PANIMULA
ipinakilala niya sa kanyang tulang “ Ako ang Daigdig”.
Kasabay ng paglipas ng panahon ay ang mga pagbabagong
naganap sa larangan ng panitikan. Kaya mapapansin ang ilang
pagkakaiba ng mga akdang makaluma at makabago. Isa lamang itong
patunay na lumalago ang paniltikang Filipino. Ngunit mapapansin rin
natin na mayroong estilo at paraan ng paggawa ng mga akda noon
ang nananatili pa rin hanggang ngayon, at isa na rito ang mga tula.
Sa araling ito ay lubos nating mauunawaan ang pagpapahalaga sa
mga tulang makaluma o makabago hingil sa kaurian, kaanyuan, estilo
at paksa ng mga ito.
Ang tula ay isang anyo ng sining o panitikan na naglalayong
maipahayag ang damdamin sa malayang pagsusulat. Binubuo ito ng
saknong at taludtod. Kabilang naman sa mga elemento nito ang sukat
o bilang ng pantig sa bawat linya; ang taludtod o ang bawat linya ng
isang tula; saknong na binubuo ng mga tauldtod; tugma, na tumutukoy
sa pagkakapareo ng tunog sa hulihang bahagi ng salita sa bawat
taludtod; ang kariktan o ang mga salitang ginagamit upang masiyahan
ang mga nakikinig o mambabasa; at ang talinhaga, ito ang natatagong
kahulugan o mnesahe ng isang tula.
NILALAMAN
MGA ANYO NG TULA
Ang mga anyo ng tula ay maaaring i-uri sa apat na bahagi. Ito ay
ang Malayang taludturan, Tradisyonal, May sukat na walang tugma at
Walang sukat na may tugma. Upang maintindihan ng mabuti, ay iisa-
isahin kong ipaliwanag ang bawat anyo ng tula.
1. Ang Malayang taludturan - Isang tula na isinulat nang walang
sinusunod na patakaran kung hindi ang ano mang naisin ng
sumusulat. Ito ay ang anyo ng tula na ipinakilala ni Alejandro
G. Abadilla. Ayon sa kanya, maaaring makalikha ng tula na
walang sukat at walang tugma. Ngunit dapat manatili ang
karikatan, ito ay ang paggamit ng matatalinhagang pahayag na
2. Ang Tradisyonal na Tula - Ito ay isang anyo ng tula na may
sukat, tugma at mga salitang may malalim na kahulugan.
3. Tulang may sukat na walang tugma – ang bawat pantig ng
tulang ito ay mayroong sukat ngunit walang tugma ang dulo ng
bawat salita.
4. Tulang walang sukat na may tugma – tinatwag rin itong berso
blangko. Ang tulang ito ay mayroong tugmaan sa bawat dulo
ng salita ngunit walang sukat na sinusunod.
Ngunit bukod sa mga nabanggit, mayroon pang itinuturing na
tatlong kakaibang anyo ng tula. Ito ay ang Diona, Tanaga at Dalit.
Ang tatlong ito ay nabibilang sa katutubong uri ng mga tula. Isang
katibayan na di pa sinisilang si Francisco Balagtas o kung sino mang
sikat at bihasa sa larangan ng ganitong panitikan ay mayaman na
tayong mga Pilipino sa pagkamalikhain lalo na sa pagbuo ng mga tula.
Mga Katutubong Anyo ng Tula
1. Diona - Noong unang panahon ay kilala ito bilang isang uri ng
awiting bayan na nasa anyong patula ngunit may tugtugin at
indayog na ayon sa damamin, kaugalian at himig ng pag-awit.
Karaniwan sa mga tema ng Diona ay awiting pangkasal,
panliligaw, at awiting inaawit sa bahay o trabaho. Ngunit sa
kasalukuyan ay itinuturing na itong isang tula na binubuo ng
pitong pantig kada taludtod, tatlong taludtod kada saknong at
may isahang tugmaan. Kaya binansagan ito na “Pinoy Haiku”
at sari sari na ang tema nito.
 Halimbawa: 3. Dalit - Ang dalit ay isang katutubong anyo ng tula na binubuo
Ang paying ko’y si inay ng walong pantig kada taludtod, apat na taludtod kada saknong
Kapote ko si itay at may isahang tugmaan. Ito ay karaniwang panrelihiyon,
Sa maulan kong buhay
partikular na para sa layunin ng papuri, pagsamba, o
Raymond Pambit
panalangin at karaniwang iniaalay sa Diyos at may kahalong
pilosopiya sa buhay.
