Egzanin nauka o orgonizacji

1. Organizacja - jakakolwiek względnie wyodrębniona całość ludzkiego działania

mająca określoną strukturę skierowana na osiągnięcie jakiegoś celu lub celów

2. Podsystemy organizacji:

♥ cele realizowane przez organizację i wynikające stąd konkretne zadania

♥ ludzie wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami, wzorcami zachowania
♥ wyposażenie materialno-techniczne oraz określone zasady posługiwania się nim
♥ formalna struktura czyli przyjęte zasady podziału zadań i odpowiedzialność za nie

Pojęcia

Kiedy powstawało zarządzanie, silnie rozwijała się organizacja i wiele sposobów

wyrażania jej zaczynając od:

“maszyny” – była widziana jako komputer, ma funkcjonować w określony sposób,

dawać korzyści przekłada się to na sposób działania

Aspekt kultury - organizacje tworzą ludzie, którzy łączą się w grupę utożsamiają się
ze sobą

Aspekt polityczny – patrzenie na organizację jako grę dowodzą różne poglądy,

oczekiwania, powoduje to konflikty, podmioty prowadzą ze sobą gry, decyzje, które
mają 2,3 dno, sposób organizacji i nie działa w transparentny sposób

Aspekt zmiany – rozwój organizacji, to jak zmienia się otoczenie, wymusza zmianę,
trzeba dostosować się do klienta

Ujęcia organizacji:

♥ ujęcie atrybutowe – jest szczególnym rodzajem stosunków części względem siebie

i do złożonej z nich całości, w których części współprzyczyniają się do
powodzenia całości, a całość sprzyja powodzeniu części
♥ ujęcie rzeczowe – oznacza wyodrębnioną, zorganizowaną część, która jest złożona
z rzeczy i zdarzeń. Charakteryzuje się m. in. celowością złożonością oraz
odrębnością celów i struktury w stosunku do otoczenia, ale jednocześnie
powiązaniem z tymże otoczeniem

♥ ujęcie czynnościowe – proces tworzenia rzeczy złożonej. Działanie to ma na celu

odnalezienie czynników, które mogą sprawić przyczynienie się części do sukcesu
całości
 ♥ ujęcie podmiotowe – organizacja jest tutaj systemem zamkniętym, w którym
człowiek jest głównym podmiotem zainteresowania. Jest zorientowana w głównej
mierze na doskonalenie wewnątrzorganizacyjnych relacji między częściami a
całością

Cechy charakterystyczne organizacji:

♥ powoływana jest w sposób zaplanowany do realizacji określonych celów zgodnie z

przepisami lub procedurami

♥ sformalizowana struktura organizacyjna

♥ przejrzysty podział pracy

♥ wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy

♥ istnieje wymiana personelu, inaczej fluktuacja

♥ dominują stosunki rzeczowe

Typy organizacji wg. R. Katza i L. Kahna:

♥ produkcyjne, inaczej gospodarcze, zajmują się dostarczaniem ludziom dóbr i usług. W skład ich
zadań wchodzi także uprawa roli czy eksploatacja zbóż naturalnych
♥ scalające – ich idea jest podtrzymywanie porządku społecznego poprzez socjalizację ludzi. Do
ich obowiązków należy przygotowanie człowieka do określonych ról społecznych, zapobieganie
dezintegracji społecznej oraz kontrolowanie przestrzegania norm społecznych np. Szkoły
♥ organizacje adaptacyjne – ich zadaniem jest zapewnienie postępu społecznego i gospodarczego
poprzez rozwój nauki i używanie posiadanej wiedzy do rozwiązania nowych problemów np.
uniwersytety
♥ organizacje polityczne to zarówno instytucje państwowe jak i partie polityczne, związki
zawodowe czy stowarzyszenia. Ich rolą jest rozsądzanie, koordynacja oraz kontrola ludzi,
zasobów czy podsystemów

Generalne cechy organizacji:

♥ wyodrębniony element społeczeństwa
♥ posiadanie swoistych celów
♥ ograniczona autonomia
♥ wewnętrznie uporządkowane
 ♥ działania członków są bezosobowe
♥ trwałość i ciągłość funkcjonowania
♥ zapewnia maksymalizację efektu synergicznego n

Efekt synergetyczny – zjawisko polegające na tym, że współdziałające element dają wynik

wypadkowy pod jakimś względem większy niż prosta suma skutków wywołanych przez każdy z
elementów z osobna
Efekt: 2+2=5

