Mga Anyo NG Kontemporaryong Panitikang Pilipino

MODULAR LEARNING MATERIALS
Course Bachelor of Secondary Education III Major in English
Subject Mga anyo ng Kontemporarayong Panitikang Pilipino
Units 3 Yunits
Module Title Mga anyo ng Kontemporarayong Panitikang Pilipino
SOUTHERN LUZON TECHNOLOGICAL COLLEGE

FOUNDATION Pioduran Albay, INC.
Zone 3 Pioduran, albay
Bachelor of Secondary Education Major Date Developed: June 15, 2021 Document No. 03
in English III Developed by: Issued by: SLTCFPI Page | 1
Mga anyo ng Konemporaryong Russel L. Briones Revision # 00
Panitikang Pilipino
Bachelor of Secondary Education Major in English 3rd College
MODULAR LEARNING MATERIALS
SUBJECT CODE G.E12
SUBJECT DESCRIPTION Mga anyo ng Kontemporarayong Panitikang

Pilipino
SUBJECT UNIT 3 Yunit
LIST OF MODULES
NO MODULE TITLE
1 Kaligirang Kasaysayan ng panitikang Pilipino
2 Panitikang Pambata.
3 Kaysayan ng Maikling Kwento
PAANO GAMIT ANG MODYULS NA ITO
Panitikang Pilipino
Welcome sa modyul ng” Mga Anyo ng Kontemporarayong
Panitikang Pilipino ay naglalaman ng mga training materials at
aktibities na dapat kompetuhin.
Ang mga inanais ninyong matutunan sa” Mga anyo ng

Kontemporarayong Panitikang Pilipino ay nag lalaman ng mga
kasanayan at kaalaman mula sa” Mga anyo ng kontemporarayong
Panitikang Pilipino. Isa sa mga kailangan sa paksang ito para sa mga
Bachelor of Secondary Education Major in English (BSEDIII-A@B) na
dapat nilang matutunan.
Ikaw ay kinakailangan dumaan sa bawat mga aktibidad sa pagkatuto

upang makumpleto ang bawat ninanais matutunan sa modyul. Ang
bawat Aktibidad, Pagsusuri, Panimulang Aralin, Maikling
Pagsusulit at Takdang Aralin (mga sanggunian at kagamitan ng
pagkatuto para sa karadagang pagbabasa upang matulungan sa pag
uunawa at kinakailangan sa aktibidad. Gawaing mag isa at sundin
ang lahat ng mga aktibiti at sagutan ang mga maikling pagsusulit sa
bawat pagtatapos ng aralin.
Modyul 1
Kaligirang Kasaysayan ng Panitikang Pilipino
Panitikang Pilipino
NILALAMAN NG KURSO
Kaligirang Kasaysayan ng panitikang Pilipino

Panitikan sa Matandang Panahon
Panitikan sa Panahon ng Kasalukuyan
Panitikan sa Panahon ng Kastila
Panitikan sa Panahon ng amerikano
Panitikan sa Panahon ng Hapon
Iba’t-ibang Dulog ng Pampanitikan
- Romantisismo
- Humanismo
- Eksistenyalismo
- Marxismo
- Iba pang dulog pampanitikan
TEXBOOKS / REFERENCES:
Arrogante, Jose A. et al. Panitikang Filipino (pampanahong elektroniko). National

Book Store. Mandaluyong City. 1991
Casanova, Arthur P. Kasaysayan at pag-unlad ng dulaang Pilipino. Rex Book
Store. Quezon City. 1984
Garnace-Ulit, Perla Ph.D et al. Pagpapahalaga sa Panitikan ng Pilipinas.
Grandwater Publications and Research Corporation. Makati City. 1998Malinao,
Alito L. Journalism for Filipinos. National Book Store. Mandaluyong City. 1997
Mosura. Carmel T. at Tanawan, Dolores S. Sandigan ng pamahayagang
pangkampus. Mutya Publishing House, Valenzuela City. 2002Sebastian, Feredico
B. Ang dulaang Tagalog. Bede’s Publishing House Inc. Quezon City. 1951
Villafuerte, Patricino V. et al. Panitikang panrehiyon sa Pilipinas. Mega-Jesta
Prints, Inc. Valenzuela City. 2000
Mga Aktibiti sa Pagtuturo at Pagkatuto (TLA):

1. Malayang Talakayan
2. Group Chat
3. Malayang Talakayan ng Pag-uulat
Pagtataya (AT):
1. Maikling pagsusulit
2. Aktibiti
3. Takdang Aralin
Mga Kagamitan sa Pagtuturo:
1. Modyul 1
2. Group Chat
3. Mga Tekstong kailangan sa talakayan
Oras:
4 oras
Aralin 1.1
Panitikang Pilipino
Mga Layunin:
Sa pagtatapos ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang.
1. Mahuhubog ang kaalaman, kasanayan sa pagbasa ng iba’t-ibang Akdang

pampanaitikan
2. Malinang ang mataas na antas ng kasanayan at iba pang anyo ng panitikan.
3. Mabigyan ng iba’t-ibang interpretasyon dulog pampanitikan

Panitikan
- Repleksyon ng buhay na nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan mga

damdamin mga karan asan, hangarin at diwa ng mga tao.
Pang kalahatang Uri ng panitikan.
Piksyon (lkathang- isip)
- (Latin: fictum, “ nilikha”)ay anumang anyo ng salaysay na trato sa bahagi o

sa kabuuan, na may mga pangyayari na hindi nababatay sa katotohana,
ngunit sa halip, haka- haka at imbento lamang ng may- akda.
- Ginagamit ng mga manunulat ang kanilang imahinasyon para sa pagsulat
ng mga akdang bungang-isip. Umiimbento sila ng mga kathang-isip na mga
tauhan, pangyayari, sakuna at pook na pinangyarihan ng kuwento para sa
kanilang mga akda.
Halimbawa.
The Davinci Code

World War Zombles
Di-Piksyon (Di- Kathang isip)
- Isang paglalahad, pagsasalaysay, o kinatawan ng isang paksa na inihaharap

ng isang may- akda bilang katotohanan. Bumabatay ang may-akda sa mga
tunay na balita at iba pang kaganapan, ayon sa kaniyang mga kaalaman
hinggil sa paksa.Pinipilit ditto ng manunulat na maging tumpak sa mga
detalye ng mga pangyayari.
- Hindi gawa-gawa lamang ang nakakaingganyong kuwento.Ang ganitong
paghaharap o presentasyon ay maaaring tumapak o hindi na ang ibig
sabihin ay maaaring magbigay ng tunay o hindi tunay na paglalahad ng
paksang tinutukoy.
Anyo ayon sa Paghahalin
Panitikang Pilipino
Pasalindila
- Ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sa dila at bibig ng tao. Noong

hindi pa marunong magsulat ang mga ninuno ng mga makabagong Pilipino,
binibigkas lamang ang mga panitikan.
- Kalimitang nagtitipun-tipon ang sinaunang mga Pilipino upang pakinggan
ang mga salaysayin, paglalahad o pamamayag na ito. Paulit-ulit nilang
pinakikinggan ang mga ito upang matanim sa kanilang isipan. Sa ganitong
palaging pakikinig at pagbigkas ng panitikan, nagawa nilang maisalin ang
mga ito papunta sa susunod na salinlahi o henerasyon ng mga Pilipino.
Pasalinsulat
- Isinatitik, isunulat, inukit o iginuhit ng mga Pilipino ang kanilang panitikan.

Naganap ang nagsimula ito noong matutunan nila ang sinaunang abakada
o Alpabeto, kabilang na ang mas naunang baybayin at mga katulad nito.
Pasalintroniko.
- Pagsasalin ng panitika sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko na

dulot ng teknolohiyang elektronika. Ilan sa mga halimbawa nito ang
paggamit ng mga disking kompakta, plaka, rekorder( tulad ng tape recorder
at ng DVD) mga aklat na elektroniko ( hindi na binubuklat dahil hindi na
yari sa papel, bagkus ay nasa mga elekronokong anyo na ) at kompyuter.
Ayon sa Anyo
Tuluyan o Prosa (Ingles: Prose)
- Maluwang na pagsasama-sama ng mga salita sa loob ng pangungusap. Ito

ay nasusulat sa karaniwang takbo ng pangungusap o pagpapahayag.
Patula o Panulaan (Ingles: Poetry)
- Pagbuo ng psngungusap sa pamamagitan ng salitang bininibilang na pantig

sa taludtod na pinagtugma-tugma.
Mga Akdang Tuluyan.

Anekdota.
- Isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatawan

pamngyayari naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao.
- Maikling salaysay ng isang nakakawiling insidente sa buhay ng isang tao.
Ang pangunahing layon ng isang anekdota ay ang makapaghatid ng isang
magandang karanasan na kapupulutan ng aral. Ito’y magagawa lamang
kung ang karanasan o ang pangyayari ay makatotohana.
Nobela
Panitikang Pilipino
- Mahabang makathang pampanitikanna binunuo ng iba’t-ibang kabanata na
naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na
pagbabalakas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng
hangarin ng katunggali sa kabila- isang makasining na pagsasalaysay ng
maraming pangyayari magkasunod at magkaugnay.
Pabula
- Isang uri kathang- isip na panitikan kung saan mga hayop o kaya mga
bagay na walang-buhay ang gumaganap ng mga tauhan, katulad ng leon at
daga, pagong at matsing at lobo at kambing. May natatnging kaisipang
mahahango mula sa mga pabula, sapagkat nagbibigay ng mga normal na
aral para sa mga batang mambabasa.
Parabula
- Mailing kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.

Isang salaysay na maaaring nasa anyong patula o prosa na malimit
ngangaral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na kadalasang
inilalarawan ang isang moral o relihiyosong aral.
- Isang katangian nito ang pagiging kuwentong naglalahad o nagpapakita ng
kung paanong katulad ng isang bagay ang iba pang bagay.karamihan sa
mga talinghagang nasa Bibliya ay mga kuwentong sinasabi ni Hesu, na
nagtuturo ng kung ano ang katangian ng kaharian ng Diyos.
Alamat
- Isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng

mga bagay-bagay sa daigdig. Ito ay mga kwentong mga mahiwagang
pangyayari na nagpasalin-salin sa bibig ng mga taong bayan kaya’t walang
nagmamay-ari o masasabing may akda ng mga ito.
- Ang alamat ay kuwento na kathangiosip lamang na sinasabing
kinasasangkutan ng kababalagahan o di pagkaraniwang pangayayari na
naganap noong unbang panahon na karaniawang may elemento ng
pantasya.
Maikling kuwento.
- Isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayari

kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may iisang kakintalan o
impresyon lamang. Isa itong masining na anyo ng panitikan kung saan
tulad ng nobela at dula, isa rin itong paggagad ng realidad, kung ginagagad
momento lamang o iyong isang madulang pangyayaring nagaganap sa
buhay ng pangunahing tauhan.
Dula
- Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin nitong

itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado. Ang tagpo sa dula
ay ang paglabas masok sa tanghalan ng mga tauhan.
Panitikang Pilipino
Sanaysay
- Isang maiksing komposisyon na kalimitang naglalaman ng personal na

kuru- kuro ng may akda.
- Isang pagtataya sa isang paksa sa paraang tuluyan at sa malayang paraan
maglalantad ng kaisipan, kuro-kuro, plagay at ng kasiyahan ng sumulat.
- Isang anyong nagpapaisip, nagpapalawak at nagpapalalim sa pang-unawa,
bumubuo at nagpapatibay sa ispa’t damdamin ng bayan.
Talambuhay
- Isang anyo ng panitika na nagsasaaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao

hango sa mga tunay na tala, pangayayari at impormasyon.
- Naglalahad tungkol sa buhay ng isang tao mula pagsilang hanggang sa
kanyang pagkamatay ng mga layuni, adhikain, simulain, paninindigan ng
isang tao, kung paano nauugnay ang isang tao sa kanyang tagumpay o
kabiguan.
Kuwentong Bayan
- Mga salasay hinggil sa mga likhaing-isip na mga tauhan na kumakatawan

sa mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari, isang marunong na
lalaki o kaya sa isang hangal na babae. Karaniawangf kaugnay ang
kwentong- bayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o o
lapain.
Narito ang iba pang karagdagan.

http://panitkangpnoy.blogspot.com/p/mga-kwentongbayan.
Balita
- Ang komunikasyon ng mga kaslukuyan kaganapan sa labas at/o loob ng

isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay - alam sa mga
mamamayan.Maaari itong ihayag sa pamamagitan ng paglilimbag
pagsasahihinmpawd, Internet o galling sa bibig at ikalat sa ikatlong partido
o sa maramihang mambabasa, nakikinig o nanonood.
Talumpati
- Isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa

pamamagitan ng pagsasalita sa entablado.layunin nitong humikayat,
tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at
maglahad ng isang paniniwala.
Pagtataya.
Panitikang Pilipino
Panuto.Kumuha ng isang papel at sagutan ang sumusunod. Isulat kung anung
modulat ang inyong sinagutan.
1.Ito ay Latin: fictum, “ nilikha” anumang anyo ng salaysay na trato sa bahagi o sa
kabuuan, na may mga pangyayari na hindi nababatay sa katotohana, ngunit sa
halip, haka- haka at imbento lamang ng may- akda.
A.Piksyo (lkathang- isip)
B.Di- Piksyon
C.Maikling Kwento
2. Isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan

ng pagsasalita sa entablado.
A.Talumpati
B.Dula
C.Piksyon
3. Isang anyo ng panitika na nagsasaaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao

hango sa mga tunay na tala, pangayayari at impormasyon.
A.Talambuhay
B.Sanaysay
C.Dula
4. Ito ay nahahati isa ilang yugto na maraming tagpo.

