You are on page 1of 96

‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫تسى هللا انرحًٍ انرحيى‬

‫آب مٍمتريه حك بطر است بذَن آن جُامع َ تمذن از بيه‬


‫رفتً‪ ،‬اوساوٍا ميميروذ‬

‫فصل اًل‬
‫هقذهو (‪:)Introduction‬‬

‫ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ه‪ٗٝ‬ل رقو‪٣‬ت ٓ٘بثغ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬ثقٖ‪ ٓٞ‬ع٘گِ‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬ػِلچو‪ٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه كه ‪ٍ 53 ٍٞٛ‬بٍ‬
‫اف‪٤‬و‪ ،‬فٌَْبُ‪ٍ ٢‬بُ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬زٔبك‪ٔٛ ٝ ١‬چ٘‪ ٖ٤‬هّل ه‪ٝ‬ى اكي‪ ٕٝ‬عٔؼ‪٤‬ذ كه ًْ‪ٞ‬ه‪َٓ ،‬ئِ‪ ٚ‬آة‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ،٢‬ىهاػز‪ًٔ ٝ ٢‬ج‪ٞ‬ك إٓ كه ّ‪ٜ‬و ‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب ث‪ ٢ٌ٣ ٚ‬اى َٓبئَ ؽبك ‪ ٌَْٓ ٝ‬عل‪ ١‬كه‬
‫ًْ‪ٞ‬ه رجل‪ّ َ٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٝ .‬اهؼ‪٤‬ذ آو ا‪ ٖ٣‬اٍذ ً‪ٓ ٚ‬ب كهى ٕؾ‪٤‬ؾ‪ ٢‬اى آة ث‪ٓ ٚ‬ؼ٘‪ ٢‬آثبكاٗ‪ٓ ،٢‬ب‪ٚ٣‬‬
‫ىٗلگ‪ٛ ًٚ ٢‬وا‪ٝ‬د‪ٍ ،‬وٍجي‪ ٝ ١‬ثوًذ ها كه ٍلو‪ ٙ‬آكٓ‪٤‬بٕ گَزوك‪ٔٗ ٢ٓ ٙ‬ب‪٣‬ل‪ٗ ،‬لاّز‪ ٚ‬ا‪ ٝ ْ٣‬گنها اى‬
‫ً٘به إٓ گنّز‪ ٚ‬ا‪ِٓ .ْ٣‬ز‪ ٢‬اى ا‪ٗ ٖ٣‬ؼٔذ اُ‪ ٢ٜ‬ث‪ٜ‬و‪٘ٓ ٙ‬ل ٓ‪٤‬جبّل ً‪ ٚ‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى رٌ٘‪ُٞٞ‬ع‪ٝ ٖ٣ٞٗ ٢‬‬
‫ّ٘بفذ اى آٌبٗبد ثبُو‪٘ٓ ٙٞ‬بثغ آث‪ًْٞ ٢‬ه ف‪ ِ٣ٞ‬اى هطو‪ ٙ‬هطو‪ ٙ‬آة ثبهإ‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬ك‪٣‬گوٓ٘بثغ آث‪٢‬‬
‫كه ع‪ٜ‬ذ آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ،٢‬ثب‪٣‬و ‪ ٝ‬اٍزقواط اٗوژ‪ ١‬ثوم اٍزلبك‪ّ ٙ‬ب‪٣‬بٗ‪ ٢ٓ ٢‬ثوٗل‪ .‬كه ًْ‪ٞ‬ه‬
‫كو‪٤‬و ٓب ػِ‪٤‬وؿْ ا‪ ٢ٌ٣ ٌٚ٘٣‬اى ٓ٘ب‪ٛ‬ن فْي ع‪ٜ‬بٕ ٓ‪ ٢‬ثبّل آب ثؼِذ ٍبفزٔبٕ اها‪ ٝ ٢ٙ‬ػ‪ٞ‬اهٗ‬
‫‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬ثب كاّزٖ ً‪ٜٛٞ‬ب‪ٍ ١‬وثلِي ًْ‪٤‬ل‪ ٝ ٙ‬ىَٓزبٗ‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬وك‪ٓ ،‬قبىٕ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثوا‪ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة‬
‫ثوف ‪ ٝ‬ثبهاٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬كِٖ‪ ٢‬كوا‪ً ْٛ‬وك‪ ٙ‬اٍذ ً‪ ٚ‬اى آٗ‪ٜ‬ب كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬فو‪ّٝ‬بٕ ‪ ٝ‬پوآث‪ٍ ٢‬وچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‬
‫رؼلاك‪ ١‬اى ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب پٌ اى ‪ٕ ٢ٛ‬ل‪ٛ‬ب ً‪ِٓٞ٤‬زو ثالاٍزلبك‪ ٝ ٙ‬ثل‪٤ٍ ٕٝ‬واة ًوكٕ ٓوكّ رْ٘‪ٝ ٚ‬‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪٣ ُْ ١‬يهع‪ٓ ،‬ظِ‪ٓٞ‬بٗ‪ ٚ‬فبى ‪ ٖٛٝ‬ها ‪ٝ‬كاع ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٘٣‬ل‪ .‬اگو ٓب ًٔ‪ ٢‬ا‪ٛ‬الػبد ك٘‪ ٝ ٢‬ػِٔ‪ ٢‬كه‬
‫ىٓ‪٘ٓ ٚ٘٤‬بثغ آث‪ ٝ ٢‬ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ ١‬ثبُو‪ ٙٞ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه ف‪ٞ‬ك كاّز‪ ٚ‬ثبّ‪ ،ْ٤‬ف‪ٞ‬ا‪ ْ٤ٛ‬ك‪٣‬ل ً‪ ٚ‬چوله ٓب ًلوإ‬
‫ٗؼٔذ ًوك‪ ٙ‬ا‪ ٝ ْ٣‬اى ٗؼٔبد ‪ ٝ‬هىم ‪٤ٛ‬ت ً‪ ٚ‬فلا‪ٗٝ‬ل ثوا‪ٔ٣‬بٕ كه ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼذ ى‪٣‬جب‪ ِ٣‬گَزوك‪ ٙ‬اٍذ‪،‬‬
‫اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ‪ٍٞ ٝ‬كٓ٘ل ٌٗوك‪ ٙ‬ا‪ ْ٣‬ؽز‪ ٢‬كه اهرلبع ‪٣ 3‬ب ‪ٓ 01‬زو‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه ٓب ٕل‪ٛ‬ب ‪ٛ‬ياه‬
‫‪ٌٛ‬زبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ؽبِٕق‪٤‬ي ىهاػز‪٣ ُْ ٢‬يهع‪ ،‬ثل‪ًْ ٕٝ‬ذ ‪ ٝ‬ه‪ٍٝ‬زبئ‪٤‬بٕ رْ٘‪ُ ٚ‬ت كه اٗزظبههطو‪ٙ‬‬
‫ثبهإ ث‪ٍٞ ٚ‬ى َْٗز‪ ٚ‬اٗل‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ثوا‪ ١‬ه‪ّ ّٖٝ‬لٕ ا‪٤ٔٛ‬ذ ٓ‪ٞٙٞ‬ع ث‪ ٚ‬ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ ١‬ثبُو‪ ٙٞ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬آٓ‪ ،ٞ‬ک‪ٞ‬کچ‪ ،ٚ‬کبثَ‪ ،‬پ٘غْ‪٤‬و‪ً٘ ،‬و‪،‬‬
‫‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ ٝ‬ل ثب‪٣‬ل اٗل‪٤ْ٣‬ل‪ .‬ف‪ٞ‬ا‪٤ٛ‬ل ك‪٣‬ل ً‪ ٚ‬اگو ك‪ُٝ‬زٔوكإ ٓب كه ع‪ٜ‬ذ ٓ‪ٜ‬به ا‪ ٚٔٛ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب‪َٓ ١‬ذ‪،‬‬
‫فو‪ّٝ‬بٕ ‪ٍ ٝ‬وًِ هلػِْ ٓ‪ٌ٤‬وكٗل ؽلاهَ ‪ٛ‬ياهإ ‪ٛ‬ياه ‪ٌٛ‬زبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها رؾذ ًْذ ‪ٕ ٝ‬ل‪ٛ‬ب ‪ٛ‬ياه‬
‫ٓوكّ كو‪٤‬و ‪ ٝ‬ث‪٤‬چبه‪ٓ ٙ‬بٕ ها ٍ‪٤‬واة ‪ ٝ‬اى گوٍ٘گ‪ ،٢‬ربه‪٘ٓ ٢ٌ٣‬بىٍ ‪ ٝ‬كولإ اٗوژ‪ ١‬ثوم ٗغبد پ‪٤‬لا ٓ‪٢‬‬
‫ًوكٗل‪ .‬ثبى‪ ْٛ‬اگو ٗگب‪ ٢ٛ‬گنها ث‪ ٚ‬هلهد ‪ ٝ‬ػظٔذ كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬ث‪ ٚ‬اٗلاى‪ ٢ٓ ،ْ٣‬ث‪ ًٚ ْ٤٘٤‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ث‪ٚ‬‬
‫‪ ٍٞٛ‬روو‪٣‬جب ‪ِٓٞ٤ً 0511‬زو ٓوى ْٓزوى ثب ًْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬كه كٍ ‪ ٚ٘٤ٍ ٝ‬كواؿ ف‪ٞ‬ك ثب ًٔبٍ‬
‫ٕجو ‪ٓ ٝ‬زبٗذ ًْز‪ٛ ٢‬ب‪ ١‬ثيهگ رغبهر‪ ٢‬ربعٌَزبٕ‪ ،‬اىثٌَزبٕ ‪ ٝ‬رؤًَ٘زبٕ ها ث‪ ٚ‬ا‪ ٝ ٍٞ ٖ٣‬إٓ ٍ‪ٞ‬‬
‫ها ٓ‪ًْ ٢‬بٗل ‪ٛ ٝ‬ياهإ ‪ٛ‬ياه ‪ٌٛ‬زبه پقز‪ً ٚ‬به‪ٛ ١‬ب‪ًْٞ ١‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬اىثٌَزبٕ ‪ ٝ‬رؤًَ٘زبٕ ها ٍ‪٤‬واة‬
‫ٓ‪ٔٗ ٢‬بٗل‪ ،‬فْ ث‪ ٚ‬اثو‪ٝ ٝ‬آ‪ ٢ٛ‬ثو ٍ‪ًْ ٢ٔٗ ٚ٘٤‬ل كه ػ‪ٓ ٗٞ‬ب اكـبٗ‪ٜ‬ب ؽل اهَ ّ‪ٜ‬بٓذ ا‪ ٖ٣‬ها ٗلاّز‪ْ٤‬‬
‫ً‪ ٚ‬ؽز‪ ٢‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ٞٔٛ ١‬اه ؽبِٕق‪٤‬ي ا‪ٛ‬واف كه‪٣‬ب ها ٍ‪٤‬واة‪ٍ ،‬وٍجي‪ ،‬ثب ‪ٛ‬وا‪ٝ‬د ‪ٍٞ ٝ‬اؽَ آٗوا‬
‫رؾک‪ٔٗ ْ٤‬بئ‪ .ْ٤‬پٌ ؽبال ً‪ٓ ٚ‬ب ث‪ ٚ‬ػظٔذ ا‪٘ٓ ٖ٣‬جغ ؽ‪٤‬بر‪ٓ ٝ ٢‬ب‪ٍ ٚ٣‬وٍجي‪٤ٍ ٌّْ ٝ ١‬و‪ٓ ١‬وكّ كو‪٤‬و‬
‫ٓبٕ پ‪ ٢ٓ ٢‬ثو‪ ْ٣‬ك‪٣‬و ْٗل‪ ٙ‬ثب ػيّ ‪ ٝ‬اهاك‪ ٢ِٓ ٙ‬ثب ّؼبه آة ‪٣‬ؼ٘‪ ٢‬آثبكاٗ‪ٍ ٝ ٢‬وٍجي‪ ،١‬ثب ‪٣‬ي ثوٗبٓ‪ٚ‬‬
‫ه‪٣‬ي‪َ٘ٓ ١‬غْ ِٓ‪ ٝ ٢‬رل‪ ٖ٣ٝ‬پو‪ٝ‬ژ‪ٜٓ ٙ‬به آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪ ٝ ١‬ا‪٣‬غبك ث٘ل‪ٛ‬ب اى ٓ‪ٞ‬اك ٓؾِ‪ ٝ ٢‬کبٗکو‪٣‬ز‪ ٢‬ثب‬
‫‪ٌٔٛ‬به‪ٓ ١‬غبٓغ ث‪ ٖ٤‬أُِِ‪ ٝ ٢‬رغبهِٓ‪ ٢‬گبٓ‪ٜ‬ب‪ٗ ١‬قَز‪ ٖ٤‬ها ّو‪ٝ‬ع ً٘‪ ْ٤‬رب اْٗبءهلل ثز‪ٞ‬اٗ‪ٖٔٙ ْ٤‬‬
‫ٍوٍجي‪ ٝ ١‬آثبكاٗ‪ًْٞ ٢‬ه‪ ،‬ث‪ ٚ‬رله‪٣‬ظ ٌَْٓ ًْ اث‪ًٔ ٝ ٢‬ج‪ٞ‬ك ّل‪٣‬ل ثوم ها ثو‪ٛ‬وف ٗٔبئ‪.ْ٤‬‬

‫‪ٛ‬لف اى ر‪ ٚ٤ٜ‬ا‪ ٖ٣‬کزبة رالّ‪ ٢‬اٍذ كه ع‪ٜ‬ذ ث‪ ٚ‬رٖ‪٣ٞ‬و کْ‪٤‬لٕ آکبٗبد ثبُو‪٘ٓ ٙٞ‬بثغ آث‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه‪،‬‬
‫اهىُ ‪ ٝ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ا‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ كه ىٓ‪ ٚ٘٤‬هّل ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ٝ ١‬اهزٖبك‪ ،١‬اٍزلبك‪ ٙ‬اى إٓ ع‪ٜ‬ذ‬
‫ث‪٤‬و‪ ٕٝ‬هكذ اى ‪ٝ‬اثَزگ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪٤ٓ ،ٚ٣‬يإ اٍزلبك‪ٝ ٝ ٙ‬اثَزگ‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬اى‬
‫ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛٚ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ‪ ٝ‬ثآلفو‪ ٙ‬ا‪ٛ‬الع هٍبٗ‪ ٝ ٢‬آّ٘ب‪ٓ ٢٣‬وكّ ٓب اى ر‪ٞ‬اٗبئ‪ٜ٤‬ب‪ ١‬ثبُو‪ ٙٞ‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫گ‪ٜ‬وثبه ًْ‪ٞ‬ه ٓب ٓ‪ ٢‬ثبّل رب ثب ‪٣‬به‪ ١‬فلا‪ٗٝ‬ل ٓزؼبٍ ‪ٓ ٝ‬لك ‪ٔٛ‬ل‪٣‬گو ثز‪ٞ‬اٗ‪ ْ٤‬اى ا‪ ٖ٣‬ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ٜ٣‬ب كه ع‪ٜ‬ذ‬
‫ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٝ ٚ‬اٗکْبف ىهاػذ ‪ ٝ‬اٍزؾٖبٍ اٗوژ‪ ١‬ثوم ًْ‪ٞ‬ه ف‪ٞ‬ك اٍزلبك‪ ٙ‬ث‪ٔٗ ٚ٘٤ٜ‬بئ‪ .ْ٤‬ث‪٤‬بئ‪ ْ٤‬ثب ا‪ٖ٣‬‬
‫پ‪٤‬بّ "َجات آب‪َ ،‬جات زَذگي است زَذگيًاٌ را َجات دْيى لطرِ ‪ ،‬لطرِ آب‪ ،‬نحظّ‪ ،‬نحظّ زَذگي‬
‫است آَرا جًغ آٔري ٔ استفادِ يٕثر کُيى‪ٓ ".‬طبُؼ‪ ٚ‬ا‪ ١‬ث‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬کزبة كاّز‪ ٚ‬ثبّ‪.ْ٤‬‬

‫اىويت آب در چرخو حيات (‪:)Importance of water in life cycle‬‬


‫آة ٓ‪ ْٜ‬رو‪ٓ ٖ٣‬بك‪ ٙ‬ؽ‪٤‬بد ‪ ٝ‬آثبكاٗ‪ ٢‬اٍذ‪ .‬ا‪ٓ ٖ٣‬بك‪ٍ ٙ‬وآؿبى ؽ‪٤‬بد ‪ ٝ‬عيء إِ‪ ٢‬رٔبّ ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬كاد‬
‫ىٗل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ثواٍبً ٗظو‪ ٚ٣‬رٌبَٓ‪ ،‬آة‪ٓ ،‬زبٕ ‪ ٝ‬آٓ‪٤ٗٞ‬بى روً‪٤‬جبد إِ‪ ٢‬ا‪ٞٓ ٚ٤ُٝ‬ع‪ٞ‬ك كه ع‪ ٞ‬ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫‪َٛ‬ز٘ل ً‪ ٚ‬ػبَٓ ر‪٤ُٞ‬ل ٗقَز‪ ٖ٤‬آٓ‪ ٞ٘٤‬اٍ‪٤‬ل ٓ‪ ٢‬ثبّ٘ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬عَْ ث‪ ٚ‬ػ٘‪ٞ‬إ ٗوط‪ ٚ‬آؿبى‪ ٖ٣‬ؽ‪٤‬بد ؽ‪ٞ٤‬اٗ‪٢‬‬
‫ّ٘بفز‪ّٞ ٢ٓ ٚ‬ك‪ .‬آة ثقِ ػٔل‪ ٙ‬ا‪ ١‬اى ّجک‪٤ٍٝ ٚ‬غ ؽغواد ثلٕ اَٗبٕ ها رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل ‪ ٝ‬ثل‪ٕٝ‬‬
‫‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك آة‪ ،‬ؽ‪٤‬بر‪ٗ ٢‬ق‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪.‬آة ‪ ٢ٌ٣‬اى كوا‪ٝ‬إ رو‪ٞٓ ٖ٣‬اك ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬اٍذ ‪٣ ٝ‬گبٗ‪ٓ ٚ‬بك‪ٙ‬‬

‫‪2‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ا‪ ١‬اٍذ ً‪ ٚ‬ث‪ٕٞ ٚ‬هد ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬كه ٌَّ ‪ٛ‬ب‪ ١‬عبٓل (‪٣‬ـ)‪ٓ ،‬ب‪٣‬غ ‪ ٝ‬گبى (ثقبه آة) ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪.‬‬
‫آّبٓ‪٤‬لٕ ‪ ٝ‬هكغ ٗ‪٤‬بى‪ٛ‬ب‪ ١‬كوك‪( ١‬رْ٘گی ‪َّ ،‬زْ‪ٗ )...ٝ ٞ‬قَز‪٤ٗ ٖ٤‬بى ‪ٗ ٝ‬گوُ ثْو ث‪ ٚ‬آة ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬
‫آة ٗ‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب ٓب‪ ٚ٣‬ؽ‪٤‬بد ثٌِ‪ٓ ٚ‬ب‪ ٚ٣‬ث‪ٜ‬ج‪ٞ‬ك ً‪٤‬ل‪٤‬ذ ؽ‪٤‬بد‪ٓ ،‬ؾ‪ ٜ٤‬ى‪َ٣‬ذ ‪ّ ٝ‬ک‪ٞ‬كب‪ ٢٣‬اهزٖبك ع‪ٞ‬آغ‬
‫ثْو‪ ١‬اٍذ‪ .‬آة ًِ‪٤‬ل پواگ٘لگ‪ٗ ٢‬ل‪ ،ًٞ‬آثبكاٗ‪ ٝ ٢‬عب‪ٝ‬كإ ٍبى‪ ١‬ىٗلگ‪ ٢‬ؽ‪ٞ٤‬اٗبد ‪ٗ ٝ‬جبربد ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬
‫آة اٍذ ً‪ ٚ‬ث‪ٞٓ ٚٔٛ ٚ‬ع‪ٞ‬كاد ىٗل‪َٛ ،ٙ‬ز‪ ، ٢‬ثوب ‪ ٝ‬هلهد ى‪َ٣‬زٖ ها ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل اگو ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬اى اهرلبع‬
‫ثبال ٗگو‪َ٣‬ز‪ّٞ ٚ‬ك‪ ،‬ث‪ً ٌَّ ٚ‬و‪ ٙ‬ا‪ ١‬آث‪ ٢‬هٗگ ْٓب‪ٛ‬ل‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬ى‪٣‬وا ثقِ ثيهگ‪ ٢‬اى ٍطؼ إٓ ها‬
‫اه‪٤‬بٗ‪ٛ ًٞ‬ب ‪ ٝ‬ثؾو‪ٛ‬ب كوا گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬اى ‪ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ301‬زو ٓوثغ ٍطؼ ىٓ‪ٕٞ٤ِ٤ٓ 140 ،ٖ٤‬‬
‫ً‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ إٓ ثب آة پ‪٤ّٞ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬
‫آة ث‪٣ ٚ‬و‪ ٖ٤‬گ‪ٛٞ‬و اُ‪ ٢ٜ‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه هوإٓ ًو‪ ْ٣‬پ٘غب‪ ِّ ٝ ٙ‬آ‪ ٚ٣‬كه ٓ‪ٞ‬هك پ‪٤‬لا‪ ٝ ِ٣‬ا‪٤ٔٛ‬ذ آة ‪ٝ‬‬
‫‪ٝ‬اثَزگ‪ ٢‬ؽ‪٤‬بد ث‪ ٚ‬ا‪ٓ ٖ٣‬بك‪ ٙ‬اهىّٔ٘ل آ‪ٝ‬هك‪ّ ٙ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬فلا‪ٗٝ‬ل (ط) ٓ‪ ٢‬كوٓب‪٣‬ل‬
‫« ٔهللا اَسل يٍ انسًاء ياء فاحيا تّ االرض تؼذ يٕتٓا اٌ في رانك الیّ نمٕو یسًؼٌٕ»‪.‬‬
‫«‪ ٝ‬فلا‪ٗٝ‬ل اى آٍٔبٕ ‪ٛ‬ب ثبهإ ها كوٍزبك رب ىٓ‪ ٢٘٤‬ها پٌ اى ٓوگ‪ ،‬ىٗل‪ ٙ‬گوكاٗل اُجز‪ ٚ‬كه ا‪ً ٖ٣‬به‬
‫ٍ‪ٞ‬ه‪ٓ ٙ‬جبهً‪ٗ ٚ‬ؾَ ـ آ‪43 ٚ٣‬‬ ‫آ‪٣‬بر‪ ٢‬اٍذ ثوا‪ ١‬آٗبٕ ً‪ٍ ٚ‬قٖ ؽن ها ٓ‪ّٗٞ٘ ٢‬ل‪».‬‬
‫آة كه رٌبَٓ ثْو ‪ ٝ‬رٔلٕ ثْو‪ٗ ١‬وِ ٓ‪ ٢ٜٔ‬كاّز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬اَٗبٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬ثل‪ٛ ١ٝ‬ياهإ ٍبٍ هجَ كه‬
‫ً٘به كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬چْٔ‪ٛ ٚ‬ب ٍبکٖ ّلٗل‪ٖٓ .‬و‪ٛ ١‬ب كه ً٘به ػظٔذ كه‪٣‬ب‪ ٝ َ٤ٗ ١‬آّ‪ٞ‬ه‪ٜ٣‬ب ‪ًِ ٝ‬لاٗ‪ٜ٤‬ب كه‬
‫ً٘به كعِ‪ ٝ ٚ‬كواد ‪ٝ‬آه‪٣‬ب‪ٜ٤٣‬ب كهک٘به كآ٘‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ِ٘ٔٛ ٝ ٞ‬ل ٌَٖٓ گي‪٣‬لٗل‪ .‬رٔلٕ ثْو ‪ ٝ‬اه‪ٞ‬اّ‬
‫ٓزنکو‪ ٙ‬كه ا‪ ٖ٣‬هاٍزب ٌَّ گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ٛ .‬و هله ثْو‪٣‬ذ ٓزٔلٕ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ث‪ٔٛ ٚ‬بٕ پ‪ٔ٤‬بٗ‪ٖٓ ٚ‬بهف آة‬
‫اىك‪٣‬بك ٓ‪٣٢‬بثل‪ًٔ .‬ج‪ٞ‬ك آة ثقٖ‪ ٓٞ‬ثبػش ٓؾل‪ٝ‬ك ّلٕ ىهاػذ‪ٓ ،‬بُلاه‪ ٝ ١‬اىث‪ ٖ٤‬هكزٖ ػِلچو‪ٛ‬ب ‪ٝ‬‬
‫ثالفو‪ًٞ ٙ‬چ ه‪ٜ‬و‪ ٝ ١‬عجو‪ ١‬اَٗبٗ‪ٜ‬ب ها اى ‪٣‬ي ٓ٘طو‪ ٚ‬ث‪٘ٓ ٚ‬طو‪ ٚ‬ك‪٣‬گو ثلٗجبٍ كاّز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬كه ًْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬و‬
‫ه‪ٝ‬ى ّب‪ٛ‬ل ً‪ٞ‬چ ًوكٕ ٓوكّ اى ه‪ٍٝ‬زب ‪ٛ‬ب ث‪ّٜ ١ٍٞ ٚ‬و ‪ٛ‬ب ٓ‪ ٢‬ثبّ‪ّ .ْ٤‬ب‪٣‬ل كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ثؼِذ اى‬
‫ث‪ ٖ٤‬هكزٖ ‪ٛ‬ياهإ ‪ٛ‬ياه ‪ٌٛ‬زبه ع٘گِ‪ٜ‬ب‪ ،‬چوا‪ٛ‬گب‪ٜٛ‬ب ‪ ٝ‬اؽلاس ًبهفبٗغبد ٕ٘ؼز‪ ٢‬آال‪٘٣‬ل‪ ٙ‬كه ع‪ٜ‬بٕ‪،‬‬
‫ٕلٓبد عجوإ ٗبپن‪٣‬و‪ ١‬ث‪ٓ ٚ‬ؾ‪ ٜ٤‬ى‪َ٣‬ذ ‪ ٝ‬ال‪ ٚ٣‬اى‪ٝ ٕٝ‬اهك گوك‪٣‬ل‪ ًٚ ٙ‬اصواد ٓقوة ‪٘ٓ ٝ‬ل‪ ٢‬إٓ‪،‬‬
‫گوّ ّلٕ ‪ٞٛ‬ا ‪ً ٝ‬ب‪ ِٛ‬ثوف ‪ ٝ‬ثبهإ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ا‪ٞٙٞٓ ٖ٣‬ع ثبػش گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ كهآ‪٘٣‬ل‪ ٚٗ ٙ‬چ٘لإ‬
‫ك‪ٝ‬ه‪ ،‬آة ا‪ٓ ٖ٣‬ب‪ ٚ٣‬ؽ‪٤‬بر‪ ٢‬ث‪ ٢ٌ٣ ٚ‬اى ٓؼ‪ٚ‬الد ع‪ٜ‬بٗ‪ ٢‬رجل‪ َ٣‬گوكك‪.‬‬
‫كه كٗ‪٤‬ب‪ ١‬آو‪ٝ‬ى ا‪٤ٔٛ‬ذ آة ‪ٗ ٝ‬وِ إٓ كه ر‪ٍٞ‬عؼ‪ ٝ ٚ‬پ‪ْ٤‬عوكذ ًْع‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب ثعوًٌ پ‪ّٞ‬ع‪٤‬ل‪َ٤ٗ ٙ‬عذ‪ .‬آة‬
‫ٓب‪٣‬ععع‪ ٚ‬ؽ‪٤‬عععبد اَٗعععبٕ‪ ،‬گ‪٤‬عععب‪ٜٔٓ ٝ ٙ‬زعععو‪٘ٓ ٖ٣‬جعععغ اٗعععوژ‪ ١‬اهىإ ه‪ٔ٤‬عععذ كه فعععلٓذ ه‪ّٝ‬ععع٘ب‪ ٝ ٢٣‬ر‪ٍٞ‬عععؼ‪ٚ‬‬
‫ه‪ٝ‬ىاكي‪ٕ٘ ٕٝ‬ؼذ ‪ ٝ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬هواه گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬پٌ ‪ٕٝ‬ق ا‪ ٖ٣‬گ‪ٜ‬و ؽ‪٤‬بر‪ ٢‬اى ؽ‪ٕٞ‬عِ‪ ٚ‬ا‪٣‬عٖ کزعبة‬
‫چ٘ل‪ٕ ٖ٣‬لؾ‪ ٚ‬ا‪ ١‬فبهط اٍذ آب ثب‪َ٣‬ز‪ ٢‬كهى ‪ّ ٝ‬ع٘بفز‪ ٢‬كه‪٤‬عن اى ا‪٣‬عٖ ٗؼٔعذ اُ‪ٜ‬ع‪ ٢‬پ‪٤‬علا ً٘ع‪ ٝ ْ٤‬ثع‪ ٚ‬إٓ‬
‫ثؼ٘‪ٞ‬إ ٓ‪ٜٔ‬زو‪٘ٓ ٖ٣‬جغ ؽ‪٤‬بد ‪٣ ٝ‬ي ٓبك‪ٓ ٙ‬ط‪ٜ‬و ‪ ٝ‬پبى ‪ ٝ‬اُز‪٤‬بّ ك‪٘ٛ‬ل‪ ٙ‬هٗعظ ‪ ٝ‬آالّ ٓعبٕ ثوفع‪ٞ‬هك ك‪ٍٝ‬عزبٗ‪ٚ‬‬
‫‪ ٝ‬هك‪٤‬وبٗ‪ ٚ‬كاّز‪ ٚ‬ثبّ‪ ْ٤‬ث‪ ٚ‬ا‪ٓ ٖ٣‬ل‪ ًٚ ّٜٞ‬ثب عٔغ آ‪ٝ‬ه‪ ١‬هطو‪ ٙ‬هطو‪ ٙ‬إٓ كه ‪ٛ‬و ىٓبٕ ‪ٛ ٝ‬و ٗوط‪ًْ ٚ‬ع‪ٞ‬ه‪،‬‬

‫‪3‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪٘ٛٞٔٛ‬بٕ رْ٘‪ ٝ ٚ‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪٣ ُْ ١‬يهع ٓبٕ ها ٍ‪٤‬واة ٗٔبئ‪ ٌَْٓ .ْ٤‬اكـبَٗعزبٕ رعب ؽعل‪ٝ‬ك‪ًٔ ١‬جع‪ٞ‬ك آة‬
‫کْع‪٤‬ل‪ًْ ٙ‬ع‪ٞ‬ه ٓعب‬ ‫ٗ‪َ٤‬ذ‪ ،‬ى‪٣‬وا ٓ٘جغ ػظ‪ ْ٤‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثو‪٣‬ي (‪ )watershed‬إٓ كه كٍ ًع‪ٛ ٙٞ‬عب‪ٍ ١‬عوثلِ‬
‫هعواه كاهك ًع‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬عب‪ ١‬فو‪ّٝ‬عبٕ اى إٓ ٍوچْعٔ‪ٓ ٚ‬ع‪ ٢‬گ‪٤‬عوك‪ .‬آعب ٓعب ‪٘ٛ‬عو اٍعزلبك‪ ٙ‬كهٍعذ اى آٗعوا ٗعع‪ٚ‬‬
‫آٓ‪ٞ‬فزعع‪ ٚ‬ا‪٣‬ععْ كوعع‪ّ ٜ‬ععب‪ٛ‬ل ا‪٣‬ععٖ ‪َٛ‬ععز‪ً ْ٤‬عع‪ٍ ٚ‬ععبالٗ‪٤ِ٤ٓ ٚ‬عع‪ٛ ٕٞ‬ععب ٓزععو ٌٓؼععت آة ثععل‪ ٕٝ‬اٍععزلبك‪ ٙ‬ىهاػزعع‪،٢‬‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ٕ٘ ٝ ٢‬ؼز‪ ٢‬ث‪ٛ ٚ‬له ٓ‪٤‬و‪ٝ‬ك ‪ ٝ‬کْع‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬عب‪ ٚ٣‬ثعب كها‪٣‬عذ فعبٓ اى إٓ ؽعلاکضو اٍعزلبك‪ٓ ٙ‬ع‪٢‬‬
‫ٗٔب‪٘٣‬ل‪ .‬كه ؽبُ‪ٓ ٌٚ٤‬ب رْ٘‪ُ ٚ‬جبٕ ثب چ‪ٜ‬و‪ٓ ٙ‬ؼٖ‪ٓ ٝ ّٞ‬ظِ‪ٓٞ‬بٗ‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬كٗجبٍ آة ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬كٗجعبٍ ًٔعي اى ك‪٣‬گعوإ‬
‫ٓ‪ ٢‬ه‪( ْ٣ٝ‬آة كه ک‪ٞ‬ى‪ٓ ٝ ٙ‬ب رْ٘‪ُ ٚ‬جبٕ ٓ‪ ٢‬گوك‪٣ – ْ٣‬به كه فبٗ‪ٓ ٝ ٚ‬ب گوك ع‪ٜ‬بٕ ٓ‪ ٢‬گوك‪.)ْ٣‬‬
‫پعععٌ ثعععب كاّعععزٖ ثوٗبٓععع‪ ٚ‬پب‪٣‬عععلاه ٓعععل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘عععبثغ آة ( ‪Sustainable Water resources‬‬
‫‪ ٝ )management‬اٍزوار‪٤‬ژ‪ٜٓ ١‬به آث‪ٜ‬ب ث‪ ٚ‬رعله‪٣‬ظ ٓ‪٤‬زع‪ٞ‬إ ‪ٛ‬عياهإ ‪ٌٛ‬زعبه ىٓع‪ ٖ٤‬ثعب‪٣‬و ها كا‪٣‬عو ‪ ٝ‬ثع‪ٚ‬‬
‫چوف‪ ٚ‬ر‪٤ُٞ‬ل ا‪ٙ‬بك‪ً ٚ‬وك ‪ ٝ‬اى ا‪٣‬عٖ ‪ٛ‬و‪٣‬عن ‪ٛ‬عياهإ ك‪ٛ‬وعبٕ كو‪٤‬عو ‪ ٝ‬ر‪٤ٜ‬لٍعذ ٓعبٕ ها ٕعبؽت ىٓع‪ ٖ٤‬پعو‬
‫ٓؾٖ‪ ٝ ٍٞ‬آٗوا اى ‪٣‬ي ٖٓوف ً٘٘ل‪٤ٗ ٙ‬بىٓ٘ل ث‪٣ ٚ‬ي ر‪٤ُٞ‬ل ً٘٘ل‪ ٝ ٙ‬آثعبكگو ثع‪٤ٗ ٢‬عبى رجعل‪ً َ٣‬عوك‪ٚٓ .‬عبكب‬
‫ا‪ ٌٚ٘٣‬آثعبكاٗ‪ًْ ٢‬ع‪ٞ‬ه ها ٗ‪٤‬عي كوع‪ ٜ‬اى ‪ٔٛ‬ع‪ٗ ٖ٤‬وع‪ ٝ ٜ‬عب‪٣‬گعب‪ ٙ‬ثب‪َ٣‬عز‪ّ ٢‬عو‪ٝ‬ع ًعوك‪ .‬ى‪٣‬عوا كه ًْع‪ٞ‬ه ‪ٛ‬عب‪١‬‬
‫ع‪ٜ‬بٕ ٍ‪ ّٞ‬اى عِٔ‪ًْ ٚ‬ع‪ٞ‬ه ٓعب‪ ،‬اًضو‪٣‬عذ ٓعوكّ ثع‪ ٚ‬ىهاػعذ ‪ٓ ٝ‬بُعلاه‪ ١‬اّعزـبٍ كاهٗعل ‪ ٝ‬اى ا‪٣‬عٖ ‪ٛ‬و‪٣‬عن‬
‫آواه ٓؼبُ ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٘٣‬عل‪ُ .‬عنا كه ًْع‪ٞ‬ه ٓعب ٓؾع‪ٞ‬ه ر‪ٍٞ‬عؼ‪ ٝ ٚ‬اٌْٗعبف‪ ،‬ثقعِ ىهاػعذ ‪ٓ ٝ‬بُعلاه‪ٓ ١‬ع‪٢‬‬
‫ثبّل‪ .‬ىهاػذ ٍز‪ ٕٞ‬كوواد اهزٖبك ‪ ٝ‬آة ٍز‪ ٕٞ‬كوعواد ىهاػعذ ٓ‪٤‬جبّعل‪ .‬ىهاػعذ ثعل‪ ٕٝ‬كٍزوٍع‪ ٢‬ثع‪ٚ‬‬
‫آة ٓول‪ٝ‬ه ٗق‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪ .‬ا‪ًٞ ٖ٣‬رب‪ٛ‬زو‪ ٖ٣‬ها‪ ٢ٛ‬اٍعذ ًع‪ ٚ‬آ‪٤‬عل‪ ١‬ها كه كُ‪ٜ‬عب‪ ١‬ك‪ٛ‬وبٗعبٕ ٓ‪ٜ‬غع‪ٞ‬ه ‪ ٝ‬فَعز‪ٚ‬‬
‫ٓبٕ ىٗل‪ ٙ‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ًوك‪ ،‬ع‪ٞ‬اٗبٕ رالّگوٓبٕ ها ثب ّوا‪ ٜ٣‬عل‪٣‬ل ٍعبىٗلً‪ ٢‬ثع‪ًٔ ٚ‬عي آثعبكاٗ‪ًْ ٢‬ع‪ٞ‬ه ٓع‪٢‬‬
‫‪ِٛ‬جل ً‪ ٚ‬ث‪٣ ٚ‬و‪ ٖ٤‬ثب ثوٗبٓ‪ ٚ‬ه‪٣‬ي‪ ،١‬ػعيّ ‪ ٝ‬اهاك‪ِٓ ٙ‬ع‪ ،٢‬ثعب رلکعو ًعبه ‪ ٝ‬رعالُ فَعزگ‪ٗ ٢‬بپعن‪٣‬و ثع‪ٍ ٚ‬ع‪١ٞ‬‬
‫عبٓؼ‪ ٚ‬ثب ٍؼبكد ‪ ٝ‬هكب‪ ٙ‬ؽوًذ ف‪ٞ‬ا‪ً ْ٤ٛ‬وك‪.‬‬

‫تاريخچو آب )‪:( History of Water‬‬


‫ربٌُ ‪٣‬ک‪ ٢‬اى پ‪ٌَْٞ٤‬ربٕ كالٍل‪ٗٞ٣ ٚ‬بٕ ث‪ٞ‬ك ً‪ ٚ‬پٌ اى ّ٘بفذ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼذ آة‪ ،‬إٓ ها ر٘‪ٜ‬ب ؽو‪٤‬وذ‬
‫إَ ‪ْ٘ٓ ٝ‬بء ع‪ٜ‬بٕ ٓ‪٤‬لاَٗذ‪ ١ٝ .‬پل‪٣‬ل‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ك‪٤‬ي‪ٔٛ ٢ٌ٣‬چ‪ ٕٞ‬رجق‪٤‬وآة‪ٕ ،‬ؼ‪ٞ‬ك إٓ ث‪ٞٛ ٚ‬ا ‪ ٝ‬اٗغٔبك‬
‫ها كُ‪ َ٤‬اكػب‪ٛ‬ب‪ ١‬ف‪ٞ‬ك ٓ‪٤‬لاَٗذ‪ .‬كه ا‪ٝ‬افو هوٕ پ٘غْ (م‪ )ّ .‬آپ‪٤‬ل‪ ،ًٌِٝ‬آة‪ٞٛ ،‬ا‪ ،‬آرِ ‪ ٝ‬فبى ها‬
‫ْٓ٘ب ع‪ٜ‬بٕ كاَٗذ‪ .‬اهٍط‪ ٞ‬ثوا‪ٛ ١‬و‪٣‬ي اى چ‪ٜ‬به ػٖ٘و‪ ،‬ك‪ٕ ٝ‬لذ هبئَ ث‪ٞ‬ك‪ ١ٝ .‬ىٓ‪ ٖ٤‬چ‪ٜ‬به‬
‫ػٖ٘و‪ ١‬ها ٓوًي ػبُْ ٓ‪٤‬لاَٗذ ٓؼزول ث‪ٞ‬ك ً‪ ٚ‬اكالى ٓزؾلأُوًي كه ا‪ٛ‬واف إٓ ؽوًذ ٓ‪ً٘٘ ٢‬ل‪.‬‬
‫‪ٗٞ٣‬بٗ‪٤‬بٕ ثبٍزبٕ‪ٛ ،‬ج‪٤‬ؼذ ها كه چ‪ٜ‬به ػٖ٘و فبک‪ ،‬آة‪ٞٛ ،‬ا ‪ ٝ‬آرِ فالٕ‪ ٚ‬کوك‪ ٙ‬ث‪ٞ‬كٗل‪ .‬ربٌُ اى‬
‫كالٍل‪ٗٞ٣ ٚ‬بٕ ا‪ ٖ٣‬كو‪ ٚ٤ٙ‬ها ٓطوػ کوك ک‪ ٚٔٛ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬اّکبٍ ها ٓ‪٢‬ر‪ٞ‬إ كه ‪ ٣‬ػٖ٘و ٗقَز‪،ٖ٤‬‬

‫‪4‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٝ‬ؽلد ثقْ‪٤‬ل ا‪ ٝ‬ا‪ ٖ٣‬ػٖ٘و ٗقَز‪ ٖ٤‬ع‪ٜ‬بٕ ها آة كاَٗذ‪ .‬آو‪ٝ‬ى‪ ٢ٔٗ ٙ‬كاٗ‪ ْ٤‬ک‪٘ٓ ٚ‬ظ‪ٞ‬ه كه‪٤‬ن ‪ ١ٝ‬اى‬
‫ا‪ ٖ٣‬گلز‪ ٚ‬چ‪ ٚ‬ث‪ٞ‬ك‪ٙ‬اٍذ‪ّ .‬ب‪٣‬ل ا‪ ٝ‬ثو ا‪ ٖ٣‬اػزوبك ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ثبّل ک‪ ٚٔٛ ٚ‬چ‪٤‬ي اى آة پل‪٣‬ل آٓل‪ٙ‬اٍذ ‪ ٝ‬ك‪ٝ‬ثبه‪ٙ‬‬
‫ث‪ ٚ‬آة ٓج ٌلٍ ٓ‪٢‬گوكك‪ .‬رب عب‪ ٢٣‬ک‪ ٚ‬ربه‪٣‬ـ ْٗبٕ ٓ‪٢‬ك‪ٛ‬ل ا‪ ٖ٤ُٝ‬رغبهة آة ّ٘بٍ‪ٓ ٢‬وث‪ ٛٞ‬ث‪ٍٓٞ ٚ‬و‪ٜ٣‬ب ‪ٝ‬‬
‫ٖٓو‪ٜ٣‬ب كه ٓ٘طو‪ ٚ‬فب‪ٝ‬هٓ‪٤‬بٗ‪ ٚ‬اٍذ ثط‪ٞ‬ه‪ ١‬ک‪ ٚ‬هلآذ ٍل ٍبى‪ ١‬ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب ٗ‪ َ٤‬ث‪ٍ ۰111 ٚ‬بٍ هجَ‬
‫اى ٓ‪٤‬الك َٓ‪٤‬ؼ ٓ‪٢‬هٍل كه ‪ ٖ٤ٔٛ‬ىٓبٕ كؼبُ‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪ْٓ ١‬بث‪ ٢ٜ‬كه چ‪٤ٗ ٖ٤‬ي ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاّز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬اى ثل‪ٝ‬‬
‫ربه‪٣‬ـ رب ؽل‪ٝ‬ك ‪ٍ 0۰11‬بٍ ثؼل اىٓ‪٤‬الك َٓ‪٤‬ؼ كالٍل‪ ٝ ٚ‬كاْٗٔ٘لإ ٓقزِل‪ ٢‬اى عِٔ‪ٓٞٛ ٚ‬و ربٌُ‪،‬‬
‫اكال‪ ،ٕٞٛ‬اهٍط‪ ٝ ٞ‬پِ٘‪ ٢‬كه ٓ‪ٞ‬هك ٍ‪٤‬کَ ‪ٛ‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ١‬اٗل‪ْٛٚ٣‬ب‪ ١‬گ‪ٗٞ‬بگ‪ ٢ٗٞ‬اهائ‪ ٚ‬کوك‪ٙ‬اٗل ‪ ٝ‬کْ کْ‬
‫ٓلب‪ ْ٤ٛ‬كَِل‪ٛ ٢‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ١‬عب‪ ١‬ف‪ٞ‬ك ها ث‪ْٓ ٚ‬ب‪ٛ‬لاد ػِٔ‪ ٢‬كاكٗل‪.‬‬
‫اٍزقواط آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ٍ ٢٘٤‬بثو‪ ٚ‬ا‪ٞٛ ١‬الٗ‪ ٢‬كه کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬قزِق چ‪ ٕٞ‬چ‪( ٖ٤‬ؽلو چب‪ ٢ٛ‬رب‬
‫ػٔن ‪ٓ 0311‬زو ث‪ ِٚ٤ٍٞ‬كٍز‪ٛ ٚ‬ب‪ٖٓ ٝ )٢ٗ ١‬و (چب‪ٍٞ٣ ٙ‬ق ثب ػٔن روو‪٣‬ج‪ٓ 011 ٢‬زو ‪ٍ3000‬بٍ‬
‫هلآذ كاهك‪.‬‬

‫كهربه‪٣‬ـ اكلبَٗزبٕ ىهاػذ پ‪ْ٤‬وكز‪ ٝ ٚ‬ؽلو ع‪٣ٞ‬جبه‪ٛ‬ب كه ىٓبٕ ک‪ّٞ‬بٗ‪٤‬بٕ‪ ،‬ؿيٗ‪٣ٞ‬بٕ‪ ،‬ثبفزو‪٣‬بٕ‬
‫ر‪ٞٔ٤‬ه‪٣‬بٕ‪ ،‬ثبثو‪٣‬بٕ ‪ ٝ‬ر‪ٞٔ٤‬هّب‪ ٙ‬كهاٗ‪ٓ ٢‬و‪ٝ‬ط گوك‪٣‬ل‪٤ٍ .‬زْ آث‪٤‬به‪ ١‬كه اكـبَٗزبٕ ر‪ٍٝ ٍٜٞ‬ب‪ٓ َ٣‬لهٕ‬
‫ٗج‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ثِک‪ٓ ٚ‬بٗ٘ل ٕل‪ٛ‬ب ٍبٍ هجَ ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬ر‪ ٍٜٞ‬ع‪ٜ٣ٞ‬ب‪ ١‬فبک‪ ٢‬آث‪٤‬به‪ّٞ٢ٓ ١‬ك ک‪ ٚ‬ك‪ٖ٤‬ل‪١‬‬
‫‪ٙ‬ب‪٣‬ؼبد ف‪ ٢ِ٤‬ى‪٣‬بك ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬اى عِٔ‪ ٚ‬كؼبُ‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬ک‪ ٚ‬كه ثقِ آة كه کْ‪ٞ‬ه ٓب ّل‪ ٙ‬اٍذ ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬إ اى‬
‫اؽلاس ث٘ل ٍوك‪ ٙ‬ؿيٗ‪ٍِ ،٢‬طبٕ‪ٍ ،‬ل کغک‪ِ٘ٔٛ ٢‬ل‪ ،‬ث٘ل ٍو‪ٝ‬ث‪ٗ ،٢‬ـِ‪ ،ٞ‬ث٘ل ٓب‪٤ٛ‬پو‪ ،‬کبٗبٍ آث‪٤‬به‪١‬‬
‫ٗ٘گو‪ٛ‬به‪ ،‬کبٗبٍ آث‪٤‬به‪ ١‬پو‪ٝ‬إ‪ٍ ،‬ل ٍِٔب ‪ٛ‬واد(كهؽبٍ ٍبفذ) ها ٗبّ ثوك‪ .‬كه ٓوب‪ َٚ٣‬ثب آکبٗبد‬
‫ثبُو‪ ٙٞ‬آث‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه اٍزلبك‪ ٙ‬اى إٓ ف‪ٗ ٢ِ٤‬بچ‪٤‬ي اٍذ‪ .‬كه ؽبُ‪٤‬ک‪ٜٗٞ٤ِ٤ٓ ٚ‬ب ٓزو ٓکؼت آة ثالاٍزلبك‪ ٙ‬اى‬
‫کْ‪ٞ‬ه فبهط ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ٓ ٝ‬وكّ اكـبَٗزبٕ اى کٔج‪ٞ‬ك آة ىهاػز‪ ٝ ٢‬آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٢‬هٗظ ٓ‪٤‬جوٗل‪.‬‬

‫آب شناسي (‪)Hydrology‬‬


‫آة ّ٘بٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬اٗگِ‪ ٢َ٤‬ث٘بّ ‪٣ Hydrology‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك اى ك‪ ٝ‬کِٔ‪ Hydro ٚ‬ث‪ٓ ٚ‬ؼ٘‪ ٢‬آة ‪ٝ‬‬
‫‪ Logos‬ث‪ٓ ٚ‬ؼ٘‪ّ٘ ٢‬بٍب‪ ٢٣‬رْک‪ّ َ٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ ‪ ٝ‬ث‪ٓ ٚ‬ؼ٘ب‪٤ٍٝ ١‬غ کِٔ‪ ،ٚ‬آثْ٘بٍ‪ ٢‬ػِٔ‪ ٢‬ک‪ ٚ‬كه ٓ‪ٞ‬هك‬
‫پ‪٤‬لا‪ ،ِ٣‬فٖ‪٤ٕٞ‬بد ‪ٗ ٝ‬ؾ‪ ٙٞ‬ر‪ٞ‬ى‪٣‬غ آة كه ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼذ ثؾش ٓ‪٢‬ک٘ل‪.‬‬

‫اٗغٖٔ ػِ‪ ٝ ّٞ‬ك٘‪ ٕٞ‬ا‪٣‬بالد ٓزؾل‪ ٙ‬رؼو‪٣‬ق ى‪٣‬و ها ثوا‪ٛ ١‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ١‬ثوگي‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ‪:‬‬

‫‪ٛ‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ :١‬ػِْ ٓطبُؼ‪ ٚ‬آة کو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬اٍذ ‪ ٝ‬كه ٓ‪ٞ‬هك پ‪٤‬لا‪ ، ِ٣‬چوفِ ‪ ٝ‬ر‪ٞ‬ى‪٣‬غ آة كه‬
‫‪ٛ‬ج‪٤‬ؼذ‪ ،‬فٖ‪٤ٕٞ‬بد ك‪٤‬ي‪٣‬ک‪ ٝ ٢‬ک‪٤ٔ٤‬ب‪ ٢٣‬آة‪ٝ ،‬اکِ٘ ‪ٛ‬ب‪ ١‬آة كه ٓؾ‪ ٝ ٜ٤‬اهرجب‪ ٛ‬إٓ ثب ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬كاد‬
‫ىٗل‪ ٙ‬ثؾش ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ .‬ث٘بثوا‪ٓ ٖ٣‬الؽظ‪ّٞ ٢ٓ ٚ‬ك ک‪ٛ ٚ‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ١‬كه ثوگ‪٤‬وٗل‪ ٙ‬رٔبٓ‪ ٢‬كاٍزبٕ آة اٍذ‬

‫‪5‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫چ٘ل ٓ‪ٞٙٞ‬ع كه ّ٘بفذ ‪ٓ ٝ‬طبُؼ‪ ٚ‬آة ‪ٛ‬ب ٓ‪ ْٜ‬اٍذ ک‪ ٚ‬ػجبهر٘ل اى‪:‬‬

‫‪6‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٓ- 1‬طبُؼ‪ ٚ‬آة ثؾو‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب‬


‫‪ٓ- 2‬طبُؼ‪ ٚ‬آة ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب ‪ ٝ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‬
‫‪ٓ- 3‬طبُؼ‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬يٓ‪٢٘٤‬‬
‫‪ٓ- 4‬طبُؼ‪ ٚ‬ثوف ‪٣ ٝ‬ق‪ٜ‬ب‪ ١‬كا‪٤ٓ ٢ٔ٣‬جبّل‪.‬‬

‫استفاده از آب (‪)Use of water‬‬

‫آة ‪ٓ ٣‬بك‪ ٙ‬ؽ‪٤‬بر‪ ْٜٓ ٝ ٢‬كه ىٗلگ‪ ٢‬ثْو ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ثقْ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬قزِق اى إٓ اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬ا‪ٍٜٝ‬‬
‫ع‪ٜ‬بٗ‪ ٢‬ر‪ٞ‬ى‪٣‬غ ٓ‪٤‬يإ اٍزلبك‪ ٙ‬آة كه ثقِ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬قزِق كه ٍبٍ ‪ 5111‬ثٖ‪ٞ‬هد ى‪٣‬و ٓ‪٤‬جبّل‪:‬‬

‫ؽل‪ٝ‬ك ‪:99‬‬ ‫‪ - 0‬ثقِ کْب‪ٝ‬هى‪: ١‬‬


‫ؽل‪ٝ‬ك ‪:51‬‬ ‫‪ - 5‬ثقِ ٕ٘ؼذ ‪:‬‬
‫‪ - 1‬ثقِ ٖٓبهف فبٗگ‪ :٢‬ؽل‪ٝ‬ك ‪:8‬‬

‫ثقِ کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ث‪ ٚ‬كُ‪ َ٤‬آث‪٤‬به‪ٓ ١‬ؾٖ‪ٞ‬الد ىهاػز‪٤ٓ ٢‬يإ ى‪٣‬بك‪ ١‬آة ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه‬
‫ٓ‪٢‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬اى ٍبٍ ‪ 0991‬ا‪ ٍٜٝ‬ع‪ٜ‬بٗ‪٤ٓ ٢‬يإ ثوكاّذ آة اى ٓ٘بثغ ث‪٘ٓ ٚ‬ظ‪ٞ‬ه آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٖٛ٤‬ب ‪:91‬‬
‫اكيا‪٣ ِ٣‬بكز‪ٚ‬اٍذ ا‪ ٖ٣‬كه ؽبُ‪٢‬اٍذ ک‪ ٚ‬ث‪ :51 ٖ٤‬رب ‪ :11‬إٓ رجق‪٤‬و ‪٣‬ب عبه‪ ٝ ١‬ث‪ٛ ٚ‬له ٓ‪٢‬ه‪ٝ‬ك‪.‬‬
‫ٓ‪٤‬يإ ثوكاّذ آة كه کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬كهؽبٍ ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ػِذ ٗلاّزٖ اثياه ٓ٘بٍت ك‪ٝ‬ثواثو کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ر‪ٍٞ‬ؼ‪٣ٚ‬بكز‪ ٚ‬ثوا‪ٛ ١‬و عو‪٣‬ت اٍذ‪ ،‬كهؽبُ‪ ٢‬ک‪٤ٓ ٚ‬يإ ٓؾٖ‪ٞ‬الد کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬آٗ‪ٜ‬ب ‪٢ٓ ٍّٞ ٣‬ثبّل‪.‬‬
‫ثؼال‪ ،ٙٝ‬كه اکضو ٗوب‪ ٛ‬فْ ‪ٚٔ٤ٗ ٝ‬فْ ‪ ،‬ث‪ ٚ‬ػِذ کٔج‪ٞ‬ك ثبهُ‪ٛ‬ب‪ ١‬ع‪ :91 ،١ٞ‬آة ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى‬
‫ثوا‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٖٛ٤‬ب اى آة ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬رأٓ‪ ٢ٓ ٖ٤‬گوكك‪ ،‬كهؽبُ‪ ٢‬ک‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪٣ٚ‬بكز‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬ههْ ها ث‪ٚ‬‬
‫‪ :۰1‬هٍبٗل‪ٙ‬اٗل‪ .‬ر‪ٞ‬ى‪٣‬غ ٓ‪٤‬يإ اٍزلبك‪ ٙ‬آة ثٔ٘ظ‪ٞ‬ه ٖٓبهف فبٗگ‪٤ٗ ٢‬ي كه ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬گ‪ٗٞ‬بگ‪ ٕٞ‬ع‪ٜ‬بٕ‬
‫ٓقزِق ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬ث‪ٞٛ ٚ‬ه ٓضبٍ ‪ٛ ٝ‬جن آٓبه ٓ٘زْو ّل‪ ٙ‬ر‪ ٍٜٞ‬ثوٗبٓ‪ ٚ‬ػٔوإ ٍبىٓبٕ َِٓ ٓزؾل كه‬
‫ٍبٍ ‪ ،ّ5119‬ا‪٤ٓ ٍٜٝ‬يإ آة ٖٓوك‪ ٢‬كه ا‪٣‬بالد ٓزؾل‪ ٙ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ُ 575‬زو ‪ ٝ‬كه اه‪ٝ‬پب ث‪ 511 ٖ٤‬رب‬
‫‪٤ُ 111‬زو كه ه‪ٝ‬ى ثوا‪ٛ ١‬و ّقٔ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ ،‬كهؽبُ‪ ٢‬ک‪ ٚ‬كه کْ‪ٞ‬ه ٓ‪ٞ‬ىآج‪ ٤‬ا‪ ٖ٣‬ههْ ؽل‪ٝ‬ك ‪01‬‬
‫ُ‪٤‬زوكه ه‪ٝ‬ى ٓ‪٢‬ثبّل‪.‬‬

‫(‪)Lack of water‬‬ ‫کوبٌد آب‬

‫گوچ‪ ٚ‬ؽغْ کِ‪ ٢‬آة‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك ثوه‪ ١ٝ‬ىٓ‪َٗ ٖ٤‬جزب ً ى‪٣‬بك ٓ‪ٔٗ٢‬ب‪٣‬ل آب ٓزغب‪ٝ‬ى اى ‪ :99;5‬ا‪ٖ٣‬‬
‫آة‪ٛ‬ب كه ثؾو‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب ٓزٔوکي ‪َٛ‬ز٘ل ‪ ٝ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ٗ :5‬ي ث‪ٕٞ ٚ‬هد ‪٣‬ـ ‪٣ ٝ‬قچبٍ‪ٛ‬ب كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن‬
‫هطج‪ ٢‬رغٔغ ‪٣‬بكز‪ٚ‬اٍذ‪ .‬اى ‪ %0;3‬آة ثبه‪ٓ٢‬بٗل‪٤ٗ ٙ‬ي ثقِ ى‪٣‬بك‪ ١‬كه اػٔبم ىٓ‪ ٖ٤‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬اٍزقواط‬

‫‪7‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫إٓ ْٓکَ ‪ ٝ‬اى كٍزوً اَٗبٕ ث‪ ٚ‬ك‪ٝ‬ه اٍذ‪ .‬ثؼال‪٘ٓ ،ٙٝ‬بثغ آة ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬كه ٍطؼ ىٓ‪ ٖ٤‬ث‪ٞٛ ٚ‬ه‬
‫‪ٞٗ ٣‬افذ ر‪ٞ‬ى‪٣‬غ ْٗل‪ٙ‬اٗل ‪.‬كهؽبٍ ؽب‪ٙ‬و‪ 9 ،‬کْ‪ٞ‬ه ٓبٗ٘ل کبٗبكا‪ ،‬چ‪ ،ٖ٤‬کِٔج‪٤‬ب‪ ،‬پ‪٤‬و‪ ،ٝ‬ثواى‪،َ٣‬‬
‫ه‪ ،ٚ٤ٍٝ‬ا‪٣‬بالد ٓزؾل‪ ٙ‬آٓو‪٣‬کب‪ ،‬اٗل‪٤ٗٝ‬ي‪٣‬ب ‪٘ٛ ٝ‬ل ‪ :91‬کَ ٓ٘بثغ آة ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬ها ث‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ك افزٖبٓ‬
‫ٓ‪٢‬ك‪٘ٛ‬ل كه ٓوبثَ ؽل‪ٝ‬ك ‪ 81‬کْ‪ٞ‬ه ثب کٔج‪ٞ‬ك آة ٓ‪ٞ‬اع‪ٚ‬اٗل ک‪ ٚ‬ثوف‪ ٢‬اى آٗ‪ٜ‬ب روو‪٣‬جب ً ث‪٤ٛ ٚ‬چ ٓ٘جغ آة‬
‫ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬هبثَ ر‪ٞ‬ع‪ ٢ٜ‬كٍزوٍ‪ٗ ٢‬لاهٗل ٓبٗ٘ل کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪٣ٞ‬ذ‪ ،‬ثؾو‪ٓ ،ٖ٣‬بُذ‪ ،‬آبهاد ٓزؾل‪ ٙ‬ػوث‪،٢‬‬
‫ٍ٘گبپ‪ٞ‬ه‪ ،‬اهكٕ ‪٤ُ ٝ‬ج‪٤‬ب ٓ‪٤‬جبّ٘ل‪.‬‬

‫ثب ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬اكيا‪ ِ٣‬ه‪ٝ‬ىاكي‪ ٕٝ‬عٔؼ‪٤‬ذ‪ ،‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٕ٘ ٔٚ‬ؼذ ‪ ٝ‬اكيا‪ ِ٣‬آُ‪ٞ‬كگ‪٘ٓ ٢‬بثغ آة ّ‪٤‬و‪،ٖ٣‬‬
‫‪.‬‬
‫كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬آة کبك‪٘ٓ ٝ ٢‬بٍت كه ثوف‪ ٢‬اى کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب ث‪ ٣ ٚ‬ثؾوإ عل‪ ١‬رجل‪ّ َ٣‬ل‪ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫‪ٛ‬جن آٓبه ثوٗبٓ‪ ٚ‬ػٔوإ ٍبىٓبٕ َِٓ ٓزؾل كه ٍبٍ ‪٤ٓ 5119‬الك‪١‬‬

‫‪٤ِ٤ٓ 0;0‬بهك ٗلو ث‪ ٚ‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٢‬كٍزوٍ‪ٗ ٢‬لاهٗل‬ ‫‪‬‬


‫‪٤ِ٤ٓ 5;9‬بهك ٗلو ث‪ ٚ‬آة کبك‪ ٢‬ثوا‪ ١‬ؽلع اُٖؾ‪ ٚ‬كٍزوٍ‪ٗ ٢‬لاهٗل‬ ‫‪‬‬
‫‪ٗ ٕٞ٤ِ٤ٓ 711‬لو كه ‪ ۰1‬کْ‪ٞ‬ه ثب ْٓکَ کٔج‪ٞ‬ك پ‪ٍٞ٤‬ز‪ ٚ‬آة ٓ‪ٞ‬اع‪َٛ ٚ‬ز٘ل‬ ‫‪‬‬
‫‪ ٕٞ٤ِ٤ٓ 0;8‬ک‪ٞ‬كک ى‪٣‬و ‪ٍ 5‬بٍ ‪ٛ‬و ه‪ٝ‬ى اى اثزال ث‪ ٚ‬اٍ‪ٜ‬بٍ ث‪ ٚ‬ػِذ آّبٓ‪٤‬لٕ آة ٗبٍبُْ ٓ‪٢‬‬ ‫‪‬‬
‫ٓ‪٤‬وٗل‬

‫ٓزبٍلبٗ‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ػِذ ْٓکالد كه اٗکْبف ٓ٘بثغ آة کْ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬ػلّ اػٔبه مفب‪٣‬و آة اى ٓغٔ‪ٞ‬ع ‪7;9‬‬
‫ٓ‪ٛ ٕٞ٤ِ٤‬کزبه اها‪ ٢ٙ‬هبثَ ىهع کْ‪ٞ‬ه ر٘‪ٜ‬ب ‪ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ 0;8‬کزبه رؾذ آث‪٤‬به‪ ٝ ١‬آة ٓطٔئٖ هواه‬
‫كاهك ‪ ٝ‬کٔزو اى ‪ 11‬ك‪ٖ٤‬ل ٓوكّ ث‪ ٚ‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ٕ ٢‬ؾ‪ ٢‬كٍزوٍ‪ ٢‬كاهٗل ثواٍبً آٓبه اهائ‪ّ ٚ‬ل‪ ٙ‬اى‬
‫ٍ‪ٝ ١ٞ‬ىاهد ٕؾذ‪ٛ ،‬وٍبُ‪ٗ ٚ‬يك‪ ٣‬ث‪ ٚ‬پ٘غب‪ٛ ٙ‬ياه ک‪ٞ‬كک كه ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬كُ‪ َ٤‬اٍزلبك‪ ٙ‬اى آة‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٢‬ؿ‪٤‬و ث‪ٜ‬لاّز‪ ٢‬عبٕ ٓ‪ ٢‬ك‪٘ٛ‬ل‪ .‬اى ٓغٔ‪ٞ‬ع پ‪ ِ٤‬ث‪ ٢٘٤‬ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل‪٤ٓ 51111 ١‬گب‪ٝ‬اد ثوم‬
‫كه کْ‪ٞ‬ه ٗ‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب ‪٤ٓ 551‬گب‪ٝ‬اد ثوم آث‪ٞٓ ٢‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ ،‬كه ؽبُ‪٤‬ک‪٘ٓ ٚ‬جغ ٓطٔئٖ ك‪٣‬گو‬
‫‪ ْٛ‬كه کْ‪ٞ‬ه ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٗ‪َ٤‬ذ‪ٓ .‬ؼ‪ٓ ٖ٤‬ؾزوّ آة ‪ٝ‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬آة کْ‪ٞ‬ه ٓب آهب‪٤ٙ ١‬ب‪ ٢٣‬كوٓ‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫اٍذ "‪ٛ‬وگب‪ ٙ‬ثق‪ٞ‬ا‪ ْ٤ٛ‬ك‪٣‬گو ّب‪ٛ‬ل ٓوگ ‪٤ٓ ٝ‬و ا‪ٛ‬لبٍ كهکْ‪ٞ‬ه ٗجبّ‪ٞٓ ٝ ْ٤‬اك ؿنا‪ٓ ٢٣‬وكّ ها ف‪ٞ‬ك‬
‫ر‪٤ُٞ‬ل ٗٔب‪ ْ٤٣‬كوو ‪ ٝ‬ث‪٤‬کبه‪ ١‬ها کب‪ ِٛ‬ك‪ ،ْ٤ٛ‬ىٓ‪ ٚ٘٤‬اّزـبٍ ها َٓبػل ٍبى‪ ٝ ْ٣‬كه ٗز‪٤‬غ‪ ٚ‬آ٘‪٤‬ذ ها كه‬
‫کْ‪ٞ‬ه ربٓ‪ٔٗ ٖ٤‬ب‪ ْٛ ٝ ْ٤٣‬كاها‪٘ٓ ١‬بثغ ثوم ك‪ٝ‬آلاه ‪ٓ ٝ‬طٔئٖ كهکْ‪ٞ‬ه ثبّ‪ٕ٘ ،ْ٤‬ؼذ ٓب هّل ‪ٝ‬‬
‫ٓؼبكٕ کْ‪ٞ‬ه ٓب ٓ‪ٞ‬هك ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاها‪ ١‬هواه گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬ك‪٣‬گو ٍبُ‪٤‬بٗ‪ٛ ٚ‬ياه ‪ٛ‬ب ‪ٛ‬کزبه اها‪ ٢ٙ‬ىهاػز‪ٓ ٢‬ب‬
‫‪ٛ‬ؼٔ‪٤ٍ ٚ‬الة ‪ٛ‬ب ٗگوكك ‪ٝ‬اصواد ٓ٘ل‪ ٢‬فْکَبُ‪ ٢‬کب‪٣ ِٛ‬بثل‪ .‬الىّ اٍذ رب ث‪ ٚ‬اٗکْبف ٓ٘بثغ آة ‪ٝ‬‬
‫اػٔبه ى‪٣‬وث٘ب‪ٛ‬ب‪ ١‬اٍبٍ‪ ٢‬آة ثقٖ‪ ٓٞ‬مفب‪٣‬و آث‪ ٢‬ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬فبٓ ٓجن‪ ٍٝ‬گوكك ‪ٞٙٞٓ ٝ‬ع آة ‪ ٝ‬ث‪ٜ‬و‪ٙ‬‬

‫‪8‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ثوكاه‪ ١‬اى إٓ كه ٕله ا‪٣ُٞٝ‬ذ ك‪ُٝ‬ذ عٔ‪ٜٞ‬ه‪ ١‬اٍالٓ‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ هواه گ‪٤‬وك‪ٓ ٚٔٛ .‬ب كه ع‪ٜ‬ذ هكغ‬
‫چبُِ ‪ٛ‬ب ‪ٞٓ ٝ‬اٗغ ک‪ ٚ‬ثو ٍو ها‪ ٙ‬إٓ هواه كاهك َٓئ‪ٞ‬الٗ‪ ٚ‬اهلاّ عل‪ٔٗ ١‬ب‪".ْ٤٣‬‬
‫ثب ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ٍ ٚ‬بثو‪ ٚ‬كهكٗبک فْکَبُ‪ٜ٤‬ب‪ٍ ١‬بُ‪ٜ‬بی ٓز‪ٞ‬اُی پ٘غب‪ٍ ٙ‬بٍ اف‪٤‬و‪ٝ ،‬هز‪ ٢‬ك‪٣‬ل‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك ً‪ٚ‬‬
‫ٓوكّ اكـبَٗزبٕ آة ف‪ٞ‬هكٕ ٗلاهٗل‪ ،‬كهؽبُ‪ ًٚ ٢‬ه‪٘ٓ ١ٝ‬بثغ ؿ٘‪ ٢‬آث‪ٜ‬ب‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼ‪ ٝ ٢‬ث‪ٜ‬زو‪ ٖ٣‬چْٔ‪ٚ‬‬
‫ٍبهإ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬هواه كاه‪ ٝ ْ٣‬ا‪ٍ ٖ٣‬وٓب‪ ٚ٣‬ػظ‪ٓ ْ٤‬لذ ‪ ٝ‬ها‪٣‬گبٕ ث‪ًْٞ ٚ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٢ٓ ٚ٣‬ه‪ٝ‬ك‪.‬‬
‫ًْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬إٓ ها ثب کٔ‪ ٢‬پو‪ ٌٍٝ‬ث٘بّ آة ٓؼلٗ‪ ٢‬كافَ ث‪ٞ‬رِ‪ٜ‬ب‪ ١‬پالٍز‪ً ٢ٌ٤‬وك‪ ٙ‬ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬ثب‬
‫ه‪ٔ٤‬ذ گياف ثوا‪ٓ ١‬ب ٓ‪ ٢‬كو‪ّ٘ٝ‬ل‪ .‬گٔوکبد کْ‪ٞ‬ه ٗ‪٤‬ي ف‪ّٞ‬ؾبٍ ‪َٛ‬ز٘ل ک‪ ٚ‬اى إٓ ٓؾٖ‪٤ٓ ٍٞ‬گ‪٤‬وٗل‬
‫كهآٓلّبٕ ث‪ْ٤‬زو ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫نقش آب در بحرانياي منطقو (‪)Role of water in zone crisis‬‬

‫كه كٗ‪٤‬ب‪ ١‬آو‪ٝ‬ى آة ‪٣‬ک‪ ٢‬اى َٓب‪ ْٜٓ َ٣‬ؽ‪٤‬بر‪ ٝ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ثؾوإ آة‬
‫ٗ‪٤‬ي ه‪ٝ‬اث‪ًْٞ ٜ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ها ً‪ ٚ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ْٓ ٢٣‬زوى كاهٗل ث‪ْٓ ٚ‬کالد ‪ ٝ‬چبُِ ًْ‪٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬
‫ثقٖ‪ ٓٞ‬رـ‪٤‬واد آة ‪ٞٛ ٝ‬ا ‪ً ٝ‬ب‪ٙ ِٛ‬قبٓذ ال‪ ٚ٣‬اى‪ٗ ٝ ٕٝ‬ب ث‪ٞ‬ك‪ ١‬ع٘گِ‪ٜ‬ب‪٘ٓ ١‬ب‪ٛ‬ن ؽبه‪ ٙ‬ا‪ٚٔٛ ١‬‬
‫‪ًٔ ٚٔٛ ٝ‬ج‪ٞ‬ك آة كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آ‪٘٣‬ل‪ ٙ‬ها رْل‪٣‬ل ٓ‪ٌ٘٘٤‬ل ً‪ ٚ‬ثبػش كوو ‪ ٝ‬گوٍ٘گ‪ ٢‬كه ع‪ٜ‬بٕ ٓ‪ْٞ٤‬ك‪ .‬ثط‪ٞ‬ه‬
‫ا‪ٛ ٍٜٝ‬لزبك ك‪ٖ٤‬ل آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ًٚ ٖ٤‬كه رؾو‪٤‬وبد ى‪َ٣‬ذ ّ٘بٍ‪ )Biology(٢‬اى إٓ ث٘بّ‬
‫ٍ‪٤‬به‪ ٙ‬آث‪٤ٗ ٢‬ي‪٣‬بك ّل‪ ٙ‬اٍذ ٖٓوف ًْب‪ٝ‬هى‪ْٞ٤ٓ ١‬ك ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬ػو‪٤‬ل‪ً ٙ‬بهّ٘بٍبٕ ع‪ٜ‬بٕ ‪ ٢ٛ‬ك‪ ٝ‬ك‪ ٚٛ‬آ‪٘٣‬ل‪ٙ‬‬
‫كه ٗز‪٤‬غ‪ٍٞ ١ ٚ‬ء ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ كه مف‪٤‬و‪ٗ ١ ٙ‬ي‪ٝ‬الد آٍٔبٗ‪ ٢‬ثب ثؾوإ ًٔج‪ٞ‬ك ّل‪٣‬ل آة ٓ‪ٞ‬اع‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪.‬‬
‫اى آٗغب‪ ًٚ ٢٣‬اؿِت ًْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب ثقٖ‪ ٓٞ‬كه آٍ‪٤‬ب كاها‪ ١‬ه‪ٝ‬ك فبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ْٓ ١‬زوى ‪َٛ‬ز٘ل ٌٖٓٔ اٍذ‬
‫‪٘ٛ‬گبّ رْل‪٣‬ل ًٔج‪ٞ‬ك آة ‪٣ ٝ‬ب اػٔبٍ پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ٍ ١‬ل ٍبى‪٣ ٝ ١‬ب ٗؾ‪ ٙٞ‬اٍزلبك‪ ٙ‬اى إٓ‪ ،‬ثبػش ر‪٤‬و‪ ٙ‬گ‪٢‬‬
‫ه‪ٝ‬اث‪ ٜ‬ث‪ ٖ٤‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬نک‪ٞ‬ه ّ‪ٞ‬ك‪ .‬كه گنّز‪ٛ ٚ‬ب چ٘‪ ٖ٤‬پ٘لاّز‪ْ٤ٓ ٚ‬ل ً‪ ٚ‬كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ؽَ ٌْٓالد‬
‫ًٔج‪ٞ‬ك آة اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن رٌ٘بُ‪ٞ‬ع‪ ٌٖٔٓ ٢‬اٍذ ‪ ٝ‬رٖ‪ٞ‬ه ٓ‪ْ٤‬ل ً‪ ٚ‬ث‪ًٔ ٚ‬ي رک٘بُ‪ٞ‬ع‪ ٢‬عل‪٣‬ل ‪ ٝ‬ا‪٣‬غبك‬
‫ًبهفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬رٖل‪ ٚ٤‬آة ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬إ ث‪ ٚ‬مفب‪٣‬و ث‪ْ٤‬زو آة كٍذ ‪٣‬بكذ‪ .‬آب ؽبال چ٘‪ ٖ٤‬ث‪ٗ ٚ‬ظو ٓ‪٤‬وٍل ً‪ٚ‬‬
‫ثؾوإ آة ثيهگزو اى إٓ اٍذ ً‪ ٚ‬رٖ‪ٞ‬ه ٓ‪٤‬وكذ‪ .‬ثؾش ‪ٛ‬ب‪ ١‬كه ثبه‪ ٙ‬اؽزٔبٍ ‪ٝ‬ه‪ٞ‬ع ع٘گ ثوا‪ًَ ١‬ت‬
‫مفب‪٣‬و آة كه گنّز‪ٛ ٚ‬ب ٗ‪٤‬ي ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاّز‪ ٚ‬اٍذ ؽبال ‪ ْٛ‬اؽزٔبٍ ه‪ ١ٞ‬كهگ‪٤‬و‪ ٝ ١‬رِ٘ ىا‪٤ٓ ٢٣‬بٕ‬
‫ًْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ًٚ ١‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ْٓ )River basin( ٢٣‬زوک كاهٗل‪ٝ ،‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ٗ .‬وِ آة كه رؾٔ‪ َ٤‬ع٘گ‪،‬‬
‫ٗبآ٘‪ ٝ ٢‬ث‪ ٢‬صجبر‪ ٢‬كهاكـبَٗزبٕ ؿ‪٤‬وهبثَ اٗکبه ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل دًم‬

‫چرخو آب در طبيعت )‪:(The Water Cycle in nature‬‬


‫كهٓواؽَ ا‪ ٍٝ‬رٔبّ کو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ها آة پ‪ّٞ‬بٗ‪٤‬ل‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ك پٌ اىٓ‪ِٜٗٞ٤‬ب ٍبٍ كو‪ٝ‬هكزگ‪ٛ٢‬ب كه ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫ثٔ‪٤‬بٕ آٓل‪ ٝ ٙ‬فْک‪ ٚ‬پ‪٤‬لا ّل‪ٍ .‬پٌ عو‪٣‬بٕ آة ؿوٗ كو‪ٝ‬ه‪٣‬قزٖ ث‪ٗ ٚ‬وب‪ ٛ‬پبئ‪٘٤‬زو ثوا‪ ١‬ف‪ٞ‬ك ٓغوا‪ٛ‬ب‬
‫پ‪٤‬لا ٗٔ‪ٞ‬ك ک‪ ٚ‬رب اک٘‪ ٕٞ‬اكآ‪ ٚ‬كاهك‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ٞٔٛ ٖ٤‬اه‪ ٙ‬كه ؽبٍ ؽوًذ اٍذ ‪ ٝ‬چوف‪ٚ‬‬
‫آة ثؼ٘‪ٞ‬إ چوف‪ٛ ٚ‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ٢ٌ٣‬گوكُ ٓلا‪ ّٝ‬آة ها كه ثبال‪ ١‬ىٓ‪( ٖ٤‬ارَٔلو)‪ ،‬ه‪ ١ٝ‬ىٓ‪ ٝ ٖ٤‬ى‪٣‬و‬
‫ىٓ‪ ٖ٤‬ث‪٤‬بٕ ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪َ٤ٍ .‬زْ ‪ٛ‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ١‬آة ‪ٞٛ‬ه‪ ١‬اٍذ كه ىَٓزبٕ آث‪ٜ‬ب رجق‪٤‬و ٗ٘ٔ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬آة‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬مف‪٤‬و‪ّٞ٢ٓ ٙ‬ك كه ٓ‪ٞ‬هغ گوٓب ثٖ‪ٞ‬هد ثقبه ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬ك‪ٚ‬ب ثؼلاً ر‪ ٍٜٞ‬ثبك اى ‪ٓ ٣‬ؾَ‬
‫ث‪ٓ ٚ‬ؾَ ك‪٣‬گو ٓ٘زوَ ‪ٍ ٝ‬پٌ ث‪ ٚ‬ثبهإ ‪ ٝ‬ثوف رجل‪ّٞ٢ٓ َ٣‬ك‪ .‬فبک ثٔضبث‪ ٚ‬اٍل٘ظ اٍذ ک‪ٓ ٚ‬ولاه آة‬
‫ى‪٣‬بك ها عنة ٓ‪٢‬ک٘ل‪ .‬ىٓ‪ ٝ ٖ٤‬اثؾبه ٓؾَ كِزو ‪ ٝ‬روط‪٤‬و آث‪ٜ‬ب‪ ١‬کض‪٤‬ق ٓ‪٢‬ثبّل پٌ اى عنة ‪ٚٔٛ‬‬
‫ٓکو‪ٝ‬ث‪ٜ‬ب ‪ٞٓ ٝ‬اك ٓ‪ٚ‬و‪ ،ٙ‬آة كِزو ّل‪ ٙ‬ها ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬ك‪ٚ‬ب ‪ ٝ‬اى ك‪ٚ‬ب ث‪ ٚ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ه‪٣‬يُ ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ .‬آة كه‬
‫ا‪ ٖ٣‬چوف‪ ٚ‬ثَز‪ ٚ‬ث‪ّ ٚ‬وا‪٤ٓ ٜ٣‬ز‪ٞ‬اٗل ؽبُز‪ٜ‬ب‪ ١‬عبٓل‪ٓ ،‬ب‪٣‬غ ‪ ٝ‬گبى(ثقبه) ها ثق‪ٞ‬ك ثگ‪٤‬وك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كوا‪٘٣‬ل اى‬
‫‪٣‬ي پِي ىكٕ رب ث‪ ِ٤‬اى ٓ‪ٜٗٞ٤ِ٤‬ب ٍبٍ ارلبم ٓ‪ ٢‬اكزل‪ .‬گوچ‪ ٚ‬ث‪٤‬الٌٗ آة كه ه‪ ١ٝ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ثوا‪ٓ ١‬لد‬
‫ى‪٣‬بك‪ ١‬صبثذ ثبه‪ٓ ٢ٓ ٢‬بٗل آب ٓبُ‪ٌُٜٞ٤‬ب‪ ١‬اٗلواك‪ ١‬آة ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗ٘ل ثب ّزبة ث‪٤‬ب‪٘٣‬ل ‪ ٝ‬ثو‪ٗٝ‬ل‪ .‬آة ٍ‪٤‬ج‪٢‬‬
‫ً‪ ٚ‬ك‪٣‬و‪ٝ‬ى ٓ‪ً َ٤‬وك‪٣‬ل ٌٖٓٔ اٍذ اى آة ثبهاٗ‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٌَ٣‬بٍ هجَ كه ٗ‪ً ٚٔ٤‬و‪ ٙ‬ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫ثٖ‪ٞ‬هد ثبهإ ثبه‪٣‬ل‪ ٙ‬ثبّل ‪٣ ٝ‬ب ا‪ ٌٚ٘٣‬آث‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ٕل ٓ‪ٍ ٕٞ٤ِ٤‬بٍ هجَ كا‪٘٣‬بٍ‪ٞ‬ه ٓبٓب‬
‫(‪ )Mama‬ثب إٓ ثچ‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ك ها اٍزؾٔبّ ًوك‪ ٙ‬ثبّل‪ .‬چوف‪ ٚ‬آة ّو‪ٝ‬ع ‪ ٝ‬پب‪٣‬بٗ‪ٗ ٢‬لاهك اگو ا‪ ٖ٣‬چوف‪٣ ٚ‬ب‬
‫گوكُ ها اى ثؾو ً‪ ٚ‬اؿِت آة ه‪ ١ٝ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ها رٌْ‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل ّو‪ٝ‬ع ً٘‪ ،ْ٤‬آة ثؾو كه اصو اٗوژ‪١‬‬
‫ف‪ٞ‬هّ‪٤‬ل گوّ ّل‪ ٝ ٙ‬ثٖ‪ٞ‬هاد ثقبه ث‪ٞٛ ٚ‬ا رجق‪٤‬و ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ ٝ‬كه اصو عو‪٣‬بٕ ‪ٞٛ‬ا (ثبك) ‪ٝ‬اهك ارَٔلو‬
‫ّل‪ ٝ ٙ‬كه اصو ٍوك‪ٞٛ ١‬ا ثقبهاد آث‪ ٢‬ثٖ‪ٞ‬هد اثو ٓزواًْ گوك‪٣‬ل‪ ٝ ٙ‬عو‪٣‬بٕ ‪ٞٛ‬ا (ثبك) اثو‪ٛ‬ب ها ث‪ٚ‬‬
‫ك‪ٝ‬ه ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ث‪ ٚ‬ؽوًذ كهآ‪ٝ‬هك‪ ٝ ٙ‬گَزوُ ٓ‪ ٢‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ثقبهاد آث‪٣ ٢‬ب كه اصو ربثِ ف‪ٞ‬هّ‪٤‬ل ث‪ٚ‬‬
‫ؽبُذ گبى ثبه‪ٓ ٢ٓ ٢‬بٗ٘ل ‪٣ ٝ‬ب كه ّوا‪ٓ ٜ٣‬ؼ‪٣ ٖ٤‬ـ ‪ٍ ٝ‬وك‪ٞٛ ١‬ا ث‪ ٚ‬ؽبُذ ْٓج‪ٞ‬ع ‪ٓ ٝ‬زواًْ ثوٍ٘ل‬
‫ه‪٣‬يُ مهاد ثقبه آة (اثو) ث‪ٕٞ ٚ‬هد ثبهإ‪ ،‬آبٗز‪ ،ٚ‬ژاُ‪ٝ )Freezing rain( ٚ‬ثوف كه ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل‬
‫آٓل ً‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬إٓ روٍجبد ارٔ‪ٍٞ‬ل‪٤‬و‪٣ )Precipitation( ١‬ب ٗي‪ٝ‬الد ع‪ ١ٞ‬گ‪٘٣ٞ‬ل‪.‬‬
‫اؿِت ٗي‪ٝ‬الد ع‪( ١ٞ‬روٍجبد ارٔ‪ٍٞ‬ل‪٤‬و‪ )١‬ثَز‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬صوِ‪ ٢‬ث‪ٞ‬كٕ إٓ ث‪ ٚ‬اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب ‪ ٝ‬ثؾو ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يٗل‪.‬‬
‫اگو ه‪٣‬يّ‪ٜ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه اثو ث‪ ٚ‬اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب‪ ،‬ثؾو ‪٣‬ب ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب ‪ ٝ‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ٍواى‪٣‬و ّ‪ٗٞ‬ل چوف‪ ٚ‬اة كه‬
‫ا‪ ٖ٣‬ؽبُذ رٔبّ ّل‪ ٙ‬اٍذ ‪ٓ ٝ‬غلكاً ا‪ ٖ٣‬ه‪ٗٝ‬ل رٌواه ٓ‪٣ ٢‬بثل‪ ٢ُٝ .‬اگو چ٘بٗچ‪ ٚ‬ثبهإ هٍ‪٤‬ل‪ ٙ‬ث‪ٍ ٚ‬طؼ‬
‫ىٓ‪ٝ ٖ٤‬اهك كه‪٣‬ب ْٗ‪ٞ‬ك ث‪ ٚ‬چ‪ٜ‬به هَٔذ م‪ َ٣‬روَ‪ّٗٞ ٢ٓ ْ٤‬ل‪:‬‬

