى ع٘ٞة ّٜو ٛواد ٓ ٢گنهك ٝث ٚاٍالّ هِؼ ٢ٓ ٚهٍل اى
85
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ّٔبٍ اٍالّ هِؼ ٚاُ ٢ك ٚ٘ٛمُٝلوبه ثط 041 ٍٞکِٓٞ٤زو ٍوؽل ْٓزوک ها ث ٖ٤اكـبَٗزبٕ ٝا٣وإ
رْک٤ٓ َ٤لٛل ٝاى ك ٚ٘ٛمٝا ُلوبه ث ٚثؼل فبک کْٞه ٓب ها روک ٗٔٞكٍ ٙوؽل ْٓزوک ا٣وإ
ٝروکَٔ٘زبٕ ها اٍُ ٢وفٌ رْک٤ٓ َ٤لٛل ثؼل اى ٗبؽٍ ٚ٤وفٌ اٝال اٍزوبٓذ ّٔبٍ ها افز٤به کوكٙ
ثؼل اى إٓ هله ١عبٗت ّٔبٍ ؿوة اٗؾواف ٗٔٞك ٙكه ه٣گَزبٕ ٛب ١رو کَٔ٘زبٕ عنة ٓ٤گوكك.
كه٣بٛ ١و٣وٝك 0052کِٓٞ٤زو ٍٞٛكاّز 341 ٝ ٚکِٓٞ٤زو إٓ كه فبک اكـبَٗزبٕ عبه ١اٍذ.
آزلاك ا ٖ٣هٝكفبٗ ٚكه روکَٔ٘زبٕ "ىٗ "ٖ٤ٛبّ كاهك .ا ٖ٣هٝك كاها ١آثْبهٛبٓ ١زؼلك اٍذ ک ٚثوا١
ر٤ُٞل ٗ٤و ١ٝثوم ٓ٘بٍت اٍذ .ؽل ا ٍٜٝعو٣بٕ آة كه كه٤و٤ٓ 1189 m3/min ٚجبّل ٍبؽٚ
پ ِّٞإٓ ؽلٝك 46880کِٓٞ٤زو ٓوثغ ٓ٤جبّل.
ضاخً ٌاي فرعي ٌريرَد عبارتىذ از:
ا ٖ٣كه٣ب اى عِگٛ ٚب٤ٍ ١ب ٙک٘ٓ ٙٞجغ ٓ٤گ٤وك ٝثؼل اى ا٘٣ک ٚهٍٝزبٛبّٜ ١وک ٝؽٖبه ها ٓ٢
پٔ٤ب٣ل كه ٓغبٝهد ٓبه ٙٝثٛ ٚو٣وٝك ٓ٤و٣يك ا ٖ٣كه٣ب كه ؽلٝك 541کِٓٞ٤زو ٍٞٛكاّز ٚک ٚثب
ٛو٣وٝك ثطٞه ٓٞاى ١عو٣بٕ كاهك.
-2-1-5درياي کرخ:
كه٣ب ١کوؿ اى عِگٛ ٚبٍ ١ل٤ل ک ٙٞثِقٖ ٓٞاى ْٗ٤جٛ ٢ب ١ع٘ٞة ث٘ل ٍجيک ٓ٘جغ گوكزٚ
ٍٞٛكه٣ب ١کوؿ كه ؽلٝك 93کِٓٞ٤زو ثٞك ٙكه٣ب ١کوؿ ک ٚاى عِٔٓ ٚؼبٍ ٖ٤ٗٝبؽَ هاٍذ
ٛو٣وٝك ٓ ٢ثبّل كهٍبؽّ ٚوهّٜ ٢وٛواد ثب إٓ ٣کغب ْٓٞ٤ك.
-3-1-5درياي وُرَد (:)Kao rud river
ا ٖ٣هٝك ا ٍٝثٍٔ ٚذ ؿوة ٍ ٝپٌ ثٍٔ ٚذ ع٘ٞة ؿوة عو٣بٕ پ٤لا ًٓ٘ ٢ل ٝكه ٗيك٢ٌ٣
اٝث ٢ثٛ ٚو٣وٝك ٓ ٢ه٣يك
-4-1-5بىذ برق سلما :ا ٖ٣ث٘ل ٣ک ٢اى ثيهگزو ٖ٣ثوٗبٓ ٚى٣وث٘ب ٢٣ربه٣ـ اكـبَٗزبٕ اٍذ ک ٚكه
ىٓبٕ ؽکٓٞذ ٍوكاه ٓؾٔل كاٝك فبٕ ا ٖ٤ُٝه ٌ٤٣عٜٔٞه اٍجن اكـبَٗزبٕ ه ١ٝكه٣بٛ ١و٣وٝك
ٛوػ ه٣يّ ١ل ٝکبه ٓولٓبر ٢إٓ كه ٔٛبٕ ىٓبٕ آؿبى ٝاػٔبه إٓ رب ثَ٤ذ ٝپ٘ظ كهٕل رکَٔ٤
گوك٣ل .آب ٝهٞع ع٘گٛب ١ف ٖ٤ٗٞرؾٔ ٢ِ٤كه کْٞه ٓٞعت رٞهق اػٔبه ث٘ل كه ٍبٍ 0157گوك٣ل.
