Bài giảng 22

NGOẠI TÁC

Slide 1
 Ngoại tác là gì?

Ngoại tác là sự tác động ra bên ngoài của đối

tượng này đến lợi ích hay chi phí của đối tượng
khác mà không thông qua giao dịch và không
được phản ánh qua giá cả.
Làm tăng lợi ích Làm giảm lợi ích
(giảm chi phí) là (tăng chi phí) là
ngoại tác tích cực ngoại tác tiêu cực

Đôi khi được gọi là những tác động đến bên thứ ba.
Slide 2
 Cách phân loại khác về ngoại tác
Sản xuất – sản xuất
❑ Nhà máy đường và nuôi cá bè
❑ Người trồng hoa và người
nuôi ong
Sản xuất – tiêu dùng
❑ Nhà máy thuốc lá – khu
dân cư
❑ Nhà máy xi măng- khu
dân cư và người đi đường
Tiêu dùng – sản xuất
❑ Nước thải sinh hoạt- sản
xuất muối
❑ Nước thải sinh hoạt- nuôi
tôm
Tiêu dùng – tiêu dùng
❑ Karaoké và đọc sách
❑ Hàng xóm trồng hoa
❑ Nước thải sinh hoạt-
người đi đường
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
 Dòng kênh bọt trắng tanh nồng khủng khiếp ở Hà Nam
04/01/2018 03:08 GMT+7
-Dòng bọt trắng ùn cao như núi có mùi tanh nồng nặc là nỗi ám ảnh kinh
hoàng của người dân xóm Chợ Lương suốt 10 năm qua.

Slide 7
Slide 8
Xỉ than nhiệt điện Vĩnh Tân

Slide 9
Gần 20 nhà máy nhiệt điện than ở Miền Bắc

Slide 10
Tại sao ngoại tác là một thất bại của thị trường?

Vì ngoại tác dẫn đến việc sử dụng nguồn lực

kém hiệu quả (phúc lợi xã hội không lớn
nhất). Cụ thể là:
➢ Sản xuất quá nhiều những hàng hóa gây ra ngoại
tác tiêu cực, và
➢ Cung ứng quá ít những hàng hóa, dịch vụ tạo ra
ngoại tác tích cực.

Slide 11
 Hiệu quả thị trường
(khi không có ngoại tác)

MSB D (MSB=MPB) S (MSC=MPC)

MSC

CS Thị trường đạt hiệu quả:

P* MSB = MSC
Phúc lợi xã hội lớn nhất:
PS
NW = CS + PS

Q* Sản lượng Slide 12

 Ngoại tác tiêu cực và tính phi hiệu quả
MSC=MPC + MEC
MSB MSB
MSC MPC
A
Chi phí ngoại tác biên (MEC)
E* Do có ngoại tác tiêu cực nên
P E tại E, MSC > MSB: sản xuất
và tiêu dùng quá nhiều; tổn
thất xã hội là tam giác E*AE.

Q* Q Sản lượng Slide 13

 Ngoại tác tích cực và tính phi hiệu quả
MSB MSB=MPB+MEB
MSC MPB MSC
A
E*
Lợi ích ngoại tác biên (MEB)
P E
Do có ngoại tác tích cực nên
tại E, MSB > MSC: cung
ứng và tiêu dùng quá ít,
dưới mức hiệu quả; tổn thất
vô ích là tam giác EAE*
Q Q* Số lượng
Slide 14
 Giải pháp khắc phục ngoại tác

Nguyên tắc chung là nội bộ hóa ngoại tác, tuy nhiên:

➢ Ngoại tác đa dạng và phức tạp.
➢ Không có giải pháp duy nhất phù hợp cho mọi tình
huống.
➢ Chủ yếu là giải pháp của chính phủ, ít có giải pháp tư
nhân hay cộng đồng.
➢ Lựa chọn giải pháp, người làm chính sách cần chú ý
đến nhiều tiêu chí.

Slide 15
 Các tiêu chí lựa chọn giải pháp

❖ Tính hiệu quả (chọn mức xả thải tối ưu)

❖ Tính công bằng (phân chia lợi ích và chi phí giữa
các nhóm gánh chịu và gây ra ngoại tác)
❖ Tính khả thi - dễ quản lý thực hiện.
❖ Tính linh hoạt (điều kiện thị trường thay đổi, thông
tin mới, kỹ thuật được cải tiến)
❖ Tạo động cơ khuyến khích.

