Chất: dùng để chỉ tính quy định vốn có của sự vật hiện tượng, là sự thống nhất hữu cơ giữa

các thuộc
tính phân biệt một sự vật hiện tượng này với sự vật hiện tượng khác
Chất có tính khách quan
Chất bao gồm cả thuộc tính cơ bản và thuộc tính không cơ bản, chỉ có thuộc tính cơ bản mới có thể
trở thành chất của sự vật
Chất thay đổi khi thuộc tính cơ bản thay đổi
Trong những quan hệ khác nhau thì thuộc tính cơ bản cũng khác nhau
Chất có nhiều cấp độ. Một thuộc tính cũng có thể được coi là một chất nếu như nó bao gồm nhiều
thuộc tính nhỏ hơn. Một sự vật hiện tượng đều có thể có nhiều chất
Lượng: phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật hiện tượng về mặt
số lượng, quy mô, trình độ, nhịp độ của các quá trình vận động và phát triển của sự vật hiện tượng
Đặc điểm cơ bản của lượng là tính biến đổi
Lượng cũng mang tính khách quan; lượng có thể được coi là một dang vật chất, có một vị trí nhất định
trong không gian và tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định
Một sự vật hiện tượng có thể có nhiều lượng; có lượng có thể đo bằng số liệu, đại lượng cụ thể, cũng
có lượng chỉ có thể được nhận thức bằng khả năng trừu tượng hóa, có lượng biểu hiện bề ngoài của
sự vật hiện tượng, cũng có lượng đo lường quy mô, kết cấu bên trong của sự vật.
Tuy nhiên, trong quan hệ này có thể là chất nhưng trong quan hệ khác có thể là lượng.
________________________________Quan hệ biện chứng giữa chất và lượng
Sự thay đổi về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất
Trong mỗi một sự vật hiện tượng đều có sự thống nhất giữa hai mặt chất và lượng. Hai mặt này không
tồn tại cô lập tách rời nhau mà chúng tác động lẫn nhau một cách biện chứng.
Lượng là mặt thường xuyên biến đổi, trong khi chất lại là một mặt khá ổn định. Khi lượng thay đổi
trong một giới hạn mà tại đó chưa diễn ra sự thay đổi về chất thì ta gọi đó là độ.
Độ là một phạm trù triết học chỉ sự thống nhất giữa hai mặt chất và lượng, là một khoảng giới hạn mà
tại đó sự thay đổi về lượng chưa dẫn đến sự thay đổi cơ bản về chất.
Khi lượng biến đổi tới một giới hạn nhất định mà tại đó diễn ra sự thay đổi cơ bản về chất thì ta gọi đó
là điểm nút
Điểm nút chính là điểm giới hạn mà tại đó bước nhảy xảy ra
Bước nhảy chính là điểm giới hạn mà tại đó sự thay đổi về lượng dẫn đến sự thay đổi cơ bản về chất,
làm cho sự vật hiện tượng trở thành sự vật hiện tượng mới
Lượng biến đổi tới giới hạn điểm nút, vượt qua giới hạn độ thì xảy ra sự thay đổi cơ bản về chất, sự
vật hiện tượng trở thành sự vật hiện tượng mới
Chất mới sẽ tác động ngược lại vào lượng,làm thay đổi lượng
Sự tác động chuyển hóa của lượng-chất phụ thuộc vào những điều kiện nhất định
Các hình thức của bước nhảy
Bước nhảy cục bộ: bước nhảy mà tại đó chỉ có một vài yếu tố của chất của sự vật bị thay đổi
Bước nhảy toàn bộ: toàn bộ chất của sự vật bị thay đổi
Bước nhảy đột biến: diễn ra trong một quãng thời gian ngắn
Bước nhảy dần dần: diễn ra trong một khoảng tg dài, có các khâu trung gian, quá độ
Ý nghĩa phương pháp luận:
- cần coi trọng quá trình tích lũy về lượng, tránh nóng vội, chủ quan, tả khuynh (tuyệt đối hóa về
chất)< đồng thời cũng tránh sự trì trệ, bảo thủ, hữu khuynh
- khi lượng tích lũy đến điểm giới hạn bước nhảy thì nên lựa chọn một hình thức phù hợp để thực
hiện bước nhảy để tránh trì trệ, bảo thủ, hữu khuynh
- phải biết tạo điều kiện cho quá trình chuyển hóa giữa lượng và chất diễn ra theo một mục đích nhất
định.