كُٝذ اكـبَٗزبٕ كه ٍبٍ 0184اؽلاس ٓغلك ث٘ل ٍِٔب ها كه ثوٗبٓ ٚکبه ١ف ِ٣ٞهواه كاك رب ا٘٣کٚ
كه ٓ 53ب ٙؽٞد ٍبٍ ٍ٘0189گ رٜلاة إٓ گناّزّ ٚل .اٍ ٖ٣ل كه 095کِٓٞ٤زؤّ ١بٍ ّوم
86
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٛواد ٝكهَٓ٤و كه٣بٛ ١و٣وٝك كه َُٞٝاُ ٢چْذ ٝال٣ذ ٛواد اؽلاس ٓ٢گوكك .ث٘ل ٍِٔب
ٓ331زو ٝ ٍٞٛثٔٛ ٚبٕ اٗلاى ٙػوٗٓ 017 ،زو اهرلبع ٝهلهد مف٤وٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 411 ٙزو ٓکؼت
آة ها كاهك ک ٚثب رک َٔ٤إٓ ث ِ٤اى ٓ ۰5گبٝاد ثوم ٓٞهك ٗ٤بى ٛواد ٝ ٝال٣بد ٔٛغٞاه إٓ ربٖٓ٤
فٞاٛل ّل ٝث ِ٤اى ٛ 71ياه ٛکزبه ىٓ ٖ٤اى َٓ٤و ٛو٣وٝك رب ٓوى ا٣وإ كه ٓ٘طو ٚمٝاُلوبه ها
ٗ٤ي آث٤به ١فٞاٛل کوك .کْٞه ٘ٛلٍٝزبٕ ٓزؼٜل ّل رب ا ٖ٣ث٘ل ها اى کٔ ٛب ١ثالػ ٗٞكُٝذ
ف ِ٣ٞاؽلاس ک٘ل .کبه اػٔبه ث٘ل ٍِٔب ک ٚهواه ثٞك ٓ 05 ٢ٛب ٙرّ ٍٜٞوکذ ٝاثکبً ٘ٛلی ثٚ
پب٣بٕ ثوٍل ثلالٓ َ٣قزِل ٢اى عِٔٗ ٚجٞك آ٘٤ذ کبَٓ ثب ک٘لٞٓ ١اعّ ٚل .اكواك َِٓؼ ثبهٛب ثو
کبهگوإ ٝاٗغ٘٤وإ ّبؿَ كه ث٘ل ؽِٔ ٚکوكٗل ٝكه ٓٞاهك ١ؽز ٢چ٘لٓ ٖ٣ؾبكع آ٘٤ز ٢آٗبٕ ها
کْز٘ل ْٛ .اک٘ ٕٞچ ٝ َٜپ٘ظ كٖ٤ل اى کبه اػٔبه اٍ ٖ٣ل رٔبّ ّل ٙاٍذ.
كهٍبُٜب ٟاف٤و ك ٝکْٞه َٔٛب ٚ٣ا٣وإ ٝروکَٔ٘زبٕ كه رٞاكن ثب ،ْٛث٘ل ٟها ث٘بّ ٍل كٍٝز ،٢ثٔ٘ظٞه
ثٜو ٙثوكاه ٟاى آة ٛو٣وٝك اؽلاس کوكٗلٍ .ل كُٝز ٠كٍٝز ٢ثب ٔٛکبهْٓ ٟزوک كٝکْٞهروکَٔ٘زبٕ ٝ
ا٣وإ ه ٟٝآة ٛبٛ ٟو٣وٝك كهٛلزبكٝپ٘ظ کِٓٞ٤زوٍ ٟوفٌ اؽلاس گوك٣ل ٙاٍذٛ .لف اؽلاس اٍ ٖ٣ل
آث٤بهٛ 31 ٟياهٛکزبهاى اها ٠ٙىهاػز ٠كٝکْٞه ٝربٓٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 031 ٖ٤زوٓکؼت آة آّبٓ٤لّٜٗ ٢و
ْٜٓل ٓ٢ثبّل .کبٍزٖ فطو ٍ ٝ َ٤ثٜجٞك ىَ٣ذ ٓؾ٤ط٘ٓ ٠طو ٚاى عِٔٛ ٚلكٜب ٟك٣گو اؽلاس ٍل كُٝز٠
اػالّ ّل ٙاٍذ .ػِٔ٤بد اعواٍ ٟبفذ اٍ ٖ٣ل كهٍبٍ 0179آؿبى ٝرب اٝا َ٣ثٜبهٍبٍ 0181ک ٚآثگ٤وٟ
ٞٓ ٝهك ثٜو ٙثوكاه ١هواه گوكذ.
ا ٖ٣كه٣ب کٓ ٚؼب ٕٝإٓ كه٣ب ١کبّبٕ اٍذ اىٗوط ٚارٖبٍ ٍل٤ل ک ٝ ٙٞر٤وث٘ل روکَزبٕ ٍوچْٔٚ
گوكز ٚثٛ ٚوف ؿوة كه ٝاك٤ٍٝ ١ؼ ٢عو٣بٕ كاهك .كه ٗيك٣ک ٢ثبال ٓوؿبة ،هٝك هٖ٤به ْٛث ٚإٓ
ػالّ ٙٝل ٝ ٙپٌ اى ػجٞه اى ػاله ٚپ٘غلٝ ٙآم رپ ،ٚهٝك کْ ْٛثِٓ ٚؾن ْٓٞ٤ك ٍ ٝواٗغبّ پٌ
اى َٓ ٢ٛبكذ 991کٓ ِٞ٤زو كه ه٣گَزبٕ هواهوّ روکَٔ٘زبٕ ٓ٢ه٣يك .ا ٖ٣كه٣ب كاها ١چ٘ل ٖ٣هٝك
كوػًٞ ٢چي ٓ ٢ثبّل .هٝك ًبها ٍٝفبٗ )Karawal khana( ٚاى ّوم كه ٓ٘طو ٚع٘ٞة ٓبهٝچي
( ٝ )Maruchakهٝكٛبًٌْ ١بٕ ًّٞ ٝي كه كافَ رؤًَ٘زبٕ ٝاهك كه٣بٓ ١وؿبة ّٓٗٞ ٢ل.