Szczególny przypadek – efekt organizacyjny, który jest przeciętną nadwyżką korzyści przypadających
na członka zespołu współdziałającego z pozostałymi członkami w sposób zorganizowany, w
porównaniu z korzyścią możliwą do osiągnięcia w działaniu indywidualnym

Źródło efektu organizacyjnego – zmiana struktury działania indywidualnego w porównaniu z

działaniem zbiorowym – podwyższenie stopnia zorganizowania

Przyczyny zmiany stopnia zorganizowania:

♥ osiąganie w pracy
♥ unikanie strat czasu przy zmianach czynności
♥ korzystanie z bardziej wydajnych narzędzi
♥ poszerzenie przestrzennej strefy działania zorganizowanego
♥ umożliwienie koncentracji sił i środków
♥ możliwość przekroczenia progu skuteczności
♥ kontakt społeczny

A. Etzioni – typologia ze względu na relacje ludzi z organizacją

♥ Organizacje przymusowe
♥ Organizacje normatywne
♥ Organizacje ekonomiczne

Organizacje przymusowe:
♥ Uczestnictwo obowiązkowe
♥ Osoby sprawujące władze mają prawo do stosowania przemocy i przymusu. Ich władza ma
formalny charakter oparty na zewnętrznym systemie prawnym
♥ Uczestnicy organizacji są zmuszani do przebywania w niej (nawet siłą), uczestnicy organizacji
nie identyfikują się z nią, a nawet źle się w niej czują
♥ Słabe więzi pomiędzy uczestnikami
♥ W skrajnych przypadkach – takie organizacje stają się wręcz organizacjami totalnymi, panując
nad wolą i wolnością np. więzienia, domy dziecka, szpitale psychiatryczne

Organizacje ekonomiczne (utylitarne):

♥ Uczestnictwo w nich opiera się na poszukiwaniu korzyści za świadomą pracę
♥ Podstawa uczestnictwa: umowa zawierana między organizacją a jej uczestnikami
♥ Warunkiem sprawowania władzy, motywacji i kontroli jest akceptacja przez uczestników
systemu kar i nagród, a także posiadanie możliwości zarządzania tym systemem np.
przedsiębiorstwo

Organizacje normatywne:
 ♥ Uczestnictwo związane z zaspokojeniem potrzeb wyższego rzędu oraz z samorealizacją
♥ Sprawowana władza wynika z norm moralnych oraz przekonań
♥ Uczestnicy organizacji przebywają w niej dobrowolnie i mają wspólny system wartości
♥ Nie ma możliwości fizycznego karania uczestników (teoretycznie) np. kościół, partie polityczne

Istnieje organizacja, która powstała dzięki funkcji geotypowej (pierwotnej). Inne kryteria podziału:
wielkość organizacji, stopień skomplikowania, czas trwania.

Systemowy model organizacji H. Leavid

Organizacja – całość wyodrębniona z otoczenia, otwarta, powiązana z otoczeniem wejściami i
wyjściami
Organizacja ma charakter społeczno-techniczny i składa się ze współczesnych podsystemów

Podsystemy:
♥ Ludzie
♥ Technologie
♥ Zadania
♥ Struktura formalna

Podsystemy organizacji:
♥ Podsystem celów i wartości
♥ Podsystem techniczny (technika i technologia używane w procesach transformacji)
♥ Podsystem struktury (łącznik między podsystemami technicznymi i psychospołecznymi)
♥ Podsystem psychospołeczny (jednostki ludzkie i grupy społeczne w działaniu i wzajemnych
interakcjach)
♥ Podsystem zarządxania (łączy I spaja pozostałe podsystemy organizacji)

Przedsiębiorstwo jako system otwarty:

♥ Składa się z wielu skorelowanych podsystemów
♥ Funkcjonuje w otwartym otoczeniu
♥ Między otoczeniem a poszczególnymi podsystemami przedsiębiorstwa zachodzą określone
związki, zależności i ciągłe interakcje

Cele organizacji:
♥ Cele są rozwinięciem misji
♥ System celów organizacji
♥ Hierarchia celów organizacji
Misja – wyznacza najbardziej ogólny cel działania, określa powód istnienia organizacji, wskazuje na kierunek
uprawianej lub zamierzonej działalności

Cele dzielą się na:

♥ Kierunkowe – mają charakter opisowy
♥ Szczegółowe (konkretne) – są “zwymiarowane” co do istoty, jak I wielkości i złożonego czasu
realizacji
♥ Cele końcowe i pośrednie

Misja organizacji
♥ Misja ma charakter normatywny – określa sens istnienia organizacji na rynku i ogólne założenia
działalności
♥ Misja zakreśla szeroki obraz organizacji, objaśniając go jednocześnie
♥ Misja ma charakter informacyjny

Cechy organizacji jako systemu:

1. Organizacje są systemami otwartymi tzn, stale prowadzą wymianę dóbr materialnych z
otoczeniem
2. Organizacje są ustrukturyzowanymi, czyli uporządkowanymi w pewien sposób
systemami społeczno-technicznymi, tzn. że organizacja to system złożony z czterech
podsystemów:
Celów i zadań; ludzi; wyposażenia materialno-technicznego; technologi
3. Organizacje są systemami celowo tworzonymi przez ludzi do realizacji określonych
funkcji, tzn. że mogą być projektowane podobnie jak twory techniczne z
uwzględnieniem specyfiki tworzywa społecznego
4. Systemy organizacyjne charakteryzują się budową hierarchiczną, tzn. że system
zbudowany jest z podsystemów, które z kolei dzielą się na podsystemy te zaś na
elementy niższego rzędu itp.
5. Systemy organizacyjne mają zdolność doskonalenia się, podnoszenia swojej sprawności i
stopnia zorganizowana
6. Organizacje zdolne są do osiągania dość stałych stanów równowagi dynamicznej z
otoczeniem systemu, tzn. że system, w celu utrzymania zasialania energetycznego z
otoczenia na niezmienionym poziomie zmienia strukturę
7. Funkcje kontrolno-kierownicze w organizacjach znajdują wyraz w procesach
sterowaniem systemu, tzn. że system, w celu utrzymania na niezmiennym poziomie
zasilania energetycznego z otoczenia, zmienia swoją strukturę
8. Systemy będące organizacjami charakteryzują się ekwifinalnością, tzn. że efekty mogą
być osiągalne w różnych typach struktur organizacyjnych i w wyniku poważnie
różniącyh się od siebie procesów organizacyjnych
Problemy:
♥ Cele deklarowane i cele realizowane
♥ Zmienność celów
♥ Autonomizacja celów pośrednich

Otoczenie organizacji (ujęcie systemowe)

Otoczenie systemu to te elementy, które nie wchodzą w jego skład, a równocześnie mają z nim związek
tzn. oddziaływują na ten stan systemu a system oddziałowuje na nie

Przedsiębiorstwo jako organizacja gospodarcza (proces)

 1. Przedsiębiorstwo pobiera z otoczenia określone zasoby
2. Zasoby w wyniku procesów produkcyjnych podlegają przekształceniu w inne zasoby
3. Inne zasoby (produkty lub usługi) trafiają do otoczenia

Zasoby (nakłady na wejściu)

♥ Materialne
♥ Niematerialne
♥ Ludzkie
Zasoby (nakłady na wyjściu)
♥ Materialne (towary)
♥ Niematerialne (usługi)

Otoczenie przedsiębiorstwa
Otoczenie – ogół warunków, oddziaływanie różnych organizacji

Otoczenie:
♥ Narzuca ograniczenia
♥ Stwarza szanse
♥ Wpływa na jego rozwój
Przedsiębiorstwo otwarte na otoczenie: granice są trudne do zidentyfikowania, mają charakter
umowny (odnoszą się nie tyle do obiektów fizycznych, ile do procesów, zjawisk czy zachowań
przedsiębiorstw.)