Lolo, ‘wag kang malungkot
Ngayong uugod-ugod Halimbawa:
Ako po’y inyong tungkod
Gregorio Rodillo Ang sugat ay kung tinaggap
Di daramdamin ang antak
2. Tanaga - Ang tanaga ay isang katutubong anyo ng tula na Ang aayaw, at di mayag
binubuo ng pitong pantig kada taludtod. Ito ay may apat na Galos lamang magnanaknak
taludtod na may isahang tugmaan. Ang tulang ito ay palasak
nab ago pa man dumating ang mga Kastila. Ito ay nahahawig Isda akong gagasapsap
sa Haiku at naging palasak rin noong panahon ng mga Hapon. Gagataliptip kalapad
Kaya nakikipagpusag
Ang tanaga ay itinuturing na malayang tula na sagana sa
Ang kalaguyo’y apahap
talinghaga.
Huwag kang maglingong-likod
Halimbawa: Dito sa baying marupok
Parang palaso, at tunod
Kalikasan Sa lupa rin mahuhulog
Ganito nga ang hangin
Simoy na lalanghapin MGA URI NG TULA
Pilit panatilihin
Para sa buhay natin Ang Tula ay may apat na uri at bawat isa sa mga uring ito ay may
kaniya kaniyang bahagi. Ang mga uri ng tula ay ang sumusunod:

Uling 1. Tulang Liriko o Tulang Damdamin (lyric poetry) – Ito ang

Putol-putol na ugat pinakamatandang uri ng tulang naisulat sa kasaysayan ng
Sa dibdib nitong gubat daigdig. Itinatampok sa tulang ito ang sariling damdamin at
Ay nakikipag-usap
maging ang pagbubulay-bulay ng makata. Ang kataga ng
Sa nag-iwi ng tabak
tulang liriko sa kasalukuyan ay karaniwang tinutukoy bilang
 mga salita sa isang kanta. Sa tulang ito ay ipinahahayag ng
isang makata ang kanyang iniisip at persepsyon.
Mga uri ng Tulang Liriko
a.) Awit (Dalitsuyo) – ito ay uri ng tulang liriko na karaniwang
binubuo ng apat na taludtod sa bawat saknong at ang bawat
taludtod ay may labindalawang pantig. ito ay tumutukoy sa
mga awiting madalas nating marinig. Ang uring ito ay may
paksa ng pagmamahal, malasakit at pamimighati.
Halimbawa:
AWIT NG MANLALAKBAY Ni Jose Rizal
Kagaya ng dahong nalanta, nalagas,
Sinisiklut-siklot ng hanging marahas;
Abang manlalakbay ay wala nang liyag,
Layunin, kalulwa't bayang matatawag.
Hinahabul-habol yaong kapalarang
Mailap at hindi masunggab-sunggaban;
Magandang pag-asa'y kung nanlalabo man,
Siya'y patuloy ring patungo kung saan!
Sa udyok ng hindi nakikitang lakas,
Silanga't Kanlura'y kanyang nililipad,
Mga minamahal ay napapangarap,
Gayon din ang araw ng pamamanatag.
Sa pusod ng isang disyertong mapanglaw,
Siya'y maaaring doon na mamatay,
Limot ng daigdig at sariling bayan,
Kamtan nawa niya ang kapayapaan!
Dami ng sa kanya ay nangaiinggit,
Ibong naglalakaby sa buong daigdig,
Hindi nila tanto ang laki ng hapis
Na sa kanyang puso ay lumiligalig.
Kung sa mga tanging minahal sa buhay
Siya'y magbalik pa pagdating ng araw,
Makikita niya'y mga guho lamang
At puntod ng kanyang mga kaibigan.
Abang manlalakbay! Huwag nang magbalik,
Sa sariling baya'y wala kang katalik;
Bayaang ang puso ng iba'y umawit,
Lumaboy kang muli sa buong daigdig.
Abang manlalakbay! Bakit babalik pa?