‫‪11‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫انف‪ٓ -‬ولاه‪ ١‬اى إٓ كه ٍطؼ‬


‫ىٓ‪ ٖ٤‬عبه‪ّٞ ٢ٓ ١‬ك ً‪ ٚ‬آة‬
‫عبه‪ٗ ١‬بّ كاهك ‪ ٝ‬كه ٗ‪ٜ‬ب‪٣‬ذ‬
‫ٓولاه‪ ١‬اى إٓ ث‪ ٚ‬ثؾو ‪ٝ‬اهك ٓ‪٢‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك‪.‬‬
‫ٓولاه ك‪٣‬گو آة ثبهإ‬ ‫ب‪٣ -‬‬
‫ثالهبِٕ‪ ٚ‬ثؼل اى ثوف‪ٞ‬هك ثب ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫‪٣ ٝ‬ب رب هجَ اى اٍزلبك‪ ٝ ٙ‬هٍ‪٤‬لٕ ث‪ٚ‬‬
‫آة كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ‪٣ ٝ‬ب ‪ٛ‬و ٓ٘بثغ آث‪٢‬‬
‫ك‪٣‬گو ثقٖ‪ ٓٞ‬كه كَٖ ربثَزبٕ ث‪ٚ‬‬
‫جوی إٓ‪ ،‬آة‬
‫ر‪ٞ‬إ ث‪ٚ‬‬ ‫اُجز‪٢ٓ ٚ‬‬
‫نزوالت‬ ‫جذب آب‬‫نحوهّ‪ٞ‬ك‪.‬‬
‫گوٓ٘زوَ‪٢ٓ:1‬‬
‫شكل‪ ٣‬شماره‬
‫ٓؾَ ث‪ٓ ٚ‬ؾَ ك‬ ‫ثقبه ٓزٖبػل ‪ ٝ‬ر‪ ٍٜٞ‬ثبك اى ‪٣‬‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬ؽبَٕ رجل‪ ٝ َ٣‬ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬ك‪ٚ‬ب اى رؼو‪٣‬ن گ‪٤‬ب‪ٛ‬بٕ ‪ ٝ‬ؽ‪ٞ٤‬اٗبد ها ‪ ْٛ‬ا‪ٙ‬بك‪ً ٚ‬وك‪.‬‬
‫ٓولاه آة ثبه‪ٔ٤‬بٗل‪ ٙ‬اى ثبهُ كافَ ىٓ‪ ٖ٤‬عنة ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ٍ ٝ‬جت ر‪٤ُٞ‬ل آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪٢ٓ ٢٘٤‬‬ ‫پ‪٣ -‬‬
‫ّ‪ٗٞ‬ل‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٖ٤‬ك‪٘ٓ ٝ‬طو‪ْٓ ٚ‬ج‪ٞ‬ع ‪ ٝ‬ؿ‪٤‬وْٓج‪ٞ‬ع ها كه ى‪٣‬و ىٓ‪ ٖ٤‬رٌْ‪٤ٓ َ٤‬ل‪٘ٛ‬ل‪٘ٓ .‬طو‪ ٚ‬ؿ‪٤‬و‬
‫ْٓج‪ٞ‬ع فبُ‪ ٢‬اى آة ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كو‪ ٜ‬كه ك‪ٚ‬ب‪ٛ ١‬ب‪ ١‬ث‪ ٖ٤‬كاٗ‪ ٚ‬عـِ‪ٍ٘ ٚ‬گ‪ ،‬ه‪٣‬گ‪ِ٤ٍ ،‬ذ‪ ،‬هً ‪ ٝ‬رقِقِ‪ٜ‬ب‪،‬‬
‫آة ‪ٞٛ ٝ‬ا ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب ر‪ ٍٜٞ‬چب‪ٛ‬ب پٔپ (رقِ‪٤‬خ) ّل‪ ٢ٔٗ ٙ‬ر‪ٞ‬اٗل‪ .‬ى‪٣‬وا آة ر‪ ٍٜٞ‬ه‪ٞ‬ا‪١‬‬
‫ّؼو‪ ٚ٣‬ا‪ )Capillary force( ١‬مهاد فبى ٓؾٌْ ٗگ‪ٜ‬لاه‪ّٞ ٢ٓ ١‬ك‪٘ٓ .‬طو‪ْٓ ٚ‬ج‪ٞ‬ع پبئ‪ ٖ٤‬رو اى‬
‫ٓ٘طو‪ ٚ‬ؿ‪٤‬و ْٓج‪ٞ‬ع هواه كاهك‪ .‬كه ا‪٘ٓ ٖ٣‬طو‪ ٚ٤ًِ ٚ‬ك‪ٚ‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ث‪ٍ٘ ٖ٤‬گ‪ٜ‬ب‪ ،‬مهاد فبى ‪ ٝ‬رقِقِ‪ٜ‬ب ث‪ِٚ٤ٍٞ‬‬
‫آة پو ّل‪ ٙ‬اٍذ ‪ً ٝ‬بٓالً اى آة ْٓج‪ٞ‬ع ٓ‪٤‬جبّل ً‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬إٓ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪٢ٓ )Ground water( ٢٘٤‬‬
‫گ‪٘٣ٞ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آة ‪ٛ‬ب كه ‪ٛ‬و عب ‪ ٢٣‬اى ىٓ‪٘ٓ ًٚ ٖ٤‬بٍت ثبّل ثٖ‪ٞ‬هد چْٔ‪ ٚ‬فبهط ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪٣ ٝ‬ب كه‬
‫ٕ‪ٞ‬هد ؽوًذ كه كافَ ىٓ‪ ،ٖ٤‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ها ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك‪.‬‬
‫د‪ٓ -‬ولاه آة ثبه‪ٔ٤‬بٗل‪ ٙ‬ؽبَٕ اى ثبهُ ث‪ٕٞ ٚ‬هد ثوف اٍذ ً‪ ٚ‬پٌ اى ثبه‪٣‬لٕ ‪ ،‬ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ثوف‬
‫‪٣ ٝ‬ـ رغٔغ ‪ ٝ‬كْوك‪ّ ٙ‬ل‪ً ٙ‬زِ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ػظ‪٣ ْ٤‬قچبُ‪ ٢‬ها ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هٗل ً‪ ٚ‬ا‪ً ٖ٣‬زِ‪ٛ ٚ‬ب‪٣ ١‬قچبُ‪٢ٓ ٢‬‬
‫ر‪ٞ‬اٗ٘ل ث‪ٓ ٚ‬لد ‪ٛ‬ياهإ ٍبٍ ثٖ‪ٞ‬هد ر‪ٞ‬ك‪٣ ٙ‬ـ مف‪٤‬و‪ ٢ٓ ٙ‬گوكك اى إٓ عِٔ‪ ٢ٓ ٚ‬ر‪ٞ‬إ هطت ع٘‪ٞ‬ة ‪ٝ‬‬
‫گو‪ِ٘٘٣‬ل ها ٗبٓجوك‪ .‬ثوف ثبه‪ ١‬ث‪ْ٤‬زو كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن هطت ع٘‪ٞ‬ة ‪ ٝ‬ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٝ ٢‬اهرلبػبد ارلبم ٓ‪ ٢‬اكزل‬
‫ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ثوف ثب كواهٍ‪٤‬لٕ كَٖ گوّ ث‪ ٚ‬رله‪٣‬ظ م‪ٝ‬ة ّل‪ ٝ ٙ‬ثو ه‪ ١ٝ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ثٖ‪ٞ‬هد كه‪٣‬ب ‪ ٝ‬چْٔ‪ٚ‬‬
‫عو‪٣‬بٕ پ‪٤‬لا ٓ‪ً٘ ٢‬ل‪ .‬ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪٣ ١‬ق‪ ٢‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٍ %00-01‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬ها پ‪ّٞ‬بٗ‪٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ثواٍبً كاك‪ٙ‬‬

‫‪11‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬وًي كاك‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ثوف ‪٣ ٝ‬ـ آٓو‪ٌ٣‬ب (‪ )NSIDC‬اگو آو‪ٝ‬ى رٔبّ ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪٣ ١‬ق‪ ٢‬ع‪ٜ‬بٕ م‪ٝ‬ة ّ‪ٞ‬ك‬
‫ٍطؼ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ثؾو ؽل‪ٝ‬ك ‪ %71‬ثبال ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل آٓل‪.‬‬

‫شكل شماره ‪ :2‬نحوه نفوذ بارندگي در زمين‬

‫شكل شماره ‪ :3‬گردش آب در طبيعت‬

‫‪12‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫)‪:( Water resources in nature‬‬ ‫هنابع آب در طبيعت‬


‫آة كه ٍطؼ ‪٤ٍٝ‬ؼ‪ ٢‬اى ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬گَزوك‪ّ ٙ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٗ ،‬يك‪٣‬ي ث‪ %71 ٚ‬اى ٍطؼ ىٓ‪ ٖ٤‬ها آة‬
‫ٓبك‪ٙ‬‬ ‫پ‪ّٞ‬بٗ‪٤‬ل‪ ٝ ٙ‬ك‪ ٍّٞ ٝ‬ثلٕ ٓب اى آة رٌْ‪ّ َ٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ ثوب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬كاد ىٗل‪ٓ ٙ‬زک‪ ٢‬ث‪ ٚ‬آة ‪٣ ٝ‬‬
‫اهىّٔ٘ل ؽ‪٤‬بر‪٤ٓ ٢‬جبّل‪٘ٓ .‬بثغ آة كه ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼذ ث‪ٕٞ ٚ‬ه ٓقزِق كه ٓکبٗ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬قزِق ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪.‬‬
‫‪ - 1‬آبياي سطحي يا جاري (‪:)Fresh surfice water‬‬
‫ثقْ‪ ٢‬اى ثبهّ‪ٜ‬ب‪ ١‬ثوف ‪ ٝ‬ثبهإ‪ ،‬آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ها رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪٘ٛ‬ل‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ث‪ٚ‬‬
‫ٕ‪ٞ‬هد ٗ‪ٜ‬و‪ ،‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ،ٚ‬ع‪ِٜ٤ٜ‬ب ‪ ٝ‬ا‪ٝ‬ه‪٤‬بٗ‪ ٢ٓ ًٞ‬ثبّ٘ل‪ .‬ثقْ‪ ٢‬اى ا‪ ٖ٣‬آة ر‪ً ٍٜٞ‬بٗبٍ ‪ٛ‬ب‪ ١‬آة‬
‫ث‪ٓ ٚ‬ؾَ ‪ٛ‬ب‪ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة ٓبٗ٘ل ث٘ل‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬آثگ‪٤‬و‪ٛ‬ب ‪ٛ‬لا‪٣‬ذ ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ٞٗ .‬ع ‪٤ٓ ٝ‬يإ ٓ‪ٞ‬اك ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه‬
‫آة ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ثَزگ‪ ٢‬ث‪٤َٓ ٚ‬و ػج‪ٞ‬ه آة كاهك‪ .‬ػال‪ ٙٝ‬ثو ا‪ ،ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب‪ٞٓ ١‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه گوكز‪ٚ‬‬
‫ث‪ٕٞ ٚ‬هد پَبة ‪ٛ‬ب‪ٕ٘ ١‬ؼذ ‪ ٝ‬كب‪ٙ‬الة ‪ٛ‬ب‪ ١‬فبٗگ‪ ٢ٓ ٢‬ر‪ٞ‬اٗ٘ل ٍجت آُ‪ٞ‬كگ‪ ٢‬ث‪ْ٤‬زو آة ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ٍطؾ‪ّٗٞ ٢‬ل‪.‬‬
‫ً‪٤‬ل‪٤‬ذ آة ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬اى ُؾبظ ٓولاه ٓ‪ٞ‬اك ٓؾِ‪ٓ ٝ ٍٞ‬ؼِن ث‪ ٚ‬كُ‪٤ٍ َ٤‬الث‪ٞٛ ٝ ٢‬كبٗ‪ّ ٢‬لٕ‬
‫‪ ٝ‬رـ‪٤٤‬و ؽواهد كه ‪ ٢ٛ‬كَٖ ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬قزِق ٍبٍ ٓزـ‪٤٤‬و اٍذ ‪ ٢ُٝ‬ث‪ٞٛ ٚ‬ه ًِ‪ ٢‬گَ آُ‪ٞ‬ك (کله)‬
‫ث‪ٞ‬كٕ‪ ،‬آُ‪ٞ‬كگ‪ ٢‬آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ث‪ْ٤‬زو اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪٤ٓ ٢٘٤‬جبّل‪ .‬اکضواً ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب ثوا‪ٞٓ ١‬اهك‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ًْ ،٢‬ب‪ٝ‬هى‪ٕ٘ ٝ ١‬ؼذ اٍزلبك‪ّٗٞ ٢ٓ ٙ‬ل‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪ّ ١‬بَٓ‪ :‬آة ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب‪ٓ ،‬وكاث‪ٜ‬ب ‪ٝ‬‬
‫كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ً‪ ٚ‬روو‪٣‬جب ً ‪ ًَ %1/1‬آث‪ٜ‬ب‪٤ّ ١‬و‪ ٖ٣‬ها رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬آة كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ؽل‪ٝ‬ك ‪ًَ % 1/114‬‬
‫آث‪ٜ‬ب‪٤ّ ١‬و‪٣ ٖ٣‬ب ؽغٔ‪ٓ ٢‬ؼبكٍ ‪ِٓٞ٤ً 0051‬زو ٌٓؼت آة ها رٌْ‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آة ث‪ْ٤‬زو‪ٖ٣‬‬
‫ٖٓبهف اَٗبٗ‪ٜ‬ب‪ ،‬ؽ‪ٞ٤‬اٗبد ‪ ٝ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬اى ٓغٔ‪ٞ‬ع ًَ آث‪ٜ‬ب‪٤ّ ١‬و‪%1( ٖ٣‬‬
‫ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ )ٖ٤‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %48/1‬إٓ ث‪ ٌَّ ٚ‬ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪٣ ١‬ـ (‪ )Ice caps and Glaciers‬كه‬
‫‪٣‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬هواه كاهك ک‪ ٚ‬ثَ‪ُٜٞ‬ذ هبثَ اٍزلبك‪َ٤ٗ ٙ‬ذ‪.‬‬
‫ًَ ٓ٘بثغ آث‪ًْٞ ٢‬ه ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ِ٤ٓ 73‬بهك ٓزو ٌٓؼت رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك ً‪ ٚ‬اى إٓ عِٔ‪37 ٚ‬‬
‫ٓ‪٤ِ٤‬بهك ٓزو ٌٓؼت ها آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪٤ِ٤ٓ 08 ٝ ١‬بهك ٓزو ٌٓؼت ها آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬رٌْ‪٢ٓ َ٤‬‬
‫ك‪٘ٛ‬ل‪ٍ .‬بىٓبٕ ف‪ٞ‬هاک‪ٞٓ ٝ ٚ‬اك ؿنا‪ ٢٣‬ع‪ٜ‬بٕ (‪ٓ )FAO‬ولاه آث‪ ٢‬ها ً‪ٍ ٚ‬بُ‪٤‬بٗ‪ ٚ‬ثوا‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬كه‬
‫کْ‪ٞ‬ه اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ِ٤ٓ 51‬بهك ٓزو ٌٓؼت رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬اى ٓغٔ‪ٞ‬ع آث‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ِ٤ٓ 1‬بهك ٓزو ٌٓؼت إٓ اٍزقواط ‪ ٝ‬هبثَ ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ٢ٓ ١‬ثبّل‪ ًَ .‬آث‪ٜ‬ب‪٢٣‬‬
‫ً‪ٍ ٚ‬بالٗ‪ٞٓ ٚ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪ .‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %03‬إٓ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ %83 ٝ ٢٘٤‬إٓ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‬
‫‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬ع‪ٛ ١ٞ‬ب ٓوث‪ّٞ ٢ٓ ٛٞ‬ك‪ .‬ثو‪ ٚ٤‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب ثالاٍزلبك‪ ٙ‬اى کْ‪ٞ‬ه فبهط ‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫‪َٔٛ‬ب‪ ٚ٣‬اى إٓ ثب ٍوٓب‪ ٚ٣‬گياه‪ٜ٣‬ب‪٘ٛ ١‬گلذ ٗ‪ٜ‬ب‪٣‬ذ اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ها ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٘٣‬ل‪ .‬كه ث‪٘ٓ ٖ٤‬بثغ آث‪٢‬‬
‫ك‪ٞ‬م اُنکو ‪ٞ٘ٛ‬ى ‪ ْٛ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬ع‪ِٜ٤ٜ‬ب ٓ‪ٜٔ‬زو‪٘ٓ ٖ٣‬جغ ٖٓوف آة ه‪ٝ‬ىاٗ‪ٓ ٚ‬وكّ ع‪ٜ‬بٕ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ - 2‬آبياي زيرزهيني (‪:)Ground water‬‬


‫ثْو اى ك‪٣‬وثبى ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك ٓ٘بثغ آة ‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬پ‪ ٢‬ثوك‪ ٙ‬اٍذ ‪ ٝ‬اى إٓ اٍزلبك‪ٔٗ ٢ٓ ٙ‬ب‪٣‬ل‪.‬‬
‫ٓ٘جغ إِ‪ ٢‬رأٓ‪ ٖ٤‬آة‪ ،‬ثبهُ ‪ٛ‬ب‪ ١‬ع‪ ١ٞ‬اٍذ ً‪ ٚ‬اى ٓ‪٤‬بٕ مهاد فبى ‪ٍ٘ ٝ‬گ ػج‪ٞ‬ه ٓ‪ً٘ ٢‬ل ‪ٝ‬‬
‫كه ٍلو‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬مف‪٤‬و‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬ثقْ‪ ٢‬اى آة ا‪٘ٓ ٖ٣‬جغ ٓبٗ٘ل چْٔ‪ٛ ٚ‬ب ‪ ٝ‬چب‪ٛ ٙ‬ب‪١‬‬
‫آهري‪ ٖ٣‬ث‪ٞٛ ٚ‬ه ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬كه ٍطؼ ىٓ‪ ٖ٤‬كه افز‪٤‬به هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬ثقِ ك‪٣‬گو‪ ١‬اى آة ا‪ٖ٣‬‬
‫ٓ٘جغ كه اصو ؽلبه‪ ٝ ١‬رأٓ‪٤َٓ ٖ٤‬و ػج‪ٞ‬ه آة ٓبٗ٘ل کبه‪٣‬ي ‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬چب‪ٛ ٙ‬ب كه افز‪٤‬به هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪.‬‬
‫آة ‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪٤ٗ ٢٘٤‬ي ٓبٗ٘ل آة ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬كه عو‪٣‬بٕ ‪َٛ‬ز٘ل ‪ ٝ‬ؽوًذ إٓ ثب ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ٙٝ ٚ‬غ‬
‫ىٓ‪ّ٘ ٖ٤‬بٍ‪٘ٓ ٢‬طو‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬كه آة ‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ٓ ٢٘٤‬ولاه ٓ‪ٞ‬اك ٓؼِن ثَ‪٤‬به ٗبچ‪٤‬ي ٓ‪ ٢‬ثبّل ‪٢ُٝ‬‬
‫ث‪ٞٛ ٚ‬ه ًِ‪ٓ ٢‬ولاه ٓ‪ٞ‬اك ٓؾِ‪ٓ ٍٞ‬ؼلٗ‪ ٢‬إٓ ث‪ٞٛ ٚ‬ه ٓؼٔ‪ ٍٞ‬اى آة ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ثبالرو ‪ٓ ٢ُٝ‬ولاه‬
‫ٓ‪ٞ‬اك ػ‪ٞٓ ٝ ١ٞٚ‬اك ٓؼِن إٓ ًٔزو اٍذ‪.‬‬
‫آبهای سطحی وزيرزمينی‬

‫آب اقيانوسها‬

‫آب اقيانوسها‬
‫شكل شماره ‪ :4‬آب كره زمين‬
‫آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 51;2 )Ground water( ٢٘٤‬زو ٌٓؼت رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك ک‪ٚ‬‬
‫‪ ًَ % 0/7‬آة ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ها رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬اىإٓ عِٔ‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %32‬إٓ ّ‪ٞ‬ه ‪٣ %11/0 ٝ‬ب‬
‫‪ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 01/31‬زو ٌٓؼت آث‪ٜ‬ب‪٤ّ ١‬و‪ ٖ٣‬ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ًٚ ْٛ ٢٘٤‬كه كه‪ٕٝ‬‬
‫ال‪ٛ ٚ٣‬ب‪ ١‬ىٓ‪ ٖ٤‬هواه كاهك‪ ،‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬إٓ ث‪ ٚ‬اًزْبف‪ ،‬ؽلو چب‪ً ، ٙ‬بٗبٍ ًْ‪ ٝ ٢‬ثٌبهگ‪٤‬و‪ ١‬كٍزگب‪ٙ‬‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬پٔپ آة ‪ ٝ‬ا‪٣‬غبك ربٍ‪َ٤‬بد ِٗل‪ٝ‬اٗ‪٤ٗ ٢‬بى اٍذ‪ .‬گوچ‪ ٚ‬كه ٍبثن ٓوكّ ثب ّ‪ ٙٞ٤‬ف‪٘ٓ ٢ِ٤‬بٍت ( ؽلو‬
‫کبه‪٣‬ي) اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬اٍزلبك‪٤ٓ ٙ‬کوكٗل آب ثب پ‪ْ٤‬وكذ رک٘‪ُٞٞ‬ژ‪ ٝ ١‬ؽلو ث‪ ٢‬ه‪ ٚ٣ٝ‬چب‪ٛ ٙ‬ب‪ٚٔ٤ٗ ١‬‬
‫ػٔ‪٤‬ن ‪ ٝ‬ػٔ‪٤‬ن‪ٍ ،‬طؼ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬پبئ‪ ٖ٤‬هكز‪ ،ٚ‬رؼلاك ى‪٣‬بك‪ ١‬اى کبه‪٣‬ي‪ٛ‬ب فْ ‪ ٝ‬رؼلاك‪ ١‬كه‬
‫ؽبٍ رقو‪٣‬ت ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬گلز٘‪ ٢‬اٍذ ً‪ ٚ‬ا‪ٓ ٖ٣‬ولاه ٗبچ‪٤‬ي آة ّو‪٤ٗ ٖ٣‬ي ثط‪ٞ‬ه ‪ٌٞ٘٣‬افذ كه ٍواٍو ع‪ٜ‬بٕ‬
‫پواگ٘ل‪ْٗ ٙ‬ل‪ ٙ‬اٗل ‪ ٝ‬ػ‪ٞ‬آَ گ‪ٗٞ‬بگ‪ٓ ٢ٗٞ‬بٗ٘ل ٓ‪ٞ‬هؼ‪٤‬ذ عـواك‪٤‬ب‪ّ ،٢٣‬وا‪ ٜ٣‬آة ‪ٞٛ ٝ‬ا‪٤ٓ ٝ ٢٣‬يإ ثبهُ‬

‫‪14‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ثو ا‪ ٖ٣‬پواگ٘لگ‪ ٢‬ثَ‪٤‬به ٓ‪ٞ‬صو اٍذ‪ .‬اكـبَٗزبٕ كاها‪ ١‬مفب‪٣‬و ثيهگ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪٤ٓ ٢٘٤‬جبّل ثواٍبً‬
‫كاك‪ٛ ٙ‬ب‪ٍ ١‬بىٓبٕ ف‪ٞ‬هاک‪ٞٓ ٝ ٚ‬اك ؿنا‪ ٢٣‬ع‪ٜ‬بٕ (‪ )FAO‬كه ٍبٍ ‪ ّ0998‬ظوك‪٤‬ذ ٍبُ‪٤‬بٗ‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫ى‪٣‬وىٓ‪٤ِ٤ٓ 20 ٢٘٤‬بهك ٓزوٓکؼت رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ْٞ٤ٓ ٙ‬ك ک‪ ٚ‬كو‪٤ِ٤ٓ 1 ٜ‬بهك ٓزو ٓکؼت إٓ هبثَ اٍزلبك‪ٙ‬‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ثواٍبً پالٕ ر٘ظ‪ّ ْ٤‬ل‪٤ٓ ٙ‬ز‪ٞ‬إ ٓولاه ٖٓوف إٓ ها رب ‪ٍ 01‬بٍ آ‪٘٣‬ل‪ٗ ٙ‬ظو ث‪ ٚ‬اكيا‪ٍ ِ٣‬طؼ‬
‫ى‪٣‬و کْذ ‪ٖٓ ٝ‬بهف فبٗگ‪ ٢‬ث‪٤ِ٤ٓ 8 ٚ‬بهك ٓزو ٓکؼت اكيا‪ ِ٣‬كاك‪ .‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %05‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪٢‬‬
‫اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ٓ ٢٘٤‬بٗ٘ل کبه‪٣‬ي‪ ،‬چْٔ‪ ،ٚ‬چب‪ٜٛ‬ب‪ ١‬ػٔ‪٤‬ن ‪ٍ ٝ‬طؾ‪ ٢‬آث‪٤‬به‪ّٞ ٢ٓ ١‬ك‪.‬‬

‫‪ - 3‬آب اقيانٌسيا ( ‪)Ocean water‬‬


‫آة كه اثزلا ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ها پ‪ّٞ‬بٗ‪٤‬ل‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ك ثب ظب‪ٛ‬و ّلٕ فٌْ‪ٛ ٢‬ب‪ ،‬آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬رٌْ‪َ٤‬‬
‫اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب ها كاكٗل‪ .‬ث‪ْ٤‬زو آة ًو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ها اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب رٌْ‪ َ٤‬كاك‪ ٙ‬اٍذ رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك اى‬
‫ٓغٔ‪ٞ‬ع ‪ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 0184‬زو ٌٓؼت آة کو‪ ٙ‬ىٓ‪ ،ٖ٤‬روو‪٣‬جب ً ٓولاه‪ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 0118‬زو‬
‫ٌٓؼت (‪ )%94/3‬إٓ كه اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب (آث‪ٜ‬ب‪ّٞ ١‬ه) ‪ِٓٞ٤ً ٕٞ٤ِ٤ٓ 28 ٝ‬زو ٌٓؼت ‪٣‬ب ‪ %1/3‬آٗوا‬
‫آة ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪٣ ١‬ق‪ٜ‬ب‪ ١‬هطج‪ ،٢‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ‪ ،‬ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب‪ٓ ،‬وكاث‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪.‬‬
‫آة اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب ؽل‪ٝ‬ك ‪ %91‬ثقبهاد آث‪ ٢‬چوف‪ ٚ‬آة ها ٓ‪٤ٜ‬ب ٓ‪ٍ ٢‬بىك‪ .‬ثقْ‪ ٢‬اى آة اه‪٤‬بٗ‪ٛ ًٞ‬ب‬
‫كه ك‪ ٝ‬هطت ث‪ٕٞ ٚ‬هد اٗج‪ ٢ٛٞ‬اى ‪٣‬ـ ٓ‪ ٢‬ثبّل ‪ ٝ‬ثقْ‪ ٢‬اى آة اه‪٤‬بٗ‪ٛ ًٞ‬ب كه اصو رجق‪٤‬و رجل‪َ٣‬‬
‫ث‪ ٚ‬آة ‪ٛ‬ب‪ ١‬ع‪ّٗٞ ٢ٓ ١ٞ‬ل‪.‬‬
‫‪ - 4‬آبياي نسًالت جٌي (‪)Precipatation water‬‬
‫ا‪ ٖ٣‬آة ‪ٛ‬ب ث‪ٕٞ ٚ‬هد اثو كه ٓؾ‪ٝ ٜ٤‬ع‪ٞ‬ك كاهٗل ‪ ٝ‬ثب ٍوك‪ٞٛ ١‬ا ث‪ٕٞ ٚ‬هد ثبهإ ‪ ٝ‬ثوف‬
‫‪ ٝ‬ژاُ‪ ٚ‬ثبهُ ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬ث‪ٍ ٚ‬طؼ ىٓ‪ ٢ٓ ٖ٤‬هٍ٘ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آة ر‪ ٍٜٞ‬اٗوژ‪ ١‬ف‪ٞ‬هّ‪٤‬ل‪ ١‬اى رجق‪٤‬و ٓ٘بثغ‬
‫ٍطؾ‪ ٢‬آة ٓبٗ٘ل اه‪٤‬بٗ‪ٛ ًٞ‬ب ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪٣‬ل‪ .‬ثقبه‪ٛ‬ب‪ ١‬ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك آٓل‪ ٙ‬ث‪ٕٞ ٚ‬هد ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬اثو‬
‫كْوك‪ّٗٞ ٢ٓ ٙ‬ل ‪ ٝ‬كه اصو ثبك عبث‪ ٚ‬عب ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ .‬آة رٌْ‪ َ٤‬ك‪٘ٛ‬ل‪ ٙ‬آة ‪ٛ‬ب‪ ١‬ع‪ ١ٞ‬روو‪٣‬جب ً فبُٔ‬
‫اٍذ ‪ ٝ‬كه اصو ثبهُ آُ‪ٞ‬كگ‪ٛ ٢‬ب ‪ ٝ‬گوك ‪ ٝ‬ؿجبه ‪ٞٛ‬ا ها ؽنف ٓ‪ً٘ ٢‬ل‪ .‬ثبهإ ‪ ٝ‬ثوف ثبه‪٣‬ل‪ّ ٙ‬ل‪ٙ‬‬
‫ٓ٘بثغ ربى‪ ٙ‬ا‪ ١‬اى آة ها ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هٗل‪.‬‬
‫‪ - 5‬آب يخچالياي کٌىيا ً قلل (‪:) Glaceries and mountanceous Water‬‬
‫ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٍوك ‪ ٝ‬كه ک‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬ثب اهرلبع ى‪٣‬بك ثٖ‪ٞ‬هد ‪٣‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼ‪ ٝ ٢‬ر‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫‪ٛ‬ب‪٣ ١‬ـ ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ٓ .‬ضبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ػٔل‪ ٙ‬إٓ ‪٣‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ک‪ٔٛ ٙٞ‬بُ‪ ،ٚ٤‬هطت ّٔبٍ ‪ ٝ‬ع٘‪ٞ‬ة ها ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ‬
‫ٗبٓجوك‪.‬‬
‫‪ - 6‬بخارات اتمسفير (‪:)Atomosphere Steams‬‬
‫آة كه اصو گوّ ّلٕ ث‪ّ ٚ‬کَ ثقبه رجل‪ ٝ َ٣‬ث‪ٞٛ ٚ‬ا ٓزٖبػل ّل‪ ٙ‬كه ارٔ‪ٍٞ‬ل‪٤‬و كه ؽبُذ‬
‫ٓؼِن هواه ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬كه اصو رـ‪٤‬واد ع‪ٍ ٝ ١ٞ‬وك‪ٞٛ ١‬ا ثْکَ ٗي‪ٝ‬الد ع‪ ١ٞ‬ث‪ ٚ‬ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫ه‪٣‬يُ ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ .‬رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك كه ‪ٛ‬و ىٓبٕ ؽغْ آة ارٔ‪ٍٞ‬ل‪٤‬و ؽل‪ٝ‬ك ‪ِٓٞ٤ً 05911‬زو‬

‫‪15‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٌٓؼت ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ ٌٖٔٓ .‬اٍذ ث‪ٗ ٚ‬ظو ثوٍل ً‪ٓ ٚ‬ولاه ى‪٣‬بك‪ ١‬اٍذ آب ‪ٓ % 1/110‬غٔ‪ٞ‬ع آة‬
‫ىٓ‪ ٖ٤‬ها رٌْ‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬اگو رٔبّ آة ارٔ‪ٍٞ‬ل‪٤‬و ‪ٌ٣‬جبه‪ ٙ‬ثٖ‪ٞ‬هد ثبهإ ثجبهك كو‪ ٜ‬ث‪ ٚ‬ػٔن ‪5/3‬‬
‫ٍبٗز‪ٔ٤‬زو ٍطؼ ىٓ‪ ٖ٤‬ها ٓ‪ ٢‬پ‪ّٞ‬بٗل‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٖ٤‬ثقْ‪ ٢‬اى آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه کو‪ ٙ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ثٖ‪ٞ‬هد ثقبه‬
‫كه آرَٔلو ‪ ٝ‬ثقِ ك‪٣‬گو‪٤ٗ ١‬ي ثٖ‪ٞ‬هد عبٓل كه ‪٣‬قچبٍ‪ٛ‬ب‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼ‪ٝ ٢‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪.‬‬
‫هجَ اى ا‪ٝ ٌٚ٘٣‬اهك كؼبُ‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬ثبىٍبى‪٘ٓ ١‬بثغ آث‪ًْٞ ٢‬ه گوك‪ ْ٣‬الىّ اٍذ كه ٓوؽِ‪ٗ ٚ‬قَذ‬
‫ا‪ٛ‬الػبد ‪ٛ‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ُٞٝ ٢ٌ٣‬اٗلى كه ٓ‪ٞ‬هك ٓ٘بثغ آث‪ًْٞ ٢‬ه ‪ّ٘ ٝ‬بفز‪ ٢‬اى پزبٍ‪ِٜ٤‬ب‪ ١‬ثبُو‪ ٙٞ‬إٓ‬
‫كاّز‪ ٚ‬ثبّ‪ ْ٤‬رب ثز‪ٞ‬إ ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى اؽٖبئ‪ ٝ ٚ٤‬اههبّ (‪ٝ )Data‬ا‪ٛ‬الػبد ٓل‪٤‬ل إٓ‪ ،‬ثوٗبٓ‪ٚ‬‬
‫ه‪٣‬ي‪ٜ٣‬ب‪ ١‬الىّ كه ع‪ٜ‬ذ اٍزلبك‪ ٙ‬اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪ ،١‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ا‪َ٣‬زبك‪ ٝ ٙ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ثوا‪١‬‬
‫كؼبُ‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬اٍزلبك‪ ٙ‬اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪ ٝ‬آثي‪ ١‬پو‪ٝ‬ه‪ )Aquaculture(١‬كاّز‪ ٚ‬ثبّ‪.ْ٤‬‬
‫ه‪ٜٔ٣ٝ‬وكز‪ًْٞ ٚ‬ه ٓب ثب ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاّزٖ ّوا‪ ٜ٣‬اهِ‪ ٢ٔ٤‬فْي ‪ ٚٔ٤ٗ ٝ‬فْي‪ ،‬اى ٗظو كاّزٖ آث‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫عبه‪( ١‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب) اى ‪ٙٝ‬ؼ‪٤‬ذ َٗجزب ً ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬هكاه اٍذ‪ .‬گوچ‪ ٚ‬فٌَْبُ‪ٛ ٢‬و چ٘ل ٍبُ‪٢‬‬
‫‪ٙٝ‬ؼ‪٤‬ذ ٗبٓ٘بٍج‪ ٢‬ها ثوا‪ًْ ١‬ذ ‪ ٝ‬کبه ك‪ٛ‬وبٗبٕ ‪ ٝ‬ثو‪ٓ ٚ٤‬وكّ ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك آب ثب‪َ٣‬ز‪ ٢‬هطو‪ٙ‬‬
‫هطو‪ ٙ‬آة ثبهإ‪ ،‬ثوف ‪ ٝ‬ه‪ٝ‬اٗبة (‪ )Run off‬ها مف‪٤‬و‪ً ٙ‬وك ‪ ٝ‬اى إٓ اٍزلبك‪ ٙ‬ث‪ ٚ٘٤ٜ‬کوك‪.‬‬

‫فيصدي‬
‫فيصدي کل‬ ‫حجم آب به‬
‫آب شيرين‬ ‫منابع آب‬ ‫شماره‬
‫آب کره زمين‬ ‫‪Km 3‬‬
‫‪-‬‬
‫‪66/5‬‬ ‫‪1330111111‬‬ ‫اقيانوس‪ ،‬بحر و خليج‬ ‫‪1‬‬
‫‪60/7‬‬
‫‪1/74‬‬ ‫‪24164111‬‬ ‫يخچال طبيعي و برفهاي دايمي‬ ‫‪2‬‬
‫‪-‬‬
‫‪1666‬‬ ‫‪23411111‬‬ ‫آبهاي زيرزميني‬
‫‪31/1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1/76‬‬ ‫‪11531111‬‬ ‫آب شيرين‬ ‫آبهاي‬
‫‪-‬‬ ‫زيرزميني‬
‫‪1/63‬‬ ‫‪12071111‬‬ ‫آب شور‬
‫‪1/15‬‬
‫‪1/111‬‬ ‫‪16511‬‬ ‫رطوبت خاک‬ ‫‪4‬‬
‫‪1/06‬‬
‫‪1/122‬‬ ‫‪311111‬‬ ‫يخهاي منجمد اعماق زمين‬ ‫‪5‬‬
‫‪-‬‬
‫‪16113‬‬ ‫‪176411‬‬ ‫جهيل‬
‫‪1/26‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪1/117‬‬ ‫‪61111‬‬ ‫آبهاي شيرين‬
‫‪-‬‬ ‫جهيل‬
‫‪1/116‬‬ ‫‪05411‬‬ ‫آبهاي شور‬
‫‪1/14‬‬
‫‪1/111‬‬ ‫‪12611‬‬ ‫اتموسفير‬ ‫‪7‬‬

‫‪16‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪1/13‬‬
‫‪1/1110‬‬ ‫‪11471‬‬ ‫مردابها‬ ‫‪0‬‬
‫ا‬ ‫‪1/116‬‬
‫‪1/1112‬‬ ‫‪2121‬‬ ‫دريا‬ ‫‪6‬‬
‫‪1/113‬‬
‫‪1/1111‬‬ ‫‪1121‬‬ ‫آب بيولوژيکي‬ ‫‪11‬‬
‫جدول شماره ‪ : 5‬آب کره زمين بصورت تفکيک شده‬
‫‪Source: Igor shiklomanov’s chapter “World fresh water resources” in peter‬‬
‫‪H.Gleick (editor) 1993, A Guid to the world’s fresh water resources (Oxford‬‬
‫)‪University Press, New York‬‬

‫آب کره زمين در کجا است ؟‬


‫موجودات زنده‪ %62.0‬آب اتمسفير‪ %3‬آب سطحي و ديگر آبهاي شيرين‪ %22.‬آب شيریٍ ‪%2.5‬‬
‫آب شيرين‬

‫درياها‬
‫‪%16.6‬‬
‫مردابها‬
‫‪%262‬‬

‫رطوبت‬
‫خاک‪%‬‬
‫اقيانوس‬
‫‪%6269‬‬

‫مجموع آب کره‬ ‫آب شيرين‬ ‫آب سطحي و ديگر آبهاي شيرين‬


‫زمين‬ ‫آب شيرين‬

‫جدول شماره ‪ :2‬گراف توزيع آب کره زمين‬

‫الىّ ث‪ ٚ‬مًو اٍذ ً‪ٛ ٙٞ‬ب‪ٍ ١‬و ثلِي ًْ‪٤‬ل‪ ٙ‬پعبٓ‪٤‬و‪٘ٛ ،‬عل‪ ٝ ًِٝ‬ثبثعب ٓ‪ٜٔ‬زعو‪ٓ ٖ٣‬قعبمٕ آثع‪ًْ ٢‬ع‪ٞ‬ه‬
‫ٓ‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬كه ا‪٣‬بّ ٍبٍ ثقٖ‪ ٓٞ‬كه فيإ ‪ ٝ‬ىَٓزبٕ پ‪٤ّٞ‬ل‪ ٙ‬اى ثوف ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬آٓع‪ً ،ٞ‬بثعَ‬

‫‪17‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ّ ٝ‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬إٓ‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ‪ٛ ٝ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن آٗ‪ٜ‬ب رـن‪ٓ ٚ٣‬ع‪ّ ٢‬ع‪ٗٞ‬ل‪ٓ .‬زبٍعلبٗ‪ ٚ‬ثؼِعذ ْٓعکالد‬
‫ٓ‪ٞ‬عع‪ٞ‬ك ‪ٙ ٝ‬عؼق ٓعل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘عبثغ آة كه اك‪ٝ‬اه گنّعز‪ٓ ٚ‬عب ّعب‪ٛ‬ل ‪ٛ‬عله هكعزٖ ٓ‪٤ِ٤‬بهك‪ٛ‬عب ٓزوٌٓؼععت آة‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬عبه‪ ،١‬ه‪ٝ‬اٗبة ‪ ٝ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ا‪َ٣‬زبك‪َٛ ٙ‬ز‪ ًٚ ْ٤‬ث‪ٛ ٚ‬و ٗؾ‪ ١ٞ‬هبثَ كٍزوٍ‪ ٝ ٢‬اٍعزلبك‪ ٙ‬ثعوا‪ ١‬ىهاػعذ‬
‫‪ ٝ‬آّبٓ‪٤‬لٕ ٗٔ‪ ٢‬ثبّل ثقٖ‪ ٓٞ‬ثب هطغ عع٘گالد ‪ ٝ‬کعب‪ ِٛ‬پ‪ّٞ‬عِ گ‪٤‬عب‪ ٢ٛ‬ػِلچو‪ٛ‬عب‪ّ ،‬عب‪ٛ‬ل ٍعواى‪٣‬و‬
‫ّلٕ ٍ‪ِٜ٤‬ب‪٣ٝ ١‬واٗگو ‪َٛ‬ز‪ٜٗٞ٤ِ٤ٓ ًٚ ْ٤‬ب رٖ فبى ىهاػز‪ ٢‬ها ثٌبّ ف‪ٞ‬ك ٗبث‪ٞ‬ك ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬ث٘ل‪ ٙ‬چ٘ل ٍبٍ‬
‫هجَ ّب‪ٛ‬ل ‪٣ٝ‬وإ ّلٕ ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬ا‪ٛ‬واف ّ‪ٜ‬و عالٍ آثبك ث‪ٞ‬كّ ک‪ ٚ‬كه اصو ‪ٛ‬ـ‪٤‬بٕ كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘و ‪ٝ‬‬
‫ٍواى‪٣‬و ّلٕ إٓ كه كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ‪ ،‬ثبػش رقو‪٣‬ت ّل‪٣‬ل ٍ‪ٞ‬اؽَ كه‪٣‬ب كه كافَ ّع‪ٜ‬و ععالٍ آثعبك گوك‪٣‬عل‪ٙ‬‬
‫ثعع‪ٞ‬ك‪ٓ .‬زبٍععلبٗ‪٤ٛ ٚ‬چگ‪ٗٞ‬عع‪ ٚ‬رععلاث‪٤‬و پ‪ْ٤‬ععگ‪٤‬واٗ‪ ٚ‬ارقععبم ْٗععل‪ ٙ‬اٍععذ كه ؽبُ‪٤‬کعع‪ ٚ‬ث‪ٜ‬زععو‪ ٖ٣‬فععبک ىهاػزع‪ ٢‬ا‪٣‬عٖ‬
‫ٓ٘طو‪ ْٜٓ ٚ‬ىهاػز‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه كه اصو ٍ‪ َٜ‬اٗگبه ث‪ ٚ‬آٍبٗ‪ ٢‬اىث‪٤ٓ ٖ٤‬و‪ٝ‬ك‪.‬‬
‫ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ٓ٘عبثغ آثع‪ ٢‬كه ر‪ٍٞ‬عؼ‪ ٝ ٚ‬اٌْٗعبف ىهاػعذ‪ ،‬اٗعوژ‪ ١‬ثعوم ‪ ٝ‬ثالفعو‪ ٙ‬اهزٖعبك ِٓع‪٢‬‬
‫ًْ‪ٞ‬ه‪ٙ ،‬و‪ٝ‬ه‪ ١‬اٍذ ثَزو ٓ٘عبثغ آثع‪ ٢‬ا‪ٌ٣‬ع‪ ٚ‬كه إٓ كؼبُ‪٤‬عذ فع‪ٞ‬ك ها ّعو‪ٝ‬ع ٓع‪ٔٗ ٢‬عبئ‪ ،ْ٤‬كه‪٤‬وعب ً ٓع‪ٞ‬هك‬
‫ّ٘بٍععبئ‪ٓ ٝ ٢‬طبُؼعع‪ ٚ‬ػِٔعع‪ ٢‬هععواه گ‪٤‬ععوك رععب ثزعع‪ٞ‬إ ثععب اٍععزلبك‪ ٙ‬اى ‪٣‬بكزعع‪ٛ ٚ‬ععب‪ ١‬ػِٔعع‪ ٢‬إٓ‪ ،‬ىٓ‪٘٤‬عع‪ ٚ‬ها ثععوا‪١‬‬
‫ّععو‪ٝ‬ع كؼبُ‪٤‬ععذ ٓعع‪ٞ‬هك ٗظععو ٓ‪٤ٜ‬ععب ٍععبفذ‪ .‬گوچعع‪ ٚ‬ف‪ّٞ‬ععجقزبٗ‪ ٚ‬كؼبُ‪٤‬عذ ‪ٛ‬ععب‪ ١‬اهىّععٔ٘ل‪ ١‬كه ا‪٣‬عٖ ىٓ‪٘٤‬عع‪ٚ‬‬
‫ر‪ٝ ٍٜٞ‬ىاهد آة ‪ ٝ‬اٗوژ‪ٕٞ ١‬هد گوكز‪ ٚ‬اٍذ ٓب کبه ‪ ٝ‬رعالُ ى‪٣‬عبك‪ ١‬ها ٓع‪ِٛ ٢‬جعل کع‪ٝ ٚ‬ىاهر‪ٜ‬عب‪١‬‬
‫ىهاػذ‪ ،‬آة ‪ ٝ‬اٗوژ‪ ٝ ١‬اٗکْبف ك‪ٛ‬بد ثب ػيّ ‪ ٝ‬اهاك‪ ٙ‬آ‪ِٓ ٖ٤٘ٛ‬ع‪ ٢‬كؼبُ‪٤‬عذ ْٓعزوک‪ ٢‬كاّعز‪ ٚ‬ثبّع٘ل رعب‬
‫اى ٍوٓب‪ ٢ِٓ ٚ٣‬کْ‪ٞ‬ه ٓب اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ثؼَٔ آ‪٣‬ل رب ثب ه‪ٗٝ‬ن کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬ىٗلگ‪ٓ ٢‬عوكّ ث‪ٜ‬زعو ‪ ٝ‬اهزٖعبك‬
‫ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬كه ٗ‪ٜ‬ب‪٣‬ذ اهزٖبك کْ‪ٞ‬ه ه‪ٗٝ‬ن ث‪ْ٤‬زو پ‪٤‬لا ک٘ل‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل سٌم‬

‫مذيريت منابع آب (‪)Water resources management‬‬

‫ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘بثغ آة‪ ،‬ثقْ‪ ٢‬اى ثوٗبٓ‪ ٚ‬ه‪٣‬ي‪ ١‬اٌْٗبك‪ًْٞ ٢‬ه‪ٛ‬ب رِو‪ّٞ ٢ٓ ٢‬ك ‪ٛ ٝ‬و ًْ‪ٞ‬ه‪ ١‬ثو‬
‫ٓج٘ب‪٤ٓ ١‬يإ ٓ٘بثغ آة كه كٍزوً‪ ،‬اٍزوارژ‪ ٝ ١‬ثوٗبٓ‪ ٚ‬فبٕ‪ ٢‬ها ثوا‪ ١‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬ث‪ ٚ٘٤ٜ‬اى ٓ٘بثغ‬
‫آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك اعوا ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬اى ‪ٛ‬وك‪ ٢‬ىهاػذ كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن فْي ث‪ ٚ‬ػِذ ثو‪ٝ‬ى فٌَْبُ‪ ٢‬كه ٍبٍ ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ٓقزِق ٗ‪٤‬بىٓ٘ل اٍزوارژ‪ ٝ ١‬ثوٗبٓ‪ٛ ٚ‬ب‪ٍ ١‬بىگبه ثب ا‪ٞٗ ٖ٣‬ع اهِ‪ٛ ْ٤‬ب ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ ،‬آب ًْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬كه ؽبٍ‬
‫ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ػِذ كولإ ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ‪ّ٘ٔٞٛ‬ل ثو ٓ٘بثغ آة ‪ ٝ‬ػلّ ثٌبهگ‪٤‬و‪ ١‬ها‪ٌٛ‬به‪ٛ‬ب‪٘ٓ ١‬بٍت ‪ ٝ‬پب‪٣‬لاه‪،‬‬
‫اى کٔج‪ٞ‬ك آة‪ ،‬رِ٘ ‪ٛ‬ب‪ ١‬آث‪ ٝ ٢‬فْي ٍبُ‪ٛ ٢‬ب آٍ‪٤‬ت ٓ‪ ٢‬ث‪٘٘٤‬ل‪ٓ .‬ل‪٣‬و‪٣‬ذ ث‪ٕ ٝ ٚ٘٤ٜ‬ؾ‪٤‬ؼ ٓ٘بثغ آة كه‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ٓب ٗ‪٤‬بىٓ٘ل ‪٣‬ي رؾ‪ ٍٞ‬ػظ‪ ٢ٓ ْ٤‬ثبّل ‪ ٝ‬اگو ه‪ٗٝ‬ل كؼِ‪ ٢‬إٓ اكآ‪٣ ٚ‬بثل‪ ،‬اكـبَٗزبٕ كه ٓوبثَ‬
‫ؽ‪ٞ‬اكص‪ ٢‬چ‪ ٕٞ‬فْي ٍبُ‪ ٢‬چ٘ل ٍبٍ اف‪٤‬و‪ ،‬ه‪ٝ‬ى ث‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ى آٍ‪٤‬ت پن‪٣‬ورو ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪ ،‬ى‪٣‬وا ك‪٣‬گو آة ‪٣‬ي‬
‫ٓ٘جغ ال‪٣‬ز٘ب‪ ٝ ٢ٛ‬كوا‪ٝ‬إ ٗ‪َ٤‬ذ ‪ ٝ‬ثب‪٣‬ل اى ٓ٘بثغ ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك آة‪ ،‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬الىّ ٕ‪ٞ‬هد گ‪٤‬وك‪ .‬آة كه‬
‫اكـبَٗزبٕ اى ا‪٤ٔٛ‬ذ ٍوٗ‪ّٞ‬ذٍبى‪ ٟ‬ثوف‪ٞ‬هكاهاٍذ‪ ،‬ى‪٣‬وا ؽ‪٤‬بد ث‪ ِ٤‬اى ‪ 81‬كهٕل ٓوكّ اكـبَٗزبٕ‬
‫ث‪ ٚ‬کْب‪ٝ‬هى‪ٓ ٝ ١‬بُلاه‪ٝ ١‬اثَزگ‪ ٢‬كاهك‪ .‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬ثقِ ٓ٘‪ ٛٞ‬ث‪ ٚ‬كٍزوٍ‪ٝ ٝ ٢‬ك‪ٞ‬ه آة اٍذ‪ .‬ػال‪ٙٝ‬‬
‫ثوا‪ٞٙٞٓ ٖ٣‬ع‪ ،‬اكـبَٗزبٕ كه َٓ‪٤‬و پ‪ْ٤‬وكذ ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ك ٗ‪٤‬بى ث‪ ٚ‬اثياه‪ٛ‬ب ‪٘ٓ ٝ‬بثؼ‪٤ٗ( ٢‬و‪ ١ٝ‬ثوم)‬
‫كاهك ک‪ ٚ‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى إٓ‪ٛ‬ب ثز‪ٞ‬اٗل ا‪٤َٓ ٖ٣‬و ها ثق‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثپ‪ٔ٤‬ب‪٣‬ل‪ .‬آة ث‪ ٚ‬ػ٘‪ٞ‬إ ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ٓ٘بثغ ؽ‪٤‬بر‪ٝ ٢‬‬
‫اهىّٔ٘ل پبٍقگ‪ ٞ‬ث‪ ٚ‬ا‪٤ٗ ٖ٣‬بى اكـبَٗزبٕ ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬ى‪٣‬وا كه ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ٓ٘بثغ ؿ٘‪ ٢‬آة ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬هبثَ‬
‫كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪٘ٓ ٖ٤ٔٛ ٝ ٙ‬بثغ آة ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬اكـبَٗزبٕ كاها‪ ١‬اهىُ ‪ ٝ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ك‪ٞ‬م اُؼبك‪٢ٓ ٙ‬ثبّل ى‪٣‬وا‬
‫آة كه ػٖو ؽب‪ٙ‬و ‪ ْٛ‬اى ٗگب‪ ٙ‬اهزٖبك‪ٜٗ ١‬ب‪٣‬ذ ٓ‪ ْٜ‬ث‪ٞ‬ك‪ ْٛ ٝ ٙ‬اى ُؾبظ ٍ‪٤‬بٍ‪ ٝ ٢‬اٍزوار‪٤‬ژ‪٣‬‬
‫ث‪ٜٗ٢‬ب‪٣‬ذ اهىّٔ٘ل ّٔوك‪ّٞ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬كه ٕ‪ٞ‬هر‪٤‬ک‪ ٚ‬اكـبَٗزبٕ آة‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه هِٔو‪ ٝ‬ف‪ٞ‬ك ها ؿوٗ‬
‫اٍزلبك‪ ٙ‬كهٍذ كه كافَ کْ‪ٞ‬ه ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ کوك‪ٛ ٝ ٙ‬ياهإ ‪ٛ‬کزبه ىٓ‪ ٢ُِٔ ٖ٤‬ها ث‪ ٚ‬آث‪ ٢‬رـ‪٤٤‬و ك‪ٛ‬ل كه‬
‫آزلاك إٓ ثوا‪ٛ ١‬ياهإ ّ‪ٜ‬و‪ٗٝ‬ل ف‪ ِ٣ٞ‬کبه ا‪٣‬غبك ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪ .‬ثل‪ ّ ٕٝ‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه كه ػوٕ‪ٛٚ‬ب‪١‬‬
‫اهزٖبك ‪٤ٍ ٝ‬بٍذ ّب‪ٛ‬ل رـ‪٤٤‬و ‪ ٝ‬رؾ‪ٓ ٍٞ‬ضجذ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪ .‬آب ا‪ ٖ٣‬ک‪ ٚ‬آ‪٣‬ب ٓ٘بثغ آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه اكـبَٗزبٕ‬
‫ث‪ ٚ‬إٓ ؽل‪ ١‬اٍذ ک‪٤ٗ ْٛ ٚ‬بىٓ٘ل‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ها هكغ کوك‪ ْٛ ٝ ٙ‬كه ع‪ٜ‬ذ هّل ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬اهزٖبك‪ٝ ١‬‬
‫ٍ‪٤‬بٍ‪ ٢‬اى إٓ ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬گوكز‪ّٞ ٚ‬ك؟ آ‪٣‬ب اكـبَٗزبٕ اى ُؾبظ ٍ‪٤‬بٍ‪ ٝ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬كه ٓ‪ٞ‬ه‪٤‬ؼز‪ ٢‬هواه كاهك ک‪ٚ‬‬
‫آة‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه هِٔو‪ ٝ‬ف‪ٞ‬ك ها ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه ك‪ٛ‬ل؟‬

‫كه ا‪ ٖ٣‬هاٍزب کلاّ كوٕذ‪ٛ‬ب ثوا‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك؟ ‪ ٝ‬ثآلفو‪ ٙ‬ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬آ‪٣‬ب آة‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك‬
‫كه اكـبَٗزبٕ ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬اُ اهىّٔ٘ل اٍذ ‪٣ ٝ‬ب ف‪٤‬و؟ پوٍِ‪ٛ‬ب‪ ١‬اٍذ ک‪ ٚ‬ثب‪َ٣‬ز‪ ٢‬ثب‬

‫‪19‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫كاّزٖ اٍزوار‪٤‬ژ‪ٓ ٝ ١‬ل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘بثغ آة ٓ٘بٍت ‪ٝ‬پب‪٣‬لاه ث‪ ٚ‬إٓ پبٍقگ‪ ٞ‬ث‪ٞ‬ك‪ُ .‬نا ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ آة ‪ ٝ‬رَِ‪ٜ‬‬
‫کبَٓ ثبال‪٘ٓ ١‬بثغ آث‪ ٢‬كه اكـبَٗزبٕ ث٘ب ث‪ ٚ‬كال‪ َ٣‬ى‪٣‬و‪ ،‬آو‪ ١‬اعز٘بة ٗبپن‪٣‬و ٓ‪ ٢‬ثبّل ک‪ ٚ‬ثب‪َ٣‬ز‪ٗ ٢‬بچبهاً‬
‫ث‪ ٚ‬آَٗ‪ ٞ‬ؽوکذ کوك‪:‬‬

‫انف‪ :‬ث‪ ٚ‬اٍزض٘ب‪ ١‬ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬پبکَزبٕ‪ ،‬اكـبَٗزبٕ كه هَٔذ ٓ٘بثغ آة ثب ٍب‪٣‬و ‪َٔٛ‬ب‪ٛ ٚ٣‬ب‪ ١‬ف‪ٞ‬ك ْٓکَ‬
‫ٗلاهك‪٣ .‬ؼ٘‪ِٓ ٢‬ک‪٤‬ذ اكـبَٗزبٕ ثبال‪٘ٓ ١‬بثغ آث‪ ٢‬اُ ثالٓ٘بىػ‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬كه هَٔذ ْٓکَ آة ثب ا‪٣‬وإ ثب‪٣‬ل‬
‫گلذ ک‪ ٚ‬ا‪ٝ‬الً ا‪٣‬وإ اى اكـبَٗزبٕ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬بٕ ؽنآث‪٢ٓ ٚ‬ثبّل‪ ،‬ا‪ٞٙٞٓ ٖ٣‬ع ثب كه ٗظوكاّذ هكغ‬
‫ٗ‪٤‬بىٓ٘ل‪ٛ ١‬ب‪ ١‬كافِ‪ ٢‬هبثَ ؽَ اٍذ‪ .‬گوچ‪ ٚ‬ظب‪ٛ‬واً ا‪َٓ ٖ٣‬بُ‪ ٚ‬كه هواهكاك‪٤ٓ ١‬بٕ ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬اكـبَٗزبٕ‬
‫كهٍبٍ‪ 0130‬ؽَ گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬آب اكـبَٗزبٕ ثب‪٣‬ل ث٘ب ث‪ ٚ‬كال‪ ٢ِ٣‬چ‪ ٕٞ‬کب‪ٍ ِٛ‬طؼ آة ه‪ٝ‬كفبٗ‪ِ٘ٔٛ ٚ‬ل َٗجذ‬
‫ث‪ٍ ٚ‬بٍ ‪ٛ‬ب‪ ١‬گنّز‪ ،ٚ‬ػلّ ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك‪٣‬ذ آٓبه كه‪٤‬ن اى ٓولاه آة كه ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٞٙٞٓ ٝ ٚ‬ع ٗ‪٤‬بىٓ٘ل‪١‬‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬كافِ‪ ،٢‬ثب‪٣‬ل كه ا‪ٞٓ ٖ٣‬هك‪ ،‬ف‪ٞ‬اٍزبه رغل‪٣‬ل هواهكاك گوكك‪ .‬پبکَزبٕ ٗ‪٤‬ي كه رالُ اٍذ ثب ّ‪ٙٞ٤‬‬
‫‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬قزِق ٓقوثبٗ‪ ٚ‬اى اؽلاس ث٘ل كه كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘و عِ‪ٞ‬گ‪٤‬و‪ ١‬ک٘ل‪ .‬الىّ اٍذ ؽک‪ٓٞ‬ذ اكـبَٗزبٕ‬
‫ك‪٣‬پِ‪ٓٞ‬بٍ‪ ٢‬الىّ ها ثکبه گ‪٤‬وك رب ثب كهٗظو گوكزٖ ٓ٘بكغ ك‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه ْٓزوکب ً اهلاّ ث‪ ٚ‬اؽلاس ث٘ل ثوم كه‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘و ٗٔب‪٘٣‬ل رب ‪ٛ‬و ك‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه ثز‪ٞ‬اٗ٘ل اى ا‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ اٍزلبك‪ٍ ٙ‬بىٗل‪ٔٗ ٙ‬ب‪٘٣‬ل‪.‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ک‪ْٓ ٚ‬کَ اكـبَٗزبٕ اى ٗبؽ‪ ٚ٤‬آة ث‪ ٚ‬ر٘بٍت کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬فٖ‪ٕٞ‬ب ً عٔ‪ٜٞ‬ه‪٣‬ذ ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫آٍ‪٤‬ب‪ٓ ١‬وکي‪ ١‬ف‪ٛ ٢ِ٤‬ب ٗبچ‪٤‬ي اٍذ‪ٓ .‬ضالً كه آٍ‪٤‬ب‪ٓ ١‬وکي‪ّ ١‬جک‪ ٚ‬آة ر‪ ٕٞٔ٤‬ک‪ٓ ٚ‬زؼِن ث‪ ٚ‬اىثکَزبٕ‬
‫اٍذ‪ ،‬كه هِٔو‪ ٝ‬روکَٔ٘زبٕ هواه كاهك‪ ،‬كبثو‪٣‬ک‪ ٚ‬ثوم آث‪ ٢‬اٗل‪٣‬غبٕ ک‪ٓ ٚ‬بُک‪٤‬ذ اىثکَزبٕ ٓؾَ‪ٞ‬ة‬
‫ٓ‪ْٞ٤‬ك ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬هوؿ‪٤‬يٍزبٕ ها ى‪٣‬و آة کوك‪ ٙ‬اٍذ ‪ ٝ‬ث٘ل ّجک‪ ٍّٞٞٓ ٚ‬ث‪( ٚ‬كو‪ٛ‬بك) ِٓک‪٤‬ذ ربع‪٤‬کَزبٕ‬
‫اٍذ‪ ٢ُٝ ،‬كبثو‪٣‬ک‪ ٚ‬ثوم آث‪ ٢‬إٓ كه اىثکَزبٕ ‪ٝ‬اهغ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ثل‪ ٖ٣‬رور‪٤‬ت ٍوٗ‪ٍٞ‬ذ کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫آٍ‪٤‬ب‪ٓ ١‬وکي‪ ١‬اى ٗبؽ‪٘ٓ ٚ٤‬بثغ آة ث‪ ْٜ‬گو‪ ٙ‬ف‪ٞ‬هك‪ ٙ‬اٍذ‪ٞٛ .‬ه‪٣‬ک‪٤ٛ ٚ‬چ ‪ ٣‬اى کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬زنکو‪ٙ‬‬
‫آىاك‪ ١‬کبَٓ كه هاثط‪ ٚ‬ث‪٘ٓ ٚ‬بثغ آة ف‪ٞ‬ك ٗلاهٗل‪ .‬پٌ ثب‪٣‬ل‪ ،‬هجَ اى ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ اى ٗبؽ‪ٚ٤‬‬
‫ٓ٘بثغ آة كچبه ْٓکالد ٓبٗ٘ل ك‪٣‬گو کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب گوكك‪٘ٓ ،‬بثغ آة ف‪ٞ‬ك ها ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ًوك‪ٞٓ ،ٙ‬هؼ‪٤‬ذ ‪ٝ‬‬
‫ٓبُک‪٤‬ذ ف‪ ِ٣ٞ‬ها ثبال‪ ١‬ا‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ رضج‪٤‬ذ ک٘ل‪.‬‬

‫ب‪ٝ :‬اثَزگ‪٣ ٢‬ک‪ ٢‬اى ػ‪ٞ‬آَ ػٔل‪ ٙ‬ػوت ٓبٗ‪ ٢‬اٍذ ک‪ ٚ‬رٔبٓ‪ٍ ٢‬بفزبه ‪ٛ‬ب‪ ٣ ١‬کْ‪ٞ‬ه ها ٓزبصو‬
‫ٓ‪ٍ٢‬بىك‪ .‬اكـبَٗزبٕ كه ػوٕ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬رغبهر‪ ٝ ٢‬کْب‪ٝ‬هى‪ٝ ١‬اثَز‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٝ ٚ٣‬ث‪٤‬گبٗ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪٢‬ثبّل ‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ٝ ٚ٣‬اثَز‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ب‪َٛ ١‬ز٘ل ک‪٘ٓ ٚ‬جغ اکضو آٗ‪ٜ‬ب‪ ،‬آة‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ اٍذ‪ .‬ا‪ٖ٣‬‬
‫‪ٝ‬اثَزگ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ؽل‪ ١‬اٍذ ک‪ ٚ‬ثَز‪ّ ٚ‬لٕ آة ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ‪ ٝ‬کبثَ ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗل كبعؼ‪ ٚ‬اَٗبٗ‪ ٝ ٢‬رـ‪٤٤‬واد‬
‫ى‪َ٣‬ذ ٓؾ‪٤‬ط‪ ٢‬ها كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٍ‪َ٤‬زبٕ ‪ ٝ‬ثِ‪ٞ‬چَزبٕ ا‪٣‬وإ ‪ٝ ٝ‬ال‪٣‬ز‪ٜ‬بی پْز‪ٗٞ‬ق‪ٞ‬ا‪ِٓ ٝ ٙ‬زبٕ پبکَزبٕ ث‪ٚ‬‬
‫ثبه آ‪ٝ‬هك‪ .‬آب رب ؽبٍ ‪ٝ‬اثَزگ‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٣ ٚ٣‬عبٗج‪ ٚ‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪ ،‬ى‪٣‬وا آة‬

‫‪21‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫اكـبَٗزبٕ ثل‪ ٕٝ‬اٍزلبك‪ ٙ‬كهٍذ اى إٓ كه كافَ کْ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬فبهط اى ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه عبه‪٢ٓ ١‬ثبّل‪ .‬كه‬
‫ه‪ٝ‬اث‪ ٜ‬ث‪ ٖ٤‬أُِِ‪ ٢‬ك‪ ٝ‬إَ ‪ٞٔٛ‬اه‪ٝ ٙ‬ع‪ٞ‬ك كاهك ‪٣‬ک‪ ٢‬ا‪٘٣‬ک‪ٝ ٚ‬اثَزگ‪ ٣ ٢‬عبٗج‪ٓ ٚ‬ب‪ٙ ٚ٣‬ؼق اٍذ ‪ ٝ‬كه‬
‫ػوٕ‪٤ٍ ٚ‬بٍذ ث‪ ٢‬صجبر‪ ٢‬ثب ف‪ٞ‬ك كاهك ‪ ٝ‬إَ ك‪٣‬گو ‪ٞٛ‬ه‪َ٣‬ذ ک‪ٝ ٚ‬اثَزگ‪ٓ ٢‬زوبثَ ٓ‪٢‬ر‪ٞ‬اٗل ٓ٘جغ‬
‫هلهد ثبّل‪ .‬إَ ا‪ ٍٝ‬كه اكـبَٗزبٕ ثق‪ٞ‬ث‪ ٢‬رغوث‪ّ ٚ‬ل‪ ٝ ٙ‬ؽز‪ ٢‬كه ؽبٍ ؽب‪ٙ‬و ٗ‪٤‬ي ك‪ٝ‬اّ كاهك‪٣ ،‬ؼ٘‪٢‬‬
‫اكـبَٗزبٕ ث‪ ٚ‬ػ٘‪ٞ‬إ ‪ ٣‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٞٔٛ‬اه‪ٝ ٙ‬اثَز‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گو ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫‪٣‬ک‪ ٢‬اى ها‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ث‪٤‬و‪ ٕٝ‬هكذ اى ‪ٝ‬اثَزگ‪ ٣ ٢‬عبٗج‪ ٚ‬ا‪٣‬غبك ‪ٝ‬اثَزگ‪ٓ ٢‬زوبثَ ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬ثوا‪ ١‬ا‪٘٣‬ک‪ٚ‬‬
‫ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ ثز‪ٞ‬اٗل كه ه‪ٝ‬اث‪ ٜ‬ف‪ٞ‬ك ثب کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ٝ ٚ٣‬اثَزگ‪ٓ ٢‬زوبثَ ا‪٣‬غبك ک٘ل‪ ،‬رب ثب اٍزلبك‪ٙ‬‬
‫اى إٓ‪٤ٍ ،‬بٍذ کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬ها ث‪ٗ ٚ‬لغ ف‪ٞ‬ك ههْ ىٗل‪ ،‬ك‪ُٝ‬ذ عٔ‪ٜٞ‬ه‪ ١‬اٍالٓ‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ثب‪٣‬ل‬
‫ٓ٘بثغ آة ف‪ٞ‬ك ها ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ کوك‪ ٝ ٙ‬ف‪ٞ‬ك ها كه ٓ‪ٞ‬ه‪٤‬ؼز‪ ٢‬هواه ك‪ٛ‬ل ک‪ ٚ‬ثبال‪٘ٓ ١‬بثغ آث‪ ٢‬ف‪ ِ٣ٞ‬رَِ‪ٜ‬‬
‫کبَٓ پ‪٤‬لا کوك‪ ٝ ٙ‬كه ٕ‪ٞ‬هد ‪ٙ‬و‪ٝ‬هد‪ ،‬اى آة ث‪ ٚ‬ػ٘‪ٞ‬إ اثياه ك‪٣‬پِ‪ٓٞ‬بر‪ ٤‬كه ثواثو ‪َٔٛ‬ب‪ٛ ٚ٣‬ب‬
‫اٍزلبك‪ ٙ‬ک٘ل‪ .‬ا‪ٞٙٞٓ ٖ٣‬ع اى ٗگب‪ ٙ‬إَ ‪ٝ‬اهؼ‪٤‬ذ گوا‪ ٢٣‬كه ٍ‪٤‬بٍذ ع‪ٜ‬ذ ربٓ‪٘ٓ ٖ٤‬بكغ ِٓ‪ ٢‬هبثَ ر‪ٞ‬ع‪ٚ٤‬‬
‫ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬

‫ج‪ :‬اكـبَٗزبٕ كه ‪ ٍٞٛ‬ربه‪٣‬ـ هوثبٗ‪ ٢‬صو‪ٝ‬ر‪ٜ‬ب‪٘ٓ ١‬بثغ ف‪ٞ‬ك ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬اگو اى گنّز‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ك‪ٝ‬ه ثگنه‪ْ٣‬‬
‫كه عو‪٣‬بٕ هو‪ 51 ٝ09 ٕٝ‬اكـبَٗزبٕ گب‪ ٢ٛ‬ثؼ٘‪ٞ‬إ ؽب‪٤ٓ َ٣‬بٕ ك‪ ٝ‬اثو هلهد ‪ٝ‬هذ ث‪ ٚ‬ثبى‪ ١‬گوكز‪ّ ٚ‬ل‪ٙ‬‬
‫اٍذ ‪ ٝ‬ىٓبٗ‪ ْٛ ٢‬ثوا‪ ١‬ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬كه َٓ‪٤‬و اٗوژ‪ ١‬هواه كاهك‪ ،‬هوثبٗ‪ ٢‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كه ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ک٘لواٌٗ‬
‫‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬وث‪ ٛٞ‬ث‪ ٚ‬آة ‪ٓ ٝ‬ؾ‪ ٜ٤‬ى‪َ٣‬ذ ک‪ ٚ‬كه ٍبٍ ‪ 0995‬كه ك‪ٝ‬ثِ‪ ٖ٤‬رْک‪ّ َ٤‬ل‪ّ ،‬وکذ ک٘٘ل‪ٛ ٙ‬ب ثو ا‪ٖ٣‬‬
‫ٓ‪ٞٙٞ‬ع ارلبم ٗظو كاّز٘ل ک‪ ٚ‬آو‪ٝ‬ى آة ٓبٗ٘ل گنّز‪ ٚ‬کبال‪ ١‬اهىإ ‪ ٝ‬كوا‪ٝ‬إ ٗ‪َ٤‬ذ‪ .‬کٔج‪ٞ‬ك إٓ ث‪ٚ‬‬
‫ػِذ ٖٓوف ى‪٣‬بك ثوا‪ ١‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب كه اثؼبك ٓقزِق ثقٖ‪ ٓٞ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬اٍزؾٖبٍ ثوم ‪ٝ‬‬
‫ٕ٘ؼذ‪ ٢ٓ ،‬ه‪ٝ‬ك اى ‪ٔٛ‬بٕ ا‪٤ٔٛ‬ز‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬هكاه ّ‪ٞ‬ك ک‪ ٚ‬كه گنّز‪ٛ ٚ‬ب ٗلذ كاها ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪٣ .‬ؼ٘‪ ٢‬ا‪٤ٔٛ‬ذ‬
‫آة ه‪ٝ‬ى ث‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ى ه‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬اكيا‪ ِ٣‬اٍذ‪ .‬ث٘ب ًء ( ثب كه ٗظوكاّذ رغوث‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ربه‪٣‬ق‪ )٢‬ثوا‪ ١‬اعز٘بة اى‬
‫ا‪٘٣‬ک‪ٓ ٚ‬جبكا كاّزٖ ٓ٘بثغ آة ثوا‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ٓب‪ ٚ٣‬هٗظ ‪ ٝ‬ػناة ّل‪ ٝ ٙ‬ثبػش گوكك ک‪ ٚ‬اكـبَٗزبٕ اى‬
‫ٗبؽ‪ ٚ٤‬آة ‪ٝ ْٛ‬اثَز‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ك‪٣‬گوإ ّ‪ٞ‬ك‪ٛ ،‬وػ ٍ‪٤‬بٍذ ‪ٛ‬ب‪ ١‬کالٕ ث‪ٍ ٚ‬طؼ ِٓ‪ ٢‬ع‪ٜ‬ذ ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘بثغ آة‬
‫ثوا‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ٗ‪ٜ‬ب‪٣‬ذ ػٔل‪ٙ ٝ ٙ‬و‪ٝ‬ه‪ ١‬اٍذ‪.‬‬

‫د‪ :‬اكـبَٗزبٕ كه ه‪ٗٝ‬ل ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٝ ٚ‬پ‪ْ٤‬وكذ ف‪ٞ‬ك ٗ‪٤‬بى ث‪ ٚ‬اثياه ‪ٍٝ ٝ‬ب‪ ٢ِ٣‬كاهك ک‪ ٚ‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى آٗ‪ٜ‬ب ثز‪ٞ‬اٗل‬
‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٗٝ‬ل ها ث‪ٞٓ ٚ‬كو‪٤‬ذ ٍپو‪ً٘ ١‬ل‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬هاٍزب ثيهگزو‪ ٖ٣‬کٔ ها ث‪ ٚ‬اكـبَٗزبٕ ٓ٘بثغ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬إٓ‬
‫کوك‪٢ٓ ٙ‬ر‪ٞ‬اٗل‪ .‬كه ث‪٘ٓ ٖ٤‬بثغ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ‪ ،‬آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه اى ا‪٤ٔٛ‬ذ ث‪ْ٤‬زو ثو‬
‫ف‪ٞ‬هكاه ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬ى‪٣‬وا ا‪٘ٓ ٖ٣‬جغ ( آة ) كه پ‪ ١ِٜٞ‬اهىُ ‪ ٝ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ه‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬اكيا‪ ِ٣‬إٓ‪ ،‬ث‪ ٚ‬آٍبٗ‪ ٢‬هبثَ‬
‫كٍزوً اٍذ‪٣ .‬ؼ٘‪ٓ ٢‬بٗ٘ل ٍب‪٣‬و ٓ٘بثغ ىؽٔذ ‪ٛ ٝ‬ي‪ ٚ٘٣‬کْق ‪ ٝ‬اٍزقواط ها ٗ‪٤‬بى ٗلاهك ى‪٣‬وا ٓوبك‪٣‬و‬

‫‪21‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫هبثَ ٓالؽظ‪٘ٓ ٚ‬بثغ آة اكـبَٗزبٕ ها آة ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬رْک‪٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬اى عبٗت ك‪٣‬گو اكـبَٗزبٕ ‪٣‬‬
‫کْ‪ٞ‬ه ىهاػز‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ %81‬عٔؼ‪٤‬ذ ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ٓزک‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ىهاػذ ‪َٛ‬ز٘ل‪ٔٛ .‬چ٘بٕ ث‪ ٚ‬عيء‬
‫اى چ٘ل ّ‪ٜ‬و ٓ‪ ْٜ‬كه اكـبَٗزبٕ‪ٍ ،‬ب‪٣‬و ٗوب‪ ٛ‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬اٗوژ‪ ١‬ثوم كٍزوٍ‪ٗ ٢‬لاهٗل‪ .‬ثوم ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك‬
‫كه ّ‪ٜ‬و ‪ٛ‬ب ‪ ْٛ‬ث‪ ٚ‬اٗلاى‪ ٙ‬ا‪َ٤ٗ ١‬ذ ک‪ ٚ‬ث‪ٕٞ ٚ‬هد کَ ٗ‪٤‬بىٓ٘ل‪ ١‬ا‪ّٜ ٖ٣‬و ‪ٛ‬ب ها ٓوك‪ٞ‬ع ثَبىك‪ .‬ث٘ب ًء‬
‫هّل ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬کْب‪ٝ‬هى‪٤ٗ ١‬بى ‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪ٓ ٚ٤ُٝ‬وكّ اكـبَٗزبٕ ها رْک‪٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ ،‬ا‪ٞٙٞٓ ٖ٣‬ع ٓ٘‪ ٛٞ‬ث‪ٚ‬‬
‫ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ آة ‪ ٝ‬اٍزلبك‪ ٙ‬كهٍذ اى إٓ كه هاٍزب‪ ١‬كٍز‪٤‬بث‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬ا‪ٛ‬لاف ٓ‪٢‬ثبّل‪.‬‬

‫ِ‪ -‬ر٘ظ‪ ْ٤‬آة ‪ ٝ‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪٣‬و‪٘٤‬ب ً ک‪ ٚ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ى‪٣‬بك كاهٗل‪ ،‬اى ىٓبٗ‪ ٢‬ک‪ ٚ‬اٗوژ‪ ١‬ثوم كه‬
‫کبثَ ث‪ْ٤‬زو گوك‪٣‬ل‪ٓ ٙ‬ب ّب‪ٛ‬ل ث‪ٜ‬ج‪ٞ‬ك ‪٤ٙٝ‬ؼذ ىٗلگ‪ٓ ٢‬وكّ ا‪ّٜ ٖ٣‬و‪َٛ‬ز‪ .ْ٤‬ا‪ ٚٗ ٖ٣‬ر٘‪ٜ‬ب چ‪٤‬ي‪ ١‬اٍذ ک‪ٚ‬‬
‫ه‪ ٢ّ٘ٝ‬ها ا‪٣‬غبك ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ ،‬ثِک‪ ٚ‬كوٕذ ‪ٛ‬ب‪ ١‬عل‪٣‬ل اهزٖبك‪ ١‬ها كوا‪ ْٛ‬کوك‪،ٙ‬چوؿ ٕ٘ؼذ ها ثگوكُ‬
‫ٓ‪ ٢‬اٗلاىك ‪ٍ ٝ‬طؼ ر‪٤ُٞ‬لاد ٕ٘ؼز‪ ٝ ٢‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ها اكيا‪ ٢ٓ ِ٣‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬پٌ ثوا‪ّ٘ ١‬بفذ اى آکبٗبد‬
‫ثبُو‪ ٙٞ‬آث‪ ،٢‬كاّزٖ ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ آة ثوا‪ٓ ١‬ب آو‪ٙ ١‬و‪ٝ‬ه‪ ١‬اٍذ‪.‬‬

