I i!

:I;

D~ 2: Cam nh,n ve d~p song Hrrong {y ngol}.i vi tbanh ph6 Hu~

"Phai vai th€ ki qua di ngm'ri tinh mong dqi m6i dSn danh thuc ngucri gai dyp ngu ma mang gifra
canh d6ng Chau H6a dlly hoa d?i [ ... ]bat ngat tiSng ga" (Trang 198 va 199)

o0o0o

I. MOBA.I
- V ai net v€ tac gia, tac phfun.

- Xac dinh dung vful d€: ve dyp song Huang a d6ng bfulg va ngo?i vi thanh phf> Hu€.

II. THAN BAI

1. Khai quat

But ki "Aida d?t ten cho dong song" viSt a Hu€ nam 1981, in trong t~p sach cung ten. Bai ky c6
ba phlln. Sa.ch giao khoa trich h9c phlln dllu. V6i but ky nay, tac gia da mang dSn cho ngum d9c nhfrng
cam nh~ th~t dlly chftt tha v€ dong song Huang theo dong chay cua n6 tu Truang San cho dSn khi chay
qua thanh phf> Hu€ va xuoi v€ biSn. Do?n trich din tren day la phlln dllu do~ trich sach giao khoa: ve
d~p dong song hrrong {y d6ng b~ng va ngol}.i vi thanh ph6 Hut

2. N9i dung chinh

2.1. M{r diu dol}.n trich la hinh anh song Hrrong chay qua canh d6ng Chau Hoa, drroi goc
nhin nhan each boa, tac gia vi von con song Hrrong nhrr m9t "ngrroi gai d~p":
"Phai nhi€u th€ ki qua di, ngum tinh mong dqi m6i dSn danh thuc ngum gai dyp ngu ma mang
gifra canh d6ng Chau Hoa dlly hoa d~"- Cau van nhu tham l\la ngon tu d~t nen m(>t huy€n tho?i dyp.
Cau van gqi sv mien vi€n cua thm gian kSt hqp lien tuang lang m~ t6i truy~n c6 tich "Nang cong chua
ngu trong rung" gqi ra coi xa xam huy€n hO?C. So sanh, lien tuang dSn "ngucri gai dyp", tac gia khiing
dinh song Huang la m(>t dong song mang ve dyp thiSu nu, tre trung. Tu lay "ma mang" gqi ta hinh anh
m(>t giftc ngu dyp va dlly quySn ru cua dong song. Gille ngu toat len ve dyp h6n nhien, trong sang, trong
treo, ngay tha, khiSn dong song nhu tinh nhu ma, nhu thµc nhu m(>ng. Hinh anh canh d6ng hoa d?i ggi
ta m(>t khong gian hoang sa, trong treo, tha m(>ng nhuf>m mau c6 tich. Chi m(>t cau van ngful, Hoang
Phu Ng9c Tuang da lam toat len ve dyp trong sang, h6n nhien cua dong song, dS tu d6, ngoi but cua nha
van cuf>n hut ngum d9c vao thuy trinh dlly me hO?C cua Huang giang.

2.2. Drroi goc nhin dja Ii, h9i hQa, song Hrrong hi~n Jen voi dong chay quanh co; drroi goc
nhin nhan each boa, song Hrrong gi6ng "nhrr m9t CUQC tim ki~m coy thrrc".
Giftu khuon m?t minh vao chan nui Kim Ph\lllg, "song Huang da chuySn dong mQt each lien 11,lc,
vong gifra khuc quanh d(>t ng(>t, uf>n minh theo nhfrng duang cong th~t m€m, nhu m(>t cu(>c tim kiSm c6
y thuc". Cau van m€m m?i, uySn chuySn biSt bao. Song Huang sau vai th€ ky ngu quen gifra canh d6ng
Chau H6a da dugc ngum tinh mong dqi dSn danh thuc, nhung danh thuc r6i ngum tinh khong biSt da di
dau, nen cang nga ngac di tim, VO tinh CUQC tim kiSm fty da lam cho dong song cang tra nen c6 linh h6n.
Tu "d(>t ng(>t" gqi ta sv bftt nga, nga ngang. Nhfrng tu ngfr nhu "khuc quanh", "uf>n minh", "duang cong
th~t m€m" cung v6i phep so sanh "nhu m(>t CUQC tim kiSm c6 y thuc" da gqi ra hinh anh dong song m€m
m?i, nu tinh, ggi cam, quySn rii. Net dyp fty ciing khiSn ta lien tuang dSn net "ngoful ngoeo", hay "ang
t6c trfr tinh" tuon dai, tuon dai cua song Da du6i ngoi but tai hoa cua Nguy€n Tuan. Cang cho ta them