Ang luhang inyukol sa iyo'y tuyo na;
Abang manlalakbay! Limutin ang dusa,
Sa hapis ng tao, mundo'y nagtatawa
b.) Soneto – binubuo ito ng labing-apat na taludtod. Ang tulang
ito ay nagsasaad ng daloy ng emosyon sa paglalahad dahil sa
pagkakahati nito sa iilang bahagi. Ito ay karaniwang may
linya hinggil sa damdamin at kaisipan, may malinaw na
kabatiran sa likas na pagkatao.
Halimbawa:
SONETO PARA SA MAKATANG
MAKABAYAN Ni Ron De Vera
kung wika ang sandata at tugmaan ang digma
gawan ng sarswela ang aping magsasaka
ikuwento ang buhay ng nasa selda
at ipagbalagtasan ang tunay na paglaya
kung lapis ang sandata at nasa papel ang digma
sumulat ng tula para sa mga nawawala
gawan ng dalit ang pinatay na walang aba
at bumuo ng nobela tungkol sa pakikibaka
 kaya't pulutin ang sandata at mamuno sa
digmaan d.) Elehiya – ito ay tula ng pagtangis o pag-alala sa isang yumao.
pagka’t tula mo’y di lang pang silid-aklatan
ang sinulat mo’y mumulat ng kaisipan Halimbawa:
makata ng bayan, may lugar ka sa kilusan
ELEHIYA PARA KAY RAM
ang obra mo ngayo’y di na lang pang libangan ni Pat V. Villafuerte
makata ng bayan, ngayon ay lumalaban!
Kung ang kamatayan ay isang mahabang
paglalakbay
c.) Oda – ang tulang ito ay may kaisipan at estilong higit na dakila Di mo na kailangang humakbang pa
at marangal. Ito ay isang ginagamit bilang papuri o dedikasyon Sapagkat simula't simula pa'y pinatay ka na
Ng matitigas na batong naraanan mo
para sa isang tao o bagay na nagsisilbing inspirasyon ng
Habang nakamasid lamang
makata. Ang mga batang lansangang nakasama mo
Nang maraming taon.
Halimbawa:
Silang nangakalahad ang mga kamay
BAYAN KO ni Jose Corazon De Jesus
Silang may tangang kahon ng kendi't sigarilyo
Ang bayan kong Pilipinas
Silang may inaamoy na rugby sa madilim na
Lupain ng ginto't bulaklak
pasilyo.
Pag-ibig na sa kanyang palad
Sa pagitan ng maraming paghakbang at
Nag-alay ng ganda't dilag.
pagtakbo
Bunga ng maraming huwag at bawal dito
At sa kanyang yumi at ganda
Sa mga oras na nais mong itanong sa Diyos
Dayuhan ay nahalina
Ang maraming bakit at paano
Bayan ko, binihag ka
Ay nanatili kang mapagkumbaba at tanggaping
Nasadlak sa dusa.
ikaw'y tao
At tanggapin ang uri ng buhay na kinagisnan
Ibon mang may layang lumipad
mo.
kulungin mo at umiiyak
Buhay na hindi mo pinili dahil wala kang
Bayan pa kayang sakdal dilag
mapipili.
Ang di magnasang makaalpas!
Buhay na di mo matanggihan dahil nasa mga
palad mo
Pilipinas kong minumutya
Ang pagsang-ayon, ang pagtango at
Pugad ng luha ko't dalita
pagtanggap
Aking adhika,
Bilang bagong ama ng lima mong nakababatang
Makita kang sakdal laya.
kapatid
 e.) Dalit – isang uri ng tulang panrelihiyon. Ito ay ginagamit bilang
papuri para sa Diyos o nagsisilbing panalangin.
f.) Tulang Pasalaysay (narrative poetry) - isang tula na may
balangkas na naglalahad ng mga tagpo o pangyayari sa
pamamagitan ng mga taludtod.
Mga uri ng Tulang Pasalaysay
a. Epiko – pinakamarangal at isang mahabang tulang
salasay na ang mga pangyayari ay napipisan sa
pagbubunyi sa kabayanihan ng isang tao na naging
matagumpa sa isang laban o panganib. Sinasalamin
rin nito ang kultura at paniniwala ng isang lugar o
bansa.