‫ثب كه ٗظوكاّذ ٓطبُت ثبال‪ ،‬ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ ٗ‪٤‬بى عل‪ ١‬ث‪ ٚ‬ارقبم ٍ‪٤‬بٍز‪ٜ‬ب‪ٞٓ ١‬صو ‪ ٝ‬کبهآٓل كه‬
‫هَٔذ ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ آة‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه هِٔو‪ ُٝ‬كاهك‪ .‬ث‪ ٚ‬ث‪٤‬بٕ ك‪٣‬گو اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو اى آة‪ٓ ،‬ز‪ ٖٔٚ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٚ‬‬
‫‪ ٝ‬پ‪ْ٤‬وكذ اكـبَٗزبٕ كه ػوٕ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬اهزٖبك‪٤ٍ ٝ ١‬بٍ‪ ٢‬اٍذ‪ٛ .‬وگب‪ ٙ‬اى ثؼل اهزٖبك‪١‬‬
‫ث‪َٓ ٚ‬ئِ‪ ٚ‬آة كه اكـبَٗزبٕ ٗگب‪ ٙ‬ک٘‪ ْ٤‬ا‪ٛ‬لاف ٍ‪٤‬بٍ‪٤ٗ ٢‬ي كه الثال‪ ١‬إٓ ٗ‪ٜ‬لز‪٢ٓ ٚ‬ثبّل‪٣ .‬ؼ٘‪ ٢‬ؽٖ‪ٍٞ‬‬
‫ا‪ٛ‬لاف اهزٖبك‪ ١‬اى ٓ٘بثغ آة‪ ،‬ثبػش ثوآ‪ٝ‬هك‪ّ ٙ‬لٕ ا‪ٛ‬لاف ٍ‪٤‬بٍ‪ ٢‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل گوك‪٣‬ل‪ٞٛ .‬ه‪٣‬ک‪ٛ ٚ‬وگب‪ٙ‬‬
‫ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ ثب ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ كه‪٤‬ن‪٘ٓ ،‬بثغ آث‪ ٢‬ف‪ٞ‬ك ها ٓ‪ٜ‬به ک٘ل ‪٣‬ؼ٘‪ ٢‬ثب ا‪٣‬غبك ث٘ل ‪ٛ‬ب‪ ١‬آثگوكإ ه‪١ٝ‬‬
‫ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كافِ‪ ،٢‬آة ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛٚ‬ب ها كه ػوٕ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬کْب‪ٝ‬هى‪ٕ٘ ٝ ١‬ؼذ ثوم ٓ‪ٞ‬هك ث‪ٜ‬و‪ٙ‬‬
‫ثوكاه‪ ١‬هواه ك‪ٛ‬ل اى ‪ٛ ٣‬وف ٗ‪٤‬بىٓ٘ل‪ ١‬عل‪ ١‬اكـبَٗزبٕ كه ػوٕ‪ٛ ٚ‬ب‪ٞٓ ١‬اك ؿنا‪ ٝ ٢٣‬ثوم ٓوك‪ٞ‬ع‬
‫ٓ‪٢‬گوكك ‪ ٝ‬اى عبٗت ك‪٣‬گو ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ هبكه ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ٓ‪٤‬گوكك رب ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى ٍ‪٤‬بٍذ آة ثو‬
‫‪َٔٛ‬ب‪٣‬گبٕ ف‪ٞ‬ك ک‪ ٚ‬كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن پبئ‪ ٖ٤‬كٍذ ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ‪ ،‬هواه كاهٗل ربص‪٤‬و ثَ‪٤‬به گناّز‪ٝ ٚ‬‬
‫كه رـ‪٤‬و ٍ‪٤‬بٍذ آٗ‪ٜ‬ب ث‪ٍٞ ٚ‬ك اكـبَٗزبٕ اى آة اٍزلبك‪ ٙ‬ک٘ل‪ .‬ثؼ٘‪ٞ‬إ ٓضبٍ‪٘ٓ %91 ،‬بثغ آة آٍ‪٤‬ب‪٤ٓ ١‬بٗ‪ٚ‬‬
‫ها ربع‪٤‬کَزبٕ ‪ ٝ‬هوؿ‪٤‬يٍزبٕ كه افز‪٤‬به كاهٗل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه ؽبُ‪َ٤‬ذ ک‪ٖٓ ٚ‬وف ک٘٘ل‪ٙ‬گبٕ إِ‪ ٢‬آة ‪٣‬ؼ٘‪٢‬‬
‫اىثکَزبٕ ‪ ٝ‬هياهَزبٕ ث‪ ٚ‬رور‪٤‬ت ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬اٗ٘ل ٕوف ‪ 23 ٝ02‬ك‪ٖ٤‬ل آة ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى ف‪ٞ‬ك ها ربٓ‪ ٖ٤‬ک٘٘ل‪.‬‬
‫ا‪ ٖ٣‬ك‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه ثوا‪ ١‬ربٓ‪ ٖ٤‬اؽز‪٤‬بعبد ف‪ٞ‬ك اى ٗبؽ‪ ٚ٤‬آة ٗ‪٤‬بى ث‪ ٚ‬آة‪ٛ‬ب‪ ١‬كاهٗل ک‪ ٚ‬اکضواً ٓ٘جغ آٗ‪ٜ‬ب كه‬
‫ربع‪٤‬کَزبٕ ‪ ٝ‬هوؿ‪٤‬يٍزبٕ هواه كاهك‪ .‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬كاها‪٘ٓ ١‬بثغ آة ( ربع‪٤‬کَزبٕ ‪ ٝ‬هوؿ‪٤‬يٍزبٕ ) كه‬
‫ثلٍ ‪ٝ‬اگناه‪ ١‬آة ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪٤ٗ ١‬بىٓ٘ل ث‪ ٚ‬آة ( اىثکَزبٕ ‪ ٝ‬هياهَزبٕ ) گبى ‪ ٝ‬مؿبٍ ها ث‪ ٚ‬ه‪ٔ٤‬ذ‬
‫اهىإ ثلٍذ ٓ‪٢‬آ‪ٝ‬هٗل‪ .‬ا‪َٓ ٖ٣‬بُ‪ ٚ‬كه اكـبَٗزبٕ ٗ‪٤‬ي هبثَ رطج‪٤‬ن ٓ‪٢‬ثبّل‪ٞٛ .‬ه‪٣‬ک‪ ٚ‬اكـبَٗزبٕ كاها‪١‬‬
‫ٓ٘بثغ ثيهگ آة اٍذ ‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬ا‪٣‬وإ‪ ،‬پبکَزبٕ ‪ ٝ‬روکَٔ٘زبٕ ث‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ‬

‫‪22‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٙ‬و‪ٝ‬هد عل‪ ١‬كاهٗل‪ .‬اكـبَٗزبٕ ث‪ٜ‬زو‪ ٖ٣‬اثياه ها ثوا‪ٗ ١‬ل‪ٞ‬م ثبال‪َٔٛ ١‬ب‪ٛ ٚ٣‬ب ک‪ٔٛ ٚ‬بٗب آة ٓ‪٢‬ثبّل‪،‬‬
‫كه كٍذ كاهك‪ .‬ثب ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ كه‪٤‬ن آة ٓ‪٢‬ر‪ٞ‬إ اى إٓ ثؼ٘‪ٞ‬إ اثياه ك‪٣‬پِ‪ٓٞ‬بر‪ ٤‬ع‪ٜ‬ذ ث‪٤‬و‪ ٕٝ‬هكذ اى‬
‫‪ٝ‬اثَزگ‪ ٣ ٢‬عبٗج‪ ٚ‬كه ثواثو ‪َٔٛ‬ب‪ٛ ٚ٣‬ب اٍزلبك‪ ٙ‬کوك‪ .‬ثب‪َ٣‬ز‪ٝ ٢‬اثَزگ‪ ٢‬ك‪ ٝ‬عبٗج‪ ٚ‬ا‪٣‬غبك کوك رب ٓ٘بكغ‬
‫ك‪ٛ ٝ‬وف ربٓ‪ ٖ٤‬گوكك‪.‬‬

‫اًلٌيت ىاي دًلت افغانستاى جيت هذيريت هنابع آب‬

‫)‪(Priority of Afghanistan’s government for management of water resources‬‬

‫اهزٖبك کْ‪ٞ‬هٓب ٓزک‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ىهاػذ ٓ‪٤‬جبّل الىٓ‪ ٚ‬كاّزٖ ىهاػذ ٗ‪ ٝ ٖ٣ٞ‬پب‪٣‬لاه‪ ،‬آة ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬پٌ‬
‫ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ آة ث‪ٓ ٚ‬ؼ٘‪ّ ٢‬ک‪ٞ‬كب‪ ٢٣‬ىهاػذ‪ ،‬هكب‪ ٙ‬ػٔ‪ ،٢ٓٞ‬اٍزلبك‪ٓ ٙ‬ؼو‪ٞٓ ٝ ٍٞ‬صو اى ٓ٘بثغ آث‪ ٢‬كه ع‪ٜ‬ذ‬
‫اٗکْبف اهزٖبك‪ ١‬اٍذ‪ٝ .‬هز‪ ٣ ٢‬ث٘ل مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة ک‪ٞ‬چ ٍبفز‪ّٞ ٢ٓ ٚ‬ك ٗ‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب آثوا ثوا‪ ١‬آث‪٤‬به‪١‬‬
‫ٗگ‪ٜ‬لاه‪٤ٓ ١‬ک٘ل ثِک‪ ٚ‬آة مف‪٤‬و‪ّ ٙ‬ل‪ ٙ‬كه رغل‪٣‬ل ٓ٘بثغ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٝ ٢٘٤‬اک‪َ٤ٍٞ‬زْ ٓ٘طو‪( ٚ‬كوُ‬
‫ٗجبر‪ ٝ ٢‬اهِ‪ ٝ )ْ٤‬ث‪ٜ‬ج‪ٞ‬ك ٓؾ‪ ٜ٤‬ى‪َ٣‬ذ ‪ ٝ‬ؽ‪٤‬بد ‪ٝ‬ؽِ ٗ‪٤‬ي ٗوِ ٓ‪ ْٜ‬كاهك‪ .‬ثوا‪ٓ ١‬ل‪٣‬و‪٣‬ذ پب‪٣‬لاه ٓ٘بثغ آة‬
‫‪ ٝ‬ارقبم ٍ‪٤‬بٍذ ‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬صو آة‪ ،‬الىّ اٍذ ه‪ٞٓ ١ٝ‬اهك م‪ َ٣‬ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬عل‪ ٝ ١‬إ‪ٓ ٢ُٞ‬جن‪ ٍٝ‬گوكك‪:‬‬

‫انف‪ :‬رضج‪٤‬ذ كه‪٤‬ن ٓولاه عو‪٣‬بٕ آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه اكـبَٗزبٕ ر‪ٖٗ ٍٜٞ‬ت كٍزگب‪ٛٙ‬ب‪ ١‬آة ٍ٘ظ ثبال‪١‬‬
‫ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ :‬ى‪٣‬وا آٓبه ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه اكـبَٗزبٕ اىٓوبك‪٣‬و آة كه ا‪ًْٞ ٖ٣‬ه‪ ،‬هجَ اى ٍبٍ ‪0981‬‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬كه ؽبٍ ؽب‪ٙ‬و ثؼِذ رـ‪٤‬و ٓولاه آة كه كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ٗ‪٤‬بى ث‪ ٚ‬كاّزٖ ك‪٣‬زب‪ ١‬عل‪٣‬ل ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫اُجز‪ ٚ‬كه ا‪ ٖ٣‬ىٓ‪ ٚ٘٤‬اهلآبد ٓ‪ٞ‬صو‪ ١‬اٗغبّ ّل‪ ٙ‬اٍذ ثؼ‪ ٢ٚ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬كٍزگب‪ٓ ٙ‬غ‪ٜ‬ي ّل‪ٙ‬‬
‫اٍذ‪ .‬آب رالُ ‪ٝ‬اكو ها ٓ‪ِٛ ٢‬جل‪.‬‬

‫ب‪ :‬ثوهٍ‪ ٢‬ه‪ٓ ١ٝ‬ولاه ‪ٙ‬و‪ٝ‬هد آة ثوا‪ ١‬ىهاػذ ‪ٛ‬و ٓؾٖ‪ٞٗ ،ٍٞ‬ع فبک‪ّ ،‬وا‪ ٜ٣‬اهِ‪ ٢ٔ٤‬كه‬
‫ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٓقزِق کْ‪ٞ‬ه‪ ،‬ا‪٣‬غبك ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن َٓزؼل ثبال‪ ١‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬‬
‫ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬فبک‪ ٢‬كه كآ٘‪ ٚ‬ک‪ٜٛٞ‬ب ‪٘ٓ ٝ‬ب‪ٛ‬ن آثگ‪٤‬و (ه‪ُٜٞ‬ب ‪ ٝ‬كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ف‪ٞ‬هك)‪ ٖٔٙ :‬ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬مفب‪٣‬و آث‪٢‬‬
‫ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗ٘ل ثبػش ؽلع ‪ ٝ‬مف‪٤‬و‪ٍ ٙ‬بى‪ ١‬آة ‪ ٝ‬عِ‪ٞ‬گ‪٤‬و‪ ١‬اى ‪ٛ‬له هكزٖ آث‪ٜ‬ب ّ‪ٗٞ‬ل‪ ،‬اى ؽ‪٤‬ش ر‪٤ُٞ‬ل اٗوژ‪١‬‬
‫ثوم‪ ،‬اٗکْبف ىهاػز‪ ،٢‬رـن‪ ٚ٣‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٝ ٢٘٤‬ا‪٣‬غبك رؾ‪ٞ‬الد ٓضجذ كه ا‪٘ٓ ٖ٣‬ب‪ٛ‬ن ٗ‪٤‬ي ٓضٔو‪ٝ‬اهغ‬
‫گوكٗل‪ .‬كه ‪ٛ‬وك‪ ٝ‬ثقِ ٓزنکو‪ ٙ‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪ ١‬آٍ‪٤‬ب‪٤ٓ ١‬بٗ‪ٓ ٚ‬لٍ ‪ٛ‬ب‪ ١‬ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ٓب ٓ‪٢‬ثبّ٘ل‪.‬‬

‫ج‪ :‬رضج‪٤‬ذ اهىُ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬اٍزلبك‪ ٙ‬ک٘٘ل‪ ٙ‬اى ا‪ ٖ٣‬آة ‪ٛ‬ب‪ :‬اهىُ آة ها ىٓبٗ‪٢‬‬
‫ٓ‪٢‬ر‪ٞ‬إ رضج‪٤‬ذ کوك ک‪ ٚ‬اى آة ثؼ٘‪ٞ‬إ اثياه‪ ،‬ثوا‪ ١‬چبٗ‪ ٚ‬ىٗ‪٤ٍ ٢‬بٍ‪٘ٓ ٝ ٢‬جغ ثوا‪ ١‬كهآٓل كافِ‪٢‬‬
‫اٍزلبك‪ ٙ‬کوك‪٣ .‬ک‪ ٢‬اى اّکبٍ اٍزلبك‪ ٙ‬اى آة ثؼ٘‪ٞ‬إ ٓ٘جغ كهآٓل كافِ‪ٝ ،٢‬اگناه‪ٓ ١‬ولاه ا‪ٙ‬بك‪ ٢‬آة كه‬
‫ثلٍ پ‪ ٍٞ‬ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪٤ٗ ١‬بىٓ٘ل ث‪ ٚ‬آة ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬كه هَٔذ اٍزلبك‪ ٙ‬پ‪ ٢ُٞ‬اى آة ٓضبٍ‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك‪١‬‬

‫‪23‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك چ٘بٗچ‪ ٚ‬ا‪٣‬بالد ٓزؾل‪ ٙ‬ثوا‪ٓ ٣ ١‬زو ٓکؼت آة ٗ‪٤ّٞ‬لٗ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬کبٗبكا ‪ٍ٘ 3‬ذ ٓ‪ ٢‬پوكاىك‪،‬‬
‫روک‪ ٚ٤‬كه ثواثو ‪ٓ ٣‬زوٓکؼت آة ٓجِؾ ‪ٍ٘ 05‬ذ ث‪ ٚ‬ثِـبه‪٣‬ب ٓ‪٢‬پوكاىك‪ٔٛ ٝ .‬چ٘بٕ كه ا‪ ٖ٣‬ا‪ٝ‬افو‬
‫رلب‪ْٗٛ‬بٓ‪٤ٓ ١ٚ‬بٕ ا‪٣‬وإ ‪ٝ‬ک‪٣ٞ‬ذ كهٓ‪ٞ‬هك ٕبكهاد ‪ ٝ‬اٗزوبٍ آة ث‪ ٚ‬آ‪ٚ‬بء هٍ‪٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ث‪ ٚ‬اٍبً ا‪ٖ٣‬‬
‫رلب‪ْٗٛ‬بٓ‪ ٚ‬هواهاٍذ ک‪ ٣ ٠ٛ ٚ‬ك‪ٝ‬ه‪ٍ ٠ٍ ٙ‬بُ‪ٍ ،ٚ‬بالٗ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 911 ٚ‬زوٓکؼت آة اى ٍل کوف‪ٚ‬‬
‫ا‪٣‬وإ ث‪٘ٓ ٚ‬طو‪ ٚ‬اُي‪ٝ‬ه ک‪٣ٞ‬ذ ر‪ ٍٜٞ‬ف‪ ُُٚٞ ٜ‬اٗزوبٍ كاك‪ّٞ ٙ‬ك‪٤ٓ .‬ز‪ٞ‬إ اى اُگ‪ ١ٞ‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب اٍزلبك‪ٙ‬‬
‫ٗٔ‪ٞ‬ك‪.‬‬

‫د‪ :‬رؼ‪ ٖ٤‬ه‪ٔ٤‬ذ كه‪٤‬ن ‪٘ٓ ٝ‬بٍت آة ثوا‪ٖٓ ١‬وف ک٘٘ل‪ ٙ‬گبٕ إٓ كه ّ‪ٜ‬و‪ٛ‬ب‪ ،‬ع‪ٜ‬ذ رل‪ ْ٤ٜ‬اهىُ إٓ ‪ٝ‬‬
‫ؽلع ‪ ٝ‬اٍزلبك‪َٓ ٙ‬ئ‪ٞ‬الٗ‪ ٚ‬اى آة‪ :‬ى‪٣‬وا كه ّ‪ٜ‬و ‪ٛ‬ب ٍ‪َ٤‬زْ آثوٍبٗ‪ ٢‬کبٓالً ث‪ٗ٢‬ظْ ٓ‪٢‬ثبّل‪ٞٛ .‬ه‪٣‬ک‪ ٚ‬كه‬
‫ثؼ‪ّٜ ٢ٚ‬و‪ٛ‬ب ‪ ٣‬فبٗ‪ٞ‬اك‪ ٙ‬ثب ٖٓوف ‪ٓ ٣‬زو ٓکؼت آة ‪ٔٛ‬بٕ ه‪ٔ٤‬ذ ها ٓ‪٢‬پوكاىك ک‪ ٚ‬فبٗ‪ٞ‬اك‪ ٙ‬ك‪٣‬گو‬
‫ثب ك‪ٓ ٙ‬زو ٓکؼت ػ‪ ٖ٤‬ه‪ٔ٤‬ذ ها پوكافذ ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه ؽبُ‪ ٢‬اٍذ ک‪ ٚ‬كه اکضو ٗوب‪ّٜ ٛ‬و ‪ٛ‬ب اى‬
‫فلٓبد آثوٍبٗ‪ ٢‬فجو‪َ٤ٗ ١‬ذ‪ٔٛ .‬چ٘‪ٓ ٖ٤‬وكّ ثب ؽلو چب‪ٜٛ‬ب ثل‪ ٕٝ‬كاّزٖ ‪ٞٙ‬اث‪ٓ ٝ ٜ‬ووهاد فبٓ اى‬
‫ٓ٘بثغ آث‪ ٢‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬ثٖ‪ٞ‬هد ث‪٤‬و‪ ٚ٣ٝ‬اٍزلبك‪ٔٗ ٢ٓ ٙ‬ب‪٘٣‬ل ک‪ ٚ‬ثبػش پبئ‪ ٖ٤‬آٓلٕ ٍطؼ آث‪ٜ‬ب‪Water ( ١‬‬
‫‪ )table‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ر‪ٞ‬اىٕ ث‪ٓ ٖ٤‬ولاه آث‪ ٢‬ک‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ىٓ‪ ٖ٤‬عنة ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ٓ ٝ‬وبكه آث‪ ٢‬ک‪ ٚ‬اى‬
‫ىٓ‪ ٖ٤‬رقِ‪ّٞ ٢ٓ ٚ٤‬ك‪ٝ ،‬ع‪ٞ‬ك ٗلاهك كه ٗز‪٤‬غ‪ّ ٚ‬ب‪ٛ‬ل إٓ ‪َٛ‬ز‪ ْ٤‬ک‪ٛ ٚ‬و ه‪ٝ‬ى ٕل‪ٛ‬ب چب‪ ٙ‬ثؼِذ پبئ‪ ٖ٤‬آٓلٕ‬
‫ٍطؼ آة كه ّ‪ٜ‬و کبثَ فْ ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫ِ‪ :‬ا‪٣‬غبك ٍ‪َ٤‬زْ ٗ‪ ٖ٣ٞ‬آث‪٤‬به‪ ١‬کْب‪ٝ‬هى‪ :١‬ى‪٣‬وا كه ؽبٍ ؽب‪ٙ‬و ٍ‪َ٤‬زْ آث‪٤‬به‪ ١‬كه ثقِ کْب‪ٝ‬هى‪١‬‬
‫کبٓالً ٍ٘ز‪ٗ ٝ ٢‬بكهٍذ ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬ا‪ٞٙٞٓ ٖ٣‬ع ثبػش پبئ‪ ٖ٤‬آٓلٕ ک‪٤‬ل‪٤‬ذ ىٓ‪ ٝ ٖ٤‬ث‪ٛ ٚ‬له هكزٖ ٓوبك‪٣‬و‬
‫هبثَ ٓالؽظ‪ ٚ‬آة ٓ‪٢‬گوكك‪ .‬اٍزلبك‪ ٙ‬اى ٍ‪َ٤‬زْ آث‪٤‬به‪ ١‬هطو‪ ٙ‬ا‪ ١‬كه ٓياهع ‪ ٝ‬ثبىٍبى‪ ١‬کبٗبُ‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫آث‪٤‬به‪ ١‬ثبػش کب‪ٕ ٝ ِٛ‬وك‪ ٚ‬ع‪ ٢٣ٞ‬كه ٖٓوف آة ٓ‪٤‬گوكك‪.‬‬

‫ٔ‪ :‬رغل‪٣‬ل ٗظو كه ٓ‪ٞ‬هك ه‪ُٛٝ‬ب‪ٍْٜ ١‬ث٘ل‪ ١‬آة ث‪ ٖ٤‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ :‬ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬کب‪ ِٛ‬ثبهٗلگ‪ ،٢‬رـ‪٤٤‬و اهِ‪ْ٤‬‬
‫‪ ،‬م‪ٝ‬ة ّلٕ رله‪٣‬غ‪٣ ٢‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬كا‪ ٝ ٢ٔ٣‬کب‪ٓ ِٛ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة (كث‪ )٢‬كه كه‪٣‬ب‪ ،‬الىّ اٍذ ک‪ ٚ‬كه‬
‫ٓ‪ٞ‬هك ٍ‪ ٚ٤ٜٔ‬ث٘ل‪ ١‬آة ثب کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ٢٣‬ک‪ ٚ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ْٓ ٢٣‬زوک كاهٗل ٓغلكاً ٓ‪ٞ‬هك ثوهٍ‪ ٢‬هواه كاك‪ٙ‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك رب كه عو‪٣‬بٕ ثؾش پ‪٤‬وآ‪٘ٓ ٕٞ‬بثغ آث‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ك‪٣‬ل ه‪ ٢ّ٘ٝ‬اى ٓ‪ٞٙٞ‬ع ٍ‪ْٜ‬ث٘ل‪ ١‬آة ث‪ٖ٤‬‬
‫کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب كاّز‪ ٚ‬ثبّ‪ .ْ٤‬ثقٖ‪ ٓٞ‬ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ٓ‪٤‬يإ ثبهٗلگ‪ ٢‬كه کْ‪ٞ‬هف‪ ٢ِ٤‬کْ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫ز‪ٛ :‬وگ‪ ٚٗٞ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬پب‪٣‬لاه‪ ١‬كه ‪ٛ‬و ثقِ ٓ٘غِٔ‪ ٚ‬كه ثقِ آة‪ ،‬ثل‪ ٕٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٝ ٚ‬اهروبء ظوك‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫اَٗبٗ‪ ٢‬آکبٕ پن‪٣‬و ٗٔ‪ ٢‬ثبّل‪ :‬ث٘بثوا‪ ٖ٣‬ثب‪٣‬ل ثقْ‪ ٢‬اى ثوٗبٓ‪ ٚ‬كهاىٓلد كه ع‪ٜ‬ذ رو‪٣ٞ‬ذ ‪ ٝ‬روث‪٤‬ذ‬
‫ٓزقٖٖبٕ ‪٤ٗ ٝ‬و‪ٛٝ‬ب‪َِٓ ١‬ک‪( ٢‬كه كافَ ‪ ٝ‬فبهط کْ‪ٞ‬ه) ثؼ٘‪ٞ‬إ ثبى‪ٛٝ‬ب‪ ١‬اعوا‪ ٢٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪١‬‬

‫‪24‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ى‪٣‬وث٘ب‪ٓ ٝ ٢٣‬ل‪٣‬و‪٣‬ذ ث‪٘ٓ ٚ٘٤ٜ‬بثغ آة كه کْ‪ٞ‬ه ثبّل ى‪٣‬وا رطج‪٤‬ن ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘بثغ آة ٗ‪٤‬بىٓ٘ل کبهّ٘بٍبٕ‬
‫ٓزقٖٔ ‪ٝ‬هى‪٣‬ل‪ ٢ٓ ٙ‬ثبّل ثل‪ ٕٝ‬إٓ رؾون چ٘‪ ٖ٤‬آو ْٓکَ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪.‬‬

‫ش‪ -‬ا‪٣‬غبك پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬چ٘ل ٓ٘ظ‪ٞ‬ه‪ ٙ‬ى‪٣‬و ث٘ب‪ْٓ ٢٣‬زوک ثب کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬ک‪ ٚ‬كاها‪ ١‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪٢٣‬‬
‫ْٓزوک ‪َٛ‬ز٘ل رب ؽبكع ٓ٘بكغ عبٗج‪ ٖ٤‬ثبّل‪ٓ :‬لٍ ‪٣‬ب اُگ‪ ١ٞ‬ف‪ٞ‬ة آٗوا ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ‪ ،‬اؽلاس ث٘ل ك‪ٍٝ‬ز‪ ٢‬ث‪ٖ٤‬‬
‫کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬روکَٔ٘زبٕ ک‪ ٚ‬اى كه‪٣‬ب‪ٛ ١‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك رـن‪ّٞ ٢ٓ ٚ٣‬ك‪٤ٓ ،‬ز‪ٞ‬إ ٗبّ ثوك‪ .‬ثوا‪ ١‬كٍز‪٤‬بث‪٢‬‬
‫ث‪ٞٓ ٚ‬اهك ثبال كه هلّ ا‪ ٍٝ‬ثب‪٣‬ل ك‪٣‬ل ک‪ ٚ‬کلاّ آکبٗبد كه ا‪ ٖ٣‬هاٍزب ثوا‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك ‪٣‬ؼ٘‪٢‬‬
‫ٓ‪ٞٙٞ‬ػبر‪ ٢‬اى هج‪ٙٝ َ٤‬ؼ‪٤‬ذ آة كه اكـبَٗزبٕ‪ْٓ ،‬کالد اكـبَٗزبٕ كه هَٔذ اٍزلبك‪ ٙ‬اى آة ‪ٝ‬‬
‫ٓ‪ٞ‬هق کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬اكـبَٗزبٕ كه هاثط‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬آة‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ‪ ٝ‬ثالفو‪ّ٘ ٙ‬بٍب‪٢٣‬‬
‫چْٔ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كهآل پ‪ ٢ُٞ‬ثوا‪ٜٓ ١‬به آث‪ٜ‬ب ها ثب‪٣‬ل ثوهٍ‪ ٢‬کوك‪.‬‬

‫آب کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٚ٣‬اى كوٕز‪ٜ‬بی ( ع٘گ ‪ٗ ٝ‬ب آ٘‪ٛ ٢‬ب‪ ١‬رؾٔ‪ )٢ِ٤‬ثب اؽلاس ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬ثوم ‪ٝ‬‬
‫کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ه‪٘ٓ ١ٝ‬بثغ آث‪ْٓ ٢‬زوک اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٗل‪ .‬كه آ‪٘٣‬ل‪ ٙ‬كه ٕ‪ٞ‬هد اكػب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ‪،‬‬
‫اؽزٔبٍ ثو‪ٝ‬ى ْٓکالد ى‪٣‬بك‪ ١‬ها كه ثو ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل كاّذ‪٣ .‬ک‪ ٢‬اى ػ‪ٞ‬آَ ٗب آ٘‪ٛ ٢‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك اكـبَٗزبٕ‬
‫كه ‪ ٖ٤ٔٛ‬هاى ٗ‪ٜ‬لز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬گلز‪ّٞ٢ٓ ٚ‬ك ک‪ ٚ‬ثي‪ٝ‬ك‪ ١‬اٗوژ‪ٗ ١‬لذ ث‪ ٚ‬پب‪٣‬بٕ ٓ‪٢‬اٗغبٓل ‪ ٝ‬آة ٓ‪ٓ٢‬بٗل رٔبّ‬
‫اٗوژ‪ ١‬ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ،‬ع٘گ ٍ‪ ّٞ‬ثبال‪ٓ ١‬ؼ‪ ِٚٚ‬روَ‪ ْ٤‬آة آؿبى ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪ .‬كؼالً اكـبَٗزبٕ پ٘ظ کْ‪ٞ‬ه‬
‫ها آة ٓ‪٢‬ك‪ٛ‬ل كهؽبُ‪٤‬ک‪ ٚ‬پبکَزبٕ ث٘له کواچ‪ ٢‬ها ثبال‪ٓ ١‬بٍ اُزغبه‪ ٙ‬اكـبَٗزبٕ اى ٓلد ‪ٍ 11‬بٍ ث‪ٚ‬‬
‫ا‪٘٣‬طوف ْٓکَ آكو‪ ٖ٣‬کوك‪ ٙ‬اٍذ ک‪ٕ ٚ‬ل ك‪ٖ٤‬ل فالف ٓ‪ٞ‬اى‪ٓ ٝ ٖ٣‬ووهاد ث‪ٖ٤‬أُِِ‪ ٢‬كه ٓ‪ٞ‬هك‬
‫کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬ؾب‪ ٛ‬ث‪ ٚ‬فْک‪٢ٓ ٚ‬ثبّل‪ .‬گوچ‪ ٚ‬كوٕز‪ٜ‬ب‪ ٢٣‬ها اى كٍذ كاك‪ ٙ‬ا‪ ْ٣‬آب اكـبَٗزبٕ ٗظو ثب‬
‫ظوك‪٤‬ذ ثبال‪٘ٓ ١‬بثغ آث‪ ٢‬ف‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬ر‪ٞ‬پ‪ ٞ‬گواك‪ٗ ٢‬ب‪ٞٔٛ‬اه‪ ١‬ک‪ ٚ‬كاهك كه آ‪٘٣‬ل‪ٛٙ‬ب عيء ا‪ ٖ٤ُٝ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ر‪٤ُٞ‬ل ثوم كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪ٞ٘ٛ .‬ى ك‪٣‬و ْٗل‪ ٙ‬اٍذ ‪ٙ‬وة أُضِ‪ ٢‬اٍذ گ‪٘٣ٞ‬ل "ٌرَقت ماٌي‬
‫را از آب بگيري تازي اضت"‪ .‬كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن كه‪ ٙ‬پ٘غْ‪٤‬و‪ ،‬كه‪ ٙ‬ک٘و‪ ،‬ر٘گ‪ ٢‬اثو‪ ،ْْ٣‬پِچوف‪ ٢‬آکبٕ‬
‫مف‪٤‬و‪ٞٔٗ ٙ‬كٕ ٓ‪ٜٗٞ٤ِ٤‬ب ٓزوٓکؼت آة ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ .‬ثب ث٘ل ٗٔ‪ٞ‬كٕ ر٘گ‪ ٢‬اثو‪ ،ْْ٣‬چ٘ل‪٤ٗ ٖ٣‬و‪ٝ‬گب‪ٜٛ‬ب (ث٘ل‬
‫ثوم) ٓ‪٢‬ر‪ٞ‬إ اؽلاس ٗٔ‪ٞ‬ك‪ .‬ى‪٣‬وا افزالف اهرلبع ث‪ٍ ٖ٤‬و‪ٝ‬ث‪ ٝ ٢‬کبثَ ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ 0111‬زو ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫ٓضبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گو إٓ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬کچ‪ ،ٚ‬آٓ‪ِ٘ٔٛ ، ٞ‬ل ‪٤ٓ ... ٝ‬جبّل‪.‬‬

‫‪٣‬ک‪ ٢‬اى چبُْ‪ٜ‬ب‪ ١‬ػٔل‪ ٙ‬ثو ٍو ها‪ ٙ‬رؾون ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب ػلّ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك ٓ٘بثغ ٓبُ‪ ٢‬کبك‪ ٢ٓ ٢‬ثبّل‪.‬‬
‫ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ اى ‪ ٍٞ ٣‬ثب ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬گَزوكگ‪ ٢‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ث٘ب‪ ٢٣‬كهثقْ‪ٜ‬ب‪ ١‬گ‪ٗٞ‬بگ‪ ٝ ٕٞ‬اى‬
‫ٍ‪ ١ٞ‬ك‪٣‬گو کٔج‪ٞ‬ك ٓ٘بثغ ٓبُ‪ ،٢‬هبكه ث‪ ٚ‬ربٓ‪ٛ ٖ٤‬ي‪ٓ ٚ٘٣‬بُ‪ ٚٔٛ ٢‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ‬ب ٗج‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬الىّ اٍذ ک‪ٚ‬‬
‫ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ ثب ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ٗ ٚ‬وِ اٍبٍ‪ ٢‬آة كه ؽ‪٤‬بد کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬اهزٖبك‪ ٝ ١‬اعزٔبػ‪ٓ ٢‬وكّ‪ ،‬رٔ‪َ٣ٞ‬‬
‫پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪٘ٓ ١‬بثغ آث‪ ٢‬ها كه ا‪٣ُٞٝ‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬ثوٗبٓ‪ ٚ‬کبه‪ ١‬ف‪ ِ٣ٞ‬هواه ك‪ٛ‬ل‪ .‬کبه ها ثب پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪١‬‬

‫‪25‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ک‪ٞ‬چ ٓبٗ٘ل اؽلاس ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬فبک‪ ٝ ٢‬کبٗکو‪٣‬ز‪ ٢‬ف‪ٞ‬هك ّو‪ٝ‬ع ‪ ٝ‬پٌ اى کَت رغبهة ‪ ٝ‬روث‪٤‬ذ‬
‫کبهّ٘بٍبٕ ٓزقٖٔ ث‪ ٚ‬رله‪٣‬ظ اعوا‪ ١‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ٓ ١‬ز‪ ٝ ٍٜٞ‬ثيهگ ها ث‪ ٚ‬کٔک‪ٜ‬ب‪ ١‬ع‪ٜ‬بٗ‪ٝ ٢‬‬
‫‪ٔٛ‬کبه‪ٜ٣‬ب‪ ١‬ثبٗ آٍ‪٤‬ب‪ ،٢٣‬ثبٗ ع‪ٜ‬بٗ‪ ٝ ٢‬ث‪ٞ‬كع‪ ٚ‬كافِ‪ّ ٢‬و‪ٝ‬ع ک٘ل‪ .‬آب ‪ٛ‬و آٗچ‪ ْٜٓ ٚ‬اٍذ اهاك‪٢ِٓ ٙ‬‬
‫‪ ٝ‬ا‪٣‬غبك كو‪٘ٛ‬گ اٍزلبك‪ ٙ‬اى ٓ٘بثغ آث‪ ٢‬ثوا‪ ١‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ٝ ١‬اٗوژ‪ ١‬ثوم كه کْ‪ٞ‬ه‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل چيارم‬

‫هنابع آبي افغانستاى (‪)Afghan’s Water resources‬‬

‫هنابع آبي افغانستاى شاهل‪:‬‬


‫‪- 1‬رًدخانو يا دريا ( ‪)Rivers‬‬
‫اكـبَٗزبٕ روو‪٣‬جب ً ‪ ٣‬کْ‪ٞ‬ه ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٝ ٢‬كاها‪ ١‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪ٍ ١‬وث‪ ٚ‬كِ کْ‪٤‬ل‪٤ٓ ٙ‬جبّل ک‪٘ٓ ٚ‬جغ‬
‫مف‪٤‬و‪ٛ ٙ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬آة ثوا‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ثَ‪٤‬به‪ ١‬اى ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ اى هّز‪ ٚ‬ک‪ٛٙٞ‬ب‪١‬‬
‫ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٓوکي‪ّ ٝ ١‬وه‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ٍو چْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ،ٚ‬ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ؿوة ‪ ٝ‬ع٘‪ٞ‬ة اكـبَٗزبٕ عو‪٣‬بٕ‬
‫ٓ‪٣٢‬بث٘ل‪٣ .‬ک‪ ٢‬اى ْٓ‪ٜٞ‬هرو‪ ٖ٣‬ک‪ٛ ٙٞ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ٓب ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬هّز‪ٚ‬ک‪ ٙٞ‬ث‪ ٚ‬كٗجبُ‪ ٚ‬هّز‪ٚ‬‬
‫ک‪ٜٛٞ‬ب‪ٔ٤ٛ ١‬بُ‪٤‬ب اى‬
‫ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬پبٓ‪٤‬و كافَ‬
‫اكـبَٗزبٕ ٓ‪ّٞ٢‬ك‬
‫ک‪ ٚ‬اى ع٘‪ٞ‬ة‬
‫ثلفْبٕ گنّز‪ ٚ‬كه‬
‫كه‪ ٙ‬ثبٓ‪٤‬بٕ ک‪ ٚ‬آؿبى‬
‫ک‪ ٙٞ‬ك‪٣‬گو‪ ١‬اٍذ‬
‫ث٘بّ ک‪ ٙٞ‬ثبثب‪ ،‬فزْ‬
‫ٓ‪٢‬گوكك‪ .‬اهرلبع هِ‪ٚ‬‬
‫كه‬ ‫ک‪ٙٞ‬‬ ‫ا‪ٖ ٣‬‬
‫اكـبَٗزبٕ ‪9951‬‬
‫ٓزو ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬ث٘بّ‬
‫شکل شماره ‪ :7‬نقشه کوههای افغانستان‬ ‫ر‪٤‬واط ٓؼو‪ٝ‬ف اٍذ ‪ٝ‬‬
‫اى ٍطؼ اة كه‪٣‬ب ‪ٓ 8111‬زو اهرلبع كاهك‪ٞٗ .‬اؽ‪ٓ ٢‬ورلغ ا‪ ٖ٣‬ک‪ ٙٞ‬روو‪٣‬جب ً ‪ ْٚ٤ٔٛ‬پ‪٤ّٞ‬ل‪ ٙ‬اى ثوف‬
‫اٍذ ‪ ٝ‬كه‪ٛٙ‬ب‪ ١‬ث‪ْٔ٤‬به كه كآ٘‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬ک‪ٜٛٞ‬ب ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك آٓل‪ ٙ‬ک‪ٓ ٚ‬ؼو‪ٝ‬فرو‪ ٖ٣‬آٗ‪ٜ‬ب اى ا‪ ٖ٣‬هواه اٍذ ‪:‬‬
‫كه‪ٝ ٙ‬افبٕ‪ّ ،‬ـ٘بٕ‪٘ٓ ،‬غبٕ‪ ،‬عوّ‪ ،‬كها‪ ،ْ٣‬کْْ‪ٝ ،‬هٍظ‪ ،‬كوفبه‪ ،‬كه‪ ٙ‬اّکِٔ‪ ،‬ف‪ٍٞ‬ذ‪ ،‬كوٗگ‪،‬‬
‫ٍٔ٘لإ اٗلهاة‪ ،‬ؽ٘غبة‪ ،‬ك‪ ٝ‬آة ‪ٍ ٝ‬و اة كه ّٔبٍ ‪ ٝ‬اى ‪ٛ‬وف ع٘‪ٞ‬ة كه‪ ٙ‬پ٘ظ‪ ،‬كه‪ٞٗ ٙ‬ه‪ ،‬كه‪ ٙ‬کوّ‪،‬‬
‫كه‪ ٙ‬پْبٍ‪ ،‬ثبٗل‪ ،ٍٝ‬اّپ‪ ،٢‬اٍک‪ ،ٖ٤‬پ٘غله‪ٗ ٙ‬غواة‪ ،‬كه‪ٛ ٙ‬ياه‪ ،ٙ‬ثبىاهک‪ ،‬پبهإ ك‪ّ ،ٙ‬زَ‪ٍ ،‬بُ٘گ‪،‬‬
‫اّب‪ّ ،ٙٝ‬کبه‪ ،١‬کپچبم‪ ،‬چ‪ٜ‬بهك‪ ٙ‬ثبٓ‪٤‬بٕ‪٤ٍ ،‬ـبٕ ‪ ٝ‬ک‪ٜٔ‬وك ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪٘ٛ ٍٞٛ‬ل‪ٝ‬کِ كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ 911‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو اٍذ ک‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ك‪ ٝ‬هَٔذ ّوه‪ ٝ ٢‬ػوث‪ ٢‬روَ‪ّٞ٢ٓ ْ٤‬ك‪،‬‬
‫‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ؿوث‪َٗ ٢‬جذ ث‪٘ٛ ٚ‬ل‪ٝ‬کِ ّوه‪ ٢‬ک‪ٞ‬چ رو اٍذ ‪ ٝ‬كه‪ ٙ‬پ٘غْ‪٤‬و كه كآ٘‪ ٚ‬ع٘‪ٞ‬ة ّوه‪ ٢‬إٓ‬
‫ٓ‪ٞ‬هؼ‪٤‬ذ كاهك ‪ .‬ک‪ٜٛٞ‬ب ثقٖ‪ ٓٞ‬كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٍوك ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ٓ ٢‬ؾَ ٍوچْٔ‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ثوك‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫كه ا‪٘ٓ ٖ٣‬ب‪ٛ‬ن ٓ٘ؾ‪٤‬ش ‪ ٣‬مف‪٤‬و‪ٛ ٙ‬ج‪٤‬ؼ‪َ٤ٍ ٝ ٢‬زْ ػو‪ ٚٙ‬آة ػَٔ ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ٓ .‬ؼٔ‪ٞ‬الً كه اصو‬
‫ثبهٗلگ‪ ٢‬كه كَٖ ىَٓزبٕ‪ ،‬ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ثوف كه ک‪ٜٛٞ‬ب مف‪٤‬و‪ ٝ ٙ‬ثب گوّ ّلٕ ‪ٞٛ‬ا‪ ،‬م‪ٝ‬ة ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‬
‫ٍواى‪٣‬و ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ .‬ػٔل‪ ٙ‬رو‪ ٖ٣‬ک‪ ٙٞ‬ک‪ ٚ‬كاها‪ ١‬هَِ‪ٛ‬ب‪ ِٞٔٓ ١‬اى ثوف ‪٣ ٝ‬قچبُ‪ٜ‬ب ٓ‪٢‬ثبّل ک‪٘ٛ ٙٞ‬ل‪ٝ‬کِ‬
‫‪ّ ٝ‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬چ ا‪٢ٓٝ‬ثبّل ا‪ ٖ٣‬هّز‪ ٚ‬ک‪ ٙٞ‬روو‪٣‬جب ً ثبال رو اى ‪ 75‬ك‪ٖ٤‬ل فبک اكـبَٗزبٕ ها‬
‫پ‪ّٞ‬بٗ‪٤‬ل‪ٙ‬اٍذ‪ٓ .‬غٔ‪ٞ‬ػب ً ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ كاها‪ 999 ٍٞٛ ١‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ٓ‪٢‬ثبّل ک‪ ٚ‬رب ؽل‪ٝ‬ك‪ 911‬ک‪ِٞ٤‬‬
‫ٓزو ها ث٘بّ ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ٓزجبه‪ ٢‬ها ث٘بٓ‪ٜ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گوٓ‪ٗ ٢‬بٓ٘ل ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ ػجبهر٘ل اى ک‪ ٙٞ‬ثبثب ثب‬
‫َٓبكذ ‪ 511‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ٍ ،‬پ‪ ٖ٤‬ؿو ثب َٓبكذ ‪ 958‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو‪ ،‬ک‪ ٙٞ‬پـٔبٕ‪ ،‬ک‪ٔ٤ٍِ ٙٞ‬بٕ‪ ،‬ك‪٤‬و‪ٝ‬ى ک‪ٙٞ‬‬
‫‪155‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ر‪٤‬و ث٘ل روکَزبٕ پبهاپبٓ‪٤‬ياك ‪ ٝ‬ؿ‪٤‬و‪٢ٓ ٙ‬ثبّل‪ .‬ػوٗ ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ٓزلب‪ٝ‬د ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ػوٗ‬
‫ا‪ ٖ٣‬ک‪ ٙٞ‬اى‪011‬اُ‪ 5۰1 ٢‬ک‪ِٓٞ٤‬زوٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬اهرلبع ا‪ ٍٜٝ‬ا‪ ٖ٣‬ک‪ٓ ۰511 ٙٞ‬زو اى ٍطؼ ثؾو ٓ‪٢‬ثبّل‪.‬‬
‫ا‪ ٍٜٝ‬ثبهٗلگ‪ ٢‬كه‪٘ٓ ٖ٣‬ب‪ٛ‬ن اى ‪ 551‬اُ‪ٓ ٢ِٓ ۰51 ٢‬زو كهٍبٍ اٍذ‪ .‬ثبهٗلگ‪ ٢‬كه ک‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬پبٓ‪٤‬و‬
‫ؽلاکضو ‪ٓ ٢ِٓ 0111‬زو كهٍبٍ ٓ‪٢‬هٍل‪ .‬اکضو هَِ ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ّوه‪ ٢‬كاها‪٣ ١‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬كا‪٤ٓ ٢ٔ٣‬جبّل‬
‫‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ٓوکي‪ٓ ١‬بٗ٘ل ٍبُ٘گ‪ٛ‬ب‪٣ ،‬کب‪ ، ُ٘ٝ‬كه‪ٕٞ ٙ‬ف‪ ،‬ثبٓ‪٤‬بٕ‪ٛ ،‬ياه‪ ٙ‬عبد ‪ ٝ‬چـچوإ ؽل‪ٝ‬ك‬
‫ِّ ٓب‪ ٙ‬پو اى ثوف ٓ‪٢‬ثبّ٘ل‪ .‬كه كآ٘‪ٛٚ‬ب‪ ١‬ک‪ٜٛٞ‬ب ‪ ٝ‬رپ‪ٛٚ‬ب ا‪ٛ‬واف ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ک‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬ثبثب‪ ،‬پـٔبٕ‪،‬‬
‫ٍوؿ پبهٍب‪ ،‬كه‪ ٙ‬عبد ث‪َٜٞ‬ك‪ٍٞ ،‬فز‪ٝ ٚ‬اك‪٤ٓ ،١‬و ٍجي‪ٗ ،‬ب‪ٞٛ‬ه‪ٓ ،‬بَُزبٕ‪ ،‬كا‪ ٚ٣‬ك‪ٞ‬الك‪ ،‬اهىگبٕ‪،‬‬
‫ٓوؿبة‪ ،‬كا‪٣‬ک٘ل‪ ،١‬ا‪ٔ٣‬بهَزبٕ ‪ٞٗ ٝ‬اؽ‪ّ ٢‬وم ‪ ٝ‬ع٘‪ٞ‬ة ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ٓ٘ب‪ٛ‬ن اٍزبُق‪ ،‬گَ كه‪ّ ،ٙ‬کو كه‪،ٙ‬‬
‫پـٔبٕ‪ ،‬عِگ‪٤ٓ ٚ‬لإ‪ ،‬عِو‪٣‬ي‪ ،‬ث‪ٍ٘ٔ ٤‬ل‪ ،‬كا‪٤ٔ٣‬وكاك‪ ،‬ف‪ٞ‬اد‪ ،‬ر‪ٞ‬هٓ‪ ،٢‬ه‪٤‬بم گَ ث‪ٞ‬ه‪ ،١‬ر‪ٞ‬هکبٕ‪،‬‬
‫ککوک‪ّ ،‬بک‪ ،٢‬ىهٍ٘گ‪ ،‬هو‪ ٙ‬ثبؽ‪ ،‬رٔک‪ ،٢‬هٍ٘‪ٍ٘ ،ٚ‬گ ٓبّ‪ ،ٚ‬كا‪ ١‬چ‪ٞ‬پبٕ‪ ،‬فبک اكـبٕ‪ٝ ،‬اك‪١‬‬
‫اهؿ٘لاة ‪ ٝ‬گ‪٤‬ياة ٓ٘جغ ثيهگ چْٔ‪ٛٚ‬ب ٓ‪٢‬ثبّل‪.‬‬

‫ٍبؽبد ک‪ ٙٞ‬ثبثب ِٓٔ‪ ٞ‬اى رپ‪ٛٚ‬ب‪ ١‬فبک‪ ٢‬اٍذ ک‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬رپ‪ٛٚ‬ب كه ىَٓزبٕ آة ها مف‪٤‬و‪ٞٔٗ ٙ‬ك‪ ٙ‬كه‬
‫ربثَزبٕ ٓ٘جغ چْٔ‪ٛٚ‬ب ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬رـ‪٤‬و اهرلبػبد كه ٍبفزٖ ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬ثوم‪ ،‬ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬آث‪ ٝ ٢‬فبک‪٢‬‬
‫ىهاػز‪ ،٢‬اؽلاس كبهٓ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬ب‪ ٢ٛ‬كهک٘به ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب (ثقٖ‪ ٓٞ‬كه َٓ‪٤‬و كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ اى ٓ٘طو‪ٚ‬‬
‫ٍو‪ٝ‬ث‪ ٢‬اُ‪ّٜ ٢‬و عالٍ آثبك) ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ها كه ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬اهزٖبك‪ ٝ ١‬ه‪ٗٝ‬ن ثبىاه كافِ‪ ٢‬کٔ ٓ‪٢‬ک٘ل‪.‬‬
‫ٍطؼ اهرلبع ّ‪ٜ‬و عالٍ آثبك كاها‪ٓ۰51 ١‬زو كه ؽبُ‪٤‬ک‪ ٚ‬كه ثلفْبٕ ٍطؼ اهرلبع ثبال رو اى ‪5811‬‬
‫ٓزو ثط‪ٞ‬ه ا‪٢ٓ ٍٜٝ‬هٍل‪ .‬ى‪٣‬بك‪ ٙ‬رو‪ٗ ٖ٣‬وب‪ ٛ‬پو آة ‪ّ ٝ‬بكاة ها هَٔذ ّٔبٍ ّوه‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ٓبٗ٘ل‬
‫ک٘و‪ٞٗ ،‬هٍزبٕ‪ ،‬كه‪ٛٙ‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و‪ ،‬ثلفْبٕ ‪ ٝ‬رقبه رْک‪٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬هَٔذ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬وکي‪ ١‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪١‬‬
‫‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ‪ ٝ‬ک‪ ٙٞ‬ثبثب ک‪ّ ٚ‬بَٓ ‪ٝ‬ال‪٣‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬پو‪ٝ‬إ‪٤ٓ ،‬لإ‪ ،‬ثبٓ‪٤‬بٕ‪ ،‬كا‪٣‬ک٘ل‪ ،١‬چقچوإ‪ ،‬پِقٔو‪،١‬‬
‫چ‪ٜ‬بهک٘ذ ‪ُّٞ ٝ‬گو‪٘ٓ ٙ‬بثغ ثيهگ آث‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬ؽَبة ٓ‪٢‬آ‪٘٣‬ل‪ .‬ؽل‪ٝ‬ك‪ 81‬ك‪ٖ٤‬ل ٓ٘جغ آث‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه ها‬

‫‪28‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ ربٓ‪ٔ٘٤ٓ ٖ٤‬ب‪٣‬ل ک‪ ٚ‬اى ا‪٘ٓ ٖ٣‬ب‪ٛ‬ن كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك‪ٍ ١‬و چْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬پٌ اى ػج‪ٞ‬ه‬
‫چ٘ل‪ٝ ٖ٣‬ال‪٣‬بد ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪٢ٓ ٚ٣‬ه‪٣‬يك‪.‬‬

‫كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب عو‪٣‬بٕ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪َٛ ٢‬ز٘ل ً‪ ٚ‬كه ثَزو ٓؼ‪ ٖ٤‬ثٖ‪ٞ‬هد كِٖ‪٣ ٢‬ب كائٔ‪ ٢‬عو‪٣‬بٕ‬
‫ٓ‪٣ ٢‬بث٘ل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ٓؾل‪ٝ‬ك‪٤ٍٝ ٙ‬ؼ‪ ٢‬اى كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ًْ ١‬ػوٗ ‪ ٝ‬ثب ّ‪٤‬ت ر٘ل ً‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٢‬رب كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬آهاّ ‪ٝ‬‬
‫ػو‪ ٘٣‬عبه‪ ١‬كه كّز‪ٜ‬ب ها ّبَٓ ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ .‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب كه ر‪ٍٞ‬ؼ‪ّٜ ٚ‬و‪ ٝ ١‬رٔلٕ ثْو‪ٗ ١‬وِ ٓ‪ٞ‬صو‪١‬‬
‫ا‪٣‬لب ًوك‪ ٙ‬اٗل‪ .‬اى ىٓبٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬هل‪ٓ ْ٣‬وكّ كه ک٘به كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ٍبکٖ ّل‪ ٙ‬اٗل‪ .‬آب ثب ٓالؽظ‪ ٚ‬عو‪٣‬بٕ ر‪ٞ‬ك٘ل‪ٙ‬‬
‫ٍ‪٤‬الة كه َٓ‪٤‬و كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ً‪ ٚ‬ؽز‪ ٢ٓ ٢‬ر‪ٞ‬اٗل ٓ‪ٞ‬رو‪ٛ‬ب‪ ،‬فبٗ‪ٛ ٚ‬ب ‪ ٝ‬كهفزبٗ‪ ٢‬ها ً‪ ٚ‬كه َٓ‪٤‬و عو‪٣‬بٕ‬
‫ٍ‪٤‬الة هواه كاهٗل ثب ف‪ٞ‬ك ثجوك‪ ،‬ث‪ ٚ‬فطوٗبى ث‪ٞ‬كٕ ىٗلگ‪ ٢‬كه ً٘به كه‪٣‬ب پ‪ ٢ٓ ٢‬ثو‪ .ْ٣‬اى ‪ٛ‬وف ك‪٣‬گو‬
‫هٍ‪ٞ‬ثبد ؽَٔ ّل‪ ٙ‬ر‪٤ٍ ٍٜٞ‬الة پٌ اى ر‪ ،٢٘٤ْٗ ٚ‬ثبػش ؽبِٕق‪٤‬ي‪ ١‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ؽبّ‪ ٚ٤‬كه‪٣‬ب ٓ‪٢‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب پٌ اى آث‪٤‬به‪ ١‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى آة كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ،‬ثقِ ػٔل‪ ٙ‬ر‪٤ُٞ‬ل ؿنا‪ ٢٣‬كٗ‪٤‬ب ها كوا‪٢ٓ ْٛ‬‬
‫ً٘٘ل‪ .‬ث٘بثوا‪ ،ٖ٣‬ػِ‪٤‬وؿْ ‪ٝ‬ه‪ٞ‬ع ٌٓوه ٍ‪٤‬الث‪ٜ‬ب‪ ١‬فطوٗبى‪ٍٞ ،‬اؽَ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ٞٔٛ ،‬اه‪ ٙ‬گ‪ٜٞ‬اه‪ ٙ‬رٔلٗ‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫ثيهگ ثْو‪ّ ٝ ١‬ب‪ٛ‬وگ‪ٜ‬ب‪ ١‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٝ ٚ‬پ‪ْ٤‬وكذ ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٗل‪ٛ ٚٗٞٔٗ .‬ب‪ ٢٣‬اى ا‪ٍ ٖ٣‬وىٓ‪ٜ٘٤‬ب ها ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ كه‬
‫ًْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ٗ ٢٣‬ظ‪٤‬و ٖٓو‪ ،‬پبًَزبٕ‪ ،‬چ‪٘ٛ ،ٖ٤‬ل‪ٌٓ ،‬ي‪٣‬ي‪ ،‬ع٘‪ٞ‬ة ا‪٣‬الد ٓزؾل‪ ٙ‬آٓو‪ٌ٣‬ب ‪ ،‬ا‪٣‬وإ ‪ٝ‬‬
‫اكـبَٗزبٕ ْٓب‪ٛ‬ل‪ً ٙ‬وك‪٤ٓ .‬يإ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ثَزگ‪ ٢‬ث‪ّ ٚ‬وا‪ ٜ٣‬اهِ‪ًٜٛٞ ٍَِِٚ ،٢ٔ٤‬ب ‪ٝ‬‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ٓ ١‬ورلغ اكـبَٗزبٕ ‪ٞٓ ٝ‬هؼ‪٤‬ذ آٗ‪ٜ‬ب كاهك‪ٞٗ .‬اؽ‪ٓ ٢‬ورلغ ‪ٗ ٝ‬وب‪ًَٛٞ ٛ‬زبٗ‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ثب كه ٗظو‬
‫كاّذ اهرلبع ‪ٞٛ‬ه‪ ١‬هواه گوكز‪ ٚ‬اٍذ ً‪ ٚ‬ثٖ‪ٞ‬هد ػٔ‪ ّٞ‬ثوك‪ٜ‬ب‪ ١‬كا‪ً ٝ ٢ٔ٣‬زِ‪ٛ ٚ‬ب‪٣ ١‬قچبُ‪ ٢‬ها كه‬
‫عو‪٣‬بٕ ٍبٍ (كَٖ ىَٓزبٕ) پل‪٣‬ل آ‪ٝ‬هك‪ ٝ ٙ‬ا‪ً ٖ٣‬زِ‪ٛ ٚ‬ب‪٤ٍٝ ١‬غ ثوك‪ٜ‬ب ‪٣ ٝ‬قچبُ‪ٜ‬ب ( كهّٔبُْوم‬
‫ًْ‪ٞ‬ه) كه عو‪٣‬بٕ ٍبٍ م‪ٝ‬ة ّل‪٘ٓ ٙ‬جغ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كا‪ ٢ٔ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ها ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬قزِق كوا‪ٍ ٢ٓ ْٛ‬بىك‪.‬‬
‫ٓ٘جغ آة ًِ‪ ٚ٤‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن ثبهإ ‪ ٝ‬م‪ٝ‬ة كِٖ‪ ٢‬ثوك‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪٣ ١‬قچبُ‪ ٢‬چ٘ل‪ٖ٣‬‬
‫ٍبُ‪ ٚ‬ک‪ٜٛٞ‬ب ربٓ‪٤ٓ ٖ٤‬گوكك‪ .‬پ‪٤‬ي ‪٣‬ب ا‪ٝ‬ط م‪ٝ‬ة ّلٕ ثوك‪ٜ‬ب كَٖ ث‪ٜ‬به ٓ‪ ٢‬ثبّل كه ا‪ ٖ٣‬كَٖ اکضو آة‬
‫كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ‪ٛ‬ـ‪٤‬بٗ‪ّ ٢‬ل‪ ٝ ٙ‬ثؼ‪ٞٓ ٢ٚ‬اهغ ثبػش ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك آٓلٕ ٍ‪٤‬الث‪ٜ‬ب ‪٣ٝ ٝ‬واٗ‪ ٢‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪٤ٓ ٢‬گوكك‪.‬‬
‫رواًْ ّجٌ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬كه اكـبَٗزبٕ ث‪ ٚ‬ر٘بٍت ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٓؼزلُ‪ ٝ ٚ‬اٍز‪ٞ‬ائ‪ ًْ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ى‪٣‬وا‬
‫ٍوىٓ‪ ٖ٤‬اكـبَٗزبٕ ثٖ‪ٞ‬هد ًَ‪٣ ،‬ي ٓ٘طو‪ ٚ‬فْي ‪ ٚٔ٤ٗ ٝ‬فْي ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬اُجز‪٤ٓ ٚ‬يإ ثبهٗلگ‪ ٢‬كه‬
‫ٓ٘ب‪ٛ‬ن ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٝ ٢‬كّذ كوم ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ .‬آب ثط‪ٞ‬ه ػٔ‪ٓ ّٞ‬ز‪ ٍٜٞ‬ثبهٗلگ‪ٍ ٢‬بالٗ‪ ٚ‬إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪531mm‬‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬اكـبَٗزبٕ كاها‪ ١‬ث‪ْ٤‬و اى ‪ 55‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬ثيهگ ٓ‪٢‬ثبّل ٓ‪ٜٔ‬زو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ ٚ‬اى ک٘به‬
‫كّز‪ٜ‬ب‪ ١‬پ‪ ٖٜ‬آ‪ٝ‬ه ٓ‪٢‬گنهك ػجبهر٘ل اى ه‪ٝ‬ك پبٓ‪٤‬و‪ ،‬ه‪ٝ‬كآٓ‪ ،ٞ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬کچ‪ ،ٚ‬ه‪ٝ‬ك‪ِ٘ٔٛ‬ل‪ ،‬ه‪ٝ‬ك‬
‫اهؿ٘لاة‪ ،‬ه‪ٝ‬ك کبثَ‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ً٘ ١‬لى‪ ،‬ه‪ٝ‬ك ک٘و‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و‪ٛ ،‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك‪ ،‬ه‪ٝ‬ك ٓوؿبة ‪ ٝ‬ؿ‪٤‬و‪ٙ‬‬
‫ٓ‪٢‬ثبّل‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫اىيوت دريا ىا )‪)Importance of rivers‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ٗ‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب ك‪ٞ‬م اُؼبك‪ ٙ‬گواٗج‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬اهىّٔ٘ل ‪َٛ‬ز٘ل ثٌِ‪ ٚ‬كوا‪ً٘٘ ْٛ‬ل‪ ٙ‬آة‪ ،‬اٗوژ‪ ١‬ثوم‪ ،‬ؿنا ‪ٝ‬‬
‫ٓؾ‪ ٜ٤‬ى‪َ٣‬ذ ٍبُْ ثوا‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼذ‪ ،‬اَٗبٕ ‪ ٝ‬ؽ‪ٞ٤‬اٗبد ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ ٢ٓ .‬ر‪ٞ‬إ گلذ ربٓ‪ ٖ٤‬آة ٓ‪ٜٔ‬زو‪ٗ ٖ٣‬وِ‬
‫اهزٖبك‪ ١‬كه‪٣‬ب اٍذ‪ .‬آة كه‪٣‬ب اهىاٗزو‪ٜٔٓ ٝ ٖ٣‬زو‪ٓ ٖ٣‬بك‪ ٙ‬ا‪ ١‬اٍذ (ث‪ ٚ‬اٍزض٘بء ‪ٞٛ‬ا) ً‪ ٚ‬ثْو اى إٓ‬
‫اٍزلبك‪ً٘ ٢ٓ ٙ‬ل‪ٜٗٞ٤ِ٤ٓ .‬ب ‪ٌٛ‬زبه ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ،٢‬ؽ‪ٞ٤‬اٗبد ‪ ٝ‬اَٗبٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬ه‪ ١ٝ‬ىٓ‪ ٖ٤‬اى ا‪ ٖ٣‬آة ٍ‪٤‬واة‬
‫ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ٔٛ .‬چ٘‪ٓ ٖ٤‬وبك‪٣‬و آث‪ ًٚ ٢‬اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن ثَزوكه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ث‪ ٚ‬پبئ‪ٗ ٖ٤‬ل‪ٞ‬م ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ثبػش رـن‪ٍ ٚ٣‬لو‪ٙ‬‬
‫آث‪ٜ‬ب‪ )Water table( ١‬ى‪٣‬وىٓ‪٤ٓ ٢٘٤‬گوكك‪ .‬اى ‪ٛ‬وك‪ ٢‬آة كه‪٣‬ب‪ ،‬آة اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب ها ربى‪)Refresh( ٙ‬‬
‫ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬اى كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ،‬ثؼ٘‪ٞ‬إ َٓ‪٤‬و‪ٛ‬ب‪ ١‬ؽَٔ ‪ٗ ٝ‬وَ ‪ ٝ‬رلوعگب‪ٜٛ‬ب ٗ‪٤‬ي اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬كه ٓ‪ٞ‬اهؼ‪٢‬‬
‫اى ف‪ٞ‬ك كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ثوا‪ٗ ١‬وَ ‪ ٝ‬اٗزوبٍ اٍزلبك‪ّ ٙ‬ل‪ ٝ ٙ‬كه ٓ‪ٞ‬اهك‪ ْٛ ١‬كه آزلاك كه‪٣‬ب‪ ١‬إِ‪ ،٢‬عبك‪ ٙ‬ا‪١‬‬
‫ثوا‪ ١‬ؽَٔ ‪ٗ ٝ‬وَ آ‪ٞ‬اٍ اؽلاس گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ا‪ٛ‬واف ‪ ٝ‬ؽبّ‪ ٚ٤‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ٓؾَ رٔلٕ ثْو‪ ١‬ث‪ٞ‬ك‪ٝ ٙ‬‬
‫اًضو‪٣‬ذ ٓلٗ‪٤‬ذ ثْو‪ ١‬كه ً٘به كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ٌَّ گوكز‪ ٚ‬اٍذ ‪ ٝ‬آثبك‪ ٝ ١‬پ‪ْ٤‬وكذ اى ا‪ٓ ٖ٣‬ؾَ ‪ٛ‬ب ّو‪ٝ‬ع ‪ٝ‬‬
‫ف‪٤‬يُ ًوك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ٓؾ‪ ٜ٤‬ىٗلگ‪٘ٓ ٢‬بٍج‪ ٢‬ها ثوا‪ ١‬ؽ‪ٞ٤‬اٗبد آثي‪ ١‬ثقٖ‪ ٓٞ‬ثوا‪ ١‬پو‪ٝ‬هُ‬
‫اٗ‪ٞ‬اع ٓقزِق ٓب‪٤ٛ‬بٕ ‪ ٝ‬فوچ٘گ ٓ‪٤ٜ‬ب ًوك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬اٗ‪ٞ‬اع ٓقزِق ٓب‪٤ٛ‬بٕ پو‪ٝ‬هّ‪ ،٢‬ى‪٘٣‬ز‪ٓ ،٢‬ب‪٤ٛ‬بٕ‬
‫‪ٝ‬ؽْ‪ ٝ ٢‬اٗ‪ٞ‬اع آثي‪٣‬بٕ ك‪٣‬گو كه كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ىٗلگ‪ٔٗ ٢ٓ ٢‬ب‪٘٣‬ل ‪ٞٓ ٝ‬اك پو‪ٝ‬رئ‪ ٢٘٤‬ها ثوا‪ ١‬اَٗبٗ‪ٜ‬ب ر‪٢ٓ ٚ٤ٜ‬‬
‫ٗٔب‪٘٣‬ل‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٖ٤‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ى‪َ٣‬زگب‪ ٝ ٙ‬پ٘ب‪ٛ‬گب‪ ٙ‬ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثوا‪ ١‬پوٗلگبٕ ٓ‪ٜ‬بعو ‪ ٝ‬ؽ‪٤‬بد ‪ٝ‬ؽِ ّ٘بفز‪ّ ٚ‬ل‪ٝ ٙ‬‬
‫كه اً‪َ٤ٍٞ‬زْ ٗوِ ٍبىٗل‪ ٙ‬ا‪ ١‬كاهٗل‪ًْٞ .‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬پ‪ْ٤‬وكز‪ ٚ‬ع‪ٜ‬بٕ ث‪ ٚ‬كُ‪ٕ َ٤‬وك‪ ٚ‬ع‪ ٢٣ٞ‬كه ٖٓوف آة‬
‫‪ُ ٝ‬ي‪ ّٝ‬اٍزلبك‪ٓ ٙ‬غلك اى عو‪٣‬بٕ آة كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ،‬كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ٍؼ‪ً ٢‬وكٗل ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬اٍبٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬رٖل‪ٚ٤‬‬
‫ا‪ٞٓ ٖ٣‬اك ٓجن‪ ٍٝ‬كاهٗل ث‪ ٚ‬گ‪ ٚٗٞ‬ا‪ ًٚ ١‬آة كه پبئ‪ ٖ٤‬كٍذ ٓؾَ ‪ٝ‬ه‪ٝ‬ك كب‪ٙ‬الة‪ ،‬رٖل‪ّ ٚ٤‬ل‪ ٝ ٙ‬پٌ اى‬
‫‪ٙ‬ل ػل‪ٓ ٢ٗٞ‬غلكا ٓ‪ٞ‬هكاٍزلبك‪ ٙ‬هواه ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٢ٓ ٖ٤‬ر‪ٞ‬إ ثب إالػ كؼبُ‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪ًْ ١‬ب‪ٝ‬هى‪،١‬‬
‫ٕ٘ؼز‪ٓ ،٢‬ؼلٗ‪... ٝ ٢‬آُ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک٘٘ل‪ٛ ٙ‬ب‪ًٔ ١‬زو‪ ١‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب رقِ‪ٞٔٗ ٚ٤‬ك‪.‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب چْْ اٗلاى‪ٛ‬ب‪ ١‬رٔبّب‪ ٝ ٢٣‬ث‪ٗ ٢‬ظ‪٤‬و‪ ١‬كه ٍوربٍو ع‪ٜ‬بٕ پل‪٣‬ل آ‪ٝ‬هك‪ ٙ‬اٍذ ً‪ ٚ‬ثوا‪ٚٗٞٔٗ ١‬‬
‫ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ ث‪٘ٓ ٚ‬بظو ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬ؽبّ‪ ٚ٤‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ٢ٍ ٢ٍ ٢ٓ ١‬پ‪ ٢‬كه آٓو‪ٌ٣‬ب‪ّٔ ١‬بُ‪ ،٢‬آٓبى‪ ٕٝ‬كه‬
‫آٓو‪ٌ٣‬ب‪ ١‬ع٘‪ٞ‬ث‪ ،٢‬كاٗ‪ٞ٤‬ة كه اه‪ٝ‬پب‪ َ٤ٗ ،‬كه آكو‪٣‬وب‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ىهك كه ّوم آٍ‪٤‬ب ‪ ٝ‬كعِ‪ ٝ ٚ‬كواد كه‬
‫ػوام اّبه‪ً ٙ‬وك‪ .‬كه ًْ‪ٞ‬هٓب ٗ‪٤‬ي ٓ٘بظو ثَ‪٤‬به ى‪٣‬جب‪ ٢٣‬كه ؽبّ‪ ٚ٤‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬ک٘و‪ ،‬گِج‪ٜ‬به ‪ ٝ‬پ٘غْ‪٤‬و‬
‫ٍبُ٘گ‪ِ٘ٔٛ ،‬ل ‪ ٝ‬کْْ ثلفْبٕ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك ک‪ٛ ٚ‬و ث‪٘٘٤‬ل‪ ٙ‬ها ث‪ٝ ٚ‬عل ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك‪ .‬ثالفو‪ ٙ‬ا‪ ٌٚ٘٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‬
‫ثوا‪ ١‬اَٗبٗ‪ٜ‬ب هبثَ كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ث‪ ٖ٤ٔٛ ٚ‬كُ‪ َ٤‬كه ٗيك‪٣‬ي إٓ ٌَٖٓ گي‪٣‬ل‪ ٝ ٙ‬ثبػش اؽلاس ّ‪ٜ‬و‪ٛ‬ب ‪ٝ‬‬
‫ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ا‪٤ٔٛ‬ذ آة كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه اى ‪ٗ 1‬گب‪ ٙ‬كه ىٗلگ‪ٓ ٢‬وكّ ‪ ٝ‬اهزلاه ِٓ‪ٓ ٢‬ب هبثَ ‪ٛ‬وػ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪:‬‬

‫آة گواٗج‪ٜ‬برو‪ٓ ٖ٣‬بك‪ ٙ‬ؽ‪٤‬بر‪ٜٔٓ ٝ ٢‬زو‪ ٖ٣‬ؽن ثْو اٍذ ً‪ ٚ‬ثل‪ ٕٝ‬إٓ ع‪ٞ‬آغ اى‬ ‫‪ -‬آب آضاميذوي‪:‬‬ ‫‪0‬‬
‫ث‪ ٖ٤‬هكز‪ ٝ ٚ‬اَٗبٗ‪ٜ‬ب ٓ‪٤ٓ ٢‬وٗل‪ٓ .‬زبٍلبٗ‪ ٚ‬اًضو‪٣‬ذ ٓوكّ ٓب ثؼِذ كوو ‪ٌْٓ ٝ‬الد ‪ٝ‬اكو اى آة‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ٍ ٢‬بُْ ‪ ٝ‬ث‪ٜ‬لاّز‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬كاه ٗٔ‪٤‬جبّ٘ل ؽز‪ ٢‬كه ٓ٘ب‪ٛ‬و‪ ًٚ ٢‬آة كه‪٣‬ب هبثَ كٍزوٍ‪ ٢‬اٍذ‬
‫ثل‪ ٕٝ‬ا‪ ٌٚ٘٣‬آة ‪ٙ‬لػل‪ َٗ( ٢ًْ ُُٚٞ ٝ ٢ٗٞ‬ك‪ٝ‬اٗی) ّ‪ٞ‬ك َٓزو‪ٔ٤‬ب ً ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ٓ ٙ‬وكّ هواه‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك كه ؽبُ‪ ٌٚ٤‬اؿِت آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ثؼِذ ‪ٛ‬ـ‪٤‬بٕ ‪٤ٍ ٝ‬الث‪ ٢‬ث‪ٞ‬كٕ‪ ،‬گَ آُ‪ٞ‬كگ‪ٝ ٝ ٢‬ه‪ٝ‬ك ‪ٛ‬وى‬
‫آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬كافَ إٓ ثوا‪ ١‬آّبٓ‪٤‬لٕ ٓ٘بٍت ٗٔ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬اٍزلبك‪َٓ ٙ‬زو‪ ْ٤‬اى إٓ ثبػش ثو‪ٝ‬ى‬
‫اٗ‪ٞ‬اع آواٗ اٗگِ‪ٌ٤ٓ ،٢‬و‪ٝ‬ث‪ ،٢‬پ‪ٍٞ‬ز‪ّٞ ٢ٓ ... ٝ ٢‬ك‪ .‬الىّ اٍذ آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٢‬ا‪ٝ‬الً ُ‪٢ًْ ُٚٞ‬‬
‫ّل‪ ٝ ٙ‬پٌ اى ‪ٙ‬لػل‪ٖٓ ٢ٗٞ‬وف گوكك‪ .‬اى ‪ٛ‬وك‪ ٢‬آة ٓ‪ٞ‬عت پبً‪ ٝ ٢‬رٔ‪٤‬ي‪ٓ ١‬ؾ‪ ٜ٤‬فبٗ‪ٝ ٚ‬‬
‫ا‪ٛ‬واف ٓؾِ‪ٓ ٚ‬ب گوك‪٣‬ل‪ٍ ٙ‬الٓز‪ّ ٝ ٢‬بكاث‪ ٢‬ها كه ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك‪ .‬ػلّ كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬إٓ ٓ‪ٞ‬عت‬
‫ًض‪٤‬ل‪ ٝ ٢‬آُ‪ٞ‬كگ‪ٓ ٢‬ؾ‪ ٜ٤‬ىٗلگ‪ّ ٢‬ل‪ّ ٝ ٙ‬وا‪ ٜ٣‬ها ع‪ٜ‬ذ ثو‪ٝ‬ى اٗ‪ٞ‬اع ث‪ٔ٤‬به‪ٜ٣‬ب ٓ‪٤ٜ‬ب ٓ‪ٍ ٢‬بىك‪.‬‬
‫ٓ‪ٜٔ‬زو‪ٗ ٖ٣‬وِ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب پٌ اى ربٓ‪ ٖ٤‬آة آّبٓ‪٤‬لٕ ٓوكّ‪ ،‬كه ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٝ ٚ‬اٗکْبف‬ ‫آب زراعتي‪:‬‬ ‫‪-5‬‬
‫ىهاػذ ‪ٓ ٝ‬بُلاه‪ ٢ٓ ١‬ثبّل‪ .‬ىهاػذ ثل‪ ٕٝ‬آة آکبٗپن‪٣‬و ٗ‪َ٤‬ذ پب‪ ٚ٣‬ىهاػذ آة اٍذ‪.‬‬
‫ف‪ّٞ‬جقزبٗ‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه ٓب اى ٗظو آة كه‪٣‬ب ؿ٘‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ 7901111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬هبثَ کْذ‬
‫ک‪ ٚ‬اى إٓ عِٔ‪ٓ ٚ‬ولاه ‪ٛ 1317104‬کزبه ٍبؽ‪ ٚ‬رؾذ کْذ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك اى إٓ اههبّ ؽل‪ٝ‬ك‬
‫‪ٛ 5175097‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ًْٞ ٢‬ه آث‪ٛ 0311809 ٝ ٢‬کزبه ُِٔ‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬ى‪٣‬و ًْذ‬
‫اٗ‪ٞ‬اع ٓقزِق ٗجبربد ىهاػز‪ ٢‬هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪ .‬كه ؽبٍ ؽب‪ٙ‬وؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ %80‬وكّ ٓب ث‪ ٚ‬ىهاػذ ‪ٝ‬‬
‫ٓبُلاه‪ ١‬اّزـبٍ كاهٗل ‪ ٝ‬اى ا‪ٛ ٖ٣‬و‪٣‬ن ىٗلگ‪ ٢‬ف‪ٞ‬ك ها ربٓ‪ ٝ ٖ٤‬چوف‪ ٚ‬اهزٖبك ًْ‪ٞ‬ه ها كؼبٍ ٗگ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪٤‬لاهٗل‪ .‬كه ٕ‪ٞ‬هد اؽلاس ث٘ل‪ٛ‬ب ‪ٜٓ ٝ‬به ٓولاه ًٔ‪ ٢‬اى ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ ٓولاه ى‪٣‬بك‪ ١‬اى‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ٢ُِٔ ١‬ها ث‪ ٚ‬آث‪ ٢‬رجل‪ً َ٣‬وك كه ک٘به إٓ ثب ا‪٣‬غبك ىٓ‪ً ٚ٘٤‬به كه ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب عِ‪ٜٓ ٞ‬بعود‬
‫ه‪ٍٝ‬زبئ‪٤‬بٕ ها ث‪ّٜ ٚ‬و‪ٛ‬ب گوكذ‪ .‬ث‪٣ ٚ‬و‪ ٖ٤‬ىهاػذ ‪ٓ ٝ‬بُلاه‪ ٢ٌ٣ ١‬اى ثقْ‪ٜ‬ب‪ ْٜٓ ١‬اهزٖبك‪ ١‬ع‪ٜ‬ذ‬
‫ربٓ‪٤ٗ ٖ٤‬بى‪ٛ‬ب‪ ١‬اٍبٍ‪ ٝ ٢‬ػٔل‪ًْٞ ٙ‬ه ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ثقِ ًْب‪ٝ‬هى‪ٓ ١‬ؾ‪ٞ‬ه ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٝ ٚ‬پ‪ّ ِ٤‬و‪ٛ‬‬
‫ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬اهزٖبك‪ًْٞ ١‬ه اٍذ ‪ٞٓ ٝ‬عت ٌّ‪ٞ‬كب‪ ٝ ٢٣‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٍ ٚ‬ب‪٣‬و ثقْ‪ٜ‬ب‪ ١‬اهزٖبك‪٤ٗ ١‬ي ٓ‪٤‬گوكك‪.‬‬
‫پٌ ث‪ ٚ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ آة كه‪٣‬ب كه پ‪ْ٤‬وكذ ‪ ٝ‬اػزال‪ًْٞ ١‬ه ًبٓال ‪ٝ‬اهق ٓ‪ ْ٣ّٞ ٢‬ثقٖ‪ ٓٞ‬ثب‬
‫ثوهواه‪ِٕ ١‬ؼ ‪ ٝ‬آهآِ كه ًْ‪ٞ‬ه ‪ ٝ‬ثوگْذ رله‪٣‬غ‪ ٢‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٜٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 2‬بعو اى ًْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫كٗ‪٤‬ب ‪ٔٛ ٝ‬چ٘‪ ٖ٤‬ك‪ٖ٤‬ل‪ ١‬هّل ٍبالٗ‪ ٚ‬عٔؼ‪٤‬ذ‪ ٢ٓ ،‬ر‪ٞ‬اٗل ك‪ُٝ‬زٔوكإ ًْ‪ٞ‬ه ها ثب چبُْ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬ورج‪ ٜ‬ثب‬
‫ثقِ ىهاػذ ‪ٓ ٝ‬بُلاه‪( ١‬ربٓ‪ٞٓ ٖ٤‬اك ؿنا‪ٞٓ ٢٣‬هك ٗ‪٤‬بىٓوكّ) ٓ‪ٞ‬اع‪ٍ ٢ٓ ٚ‬بىك‪ .‬اُجز‪ ٚ‬ثب رو‪٣ٞ‬ذ‬