Slide 16
Các giải pháp khắc phục ngoại tác

❖ Tự nguyện
❖ Ngăn cấm
❖ Chia tách
❖ Đánh thuế hoặc trợ cấp
❖ Chỉ thị (yêu cầu cắt giảm ô nhiễm)
❖ Điều tiết (tiêu chuẩn chất thải, tiêu chuẩn kỹ thuật)
❖ Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng

Slide 17
 Thueá hieäu chænh

MSC = MPC + thueá ñôn vò

MSB MSB=D
MSC MPC=S

Thueá ñôn vò = MEC

PD
P0

PS

Q* Q Saûn löôïng Slide 18

 Thueá laøm taêng hieäu quaû xaõ hoäi
Tam giaùc hoàng bieåu
MSC thò hieäu quaû xaõ hoäi
MSB taêng leân.
MSB=D
MSC MPC=S

PD e DCS = -a-c
a c
P0
d DPS = -b-d
b
PS DG = a+b
DEx = c+d+e
DNW = e

Q* Q Saûn löôïng Slide 19

Taùc ñoäng cuûa thueá hieäu chænh

Taêng giaù vaø giaûm saûn löôïng xuoáng ñeán

möùc hieäu quaû.
Giaûm nhöng khoâng xoùa boû hoaøn toaøn oâ
nhieãm do saûn xuaát gaây ra.
Laøm taêng hieäu quaû xaõ hoäi.
Caûi thieän coâng baèng cho nhöõng ngöôøi
soáng gaàn nhaø maùy saûn xuaát.

Slide 20
 Trôï caáp hieäu chænh

MSB
MSB=MPB+Trôï caáp ñôn vò
MSC
MSC=S
MPB=D
PS Trôï caáp ñôn vò =MEB
P0
PD

Q Q* Soá löôïng hoïc sinh

Slide 21
 Trôï caáp laøm taêng hieäu quaû xaõ hoäi
MSB=MPB+ Trôï caáp
MSB Tam giaùc hoàng bieåu
MSC MPB=D MSC=S thò hieäu quaû xaõ hoäi
taêng leân do trôï caáp
g
PS
a cf DCS = b+d
e
P0 b d DPS = a+c+f
PD DG = -a-b-c-d-e-f
DEx = e+g+f
DNW = g+f

Q Q* Soá löôïng hoïc sinh

Slide 22
 Taùc ñoäng cuûa trôï caáp hieäu chænh
Giaûm möùc giaù roøng cuûa giaùo duïc
Taêng soá löôïng hoïc sinh ñeán möùc hieäu quaû
Taêng hieäu quaû xaõ hoäi
Caûi thieän coâng baèng (nhaát laø cho nhöõng
hoïc sinh khoâng theå ñeán tröôøng neáu khoâng
coù trôï caáp)
Caùc chính phuû thöôøng trôï caáp hoaøn toaøn cho giaùo duïc phoå
thoâng, nhöng chæ trôï caáp moät phaàn cho giaùo duïc ñaïi hoïc vaø cao
hoïc. Ñieàu naøy coù hôïp lí khoâng?
Slide 23
Nhöõng giaûi phaùp khaùc cuûa chính phuû ñeå giaûm oâ
nhieãm moâi tröôøng

- Möùc thaûi chuaån

» Ñònh giôùi haïn hôïp phaùp veà möùc thaûi taïi E* (12)
» Cheá taøi baèng phaït tieàn hoaëc ruùt pheùp hoaït ñoäng
» Taêng chi phí saûn xuaát vaø ngöôõng giaù ñeå nhaäp ngaønh
- Leä phí xaû thaûi
» Phí ñaùnh vaøo moãi ñôn vò chaát thaûi ñöa ra beân ngoaøi
– Giaáy pheùp xaû thaûi coù theå chuyeån nhöôïng

Slide 24
 Möùc thaûi hieäu quaû
Ñoâ la treân
MCA
ñôn vò thaûi MSC

Möùc thaûi hieäu quaû laø 12

2 (E*) taïi ñoù MCA = MSC.