Makrootoczenie
♥Konkretne czynniki, procesy, uregulowania występujące poza przedsiębiorstwem
♥Różnego rodzaju uwarunkowania:
● Ekonomiczne
● Polityczno-prawne
● Socjo-kulturowe
● Naturalne
● Techniczne i technologiczne
● Naturalne
⇒ Wymiar ekonomiczny:
♦ PKB
♦ Bezrobocie
♦ Inflacja
♦ Poziom i wahania kursów walutowych
♦ Dostępność i oprocentowanie kredytów
⇒ Wymiar polityczno-prawny
♦ Otoczenie polityczne: obejmuje panujący system polityczny, sposób sprawowania władzy i stopień
ingerencji czynników politycznych w inne dziedziny życia społecznego
♦ Otoczenie prawne jest określone przez panujący porządek prawny, stopień szczegółowości norm
prawnych, zwłaszcza dotyczących powstania i funkcjonowania przedsiębiorstwa
⇒ Wymiar socjokulturowy
♦ Otoczenie kulturowe: obejmuje tradycję kulturową i historyczną, dominujący system wartości, normy
etyczne i obyczajowe, wzorce postępowania, poglądy
♦ Otoczenie socjologiczne: klasowastruktura społeczeństwa, płci, wieku, zasoby siły roboczej, jej
mobilność, rozmieszczenie ludności w miastach i na wsiach
♦ Otoczenie edukacyjne: ogólny poziom oświaty, w danym społeczeństwie, stopień rozwoju i specjalizacji
systemu kształcenia

⇒ Wymiar techniczno-technologiczny
♦ Tworzą go: dostępne metody pozwalające przekształcić zasoby przedsiębiorstwa w produkty i usługi
(otoczenie to zawiera zarówno fizyczne wytwory techniki np. maszyny, urządzenia oraz tzw.
Infrastrukturę jak i zasoby wiedzy z tej dziedziny, z których organizacja może korzystać)
⇒ Wymiar naturalny:
♦ To warunki naturalne charakterystyczne dla danego obszaru, determinujące ogólne możliwości działania
przedsiębiorstwa oraz będące źródłem wykorzystywanych przez nie zasobów naturalnych (warunki
geograficzne i przyrodnicze)

Otoczenie zadaniowe przedsiębiorstwa:

♥ Przedmioty gospodarcze
♥ Władze (lokalne)
♥ Instytucje finansowe
♥ Ośrodki badawczo-rozwojowe i innowacyjne
♥ Szkoły, uczelnie wyższe
♥ Społeczność (lokalna, regionalna, danego kraju, społeczność globalna)

Relacje między otoczeniem a organizacją:

♥ Perspektywa „zasileniowa”
♥ Perspektywa „informacyjna”

Przedsiębiorstwa łączą z podmiotami otoczenia zadaniowego stosunki konkurencji i (lub) współpracy,

powiązania kapitałowe i (lub) właścicielskie oraz różnego rodzaju wspólne lub rozbieżne wzajemne oczekiwania.

Zasoby organizacji - zasobami mogą być wszystkie elementy, które można rozpatrywać jako silne bądź słabe
strony organizacji. Mogą one mieć charakter materialny i niematerialny. Najogólniej pod pojęciem zasobów
należy rozumieć sumę czynników produkcji służących realizacji celów organizacji.

Kategorie zasobów:
1. Zasoby rzeczowe – kapitał rzeczowy i finansowy, środki trwałe i obrotowe organizacji
2. Procesy decyzyjne – dotyczą ich optymalnego wykorzystywania w procesie pracy
3. Zasoby rzeczowe – wyznaczają stopień nowoczesności organizacji itp.
4. Zasoby ludzkie – istotne znaczenie mają:
● Struktura zatrudnienia z uwzględnieniem cech demograficznych i zawodowych
● Cechy osobowe, motywacje pracowników, procesy decyzyjne dotyczące wykorzystania zdolności i
umiejętności pracowników
5. Zasoby finansowe – środki finansowe wykorzystywane przez organizację do finansowania działalności
bieżącej
6. Zasoby informacyjne – wszelkiego typu dane liczbowe i jakościowe pochodzące ze środowiska
wewnętrznego i otoczenia organizacji stanowiące podstawę podejmowania decyzji
● Wewnętrzne zasoby informacyjne dotyczące np. poziomu zapasów, struktury kosztów,
wykorzystywania maszyn i urządzeń, wprowadzania nowych produktów, asortymentu,
wykorzystania czasu pracy, praktyki kadrowej, systemu wynagrodzeń

Inny podział zasobów:

♥ Zasoby finansowe – wykorzystywane do realizacji strategii organizacji, kapitał finansowy, zatrzymane
zyski
♥ Zasoby rzeczowe – wykorzystywane w organizacji technologie, budowle, maszyny, urządzenia
♥ Zasoby rynkowe – potencjał jaki organizacja posiada dzięki powiązaniu z rynkiem i z klientami, są to:
miarka handlowa (produktu, organizacji, klienci, reputacja organizacji, kanały dystrybucji, umiejętność
współpracy z kontrahentami etc.
♥ Własność intelektualna – odzwierciedla prawny mechanizm ochrony zasobów organizacji i dotyczy
głównie patentów, praw autorskich, zastrzeżonych wzorów, marek handlowych, know-how
♥ Zasoby ludzie – z uwzględnieniem przeszkolenia, doświadczenia, postaw i preferencji, oczekiwań,
inteligencji i obejmują także wiedzę specjalistyczną, umiejętności twórczego myślenia i rozwiązywania
problemów, umiejętności przedsiębiorcze i menedżerskie
♥ Zasoby organizacyjne – dotyczą technologii i procesów zarządzania organizacją, czyli organizacji,
systemów zarządzania, struktury organizacyjnej, kultury organizacyjnej, systemów zarządzania, struktury
organizacyjnej, kultury organizacyjnej, systemów komunikowania, filozofii zarządzania itp.
♥ Zasoby relacyjnej (więzi z otoczeniem) 0 związane są z politycznymi umiejętnościami promowania,
neutralizowania (bystrość polityczna); np. relacje z instytucjami finansowymi lub z kontrahentami.
Wiedza jako zasób organizacji:
♥ Jest rozpatrywana pod kątem wkładu, jaki wnosi w osiąganie jej celu
♥ Zasób ten powstaje w wyniku procesów przechodzenia od danych poprzez informacje do wiedzy i
mądrości
♥ Dla organizacji szczególnie ważne jest miejsce występowania i tworzenie wiedzy, jej dostępność oraz
znaczenie tego zasobu w realizacji celów organizacyjnych. Najczęściej wyodrębnia się wiedzę jawną
inaczej formalną lub uzewnętrznioną, dającą się jasno sprecyzować i kodyfikować, a także wiedzę
ukrytą, uświadamianą ale trudno werbalizowaną i przekazywaną, niezawartą w dokumentach

Najważniejsze zasoby wiedzy:

♥ Kluczowa technologiczna – wyróżnik organizacji, ta wiedza, która odróżnia ją od innych konkurujących
jednostek
♥ Kluczowa koordynująca – inaczej wiedza o wiedzy, oparta m.in. na przyjętych wzorcach postępowania i
konkretnych układach interpersonalnych i przepływie wiedzy, usuwania wiedzy już zbędnej i
przestarzałej; umożliwia wykorzystywanie innych rodzajów wiedzy organizacji
♥ Wiedza pomocnicza – nie została wytworzona w organizacji i nie stanowi jej własności, ale jest przez nią
wykorzystywana, np. zakupione oprogramowanie lub licencja
♥ Wiedza rynkowa – zbiorowe zrozumienie w organizacji procesów rynkowych

Koordynowanie wykorzystania zasobów dla osiągnięcia określonych celów organizacji stanowi istotę
zarządzania

Zasoby

Materialne Niematerialne
(grunty, budynki, maszyny,
urządzenia, materiały)

umiejętności
(wiedza, zdolności integracyjne)

Relacyjne
(relacje z dostawcami, klientami)

nastawienie

Niematerialne zasoby przedsiębiorstwa

♥ Zasoby rynkowe (potencjał jaki tworzy się dzięki trudno wymiernym powiązaniom z rynkiem i klientem)
♥ Własność intelektualna (odzwierciedlająca prawny mechanizm ochrony zasobów)
♥ Ludzie (ich przeszkolenie, doświadczenie, osądy potrzeby, oczekiwania, inteligencja)
♥ Zasoby organizacyjne (technologie i procesy zarządzania)
♥ Zasoby relacyjne (więzi z otoczeniem)
Zasoby te są w większości ukryte w ludziach i tworzą kapitał intelektualny organizacji.

Cechy kapitału intelektualnego:

♥ Brak uwzględnienia w sprawozdaniach finansowych
 ♥ Niemierzalność
♥ Możliwość powiększania w procesie uczenia się
♥ Selektywna ekspozycja w stosunku do firmy ( pracownik daje tyle wiedzy i umiejętności ile wymaga
dana sytuacja)
Kapitał intelektualny można podzielić na:
♥ Kapitał ludzki (wiedza umiejętności i możliwości jednostek mające wartość ekonomiczną)
♥ Kapitał strukturalny to inwestycje organizacji w systemy oraz filozofia, która przyspiesza przepływy
wiedzy w organizacji jak i na zewnątrz – do dostawców i kanałów dystrybucji.