A.Dula
B.Kwentong- Bayan
C. Talumpati
5. Mailing kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.

A.Parabula
B.Dula
C.talumapati
B. Punan ang patlang.

_______1. Isang uri kathang- isip na panitikan kung saan mga hayop o kaya mga
bagay na walang-buhay ang gumaganap ng mga tauhan, katulad ng leon at daga,
pagong at matsing at lobo at kambing.
_______2. Isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatawan
pamngyayari naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao.
_______3. Maluwang na pagsasama-sama ng mga salita sa loob ng pangungusap.
_______4. Pagbuo ng psngungusap sa pamamagitan ng salitang bininibilang na
pantig sa taludtod na pinagtugma-tugma.
_______5. Ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sa dila at bibig ng tao.
_______6. Repleksyon ng buhay na nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan
mga damdamin mga karan asan, hangarin at diwa ng mga tao.
_______7. Isang paglalahad, pagsasalaysay, o kinatawan ng isang paksa na
inihaharap ng isang may- akda bilang katotohanan.
_______8. Pagsasalin ng panitika sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko
na dulot ng teknolohiyang elektronika. Ilan sa mga halimbawa nito ang paggamit
ng mga disking kompakta.
Panitikang Pilipino
_______9. Isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayari
kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may iisang kakintalan o impresyon
lamang.
_____10. Ang komunikasyon ng mga kaslukuyan kaganapan sa labas at/o loob ng
isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay- alam sa mga mamamayan
Pagpapaliwanag.5 puntos
1. Ano ang panitikan.
2. Bakit kailangan ang panitikan sa pag- aaral.
Gawain.
Panuto.
1. Mangalap ng isang kwentong bayan, Dula, Maikling Kuwento, Parabula,
Pabula, Nobela, alamat at Balita.
2. Ilagay ito sa Cartolina.
3. Individual
https://www.facebook.com/groups/669116143684557/permalink/
68483418779366/
Gawain.1
Panuto: Kumuha ng isang malinis na Papel Gumawa ng isang sariling
pagbubuod batay sa pasunod sunod na ating tinalakay. Isulat kung anung
Module ang inyong sinagutan.
Pagsusuri.
Ngayun susuriin natin ang inyong ginawang aktibiti at tatalakayin natin ito.
1. Bakit nating kailangan talakayin ang Pananakop ng kastila, hapon, Amerkano.
2. Ano- ano ang mga layunin ng mga sumakop sa ating bansa kung bakit tayo
sinakop nila.
3. Ano- ano ang mga naging impluwensiya sa ating mga Pilipino ng mga sumakop
sa ating bansa.
Panitikan sa Matandang Panahon.
Ang panitikan ay kapatid na babae ng kasaysayan. Ang panitikan, tulad ng

kasaysayan, ay nagtataglay ng mga ulat ukol sa mga naganap sa isang lahi at mga
naisip na dakila at marangal ng lahing ito. Samantalang ang kasaysayan ay
tukuyan at naglalarawan ng hubad na katotohanan, ang panitikan ay
nagaganyakan ng magagarang damit ng pagpapahayag at nakukulayan ng
malikhaing guni-guni ng mga akda. Wika nga ni Long, ang panitikan ay “mga
naisulat na tala ng pinakamabuting kaisipan at damdamin ng tao.”Ayon kay Dr.
Jose Villa Panganiban.
Panitikang Pilipino
ANG PANITIKAN
- Ang magandang pag-aaral na pansemantika ng salitang panitikan. Ang

salitang panitikan ay binubuo ng pang - na unlapi, ng salitang ugat at ng –
an na hulapi. Nagiging ang pang- kung inuunlapi sa salitang nagsisimula sa
mga titik t, d, l, r, at s, karaniwang ding.
SARILING PANITIKAN BAGO DUMATING ANG MGA KASTILA
- Ang ating mga ninuno ay may sarili ng panitikan bago pa man dumating
sina Magallanes sa Pilipinas. Nagtataglay ang panitikang ito ng kasaysayan
ng ating lahi ng mga kuwentong bayan, alamat, epiko, kantahing bayan,
karunungang-bayan: salawikan, kasabihan, bugtong, palaisipan, at iba pa.
ANG PANITIKANG PILIPINO
- Ang panitikang Pilipino ay katulad din ng panitikan ng alinmang bansa sa

daigdig na sumasaklaw sa pasalita o pasulat na nagpapahayag ng mga
damdaming ukol sa mga gawi at kaugaliang panlipunan, paraan ng
pamumuhay, kaisipang pampulitika, at mga kapaniwalaang panrelihiyon,
ang kanilang mga adhikain, ang kanilang mga pangarap– mula pa sa
bukangliwayway ng kanilang mga kabihasnan hanggang sa kasalukuyan.
DALAWANG URI NG PANITIKAN Nasusulat Pagsasaling-bibig
PAGSASALING-DILA
- Pagsunog sa ating matatandang panitikan sa Pilipinas.Nguni’t ang di

nasunog ay ang mga kantahing bayan, mga bugtong, mga salawikain, at
kasabihan, at iba pa, sapagkat ang mga ito’y nagpasalin- salin sa bibig ng
mga tao.
MGA UNANG TAO SA PILIPINAS
Ang negtrito
- Kilala sa tawag na ita, ayta, o agtas ay siyang mga unang nanirahan sa

ating mga pulo. Sila ay abalang lagi sa paghahanap ng iakabubuhay sa
tulong ng pana at buslo. Palipat-lipat sila ng tirahan kaya’t di sila
nagkapanahon sa sining nang lampas sa mga bulong at kasabihan.
Ang Indones
- Nakarating sa Pilipinas may 8,000 taon na. Nang sumapit sila rito’y may
malalaking pangangatawan, maitim na balat, makapal na labi, malaking
ilong at pangahan. May kabihasnan silang higit sa mga Negrito.
Panitikang Pilipino
May pamahalaan - Nagsusuot ng damit -nagluluto ng pagkain -nagsasaing sa
tukil marunong magpanginas ng apoy. Mayroon silang alamat at mga epiko, mga
pamahiin at mga bulong na pangmahiya.
ANG INTSIK
- Na manggugusi tinawag na mga “mangugusi” ang mga intsik na lahing

Hakka na nagbuhat sa Fukien (Tsina) sapagka’t kanilang inilagay sa gusi
ang bangkay ng isang magulang o nunong namatay at ibinabaon doon din
sa kanilang kalooban. Ang salita nating “gusi” ay galing sa kanila. Sumapit
sila rito mula noong 300 hanggang 800 A.D. Nanirahan sila sa pulo ng
Batangas at Babuyanes, sa hilagang tabing-dagat ng luson, sa Tayabas,
Sorsogon, Silangang
ANG BUMBAY
- Nakarating sa Pilipinas noong ika-12 dantaon. Ang unang sapit ng mga

Bumbay ay nanggaling sa Borneo at sila’y nagdala ng pananampalatayang
Budismo, Epiko at Mahika.
- Ang Ikalawang sapit ay nanggaling sa Java at Borneo din noong ika-13 na

siglo, nagdala sila ng pananampalatayang Bramanistiko at panitikang epiko,
awiting bayan at liriko.
Ang Arabe at Persyano
- Dumating ang mga Arabe sa Pilipinas noong 890 A.D. hanggang ika- 12
siglo, ngunit ang nagdala ng pananampalatayang Muslim ay ang tinatawang
na “Hadramaut Sayyid” mga misyonerong Arabe na nanggaling sa Malaysia
at dumating sa Pilipinas noong ika 16-siglo. Kasama nila ang maraming
mangangalakal na Arabe at Persiyano, sila’y nanirahan sa Pilipinas .
ANG MGA MALAY
Tatlong pangkat ng mga Malay ang nakarating sa Pilipinas.
1. (Kumulang humigit sa 200 taon bago namatay si Kristo at 100 taon

pagkamatay ni Kristo.) Ang mga Malay na ito’y nagdala ng kanilang
pananampalatayang pagano at mga awiting pangrelihiyon. Sila’y nangagtira sa
kabundukan ng Luzon at sila ang mga ninuno ng mga Igorot, Bontok at
Tinguianes.
2. (200 hanggang 1300 taon pagkamatay ni Kristo.) mga ninuno ng mga Tagalog,
Bisaya, Ilokano at mga iba pa. Sila’y may dalang wika, alpabeto (alibata), awiting
bayan, kuwentong bayan, mga alamat at mga karunungang bayan.
Panitikang Pilipino
3. Ang mga ito bagama’t mga tubong Malaysia ay Kung saan-saan nanggaling na
mga kalapit bansa gaya ng Borneo, Malacca at Indonesya at pagdating sa Pilipinas
ay kumalat sila.
GALING SA TATLONG URING ITO ANG MGA MALAY ANG ATING

MGA PANITIKAN BAGO DUMATING ANG MGA KASTILA
ANG MALAY
- Ang mga alamat ng Kombodya (Indo- Tsina) ay may mga katangiang

matatagpuan sa matandang tradisyon at talaalamatan ng Palawan at
Mindoro at sa mga ilang pulo sa Sula. May mga alamat sa Sulu na
bumabanggit sa bayaning Orang- Dampuan, bayaning Siamese noong
uanag panahon.
- Katulad ng mga silabaryo sa peninsula ng Indo-Tsina ang matandang

alpabeto ng mga taga-madyapahit Ang Imperyo ng Madjapahit na ang
pinaka sentro ay Java sa Indonesya ay naging napakamakapangyarihan at
maraming mga kalapit bansa ang nasakop. Kabilang dito ay Indo-Tsina,
Cambodia, Siam, Anam, Tonkin at Pilipinas. Kaya’t ang Pilipinas ay
nagkaroon ng impluwensiya ng mga bansang nabanggit lalo na sa
panitikan. Ang mga kuwentong bayan ng Cebu, Panay, Negros at Palawan
ay katulad ng intsik Ang mga Intsik ay nakarating sa Pilipinas sa pagitan ng
ikatlo hanggang ikawalong siglo. Ang mga Intsik ay nagdala ng kanilang
wika- kaya’t mahigit sa 600 salitang Intsik ay bahagi na ng wikang Pilipino.
- Ang mga salitang gusi, susi, mangkok, talyasi, kawali, kawa, bakya, tingi,
Ingkong, Impo, bayaw, inso, kuya, diko, sangko at mga iba pa ay nanggaling
sa Intsik. Ang ilang kaugaliang sosyal ay galing din sa malacca Sinakop ng
kahariang Malacca, na mula sa Borneo, ang mga pulo sa timog natin
hanggang Luson sa palibot ng mga dagatna tulad ng Lanaw, Bumbon, (Taal)
at Bai (Laguna). Nagpalagap ng Mahometanismo ang pinuno ng kahariang
ito. Karaniwan nang bigkasin ng mga taga-Batangas.
ANG MATATANDANG PANITIKAN NG MGA PILIPINO
Kuwentong-Bayan
- Mayaman ang ating mga ninuno sa mga kuwentong bayi ng binubuo ng

mga kuwento sa buhay. Ang kuwentong pinagmulan ng mga lahi, kauna-
unahang lalaki at babae sa daigdig, ang kuwento tungkol sa buwan at sa
araw at iba pa ay nagpasalin-salin sa bibig ng mga tao.
Hindi pinagsasawaan ang mga kuwentong-baying pamana sa atin ng ating mga
ninuno.
Panitikang Pilipino
1. Ang Pinagmulan ng Lahi (Bisaya)
2. Si Malakas at si Maganda (Tagalog)
3. Naging Sultan si Pilandok (Maranaw)
4. Ang Batik ng Buwan (Bisaya)
Epiko
- Kung nais nating mabakas ang kasaysayan may kaugnayan sa kalinangan

ng ating lahi at nais nating matagpuang muli ang ating mga sarili ay
napapanahon na upang pagbalikan ang ating mga epiko.
- May mga ilang siglo bago dumating ang mga Kstila sa Pilipinas ay may
marami nang kalipunan ng panulat ang mga Pilipino. Ayon kay Padre
Chirino, isang manananaysay na Heswita, ang lahat ng tag-islang Pilipinas
ay mahilig sa pagbabasa at pagsulat maging babae o lalaki.
Mga Epiko ng mga Ipugaw:
A. Ang “Hudhud”
B. Ang “Alim”
Ang “Daragan” ng mga Muslim:
A. Ang “Darangan”
B. “Illad at Odyssey”
C. Ang “Bantugan”
D.Ang “Daramoke-a-Babay”
E. Ang “Indarapatra at Sulayman”
G. Ang “Bidasari”
Mga Epikong Bisaya:
A. Ang “Maragtas”
B. Ang “Haraya”
C. Ang “Lagda”
D. Ang “Hinilawod”
E. Ang “Hari sa Bukid”
Ang Epiko ng mga Tagalog:
A. Ang “Kumintang”
B. Ang “Mandukit at Dikyaw”
Ang Epiko ng mga Bikol:
A. Ang “Ibalon” Ang Epiko ng mga Iloko:

B. Ang “Biag ni Lam-ang” Ang iba pang Epikong Pilipino:
Panitikang Pilipino
C. Ang “Dagoy” at “Sudsud” (Tagbanwa)
D. Ang “Parang Sabir” (Sulu)
E Ang “Kabunian” (Bagobo)
F. Ang “Kabunyian” at ang “Bedian” (Ibaloy)
G. Ang “Ulagingan” at “Selch” (Manobo)
Alamat
Ang ating kalinangan at kabihasnan ay malinaw na nasasalamin sa mga alamat.