Halimbawa:
Biag ni Lam-ang (Ilokano), Ibalon (Bikol) at
Maragtas (Bisayas)
b. Awit/korido – isang tulang pasalaysay na
karaniwang may sukat na walong pantig sa bawat
taludtod, at ang bawat saknong ay binubuo ng apat
na linya. Ito ay nagtataglay ng mga paksang
kababalaghan at malaalamat na karamihan ay
hiram o halaw sa paksang Europeo dahil na rin sa
impluwensyang mga Espanyol. Ilan sa mga
halimbawa nito ay ang Ibong Adarna, Don Juan
Tinoso at Mariang Kalabasa.
g.) Tulang Pantanghalan o Padula – tulang isinasadula sa mga
entablado o iba pang tanghalan. Karaniwan itong binibigkas
nang may saliw ng tunog o musika pang mas maging kagiliw-
giliw sa mga manonood.
Mga uri ng Tulang Dula
a. Komedya – ang layunin nito ay gawing kawili-wili ang
panonood sa pamamagitan ng mga ginagawa ng
pangunahing tauhan. Ang wakas nito ay masaya. Ang
kaguluhan sa bandang simula ay naaayos. Ang pagkakasundo
sundo ng mga tauhan ang nakapagpapasaya sa mga
nanonood. Isang halimbawa ng komedya na isinulat ni Juan
Crisostomo Soto (o Crissot), na tinaguriang “Ama ng
Panitikang Kapampangan” ay ang komedyang Kiki-Riki, isang
komedyang nakasulat sa Kapampangan at may isang yugto.
b. Melodrama – ginagamit ang tulang ito sa mga dulang
musikal. Isang halimbawa nito ang
Sarimanok na isinulat ni Steven Prince “Patrick” C. Fernandez.
c. Trahedya – nauuwi ang dulang ito sa malagim o
malungkot na wakas. Isang halimbawa ng trahedya ay Ang
Trahedya sa Balay ni Kadil na isinulat ni Don Pagusara.
d. Parsa – ang parsa ay nakapagpapasiya sa mga
nanonood dahil sa mga dugtong-dugtong na mga
pangyayaring nakatatawa.
e. Saynete – ang dulang ito ay tungkol sa mga lugar o
pag-uugali ng mga tao.
h.) Tulang Patnigan – tulang sagutan na itinatanghal ng
magkatunggaling makata ngunit hindi sa paraang padula.
Mga uri ng Tulang Patnigan
a. Balagtasan - ito ay tagisan ng talino at galing sa
pagbigkas ng tula. Ito ay isang pagtatalong patula
bilang pangangatwiran sa isanng paksa. May
 lakandiwang namamagitan sa pagtatalong ito. Ang Narito naman ang ilang mga estlo sa pagsulat ng tula:
tulang ito ay karangalan ni Francisco Balagtas
Baltazar. 1. Tulang Dyamante – malayang pagkakaayos ng mga taludtod
na nasa anyo ng iba’t ibang hugis tulad ng diamante, na
b. Karagatan – isang paligsahan sa tula na nakadaragdag ng linaw at kahulugan ng paksa.
kalimitang nilalaro sa mga luksang lamayan o
pagtitipong parangal sa isang yumao. Ang Halimbawa:
pinagmulan nito ay batay sa alamat ngn singsing ng Kaibigan
isang dalaga na nahulog sa gitna ng dagat. Ni: Neriza C. Pesigan
c. Duplo – pagtatalong patula na karaniwan ay hango
sa mga salawikain, kawikaan, at kasabiahan. Kaibigan
Sa hirap at ginhawa
d. Batutian – isang patulang pagtatalo na ang Sa lungkot man o ligaya
pangunahing layunin ay makapagbigay-aliw sa mga Wala kang kapara
nakikinig o bumabasa. Nag-iisa

e. Fliptop o Battle Rap – isang modernong uri ng 2. Tulang Paralel – isang uri ng tula na basahin man nang
balagtsan kung saan anng dalawang panig ay pahalang o pababa ay makabubuo ng mensahe. Sa
nagsasagutan patngkol sa isang paksa. Kailangan makabago o kasalukuyang panahon, ito ay mas kilala bilang
itong may tugma na binibigkas nang mabilis. reverse poetry.