87
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
طٕل در
طٕل كم تّ
يالحظات يحم سرچشًّ َاو دریا ردیف
كيهٕيتر
داخم كشٕر
كاها ١ث٘ل اهؿ٘لاة ً ٝغٌ٢ - ثَٜٞك ٝپ٘غبة ٝكاٌ٘٣ل0211١ ِ٘ٔٛل 0
ِٓٞ٤ً 41زو ٓوىْٓزوى ثب
431 0052 ُؼَ ٍوع٘گَ ٛو٣وٝك 5
ا٣وإ
کَٛٞزبٗبد ع٘ٞثٝ ٢
كه كافَ کْٞه ٍوپَ 1
ع٘ٞة ؿوث٢
ِٓٞ٤ً 911زو هبثَ ًْز ٢هاٗ٢ 0511 5321 كالد پبٓ٤و آٓٞ 2
اى ث ْٜپٍٞ٤زٖ آة كهٙ
241 711 اهرلبػبد ً ٙٞا٢ٗٝ ًبثَ 3
ٍ٘گالؿ ٍ ٝوچْٔٚ
88
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
كه كٗ٤ب ١آوٝى ٢ٌ٣اى ٓ٘بثغ ٓ ْٜؽ٤بر ًٚ ٢ثواًْٞ ١هٛب ١عٜبٕ ٓطوػ اٍذ ٓ٘بثغ آة ٓ٢
ثبّل .آة ٣گبٗ٘ٓ ٚجؼ ٢اٍذ ًٛ ٚوعب پ٤لا ّل ٙىٗلگٝ ٢ؽ٤بد كهاٛواف إٓ ٌَّ گوكز ٚاٍذ .آة
كه ٍواٍو ىٗلگ ٢ثْو اى ا٤ٔٛذ ؽ٤بر ٢ثوفٞهكاه ثٞك ٙاٍذ ،آب ٛو اٗلاى ًٚ ٙثْو ث١ٍٞ ٚ
ٕ٘ؼذ ٝرٌُ٘ٞٞژ ١گبّ ٛب٤ٍٝ ١غ رو ١ثوكاّز ٚاٍذ ،ثوا٤ٔٛذ ٝگوإ ثٜب ١آة هٝى ث ٚهٝى
اكيٝكّ ٙل ٙاٍذ .آة كه ىٗلگ ٢اَٗبٕ ٓلهٕ آوٝى ١ث ٚاٗلاى ٙا ١ا٤ٔٛذ ٣بكز ًٚ ٚثقِ ػٔل ٙا١
اى رٌُ٘ٞٞژٓ ١لهٕ آوٝى ٝاثَز ٚث ٚآة اٍذ ً ٝبهّ٘بٍبٕ پ ِ٤ثً ٢٘٤وك ٙاٗل ً ٚاگو ع٘گ
عٜبٗ ٢كه عٜبٕ هؿ ثلٛل ا ٖ٣ثبه ا ٖ٣ع٘گ ثوٍو روَ ْ٤آة فٞاٛل ثٞك .آوٝى ثوف ٢اى ًْٞه ٛب
ثوٍو روَ ٝ ْ٤ثَزو هٝك فبٗٛ ٚب ثب ٣کل٣گو افزالكبد ّل٣ل ١كاهٗل ٝرب ً٘ ٕٞچ٘ل ٖ٣ع٘گ فٖ٤ٗٞ
ها ثقبٛو روَ ْ٤آة هٝكفبٗٛ ٚب ٝكه٣بچٛ ٚب ًوك ٙاٗل .اكـبَٗزبٕ ٢ٌ٣اى ًْٞهٛب ٢٣اٍذ ً ٚاى
ٓ٘بثغ َٗجزب ؿ٘ ٢آة ثوفٞهكاه اٍذ ٝآثٜب ١كوٝاٗ ٢اى كٍ ًَٛٞبهإ اكـبَٗزبٕ اى ٓ٘بٛن
ٓوًئّ ،١بٍ ّٔ ٝبٍ ّوم ٓ ٢عّٞل ٗ ٝؼٔز ٢اٍذ فلاكا ًٚ ١ثب٣ل هله إٓ ها كاَٗذ .آب
ٓزبٍلبٗ ٚع٘گٗ ،ب آ٘ ،٢رجؼٗ ٝ ٘٤جٞك ػلاُذ اعزٔبػ ،٢كَبك اكاه ٝ ١ػوت ٓبٗلگ ٢اكـبَٗزبٕ
ٍجت گوك٣ل ٙاٍذ ًًْٞ ٚهٛبَٔٛ ١بٓ ٚ٣ب اى ا٘ٓ ٖ٣بثغ آثٓ ،٢لذ ٝها٣گبٕ ثْ٤زو ٖ٣ثٜو ٙها
ثجوٗل ٓ ٝوكّ اكـبَٗزبٕ ًٕ ٚبؽجبٕ إِ ٢اٗ ٖ٣ؼٔذ فلاكاكَٛ ١ز٘ل اى اٍزلبك ٙإٓ ٓؾوَٛ ّٝز٘ل
ٝثب كوو ٝثلثقز ٢كٍذ ٝپ٘غٗ ٚوّ ًٓ٘٘ ٢ل .كه کْٞه٣ک٤ِ٤ٓ ٚبهك ٛب ٓزو ٓکؼت آثِ ثالاٍزلبكٙ
ث ٚکْٞهٛبَٔٛ ١ب ٢ٓ ٚ٣هٝك پٌ فٞا٤ٛل ك٣ل ک ٚػٔن ػوت ٓبٗلگ ٝ ٢اكکبه ثبىكاهٗل ٙاٗکْبف ٝ
پْ٤وكذ كهکْٞهٓب هٛ ْٚ٣ب ١ػٔ٤ن كاهك ثبَ٣ز ٢ثب إٓ ٓجبهىَٓ ٙزٔو ٝپب٣لاه کوك رب ثَزو
ٓ٘بٍت ثوا ١رٍٞؼ ٝ ٚپْ٤وكذ کْٞه ٓ٤ٜب گوكك.