I
m<)t net cam nh~ vS ve dyp thien nhien bao la cua d&t nu&c ma them tran quy nhung ve dyp cua non
song d&t nu&c minh.

Khong chi dung lc;ti a d6, men theo thuy trinh cua dong song, men theo duong cong mSm mc;ti,
thu&t tha cua co gai Huong giang nha van con phat hi?n ra: "Tu nga ba Twin, song Huong theo hu&ng
nam bic qua di?n Hon Chen; v&p Ng9c Tran, n6 chuySn hu&ng sang tay bic, vong qua thSm bai d&t
Nguy?t BiSu, Luong Quan r6i d<)t ng<)t ve m<)t hinh cung th~t tron vS phia dong bic, om l&y chan d6i
Thien M\1, xuoi d§.n vS HuS". Cau van su d\lllg phep li?t ke: di?n Hon Chen, Ng9c Tran, Nguy?t BiSu,
Luong Quan, Thien M\1 ... mang dSn cho nguai d9c nhung danh lam thkg canh n6i tiSng cua XU Hus
cilng nhu v6n hiSu biSt sau r9ng, kiSn thuc dia li phong phu cua nha van. Tac gia SU d\lllg nhiSu d<)ng tu
chi duong net khiSn ta hinh dung vS dong chay tru tinh cua con song th~t s6ng d<)ng: "v&p - chuySn
hu&ng - vong qua - ve m<)t hinh cung - om 1§.y - xuoi dfui ... ". H? th6ng d<)ng tu dZ1c ta dong chay &y
lam song Huong hi?n len chan thtJC, sac net, c6 h6n nhu m9t sinh thS s6ng d9ng va giau sue s6ng.

Song Huong con mang ve d-;p hung vi, trang I~ voi dong chay dtr vang:
"Tu Tufui vS day, song Huong vful di trong du vang cua Truong Son, vuqt qua mQt long V\l'C sau
du&i chan nui Ng9c Tran dS sic nu&c tr& nen xanh thfun". Di trong "du vang" la di trong am vang, trong
SlJ vang v9ng cua dc;ti ngan Truong Son. Dong chay &y du u6n quanh, lUQ'Il vong nhung luu t6c vful con
mc;tnh me. Hai chfr
"vuqt qua" gqi hanh trinh nh9c nhful, gian truan; va sic nu&c "xanh th~m" la phfui thuang xung dang c6
duqc sau hanh trinh nh9c nhful &y. Hai chu "xanh thfun" gqi ta ve dyp trong treo, trong sang cang khiSn
cho dong song them phin quySn rii. Song Huong hung vi, trang l? troi di gifra "hai day d6i sung sung
nhu thanh qua.ch, v&i nhung diSm cao d<)t ng<)t nhu V9ng Canh, Tan Thai, LlJU Bao". Tu lay tuQ'Ilg hinh
"sung sung", so sanh "nhu thanh qua.ch" mang dSn cho buc tranh nui d6i hoang SCY, hung vi, hiSm tr&.
Hai chu d<)t ng<)t kSt hqp li?t ke cac dia danh gQ'i ra sµ b&t nga, nga ngang nhu m<)t kham pha m&i me,
thu vi. Tu nhung diSm cao &y khong khoi x6n xang, xao xuySn, bai ve dyp thien huu tinh: "ma tu d6
nguai ta luon luon nhin th&y dong song mSm nhu t.im l\la, v&i nhung chiSc thuySn xuoi nguqc chi be
vira bing con thoi". Cau van v&i hai lin so sanh mang dSn m<)t cam nh~ dyp vS dong song. "Song m~m
nhu t&m l\la" gqi ta ve dyp m~m mc;ti, em dSm, yen a, thanh binh, quySn rii ma cilng VO cung sang tr9ng,
quy phai. Hai chu "xuoi nguqc" gqi ta buc tranh d<)ng, so sanh "con thoi" gQ'i lien tuang dSn ban tay tc;10
h6a da d?t nen buc tranh t6ng thS, hai hoa vs XU Hu€. Tu diSm cao nhin xu6ng buc tranh thien nhien tc;to
v~t nay da lam nen vung non nu&c huu tinh, la buc h9a d6 ma ca dao nguai Hu€ tung ngQ'i ca:

"Duong VO XU Hus quanh quanh

Non xanh nu&c biSc nhu tranh h9a d6"

C6 thS n6i, ve dyp cua song Huong chinh la SlJ hit bong ki di?u ve dyp cua qu§.n thS thien nhien thCY
m<)ng su Hu€.

Trong cam nh~ cua Hoang Phu Ng9c Tuong, ve dyp thien nhien XU Hu€ con hi?n len th~t flJC ro
qua hinh anh: "Nhung ng9n d6i nay tc;to nen nhung mang phan quang nhiSu mau sic tren nSn trai tay '
nam thanh ph6, "s&m xanh, trua vang, chiSu tim" nhu nguai Hu€ thuong mieu ta". Cau van nhu SlJ li
giai C\1 thS va cilng diy lang mc;tn v~ mau sic ClJC quang hiSm c6 a b&t ki dau: "sO'lll xanh, tnra vang,
chi~u tim". sic nu&c hoa vao sic nui, sic d6i va anh chiSu len biu trai Tay Nam thanh ph6 khiSn Hu€
tr& nen l<)ng l~y nhu d6a hoa phu dung. Cai sic mau khong tr<)n lful &y c6 lin cilng da th6n thuc trong
tha cua Doan Thc;tch Bi~n:

I
 J
"Da bf>n lful d€n Hu€

Vfin 1~ nhu l!n d!u

Song Huang la dang chay

Nfuig tim vu6ng chan du"

Do~ ta song Huang thay d6i dong chay chi c6 bf>n cau van, bf>n cau dai mien man vai nhfrng tir
ngu dyp da t~o ra mQt buc hoa son thuy tuy~t dyp. Nguai doc khong kh6i tfun tic nggi ca cai tai hoa cua
Hoang Phu Ngoc Tuang, bai chi mQt cai v.iy but ma ong da t~o nen cai chit "thi trung huu hoa" hi€m
thiy vai bit cu tac gia nao vi€t vS song Huang. Chgt nha tai nha phe binh van hoc Le-6-nit Le-6-nf>p
cua nuac Nga hung vi vai cau nh~n dinh: "c6 hai ki€u nha van thuang g~p, ki€u nha van phong but t~o
nen nhfrng hinh tugng g6c c~, tho mQc; c6 ki€u nha van chi vfty nhy ngoi but ma hinh tugng ngh~
thu~t da sf>ng dQng, dyp de hon ca canh thful tien". V~y chic 6 day Hoang Phu Ngoc Tuang la ki€u nha
van thu hai - mQt ki€u nha van chi dn v.iy but la da d~t nen tham h;a ngon tir ma di€m to cho hinh
tugng ngh~ thu~t.

2.3. Do~n trich khep I~i bing hai cau van mieu ta song Huong mang ve d~p "tr§m m~c nhu
tri~t ly, nhu c6 thi".
Khi chay qua miSn liing t.im dSn dai - nai yen nghi cua cac chiSu vua, song Huang nhu trk
m~c hifu di, bai nang dang di qua: "giua dam quful son 16 xo iy la giic ngu nghin niim cu.a vua chua
dugc phong kin trong long nhfrng rirng thong u tich va niSm kieu hanh am u cu.a nhfrng liing t.im d6 SQ
toa Ian khip ca mQt vung thugng luu:

"Bf>n bS nui phu may phong

Manh trang thien c6 bong tung V ~ Nien'"'

Cac tu "dam qu!n son 16 xo", ggi ta canh nui non trung di~p, hung vi nhung l~i ggi ra khong khi am u.
Day cilng la nai ma cac vua chua chc;m lam nai an nghi. Bai v~y day cilng la nai co quful th€ ki€n true
liing t.im d6 SQ, uy nghi, trai rQng ra tren mQt vung non nu6c:

"Bf>n bS nui phu may phong

Manh trang thien c6 bong tung V ~ Nien"

Cac tu ngu nhu "u tich", "am u", "thien c6", "V~ Nien" ggi khong khi c6 kinh cilng nhu phful nao giai
thich cho ve dyp tr!m m~c cua song Huang.