Karamihan sa mga alamat ay hindi nasusulat at kung nasusulat ma’y nito na
lamang mga huling panahon.
- Ang mga ito’y nagpasalin-salin lamang sa bibig ng mga magulang at mga

anak, ng mga nuno at mga apo. Ang isang alamat, sa bawat pagkakasalin
sa bawa’t bibig na pagdaanan ay nagkakaroon ng kaunting pagbabago
subalit karaniwang nagdaragdag ng kariktan at kagandahan sa salaysay
subalit naroon din ang diwa at kasaysayan ng alamat.Ang kapaligirang nag-
aangkin ng alamat ay maliwanag na nababakas sa hibla ng mga pangyayari
hindi lamang sa ngalan ng mga pook at mga tauhan kundi sa mga tagpo na
napapaloob sa alamat. Dahil diya’y parang nagkaroon ng tatak ang bawa’t
alamat bagay na ipinakikilala ng pinagmulan o pinanggalingan.
- Ang uring ito ng matandang panitikan ay Pamanang pangkalinangang hindi

maililibing ng panahon kalian man.
Ang Alamat sa Pampanga:
A. Bakit Maliwanag ang Araw kaysa sa Buwan Ang Alamat sa Bikol:

B. Alamat ng Bulkang Mayon Ang Alamat sa Bisaya:
C.Alamat ng Bundok Kanlaon
Mga Lumang Tula
- Mababakas sa mga unang kantahing-bayan ang ating kalinangan at

kabihasnan. Sa mga damdamin at diwang nakapaloob sa mga ito ay
maaaninag natin ang mga gawi at kaugalian ng ating mga ninuno.
May iba’t ibang uri tayo ng kantahing bayan.
Ang mga Unang Kantahing Bayan:
A. Ang “Oyayi” o “Paghele”

B. “Sa Kabukiran”
C. Ang “Soliranin”
D. Ang “Talindaw”
E. Ang “Maluway”
F. Ang “Kumintang” o “Tagumpay”
G. Ang “Kundiman”
H. Ang “Dalit”
Panitikang Pilipino
Karunungang Bayan
- Kasama sa kabang-yaman ng karunungan bayan ng ating matatanda bago

dumating ang mga Kastila ay ang alawikain, sawikain, bugtong, palaisipan,
at kasabihan.
1. Ang mga Salawikain o Sawikain:
- Ayon kay Lope K. Santos ang salawikain ay isa sa mga karunungang

napag-aralan ng tao hindi sa mga kasulatan at aklat na limbag kundi sa
mga aklat ng karanasang nababasa sa bibig ng matatanda.
- Ito ang salitang nakaugalian na at lalong angkop na namang ipamagat sa

mga kasabihang man-manahang hiyas ng wika, simula’t batas ng mga
kaugalian, at patnubay ng kabutihang asal, na pasalin-salin sa bibig ng
madla. Karaniwang patalinghaga ang salawikain at sa talinghaga kung
iisiping mabuti ay ay may ibig sabihin o kahulugang nakatago.
- Ang salawikain ay karaniwang nasusulat nang may sukat at tugma kaya

masarap pakinggan. Ang mga ito ay bukal na mapagkukunan ng
magagandang aral sa buhay.
Halimbawa:
1. Pag ang tubig ay magalaw ang ilog ay mababaw.

2. Ang magtanim ng hangin bagyo ang aanihin.
3. Mahirap nang mauna ang damo kaysa palay.
4. Ano’t magpapayong ka pa kung ang ula’y nakaraan na?
2. Ang Bugtong:
- Ang bugtong, pahulaan, o patuturan ay isang pangungusap o tanong na

may doble o nakatagong kahulugan na nilulutas bilang isang palaisipan
(tinatawag ding palaisipanang bugtong).
May Dalawang Uri ang Bugtong:
Mga talinghaga o enigma, bagaman tinatawag ding enigma ang bugtong, mga
suliraning ipinapahayag sa isang metapora o ma- alegoryang wika na
nangangailangan ng katalinuhan at maingat na pagninilay- nilay para sa
kalutasan, at mga palaisipan (o konumdrum), mga tanong na umaasa sa dulot ng
patudyong gamit sa tanong o sa sagot.
Sa panitikang Pilipino, nilalarawan nito ang pag-uugali, kaisipan, pang-araw-araw

na buhay at katutubong paligid ng mga Pilipino.
Bilang isang maikling Tula, madalas itong nagiging isang palaisipan sa tuwing
naglalaro ang mga bata. .
Panitikang Pilipino
1. Sa araw ay bubong, sa gabi ay dahon: banig
2. Maikling landasin, di maubos lakarin: Anino
3. Kung kalian mo pinatay, saka pa humaba ang buhay: kandila
4. Isang butil ng palay, sakot ang buong buhay: Ilaw
5. Nakayuko ang reyna, di nalaglag ang korona: bayabas
6. Isang Prinsesa nakaupo sa tasa: kasoy
7. Heto si kaka, buka-bukaka: gunting
8. Dalawang batong itim, malayo ang nararating: mata
9. Isa ang pasukan, tatlo ang labasan: kamiseta
10. Buto’t balat lumilipad: saranggola.
1. Ang Palaisipan:
- Ang palaisipan ay isang suliranin o uri ng bugtong (enigma) na

sinusubok ang katalinuhan ng lumulutas nito. Sa karaniwang
palaisipan, inaasahan na lutasin ang palaisipan sa pamamagitan ng
pagsama-sama ng mga piraso sa isang lohikal na paraan para mabuo
ang solusyon.
- Kadalasang nililikha ang mga palaisipan bilang isang uri ng libangan,

ngunit maaari rin namang magmula ito sa seryosong matematikal at
lohistikal na suliranin sa mga ganitong kaso, ang kanilang matagumpay
na pagkalutas ay isang mahalagang ambag sa pagsaliksik sa
matematika.
- Sa paglakad ng isang mangangaso sa kagubatan ay nakakita siya ng

isang puno ng bayabas na hitik na hitik sa bunga. Nais niyang kumuha
ng bunga nito ngunit ang punoay binabantayan ng matapang na at
mabangis na matsing.
Tanong: Paano nakakuha ng bayabas ang mangangaso na hindi siya sinaktan ng

mga matsing?
Sagot: Pinagalit niya ang matsing at dahil sa walang maibalibag sa kanya. Ito’y
nagsipitas ng mga bayabas at siyang inihagis sa kanya. Salu siya ng salo sa
bawa’t bayabas at ang mga ito’y naging kanyang lahat.
2. Ang mga Panunudyo:
- Patula ang pagkakabuo ng mga panudyo. Ito ay mga bigkasin maging

ang mga bata at matatanda.
Narito ang mga halimbawa ng mga panudyo o pamangalan:

A. Pedro Penduko
B. Bata, batuta Matakaw ng tuyo nagsuot sa lungga Nang ayaw maligo hinabol ng
palaka kinuskos ng gugo.
C. Bata batuta
D. Tawa ng tawa panu ka ginaw? Ibig mag-asawa.
E. May dumi sa ulo
F. Isa, dalawa, tatlo ikakasal sa linggo ang tatay mong kalbo.
Panitikang Pilipino
G. Tiririt ng ibon tiririt ng maya kaya lingon ng lingon.
Ang Tugmang Walang Diwa:
- Ito’y mga patulang may tugma ngunit walang diwa at ang nagbibigay
halaga rito ay ang nakatutuwang tunog na napaglalaruan ng dila o ng
kapilyuhan at paglalaro sa salita.
1. Hala, ulan, pantay kawayan Hala takbo, bayo, pantay kabayo!
2. Kililing, kililing, kililing namatay si Tandang Gusting saan ililibing sa puno ng
saging
3. Ako’y nakahiga sa kamang malambot, ako ay kinagat ng isa pong surot ako ay
nabigla at tuloy nautot kaawa-awang surot, namatay sa angot.
Ang mga Kasabihan:
- Ang mga kasabihan ay naiiba sa salawikain sa dahilang ito’y hindi

gumagamit ng mga talinhaga. Payak ang kahulugan. Ang kilos, ugali, at
gawi ng isang tao ay masasalamin sa mga kasabihan.
Naisalin sa atin ng ating mga ninuno ang mga kasabihang sumusunod:

1. Utos na sa pusa, utos pa sa daga
2. Malakas ang loob, mahina ang tuhod.
3. Tulak ng bibig, kabig ng dibdib.
4. Kasama sa gayak, di kasama sa lakad
5. Ubus-ubos biyaya, bukas nakatunganga.
Ang mga Unang Tula:
- Kabilang sa mga unang tula ang mga nabanggit nang salawikain,

bugtong, at kasabihan. May mga palaisipan ding nasusulat na patula.
- Ang mga kantahing bayan ay pawing patula. Tayong mga Pilipino ay

ipinaghele sa tula ng mga ninuno. Maaaninag natin sa mga halimbawa
na mayaman sa damdamin pilosopiya at haraya ang mga ito.
- Ang mga unang tulang nabanggit ay dating sa wikang Arabe o Malay

subali’t napasalin sa iba’t ibang wika ng mga pulo sa pag-uulit-sabi ng
mga Matatanda sa kanilang mga Inaanak.
Ang mga Unang Dula:
- Nang dunamting ang mga Kstila sa Pilipinas, inabutan na nilang ang

mga Pilipino ay may sariling dula. Ito’t itinatanghal sa liwasang bayan o
sa malawak na looban. Sa isang damuhan sa tahanan ng maharlika,
kung minsa’y sa tabing ilog o dagat ay sa katutubong temple o
dalanginan.
- Ang karaniwang pinapaksa nila ng dula ay ukol sa pag-ibig, sa

pakikidigma, sa alamat, ukol sa mga anito, o Diyos nial, parangal sa mga
Panitikang Pilipino
ala-ala ng mga yumao at sa pagbubunyi sa mandirigmang nagtagumpay
sa labanan.
Mga Uri ng Matatandang Dula:
1. Ang “Wayang Orang” (Bisaya)

2. Ang “Embayoka” at “Sayatan” (Muslim)
3. Ang mga “Bulong”
Kaligirang Kasaysayan
Negrito o Ita
- Kauna-unahang nanirahan sa Pilipinas mula pa noong 25000 taon;

walang kulturang masasabi; walang nalalaman na panitikan maliban sa
awitin at pamahiin.
Indonesyo
-
Unang sapit ay nakarating sa Pilipinas ng may 8000 taon na ang
nakararaan. Tinatawag na MONGOL. Walang masasabing gaanong
kultura maliban sa sila’y marunong nang mamahay, marunong
magtanim ng mga halaman at marunong nang mangisda.
- Ikalawang sapit ng mga Indonesyo-dumating sa Pilipinas 4000 taon na

ang nakararaan; may sariling sistema ng pamahalaan; hanapbuhay; may
dalang panitikang gaya ng epiko, kwentong bayan, mga alamat, mga
pamahiin at pananampalatayang pagano.
Pangatlong sapit Malay
- Unang Pangkat ay nakarating sa Pilipinas noong 200 taon BC; nagdala

ng kanilang pananampalatayang pagano at mga awiting panrelihiyon.
Ikalawang pangkat ay may dalang wika; alpabeto, awiting-bayan,
kwentong-bayan; mga alamat at mga karunungang bayan.
Ikatlong Pangkat ay mga Malay
- na Moslem na nanggaling sa Malaysia at nanirahan sa Mindanaw at

Sulu; nagdala ng epiko, alamat, kwentong-bayan at pananampalatayang
Moslem.
Intsik
- Dumating sa pagitan ng ikatlo hanggang ikawalong siglo; nagdala ng

kanilang wika; at ilang kaugaliang sosyal tulad ng paggalang’
pagkakalapit at pagkakaisa ng pamilya; at katipiran.
Bumbay
Panitikang Pilipino
- Unang Pangkat ng mga Bumbay ay nanggaling sa Borneo at sila’y
nagdala ng pananampalatayang BUDISMO; epiko at mahika Ikalawang
pangkat ay nanggaling sa Borneo at Java noong ikalabing-apat na siglo;
nagdala ng pananampalatayang BRAMSISTIKO at panitikang epiko,
awiting-bayan at liriko; Maraming salitang Bumbay o Hindi ay naging
bahagi na ng wikang Pilipino
Arabe at Persyano
- Dumating sa Pilipinas noong ika-12 siglo; “Hadramaut Sayyids” ang tawag sa

mga misyonero na nagdala ng pananampalatayang Muslim noong ika-16 siglo;
nagdala rin sila ng mga epiko, kwentong-bayan; dula; at alamat
1. Imperyo ng Madjapahit
2. Imperyo ng Malacca
PANITIKAN SA PANAHON NG KASTILA:
- Ang isinaalang-alang na unang pananakop ng mga Kastila sa ating

kapuluan ay ang pananatili rito ni Miguel Lopez de Legazpi noong 1565,
bilang kauna-unahang Kastilang gobernador-heneral. At dito nagsimula
ang panitikan ng mga tao rito.
- Ang diwa ng pasimulang ito ay nagpatuloy nang walang pagbabago

hanggang sa pagkakaroon ng digmaan sa Kabite noong 1872. Higit sa
tatlong dantaon din ang pananakop na ito ng mga Kastila.
MGA PAGBABAGONG NAGANAP SA BUHAY NG MGA PILIPINO
- Tinangkilik ang relihiyong Katoliko, nagpalit sila ng pangalan at

nagpabinyag, nagbago ang anyo ng kanilang pamamahay nagkaroon ng
mga bahay na tisa at bato, magagandang kasangkapan tulad ng piyano,
muwebles at mga kagamitang pangkusina nagkaroon ng mga sasakyang
tulad ng karwahe, tren at bapor, natuto silang magdiwang ng mga
kapistahan bilang parangal sa mga santo at Papa, bilang libangan,
nagkaroon ng mga sabong, karera ng kabayo at teatro.
MGA IMPLUWENSYA NG KASTILA SA PANITIKANG FILIPINO

- Ang “Alibata”na ipinagmamalaki kauna-unahang abakadang Filipino na
nahalinhan ng alpabetong Romano. Ang pagkakaturo ng Doctrina
Cristiana na kinasasaligan ng mga gawang makarelihiyon.
- Ang wikang Kastila na naging wika ng Pantikan nang panahong yaon.