هٝكفبٗٛ ٚبِ٘ٔٛ ١ل ،آًٓ ،ٞبثَ ٛٝو٣وٝك هٝكفبٗٛ ٚب ٢٣اٗل ً ٚثْ٤زو ٖ٣آة اكـبَٗزبٕ ها ثٚ
ًْٞه ٛبَٔٛ ١ب٘ٓ ٚ٣زوَ ًٓ٘٘ ٢ل ٍٞك ٝثٜو ٙػظ ْ٤ا ٖ٣آثٜب ث ٚع٤ت ًْٞه ٛبَٔٛ ١بٚ٣
اكـبَٗزبٕ ٓ ٢هٝك .كهؽبُ ٌٚ٤آثٜب ١اكـبَٗزبٕ كه ً٘به هٗٝن ىهاػذ ٓ ٢رٞاَٗذ ثْ٤زو ٖ٣اٗوژ١
ثوم ها ٗ٤ي ر٤ُٞل ٗٔب٣ل ٓ ٝوكّ ها اى ربهٗ ٝ ٢ٌ٣جٞك اٗوژ ١ثوم ٗغبد كٛل .آوٝى كُٝذ ٓ ٝوكّ
اكـبَٗزبٕ ٓغجٞهٗل ً ٚاٗوژ ١ثوم ها اى فبهط ًْٞه فو٣لاهٔٗ ١ب٘٣ل ٝثب ٓ٘ذ كواٝإ ٛ ٝيٚ٘٣
گياف اى كبِٕٛ ٚياهإ ًِٓٞ٤زوكٝه آٗوا ث ٚفبٗٛ ٚبّ ١بٕ ثٌْبٗ٘ل .كُٝذ اكـبَٗزبٕ ثٔٛ ٚبٕ
اٗلاىٛ ٙي ٚ٘٣ا ًٚ ١ثواٝ ١اهكاد ثوم اى فبهط ًْٞه اٗغبّ كاك ٙاٍذ ،اگو آ ٖ٣جِؾ ها ٛيٚ٘٣
ٍلٍبىٍ ٝ ١بفذ ث٘ل ٛبٓ ١زؼلك ثوا ١ر٤ُٞل اٗوژ ١ثوم ًْ ٝبٝهىً ٢ٓ ١وكٗل ،ربً٘ ٕٞثقِ
٤ٍٝؼ ٢اى ّٜوٛب ١اكـبَٗزبٕ اى ٗؼٔذ ثوم ثوفٞهكاه ثٞك ٕ٘ ْٛ ٝؼذ ًْبٝهى ١اكـبَٗزبٕ
كه ٍٞٛچ٘لٍ ٖ٣بٍ گنّز ٚكچبه رـ٤٤و ٝرؾٓ ٍٞضجذ ّل ٙثٞك .اگو آثٜب ١اكـبَٗزبٕ اٍزلبك ٙاػظٔ٢
ّٞك آکبٕ ر٤ُٞل ثوم اٙبك ٚرو اى٤ٓ 0111گب ٝاد ثوم ٝعٞك كاهك ک٤ٓ 231 ٚگبٝاد ٗ٤بى
كافِی كاه ٝ ْ٣ثو ٚ٤آٗوا ٕبكه کوك.
89
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
آ٤ل ٓ ٢هكذ ً ٚاكـبَٗزبٕ ثب گبّ گناّزٖ ث ١ٍٞ ٚرٍٞؼٕ٘ ٝ ٚؼذ ثزٞاٗل اى آثٜب ١فوّٝبٕ
فٞك ثٜزو ٖ٣اٍزلبك ٙها ثجوك ،ثب ٜٓبه آثٜب ١گوكإ ٝفوّٝبًْٕ ،بٝهى ١ها رٍٞؼ ٚكاكٝ ٙ
ٓلهٗ٤ي ٙکوك رب كهٍب ٚ٣پْ٤وكذ ًْبٝهىٓ ٝ ١بُلاهٜٔٓ ًٚ ١زو ٖ٣ؽوك ٝ ٚر٤ُٞل ٓٞاك ؿنا٢٣
اكـبَٗزبٕ ثّٔ ٚبه ٓ ٢هٝك ،اّزـبٍ ا٣غبك ٗٔب٣ل ٓ ٝوكّ ها اى ٝاثَزگ ٢اهزٖبك ١ث ٚفبهط اى
ًْٞه ٗغبد ثلٛل .ثقٖ ٓٞاكـبَٗزبٕ ثؼ٘ٞإ ٣کْٞه ىهاػز ٢كه ٓ٘طو ٝ ٚعٜبٕ ّ٘بفز٢ٓ ٚ
ّٞك .اىعِٔٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ 7/90111 ٚکزبه ىٓ ٖ٤ىهاػز ٢كوٛ 5175097 ٜکزبه إٓ آث ٢ثٞك ٝ ٙثوٚ٤
