GAWAING PAGKATUTO SA ARALING PANLIPUNAN 5

Pangalan: _________________________ Antas: 5 Markahan: 3 _ Linggo: 1_

I. Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto

Naipaliliwanag ang mga paraan ng pagtugon ng mga Pilipino sa

Kolonyalismong Espanyol (Hal. Pag-aalsa, pagtanggap sa kapangyarihang kolonyal/
kooperasyon).

II. Pangkalahatang Ideya

Gumamit ng dahas ang mga Espanyol sa pamamagitan ng espada at krus

upang maisakatuparan ang layuning kolonyalismo. Ang Katolisismo ay madaling
natanggap ng mga katutubo dahil hawig ito sa kanilang paniniwala sa iisang diyos at
espiritu ng mga yumao.

Maraming paghihirap ang dinanas ng mga katutubong Pilipino sa kamay ng

mga Espanyol sa mga pagbabagong pang-ekonomiko, pagbabagong pang-politikal,
pagbabagong panrelihiyon at pagbabagong pang- kultura sa ilalim ng programa ng
kolonyalismo.

Sa patakarang ekonomiko, napapaloob dito ang encomienda, tributo, bandala,

polo y servicio, kalakalang galyon, at iba pa, tulad ng patakaran sa agrikultura,
pagbubukas ng daungan sa Pilipinas, pag-unlad ng sistema ng transportasyon at
komunikasyon, at pagtatag ng bangko.

Sa patakarang pang-politikal, itinatag ang pamahalaang sentral na

pinamumunuan ng gobernador-heneral at pamahalaang lokal na pinaghati sa
panlalawigan, panglungsod, pambayan at pambarangay.

Malaki naman ang papel na ginampanan ng Simbahan sa patakarang

panrelihiyon na ipinatupad ng mga Espanyol upang mapasailalim sa kolonyalismo ang
mga katutubo sa patakarang reduccion. Ito ang pagtitipon-tipon ng mga tao sa isang
lugar upang mapadali ang pagsakop at pagturo ng Katolisismo.

Malaking pagbabago ang naganap sa kultura ng mga Pilipino mula sa

kinagisnan at kinasanayang pamumuhay noong sinaunang panahon nang ipatupad
ang pagbabagong pang-kultura. Nag-iba ang anyo ng kanilang panahanan, nabago
at itinulad ang kanilang kasuotan sa mga Espanyol, at nilapatan ng musikang
kanluranin ang mga tradisyunal na awitin at sayaw. Nanatiling natatangi at buhay ang
sinaunang kultura at tradisyon ng mga Pilipino habang iniangkop dito ang dalang
kultura ng mga mananakop.

Noong Hulyo 1778, dumating si Jose Basco y Vargas bilang bagong

gobernador-heneral sa Pilipinas. Nagpatupad siya ng mga repormang pang-
ekonomiya na nagpanumbalik sa sigla ng ekonomiya ng kolonya. Ang mga
programang ito ay ang Real Sociedad Economica de los Amigos del Pais, monopolyo
sa tabako, at Real Compania de Filipinas. Sa kabilang dako, nagdulot ito ng hindi
mabuting epekto sa kabuhayan ng maraming Pilipino.

Nagpahayag ng matinding pagtutol ang mga Pilipino laban sa mga mananakop.

Iba’t iba ang dahilan kung bakit sila ay nag-alsa laban sa mga Espanyiol, tulad ng:

● pagbawi sa nawalang kalayaan

● pag-abuso ng mga pinunong kastila
● sapilitang paggawa
● kahigpitan sa relihiyon
● labis-labis na paniningil ng buwis at
● pangangamkam ng mga lupain ng mga kastila.
.

III. Mga Gawain

Gawain 1. Buoin Mo!

Panuto: Batay sa teksto, punan ng tamang sagot ang tsart.

Mga Pagbabagong Pang-Ekonomiko sa Kolonyalismong Espanyol

Patakarang Ekonomiko Programa ni Jose Basco y Iba pang Pagbabagong

Vargas Ekonomiko

Gawain 2.: Dugtungan Mo!