‫‪31‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫كو‪٘ٛ‬گ ف‪ٞ‬ك ثب‪ٝ‬ه‪ ٝ ١‬رٌ‪ ٚ٤‬ث‪٤ٗ ٚ‬و‪ٛٝ‬ب‪ ١‬رؾٖ‪ٌِ٤‬وك‪ْٓ ٝ ٙ‬بهًذ ٓوكّ ‪ًْٞ ٝ‬ه‪ٛ‬ب‪ًٔ ١‬ي ً٘٘ل‪ٙ‬‬
‫ثز‪ٞ‬إ اى ٓ٘بثغ آث‪ًْٞ ٢‬ه كه ع‪ٜ‬ذ ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ثقِ ىهاػذ ‪ ٝ‬ربٓ‪٤ٗ ٖ٤‬و‪ ١ٝ‬ثوم ‪ ٝ‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪٢‬‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ٓ ١‬ل‪٤‬ل ًوك‪.‬‬
‫آة كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه كه ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٕ٘ ٚ‬ؼذ ٗ‪ٞ‬پب‪ٓ ١‬ب ٗوِ اٍبٍ‪ ٢‬كاهك ى‪٣‬وا‬ ‫‪ -‬آب در بخص صىايع‪:‬‬ ‫‪1‬‬
‫ع‪ٜ‬ذ پو‪ ٌٍٝ‬اکضو ٓ‪ٞ‬اك ٕ٘ؼز‪٤ٗ ٢‬بى ث‪ ٚ‬آة كاهك ثب‪َ٣‬ز‪ ٢‬كه كٍزوً ثبّل‪ .‬ثقٖ‪ ٓٞ‬كه‬
‫ٕ٘ب‪٣‬غ آو‪ٝ‬ى‪ٓ ( ١‬بٗ٘ل کبهفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ٞٓ ١‬اك ؿنا‪ٖٓ ) ٢٣‬وف آة َٗجذ ث‪ ٚ‬هجَ ث‪ٓ ٚ‬وارت ث‪ْ٤‬زو‬
‫ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬اؽلاس کبهفبٗ‪ ٚ‬كه كّذ ٓل‪ٗ ٢ٜٓٞ‬لاهك‪ُ .‬نا الىٓ‪ ٚ‬اٗکْبف ٕ٘ب‪٣‬غ كه کْ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك‬
‫آة هبثَ كٍزوً كه ٓؾ‪ ٜ٤‬کبهفبٗ‪( ٚ‬كبثو‪٣‬ک‪٤ٓ )ٚ‬جبّل‪ .‬كاّزٖ آة ‪ ٝ‬ثوم ثَزو ٓ٘بٍج‪ ٢‬ع‪ٜ‬ذ‬
‫ٍوٓب‪ ٚ٣‬گناه‪ّ ١‬وًز‪ٜ‬ب‪ًْٞ ١‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬فبهع‪٤ٜٓ ٢‬ب ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬هاٍزب رؼلاك‪ ١‬اى ّوًز‪ٜ‬ب ‪ْٛ‬‬
‫اػالّ آٓبكگ‪ً ٢‬وكٗل‪ .‬آب ‪ٛ‬و آٗچ‪ ٚ‬كه رٖٔ‪ ْ٤‬گ‪٤‬و‪ٛ ١‬ب‪ ١‬آٗبٕ ريُيٍ ‪ ٝ‬فَِ ا‪٣‬غبك ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ٗج‪ٞ‬ك‬
‫اٗوژ‪ ١‬ثوم ٓ‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬ث‪ًٔ ٚ‬ي إٓ ثز‪ٞ‬إ چوف‪ٜ‬ب‪ٕ٘ ١‬ؼذ ٗ‪ٞ‬پب ها ث‪ ٚ‬ؽوًذ ‪ ٝ‬ر‪٤ُٞ‬ل كهآ‪ٝ‬هك‪.‬‬
‫‪ - 2‬آب مىبع ارزان استحصال اورژي برق‪ :‬اكـبَٗزبٕ ث‪ ٚ‬ػ٘‪ٞ‬إ ‪ ٣‬کْ‪ٞ‬ه كه ؽبٍ هّل ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٚ‬‬
‫ٗ‪٤‬بى ٓجوّ ث‪ ٚ‬اٗوژ‪ ١‬ثوم كاهك‪٣ .‬ک‪ ٢‬اى ٓ٘بثغ َٗجزب ً اهىإ ربٓ‪ ٖ٤‬اٗوژ‪ ١‬ثوم‪ ،‬اٍزلبك‪ ٙ‬اى ٓ٘بثغ‬
‫آث‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ف‪ّٞ‬جقزبٗ‪ ٚ‬كه ا‪ ٖ٣‬ىٓ‪ ٚ٘٤‬اكـبَٗزبٕ اى ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ ١‬ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬هكاه ث‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫آکبٗبد ‪٤ٍٝ‬غ ثبُو‪ ٙٞ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ثوا‪ ١‬اٍزقواط اٗوژ‪ ١‬ثوم ثالاٍزلبك‪ ٙ‬فلز‪ ٚ‬اٍذ‪.‬‬
‫ثقٖ‪ ٓٞ‬ػ‪ٞ‬اهٗ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪٘ٓ ١‬ب‪ٛ‬ن ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬گ‪ ٚٗٞ‬ا‪ ١‬اٍذ ک‪ ٚ‬كه كبِٕ‪ ٚ‬چ٘ل‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ ١‬افزالف اهرلبع ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬إ چ٘ل‪٤ٗ ٖ٣‬و‪ٝ‬گب‪( ٙ‬ث٘ل ثوم) ها اؽلاس ٗٔ‪ٞ‬ك‪ .‬ا‪ٍ ٖ٣‬ئ‪ٞ‬اٍ كه م‪ٖٛ‬‬
‫ٓب ٍوگوكإ ٓ‪ ٢‬چوفل چ‪٤ٗ ٚ‬و‪ ٝ ٝ‬ر‪ٞ‬اٗ‪ ،٢‬ه‪ٓ ٙٞ‬ؾوً‪ ٚ‬ثوم ها ر‪٤ُٞ‬ل ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ٗ .‬بگ‪ٜ‬بٕ پبٍقِ‬
‫ٓوج‪ ٢ٓ ٍٞ‬اكزل ث‪ ٚ‬هاٍز‪٤ٓ ٢‬ز‪ٞ‬إ اى ٗ‪٤‬و‪ ١ٝ‬فو‪ّٝ‬بٕ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و‪ً٘ ،‬و‪ ،‬آٓ‪ًًٞ ،ٞ‬چ‪، ٚ‬‬
‫‪ِ٘ٔٛ‬ل ‪ ..ٝ‬ثوم ر‪٤ُٞ‬ل ًوك‪ .‬فبٗ‪ٛ ٚ‬ب هاه‪ٝ ّٖٝ‬چوف‪ٜ‬ب‪ٕ٘ ١‬ؼذ ٗ‪ٞ‬پب ها ث‪ ٚ‬ؽوًذ كه آ‪ٝ‬هك‪ .‬آب‬
‫اكَ‪ ًٞ‬چ٘‪ٛ ٖ٤‬لك‪ ٢‬كه آ‪٘٣‬ل‪ ٚٗ ٙ‬چ٘لإ ك‪ٝ‬ه ٓؾون ٗق‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪.‬‬

‫مىابع تاميه آب دريا ٌا (‪)Providing resources of rivers‬‬


‫ثبهُ ثوف ‪ ٝ‬ثبهإ ٓ‪ٜٔ‬زو‪٘ٓ ٖ٣‬جغ ربٓ‪ ٖ٤‬آة كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب اٍذ ک‪ ٚ‬اى كه‪ٛ ٙ‬ب ‪ ٝ‬كآ٘‪ ٚ‬ک‪ٛ ٙٞ‬ب ٍوچْٔ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وٗل‪ .‬پٌ اى ثبهٗلگ‪ ،٢‬هَٔز‪ ٢‬اى آة ثبهُ‪ ،‬رجق‪٤‬و ّل‪ ،ٙ‬هَٔز‪ ٢‬ك‪٣‬گو ر‪ ٍٜٞ‬گ‪٤‬ب‪ٛ‬بٕ عنة ٓ‪٢‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬هَٔز‪ ْٛ ٢‬هجَ اى عو‪٣‬بٕ ‪٣‬بكزٖ اى ٓ٘ب‪ٛ‬ن ثبال كٍذ ث‪ ٚ‬پب‪ ٖ٤٣‬كٍذ‪ ،‬كه ىٓ‪ ٖ٤‬كو‪ ٢ٓ ٝ‬ه‪ٝ‬ك‪.‬‬
‫ثبه‪ٔ٤‬بٗل‪ ٙ‬آة ه‪ٍ ١ٝ‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬عبه‪ّٞ ٢ٓ ١‬ك ‪ ٝ‬كه‪٣‬ب ها ا‪٣‬غبك ٓ‪ً٘ ٢‬ل ً‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬إٓ ه‪ٝ‬اٗبة (‪)Run off‬‬
‫ٓ‪ ٢‬گ‪ٞ‬ئ‪ .ْ٤‬اى م‪ٝ‬ة ّلٕ ثوك‪ٜ‬ب‪ٞٓ ١‬ع‪ٞ‬ك كه اهرلبػبد ً‪ٜٛٞ‬ب ٗ‪٤‬ي ه‪ٝ‬اٗبة ر‪٤ُٞ‬ل ّل‪ ٝ ٙ‬رؼلاك ى‪٣‬بك‪ ١‬اى‬
‫ٓغبه‪ًٞ ١‬چي آة ث‪ٌ٣ ٚ‬ل‪٣‬گو ٓ‪ ٢‬پ‪ٗٞ٤‬لٗل رب اٗ‪ٜ‬به ثيهگزو‪ ١‬ها پل‪٣‬ل آ‪ٝ‬هٗل‪ .‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ؽب‪ ١ٝ‬فبً‪ٜ‬ب‪١‬‬

‫‪32‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٗل‪ٞ‬م ٗبپن‪٣‬و ٗظ‪٤‬و ٕقو‪ٛ ٙ‬ب ‪َٗ ... ٝ‬جذ ث‪ ٚ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ثب فبً‪ٜ‬ب‪ٗ ١‬ل‪ٞ‬م پن‪٣‬و‪ ،‬ه‪ٝ‬اٗبة ث‪ْ٤‬زو‪ ١‬ا‪٣‬غبك ٓ‪٢‬‬
‫ً٘ل‪ .‬ثؼ٘‪ٞ‬إ ٗٔ‪ ٚٗٞ‬كه ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬پب‪ ٖ٤٣‬كٍذ ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٌَٓ‪ٓ ٝ ٢ٗٞ‬واًي رغبهر‪ ٢‬پٌ اى ٍبفذ ‪ٍ ٝ‬بى‪ٛ‬ب‬
‫(رؼٔ‪٤‬واد ‪ ٝ‬عبك‪ٗ ،)ٙ‬ل‪ٞ‬م پن‪٣‬و‪ ١‬فبى ًْ ّل‪ ٝ ٙ‬ه‪ٝ‬اٗبة ث‪ْ٤‬زو‪ ١‬ا‪٣‬غبك ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ثيهگ‪ ٢‬كه‪٣‬ب ثَزگ‪٢‬‬
‫ى‪٣‬بك‪ ١‬ث‪ٍٝ ٚ‬ؼذ ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثق‪٤‬ي (‪ٓ )Watershed‬وث‪ ٚٛٞ‬كاهك‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ثيهگ اى ‪ٍٝ‬ؼذ ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثق‪٤‬ي‬
‫ى‪٣‬بك‪ ٝ ١‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًٞ ١‬چي اى ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثق‪٤‬ي ًٔزو‪ ١‬ثوف‪ٞ‬كاه اٗل‪ .‬اٗلاى‪ٛ ٙ‬ب‪ٓ ١‬قزِق كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب كه ٓوبثَ‬
‫ثبهُ ثبهإ ػٌٌ اُؼِٔ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬قزِق اى ف‪ٞ‬ك ْٗبٕ ٓ‪٤‬ل‪٘ٛ‬ل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ثيهگ َٗجذ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًٞ ١‬چي‬
‫ث‪ ٚ‬آ‪َٛ‬زگ‪ ٢‬پو ‪ ٝ‬رقِ‪ْٗٞ٤ٓ ٚ٤‬ل‪ .‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ كه ٓجؾش ؽ‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ٓ ٢٣‬لٖالً ر‪٤ٙٞ‬ؼ كاك‪ٙ‬‬
‫ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ :0‬منبع آب سفره زيرزمينی‬

‫ّکَ ّٔبه‪ٓ:9 ٙ‬وى‪ٛ‬ب‪ ١‬ؽ‪ٛ ٚٙٞ‬ب‪ ١‬آثو‪٣‬ي‬

‫‪33‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫)‪(Afghanistan's Lakes‬‬ ‫‪-2‬جييليا يا درياچو ىاي افغانستاى‬

‫كه ٍواٍو كٗ‪٤‬ب ٗيك‪٣‬ي ث‪ِٓٞ٤ً 511111 ٚ‬زو ٓوثغ آة كه كو‪ٝ‬هكزگ‪ٜ٤‬ب ‪ ٝ‬چبُ‪ٛ ٚ‬ب‪ٓ ١‬قزِق ٍعطؼ‬
‫فٌْ‪ٜ٤‬ب عٔغ ّل‪ ٙ‬ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب ها ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك آ‪ٝ‬هك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب كه چْْ اٗلاى عـواك‪٤‬ب‪ ٢٣‬ىٓع‪ ٖ٤‬اى ّعٌَ‬
‫‪ٛ‬ب‪ٞٓ ١‬هز‪ ٢‬ثْٔبه ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ ،‬گوچ‪ ٚ‬كه ٓوب‪ َٚ٣‬ثب ػٔو اَٗبٕ ث‪ْ٤‬زو آٗ‪ٜ‬ب كائٔ‪ ٢‬ثع‪ٗ ٚ‬ظعو ٓع‪ ٢‬آ‪٣‬عل هعلٓذ‬
‫ثؼ‪ٚ‬ع‪ ٢‬اى ع‪٤ٜ‬عَ ‪ٛ‬عب اى رععبه‪٣‬ـ پ‪٤‬ععلا‪ ِ٣‬اَٗععبٕ ٗ‪٤‬ععي ث‪ْ٤‬عزو اٍععذ‪ .‬كه ٓوبثععَ كهعب‪ٛ‬ععب‪ٛ ٢٣‬ععْ ثعع‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٗععل ًعع‪ٚ‬‬
‫پ‪٤‬لا‪ ٝ ِ٣‬اى ث‪ ٖ٤‬هكزٖ آٗ‪ٜ‬ب ث‪ ِ٤‬اى چ٘ل‪ٍ ٖ٣‬بٍ ‪٤ٌْٗ ٍٞٛ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ث‪ٜ‬و ؽبٍ ‪ٛ‬و ع‪٤ٜ‬عَ ثعب ‪ٛ‬عو ػٔعن ‪ٝ‬‬
‫‪ٍٝ‬ؼز‪ ٝ ٢‬كه ‪ٛ‬و ٓ‪ٞ‬ه‪٤‬ؼذ عـواك‪٤‬ب‪ ٢٣‬ػٔو ؽل‪ٝ‬ك‪ ١‬كاهك ‪ٍ ٝ‬واٗغبّ ٓؾٌ‪ ّٞ‬ث‪ ٚ‬ك٘ب اٍذ‪ .‬ربه‪٣‬ـ رٌْ‪َ٤‬‬
‫‪ٛ‬و ع‪ َ٤ٜ‬ثب ىٓبٕ ا‪٣‬غبك ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثو‪٣‬ي إٓ ٓورج‪ ٜ‬اٍذ‪ .‬ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب‪ ١‬ع‪ٜ‬بٕ كه ‪ ٍٞٛ‬ربه‪٣‬ـ ثٖ‪ٞ‬هد ‪ٌ٣‬ع‪٢‬‬
‫اى ٓ٘بثغ آث‪ٞٓ ْٜٓ ٢‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬ثْو هواه گوكز‪ ٚ‬اٍعذ‪ .‬اَٗعبٕ اى ع٘جع‪ٛ ٚ‬عب‪ ١‬گ‪ٗٞ‬عبگ‪ ٕٞ‬اى عِٔع‪ ٚ‬رعبٓ‪ٖ٤‬‬
‫آة ‪ٞٓ ٝ‬اك ؿنا‪٤َٓ ٝ ٢٣‬و ؽَٔ ‪ٗ ٝ‬وَ ‪ ،‬گوكّگب‪ٓ ٝ ٙ‬ؾَ رلو‪٣‬ؼ إٓ ث‪ٜ‬و‪٘ٓ ٙ‬ل ّل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬
‫‪ٛ‬و ‪٣‬ي ع‪ َ٤ٜ‬كاها‪ ١‬فٖ‪ٕٞ‬ع‪٤‬بد فعبٓ ٓع‪ ٢‬ثبّعل‪ .‬كه اكـبَٗعزبٕ‪ٍ ،‬عبفزٔبٕ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼع‪ ٝ ٢‬ر‪ٞ‬پع‪ٞ‬گواك‪٢‬‬
‫ً‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٢‬كه ثؼ‪ٞٗ ٢ٚ‬اؽ‪ ٢‬ؽع‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬عب‪ ١‬ثَعز‪٣ ٝ ٚ‬عب كعو‪ ٝ‬هكزع‪ ٚ‬ها ث‪ٞ‬عع‪ٞ‬ك آ‪ٝ‬هك‪ً ٙ‬ع‪ ٚ‬ثبػعش پل‪٣‬عل آٓعلٕ‬
‫ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب ‪٣ ٝ‬ب آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ا‪َ٣‬زبك‪ ٙ‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٓ .‬بٗ٘ل ع‪ َ٤ٜ‬هىه‪ ،ٍٞ‬ع‪ َ٤ٜ‬چؤوز‪ ،ٖ٤‬ع‪ّ َ٤ٜ‬ع‪ٞ٤‬ا‪ ،‬ث٘عل آ‪٤‬عو‪،‬‬
‫آة ا‪َ٣‬زبك‪ ٙ‬ؿيٗ‪ٗ ٝ ٢‬ب‪ٝ‬ه ‪ ٝ‬ؿ‪٤‬و‪ .ٙ‬ثؼ‪ ٢ٚ‬اى ا‪ ٖ٣‬ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب ٓ٘جغ آث‪ ٢‬ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ها ثوا‪ ١‬ثؼ‪ ٢ٚ‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ٓ‪٤ٜ‬ب ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ اى عِٔ‪ ٢ٓ ٚ‬ر‪ٞ‬إ ع‪ َ٤ٜ‬ىههَ‪ ،‬چؤوز‪ ٝ ٖ٤‬ث٘ل آ‪٤‬و ها ٗبّ ثوك‪.‬‬

‫ترخي از جٓيم ْاي افغاَستاٌ ػثارتُذ از‪:‬‬

‫‪-1-2‬جٍيل زرلُل )‪(Zor ghul Lake‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ع‪ َ٤ٜ‬كه كالد پبٓ‪٤‬و ث‪ ٖ٤‬اكـبَٗزبٕ ‪ ٝ‬عٔ‪ٜٞ‬ه‪ ١‬ربع‪ٌَ٤‬عزبٕ ‪ٝ‬اهعغ ّعل‪ ٙ‬اٍعذ ‪ٌ٣ ٝ‬ع‪ ٢‬اى ٓ٘عبثغ‬
‫ربٓ‪ ٖ٤‬آة كه‪٣‬ب آٓ‪ ٞ‬كه‪٣‬ب ٓ‪ ٢‬ثبّل كه‪٣‬ب‪ ١‬پبٓ‪٤‬واى إٓ ٍوچْعٔ‪ٓ ٚ‬ع‪ ٢‬گ‪٤‬عوك‪ٛ .‬ع‪ ٍٞ‬ا‪٣‬عٖ ع‪٤ٜ‬عَ ‪ 01‬رعب‪41‬‬
‫ً‪ِٓٞ٤‬زو اٍذ ‪ ٝ‬ػوٗ إٓ ث‪ِٓٞ٤ً 2 ٚ‬زو ٓ‪ ٢‬هٍل ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ َ٤ٜ‬ث‪ٝ ٚ‬اٍعط‪ ٚ‬اهرلعبع ى‪٣‬عبك كه ث‪ْ٤‬عزو ا‪٣‬عبّ‬
‫ٍبٍ ٓ٘غٔل اٍذ‪.‬‬

‫‪-2-2‬جٍيل چممتيه )‪:(Chaghmatin Lake‬‬

‫ا‪٣‬عععٖ ع‪٤ٜ‬عععَ ‪ ،‬كه كعععالد پعععبٓ‪٤‬و ( ‪ٝ‬ال‪٣‬عععذ ثلفْعععبٕ ) ٓ‪ٞ‬هؼ‪٤‬عععذ كاهك ‪ ٝ‬ه‪ٝ‬ك ‪ٝ‬افعععبٕ اى إٓ ٍوچْعععٔ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ ٍٞٛ ،‬ا‪ ٖ٣‬ع‪٤ٜ‬عَ اى ّعوم ثع‪ ٚ‬ؿعوة ‪ِ٤ً 07‬ع‪ٓٞ‬زو ‪ ٝ‬ػعوٗ إٓ ‪ِ٤ً 5;3‬ع‪ٓٞ‬زو ٓع‪ ٢‬ثبّعل‪ .‬ا‪٣‬عٖ‬
‫ع‪٤ٗ َ٤ٜ‬ي كه ث‪ْ٤‬زو ا‪٣‬بّ ٍبٍ ٓ٘غٔل اٍذ ‪ ٝ‬ر٘‪ٜ‬ب ‪ٝ‬هز‪٣ ًٚ ٢‬ق‪ٜ‬ب م‪ٝ‬ة ٓ‪ّٞ ٢‬ك ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬چ‪ٞ‬پبٗ‪ٜ‬ب‬

‫‪34‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ ٝ‬هٓ‪ ٚ‬كاهإ هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪.‬‬

‫‪-3-2‬جٍيل ضيُا )‪:(Shiwa Lake‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ع‪ َ٤ٜ‬كه ّوم ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ثلفْبٕ ‪ٝ‬اهغ اٍذ ‪ .‬ثقب‪ٛ‬و اهرلبع ى‪٣‬بك ‪ٓ ،‬لد ٗ‪ٓ ٚ‬عب‪ ٙ‬اى ٍعبٍ آة إٓ‬
‫‪٣‬ـ ٓ‪ ٢‬ث٘لك ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ٓ َ٤ٜ‬بٗ٘ل ع‪ َ٤ٜ‬ىهه‪ ٝ ٍٞ‬چؤوز‪ ٖ٤‬كاها‪ ١‬آة ّ‪٤‬و‪ ٝ ٖ٣‬هٗگ ٗ‪ِ٤‬گ‪ٓ ٕٞ‬ع‪ ٢‬ثبّعل ‪ٝ‬‬
‫ٓ٘ظو‪ ٙ‬ا‪ ١‬ثَ‪٤‬به ى‪٣‬جب ها ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك ً‪ ٚ‬ثوا‪ ١‬ع‪ٜ‬بٗگوكإ عبُت ‪ ٝ‬ك‪٣‬لٗ‪ ٢‬اٍذ ‪ ٍٞٛ .‬ا‪ ٖ٣‬ع‪َ٤ٜ‬‬
‫‪ٓ ِٞ٤ً 00‬زو‪ ٝ‬ػوٗ إٓ ‪ِٓٞ٤ً 8‬زو اٍذ‪.‬‬

‫‪-4-2‬جٍيل بىذ امير )‪(Amir Dam Lake‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬بچخ ى‪٣‬جب‪ ،‬كه كآ٘‪ٛ ٚ‬ب‪ّٔ ١‬بُ‪ ًٙٞ ٢‬ثبثعب ‪ ،‬كه كبٕعِ‪ِ٤ً 73 ٚ‬ع‪ٓ ٞ‬زعو‪ ١‬ؿعوة ّع‪ٜ‬و ثبٓ‪٤‬عبٕ‬
‫‪ٝ‬اهغ ّل‪ ٙ‬اٍعذ‪ .‬ا‪٣‬عٖ ع‪٤ٜ‬عَ اى ‪ 4‬ع‪٤ٜ‬عَ (ث٘عل ) ثع‪ٛ ٚ‬عْ پ‪ٍٞ٤‬عز‪ ، ٚ‬ثع‪ٗ ٚ‬بٓ‪ٜ‬عب‪ ١‬ث٘عل ‪٤ٛ‬جعذ ‪ ،‬ث٘عل ه٘جعو‪ ،‬ث٘عل‬
‫ؿالٓبٕ ‪ ،‬ث٘ل م‪ٝ‬اُلوعبه‪ ،‬ث٘عل پ٘‪٤‬عو ‪ٝ‬ث٘عل پ‪ٞ‬ك‪٘٣‬ع‪ ٚ‬رْعٌ‪ّ َ٤‬عل‪ ٙ‬اٍعذ ‪ ٝ‬كه اهرلعبع ‪ٓ 1111‬زعو‪ ١‬اى ٍعطؼ‬
‫كه‪٣‬ععب هععواه گوكزعع‪ ٚ‬اٍععذ ًعع‪ ٚ‬اى ا‪٣‬ععٖ ُؾععبظ كه ع‪ٜ‬ععبٕ ًععْ ٗظ‪٤‬ععو ‪ ٝ‬هبثععَ ر‪ٞ‬ععع‪ ٚ‬اٍععذ‪ .‬ث٘ععل آ‪٤‬ععو ‪ٌ٣‬عع‪ ٢‬اى‬
‫پبهً‪ٜ‬ععب‪ِٓ ١‬عع‪ ٢‬اكـبَٗععزبٕ ثعع‪ٚ‬‬
‫ّٔبه ٓع‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك ‪ ،‬اى ا‪٣‬عٖ ه‪ٝ‬‬
‫رؼلاك ى‪٣‬بك‪ ١‬اى ع‪ٜ‬عبٗگوكإ‬
‫‪ٍ ٚٔٛ ،‬بُ‪ ٚ‬ثعوا‪ ١‬ثبىك‪٣‬عل اى‬
‫إٓ ها‪ ٙ‬ثبٓ‪٤‬ععععبٕ ها كه پعععع‪ِ٤‬‬
‫ٓععععع‪ ٢‬گ‪٤‬وٗعععععل ‪ .‬ا‪٣‬عععععٖ ع‪٤ٜ‬عععععَ‬
‫ٍوچْٔ‪ ٚ‬كه‪٣‬ب ثِقعبة اٍعذ‬
‫‪ ٝ‬ثَعع‪٤‬به‪ ١‬اى ٓ٘ععب‪ٛ‬ن ّععٔبٍ‬
‫اكـبَٗعععزبٕ اى عِٔععع‪ٝ ٚ‬ال‪٣‬عععذ‬
‫ثِـ ها آث‪٤‬به‪ً٘ ٢ٓ ١‬ل ‪ .‬ا‪٣‬عٖ‬
‫شکل شماره ‪ :11‬نمايی از بند امير‬ ‫ع‪ َ٤ٜ‬اٗ‪ٞ‬اع ٓب‪ٝ ٢ٛ‬ع‪ٞ‬ك كاهك ‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -5-2‬جٍيل آب ايستادي غسوي )‪)GHazni Aab-e-Istada Lake‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ع‪ َ٤ٜ‬كه ‪ِ٤ً 058‬ع‪ٓٞ‬زو‪ ١‬ع٘ع‪ٞ‬ة ّع‪ٜ‬و ؿيٗع‪ٝ ٢‬اهعغ ّعل‪ ٙ‬اٍعذ ثع‪ ٚ‬كُ‪٤‬عَ رجق‪٤‬عو كعوا‪ٝ‬إ ‪ ٝ‬ػعلّ‬
‫عو‪٣‬بٕ آة إٓ ‪ ،‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ّٞ َ٤ٜ‬ه اٍذ‪ٍٝ .‬ؼذ إٓ ‪ِٓٞ٤ً 7211‬زو ٓوثغ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬

‫‪ٌ-6-2‬امُن پُزن )‪)Pozak hamon‬‬


‫ا‪ٛ ٖ٣‬بٓ‪ ٕٞ‬كه ٗبؽ‪ ٚ٤‬ع٘‪ٞ‬ة ؿوث‪ًْٞ ٢‬ه ث‪ ٖ٤‬ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬اكـبَٗزبٕ ْٓزوى ث‪ٞ‬ك‪َٓ .ٙ‬بؽذ إٓ ‪0411‬‬
‫ً‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ٓ‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ِٓٞ٤ً 131‬زو ٓوثغ إٓ كه فعبى ا‪٣‬عوإ هعواه كاهك ‪ ٝ‬ثو‪٤‬ع‪ٓ ٚ‬زؼِعن ثع‪ٚ‬‬
‫کْ‪ٞ‬ه اكـبَٗزبٕ اٍذ‪ٛ .‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىک کع‪ ٚ‬اى ه‪ٝ‬ك‪ ١‬كه كافعَ فعبک اكـبَٗعزبٕ ‪ ٝ‬ه‪ٝ‬كفبٗع‪ٛٚ‬ب‪ ١‬كٖعِ‪٢‬‬
‫ك‪٣‬گععو آثگ‪ ٤‬عو‪ّ٢ٓ ١‬عع‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬كه اکضععو ٓ‪ٞ‬اهععغ كاها‪ ١‬آة ثعع‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬اى ک‪٤‬ل‪ ٤‬عذ ٓ٘بٍععج‪ ٢‬ثوفعع‪ٞ‬هكاه ٓ‪٢‬ثبّععل‪.‬‬
‫‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬كه كافَ فبک ا‪٣‬وإ ثٖ‪ٞ‬هد چ٘ل ثوً‪( ٚ‬پبهچ‪ )ٚ‬ث‪ٞ‬ك‪ ًٚ ٙ‬كه ٓ‪ٞ‬اهغ پوآث‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬ثوً‪ٛ ٚ‬ب ث‪٣ ٚ‬ي‬
‫ك‪٣‬گو ٓزَٖ ٓ‪ ٢‬گوكٗل‪ .‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬ا‪ ٖ٣‬ثوً‪ٛ ٚ‬ب چ‪ٗٞ‬گ فوگ‪ٗ ٢ّٞ‬بّ كاهك ً‪ ٚ‬ثب ‪ٍٝ‬ؼز‪ِٓٞ٤ً 11 ٢‬زو‬
‫ٓوثغ كه ٗيك‪ٓ ٢ٌ٣‬وى ّعوه‪ ٢‬ا‪٣‬عوإ ‪ٝ‬اهعغ ّعل‪ ٙ‬اٍعذ‪ .‬آة چ‪ٗٞ‬عگ فوگ‪ّٞ‬ع‪ٕ ٢‬عبف ‪ّ ٝ‬ع‪٤‬و‪ ٖ٣‬ثع‪ٞ‬ك‪ٝ ٙ‬‬
‫ؽععلاًضو ػٔععن إٓ اى ‪ٓ 1‬زععو رغععب‪ٝ‬ى ٗٔعع‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ععل‪ .‬كه ٓ‪ٞ‬اهععغ ًععب‪ ِٛ‬آة رٔععبّ ‪ٛ‬ععبٓ‪ ٕٞ‬پعع‪ٞ‬ىى كه فععبى‬
‫اكـبَٗزبٕ هعواه ٓ‪٤‬گ‪٤‬عوك‪٤ٓ .‬عيإ ّع‪ٞ‬ه‪ ٝ ١‬آعالػ آة كه ا‪٣‬عٖ ثوًع‪ٛ ٚ‬عب اى ّعوم ثع‪ ٚ‬ؿعوة ث‪ْ٤‬عزو ٓع‪٢‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك‪ .‬ػٔ‪٤‬ن رو‪ٗ ٖ٣‬و‪ ٜ‬ا‪ٛ ٖ٣‬بٓ‪ ٕٞ‬اى ‪ٓ 01‬زو رغب‪ٝ‬ى ٗٔ‪ً٘ ٢‬ل‪ .‬ثؼ‪ً ٢ٚ‬بهّ٘بٍعبٕ ٓؼزولٗعل ًع‪ٍٝ ٚ‬عؼذ‬
‫‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى ‪ ْ٤ٗ ٢ٛ‬هوإ اف‪٤‬و َٗجذ ث‪ ٚ‬گنّز‪ ٚ‬ف‪ ٢ِ٤‬ث‪ْ٤‬زو ّل‪ ٙ‬اٍعذ‪ .‬ا‪٣‬عٖ ٓطِعت ثع‪ ٚ‬اٍعز٘بك ‪ٝ‬عع‪ٞ‬ك‬
‫ثؼ‪ ٢ٚ‬رپ‪ٛ ٚ‬ب ‪ ٝ‬پْز‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬فبً‪ ٢‬اظ‪ٜ‬به ٓ‪ ٢‬گوكك ً‪ ٚ‬ثؼ٘‪ٞ‬إ ّب‪ٛ‬ل‪ ١‬ثو ‪ٝ‬عع‪ٞ‬ك ٍعٌ‪ٗٞ‬ذ ٓعوكّ كه ا‪٣‬عٖ‬
‫ٓ٘ب‪ٛ‬ن رِو‪ ٢ٓ ٢‬گوكك‪ .‬اى ٗظو ً‪٤‬ل‪٤‬ذ‪ ٚٗٞٔٗ ،‬ثوكاه‪ ًٚ ١‬اى آة ‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى ثؼَٔ آٓل‪ْٗ ٙ‬عبٕ ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬عل‬
‫ً‪ ٚ‬آة إٓ ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬اٍزبٗلاهك‪ٛ‬ب‪ ١‬ث‪ ٖ٤‬أُِِ‪ ٢‬هبثعَ اٍعزلبك‪ ٙ‬ثعوا‪ ١‬آّعبٓ‪٤‬لٕ ٓع‪ ٢‬ثبّعل‪٤ٗ .‬عياه ‪ٛ‬عب ٍعطؼ‬
‫‪٤ٍٝ‬ؼ‪ ٢‬اى ‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬ها پ‪ّٞ‬بٗ‪٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ ‪ ٝ‬پ٘ب‪ٛ‬گب‪ ٙ‬ثوٗلگبٕ ٓ‪ٜ‬بعو ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ا‪ٛ ٖ٣‬بٓ‪ ٕٞ‬اى ‪ٛ‬و‪٣‬عن آث‪ٜ‬عب‪١‬‬
‫فبّو‪ٝ‬ك‪ ،‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ف‪ٍٞ‬پبً ‪ ٝ‬ه‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ‬ل (كه‪٣‬ب‪ ١‬پو‪٣‬بٕ ْٓزوى) ٍ‪٤‬واة ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫‪ٌ -7-2‬امُن ٌلمىذ يا درياچً ٌامُن )‪) Helmand hamon‬‬

‫ربالة ‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬ثب ‪ٛ341111‬کزبه‬


‫‪ٍٝ‬ؼذ ‪ ٝ‬ظوك‪٤‬ذ آث‪ 8 ٢‬رب ‪01‬‬
‫ٓ‪٤ِ٤‬بهك ٓزو ٓکؼت‪ ٢ٛ ،‬ك‪ ٝ‬ك‪ٚٛ‬‬
‫اف‪٤‬و ثلُ‪ َ٤‬فْکَبُ‪ٜ٤‬ب‪ٓ ١‬ز‪ٞ‬ارو ‪ٝ‬‬
‫کب‪ ِٛ‬عو‪٣‬بٕ آة ه‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ‬ل ث‪ٚ‬‬
‫ا‪٣‬وإ فْ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬آب آَبٍ‬

‫شکل شماره ‪ :11‬نمايی از هامون هلمند‬

‫‪36‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫(ٓب‪ ٙ‬ؽَٔ ‪ )0191‬ثؼِذ ثبهٗلگ‪ٛ ٢‬ب‪ ١‬پ‪ ٝ ْٜ٤‬كوا‪ٝ‬إ‪ ،‬آة ه‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ‬ل ‪ٝ‬اهك كه‪٣‬بچ‪ِ٘ٔٛ ٚ‬ل گوك‪٣‬ل ک‪ّ ٚ‬بك‪ٝ ١‬‬
‫ّؼق ٓوكّ ٍ‪َ٤‬زبٕ ‪ٔ٤ٗ ٝ‬و‪ٝ‬ى ها كه پ‪ ٢‬كاّذ‪ .‬كه‪٣‬بچ‪ٛ ٚ‬بٓ‪ ٕٞ‬ثؼ٘‪ٞ‬إ ‪ٛ‬لزٔ‪ ٖ٤‬ربالة ث‪ ٖ٤‬أُِِ‪ ٢‬ع‪ٜ‬بٕ ‪ٝ‬‬
‫ثيهگ رو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬بچ‪ ٚ‬آة ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬اٍذ‪٘ٓ .‬جغ إِ‪ ٢‬ربٓ‪ ٖ٤‬آة كه‪٣‬بچ‪ٛ ٚ‬بٓ‪ ٕٞ‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ِ٘ٔٛ ٚ‬ل اٍذ‪ .‬ک‪ٚ‬‬
‫اى اكـبَٗزبٕ ٍوچْٔ‪٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬كه ٍبٍ‪ٛ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ٓ‪٤‬يإ آة إٓ ث‪ ٚ‬كُ‪ َ٤‬فْکَبُ‪ ٢‬ث‪ّ ٚ‬لد کب‪ِٛ‬‬
‫پ‪٤‬لا کوك‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫‪ٌ -8-2‬امُن صابري )‪)Saberi hamon‬‬


‫‪ٛ‬ععبٓ‪ٕ ٕٞ‬ععبثو‪ ١‬اى ‪ٛ‬ععبٓ‪ ٕٞ‬پعع‪ٞ‬ىى ثيهگزععو ثعع‪ٞ‬ك‪َٓ ٙ‬ععبؽذ ؽععلاًضو إٓ كه ؽععل‪ٝ‬ك ‪ِ٤ً 0341‬عع‪ٓٞ‬زو‬
‫ٓوثغ ثوآ‪ٝ‬هك گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ ،‬ك‪ ٍّٞ ٝ‬إٓ كه فعبى ا‪٣‬عوإ ‪٣ ٝ‬عي ٍع‪ ّٞ‬إٓ كه فعبى اكـبَٗعزبٕ هعواه كاهك‪.‬‬
‫كه هَٔذ ّوه‪ٛ ٢‬بٓ‪ٕ ٕٞ‬بثو‪٤ّ ١‬ت ٓال‪ ْ٣‬اٍذ ُعنا كاها‪ ١‬پ‪ّٞ‬عِ گ‪٤‬عب‪ٍٝ ٢ٛ‬ع‪٤‬ؼ‪ٓ ٢‬ع‪ ٢‬ثبّعل ًع‪ ٚ‬كه‬
‫إٓ ٗعع‪ ٢‬ىاه‪ٍٝ ١‬عع‪٤‬غ ‪ ٝ‬اٗجعع‪ ٙٞ‬ا‪ ١‬اى كهفزععبٕ گععي ‪ٝ‬ععع‪ٞ‬ك كاهك‪ .‬كه ٓ‪ٞ‬اهععغ ٍعع‪٤‬الث‪ ٢‬ك‪ٛ ٝ‬ععبٓ‪ ٕٞ‬پعع‪ٞ‬ىى ‪ٝ‬‬
‫ٕبثو‪ ١‬ث‪ٓ ْٜ‬زَٖ ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل ‪٤ٗ ٝ‬ياه رٔبٓب ً كه آة كو‪٤ٓ ٝ‬و‪ٝ‬ك‪ .‬ا‪٣‬عٖ ‪ٛ‬عبٓ‪٤ٗ ٕٞ‬عي اى چ٘عل ثوًع‪ ٚ‬رْعٌ‪َ٤‬‬
‫ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ثواٍبً ا‪ٛ‬الػبد كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ًْ ١‬آث‪ٍ ٢‬طؼ آة كه ‪ٛ‬بٓ‪ٕ ٕٞ‬بثو‪َٗ ١‬جذ ثع‪ٛ ٚ‬عبٓ‪ ٕٞ‬پع‪ٞ‬ىى‬
‫ًٔزو اٍذ ‪ ٝ‬كه ‪ ٢ٛ‬ث‪َ٤‬ذ ٍعبٍ گنّعز‪ٛ ٚ‬عبٓ‪ٕ ٕٞ‬عبثو‪ ١‬چ٘عل‪ ٖ٣‬ثعبه فْعي گوك‪٣‬عل‪ ٙ‬اٍعذ كه ٍعبُ‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫‪ ،0129‬كه ٓب‪ ٙ‬عل‪ٓ ،0135 ١‬ب‪ ٙ‬عل‪ٓ ٝ 0132 ١‬ب‪ ٙ‬ه‪ ٝ 0138 ًٞ‬كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬عو ‪ٛ‬عو چ٘علگب‪٢ٛ‬‬
‫ا‪ ٖ٣‬ربالة ًبٓالً فْي ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ٛ .‬بٓ‪ ٕٞ‬ثؼِذ ‪ٍٝ‬ؼذ ى‪٣‬بك ‪ ٝ‬ػٔن ًْ إٓ ‪ ٝ‬رجق‪٤‬و ث‪ ِ٤‬اى ؽل ‪ ٝ‬كال‪٣‬عَ‬
‫ى‪٣‬بك ك‪٣‬گو اى ٗظعو ًٔع‪ ٢‬كاها‪ٍٞٗ ١‬عبٗبد ّعل‪٣‬ل ٓع‪ ٢‬ثبّعل‪ .‬آة إٓ ‪ٛ‬جعن اٍعزبٗلاهك ‪ٛ‬عب‪ٓ ١‬قزِعق ثعوا‪١‬‬
‫آّبٓ‪٤‬لٕ ٓ٘بٍعت ٗٔع‪ ٢‬ثبّعل ى‪٣‬عوا كاها‪ ١‬آُ‪ٞ‬كگ‪ٜ٤‬عب‪ ١‬ث‪ُٞ٤‬ع‪ٞ‬ژ‪ ٝ ٢ٌ٣‬كب‪ٙ‬عالث‪ٜ‬ب‪ ١‬اَٗعبٗ‪ ٝ ٢‬ؽ‪٤‬ع‪ٞ‬اٗ‪ٓ ٢‬ع‪٢‬‬
‫ثبّل‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٖ٤‬كه هَٔذ ‪ٛ‬ب‪ ١‬پبئ‪ٛ ٢٘٤‬بٓ‪٤ً ٕٞ‬ل‪٤‬ذ ک‪٤ٔ٤‬ب‪ ٢٣‬إٓ ًب‪٣ ِٛ‬بكز‪ ٚ‬ؿبُجعب ّع‪ٞ‬ه ٓع‪ ٢‬ثبّعل‪ .‬كه‬
‫ً٘به ا‪ ٖ٣‬ع‪ٓ َ٤ٜ‬وكّ ث‪ ٚ‬ؽٖ‪٤‬وثبك‪ٓ ، ٢‬ب‪ ٢ٛ‬گ‪٤‬و‪ٓ ،١‬بُلاه‪ ٝ ١‬ؿ‪٤‬و‪ ٙ‬اّزـبٍ كاهٗل‪.‬‬
‫ٓ٘بثغ ربٓ‪ً٘٘ ٖ٤‬ل‪ ٙ‬ا‪ٛ ٖ٣‬بٓ‪ ٕٞ‬ػجبهر٘ل اى كوا‪ ٙ‬ه‪ٝ‬ك‪ ،‬ه‪ٝ‬ك ‪ٛ‬به‪ٝ‬د ‪ّ ،‬ؼجبد كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ‪ ٝ‬آة‬
‫‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬پوآث‪ٓ ٢‬ؼٔ‪ٞ‬ال كه كَٖ ث‪ٜ‬به ‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى ‪ٕ ٝ‬بثو‪ ١‬ث‪ٛ ٚ‬بٓ‪ٕٞ‬‬
‫‪ِ٘ٔٛ‬ل ٓزَٖ ّل‪ ،ٙ‬رٌْ‪ َ٤‬پ‪ ٜٚ٘‬آة ‪ٝ‬اؽل‪ ١‬ها ٓ‪ ٢‬ك‪٘ٛ‬ل ً‪ً ٚ‬الً ‪ٛ‬بٓ‪ِ٘ٔٛ ٕٞ‬ل ٗبٓ‪٤‬ل‪ّٗٞ ٢ٓ ٙ‬ل‪ .‬كه ا‪ٖ٣‬‬
‫ؽبُذ ‪ٛ‬بٓ‪ٍٝ ٕٞ‬ؼذ هبثَ ٓالؽظ‪ ٚ‬ا‪ ١‬ها كه كافَ فبى ًْ‪ٞ‬ه رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬ثب ًب‪ ِٛ‬آة ‪ٝ‬ه‪ٝ‬ك‪١‬‬
‫ث‪ٛ ٚ‬بٓ‪ٜٗٞ‬ب ‪ ٝ‬رجق‪٤‬و ّل‪٣‬ل‪ٍ ،‬طؼ ‪ٛ‬بٓ‪ٜٗٞ‬ب ّو‪ٝ‬ع ث‪ ٚ‬علا ّلٕ كه ‪ٔٛ‬بٕ كَٖ ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬كه اصو ًب‪ِٛ‬‬
‫آة‪ٛ ،‬بٓ‪ِ٘ٔٛ ٕٞ‬ل ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬ث‪ ٍٚ ٚ‬هَٔذ ٓغيا‪ ١‬إِ‪ٛ( ٢‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى‪ٛ ،‬بٓ‪ٕ ٕٞ‬بثو‪ٛ ٝ ١‬بٓ‪ٕٞ‬‬
‫‪ِ٘ٔٛ‬ل) روَ‪ْٞ٤ٓ ْ٤‬ك‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬ؽبُذ هَٔز‪ ٢‬اى ‪ٛ‬بٓ‪ٕ ٕٞ‬بثو‪ ٝ ١‬رٔبّ ‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى كه فبى اكـبَٗزبٕ‬
‫‪ٝ‬اهغ اٍذ‪.‬‬
‫ٍطؼ آة ا‪ٛ ٖ٣‬بٓ‪ٜٗٞ‬ب كَٖ ث‪ ٚ‬كَٖ ‪ٍ ٝ‬بٍ ث‪ٍ ٚ‬بٍ ٗ‪٤‬ي ٓزـ‪٤٤‬و اٍذ‪ .‬چ٘ل‪ ٖ٣‬ػبَٓ كه رؼ‪ٝ ٌَّ ٖ٤٤‬‬
‫ٓؾل‪ٝ‬ك‪ٛ ٙ‬بٓ‪ٞٓ ٕٞ‬صو ٓ‪٤‬جبّل‪:‬‬

‫‪37‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٕ -‬بك‪َٓ ٝ ٢‬طؼ ث‪ٞ‬كٕ ث‪ ِ٤‬اى ؽل ( ػٔن ؽلاًضو ‪ٛ‬بٓ‪ٛ ٕٞ‬ب ‪ٓ 01/3‬زو اٍذ)‬
‫‪ -‬ػلّ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ٞ‬اٗغ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬كه ٓوبثَ ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٛ ٚ‬بٓ‪ٜٗٞ‬ب‬
‫‪ٛ -‬ج‪٤‬ؼذ ٓزـ‪٤٤‬و ثبهٗلگ‪ ٢‬كه ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثق‪٤‬ي إِ‪ ًٚ ٢‬كه ٗز‪٤‬غ‪ ٚ‬رـ‪٤٤‬واد ٍبٍ ث‪ٍ ٚ‬بٍ عو‪٣‬بٗبد‬
‫ٍطؾ‪ ٢‬ها ٓ‪ٞ‬عت ٓ‪٤‬گوكك‪.‬‬
‫‪ٔٛ‬چ٘‪ ٖ٤‬كه ‪ٛ‬بٓ‪ٜٗٞ‬ب‪ ١‬ك‪ٞ‬م اُنًو اٗ‪ٞ‬اع ٓب‪٤ٛ‬بٕ ثقٖ‪ٓ ٓٞ‬ب‪٤ٛ‬بٕ گوٓبث‪ ( ٢‬کبهپ ٓؼٔ‪ ،٢ُٞ‬آٓ‪ٞ‬ه‪،‬‬
‫ك‪٤‬ز‪ٞ‬كبى ‪ ٝ‬ث‪٤‬گ ‪ٛ‬ل) ‪٤ّ ٝ‬ي‪ٝ‬رواًٌ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪.‬‬

‫‪ -2‬گُد زري )‪(God zereh‬‬

‫گ‪ٞ‬ك ىه‪ ٙ‬كه اٗز‪ٜ‬ب اُ‪ ٚ٤‬ع٘‪ٞ‬ة ؿوث‪( ٢‬گ‪ ّٚٞ‬ع٘‪ٞ‬ث‪ )٢‬كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ‪ِ٘ٔٛ‬ل ‪ٝ‬اهغ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كه ٓ‪ٞ‬اهغ‬
‫پوآث‪ ،٢‬آة ‪ٛ‬بٓ‪ِ٘ٔٛ ٕٞ‬ل ر‪ٍ ٍٜٞ‬وه‪٣‬ي ّ‪ ًٚ ِٚ٤‬كه هَٔذ ع٘‪ٞ‬ث‪ٛ ٢‬بٓ‪ِ٘ٔٛ ٕٞ‬ل ‪ٝ‬اهغ ّل‪ ٙ‬اٍذ ث‪ٚ‬‬
‫گ‪ٞ‬ك ىه‪ ٢ٓ ٙ‬ه‪٣‬يك ‪ ٝ‬آٗوا پو اى آة ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬بچ‪ ٚ‬ثو اصو ٍواى‪٣‬و ّلٕ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ا‪ٙ‬بك‪ٛ ٢‬بٓ‪ٕٞ‬‬
‫‪ِ٘ٔٛ‬ل ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك آٓل‪ ٍٞٛ ٙ‬إٓ ‪100‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ ٝ‬ػوٗ إٓ ث‪ 51-01 ٖ٤‬ک‪ِٓٞ٤‬زو اٍذ ‪ .‬آة إٓ ّ‪ٞ‬ه اٍذ‬
‫‪ ٝ‬اى ٍطؼ كه‪٣‬ب ‪ٓ456‬زو اهرلبع كاهك‪ .‬كه ٓ‪ٞ‬هغ کْ آث‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ثبرالم رجل‪ّٞ ٢ٓ َ٣‬ك‪ .‬كه ‪ٝ‬اهغ ‪ٛ‬بٓ‪ ٕٞ‬كه‬
‫ىٓبٕ پو آث‪ٝ ٢‬عبه‪ّ ١‬لٕ ٍ‪٤‬الث‪ٜ‬ب كه ‪ٍ ٍٞٛ‬بٍ ‪ ْٚ٤ٔٛ‬پوآة ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫ّٔبه‪ :05 ٙ‬عل‪ْٓ ٍٝ‬قٖبد ع‪ٛ َ٤ٜ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ‬


‫عرض‬ ‫طول به‬ ‫نام‬
‫مالحظات‬ ‫سرچشمه‬ ‫رديف‬
‫كيلومتر‬ ‫كيلومتر‬ ‫جهيل‬
‫منبع تامين آب درياي آمو و بيشتر‬
‫‪4‬‬ ‫‪11-61‬‬ ‫فالت پامير‬ ‫زرگل‬ ‫‪1‬‬
‫ايام منجمد است‬
‫در بيشتر ايام منجمداست‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2 /5‬‬ ‫فالت پامير‬ ‫چقمفتين‬ ‫‪2‬‬

‫نه ماه از سال يخبندان منظره زيبا‬


‫‪0‬‬ ‫‪11‬‬ ‫شرق بدخشان‬ ‫شيوا‬ ‫‪3‬‬
‫وجهان گردي‬
‫آب ايستاده‬
‫‪ 120‬كيلومتر‬
‫قابل تبخير و شور ميباشد‬ ‫‪ 7411‬كيلومتر مربع‬ ‫‪4‬‬
‫جنوب غزني‬
‫غزني‬
‫از ‪ 6‬بند ‪ :‬هيبت‪ ،‬قنبر‪ ،‬غالمان‪ ،‬ذوالفقار ‪ ،‬بند پنير و پودينه تشکيل شده است‪.‬‬ ‫بند امير‬ ‫‪5‬‬

‫در فصل بهار پرآب مي باشد‪.‬‬ ‫‪ 1611‬كيلومتر مربع‬


‫هامون پوزك جنوب غرب نيمروز‬ ‫‪6‬‬

‫در فصل بهار پرآب مي باشد‬ ‫‪ 1561‬كيلومتر مربع‬


‫هامون صابري جنوب غرب نيمروز‬ ‫‪7‬‬

‫‪38‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫در صورت بارانهاي پيهمو آب‬


‫جنوب غرب‬
‫خروشان رود هلمند در بهار پر آب‬ ‫‪ 561111‬هکتار‬ ‫هامون هلمند‬ ‫‪0‬‬
‫نيمروز‬
‫مي شود‪.‬‬
‫جنوب غرب‬
‫در موقعي كه هامون هلمند پرآب مي باشد اين هم پرآب مي شود‪.‬‬ ‫گود زره‬ ‫‪6‬‬
‫هلمند‬

‫‪-3‬کاريس يا قنات (‪:)Karez‬‬

‫تاريخچو كاريس‪:‬‬
‫ربى‪ٝ ٙ‬اهك‪ ًٚ ١‬هلّ ث‪ ٚ‬كالد اكـبَٗزبٕ‪ ،‬ا‪٣‬وإ‪ٓ ،‬واًِ ‪٣ ٝ‬ب ‪ٝ‬اؽ‪ٛ ٚ‬ب‪ٕ ١‬ؾوا (ّٔبٍ آكو‪٣‬وب) ٓ‪٢‬‬
‫گناهك ثب هك‪٣‬ل‪ ٢‬اى ك‪ٛ‬بٗ‪ٛ ٚ‬ب ٓ‪ٞ‬اع‪ّٞ ٢ٓ ٚ‬ك ً‪٘ٓ ٚ‬ب‪ٛ‬ن فْي ً‪ٛٞ‬پب‪ٛ ٚ٣‬ب ها ‪ً٘٘ ٢ٓ ٢ٛ‬ل رب ث‪ٗ ٚ‬وط‪ٚ‬‬
‫ا‪ٍ ١‬جي ‪ ٝ‬فوّ ً‪٣ ْٚ٤ٔٛ ٚ‬ي ه‪ٍٝ‬زب ‪ ٝ‬گب‪٣ ٙ‬ي ّ‪ٜ‬و اٍذ ثوٍ٘ل‪ .‬اگو ً٘غٌب‪ ١ٝ‬ث‪ ٚ‬فوط ك‪ٛ‬ل ‪ ٝ‬ث‪ٚ‬‬
‫ثوهٍ‪ ٢‬اكآ‪ ٚ‬ك‪ٛ‬ل كهف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ‪٣‬بكذ ً‪ ٚ‬ا‪ٍٞ ٖ٣‬هاف‪ٜ‬ب‪ ،‬ك‪ٛ‬بٗ‪ ٚ‬چب‪ٜٛ‬ب‪ ٢٣‬اٍذ ً‪ٍ ٚ‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬ها ث‪ٚ‬‬
‫ك‪٤ِٛ‬ي‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ًٚ )Tunnal( ٢٘٤‬آة ها ث‪ ٚ‬ه‪ٍٝ‬زب ٓ‪ ٢‬ثوك ‪ ٝ‬كه ٍطؼ ىٓ‪ ٖ٤‬عبه‪ٍ ٢ٓ ١‬بىك‪،‬‬
‫ٓزَٖ ٓ‪ً٘ ٢‬ل‪ً .‬به‪٣‬ي ‪ ٢ٌ٣‬اى ٍ‪َ٤‬زٔ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ٍ٘ ١‬ز‪ ًٖٜ ٝ ٢‬كه ع‪ٜ‬بٕ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ا‪٣‬واٗ‪ٛ ٢‬ب كه‬
‫ا‪ٝ‬ا‪ٛ َ٣‬ياه‪ ٙ‬هجَ اى ٓ‪٤‬الك ع‪ٜ‬ذ اٍزلبك‪ ٙ‬اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وٓ‪ ٢٘٤‬كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن ً‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٢‬فْي اهلاّ ث‪ٚ‬‬
‫ٍبفزٖ ًبه‪٣‬ي گوكز٘ل ‪ ٝ‬آث‪ٜ‬ب‪٤ّ ١‬و‪ ٖ٣‬كآ٘‪ًَٛٞ ٚ‬زبٕ ها ثب ًٔي كٖ ه٘بدٍبى‪ ١‬ث‪ ٚ‬ؽبّ‪٣ًٞ ٚ٤‬و‪ٛ‬ب‬
‫ثوك‪ٙ‬اٗل‪ٛ .‬جن ٗظو ‪ٛ‬بٗو‪ ١‬گ‪ٞ‬ثِ‪( ٞ‬كاْٗٔ٘ل كواَٗ‪ )١ٞ‬ه٘بد كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ 811‬م‪ ّ.‬كه ّٔبٍ ؿوث‪٢‬‬
‫ا‪٣‬وإ كه ٓوًي روً‪ ٚ٤‬كؼِ‪ ٢‬ر‪ٓ ٍٜٞ‬ؼلٗچ‪٤‬بٕ ثوا‪ ١‬اٍزقواط آة ٓؼبكٕ ؽلو گوك‪٣‬ل ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬رٌ٘‪٤‬ي ًْ‬
‫ًْ ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬ك‪ٛ‬به‪ٝ ٖ٤‬اهغ ّل ‪ ٝ‬ث‪ٍ ٚ‬واٍو كالد ا‪٣‬وإ گَزوُ ‪٣‬بكذ‪ .‬كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ 353‬م‪ ّ.‬ر‪ٍٜٞ‬‬
‫ا‪٣‬واٗ‪٤‬بٕ ث‪ ٚ‬ػٔبٕ ‪َٓ ٝ‬و‪ّ ٝ ٜ‬ج‪ ٚ‬عي‪٣‬و‪ ٙ‬ػوثَزبٕ ٓ٘زوَ ّل‪ .‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 311‬م‪ ّ.‬ر‪ٌُْ ٍٜٞ‬وًْ‪ٜ٤‬ب‪١‬‬
‫ا‪٣‬واٗ‪٤‬بٕ ا‪ ٖ٣‬كٖ كه ٖٓو ه‪ٝ‬اط ‪٣‬بكذ ‪ .‬ثب گَزوُ اٍالّ ‪ّٔ ،‬بٍ آكو‪٣‬وب ثب کبه‪٣‬ي آّ٘ب ّل کبه‪٣‬ي ‪٣‬ب‬
‫ك‪ٞ‬گب كه ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ٓ 731‬الك‪ ١‬ر‪َِٔٓ ٍٜٞ‬بٗبٕ كه ّ‪ٜ‬و ٓبكه‪٣‬ل پب‪٣‬زقذ اٍپبٗ‪٤‬ب كا‪٣‬و گوك‪٣‬ل‪ .‬كه ٍبٍ‬
‫‪ 0351‬اٍپبٗ‪٤‬ب‪ٛ ٢٣‬ب ؽلو ه٘بد ها كه ٌٓي‪٣‬ي آؿبى ًوكٗل ‪ ٝ‬اى آٗغب ا‪ ٖ٣‬رٌ٘‪٤‬ي ث‪ ٌُ ٚ‬آٗغٌِ ثوك‪ٙ‬‬
‫ّل‪ .‬كه ٍبٍ ‪ّٜ 0321‬و پ‪ٌ٤‬ب كه ّ‪ٕ ٢ِ٤‬بؽت ه٘بد گوك‪٣‬ل‪ .‬گَزوُ ه٘بد كه ّوم ٗ‪٤‬ي هلٓذ‬
‫‪ٞٛ‬الٗ‪ ٢‬كاهك ‪ ٝ‬ث‪ْ٤‬زو‪ً ٖ٣‬به‪٣‬ي‪ٛ‬ب‪ ١‬كٗ‪٤‬ب كه هبه‪ ٙ‬آٍ‪٤‬ب هواه كاهك‪ .‬كه ًْ‪ٞ‬ه ٓب ٍبثو‪ً ٚ‬به‪٣‬ي ث‪ٚ‬‬
‫‪ٍ 1111‬بٍ هجَ ثو ٓ‪٤‬گوكك‪ .‬ث‪ْ٤‬زو‪ً ٖ٣‬به‪٣‬ي كه ‪ٝ‬ال‪٣‬بد ه٘ل‪ٛ‬به‪ٛ ،‬واد‪ِ٘ٔٛ ،‬ل‪ ،‬اهىگبٕ ‪ ،‬ىاثَ ‪،‬‬

‫‪39‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ًبثَ ‪ ٝ‬پو‪ٝ‬إ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ٓ .‬زبٍلبٗ‪ ٚ‬ثؼِذ ‪ٛ‬غ‪ ّٞ‬ه‪ٍٜٝ‬ب كه ًْ‪ٞ‬ه رؼلاك ى‪٣‬بك‪ ١‬اى آٗ‪ٜ‬ب ر‪ ٍٜٞ‬اهرِ‬
‫‪ّٞ0‬ه‪ٗ ١ٝ‬بث‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬رؼلاك‪ ْٛ ١‬كه اصو فٌَْبُ‪ٛ ٢‬ب ‪ ٝ‬ع٘گ كافِ‪ ٢‬اى ث‪ ٖ٤‬هكز‪ ٚ‬اٍذ‪.‬‬

‫كاريس چيست ؟ (? ‪)What is Karez‬‬


‫کبه‪٣‬ي ػجبهد اٍذ اى کبٗبٍ ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬ؽلو ّل‪ ٙ‬ر‪ ٍٜٞ‬اَٗبٕ ًع‪ ٚ‬ع‪ٜ‬عذ عٔعغآ‪ٝ‬ه‪ ١‬آة ّع‪٤‬و‪ٝ ٖ٣‬‬
‫اٗزوبٍ إٓ ث‪ٍ ٚ‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬ثکبه ثوك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك ‪٣‬ب ث‪ ٚ‬ػجبهد ك‪٣‬گو ًبه‪٣‬ي ٓغٔ‪ٞ‬ػع‪ ٚ‬ا‪ ١‬اى چ٘عل‪ ٖ٣‬چعب‪ٝ ٙ‬‬
‫کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ثب ّ‪٤‬ج‪ًٔ ٢‬زو اى ّ‪٤‬ت ٍطؼ ىٓع‪ ،ٖ٤‬آة ٓ‪ٞ‬عع‪ٞ‬ك ال ‪٣‬ع‪ٛ ٚ‬عب‪ ١‬آثعلاه ٓ٘عب‪ٛ‬ن ٓورلعغ‬
‫ىٓ‪ ،ٖ٤‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب ‪٣‬ب ٓوكاث‪ٜ‬ب ها ث‪ًٔ ٚ‬ي ٗ‪٤‬و‪ ١ٝ‬صوَ ثب عو‪٣‬بٕ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬عٔعغ آ‪ٝ‬ه‪ ٝ ١‬ثع‪ٗ ٚ‬وعب‪ ٛ‬پَعذ رعو ‪ٝ‬‬
‫ك‪ً ٚ٘ٛ‬به‪٣‬ي ٓ‪ ٢‬هٍبٗل‪ً .‬به‪٣‬ي ‪ ٢ٌ٣‬اى ّعگلذاٗگ‪٤‬يرو‪ً ٖ٣‬به‪ٛ‬عب‪ ١‬كٍعز‪ٚ‬عٔؼ‪ ٢‬رعبه‪٣‬ـ ثْعو‪ ١‬اٍعذ ًع‪ٚ‬‬
‫ثعوا‪ ١‬هكععغ ٖٓعبهف ًْععب‪ٝ‬هى‪ ،١‬اَٗعبٗ‪ ٝ ٢‬ؽ‪٤‬ع‪ٞ‬اٗ‪ ٢‬ا‪٣‬غعبك ّععل‪ ٙ‬اٍعذ ‪ٌ٣‬عع‪ ٢‬اى ٗ‪٤‬بى‪ٛ‬عب‪ٜٓ ١‬ععْ ‪ ٝ‬ؽ‪٤‬ععبر‪٢‬‬
‫ع‪ٞ‬آغ اَٗبٗ‪٣ ،٢‬ؼ٘‪ ٢‬آثوٍبٗ‪ ٢‬ث‪٘ٓ ٚ‬ب‪ٛ‬ن ًْ آة ‪ ٝ‬رأٓ‪ ٖ٤‬آة ّوة اَٗبٕ‪ ،‬ؽ‪ٞ٤‬إ ‪ ٝ‬ىهاػعذ ‪ ٝ‬ثعب ًعبه‬
‫گو‪ٛٝ‬عععععععععععع‪ٓ ٝ ٢‬ععععععععععععل‪٣‬و‪٣‬ذ ‪ٝ‬‬
‫ثوٗبٓععع‪ٚ‬ه‪٣‬ي‪ ١‬ثععع‪ٝ ٚ‬عععع‪ٞ‬ك آٓعععل‪ٙ‬‬
‫اٍععععععذ‪ٛ .‬عععععع‪٣ ٍٞ‬عععععع هّععععععز‪ٚ‬‬
‫کبه‪٣‬يکعع‪ ٚ‬كه ٓ‪٤‬عيإ آثععل‪ ٢ٛ‬إٓ‬
‫ٗ‪٤‬عععي ٓععع‪ٞ‬صو اٍعععذ َٗعععجذ ثععع‪ٚ‬‬
‫ّوا‪ٛ ٜ٣‬ج‪٤‬ؼع‪ٓ ٢‬زلعب‪ٝ‬د اٍعذ‪.‬‬
‫ا‪ ٣‬عٖ ّععوا‪ ٜ٣‬ثَععزگ‪ ٢‬ثعع‪ ّ ٚ‬ع‪٤‬ت‬
‫ىٓ‪ ٝ ٖ٤‬ػٔن چعب‪ٓ ٙ‬عبكه كاهك‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ :1.‬تونل داخل کاريز‬
‫اى ‪ٛ‬وف ك‪٣‬گو ‪ٛ‬عو چع‪ٍ ٚ‬عطؼ‬
‫آة ى‪٣‬وىٓ‪ ٘٤‬ع‪ ٢‬پععب‪ٖ٤٣‬رو ثبّععل‪،‬‬
‫ػٔععععععن چععععععب‪ٓ ٙ‬ععععععبكه ث‪ْ٤‬ععععععزو‬
‫ٓ‪ّ٢‬عععع‪ٞ‬ك‪ .‬كه ٍ‪َ٤‬ععععزْ ًععععبه‪٣‬ي‬
‫ها‪ٛ‬و‪ٛٝ‬ععععععععععععععب‪)Tunnels( ١‬‬
‫ى‪٣‬ععوٓ‪ ٖ٤‬ثععب كٍععذ ثعع‪ ٚ‬اٗععلاى‪ٙ‬‬
‫ًبك‪ ٢‬ثيهگ كهٍعذ ٓع‪ّ ٢‬ع‪ٞ‬ك‬
‫رب كوك ٓو٘ع‪ ٢‬ثع‪ ٚ‬هاؽزع‪ ٢‬ثز‪ٞ‬اٗعل‬
‫َٗجذ ثع‪ ٚ‬ؽلعو إٓ اهعلاّ ٗٔب‪٣‬عل‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ :15‬تونل داخل کاريز‬

‫‪ 1‬ث٘ل‪ّ ْٛ ٙ‬ب‪ٛ‬ل ‪٣ٝ‬واٗ‪ً ٢‬به‪٣‬ي‪ٛ‬ب‪٘ٓ ١‬طو‪ّٔ ٚ‬بُ‪ٝ ٢‬ال‪٣‬ذ پو‪ٝ‬إ ر‪ ٍٜٞ‬ه‪ٍٜٝ‬ب كه ٍبٍ ‪ 0141‬ث‪ٞ‬كّ ً‪ ٚ‬چگ‪ٚٗٞ‬‬
‫ٓظِ‪ٓٞ‬بٗ‪ ٚ‬گ٘غ‪٘ٛ ٚ٘٤‬و‪ ١‬ثبٍزبٕ ٓب ر‪ ٍٜٞ‬ثٔج‪ٜ‬ب‪٣ٝ ١‬واٗگو ‪ ٢ٍٔ ٝ‬ا‪ٓ ٖ٣‬زغب‪ٝ‬ى‪ ٖ٣‬ث‪ٗ ٚ‬بث‪ٞ‬ك‪٤ًْ ١‬ل‪ّ ٢ٓ ٙ‬ل‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ً ٍٞٛ‬به‪٣‬ي ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗل چ٘ل‪ِٓٞ٤ً ٖ٣‬زو ثبّل‪ .‬چب‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ػٔ‪ٞ‬ك‪ ١‬ث‪ ٚ‬ك‪ٞ‬إَ ‪ 51‬رب ‪ٓ 11‬زو ؽلو ٓ‪ّ ٢‬ع‪ٞ‬ك‬
‫رب فبى ‪ٛ‬ب‪ ١‬ؽلبه‪ّ ١‬ل‪ ٙ‬اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن إٓ رقِ‪ٞٛ ٝ ٚ٤‬اك‪ٕٞ ٢ٛ‬هد گ‪٤‬عوك ‪ٔٛ ٝ‬چ٘ع‪ ٖ٤‬كه ٓ‪ٞ‬هعغ رؼٔ‪٤‬عواد‬
‫ا‪ ٖ٣‬چب‪ٛ ٙ‬ب ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪ .‬چب‪ٓ ٙ‬عبكه آفعو‪ ٖ٣‬چعب‪ ٙ‬كه اٗز‪ٜ‬عب‪ ١‬ثعبال‪ٓ ٢٣‬ؾعل‪ٝ‬ك‪ً ٙ‬عبه‪٣‬ي ٓع‪٢‬‬
‫ثبّل‪.‬‬
‫‪٣‬عي چعب‪ٗٞٔٗ ٙ‬ع‪ٛ ٚ‬عو ‪ 5‬رععب ‪ٍ 1‬عبٍ ‪ٌ٣‬جعبه ال‪٣‬و‪ٝ‬ثع‪٤ًِ ٝ ٢‬ع‪ ٚ‬هٍعع‪ٞ‬ثبد ‪ ٝ‬فبً‪ٜ‬عب‪ً ٢٣‬ع‪ ٚ‬اى ك‪٣‬ع‪ٞ‬اه‪ ٙ‬ر‪ٗٞ‬ععَ‬
‫ه‪٣‬يُ ًوك‪ ،ٙ‬پبى ًبه‪ّٞ ٢ٓ ١‬ك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آو ٓ‪ ٢ٜٔ‬اٍذ ً‪ ْٚ٤ٔٛ ٚ‬اٗغبّ گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬كه ؿ‪٤‬عو إٓ ثع‪ ٚ‬رعله‪٣‬ظ‬
‫ر‪ِٜٗٞ‬ععب اى گععَ ‪ ٝ‬ال‪ ١‬پععو ّععل‪ٓ ٙ‬ععبٗغ عو‪٣‬ععبٕ آة گوك‪٣‬ععل‪ ٝ ٙ‬فْععي ٓعع‪ّ ٢‬عع‪ٞ‬ك‪ٍ .‬ععو‪ً ١ٝ‬عع‪ ٚ‬ر‪ٍٞ‬عع‪ ٜ‬آهععب‪١‬‬
‫‪ McLymons‬كه ٍبٍ ‪ 0975‬كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ‪ِ٘ٔٛ‬ل كه ‪٣‬ي چب‪ ٚٗٞٔٗ ٙ‬ثب آثعل‪ٞٓ ٢ٛ‬عع‪ٞ‬ك ‪٤ُ 51‬زعو كه صبٗ‪٤‬ع‪ٚ‬‬
‫اٗغبّ گوكذ‪٤ٓ .‬يإ آثل‪ ٢ٛ‬إٓ ‪ٍ 01‬عبٍ هجعَ ‪٤ُ 53‬زعو كه صبٗ‪٤‬ع‪ٍ 51 ٝ ٚ‬عبٍ هجعَ ‪٤ُ 10‬زعو كه صبٗ‪٤‬ع‪ ٚ‬ثع‪ٞ‬ك‬
‫ا‪ٓ ٖ٣‬طبُؼ‪ْٗ ٚ‬بٕ ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل ً‪ ٚ‬ثؼِذ ًب‪ ِٛ‬ثبهٗلگ‪ ٢‬كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬ز‪ٞ‬اُ‪ ٝ ٢‬رـن‪٣‬ع‪ٗ )Recharge( ٚ‬بٓ٘بٍعت‬
‫ٍلو‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬ثبػش اكذ ّل‪٣‬ل ٍطؼ آة گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ‪ ٖ٤ٔٛ ٝ‬آو ثبػش ًب‪٤ٓ ِٛ‬يإ آثعل‪٢ٛ‬‬
‫‪٣ ٝ‬عب ؽْعي ّعلٕ رؼعلاك ى‪٣‬عبك‪ ١‬اى ًبه‪٣‬ي‪ٛ‬عب گوك‪٣‬عل‪ ٙ‬اٍعذ‪ .‬ثعب ٓ‪ٜ‬ععبه آث‪ٜ‬عب‪ ١‬ععبه‪ٍ ١‬عوگوكإ كه كٖععَ‬
‫ىَٓزبٕ ‪ ٝ‬پقِ إٓ كه ؽ‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬آثق‪٤‬ي (‪ً )Watershed‬به‪٣‬ي‪ٛ‬ب ًٔي ى‪٣‬عبك‪ ١‬كه رـن‪٣‬ع‪ٍ ٚ‬علو‪ٛ ٙ‬عب‪١‬‬
‫ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ًوك‪ .‬كه کْ‪ٞ‬ه ٓب ٓزبٍلبٗ‪ ٚ‬ثؼِذ ٗلاّزٖ پبُ‪ْٓ ٢َ٤‬قٔ ‪ ٝ‬ؽلو چعب‪ٛ ٙ‬عب‪ ١‬ى‪٣‬عبك ‪ٝ‬‬
‫اٍزلبك‪ ٙ‬ث‪ ٢‬ه‪ ٚ٣ٝ‬اى إٓ‪ٍ ،‬طؼ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ٍ ٚٔٛ ٢٘٤‬بُ‪ ٚ‬پبئ‪ٓ ٖ٤‬ع‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك کع‪ ٚ‬كهآ‪٘٣‬عل‪ٗ ٙ‬ع‪ ٚ‬چ٘علإ ك‪ٝ‬ه‪،‬‬
‫اصواد ٓقوة إٓ ؿ‪٤‬وهبثَ عجوإ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪.‬‬
‫‪٣‬ي كبًز‪ٞ‬ه ٓ‪ ْٜ‬كه ‪ٛ‬واؽ‪٣ ٢‬ي ًبه‪٣‬ي ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك اهرلبع اى چب‪ٓ ٙ‬بكه رب ٓؾِ‪ ًٚ ٢‬آة ثٖ‪ٞ‬هد صوِع‪ ٢‬ثع‪ٚ‬‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ععب‪ ١‬ىهاػزعع‪٣ ٝ ٢‬ععب آثععبك‪ ١‬ثععب ّعع‪٤‬ت ٓ٘بٍععت عو‪٣‬ععبٕ پ‪٤‬ععلا ً٘ععل‪ٓ .‬ؾععَ چععب‪ٓ ٙ‬ععبكه‪ٍ ،‬ععطؼ آة ‪ّ ٝ‬عع‪٤‬ت‬
‫رقٔ‪ ٢٘٤‬ػ‪ٞ‬آِ‪َٛ ٢‬ز٘ل ً‪ ٚ‬ػٔن ‪ ٝ‬هك‪٣‬ل‪ ٢‬اى چب‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ػٔ‪ٞ‬ك‪ ١‬ها ً‪ ٚ‬كه ‪ٛ‬ع‪َٓ ٍٞ‬ع‪٤‬و ًعبه‪٣‬ي ؽلعو ٓع‪٢‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك‪ْٓ ،‬قٔ ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ .‬كبِٕ‪ ٚ‬ث‪ ٖ٤‬ا‪ ٖ٣‬چب‪ٛ ٙ‬ب ثَزگ‪ ٢‬ث‪ٍ ٚ‬بفزٔبٕ فبى‪ ،‬ه‪ّ٘ٝ‬ب‪٤ٗ ٝ ٢٣‬بى ر‪( ٚ٣ٜٞ‬كه‬
‫‪ٛ‬عع‪ً ٍٞ‬بٗععبٍ) كاهك ًعع‪ ٚ‬كه فبً‪ٜ‬ععب‪ٍَ ١‬ععذ ‪ ٝ‬ه‪٣‬گعع‪ ٢‬كبٕععِ‪ ٚ‬ثعع‪ ٖ٤‬چععب‪ٛ ٙ‬ععب ٗيك‪٣‬ععي ؽلععو ٓعع‪ ٢‬گوكٗععل رععب اى‬
‫كو‪ٝ‬ه‪٣‬قزٖ ر‪ِٜٗٞ‬ب عِ‪ٞ‬گ‪٤‬و‪ّٞ ١‬ك‪ .‬آب كه فبً‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬لذ كبِٕ‪ ٚ‬ث‪ ٖ٤‬چب‪ٜٛ‬ب ى‪٣‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬
‫چب‪ٓ ٙ‬بكه ٓؼٔ‪ٞ‬الً رب ػٔو‪ ٢‬ؽلو ٓ‪ّٞ ٢‬ك ً‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬آة ‪ٝ‬ارو ر‪٤‬جَ ثوٍل‪ .‬ثوا‪ ١‬كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ْ٤‬زو ث‪ٚ‬‬
‫عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ ،‬ز‪ٞ‬إ ؽلبه‪ ١‬ها ثب هطو ً‪ٞ‬چي رب ىٓبٗ‪ ٢‬اكآ‪ ٚ‬كاك ً‪ ٚ‬ث‪ٍ ٚ‬لو‪ ٙ‬آة چب‪ ٙ‬آهري‪ ٖ٣‬ثوٍل‬
‫ثؼ‪ٞٓ ٢ٚ‬هغ ‪ 11‬رب ‪ٓ 41‬زو ثب‪َ٣‬ز‪ ٢‬پبئ‪ ٖ٤‬هكذ‪ .‬ثط‪ٞ‬ه ًِ‪ ٢‬آة ًبه‪٣‬ي اى ٍلو‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ربٓ‪ٖ٤‬‬
‫ٓ‪ْٞ٤‬ك ً‪َٓ ٚ‬زو‪ٔ٤‬ب ً اى ٗيك‪ ٢ٌ٣‬ثَزو كه‪٣‬ب هواه كاهك ‪ ٝ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثو‪٣‬ي كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ً‪ٛ ٙٞ‬ب ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬
‫ًبه‪٣‬ي ‪ٛ‬ب كه ربٓ‪ ٖ٤‬آة آّعبٓ‪٤‬لٗ‪ٓ ٢‬عوكّ ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬عؼ‪ ٚ‬ىهاػعذ ‪ٓ ٝ‬بُعلاه‪ًْ ١‬ع‪ٞ‬ه ٗوعِ ثَعيا‪ ٢٣‬كاهك‪.‬‬
‫ثقٖ‪ ٓٞ‬كه كآ٘‪ ٝ ٚ‬كّذ ‪ٛ‬عب‪ًْ ١‬ع‪ٞ‬ه ًع‪ ٚ‬ثع‪ ٚ‬آة كه‪٣‬عب كٍزوٍع‪ٗ ٢‬لاهٗعل ‪ٌ٣‬ع‪ ٢‬اى َٓعب‪ َ٣‬ؽ‪٤‬عبر‪ٓ ٢‬ع‪٢‬‬
‫ثبّععل‪٣ .‬ععي ًععبه‪٣‬ي ثبر‪ٞ‬ععع‪ ٚ‬ثعع‪٤ٓ ٚ‬ععيإ آثععل‪ ٢ٛ‬إٓ ‪ 01‬رععب ‪ٌٛ511‬زععبه ىٓعع‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬ععبه‪ٓ ١‬عع‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ععل‪ .‬كه ًععَ‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ‪ً 4720‬به‪٣‬ي ‪ٝ‬عع‪ٞ‬ك كاهك ًع‪ ٚ‬روو‪٣‬جعب ً ‪ٌٛ 041111‬زعبه ىٓع‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬عبه‪ ٝ ١‬آة آّعبٓ‪٤‬لٗ‪ ٢‬رؼعلاك‬
‫ى‪٣‬بك‪ ١‬اى ه‪ٍٝ‬زبئ‪٤‬بٕ ها ربٓ‪ٔٗ ٢ٓ ٖ٤‬ب‪٣‬ل‪ٚٓ .‬بكب ً ا‪ ٌٚ٘٣‬آة ًبه‪٣‬ي ًعبٓالً ث‪ٜ‬لاّعز‪ ٝ ٢‬ػعبه‪ ١‬اى ‪ٛ‬وگ‪ٗٞ‬ع‪ٚ‬‬

‫‪41‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫آُعع‪ٞ‬كگ‪ ٢‬اٗگِعع‪( ٢‬پواى‪ ٣‬عذ)‪ٌ٤ٓ ،‬و‪ٝ‬ثعع‪ ... ٝ ٢‬ثعع‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬كه ؽلععع ٕععؾذ ‪ٍ ٝ‬ععالٓز‪ ٢‬اى ا‪٤ٔٛ‬ععذ فبٕعع‪٢‬‬
‫ثوف‪ٞ‬هكاه ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬آعو‪ٝ‬ى ثعب ‪ٝ‬عع‪ٞ‬ك كٍزوٍع‪ ٢‬ثع‪ ٚ‬رٌ٘عبُ‪ٞ‬ژ‪ ١‬پ‪ْ٤‬عوكز‪ ٚ‬كه كٗ‪٤‬عب ‪٘ٛ‬ع‪ٞ‬ى ‪ٛ‬عْ ًعبه‪٣‬ي ثع‪ٚ‬‬
‫ػ٘‪ٞ‬إ ‪٣‬ي ٓ٘جغ آث‪ٓ ٢‬ل‪٤‬ل ‪ ٝ‬ث‪ٜ‬لاّز٘‪ ٢‬كه ٍواٍو كٗ‪٤‬ب اى چ‪ ٖ٤‬كه ّوم رب ٓواًِ كه ؿوة ‪ ٝ‬ؽز‪ ٢‬كه‬
‫آٓو‪ٌ٣‬ب ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪.‬‬
‫نواي كاريس (‪:)View of Karez‬‬
‫كه ثؼ‪ ٢ٚ‬اى ٓ٘بثغ اٌّبٍ ٓز٘‪ٞ‬ػ‪ ٢‬اى ًبه‪٣‬ي روٍ‪ّ ْ٤‬عل‪ ٙ‬اٍعذ‪ ،‬گوچع‪َ٣ٞٗ ٚ‬ع٘لگبٕ ا‪٣‬عٖ ٓ٘عبثغ كه‬
‫إعع‪ ٝ ٍٞ‬كه ثعع‪ ٚ‬رٖعع‪٣ٞ‬و ًْعع‪٤‬لٕ ٌٓبٗ‪َ٤‬ععْ ًععبه‪٣‬ي ثععب ‪ٛ‬ععْ ر‪ٞ‬اكععن كاهٗععل‪ُٝ ،‬عع‪ ٢‬كه ٗععبّ گععناه‪ ٝ ١‬رْععو‪٣‬ؼ‬
‫اعيا‪ ١‬إٓ ٍِ‪٤‬و‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬گ‪ٗٞ‬بگ‪ ٢ٗٞ‬ها ػو‪ً ٚٙ‬وك‪ ٙ‬اٗل‪ .‬ثوُ ‪٣ ٢ُٞٛ‬ي ًبه‪٣‬ي ها كه ٌَّ ى‪٣‬عو ْٓعب‪ٛ‬ل‪ٙ‬‬
‫ٓ‪٤ً٘ ٢‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ػٌٌ ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى اٌّبٍ ٓ٘بثغ ك‪ٞ‬م اُنًو ‪ ٝ‬رِل‪٤‬ن آٗ‪ٜ‬ب ثب ‪ٔٛ‬ل‪٣‬گو ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك آٓل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫ٌَّ ّٔبه‪ٔٗ :04 ٙ‬ب‪ ٢٣‬اى ًبه‪٣‬ي كو‪٢ٙ‬‬

‫‪ -4‬چشـوو (ٍ‪:)Spring‬‬

‫چْٔ‪ ٢ٌ٣ ٚ‬اى ٓ٘جغ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬اٍذ‪ ،‬ىٓبٗ‪ ٢‬رٌْ‪ّٞ ٢ٓ َ٤‬ك ًع‪ً٘ ٚ‬عبه رپع‪ ٚ‬ا‪٣ ١‬عب رع‪ ٚ‬كه‪ ٙ‬ا‪١‬‬
‫ثب ٓ‪ٞ‬اك ى‪٣‬و‪ً ًٚ ٖ٣‬بٓالً ثب آة ٍلوح آة ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬اّجبع ّل‪ ٙ‬ثبّل‪ ،‬ثوف‪ٞ‬هك ٗٔب‪٣‬ل‪ .‬چْعٔ‪ٛ ٚ‬عب ٗز‪٤‬غع‪ٚ‬‬
‫ال‪ ٚ٣‬ا‪ ١‬اى ٍلو‪ ٙ‬آة ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬اٍذ ًع‪ً ٚ‬عبٓال پعو ّعل‪ ٝ ٙ‬كه اصعو كْعبه ثع‪ٍ ٚ‬عٔذ ثعبال ‪ٍ ٝ‬عطؼ ىٓع‪ٖ٤‬‬