إٓ ثؼِذ ػلّ كٍزوٍ ٢ث ٚآة ثٖٞهد ُِٔ٣ ٢ب کْذ ّٗٔٞ ٢ك .اکضو٣ذ ٓوكّ ٓب ( )%81كه ثقِ
کْبٝهىٓ ٝ ١بُلاه ١اّزـبٍ كاهٗل %10 ٝ .كهآٓل ٗبفبُٔ اى ٓؾٖٞالد ىهاػز ٢ثلٍذ ٓ٢
آ٣ل .ثقِ اػظْ ٕبكهاد اكـبَٗزبٕ ٗ٤ي ٓؾٖٞالد ىهاػزٓ ٝ ٢بُلاه ١اٍذ .ثُ ٖ٤ٜٔؾبظ كه
ٍبفزبه اهزٖبك ١عبٓؼ ، ٚىهاػذ اى ا٤ٔٛذ فبٕ ٢ثوفٞهكاه اٍذ .کبهّ٘بٍبٕ ،کْبٝهى ١ها
ٜٓٔزو ٖ٣ثقِ كه اهزٖبك اكـبَٗزبٕ ٓ٤لاٗ٘ل ٝاػزوبك كاهٗل ک ٚرٜ٘ب ثب رٍٞؼ ٚثقِ ىهاػذ ٓ٢
رٞإ ث ٚهّل ٝرٍٞؼ ٚاهزٖبكٓ ١طِٞة كه اكـبَٗزبٕ كٍذ ٣بكذ .كه ّوا ٜ٣ک٘ ٢ٗٞکْبٝهى ١كه
اكـبَٗزبٕ ثٜزوّ ٝ ٖ٣ب٣ل رٜ٘ب گي ٚ٘٣ثوا ١ا٣غبك ى٣وٍبفزبهٛب ١اهزٖبك ١ا ٖ٣کْٞه ثبّل.
ثٛ ٚوؽبٍ ٗبآ٘ ٢رؾًٔ ًْ ،٢ِ٤به ،١کب ِٛؽٌ ٖٛٝپوٍز ٝ ٢كَبك اكاهٍ ١جت گوك٣ل ً ٚرب
كُٝزٔوكإ کْٞه كوٕذ ٗکوكٗل ث ٚا٤ٔٛذ آثٜب ١اكـبَٗزبٕ رٞع ٚعلٔٗ ١ب٘٣ل .فّٞجقزبٗ ٚكه چ٘ل
ٍبٍ اف٤و ٝىاهد اٗوژ ٝ ١آة اكـبَٗزبٕ ث ٚا٤ٔٛذ ا ٖ٣ه ٚ٤ٚپ ٢ثوكٓ ٝ ٙطبُؼبد ٝثوهٍٛ ٢ب٢٣
ها كها ٖ٣ثبهّ ٙوٝع ًوك ٙاٍذ .رؼلاك ١پوٝژٛ ٙبٓ ١ؾلٝك ٓبٗ٘ل ک٘زوٍ ٝمف٤و٤ٍ ٙالثٜب ،إالػ
ٝثبىٍبىَ٤ٍ ١زْ ٛب ١آث٤به ،١اػٔبه ث٘ل ٝرؾکٍٞ ْ٤اؽَ هٝكفبٗٛ ٚب ها ث ٚکٔ ثبٗ عٜبٗ،٢
آٍ٤ب ٝ ٢٣کٔ ٓبُ ٢رؼلاك ١کْٞهٛب ٓبٗ٘ل ا٣بُذ ٓزؾل ٙآو٣کب ٝؿ٤و ٙاعوا ًوك ٙاٍذ .آب
ًْٞهٓب ث ٚكٜٛب ٍل ٗ٤بى كاهك ً ٚثب٣ل ٍبفزّٞ ٚك رب آثٜبٍ ١وگوكإ ٜٓبه گوكك .،ثب رٞع ٚثٚ
گَزوكگ٘ٓ ٢بثغ آث ٢كهاكـبَٗزبٕ ،ثوآٜ ١به آثٜب ٝاٍزلبك ٙث ٚ٘٤ٜاى آ ٖ٣ب٣غ ؽ٤برٕ ٢لٛب ٓ٤ِ٤بهك
كاُو ٗ٤بى كاهك ً ٚكه ّوا ٜ٣كؼِ ٢كُٝذ رٞاٗب ٢٣اٗغبّ آٗوا ٗلاهك .آب اهاك ٙهاٍـ ٝهبٛغ ْٛكه
ا ٖ٣ىٓ ٚ٘٤کٔوٗگ اٍذ .ؽل اهَ ثٜزو ثٞك ک ٚاى ا ٖ٣کٔکٜب ١فبهع ٢چ٘ل ث٘ل فبک٣ ٝ ٢ب ث٘لٛب١
کبٗکو٣زٓ ٢ز ٍٜٞاؽلاس کوك .ؽز ٢کبه روٍٓ ْ٤ل ٛبً ١غٌ ٢كه ِ٘ٔٛل ٍ ٝل ٍِٔب كه ٛواد ٞ٘ٛى
ث ٚارٔبّ ٗوٍ٤ل ٙاٍذ.