Marami sa mga salitang ito ang naging bahagi ng wikang Filipino.
- Ang pagkakadala ng mga alamat ng Europa at tradisyong Europeo rito

na naging bahagi ng Panitikang Filipino tulad ng awit, kurido, moro-
Panitikang Pilipino
moro at iba pa.Ang pagkakasinop at pagkakasalin ng makalumang
panitikan sa Tagalog at sa ibang wikain.
- Ang pagkakalathala ng iba’t ibang aklat na pambalarila sa wikaing

Filipino tulad sa Tagalog, Ilokano at Bisaya. Ang pagkakaroon ng
makarelihiyong himig ng mga lathalain ng mga panahong yaon.
MGA UNANG AKLAT SA PANAHON NG KASTILA
1. Doctrina Cristiana
- Kauna-unahang aklat na nalimbag sa Pilipinas noon 1593, sa

pamamagitan ng silograpiko. Aklat ito nina Padre Juan de Placencia at
Padre Domingo Nieva. Nasusulat ang aklat sa Tagalog at Kastila.
Naglalaman ito ng mga dasal, sampung utos, pitong sakramento, pitong
kasalanang mortal, pangungumpisal at katesismo. May 87 pahina
lamang.
2. Nuestra Senora del Rosario
- Kalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Akda ito ni Padre Blancas de

San Jose noong 1602 at nalimbag sa Imprenta ng Pamantasan ng Sto.
Tomas sa tulong ni Juan de Vera, isang mestisong Intsik. Naglalaman ito
ng mga talambuhay ng mga santo, nobena, at mga tanong at sagot sa
relihiyon.
3. Barlaan at Josaphat
- Ikatlong aklat na nalimbag sa Pilipinas. Akda ito sa Tagalog ni Padre

Antonio de Borja. Orihinal na nasa wikang Griyego. Ipinalalagay itong
kauna-unahang nobelang nalimbag sa Pilipinas.
4. Pasyon
- Aklat na nauukol sa buhay at pagpapakasakit ni Kristo. Binabasa ito

tuwing Mahal na Araw. Nagkaroon ng apat (4) na bersyon sa Tagalog ang
akdang ito, at ang bawat bersyon ay ayon na rin sa pangalan ng mga
nagsisulat. Ang mga ito ay ang Version de Pilapil (Padre Mariano Pilapil);
Version de Belen (Gaspar Aquino de Belen); Version dela Merced (Aniceto
dela Merced); at Version de Guia (Luis de Guia). Isinaalang-alang na
pinakapopular ang Version de Pilapil.
5. Urbana at Felisa
Aklat na sinulat ni Modesto de Castro, ang tinaguriang “Ama ng Klasikong

Tuluyan sa Tagalog”.Naglalaman ito ng pagsusulatan ng magkapatid na sina
Urbana at Felisa. Pawang nauukol sa kabutihang-asal ang nilalaman ng aklat na
Panitikang Pilipino
ito, kaya’t malaki ang nagawang impluwensya nito sa kaugaliang panlipunan ng
mga Pilipino.
MGA AKDANG PANGWIKA:
1. Arte Y Regalas de la Lengua Tagala
- Sinulat ni Padre Blancas de San Jose at isinalin sa Tagalog ni Tomas

Pinpin noong 1610.
2. Compendio de la Lengua Tagala
- Inakda ni Padre Gaspar de San Agustin noong 1703.
3. Vocabulario de la Lengua Tagala
- Kauna-unahang talasalitaan sa Tagalog na sinulat ni Padre Pedro de San

Buenaventura noong 1613.
4. Vocabulario de la Lengua Pampango
- Unang aklat na pangwika sa Kapampangan na sinulat ni Padre Diego

Bergano noong 1732. 5. Vocabulario de la Lengua Bisaya -
pinakamahusay na aklat pangwika sa Bisaya na sinulat ni Mateo
Sanchez noong 1711.
5. Arte de la Lengua Bicolana
- Unang aklat pangwika sa Bikol na sinulat ni Padre Marcos Lisboa noong

1754. 7. Arte de la Iloka - kauna-unahang balarilang Iloko na sinulat ni
Francisco Lopez.
MGA URI NG PANITIKAN:
A.PASYON
- Inaawit tuwing Kwaresma, hinggil sa buhay, sakit at pagdurusa ni

Kristo.
B. KOMEDYA/MORO-MORO
- Isang matandang dulang Kastila na naglalarawan ng pakikipaglaban ng

Espanya sa mga Muslim noong unang panahon.
C. DALIT
- Ang pag-aalay ng bulaklak kasabay nang pag-awit bilang handog sa

Birheng Maria.
Panitikang Pilipino
D. DUNG-AW
- Binibigkas nang paawit ng isang naulila sa piling ng bangkay ng

yumaong asawa, magulang at anak.
E. KARAGATAN
- Isang larong may paligsahan sa tula ukol sa singsing ng isang dalagang

nahulog sa gitna ng dagat at kung sinong binata ang makakuha rito ay siyang
pagkakalooban ng pag-ibig ng dalaga.
F. DUPLO
- Larong paligsahan sa pagbigkas ng tula na isinasagawa bilang paglalamay sa
patay.
G. KARILYO
- Pagpapagalaw ng mga anino ng mga pira-pirasong kartong hugis tao sa

likod ng isang kumot na puti na may ilaw.
SENAKULO
- Isang dulang nagsasalaysay ng buhay at kamatayan ng Poong

Hesuskristo.
TIBAG
- Isang pagtatanghal kung buwan ng Mayo, ng paghahanap ni Santa

Elena sa krus na pinagpakuan kay Kristo.
SARSUWELA
- Isang komedya o melodramang may kasamang awit at tugtog, may

tatlong (3) yugto, at nauukol sa mga masisidhing damdamin tulad ng
pag-ibig, paghihiganti, panibugho, pagkasuklam at iba pa.
K. KURIDO
- Galing sa salitang Mehikanong “corrido” na ang ibig sabihin ay

“kasalukuyang pangyayari” (current event). Ito ay tulang pasalaysay na
may sukat na walong (8) pantig at pumapaksa sa katapangan,
kabayanihan at kababalaghan.
L. AWIT
- Tulang pasalaysay na may sukat na labindalawang (12) pantig at may

mga pangyayaring hango sa tunay na buhay.
Panitikang Pilipino
M. PARABULA
- Kwentong hango sa Banal na Kasulatan na maaaring umakay sa tao sa

matuwid na landas ng buhay.
N. KANTAHING-BAYAN – (Folk Songs)
- Ang nilalaman ay nagpapakilala ng iba’t ibang pamumuhay at pag-uugali

ng mga tao at ng mga kaisipan at damdamin ng bayan.
O. SAYNETE
- Itinuturing na isa sa mga dulang panlibangan nang mga huling taon ng

pananakop ng mga Kastila. Ang paksa ng dulang ito ay nahihinggil sa
paglalahad ng kaugalian ng isang lahi o katutubo.
MGA KANTAHING-BAYAN:
Leron-leron Sinta = Tagalog Pamulinawen = Iloko Dandansoy = Bisaya Sarong

Banggi =Bikol Atin Cu Pung Singsing = Kapampangan
KAHALAGAHAN NG KANTAHING BAYANG PILIPINO:
- Ito ay nagpapakilala na ang ating diwang-makata ay katutubo sa ating

lupain. Ito ay nagpapahayag na tunay na kalinangan ng Pilipino Ito ay
bunga at bulaklak ng matulaing damdaming galing sa puso at kaluluwa
ng bayan.
Panitikan sa Panahon ng Kasalukuyan
- Muling nabawi ng mga mamamayang Pilipino ang tunay na kalayaan na

nawala rin ng may labing-apat na taon. Sa loob ng apat na araw, mula
noong ika-21 ng Pebrero hanggang ika-25 nito ay namayani ang
tinatawag na “PEOPLE’S POWER” o LAKAS NG BAYAN
- Maraming tagpong makabagbag-damdamin ang nasaksihan ng mga

mamamayan na tunay na tatak-Pilipino. Sa apat na makasaysayang
araw ay naroon ang magkakahawak-kamay at balikat sa balikat na
Barikada, higaan sa kalye, pagsalubong ng mga ngiti, pagmamakaawa,
pagsasabit ng mga bulaklak sa mga taong nasa tangke na lulusob sana
sa pinararatangang dalawang “rebelde”-ENRILE-RAMOS, ‘pagkat
sumama na sa pangkat ni Aquino.
Panitikang Pilipino
- Muling naipamalas ng mga Pilipino ang samahang bayanihan tulad ng
pagbabahagi ng mga pagkain at inumin. Lumabas ang ganda ng pag-
uugaling Pilipino. Muling nasilayan ang pagtutulungan,
pagmamalasakitan, pagkakaisa, pagbibigayan, pagkamatiisin,
pagmamahal sa bayan, pagsunod sa batas, pag-unawa sa kapwa,
pananalig sa Panginoon at marami pang iba na iisa ang tibok ng puso,
iisa ang pulso, walang relihiyon, walang rehiyon, marunong man o
mangmang, mayan o mahirap.
- Sa panahong ito ay isinilang ang bagong uring PILIPINO.Ang mga

Pilipinong marunong magmalasakit sa kapwa kalahi at marunong
magmahal sa sariling bansa sa salita man o sa gawa. At para sa mga
mamamayang Pilipino, ito pa lamang ang tunay na bagong Republika –
“ang Tunay na Bagong Republikang Pilipinas.” Bagama’t iilang buwan pa
lamang ang pagkakasilang ng tunay na RepublikangPilipinas ay may
mababakas nang pagbabago sa ating panitikan. At ang mga
pagbabagong ito ay madarama na sa ilang mga TULA, AWITING
PILIPINO, sa mga PAHAYAGAN, sa mga SANAYSAY at TALUMPATI, at
maging sa mga PROGRAMA SA TELEBISYON.
PANULAAN SA KASALUKUYAN
- Ang mga tula sa kasalukuyan ay naglalaman ng halos walang

kakimiang pagpapahayag ng tunay na damdamin ng mga makata.
A. Ang kanilang mga tuwirang panunuligsa sa mga nanunungkulang may tiwaling

gawin
B. Pagpuri sa mga nakagagawa ng kabutihan.
Halimbawa: Giting ng Bayan ni Francisco Soc. Rodrigo

I.Akala ni Marcos, ay pampalagiang Kaniyang mabobola’t mapaglalaruan Ang
dating maamo at sunud-sunurang mga matiisin nating taong bayan.
II. Salamat sa Diyos, ngayon ay gumising Itong baying dati’y waring nahihimbing
Salamat at ngayo’y sumiklab ang giting nitong Bayang dati ay inaalipin.
III. Kaya nama’t ngayon ay taas noo nating Pilipinoo sa harap ng mundo Pagkat
tayo’y laang magsakripisyo Sa ngalan ng laya ng tama’t totoo.
Himala ni Bathala ni Francisco Rodrigo Walang bahid alinlangan, yaring aking

paniwala Na himalang mahiwaga na nagmula kay Bathala Yaong mga
pangyayaring hindi inakala na nagbukas nang biglaan sa pintuan ng paglaya Para
sa ‘ting inalipin at inaping Inang Bansa. At dahil nakatamo ng kalayaan sa
pamamahayag ang mga manunulat, ang galak at tuwa sa kanilang mga puso ay
mababakas na nag- uumapaw. Walang pakundangan nilang naipahayag ngayon
ang kanilang nais ipahayag.
AWITING PILIPINO
- Ang Magkaisa nina Tito Sotto, Homer Flores, at E.dela Pena, ang Handog
ng Pilipino sa Mundo ni Jim Paredes ay ilan sa mga awiting nagpakita ng
Panitikang Pilipino
makasaysayang tagpong naganap sa sambayanang Pilipino na
hinangaan sa sandaigdigan.
- Ang binuhay na awiting Bayan Ko ni Freddie Aguilar mula sa panulat ni