E0 E* E1
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26
Möùc thaûi Slide 25
 Möùc chuaån thaûi vaø Leä phí xaû thaûi
Ñoâ la treân
ñôn vò thaûi MSC

Möùc chuaån

Phí
3

MCA
E*
12 Möùc thaûi
Slide 26
 Caâu hoûi
Lieäu coù theå giaûi quyeát vaán ñeà ngoaïi
taùc maø khoâng caàn coù chính phuû?
Nhöõng giaûi phaùp döïa treân thò tröôøng
cho vaán ñeà ngoaïi taùc: giaáy pheùp xaû
thaûi (quyeàn gaây oâ nhieãm) coù theå
chuyeån nhöôïng

Slide 27
 Ñònh ñeà Coase
Ronald Harry Coase, ngöôøi Anh, sinh naêm 1910, nhaän giaûi Nobel kinh teá
naêm 1991 vì coâng lao phaùt hieän vaø laøm saùng toû yù nghóa cuûa chi phí giao dòch
vaø quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caáu truùc theå cheá vaø söï vaän haønh cuûa neàn kinh teá

Thò tröôøng caïnh tranh ñaït ñöôïc hieäu quaû phaân

boå trong nhöõng tröôøng hôïp lieân quan ñeán ngoaïi
taùc tieâu cöïc neáu hai ñieàu kieän sau ñöôïc thoûa:

Quyeàn sôû höõu ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, vaø

Chi phí giao dòch baèng khoâng (khoâng toán
chi phí ñeå ñaït ñöôïc thoûa thuaän)

Slide 28
 Thöông löôïng vaø hieäu quaû
Tình huoáng: Nhaø maùy hoùa chaát ôû thöôïng
nguoàn, noâng daân troàng troït, nuoâi caù, sinh
hoaït ôû haï nguoàn doøng soâng.
Chi phí laép ñaët heä thoáng loïc nöôùc cuûa nhaø maùy: 200
Chi phí laép ñaët traïm xöû lyù nöôùc cuûa noâng daân: 300
Lôïi ích cuûa noâng daân khi coù nguoàn nöôùc saïch: 400
Khoâng giao quyeàn sôû höõu doøng soâng (nöôùc oâ nhieãm)
* Lôïi nhuaän cuûa nhaø maùy hoùa chaát: 500
* Phuùc lôïi cuûa noâng daân: 100
Slide 29
 Thöông löôïng vaø hieäu quaû

1. Nhaø maùy hoùa chaát coù quyeàn sôû höõu doøng soâng
Noâng daân laép ñaët
traïm xöû lyù nöôùc thaûi
Coù Khoâng

Nhaø maùy laép Coù 300 / 200 300 / 500

ñaët heä thoáng
Khoâng 500 / 200 500 / 100
loïc nöôùc thaûi

Keát quaû khi khoâng thöông löôïng laø gì?

Toång phuùc lôïi lôùn nhaát coù theå laø bao nhieâu?
Coù ñoäng cô ñeå hai beân thöông löôïng? Slide 30
 Thöông löôïng vaø hieäu quaû

1. Nhaø maùy hoùa chaát coù quyeàn sôû höõu doøng soâng
Soá tieàn toái ña noâng daân saün loøng traû cho nhaø maùy ñeå coù nöôùc saïch: 300
Soá tieàn toái thieåu nhaø maùy baèng loøng nhaän ñeå laép ñaët heä thoáng loïc: 200
Thöông löôïng chaéc chaén dieãn ra khi 200 < Giaù ñaøm phaùn <300
Giaû söû giaù ñaøm phaùn laø 250
Lôïi nhuaän cuûa nhaø maùy: 500 + 250 - 200 = 550
Phuùc lôïi cuûa noâng daân: 100 - 250 + 400 = 250
Toång phuùc lôïi : 800

Slide 31
 Thöông löôïng vaø hieäu quaû

2. Noâng daân coù quyeàn sôû höõu doøng soâng. Keát quaû?
Noâng daân laép ñaët traïm xöû lyù nöôùc thaûi
Coù Khoâng

Nhaø maùy laép ñaët Coù 300 / 200 300 / 500

heä thoáng loïc
nöôùc thaûi Khoâng 500 / 200 500 / 100

Keát quaû toång phuùc lôïi xaõ hoäi vaãn laø lôùn nhaát, baát
keå beân naøo coù quyeàn sôû höõu.
Beân naøo coù quyeàn sôû höõu thì seõ coù lôïi hôn.
Slide 32
 Keát luaän veà ñònh ñeà Coase

Caùc taùc nhaân kinh teá tö nhaân coù theå töï giaûi
quyeát ñöôïc vaán ñề ngoaïi taùc maø khoâng
caàn ñeán chính phuû. Baát keå caùc quyeàn sôû
höõu ñöôïc phaân boå nhö theá naøo thì caùc beân
tham gia luoân coù theå ñaït ñöôïc moät thoûa
thuaän, trong ñoù moïi ngöôøi ñeàu coù lôïi vaø
keát cuïc ñaït ñöôïc coù hieäu quaû.