ٓوبٓبد كُٝز ٢کْٞه ٓ ٢گ٘٣ٞل ثب آٗک ٚاكـبَٗزبٕ ٣ک ٢اى ثيهگزو٘ٓ ٖ٣بثغ آث٘ٓ ٢طو ٚها كه
افز٤به كاهك ،آب ٛو ٍبٍ ٗيك ٣ثٛ ٚلزبك كٖ٤ل آة ٓٞعٞك كه کْٞه ٙب٣غ ّٓٞ ٢كٓ .ؼبٕٝ
ٝىاهد اٗوژ ٝ ١آة آهب٤ٙ ١ب ٢ٓ ٢٣گ٣ٞل "كه ٓغٔٞع ٤ِ٤ٓ 37بهك ٓزو ٓکؼت آة ٛبٍ ١طؾٝ ٢
٤ِ٤ٓ 08بهك ٓزو ٓکؼت آة ٛب ١ى٣وىٓ ٢٘٤كه کْٞه ٝعٞك كاهكٓ .زأٍلبٗ ٚكه ٍٞٛربه٣ـ ٓب
91
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
رٞاَٗز ٚا ْ٣رٜ٘ب اى 58رب 11كٖ٤ل ا٘ٓ ٖ٣بثغ ها ٓٞهك اٍزلبك ٙهواه ك ٝ ْ٤ٛثو ٚ٤آة اى كٍذ ٓب
فبهط ّٓٞ ٢ك".
ثب ٝعٞك اٗج ٢ٛٞاى ْٓکالد كه کْٞه ،پٌ ثوا ١اٍزلبكٞٓ ٙصو اى ٓ٘بثغ آثٍ ٢وّبه ٝهكزٖ ثٚ
ٍ ١ٞاٗکْبف کْبٝهى ،١اهزٖبك ٝ ١ثبال ثوكٕ كهآٓلٛب ٍ ٝطؼ ىٗلگّٜ ٢وٗٝلإ کْٞه هاٛکبه
ٛب ١م َ٣پْٜ٘٤بك ٓ٤گوكك:
-0اؽَبً َٓئ٤ُٞذ پن٣وٓ ١ج٘ ٢ثو ا٘٣ک " ٚاكـبَٗزبٕ فبْٗٓ ٚزوک ٚٔٛاكـبٜٗب اٍذ ٓب َٛز ْ٤ک ٚثب
آکبٗبد ٓٞعٞك ٝکٔکٜب ١کْٞهٛب ١فبهع ٖٛٝ ،٢ها َٓ٤بىٍ ،ْ٣بفزٖ ٓ ٖٛٝب ٚ٣اكزقبه ٝثبػش
ٍوثِ٘لٛ ١و ّٜوٗٝل اكـبٕ ٓ٤گوكك" .ا ٖ٣هٝؽ ٚ٤اى ٛو٣ن هٍبٗٛ ٚبی عٔؼی ٓبٗ٘ل هاكٝ ٞ٣
رِ٣ٞيٝ ٝ ٕٞ٣ىاهرقبٗٛ ٚبی ٓوث ٚٛٞثوای ٓوكّ ٝکبهٓ٘لإ كُٝذ رجِ٤ؾ ّٞك.
٘ٓ-5بثغ آث ٢کْٞه ثؼ٘ٞإ ٍ ٣وٓب( ٢ِٓ ٚ٣ى٣وٍبفزبهاٗکْبف کْبٝهىٕ٘ ٝ ١ؼذ) ّ٘بفزّٞ ٚك.
ٗظو ث ٚا٘٣ک ٚعٜذ ثبىٍبى ٝ ١ثٜو ٙثوكاه ١اى إٓ ػيّ ٍِٓ ،٢وٓب ٚ٣ػظ٤ٗ ٝ ْ٤وٓ ١ٝزقٖٔ ها
ِٓٛ ٢جل .الىّ اٍذ كُٝذ اى ٗظو رقٖ ٔ٤ثٞكع ٚپٌ اى ثقِ آ٘٤ذ ٝاهك ٝآٗوا كه ا٣ُٞٝذ كّٝ
هواه كاك ٝ ٙك٣گو ٝىاهرقبٗٛ ٚبی م٣وث ٜكه فلٓذ إٓ ثبّلٙ .وٝه ١اٍذ ک ٚكه ٓوؽِ ٚاٍٝ
ثبرٞع ٚث ٚآکبٗبد ٓبُ ٢كُٝذ ،کٔکٜب ١فبهع٤ٗ ٝ ٢و ١ٝاَٗبٗٓ ٢زقٖٔ ه٘ٓ ١ٝبثغ آثٍ ٢وٓبٚ٣
گناهٛ ١ب ١الىّ ثؼَٔ آ٣ل رب ثَزو ٓ٘بٍت ها عٜذ اٗکْبف ٝرٍٞؼ ٚکْبٝهى ٝ ١ر٤ُٞل اٗوژ ١ثوم
ٓ٤ٜب ٍبفذ.