Jose Corazon de Jesus ay ang pangunahing pumailanlang ngayon sa
mga radyo at telebisyon. At dahil sa pagiging makasaysayan nito noong
nakaraang matahimik na rebolusyon, iminungkahi ngayon sa
“Constitutional Commission” na gawin itong pangalawang Pambansang
Awit ng Pilipinas.
SANAYSAY
- Maging sa mga sanaysay, damang-dama ang labis na katuwaan ng mga

Pilipino sa nakamit sa bagong kalayaan.
MAIKLING KWENTO
Ang katangian ng maikling kwento sa ngayon ay dala o buhat sa nagging

nakagawiang pagsusulat ng mga makata noong panahon ng Hapon. Noong
panahon na iyon ay ipinagbawal ang paggamit ng ibang salita maliban sa kanilang
wika. Kayat nailimbag sa gintong pahina ng panitikang Filipino ang maikling
kwento.
Bagamat sa panahong ito ay naging masigasig ang mga manunulat sa kanilang

katha, nanumbalik, nag-ala-dagliang kawalan ng banghay ng kwento. Nagkaroon
ng iba’t ibang pamamaraan ng pagkukwento. Ang mga paksang dati ay hindi
naisusulat ay napapansin. Naging matimpi ang sa pagtalakay ng paksa. Madula
ngunit maligoy. Ang mga katangiang iyan ay namalagi hanggang sa kasalukuyan
at ito’y tinawag na kontemporaryong maikling kwento.
Radyo at Telebisyon
- Maririnig na sa kasalukuyan na nakapagpapahayag na ng tunay na
niloloob nang walang takot o pangamba ang mga tagapagsalita sa radyo
at mga lumalabas sa telebisyon.
- Marami na sa panahong ito ang mga komentarista sa radyo at telebisyon

kung saan pawang laman ng bibig ng mga ito ang hayagang pagpuna
nila sa mga gawain ng mga nasa pwesto.
Pahayagan, magasin, at iba pang babasahin
- Matapos mawakasan ang Batas-Marsyal, tila hudyat na rin ito

ngpagpapanumbalik sa karapatan ng lahat ng mga Pilipino hinggil sa
pamamahayag. Dumami pa ang nagsulputang mga pahayagan sa
panahong ito.
• Inquirer
Panitikang Pilipino
• Manila Bulletin
• Manila Times
• Philippine Standard
PANITIKAN SA COMPUTER AGE
• Chat, FB, twitter, blog, IG, tumblr, youtube, jejemon, unli, website, usb, e-mail,
download, wifi, connect, burn, scan, cd. Ito ay mga salitang karaniwan nang
ginagamit ngayon sa ating wika at masasabing dulot ng teknolohiya. At dahil parte
na ng ating buhay ang teknolohiya, mabilis ang pagbabagong idinulot nito sa
buhay at lipunan. Mabilis din ang pagbabago sa papel na ginagampanan ng
impormasyon sa ating trabaho, buhay, at pag-iisip.
Ang mabilis na pagbabagong naganap sa buhay natin ay dala ng mabisang

sandata ng teknolohiya – ang kompyuter, cellphone, at internet.
Naging biswal na manipestasyon ng demokratisasyon sa internet, ng
pamamahayag ang blogging—isang anyo ng pagsusulat sa espasyo sa Internet na
nagbibigay ng kakayahan sa sinumang may Internet akses na magsulat ng
kanyang nais isulat, at “ipalimbag” ito sa isang pandaigdigang saklaw.
Ang presensya ng mabilisang input at feedback sa impormasyon ay isang

katangiang hindi pa kayang lubos na gayahin ng isang print-based system.
Kasunod nitong ang pagsulpot ng mga networking sites gaya ng friendster at
facebook, naging madali ang pagpapahayag ng mga tao sa kanilang saloobin
hinggil sa isang bagay.
Sa libro (at minsan sa internet na rin), ay nakakakita ako ng mga akda na

naisulat sa pamamagitan ng naghaharing paraan ng pagtetext – ang Hu-U-ismo.
Kung saan ang karakterisasyon ng ganitong klase ng texting ay gumagamit U
bilng tXter ng mga kRaktern ms pNaikli at pNaarte ang dTing. Sila ang mga Pinoy
na nagagawang ibahin ang Wikang Ingles sa punto na hindi na ito maunawaan.
Samantala, ganito din ang pangyayari sa isang nabuong paraan ng pamamahayag,
Ang jejemonismo- kung saan!tÖ Ñm@n @¥ p@gp@p@l!t pÖwww Ñg k@r@kter n@

g@met zHa p@gtetetxt.
•Cellphone – nabago nito ang pang-araw-araw na komunikasyon; dito nabuo ang
Hu-U-ismo at jejemonismo.
• Computer- Lol, BRB
• Internet-dito naglipana ang mga blogging sites kung saan hayagan ang
pagpapahayag ng saloobin ng sinuman na nais makisawsaw sa isyu .
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN (1996 hanggang sa kasalukuyan)

- Ito ay naganap matapos ang panahon ng Martial Law. Sa panahong ito
ay isinilang ang bagong uri ng PILIPINO ang mga Pilipinong marunong
magmalasakit sa kapwa kalahi at marunong magmahal sa sariling bansa
hindi lamang sa salita kundi sa tunay na gawa, at para sa mga
mamamayang Pilipino, ito pa lamang ang tunay na Republika “Ang
Tunay na Bagong Republikang Pilipinas.”
Panitikang Pilipino
- Martial Law Enero 17, 1981 Ibinaba ni Pangulong Marcos ang kautusan
na nag-aalis ng Batas Militar kasabay ng Bagong Republika. Simulaing
“Isang Bansa, Isang Diwa” Nais na pagpapalaganap ng Bagong Repulika.
- Agosto 21, 1983 Pagpaslang kay Benigno Aquino sa Ninoy Aquino

International Airport (dating Manila International Airport) Nabahiran ang
mga tula, maikling kwento, nobela, dula at kahit mga awitin ng
masalimuot na damdamin. Pebrero 7, 1986 “Parliament of the Street”
Nagkaroon ng Snap Election “People Power Revolution” o “EDSA
Revolution” 6 Pebrero 24, 1986 Naluklok si Gng. Corazon Aquino
(maybahay ni Benigno Aquino), kapalit ang napatalsik na 20 taong
diktaturyang pamahalaan ni Pang. Marcos. Siya ang kauna- unahang
babaeng pangulo ng Pilipinas.
- Pagtatapos ng yugto Itinanghal ang Pilipinas na “Bagong Bansa sa

Bagong Demokrasya: Moral Recovery” na binigyang pansin ni dating
Pang. Fidel V. Ramos. “Erap para sa Mahirap” naman ang pilosopiyang
ginamit ni dating Pabg. Joseph Estrada.
“Ang Pinoy 2004”
- Ang layunin ay maiangat ang antas ng pamumuhay ng mga Pilipino.

- “New Moral Order” ni dating Pang, Gloria Arroyo. Ang mga manunulat ay
naglantad ng mga totoong pangyayari upang mamayani ang realismo.
Nagpatuloy pa rin ang Liwayway sa paglalathala ng mga akdang likha ng
mga manunulat. Ang mga komiks at magasin man ay nagbago ayon sa
Bagong Republika. KATANGIAN

- Ang mga dulang Pilipino ay nagningning dahil sa pagkalat nito mula sa
mga paaralan hanggang sa mga tanghalan tulad ng CCP at Metropolitan
Theater.
- Sa mga dula naging paksa ang Aktibismo Suliraning Kahirapan

Kasamaang dulot ng bawal na gamut Paniniwala o IdeolohiyaIto ay
inimpluwensyahan ng mga panibago at mapamintas na teorya.Nagsimula
ang pagpapalaganap ng panitikan sa iba’t ibang anyo.
- Ang mga manunulat sa panahong ito ay nagpapatuloy na sumulat ng

mga tula, maikling kwento, nobela at mga sanaysay sa iba’t ibang
kategorya.Ang mga nag-aalab na damdamin naman ng mga manunulat
ang nagbunsod ng Writers Union of the Philippines o WUNP o Unyon ng
mga Manunulat na Pilipino. Upang ilabas ang mithi, ang magasin na
tumugon sa uhaw na mga mababasa sa mga akdang buhay.
- Ang mga manunulat na Pilipino ay patuloy na kumatha ng mga tula,

maiikling kwento, nobela at sanaysay na pumapaksa sa lipunan, sa
kasarian o di kaya naman ay bunga ng mga personal na intension o
pagnanais na magbahagi ng karanasan sa mga mambabasa.
Panitikang Pilipino
- Higit na naging may malay ang mga Pilipino sa sining kaalinsabay ng
pag-usbong ng mga workshops dito sa bansa at pati na rin sa ibayong
dagat. Malaki ang naging ambag ng mass media at internet sa pagbuo ng
kamalayang ito.
- Isinilang ang mga iba’t ibang parangal na iginagawad sa mga natatanging

manunulat ng ating panahon, tulad ng Don Carlos Palanca Awards for
Literature, Philippine Free Press, Philippine Graphic at Home Life and
Literary Panorama Award.
- 18 Ang pagkakaroon ng Kontemporaryong Panitikan ay nagbibigay rin ng

pag-asa sa mga Pilipino na magkaroon ng sariling puwesto ang ating
panitikan sa Pandaigdigang Literatura.
TULA PANULAAN SA KASALUKUYAN
- Ang mga tula sa kasalukuyan ay naglalaman ng halos walang kakimiang

pagpapahayag ng tunay na damdamin ng mga makata.
- Ang kanilang tuwirang panunuligsa sa mga nanunungkulang may

tiwaling gawi. Pagpuri sa mga nakagagawa ng kabutihan.Akala ni Marcos
ay pampalagiang kaniyang mabobola’t mapaglalaruan ang dating maamo
at sunud-sunurang mga matiisin nating taong bayan.
- Salamat sa Diyos, ngayon ay gumising itong bayang dati’y waring

nahihimbing salamat at ngayo’y sumiklab ang giting nitong bayang dati
ay inaalipin. Kaya nama’t ngayon ay taas noo nating Pilipino sa harap ng
mundo Pagka’t tayo’y laang magsakripisyo Sa ngalan ng laya ng tama’t
totoo.
- Naging masigasig ang mga manunulat sa kanilang katha, nanumbalik,

nag-ala-dagliang kawalan ng banghay ng kwento. Nagkaroon ng iba’t
ibang pamamaraan ng pagkukwento.Ang mga paksang dati ay hindi
naisusulat ay napapansin. Naging matimpi ang pagtalakay sa paksa.
Madula ngunit maligoy.
Panitikan sa Panhon ng Kastila.

- 1521- Napaligaw ang pangkat ni Magallanes sa Pilipinas. Sandata at
relihiyon- ginamit para masakop ang Pilipinas.
1565- opisyal na itinatag ni Legaspi ang kapangyarihan ng espanya sa
Pilipinas at humigit kumulang sa 44 na taon ang nakaraan nang
maligaw ang pangkat ni Magallanes.
- Ekspedisyon 1525- Laoisa 1527- Saavedra 1542- Villalobos.