Slide 33
Taïi sao ñònh ñeà Coase (giaûi phaùp tö nhaân)
nhieàu khi thaát baïi?
Quaù nhieàu ñoái töôïng lieân quan
Quyeàn sôû höõu khoâng luoân ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng
Chi phí giao dòch cao.
– Toán thôøi gian vaø coâng söùc ñaøm phaùn.
– Phaûi xaùc ñònh ngöôøi ñeå trao ñoåi.
– Hôïp ñoàng phaûi ñöôïc soaïn thaûo.
– Nguy cô hôïp ñoàng khoâng ñuôïc tuaân thuû.
– Ñoâi khi nguoàn löïc boû ra ñeå thöông löôïng cao hôn lôïi
ích
Slide 34
Taïi sao ñònh ñeà Coase (giaûi phaùp tö nhaân)
nhieàu khi thaát baïi?

Vaán ñeà ngöôøi aên theo

Nhieàu ñôn vò haønh chaùnh (phaïm vi roäng
cuûa ngoaïi taùc)
Taùc ñoäng tích luõy
Thieáu thoâng tin

Slide 35
 Ñònh ñeà Coase vaø chính saùch coâng
Moät öùng duïng cuûa ñònh lyù Coase vaøo chính saùch
coâng laø söï thieát laäp caùc giaáy pheùp gaây oâ nhieãm
coù theå chuyeån nhöôïng
Ñoâi khi ñöôïc goïi laø Quyeàn gaây oâ nhieãm
Quyeàn gaây oâ nhieãm
AÁn ñònh möùc oâ nhieãm ñöôïc cho pheùp
Hình thaønh thò tröôøng mua baùn giaáy pheùp gaây oâ
nhieãm seõ daãn ñeán giaûi phaùp hieäu quaû nhaát

Slide 36
 29/09/2015 09:29 GMT+7
4.300 người Việt chết mỗi năm TTO - Đó là công bố tại hội thảo “Than
có liên quan đến nhiệt điện than và nhiệt điện than: những điều chưa
biết” diễn ra sáng 29-9.

Theo tài liệu GreenID công bố, quá trình đốt than thải ra một lượng lớn
các chất ô nhiễm không khí có thể lan rộng trong phạm vi hàng trăm
kilomet, bao gồm các hạt vật chất, lưu huỳnh dioxit (SO2), oxit nitơ
(NOx), carbon dioxit (CO2), thủy ngân và thạch tín.
Hội thảo do Trung Tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID- thuộc Liên
hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức.
Tại đây, nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Havard lần đầu tiên công
bố kết quả nghiên cứu về “các tác động liên quan tới sức khỏe do gia
tăng phát thải từ than” ở khu vực Đông Nam Á tại Việt Nam.
Ông Trần Đình Sính, Phó giám đốc GreenID cho biết: “Theo báo cáo của
nhóm nghiên cứu trường Đại học Harvard, số người chết yểu liên quan
đến nhiệt điện than ở Việt Nam là 4.300 người mỗi năm (chủ yếu liên
quan các vấn đề sức khỏe).
Slide 37
 27.11.2017 18:42
Từ công nghệ gian dối của Formosa đến đặc cách xả thải
của Tổng cục môi trường

Theo Bộ TNMT, Formosa Hà Tĩnh vi phạm 53 lỗi, đã khắc phục

52 lỗi. Riêng lỗi cốt tử là tự động thay đổi công nghệ dập khô
sang ướt, phá bỏ cam kết đầu tư ban đầu, và phải đến năm 2019
hoặc 2020 mới khắc phục xong. Và mới đây, Tổng cục môi trường
lại tiếp tục sửa quy chuẩn Việt Nam để ưu ái cho Formosa. Slide 38
 Thứ Sáu 27/12/2019 - 15:56
Hiệp hội Năng lượng: Kiến nghị chỉ đạo các tỉnh
không phản đối nhiệt điện than

Dân trí: Chủ tịch Hiệp hội năng lượng Việt Nam đề nghị Thủ tướng
chỉ đạo một số tỉnh phía Nam không được phản đối một số dự án nhiệt
điện than bố trí tại địa phương mình. Theo vị này, với công nghệ hiện
đại sử dụng lò siêu tới hạn, trên siêu tới hạn, các nhà máy nhiệt điện
than hiện tại và tương lai không gây ảnh hưởng môi trường lớn.Slide 39
 Thứ Sáu 27/12/2019 - 15:56
Tại HN tổng kết ngành công thương ngày 27/12/2019, Hiệp hội Năng
lượng kiến nghị TT chỉ đạo các tỉnh không phản đối nhiệt điện than

Theo Ông Trần Viết Ngãi, 2020 cần khoảng 60 triệu tấn; 2025: 70
triệu tấn, 2030: 100 triệu tấn. Cung cấp trong nước: 30-35 triệu tấn.