ESTILO NG TULA Halimbawa:

Rosas
Ang estilo ay tumutukoy sa paraan kung paano isinusulat o Ni: Nikki Lalaine M. Avilla
binubuo at binibigkas ang isang tula. Kabilang sa mga estilo o
paraan na dapat tandaan sa pagbigkas at pagbuo ng tula ay ang Magandang bulaklak
mga sumusunod: May pula at dilaw
Mayroon pang puti
• Ang bilis ng pagbigkas ng tula ay naaayon sa nilalaman at Sagisag ng kalinisan
paksa nito.
• Nagiging masining ang tula kung ito ay ginagamitan ng Iba’t ibang kulay
tayutay. Nakatutulong ito upang maging mabisa at kaakit-akit Kay inam pagmasdan
ang tula. Busilak na tunay
• Dapat isaalang-alang ang mga tuntunin sa pagbuo ng tula Kakaibang katangian
gaya ng pagbuo ng tunog o paguulit-ulit ng mga inisyal na
tunog-katinig o tunog-patinig.
 3. Akrostik - ito ay isang uri ng tula kung saan ang unang titik
ng bawat linya ay mayroong mensahe. Maaari ding wala sa
unahang linya ng titik ng mensahe.
Halimbawa:
Tulang Akrostik ni Hercules L. Regis
P ahayag ng puso’t isip na damdamin
A ntigin ang diwa’t tapat na layunin
N alagom tradisyon ito’y pagyamanin
I lapat ang titik upang salaysayin
T ula man o prosa ay kayang sambitin
I isulat sa aklat, ito’y mamanahin
K aakibat dito’y katutubong bilin
A kiting may sabik, kabataan natin
N ingas ng pag-ibig ay lagging isipin
MGA PAKSA NG ISANG TULA
Ang paksa ay ang anomang nabubuong kaalaman o kaisipan,
mensahe, pananaw, saloobin na nais iparating ng makata o may akda.
1. Tulang Makabayan – it o ay nagsasaad ng maalab na
pagmamahal sa bayan. Ang iba ay nagbibigay-diin sa
natatanging kasaysayan, magagandang tanawin at buhay ng
mga dakilang tao o pinuno ng isang bansa.
Halimbawa: Pilipinas, Ikaw ang ang Aking Bansa! ni Avon
Adarna
2. Tula ng Pag-ibig – ang paksa ng tulang ito ay may kinalaman
sa pagmamamhalan ng dalawang magsing-irog, maaalab na
pagsinta ng isang lalaki sa babaeng kanyang minamahal.
Maging ang kasawian sa pag-ibig ay bahagi ng tulang ito.
Halimbawa: Kalupi ng Puso ni Jose Corazon De Jesus
3. Tulang Pangkalikasan – nagbibigay-diin sa kahalagahan ng
kalikasan sa buhay ng tao gayundin ang kadakilaan, at
karilagan ng kalikasan na nakaaakiit sa mga makata upang
sumulat ng tulang may ganitong paksa.
Halimbawa: Na-Ondoy, Na-Pepeng
4. Tulang Pastoral – ito ay nagbibigay-diin sa mga katangian ng
buhay sa kabukiran, gayundin sa kagitingan at kadakilaan ng
mga magsasakang matiyagang nagbubungkal ng mga lupa, at
maging ang kahalagahan ng pagsasaka sa ekonomiya ng
bansa.
Halimbawa: Bayani ng Bukid ni Al Perez
Iba pang paksa ng tula sa Timog-Silangang Asya:
• Iba’t ibang uri ng pamumuhay at pag-uugali
• Dignidad sa paggawa
• Paksang may kinalaman sa pang-araw-araw na
pamumuhay
• Paksang pangkaluluwa at pangkagandahang-asal
• Paksa tungkol sa pagkabigo o paghihirap
KONKLUSYON
Gaano man karaming pagbaago ang nagaganap sa ating
lipunan, marapat lamang na itimo natin sa ating isipan ang
kahalagahan ng mga tula at iba pang akdang pampanitikan sa bawat
kapanahunan. Makaluma man ito o makabago, kailangan natin itong
mahalin at ipagmalaki sapagkat ang mga ito ang sumasalamin sa
ating lahi. Lagi ring pakatandaan na sinoman ay maaaring makalikha
ng makabuluhang akda gaya ng tula. Ano mang estilo, uri anyo at
paraan ang nais gamitin, basta’t ito ay nakapagbibigay- aral at
inspirasyon sa bawat mambabasa, ito ay maituturing na mahalaga.