- Itong 3 ekpedisyon ay hindi nakarating ng Pilipinas sapagkat sinalakay
sila ng mga Olandes na noong panahon na iyon ay nasa Indonesya.
Nagkaroon ng pagbabago sa pamumuhay at panitikan ng mga Pilipino.
Layunin ng mga Espanya sa pananakop:
Panitikang Pilipino
- Magpalaganap ng Kristiyanismo magpayaman magpalawak at
magpalakas ng kapangyarihan. Ika-15 at ika-16 na daang taon- naging
mayaman at makapangyarihang bansa ang Espanya. Nasakop ng
Espanya ang timog Amerika liban sa Brazil pati na rin ang California at
gitnang Amerika.
- Sila ay naghari sa buong karagatn ngunit tinalo ito ng Inglatera. Mahigit

300 taong lumaganap ang impluwensya ng mga Kastila sa panitikan ng
mga Pilipino. Karaniwan sa kanila ang sumulat ng mga akda at
karamihan sa kanila ay mga prayle.
- Alibata-unang alpabeto ng mga Pilipino at ito ay pinalitan ng Alpabetong

Romano. Ang karaniwang paksa ng mga akda ay panrelihiyon, walang
orihinalidad at Gaya, halaw o hawig sa mga akdang Europeo.
Uri ng Panitikan
1. Mga awit at kurido

2. Karagatan
3. Duplo
4. Moro-moro o komedya
5. Senakulo
6. Tibag
7. Karilyo at senakulo
8. Talambuhay ng mga Santo
9. Nobena at dasal
Mga Unang Akdang Panrelihiyon at Pangkabutihang-asal Doctrina Cristiana

(1593) o Ito ang kauna-unahang aklat na panrelihiyon na nalimbag sa pilipinas o
Padre Juan De Plasencia at Padre Domingo De Nieva.
Sinulat sa Tagalog at Kastila.
- Mga paksa ay Pater Noster, Ave Maria, Credo, Regina Coeli, Sampung
Utos ng Diyos, Mga Utos ng Santa Iglesia, Pitong Kasalanang Mortal,
Labing-apat na Pagkakawanggawa, Pangungumpisal at Katesismo.Nuetra
Señora Del Rosario Ikalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Padre
Blancas De San Jose at Juan De Vera, isang mestisong Intsik sa
paglilimbag ng aklat.
- Ito ay inilimbag sa Pamantasan Ng Santo Tomas.Barlaan at josaphat
(1708) Isang salaysay sa bibliya na isinalin sa tagalog ni Padre Antonio
De Borja mula sa Griyego.
Pasyon
- Ito ay isang awit tungkol sa sa buhay ng ating Panginoong Hesukristo. o

Ginaganap sa araw ng Mahal na Araw.
Panitikang Pilipino
Padre Gaspar Aquino De Belen (1704), Don Luis Guian (1750), Padre Mariano
Pilapil (1814) at Padre Aniceto Dela Merced (1856).
Naging kilala ang pasyong Pilapil na may walong pantig sa bawat taludtod at
limang taludtod sa bawat saknong.
Ito ay isinalin sa iba’t ibang wika gaya ng Ilokano, Bisaya at Bikolano. Ito rin ay
agtatagal ng 2 araw at gabi o mahigit pa. Tono ay naaayon sa lalawigan at lugar
Urbana At Felisa Padre Modesto De Castro ay tinaguriang “Ama Ng Tuluyang
Klasika Sa Tagalog” dahil sa pagsulat nito.
Ito ay binubuo ng palitan ng liham ng magkapatid na Urbana at Felisa ay nasa

lalawigan at isa ay nag-aaral sa isang kolehiyo sa maynila. “Urbanidad” o
kagandahang asal ang pangalang Urbana at “feliz o maligaya” ang ibig sabihin ng
Feliza. Sinasagisag nito ang kaligayahang matatamo ng isang tao sa pamamagitan
ng pagpapakabuti pagiging masunurin.
Sumasagisag naman ang honesto sa pagiging marangal at pagkakaroon ng malinis

na budhi.
Dalit Kay Maria Padre Mariano Sevilla, isang paring Pilipino na nagsulat noong
1865. Humalaw sa mga awit nav “Mesa De Maggio” o buwan ng Mayo. Ang paksa
ay ang pagpaparangal sa Mahal na Birhen at inaalalayan din ito ng mga bulaklak.
Ito ay nakaugalian na sa mga lugar ng Bulacan, Nueva Ecija, Cavite, Batangas,
Rizal, at Quezon tuwing sasapit ang buwan ng Mayo.
Mga Awit at Kurido
- Mga salaysay tungkol sa kagitingan at pakikipagsapalaran ng mga hari,

reyna, prinsipe’t prinsesa na ang layunin ay mapalaganap ang
Kristiyanismo. “Kurido” nanggaling sa mehikanong “corrido” na ang
kahulugan ay kasalukuyang pangyayari (current event).
- Nanggaling naman ang mehikanong “corrido” sa kastilang “occurido”
Jose Dela Cruz (Huseng Sisiw), Francisco Baltazar (Balagtas), nanias
Zorilla at Eulogio Julian De Tandiama.
- Ang ibang may-akda ay hindi naglathala ng kanilang mga pangalan

saagkat sila ay takot na usigin ng pamahalaan kung may maisulat silang
labag dito.Pagkakatulad ng awit at kuridoKapwa nagsisimula sa
panalangin Magkatulad ng paksa Kapwa batay sa “Metrical Tales” ng
Europa.
- Ang mga buod ay naaayon sa kakayahan at pananaw ng nagsisulat.

Pagkakaiba ng awit at kurido Ang awit ay binubuo ng 12 pantig sa bawat
taludtod, ang kurido ay binubuo ng 8 pantig sa bawat taludtod. Kung
aawitin, ang awit ay mabagal samantalang ang kurido ay mabilis.
Mga Dula
- Ang karagatan. Isang laro na ipinalabas pang-aliw para sa mga naulila.

Ginaganap sa ika-30 araw ng pagkamatay at unang taon ng kamatayan.
Panitikang Pilipino
- Maaari rin itong gawin sa buong panahon ng pagdarasal para sa
kaluluwa ng namatay, mula sa una hanggang ika-9 na araw at sa unang
taon ng kamatayan. Patuka kung bigkasin ang pananalita.
Ang Duplo
- Katulad ng karagatan, ito ay isang laro na may kaugnayan sa kamatayan

ng isang tao at ang layunin ay aliwin ang mga naulila ginaganap ito sa
ika-9 ng gabi.patula ang mga pananalita ngunit hindi nangangailangan
na palagiang sukat at tugma.
- Ito ay tagisan ng talino, humor at mga pangyayaring tinatalakay na wala
sa karagatan.
- Panunuluyan o pananapatan Ito ay lokal na bersyon ng paghahanap ng

matutuluyan ng mag-asawang San Jose at Birheng Maria sa bisperas ng
pasko.
Tibag
- Ang layunin nito ay malinang ang debosyon sa krus na kinamatayan ni

Hesus. Ito ay hinahanap Nina Reyna Elena at Prinsipe Constantino
kasama ang mga kawal.Ginaganap ito kung buwan ng mayo sa mga
lalawigan ng Bulacan, Nueva Ecija, Bataan at Rizal.
Karilyo Ang Dula-Dulaan
- Ito ay ginagamitan ng mga kartong ginupit tulad ng “puppet show”.Ang

mga ito ay pinakikilos sa pamamagitan ng alambre, panali atbp.Upang
mapalabas na katawa-tawa at nakalilibang sa mga nanonood.
- Ang bumibigkas ay ang mga taong nasa likod ng tanghalan.Ang paksa

nito ay mga mito, alamat, at pabula ito ay kadalasang isinasagawa ang
pagtatanghal sa panahon ng anihan sa bukid.Ito ay may iba’t bang
katawagan ayon sa lugal na pinaglalabasan. Sa katalugan, Carillo;Titire
sa Ilokos; Gagalo sa Kapampangan;Titira sa Bataan at Zambales; at
Aliala sa La Union.
Senakulo
- Ito ay isang pandulaang bersyon ng pasyon. Ito ay ipinalalabas kung

Mahal na Araw.ang paksa ay ang buhay ng Panginoong Hesukristo mula
kaniyang pagsilang hanggang sa pagkabuhay na muli.
- Itinatanghal ito sa entablado at may korong umaawit sa pagbasa ng

pasyon.Ang mga tauhan ay nagsusuot ng angkop na damit ang mga kilos
ay ibinabagay sa papel na kanilang ginagampanan.
Uri ng Senakulo
Panitikang Pilipino
Cantada (inaawit) Hablada (sinasalita)
- Iba’t ibang pamamaraan kung isagawa ang Cantada at ito ay tumatagal
ng hanggang 3 gabi samantalang ang Hablada ay isang araw lamang ang
tagal.
Moro-moro o Komedya
- Magarbong presentasyon Isinasagawa sa tanghalan na itinayo sa

lansangan. Ginamit na kasangkapan upang ipalaganap ang Kristyanismo
Romantisista Kanluraning tagpuan/setting.
Sarswela
- Ito ay masayang dula Tigib ng tugtugin at awitin.minsan ay may lakip

itong sayaw lakip na pampapatawa at may kaunting aksyon o tunggalian
ang dulang ito. Ang salitaan ay sa paraang tuluyan, patula o paawit.
1878- Unang sarswelang itinanghal sa pilipinas ay ang “jugar con fuego”

at ito ay ipinalabas sa coliseo artistico na nasa daang arroceros ng
maynila. “Walang sugat” ni Severino Reyes, ang dula ay naglalarawan sa
kalupitan ng mga Kastila sa pagpaparusa sa mga mamamayang wala
namang pagkakasala. Dito rin ipinapakita ang kagitingan ng mga kawal-
pilipino.
Sa unti-unting Pamumukadkad nito ay unti-unti rin Nawawala ang

Moro-moro.
1. Tomas Pinpin
- Kilalang manunulat na pilipino sa pagkakalimbag ng kaniyang aklat na

“Librong Pag-aaralan Ng Mga Tagalog Ng Uicang Castila” at dito ay
kasama ang isa niyang tulang may kahalong wikang kastila.
- Ama con dios, o gran dios me padre Tolongan mo aco, quered ayudarme;
Amponin mo ako, sedme favorable; Nang mayari ito; po que esto se
acabe, At icao ang purihin, y a vos os alaban. (1610)
2. Fernando Bagongbanta
- Katulad ni Tomas Pinpin ang estilo ng kanyang pagsulat. Salamat nang

ualang hangga Gracias s den sempiterna Na nagpasilang nang tala Al
que hizo salir la estrella; Macapagpanao nang madilim Que desterro las
tinieblas Sa lahat nang bayan natiin De todo nuestra tierra (1606)
3. Pedro Suarez Osorio- taga- Ermita, Maynila
Panitikang Pilipino
- Salamat nang ualang hoyang Sa dios con maalam Nitong iyong anuang
mahal Sa aming catagalogan. Icao paraluman namin Ang sucat nga
namin sundin Hanggang di cami dumating Sa lalauigang mahimbing.
(1617)
4. Philipe De Jesus
- Ipinalagay na siya ang kauna-unahang tunay na makata. Siya’y

isinilang sa San Miguel, Bulacan. Ybong camunti sa pugad Sa inang
inaalagad Ay dili macalipad Hangan sa di magcapacpac. Loob ninyong
masilacbo Parang ningas alipato Sa alapaap ang tungo Ay bago hamac
na abo. Panitikan sa panahon ng amerikano.
Uri ng Panitikan sa Panahon ng Kastila
URI NG PANITIKAN
PASYON
- Inaawit tuwing Kwaresma, hinggil sa buhay, sakit at pagdurusa ni

Kristo.
KOMEDYA/MORO-MORO
- Isang matandang dulang kastila na naglalarawan ng pakikipaglaban ng

Espanya sa mga Muslim noong unang panahon.
DALIT
- Ang pag aalay ng bulaklak kasabay nang pag-aawit bilang handog sa

Birheng Maria.
DUNG-AW
- Binibigkas ng paawit ng isang naulila sa piling ng mga kamag-anak.
TIBAG
- Isang pagtatanghal na ginaganap tuwing Mayo.
KARAGATAN
- Isang larong may paligsahan sa tula ukol sa singsing ng isang dalagang

nahulog sa gitna ng dagat at kung sinong binata ang makakuha rito ay
siyang pagkakalooban ng pag- ibig ng dalaga.
DUPLO
Panitikang Pilipino
- Larong paligsahan sa pagbigkas ng tula na isinasagawa bilang
paglalamay sa patay.
SENAKULO
- Isang dulang nagsasalaysay ng buhay at kamatayan ng poong

Hesukristo.
KARILYO
- Pagpapagalaw ng mga anino ng mga pira-pirasong kartong hugis tao sa

likod ng isang kumot na puti na may ilaw.
SARSUWELA
- Isang komedya o melodramang may kasamng awit at tugtog. Ito ay may

tatlong yugto ay nauukol sa mga msisidhing damdamin tulad ng pag-
ibig, paghihiganti, panibugho, pagkasuklam atbp.
KORIDO
- Galing sa salitang “corrido” na ang ibig sabihin ay kasalukuyang

pangayari. Ito ay tulang pasalaysay na may sukat na walong pantig at
pumapaksa sa katapangan, kabayanihan at kababalaghan.
AWIT
- Tulang pasalysay ay at may mga pangyayaring hango sa tunay nabuhay.

Ito ay isang dula na naglalahad ng kaugalian ng isang lahi o katutubo.
KANTAHING BAYAN
- Ito ay nagpapakilala ng iba’t-ibang pamumuhay at pag-uugali ng mga tao

at ng mga kaisipan at damdamin ng bayan.
Halimbawa: Leron- leron sinta Dandansoy Pamulinawen Sarong banggi.
SINING: ANG KARAGATAN
1. Ito ay isang larong may paligsahan sa tula.

2. Ang kuwento nito ay batay sa alamat ng singsing ng isang dalaga na nahulog sa
gitna ng dagat.
3. Pakakasalan ng dalaga ang binatang makakakuha ng singsing.
4. Sa larong ito, hindi kinakailangang ‘’sumisid’’ sa dagat ang binatang nais
magkapalad sa dalagang nawalan ng singsing.
Panitikang Pilipino
5. Ginaganap ang laro sa bakuran ng isang bahay.
6. May dalawang papag sa magkabila ng isang mesang may sari-saring pagkaing-
nayon.
7. Magkaharap ang pangkat ng binata at dalaga.
8. Karaniwang isang matanda ang magpapasimula ng laro.
9. Maaaring magpalabunutan para mapili ang binatang unang bibigyan ng dalaga
ng talinghaga.
10. Maaari pa rin ang pagpili sa binata ay batay sa matatapatan ng tabong may
tandang puti.
11. Bibigkas muna ng panimulang bahagi ang binata bago tuluyang sagutin ang
talinghaga.
• Ang tulang ito ay ginagamit sa laro. Kadalasan itong ginaganap sa namatayan o

may lamay at may matandang tutula ukol sa paksa ng laro. Mayroon tabong
papaikutin, at kung saan matatapat ang hawakan ng tabo ay syang sasagot sa
tanong ng isang dalaga na may matalinhagang bugtong at matalinhagang sasagot
ang binata.
Ito ay nagmula sa isang alamat ng isang prinsesa na nahulugan ng singsing

habang siya'y naglalakbay sa Karagatan. Kung sino man ang makakita ng
singsing ay siyang mapapakasalan ng prinsesa .
SINING: ANG DUPLO
• Ito ay isang laro patungkol sa patay.