Ông Ngãi đưa ra giải pháp:

- Nhanh chóng đầu tư xây dựng cảng trung chuyển để nhập khẩu than.
- Tăng cường nhập khẩu điện từ Trung Quốc và Lào
- Đề nghị Thủ tướng chỉ đạo một số tỉnh phía Nam không được phản
đối một số dự án nhiệt điện than bố trí tại địa phương mình.
Nhận xét và kết luận của TT
- Ông Ngãi có những ý kiến hay,
- Đẩy mạnh các dự án điện đang làm,
- Tiếp tục phát triển nhiều dự án điện than mới lo ngại dư luận không
đồng tình. Slide 40
Hàng chục doanh nghiệp điện mặt trời
lao đao vì bị “bẻ kèo” chính sách
VietNamNet, 24/12/2019 16:00 GMT+7

Đang từ chỗ được khuyến khích đầu tư, chính sách

thay đổi 180 độ, nhiều doanh nghiệp điện mặt trời
lâm vào tình cảnh khó khăn, nguy cơ phá sản. 60
Nhà đầu tư Dự án điện mặt trời trên cả nước lại có
Bản kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn
Xuân Phúc về những vướng mắc của các dự án
điện mặt trời đã và đang được đầu tư xây dựng

Slide 41
Slide 42
Slide 43
Vụ cháy nhà máy Công ty Rạng Đông: Nên khen
phường Hạ Đình hay phê bình quận Thanh Xuân?

06/09/2019

BVR&MT – Ngay sau vụ cháy, UBND phường Hạ

Đình đã rất trách nhiệm, kịp thời phát thông báo đến
người dân về những biện pháp đề phòng và bảo vệ sức
khỏe do tác động từ hậu quả của vụ cháy nhà máy bóng
đèn, phích nước Rạng Đông trong phạm vi 01 km.
Nhưng kỳ lạ thay, ngay sau đó, UBND quận Thanh
Xuân lại kiểm điểm nghiêm khắc và yêu cầu UBND
phường Hạ Đình thu hồi văn bản vì đã ban hành văn bản
vượt quá thẩm quyền.

Slide 44
 Diễn biến “vụ Vedan”
- Ngày 8-9-2008, Cục Cảnh sát môi trường và đoàn kiểm tra liên ngành
phát hiện quả tang Công ty Vedan xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Thị
Vải.
- Tháng 10-2008, thanh tra Bộ Tài nguyên - môi trường ra quyết định xử
phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường đối với Công ty Vedan với
tổng số tiền 267,5 triệu đồng và buộc công ty này truy nộp phí bảo vệ môi
trường hơn 127 tỉ đồng. Đồng thời cấm Vedan xả nước thải, chất thải chưa
qua xử lý ra môi trường và có trách nhiệm bồi thường thiệt hại về kinh tế
và môi trường theo quy định của pháp luật.
- Tiếp đó, người dân làm nghề nuôi trồng và đánh bắt thủy sản trên lưu
vực sông Thị Vải thuộc các tỉnh thành Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và
TP.HCM phát đơn kiện Vedan đòi bồi thường thiệt hại. Do tòa án cho
rằng chưa đủ căn cứ thụ lý nên người dân thông qua đại diện là hội nông
dân các địa phương để thương lượng, đòi Vedan bồi thường thiệt hại. Tuy
nhiên, việc thương lượng đến nay chưa có kết quả vì chưa thống nhất được
các tiêu chí như phạm vi bị ảnh hưởng, tỉ lệ gây thiệt hại của Vedan, thiệt
hại thực tế của người dân...
Slide 45
TT - Con số này được các nhà khoa học thuộc Viện Môi trường và tài nguyên
(ĐH Quốc gia TP.HCM) đưa ra tại buổi họp kỹ thuật với đại diện của Tổng cục
Môi trường, cơ quan chức năng các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM
và Công ty Vedan sáng 7-12-2009.
Con số được dựa trên cơ sở các mô hình tính toán và chọn thời điểm nghiên cứu
là trọn tháng 2-2008 với từng kịch bản xả thải khác nhau.

Slide 46