‫‪42‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٍواى‪٣‬و (‪ّٞ ٢ٓ )Overflow‬ك ‪٣‬ب ث‪ ٚ‬ػجبهد ك‪٣‬گو ٓظ‪ٜ‬عو ٍعلو‪ ٙ‬آثع‪ ٝ ٢‬هگع‪ ٚ‬آثعلاه اٍعذ كه ٗوع‪ ٜ‬ا‪١‬‬
‫ظب‪ٛ‬و ٓ‪ّٞ ٢‬ك ً‪ ٚ‬آة اى إٓ ٗوط‪ ٚ‬آٍبٗزو ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗل ها‪ ٙ‬ػج‪ٞ‬ه‪ ١‬ف‪ٞ‬ك ثع‪ٍ ٚ‬عطؼ ىٓع‪ ٖ٤‬ها ثعبى ً٘عل‪ .‬كه‬
‫ا‪ٞٗ ٖ٣‬ع ٓ٘جغ آثع‪ ،٢‬ؽغٔع‪ ٢‬اى آة كه اصعو رعوا‪ٓ ُٝ‬ز٘عب‪ٝ‬ة ٗبّع‪ ٢‬اى ثبهٗعلگ‪ٜ٤‬ب‪ ١‬ى‪٣‬عبك كه ال‪٣‬ع‪ٛ ٚ‬عب‪١‬‬
‫ىٓ‪ ٖ٤‬مف‪٤‬و‪ّ ٙ‬عل‪ ٝ ٙ‬ه‪ٝ‬ىاٗع‪ٕ ٚ‬عل‪ٛ‬ب ٓ‪٤ِ٤‬ع‪ ٕٞ‬گعبُٖ آة ها كه ٍعطؼ ىٓع‪ ٖ٤‬ثٖع‪ٞ‬هد چْعٔ‪ ٚ‬رقِ‪٤‬ع‪ٓ ٚ‬ع‪٢‬‬
‫ً٘ععل‪ .‬ث‪ٜ‬ععو ؽععبٍ چْععٔ‪ٛ ٚ‬ععب ٓؾععل‪ٝ‬ك ثعع‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ععب‪ٍ ١‬ععطؼ ىٓعع‪ٔٗ ٖ٤‬عع‪ّ ٢‬عع‪ٞ‬ك ثٌِعع‪ ٚ‬كاْٗععٔ٘لإ كه اػٔععبم ‪5/3‬‬
‫ً‪ِٓٞ٤‬زو‪ ١‬اه‪٤‬بٗ‪ٍٜٞ‬ب چْٔ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬آثگوٓع‪ ٢‬ها ًْعق ًوكٗعل ًع‪ ٚ‬كٓعب‪ ١‬إٓ ثعبالرو اى ‪ 111‬كهعع‪ٍ ٚ‬عبٗز‪٢‬‬
‫گواك ‪ ٝ‬ؿ٘‪ ٢‬اى ٍِلو ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬چْٔ‪ٛ ٚ‬ب ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗ٘ل كه ‪ٛ‬و ٗ‪ٞ‬ع ٍ٘گ رٌْ‪ّٗٞ َ٤‬ل چْٔ‪ٛ ٚ‬ب‪ًٞ ١‬چي‬
‫كه ‪ ٚٔٛ‬عب ك‪٣‬ل‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬كه َٓع‪ٞ٤‬ه‪ ١‬آٓو‪ٌ٣‬عب ثيهگزعو‪ ٖ٣‬چْعٔ‪ٛ ٚ‬عب كه ٍع٘گ‪ٜ‬ب‪ ١‬آ‪ٌٛ‬ع‪ ٝ ٢‬ك‪٤ُٓٞٝ‬عذ‬
‫(‪٘ٓ )Dolomite‬طوععععععععع‪ ٚ‬ا‪ٝ‬ىاهى‬
‫(‪ )Ozark‬ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك آٓل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫ٓولاه آثل‪ ٢ٛ‬چْٔ‪ٛ ٚ‬ب ثَزگ‪٢‬‬


‫ث‪ ٚ‬ػ‪ٞ‬آَ م‪ َ٣‬كاهٗل‪:‬‬

‫‪-0‬اٗععلاى‪ ٙ‬ؿععبه ‪٣‬ععب ك‪٘ٛ‬عع‪ ٚ‬چْععٔ‪ٚ‬‬


‫كه ٍ٘گ‬

‫‪-5‬كْبه آة كه ال‪ٍ ٚ٣‬لو‪ ٙ‬آث‪٢‬‬

‫آثگ‪٤‬واز چْٔ‪ٚ‬‬
‫جريان آبهای زير زمينی‬ ‫ؽ‪ٞ‬ى‪ٙ‬نمايی‬
‫اٗلاى‪:17 ٙ‬‬
‫‪-1‬شماره‬‫شکل‬

‫‪ٓ-2‬ولاه ثبهٗلگ‪ٍ ٢‬بُ‪٤‬بٗ‪ٔٛ ٚ‬چ٘‪ ٖ٤‬كؼبُ‪٤‬ذ اَٗبٕ ‪ٛ‬ب ٗ‪٤‬ي ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗل كه ؽغْ آثع‪ً ٢‬ع‪ ٚ‬اى چعب‪ ٙ‬رقِ‪٤‬ع‪ٓ ٚ‬ع‪٢‬‬
‫ّعععع‪ٞ‬ك اصععععو ثگععععناهك ‪٤ٓ ٝ‬ععععيإ‬
‫آثل‪ ٢ٛ‬آٗوا ًعْ ً٘عل‪٤ٓ .‬عيإ آة‬
‫چْعععٔ‪ٛ ٚ‬عععب ‪ٌٞ٘٣‬افعععذ‪، ،‬ف٘عععي‪،‬‬
‫اؿِجععب ثععل‪ ٕٝ‬آُعع‪ٞ‬كگ‪ ٝ ٢‬رٔ‪٤‬ععي ثععب‬
‫ؽععواهد روو‪٣‬جععب صبثععذ كه رٔععبّ‬
‫كٖ‪ٍ ٍٞ‬بٍ ‪ ٝ‬كه اؿِت ٓ‪ٞ‬اهك‬
‫ثععل‪٣ ٕٝ‬قج٘ععلاٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬ىَٓععزبٗ‪ٝ ٢‬‬
‫ثعععععععل‪ً ٕٝ‬عععععععل‪ٝ‬هد كه كٖعععععععَ‬
‫ىَٓععععزبٕ ٓعععع‪ ٢‬ثبّععععل‪ .‬آععععب كه‬
‫ثؼ‪ٚ‬ععع‪٘ٓ ٢‬عععب‪ٛ‬ن ع‪ٜ‬عععبٕ چْعععٔ‪ٚ‬‬
‫شکل شماره ‪ :10‬نمايی از يک چشمه‬

‫‪43‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٛ‬ب‪ٝ ١‬ع‪ٞ‬ك كاهك ً‪ ٚ‬كاها‪ٞٓ ١‬اك ٓؼلٗ‪ٗ ٢‬بّ‪ ٢‬اى آرْلْبٕ ‪ٛ‬ب‪ ١‬هل‪ ٢ٓ ْ٣‬ثبّل‪.‬‬

‫انٌاع چشوو ىا‪:‬‬

‫چْٔ‪ٛ ٚ‬ب اى ٗظو چگ‪ٗٞ‬گی اٍزقواط آة ث‪ ٍٚ ٚ‬كٍز‪ ٚ‬روَ‪ٓ ْ٤‬ی ّ‪ٗٞ‬ل‪:‬‬


‫الف‪-‬چطمً ٌاي گستردي ‪:‬‬
‫ٓ‪٤‬عيإ آثععل‪ ٢ٛ‬ا‪٣‬ععٖ ٗع‪ٞ‬ع چْععٔ‪ٛ ٚ‬ععب ًععْ ‪ ٝ‬كبهعل ٓؾِعع‪ ٢‬ثععوا‪ ١‬ػجعع‪ٞ‬ه ٓ‪٤‬جبّعل ‪ ٝ‬اى ٗظععو ىهاػععذ ا‪٤ٔٛ‬ععذ‬
‫ى‪٣‬بك‪ٗ ١‬لاهٗل آب اى ٗظو ٓبُلاه‪ ١‬ا‪٤ٔٛ‬ذ كاهك ‪.‬‬

‫ب‪-‬چطمً ٌاي سمُطي‪:‬‬


‫ا‪٣‬عععٖ ٗععع‪ٞ‬ع چْعععٔ‪ ٚ‬ؽعععل‪ٝ‬ك ‪ % 71‬اى چْعععٔ‪ٚ‬‬
‫‪ٛ‬ععبها رْععٌ‪ٓ َ٤‬عع‪ ٢‬ك‪٘ٛ‬ععل‪ .‬آة ثععب كْععبه اى ٓظ‪ٜ‬ععو‬
‫چْٔ‪ ٚ‬هاٗل‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬اًضعو ا‪٣‬عٖ ٗع‪ٞ‬ع چْعٔ‪ٛ ٚ‬عب‬
‫كه كآ٘‪ًٜٛٞ ٚ‬ب ‪ٞٓ ٝ‬اك ٍ٘گ‪ ٢‬رٌْ‪ّٞ ٢ٓ َ٤‬ك‪.‬‬

‫ج‪-‬چطمً ٌاي حُضچً اي‪:‬‬


‫ا‪ٞٗ ٖ٣‬ع چْٔ‪ٛ ٚ‬ب اثزعلا كه ؽ‪ٙٞ‬عچ‪ٛ ٚ‬عب‪٢٣‬‬
‫ٓعع‪ ٢‬ه‪٣‬يٗععل ‪ٍ ٝ‬ععپٌ ثعع‪َٓ ٚ‬عع‪٤‬و إععِ‪ٝ ٢‬اهك ٓعع‪٢‬‬
‫ّ‪ٗٞ‬ل‪٤ٓ .‬يإ اًَ‪٤‬ژٕ ٓؾِ‪ ٍٞ‬آة ًٔزو ‪ ٝ‬آٌعبٕ‬
‫هّل گ‪٤‬ب‪ٛ‬بٕ آثي‪ ١‬ى‪٣‬عبك اٍعذ‪ .‬ثبر‪ٞ‬عع‪ ٚ‬ثع‪ ٚ‬ا‪ٌ٘٣‬ع‪ٚ‬‬
‫اًضو‪٣‬ععذ ًْعع‪ٞ‬ه ٓععب ً‪َٛٞ‬ععزبٗ‪ ٢‬اٍععذ ‪ّ ٝ‬ععوا‪ٜ٣‬‬
‫سقوطي‬ ‫يکهاچاه‬
‫كاهك ُععنا‬ ‫ازعٔ‪ٚ‬‬
‫ع‪ٞ‬هييچْع‬
‫ظ‪ٜ‬عنما‬
‫شمارهعذ‪:16‬‬ ‫شکل‬
‫َٗععجزب ً ٓ٘بٍع‬
‫عج‪ ٢‬ع‪ٜ‬ع‬
‫اًضو چْٔ‪ٛ ٚ‬ب كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن ً‪َٛٞ‬عزبٗ‪ ٝ ٢‬كآ٘ع‪ً ٚ‬ع‪ ٙٞ‬پب‪٣‬ع‪ٛ ٚ‬عب‪ًْ ١‬ع‪ٞ‬ه ‪ٝ‬عع‪ٞ‬ك كاهك ًع‪ ٚ‬اى إٓ ثؼ٘ع‪ٞ‬إ آة‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٝ ٢‬ع‪ٜ‬ذ آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬اٍزلبك‪ٔٗ ٢ٓ ٙ‬ب‪٘٣‬ل‪.‬‬
‫كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ث‪ ٚ‬ػِعذ فٌَْعبُ‪ٜ٤‬ب‪ٓ ١‬زع‪ٞ‬اُ‪ٍ ،٢‬علو‪ٛ ٙ‬عب‪ ١‬آثع‪ ٢‬چْعٔ‪٤ٗ ٚ‬عي ًٔزعو ّعل‪ ٙ‬اٍعذ آعب‬
‫ه‪ٜٔ٣ٝ‬وكز‪ ٚ‬كه ربٓ‪ ٖ٤‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ًْ ٝ ٢‬ذ ٓؾٖ‪ٞ‬الد ىهاػز‪ ٢‬اهىُ ثَيا‪ ٢٣‬كاهك‪ .‬گوچ‪ٓ ٚ‬زبٍلبٗ‪ٚ‬‬
‫كه ٓ‪ٞ‬هك چْٔ‪ٛ ٚ‬ب‪ًْٞ ١‬ه اؽٖبئ‪ ٚ٤‬كه‪٤‬و‪ٝ ٢‬عع‪ٞ‬ك ٗعلاهك آعب رقٔع‪ ٖ٤‬ىك‪ٓ ٙ‬ع‪ّ ٢‬ع‪ٞ‬ك ًع‪ ٚ‬كه اكـبَٗعزبٕ‬
‫ؽععل‪ٝ‬ك ‪ 3338‬چْععٔ‪ٝ ٚ‬ععع‪ٞ‬ك كاهك ً ع‪ ٚ‬ؽععل‪ٝ‬ك ‪ٌٛ 088111‬زععبه ىٓعع‪ ٖ٤‬ىهاػزعع‪ ٢‬ها آث‪٤‬ععبه‪ٓ ١‬عع‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ععل‪.‬‬
‫(‪)Azizi, 2002‬‬

‫‪44‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫(‪:)Wells‬‬ ‫‪ -5‬چاه ىا‬

‫كه ىٓبٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬هل‪ٓ ْ٣‬وكّ كه ٖٓو ع‪ٜ‬ذ كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬آة ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى ف‪ٞ‬ك چب‪ ٙ‬كٍز‪ ٢‬ؽلو ٓ‪٤‬گوكٗل ‪ٝ‬‬
‫‪ ٞ٘ٛ‬ى ‪ٛ‬عْ كه ثَع‪٤‬به‪ ١‬اه ٗوعب‪ ٛ‬كٗ‪٤‬عب چب‪ٜٛ‬عب‪ٍ ١‬عطؾ‪ ٢‬ها ثعب كٍعذ ٓع‪ً٘٘ ٢‬عل‪ .‬آعب ه‪ّٝ‬ع‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬علهٕ ٗ‪٤‬عو‬
‫‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك ً‪ ٚ‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى كٍزگب‪ٜٛ‬ب‪ ١‬ؽلبه‪ ١‬چب‪ٜٛ‬ب‪ ١‬ػٔ‪٤‬ن ‪ ٚٔ٤ٗ ٝ‬ػٔ‪٤‬ن ؽلو ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٘٣‬عل‪ .‬چب‪ٜٛ‬عب‬
‫ث‪ٜ٘٤‬ب‪٣‬ذ ثوا‪ ١‬ع‪ٞ‬ا ٓغ ثْو‪ ١‬اهىّٔ٘ل ‪ ْٜٓ ٝ‬اٍذ ى‪٣‬وا كه ف‪ِ٤‬ع‪ ٢‬عب‪ٛ‬عب آة هبثعَ ا‪٘٤ٔٛ‬عبٕ ‪ ٝ‬كوا‪ٝ‬اٗع‪٢‬‬
‫ها ثوا‪٘ٓ ١‬بىٍ‪ ،‬آث‪٤‬به‪ٕ٘ ٝ ١‬ؼذ رعبٓ‪ٓ ٖ٤‬ع‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬عل‪ٔٛ .‬چ٘ع‪ ٖ٤‬كه عب‪ٛ‬بئ‪ٌ٤‬ع‪ ٚ‬آث‪ٜ‬عب‪ٍ ١‬عطؾ‪٤ًٔ ٢‬عبة ٓع‪٢‬‬
‫ثبّععل ٓبٗ٘ععل ث‪٤‬بثبٗ‪ٜ‬ععب ‪ٕ ٝ‬ععؾوا‪ٛ‬ب‪ٓ ،‬ععوكّ ثععل‪ ٕٝ‬كٍزوٍعع‪ ٢‬ثعع‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ععب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪٘٤‬عع‪ٔٗ ٢‬عع‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗ٘ععل ىٗععلگ‪ٝ ٢‬‬
‫پ‪ْ٤‬وكذ ٗٔب‪٘٣‬ل‪.‬‬

‫انٌاع چاىيا (‪: )Kinds of wells‬‬


‫ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬ا‪ ٌٚ٘٣‬چب‪٣ ٙ‬ي ٓ٘جغ فع‪ٞ‬ة رعبٓ‪ ٖ٤‬آة ثعوا‪ ١‬ثْعو ٓ‪٤‬جبّعل ٗؾع‪ ٙٞ‬اٍعزلبك‪ ٙ‬اى چب‪ٜٛ‬عب ٓزلعب‪ٝ‬د‬
‫ث‪ٞ‬ك‪ٗ ٝ ٙ‬ظو ث‪ ٚ‬چگ‪ٗٞ‬گ‪ٗ ٢‬ؾ‪ ٙٞ‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬آٗوا ث‪ٞٗ 1 ٚ‬ع كٍز‪ ٚ‬ث٘ل‪ً ١‬وك‪ ٙ‬اٗل‪:‬‬
‫الف‪ -‬چاي ٌاي سطحي‪:‬‬
‫ا‪٣‬ععٖ ٗعع‪ٞ‬ع چب‪ٜٛ‬ععب ها كه ؽبّعع‪ٜٗ ٚ٤‬و‪ٛ‬ععب ‪ٓ ،‬غععب‪ٝ‬هد كه‪ ٣‬عب ‪ٛ‬ععب ‪٣ ٝ‬ععب كه ٓ٘ععب‪ٛ‬و‪ً ٢‬عع‪ٍ ٚ‬ععطؼ آث‪ٜ‬ععب‪١‬‬
‫ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬ثبال ٓ‪ ٢‬ثبّل ؽلعو ٓع‪ً٘٘ ٢‬عل‪ٓ .‬ؼٔع‪ٞ‬الً ٖٓعوف آّعبٓ‪٤‬لٗ‪٣ ٢‬عب ًْعذ ‪ ٝ‬ىهع كاهٗعل ‪ ٝ‬ثعوا‪١‬‬
‫اٗزوبٍ آة ث‪ٍ ٚ‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬اى چوؿ چب‪٣ ٙ‬ب ‪ٝ‬ارو پٔپ‪ٜ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬يُ‪٣ ٢‬ب اى پٔپ ثوه‪ ٢‬اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪.‬‬
‫ب‪ -‬چاٌٍا عميك َ ويمً عميك‪:‬‬
‫ا‪ٞٗ ٖ٣‬ع چب‪ٜٛ‬ب كه ٓ٘عب‪ٛ‬و‪ ٢‬ؽلعو ٓع‪ً٘٘ ٢‬عل ًع‪ ٚ‬آة ٍعلو‪ٛ ٙ‬عب‪ ١‬ى‪٣‬عو ىٓ‪٘٤‬ع‪ ٢‬كه اػٔعبم ثع‪ ِ٤‬اى ‪53‬‬
‫ٓزو‪ ١‬اى ٍطؼ ىٓ‪ ٖ٤‬هواه كاهٗل‪.‬‬
‫ٓؼٔ‪ٞ‬الً ٕعوف ىهاػعذ ‪ٕ ٝ‬ع٘ب‪٣‬غ ٓع‪ّ ٢‬ع‪ٗٞ‬ل‪ .‬ثعوا‪ ١‬اٗزوعبٍ آة ثع‪ٍ ٚ‬عطؼ ىٓع‪٤ٗ ٖ٤‬عي اى ‪ٝ‬ارعو پٔپ‪ٜ‬عب‪١‬‬
‫ك‪٣‬يُ‪٣ ٝ ٢‬ب اى ثوهی اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪.‬‬
‫ج‪ -‬چاي آرتسيه‪:‬‬
‫ػٔن ا‪ٞٗ ٖ٣‬ع چب‪ٜٛ‬ب كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن ٓقزِق ًْ‪ٞ‬ه ٓزلب‪ٝ‬د اٍذ‪ .‬كه عب‪ٛ‬ب‪ ١‬ؽلعو ٓع‪ّ ٢‬ع‪ٞ‬ك ًع‪ٍ ٚ‬علو‪ٙ‬‬
‫‪ٛ‬عب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪٘٤‬عع‪ ٢‬ؿ٘عع‪ ٢‬اى آة ٓعع‪ ٢‬ثبّععل‪ .‬آة ثطعع‪ٞ‬ه صوِعع‪ ٝ ٢‬كه اصععو كْععبه ‪ٛ‬ععب‪ ١‬عععبٗج‪ ٢‬كه ٍععطؼ ىٓعع‪ٖ٤‬‬
‫‪ٝ‬اهك ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ثؼ‪ٚ‬ب اهرلبع پوربة اى ٍطؼ ىٓ‪ٓ 0/3ٖ٤‬زو ‪ ٝ‬ػٔن ٓز‪ ٍٜٞ‬ا‪ٗ ٖ٣‬ع‪ٞ‬ع چب‪ٜٛ‬عب ‪81-71‬‬
‫ٓزو ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬
‫سطح آب در چاٌٍا (‪:)Water level in wells‬‬
‫اگو ٓ‪٤‬يإ آث‪ٍ ًٚ ٢‬لو‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬آة چب‪ٜٛ‬ب ها ربٓ‪ٔٗ ٢ٓ ٖ٤‬ب‪٣‬ل كه ‪ٍ ٍٞٛ‬بٍ ‪ٌَ٣‬بٕ ثبّعل‪.‬‬
‫اٍععزلبك‪ً٘٘ ٙ‬ععلگبٕ آث‪ٜ‬ععب‪ ١‬ى‪٣‬ععوىٓ‪٤ٛ ٖ٤‬چگ‪ٗٞ‬عع‪ ٚ‬كؿلؿعع‪ ٚ‬فععب‪ٛ‬و ٗق‪ٞ‬ا‪٘ٛ‬ععل كاّععذ‪ .‬آععب افزالكععبد ثبهٗععلگ‪٢‬‬
‫كِٖ‪ ٝ ٢‬فٌَْبُ‪ٜ٤‬ب‪ٌٓ ١‬وه كه اهرلبع ٍطؼ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٖ٤‬اصعو ٓع‪ ٢‬گعناهك‪ .‬اگعو ٓوعلاه آثع‪ً ٢‬ع‪ ٚ‬اى‬

‫‪45‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫چب‪ٜٛ‬ب فبهط ٓ‪ّٞ ٢‬ك اى ٓولاه‪ ١‬آث‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬ر‪ ٍٜٞ‬ثبهٗلگ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ىٓ‪ٗ ٖ٤‬ل‪ٞ‬م ٓ‪ٌ٘٤‬ل ث‪ْ٤‬زو ثبّل‪ٍ ،‬طؼ‬
‫آة چعب‪ ٙ‬پعبئ‪ٓ ٖ٤‬عی آ‪٣‬عل‪ .‬اى ‪ٛ‬وكعی ٍعطؼ آة ا‪ٛ‬عواف چب‪ٜٛ‬عب ٓع‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗعل پعبئ‪ ٖ٤‬ث‪٤‬ب‪٣‬عل ‪ ٝ‬ثع‪ ٚ‬رجعـغ إٓ ٍعطؼ‬
‫آث‪ٜ‬ب‪ ١‬چب‪٤ٗ ٙ‬ي پبئ‪ ٢ٓ ٖ٤‬آ‪٣‬ل‪.‬‬
‫‪ٔٛ‬چ٘‪ٍ ٖ٤‬طؼ آة ‪٣‬ي چب‪٤ٓ ٙ‬ز‪ٞ‬اٗل ىٓبٗ‪ ٢‬پبئ‪ ٖ٤‬ث‪٤‬ب‪٣‬ل ً‪ ٚ‬كه ٗيك‪ ٢ٌ٣‬إٓ‪ ،‬چب‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گو‪ٓ ،١‬ولاه‬
‫ى‪٣‬بك‪ ١‬آة ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬ها ث‪ٍ ٚ‬طؼ ىٓ‪ ٖ٤‬رقِ‪ٔٗ ٚ٤‬ب‪٣‬ل‪ٝ .‬هز‪ٍ ٌٚ٤‬طؼ آة اى ٍطؾ‪ ًٚ ٢‬پٔپ آٗوا رقِ‪ٚ٤‬‬
‫ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل پبئ‪ ٖ٤‬ث‪٤‬ب‪٣‬ل ‪ ٝ‬اكذ‬
‫ً٘ل كه ا‪ٞٓ ٖ٣‬هغ چب‪ّ ٙ‬و‪ٝ‬ع‬
‫ث‪ ٚ‬پٔپ ًوكٕ ‪ٞٛ‬ا ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ‪ٝ‬‬
‫چب‪ ٙ‬فْي ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪٤ً .‬ل‪٤‬ذ‬
‫آة چب‪ٜٛ‬ب‪ ١‬ػٔ‪٤‬ن ‪ٚٔ٤ٗ ٝ‬‬
‫ػٔ‪٤‬ن ف‪ ٢ِ٤‬ف‪ٞ‬ة‪ّ ،‬لبف‪،‬‬
‫ث‪ٜ‬لاّز‪ ٝ ٢‬ثوا‪ ١‬آّبٓ‪٤‬لٕ‬
‫ٓ٘بٍت ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬كه ا‪ٞٗ ٖ٣‬ع‬
‫آث‪ٜ‬ب كهع‪ ٚ‬ؽواهد َٗجزب‬
‫‪ٌَ٣‬بٕ كاهٗل‪.‬‬
‫ّکَ ّٔبه‪ :51 ٙ‬رـن‪ ٚ٣‬چب‪ٜٛ‬ب‬
‫الىّ ث‪ ٚ‬مًعو اٍعذ ًع‪ ٚ‬كه‬
‫عبٓ‪ ٖ٤‬آة آّعبٓ‪٤‬لٗ‪ٓ ٢‬عوكّ اى ا‪٤ٔٛ‬عذ فبٕعع‪ ٢‬ثوفع‪ٞ‬هكاه ٓ‪٤‬جبّعل‪ .‬چع‪ ٕٞ‬اًضو‪٣‬ععذ‬ ‫زمينی‬‫چب‪ٜٛ‬عبزیكه رع‬
‫ٓعب آبهای‬
‫جريان‬ ‫شکل شماره ‪ :21‬نمايی از‬
‫ًْع‪ٞ‬ه‬
‫ّعع‪ٜ‬و‪ٛ‬ب ‪ ٝ‬ه‪ٍٝ‬ععزب‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬ععب كبهععل آة ُ‪ُٞ‬عع‪ًْ ٚ‬عع‪ ٝ ٢‬ث‪ٜ‬لاّععز‪ ٢‬ثعع‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍععزلبك‪ ٙ‬اى آة چ عب‪ٙ ٙ‬ععٖٔ رععبٓ‪ ٖ٤‬آة‬
‫آّبٓ‪٤‬لٗ‪ٓ ٢‬وكّ‪ ،‬ثبػش ث‪ٜ‬لاّذ ‪ ٝ‬عِ‪ٞ‬گ‪٤‬و‪ ١‬اى ٓجزال ّلٕ ٓعوكّ ثع‪ ٚ‬اٗع‪ٞ‬اع ث‪ٔ٤‬عبه‪ٛ ١‬عب ٓ‪٤‬گعوكك‪ .‬چع‪ٕٞ‬‬
‫آة چب‪( ٙ‬چب‪ ٙ‬ػٔ‪٤‬ن ‪ ٚٔ٤ٗ ٝ‬ػٔ‪٤‬عن) َٗعجذ ثو‪٤‬ع‪ ٚ‬آث‪ٜ‬عب‪ً ١‬ع‪ٓ ٚ‬عوكّ اٍعزلبك‪ٓ ٙ‬ع‪ٔٗ ٢‬ب‪٘٣‬عل روو‪٣‬جعب ً ث‪ٜ‬لاّعز‪ٝ ٢‬‬
‫ٍبُْ اٍذ‪.‬‬
‫ٍطؼ آة چب‪ٜٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه ٗ‪٤‬ي ث‪ ٚ‬ػِذ فٌَْبُ‪ٛ ٢‬ب‪ٓ ١‬زٔبك‪ ١‬اكعذ هبثعَ ٓالؽظع‪ ٚ‬ا‪ً ١‬عوك‪ ٙ‬اٍعذ‪.‬‬
‫اًضو چب‪ٜٛ‬ب‪ٍ ١‬عطؾ‪ ٢‬فْعي ‪٣ ٝ‬عب ػٔعن إٓ ث‪ْ٤‬عزو ّعل‪ ٙ‬اٍعذ‪ .‬كه ًْع‪ٞ‬ه ٓعب ؽعل‪ٝ‬ك ‪ 4398‬ؽِوع‪ ٚ‬چعب‪ٙ‬‬
‫ٍطؾ‪ٝ ٢‬ع‪ٞ‬ك كاهك ً‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٌٛ 05141‬زبه ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ٢‬ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪.‬‬

‫‪46‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫لسًت دٔو کتاب‬

‫فصل ششن‬

‫حٌزه ىاي دريايي کشٌر )‪(Afghan’s river basins‬‬

‫يٕلؼيت ظرفيت در آیُذِ‬ ‫يٕلؼيت حاضر‬ ‫ظرفيت تّ‬


‫يهيارد تّ‬ ‫َٕع يُثغ آتي‬
‫غيرلاتم‬ ‫غيرلاتم استفادِ لاتم استفادِ‬ ‫لاتم استفادِ‬ ‫يرت يكؼة‬
‫استفادِ‬ ‫در آیُذِ‬
‫‪57‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪07‬‬ ‫‪37‬‬ ‫آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪٢‬‬
‫‪01‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪03‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪08‬‬ ‫آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪٢٘٤‬‬

‫‪47‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪21‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ٓغٔ‪ٞ‬ع‬


‫ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ٢٣‬ػجبهد ‪َٛ‬ز٘ل اى ‪ٝ ٣‬اؽل ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ٓ ٢‬ل‪٤‬ل ثوا‪ٓ ١‬ل‪٣‬و‪٣‬ذ ٓ٘بثغ آة ٓ‪٤‬جبّل ک‪ ٚ‬ثؼ‪٢ٚ‬‬
‫اى ا‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ ث‪ ٖ٤‬ث‪ْ٤‬زو اى ‪ ٣‬کْ‪ٞ‬ه كه إٓ ْٓزوک ٓ‪٤‬جبّل ٓبٗ٘ل كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬آٓ‪ِ٘ٔٛ ،ٞ‬ل ‪ ٝ‬کبثَ ک‪ ٚ‬ث‪ٖ٤‬‬
‫ربعکَزبٕ‪ ،‬اىثکَزبٕ‪ ،‬ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬پبکَزبٕ ْٓزوک ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬عو‪٣‬بٕ آة اى ‪ ٣‬كَٖ رب كَٖ ك‪٣‬گو ‪ ٝ‬اى‬
‫‪ ٣‬اهِ‪٘ٓ ٣ ْ٤‬طو‪ ٚ‬ثب اهِ‪٘ٓ ْ٤‬طو‪ ٚ‬ك‪٣‬گو كوم ٓ‪٤‬ک٘ل‪ .‬ف‪ّٞ‬جقزبٗ‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه ٓب ثب كاّزٖ ک‪ٜٛٞ‬ب‪١‬‬
‫ٍوثلِ کْ‪٤‬ل‪ٔٛ ٙ‬چ‪٘ٛ ٞ‬ل‪ٝ‬کِ‪ ،‬ثبثب‪ٍ ،‬پ‪ ٖ٤‬ؿو ‪ ...ٝ‬ک‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %75‬فبک ٓب ها رْک‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪٘ٛ‬ل كه‬
‫كٍ ف‪ ِ٣ٞ‬ثوف ‪ ٝ‬ثبهإ ها مف‪٤‬و‪ ٝ ٙ‬اى إٓ ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬فو‪ّٝ‬بٗ‪ٍ ٢‬وچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬اكـبَٗزبٕ‬
‫اى ‪٤ِ٤ٓ 75‬بهك ٓزوٓکؼت آة ف‪ٞ‬ك ٕوف ‪٤ِ٤ٓ 51‬بهك ٓزو ٓکؼت آٗوا اٍزلبك‪ٔٗ٢ٓ ٙ‬ب‪٣‬ل‪ .‬ك‪ ٝ‬ه‪ٝ‬ك‬
‫اكـبَٗزبٕ ‪٣‬ؼ٘‪ ٢‬آٓ‪ ٞ‬كاها‪ ١‬ظوك‪٤‬ذ ‪٤ِ٤ٓ 55‬بهك ٓزو ٓکؼت ‪ ٝ‬كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ث‪ ٚ‬ظوك‪٤‬ذ ‪٤ِ٤ٓ 9;1‬بهك‬
‫ٓزوٓکؼت ٓ‪٢‬ثبّل‪ٍ .‬طؼ اٍزلبك‪ ٝ ٙ‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬روو‪٣‬جب ً ٕلو ‪ ٝ‬اى كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل‬
‫ٗبچ‪٤‬ي ٓ‪٢‬ثبّل‪ٙ .‬و‪ٝ‬هد اٍذ رب آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب كه هبُت پو‪ٝ‬ژ‪ٛٙ‬ب‪ ١‬اٗکْبك‪ٞٓ ٢‬هك ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاهی‬
‫ٓ‪ٞ‬صو هواهگوكز‪ ٚ‬رب ثز‪ٞ‬اٗل اكـبَٗزبٕ اى كوو ‪ ٝ‬ر٘گلٍز‪ٗ ٢‬غبد ‪٣‬بثل‪ .‬ر‪٤ُٞ‬ل اٗوژ‪ ١‬ثوم ر‪ ٍٜٞ‬آة ‪ٝ‬‬
‫اٍزلبك‪ ٙ‬اى اٗوژ‪ ١‬ثوم ٗؼٔز‪ ٢‬اٍذ ک‪ ٚ‬اهىإ ثلٍذ ٓ‪٢‬آ‪٣‬ل‪ .‬اكـبَٗزبٕ كاها‪ 55 ١‬كه‪٣‬ب ثيهگ‪ٕ ،‬ل‪ٛ‬ب‬
‫ه‪ٝ‬ك ک‪ٞ‬چ ‪ٛ ٝ‬ياهإ ع‪ ٝ ١ٞ‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬پو ثوف كاهك‪ٛ .‬جؼ‪٤‬زب ً ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه اى ُؾبظ آة ؿ٘‪ ٢‬اٍذ‪.‬‬
‫‪ ٢ُٝ‬ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬چگ‪ ٚٗٞ‬اىا‪ ٖ٣‬آکبٗبد ثبُو‪ ٙٞ‬اٍزلبك‪ٔٗ ٙ‬ب‪٘٣‬ل ‪ٙ‬و‪ٝ‬هد ث‪ٍ ٚ‬وٓب‪ ٚ٣‬گياه‪ ،١‬كاّزٖ‬
‫ٓزقٖٖ‪ ٖ٤‬ك٘‪ ٝ ٢‬کبهک٘بٕ ٕبكم ‪ ٝ‬كَُ‪ٞ‬ى كاهك‪ .‬كه ‪ٍ 8-7‬بٍ اف‪٤‬و اى ‪ٛ‬وف ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ‬
‫پالٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬اٗکْبك‪ ٢‬ه‪ ١ٝ‬كٍذ گوكز‪ّ ٚ‬ل‪ٙ‬اٍذ رب اكـبَٗزبٕ ثز‪ٞ‬اٗل ظوك‪٤‬ذ اٍزلبك‪ ٙ‬اىآث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ ٢‬ف‪ٞ‬ك‬
‫اٍزوار‪٤‬ژ‪ٍ )١‬کز‪ٞ‬ه‬
‫ثبُو‪ٓ ،ٙٞ‬زو ٓکؼت‬
‫آکبٗبد ٓ‪٤ِ٤‬بهك‬ ‫ٓ٘بٍت اى‬
‫ى‪٣‬وىٓ‪٘٤‬ی (ث‪ٚ‬‬ ‫ثوكاه‪١‬‬
‫ٍطؾی ‪ٝ‬‬ ‫رقٔ‪٘٤‬یث‪ٜ‬و‪ٙ‬‬
‫ٓ٘بثغ آثی‬ ‫ثٔ٘ظ‪ٞ‬ه‬ ‫هاثط‪ٚ‬‬
‫عل‪ٍٝ‬‬ ‫ا‪:50ٖ٣‬‬ ‫ّکَ‪ .‬كه‬
‫ّٔبه‪ٙ‬‬ ‫ها اكيا‪ ِ٣‬ك‪ٛ‬ل‬

‫آة اكـبَٗزبٕ ر‪ٝ ٍٜٞ‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬آة‪،‬ر٘ظ‪ّٞ ٝ ْ٤‬ها‪ٝ ١‬ى‪٣‬وإ كه ٓب‪ ٙ‬كُ‪ 0189 ٞ‬آٗوا رٖ‪٣ٞ‬ت‬
‫ٗٔ‪ٞ‬ك‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬اٍزوار‪٤‬ژ‪ ١‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ها ؿوٗ ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ٕؾ‪٤‬ؼ ‪ ٝ‬اٍزلبك‪ ٙ‬ث‪ ٚ٘٤ٜ‬اى إٓ‬
‫ث‪ ٚ‬پ٘ظ ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ )River basin( ٢٣‬روَ‪ٞٔٗ ْ٤‬كٗل ً‪ٛ ٚ‬و ‪ ٣‬ث‪ّ ٚ‬وػ م‪ ٢ٓ َ٣‬ثبّ٘ل‪:‬‬

‫ً پنج )‪(Amu and Panj rivers basin‬‬ ‫‪ - 1‬حٌزه دريايي آهٌ‬

‫‪ - 2‬حٌزه دريايي شوال (‪)Northern rivers basin‬‬

‫(‪) Harirud rivers basin‬‬ ‫‪ - 3‬حٌزه دريايي ىريرًد‬

‫‪ - 4‬حٌزه دريايي كابل (‪)Kabul river basin‬‬

‫‪ - 5‬حٌزه دريايي ىلونذ (‪)Hilmand rivers basin‬‬

‫‪48‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٓ٘بثغ آث‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ثقٖ‪ ٓٞ‬كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪ًْٞ ٖ٣‬ه كاها‪ ١‬آٌبٗبد ثبُو‪ ٙٞ‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ثعوا‪ ١‬ر‪ٍٞ‬عؼ‪ٝ ٚ‬‬
‫اٌْٗبف ىهاػعذ ‪ٓ ٝ‬بُعلاه‪ ،١‬اٍعزقواط اٗعوژ‪ ١‬ثعوم ‪ ٝ‬پعو‪ٝ‬هُ ٓعب‪٤ٓ ٢ٛ‬جبّعل ًع‪ ٚ‬رعب اً٘ع‪ ٕٞ‬اى ا‪٣‬عٖ‬
‫ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ٜ٣‬ب‪ ١‬فلاكاك‪ ١‬آٗط‪ٞ‬ه‪ّ ٌٚ٣‬ب‪َ٣‬ز‪ ٝ ٚ‬ثب‪َ٣‬ز‪ ٚ‬اٍذ اى إٓ اٍزلبك‪ّ ٙ‬ب‪٣‬بٗ‪ٕٞ ٢‬هد ٗگوكز‪ ٚ‬اٍذ‪.‬‬

‫ّکَ ّٔبه‪ٗ :55 ٙ‬وْ‪ ٚ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬بی كه‪٣‬ب‪٣‬ی کْ‪ٞ‬ه‬

‫اها‪ ٢ٙ‬رؾذ ظوك‪٤‬ذ ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٚ‬‬


‫ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه ک‪ٚ‬‬ ‫ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ ٚ‬ثبا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٚ‬‬ ‫ٗبّ ؽ‪ٞ‬ى‪ٙ‬‬
‫ث‪٤ِ٤ٓ ٚ‬بهك ٓزو کْ‪ٞ‬ه ٓ٘جغ‬ ‫پ‪ ِّٞ‬ث‪ٚ‬‬ ‫اُگ‪ٞ‬‬
‫ٓ‪٢‬ه‪٣‬يك‬ ‫ِٓؾن ٓ‪ّٞ٢‬ك‬ ‫كه‪٣‬ب‪٢٣‬‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ٓکؼت‬

‫آٓ‪ٝ ،ٞ‬افبٕ ‪،‬ک‪ٞ‬کچ‪،ٚ‬‬


‫اىثکَزبٕ‬ ‫آيٕ ٔ‬
‫‪55‬‬ ‫‪90;5‬‬ ‫ً٘لى‪ ،‬پبٓ‪٤‬و‪ ،‬پ٘ظ‪،‬‬
‫روکَٔ٘زبٕ‬ ‫رقبه ‪ ٝ‬فبٕ آثبك‬
‫پُج‬

‫‪49‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ّ‪٤‬و‪ ٖ٣‬رگبة‪ٍ ،‬وپَ‪،‬‬


‫‪0;88‬‬ ‫‪70،7‬‬ ‫آة ه‪ٖ٤‬به‪ ،‬ثِقبة ‪ٝ‬‬ ‫شًال‬
‫ٍٔ٘گبٕ‬

‫‪،‬‬‫‪ِ٘ٔٛ‬ل‪ ،‬اهؿ٘لاة‪ ،‬روٗ‬


‫ا‪٣‬وإ‬ ‫‪9،11‬‬ ‫ٓ‪ ٢ٍٞ‬هِؼ‪ ،ٚ‬فبُ ه‪ٝ‬ك ‪59۰9‬‬ ‫ْهًُذ‬
‫اكهٍکٖ‪ ،‬كوا‪ ٙ‬ه‪ٝ‬ك‬

‫ا‪٣‬وإ ‪ٝ‬‬ ‫‪،‬گِوإ‬ ‫‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك‪ٓ،‬وؿبة‪ ،‬کْ‬


‫‪1،19‬‬ ‫‪78،۰‬‬ ‫‪ٝ‬ؿ‪٤‬و‪ٙ‬‬
‫ْریرٔد‬
‫روکَٔ٘زبٕ‬

‫کبثَ‪ُٞ ،‬گو‪،‬ک٘و‪ٍ ،‬بُ٘گ‪،‬‬


‫ؿ‪ٞ‬هث٘ل‪ ،‬پ٘غْ‪٤‬و‪،‬‬
‫پبکَزبٕ‬ ‫‪51،79‬‬ ‫‪77،7‬‬
‫ػِ‪ْ٘٤‬گ‪،‬ػِ‪٘٤‬گبه‪ُ ،‬ـٔبٕ ‪ٝ‬‬
‫کاتم‬
‫ٍبُ٘گ‬
‫‪57 5998،1‬‬ ‫‪11‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬ثيهگ‬ ‫يجًٕػّ‬

‫شماره‪ :23‬جذًل مشخصات حٌزه ىاي‬


‫دريايي افغانستان‬

‫‪51‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -1‬حٌزه دريايي آهٌ ً پنج )‪)Amu and Panj river Basin‬‬

‫ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ٢٣‬آٓ‪ ٝ ٞ‬پ٘ظ ّبَٓ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬م‪ْٞ٤ٓ َ٣‬ك‪:‬‬

‫‪-1-1‬درياي آهٌ ( ‪ )Amu Darya‬يا جيحٌى يا اکسٌش(‪)Oxus‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٢ٌ٣ ٞ‬اى ‪ٞٛ‬الٗ‪ ٢‬رو‪ ٝ ٖ٣‬ثب اهىُ رو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٓ ١‬وکي‪ًْٞ ٝ ١‬ه ٓب اٍذ‪ .‬اى اهرلبع‬
‫‪ٓ 2911‬زو‪ ١‬اى ر‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫‪ٛ‬ب‪٣ ١‬ق‪ ٢‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪١‬‬
‫پبٓ‪٤‬و ‪٤ْٗ ٝ‬ج‪ٜ‬ب‪ّٔ ١‬بُ‪٢‬‬
‫‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ٍوچْٔ‪٢ٓ ٚ‬‬
‫گ‪٤‬وك اى ّٔبٍ ّوم ه‪ٝ‬‬
‫ث‪ ٚ‬ع٘‪ٞ‬ة ؿوة عو‪٣‬بٕ‬
‫پ‪٤‬لا ٓ‪٢‬ک٘ل‪ ،‬كه هَٔذ‬
‫پ٘چ ٍوػذ ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‬
‫ف‪ ٢ِ٤‬ر٘ل ‪ ٝ‬ثب ّزبة‬
‫ٓ‪٢‬گوكك‪ .‬كه هَٔذ‬
‫ّٔبٍ ّوه‪ ٢‬ثلفْبٕ‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٣ ٞ‬چوؿ‬
‫شًارِ‪ :52‬سرچشًّ دریاي آيٕ در كْٕٓاي پايير‬
‫ٓضِض‪ ٢‬ىك‪ ٙ‬ثبى‪ ْٛ‬ث‪ٚ‬‬
‫َٓ‪٤‬و ف‪ٞ‬ك اكآ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪٢‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬كه هِؼ‪ ٚ‬ىاٍ ثب‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘ظ ربعکَزبٕ‬
‫‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ٢‬ك‪ .‬كه‬
‫ٗ‪ٜ‬ب‪٣‬ذ ث‪ ٚ‬ع‪ َ٤ٜ‬ا‪ٝ‬هاٍ‬
‫ٓ‪٢‬ه‪٣‬يك‪ ٍٞٛ .‬كه‪٣‬ب‬
‫‪ 55۰1‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ث‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫ک‪ ٚ‬اى إٓ عِٔ‪ ٚ‬ث‪ٚ‬‬
‫كبِٕ‪ 0511 ٚ‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو‬
‫اى ٗبؽ‪ ٚ٤‬ىهه‪ ٍٞ‬رب‬
‫فٔآة ثب کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫شًارِ‪:53‬سرچشًّ دریاي آيٕ در كْٕٓاي پايير‬

‫‪51‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ربع‪٤‬کَزبٕ‪ ،‬اىثکَزبٕ ‪ ٝ‬روکَٔ٘زبٕ ٍوؽل ْٓزوک كاهك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه هَٔز‪ٜ‬ب‪ ١‬ثبال‪ ٢٣‬إٓ ث٘بّ كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫‪ٝ‬افبٕ ‪٣‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك ثؼل اى آٗک‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ك آؿَ‪ ٝ ٞ‬آة پ٘ظ ثب إٓ ‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ ٢‬ك ٗبّ كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘ظ ث‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ك ٓ‪٢‬‬
‫گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬پٌ اى آٗک‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬کچ‪ٝ ، ٚ‬فِ‪ ،‬کبكوٗ‪ٜ‬بٕ‪ ،‬ث‪ ٚ‬إٓ ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ٗ ٞ‬بّ ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪.‬‬
‫ٓؼب‪٣ ٖ٤ٗٝ‬ب ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك كه فبک اكـبَٗزبٕ ػجبهر٘ل اى ‪ :‬ه‪ٝ‬ك ک‪ٞ‬کچ‪ ،ٚ‬ه‪ٝ‬ك ک٘لى ‪ ،‬ه‪ٝ‬ك‬
‫رقبه‪ ،‬ه‪ٝ‬ك ّ‪ٞ٤‬ا ث‪ٔٛ ٚ‬وا‪ ٙ‬آث‪ٜ‬ب‪ٝ ١‬افبٕ ‪ ٝ‬پبٓ‪٤‬و ٓ‪٤‬جبّل ک‪ ٚ‬روو‪٣‬جب چ‪ َٜ‬ك‪ٖ٤‬ل آة ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬ها كه‬
‫اكـبَٗزبٕ رْک‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪٘ٛ‬ل‪ .‬ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬چ ‪ ،‬ؿيَُ‪ ،ٞ‬کبكوٗ‪ٜ‬بٕ‪ٝ ،‬فِ‪ٍ ،‬وفبٕ كه‪٣‬ب‪٤ّ ،‬و آثبك ‪... ٝ‬‬
‫اى ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ّٔ ١‬بُ‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪َٛ‬ز٘ل‪ .‬كه هَٔز‪ٜ‬ب‪ ١‬ػِ‪٤‬بی كه‪٣‬ب ث‪ ٚ‬ػِذ ّ‪٤‬ت ‪ ٝ‬ر٘لآث‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬آثْبه‪ٛ‬ب هبثَ‬
‫کْز‪٤‬واٗ‪َ٤ٗ ٢‬ذ ‪ ٢ُٝ‬كه ٓب‪ ٙ‬ص‪ٞ‬ه ثو اصو آة ّلٕ ثوك‪ٜ‬ب‪ ،‬آة ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬ى‪٣‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ ٝ‬كه ‪٘ٛ‬گبّ‬
‫پو آث‪ ٢‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 911‬ک‪ِٓٞ٤‬زو إٓ هبثَ کْز‪٤‬واٗ‪ ٢‬اٍذ كه ٍ‪ٞ‬اؽَ ع٘‪ٞ‬ث‪ ٢‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬ث٘له گنه‪ ،‬ث٘ل‬
‫ّ‪٤‬وفبٕ‪ ،‬ث٘له ؽ‪٤‬وربٕ ‪ ٝ‬ث٘ل کِلذ ‪ٝ‬اهغ ّل‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬کبال‪ٛ‬ب‪ٕ ١‬بكهار‪٣ ٢‬ب ‪ٝ‬اهكار‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ ث‪ٚ‬‬
‫کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬آٍ‪٤‬ب‪٤ٓ ١‬بٗ‪ ٚ‬اى ا‪ٛ ٖ٣‬و‪٣‬ن ا‪ ٖ٣‬ث٘بكه ٓجبكُ‪ّٞ٢ٓ ٚ‬ك‪ .‬آٓ‪ ٞ‬كه‪٣‬ب كاها‪ ١‬آثْبه‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬زؼلك اٍذ‬
‫ک‪ ٚ‬ثوا‪ ١‬ر‪٤ُٞ‬ل ٗ‪٤‬و‪ ١ٝ‬ثوم آث‪ ٢‬هبثَ اٍزلبك‪ٙ‬اٍذ‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ٍ ٞ‬بُ‪٤‬بٗ‪ ٚ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 531‬زو ٓوثغ‬
‫ٓ‪ٞ‬اك هٍ‪ٞ‬ث‪ ٢‬ها ث‪ ٚ‬فبهط اى کْ‪ٞ‬ه ؽَٔ ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪.‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ‪ ٣‬صبٗ‪ ٚ٤‬كه ؽل ا‪ٓ 5111 ٍٜٝ‬زو ٓکؼعت ‪ ٝ‬كه ‪٣‬ع ٍعبٍ ‪٤ِ٤ٓ 55‬عبهك ٓزوٓکؼعت‬
‫آثوا اٗزوبٍ ٓ‪٢‬ك‪ٛ‬ل ک‪ ًَ %58 ٚ‬آة ًْ‪ٞ‬ه رقٔ‪ّ ٢ٓ ٖ٤‬ع‪ٞ‬ك‪ .‬كهک٘عبه ا‪٣‬عٖ كه‪٣‬عب‪ ،‬كّعز‪ٜ‬ب‪ ١‬الٓعيه‪ٝ‬ع ‪ٝ‬‬
‫کْ اهرلبع ث‪ ٚ‬اٗلاى‪ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ ٣ ٙ‬کزبه هواه كاهك ک‪ ٚ‬ثب ٖٓوف کْ ٓ‪٢‬ر‪ٞ‬اٗل هَٔز‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك ا‪ ٖ٣‬كّز‪ٜ‬ب‬
‫ها آث‪٤‬به‪٤ٍ ٝ ١‬واة ٗٔ‪ٞ‬ك‪ .‬ػوٗ كه‪٣‬ب كه ثَ‪٤‬به‪ ١‬اى عب‪ٛ‬ب ث‪ْ٤‬زو اى ‪ ٣‬ک‪ِ٤‬ع‪ٓٞ‬زو اٍعذ‪ .‬هَعٔذ کعْ‬
‫ػععوٗ إٓ كه ٗعع‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬ؽ‪٤‬ورععبٕ ‪ٝ‬اهععغ ّل‪ٙ‬اٍععذ‪ .‬اى ُؾععبظ هععبٗ‪ ٢ٗٞ‬اكـبَٗععزبٕ اى ا‪٘٣‬کعع‪ْ٘ٓ ٚ‬ععبء ا‪٣‬ععٖ كه‪٣‬ععب‬
‫اٍععذ ؽععن اٍععزلبك‪ ٙ‬ث‪ْ٤‬ععزو ها كاهك‪ .‬ثععوفالف اىثکَععزبٕ اى‪ 91‬ك‪ٖ٤‬ععل آة ‪ٛ ٝ‬ععال‪ ١‬ا‪٣‬ععٖ ه‪ٝ‬ك اٍععزلبك‪ٙ‬‬
‫ٓ‪٤‬ک٘ععل‪ .‬كه ؽبُ‪٤‬کعع‪ ٚ‬كه ٕعع‪ٞ‬هد اؽععلاس پو‪ٝ‬ژ‪ٛٙ‬ععب (ث٘ععل ثععوم ‪ ٝ‬مف‪٤‬ععو‪ ٙ‬آة) كه ا‪٣‬ععٖ كه‪٣‬ععب‪ ،‬ؽک‪ٓٞ‬ععذ‬
‫اكـبَٗععزبٕ ثععب ْٓععکالد ‪ٔٓ ٝ‬بٗؼذ‪ٛ‬ععب‪ ١‬ى‪٣‬ععبك‪ ١‬ه‪ٝ‬ثععو‪ ٝ‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ععل ّععل‪ٙ .‬ععٔ٘ب ً ؽععل‪ٝ‬ك ‪ %9‬اى ىٓ‪ٜ٘٤‬ععب‪١‬‬
‫ىهاػز‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬ر‪ ٍٜٞ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪ ٢٘٤‬آث‪٤‬به‪ّٞ ٢ٓ ١‬ك‬

‫پالَٓاي پيش تيُي پرٔژِ اَکشافي رٔي دریاي آيٕ‬

‫پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬اٗکْبك‪ ٢‬ػِ‪٤‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪٣ ٞ‬ک‪ ٢‬اى ٓ‪ٜٔ‬زو‪ ٝ ٖ٣‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛٙ‬ب‪ٝ ١‬ىاهد اٗوژ‪ٝ ١‬‬
‫ثوم اكـبَٗزبٕ ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪٢‬ه‪ٝ‬ك ‪ ٝ‬كاها‪ْٓ ١‬قٖبد ػٔل‪ ٙ‬م‪٢ٓ َ٣‬ثبّل‪:‬‬

‫‪ -0‬اؽلاس ث٘ل مف‪٤‬و‪ ٙ‬ثبال‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬كه ٓوى ْٓزوک ث‪ ٖ٤‬اكـبَٗزبٕ ‪ ٝ‬ربعکَزبٕ رب آة ٓ‪ٞ‬هك‬
‫‪ٙ‬و‪ٝ‬هد آث‪٤‬به‪ٕ ١‬لؾبد ّٔبٍ کْ‪ٞ‬ه ها ر‪ٔٗ ٚ٤ٜ‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ‪ٔٛ‬چ٘بٕ ٓولاه ‪٤ٓ 0111‬گب‪ٝ‬اد اٗوژ‪١‬‬
‫ثوم ر‪٤ُٞ‬ل ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -5‬کبٗبٍ ػٔ‪ :٢ٓٞ‬ثط‪ ٍٞ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 151‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬اى هِؼ‪ ٚ‬ىاٍ ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ک٘لى ّو‪ٝ‬ع گوك‪٣‬ل‪ ٝ ٙ‬ث‪ٚ‬‬
‫‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬اٗلف‪ٞٗ ٝ ١ٞ‬اؽ‪ ٢‬إٓ كه ‪ٝ‬ال‪٣‬بد كبه‪٣‬بة فزْ ٓ‪٢‬گوكك‪.‬‬

‫‪-1‬اؽلاس ٍل‪ :‬ا‪ٍ ٖ٣‬ل ث‪ ِ٤‬اى ‪ٛ 511111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬كؼِ‪ ٝ ٢‬عل‪٣‬ل كه ‪ٝ‬ال‪٣‬بد ثِـ‪ ،‬ع‪ٞ‬ىعبٕ ‪ٝ‬‬
‫كبه‪٣‬بة آث‪٤‬به‪ ١‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪.‬‬

‫‪ٖٗ-۰‬ت ٗ‪٤‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬ثوم آث‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ظوك‪٤‬ذ ‪٤ٓ 0111‬گب‪ٝ‬اد‪ :‬ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪٣ ٙ‬ک‪ ٢‬اى ٓ‪ٜٔ‬زو‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛٙ‬ب‪ ١‬آة‬
‫‪ ٝ‬ثوم ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ٍ ٚ‬بؽ‪ ٚ‬إٓ ّبَٓ چ‪ٜ‬به ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ّٔبٍ اكـبَٗزبٕ ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬ثوا‪ ١‬ك‪ٛٙ‬ب ‪ٛ‬ياه ٗلو كه ٓ٘طو‪ٚ‬‬
‫کبه ا‪٣‬غبك ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪.‬‬

‫‪ -5‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬آث‪٤‬به‪ ١‬کِلذ‪ٞٓ :‬اى‪ٛ 51111 ١‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬به‪ ١‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪ ٍٞٛ .‬ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪011 ٙ‬‬
‫ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ٓ‪٢‬ثبّل ک‪ ٚ‬اى عِٔ‪ 11 ٚ‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو پب‪٣‬پ ُ‪ٓ ٝ ٖ٤‬زجبه‪ 011 ٢‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو إٓ ث‪ ٚ‬هَْ کبٗبٍ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل‬
‫ث‪ٞ‬ك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ر‪ ٍٜٞ‬پٔپ ثب‪٣‬ل كؼبٍ گوكك ک‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ٓ 51‬گب‪ٝ‬اد اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪ٙ‬و‪ٝ‬هد كاهك‪ٛ .‬وػ‬
‫ٓولٓبر‪ٛ ٝ ٢‬لا‪٣‬ذ ٗبٓ‪ ٚ‬رق٘‪٤‬ک‪ ٝ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬اى ‪ٛ‬وف ‪ٝ‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬آة كه ؽبٍ اعواآد‬
‫هواه كاهك‪.‬‬

‫‪-9‬ر‪ ٚ٤ٜ‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ :٢‬اى ٍبؽ‪ ٚ‬فٔآة آٓ‪ ٞ‬كه‪٣‬ب ثوا‪َُٞٝ ١‬اُ‪ ٢‬اٗلف‪ٞٗٝ ١ٞ‬اؽ‪ٔٛ ٢‬غ‪ٞ‬اه إٓ ثب اٍزلبك‪ٙ‬‬
‫اى ‪ٝ‬ارو پٔپ ثوه‪ ٢‬آة‪ .‬اٗزوبٍ كاك‪ ٙ‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪.‬‬

‫ّٔبه‪ :54 ٙ‬عل‪ٓ ٍٝ‬ولاه ر‪٤ُٞ‬ل ‪ٖٓ ٝ‬بهف آة كه‪٣‬بی آٓ‪ٞ‬‬

‫سٓى گيري درآب آيٕ سٓى کّ کشٕرْا تایذ‬


‫فيصذي کم کّ استفادِ‬
‫آتياري اراضي تّ ييهيٌٕ‬
‫تخصيص آب‬ ‫يستفيذ شَٕذ تّ‬ ‫تتُاسة سال\‬ ‫َاو کشٕر‬
‫ْکتار‬
‫ييشٕد‬
‫فيصذ‬ ‫کيهٕ يتر يکؼة‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪30:‬‬ ‫‪24‬‬ ‫اكـبَٗزبٕ‬

‫‪15.4‬‬ ‫‪9.5‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪:61‬‬ ‫‪49‬‬ ‫ربع‪٤‬کَزبٕ‬

‫‪53‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪48.2‬‬ ‫‪29.6‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪6:‬‬ ‫‪4.8‬‬ ‫اىثکَزبٕ‬

‫‪35.8‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪1.7‬‬ ‫‪1:‬‬ ‫‪0.82‬‬ ‫روکَٔ٘زبٕ‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2:‬‬ ‫‪1.6‬‬ ‫هوه‪٤‬يٍزبٕ‬

‫‪100:‬‬ ‫‪61.5‬‬ ‫‪5.8‬‬ ‫‪100 :‬‬ ‫ٓغٔ‪ٞ‬ػ‪ ٚ‬کَ ‪80.22‬‬

‫رٔد ْاي فرػي (‪ )Sub river‬دریاي آيٕ تّ شرح ریم يي تاشذ‪:‬‬


‫‪ - 1- 1- 1‬درياي پامير )‪(pamir river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ّٔبٍ كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬اى ع‪ َ٤ٜ‬ىههَ ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ٔٛ .‬وا‪ ٙ‬إٓ چ٘ل‪ ٖ٣‬چ٘ل‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫فعععوك ‪ ٝ‬ک‪ٞ‬چععع ا‪ٙ‬عععبك‪ٓ ٚ‬ععع‪ّ ٢‬ععع‪ٞ‬ك کععع‪ ٚ‬ث٘عععبّ كه‪٣‬عععب‪ ١‬ثلفْعععبٕ ‪٣‬عععبك ٓععع‪ّ ٢‬ععع‪ٞ‬ك ٍعععبؽ‪ ٚ‬رؾعععذ پ‪ّٞ‬عععِ‬
‫(‪ )Watershed area‬إٓ ‪ 11811‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ اٍذ‪.‬‬

‫‪-2-1-1‬درياي َاخان )‪(Vakhan river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ع٘‪ٞ‬ة كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬اى ع‪ َ٤ٜ‬چؤز‪ٍ ٖ٤‬وچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬كه َٓ‪٤‬و ف‪ٞ‬ك‪ ،‬كه‪٣‬عب‪ ١‬پعبٓ‪٤‬و‬
‫ث‪ ٚ‬إٓ ‪ّ َٕٝ‬ل‪ ٙ‬ث٘بّ كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘ظ ‪٣‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫‪ -3-1-1‬درياي وُوچً)‪(Kokcha river‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬کچ‪٤ٗ ٚ‬ي ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ْٓ‪ٜٞ‬هرو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬اكؼبَٗزبٕ اٍذ ک‪ ٚ‬اى كآ٘‪ٛ ٚ‬ب‪ّ ١‬وه‪ًٜٛٞ ٢‬ب‪١‬‬
‫ٓوًي‪ ١‬ثلفْبٕ اى ‪٣‬قچبٍ ‪ٛ‬ب‪َُٞٝ ١‬اُ‪ ٢‬کوإ ٓ٘غبٕ ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ثلفْبٕ ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬كوػ‪٢‬‬
‫إٓ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬عوّ‪ٝ ،‬هك‪ٝ‬ط ‪ ٝ‬ىهكآة كه ٗيك‪٣‬ک‪ّٜ ٢‬و ك‪ ٘٤‬آثبك ‪٣‬کغب ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ .‬ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ؿوة‬
‫عو‪٣‬بٕ ‪٣‬بكز‪ ٚ‬پٌ اى گنّزٖ اى ک٘به ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ث‪ٜ‬بهک ‪ٝ‬اهك ّ‪ٜ‬و ك‪ ٘٤‬آثبك ّل‪ ،ٙ‬ثبػش ٍوٍجي‪ٝ ١‬‬
‫ى‪٣‬جب‪ ٢٣‬ا‪ّٜ ٖ٣‬و گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٍ .‬پٌ ثب رـ‪٤٤‬و َٓ‪٤‬و ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ع٘‪ٞ‬ة‪ ،‬ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬ك‪٣‬وا‪ ،ْ٣‬ر‪ّٞ‬کبٕ‬
‫‪ ٝ‬کْْ ث‪ ٚ‬إٓ ‪ْٞ٤ٓ َٕٝ‬ك ٍپٌ ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ؿوة رـ‪٤‬و َٓ‪٤‬و ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬كه كه‪٣‬ب‪ًًٞ ١‬چ‪ ٚ‬چ٘ل‪ّ ٖ٣‬بف‪ٚ‬‬
‫ه‪ٝ‬ك كوػ‪ًٞ ٢‬چي ك‪٣‬گو ٗ‪٤‬ي ٓ‪٤‬و‪٣‬يك اى آٗغِٔ‪ ٢ٓ ٚ‬ر‪ٞ‬إ كه‪٣‬ب‪ ١‬اٗغٖٔ‪ٗٞٓ ،‬غبٕ (‪ٝ )Munjan‬‬

‫‪54‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫اٌٍبه ىه (‪ )Iskar zar‬ها ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ ٗبّ ثوك‪ٍ .‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ ِّٞ‬إٓ ‪ 50911-50011‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬کچ‪٣ ٚ‬ک‪ ٢‬اى ٓؼب‪ ٖ٤ٗٝ‬ثيهگ كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٢ٓ ٞ‬ثبّل‪ .‬اى آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اٍزلبك‪ ٙ‬ى‪٣‬بك‪١‬‬
‫ٕ‪ٞ‬هد ٗگوكز‪ ٚ‬كو‪ ٣ ٜ‬کبٗبٍ ث‪ ٍٞٛ ٚ‬روو‪٣‬جب ‪ 01‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ک‪ ٚ‬ث‪ٗ ٚ‬بّ کبٗبٍ ٍ٘گ ٓ‪ٜ‬و ‪٣‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك‬
‫اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كاها‪ ١‬پزبَٗ‪ َ٤‬كوا‪ٝ‬اٗ‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪٤ٓ ٙ‬ز‪ٞ‬إ ثب اؽلاس کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬ه‪ ١ٝ‬ا‪ٖ٣‬‬
‫كه‪٣‬ب كه ٍبؽ‪ ٚ‬ف‪ٞ‬اع‪ ٚ‬ؿبه ‪ ٝ‬هٍبٗلٕ آة ث‪ّ ِٚ٤ٍٞ‬جک‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬آثوٍبٗ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬كّذ اهع‪ ٢‬آبّ‬
‫ٕبؽت‪ ،‬كّذ ّ‪٤‬وٓب‪ ٝ ٢ٛ‬آثلإ ٓ‪٤‬وػِْ ک‪ ٚ‬عٔؼب كهؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ ٣‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬فْ هبثَ‬
‫کْذ ها ث‪ ٚ‬ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ٢‬آث‪ ٢‬رجل‪ َ٣‬کوك‪.‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كاها‪ ١‬آة فو‪ّٝ‬بٕ ‪ٔٛ‬بٗ٘ل اٍپ ٍوکِ كه كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬پوپ‪٤‬چ ‪ ٝ‬فْ ثلفْبٕ ٓ‪٤‬زبىك رب‬
‫ّب‪٣‬ل كهكُ ها كهٓبٕ ‪ ٝ‬رْ٘‪ُ ٚ‬ج‪ ٢‬ها ربى‪ ،ٙ‬كهفذ ‪ٓ ٝ‬يهػ‪ ٚ‬گ٘لٓ‪ ٢‬ها ٍ‪٤‬واة ٗٔب‪٣‬ل آب ٓ‪ ٢‬ث‪٘٤‬ل ک‪ٚ‬‬
‫کَ‪ ٢‬ثوا‪ ِ٣‬ر‪ٞ‬ع‪ ٝ ٚ‬اػز٘ب‪ ٢ٔٗ ٢٣‬ک٘ل ثب كُ‪ ٢‬ؿٔگ‪ ٝ ٖ٤‬آ‪ ٢ٛ‬پوٍ‪ٞ‬ى پٌ اى ‪ ٢ٛ‬كبِٕ‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪151‬‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو فَز‪ ٝ ٚ‬كهٓبٗل‪ ٙ‬ثب اٗؾ٘بء ؿ‪٤‬وٓ٘ظْ اها‪ ٢ٙ‬ثلفْبٕ ها پ‪ٞٔ٤‬ك‪ ٙ‬كه ٍبؽ‪ ٚ‬ف‪ٞ‬اع‪ ٚ‬ؿبه ث‪ٚ‬‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ٍ ٞ‬واى‪٣‬و ‪ ٝ‬ث‪ٓ ١ٍٞ ٚ‬ياهع پقز‪ ٚ‬اىثکَزبٕ پ٘ب‪ ٢ٓ ٙ‬ثوك ثب ّبكاة ‪ ٝ‬پو ٓؾٖ‪ٍ ٍٞ‬بفزٖ‬
‫ٓياهع پ٘ج‪ ،ٚ‬ثالفو‪ ٙ‬كه ع‪ َ٤ٜ‬ا‪ٝ‬هاٍ ف‪ٞ‬ك ٓؾ‪ّٗٞ ٢ٓ ٙٞ‬ل‪.‬‬

‫‪-4-1-1‬درياي فرخار‬
‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ٍ‪ٗ ٚ‬وط‪ٓ ٚ‬جلاء ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪ .‬ك‪ّ ٝ‬بف‪ ١ ٚ‬إٓ اى رَ ک٘لاٍ ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ‪ّ ٝ‬بف‪ٚ‬‬
‫ٍ‪ ّٞ‬إٓ ک‪ ٚ‬اى ٓ٘طو‪ ٚ‬آة ثبه‪ٍ ٣‬وچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪َٓ ٝ ٚ‬بك‪ ٚ‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها كه ُلى‪ٞٔٗ ٢ٛ ١‬ك‪ ٙ‬پٌ اى‬
‫ػج‪ٞ‬هاى ٓ٘طو‪ ٚ‬كوفبه كه ٗيك‪ ٣‬ربُوبٕ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ربُوبٕ ‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬اى ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬إٓ‬
‫كه‪٣‬ب‪ٝ ١‬هٍظ ٓ‪٤‬جبّل ک‪ ٚ‬اى ث‪ ْٛ ٚ‬پ‪ٍٞ٤‬زٖ ك‪ّ ٝ‬بف‪ ٚ‬كوػ‪ ٢‬كه ٓ٘طو‪ٝ ٚ‬هٍظ ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪٣‬ل‪ .‬ا‪ٖ٣‬‬
‫كه‪٣‬ب ىٓ‪ٜ٘٤‬ب ‪ٝ‬ثبؿ‪ٜ‬ب‪ُ ١‬لى‪ ١‬پ‪٤‬زب ‪ ٝ‬كوٗگ‪ٞ‬ك ‪ٓٝ‬وکي كوفبه ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل اىآة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب فو‪ّٝ‬بٕ‬
‫ثْزو‪ ٖ٣‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ رقبه ٕ‪ٞ‬هد گوكز‪ ٚ‬ه‪ٗٝ‬ن ىهاػذ ‪ٝ‬ثبؿلاه‪ ١‬كه إٓ ٓ٘ب‪ٛ‬ن اى‬
‫ثوکذ كه‪٣‬ب‪ٜ٣‬بی ‪ٝ‬هٍظ ‪ ٝ‬كوفبه ث‪ ٚ‬ؽَبة ٓ‪ ٢‬آ‪٣‬ل ‪ ٝ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬و اٗغبّ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٢ٓ ٞ‬ه‪٣‬يك‪.‬‬

‫‪-5-1-1‬درياي تالمان‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ک‪ٞ‬رَ ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اٍذ ه‪ٝ‬ك ‪ٛ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬إٓ كه‪٣‬ب‪ٝ ١‬هٍظ‪ ،‬كوفبه ‪ ٝ‬ث٘گ‪٠‬‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ربُوبٕ كه ؽٖ‪ ٚ‬روث‪ٞ‬ى گنه ػَوالٕ ک٘لى ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘له ‪٣‬کغب گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬عٔؼب ً كه‬
‫ٖٓت ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬هِؼ‪ ٚ‬ىاٍ ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ک٘لى ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪٤ٓ ٞ‬و‪٣‬يك‪.‬‬
‫‪ -6-1-1‬درياي اوذراب )‪(Andarab river‬‬

‫‪55‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘لى ٓ‪٤‬جبّل ک‪ ٚ‬اى هَٔذ ّٔبُ‪ ٢‬ک‪ٞ‬رَ فب‪ٝ‬اک‬
‫ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اى ّوم ث‪ ٚ‬ؿوة عو‪٣‬بٕ كاهك‪ .‬آة كه‪ٍ ٙ‬واة ‪ٍ٘ٔٝ‬لإ اىّوم ‪ٝ‬آة آهى‪ ٝ‬اى‬
‫ع٘‪ٞ‬ة ‪ ٝ‬ربؿبٗ ‪ٓ ٍٚ ،‬ؼب‪ ٖ٤ٗٝ‬ػٔل‪ ٙ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب كه‪٣‬ب‪ ١‬فو‪ّٝ‬بٕ ‪ ٝ‬كا‪٢ٔ٣‬‬
‫ها رْک‪ َ٤‬كاك‪ ٝ ٙ‬كه َٓ‪٤‬و ف‪ٞ‬ك ٓ٘ب‪ٛ‬ن ك‪ٕ ٙ‬الػ اٗلهاة‪ٍ٘ ،‬گ ثوإ ‪ ،‬ث٘‪ٞ‬كّذ‪ ،‬آوك ‪ ،‬ثبعگب‪ٙ‬‬
‫‪،‬ف٘غبٕ‪ٝ ،‬اُ‪٤‬بٕ ‪ ٝ‬گبىإ ها ٍ‪٤‬واة کوك‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬ؽوکذ ف‪ٞ‬ك اكآ‪ ٚ‬كاك‪ ٙ‬كه هَٔذ پبئ‪٘٤‬زو اى پَ ك‪ ٢ّٝ‬ثب‬
‫آة ثبٓ‪٤‬بٕ(ٍوؿ آة) ‪٣‬کغب ّل‪ ،ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ثـالٕ ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثؼل اى ‪َٓ ٢ٛ‬بكذ‬
‫‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ك‪ ٢ّٝ‬كافَ عِگ‪ ٚ‬كواؿ ‪ٍٝ‬وٍجي گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ‬لزبك ک‪ِٓٞ٤‬زو اى ٍ٘گ ٍ‪ٞ‬هاؿ رب‬
‫گوكاة ثـالٕ ٓوکي‪ ١‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬ك‪ٛ ٝ‬وف َٓ‪٤‬و ف‪ ِ٣ٞ‬ها مه‪٣‬ؼ‪ ٚ‬چ٘ل‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ْٓ٘ؼت اى‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪،‬‬
‫آث‪٤‬به‪ٔ٘٤ٓ ١‬ب‪٣‬ل ثؼل اى إٓ ثطوف ّٔبٍ ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ک٘لى عو‪٣‬بٕ ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ّ .‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‬
‫ػجبهر٘ل اى‪:‬‬
‫‪-1-6-1-1‬درياي خىجان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى هَٔذ ّٔبُ‪ ٢‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ؽبَٕ‬
‫اى م‪ٝ‬ة ‪٣‬ق‪ٜ‬ب‪ ١‬چ٘ل‪ ٖ٣‬كه‪ ٙ‬ثب ‪٣ ْٛ‬کغب ّل‪ ،ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ف٘غبٕ ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كِٖ‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه‬
‫كَٖ ث‪ٜ‬به آة إٓ فو‪ّٝ‬بٕ ‪ ٝ‬پوّزبة ث‪ٞ‬ك‪ٓ ٙ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ 1‬زو ٓکؼت رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪٢ٓ ٙ‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك كه كَٖ ربثَزبٕ ٓولاه إٓ کْ ‪ ٝ‬اکضو ٍبُ‪ٜ‬ب فْ ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٓ ١‬نک‪ٞ‬ه اى ٍٔذ ع٘‪ٞ‬ة ث‪ٚ‬‬
‫ّٔبٍ كه ک٘به ٍوک ر‪ٍ َٗٞ‬بُ٘گ اُ‪ ٢‬ف٘غبٕ عو‪٣‬بٕ كاّز‪ ٚ‬پٌ اى ‪َٓ ٢ٛ‬بكذ ؽل‪ٝ‬ك ‪ 51‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‬
‫كه پبئ‪ ٖ٤‬ثبىاه ف٘غبٕ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬اٗلهاة ِٓؾن ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬
‫‪-2-6-1-1‬درياي َليان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٍوچْٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬آة إٓ‬
‫كِٖ‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ٢٣‬ک‪ ٚ‬ثبهٗلگ‪ ٢‬كه ث‪ٜ‬به كوا‪ٝ‬إ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ثبػش ا‪٣‬غبك ٍ‪ّ َ٤‬ل‪ ٙ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪١‬‬
‫ىهاػز‪ ٢‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها فواة ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ٓولاه آة إٓ كه كَٖ ث‪ٜ‬به ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ 0511‬زو ٓکؼت كه صبٗ‪ٚ٤‬‬
‫رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ ٝ ٙ‬گَ آُ‪ٞ‬ك ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه هو‪ ٚ٣‬گيإ ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬اٗلهاة ‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬
‫‪-3-6-1-1‬درياي کرَ‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٗ‪٤‬عي اى ک‪ٜٛٞ‬عب‪٘ٛ ١‬عل‪ٝ‬کِ ّعٔبُ‪ٍ ٢‬وچْعٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬عوك‪ .‬آة إٓ كٖعِ‪٢‬‬
‫ثعع‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ٍععبُ‪ٜ‬ب‪ ٢٣‬کعع‪ ٚ‬ثبهٗععلگ‪ ٢‬كه ث‪ٜ‬ععبه كععوا‪ٝ‬إ ٓعع‪ّ ٢‬عع‪ٞ‬ك ثبػععش ا‪٣‬غععبك ٍعع‪ّ َ٤‬ععل‪ ٙ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ععب‪ ١‬ىهاػزعع‪٢‬‬
‫ى‪٣‬بك‪ ١‬ها فواة ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬عل ا‪٣‬عٖ كه‪٣‬عب ٓع‪ٞ‬اى‪ ١‬ثعب كه‪٣‬عب‪٤ُٝ ١‬عبٕ ثع‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه كه‪ ٙ‬کعو‪ ٝ‬اى ّعٔبٍ ثع‪ ٚ‬ع٘ع‪ٞ‬ة‬
‫عو‪٣‬بٕ كاهك‪ٓ .‬ولاه آة إٓ كه كَٖ ث‪ٜ‬عبه ؽعل‪ٝ‬ك ‪ٓ 0111‬زعو ٓکؼعت كه صبٗ‪٤‬ع‪ ٚ‬رقٔع‪ ٖ٤‬ىك‪ ٝ ٙ‬گعَ آُع‪ٞ‬ك‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه هو‪ ٚ٣‬ك‪ٍٝ‬ز‪ ٢‬ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬اٗلهاة ‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬
‫‪-4-6-1-1‬درياي خُاجً زيذ‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٗ‪٤‬عي اى ک‪ٜٛٞ‬عب‪٘ٛ ١‬عل‪ٝ‬کِ ّعٔبُ‪ٍ ٢‬وچْعٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬عوك‪ .‬آة إٓ‬
‫كٖععِ‪ ٢‬ثعع‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ٍععبُ‪ٜ‬ب‪ ٢٣‬کعع‪ ٚ‬ثبهٗععلگ‪ ٢‬كه ث‪ٜ‬ععبه كععوا‪ٝ‬إ ٓعع‪ّ ٢‬عع‪ٞ‬ك ثبػععش ا‪٣‬غععبك ٍعع‪ّ َ٤‬ععل‪ ٙ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ععب‪١‬‬
‫ىهاػز‪ ٢‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها فواة ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٓ‪ٞ‬اى‪ ١‬ثعب كه‪٣‬عب‪٤ُٝ ١‬عبٕ ثع‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه كه‪ ٙ‬کعو‪ ٝ‬اى ّعٔبٍ ثع‪ٚ‬‬
‫ع٘‪ٞ‬ة عو‪٣‬بٕ كاهك‪ٓ .‬ولاه آة إٓ كه كَٖ ث‪ٜ‬به ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ 0111‬زو ٓکؼت كه صبٗ‪ ٚ٤‬رقٔع‪ ٖ٤‬ىك‪ ٝ ٙ‬گعَ‬
‫آُ‪ٞ‬ك ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه هو‪ ٚ٣‬ك‪ٍٝ‬ز‪ ٢‬ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬اٗلهاة ‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫‪56‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -7-1-1‬درياي کىذز )‪(Konduz river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى هَٔذ ٓوکي‪ ١‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ (ک‪ٞ‬رَ ّجو) كه‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ثبٓ‪٤‬بٕ ٍوچْٔ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ .‬كه َٓ‪٤‬و‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬قزِق‪ٗ ،‬بٓ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬قزِق كاهك اى ٍوچْٔ‪ ٚ‬إٓ رب ٓ٘طو‪ ٚ‬ث‪ُٞٞ‬ال ث٘بّ‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬ثبٓ‪٤‬بٕ ‪ ٝ‬اى ث‪ُٞٞ‬ال رب ٓ٘طو‪ ٚ‬ك‪ ٢ّٝ‬ث٘بّ ٍوؿ آة ‪ ٝ‬اى ٓ٘طو‪ ٚ‬ك‪ ٢ّٝ‬ث‪ ٚ‬ثؼل ث٘بّ كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫ک٘لى َٓٔ‪ّٞ ٢ٓ ٢‬ك‪ّ .‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ه‪ٝ‬ك كوػ‪ ًٚ ٢‬ث‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪ّٞ ٢ٓ َٕٝ‬ك كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ً ١‬بٓوك‪،‬‬
‫ٍ‪٤‬ـبٕ‪ ،‬ك‪ٝ‬آة ٓ‪٤‬ـ ىه‪ٍ ، ٖ٣‬بُ٘گ ّٔبُ‪ ،٢‬ف٘غبٕ‪ ،‬اٗلهاة‪ ،‬فبٕ آثبك ‪ ٝ‬ربُوبٕ ٓ‪ ٢‬ثبّ٘ل‪ .‬آة‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬ػِ‪ ٢‬آثبك ک‪ ٚ‬اى ک‪ٛ ٙٞ‬ب‪ ١‬ثوک‪ٍ ٚ‬و ْٓ٘ب َ إٓ اٍذ ‪ ٝ‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ػِ‪ ٢‬آثبك ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘لى ‪َٕٝ‬‬
‫ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ها پو آة ٓ‪َ٤‬بىٗل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘لى ک‪٣ ٚ‬ک‪ ٢‬اى ثيهگ رو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ّٔ ١‬بٍ اكـبَٗزبٕ‬
‫كا‪ ْ٣‬عو‪٣‬بٕ كاّز‪ ٚ‬اٍذ‪ٍ .‬بؽ‪ ٚ‬ى‪٣‬و پ‪ ِّٞ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ؽل‪ٝ‬ك ‪ 10111‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ٓ‪٤‬جبّل ک‪ٚ‬‬
‫ثبػش ٍوٍجي‪ ٝ ١‬اٗکْبف کْب‪ٝ‬هى‪ ٝ ١‬اهزٖبك‪ٝ ١‬ال‪٣‬بد ثـالٕ ‪ٝ‬ک٘لى گوك‪٣‬ل‪ٛ ٝ ٙ‬ياهإ‬
‫‪ٛ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها ى‪٣‬و کْذ اٗ‪ٞ‬اع ٓؾٖ‪ٞ‬الد ىهاػز‪ ٢ٓ ٢‬ثوك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه رـن‪ ٚ٣‬آث‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫ى‪٣‬وىٓ‪ٝ ٢٘٤‬ال‪٣‬بد ثـالٕ ‪ ٝ‬ک٘لى ٗوِ ٓ‪ ٝ ْٜ‬پواهىّ‪ ٢‬كاهك‪ .‬كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ثـالٕ ّ‪ٜ‬و پِقٔو‪١‬‬
‫ٗقَز‪ ٖ٤‬كٍزگب‪ ٙ‬ثوم پِقٔو‪ ١‬ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘لى كه ٍبٍ ‪ 0151‬ث‪ ٚ‬كؼبُ‪٤‬ذ آؿبى ٗٔ‪ٞ‬ك ‪ٝ‬‬
‫كاها‪ ١‬ظوك‪٤‬ذ ‪ِٝٞ٤ً 2811‬اد ثوم ث‪ٞ‬ك‪ .‬آة كه‪٣‬ب اى اهرلبع ى‪٣‬بك‪ ١‬ثبال‪ ١‬ر‪ٞ‬هث‪٤ٓ ٖ٤‬و‪٣‬قذ ً‪ٚ‬‬
‫اٗلاى‪ ٙ‬آة كه ا‪ ٖ٣‬هَٔذ ث‪ٓ 41 ٚ‬زو ٌٓؼت كه صبٗ‪٢ٓ ٚ٤‬هٍل‪ .‬آب كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ظوك‪٤‬ذ إٓ‬
‫کٔزو ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٖ٤‬ع‪ٜ‬ذ اٗزوبٍ آة ثوا‪ ١‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ث‪ ٚ‬رؼلاك ‪ 041‬کبٗبٍ آثوٍبٗ‪٢‬‬
‫اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٓ .‬زبٍلبٗ‪ ٚ‬اى آکبٗبد ثبُو‪ ٝ ٙٞ‬ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ٜ٣‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب آٗط‪ٞ‬ه‪٣‬ک‪ّ ٚ‬ب‪َ٣‬ز‪ٝ ٚ‬‬
‫الىّ اٍذ اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ْٗل‪ ٙ‬ثالفو‪ ٙ‬آة ا‪ٙ‬بك‪ ٢‬إٓ پٌ اى ‪ ٢ٛ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 281‬ک‪ِٓٞ٤‬زو فَز‪ٝ ٚ‬‬
‫ٓب‪ ًٞ٣‬كه هِؼ‪ ٚ‬ىاٍ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬پ٘ب‪ ٢ٓ ٙ‬ثوك رب كهك‪ ١‬ها كهٓبٕ ‪ ٝ‬رْ٘‪ُ ٚ‬ت ك‪٣‬گوی ها كه‬
‫آَٗ‪ ١ٞ‬كه‪٣‬ب ٍ‪٤‬واة ٗٔب‪٣‬ل‪.‬‬