• Ang paraan ng pananalita ng manlalaro ay patula, ngunit di kailangang may
sukat at tugma.
• Ang palmatorya ay isang tsinelas na ginagamit ng hari sa pagpalo ng sinumang
nahatulang parusahan.
• Ang parusa ay maaaring pagpapabigkas ng mahabang dasal para sa kaluluwa ng
namatay.
• Tulad ng karagatan, ginaganap kapag may lamay o parangal sa isang namatay.
Ang Duplo
Isang pamamaraan na ipinasok o isinama sa mga selebrasyon upang

mabawasan ang kalungkutan sa pagdadasal para sa mga namatay. Ito ay binubuo
ng mga puns, biro at palaisipan sa bernakular.
Kinalaunan, ang duplo ay naging isang madulaing debate sa pamamagitan ng

berso.Ang nakasanayang gawi ay ang ibang manlalaro ay magbibintang sa iba ng
mga kathang krimen, at ang mga akusado naman ay ipagtatanggol ang kanilang
sarili.
Ang usapan o dayalogo ay nagiging mas masigla gamit ang mga kotasyon mula sa
mga awit at corrido na ginagamit sa debate. Kapag ang isang nakikipagtalo ay
nagbigay ng maling sagot sa palaisipan na binigay sa kanya, siya ay kadalasang
pinaparusahan sa pamamagitan ng pagpilit sa kanya na magsabi ng isang dalit
para sa namatay.
Panitikang Pilipino
PAKSA
• Walang iisang paksa sa duplo. Maaaring magpaulit-ulit ang sitwasyong lunsaran

ng mga pagtatalo subalit hindi tiyak ang hahantungan nito. Gayunpaman, sa
isang pag-aaral na ginawa sa duplong nilalaro sa Nueva Ecija, may mga naitala na
kategorya ng paksa sa duplo.
• Alo-divino -may kaugnayan sa Diyos at sa mga banal na bagay.

• Historia-vino -kasaysayan ng Diyos at ng mga santo o anghel.
• Alo-humano/alo-mano -may kaugnayan sa mga propeta, mitolohiya, bayani o ng
relasyon ng tao sa Diyos.
• Historia-mano -kasaysayan ng mga tao o ng bansa.
• Ley/Lai -tumatalakay sa mga batas tulad ng Kodigo Penal at Kodigo Sibil.
• Talinghaga -nahahawig sa bugtungan.
• Binayabas -iba pang paksang hindi nasasakop ng mga naihanap nang paksa;
karaniwang ginagamit ng mga bago pa lamang na duplero.
• Hindi limitado ang mga duplero sa iisang uri paksa. Gayunman, ipinahihiwatig
ng termino nilang tinigpas na may herarkiya ng paksa sa duplo at nasa tuktok
nito ang mga paksang relihiyoso.
MGA KARAKTER
• HARI nagpapasimula ng laro, nagpapanatili ng kaayusan ng palabas.

• BELYAKO mga lalaking kalahok.
• BELYAKA mga babaeng kalahok.
• BERDUGO nagsasagawa ng parusa sa pamamagitan ng pamamalo sa kamay.
• DUKE nagbibintang sa belyaka.
• GATPAYO nagpapayo ng maaaring parusa.
• PISKAL naghahatid ng parusa.
• NANANAWAGAN naghahanap ng nawawalang gamit o bagay na pag- aari ng
hari.
EUPEMISTIKONG PAGPAPAHAYAG
• Ang eupemismo o badyang pangpalubagloob ay ang pagpapalit ng salitang mas

magandang pakinggan kaysa sa salitang masyadong matalim, bulgar, o bastos na
tuwirang nakapananakit ng damdamin o hindi maganda sa pandinig.
Halimbawa nito ang paggamit ng "sumakabilang- buhay" sa halip na ang pabalbal

na natigok, natepok, o natodas. Isang panggitnang o mahalagang aspeto ng
pampublikong paggamit ng katumpakang pampolitika ang pagsasaad ng mga
eupemismo.
1. Nauuri ang wika batay sa antas nito ayon sa:

A. Paksa ng usapan
B. Taong sangkot sa usapan
C. Lugar
2. Mataas ang pandama o sensitibo sa mga pahayag na nagpapahiwatig lamang.
Panitikang Pilipino
3. Gumagamit ng talinghaga para ‘di tuwirang tukuyin ang nais ipahayag na
nakatutulong upang lalong mag-isip ang nagsasalita at kinakausap.
Sa kalahatan, umiisip ng magagandang salita o pahayag na kilala sa tawag o
eupemismo.
Ang paggamit ng magagandang pahayag ay naglalayong pahalagahan ang

damdamin ng iba.
Sa halip na sabihing Gumagamit ng:

1. patay- sumakabilang buhay
2. Nadudumi - Tawag ng kalikasan
3. Iniwan ng asawa - Sumakabilang bahay
4. Katulong – kasambahay
TULA
TRADISYUNAL NA TULA
Ang tradisyunal na tula ay mga pahayag ng kadalasang nagtataglay ng sukat at
tugma bawat taludtod, o ang mga salita at paraan ng pagbuo ng pahayag ay
piling-pili, matayutay, at masining bukod sa pagiging madamdamin.
• Binubuo ito ng saknong at taludtod. Karaniwan itong wawaluhin,
lalabindalawahin, lalabing- animin, at lalabing-waluhing pantig. Matalinghaga at
ginagamitan din ng tayutay. May tugma at sukat. Kung minsan ay maiksi o kaya
naman ay mahaba.
• May aliw-iw at indayag kung bigkasin ang tulang Tagalog dahil sa tinataglay
nitong katutubong tugma. Magkakasintunog ang huling salita ng taludturan
• Ito ay isang uri ng sining at panitikan na kilala sa malayang paggamit ng wika sa
iba't ibang anyo at estilo. Pinagyayaman ito sa pamamagitan ng paggamit ng
tayutay.
MGA ELEMENTO NG TULA
• Sukat
- Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtod na bumubuo sa

isang saknong.
• Saknong
- Ang isang saknong ay isang grupo sa loob ng isang tula na may dalawa o
maraming linya o taludtod. 2 linya-couplet 6 linya- sestet 3 linya – tercet 7
linya- septet 4 linya- quatrain 8 linya- octave 5 linya- quintet.
• Kariktan
- Kailangang magtaglay ang isang tula ng maririkit na salita upang

masiyahan ang mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at
kawilihan.
Panitikang Pilipino
• Talinghaga
- Isang sangkap ng tula na may kinalaman sa tinatagong kahulugan ng tula.
• Tugma
- Sinasabing may tugma ang isang tula kapag ang huling pantig ng huling
salita ng bawat taludtod ay magkasing-tunog.
Mahirap sumaya ang taong may sala.
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres Bonifacio Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya
Sa pagkadalisay at pagkadakila Gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa Aling pag-ibig
pa? Wala na nga, wala Pagpupuring lubos ang palaging hangad Sa bayan ng taong
may dangal na ingat, Umawit, tumula, kumanta’t sumulat, Kalakhan din niya’y
isinisiwalat Walang mahalagang hindi inihandog Ng may pusong mahal sa Bayang
nagkupkop, Dugo, yaman, dunong katiisa’t pagod, Buhay ma’y abuting
magkalagut-lagot.
Bakit? Alin ito na sakdal laki, Na hinahandugan ng buong pagkasi, Na sa lalong

mahal nakapangyayari Ay! Ito’y ang Inang Bayang tinubuan: Siya’y ina’t tangi sa
knamulatan Ng kawili-wiling liwanag ng araw Na nagbigay-init sa buong katawan.
Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan, Ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal, Mula
sa masaya’t gasong kasanggulan Hanggang sa katawa’y mapasa-libingan.
Sa aba ng abang mawalay sa Bayan! Gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay,

Walang alaala’t inaasam Kundi ang makita’y lupang tinubuan Pati ng magdusa’t
sampung kamatayan Wari ay masarap kung dahil sa bayan At lalong mahirap.
Oh, himalang bagay! Lalong pag-irog pa ang sa kanya’y alay Kung ang bayang ito’y
masasa-panganib At siya ay dapat na ipagtangkilik Ang anak,asawa,
magulang,kapatid; Isang tawag niya’y tatalikdang pilit.Hayo na nga, hayo, kayong
nangabuhay Sa pag-asang lubos ng kaginhawaan At walang tinamo kundi
kapaitan, Hayo na’t ibangon ang naabang bayan! Kayong nalagasan ng bunga’t
bulaklak Ng kaho’y ng buhay na nilanta’t sukat, Ng bala-balaki’t makapal na
hirap, Muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.
Ipahandug-handog ang buong pag-ibig At hanggang may dugo’y ubusin itigis;

Kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid Ito’y kapalaran at tunay na langit.
• Ang Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ay isang tula na sinulat ni Andres Bonifacio

noong 1896 bago pumutok ang rebolusyong 1896 na kanyang ginamit para
himukin ang mga Pilipinong maging makabayan. Si Bonifacio ay mas magaling na
madirigma kaysa sa isang manunulat ngunit pinatunayan niya na kaya niyang
gumawa ng isang tula para sa kanyang minamahal na bayan.
MGA PANDIWANG NAGPAPAHAYAG NG EMOSYON O DAMDAMIN
Mga Pandiwang nagpapahayag ng Emosyon o Damdamin Ang paggamit ng

padamdam na pangungusap na may natatanging gamit. Sa pagsulat ng ganitong
uri ng pangungusap, ginagamit ang bantas na pandamdam (!) bilang hudyat ng
matinding damdamin.
Panitikang Pilipino
Ang mga pandiwang nagpapahayag ng damdamin ay may aspekto o panahunan.
Hindi lamang ginagamit ang pandiwa sa pagsasaad ng kilos o galaw. May mga
pandiwa rin na magagamit sa pagpapahayag ng damdamin tulad ng Pagiging
masaya at malungkot,Galit at puot ng damdamin , Kaba at pag aalala Mga
Halimbawa: Paghanga: Wow! Naks, ha! Ang galing! Pagkagulat: Ay! Ngiii! Naku!
Takot: Inay! Naku po! Ayyy! Tuwa: Yahooo! Yehey! Yipeee!
• Nalulungkot ako kapag naaalala ko ang kaibigan kong pumunta sa Canada.

• Kinakabahan ako sa darating na pagsusulit.
• Nagtatalon sa tuwa si Yuna nang makita ang kanyang idolo.
• Wow, ang ganda ng damit mo!
• Naku po, nabasag ko yung plato!
PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO
- Ang mga Pilipinong mapanghimagsik ay nagwagi laban sa mga Kastila na

sumakop sa atin nang higit sa tatlong daang taon. Naiwagayway ang ating
bandila noong ika-12 ng Hunyo 1898, tanda ng pagkakaroon natin ng
kalayaan.
Nahirang si Hen. Emilio Aguinaldo noon bilang unang pangulo ng Republika ng

Pilipinas, subalit ang kalagayang ito’y naging panandalian lamang sapagkat
biglang lumusob ang mga Amerikano.
KALIGIRANG KASAYSAYAN
- Nagkaroon ng digmaang Pilipino- Amerikano na siyang naging sanhi ng

pagsuko ni Hen. Miguel Malvar noong 1903. Gayun pa man, ang kilusang
pangkapayapaan ay nagsimula noong pang 1900.
MGA KATANGIAN NG PANITIKAN
1. Hangaring makamit ang kalayaan

2. Marubdob na pagmamahal sa bayan
3. Pagtutol sa kolonyalismo at imperialismo
DIWANG NANAIG SA PANAHON
1. Nasyonalismo
2. Kalayaan sa pagpapahayag
3. Paglawak ng karanasan
4. Paghanap at paggamit ng bagong pamamaraan
MGA IMPLUWENSYA SA PANANAKOPNG MGA AMERIKANO
1. Pagpapatayo ng mga paaralan
Panitikang Pilipino
2. Binago ang sistema ng edukasyon
3. Pinaunlad ang kalusugan at kalinisan
4. Ipinagamit ang wikang Ingles
5. Pagpapalahok sa mga Pilipino sa pamamalakad ng pamahalaan
6. Kalayaan sa pagpapahayag na may hangganan
MGA PAHAYAGAN SA PANAHON NG AMERIKANO
1. EL GRITO DEL PUEBLO (Ang Sigaw/Tinig ng Bayan) itinatag ni Pascual Poblete

noong 1900
2. EL NUEVO DIA (Ang Bagong Araw) itinatag ni Sergio Osmena noong 1900
3. EL RENACIMIENTO (Muling Pagsilang) itinatag ni Rafael Palma noong 1900
4. Manila Daily Bulletin-1900
PANGKATNG MGA MANUNULAT
1. Maka-Kastila
2. Maka-Ingles
3. Maka-Tagalog
MGA DULANG IPINATIGIL
KAHAPON, NGAYON AT BUKAS