ٓ-1طبُؼٍ ، ٚو ،١ٝثبىٍبى ٝ ١ثٜو ٙثوكاه ١کِ٘ٓ ٚ٤بثغ آث ٢فٞهك ٝثيهگ کْٞه ثب ٔٛکبهٝ ١
رلبٝ ْٛىاهرقبٗٛ ٚب ١اٗوژ ٝ ١آة ،ىهاػذ ،اٗکْبف كٛبد ٓ ٝبُ ٚ٤ثبّلّ .بَ٣ز ٚاٍذ كؼبُ٤زٜب١
کبه ١ها ثٖٞهد رله٣غ ٢اى پوٝژٛ ٙب ١فٞهك ٝکٞچ ٓبٗ٘ل ث٘لٛب ١فبکٍ٘ ٝ ٢گ-٢کبٗکو٣زی
ٝر٤ُٞل اٗوژ ١ثوم ثب ظوك٤ذ کْ ّوٝع ٝث ٚپوٝژٛ ٙبٓ ١ز ٝ ٍٜٞثيهگ فزْ گوكك .چ ٚثٜزو
فٞاٛل ثٞك کٍ ٚبفزٖ ث٘لٛب ١فبکٍ٘ ٝ ٢گ ٢ها اى ٍطؼ کْ كه كهٛ ٙب ١فٞهك ٝکٞچ ثب
ْٓبهکذ ٝثَ٤ظ ٓوكّ ّٞ ٝهاٛبّ ١وٝع ک٘ ْ٤اگو آوٝى ٣ث٘ل فبک ٢ثوا ١آث٤به 3 ١عو٣ت
ىٓ ٖ٤اػٔبه ک٘ٓ ْ٤طٔئ٘ب ً آٗوا ث ٚرله٣ظ ث ٚث٘لٛب ١فبکٓ ٢ز ٝ ٍٜٞثيهگ ٝکبٗکو٣زٓ ٢لهٕ اٗکْبف
فٞا ْ٤ٛكاك .اُجز ٚكه ک٘به إٓ ،رٞاٗب ٢٣كَِ٘ٓ ٝ ٢ک ٢ا ٖ٣ها كاه ْ٣كه ٖ٤ٔٛث٘لٛب ،ثوم ْٛكه ٓو٤بً
کْ ر٤ُٞل ک٘ .ْ٤اى ٛوف ك٣گو ٍٝبٓ ٝ َ٣بّ ٖ٤آالد ٓلهٕ آوٝى ١کبه ث٘لٍبى ١ها كه ٍطؼ فٞهك
ثوآ ١ب فٍ ٢ِ٤بك ٝ ٙآکبٕ پن٣و ٍبفز ٚاٍذ .ا ٖ٣کبه اى ٣کطوف ثبػش رـن ٝ ٚ٣رغل٣ل آثٜب ١ى٣و
ىّٓ ٢٘٤ل ٝ ٙاىٛله هكزٖ ٛياهإ رٖ فبک ٢ىهاػز ٢ک ٚكه اصو ٍ٤الة ٗبثٞك ْٓٞ٤ك ،عِٞگ٤و ١کوك.
آب ػيّ ٝاهاك ٢ِٓ ٙپورٞإ ،ا٣ضبه ٝكلاکبه ١كُٝزٔوكإ ها ِٓٛ ٢جل.
اٍزوار٤ژ ١اٍزلبك ٙاى ٓ٘بثغ آة کْٞه ثب كهٗظو كاّذ ٓؾلٝك٣زٜب ١ثٞكع:١ٞ
ِ -2ثبىٗگو ١كه
91
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٓ -3ب ّبٛل إٓ َٛز ْ٤ک ٚكه اٛواف كه٣بٛب ١کْٞه ٛياهإ ىٓ٣ ُْ ٖ٤وىع ٝعٞك كاهكٗ .ظو ثٚ
ا٘٣کٍ ٚطؼ آة كه٣ب پبئ ٖ٤رو اى ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز ٢ثٞك ٢ٔٗ ٙرٞإ ىٜٓ٘٤ب ٢ُِٔ ١ها آث٤بهٞٔٗ ١ك .آب
ثب اٍزؾٖبٍ ثوم كه ؽل ظوك٤ذ کْ ٓ ٝز ٍٜٞاى اٗوژ ١پورال ْٛفٞك كه٣ب ٢ٓ ،رٞإ آة ها ثٚ
اهرلبع ثبال پوربة ٗٔٞك ٝىٜٓ٘٤ب ١اٛواف كه٣ب ها آث٤بهٞٔٗ ١كٓ( .بٗ٘ل ىٜٓ٘٤ب ١اٛواف كه٣ب ١آٓ)ٞ
-4اؽلاس پوٝژٛ ٙبْٓ ١زوک ثب َٔٛب٣گبٗ ٢ک ٚكاها ١ؽٞى ٙكه٣بْٓ ٢٣زوک َٛز٘ل .عٜذ ثٜوٙ
ثوكاه ١اى هٝكفبٗٛ ٚب٘ٓ ،بكغ ْٓزوک رؼو٣ق ّٞك رب اى ٣کطوف ثب ا٣غبك هٝاثٍ ٜبُْ ٝاػزٔبك
ٓزوبثَ ،گبٓ ٢ثَ ١ٞثٜجٞك آ٘٤ذ کْٞه ثوكاّز ٝ ٚاى ٛوف ك٣گو ٓولاه ى٣بك ىٜٓ٘٤ب ١ىهاػز٢
ى٣وکْذ هكز ٝ ٚاى اٗوژ ١ثوم ْٛاٍزلبكٞٓ ٙصو ٗٔٞك ( .اؽلاس ث٘ل كٍٝز ٢ث ٖ٤کْٞهٛب١
روکَٔ٘زبٕ ٝا٣وإ اُگ ١ٞفٞث ٢ثوآ ١ب فٞاٛل ثٞك).
-7روث٤ذ ٗ٤وٓ ١ٝزقٖٔ ثب کٔ کْٞهٛب ١كٍٝذ ٝثبىٗگو ٝ ١رو٣ٞذ هّزٛ ٚب ١ث٘لٍبى،١
ٍبىٛ ٙب ١آث ٝ ٢ر٤ُٞل ثوم كه كاْٗگبٜٛبی کْٞهٔٛ .چ٘ ٖ٤اػياّ اٍزبكإ ٓ ٝؾِٖٔٓ ٖ٤زبى ثٚ
كاْٗگبٜٛبٓ ١ؼزجو عٜبٕ عٜذ كواگ٤وی ػِ ٝ ّٞرک٘بُٞىی ٓل٣و٣ذ ر٘ظ ْ٤آة ٍ ٝلٍبىی.