‫‪-8-1-1‬درياي خُست َ فروگ )‪(Khost va farang river‬‬

‫ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ػٔل‪ ٙ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ػجبهد اٗل اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪ ٙ‬چوؿ كِ ‪ٝ‬كوؿبٓجَ ثب ٓؼب‪ّ ٖ٤ٗٝ‬بٕ ک‪ ٚ‬اى‬
‫ٍب‪٣‬و كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ف‪ٍٞ‬ذ ‪ٝ‬كوٗگ ٍواى‪٣‬و ّل‪ ٙ‬كهؽل پَ ُ٘گو ث‪٤َٓ ٚ‬و كه‪ ٙ‬ف‪٤‬الة ٍ‪٤‬وٗٔ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫ف‪ٍٞ‬ذ ‪ ٝ‬كوٗگ ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل ‪.‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثؼل ػج‪ٞ‬ه اى هَٔذ ‪ٛ‬ب‪َُٞٝ ١‬اُ‪ٛ ٢‬ب‪ ١‬اّکِٔ‪ ،‬چبٍ‬
‫‪ٝ‬ث٘گ‪ٝ ٢‬ال‪٣‬ذ رقبه كهٓؾَ پبئ‪٘٤‬زو اى پَ ث٘گ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬فبٕ آثبك ٓ‪٤‬و‪٣‬يك‪.‬‬

‫چگَٕگي استفادِ ًْسایّ ْاي شًاني افغاَستاٌ از آب دریاي آيٕ‬

‫کْ‪ٞ‬ه ربع‪٤‬کَزبٕ ػال‪ ٙٝ‬ثو اٍزلبك‪٤ٍٝ ٙ‬غ كه ثقِ کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬اى آة آٓ‪ ،ٞ‬كه ٗظو كاهك ک‪ ٚ‬ث‪ٚ‬‬
‫رؼلاك ‪٤ٗ 02‬و‪ٝ‬گب‪( ٙ‬ث٘لثوم) ها ثب ر‪ٞ‬إ ٓغٔ‪ٞ‬ػ‪ ٢‬چ‪ٜ‬به‪ٛ‬ياه ٓ‪٤‬گب‪ٝ‬اد‪ ،‬ثبال‪ ١‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ٞ‬اؽلاس‬
‫ک٘ل ک‪ ٚ‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬آٗ‪ٜ‬ب ٗ‪٤‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬كّذ عْ ثب ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل‪٤ِ٤ٓ 03;4 ١‬بهك ک‪ِٞ٤‬اد ٍبػذ ثوم كه‬

‫‪57‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٍبٍ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪ٛ .‬ي‪ ٚ٘٣‬ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬روو‪٣‬جب ً چ‪ٜ‬به ‪ٛ‬ياه ٓ‪ ٕٞ٤ِ٤‬كاُو آٓو‪٣‬کب‪ ٢٣‬رقٔ‪ّ ٖ٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ کْ‪ٞ‬ه‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬آٍ‪٤‬ب‪٤ٓ ١‬بٗ‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬اٍزض٘ب‪ ١‬هياهَزبٕ روو‪٣‬جب ً ٓزجبه‪ ٢‬ث‪ٞٛ ٚ‬ه کبَٓ كه ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬ع‪ َ٤ٜ‬ا‪ٝ‬هاٍ هواه كاهٗل‪.‬‬
‫ا‪ ٖ٣‬ع‪ٜٔٓ َ٤ٜ‬زو‪ ٖ٣‬ربٓ‪ ٖ٤‬ک٘٘ل‪ ٙ‬آة ثوا‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪ ١‬آٍ‪٤‬ب‪٤ٓ ١‬بٗ‪ ٚ‬ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪٤‬و‪ٝ‬ك ‪ ٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬ث‪ٚ‬‬
‫‪ٔٛ‬وا‪ ٢ٛ‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪٤ٍ ٚ‬و ربٓ‪ ٖ٤‬ک٘٘ل‪ %91 ٙ‬آة ثوا‪ ١‬ع‪ َ٤ٜ‬ا‪ٝ‬هاٍ ثْٔبه ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ .‬کبٗبٍ ٓؼو‪ٝ‬ف هو‪ٙ‬‬
‫ه‪ّ ّٞ‬و‪٣‬بٕ ؽ‪٤‬بر‪ ٢‬آة روکَٔ٘زبٕ ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ٞ‬ث‪ ٚ‬ػ٘‪ٞ‬إ ثيهگزو‪ ٖ٣‬ربٓ‪ ٖ٤‬ک٘٘ل‪ ٙ‬آة ثوا‪ ١‬ا‪ٖ٣‬‬
‫کبٗبٍ ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪٤‬و‪ٝ‬ك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ثوا‪ ١‬ؽَ ْٓکالد فْ ٍبُ‪ ٝ ٢‬کْ آث‪ ٢‬روکَٔ٘زبٕ اؽلاس ّل‪ٝ ٙ‬‬
‫اى عِٔ‪ ٚ‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ػٔواٗ‪ ٢‬كافِ‪ّٞ ٢‬ه‪ٍ ١ٝ‬بثن ثْٔبه ٓ‪٢‬ه‪ٝ‬ك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ؽغْ ثَ‪٤‬به‬
‫ى‪٣‬بك آة ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ٞ‬ها كه ّوم روکَٔ٘زبٕ گوكز‪ ٝ ٚ‬ث‪ ٚ‬كافَ فبک ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه عبه‪ٍ ٢ٓ ١‬بىك‪.‬‬
‫کبٗبٍ هو‪ ٙ‬ه‪ ّٞ‬كاها‪ 0111 ١‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ ٍٞٛ‬ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬كه َٓ‪٤‬و ّوم ث‪ ٚ‬ؿوة عو‪٣‬بٕ كاهك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ثب‬
‫پ‪ٞٔ٤‬كٕ ‪ 0011‬ک‪ِٓٞ٤‬زو آة ّ‪ٜ‬و ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬و‪ ،ٝ‬هبىاٗغ‪٤‬ن‪ ،‬روک‪ ،٢‬رظ‪ ،‬ػْن آثبك ‪ٗ ٝ‬جذ كاؽ ها ربٓ‪ٝ ٖ٤‬‬
‫‪ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ ٣‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ها ک‪ّ ٚ‬بَٓ کْزياه ‪ٛ‬ب‪ ١‬پ٘ج‪ّٞ ٢ٓ ٚ‬ك‪ ،‬آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪ٔٛ .‬چ٘بٕ‬
‫ثب‪٣‬ل گلذ ک‪ ٚ‬آة کْ‪ٞ‬ه روکَٔ٘زبٕ اى فبهط ٓوى ‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ربٓ‪ ٢ٓ ٖ٤‬گوكك‪.‬‬

‫عٔ‪ٜٞ‬ه‪ ١‬اىثکَزبٕ ‪ٍ ٢ٛ‬بُ‪٤‬بٕ ٓزٔبك‪ ١‬اى آة ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ٞ‬ع‪ٜ‬ذ آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬کْب‪ٝ‬هى‪١‬‬
‫ف‪ٞ‬ك اٍزلبك‪ ٙ‬اػظٔ‪ ٢‬کوك‪ ٙ‬اٍذ‪ٝ .‬ال‪٣‬بد ٍوفبٕ كه‪٣‬ب‪ ،‬هْو‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ،‬ثقبها‪ٞٗ ،‬ا‪ ،٢٣‬ف‪ٞ‬اهىّ ‪ٝ‬‬
‫عٔ‪ٜٞ‬ه‪ ١‬ف‪ٞ‬كٓقزبه هو‪ ٙ‬هِپبم ثب ؽلو ‪ ٝ‬ارٖبٍ کبٗبٍ ‪ٛ‬ب‪ ١‬ثيهگ ‪ ٝ‬ک‪ٞ‬چ ث‪ ٚ‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ،ٞ‬اى آة‬
‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك فبٗ‪٘ٓ ٚ‬ؾ‪٤‬ش ٓ٘جغ إِ‪ ٢‬آث‪٤‬به‪ٓ ١‬ياهع پ٘ج‪ ٚ‬ف‪ٞ‬ك ک‪ٓ ٚ‬ؾٖ‪ ٍٞ‬ػٔل‪ٕ ٙ‬بكهاد اىثکَزبٕ ها‬
‫رْک‪٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ ،‬اٍزلبك‪ ٢ٓ ٙ‬ک٘٘ل‪ٔٛ .‬چ٘بٕ اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن ‪ٝ‬ارو پٔپ ‪ٛ‬ب‪ ١‬ثيهگ ‪ ٝ‬کبٗبٍ ‪ٛ‬ب‪ َ٣ٞٛ ١‬آة‬
‫‪،‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ٞ‬ث‪ٍ ٚ‬ل ثيهگ (ر‪ٞ‬هپبالٗگ) كه ع٘‪ٞ‬ة ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٍوفبٕ كه‪٣‬ب ٍواى‪٣‬و ٓ‪ّٞ٢‬ك‪ .‬کبٗبٍ‬
‫ثيهگ ثقبها ک‪ ٚ‬كه ىٓبٕ ّ‪ٞ‬ه‪ ١ٝ‬اؽلاس گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ آة ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى اٍز‪ٛ ْٖ٤‬ب‪٣‬له‪ٞٗ ٤ُٝ‬ا‪ ٢٣‬ها‬
‫اى آة ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬آٓ‪ ٞ‬ربٓ‪٢ٓ ٖ٤‬ک٘ل‪ .‬كه ٗبؽ‪ ٚ٤‬ربُ‪ٓ ٢‬وعبٕ ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ هْو‪ ٚ‬كه‪٣‬ب ث٘ل آة ك‪٣‬گو‪ ١‬ک‪ ٚ‬ظوك‪٤‬ذ‬
‫إٓ ث‪ ٚ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ٓ ٕٞ٤ِٓ 01‬زو ٓکؼت ٓ‪٢‬هٍل ‪ٔٛ ٝ‬چ٘بٕ چ٘ل‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ ٝ‬ث٘ل آة ك‪٣‬گو كه ٗبؽ‪ٚ٤‬‬
‫ف‪ٞ‬اهىّ ‪ ٝ‬عٔ‪ٜٞ‬ه‪ ١‬هو‪ ٙ‬هِپبم اؽلاس ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ ،‬ک‪٘ٓ ٚ‬جغ رٔبّ آٗ‪ٜ‬ب آة كه‪٣‬بی آٓ‪ ٞ‬اٍذ‪.‬‬

‫كه ٗز‪٤‬غعع‪ ٚ‬ثب‪٣‬ععل گلععذ ثععب ‪ٝ‬ععع‪ٞ‬ك ر‪ٞ‬اٗٔ٘ععل‪ ٝ ١‬ظوك‪٤‬ععذ ثععبال‪ً ٢٣‬عع‪ ٚ‬ا‪٣‬ععٖ كه‪٣‬ععب ثععوا‪ ١‬اٌْٗععبف ىهاػععذ‪،‬‬
‫پو‪ٝ‬هُ ٓب‪ ،٢ٛ‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ٓ ٢‬وكّ ‪ ٝ‬آثبكاٗ‪ّٔ ٢‬بٍ ًْ‪ٞ‬ه ٓب كاهك‪ٓ ،‬وكّ ٓب ًٔزعو‪ ٖ٣‬ث‪ٜ‬عو‪ ٙ‬ها اى ا‪٣‬عٖ‬
‫كه‪٣‬ب ٓ‪ ٢‬ثوٗل ٓزبٍلبٗ‪ ٚ‬رب ‪ٞ٘ٛ‬ى اٍزلبك‪ ٙ‬چ٘لاٗ‪ ٢‬اى ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ػظ‪ ٝ ْ٤‬گ‪ٜ‬وثبه ْٗل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كه ؽبُ‪ٌ٤‬ع‪ٚ‬‬
‫ٓ‪ ٢‬رع‪ٞ‬إ ثع‪ ٚ‬رعله‪٣‬ظ ثعب اؽعلاس ث٘عل ‪ٛ‬عب ‪ً ٝ‬بٗبُ‪ٜ‬عب‪ ١‬اٗؾواكع‪ٛ ٢‬عياهإ ‪ٌٛ‬زعبه ىٓ‪ٜ٘٤‬عب‪ٓ ١‬وؿع‪ٞ‬ة ّعٔبٍ‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ها ى‪٣‬وًْذ ثوك ‪ ٝ‬رؼلاك ى‪٣‬بك‪ ١‬اى ٓوكّ ث‪ٌ٤‬به ٓب ْٓـ‪ًْ ٍٞ‬ذ ‪ً ٝ‬به ّع‪ٗٞ‬ل كه آهى‪ ١ٝ‬پ‪٤‬علا‬
‫کوكٕ ‪ُ ٣‬ؤ‪ٗ ٚ‬بٕ ث‪ ٚ‬عَزغ‪ ١ٞ‬کبه كه کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ث‪٤‬گبٗ‪ٗ ٚ‬جبّع٘ل‪ .‬آعب كه ػع‪ ٗٞ‬فو‪ّٝ‬عچق هئع‪ٌ٤‬‬
‫عٔ‪ٜٞ‬ه ارؾبك عٔب‪٤ٛ‬و ّ‪ٞ‬ه‪ٍ ١ٝ‬بثن كه ك‪٤ٓ 0131 ٚٛ‬الك‪ ١‬ثب ّؼبه پ٘ج‪ٛ ٚ‬ال‪ٍ ١‬عل‪٤‬ل كٍعز‪ٞ‬ه ‪ٛ‬عوػ‬

‫‪58‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫اؽلاس ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬ثيهى ‪ ٝ‬اٗزوبٍ آة كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪ ٞ‬ها ٕبكه ًوك ‪ ٝ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ى‪٣‬عو ًْعذ پقزع‪ ٚ‬ها اى ‪1/3‬‬
‫ث‪ٌٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ 7/3 ٚ‬زبه اكيا‪ ِ٣‬كاك‪.‬‬

‫‪59‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل ىفتن‬

‫‪– 2‬حٌزه دريايي شوال )‪:)North river basin‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪َٗ ٢٣‬جذ ث‪ ٚ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گو ظوك‪٤‬ذ کٔزو‪ ١‬كاهٗل آب ثؼِذ رواکْ عٔؼ‪٤‬ذ ‪ٝ‬‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٝ ٢‬ػِلچو‪ٛ‬ب‪ ١‬كوا‪ٝ‬إ اى ا‪٤ٔٛ‬ذ ّب‪٣‬بٕ ثوف‪ٞ‬هكاه ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه‬
‫‪ ٣‬كه‪٤‬و‪ ، 5149m3 ٚ‬عو‪٣‬بٕ آة ٍبُ‪٤‬بٗ‪ ٚ‬إٓ ‪٤ِ٤ٓ 5‬بهك ٓزوٓکؼت ‪ٍ ٝ‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ ِّٞ‬إٓ رقٔ‪٢٘٤‬‬
‫‪ 28311‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ٓ‪٤‬جبّل‪٘ٓ .‬بثغ آث‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ّ ٙ‬بَٓ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬وپَ‪ّ ،‬و‪ ٖ٣‬رگبة‪ ،‬ثِقآة ‪ٝ‬‬
‫ٍٔ٘گبٕ ‪٣‬ب فِْ ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪ -1-2‬درياي سرپل )‪ :(sar-e-pul‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪ِٓٞ٤ً 151‬زو ‪ ٍٞٛ‬كاهك ً‪ ٚ‬كه ّٔبُـوث‪ٗ ٢‬يك‪٣‬ي‬
‫هِؼ‪ّٜ ٚ‬و ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك هجَ اى ا‪ ًٚ ٖ٣‬ث‪ّ ٚ‬جوؿبٕ ثوٍل اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن ًبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬ث‪ٖٓ ٚ‬وف‬
‫ىهاػذ ‪ًْ ٝ‬ذ ‪ً ٝ‬به ٓ‪٤‬وٍل‪ .‬چ٘ل‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك كوػ‪ًٞ ٢‬چي‪ ( ،‬ه‪ٝ‬ك ٍ‪٤‬ب‪ ٙ‬اى ٍٔذ هاٍذ ‪ ٝ‬ه‪ٝ‬ك‬
‫ٍبىا‪ ٢٣‬اى ٍٔذ چپ) كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬وپَ ها رـن‪ٔٗ ٢ٓ ٚ٣‬ب‪٣‬ل‪ .‬ؽلا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه ‪ ٣‬كه‪٤‬و‪m3/min ٚ‬‬
‫‪ٍ ٝ 505‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ ِّٞ‬إٓ ‪ 7811‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ٓوثغ ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ثالفو‪ ٙ‬آة كه‪٣‬ب كه ا‪ٛ‬واف ّجوؿبٕ‬
‫فْي ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬
‫‪ -2-2‬درياي ضريه تگاب )‪ :(Shearin tagab‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ْٗ‪٤‬ج‪ٜ٤‬ب‪ّٔ ١‬بُ‪ ٢‬رپ‪ ٚ‬ر‪٤‬وث٘ل‬
‫روکَزبٕ ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬ه‪ٝ‬ك ٓ‪ ، ٚ٘ٔ٤‬آة ه‪ٖ٤‬به ‪ ٝ‬ه‪ٝ‬ك أُبه اى ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬إٓ ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫ؽلا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه ‪ ٣‬كه‪٤‬و‪ٍ ٝ 011 m3/min ٚ‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ ِّٞ‬إٓ ‪ 01411‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ٓوثغ‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪..‬‬
‫‪ -3-2‬آب ليصار )‪ :(ab qisar‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب‪ِٓٞ٤ً 151 ٍٞٛ‬زو ‪ ٍٞٛ‬اى ٗيك‪ ٢ٌ٣‬ثو‪ ٢ً ٙ‬هاعبٕ‬
‫ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬پٌ اى ‪ٞٔٗ ٢ٛ‬كٕ كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ثبه‪٣‬ي ‪ ٝ‬پورگب‪ٜٛ‬ب‪ ١‬ثِ٘ل‪ ،‬كه ٗبؽ‪ّٔ ٚ٤‬بٍ ك‪ُٝ‬ذ آثبك‬
‫ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب ّو‪ ٖ٣‬رگبة ‪ْٞ٤ٓ َٕٝ‬ك‪.‬‬

‫‪ -4-2‬درياي سىگالخ )‪ :(sanglaKh river‬اى ر‪٤‬وث٘ل روکَزبٕ ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ٍ ، ٚ‬وپَ ‪،‬‬
‫ّجوؿبٕ ‪ ٝ ٚ٘ٔ٤ٓ،‬اٗلف‪ ١ٞ‬ها ٍ‪٤‬واة ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪.‬‬

‫‪ -5-2‬درياي سمىگان )‪ :(Samangan river‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ث٘بّ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ربّووؿبٕ ‪ ٝ‬فِْ ٗ‪٤‬ي ‪٣‬بك‬
‫ٓ‪ّٞ ٢‬ك اى كآ٘‪ٛ ٚ‬ب‪ّٔ ١‬بُ‪٘ٛ ٢‬ل‪( ًِٝ‬هو‪ ٙ‬ک‪ٞ‬رَ) اى ا‪ٛ‬واف ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ه‪ ٝ ٢٣ٝ‬ك‪ٝ‬آة ٍٔ٘گبٕ‬
‫ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٝ ٚ‬اى ّ‪ٜ‬و ٍٔ٘گبٕ ػج‪ٞ‬ه ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ٗيك‪٣‬ک‪ ٢‬ر٘گ‪ ٢‬ربّووؿبٕ كه ک٘به عبك‪ ٙ‬کبثَ‪-‬‬

‫‪61‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٓياهّو‪٣‬ق‪ ،‬چْٔ‪ٍ ٚ‬به‪ٛ‬ب ث‪ ٚ‬إٓ ا‪ٙ‬بك‪ّ ٚ‬ل‪ٝ ٙ‬آٗوا پو آة ٗٔ‪ٞ‬ك‪ٝ ٙ‬اهك عِگ‪ ٚ‬ػو‪ ٘٣‬ربّووؿبٕ ّل‪ٙ‬‬
‫ثبؿ‪ٜ‬ب‪ ١‬آٗوا ٍ‪٤‬واة ‪ٍ ٝ‬پٌ ‪ٝ‬اهك ٓ٘طو‪ ٚ‬فِْ ّل‪ ،ٙ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬آٗوا آث‪٤‬به‪ ٝ ١‬ثالفو‪ ٙ‬پٌ اى‬
‫‪ ٢ٛ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 511‬ک‪ِٓٞ٤‬زو كه ؽ‪ٞ‬اُ‪ّٔ ٢‬بُ‪ ٢‬ه‪٣‬گَزبٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬فِْ فْي ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ٍ .‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ِّٞ‬‬
‫‪ 8211‬ک‪ِٓٞ٤‬زوٓوثغ ‪ ٝ‬ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه كه‪٤‬و‪٤ٓ 47 m3/min ٚ‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪٢‬‬
‫‪ ٝ‬ىهاػز‪َُٞٝ ٢‬اُ‪ ٢‬فوّ ‪ٍ ٝ‬بهثبؽ‪ّٜ ،‬و ٍٔ٘گبٕ‪ ،‬ؽ‪ٚ‬ود ٍِطبٕ ‪ ،‬ربّووؿبٕ ‪ ٝ‬فِْ ها ربٓ‪٢ٓ ٖ٤‬‬
‫ک٘ل ک‪ ٚ‬ثبػش ٍوٍجي‪ ٝ ١‬فوٓ‪ ٢‬ا‪٘ٓ ٖ٣‬طو‪ ٚ‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬آة کِ‪َُٞٝ ٢‬اُ‪ ٢‬فوّ ‪ٝ‬‬
‫ٍبهثبؽ عب‪٘ٓ ١‬بٍج‪ ٢‬ثٖ‪ٞ‬هد ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬ثوا‪ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة ‪ٝ‬اػٔبه ث٘ل ثوم ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ .‬چ٘ل ثبه ‪ْٛ‬‬
‫ٓطبُؼ‪ٓ ٚ‬ولٓبر‪ ٢‬ر‪ ٍٜٞ‬ه‪٣‬بٍذ ر٘ظ‪ ْ٤‬آة ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٍٔ٘گبٕ ‪ٍَٞٓ ٝ‬بد ك‪٣‬گو كه ا‪٘ٓ ٖ٣‬طو‪ٕٞ ٚ‬هد‬
‫گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬آب کلاّ کبه ػِٔ‪ ٢‬اٗغبّ ٗگوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬اگو چ٘بٗچ‪ ٚ‬كه ا‪٘ٓ ٖ٣‬طو‪ ٚ‬ث٘ل آة اؽلاس گوكك‬
‫ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬اٗل ‪ٛ‬ياهإ ‪ٛ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ثب‪٣‬و ‪ ٢ُِٔ ٝ‬ها كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ز‪ٜ‬ب‪ٍ٘ٔ ١‬گبٕ ‪ ٝ‬ثِـ رؾذ آث‪٤‬به‪ ١‬هواه ك‪ٛ‬ل ‪ٝ‬‬
‫رؼلاك ى‪٣‬بك‪ٓ ١‬وكّ ا‪ ٖ٣‬فط‪ٓ ٚ‬ؾو‪ْٓ ّٝ‬ـ‪ ٍٞ‬ثکبه ف‪ٞ‬ا‪٘ٛ‬ل ّل‪ .‬ر‪ّ ٍٜٞ‬وکذ ‪ٝ‬اة ک‪٘ٛ ًٞ‬ل‪ٍٝ‬زبٕ‬
‫ٍو‪ ١ٝ‬رق٘‪٤‬ک‪ ٝ ٢‬ع‪ٞ٤‬رق٘‪٤‬ک‪ ٢‬ها كه ٓ٘ب‪ٛ‬ن فوّ ‪ٍ ٝ‬بهثبؽ ‪ ٝ‬آة کِ‪ 8 ٍٞٛ( ٢‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪ ٝ‬ػوٗ‬
‫‪ٓ53‬زو ‪ ٝ‬اهرلبع ‪ٓ 41‬زو) كه ‪٘ٓ 05‬طو‪ ٚ‬ثوا‪ ١‬اؽلاس ‪ 05‬ث٘ل مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة كه ‪ٍ 5 ٢ٛ‬بٍ اٗغبّ گوكز‪ٚ‬‬
‫اٍذ‪ .‬آة ى‪٣‬وىٓ‪٘٤‬ی ّ‪ٜ‬و ا‪٣‬ج ف‪ِ٤‬ی پبئ‪ ٖ٤‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬رب كبِٕ‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ 211‬زو آة ٗلاهك‪٣ .‬ک‪ ٢‬ػِذ إٓ‬
‫ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك‪٣‬ذ ٍ٘گ ‪ٛ‬ب‪ ١‬آ‪ٛ‬ک‪ ٢‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬آب كه ‪َُٞٝ‬اُی ؽ‪ٚ‬ود ٍِطبٕ كه ‪ٓ 51‬زو‪ ١‬ىٓ‪ ٖ٤‬آة‬
‫‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪.‬‬
‫‪ 6-2‬درياي بلخآب )‪ :(Balkh-ab river‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب ‪ِٓٞ٤ً 211 ٍٞٛ‬زو اى ث٘ل آ‪٤‬و ک‪ ٚ‬كاها‪١‬‬
‫‪ 3‬ث٘ل ‪ ٝ‬ؿ٘‪ ٢‬اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪٤ٓ ٢٘٤‬جبّل‪ٍ ،‬وچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه كه‪٤‬و‪ٚ‬‬
‫‪٤ٓ 1689 m3/min‬جبّل ٍبؽ‪ ٚ‬پ‪ ِّٞ‬پ‪ ِّٞ‬إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪ 08711‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬آة ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ‪ٝ‬اهك‬
‫ًبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬أٌِّ ‪ 07 ٝ‬کبٗبٍ ك‪٣‬گو ّل‪ٛ ٙ‬ياهإ عو‪٣‬ت ىٓ‪ ٖ٤‬ها كه فط‪ ٚ‬ثبٍزبٕ ثِـ ‪ّٜ ٝ‬و‬
‫ٓياه ّو‪٣‬ق آث‪٤‬به‪ٛ ٝ ١‬ياهإ ك‪ٛ‬وبٕ ها ْٓـ‪ ٍٞ‬ىهاػذ ٍبفز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬كه‪ٕٞ ٙ‬ف ‪٣‬ک‪ ٢‬اى‬
‫ه‪ٝ‬ك كوػ‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫ى‪ -‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ع‪ٞ‬ىعبٕ ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬ ‫كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گو ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬ػجبهر٘ل اى‪ -ٝ :‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ثبكؿ‪ٌ٤‬‬

‫‪61‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل ىشتن‬

‫‪-3‬حٌزه دريايي كابل ( ‪)Kabul river basin‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬روو‪٣‬جب ‪َٓ %05‬بؽذ ًْ‪ٞ‬ه ها ّبَٓ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ً‪ٍ ٚ‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪Watershed ( ِّٞ‬‬
‫‪ )area‬إٓ روو‪٣‬جب ‪ %9‬اها‪ًْٞ ٢ٙ‬ه ها كه ثو ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬اى پزبَٗ‪ َ٤‬ثبال‪ ٢٣‬ثوف‪ٞ‬هكاه ث‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫ثط‪ٞ‬ه ٓ‪٤‬بٗگ‪ٍ ٖ٤‬بُ‪٤‬بٗ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 51011 ٚ‬زو ٌٓؼت آة كه كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬عو‪٣‬بٕ پ‪٤‬لا ٓ‪ً٘ ٢‬ل ً‪ٚ‬‬
‫ؽل‪ٝ‬ك ‪ %19‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪ًْٞ ١‬ه ها رٌْ‪ َ٤‬كاك‪ٍ ٝ ٙ‬بؽ‪ 77711 ٚ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ها رؾذ پ‪ ِّٞ‬ف‪ٞ‬ك‬
‫هواه ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ّ ٙ‬بَٓ‪:‬‬

‫‪-1-3‬درياي کابل (‪)Kabul river‬‬

‫ٓ‪ٜٔ‬زو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ً ١‬بثَ ٓ‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬اى ث‪ ْٜ‬پ‪ٍٞ٤‬زٖ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪ٍ٘ ٙ‬گالؿ ‪ ٝ‬كه‪ٙ‬‬
‫ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪٣‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب اى‬
‫اهرلبػبد ً‪ٞ‬رَ ا‪ًٙٞ ٢ٗٝ‬‬
‫پـٔبٕ ٍوچْٔ‪ ٝ ٚ‬ث‪ٍٔ ٚ‬ذ‬
‫ّوم عو‪٣‬بٕ ‪٣‬بكز‪ٗ .ٚ‬قَذ‬
‫‪Nuristan‬‬ ‫‪Ñ‬‬
‫‪Ñ‬‬ ‫‪Theme69.shp‬‬

‫‪Parwan‬‬
‫‪Ñ‬‬
‫‪Kapisa‬‬
‫‪Ñ‬‬
‫عِگ‪٤ٓ ٚ‬لإ ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‬
‫‪Kunar‬‬
‫‪Ñ‬‬
‫‪Kabul River Basin‬‬
‫‪KABUL‬‬
‫‪KAPISA‬‬
‫‪Laghman‬‬
‫‪Ñ‬‬

‫‪ ٝ‬كه ؽل ٍوک ه٘ل‪ٛ‬به‪-‬کبثَ‬


‫‪KUNAR‬‬
‫‪Kabul‬‬
‫‪Ñ‬‬
‫‪LAGHMAN‬‬
‫‪Wardak‬‬
‫‪Ñ‬‬ ‫‪LOGAR‬‬
‫‪Nangarhar‬‬ ‫‪NANGARHAR‬‬
‫َٓ‪٤‬و ف‪ٞ‬ك ها کٔ‪ ٢‬رـ‪٤‬و كاك‪ ٙ‬ث‪ٚ‬‬
‫‪Ñ‬‬

‫‪Logar‬‬ ‫‪Ñ‬‬
‫‪NURISTAN‬‬
‫‪PARWAN‬‬
‫‪WARDAK‬‬

‫ر٘گ‪ُِ٘ ٢‬له ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ع٘‪ٞ‬ة ک‪ٙٞ‬‬


‫‪N‬‬

‫هوؽ كافَ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ثؼل اى إٓ‬


‫‪W‬‬ ‫‪E‬‬

‫‪S‬‬

‫‪200‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ث‪ ٚ‬ر٘ ٓ‪٤‬لإ ‪ ٝ‬گَ ثبؽ هٍ‪٤‬ل‪ٙ‬‬


‫‪400 Kilometers‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬اهؿ٘ل‪ ١‬ک‪ ٢ٍٔٞٓ ٚ‬ث‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬


‫ّٔبه‪ٔٗ : 54 ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی کبثَ اكـبَٗزبٕ‬ ‫ث‪ ٚ‬إٓ ٗ‪٤‬ي ِٓؾن ّل‪ ٝ ٙ‬كه‬
‫گنهگب‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪٤ٓ ١‬لإ ثب إٓ ‪٣‬کغب ٓ‪ْٞ٤‬ك‪ ،‬پٌ اى ػج‪ٞ‬ه اى چ‪ٜ‬بهك‪ٝ ، ٙ‬اهك ّ‪ٜ‬و کبثَ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ّٜ ٝ‬و‬
‫ها ث‪ ٚ‬ك‪ٝ‬هَٔذ روَ‪٤ٓ ْ٤‬ک٘ل ‪ ٝ‬كه هَٔذ رپ‪ٓ ٚ‬وٗغبٕ ‪ ٝ‬ث‪ ٢‬ث‪ٜٓ ٢‬و اى ّ‪ٜ‬و کبثَ فبهط ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬كه‬
‫ٓ٘طو‪ ٚ‬پِچوف‪ ٢‬ثب إٓ كه‪٣‬ب‪ُٞ ١‬گو ‪٣‬کغب ّل‪ ٙ‬اى ٓ٘ب‪ٛ‬ن ر٘گ‪ ٢‬ؿبه‪ ٝ‬گنّز‪ ٚ‬كه ٓب‪٤ٛ‬پو ثب آىاك کوكٕ‬
‫ٗ‪٤‬و‪ ١ٝ‬پور‪ٞ‬إ اٗوژ‪ ١‬ثوم ف‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬ه‪ٍ ّٖٝ‬بفزٖ فبٗ‪ٛ ٚ‬ياهإ ّ‪ٜ‬و‪ٗٝ‬ل ف‪ٝ ،ِ٣ٞ‬اهك عِگ‪ٍ ٚ‬و‪ٝ‬ث‪٢‬‬
‫ّل‪ ٙ‬كه ٗـِ‪ ٞ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ‪ ْٛ‬اى ها‪ ٢ٓ ٙ‬هٍل كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ها فو‪ّٝ‬بٕ ‪٤ٍ ٝ‬و آة ٍبفز‪ ،ٚ‬كه آٗغب‬

‫‪62‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ ْٛ‬ثب ا‪٣‬غبك اٗوژ‪ ١‬ثوم ثبهك‪٣‬گو فبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ف‪ ٢ِ٤‬اى ّ‪ٜ‬و‪ٗٝ‬لإ ها ثب ٗ‪ٞ‬ه ف‪ٞ‬ك ه‪ٕ ٝ ّٖٝ‬لب‪٢٣‬‬
‫ثقْ‪٤‬ل‪ ٙ‬ثط‪ٞ‬ه كٍز‪ ٚ‬عٔؼ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ها‪ ٙ‬ف‪ٞ‬ك اكآ‪ ٚ‬كاك‪ ٙ‬اى كه‪ٗٝ‬ز‪ ٚ‬ػج‪ٞ‬ه ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ، ٙ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬ػِ‪ْ٘٤‬گ ‪ٝ‬‬
‫ػِ‪٘٤‬گبه كه ٓ٘طو‪ ٚ‬کچ ػي‪٣‬ي فبٕ ثب إٓ ٓ‪٤‬و‪٣‬يٗل ثؼل رو ث‪ ٚ‬عِگ‪ ٚ‬عالٍ آثبك ٓ‪ ٢‬هٍل‪ .‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬صٔو‬
‫ف‪ َ٤‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘و ک‪ ٚ‬اى اهرلبػبد ‪٘ٛ‬ل‪ٝ‬کِ ّوه‪ٍ ٢‬وچْٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ ْٛ ،‬ثب ا‪ٜ٘٣‬ب ِٓؾن ّل‪ ٙ‬آٗوا ٓضَ‬
‫اٍپ ٍوکِ ‪٣ ٝ‬ک‪ ٚ‬ربى‪ ،‬فو‪ّٝ‬بٕ ٍبفز‪ ٚ‬ثب َٓز‪ ٝ ٢‬رال‪ ْٛ‬ثبى ‪ ْٛ‬ث‪ ٚ‬ها‪ ٙ‬ف‪ٞ‬ك اكآ‪ ٚ‬كاك‪ ٙ‬كه َٓ‪٤‬و‬
‫ف‪ٞ‬ك ‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬وفو‪ٝ‬ك ک‪ ٚ‬اى ٍپ‪ ٖ٤‬ؿو ٍوچْٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ثب ف‪ٞ‬ك ‪٣‬کغب ّل‪ ،ٙ‬ثالفو‪ ٙ‬ثب كُ‪ ٢‬ؿٔگ‪ٖ٤‬‬
‫‪ ٝ‬آ‪ ٢ٛ‬پوٍ‪ٞ‬ى ثب ىاكگب‪ ِٛ‬فلاؽبكظ‪ٞٔٗ ٢‬ك‪ ٙ‬اى ٍبؽ‪ ٚ‬ثبٍ‪ ٝ ٍٞ‬كک‪ ٚ‬كافَ ٓ٘طو‪ ٚ‬آىاك ٓ‪ٜ٘ٔ‬ل کْ‪ٞ‬ه‬
‫پبًَزبٕ ّل‪ ،ٙ‬ىٓ‪ٖٛ٤‬ب‪ِٓ ١‬زبٕ‪ ،‬ػِ‪ ٢‬پ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬ؽ‪٤‬له آثبك ها ٍ‪٤‬و آة ‪ٍ ٝ‬وٍجي ٍبفز‪ ٝ ٚ‬اى آٗغب كه‬
‫ٓ٘طو‪ ٚ‬ار ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ٍ٘ ١‬ل (‪ ٢ٓ )Indus‬ه‪٣‬يك‪ .‬كه ثؼ‪ٍ ٢ٚ‬بُ‪ٜ‬ب ک‪ ٚ‬ثبهٗلگ‪ ٢‬ث‪ْ٤‬زو ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه‪٣‬ب كه‬
‫كافَ ّ‪ٜ‬و کبثَ كه كٖ‪ ٍٞ‬ث‪ٜ‬به پوآة ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ؿ‪٤‬و إٓ اکضواً كه ربثَزبٕ فْ ‪ ٝ‬پو اى آّـبٍ‬
‫ٓ‪٤‬جبّل ک‪ ٚ‬چ٘‪ٙٝ ٖ٤‬ؼ‪٤‬ذ اٍلجبه ‪ٗ ٝ‬ب‪٘ٛ‬غبه ى‪َ٣‬ذ ٓؾ‪٤‬ط‪ّ ،٢‬ب‪َ٣‬ز‪ّٜ ٚ‬و ثبٍزبٗ‪ ٢‬کبثَ ٗٔ‪٤‬جبّل‪ .‬ثوا‪١‬‬
‫ث‪٤‬و‪ ٕٝ‬هكذ اى ا‪ٙٝ ٖ٣‬ؼ‪٤‬ذ ٗبٓ٘بٍت ‪ ٝ‬پبک ‪ ٝ‬رٔ‪٤‬ي ٗگ‪ٜ‬لاّزٖ كه‪٣‬ب‪ ١‬كافَ ّ‪ٜ‬وکبثَ ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ ثب‬
‫اػٔبه ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة كه كه‪ ٙ‬پْ‪ ٚ‬ا‪ ،١‬اهؿ٘ل‪ ٝ ١‬ك‪٣‬گو ٓ٘ب‪ٛ‬ن ثبال كٍذ‪ ،‬ا‪ْٓ ٖ٣‬کَ ى‪َ٣‬ذ‬
‫ٓؾ‪٤‬ط‪ ٢‬ها ؽَ ٗٔ‪ٞ‬ك ‪٣‬ب ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬إ اى اُگ‪ ١ٞ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬كافَ ّ‪ٜ‬و پبه‪ ٌ٣‬اٍزلبك‪ ٙ‬کوك ث‪ّٜ ٚ‬و کبثَ ى‪٣‬جب‪٣‬ی‬
‫‪ٛ ٝ‬وا‪ٝ‬د ثقْ‪٤‬ل‪.‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ث٘بثو ٓ‪ٞ‬هؼ‪٤‬ذ فبٓ عـواك‪٤‬ب‪ ،٢٣‬ع‪ُٞٞ٤‬ژ‪ٛ ٝ ٢ٌ٣‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ٢ٌ٣‬إٓ اى ا‪٤ٔٛ‬ذ‬
‫اٍزوار‪٤‬ژ‪٣‬ک‪ ،٢‬اهزٖبك‪ٕ٘ ،١‬ؼز‪ًْ ٝ ٢‬ب‪ٝ‬هى‪ ١‬فبٕ‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬هكاه ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬آٗط‪ٞ‬ه‪٣‬ک‪ ٚ‬الىّ اٍذ اى‬
‫آکبٗبد ثبُو‪ ٙٞ‬إٓ اٍزلبك‪ ٙ‬چ٘لاٗ‪ْٗ ٢‬ل‪ ٙ‬اٍذ آب ثبى ‪ ْٛ‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ٢٣‬ه‪ ١ٝ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اػٔبه ّل‪ ٙ‬اٍذ‬

‫ّٔبه‪ٔٗ : 57 ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی کبثَ‬

‫‪63‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ اى ث٘ل‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬و‪ٝ‬ث‪ٗ ، ٢‬ـِ‪ ، ٞ‬كه‪ٗٝ‬ز‪ ، ٚ‬ث٘ل ًبٗبٍ آث‪٤‬به‪٘ٗ ١‬گو‪ٛ‬به‪ٓ ،‬ب‪٤ٛ‬پو‪ ،‬ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬فو‪ٝ‬اه‪،‬‬
‫ثزقبى ‪ ٝ‬ث٘ل هوؿ‪( ٚ‬اى م‪ٝ‬ة ّلٕ ثوف كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬پـٔبٕ رـن‪ْٞ٤ٓ ٚ٣‬ك) ها ٗبّ ثوك‪.‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثوا‪ ١‬پو‪ٝ‬هُ ٓب‪٤ٛ‬بٕ گوٓبث‪ ٢‬ف‪٘ٓ ٢ِ٤‬بٍت ٓ‪٤‬جبّل ثقٖ‪ ٓٞ‬اى ٓ٘طو‪ٍ ٚ‬و‪ٝ‬ث‪ ٢‬رب ٍوؽل‬
‫پبکَزبٕ كه ک٘به كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬إ ٕل‪ٛ‬ب كبهّ ٓب‪ ٢ٛ‬اػٔبه کوك اى إٓ ‪ٛ‬ياهإ ک‪ ِٞ٤‬گواّ گ‪ّٞ‬ذ‬
‫ٓب‪ ٢ٛ‬ثلٍذ آ‪ٝ‬هك كه ؽبُ‪٤‬ک‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ىاٗ‪ ٚ‬ؽل اهَ ‪ 41111- 01111‬ک‪ ِٞ٤‬گواّ ٓب‪ ٢ٛ‬اى پبکَزبٕ ‪ٝ‬اهك‬
‫کبثَ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ ٝ‬كه ٍواٍو کْ‪ٞ‬ه ر‪ٞ‬ى‪٣‬غ ٓ‪٤‬گوكك‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ اى ٍوچْٔ‪ ٚ‬رب ٖٓت ‪ 711‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو‬
‫‪ ٍٞٛ‬كاهك ک‪ 241 ٚ‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو إٓ ث‪ ٚ‬كافَ اكـبَٗزبٕ عو‪٣‬بٕ كاهك‪ .‬ه‪ٝ‬ی كه‪٣‬بی کبثَ چ٘ل‪ ٖ٣‬ث٘ل ثوم‬
‫ٍبفز‪ّ ٚ٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫الف‪ -‬ويرَگاي برق ماٌيپر )‪ :(mahipar electric station‬كه ‪ ۰1‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ّٜ ١‬و کبثَ ٓ‪ٞ‬ه‪٤‬ؼذ‬
‫كاهك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل كهٍبٍ ‪ 01۰۰‬ث‪ٔٛ ٚ‬کبه‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه آُٔبٕ اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬كاها‪ 1 ١‬ر‪ٞ‬هث‪ ٖ٤‬ث‪ ٚ‬هلهد ‪99‬‬
‫ٓ‪٤‬گب ‪ٝ‬اد ثوم ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬كؼالً ‪ ٣‬ر‪ٞ‬هث‪ ٖ٤‬إٓ ث‪ ٚ‬هلهد ‪٤ٓ 09‬گب ‪ٝ‬اد كؼبٍ اٍذ ٓزجبه‪ ٢‬كوٍ‪ٞ‬ك‪ٙ‬‬
‫ّل‪ٙ‬اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل كاها‪ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬گب‪ٛ ٙ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٢‬آة ٗج‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ر‪ٝ ٍٜٞ‬ارو پٔپ آة اى پبئ‪ ٖ٤‬ث‪ ٚ‬ثبال کْبٗ‪٤‬ل‪ٙ‬‬
‫ّل‪ ٙ‬اى ٍوػذ ا‪ ٖ٣‬آة ثوم اٍزؾٖبٍ ٓ‪٢‬گوكك‪.‬‬

‫ب‪ -‬وبرَگاي برق وغلُ )‪ :(Naghlo electric station‬ث٘ل ثوم ٗـِ‪ ٞ‬كه ‪ِٓٞ٤ً 71‬زو‪ّ ١‬وم ًبثَ‬
‫‪٣ ٝ‬ب كه ‪ِٓٞ٤ً 01‬زو‪ ١‬ث٘ل ثوم ٍو‪ٝ‬ث‪٣ ٢‬ي ‪ِٓٞ٤ً ْ٤ٗ ٝ‬زو ك‪ٝ‬هرو اى ٗوط‪ ٚ‬روب‪ٛ‬غ كه‪٣‬ب‪ً ١‬بثَ ‪ٝ‬‬
‫پ٘غْ‪٤‬و ‪ٝ‬اهغ ٓ‪٢‬ثبّل ًبه رؼٔ‪٤‬و إٓ كه ٍبٍ ‪ّ 0119‬و‪ٝ‬ع ‪ ٝ‬كه ٓب‪ ٙ‬ع‪ٞ‬ىا‪ٍ ١‬بٍ ‪ 0124‬رٌٔ‪َ٤‬‬
‫گوك‪٣‬ل‪ .‬كٍزگب‪ ٙ‬ثوم ٗـِ‪ ٞ‬اى كٍزگب‪ٛٙ‬ب‪ ١‬ثيهگ ‪ ْٜٓ ٝ‬اكـبَٗزبٕ ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪٢‬هكذ كه اثزلا ثب ٖٗت ٍ‪ٚ‬‬
‫ر‪ٞ‬هث‪ ٖ٤‬ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل إٓ ‪ِٝٞ٤ً 74111‬اد پ‪ِ٤‬ث‪ ٢٘٤‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ك آب ثب ٖٗت ر‪ٞ‬هث‪ ٖ٤‬چ‪ٜ‬بهٓ‪ ٢‬ر‪٤ُٞ‬ل إٓ ث‪ٚ‬‬
‫‪ِٝٞ٤ً 97311‬اد اكيا‪ ِ٣‬پ‪٤‬لا ًوك‪ .‬ث٘ل ٗـِ‪ٓ 014 ٞ‬زو اهرلبع كاهك ً‪ ٚ‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة إٓ ث‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 311 ٚ‬زو‬
‫ٌٓؼت ثبُؾ ٓ‪٢‬گوكك ‪ ٝ‬روو‪٣‬جب ث‪َٓ ٚ‬بؽذ ‪ِٓٞ٤ً 04‬زو ٓوثغ ىٓ‪ ٖ٤‬ها كه ثو ٓ‪٢‬گوكذ‪.‬‬

‫ج‪ -‬ويرَگاي برق سرَبي )‪ :(Sorobi electric station‬ث٘ل ثوم ٍو‪ٝ‬ث‪ِٓٞ٤ً 53 ٢‬زو ك‪ٝ‬هرو اى‬
‫ٗوط‪ ٚ‬ارٖبٍ كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ‪ً ٝ‬بثَ ربٍ‪ ٌ٤‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كٍزگب‪ ٙ‬كه گنّز‪ ٚ‬ثب كاّزٖ ك‪ ٝ‬ر‪ٞ‬هث‪ٖ٤‬‬
‫ً‪ٛ ٚ‬و ًلاّ إٓ ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل ‪ِٝٞ٤ً 0011‬اد ثوم ها كاّز٘ل ‪ ٝ‬ر‪٤ُٞ‬لاد ٓغٔ‪ٞ‬ػ‪ ٢‬آٗ‪ٜ‬ب ‪5511‬‬
‫ً‪ِٝٞ٤‬اد ٓ‪٢‬هٍ‪٤‬ل‪.‬‬

‫كه‪٣‬بی کبثَ كاها‪ ١‬چ٘ل‪ٓ ٖ٣‬ؼب‪ ْٜٓ )Sub basin( ٖ٤ٗٝ‬ث‪ٞ‬ك‪ ًٚ ٙ‬ثبػش رو‪٣ٞ‬ذ ‪ ٝ‬كا‪ّ ٢ٔ٣‬لٕ كه‪٣‬ب ‪١‬‬
‫ٓنث‪ٞ‬ه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫‪64‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫يؼأَيٍ ػًذِ دریاي کاتم ػثارتُذ از‪:‬‬

‫‪ -1-1-3‬درياي پىجطير‪:‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و اى ٍَِِ‪ ٚ‬ک‪٘ٛ ٙٞ‬ل‪ٝ‬کِ ‪٣‬ؼ٘‪ ٢‬اى ْٗ‪٤‬ت ‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬رَ اٗغٖٔ ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٝ ٚ‬اى‬
‫اهرلبع ث‪ ِ٤‬اى ٍ‪ٛ ٚ‬ياه‬
‫ٓزو ث‪ ٚ‬ر٘ل‪ ١‬ثَٔذ ؿوة‬
‫ٍواى‪٣‬و ٓ‪ ٢‬گوكك ‪ٍٞٛ‬‬
‫كه‪٣‬ب رب ٗوط‪ ٚ‬ارَٖ كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫فب‪ٝ‬اک ؽل‪ٝ‬ك ‪ 50‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‬
‫‪ٓ ٝ‬ولاه ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ‬
‫‪9m3/Sec‬‬ ‫آة إٓ‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ث‪ ِ٤‬اى‬
‫‪ّ 09‬ؼج‪ّ( ٚ‬بف‪ )ٚ‬اى‬
‫ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬كه‪ ٙ‬پو‪٣‬بٕ‪ ،‬ک‪ٞ‬رَ‬
‫فب‪ٝ‬اک ‪ ،‬كه‪ ٙ‬ؽٖ‪ ٚ‬ا‪ٍٝ‬‬
‫‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ف٘ظ‪ ،‬كه‪ ٙ‬اه‪،ٞ٣‬‬
‫ّٔبه‪ٔٗ :58ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی پ٘غْ‪٤‬و‬ ‫گ‪ٞ‬د‪ٝ ،‬اف‪،٢‬اثلد‪ٓ ،‬ک٘‪،٢‬‬
‫آة ؿ‪ٞ‬ى‪ٍ ،ٙ‬ل‪٤‬ل چ‪ٜ‬و‪ ،‬پ‪ْ٤‬ـ‪ٞ‬ه‪ ،‬كه‪ ٙ‬پبهٗل‪ ،ٙ‬آة ٓ٘غ‪ٜٞ‬ه‪ ،‬آة رِق‪ ،ٚ‬كه‪ ٙ‬ؽٖبهک ‪ ،‬پ‪٤‬ب ‪ّٝ‬ذ ‪ ،‬آة‬
‫ّ‪ٞ‬ك‪ ، ٚ‬كه‪ ٙ‬رب‪ٝ‬اؿ‪ ،‬آة كه‪ ...ٝ ٙ‬رب كاالٕ ٍ٘گ رْک‪ َ٤‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ك‪ّ ٝ‬ؼج‪ ٚ‬ػٔل‪ ٙ‬إٓ ‪٣‬ک‪ ٢‬كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫فب‪ٝ‬اک ک‪ ٚ‬اى ک‪ٞ‬رَ فب‪ٝ‬اک ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٍٞٛ ٚ‬إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪ 9‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ٓ ٝ‬ولاه ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة‬
‫‪٤ٓ 8m3/Sec‬جبّل ک‪ ٚ‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ك‪ ٝ‬آة ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ‪ّٞ ٢ٓ َٕٝ‬ك ‪ ٝ‬ك‪٣‬گو‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬كه‪ٙ‬‬
‫‪ٛ‬ياه‪ ٙ‬اٍذ ک‪ ٚ‬اى ک‪ٞ‬رَ ىهكآُ‪ّ ٝ ٞ‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬چ كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ٢٣‬ک‪ ٚ‬ثطوف ٗ‪ٞ‬هٍزبٕ هكز‪ٍ ٚ‬وچْٔ‪ٚ‬‬
‫گوكز‪ ٚ‬پٌ اى ‪ ٢ٛ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 05‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ثب ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة ‪ 7;3m3/Sec‬اى اُ٘گ‪ ،‬ىٓوكفبٕ ‪ٝ‬‬
‫اٍزبٗ‪ ٚ‬کالٕ گنّز‪ ٚ‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ك‪ٝ‬آة ف‪ٞ‬اع‪ٕ ٚ‬لب ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ‪ْٞ٤ٓ َٕٝ‬ك‪ .‬عو‪٣‬بٕ آة كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫پ٘غْ‪٤‬و اى ٓ٘طو‪ ٚ‬ك‪ ٝ‬آة اى ّوم ث‪ ٚ‬ع٘‪ٞ‬ة ؿوة ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬كه ؽٖ‪ ٚ‬كاالٕ ٍ٘گ عو‪٣‬بٕ ف‪ٞ‬ك ها‬
‫َٓزو‪ٔ٤‬ب ً ث‪ٛ ٚ‬وف ع٘‪ٞ‬ة رجل‪ َ٣‬کوك‪ٍ ٝ ٙ‬وػذ عو‪٣‬بٕ آة كه ٓ٘طو‪ ٚ‬گِج‪ٜ‬به کْ ّل‪ ٝ ٙ‬كها‪٘٣‬غب كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫ّزَ ث‪ ٚ‬إٓ ِٓؾن ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬كه ٓ٘طو‪٤ٍ ٚ‬لف‪٤َٓ َ٤‬و كه‪٣‬ب ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ع٘‪ٞ‬ة ّوم رـ‪٤٤‬و ع‪ٜ‬ذ كاك‪ ٙ‬رب‬
‫ا‪ ٌٚ٘٣‬كه ٓ٘طو‪ٗ ٚ‬ـِ‪ ٞ‬كه ٗيك‪ٍ ٢ٌ٣‬و‪ٝ‬ث‪ ٢‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ً ١‬بثَ ‪٤ٓ َٕٝ‬گوكك ‪ ٝ‬آٗوا ‪٤ٍ ْٚ٤ٔٛ‬واة ‪ٝ‬‬
‫فو‪ّٝ‬بٕ ٗگ‪٤ٓ ٚ‬لاهك‪ ٍٞٛ .‬كه‪٣‬ب اى ٍوچْٔ‪ ٚ‬رب ك‪ ٖٛ‬گِج‪ٜ‬به ‪ 041‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓ‪ْٞ٤‬ك‪ .‬ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘چْ‪٤‬و كه صبٗ‪٤ٓ 30m3/Sec ٚ٤‬جبّل‪ .‬كه ا‪ٝ‬ا‪ٓ َ٣‬ب‪ ٙ‬ع‪ٞ‬ىا ک‪٘ٓ ٚ‬بثغ إِ‪ ٢‬اُ ‪٣‬قچبُ‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪ ٝ ٢‬ثوف چبُ‪ٜ‬ب اٍذ اى ّلد گوٓ‪ ٢‬آكزبة‪ ،‬م‪ٝ‬ة ّل‪ ،ٙ‬آثق‪٤‬ي‪ ١‬كه آة كه‪ٛ ٙ‬ب ّو‪ٝ‬ع‪ ،‬كه‪٣‬ب‪١‬‬

‫‪65‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫إِ‪ ٢‬ها ٍوَٓذ ‪ ٝ‬فو‪ّٝ‬بٕ ٍبفز‪ٝ ٚ‬ثؼ‪ٞٓ ٢ٚ‬اهغ ٍ‪٤‬الث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك ‪ ٝ‬كه‬
‫ا‪ٝ‬ا‪ٍ َ٣‬و‪ٛ‬بٕ ه‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬کْ آث‪ ٢‬گناّز‪ ٝ ٚ‬كه ٓب‪ٍ٘ ٙ‬جِ‪ ٚ‬آة كه‪ٛ ٙ‬ب کْ ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ ١‬إِ‪ ٢‬ك‪ٝ‬ثبه‪ٙ‬‬
‫آهآِ پ‪٤‬لا ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثؼِذ ا‪٘٣‬ک‪ٓ ٚ‬غوا‪ّ ١‬بٕ اى ٍطؼ ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬پبئ‪ ٖ٤‬اكزبك‪ ٙ‬اٍذ‬
‫كو‪ ٜ‬چ٘ل ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬چ ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل ‪ ٝ‬اکضو ىٓ‪ٝ ٖ٤‬اك‪ٜ٣‬ب‪ ١‬پ٘چْ‪٤‬و اى كه‪٣‬ب ‪ٛ‬ب‪ ١‬كوػ‪٢‬‬
‫ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬كه‪ٛ ٙ‬ب ک‪ ٚ‬عو‪٣‬بٕ كا‪ ٢ٔ٣‬كاهٗل‪ ،‬آث‪٤‬به‪ّٗٞ ٢ٓ ١‬ل‪ .‬آب كه ػ‪ ٗٞ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ٝ ١‬ال‪٣‬بد پو‪ٝ‬إ‪،‬‬
‫کبپ‪َ٤‬ب‪ ،‬کبثَ‪٘ٗ ،‬گو‪ٛ‬به ‪ ٝ‬پبکَزبٕ ها آث‪٤‬به‪٤ٓ ١‬ک٘ل ٍبؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ ِّٞ‬إٓ ‪ 02911‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬الىّ ث‪٣ ٚ‬بكآ‪ٝ‬ه‪ ١‬اٍذ ک‪ ٚ‬كه اصو رـ‪٤‬و اهِ‪ ٝ ْ٤‬گوّ ّلٕ ‪ٞٛ‬ا ؽل‪ٝ‬ك ‪٣ %21‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼ‪٢‬‬
‫ک‪ٞ‬رَ اٗغٖٔ اى ث‪ ٖ٤‬هكز‪ ٚ‬اٍذ كه ٕ‪ٞ‬هد اكآ‪ ٚ‬ا‪ ٖ٣‬ه‪ٗٝ‬ل ٓولاه آة كه‪٣‬ب ث‪ٓ ٚ‬وارت اى ‪ٙٝ‬ؼ‪٤‬ذ‬
‫كؼِ‪ ٢‬کٔزو ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪.‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و كه چ‪ٜ‬به كَٖ كا‪ ٝ ٢ٔ٣‬فو‪ّٝ‬بٕ ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ٗ ٚ‬يك‪ ٢ٌ٣‬إٓ ث‪ّٜ ٚ‬و ًبثَ ‪ٝ‬‬
‫ّوا‪ٛ ٜ٣‬ب‪٣‬له‪ُٞٝ‬ژ‪ ٝ ٢ٌ٣‬ع‪ُٞٞ٤‬ژ‪ ٢ٌ٣ ٢ٌ٣‬اى ٓ٘بٍت رو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ًْٞ ١‬ه ثوا‪ ١‬اؽلاس ث٘ل ع‪ٜ‬ذ‬
‫اٍزؾٖبٍ اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪ ٝ‬ث٘ل مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة ع‪ٜ‬ذ آث‪٤‬به‪ ١‬اها‪ ٢ٙ‬پبئ‪ ٖ٤‬كٍذ ‪ ٝ‬ؽز‪ ٢‬اٗزوبٍ آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪٢‬‬
‫ثوا‪ْٜٔٛ ١‬و‪٣‬بٕ ًبثَ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ك‪ُٝ‬ذ ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اٗل ثب ‪ٌٔٛ‬به‪ٓ ١‬غبٓغ ث‪ ٖ٤‬أُِِ‪ ٢‬اى ا‪ ٖ٣‬مفب‪٣‬و ‪ٝ‬‬
‫آٌبٗبد ثبُو‪ ٙٞ‬كه ع‪ٜ‬ذ كووىكا‪ ٝ ٢٣‬ر‪ ٚ٤ٜ‬آٌبٗبد ا‪ ٚ٤ُٝ‬ثوا‪٘ٛٞٔٛ ١‬بٕ ٓؾو‪ٓٝ‬بٕ فلٓبد ّب‪٣‬بٗ‪٢‬‬
‫ٗٔب‪٣‬ل‪ .‬ف‪ّٞ‬جقزبٗ‪ ٚ‬ك‪ُٝ‬ذ كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ثبؽ كه‪ ٙ‬ع‪ٜ‬ذ اٍزقواط اٗوژ‪ ١‬ثوم ٓطبُؼبد ‪ٍ ٝ‬و‪ ١ٝ‬اٗغبّ‬
‫كاك‪ ٙ‬اٍذ‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٖ٤‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬كاالٕ ٍ٘گ ٗ‪٤‬ي كه ٓ‪ٞ‬هك اػٔبه ث٘ل مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة ‪ ٝ‬اٍزقواط اٗوژ‪ ١‬ثوم‬
‫ٓطبُؼبد ‪ٍ ٝ‬و‪ ١ٝ‬كه ؽبٍ اٗغبّ ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬آ‪٤‬ل اٍذ ک‪ ٚ‬اى ا‪ٗ ٖ٣‬ؼٔذ اُ‪ٛ ٢ٜ‬وچ‪ ٚ‬ى‪ٝ‬كرو كه ثوا‪١‬‬
‫آثبكاٗ‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه کبه ػِٔ‪ ٢‬إٓ ّو‪ٝ‬ع گوكك‪ .‬اْٗبءهللا‬

‫تُاومىذيٍاي درياي پىجطير )‪:(Capacities of Panjshir river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثؼِذ كاّزٖ ‪٣‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ٛ ١‬ج‪٤‬ؼ‪ ،٢‬آة فو‪ّٝ‬بٕ كا‪ ٢ٔ٣‬اى ٍوچْٔ‪ ٚ‬رب ث٘ل كه‪ٗٝ‬ز‪ٗ ،ٚ‬يك‪٣‬ک‪٢‬‬
‫ثب پب‪٣‬زقذ کْ‪ٞ‬ه ‪ ٝ‬كاّزٖ ػ‪ٞ‬اهٗ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪٣ ٢‬ک‪ ٢‬اى آکبٗبد ثبُو‪ ٙٞ‬ثوا‪ ١‬اٗکْبف کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬ر‪٤ُٞ‬ل‬
‫اٗوژ‪ ١‬ثوم‪ٕ٘ ،‬ؼذ‪ ،‬ربٓ‪ ٖ٤‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٝ ٢‬ه‪ٗٝ‬ن اهزٖبك‪٘ٓ ١‬طو‪٤ٓ ٚ‬جبّل‪ .‬الىّ اٍذ ک‪ٚ‬‬
‫ك‪ُٝ‬ذ‪/‬ؽک‪ٓٞ‬ذ اى ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ٜ٣‬ب‪ ١‬ػظ‪ ْ٤‬اهزٖبك‪ ١‬إٓ كه ع‪ٜ‬ذ كووىا‪ ٢٣‬اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ٗٔب‪٣‬ل‪ .‬گوچ‪ ٚ‬كه‬
‫چ٘ل ٍبٍ اف‪٤‬و ر‪ ٍٜٞ‬ك‪ُٝ‬ذ پالٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬اٗکْبك‪ٞٓ ٢‬صو ع‪ٜ‬ذ اٍزلبك‪ ٙ‬اى ر‪ٞ‬اٗٔ٘ل‪ٜ٣‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه كٍذ‬
‫اعوا گوكز‪ّ ٚ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ ،‬فالٕ‪ ٚ‬إٓ ثْوػ م‪٤ٓ َ٣‬جبّل‪:‬‬

‫‪-1‬احذاث ويرَگاي برق پاروذي)‪:(Building of Paranda electric station‬‬

‫‪66‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ثوم كه كه‪ ٙ‬پبهٗل‪ ٙ‬كه ؽبٍ اػٔبه ٓ‪٤‬جبّل رب اک٘‪ ٕٞ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %11‬کبه إٓ پ‪ْ٤‬وكذ کوك‪ٙ‬‬
‫اٍذ‪ .‬ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل‪ ١‬إٓ ‪٤ٓ 2‬گب ‪ٝ‬اد ثوم ث‪ٞ‬ك‪ ،ٙ‬آة ثط‪ ٍٞ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 1‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪ٝ‬اهك ِٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬اٗزوبُ‪٢‬‬
‫(‪ّ )Pesstock‬ل‪ ٝ ٙ‬اى اهرلبع ‪ٓ 071‬زو كه ‪ 5‬پب‪ ٚ٣‬ر‪ٞ‬هث‪ ٖ٤‬پوربة ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ثوم ر‪٤ُٞ‬ل‪ ١‬ؽل‪ٝ‬ك‬
‫‪٤ٗ %51‬بى ثوم ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى ٓوكّ پ٘غْ‪٤‬و ها ربٓ‪ ٖ٤‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪.‬‬

‫‪ -2‬احذاث ويرَگاي برق گلبٍار )‪: (Building of Gulbahar electric station‬‬

‫پالٕ ٍبفذ ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ثوم كه كاالٕ ٍ٘گ ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ پ٘غْ‪٤‬و هواه كاهك ‪ .‬ثوا‪ ١‬ا‪ ٖ٤ُٝ‬ثبه کبه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ٓولٓبر‪ٓ ،٢‬طبُؼبر‪ ٝ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ث٘ل ثوم كه كاالٕ ٍ پ٘چْ‪٤‬و كه ٍبٍ ‪ّ 0131‬و‪ٝ‬ع ّل‪ٙ‬‬
‫ث‪ٞ‬ك آب كه اصو اّـبٍ کْ‪ٞ‬ه ‪ ٝ‬ع٘گ رؾٔ‪ ،٢ِ٤‬کبه ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ثيهگ ث٘ل ثوم آث‪ ٝ ٢‬ىهاػز‪ ٢‬ر‪ٞ‬هق‬
‫ٗٔ‪ٞ‬ك‪ .‬ثالفو‪ ٙ‬ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬پالٕ ٓطبُؼبد ك٘‪ٝ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬كه ٍبٍ ‪ 0184‬اى ‪ٛ‬وف ‪ٝ‬ىهاهد‬
‫اٗوژ‪ ٝ ١‬آة اى ٍوگوكز‪ّ ٚ‬ل‪ ٙ‬اٍذ ک‪ ٚ‬رب اک٘‪ ٕٞ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %31‬کبه ٓطبُؼبد ك٘‪ ٝ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬إٓ رٔبّ‬
‫ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ف‪ٞ‬اٍذ فلا ثبّل ک‪ ٚ‬کبه إٓ ّو‪ٝ‬ع ّ‪ٞ‬ك اى ث٘ل مف‪٤‬وآة إٓ كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 41‬ياه ‪ٛ‬کزبه‬
‫ىٓ‪ ٖ٤‬ىاهػز‪ٞٓ ٢‬ع‪ٞ‬ك كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ها آث‪٤‬به‪ ١‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك ‪ ٝ‬ثب ٍبفذ ر‪ َٗٞ‬آثگوكإ اى ث٘ل ث‪ ٚ‬کبٗبٍ‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬آثوٍبٗ‪ْٓ ،٢‬کَ آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬ىاهػز‪ ٢‬کبپ‪َ٤‬ب ‪ ٝ‬پو‪ٝ‬إ‪ّٜ ،‬و عل‪٣‬ل کبثَ ‪ٝ‬اهغ ك‪ٍ ٙ‬جي ؽَ‬
‫ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل‪ ٍٞٛ .‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬ث٘ل ‪ 03‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ ،‬اهرلبع ث٘ل اى ‪ٓ 071‬زو رب ‪ٓ 91‬زو ‪ ٝ‬كه ؽل‪ٝ‬ك ‪٤ٓ001‬گب‬
‫‪ٝ‬اد ثوم ر‪٤ُٞ‬ل ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪ .‬كه ظوف ‪ٍ 51‬بٍ ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ ٕٞ٤ِٓ 741‬زو ٓکؼت آة ها كه ف‪ٞ‬ك مف‪٤‬و‪ٙ‬‬
‫ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪ ٖٔٙ .‬ر‪٤ُٞ‬ل ثوم پ‪ ِ٤‬ث‪ّ ٢٘٤‬ل‪ ،ٙ‬آة ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى ّ‪ٜ‬و کبثَ ها ربٓ‪ ٖ٤‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل كاك ‪ ٝ‬ؽل‪ٝ‬ك‬
‫‪ٛ 51111‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ٝ ٢ُِٔ ١‬کْ آة ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ کبپ‪َ٤‬ب ها آث‪٤‬به‪ ٝ ١‬آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ّٜ ٢‬و عل‪٣‬ل ك‪ٍ ٙ‬جي‬
‫ها ربٓ‪ ٖ٤‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪.‬‬

‫‪ -3‬احذاث ويرَگاي برق باغ دري)‪:(Building of Bagh dara station‬‬

‫پالٕ ٍبفذ ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ثوم كه ثبؽ كه‪٘ٓ ٙ‬طو‪ّٞ ٚ‬ف‪ٝ ٢‬ال‪٣‬ذ کبپ‪َ٤‬ب ثب ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل‪581 ١‬‬
‫ٓ‪٤‬گب‪ٝ‬اد ثوم ثبال‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و كهٗظو گوكز‪ّ ٚ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٓ .‬وؽِ‪ ٚ‬ا‪ٓ ٍٝ‬طبُؼبد آکبٕ ٍ٘غ‪ ٢‬ا‪ٖ٣‬‬
‫پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬رکٔ‪ ٝ َ٤‬هواه اٍذ ٓوؽِ‪ ٚ‬ك‪ ّٝ‬إٓ آؿبى گوكك‪.‬‬

‫‪ -4‬احذاث ويرَگاي برق کُچک)‪:(Duilding of small electric station‬‬

‫ّ‪ٞ‬ها‪ٔٛ ١‬جَزگ‪ ٝ ٢‬ا‪ٛ‬بُ‪٢‬‬ ‫ثٖ‪ٞ‬هد ػٔ‪ ّٞ‬ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ‪ 47‬ث٘ل ثوم ک‪ٞ‬چ آث‪ ٢‬ثکٔ‬
‫ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ک‪ %53 ٚ‬ثوم ٓوكّ ها ربٓ‪ٔٗ ٢ٓ ٖ٤‬ب‪٣‬ل‪.‬‬

‫‪67‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -5‬احذاث ويرَگاي برق َبىذ رخيري آب)‪:(Capacity building of electric station and dam‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب كاّزٖ پزبَٗ‪ َ٤‬ثبال ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬إ چ‪ٜ‬به ٗ‪٤‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬ثوم كه ٓؾِ‪ٜ‬ب‪ ١‬م‪ َ٣‬اػٔبه کوك‪:‬‬

‫انف‪ -‬دٍْ خأاک ب‪ -‬چارچرخ در ٔنسٕاني درِ ج‪-‬زیر کٕتم تاو تردار د‪ٔ -‬نسٕاني حصّ أل (خُج)‬
‫كه ٕ‪ٞ‬هد اػٔبه ث٘ل‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬زنکو‪٤ٓ ،ٙ‬ز‪ٞ‬إ ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 34‬زو ٓکؼت آة ها مف‪٤‬و‪ٞٓ ٝ ٙ‬هك ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬كاه‪١‬‬
‫هواه كاك‪.‬‬

‫الىّ ثنکو اٍذ ک‪ ٚ‬ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬پو‪ٝ‬إ ‪ ٝ‬کبپ‪َ٤‬ب اى ٍبُ‪٤‬بٕ هجَ کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪١‬‬
‫اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ک‪ْٓ ٚ‬قٖبد إٓ ثْوػ م‪٤ٓ َ٣‬جبّل‪:‬‬

‫الف‪ -‬کاوالٍاي آبياري َاليت کاپيسا‪:‬‬

‫‪-1‬کاوال خُاجً‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى هَٔذ ٗٔبىعب‪ ١‬گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ٘جغ گوكز‪ ٚ‬رب كّذ ٗبگٔبٕ‬
‫ثط‪ 15 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو آزلاك كاهك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 8111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ك‪ ٝ‬كِٖ‪ ٚ‬ها رؾذ پ‪ِّٞ‬‬
‫هواه ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل‪.‬‬

‫‪-2‬کاوال خرم‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ٗ‪٤‬ي اى هَٔذ ٗٔبىعب‪ ١‬گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ٘جغ گوكز‪ ٚ‬كه هَٔذ‬
‫گِـ٘ل‪ ١‬ث‪ ٚ‬ك‪ّ ٝ‬بف‪ ٚ‬كوػ‪ ٢‬ث٘بّ کبٗبٍ کو‪ ٙ‬ربى ‪ٞٗ ٝ‬آثبك ٓ٘وَْ ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬عٔؼب ً ‪ ٍٞٛ‬ك‪ّ ٝ‬بف‪25 ٚ‬‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓجبّل ‪ ٝ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ٛ 4111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ك‪ٝ‬كِٖ‪ ٚ‬ها رؾذ پ‪ ِّٞ‬آث‪٤‬به‪ ١‬هواه ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل‪.‬‬

‫‪-3‬کاوال ريگ رَان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى هَٔذ گِـ٘ل‪ٍ( ١‬ق‪ ٢‬ف‪ )َ٤‬اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ٘جغ گوكز‪ ٚ‬اُ‪٢‬‬
‫ٓوکي کبپ‪َ٤‬ب (ٓؾٔ‪ٞ‬ك هاه‪ )٢‬ث‪ 54 ٍٞٛ ٚ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو آزلاك ‪٣‬بكز‪ ٚ‬اٍذ ک‪ ٚ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ٛ 4111‬کزبه ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫ك‪ٝ‬كِٖ‪ ٚ‬ها آث‪٤‬به‪٤ٓ ١‬ک٘ل‪.‬‬

‫‪-4‬کاوال افغان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى هَٔذ ه‪ٍٝ‬زب‪ ١‬ؽٔيُ‪ ٚ‬ف‪ َ٤‬اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪.‬‬
‫‪ ٍٞٛ‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ 35‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ث‪ٞ‬ك ٓ٘ب‪ٛ‬ن ك‪ ٙ‬ثبثب ػِ‪ّٜ ،٢‬جبى ف‪ ٝ َ٤‬هب‪ ٢ٙ‬ف‪ َ٤‬ها رب ٓوکي کبپ‪َ٤‬ب‬
‫ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 8111-7311‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬كه ثؼ‪ٍ ٢ٚ‬بُ‪ٜ‬ب ثؼِذ کٔج‪ٞ‬ك آة اکضو‬
‫ىهاػذ كَٖ ك‪ٓ ّٝ‬ز‪ٚ‬وه ٓ‪٤‬گوكك‪.‬‬

‫‪-5‬کاوال ضاخ آب‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى هَٔذ ٍوث٘ل ػِ‪٤‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اٍذ ث‪ٍٞٛ ٚ‬‬
‫‪ 52‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو اُ‪ٓ ٢‬وکي کبپ‪َ٤‬ب اكآ‪ ٚ‬كاّز‪ٍ .ٚ‬بؽ‪ٛ 2311 ٚ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ٢‬ك‪ ٝ‬كِٖ‪ ٚ‬ها آث‪٤‬به‪١‬‬
‫ٓ‪ ٢‬ک٘ل‪.‬‬

‫‪68‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪-6‬کاوال دي بابي‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى ه‪ٍٝ‬زب‪ ١‬کبُ‪ٞ‬ر‪ ٚ‬اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬كه ‪05 ٍٞٛ‬‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو اُ‪ٓ ٢‬وکي ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ کبپ‪َ٤‬ب ٍبؽ‪ٛ 5311 ٚ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪.‬‬

‫كه ‪ ٖٔٙ‬کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬عبٓچ‪ّٞ ٝ ٢‬ف‪ ٢‬اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٝ ٢٘٤‬ى‪ ٙ‬آث‪ٜ‬ب (ى‪ٛ‬جو‪ٛ‬ب) رـن‪٤ٓ ٚ٣‬ک٘٘ل‪.‬‬
‫ف‪ّٞ‬جقزبٗ‪ ٚ‬كه ا‪ٝ ٖ٣‬ال‪٣‬ذ کٔج‪ٞ‬ك آة ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك ٗلاهك ٍو ‪ٛ‬و ىٓ‪ ٖ٤‬آة اٍذ آب ىهاػذ إٓ ػ٘ؼ٘‪ٝ ١ٞ‬‬
‫کْ ٓؾٖ‪٤ٓ ٍٞ‬جبّل‪.‬‬

‫ب‪ -‬کاوالٍاي آبياري َاليت پرَان‬

‫کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ٝ ١‬ال‪٣‬ذ پو‪ٝ‬إ ک‪ ٚ‬اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ٘جغ گوكز‪ ٚ‬اٍذ ػجبهر٘ل اى‪:‬‬

‫‪ -1‬اعمار پرَژي کاوال آبياري پرَان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ثبؽ ػٔ‪ٓٞ‬ی گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬بی پ٘غْ‪٤‬و‬
‫ٍوچْٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬اػٔبه ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ثب کٔ ك‪ُٝ‬ذ چ‪ ٝ ٖ٤‬ثبٗ ع‪ٜ‬بٗ‪ ٢‬اى ٍبٍ ‪ّ 0123‬و‪ٝ‬ع ‪ ٝ‬كه‬
‫ٍبٍ ‪ٞٓ 0134‬هك ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬هواه گوكذ‪ .‬ا‪ ٣ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ػبّ أُ٘لؼ‪ ٚ‬ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬ثوا‪ ١‬اٗکْبف‬
‫کْب‪ٝ‬هى‪٘ٓ ١‬طو‪ ٚ‬پو‪ٝ‬إ ف‪ ٝ ْٜٓ ٢ِ٤‬اصوگناه ‪ ٝ‬کبٓالً اهزٖبك‪٤ٓ ١‬جبّل ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 52811‬کزبه ىٓ‪ٖ٤‬‬
‫ها آة آث‪٤‬به‪٤ٓ ١‬ک٘ل‪ٓ .‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة كه کبٗبٍ إِ‪٤ٓ 57m3/Sec ٢‬جبّل‪ ،‬آة ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ث‪ّ ٚ‬کَ‬
‫آثگوكإ كه ٍبؽ‪ ٚ‬ثبؽ ػٔ‪ ٢ٓٞ‬گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘چْ‪٤‬و علا ّل‪ ٝ ٙ‬ثب ػج‪ٞ‬ه ‪٤ٍ ُُٚٞ ٣‬ل‪ ٕٞ‬اىثبال‪١‬‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل كه ٓز ثب ‪ 52 ٍٞٛ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ٝ‬اهك ّ‪ٜ‬و چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه ّل‪ ٙ‬كه ا‪٘٣‬غب ث‪ 1 ٚ‬کبٗبٍ روَ‪ْ٤‬‬
‫ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪:‬‬

‫الف‪-‬کاوال َاتر پمپ‪ :‬ا‪ ٖ٣‬ثط‪ 50 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو كه كآ٘‪ ٚ‬ک‪ ٙٞ‬كه َٓ‪٤‬و عبك‪ ٙ‬پو‪ٝ‬إ‪ -‬کبثَ رب ٍوک‬
‫اٍزبُق ؽلو ‪ ٝ‬اى آٗغب آة ثطوف ثبؽ ىاؿبٕ ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ .‬آة اى کبٗبٍ ع٘‪ٞ‬ث‪ ٢‬ر‪ٝ ٍٜٞ‬ارو پٔپ ث‪ ٚ‬کبٗبٍ‬
‫‪ٝ‬ارو پٔپ پوربة ٓ‪ّٞ ٢‬ك ٓولاه عو‪٣‬بٕ آة إٓ كه ؽل ا‪٤ٓ 1m3/Sec ٍٜٝ‬جبّل‪.‬‬

‫ب‪-‬کاوال جىُبي‪ :‬ثط‪ 50 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو كه َٓ‪٤‬و عبك‪ ٙ‬پو‪ٝ‬إ‪ -‬کبثَ رب ٗيك‪٣‬ک‪ ٢‬پبئ‪ ٖ٤‬اٍزبُق ؽلو‬
‫گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٓ .‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة إٓ كه ؽل ا‪٤ٓ 05m3/Sec ٍٜٝ‬جبّل‪.‬‬

‫ج‪-‬کاوال ضرلي‪ :‬ثط‪ 08 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو كه َٓ‪٤‬و ّوم ّ‪ٜ‬و چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه ؽلو گوك‪٣‬ل پٌ اى ‪ ٢ٛ‬ؽل‪ٝ‬ك‬
‫‪ 1‬ک‪ِٓٞ٤‬زوث‪ٍٔ ٚ‬ذ ع٘‪ٞ‬ة رـ‪٤‬و َٓ‪٤‬و كاك‪ ٝ ٙ‬رب ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬هو‪ ٙ‬ثبؽ آزلاك كاهك‪ٓ .‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة إٓ كه‬
‫ؽل ا‪٤ٓ 01m3/Sec ٍٜٝ‬جبّل‪.‬‬