Nha van khifug dinh: "D6 la ve dyp tr~m m~c nhit cu.a song Huang, nhu tri€t li, nhu c6 thi, keo
dai mai d€n luc m~t nu6c phifug l~g cu.a n6 g~p ti€ng chuong chua Thien M\l ngan nga tjn ba ben kia,
giua nhung xom lang trung du bat ngat ti€ng ga ... ".

"Trk m~c" lave dyp tinh l~g, trk tu, ggi ra cam giac nlm dang suy tu. D6 cilng la net tham
nghiem nhu c6 gi d6 u bu6n, mang n~g n6i niSm tam SlJ, hoai ni~m qua khu. Net dyp §.y lam cho d§.t
trai, con nguai cilng th§.y n~g long, th§.y man mac, bang khuang. So sanh vai "tri€t ly'', tri€t li la sv trai
nghi~m, la chan ly dugc due k€t; "c6 thi" lave dyp c6 kinh, giau ch§.t tha, ch§.t hoa. Dong song nhu hQi
t\l d~y du d§.u §.n cua tri€t hoc, thi ca, nh~c hoa. Day cilng chinh la cai toi tai hoa cua Hoang Phu Ngoc
Tuang.

'
.....
 Hai chu "phfulg li_ing" gqi hinh anh m~t nu6c trong treo, yen binh, khong gqn song. Hai chu
"ngan nga" gqi am thanh ngan vang, luy€n lay, nhu keo dai ra menh mang trong coi vo thucmg. Tu lay
"bat ngat" d~t giua "nhung x6m lang trung du bat ngat ti€ng ga" gQ'i ra khong gian bao la mang ve d~p
binh di, hiSn hoa, Hing d9ng nhu dua ngum. d9c troi menh mang vao m9t coi ao huySn d€n n6i them m9t
cai gi~t minh dS dut ra khoi cam giac §.y ma khong duqc, cho d€n khi bung tinh bcri ti€ng chuong chu~
Thien M\1.
3. Danh gi:i n{>i dung va ngh~ thu~t

"Aida d~t ten cho dong song?" la m9t but ki xu§.t xic cua Hoang Phu Ng9c Tuong. Hanh van
sue tich, giau ch.it tha. Net d~c s~c lam nen sue hllp dfrn cua doip1 trich la cam xuc sau 1kg duqc t6ng
hqp tu m9t v6n hiSu bi€t phong phu vS van h6a, lich su, dia ly va van chuang cung mQt van phong tao
nha, huang n9i, tinh t€ va tai hoa.
Thanh cong cua doip1 trich n6i rieng va but ky "Ai da d~t ten cho dong song" n6i chung chinh la
nha vao m9t s6 y€u t6 ngh~ thu~t da duqc Hoang Phu Ng9c Tuong v~ d\lng m9t each nhufui nhuy~n,
sang 41-0: Ngon ngfr trong sang, phong phu, uySn chuySn, giau hinh anh, giau ch.it tha. Su d\lng nhiSu
phep tu tu nhu: So sanh, nhan h6a, fui d\1, di~p ngfr ... But ky c6 sue lien tuong ky di~u, sµ hi Su bi€t
phong phu vS ki€n thuc dia ly, lich SU, van h6a ngM thu~t va nhung trai nghi~m cua ban than. Gi9ng
van nh~ nhang pha lftn hoai ni~m lam bai ky toat len n6i niSm thuang nh6 bang khuang. T§.t ca da hoa
quy~n l~i du&i ngoi but Hoang Phu Ng9c Tuong va chip canh, nang da cho ngoi but tai hoa lly thang
hoa cung tac phfun.
III.KET BAI
- Danh gia vlln dS.
- Lien h~.

•
..,,jj