-8ك٣يا ٖ٣ث٘ل ٛبی فبکی ،ث٘لٛبی آثگوكإ ،کبٗبُٜب ١آث٤به ١كه ه ١ٝكه٣بٛب ْٜٓ ١کْٞه ث ٚکٔ
ثبٗ عٜبٗ٣ ٢ب آٍ٤ب ٝ ٢٣کٔکٜب ١فبهع ٢ر ٍٜٞفٞك اكـبٜٗب.
-9ربٍْٓ ٌ٤زوک ّوکزٜبی ٍٜبٓی ٍبفزٔبٗی ث٘ل ٝاٜٗبه ثب رغبه ِٓی
-01فو٣لاهی رک٘بُٞژی اؽلاس ث٘ل ٝاٜٗبه اى ّوکزٜبی ٓؼزجو عٜبٕ کٛ ٚوف هواهكاك پوٝژٛ ٙبی
اٗکْبكی ٓ٘بثغ آثی ٓب ٓی ّٗٞلّ .وکذ ث٘ل ٝاٜٗبه ٍبىی ث ٖ٤أُِِی ثواٍبً هواهكاك ٓی فٞاٛل
٣پوٝژ ٙث٘ل آثگوكإ ها كه ٣کی اى ٝال٣بد کْٞه اؽلاس ٗٔب٣ل كه هواهكاك ّوکذ ٓنکٞه رؼٜل
ٗٔب٘٣ل ک ٚرؼلاكی اى ٓزقٖٖ ٖ٤کْٞه ها آٓٞىُ كاكْٓ ٝ ٙزوکب ٌ ثب آٗبٕ پوٝژ ٙها پ ِ٤ثجوٗل ٝكه
ٖٔٙپوٝژ ٙها ؽل اهَ ثٓ ٚلد ٍ 3بٍ گواٗزی ٗ ٝوّ اكياه رکُ٘ٞٞژی چگٗٞگی ٍبفزٖ ث٘ل ٣ب کبٗبٍ
ها رؾ َ٣ٞكُٝذ اكـبَٗزبٕ ٗٔب٣ل.
-00ثوهواهی اهرجبٔٛ ٝ ٛکبهی ػِٔی ثب كاْٗگبٜٛبی ٓؼزجو عٜبٕ ٝرجبكٍ اٛالػبد ػِٔی ٝ
رغوثی ثب آٗبٕ ٔٛ ٝچ٘ ٖ٤ربٍ ٌ٤ككزو آٗبٕ كه ٝىاهد اٗوژی ٝآة رب ثزٞإ ٣اهرجب٤ٓ ٝ ٛکبَْٗ٤
ٓٞصو ٝپب٣لاه ثٞعٞك آٝهك.
ٓ -05زبٍلبٗ ٚكه ّوا ٜ٣كؼِی کٛ ٚو هٝى رؼٖ٤بد هٓٞیٗ ،بآ٘ی ٝع٘گٜبی رؾِٔ٤ی ٙوثبد
ٓؾکٔی ثوپ٤کوٜٓ ٙغٞه ٓ ٝظِٝ ٖٛٝ ّٞاهك ٓ٤ک٘ل ٛ ٝو هٝى ٕلٛب عٞاٗبٕ ثو٘ٓٝل ّ ٝغبع ٖٛٝ
ثوای ككبع اى ٗٞآ ٝ ٖٛٝ ٌ٤آىاك ىَ٣زٖ عبٜٗبی ف ِ٣ٞها كلای ٓ ٖٛٝی ک٘٘ل ،اعوای پوٝژٙ
92
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
ٛبی ٓ٘بثغ آثی کْٞه ثب چبُْٜب٣ی ٔٛوا ٙاٍذ گوچ ٚكه ا ٖ٣اٝافو ثؼٚی پوٝژٛ ٙب٣ی رکّٔ َ٤لٙ
اٍذ ک ٚهبثَ هله اٍذ ک ٚكه ّکٞكب٣ی ىهاػذ ٝربٓ ٖ٤آة آّبٓ٤لٗی فِ٤ی ٓل٤ل ٍ ٝبىٗل ٙاٍذ.
93
)Afghanistan water resources( ٌآشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستا
1-http://www.iranrivers.com/Drought/DroughtExperience/water%20
refugees.htm
4-http://www.qanat.info
6-Information on this page is from Waller, Roger M., Ground Water and the
Rural Homeowner, Pamphlet, U.S. Geolgoical Survey, 1982
15-http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9
%85_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A2%D8%A8
94
)Afghanistan water resources( ٌآشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستا
_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8
%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-درياي کابل
16-http://fa.wikipedia.org/wiki/تىظيم_مىابع_آب_درافغاوطتان
21-http://www.nejatab.com/Default.aspx?Page=22&ReadContentDetail=586
22-http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B
1%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C
24-http://www.fao.org/nr/water/aquastat/data/wrs/readPdf.html?f=WRS
_ AFG _en.pdf
25-http://www.jame-ghor.com/archive/ejtemaie/abdul_samad_saeb
/0001_ 01012013_saeb.htm#sthash.j0ECkULN.dpuf
95
آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ ()Afghanistan water resources
" اكـبَٗزبٕ فبْٗٓ ٚزوک ٚٔٛاكـبٜٗب اٍذ ٓب َٛز ْ٤ک ٚثب آکبٗبد ٓٞعٞك ٝکٔکٜب١
کْٞهٛب ١فبهع ٖٛٝ ،٢ها َٓ٤بىٍ ْ٣بفزٖ ٓ ٖٛٝب ٚ٣اكزقبه ٝثبػش ٍوثِ٘لٛ ١و ّٜوٗٝل
اكـبٕ ٓ٤گوكك".
96