‫‪69‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٔٛ‬چ٘‪ ٖ٤‬كه ّ‪ٜ‬و چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه ‪٤ٗ ٣‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬ثوم ک‪ٞ‬چ ثب ‪ 1‬ر‪ٞ‬هث‪ ٝ ٖ٤‬ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل ‪5;2‬‬
‫ٓ‪٤‬گب‪ٝ‬اد ٗ‪٤‬ي اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ک‪ ٚ‬كه ؽبٍ ؽب‪ٙ‬و ر‪٤ُٞ‬ل ثوم إٓ ‪٤ٓ 0;4‬گب ‪ٝ‬اد كه ٍبػذ ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫آة ث٘ل ثوم ‪ٝ‬اهك کبٗبٍ ّوه‪ّٞ ٢ٓ ٢‬ك ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 04111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬به‪٤ٓ ١‬ک٘ل‪ .‬اى ثوم‬
‫اٍزقواع‪ ٢‬ث٘ل ثوا‪ٝ ١‬ارو پٔپ‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬ه‪ّ٘ٝ‬ب‪ّٜ ٢٣‬و چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪٣ .‬ک‪ ٢‬اى ر‪٤ُٞ‬لاد ٓ‪ْٜ‬‬
‫ّ‪ٜ‬و چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه ٍجي‪٣‬غبد ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ثب ث‪ٜ‬و‪٘ٓ ٙ‬ل‪ ١‬اى آة پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 2811‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬كه ا‪ٛ‬وف‬
‫چبه‪٣‬کبه اٗ‪ٞ‬اع ٍجي‪٣‬غبد کْذ ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ر‪٤ُٞ‬لاد إٓ اى هل‪ ْ٣‬اال‪٣‬بّ ٗ‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب ثوا‪ٖٓ ١‬و ف ٓؾِ‪٢‬‬
‫ثِک‪ ٚ‬ثوا‪ٕ ١‬ل‪ٝ‬ه ث‪ ٚ‬ثبىاه‪ٛ‬ب‪ّٜ ١‬و کبثَ ٗ‪٤‬ي كوٍزبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪.‬‬

‫‪ -2‬کاوال مال‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ كه ٓ٘طو‪ ٚ‬گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ٘جغ گوكز‪ ٚ‬ثط‪ 7 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ثٔولاه‬
‫‪ٛ 0311‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها كه ٍبؽ‪َُٞٝ ٚ‬اُ‪٤ٍ ٢‬لف‪ َ٤‬آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ؽل ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة كه‬
‫صبٗ‪٤ٓ 5 m3/Sec ٚ٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪ -3‬کاوال التاش‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى ٓ٘طو‪ ٚ‬پبئ‪ ٖ٤‬رو اى گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اٍذ‬
‫ثط‪ 2 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ثٔولاه ‪ٛ 331‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها كه ٍبؽ‪ ٚ‬اهزبُ ‪َُٞٝ‬اُ‪٤ٍ ٢‬لف‪ َ٤‬آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪.‬‬
‫ؽل ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة كه صبٗ‪٤ٓ 0 m3/Sec ٚ٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪ -4‬کاوال اوچُ‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى ٓ٘طو‪ ٚ‬پبئ‪ ٖ٤‬رو اى گِج‪ٜ‬به اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اٍذ‬
‫ثط‪ 3 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ثٔولاه ‪ٛ 0311‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها كه ٍبؽ‪ ٚ‬اٗچ‪َُٞٝ ٞ‬اُ‪٤ٍ ٢‬لف‪ َ٤‬آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪.‬‬
‫ؽل ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة كه صبٗ‪٤ٓ 5m3/Sec ٚ٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪ - 5‬کاوال َزير يا چيىکي‪ :‬اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ٘جغ ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك ثط‪ ٍٚ ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٍبؽ‪ٛ 411 ٚ‬کزبه‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬چ‪٘٤‬ک‪ ٢‬ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل ؽل ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة كه صبٗ‪٤ٓ 0 m3/Sec ٚ٤‬جبّل‬

‫‪ - 6‬کاوال لممان خيل‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬اٍذ ثط‪ 1 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ثٔولاه‬
‫‪ٛ 0111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ؽل ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة كه صبٗ‪٤ٓ m3/Se ٚ٤‬جبّل‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘چْ‪٤‬و كاها‪ ١‬چ٘ل‪ٓ ٖ٣‬ؼب‪ ٢ٓ ٕٝ‬ثبّل اى إٓ عِٔ‪٤ٓ ٚ‬ز‪ٞ‬إ كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬م‪ َ٣‬ها ٗبٓجوك‪:‬‬

‫‪-1-1-1-3‬درياٌاي ضتل‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ک‪ٞ‬رَ آهى‪ٍ ٝ‬وچْٔ‪٤ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪.‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب روو‪٣‬جب ً كه ‪ ٚٔٛ‬كٖ‪ٍٞ‬‬
‫ٍبٍ كاها‪ ١‬آة ٓ‪٤‬جبّل آب كه ثؼ‪ ٢ٚ‬اى ٍبُ‪ٜ‬ب ثؼِذ کب‪ ِٛ‬ثبهٗلگ‪ ٢‬كه ربثَزبٕ ٓولاه إٓ کْ ٓ‪ْٞ٤‬ك‪.‬‬
‫ٓولاه عو‪٣‬بٕ آة إٓ كه ؽل ا‪٤ٓ 9m3/Sec ٍٜٝ‬جبّل‪.‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ثبؽ ػٔ‪ ٢ٓٞ‬گِج‪ٜ‬به ثب كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫پ٘چْ‪٤‬و ِٓؾن ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ه‪ ١ٝ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب چ٘ل‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ک‪ ٚ‬ػجبهر٘ل اى‪:‬‬

‫‪71‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫الف‪-‬کاوال َزيري‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ث‪ٍٔ ٚ‬ذ چپ كه‪٣‬ب‪ّ ١‬زَ ثط‪ 3 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٍبؽ‪ٛ 411 ٚ‬کزبه‬
‫ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ٍ ١‬و پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬اث‪٤‬به‪ ١‬پو‪ٝ‬إ ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪ٓ .‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 0m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫ب‪ -‬کاوال دي باال‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ كه ٓوبثَ کبٗبٍ ‪ٝ‬ى‪٣‬و‪ ١‬اػٔبه ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ثط‪ 1 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٍبؽ‪573 ٚ‬‬
‫‪ٛ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ٍٔ ١‬ذ هاٍذ كه‪٣‬ب‪ّ ١‬زپَ ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪ٓ .‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 0m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫ج‪-‬جُي اجمير‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ كه ٗبؽ‪ ٚ٤‬ثبال‪ ١‬ثبىاه گِج‪ٜ‬به ث‪ٍٔ ٚ‬ذ چپ كه‪٣‬ب‪ّ ١‬زَ ثط‪ 3 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‬
‫ٍبؽ‪ٛ 0111 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ثبال‪ ١‬گِج‪ٜ‬به ک‪ ٚ‬ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ٍ‪٤‬ل ف‪ٓ َ٤‬بٗ٘ل ٍبؽبد ٍ‪ ٚ‬ك‪ٝ‬کبٕ‪ٍ ،‬جي‪١‬‬
‫ف‪ َ٤‬رب َٓ‪٤‬و ثبىاه ٍ‪٤‬لف‪ َ٤‬ها آث‪٤‬به‪ٔ٘٤ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 5m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫د –جُي لکار‪ :‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ ١ٞ‬كه ٍٔذ هاٍذ كه‪٣‬ب‪ّ ١‬زَ كه ٓوبثَ ع‪ ١ٞ‬اعٔ‪٤‬و ث‪ 2 ٍٞٛ ٚ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‬
‫اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬ک‪ٍ ٚ‬بؽ‪ٛ 591 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬پبئ‪ ٖ٤‬ك‪ ٙ‬هَٔذ ػِ‪٤‬ب‪ ١‬گِج‪ٜ‬به ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪.‬‬
‫ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 0m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫‪-2-1-1-3‬درياي سالىه‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى هَٔذ ع٘‪ٞ‬ث‪ّ ٝ ٢‬وه‪ ٢‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ ٓوکي‪ ١‬ک‪ ٚ‬كه‬
‫هَٔذ ّٔبٍ ّوه‪ ٢‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ هواه كاهك‪ٍ ،‬وچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬كه كه‪ٍ ٙ‬بُ٘گ ثَٔذ ّوم‬
‫ث‪ ٚ‬ؽوکذ ف‪ٞ‬ك اكآ‪ ٢ٓ ٚ‬ك‪ٛ‬ل ‪ٍ .‬بُ٘گ كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬کْ ػوٗ كاّز‪ ٝ ٚ‬كه ا‪ٛ‬واف إٓ ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪٢‬‬
‫کٔزو‪ٝ ١‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ ،‬اٗؾ٘ب‪ ١‬كه‪ٍ ٙ‬بُ٘گ‪ٗ ،‬جبربد ك‪ٝ‬ک٘به ٍوک ‪ ٝ‬ع٘گالد ک‪ٜٛٞ‬ب ٓقٖ‪ٕٞ‬ب ً كه‬
‫‪ ٝ‬ا‪ُ٘ٝ‬گ ث‪ٚ‬‬ ‫ؽٖ‪ ٚ‬هالر‬
‫ى‪٣‬جب‪ ٢٣‬إٓ ٓ‪ ٢‬اكيا‪٣‬ل‪ .‬چ‪ٕٞ‬‬
‫كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ اى ؽٖ‪ ٚ‬عجَ‬
‫اَُواط ٓ‪ ٢‬گنهك ‪ ،‬ث‪ٗ ٚ‬بّ‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬عجَ اَُواط ‪٣ ْٛ‬بك ٓ‪٢‬‬
‫گوكك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب هجَ اى آٗک‪ ٚ‬ث‪ٚ‬‬
‫ٓؾٔ‪ٞ‬ك هاه‪ ٢‬ثوٍل ‪ ،‬كه ؽٖ‪ٚ‬‬
‫پَ ٍؼل هللا ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل‬
‫‪٣‬کغب ّل‪ ٝ ٙ‬ثؼلاً كه ؽٖ‪ ٚ‬پَ‬
‫ٕ‪٤‬بك ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ‪َٕٝ‬‬
‫ٓ‪ ٢‬گوكك ‪ٍ .‬پٌ ا‪ ٍٚ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‬
‫ثب ‪ ْٛ‬ث‪ٛ ٚ‬وف ر٘گ‪ ٢‬ؿبه‪ٝ‬‬
‫ّٔبه‪ٔٗ :59ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی ٍبُ٘گ‬
‫عو‪٣‬بٕ پ‪٤‬لا کوك‪ ٝ ٙ‬كه ٍبؽ‪ٚ‬‬
‫ٗـِ‪ ٞ‬ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ‪ ٢ٓ َٕٝ‬گوكٗل ‪.‬‬

‫‪71‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ اى عِٔ‪٘ٓ ٚ‬بثغ آث‪ٝ ٢‬ال‪٣‬ذ پو‪ٝ‬إ اٍذ ک‪ ٚ‬آة إٓ ‪ٔٛ‬وا‪ ٙ‬ثب ٍب‪٣‬و كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬پو‪ٝ‬إ‬
‫‪٣‬کغب ّل‪ ٣ ٝ ٙ‬هَٔذ ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب ثوا‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ٝ ٢‬ال‪٣‬ذ پو‪ٝ‬إ ‪ ٝ‬هَٔذ ك‪٣‬گو ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب‬
‫ث‪ ٚ‬ث٘ل ‪ٛ‬ب‪ٗ ١‬ـِ‪ٍ ٝ ٞ‬و‪ٝ‬ث‪ ٢ٓ ٢‬ه‪٣‬يك اٗوژ‪ ١‬آث‪ ٢‬ػظ‪ ٢ٔ٤‬ها ثوا‪ ١‬ا‪٣‬غبك ٗ‪٤‬و‪ٝ‬گب‪( ٙ‬ث٘ل ثوم) آث‪ ٢‬كه‬
‫ٍبؽ‪ٗ ٚ‬ـِ‪ ٞ‬ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪ٝ‬هك‪ .‬كه ‪ ٖٔٙ‬ه‪ ١ٝ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬عجَ اَُواط ‪٤ٗ ٣‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬ثوم‬
‫ٗ‪٤‬ي ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪.‬‬

‫اى ىٓبٗ‪ٜ‬ب‪ ١‬هل‪ ْ٣‬ه‪ ١ٝ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬اؽلاس گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬ثْوػ م‪ َ٣‬مکو ٓ‪٤‬گوكك‪:‬‬

‫الف‪-‬کاوال بخطي‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ اى ٓ٘طو‪ ٚ‬ربعکبٕ عجَ اَُوط اى ٍٔذ هاٍذ كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ ٓ٘جغ‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك ‪ ٍٞٛ‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ 8‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪ٍ ٝ‬بؽ‪ٛ 431 ٚ‬کزبه اى اها‪ ٢ٙ‬ربعکبٕ رب كبثو‪٣‬ک‪ٍ٘ٔ ٚ‬ذ‬
‫ٓ٘طو‪ ٚ‬ػْن آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 0m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫ب‪-‬کاوال برق‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ٗ‪٤‬ي اى ٓ٘طو‪ ٚ‬ربعکبٕ عجَ اَُوط اى ٍٔذ هاٍذ كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ ٓ٘جغ‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك ‪ ٍٞٛ‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ 4‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪ٍ ٝ‬بؽ‪ٛ 0311 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ػْن آثبك‪٘ٓ ،‬به‪ ٝ ٙ‬گنه پبئ‪ ٖ٤‬ها‬
‫آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 8m3/Sec‬جبّل‪ .‬آة ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ٗ‪٤‬ي ثوا‪ ١‬ر‪٤ُٞ‬ل اٗوژ‪١‬‬
‫ثوم عجَ اَُواط اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬كبثو‪٣‬ک‪ ٚ‬ثوم عجَ اَُواط كه ٍبٍ ‪٤ٓ 0951‬الك‪ ١‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى‬
‫آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب ظوك‪٤‬ذ ‪٤ٓ 5;8‬گب ‪ٝ‬اد ثکٔ ٓزقٖٖ‪ ٖ٤‬آُٔبٗ‪ ٢‬كه عجَ اَُواط اػٔبه گوك‪٣‬ل‪ٙ‬‬
‫اٍذ ک‪ ٚ‬اک٘‪٤ٓ ٣ ٕٞ‬گب‪ٝ‬اد ثوم إٓ اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪.‬‬

‫ج‪-‬جُي بلُدان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ٗ‪٤‬ي اى ٓ٘طو‪ ٚ‬ك‪ ٙ‬ثبال‪ ١‬عجَ اَُوط اى ٍٔذ هاٍذ كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ ٓ٘جغ‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك ‪ ٍٞٛ‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ 3‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪ٍ ٝ‬بؽ‪ٛ 231 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬گنه پبئ‪ٍ ،ٖ٤‬بؽ‪ ٚ‬پبئ‪ ٖ٤‬هِؼ‪ٚ‬‬
‫ٕؾوا ‪ ٝ‬هِؼ‪ٍ ٚ‬وؿ ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 5m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫د‪-‬جُي کالن جبل السراج‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ٗ‪٤‬ي اى ٓ٘طو‪ ٚ‬هطت اُل‪ ٖ٣‬ف‪ َ٤‬عجَ اَُوط اى كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ‬
‫ٓ٘جغ ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ ٍٞٛ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ 3‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪ٍ ٝ‬بؽ‪ٛ 331 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬گنه پبئ‪ ٝ ٖ٤‬هِؼ‪ٕ ٚ‬ؾوا ها‬
‫آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 1m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫‪-3-1-1-4‬درياي غُربىذ‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ْٗ‪٤‬ج‪ٛ ٢‬ب‪ّ ١‬وه‪ ٢‬ک‪ٞ‬رَ ّجو ٓ٘جغ ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬كبِٕ‪047 ٚ‬‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو كه آؿبى ٓ‪ٞ‬اى‪ ١‬ثب ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ ؿوث‪ ٢‬كه عو‪٣‬بٕ اٍذ ‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل اى كه‪ٛ ٙ‬ب‪١‬‬
‫ّ‪٤‬ـ ػِ‪ ٝ ٢‬كوٗغَ گنّز‪ ٝ ٚ‬كه ؽٖ‪ ٚ‬چ‪ٜ‬بهك‪ ٢ٛ‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ک‪ٍٝ ٚ‬ؼذ كه‪ ٙ‬إٓ ا‪ٙ‬بك‪ ٚ‬رو ّل‪ ٙ‬اها‪٢ٙ‬‬
‫ىهاػز‪ ٢‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل ‪ .‬كه ‪ ٖ٤ٔٛ‬ؽٖ‪ ٚ‬اٍذ ک‪ ٚ‬اى عِگ‪ٛ ٚ‬ب‪ٍ ١‬وؿ پبهٍب كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ک‪ٞ‬چ ك‪٣‬گو‪ ١‬ثب آة ؿ‪ٞ‬هث٘ل ‪٣‬کغب ّل‪ ٙ‬اٍذ ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬اٍزوبٓذ ٍ‪٤‬ب‪ ٙ‬گوك ث‪ ٚ‬عو‪٣‬بٕ ف‪ٞ‬ك اكآ‪ ٢ٓ ٚ‬ك‪ٛ‬ل‪.‬‬

‫‪72‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٍپٌ ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٍٔذ ؽوکذ ف‪ٞ‬ك ها ث‪ ٚ‬عبٗت ّوم افز‪٤‬به کوك‪ ٝ ٙ‬ثؼل اى ؽوکبد ه‪ّ ٢ٍٞ‬کَ ث‪ٚ‬‬
‫اٍزوبٓذ ع٘‪ٞ‬ة ّوم عو‪٣‬بٕ ٓ‪٣ ٢‬بثل ‪ ٝ‬كه ؽٖ‪ ٚ‬پَ ٍؼلهللا ‪َُٞٝ‬اُ‪٤ٍ ٢‬لف‪ َ٤‬ثب كه‪٣‬ب‪ٍ ١‬بُ٘گ ‪٣‬کغب‬
‫ّل‪ٛ ٝ ٙ‬و ك‪ ١ٝ‬إٓ كه پَ ٕ‪٤‬بك ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ِٓؾن ٓ‪ ٢‬گوكٗل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب پٌ اى ػج‪ٞ‬ه اى‬
‫ٍبؽبد ّ‪ٞ‬ف‪ ٝ ٢‬ر٘گ‪ٍٞ ٢‬الٗ ث‪ٛ ٚ‬وف ر٘گ‪ ٢‬ؿبه‪ ٝ‬عو‪٣‬بٕ پ‪٤‬لا کوك‪ ٝ ٙ‬كهٓ٘طو‪ٗ ٚ‬ـِ‪َُٞٝ ٞ‬اُ‪٢‬‬
‫ٍو‪ٝ‬ث‪ ٢‬ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ‪ ٢ٓ َٕٝ‬گوكٗل ‪.‬‬

‫‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل چ‪ٍ ٣ ٕٞ‬بؽ‪ ٚ‬ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٢‬اٍذ ‪ ٝ‬كه ا‪ٛ‬واف ثب ک‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٝ‬کِ ؿوث‪ ٢‬اؽب‪ٚٛ‬‬
‫ّل‪ ٙ‬اٍذ ‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬ؾِ‪ ٢‬ثَ‪٤‬به‪ ١‬كاهك ک‪ ٚ‬اى ا‪ ٖ٣‬ک‪ٜٛٞ‬ب ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ‪.‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب ث‪ٗ ٚ‬بٓ‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫ٓقزِق چ‪ ٕٞ‬ف‪ْ٤‬ک‪ٝ ،٢‬اىؿو ‪ ،‬ك٘لهَزبٕ ‪ٝ‬ؿ‪٤‬و‪٣ ٙ‬بك ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل ک‪ٓ ٚ‬ؼب‪ ٖ٤ٗٝ‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ث‪ ٚ‬ؽَبة ٓ‪ ٢‬آ‪٘٣‬ل‪.‬‬
‫آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب رٔبٓب ً ‪ ٣‬عب ّل‪ ٝ ٙ‬ثب كه‪٣‬ب‪ ٢٣‬ک‪ ٚ‬اى ک‪ٞ‬رَ ّ‪٤‬جو ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪٣ ،‬کغب ث‪ٛ ٚ‬وف‬
‫ّوم عو‪٣‬بٕ ٓ‪٣ ٢‬بثل ‪ ،‬كه ٗ‪ٜ‬ب‪٣‬ذ ٍ‪ ٚ‬ع‪ ١ٞ‬ثيهگ ‪ ٣ ٝ‬کبٗبٍ ك‪ُٝ‬ز‪ٕ ٝ ٢‬ل‪ٛ‬ب ّبف‪ ٚ‬ع‪ ١ٞ‬اى إٓ‬
‫علا ّل‪٘ٓ ٝ ٙ‬ب‪ٛ‬ن ٓبىاٗ‪ ، ٚ‬كوٗغَ ‪ ،‬هطبه فبک ‪ ،‬چ‪ٜ‬به ك‪ ، ٙ‬ع‪ ١ٞ‬كفزو‪ ،‬ه‪ ٍٞ‬ف‪ ، ٍٞ‬ه‪ٔ٤‬چبم ‪،‬‬
‫ف‪ْ٤‬ک‪ ٝ ٢‬ك٘لهَزبٕ ها آث‪٤‬به‪ ١‬کوك‪ ٝ ٙ‬ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ‪ ٢ٓ َٕٝ‬گوكك‪ ،‬ثبى ‪ ْٛ‬ؽوکذ ف‪ٞ‬ك‬
‫ها ث‪ٛ ٚ‬وف ّوم اكآ‪ ٢ٓ ٚ‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬اى ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى هل‪ ْ٣‬اال‪٣‬بّ کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك‪ْ٘ٓ ١‬ؼت گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ک‪ٚ‬‬
‫ثبػش ٍوٍجي‪ّٝ ١‬ک‪ٞ‬كب‪ ٢٣‬ىهاػذ ٓوكّ چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه ‪ ٝ‬ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب‪ ١‬ا‪ٛ‬واف إٓ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬إٓ‬
‫ثْوػ م‪٤ٓ َ٣‬جبّل‪:‬‬

‫الف‪-‬جُي زريه‪ :‬اى ٓ٘طو‪ ٚ‬رزٔل‪ ٙ‬ثبال اى كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٓ٘جغ گوكز‪ ٚ‬اٍذ ‪ ٍٞٛ‬کبٗبٍ ‪ 4‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو ‪،‬‬
‫ا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪٤ٓ 0m3/Sec‬جبّل ک‪ٍ ٚ‬بؽ‪ٛ 0111 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬رزٔل‪ ٙ‬ثبال‪ ،‬پبئ‪ ٖ٤‬رب‬
‫ع٘گَ ثبؽ ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪.‬‬

‫ب‪-‬جُي چٍاريکار‪ :‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ ١ٞ‬هل‪ ٢ٔ٣‬اى ٓ٘طو‪ ٚ‬آة ّ٘گ ٓ٘طو‪ ٚ‬رزٔله‪ ٙ‬اى كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٍوچْٔ‪ٚ‬‬
‫ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ ٍٞٛ .‬کبٗبٍ ‪ 8‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ٛ 8111 ١ٞ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬اى ه‪ٍٝ‬زب‪ ١‬رزٔله‪ ٙ‬پبئ‪ٖ٤‬‬
‫گوكز‪ ٚ‬رب ه‪ٍٝ‬زب‪ ١‬هثب‪ ٛ‬ک‪ ٚ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ 51‬ه‪ٍٝ‬زب ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪ ،‬آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ظوك‪٤‬ذ آة كه کبٗبٍ ؽل‬
‫ا‪٤ٓ 8m3/Sec ٍٜٝ‬جبّل‪.‬‬

‫ج‪-‬کاوال خُاجً‪ ٍٞٛ :‬کبٗبٍ ‪ٓ 50‬زو اى هَٔذ ثبال‪ ١‬پَ ٓز اى كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٍوچْٔ‪٢ٓ ٚ‬‬
‫گ‪٤‬وك ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 3111‬کزبه ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬ثب‪٣‬بٕ پب‪٣‬بئ‪ ،‬هِؼچ‪ ٚ‬كّذ ‪ٞٛ‬ك‪٤‬بٕ‪ ،‬ك‪ُٝ‬زْب‪٤ٓ ، ٢ٛ‬بْٗبؿ رب‬
‫ثگواّ ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ظوك‪٤‬ذ آة کبٗبٍ ‪٤ٓ 3m3/Sec‬جبّل‪.‬‬

‫د‪-‬جُی ماٌيگير‪ :‬ا‪ ٖ٣‬ع‪ٞ‬ی ثب ‪ 50 ٍٞٛ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو اى ٓ٘طو‪ ٚ‬رزٔله‪ ٙ‬اى پبئ‪ ٖ٤‬کبٗبٍ ف‪ٞ‬ع‪ ٚ‬اى كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 8111‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها كه ٍبؽ‪ ٚ‬ػجل‪ ١‬ثب‪ ،١‬ك‪ ٙ‬هب‪،٢ٙ‬‬

‫‪73‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫هِ٘لهف‪ ،َ٤‬ثبُز‪ٞ‬ف‪ ،َ٤‬ك‪٤ٓ ٖٛ‬لإ ثگواّ‪ ،‬ؿالّ ػِ‪ٓ ٝ ٢‬ب‪٤ٛ‬گ‪٤‬و ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ٓ .‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة‬
‫كه صبٗ‪٤ٓ 8m3/Sec ٚ٤‬جبّل‪.‬‬

‫ي‪-‬کاوال متک‪ :‬ا‪ ٖ٣‬کبَٗ اى ٍٔذ هاٍذ كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٓوبثَ ه‪ٍٝ‬زب‪ ١‬رزٔله‪٘ٓ ٙ‬جغ ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك‪ٍٞٛ .‬‬
‫کبَٗ ‪ 1‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ثب ظوك‪٤‬ذ ‪ٓ ، 0m3/Sec‬ولاه ‪ٛ 353‬کزبه ىٓ‪ٍ ٖ٤‬بؽ‪ٓ ٚ‬ز ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‬

‫َ‪-‬کاوال بگرام‪ٍ :‬وث٘ل إٓ اى ى‪٣‬و پَ ٓز عبك‪ ٙ‬چ‪ٜ‬به‪٣‬کبه– ٍبُ٘گ اى كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫‪ 11 ٍٞٛ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ٓ ٝ‬ولاه عو‪٣‬بٕ آة ثط‪ٞ‬ه ا‪ 3 m3/Sec ٍٜٝ‬ث‪ٞ‬ك‪ٍ ،ٙ‬بؽ‪ٛ 3011 ٚ‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪١‬‬
‫ٍبؽبد ك‪ٝ‬ؽ آة‪ٍ ،‬ؼلهللا‪٤ٍ ،‬لف‪ ،َ٤‬ر‪ٞ‬ؿج‪٤‬و‪ ،١‬ثبُز‪ٞ‬ف‪ ،َ٤‬عْٔ‪٤‬لف‪٤ٕ ،َ٤‬بك‪ ،‬ف٘غوف‪ٗ ،َ٤‬بٕو‪،١‬‬
‫هو‪ ٙ‬چ‪ ٚ‬رب ٍبؽ‪ ٚ‬كّذ ٓ‪٤‬لإ ثگواّ ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪.‬‬

‫ز‪-‬جُي تُغبيردي‪ٍ :‬وث٘ل إٓ پبئ‪ ٖ٤‬رو اى پَ ٓز اى كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ث‪ٞ‬ك‪ ٍٞٛ ٙ‬إٓ ‪ 02‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ٝ‬‬
‫ؽلا‪ٓ ٍٜٝ‬ولاه آة إٓ ‪ 1m3/Sec‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 411‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ٍ ١‬بؽ‪ ٚ‬ر‪ٞ‬ؿج‪٤‬وك‪ ١‬ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪.‬‬

‫ش‪-‬جُي صيادان‪ٍ :‬وث٘ل إٓ كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬هث٘ل ث‪ٞ‬ك‪ ٍٞٛ ٙ‬إٓ ‪ 4‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو‪ٓ ،‬ولاه ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه‬
‫ع‪ ٝ 0m3/Sec ١ٞ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 531‬کزبه ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪٘ٓ ١‬طو‪٤ٕ ٚ‬بكإ ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪ .‬الىّ ث‪ ٚ‬ر‪٤ٙٞ‬ؼ‬
‫اٍذ کبٗبُ‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬ع‪ٛ ١ٞ‬بئ‪٤‬ک‪ ٚ‬كه ‪ٝ‬ال‪٣‬بد کبپ‪َ٤‬ب ‪ ٝ‬پو‪ٝ‬إ ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك اى هل‪ ْ٣‬اال‪٣‬بّ ثب ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬گ‪٤‬و‪ ١‬اى‬
‫كاِٗ ث‪ٜ٘ٓ ٝ ٢ٓٞ‬لٍ‪ ٢‬إٓ ىٓبٕ ك‪٣‬يا‪ ٝ ٖ٣‬ؽلو گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ث‪٤‬بٗگو إٓ اٍذ ک‪ ٚ‬اكـبٗ‪ٜ‬ب ر‪ٞ‬اٗب‪ ٢٣‬اؽلاس‬
‫کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬ها كاهٗل‪.‬‬

‫‪-4-1-1-5‬درياي باريک آب‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى عِگ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ک‪ٜٛٞ‬ب‪ٍ ١‬وا‪٣‬ق‪ٞ‬اع‪ّ ٝ ٚ‬کوكه‪ٍ ٙ‬وچْٔ‪٢ٓ ٚ‬‬
‫گ‪٤‬وك‪ .‬اى ٍٔذ ع٘‪ٞ‬ة ؿوة ‪ٝ‬اهك ‪ٝ‬اك‪ ١‬پو‪ٝ‬إ ٓ‪٢‬گوكك كه‪٣‬ب آة ٓ‪ ٢ٍٔٞ‬كاهك ‪ ٝ‬كا‪ ْ٣‬آة ٗلاهك‪ .‬كه‬
‫ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬پو ثوف ‪ ٝ‬ثبهإ آة إٓ كه ث‪ٜ‬به اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ثگواّ ‪ٝ‬اهك كه‪٣‬ب‪ ١‬پ٘غْ‪٤‬و ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫‪ -2-1-3‬درياي لُگر‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى كآ٘‪ ٚ‬گوكٕ َٓغل ك‪٤ٔ٣‬وكاك ‪ٝ‬ثِ٘ل‪ٛ ١‬ب‪ ١‬ع٘‪ٞ‬ة ف‪ٞ‬اد ‪ٝ‬هكک‬
‫ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬ثؼل اى إٓ ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ّٔبٍ ٍبؽ‪ ٚ‬ف‪ٞ‬اد ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل ‪ .‬پٌ اى إٓ ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬عِگ‪ٚ‬‬
‫ّ‪٤‬ـ آثبك ها آث‪٤‬به‪ ١‬اى ر٘گ‪ٝ ٢‬هكک گنّز‪ٝ ٚ‬اهك ٓ٘ب‪ٛ‬ن ثو‪ ٙ‬ک‪ ،٢‬پَ ػِْ ‪ٍ ٝ‬پٌ ث٘‪ ٢‬ؽٖبه کبثَ ‪،‬‬
‫ّ‪ٞ٤‬ک‪ ٝ ٢‬ثزقبک ها آث‪٤‬به‪ٞٔٗ ١‬ك‪ ٝ ٙ‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬پِچوف‪ ٢‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ‪ّٞ ٢ٓ َٕٝ‬ك‪ ٍٞٛ .‬ا‪ٖ٣‬‬
‫كه‪٣‬ب ‪108‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو اٍذ‪ .‬كه‪٣‬ب‪ ٚ٘٤ّ ١‬كه ع٘‪ٞ‬ة‪ ،‬فب‪ٝ‬اد كه ؿوة ‪ً ٝ‬بع‪ ٞ‬كه ع٘‪ٞ‬ة ؿوة اى‬
‫ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪( ٢‬ه‪ٝ‬ك) ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -3-1-3‬درياي لغمان‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ً‪ٜٛٞ‬ب‪٘ٛ ١‬ل‪ٍ ًِٝ‬وچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ .‬آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٗ‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب اى‬
‫ه‪ٝ‬اٗبث‪ٜ‬ب‪ ١‬م‪ٝ‬ة ثوك‪ٜ‬ب ثٌِ‪ ٚ‬اى ه‪ٝ‬اٗبث‪ٜ‬ب‪ ١‬ر‪ٞ‬ك‪ٛ ٙ‬ب‪٣ ١‬قچبُ‪٤ٗ ٢‬ي ربٓ‪٤ٓ ٖ٤‬گوكك ث‪ُ ٖ٤ٔٛ ٚ‬ؾبظ ا‪ٖ٣‬‬
‫كه‪٣‬ب ‪ ْٚ٤ٔٛ‬آة ٓ‪٤‬لاّز‪ ٚ‬ثبّل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ُ ١‬ـٔبٕ ک‪ ٚ‬اى ک‪َٛٞ‬بهإ ٗ‪ٞ‬هٍزبٕ ٗجؼبٕ مه‪٣‬ؼ‪ ٚ‬ك‪ّ ٝ‬بف‪ٚ‬‬
‫‪َُٞٝ‬اُ‪ٛ ٢‬ب‪ ١‬ػِ‪ْ٘٤‬گ ‪ ٝ‬ػِ‪٘٤‬گبه ها ‪ٞٔٗ ٢ٛ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬ث٘بٓ‪ٜ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ػِ‪ْ٘٤‬گ ‪ ٝ‬ػِ‪٘٤‬گبه ‪٣‬بك ٓ‪ْٗٞ٤‬ل ‪ٝ‬‬
‫ثالفو‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬ؽٖ‪ٓ ٚ‬وکي‪ُ ١‬ـٔبٕ ثب ‪٣ ْٛ‬کغب ّل‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ُ ١‬ـٔبٕ ها رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل‪ .‬كه ٓ٘طو‪ ٚ‬چ‪ٜ‬بهثبؽ ثب‬
‫كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ‪٣‬کغب ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬

‫ت‪ -‬دریاي سرخ رٔد‪ :‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ٗ‪٤‬ي ّبف‪ ٚ‬كوػ‪ ٢‬كه‪٣‬ب‪ ١‬کبثَ ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اى ک‪ٍ ٙٞ‬پ‪ ٖ٤‬ؿو ٍوچْٔ‪ٚ‬‬
‫گوكز‪ ٚ‬هجَ اى كه‪٣‬ب‪ً٘ ١‬و ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ً ١‬بثَ ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك‪.‬‬

‫‪ -4-1-3‬درياي وىر‪:‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى اهرلبػبد ٗ‪ٞ‬هٍزبٕ (ث٘لاة پبٓ‪٤‬و) ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وٗل‪ .‬كه َٓ‪٤‬و ف‪ٞ‬ك ث‪ٍٔ ٚ‬ذ عالٍ‬
‫آثبك ف‪ ٢ِ٤‬اى ًبٗبُ‪ٜ‬ب ‪ً ٝ‬به‪٣‬ي ‪ٛ‬ب ها رـن‪ٔٗ ٢ٓ ٚ٣‬ب‪٣‬ل‪ .‬ه‪ٝ‬ك ک٘و كه ؽٖ‪ٞٗ ٚ‬هٍزبٕ ثب ه‪ٝ‬ك َٓز‪ٞ‬چ ک‪ٚ‬‬
‫اى ‪٣‬قچبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ک‪ ٙٞ‬چ‪٤‬بٗزو چزواٍ ٍوچْٔ‪٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪٣ ،‬کغب ٓ‪ّٞ٢‬ك‪ ٢ٌ٣ .‬اى ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬ك‪٣‬گو‬
‫إٓ ه‪ٝ‬ك ثبّگبٍ ٓ‪٤‬جبّل ً‪ ٚ‬پٌ اى گنّزٖ اى ً‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬چزواٍ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ً٘ ١‬و ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك‪ .‬ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫كوػ‪ ٢‬ك‪٣‬گو ً٘و‪ ،‬پ‪٤‬چ‪ٝ ٞ‬ا‪٣‬گَ ‪ ٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬چزواٍ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬كه‪٣‬ب‪ً٘ ١‬و كه ٗيك‪ ٢ٌ٣‬عالٍ آثبك(صٔوف‪)َ٤‬‬
‫ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ً ١‬بثَ ٍواى‪٣‬و ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ ٝ‬ثبػش پوآة ّلٕ كه‪٣‬ب ٓ‪٤‬گوكك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ث‪ُ ٚ‬ؾبظ كاّزٖ آة‬
‫كا‪ ٝ ٢ٔ٣‬ػ‪ٞ‬اهٗ ‪ٛ‬ج‪٤‬ؼ‪( ٢‬پَز‪ ٝ ٢‬ثِ٘ل‪٣ )١‬ک‪ ٢‬اى ثب اهىُ رو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ٓ‪٤‬جبّل ک‪ّ ٚ‬وا‪ٜ٣‬‬
‫ٓ٘بٍج‪ ٢‬ها ثوا‪ ١‬اؽلاس ث٘ل مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة ‪ ٝ‬اٍزقواط اٗوژ‪ ١‬ثوم كاها ٓ‪٤‬جبّل‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬ىٓ‪ٓ ٚ٘٤‬طبُؼبد‬
‫‪ ٝ‬ثوهٍ‪ٜ٤‬ب‪ ١‬رق٘‪٤‬ک‪ ٢‬ر‪ٝ ٍٜٞ‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬ثوم ثؼَٔ آٓل‪ ٙ‬اٍذ آ‪٤‬ل اٍذ ک‪ ٚ‬كه آ‪٘٣‬ل‪ ٚٗ ٙ‬چ٘لإ‬
‫كه‪ٝ‬ه ّب‪ٛ‬ل ٍبفزٖ چ٘ل‪٤ٗ ٖ٣‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬ثوم ثبّ‪ .ْ٤‬کبٗبٍ ‪ٛ‬ب‪ ٢٣‬ک‪ ٚ‬كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٗ٘گو‪ٛ‬به اؽلاس ّل‪ ٙ‬اٍذ‬
‫ػجبهر٘ل اى‪:‬‬
‫الف‪-‬پرَژي کاوال آبياري وىگرٌار‪:‬‬

‫پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬کبٗبٍ ٗ٘گو‪ٛ‬به ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ثيهگزو‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ٓب ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك ا‪ٖ٣‬‬
‫پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬کٔ ّ‪ٞ‬ه‪ٍ ١ٝ‬بثن كه ٍبٍ ‪ 0130‬اػٔبه إٓ رکٔ‪ َ٤‬گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ ‪ 70‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‬
‫‪ ٍٞٛ‬كاّز‪ ٚ‬ک‪ ٚ‬كه ‪ ٣‬صبٗ‪ ٚ٤‬ثب ظوك‪٤‬ذ ‪ٓ 81‬زو ٓکؼت آة ها اى ث٘ل كه‪ٗٝ‬ز‪ ٚ‬ع‪ٜ‬ذ آث‪٤‬به‪ ١‬اٗزوبٍ ٓ‪٢‬‬
‫ٗٔب‪٣‬ل ‪ ٝ‬اى ٍبٍ ‪ٛ‬ب‪ 0130 ١‬اُ‪ 0149 ٢‬ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ف‪ٞ‬ة كؼبُ‪٤‬ذ كاّذ کبٗبٍ إٓ ثب ظوك‪٤‬ذ ‪ٓ 31‬زو‬
‫ٓکؼت آة كه ‪ ٣‬صبٗ‪ ٚ٤‬ثوا‪ٛ 51 ١‬ياه ‪ٛ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ٢‬آة ها اٗزوبٍ ٓ‪ ٢‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ آة‬

‫‪75‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى ك‪ ٝ‬كبهّ ىهاػز‪ ٢‬ثيهگ ث‪ٗ ٚ‬بّ ‪ٛ‬ب‪ٛ ١‬ل‪ ٝ ٙ‬ؿبى‪ ١‬آثبك ها ثب ر‪٤ُٞ‬لاد فبٗ‪ٞ‬اك‪٤ٍ ٙ‬زو‪،ًٝ‬‬
‫ٓبُذ ‪ ٝ‬ى‪٣‬ز‪ ٕٞ‬ربٓ‪ٔٗ ٢ٓ ٖ٤‬ب‪٣‬ل كه ٍبثن ٓؾٖ‪ٞ‬الد كبهٓ‪ٜ‬ب‪ٓ ١‬زنکو‪ ٙ‬ث‪ ٚ‬عٔ‪ٜٞ‬ه‪٣‬ذ ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬بثن‬
‫ّ‪ٞ‬ه‪ ٝ ١ٝ‬ا‪ٝ‬هپب ٗ‪٤‬ي ٕبكه ٓ‪ ٢‬گوك‪٣‬ل‪ .‬پٌ اى ع٘گ‪ٜ‬ب‪ ١‬رؾٔ‪٤ِ٤‬ز‪٤ُٞ‬لاد كبهٓ‪ٜ‬ب ه‪ ٝ‬ثکب‪ ِٛ‬گناّذ‪.‬‬

‫ب‪-‬پرَژي کاوال آبياري مرَاريذ‪:‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬کبٗبٍ كه ‪َُٞٝ‬اُ‪٘ٗ ٙٞ٤ّ ٢‬گو‪ٛ‬به ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ک٘و اى ٓ٘طو‪ ٚ‬ى‪ ٢ِ٣‬ثبثب ٓ٘جغ گوكز‪ ٝ ٚ‬ثب اى‬
‫ػج‪ٞ‬ه اى ٓ٘طو‪ ٝ ٙٞ٤ّ ٚ‬كّذ گٔج‪٤‬و‪ ١‬ث‪ ٚ‬ث٘ل كه‪ٗٝ‬ز‪ ٢ٓ ٚ‬ه‪٣‬يك‪ .‬کبٗبٍ ٓنک‪ٞ‬ه ثکٔ کْ‪ٞ‬ه چبپبٕ‬
‫اػٔبه ‪ ٝ‬كه ٍبٍ ‪ 0188‬ث‪ ٚ‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ٍ ١‬پوك‪ّ ٙ‬ل‪ .‬کبٗبٍ «ٓو‪ٝ‬اه‪٣‬ل» ک‪ 5۰ ٚ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ ٍٞٛ‬كاهك‪.‬‬
‫كه عو‪٣‬بٕ ‪ٍ 7‬بٍ ٍبفز‪ّ ٚ‬ل‪ٛ ٝ ٙ‬ياهإ عو‪٣‬ت ىٓ‪ ٖ٤‬ثب‪٣‬و ‪ ٝ‬ىهاػز‪ ٢‬ها آث‪٤‬به‪٤ٓ ١‬ک٘ل‪.‬‬

‫‪76‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل نين‬

‫‪ -4‬حٌزه دريايي ىلمنذ (‪)Hilmand river basin‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ًْٞ ٢٣‬ه ٓ‪ ٢‬ثبّل ک‪ ٚ‬كه ؽل‪ٝ‬ك ‪٣ % 35‬ب ‪ِٓٞ٤ً 041111‬زو‬
‫ٓوثغ َٓبؽذ ًْ‪ٞ‬ه ها ى‪٣‬و پ‪ ِّٞ‬هواه ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل‪ٓ ًَ .‬ولاه آة عبه‪ ١‬إٓ ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 02111‬زو‬
‫ٌٓؼت رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك ً‪ ٚ‬ث‪ْ٤‬زو اى ‪ ًَ % 57‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬عبه‪ًْٞ ١‬ه ها رٌْ‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬آة ا‪ٖ٣‬‬
‫كه‪٣‬ب ها ٓ‪٤‬ز‪ٞ‬إ رب ‪َٓ % 10‬بؽذ ًَ ًْ‪ٞ‬ه ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه كاك‪ُ .‬نا پزبٍ‪ َ٤‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها ثوا‪١‬‬
‫اٌْٗبف ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ىهاػذ‪ٓ ،‬بُلاه‪ ،١‬آثبكاٗ‪ٍ ٝ ٢‬وٍجي‪ًْٞ ١‬ه كاهك‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪٘ٓ ٙ‬جغ ف‪ٞ‬ث‪٢‬‬
‫ثوا‪ ١‬رـن‪ ٚ٣‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪٤ٓ ٢٘٤‬جبّل‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ ًَ % 11‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬آث‪ ٢‬ها‬
‫آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ٝ .‬ال‪٣‬بد اهىگبٕ ‪ ٝ‬ىاثَ ث‪ ٚ‬رور‪٤‬ت ثب ‪ %21 ٝ %41‬ث‪ْ٤‬زو‪ ٖ٣‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬ها اى‬
‫ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٘٣‬ل‪ .‬كه ٓغٔ‪ٞ‬ع ثب‪٣‬ل گلذ ً‪ ٚ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %01‬ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬آث‪ًْٞ ٢‬ه كه ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬هواه‬
‫كاهك‪ .‬ث‪ْ٤‬زو‪ ٖ٣‬كث‪ ٢‬آة كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ث‪ٓ ٖ٤‬ب‪ٜٛ‬ب‪ ١‬ؽَٔ ‪ٍ ٝ‬و‪ٛ‬بٕ ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ث‪ٜ‬وؽبٍ ثؼِذ‬
‫فٌَْبُ‪ٜ٤‬ب‪ٓ ١‬ز‪ٞ‬ارو ٓولاه عو‪٣‬بٕ آة ‪ِ٘ٔٛ‬ل ثٖ‪ٞ‬هد كهآبر‪٤‬ي ًٔزو ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كه ٍبٍ ‪5110‬‬
‫ٓولاه آة إٓ ‪ًٔ %98‬زو اى ٓ‪٤‬بٗگ‪ٍ ٖ٤‬بُ‪٤‬بٗ‪ًْٞ ٚ‬ه ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪ٔٛ )UNEP, 2003( .‬چ٘‪ ٖ٤‬ا‪ٖ٣‬‬
‫گياهُ ْٗبٕ ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل ً‪ ٚ‬ثب ًْ ّلٕ ٗي‪ٝ‬الد آٍٔبٗ‪َٓ ، ٢‬بؽذ ثوك‪ٜ‬ب‪ٍ ًٚ ٢٣‬وچْٔ‪ ٚ‬كه‪٣‬ب ها رـن‪ٚ٣‬‬
‫ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ث‪ٍ ٖ٤‬بُ‪ٜ‬ب‪ 0998 ١‬رب ‪ 5111‬اى ‪ 20111‬ث‪ِٓٞ٤ً 54111 ٚ‬زو ٓوثغ ًب‪٣ ِٛ‬بكز‪ ٚ‬اٍذ‪.‬‬
‫‪ٔٛ‬چ٘‪ ٖ٤‬ثب ًب‪ٓ ِٛ‬ولاه آة كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل‪ٍ ،‬طؼ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و ىٓ‪٤ٗ ٖ٤‬ي ًب‪ٓ ِٛ‬ؾَ‪٣ ٢ٍٞ‬بكز‪ ٚ‬اٍذ‪.‬‬
‫اى كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ْٜٓ ١‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ،٢٣‬كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ٓ‪٤‬جبّل ک‪٣ ٚ‬ک‪ ٢‬اى ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ، ْٜٓ ١‬ثيهگ ‪ ٝ‬پو آة‬
‫اكـبَٗزبٕ اٍذ ک‪ ٚ‬ثب ٓؼب‪ ٖ٤ٗٝ‬ف‪ٞ‬ك‪ٞٗ ،‬اؽ‪٤ٍٝ ٢‬ؼ‪ ٢‬اى ع٘‪ٞ‬ة ؿوة کْ‪ٞ‬ه ها آث‪٤‬به‪ ٢ٓ ١‬ک٘ل‪.‬‬

‫‪-1-4‬درياي ىلونذ (‪)Helmand river‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل اى اهرلبػبد ‪ٓ 1811‬زو‪ ١‬ک‪ ٙٞ‬ثبثب (اى اهرلبػبد ؿوث‪ ٢‬ک‪ ٙٞ‬پـٔبٕ‪ ،‬ث‪َٜٞ‬ك‪،‬‬
‫پ٘غبٗت ‪ ٝ‬كا‪ٌ٘٣‬ل‪٤ٓ ١‬بٕ ك‪ًٞٝ‬رَ ا‪ ٝ ٢ٗٝ‬ؽبع‪٤‬گگ ‪ٝ‬اهغ كه‪ 81‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ ٟ‬ؿوة کبثَ ‪(34°34′N‬‬
‫)‪ٍ 68°33′E34.567°N 68.55°E‬وچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٝ ٚ‬كه ٓ‪٤‬بٕ ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ٠‬ثطوف ع٘‪ٞ‬ة‬
‫‪ٝ‬ع٘‪ٞ‬ة ؿوة (كّذ ٓبهگ‪ )ٞ‬عو‪٣‬بٕ كاهك‪ . .‬ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك كه اثزلا‪٤َٓ ١‬و ف‪ٞ‬ك ٍ‪٤‬الث‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬فَبهار‪٢‬‬
‫ث‪ٓ ٚ‬وكّ ‪ٝ‬اهك ٓ‪ ٢‬ک٘ل ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬رله‪٣‬ظ اى ٍوػذ إٓ کْ ّل‪ ٝ ٙ‬عو‪٣‬بٕ إٓ آ‪َٛ‬ز‪ ٢ٓ ٚ‬گوكك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب‬
‫ػج‪ٞ‬ه اى ٗيك‪٣‬ک‪ ٠‬گوّ ‪ٝ‬اهك ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪َٓ ١‬طؼ ‪ٞٔٛ ٝ‬اهگوك‪٣‬ل‪ٝ ٙ‬ثب هٍ‪٤‬لٕ ث‪ ٚ‬هِؼ‪ ٚ‬ربه‪٣‬ق‪ ٠‬ثَذ‪،‬‬
‫َٓ‪٤‬وف‪ٞ‬ك ها ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ع٘‪ٞ‬ة ‪ٍٝ‬پٌ ثَٔذ ؿوة ‪ ٝ‬ثؼل اى ٍل کٔبٍ فبٕ ثَ‪ّٔ ٟٞ‬بٍ رـ‪٤٤‬و ٓ‪٤‬ل‪ٛ‬ل‪.‬‬

‫‪77‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ه‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ‬ل ثب عو‪٣‬بٕ ‪ٓ 079‬زو ٓکؼت ك‪ ٢‬صبٗ‪ ٚ٤‬آة ‪ِ٘ٔٛ‬ل ثب ‪ 0211‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ ٍٞٛ‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪١‬‬
‫كافِ‪ ٠‬کْ‪ٞ‬هث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬كه‬
‫ك‪ٛٝ‬وف ّٔبٍ ‪ ٝ‬ع٘‪ٞ‬ة إٓ‬
‫كّذ ‪ٛ‬ب‪ ٟ‬پ‪ٜ٘‬ب‪ٝ‬هٓبهگ‪ٝ ٞ‬‬
‫گ‪ٞ‬ك ىه‪ ٙ‬هواهكاهك ‪ٝ‬‬
‫آکبٗبد ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬كوا‪ٝ‬إ ها‬
‫كاها ٓ‪ ٢‬ثبّل ک‪ٗ ٚ‬وِ ٓ‪٢ٜٔ‬‬
‫كه آثبكاٗ‪ٍ ٝ ٢‬وٍجي‪١‬‬
‫هَٔذ ‪٤ٍٝ‬ؼ‪ ٢‬اى کْ‪ٞ‬ه ٓب‬
‫كاهك‪ّٜ .‬و‪ٛ‬ب‪ ١‬ربه‪٣‬ق‪٢‬‬
‫ثَذ‪ٗ ،‬بك ػِ‪ ٝ ٢‬ىهٗظ‬
‫ّٔبه‪ٔٗ :31 ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی ‪ٛ‬بٓ٘ل‬ ‫ّ‪ٜ‬ود ف‪ٞ‬ك ها ٓل‪ ٕٞ٣‬ا‪ٖ٣‬‬
‫ه‪ٝ‬ك ‪ّ ٝ‬ؼج‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬إٓ ‪َٛ‬ز٘ل‪ِ٘ٔٛ .‬ل ثب رجق‪٤‬و ف‪ٞ‬ك ثو ‪ٞٛ‬ا‪ ١‬پ‪٤‬وآ‪ ِٗٞ‬اصو ى‪٣‬بك‪ ٢ٓ ١‬گناهك ‪ ٝ‬اى‬
‫فْک‪ّ ٢‬ل‪٣‬ل ‪ٞٛ‬ا ث‪٣ٝ ٚ‬ژ‪ ٙ‬كه ربثَزبٕ ٓ‪ ٢‬کب‪ٛ‬ل‪ .‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ِ٘ٔٛ ٚ‬ل پٌ اى ‪َٓ ٢ٛ‬بكز‪ ٢‬ث‪ ٚ‬ك‪ّٝ‬بف‪ ٚ‬روَ‪ْ٤‬‬
‫ٓ‪٢‬گوكك ک‪ّ ٣ ٚ‬بف‪ ٚ‬إٓ ثطوف ّٔبٍ ‪ّٝ‬بف‪ ٚ‬ك‪٣‬گو إٓ ثطوف ّٔبٍ ؿوة عو‪٣‬بٕ ٓ‪٣٠‬بثل‪ّ .‬بف‪ٚ‬‬
‫ّٔبُ‪ ٠‬إٓ ک‪ ٚ‬هَٔز‪ ٠‬اىٓوىٓ‪٤‬بٕ اكـبَٗزبٕ ‪ٝ‬ا‪٣‬وإ ها رْک‪٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل‪ .‬پٌ اى آٗک‪ٚ‬‬
‫چقبَٗ‪ٞ‬ه(ٗ‪ٔ٤‬و‪ٝ‬ى) ها آث‪٤‬به‪٢ٓ ٟ‬ک٘ل كه ٓؾَ ک‪ٞ‬هگ ثبؽ ث‪ ٚ‬كه‪٣‬بچ‪ٛ ٚ‬بٓ‪(31°9′N ٕٞ‬‬
‫‪٢ٓ 61°33′E31.15°N 61.55°E).‬ه‪٣‬يك‪ّ .‬بف‪ ٚ‬ك‪ ٠ٓٝ‬إٓ ک‪ ٚ‬ثطوف ّٔبٍ ؿوة عو‪٣‬بٕ كاهك‪،‬‬
‫‪ٝ‬اهك ا‪٣‬وإ ّل‪ ٝ ٙ‬كه چب‪ٛ ٚٔ٤ٗ ٙ‬ب‪ ١‬ىاثَ مف‪٤‬و‪ّٞ٢ٓ ٙ‬ك‪ٍ .‬پٌ آة كه‪٣‬ب كه ٍل‪ٛ‬ب‪ ١‬ک‪ ٝ ٛٞ‬ى‪ٛ‬‬

‫ّٔبه‪ٍ :15 ٙ‬بؽ‪ ٚ‬رؾذ پ‪ ِّٞ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪٣‬ی ‪ٛ‬بٓ٘ل‬


‫مف‪٤‬و‪ّ ٙ‬ل‪ ٝ ٙ‬ثب اؽلاس کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ،‬اها‪ّٜ ٢ٙ‬وٍزبٕ ىاثَ ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل ‪ٓ ٝ‬ولاه‪ ١‬اى إٓ ع‪ٜ‬ذ‬

‫‪78‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ ٢‬ث‪ّٜ ٚ‬و ىا‪ٛ‬لإ ٓ٘زوَ ٓ‪٤‬گوكك‪ .‬كه ٍبٍ عبه‪ٓ( ١‬ب‪ ٙ‬ؽَٔ ‪ ْٛ )0191‬ثؼِذ ثبهٗلگ‪ٜ٤‬ب‪١‬‬
‫ى‪٣‬بك‪ ،‬آة ه‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ‬ل پٌ اى ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك ‪ٝ‬اهك كه‪٣‬بچ‪ٛ ٚ‬بٓ‪ّ ٕٞ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬كهثؼ‪ٍ ٢ٚ‬بُ‪ٜ‬ب كه اصو‬
‫ثبهُ ثبهإ ‪ٛ‬ب‪ ٟ‬كِٖ‪ٝ ٠‬آة ّلٕ مف‪٤‬و‪ٛ ٙ‬ب‪ ٟ‬ثوك‪ ٠‬اهرلبػبد (ٓوکي‪ )ٟ‬كه ا‪ٝ‬ا‪ َ٣‬ث‪ٜ‬به ثبػش‬
‫‪ٛ‬ـ‪٤‬بٕ آة كه كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ّل‪ ٙ‬ک‪ ٚ‬ثؼ‪ٚ‬ب ً ثبػش ‪٣ٝ‬واٗ‪ٛ ٠‬ب‪ ٠٣‬كه‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٗ‪ٔ٤‬و‪ٝ‬ى اكـبَٗزبٕ ٓ‪٢‬گوكك‪.‬‬
‫‪ ٠ُٝ‬كهكَٖ ‪ٛ‬ب‪ ٟ‬ربثَزبٕ ‪ ٝ‬فيإ آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ث‪ ٚ‬رله‪٣‬ظ کْ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ‪ ٢ُٝ‬ثب آٗ‪ ْٜ‬آة ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪٤ٛ‬چ‬
‫‪ٝ‬هذ فْ ٗٔ‪ّٞ٢‬ك‪ .‬كه َٓ‪٤‬و ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ٍل کغک‪ ٢‬ثب ظوك‪٤‬ذ ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ971‬زو ٓکؼت اػٔبه‬
‫گوك‪٣‬ل‪ٙ‬اٍذ‪ .‬كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل كه ٓغٔ‪ٞ‬ع ‪189111‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ٍبؽ‪ ٚ‬ها ى‪٣‬و پ‪ ِّٞ‬كاهك‪.‬‬

‫‪ٔٛ‬چ٘‪ ٖ٤‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب هَٔذ کٔ‪ ٢‬اى ٓوى ْٓزوک ا‪٣‬وإ ‪ٝ‬اكـبَٗزبٕ هارْک‪ ٢ٓ َ٤‬ك‪ٛ‬ل ‪ٜٔٓ ٝ‬زو‪ٖ٣‬‬
‫ٓ٘جغ ربٓ‪ ٖ٤‬ک٘٘ل‪ ٙ‬آة كه‪٣‬بچ‪ٛ ٚ‬ب‪َ٤ٍ ١‬زبٕ ‪ ٝ‬ثِ‪ٞ‬چَزبٕ ‪ ٝ‬اها‪ ٢ٙ‬ىهاػز‪ّٔ ٢‬بُ‪ ٢‬إٓ اٍذ‪ .‬ا‪٤ٔٛ‬ذ‬
‫آة ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬ثوا‪ ١‬ا‪٣‬وإ ثوله‪َ٣‬ذ ک‪ ٚ‬ثَز‪ّ ٚ‬لٕ آة ‪ِ٘ٔٛ‬ل ثبال‪ ١‬ا‪٣‬وإ ثبػش رؾ‪ٞ‬الد ٓ٘ل‪٢‬‬
‫ى‪َ٣‬ذ ٓؾ‪٤‬ط‪ ٝ ٢‬ؽز‪ ٢‬کٔج‪ٞ‬ك ّل‪٣‬ل آة كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٍ‪َ٤‬زبٕ ‪ ٝ‬ثِ‪ٞ‬چَزبٕ ا‪٣‬وإ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل گوك‪٣‬ل‪ٞٙٞٓ .‬ع‬
‫آة ه‪ٝ‬كفبٗ‪ِ٘ٔٛ ٚ‬ل اى گنّز‪ ٚ‬ثبػش ا‪٣‬غبك رِ٘ كه ه‪ٝ‬اث‪ ٜ‬اكـبَٗزبٕ ثب ا‪٣‬وإ ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬كه ّوا‪ ٜ٣‬ؽب‪ٙ‬و‬
‫ٗ‪٤‬ي ا‪َٓ ٖ٣‬بُ‪ ٚ‬کبٓالً ؽَ ٗگوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ؽَ َٓبُ‪ ٚ‬آة ‪٤ٛ‬وٓ٘ل چ٘ل‪ٓ ٖ٣‬ورج‪ٞٓ ٚ‬هك ؽکٔ‪٤‬ذ کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫فبهع‪ ٢‬هواه گوكذ ک‪ ٚ‬كه ‪ٛ‬و ٓورج‪ ٚ‬ه٘بػذ عبٗت ا‪٣‬وإ ها ؽبَٕ کوك‪ٗ ٙ‬ز‪ٞ‬اَٗز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬آفو‪ٖ٣‬‬
‫هواهكاك ث‪ ٖ٤‬اكـبَٗزبٕ ‪ ٝ‬ا‪٣‬وإ كه ىٓبٕ ٕلاهد ٓؾٔل ٓ‪ّ ٢ٍٞ‬ل‪٤‬ن كه ٍبٍ ‪ ّ 0975‬كه هاثط‪ ٚ‬ث‪ٚ‬‬
‫آة ‪ِ٘ٔٛ‬ل ٓ٘ؼول گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ك ک‪ ٚ‬ثو اٍبً إٓ کْ‪ٞ‬ه ا‪٣‬وإ ؽن اٍزلبك‪ٓ ٙ‬ولاه ‪ 54 m3‬كه صبٗ‪ ٝ ٚ٤‬كه‬
‫ٍبٍ ‪ 0.82 km3‬ها كاهك‪.‬‬

‫ه‪ ١ٝ‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ٢٣‬ل ٗ‪٤‬و‪ٝ‬گب‪( ٙ‬ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬ثوم) ى‪٣‬بك‪ٍ ١‬بفز‪ّ ٚ‬ل‪ ٙ‬ک‪ّ ٚ‬بَٓ‪:‬‬

‫الف‪-‬بىذ برق کجکي (‪:)Kajaki electric dam‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ث٘ل كه ٍبٍ ‪٤ٓ 0931‬الكی ه‪ ١ٝ‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ِ٘ٔٛ ٚ‬ل ‪ّ ٝ‬ؼج‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬إٓ كه كبِٕ‪ 040 ٚ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪١‬‬
‫ّٔبُْوه‪ ٢‬ه٘ل‪ٛ‬بهر‪ّ ٍٜٞ‬وکذ‬
‫گو‪ٝ‬پ‬ ‫‪ٝ‬اّ‪٘٤‬گزٖ‬ ‫آٓو‪٣‬کب‪٣‬ی‬
‫ا‪٘٣‬زوْٗبٍ اؽلاس گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ‪ .‬ث٘ل‬
‫کغک‪٣ ، ٢‬ک‪ ٢‬اى ْٓ‪ٜٞ‬هرو‪ٝ ٖ٣‬‬
‫ثيهگزو‪ ٖ٣‬ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ک‪ٚ‬‬
‫‪ 0811‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ىٓ‪ ٖ٤‬ها‬
‫آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل‪ .‬ثِ٘ل‪ ١‬ا‪ٍ ٖ٣‬ل‬
‫‪ٓ 011‬زو‪ ،‬ػوٗ إٓ ‪ٓ 5591‬زو‬
‫‪ ٝ‬ظوك‪٤‬ذ رقِ‪ ٚ٤‬ای إٓ ‪0/5‬‬
‫ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓکؼت اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ثبػش‬
‫عِ‪ٞ‬گ‪٤‬و‪ ١‬اى ٍ‪ ٝ َ٤‬اٍزقواط‬
‫ّٔبه‪ٔٗ :11ٙ‬ب‪٣‬ی اى ث٘ل ثوم کغکی‬

‫‪79‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪ ٝ‬اٗکْبف ىهاػذ كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ‪ِ٘ٔٛٝ‬ل گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫آب ٓلر‪ٜ‬ب اٍذ ک‪ ٚ‬ثبىٍبى‪٤ٗ ١‬و‪ٝ‬گب‪ ٙ‬ثوم ‪ ٝ‬ر‪ٞ‬هث‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬إٓ ّو‪ٝ‬ع گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ آب رب اک٘‪ ٕٞ‬ث‪ٚ‬‬
‫ارٔبّ ٗوٍ‪٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ثوا‪ ١‬ا‪ٛ‬لاف آث‪٤‬به‪ ١‬ىٓ‪ٖٛ٤‬ب‪ ١‬فْ ‪ٔٛ ٝ‬چ٘‪ ٖ٤‬ر‪٤ُٞ‬ل ثوم اؽلاس ّل‪ٙ‬‬
‫اٍذ‪.‬‬

‫ب‪-‬بىذ برق کمال خان (‪:)Kamal khan dam‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ث٘ل كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ٗ‪ٔ٤‬و‪ٝ‬ى كه ‪ِٓٞ٤ً 93‬زو‪ ١‬ع٘‪ٞ‬ة ّ‪ٜ‬و ىهٗظ كه ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬چ‪ٜ‬بهثوعي ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ‬
‫ٗ‪ٔ٤‬و‪ٝ‬ى هواه كاهك‪ .‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ث٘ل ثوم آث‪ًٔ ٢‬بٍ فبٕ كه ٍبٍ ‪ 0123‬ثو ه‪ٝ‬ك ‪ِ٘ٔٛ‬ل ‪ٛ‬وػ ه‪٣‬ي‪ّ ١‬ل‪ٙ‬‬
‫ث‪ٞ‬ك‪ .‬كه ىٓبٕ ه‪٣‬بٍذ عٔ‪ٜٞ‬ه‪ٓ ١‬ؾٔل كا‪ٝ‬ك فبٕ‪ً ،‬به ػِٔ‪ ٢‬إٓ كه چ‪ًٞ‬بد ٗقَز‪ ٖ٤‬پالٕ اٌْٗبك‪3 ٢‬‬
‫ٍبُ‪ ٚ‬كه ٍبٍ ‪ 1353‬ه‪ ١ٝ‬كٍذ گوكز‪ّ ٚ‬ل رب ىٓبٕ ٍو‪ ٛٞ‬ؽٌ‪ٓٞ‬ذ عٔ‪ٜٞ‬ه‪ٓ ١‬ؾٔل كا‪ٝ‬كفبٕ كه ‪7‬‬
‫ص‪ٞ‬ه ‪ ،0137‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ 21%‬آ‪ٞ‬ه ٍبفزٔبٗ‪ ٢‬ث٘ل ًٔبٍ فبٕ پ‪ ِ٤‬هكز‪ ٚ‬ث‪ٞ‬ك آب ثؼل اى إٓ کبه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ػٔوإ ث٘ل ٓز‪ٞ‬هق گوك‪٣‬ل ‪ٍٝ‬ب‪ٞٓ ٝ َ٣‬اك ٍبفزٔبٗ‪ ٢‬إٓ ث‪٣ ٚ‬ـٔب ثوك‪ّ ٙ‬ل‪.‬‬

‫كه ٍبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬اف‪٤‬و ك‪ُٝ‬زٔوكإ کْ‪ٞ‬ه رٖٔ‪ ْ٤‬گوكز٘ل رب ث٘ل کٔبٍ فبٕ ها ك‪ٝ‬ثبه‪ ٙ‬اؽلاس ٗٔب‪٘٣‬ل رب‬
‫ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬كه ربه‪٣‬ـ ‪ 01‬آگَذ ‪ٝ ،5100‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬آة اكـبَٗزبٕ اػالّ كاّذ ً‪ ٚ‬هواهكاك اؽلاس‬
‫ث٘ل ثوم ًٔبٍ فبٕ ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب ‪ِ٘ٔٛ‬ل ثب ّوًذ ربعٌَزبٗ‪" ٢‬رلً" آ‪ٚ‬بء ًوك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬گلز٘‪ ٢‬اٍذ ک‪ٚ‬‬
‫کبه ٍبفذ ث٘ل کٔبٍ فبٕ اى ا‪ٝ‬ا‪ٍ َ٣‬بٍ (‪ )0191‬ثب ث‪ٞ‬كع‪ ٕٞ٤ِ٤ٓ 011 ٚ‬كاُو‪ ١‬اى ٍ‪ٝ ١ٞ‬ىاهد‬
‫اٗوژ‪ ٝ ١‬آة کْ‪ٞ‬ه آؿبى ّل‪ٗ .‬ظو ث‪ٛ ٚ‬وػ ٗوْ‪ ،ٚ‬اػٔبه ث٘ل ثب‪٣‬ل كه ٍ‪ ٚ‬كبى رٌٔ‪ َ٤‬گوكك کبه كبى ا‪ٍٝ‬‬
‫إٓ ّو‪ٝ‬ع گوك‪٣‬ل‪ %13 ٕٝ ٙ‬کبه إٓ پ‪ْ٤‬وكذ کوك‪ ٙ‬اٍذ آب رب ک٘‪ ٕٞ‬کبه ا‪ ٖ٣‬ث٘ل رٔبّ ْٗل‪ ٙ‬اٍذ كه‬
‫ا‪ ٖ٣‬هواهكاك ‪ ٍٞٛ‬ث٘ل ‪ٓ 1211‬زو‪ ،‬ػوٗ إٓ ‪ٓ 15‬زو ‪ ٝ‬اهرلبع إٓ ‪ 4‬رب ‪ٓ 00‬زو ٓل ٗظو گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪.‬‬
‫كه ٕ‪ٞ‬هد أًبٍ‪ ،‬ظوك‪٤‬ذ ر‪٤ُٞ‬ل ‪٤ٓ 9‬گب‪ٝ‬اد ثوم ‪ ٝ‬آث‪٤‬به‪ ١‬كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ٛ 81‬ياه ‪ٌٛ‬زبك‪ .‬ه اها‪٢ٙ‬‬
‫ثب‪٣‬و ‪ ٝ‬هَٔز‪ ٢‬اى كّز‪ٜ‬ب‪ ١‬ثب‪٣‬و ‪ٍٞ ٝ‬ىإ ٗ‪ٔ٤‬و‪ٝ‬ى ها ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل كاّذ ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬کْ آث‪ٍ ٝ ٢‬وٍجي ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ‬
‫ٗ‪ٔ٤‬و‪ٝ‬ى کٔ ثيهگ‪ ٢‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك ‪.‬‬

‫ج‪-‬بىذ سلطان (‪)Sultan dam‬‬

‫ث٘ل ٍِطبٕ ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ْٜٓ ١‬آثگوكإ كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ؿيٗ‪ ٢‬ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ ،‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ٍ1000‬بٍ هلآذ‬
‫ربه‪٣‬ق‪ ٢‬كاهك ‪ ٝ‬كه گنّز‪ ٚ‬ثَ‪٤‬به‪ ١‬اى ٍبؽبد ىهاػز‪ ٢‬ا‪ٝ ٖ٣‬ال‪٣‬ذ اى آة ا‪ ٖ٣‬ث٘ل اٍزلبك‪ ٢ٓ ٙ‬کوكٗل‪ .‬ث٘ل ٍِطبٕ‬
‫‪٣‬ک‪ ٢‬اى ٓ٘بثغ ٓ‪ ْٜ‬آث‪ ٢‬كه ا‪ٝ ٖ٣‬ال‪٣‬ذ ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك ک‪ ٢ٓ ٚ‬ر‪ٞ‬اٗل ث‪ ِ٤‬اى ‪ٛ 08‬ياه عو‪٣‬ت ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪٢‬‬
‫ها آث‪٤‬به‪ ١‬ک٘ل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل چ٘ل ٍبٍ هجَ ثؼِذ كوٍ‪ٞ‬كگ‪ّ ٢‬کَذ کوك‪ ٝ ٙ‬ثبػش رقو‪٣‬ت إٓ گوك‪٣‬ل اگو ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ث‪ٚ‬‬
‫گ‪ٓ ٚٗٞ‬ؼ‪٤‬به‪ ١‬ثبىٍبى‪ّٞ ١‬ك‪ٓ ،‬ؾٖ‪ٞ‬الد ىهاػز‪ ٢‬كه ا‪ٝ ٖ٣‬ال‪٣‬ذ اكيا‪ ِ٣‬چْٔگ‪٤‬و ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل كاّذ ‪ ٝ‬ثبػش‬
‫ه‪ٗٝ‬ن ىهاػذ ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل گوك‪٣‬ل‪.‬‬

‫‪81‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫د‪-‬‬

‫بىذ سردي غسوي‬


‫ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬آثو‪٣‬ي إٓ اى ٍوآة ٗب‪ٝ‬ه ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬ث٘ل ٍو ك‪ ٢ٓ ٙ‬ه‪٣‬يك‪ ،‬ث٘ل ٍوك‪ ٢ٌ٣ ٙ‬اىث٘ل‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ْٓ‪ٜٞ‬ه ًْ‪ٞ‬ه اٍذ ً‪ ٚ‬ثب ظوك‪٤‬ذ ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 539‬زو ٌٓؼت آة كه ع‪ ٚ‬ك‪ٓ ّٝ‬ؾَ‪ٞ‬ة ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪.‬‬
‫ظوك‪٤‬ذ ًبه ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ 25 ٙ‬ياه ‪ٌٛ‬زبه ىٓ‪ ٖ٤‬عل‪٣‬ل ىهاػز‪ ٢‬آث‪ ًٚ ٢‬اى عِٔ‪ ٚ‬ثيهگزو‪ ٖ٣‬كبهّ ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ىهاػز‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ كه ػوٕ‪ًْ ٚ‬ذ گ٘لّ ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ .‬آة ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ثؼل اى آث‪٤‬به‪ ١‬ثبؿبد ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪١‬‬
‫ىهاػز‪ ٢‬ؿيٗ‪ ٢‬كه ٍبؽ‪ ٚ‬ك‪ ٝ‬آة ث‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ك گوك‪٣‬ي ‪ّٞ ٢ٓ َٕ ٝ‬ك‪ .‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬آث‪٤‬به‪ ١‬ث٘ل ٍوك‪ ٙ‬ؿيٗ‪ ٢‬ث‪ًٔ ٚ‬ي‬
‫ّ‪ٞ‬ه‪ٍ ١ٝ‬بثن ٍبفز‪ّ ٚ‬ل‪ٙ‬‬
‫ث‪ٞ‬ك‪ .‬كه ا‪ ٖ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬اٗ‪ٞ‬اع‬
‫ؿالد اى ّ‪ٛ ٙٞ٤‬ب‪ًْ ١‬ذ‬
‫‪ ٝ‬ىهع ثَ‪٤‬به پ‪ْ٤‬وكز‪ٚ‬‬
‫اٍزلبك‪ّ ٢ٓ ٙ‬ل ‪ٗ ٝ‬ؾ‪ٙٞ‬‬
‫اٍزلبك‪ ٙ‬اى رقْ ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫إالػ ّل‪ًٞ ٙ‬ك ‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫ّ‪٤ٔ٤‬ب‪ ٝ ٢٣‬ؽ‪ٞ٤‬اٗ‪ٍّٞٔ ٢‬‬
‫ككغ آكبد ٗجبر‪ ٢‬كه‬
‫ىهاػذ ك‪ٛ‬وبٗبٕ ؿ٘‪ ٢‬ها‬
‫ّٔبه‪ٔٗ :13ٙ‬ب‪٣‬ی اى ث٘ل ٍوك‪ ٙ‬ؿيٗی‬ ‫ٗ‪٤‬ي آٓ‪ٞ‬ىُ ٓ‪ ٢‬كاٗل ‪.‬‬

‫درياٌاي فرعي یا ضعبات (‪ )Sub basin‬درياي ٌلمىذ‪:‬‬

‫يًٓتریٍ رٔدْاي فرػي ایٍ حٕزِ ػثارتُذ از ‪:‬‬

‫‪81‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -1-1-4‬رَد واج (‪: )kaj river‬‬

‫كه ّٔبٍ ؿوة ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ٝ ٢٣‬اهك كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ٓ‪٤‬گوكك‪ ،‬ثو ه‪ ١ٝ‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب‪ ،‬ث٘ل ثيهگ‪ ٢‬اؽلاس‬
‫ّل‪ٛ ًٚ ٙ‬ياهإ ‪ٌٛ‬زبه ىٓ‪ ٖ٤‬ها ى‪٣‬و ًْذ ثوك‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫‪ -2-1-4‬رَد مُسي للعً)‪: (Mosa ghalah river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ٗ‪٤‬ي كه ّٔبٍ ؿوة ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ٝ ٢٣‬اهك كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ٓ‪٤‬گوكك ثبػش پوآة ّلٕ إٓ ٓ‪٤‬گوكك‬

‫‪ -3-1-4‬رَد تيريه )‪:(terin river‬‬

‫‪ ٢ٌ٣‬اى ّبف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬كه ّوم ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ،٢٣‬هجَ اى ث٘ل ًغٌ‪ٝ ٢‬اهك كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ٓ‪٤‬گوكك‪،‬‬

‫‪ -4-1-4‬رَد ارغىذاب )‪:(Arghandab river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك اى هَٔذ ً‪ٜٛٞ‬ب‪ٛ ١‬ياهعبد ّوه‪ّٔ( ٢‬بُـوة ؿيٗ‪ٍ )٢‬وچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬ثطوف ع٘‪ٞ‬ة‬
‫ؿوة عو‪٣‬بٕ كاهك ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ثب ‪ِٓٞ٤ً 341‬زو ‪ ٢ٌ٣ ،ٍٞٛ‬اى ه‪ٝ‬ك ‪ٛ‬ب‪ ْٜٓ ١‬كوػ‪ ٢‬كه‪٣‬ب‪٤ٛ ١‬وٓ٘ل ٓ‪٢‬‬
‫ثبّل‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك كه كبِٕ‪81 ٚ‬‬
‫ً‪ِٓٞ٤‬زو‪ّٔ ١‬بٍ ّ‪ٜ‬و ً٘ل‪ٛ‬به ثبىرو‬
‫ّل‪ ٝ ٙ‬ث‪ ِٚ٤ٍٞ‬رؼلاك‪ ١‬اى رپ‪ٛ ٚ‬ب اى‬
‫ّ‪ٜ‬و ه٘ل‪ٛ‬به علا ّل‪ ٝ ٙ‬پٌ اى ػج‪ٞ‬ه‬
‫اى ٌُْوگب‪ ٙ‬كه ٓؾَ هِؼ‪ ٚ‬ثَذ ث‪ٚ‬‬
‫كه‪٣‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك‪ .‬كه ‪ٍٞٛ‬‬
‫َٓ‪٤‬و ف‪ٞ‬ك ىٓ‪ٛ ٖ٤‬ب‪ ١‬ى‪٣‬بك‪ ١‬ها‬
‫ٍ‪٤‬واة ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل‪ٜٗ .‬و ‪ٛ‬ب‪ًْ ١‬ي‬
‫ٗق‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬گوّ آة كه ؿوة ه٘ل‪ٛ‬به اى‬
‫ّٔبٍ‪ ،‬كه‪٣‬ب‪ ١‬اهؿ٘لاة ها رـن‪٢ٓ ٚ٣‬‬
‫ٗٔب‪٣‬ل‬

‫ّٔبه‪ٔٗ :14ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی اهؿ٘لاة‬


‫‪ -5-1-4‬رَد ارغستان )‪: (Arghestan river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ‪ِٓٞ٤ً 581‬زو ‪ ٍٞٛ‬كاّذ ً‪ ٚ‬كه ّوم ‪ٞٓ ٝ‬اى‪ ١‬ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬اهؿ٘لاة ‪ٝ‬اهغ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫ه‪ٝ‬ك ‪ٛ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬إٓ‪ُٞ ،‬ها ٗٔجو ‪ًْ ٝ 0‬ي ه‪ٝ‬ك ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ثالفو‪ ٙ‬آة ه‪ٝ‬ك ٓنً‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ك‪ٝ‬ه‪١‬‬
‫(‪ ٢ٓ )Dori‬ه‪٣‬يك‪.‬‬

‫‪82‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪-6-1-4‬درياي دَري (‪:)Dori river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب ‪ِٓٞ٤ً 151‬زو ‪ ٍٞٛ‬اى ًْ‪ٞ‬ه پبًَزبٕ ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك كه إٓ ًْ‪ٞ‬ه ث٘بّ ُ‪ٞ‬ها‬
‫(ُ‪ٞ‬ها‪ٔٗ ١‬جو ‪ ٝ )5‬ىٓبٗ‪ٝ ٌٚ٤‬اهك فبى اهـبَٗزبٕ ٓ‪ّٞ ٢‬ك ث٘بّ ًبكاٗب‪ ٝ )Kadanai( ٢٣‬كه ّوم‬
‫ٍپ‪ ٖ٤‬ث‪ُٞ‬لى ث٘بّ ك‪ٝ‬ه‪٣ ١‬بك ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬كه‪٣‬ب‪ٓ ١‬نً‪ٞ‬ه هجَ اى ا‪ ٌٚ٘٣‬ثب كه‪٣‬ب‪ ١‬اهؿَزبٕ ‪ٌ٣‬غب ّ‪ٞ‬ك‬
‫اها‪ ٢ٙ‬ك‪ٝ‬ه‪ ٝ ١‬اهؿَزبٕ ها آث‪٤‬به‪٤ٔٗ ٢ٓ ١‬ل‪.‬‬

‫‪-7-1-4‬درياي غسوي )‪:(Ghazni river‬‬

‫اى ٍو آة ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬ث‪ٛ ٚ‬وف ْٓوم عو‪٣‬بٕ ٓ‪٣ ٢‬بثل ‪ ٝ‬اى ث٘ل ٍواط ‪ ٝ‬عِگ‪ ٚ‬ر‪ٞ‬هٓ‪٢‬‬
‫گنّز‪ٝ ،ٚ‬اهك عِگ‪ ٚ‬ؿيٗ‪ّٞ ٢ٓ ٢‬ك‪ٝ .‬هز‪ ٢‬ؿيٗ‪ ٢‬ها آث‪٤‬به‪ ١‬کوك ث‪ ٚ‬عبٗت ؿوة كه‪ٝ‬اى‪ ٙ‬ک‪ّٜ ٜٚ٘‬و ‪٣‬ب‬
‫ّ‪ ٍٚٞ‬ه٘ل‪ٛ‬به ٓز‪ٞ‬اى‪ ١‬ث‪ٛ ٚ‬وف ع٘‪ٞ‬ة ث‪ ٚ‬عبٗت آة ا‪َ٣‬زبك‪ٓ ٙ‬وو پ‪ ٢ٓ ِ٤‬ه‪ٝ‬ك ‪ ٝ‬كه آة ا‪َ٣‬زبك‪ٓ ٙ‬وو‬
‫ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ثب ‪ِٓٞ٤ً 521 ٍٞٛ‬زو ‪٣‬گبٗ‪ ٚ‬آة ٓ٘طو‪ ٚ‬ؿيٗ‪ ٢ٓ ٢‬ثبّل ‪ّ ٝ‬بف‪ ٚ‬ػٔل‪ ٙ‬كوػ‪ ٢‬إٓ‬
‫ه‪ٝ‬ك عِگ‪ ٢ٓ ٚ‬ثبّل ً‪ ٚ‬ث‪ٍٔ ٚ‬ذ پٌز‪٤‬ب عو‪٣‬بٕ پ‪٤‬لا ٓ‪ٔٗ ٢‬ب‪٣‬ل ‪ّ ٝ‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ک‪ٞ‬چ ك‪٣‬گو كه‪٣‬ب‪ ١‬ؿيٗ‪٢‬‬
‫ث٘بّ ‪ٛ‬ب‪ ١‬کَ ثو‪ ، ١ٝ‬ربالة ‪ ٝ‬هو‪ ٙ‬ثبؽ ‪٣‬بك ٓ‪ ٢‬گوكٗل‪.‬‬