Panuto: Hanapin sa kahon ang mga dahilang ng pagtugon ng mga Pilipino sa
patakarang ipinatupad ng mga Espanyol upang mabuo ang pangungusap.

napabilis ang pagdating ng mga kalakal sa patutunguhan.

ito ang nagpaliwanag sa buong kamaynilaan.
sa pang-aabuso ng mga encomendero.
nagpapahiram ito ng puhunan sa mga mangangalakal.
nahirapan sila sa paggawa ng barkong galyon sa ilalim ng
sapilitang paggawa.
hindi tinupad ng pamahalaan ang patakarang dapat sundin sa
pagsasagawa ng polo y servicio.
maraming dayuhan tulad ng English, French, at German ang
nagtayo ng mga bahay-kalakal sa iba’t ibang bahagi ng Pilipinas.
sa pang-aabuso ng mga encomendero na lumilikom nito.
 1. Nag-alsa ang ilang Pilipino sa Sistemang Encomienda
dahil_________________________________________________________

2. Tinutulan ng mga polista ang Polo y Servicio

dahil_________________________________________________________

3. Nag-alsa ang mga Pilipino laban sa “Kalakalang Galyon”

dahil_________________________________________________________

4. Tinutulan ng mga Pilipino ang Tributo

dahil_________________________________________________________

5. Tinangkilik ng mga Pilipino ang “Electrisidad de Manila”

dahil_________________________________________________________

6. Nagalit ang mga Pilipino sa Sistemang Bandala

dahil_________________________________________________________

7. Natuwa ang mga Pilipino sa pagbubukas ng daungan sa Pilipinas

dahil_________________________________________________________

8. Natuwa ang mga Pilipino sa ipinakilalang bagong uri ng halaman, hayop at

industriya dahil_________________________________________________

9. Natuwa ang mga Pilipino sa makabagong transportasyon

dahil_________________________________________________________

10. Tinangkilik ng mga Pilipino ang mga bangko

dahil_________________________________________________________

Gawain 3. Ipaliwanag Mo!

Sang-ayon ka ba sa pag-alsa bilang tugon ng mga Pilipino sa kolonyalismong

Espanyol? Ipaliwanag.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
IV. Susi sa Pagwawasto
Gawain 1

Mga Pagbabagong Ekonomiko sa Kolonyalismong Espanyol

Patakarang Ekonomiko Programa ni Jose Basco y Iba pang Pagbabagong

Vargas Ekonomiko

Encomien Real Pagbukas

da Sociedad de ng mga
Tributo Amigos del Daungan sa
Bandal;a Pais PIlipinas
Polo y Monopoly Pag-unlad
Servicio o sa Tabako ng Sistema
Patakaran Real ng
Transportasy
Gawain 2
1. sa pang-aabuso ng mga encomendero.
2. hindi tinupad ng pamahalaan ang patakarang dapat sundin sa pagsasagawa ng polo y
servicio.
3. nahirapan sila sa paggawa ng barkong galyon sa ilalim ng sapilitang paggawa.
4. sa pang-aabuso ng mga encomendero na lumilikom nito.
5. ito ang nagpaliwanag sa buong kamaynilaan.
6. karaniwang promissory note ang ipinambabayad ng pamahalaan sa magsasaka.
7. maraming dayuhan tulad ng English, French, at German ang nagtayo ng mga bahay-
kalakal sa iba’t ibang bahagi ng Pilipinas.
8. umunlad ang agrikultura.
9. napabilis ang pagdating ng mga kalakal sa patutunguhan
10. nagpapahiram ito ng puhunan sa mga mangangalakal.
Gawain 3 (5 puntos) Rubrik sa Pagmamarka ng Paliwanag

Deskripsiyon Puntos
Naipaliliwanag nang buong husay ang diwa ng kaisipan na sobra sa
5 puntos
inaasahan.
Naipaliwanag nang buong husay ang diwa ng kaisipan. 3 puntos
Naipaliwanag ngunit kulang ang diwa ng kaisipan 1 punto
Hindi naipaliwanag ang diwa ng kaisipan 0 punto

Mga Sanggunian:
Pilipinas BIlang Isang Bansa pp. 125-131/ pp. 177-187
Kasaysayang Pilipino pp. 91- 99
Pilipinas Bilang Isang Bansa pp.208-218/ 232- 236

Inihanda ni:
Helen E. Arcos
Pandan Elementary School
SDO Ligao City