‫‪ -8-1-4‬درياي تروه (‪:)Tarank river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى كآ٘‪ّ ٚ‬وه‪ ٢‬ک‪ٔٗ ٙٞ‬ک‪ٍ ٢‬وچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٝ ٚ‬ه‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬ؿوة اى ػاله‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬گ‪٤‬الٕ ‪ ٝ‬آؿ‪ٞ‬‬
‫عبٕ ٓ‪ ٢‬گنهك ‪ ٝ‬پٌ اى إٓ ک‪ ٚ‬آة كه‪ ٙ‬هٍز‪ ٚ‬ها ثب ف‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك ٗ‪ٞ‬اؽ‪ ٢‬ر‪ٞ‬ف‪ ٢‬ها آث‪٤‬به‪ٞٔٗ ١‬ك‪ ٙ‬ا‪ٖ٣‬‬
‫كه‪٣‬ب ثب ‪ِٓٞ٤ً 151‬زو ث‪ ٖ٤‬اهؿَزبٕ ‪ ٝ‬اهؿ٘لاة هواه گوكز‪ ٚ‬اٍذ ‪ ٝ‬اى ٓوًي هالد گنّز‪ ،ٚ‬آة‬
‫ٓ٘ب‪ٛ‬ن ؿِيا‪ ٝ ٢٣‬هالد ها ربٓ‪ٔٗ ٢ٓ ٖ٤‬ب‪٣‬ل‪ .‬آة ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك كجَ اى ا‪ ٌٚ٘٣‬ث‪ ٚ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ك‪ٝ‬ه‪ ١‬ثوٍل ع‪ٜ‬ذ‬
‫آث‪٤‬به‪ٓ ١‬ياهع اٍزلبك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪.‬‬

‫‪ -9-1-4‬درياي فراي رَد )‪:(Fara rud river‬‬

‫‪٣‬ک‪ ٢‬اى كه‪٣‬ب‪٤ٍ ١‬واة ‪ ٝ‬پو ا‪٤ٔٛ‬ذ اكـبَٗزبٕ كوا‪ ٙ‬ه‪ٝ‬ك اٍذ ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ث٘ل ثب‪ ٝ ٖ٣‬فبک ‪٣‬بهک‬
‫‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬ك‪ٍ ٚ٘٤ُٝ‬وچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬ثب ‪ِٓٞ٤ً 151‬زو كهؿوة ‪ّٔ ٝ‬بٍ ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ٢٣‬هواه گوكز‪ ٚ‬اٍذ‬
‫پٌ اى گنّزٖ اى ه‪٣‬گَزبٕ‪ٛ‬ب‪ ١‬كوا‪ ٙ‬كهع‪ٛ َ٤ٜ‬بٓ‪ٕ ٕٞ‬بثو‪٢ٓ ١‬ه‪٣‬يك‪٘ٓ .‬ب‪ٛ‬ن ى‪٣‬بك كه ؿ‪ٞ‬ه‪ ،‬پوچٖٔ‬
‫‪ ٝ‬كوا‪ ٙ‬ث٘بّ إٓ َٓٔ‪ ٢‬گوك‪٣‬ل‪ ،ٙ‬اى‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك فبٗ‪ ٚ‬كه ىٓ‪ٖٛ٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬اٍزلبك‪ ٙ‬ثؼَٔ ٓ‪٢‬آ‪٣‬ل‪ ،‬آب كه‬
‫ع‪ٞ‬اه ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ٢‬کْ اٍذ ‪ ٢ُٝ‬ثب اٍزلبك‪ ٙ‬اى رک٘بُ‪ٞ‬ژ‪ ٝ ١‬مف‪٤‬و‪ ٙ‬آة‪ٝ ،‬ال‪٣‬ذ كوا‪ ٙ‬ها ک‪ٚ‬‬
‫کبٓالً كّذ اٍذ‪٢ٓ ،‬ر‪ٞ‬إ آث‪٤‬به‪ٞٔٗ ١‬ك‪ّ .‬بف‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬كوػ‪ ٢‬إٓ ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ١‬ؿ‪ٞ‬ه ‪ٓ ٝ‬بُٔ‪ ٢ٓ ٕٞ‬ثبّل‪.‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك اى ً‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬ع٘‪ٞ‬ة ّوه‪ٛ ٢‬واد‬ ‫‪ -11-1-4‬رَد ٌارَت (‪ )Harut river‬يا ادرسکه‪:‬‬

‫ْٓ٘بء گوكز‪ ٚ‬اٍذ پٌ اى گنّزٖ اى ّ٘لٗل ‪ٝ‬اهك ‪ٛ‬بٓ‪ٕ ٕٞ‬بثو‪ْٞ٤ٓ ١‬ك‪ّ .‬بف‪ ٚ‬كوػ‪ ٢‬إٓ ه‪ٝ‬ك‬
‫گبى ٓ‪ ٢‬ثبّل ً‪ ٚ‬كه ٓ٘طو‪ّ٘ ٚ‬لٗل ث‪ ٚ‬إٓ ‪٤ٓ َٕٝ‬گوكك‪ّ .‬بف‪ ٚ‬كوػ‪ ٢‬ك‪٣‬گوُ ف‪ ُٞ‬ه‪ٝ‬ك‬
‫ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬

‫‪83‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ -11-1-4‬درياي خاش رَد )‪:(Khash rud river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ثب ‪ِٓٞ٤ً 28‬زو ‪ ٍٞٛ‬اى ً‪ٜٛٞ‬ب‪ ١‬ؿوث‪ٛ ٢‬ياه‪ ٙ‬عبد ٍوچْٔ‪ ٚ‬گوكز‪ ٚ‬تّ طرف جُٕب‬
‫(چخاَسٕر) جریاٌ پيذا يي کُذ‪ ،‬ػرض ایٍ رٔد در َٕاحي فراِ ‪108‬يتر ٔ ػًك آٌ یک يتر است‬
‫كو‪ ٜ‬كه كَٖ م‪ٝ‬ة ثوك‪ٜ‬ب ‪ ٝ‬ىٓبٕ ٍ‪٤‬الة پو آة ّل‪ ٔ ٙ‬در تاتستاٌ آب آٌ خيهي کى تٕدِ ٔني در‬
‫زيستاٌ ػثٕر از آٌ يًکٍ َيست‪.‬‬

‫‪ -12-1-4‬درياي خُسپاش (‪:)Khuspas river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك اى ّٔبٍ ّوم ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ؿوة ؽوًذ كاّز‪ ٝ ٚ‬ث‪ٛ ٚ‬بٓ‪ ٕٞ‬پ‪ٞ‬ىى ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك‪.‬‬
‫‪ -13-1-4‬درياي ضيلً )‪:(shila river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى ‪ٛ‬بٓ‪ِ٘ٔٛ ٕٞ‬ل ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك‪ ٍٞٛ .‬إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪ِٓٞ٤ً 01‬زو اٍذ ً‪ ٚ‬روو‪٣‬جب ً ‪31‬‬
‫كهٕل إٓ كه فبى ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬ثو‪ ٚ٤‬إٓ كه كافَ ًْ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬اهغ اٍذ‪ .‬ػوٗ ٓز‪ ٍٜٞ‬إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪ٓ 511‬زو ‪ٝ‬‬
‫ػٔن إٓ ‪ٓ 9-8‬زو اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ٓ‪ٞ‬اهغ پوآث‪ ٢‬ثقٖ‪ ٓٞ‬كه كَٖ ث‪ٜ‬به‪ ،‬آة ‪ٛ‬بٓ‪ِ٘ٔٛ ٕٞ‬ل ها ث‪ٚ‬‬
‫گ‪ٞ‬كىه‪ ٙ‬رقِ‪ٔٗ ٢ٓ ٚ٤‬ب‪٣‬ل ‪ ٝ‬كه ثو‪ ٚ٤‬ا‪٣‬بّ ٍبٍ فْي ٓ‪ ٢‬ثبّل‪.‬‬

‫‪84‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫فصل دىن‬

‫‪ –5‬حٌزه دريايي ىريرًد ( ‪)Harirud river basin‬‬


‫ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه هَٔذ ؿوة کْ‪ٞ‬ه هواه كاهك ؽل‪ٝ‬ك ‪٣ % 05‬ب ‪ِٓٞ٤ً 83811‬زو ٓوثغ َٓبؽذ‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ها كه ثو ٓ‪ ٢‬گ‪٤‬وك‪ٓ ًَ .‬ولاه آة إٓ ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 1141‬زو ٌٓؼت كه ٍبٍ (‪ ًَ %3‬آة ًْ‪ٞ‬ه)‬
‫رقٔ‪ ٖ٤‬ىك‪ّٞ ٢ٓ ٙ‬ك‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه ٍوٍجي‪ ٝ ١‬آثبكاٗ‪ّٜ ٢‬و‪ٛ‬ب‪ٛ ١‬واد ‪ ٝ‬ؿ‪ٞ‬ه ٗوِ ػٔل‪ٝ ٙ‬‬
‫ٍبىٗل‪ ٙ‬كاهك‪ .‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬ؽل‪ٝ‬ك ‪ %02‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬ها آث‪٤‬به‪ٔٗ ٢ٓ ١‬ب‪٣‬ل ً‪ٚ‬‬
‫ث‪ْ٤‬زو‪ ٍْٜ ٖ٣‬اٍزلبك‪ ٙ‬ها ‪ٝ‬ال‪٣‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬ثبكؿ‪ ٝ ٌ٤‬ؿ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬رور‪٤‬ت ‪ %31 ٝ %20‬كاهٗل‪Nathan ( .‬‬
‫‪)associates Inc, 1992‬‬
‫ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪٣‬ی كاهای كه‪٣‬ب‪ٛ‬بی م‪٤ٓ َ٣‬جبّل‪:‬‬
‫‪ٌ-1-5‬ريرَد )‪:(Harirud river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ‪٣‬کی اى ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ ٝ ْٜٓ ١‬ثيهگ ا‪ ٖ٣‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬اٍذ ک‪ ٚ‬اى اهرلبع روو‪٣‬جب ‪ٓ 2111‬زو‪١‬‬
‫اهرلبػبد ُؼَ ‪ٍ ٝ‬وع٘گَ ک‪ ٙٞ‬ثبثب كه ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ؿ‪ٞ‬ه ٍوچْٔ‪ ٢ٓ ٚ‬گ‪٤‬وك ک‪ ٚ‬اى ث‪ ْٛ ٚ‬پ‪ٍٞ٤‬زٖ ك‪ ٝ‬ه‪ٝ‬ك‬
‫كه ٓ٘طو‪ ٚ٤٘٤ّ" ٚ‬ك‪ُٝ‬ذ ‪٣‬به‬
‫" ث‪ٝ ٚ‬ع‪ٞ‬ك ٓ‪ ٢‬آ‪٣‬ل‪ٛ .‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك‬
‫اى ّوم ث‪ ٚ‬ؿوة ث‪ٍٞٛ ٚ‬‬
‫‪ 211‬ک‪ِٓٞ٤‬زو كه ث‪ ٖ٤‬هّز‪ٚ‬‬
‫ک‪ٜٛٞ‬ب‪ٍ ١‬ل‪٤‬ل ک‪٤ٍ ٝ ٙٞ‬ب‪ٙ‬‬
‫ک‪ ٙٞ‬عو‪٣‬بٕ ٓ‪٣ ٢‬بثل‪ .‬پٌ اى‬
‫ػج‪ٞ‬ه اى ّ‪ٜ‬و چـچوإ ‪ٝ‬‬
‫ٓ٘به‪ ٙ‬ربه‪٣‬ق‪ ٢‬عبّ ‪ٝ ،‬اهك‬
‫‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ‪ٛ‬واد ٓ‪ّٞ٢‬ك‪ .‬كه‬
‫ّٔبه‪ٔٗ:17ٙ‬ب‪٣‬ی اى كه‪٣‬بی ‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك كه ک٘به ٓ٘به‪ ٙ‬عبّ‬
‫‪pz‬ؿوة ّ‪ٜ‬و ا‪ٝ‬ث‪ ٢‬كه‬
‫ٗيك‪٣‬ک‪ٓ ٢‬به‪ ٙٝ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬ك‪٣‬گو‪ ١‬ث٘بّ رگبة ا‪ّٝ‬الٕ ث‪ ٚ‬إٓ ِٓؾن ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬ثؼل اى إٓ كه ٓ٘طو‪ٓ ٚ‬به‪ٙٝ‬‬
‫ث‪ ٚ‬اٍزوبٓذ پْز‪ ٕٞ‬ىهؿ‪ّٜٝ ٕٞ‬و ‪ٛ‬واد ث‪ ٚ‬عو‪٣‬بٕ ف‪ٞ‬ك اكآ‪ ٚ‬كاك‪ ٙ‬اى ع٘‪ٞ‬ة ّ‪ٜ‬و ‪ٛ‬واد ٓ‪٤‬گنهك‪.‬‬
‫كهٍبؽ‪ّ ٚ‬وه‪ٛ ٢‬واد كه‪٣‬ب‪ ١‬کوؿ ک‪ ٚ‬اى عِٔ‪ٓ ٚ‬ؼب‪ٍ ٖ٤ٗٝ‬بؽَ هاٍذ إٓ ٓ‪ ٢‬ثبّل ثب إٓ ‪٣‬کغب ٓ‪ْٞ٤‬ك‬
‫پٌ اى ػج‪ٞ‬ه اى اها‪ ٢ٙ‬ک‪َٛٞ‬زبٗ‪ ،٢‬اى ع٘‪ٞ‬ة ّ‪ٜ‬و ‪ٛ‬واد ٓ‪ ٢‬گنهك ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬اٍالّ هِؼ‪ ٢ٓ ٚ‬هٍل اى‬

‫‪85‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ّٔبٍ اٍالّ هِؼ‪ ٚ‬اُ‪ ٢‬ك‪ ٚ٘ٛ‬م‪ُٝ‬لوبه ثط‪ 041 ٍٞ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٍوؽل ْٓزوک ها ث‪ ٖ٤‬اكـبَٗزبٕ ‪ٝ‬ا‪٣‬وإ‬
‫رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل ‪ ٝ‬اى ك‪ ٚ٘ٛ‬م‪ٝ‬ا ُلوبه ث‪ ٚ‬ثؼل فبک کْ‪ٞ‬ه ٓب ها روک ٗٔ‪ٞ‬ك‪ٍ ٙ‬وؽل ْٓزوک ا‪٣‬وإ‬
‫‪ٝ‬روکَٔ٘زبٕ ها اُ‪ٍ ٢‬وفٌ رْک‪٤ٓ َ٤‬ل‪ٛ‬ل ثؼل اى ٗبؽ‪ٍ ٚ٤‬وفٌ ا‪ٝ‬ال اٍزوبٓذ ّٔبٍ ها افز‪٤‬به کوك‪ٙ‬‬
‫ثؼل اى إٓ هله‪ ١‬عبٗت ّٔبٍ ؿوة اٗؾواف ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه ه‪٣‬گَزبٕ ‪ٛ‬ب‪ ١‬رو کَٔ٘زبٕ عنة ٓ‪٤‬گوكك‪.‬‬
‫كه‪٣‬ب‪ٛ ١‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ‪ 0052‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ ٍٞٛ‬كاّز‪ 341 ٝ ٚ‬ک‪ِٓٞ٤‬زو إٓ كه فبک اكـبَٗزبٕ عبه‪ ١‬اٍذ‪.‬‬
‫آزلاك ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬كفبٗ‪ ٚ‬كه روکَٔ٘زبٕ "ى‪ٗ "ٖ٤ٛ‬بّ كاهك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك كاها‪ ١‬آثْبه‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬زؼلك اٍذ ک‪ ٚ‬ثوا‪١‬‬
‫ر‪٤ُٞ‬ل ٗ‪٤‬و‪ ١ٝ‬ثوم ٓ٘بٍت اٍذ‪ .‬ؽل ا‪ ٍٜٝ‬عو‪٣‬بٕ آة كه كه‪٤‬و‪٤ٓ 1189 m3/min ٚ‬جبّل ٍبؽ‪ٚ‬‬
‫پ‪ ِّٞ‬إٓ ؽل‪ٝ‬ك ‪ 46880‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ٓوثغ ٓ‪٤‬جبّل‪.‬‬
‫ضاخً ٌاي فرعي ٌريرَد عبارتىذ از‪:‬‬

‫‪-1-1-5‬درياي تگاب اَضالن )‪:(Taghab oshalan river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب اى عِگ‪ٛ ٚ‬ب‪٤ٍ ١‬ب‪ ٙ‬ک‪٘ٓ ٙٞ‬جغ ٓ‪٤‬گ‪٤‬وك ‪ ٝ‬ثؼل اى ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬ه‪ٍٝ‬زب‪ٛ‬ب‪ّٜ ١‬وک ‪ٝ‬ؽٖبه ها ٓ‪٢‬‬
‫پ‪ٔ٤‬ب‪٣‬ل كه ٓغب‪ٝ‬هد ٓبه‪ ٙٝ‬ث‪ٛ ٚ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ٓ‪٤‬و‪٣‬يك ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ 541‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ‪ ٍٞٛ‬كاّز‪ ٚ‬ک‪ ٚ‬ثب‬
‫‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ثط‪ٞ‬ه ٓ‪ٞ‬اى‪ ١‬عو‪٣‬بٕ كاهك‪.‬‬
‫‪ -2-1-5‬درياي کرخ‪:‬‬

‫كه‪٣‬ب‪ ١‬کوؿ اى عِگ‪ٛ ٚ‬ب‪ٍ ١‬ل‪٤‬ل ک‪ ٙٞ‬ثِقٖ‪ ٓٞ‬اى ْٗ‪٤‬ج‪ٛ ٢‬ب‪ ١‬ع٘‪ٞ‬ة ث٘ل ٍجيک ٓ٘جغ گوكز‪ٚ‬‬
‫‪ ٍٞٛ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬کوؿ كه ؽل‪ٝ‬ك ‪ 93‬ک‪ِٓٞ٤‬زو ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ ١‬کوؿ ک‪ ٚ‬اى عِٔ‪ٓ ٚ‬ؼب‪ٍ ٖ٤ٗٝ‬بؽَ هاٍذ‬
‫‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ٓ‪ ٢‬ثبّل كهٍبؽ‪ّ ٚ‬وه‪ّٜ ٢‬و‪ٛ‬واد ثب إٓ ‪٣‬کغب ٓ‪ْٞ٤‬ك‪.‬‬
‫‪-3-1-5‬درياي وُرَد (‪:)Kao rud river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك ا‪ ٍٝ‬ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ؿوة ‪ٍ ٝ‬پٌ ث‪ٍٔ ٚ‬ذ ع٘‪ٞ‬ة ؿوة عو‪٣‬بٕ پ‪٤‬لا ٓ‪ً٘ ٢‬ل ‪ ٝ‬كه ٗيك‪٢ٌ٣‬‬
‫ا‪ٝ‬ث‪ ٢‬ث‪ٛ ٚ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ٓ‪ ٢‬ه‪٣‬يك‬

‫‪-4-1-5‬بىذ برق سلما‪ :‬ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ثيهگزو‪ ٖ٣‬ثوٗبٓ‪ ٚ‬ى‪٣‬وث٘ب‪ ٢٣‬ربه‪٣‬ـ اكـبَٗزبٕ اٍذ ک‪ ٚ‬كه‬
‫ىٓبٕ ؽک‪ٓٞ‬ذ ٍوكاه ٓؾٔل كا‪ٝ‬ك فبٕ ا‪ ٖ٤ُٝ‬ه‪ ٌ٤٣‬عٔ‪ٜٞ‬ه اٍجن اكـبَٗزبٕ ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب‪ٛ ١‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك‬
‫‪ٛ‬وػ ه‪٣‬ي‪ّ ١‬ل ‪ ٝ‬کبه ٓولٓبر‪ ٢‬إٓ كه ‪ٔٛ‬بٕ ىٓبٕ آؿبى ‪ ٝ‬اػٔبه إٓ رب ث‪َ٤‬ذ ‪ ٝ‬پ٘ظ كهٕل رکٔ‪َ٤‬‬
‫گوك‪٣‬ل‪ .‬آب ‪ٝ‬ه‪ٞ‬ع ع٘گ‪ٛ‬ب‪ ١‬ف‪ ٖ٤ٗٞ‬رؾٔ‪ ٢ِ٤‬كه کْ‪ٞ‬ه ٓ‪ٞ‬عت ر‪ٞ‬هق اػٔبه ث٘ل كه ٍبٍ ‪ 0157‬گوك‪٣‬ل‪.‬‬
‫ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ كه ٍبٍ ‪ 0184‬اؽلاس ٓغلك ث٘ل ٍِٔب ها كه ثوٗبٓ‪ ٚ‬کبه‪ ١‬ف‪ ِ٣ٞ‬هواه كاك رب ا‪٘٣‬ک‪ٚ‬‬
‫كه ‪ٓ 53‬ب‪ ٙ‬ؽ‪ٞ‬د ٍبٍ ‪ٍ٘0189‬گ ر‪ٜ‬لاة إٓ گناّز‪ّ ٚ‬ل‪ .‬ا‪ٍ ٖ٣‬ل كه ‪ 095‬ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ّٔ ١‬بٍ ّوم‬

‫‪86‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٛ‬واد ‪ ٝ‬كهَٓ‪٤‬و كه‪٣‬ب‪ٛ ١‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك كه ‪َُٞٝ‬اُ‪ ٢‬چْذ ‪ٝ‬ال‪٣‬ذ ‪ٛ‬واد اؽلاس ٓ‪٢‬گوكك‪ .‬ث٘ل ٍِٔب‬
‫‪ٓ331‬زو ‪ ٝ ٍٞٛ‬ث‪ٔٛ ٚ‬بٕ اٗلاى‪ ٙ‬ػوٗ‪ٓ 017 ،‬زو اهرلبع ‪ ٝ‬هلهد مف‪٤‬و‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 411 ٙ‬زو ٓکؼت‬
‫آة ها كاهك ک‪ ٚ‬ثب رک‪ َٔ٤‬إٓ ث‪ ِ٤‬اى ‪ٓ ۰5‬گب‪ٝ‬اد ثوم ٓ‪ٞ‬هك ٗ‪٤‬بى ‪ٛ‬واد ‪ٝ ٝ‬ال‪٣‬بد ‪ٔٛ‬غ‪ٞ‬اه إٓ ربٓ‪ٖ٤‬‬
‫ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ّل ‪ ٝ‬ث‪ ِ٤‬اى ‪ٛ 71‬ياه ‪ٛ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬اى َٓ‪٤‬و ‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك رب ٓوى ا‪٣‬وإ كه ٓ٘طو‪ ٚ‬م‪ٝ‬اُلوبه ها‬
‫ٗ‪٤‬ي آث‪٤‬به‪ ١‬ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل کوك‪ .‬کْ‪ٞ‬ه ‪٘ٛ‬ل‪ٍٝ‬زبٕ ٓزؼ‪ٜ‬ل ّل رب ا‪ ٖ٣‬ث٘ل ها اى کٔ ‪ٛ‬ب‪ ١‬ثالػ‪ ٗٞ‬ك‪ُٝ‬ذ‬
‫ف‪ ِ٣ٞ‬اؽلاس ک٘ل‪ .‬کبه اػٔبه ث٘ل ٍِٔب ک‪ ٚ‬هواه ث‪ٞ‬ك ‪ٓ 05 ٢ٛ‬ب‪ ٙ‬ر‪ّ ٍٜٞ‬وکذ ‪ٝ‬اثکبً ‪٘ٛ‬لی ث‪ٚ‬‬
‫پب‪٣‬بٕ ثوٍل ثلال‪ٓ َ٣‬قزِل‪ ٢‬اى عِٔ‪ٗ ٚ‬ج‪ٞ‬ك آ٘‪٤‬ذ کبَٓ ثب ک٘ل‪ٞٓ ١‬اع‪ّ ٚ‬ل‪ .‬اكواك َِٓؼ ثبه‪ٛ‬ب ثو‬
‫کبهگوإ ‪ ٝ‬اٗغ٘‪٤‬وإ ّبؿَ كه ث٘ل ؽِٔ‪ ٚ‬کوكٗل ‪ ٝ‬كه ٓ‪ٞ‬اهك‪ ١‬ؽز‪ ٢‬چ٘ل‪ٓ ٖ٣‬ؾبكع آ٘‪٤‬ز‪ ٢‬آٗبٕ ها‬
‫کْز٘ل‪ ْٛ .‬اک٘‪ ٕٞ‬چ‪ ٝ َٜ‬پ٘ظ ك‪ٖ٤‬ل اى کبه اػٔبه ا‪ٍ ٖ٣‬ل رٔبّ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫چگَٕگي تٓرِ ترداري ایراٌ ٔ ترکًُستاٌ از آب ْریرٔد‬

‫كهٍبُ‪ٜ‬ب‪ ٟ‬اف‪٤‬و ك‪ ٝ‬کْ‪ٞ‬ه ‪َٔٛ‬ب‪ ٚ٣‬ا‪٣‬وإ ‪ ٝ‬روکَٔ٘زبٕ كه ر‪ٞ‬اكن ثب‪ ،ْٛ‬ث٘ل‪ ٟ‬ها ث٘بّ ٍل ك‪ٍٝ‬ز‪ ،٢‬ثٔ٘ظ‪ٞ‬ه‬
‫ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ٟ‬اى آة ‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك اؽلاس کوكٗل‪ٍ .‬ل ك‪ُٝ‬ز‪ ٠‬ك‪ٍٝ‬ز‪ ٢‬ثب ‪ٔٛ‬کبه‪ْٓ ٟ‬زوک ك‪ٝ‬کْ‪ٞ‬هروکَٔ٘زبٕ ‪ٝ‬‬
‫ا‪٣‬وإ ه‪ ٟٝ‬آة ‪ٛ‬ب‪ٛ ٟ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك كه‪ٛ‬لزبك‪ٝ‬پ٘ظ ک‪ِٓٞ٤‬زو‪ٍ ٟ‬وفٌ اؽلاس گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ٛ .‬لف اؽلاس ا‪ٍ ٖ٣‬ل‬
‫آث‪٤‬به‪ٛ 31 ٟ‬ياه‪ٛ‬کزبهاى اها‪ ٠ٙ‬ىهاػز‪ ٠‬ك‪ٝ‬کْ‪ٞ‬ه ‪ ٝ‬ربٓ‪ٓ ٕٞ٤ِ٤ٓ 031 ٖ٤‬زوٓکؼت آة آّبٓ‪٤‬لٗ‪ّٜ ٢‬و‬
‫ْٓ‪ٜ‬ل ٓ‪٢‬ثبّل‪ .‬کبٍزٖ فطو ٍ‪ ٝ َ٤‬ث‪ٜ‬ج‪ٞ‬ك ى‪َ٣‬ذ ٓؾ‪٤‬ط‪٘ٓ ٠‬طو‪ ٚ‬اى عِٔ‪ٛ ٚ‬لك‪ٜ‬ب‪ ٟ‬ك‪٣‬گو اؽلاس ٍل ك‪ُٝ‬ز‪٠‬‬
‫اػالّ ّل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬ػِٔ‪٤‬بد اعوا‪ٍ ٟ‬بفذ ا‪ٍ ٖ٣‬ل كهٍبٍ ‪ 0179‬آؿبى ‪ ٝ‬رب ا‪ٝ‬ا‪ َ٣‬ث‪ٜ‬بهٍبٍ ‪ 0181‬ک‪ ٚ‬آثگ‪٤‬و‪ٟ‬‬
‫‪ٞٓ ٝ‬هك ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬هواه گوكذ‪.‬‬

‫‪ -2-5‬درياي مرغاب)‪:(Morghab river‬‬

‫ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب ک‪ٓ ٚ‬ؼب‪ ٕٝ‬إٓ كه‪٣‬ب‪ ١‬کبّبٕ اٍذ اىٗوط‪ ٚ‬ارٖبٍ ٍل‪٤‬ل ک‪ ٝ ٙٞ‬ر‪٤‬وث٘ل روکَزبٕ ٍوچْٔ‪ٚ‬‬
‫گوكز‪ ٚ‬ث‪ٛ ٚ‬وف ؿوة كه ‪ٝ‬اك‪٤ٍٝ ١‬ؼ‪ ٢‬عو‪٣‬بٕ كاهك‪ .‬كه ٗيك‪٣‬ک‪ ٢‬ثبال ٓوؿبة‪ ،‬ه‪ٝ‬ك ه‪ٖ٤‬به ‪ ْٛ‬ث‪ ٚ‬إٓ‬
‫ػال‪ّ ٙٝ‬ل‪ ٝ ٙ‬پٌ اى ػج‪ٞ‬ه اى ػاله‪ ٚ‬پ٘غل‪ٝ ٙ‬آم رپ‪ ،ٚ‬ه‪ٝ‬ك کْ ‪ ْٛ‬ث‪ِٓ ٚ‬ؾن ٓ‪ْٞ٤‬ك ‪ٍ ٝ‬واٗغبّ پٌ‬
‫اى ‪َٓ ٢ٛ‬بكذ ‪ 991‬ک‪ٓ ِٞ٤‬زو كه ه‪٣‬گَزبٕ هواهوّ روکَٔ٘زبٕ ٓ‪٢‬ه‪٣‬يك‪ .‬ا‪ ٖ٣‬كه‪٣‬ب كاها‪ ١‬چ٘ل‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ك‬
‫كوػ‪ًٞ ٢‬چي ٓ‪ ٢‬ثبّل‪ .‬ه‪ٝ‬ك ًبها‪ ٍٝ‬فبٗ‪ )Karawal khana( ٚ‬اى ّوم كه ٓ٘طو‪ ٚ‬ع٘‪ٞ‬ة ٓبه‪ٝ‬چي‬
‫(‪ ٝ )Maruchak‬ه‪ٝ‬ك‪ٛ‬ب‪ًٌْ ١‬بٕ ‪ًّٞ ٝ‬ي كه كافَ رؤًَ٘زبٕ ‪ٝ‬اهك كه‪٣‬ب‪ٓ ١‬وؿبة ٓ‪ّٗٞ ٢‬ل‪.‬‬

‫ّٔبه‪ :18 ٙ‬عل‪ْٓ ٍٝ‬قٖبد ؽ‪ٞ‬ى‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬كه‪٣‬ب‪ ٢٣‬اكـبَٗزبٕ‬

‫‪87‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫كم يمذار آب سانياَّ تّ ‪1111‬‬


‫پٕشش يساحت كشٕر‬ ‫َاو حٕزِ دریایي‬ ‫ردیف‬
‫درصذ‬ ‫يتر يكؼة‬

‫آٓ‪ ٞ‬كه‪٣‬ب‬ ‫‪0‬‬


‫‪58‬‬ ‫‪04881‬‬ ‫‪52‬‬
‫ٍوپَ‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1141‬‬ ‫‪05‬‬ ‫‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك‬ ‫‪1‬‬
‫‪57‬‬ ‫‪02111‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪ِ٘ٔٛ‬ل‬ ‫‪2‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪51011‬‬ ‫‪05‬‬ ‫ًبثَ‬ ‫‪3‬‬
‫‪011‬‬ ‫‪37121‬‬ ‫‪011‬‬ ‫عٔغ ًَ‬
‫ّٔبه‪ :21 ٙ‬عل‪ْٓ ٍٝ‬قٖبد كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ‬

‫طٕل در‬
‫طٕل كم تّ‬
‫يالحظات‬ ‫يحم سرچشًّ‬ ‫َاو دریا‬ ‫ردیف‬
‫كيهٕيتر‬
‫داخم كشٕر‬
‫كاها‪ ١‬ث٘ل اهؿ٘لاة ‪ً ٝ‬غٌ‪٢‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ث‪َٜٞ‬ك ‪ ٝ‬پ٘غبة ‪ ٝ‬كا‪ٌ٘٣‬ل‪0211١‬‬ ‫‪ِ٘ٔٛ‬ل‬ ‫‪0‬‬
‫‪ِٓٞ٤ً 41‬زو ٓوىْٓزوى ثب‬
‫‪431‬‬ ‫‪0052‬‬ ‫ُؼَ ٍوع٘گَ‬ ‫‪ٛ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك‬ ‫‪5‬‬
‫ا‪٣‬وإ‬
‫ک‪َٛٞ‬زبٗبد ع٘‪ٞ‬ث‪ٝ ٢‬‬
‫كه كافَ کْ‪ٞ‬ه‬ ‫ٍوپَ‬ ‫‪1‬‬
‫ع٘‪ٞ‬ة ؿوث‪٢‬‬
‫‪ِٓٞ٤ً 911‬زو هبثَ ًْز‪ ٢‬هاٗ‪٢‬‬ ‫‪0511‬‬ ‫‪5321‬‬ ‫كالد پبٓ‪٤‬و‬ ‫آٓ‪ٞ‬‬ ‫‪2‬‬
‫اى ث‪ ْٜ‬پ‪ٍٞ٤‬زٖ آة كه‪ٙ‬‬
‫‪241‬‬ ‫‪711‬‬ ‫اهرلبػبد ً‪ ٙٞ‬ا‪٢ٗٝ‬‬ ‫ًبثَ‬ ‫‪3‬‬
‫ٍ٘گالؿ ‪ٍ ٝ‬وچْٔ‪ٚ‬‬

‫نتيجو گيري( ‪:)Result‬‬

‫‪88‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫كه كٗ‪٤‬ب‪ ١‬آو‪ٝ‬ى ‪ ٢ٌ٣‬اى ٓ٘بثغ ٓ‪ ْٜ‬ؽ‪٤‬بر‪ ًٚ ٢‬ثوا‪ًْٞ ١‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ع‪ٜ‬بٕ ٓطوػ اٍذ ٓ٘بثغ آة ٓ‪٢‬‬
‫ثبّل‪ .‬آة ‪٣‬گبٗ‪٘ٓ ٚ‬جؼ‪ ٢‬اٍذ ً‪ٛ ٚ‬وعب پ‪٤‬لا ّل‪ ٙ‬ىٗلگ‪ٝ ٢‬ؽ‪٤‬بد كها‪ٛ‬واف إٓ ٌَّ گوكز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬آة‬
‫كه ٍواٍو ىٗلگ‪ ٢‬ثْو اى ا‪٤ٔٛ‬ذ ؽ‪٤‬بر‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬هكاه ث‪ٞ‬ك‪ ٙ‬اٍذ‪ ،‬آب ‪ٛ‬و اٗلاى‪ ًٚ ٙ‬ثْو ث‪١ٍٞ ٚ‬‬
‫ٕ٘ؼذ ‪ ٝ‬رٌ٘‪ُٞٞ‬ژ‪ ١‬گبّ ‪ٛ‬ب‪٤ٍٝ ١‬غ رو‪ ١‬ثوكاّز‪ ٚ‬اٍذ‪ ،‬ثوا‪٤ٔٛ‬ذ ‪ ٝ‬گوإ ث‪ٜ‬ب‪ ١‬آة ه‪ٝ‬ى ث‪ ٚ‬ه‪ٝ‬ى‬
‫اكي‪ٝ‬ك‪ّ ٙ‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬آة كه ىٗلگ‪ ٢‬اَٗبٕ ٓلهٕ آو‪ٝ‬ى‪ ١‬ث‪ ٚ‬اٗلاى‪ ٙ‬ا‪ ١‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ‪٣‬بكز‪ ًٚ ٚ‬ثقِ ػٔل‪ ٙ‬ا‪١‬‬
‫اى رٌ٘‪ُٞٞ‬ژ‪ٓ ١‬لهٕ آو‪ٝ‬ى ‪ٝ‬اثَز‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬آة اٍذ ‪ً ٝ‬بهّ٘بٍبٕ پ‪ ِ٤‬ث‪ً ٢٘٤‬وك‪ ٙ‬اٗل ً‪ ٚ‬اگو ع٘گ‬
‫ع‪ٜ‬بٗ‪ ٢‬كه ع‪ٜ‬بٕ هؿ ثل‪ٛ‬ل ا‪ ٖ٣‬ثبه ا‪ ٖ٣‬ع٘گ ثوٍو روَ‪ ْ٤‬آة ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪ .‬آو‪ٝ‬ى ثوف‪ ٢‬اى ًْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‬
‫ثوٍو روَ‪ ٝ ْ٤‬ثَزو ه‪ٝ‬ك فبٗ‪ٛ ٚ‬ب ثب ‪٣‬کل‪٣‬گو افزالكبد ّل‪٣‬ل‪ ١‬كاهٗل ‪ ٝ‬رب ً٘‪ ٕٞ‬چ٘ل‪ ٖ٣‬ع٘گ ف‪ٖ٤ٗٞ‬‬
‫ها ثقب‪ٛ‬و روَ‪ ْ٤‬آة ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب ‪ ٝ‬كه‪٣‬بچ‪ٛ ٚ‬ب ًوك‪ ٙ‬اٗل‪ .‬اكـبَٗزبٕ ‪ ٢ٌ٣‬اى ًْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ٢٣‬اٍذ ً‪ ٚ‬اى‬
‫ٓ٘بثغ َٗجزب ؿ٘‪ ٢‬آة ثوف‪ٞ‬هكاه اٍذ ‪ ٝ‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬كو‪ٝ‬اٗ‪ ٢‬اى كٍ ً‪َٛٞ‬بهإ اكـبَٗزبٕ اى ٓ٘ب‪ٛ‬ن‬
‫ٓوًي‪ّٔ ،١‬بٍ ‪ّٔ ٝ‬بٍ ّوم ٓ‪ ٢‬ع‪ّٞ‬ل ‪ٗ ٝ‬ؼٔز‪ ٢‬اٍذ فلاكا‪ ًٚ ١‬ثب‪٣‬ل هله إٓ ها كاَٗذ‪ .‬آب‬
‫ٓزبٍلبٗ‪ ٚ‬ع٘گ‪ٗ ،‬ب آ٘‪ ،٢‬رجؼ‪ٗ ٝ ٘٤‬ج‪ٞ‬ك ػلاُذ اعزٔبػ‪ ،٢‬كَبك اكاه‪ ٝ ١‬ػوت ٓبٗلگ‪ ٢‬اكـبَٗزبٕ‬
‫ٍجت گوك‪٣‬ل‪ ٙ‬اٍذ ً‪ًْٞ ٚ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ٓ ٚ٣‬ب اى ا‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ آث‪ٓ ،٢‬لذ ‪ ٝ‬ها‪٣‬گبٕ ث‪ْ٤‬زو‪ ٖ٣‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ها‬
‫ثجوٗل ‪ٓ ٝ‬وكّ اكـبَٗزبٕ ً‪ٕ ٚ‬بؽجبٕ إِ‪ ٢‬ا‪ٗ ٖ٣‬ؼٔذ فلاكاك‪َٛ ١‬ز٘ل اى اٍزلبك‪ ٙ‬إٓ ٓؾو‪َٛ ّٝ‬ز٘ل‬
‫‪ ٝ‬ثب كوو ‪ ٝ‬ثلثقز‪ ٢‬كٍذ ‪ ٝ‬پ٘غ‪ٗ ٚ‬وّ ٓ‪ً٘٘ ٢‬ل‪ .‬كه کْ‪ٞ‬ه‪٣‬ک‪٤ِ٤ٓ ٚ‬بهك ‪ٛ‬ب ٓزو ٓکؼت آثِ ثالاٍزلبك‪ٙ‬‬
‫ث‪ ٚ‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ ٢ٓ ٚ٣‬ه‪ٝ‬ك پٌ ف‪ٞ‬ا‪٤ٛ‬ل ك‪٣‬ل ک‪ ٚ‬ػٔن ػوت ٓبٗلگ‪ ٝ ٢‬اكکبه ثبىكاهٗل‪ ٙ‬اٗکْبف ‪ٝ‬‬
‫پ‪ْ٤‬وكذ كهکْ‪ٞ‬هٓب ه‪ٛ ْٚ٣‬ب‪ ١‬ػٔ‪٤‬ن كاهك ثب‪َ٣‬ز‪ ٢‬ثب إٓ ٓجبهى‪َٓ ٙ‬زٔو ‪ ٝ‬پب‪٣‬لاه کوك رب ثَزو‬
‫ٓ٘بٍت ثوا‪ ١‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٝ ٚ‬پ‪ْ٤‬وكذ کْ‪ٞ‬ه ٓ‪٤ٜ‬ب گوكك‪.‬‬
‫ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ِ٘ٔٛ ١‬ل‪ ،‬آٓ‪ً ،ٞ‬بثَ ‪ٛٝ‬و‪٣‬و‪ٝ‬ك ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ٢٣‬اٗل ً‪ ٚ‬ث‪ْ٤‬زو‪ ٖ٣‬آة اكـبَٗزبٕ ها ث‪ٚ‬‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪٘ٓ ٚ٣‬زوَ ٓ‪ً٘٘ ٢‬ل ٍ‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ػظ‪ ْ٤‬ا‪ ٖ٣‬آث‪ٜ‬ب ث‪ ٚ‬ع‪٤‬ت ًْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ب‪َٔٛ ١‬ب‪ٚ٣‬‬
‫اكـبَٗزبٕ ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ .‬كهؽبُ‪ ٌٚ٤‬آث‪ٜ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ كه ً٘به ه‪ٗٝ‬ن ىهاػذ ٓ‪ ٢‬ر‪ٞ‬اَٗذ ث‪ْ٤‬زو‪ ٖ٣‬اٗوژ‪١‬‬
‫ثوم ها ٗ‪٤‬ي ر‪٤ُٞ‬ل ٗٔب‪٣‬ل ‪ٓ ٝ‬وكّ ها اى ربه‪ٗ ٝ ٢ٌ٣‬ج‪ٞ‬ك اٗوژ‪ ١‬ثوم ٗغبد ك‪ٛ‬ل‪ .‬آو‪ٝ‬ى ك‪ُٝ‬ذ ‪ٓ ٝ‬وكّ‬
‫اكـبَٗزبٕ ٓغج‪ٞ‬هٗل ً‪ ٚ‬اٗوژ‪ ١‬ثوم ها اى فبهط ًْ‪ٞ‬ه فو‪٣‬لاه‪ٔٗ ١‬ب‪٘٣‬ل ‪ ٝ‬ثب ٓ٘ذ كوا‪ٝ‬إ ‪ٛ ٝ‬ي‪ٚ٘٣‬‬
‫گياف اى كبِٕ‪ٛ ٚ‬ياهإ ً‪ِٓٞ٤‬زوك‪ٝ‬ه آٗوا ث‪ ٚ‬فبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ّ ١‬بٕ ثٌْبٗ٘ل‪ .‬ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ ث‪ٔٛ ٚ‬بٕ‬
‫اٗلاى‪ٛ ٙ‬ي‪ ٚ٘٣‬ا‪ ًٚ ١‬ثوا‪ٝ ١‬اهكاد ثوم اى فبهط ًْ‪ٞ‬ه اٗغبّ كاك‪ ٙ‬اٍذ‪ ،‬اگو ا‪ٓ ٖ٣‬جِؾ ها ‪ٛ‬ي‪ٚ٘٣‬‬
‫ٍلٍبى‪ٍ ٝ ١‬بفذ ث٘ل ‪ٛ‬ب‪ٓ ١‬زؼلك ثوا‪ ١‬ر‪٤ُٞ‬ل اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪ًْ ٝ‬ب‪ٝ‬هى‪ً ٢ٓ ١‬وكٗل‪ ،‬ربً٘‪ ٕٞ‬ثقِ‬
‫‪٤ٍٝ‬ؼ‪ ٢‬اى ّ‪ٜ‬و‪ٛ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ اى ٗؼٔذ ثوم ثوف‪ٞ‬هكاه ث‪ٞ‬ك ‪ٕ٘ ْٛ ٝ‬ؼذ ًْب‪ٝ‬هى‪ ١‬اكـبَٗزبٕ‬
‫كه‪ ٍٞٛ‬چ٘ل‪ٍ ٖ٣‬بٍ گنّز‪ ٚ‬كچبه رـ‪٤٤‬و ‪ ٝ‬رؾ‪ٓ ٍٞ‬ضجذ ّل‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ك‪ .‬اگو آث‪ٜ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ اٍزلبك‪ ٙ‬اػظٔ‪٢‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك آکبٕ ر‪٤ُٞ‬ل ثوم ا‪ٙ‬بك‪ ٚ‬رو اى‪٤ٓ 0111‬گب ‪ٝ‬اد ثوم ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك ک‪٤ٓ 231 ٚ‬گب‪ٝ‬اد ٗ‪٤‬بى‬
‫كافِی كاه‪ ٝ ْ٣‬ثو‪ ٚ٤‬آٗوا ٕبكه کوك‪.‬‬

‫‪89‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫آ‪٤‬ل ٓ‪ ٢‬هكذ ً‪ ٚ‬اكـبَٗزبٕ ثب گبّ گناّزٖ ث‪ ١ٍٞ ٚ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ٕ٘ ٝ ٚ‬ؼذ ثز‪ٞ‬اٗل اى آث‪ٜ‬ب‪ ١‬فو‪ّٝ‬بٕ‬
‫ف‪ٞ‬ك ث‪ٜ‬زو‪ ٖ٣‬اٍزلبك‪ ٙ‬ها ثجوك‪ ،‬ثب ٓ‪ٜ‬به آث‪ٜ‬ب‪ ١‬گوكإ ‪ ٝ‬فو‪ّٝ‬بٕ‪ًْ ،‬ب‪ٝ‬هى‪ ١‬ها ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬كاك‪ٝ ٙ‬‬
‫ٓلهٗ‪٤‬ي‪ ٙ‬کوك رب كهٍب‪ ٚ٣‬پ‪ْ٤‬وكذ ًْب‪ٝ‬هى‪ٓ ٝ ١‬بُلاه‪ٜٔٓ ًٚ ١‬زو‪ ٖ٣‬ؽوك‪ ٝ ٚ‬ر‪٤ُٞ‬ل ٓ‪ٞ‬اك ؿنا‪٢٣‬‬
‫اكـبَٗزبٕ ث‪ّٔ ٚ‬به ٓ‪ ٢‬ه‪ٝ‬ك‪ ،‬اّزـبٍ ا‪٣‬غبك ٗٔب‪٣‬ل ‪ٓ ٝ‬وكّ ها اى ‪ٝ‬اثَزگ‪ ٢‬اهزٖبك‪ ١‬ث‪ ٚ‬فبهط اى‬
‫ًْ‪ٞ‬ه ٗغبد ثل‪ٛ‬ل‪ .‬ثقٖ‪ ٓٞ‬اكـبَٗزبٕ ثؼ٘‪ٞ‬إ ‪ ٣‬کْ‪ٞ‬ه ىهاػز‪ ٢‬كه ٓ٘طو‪ ٝ ٚ‬ع‪ٜ‬بٕ ّ٘بفز‪٢ٓ ٚ‬‬
‫ّ‪ٞ‬ك‪ .‬اىعِٔ‪ٛ ٕٞ٤ِ٤ٓ 7/90111 ٚ‬کزبه ىٓ‪ ٖ٤‬ىهاػز‪ ٢‬كو‪ٛ 5175097 ٜ‬کزبه إٓ آث‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٝ ٙ‬ثو‪ٚ٤‬‬
‫إٓ ثؼِذ ػلّ كٍزوٍ‪ ٢‬ث‪ ٚ‬آة ثٖ‪ٞ‬هد ُِٔ‪٣ ٢‬ب کْذ ٗٔ‪ّٞ ٢‬ك‪ .‬اکضو‪٣‬ذ ٓوكّ ٓب (‪ )%81‬كه ثقِ‬
‫کْب‪ٝ‬هى‪ٓ ٝ ١‬بُلاه‪ ١‬اّزـبٍ كاهٗل‪ %10 ٝ .‬كهآٓل ٗبفبُٔ اى ٓؾٖ‪ٞ‬الد ىهاػز‪ ٢‬ثلٍذ ٓ‪٢‬‬
‫آ‪٣‬ل‪ .‬ثقِ اػظْ ٕبكهاد اكـبَٗزبٕ ٗ‪٤‬ي ٓؾٖ‪ٞ‬الد ىهاػز‪ٓ ٝ ٢‬بُلاه‪ ١‬اٍذ‪ .‬ث‪ُ ٖ٤ٜٔ‬ؾبظ كه‬
‫ٍبفزبه اهزٖبك‪ ١‬عبٓؼ‪ ، ٚ‬ىهاػذ اى ا‪٤ٔٛ‬ذ فبٕ‪ ٢‬ثوف‪ٞ‬هكاه اٍذ‪ .‬کبهّ٘بٍبٕ‪ ،‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬ها‬
‫ٓ‪ٜٔ‬زو‪ ٖ٣‬ثقِ كه اهزٖبك اكـبَٗزبٕ ٓ‪٤‬لاٗ٘ل ‪ ٝ‬اػزوبك كاهٗل ک‪ ٚ‬ر٘‪ٜ‬ب ثب ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬ثقِ ىهاػذ ٓ‪٢‬‬
‫ر‪ٞ‬إ ث‪ ٚ‬هّل ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬اهزٖبك‪ٓ ١‬طِ‪ٞ‬ة كه اكـبَٗزبٕ كٍذ ‪٣‬بكذ‪ .‬كه ّوا‪ ٜ٣‬ک٘‪ ٢ٗٞ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ١‬كه‬
‫اكـبَٗزبٕ ث‪ٜ‬زو‪ّ ٝ ٖ٣‬ب‪٣‬ل ر٘‪ٜ‬ب گي‪ ٚ٘٣‬ثوا‪ ١‬ا‪٣‬غبك ى‪٣‬وٍبفزبه‪ٛ‬ب‪ ١‬اهزٖبك‪ ١‬ا‪ ٖ٣‬کْ‪ٞ‬ه ثبّل‪.‬‬
‫ث‪ٛ ٚ‬وؽبٍ ٗبآ٘‪ ٢‬رؾٔ‪ً ًْ ،٢ِ٤‬به‪ ،١‬کب‪ ِٛ‬ؽٌ ‪ ٖٛٝ‬پوٍز‪ ٝ ٢‬كَبك اكاه‪ٍ ١‬جت گوك‪٣‬ل ً‪ ٚ‬رب‬
‫ك‪ُٝ‬زٔوكإ کْ‪ٞ‬ه كوٕذ ٗکوكٗل ث‪ ٚ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ آث‪ٜ‬ب‪ ١‬اكـبَٗزبٕ ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬عل‪ٔٗ ١‬ب‪٘٣‬ل‪ .‬ف‪ّٞ‬جقزبٗ‪ ٚ‬كه چ٘ل‬
‫ٍبٍ اف‪٤‬و ‪ٝ‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬آة اكـبَٗزبٕ ث‪ ٚ‬ا‪٤ٔٛ‬ذ ا‪ ٖ٣‬ه‪ ٚ٤ٚ‬پ‪ ٢‬ثوك‪ٓ ٝ ٙ‬طبُؼبد ‪ٝ‬ثوهٍ‪ٛ ٢‬ب‪٢٣‬‬
‫ها كها‪ ٖ٣‬ثبه‪ّ ٙ‬و‪ٝ‬ع ًوك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬رؼلاك‪ ١‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ٓ ١‬ؾل‪ٝ‬ك ٓبٗ٘ل ک٘زوٍ ‪ ٝ‬مف‪٤‬و‪٤ٍ ٙ‬الث‪ٜ‬ب‪ ،‬إالػ‬
‫‪ ٝ‬ثبىٍبى‪َ٤ٍ ١‬زْ ‪ٛ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ،١‬اػٔبه ث٘ل ‪ ٝ‬رؾک‪ٍٞ ْ٤‬اؽَ ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب ها ث‪ ٚ‬کٔ ثبٗ ع‪ٜ‬بٗ‪،٢‬‬
‫آٍ‪٤‬ب‪ ٝ ٢٣‬کٔ ٓبُ‪ ٢‬رؼلاك‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب ٓبٗ٘ل ا‪٣‬بُذ ٓزؾل‪ ٙ‬آو‪٣‬کب ‪ ٝ‬ؿ‪٤‬و‪ ٙ‬اعوا ًوك‪ ٙ‬اٍذ‪ .‬آب‬
‫ًْ‪ٞ‬هٓب ث‪ ٚ‬ك‪ٜٛ‬ب ٍل ٗ‪٤‬بى كاهك ً‪ ٚ‬ثب‪٣‬ل ٍبفز‪ّٞ ٚ‬ك رب آث‪ٜ‬ب‪ٍ ١‬وگوكإ ٓ‪ٜ‬به گوكك‪ .،‬ثب ر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ٚ‬‬
‫گَزوكگ‪٘ٓ ٢‬بثغ آث‪ ٢‬كهاكـبَٗزبٕ‪ ،‬ثوا‪ٜٓ ١‬به آث‪ٜ‬ب ‪ٝ‬اٍزلبك‪ ٙ‬ث‪ ٚ٘٤ٜ‬اى ا‪ٓ ٖ٣‬ب‪٣‬غ ؽ‪٤‬بر‪ٕ ٢‬ل‪ٛ‬ب ٓ‪٤ِ٤‬بهك‬
‫كاُو ٗ‪٤‬بى كاهك ً‪ ٚ‬كه ّوا‪ ٜ٣‬كؼِ‪ ٢‬ك‪ُٝ‬ذ ر‪ٞ‬اٗب‪ ٢٣‬اٗغبّ آٗوا ٗلاهك‪ .‬آب اهاك‪ ٙ‬هاٍـ ‪ ٝ‬هب‪ٛ‬غ ‪ ْٛ‬كه‬
‫ا‪ ٖ٣‬ىٓ‪ ٚ٘٤‬کٔوٗگ اٍذ‪ .‬ؽل اهَ ث‪ٜ‬زو ث‪ٞ‬ك ک‪ ٚ‬اى ا‪ ٖ٣‬کٔک‪ٜ‬ب‪ ١‬فبهع‪ ٢‬چ٘ل ث٘ل فبک‪٣ ٝ ٢‬ب ث٘ل‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫کبٗکو‪٣‬ز‪ٓ ٢‬ز‪ ٍٜٞ‬اؽلاس کوك‪ .‬ؽز‪ ٢‬کبه روٓ‪ٍ ْ٤‬ل ‪ٛ‬ب‪ً ١‬غٌ‪ ٢‬كه ‪ِ٘ٔٛ‬ل ‪ٍ ٝ‬ل ٍِٔب كه ‪ٛ‬واد ‪ٞ٘ٛ‬ى‬
‫ث‪ ٚ‬ارٔبّ ٗوٍ‪٤‬ل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬
‫ٓوبٓبد ك‪ُٝ‬ز‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه ٓ‪ ٢‬گ‪٘٣ٞ‬ل ثب آٗک‪ ٚ‬اكـبَٗزبٕ ‪٣‬ک‪ ٢‬اى ثيهگزو‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ آث‪٘ٓ ٢‬طو‪ ٚ‬ها كه‬
‫افز‪٤‬به كاهك‪ ،‬آب ‪ٛ‬و ٍبٍ ٗيك‪ ٣‬ث‪ٛ ٚ‬لزبك ك‪ٖ٤‬ل آة ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك كه کْ‪ٞ‬ه ‪ٙ‬ب‪٣‬غ ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪ٓ .‬ؼب‪ٕٝ‬‬
‫‪ٝ‬ىاهد اٗوژ‪ ٝ ١‬آة آهب‪٤ٙ ١‬ب‪ ٢ٓ ٢٣‬گ‪٣ٞ‬ل "كه ٓغٔ‪ٞ‬ع ‪٤ِ٤ٓ 37‬بهك ٓزو ٓکؼت آة ‪ٛ‬ب‪ٍ ١‬طؾ‪ٝ ٢‬‬
‫‪٤ِ٤ٓ 08‬بهك ٓزو ٓکؼت آة ‪ٛ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬وىٓ‪ ٢٘٤‬كه کْ‪ٞ‬ه ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ٓ .‬زأٍلبٗ‪ ٚ‬كه ‪ ٍٞٛ‬ربه‪٣‬ـ ٓب‬

‫‪91‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫ر‪ٞ‬اَٗز‪ ٚ‬ا‪ ْ٣‬ر٘‪ٜ‬ب اى ‪ 58‬رب ‪ 11‬ك‪ٖ٤‬ل ا‪٘ٓ ٖ٣‬بثغ ها ٓ‪ٞ‬هك اٍزلبك‪ ٙ‬هواه ك‪ ٝ ْ٤ٛ‬ثو‪ ٚ٤‬آة اى كٍذ ٓب‬
‫فبهط ٓ‪ّٞ ٢‬ك‪".‬‬
‫ثب ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك اٗج‪ ٢ٛٞ‬اى ْٓکالد كه کْ‪ٞ‬ه‪ ،‬پٌ ثوا‪ ١‬اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو اى ٓ٘بثغ آث‪ٍ ٢‬وّبه ‪ ٝ‬هكزٖ ث‪ٚ‬‬
‫ٍ‪ ١ٞ‬اٗکْبف کْب‪ٝ‬هى‪ ،١‬اهزٖبك‪ ٝ ١‬ثبال ثوكٕ كهآٓل‪ٛ‬ب ‪ٍ ٝ‬طؼ ىٗلگ‪ّٜ ٢‬و‪ٗٝ‬لإ کْ‪ٞ‬ه ها‪ٛ‬کبه‬
‫‪ٛ‬ب‪ ١‬م‪ َ٣‬پ‪ْٜ٘٤‬بك ٓ‪٤‬گوكك‪:‬‬
‫‪-0‬اؽَبً َٓئ‪٤ُٞ‬ذ پن‪٣‬و‪ٓ ١‬ج٘‪ ٢‬ثو ا‪٘٣‬ک‪ " ٚ‬اكـبَٗزبٕ فبٗ‪ْٓ ٚ‬زوک ‪ ٚٔٛ‬اكـبٗ‪ٜ‬ب اٍذ ٓب ‪َٛ‬ز‪ ْ٤‬ک‪ ٚ‬ثب‬
‫آکبٗبد ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬کٔک‪ٜ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬فبهع‪ ٖٛٝ ،٢‬ها ٓ‪َ٤‬بى‪ٍ ،ْ٣‬بفزٖ ‪ٓ ٖٛٝ‬ب‪ ٚ٣‬اكزقبه ‪ ٝ‬ثبػش‬
‫ٍوثِ٘ل‪ٛ ١‬و ّ‪ٜ‬و‪ٗٝ‬ل اكـبٕ ٓ‪٤‬گوكك"‪ .‬ا‪ ٖ٣‬ه‪ٝ‬ؽ‪ ٚ٤‬اى ‪ٛ‬و‪٣‬ن هٍبٗ‪ٛ ٚ‬بی عٔؼی ٓبٗ٘ل هاك‪ٝ ٞ٣‬‬
‫رِ‪٣ٞ‬ي‪ٝ ٝ ٕٞ٣‬ىاهرقبٗ‪ٛ ٚ‬بی ٓوث‪ ٚٛٞ‬ثوای ٓوكّ ‪ ٝ‬کبهٓ٘لإ ك‪ُٝ‬ذ رجِ‪٤‬ؾ ّ‪ٞ‬ك‪.‬‬
‫‪٘ٓ-5‬بثغ آث‪ ٢‬کْ‪ٞ‬ه ثؼ٘‪ٞ‬إ ‪ٍ ٣‬وٓب‪( ٢ِٓ ٚ٣‬ى‪٣‬وٍبفزبهاٗکْبف کْب‪ٝ‬هى‪ٕ٘ ٝ ١‬ؼذ) ّ٘بفز‪ّٞ ٚ‬ك‪.‬‬
‫ٗظو ث‪ ٚ‬ا‪٘٣‬ک‪ ٚ‬ع‪ٜ‬ذ ثبىٍبى‪ ٝ ١‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬اى إٓ ػيّ ِٓ‪ٍ ،٢‬وٓب‪ ٚ٣‬ػظ‪٤ٗ ٝ ْ٤‬و‪ٓ ١ٝ‬زقٖٔ ها‬
‫ٓ‪ِٛ ٢‬جل‪ .‬الىّ اٍذ ك‪ُٝ‬ذ اى ٗظو رقٖ‪ ٔ٤‬ث‪ٞ‬كع‪ ٚ‬پٌ اى ثقِ آ٘‪٤‬ذ ‪ ٝ‬اهك‪ ٝ‬آٗوا كه ا‪٣ُٞٝ‬ذ ك‪ّٝ‬‬
‫هواه كاك‪ ٝ ٙ‬ك‪٣‬گو ‪ٝ‬ىاهرقبٗ‪ٛ ٚ‬بی م‪٣‬وث‪ ٜ‬كه فلٓذ إٓ ثبّل‪ٙ .‬و‪ٝ‬ه‪ ١‬اٍذ ک‪ ٚ‬كه ٓوؽِ‪ ٚ‬ا‪ٍٝ‬‬
‫ثبر‪ٞ‬ع‪ ٚ‬ث‪ ٚ‬آکبٗبد ٓبُ‪ ٢‬ك‪ُٝ‬ذ‪ ،‬کٔک‪ٜ‬ب‪ ١‬فبهع‪٤ٗ ٝ ٢‬و‪ ١ٝ‬اَٗبٗ‪ٓ ٢‬زقٖٔ ه‪٘ٓ ١ٝ‬بثغ آث‪ٍ ٢‬وٓب‪ٚ٣‬‬
‫گناه‪ٛ ١‬ب‪ ١‬الىّ ثؼَٔ آ‪٣‬ل رب ثَزو ٓ٘بٍت ها ع‪ٜ‬ذ اٗکْبف ‪ ٝ‬ر‪ٍٞ‬ؼ‪ ٚ‬کْب‪ٝ‬هى‪ ٝ ١‬ر‪٤ُٞ‬ل اٗوژ‪ ١‬ثوم‬
‫ٓ‪٤ٜ‬ب ٍبفذ‪.‬‬
‫‪ٓ-1‬طبُؼ‪ٍ ، ٚ‬و‪ ،١ٝ‬ثبىٍبى‪ ٝ ١‬ث‪ٜ‬و‪ ٙ‬ثوكاه‪ ١‬کِ‪٘ٓ ٚ٤‬بثغ آث‪ ٢‬ف‪ٞ‬هك ‪ ٝ‬ثيهگ کْ‪ٞ‬ه ثب ‪ٔٛ‬کبه‪ٝ ١‬‬
‫رلب‪ٝ ْٛ‬ىاهرقبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬اٗوژ‪ ٝ ١‬آة‪ ،‬ىهاػذ‪ ،‬اٗکْبف ك‪ٛ‬بد ‪ٓ ٝ‬بُ‪ ٚ٤‬ثبّل‪ّ .‬ب‪َ٣‬ز‪ ٚ‬اٍذ كؼبُ‪٤‬ز‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫کبه‪ ١‬ها ثٖ‪ٞ‬هد رله‪٣‬غ‪ ٢‬اى پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ف‪ٞ‬هك ‪ ٝ‬ک‪ٞ‬چ ٓبٗ٘ل ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬فبک‪ٍ٘ ٝ ٢‬گ‪-٢‬کبٗکو‪٣‬زی‬
‫‪ ٝ‬ر‪٤ُٞ‬ل اٗوژ‪ ١‬ثوم ثب ظوك‪٤‬ذ کْ ّو‪ٝ‬ع ‪ ٝ‬ث‪ ٚ‬پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ٓ ١‬ز‪ ٝ ٍٜٞ‬ثيهگ فزْ گوكك‪ .‬چ‪ ٚ‬ث‪ٜ‬زو‬
‫ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك ک‪ٍ ٚ‬بفزٖ ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬فبک‪ٍ٘ ٝ ٢‬گ‪ ٢‬ها اى ٍطؼ کْ كه كه‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬ف‪ٞ‬هك ‪ ٝ‬ک‪ٞ‬چ ثب‬
‫ْٓبهکذ ‪ ٝ‬ثَ‪٤‬ظ ٓوكّ ‪ّٞ ٝ‬ها‪ٛ‬ب‪ّ ١‬و‪ٝ‬ع ک٘‪ ْ٤‬اگو آو‪ٝ‬ى ‪ ٣‬ث٘ل فبک‪ ٢‬ثوا‪ ١‬آث‪٤‬به‪ 3 ١‬عو‪٣‬ت‬
‫ىٓ‪ ٖ٤‬اػٔبه ک٘‪ٓ ْ٤‬طٔئ٘ب ً آٗوا ث‪ ٚ‬رله‪٣‬ظ ث‪ ٚ‬ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ١‬فبک‪ٓ ٢‬ز‪ ٝ ٍٜٞ‬ثيهگ ‪ ٝ‬کبٗکو‪٣‬ز‪ٓ ٢‬لهٕ اٗکْبف‬
‫ف‪ٞ‬ا‪ ْ٤ٛ‬كاك‪ .‬اُجز‪ ٚ‬كه ک٘به إٓ‪ ،‬ر‪ٞ‬اٗب‪ ٢٣‬ك٘‪َِٓ ٝ ٢‬ک‪ ٢‬ا‪ ٖ٣‬ها كاه‪ ْ٣‬كه ‪ ٖ٤ٔٛ‬ث٘ل‪ٛ‬ب‪ ،‬ثوم ‪ ْٛ‬كه ٓو‪٤‬بً‬
‫کْ ر‪٤ُٞ‬ل ک٘‪ .ْ٤‬اى ‪ٛ‬وف ك‪٣‬گو ‪ٍٝ‬ب‪ٓ ٝ َ٣‬بّ‪ ٖ٤‬آالد ٓلهٕ آو‪ٝ‬ى‪ ١‬کبه ث٘لٍبى‪ ١‬ها كه ٍطؼ ف‪ٞ‬هك‬
‫ثوا‪ٓ ١‬ب ف‪ٍ ٢ِ٤‬بك‪ ٝ ٙ‬آکبٕ پن‪٣‬و ٍبفز‪ ٚ‬اٍذ‪ .‬ا‪ ٖ٣‬کبه اى ‪٣‬کطوف ثبػش رـن‪ ٝ ٚ٣‬رغل‪٣‬ل آث‪ٜ‬ب‪ ١‬ى‪٣‬و‬
‫ىٓ‪ّ ٢٘٤‬ل‪ ٝ ٙ‬اى‪ٛ‬له هكزٖ ‪ٛ‬ياهإ رٖ فبک‪ ٢‬ىهاػز‪ ٢‬ک‪ ٚ‬كه اصو ٍ‪٤‬الة ٗبث‪ٞ‬ك ٓ‪ْٞ٤‬ك‪ ،‬عِ‪ٞ‬گ‪٤‬و‪ ١‬کوك‪.‬‬
‫آب ػيّ ‪ ٝ‬اهاك‪ ٢ِٓ ٙ‬پور‪ٞ‬إ‪ ،‬ا‪٣‬ضبه ‪ ٝ‬كلاکبه‪ ١‬ك‪ُٝ‬زٔوكإ ها ٓ‪ِٛ ٢‬جل‪.‬‬
‫اٍزوار‪٤‬ژ‪ ١‬اٍزلبك‪ ٙ‬اى ٓ٘بثغ آة کْ‪ٞ‬ه ثب كهٗظو كاّذ ٓؾل‪ٝ‬ك‪٣‬ز‪ٜ‬ب‪ ١‬ث‪ٞ‬كع‪:١ٞ‬‬
‫ِ‬ ‫‪-2‬ثبىٗگو‪ ١‬كه‬

‫‪91‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٓ -3‬ب ّب‪ٛ‬ل إٓ ‪َٛ‬ز‪ ْ٤‬ک‪ ٚ‬كه ا‪ٛ‬واف كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ١‬کْ‪ٞ‬ه ‪ٛ‬ياهإ ىٓ‪٣ ُْ ٖ٤‬وىع ‪ٝ‬ع‪ٞ‬ك كاهك‪ٗ .‬ظو ث‪ٚ‬‬
‫ا‪٘٣‬ک‪ٍ ٚ‬طؼ آة كه‪٣‬ب پبئ‪ ٖ٤‬رو اى ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪ ٢‬ث‪ٞ‬ك‪ ٢ٔٗ ٙ‬ر‪ٞ‬إ ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ٢ُِٔ ١‬ها آث‪٤‬به‪ٞٔٗ ١‬ك‪ .‬آب‬
‫ثب اٍزؾٖبٍ ثوم كه ؽل ظوك‪٤‬ذ کْ ‪ٓ ٝ‬ز‪ ٍٜٞ‬اى اٗوژ‪ ١‬پورال‪ ْٛ‬ف‪ٞ‬ك كه‪٣‬ب ‪ ٢ٓ ،‬ر‪ٞ‬إ آة ها ث‪ٚ‬‬
‫اهرلبع ثبال پوربة ٗٔ‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ا‪ٛ‬واف كه‪٣‬ب ها آث‪٤‬به‪ٞٔٗ ١‬ك‪ٓ( .‬بٗ٘ل ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ا‪ٛ‬واف كه‪٣‬ب‪ ١‬آٓ‪)ٞ‬‬
‫‪ -4‬اؽلاس پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪ْٓ ١‬زوک ثب ‪َٔٛ‬ب‪٣‬گبٗ‪ ٢‬ک‪ ٚ‬كاها‪ ١‬ؽ‪ٞ‬ى‪ ٙ‬كه‪٣‬ب‪ْٓ ٢٣‬زوک ‪َٛ‬ز٘ل‪ .‬ع‪ٜ‬ذ ث‪ٜ‬و‪ٙ‬‬
‫ثوكاه‪ ١‬اى ه‪ٝ‬كفبٗ‪ٛ ٚ‬ب‪٘ٓ ،‬بكغ ْٓزوک رؼو‪٣‬ق ّ‪ٞ‬ك رب اى ‪٣‬کطوف ثب ا‪٣‬غبك ه‪ٝ‬اث‪ٍ ٜ‬بُْ ‪ ٝ‬اػزٔبك‬
‫ٓزوبثَ‪ ،‬گبٓ‪ ٢‬ثَ‪ ١ٞ‬ث‪ٜ‬ج‪ٞ‬ك آ٘‪٤‬ذ کْ‪ٞ‬ه ثوكاّز‪ ٝ ٚ‬اى ‪ٛ‬وف ك‪٣‬گو ٓولاه ى‪٣‬بك ىٓ‪ٜ٘٤‬ب‪ ١‬ىهاػز‪٢‬‬
‫ى‪٣‬وکْذ هكز‪ ٝ ٚ‬اى اٗوژ‪ ١‬ثوم ‪ ْٛ‬اٍزلبك‪ٞٓ ٙ‬صو ٗٔ‪ٞ‬ك‪ ( .‬اؽلاس ث٘ل ك‪ٍٝ‬ز‪ ٢‬ث‪ ٖ٤‬کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪١‬‬
‫روکَٔ٘زبٕ ‪ ٝ‬ا‪٣‬وإ اُگ‪ ١ٞ‬ف‪ٞ‬ث‪ ٢‬ثوا‪ٓ ١‬ب ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل ث‪ٞ‬ك‪).‬‬
‫‪-7‬روث‪٤‬ذ ٗ‪٤‬و‪ٓ ١ٝ‬زقٖٔ ثب کٔ کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬ك‪ٍٝ‬ذ ‪ ٝ‬ثبىٗگو‪ ٝ ١‬رو‪٣ٞ‬ذ هّز‪ٛ ٚ‬ب‪ ١‬ث٘لٍبى‪،١‬‬
‫ٍبى‪ٛ ٙ‬ب‪ ١‬آث‪ ٝ ٢‬ر‪٤ُٞ‬ل ثوم كه كاْٗگب‪ٜٛ‬بی کْ‪ٞ‬ه‪ٔٛ .‬چ٘‪ ٖ٤‬اػياّ اٍزبكإ ‪ٓ ٝ‬ؾِٖ‪ٔٓ ٖ٤‬زبى ث‪ٚ‬‬
‫كاْٗگب‪ٜٛ‬ب‪ٓ ١‬ؼزجو ع‪ٜ‬بٕ ع‪ٜ‬ذ كواگ‪٤‬وی ػِ‪ ٝ ّٞ‬رک٘بُ‪ٞ‬ىی ٓل‪٣‬و‪٣‬ذ ر٘ظ‪ ْ٤‬آة ‪ٍ ٝ‬لٍبىی‪.‬‬
‫‪-8‬ك‪٣‬يا‪ ٖ٣‬ث٘ل ‪ٛ‬بی فبکی‪ ،‬ث٘ل‪ٛ‬بی آثگوكإ‪ ،‬کبٗبُ‪ٜ‬ب‪ ١‬آث‪٤‬به‪ ١‬كه ه‪ ١ٝ‬كه‪٣‬ب‪ٛ‬ب‪ ْٜٓ ١‬کْ‪ٞ‬ه ث‪ ٚ‬کٔ‬
‫ثبٗ ع‪ٜ‬بٗ‪٣ ٢‬ب آٍ‪٤‬ب‪ ٝ ٢٣‬کٔک‪ٜ‬ب‪ ١‬فبهع‪ ٢‬ر‪ ٍٜٞ‬ف‪ٞ‬ك اكـبٗ‪ٜ‬ب‪.‬‬
‫‪ -9‬ربٍ‪ْٓ ٌ٤‬زوک ّوکز‪ٜ‬بی ٍ‪ٜ‬بٓی ٍبفزٔبٗی ث٘ل ‪ ٝ‬اٗ‪ٜ‬به ثب رغبه ِٓی‬
‫‪ -01‬فو‪٣‬لاهی رک٘بُ‪ٞ‬ژی اؽلاس ث٘ل ‪ ٝ‬اٗ‪ٜ‬به اى ّوکز‪ٜ‬بی ٓؼزجو ع‪ٜ‬بٕ ک‪ٛ ٚ‬وف هواهكاك پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬بی‬
‫اٗکْبكی ٓ٘بثغ آثی ٓب ٓی ّ‪ٗٞ‬ل‪ّ .‬وکذ ث٘ل ‪ ٝ‬اٗ‪ٜ‬به ٍبىی ث‪ ٖ٤‬أُِِی ثواٍبً هواهكاك ٓی ف‪ٞ‬ا‪ٛ‬ل‬
‫‪ ٣‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ث٘ل آثگوكإ ها كه ‪٣‬کی اى ‪ٝ‬ال‪٣‬بد کْ‪ٞ‬ه اؽلاس ٗٔب‪٣‬ل كه هواهكاك ّوکذ ٓنک‪ٞ‬ه رؼ‪ٜ‬ل‬
‫ٗٔب‪٘٣‬ل ک‪ ٚ‬رؼلاكی اى ٓزقٖٖ‪ ٖ٤‬کْ‪ٞ‬ه ها آٓ‪ٞ‬ىُ كاك‪ْٓ ٝ ٙ‬زوکب ٌ ثب آٗبٕ پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ها پ‪ ِ٤‬ثجوٗل ‪ ٝ‬كه‬
‫‪ ٖٔٙ‬پو‪ٝ‬ژ‪ ٙ‬ها ؽل اهَ ث‪ٓ ٚ‬لد ‪ٍ 3‬بٍ گواٗزی ‪ٗ ٝ‬وّ اكياه رک٘‪ُٞٞ‬ژی چگ‪ٗٞ‬گی ٍبفزٖ ث٘ل ‪٣‬ب کبٗبٍ‬
‫ها رؾ‪ َ٣ٞ‬ك‪ُٝ‬ذ اكـبَٗزبٕ ٗٔب‪٣‬ل‪.‬‬
‫‪-00‬ثوهواهی اهرجب‪ٔٛ ٝ ٛ‬کبهی ػِٔی ثب كاْٗگب‪ٜٛ‬بی ٓؼزجو ع‪ٜ‬بٕ ‪ ٝ‬رجبكٍ ا‪ٛ‬الػبد ػِٔی ‪ٝ‬‬
‫رغوثی ثب آٗبٕ ‪ٔٛ ٝ‬چ٘‪ ٖ٤‬ربٍ‪ ٌ٤‬ككزو آٗبٕ كه ‪ٝ‬ىاهد اٗوژی ‪ ٝ‬آة رب ثز‪ٞ‬إ ‪ ٣‬اهرجب‪٤ٓ ٝ ٛ‬کبٗ‪َْ٤‬‬
‫ٓ‪ٞ‬صو ‪ ٝ‬پب‪٣‬لاه ث‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك آ‪ٝ‬هك‪.‬‬
‫‪ٓ -05‬زبٍلبٗ‪ ٚ‬كه ّوا‪ ٜ٣‬كؼِی ک‪ٛ ٚ‬و ه‪ٝ‬ى رؼٖ‪٤‬بد ه‪ٓٞ‬ی‪ٗ ،‬بآ٘ی ‪ ٝ‬ع٘گ‪ٜ‬بی رؾٔ‪ِ٤‬ی ‪ٙ‬وثبد‬
‫ٓؾکٔی ثوپ‪٤‬کو‪ٜٓ ٙ‬غ‪ٞ‬ه ‪ٓ ٝ‬ظِ‪ٝ ٖٛٝ ّٞ‬اهك ٓ‪٤‬ک٘ل ‪ٛ ٝ‬و ه‪ٝ‬ى ٕل‪ٛ‬ب ع‪ٞ‬اٗبٕ ثو‪٘ٓٝ‬ل ‪ّ ٝ‬غبع ‪ٖٛٝ‬‬
‫ثوای ككبع اى ٗ‪ٞ‬آ‪ ٝ ٖٛٝ ٌ٤‬آىاك ى‪َ٣‬زٖ عبٗ‪ٜ‬بی ف‪ ِ٣ٞ‬ها كلای ‪ٓ ٖٛٝ‬ی ک٘٘ل‪ ،‬اعوای پو‪ٝ‬ژ‪ٙ‬‬

‫‪92‬‬
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫‪ٛ‬بی ٓ٘بثغ آثی کْ‪ٞ‬ه ثب چبُْ‪ٜ‬ب‪٣‬ی ‪ٔٛ‬وا‪ ٙ‬اٍذ گوچ‪ ٚ‬كه ا‪ ٖ٣‬ا‪ٝ‬افو ثؼ‪ٚ‬ی پو‪ٝ‬ژ‪ٛ ٙ‬ب‪٣‬ی رکٔ‪ّ َ٤‬ل‪ٙ‬‬
‫اٍذ ک‪ ٚ‬هبثَ هله اٍذ ک‪ ٚ‬كه ّک‪ٞ‬كب‪٣‬ی ىهاػذ ‪ ٝ‬ربٓ‪ ٖ٤‬آة آّبٓ‪٤‬لٗی ف‪ِ٤‬ی ٓل‪٤‬ل ‪ٍ ٝ‬بىٗل‪ ٙ‬اٍذ‪.‬‬

‫انتًاش دػا دارو‬


‫اَجُير ػثذانرزاق رحيًي‬

‫‪93‬‬
)Afghanistan water resources( ٌ‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستا‬

:‫مىابع مُرد استفادي‬

‫ ايران‬- 1731 ‫ مطالعات جامع تاالب ٌامُن (گسارظ پايً) ضال‬- 1


Alcx ،BBC ‫زيطيت برير‬ ‫ضرَيص محيي‬- ‫ جٍان وگران آَارگان آب‬: ‫ بحران آب در دويا‬- - 5
Kirby

1-http://www.iranrivers.com/Drought/DroughtExperience/water%20
refugees.htm

4-http://www.qanat.info

5-http://helpwater90.blogfa.com/post/11 ‫اٌميت آب‬

6-Information on this page is from Waller, Roger M., Ground Water and the
Rural Homeowner, Pamphlet, U.S. Geolgoical Survey, 1982

7-http://tafakur.parsiblog.com/ /Posts/148/‫افغاوطتان‬+‫معلُمات درياٌاي‬


8-http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D
8%A2%D8%A8- ‫چربً آب‬
9-http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9
%85_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A2%D8%A8
_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8
%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-‫ْ ٓ٘بثغ آة‬٤‫ر٘ظ‬
10-https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/14939/2970
30PAPER0Water0resource0Amu0Darya.pdf?seque nce =1-ٞٓ‫ آ‬١‫ب‬٣‫ٓبد كه‬ِٞ‫ٓؼ‬
11-http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_rivers_of_Afghanistan
12-http://www.avarah.blogfa.com/post-28.aspx

13-World bank working paper N o . 36

14-Water Resource Development in Northern Afghanistan and Its


Implications for AmuDarya Basin, Masood Ahmadٝ Mahwash Wasiq

15-http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9
%85_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A2%D8%A8

94
)Afghanistan water resources( ٌ‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستا‬

_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8
%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-‫درياي کابل‬

16-http://fa.wikipedia.org/wiki/‫تىظيم_مىابع_آب_درافغاوطتان‬

17-http://gaacadamy.blogfa.com/post/9-‫ٌايذرَگرافي َاليت پرَان‬

18-http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=68833-‫آدرش درياي کىر‬

19-http://water.usgs.gov/edu/watercycle.html-‫گردظ آب در رَي زميه‬


20-http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B3 -‫تاريخچً آب‬

21-http://www.nejatab.com/Default.aspx?Page=22&ReadContentDetail=586

22-http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B
1%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C

23-Information on this page is from Waller, Roger M., Ground Water


and the Rural Homeowner, Pamphlet, U.S. Geolgoical Survey, 1982

24-http://www.fao.org/nr/water/aquastat/data/wrs/readPdf.html?f=WRS
_ AFG _en.pdf

25-http://www.jame-ghor.com/archive/ejtemaie/abdul_samad_saeb
/0001_ 01012013_saeb.htm#sthash.j0ECkULN.dpuf

26-H:\Pr0ject2014\AF-Water resource\‫ اٌميت آب‬- ‫وجات آب‬.htm


27-http://www.arwininfo.com/2011-07-12-08-48-53/2011-07-12-08-50-
18/463-2011-12-12-04-46-08.html
28-Water Resource Development in Northern Afghanistan and Its
Implications for AmuDarya Basin\ Masood Ahmadٝ Mahwash Wasiq

95
‫آشُایی تا يُاتغ آتی آفغاَستاٌ (‪)Afghanistan water resources‬‬

‫" اكـبَٗزبٕ فبٗ‪ْٓ ٚ‬زوک ‪ ٚٔٛ‬اكـبٗ‪ٜ‬ب اٍذ ٓب ‪َٛ‬ز‪ ْ٤‬ک‪ ٚ‬ثب آکبٗبد ٓ‪ٞ‬ع‪ٞ‬ك ‪ ٝ‬کٔک‪ٜ‬ب‪١‬‬
‫کْ‪ٞ‬ه‪ٛ‬ب‪ ١‬فبهع‪ ٖٛٝ ،٢‬ها ٓ‪َ٤‬بى‪ٍ ْ٣‬بفزٖ ‪ٓ ٖٛٝ‬ب‪ ٚ٣‬اكزقبه ‪ ٝ‬ثبػش ٍوثِ٘ل‪ٛ ١‬و ّ‪ٜ‬و‪ٗٝ‬ل‬
‫اكـبٕ ٓ‪٤‬گوكك"‪.‬‬

‫‪96‬‬

You might also like