- Sinulat ni Aurelio Tolentino
TANIKALANG GINTO
- Ni Juan Abad
MALAYA
- Ni Tomas Remegio
WALANG SUGAT
- Ni Severino Reyes
PANITIKAN SA KASTILA
1. CECILIO APOSTOL
- May pinakamabuting tulang papuri kay Jose Rizal; OBRA-

MAESTRA- A Rizal
2. FERNANDO MA. GUERRERO
Panitikang Pilipino
- Unang hari ng panulaan sa Kastila; OBRA-MAESTRA-Crisalidas
(Mga Higad)
3. JESUS BALMORI “Batikuling”;
- OBRA-MAESTRA- El Recuerdo y el Olvido nahirang siyang “poeta

laureado” sa wikang Kastila
4. MANUEL BERNABE
- Makatang liriko
5. CLARO M. RECTO
- Obra-maestra-BAJO LOS COCOTEROS (Sa Lilim ng Niyugan)
6. TRINIDAD PARDO DE TAVERA
- Ang nagpasok ng titik W at K sa abakadang Pilipino
IBA PANG MANUNULAT SA WIKANG KASTILA
ADELINA GURREA kauna-unahang makatang babae sa Pilipinas na

magaling sa Kastila Obra-maestra- EL NIDO ISIDRO MARPORI –obra-
maestra-AROMAS DEL ENSUENO ( Halimuyak ng Pangarap)
MACARIO ADRIATICO obra-maestra-alamat”LA PUNTA DE SALTO
( Ang Pook na Pamulaan )
EFIFANIO DELOS SANTOS Nakilala sa tawag na DON PANYONG
kilala bilang mahusay na mananalambuhay
PEDRO AUNARIO sumulat ng DECALOGO DEL PROTOCIONISMO
PANITIKAN SA TAGALOG
Ang “FLORANTE AT LAURA” ni Francisco Balagtas at “URBANA AT

FELIZA”ni Modesto de Castro ang naging inspirasyon naman ng mga
manunulat sa Tagalog Inuri ni Julian Balmaceda sa tatlo (3) ang mga
makatang Tagalog.
Narito ang mga sumusunod:
MAKATA NG PUSO Lope K. Santos; Inigo Ed Regalado

Carlos Gatmaitan
Pedro Gatmaitan Jose Corazon de Jesus
Cirio H. Panganiban; Deogracias A. Rosario
Ildefonso Santos; Amado V. Hernandez
Panitikang Pilipino
Nemecio Carabana; Mar Antonio
MAKATA NG BUHAY Lope K. Santos
Jose Corazon de Jesus. Florentino Collantes. Patricio Mariano. Carlos
Gatmaitan.Amado V. Hernandez
MAKATA NG DULAAN
Aurelio Tolentino; Patricio Mariano, Severino Reyes; Tomas Remegio

LOPE K. SANTOS – Ama ng Balarilang Tagalog; OBRA-MAESTRA-Banaag at Sikat
JOSE CORAZON DE JESUS- Huseng Batute; OBRA- MAESTRA-Isang
Punungkahoy
FLORENTINO COLLANTES- Kuntil Butil; OBRA- MAESTRA- Lumang Simbahan
AMADO V. HERNANDEZ- Makata ng mga Manggagawa
MGA OBRA-MAESTRA- Isang Dipang Langit; Mga Ibong Mandaragit; Luha ng
Buwaya; Bayang Malaya; Ang Panday
VALERIANO HERNANDEZ-PENA- Tandang Anong at Kintin Kulirat; OBRA-
MAESTRA- Nena at Neneng
INIGO ED REGALADO – Odalager; OBRA-MAESTRA- Damdamin
ANG DULANG TAGALOG
SEVERINO REYES – Lola Basyang; Ama ng Dulang Tagalog; OBRA-MAESTRA-
Walang Sugat
AURELIO TOLENTINO – ipinagmamalaking mandudula ng Kapampangan; OBRA-
MAESTRA- Luhang Tagalog at Kahapon, Ngayon at Bukas HERMOGENES
ILAGAN- nagtayo ng samahang “COMPANA ILAGAN” na nagtanghal ng maraming
dula sa kalagitnaang Luzon PATRICIO MARIANO- sumulat ng “NINAY” at “ANAK
NG DAGAT” na siya niyang OBRA-MAESTRA
JULIAN CRUZ-BALMACEDA- “Bunganga ng Pating” ang siya niyang OBRA-
MAESTRA
PANITIKANG FILIPINO SA INGLES
JOSE GARCIA VILLA – “Doveglion”; pinakatanyag na Pilipinong manunulat sa
Ingles
JORGE BACOBO – sinulat-”Filipino Contact with America”; A Vision of Beauty
ZOILO GALANG – sumulat ng kauna-unahang nobelang Pilipino sa wikang Ingles
na pinamagatang “A Child of Sorrow”
ZULUETA DE COSTA-nagkamit ng unang gantimpala sa tulang “Like the Molave”
NVM GONZALES- may-akda ng “My Islands” at “Children of the Ash Covered
Loom”. Ang huli ay isinalin sa iba’t ibang wika sa India
ANGELA MANALANG GLORIA- umakda ng “April Morning”; nakilala sa pagsulat
ng mga tulang liriko noong panahon ng Komomwelt
ESTRELLA ALFON – ipinalalagay na pinakapangunahing manunulat na babae sa
Ingles bago magkadigma. Sinulat niya ang “MAGNIFICENCE” at “GRAY
CONFETTI”
ARTURO ROTOR – may-akda ng “THE WOUND AND THE SCAR”-kauna-unahang
aklat na nalimbag sa Philippine Book Guild
IBA PANG PANITIKAN *PEDRO BUKANEG- Ama ng Panitikang Iloko; Bukanegan-
kasingkahulugan ng Balagtasan *CLARO CALUYA- Prinsipe ng mga Makatang
Iloko; kilala sa pagiging makata at nobelista *LEON PICHAY – kinilala bilang
“pinakamabuting BUKANEGERO” *JUAN CRISOSTOMO SOTO- Ama ng
Panitikang Kapampangan; Crisostan-kasingkahulugan ng Balagtasan
ERIBERTO GUMBAN-Ama ng panitikang Bisaya
Panitikang Pilipino
Mga Katangian ng Panitikan:
1. Hangaring makamit ang kalayaan

2. Marubdob na pagmamahal sa bayan
3. Pagtutol sa kolonyalismo at imperialism
Diwang Nanaig:
1. Nasyonalismo
2. Kalayaan sa pagpapahayag
3. Paglawak ng karanasan
4. Paghanap at paggamit ng bagong pamamaraan.
Nahahati ang panahon ito sa tatlo (1901-1942)
(A)Panahon ng Paghahangad ng Kalayaan;

(B)Panahon ng Romantisismo sa Panitikan
(C) Panahon ng Malasariling Pamahalaan.
Panahon ng Paghahangad ng Kalayaan
- Totoong ang dula ay ginamit ng mga manunulat upang ipahayag ang

kanilang mga “paghihimagsik” tulad ng masaksihan sa Tanikalang Ginto ni
Juan K. Abad at Kahapon, Ngayon at Bukas ni Aurelio Tolentino.
- Ang nakapaloob sa batas sedisyonay hindi sila maaaring magsulat nang

lantaran ni sa paraang pahiwatig ng kahit na angong makapagpapaalab sa
damdaming makabayan laban sa mga Amerikano. Hindi sila maaaring
magsulat ng laban sa mga Amerikano, laban sa kanilang mga
pagmamalabis laban sa kanilang mga layunin na hindi naman pawang sa
kapakanang Pilipino.
Panahon ng Romantisismo
- Ang terminong romantiko (maromantiko) ay unang lumitaw noong ika-18

siglo na ang ibig sabihin ay nahahawig sa malapantasyang katangian ng
midyebal na romansa. Malalim na pagpapahalaga ng kagandahan ng
kalikasan pagpapalutang ng damdamin kaysa isipan pagkaabala sa mga
henyo, bayani at pambihirang katauhan, at ito ay mahiwaga at may
kababalaghan.
- Lubhang emosyunal, malabis ang pagkamoralistiko, sadyang sumusumang

sa hindi kayayang abutin ng isipan, dumadakila sa kagandahan at
kapangyarihan ng kalikasan, gumagamit ng matayog na imahinasyon o
guniguni at bumabandila ng tungkol sa kalayaang sarili.Isang katangian ng
manunulat na Pilipino ang kakayahang ihalo ang ‘hiniram’ na katulad ng
romantisismo sa pansariling elemento na angkop lamang sa kulturang
Pilipino.
Panitikang Pilipino
- Unang- una, masasabing nagasgas nang husto ang paboritong paksang pag-
ibig. Sa tuwi- tuwina, binibihisan lamang ng iba’t ibang anyo’t kulay, ito’y
tungkol sap ag-iibigan ng isang mahirap at isang mayaman.
- Isa pang katangian ng panitikang romantiko ay ang pagpaksa sa

katutubong buhat sa mga lalawigan, lalo na sa malalayong nayon.
- Pinalutang din ang mga tauhang kahanga-hanga, ang maiinam na mga

katangaian o iyong tinatawag na mga romantikong bayani.
- Sa ibabaw ng lahat ng ito, ang panitikang romantiko ay yaong nagbibigay ng

aral batay sa mga ipinangangaral ng relihiyong Kristiyanismo. Sa tuwina’y
ikinikintal sa ispan na ang masama’y pinarurusahan at ang mabuti’y
tumatanggap ng karampatang gantimpala.
Panahon ng Aklatang-Bayan (1900-1921)
- Ito’y kadalasang tungkol sa mga dalagang hinahangaan, nililigawan,

sinasamba nang lihim o pinaparunggitan dahil sa nais tawagan ng pansin
ang kapintasan sap ag-uugali o sa hitsura.
- Kaya ang kadalasang nagsusulat nit ay mga lalaking manunulat na

nagkukubli sa ilalim ng mga sagisag dahil na rin sa “kaselanan” ng mga
paksang tinatalakay.
- Ang pasingaw ay naging dagli. Sa tiyakang pagbibigay ng kahulugan, ang

dagli ay isang maikling salaysay na nangangaral, namumuna,
nagpapasaring at nanunuligsa.
Ang Tula sa Panahon ng Aklatang Bayan

- Yumabong nang husto ang Tula sa panahong ito ng Aklatang-
Bayan.Masasabi pa ngang sa lahat ng panitikan ng panahong iyon ay sa
tula nanaig nang ganap ang romantisismo Si Francisco Balagtas ay hindi
maikakailang produkto ng kaniyang panahon.
- Sa kaniyang mga isinulat na hindi nasunog at sumapit sa kamay ng mga

sumunod na henerasyon ay ganap na mababakas ang labis na
sentimentalismo ng kaniyang panahon.
Ang mga Manunulat ng Panahon
- Jose Corazon de Jesus- ang “Makata ng Puso” ang siyang higit sa

kaninoman ay nakamana ng korona’t setro, ng pinsel at papel ni Francisco
Baltazar.
(Huseng Batute)
- BAYAN KO Jose Corazon de Jesus
Panitikang Pilipino
- Ang bayan kong Pilipinas Lupain ng ginto't bulaklak Pag-ibig ang sa
kanyang palad Nag-alay ng ganda't dilag. At sa kanyang yumi at ganda
Dayuhan ay nahalina Bayan ko, binihag ka Nasadlak sa dusa.
- Ibon mang may layang lumipad Kulungin mo at umiiyak Bayan pa kayang

sakdal dilag Ang di magnasang makaalpas! Pilipinas kong minumutya
Pugad ng luha ko't dalita Aking adhika, Makita kang sakdal laya.
- Lope K. Santos ang “Makata ng Buhay” sa kaniyang mga tula, mababakas

ang pagkamakata sa pamamagitan ng pagbanggit sa mga bagay- bagay sa
buhay, lalong- lao na iyong nauukol sa pangkalahatang bagay sa paligid.
- Dalubhasa ang panulat ni Lope K. Santos sa paglalarawan ng kahit na

itinuturing na walang kuwenta at di pansing mga bagay. Hindi rin lumihis si
Lope sa kalakaran ng pangangaral. Katunayan, may kalipunan siya ng mga
kuwentong tula na hango sa mga katutubng salawikain
- Pagtatapat ni Lope K.Santos Ibig kong kung ikaw ay may iniisip, Sa ulo mo'y
ako ang buong masilid. Ibig kung kung iyang mata'y tumititig, Sa balintataw
mo ako'y mapadikit. Ibig kung tuwi mong bubukhin ang bibig, Ang labi ko'y
siyang lumasap ng tamis; Ibig kong sa bawa't pagtibok ng dibdib, Bulong ng
dibdib ko ang iyong marinig. Hangad kung ika'y siyang nag-uutos, Akung-
ako lamang ang makasusunod.Hangad kong sa iyong mga bungang-tulog,
Kaluluwa ko lang ang makpupulot. Hangad kung sa harap ng iyong
alindog, ay diwa ko lamang ang makaaluluod.
- Hangad kung sa "altar" ng iyong pag-irog,
- Kamanyang ko lamang ang naisusuob. Nasa kong kung ika'y may tinik sa
puso, Dini sa puso ko maunang tumimo.
- Nasa kong ang iyong tamp't panibugho'y, Maluoy sa halik ng aking pagsuyo;
Nasa kong ang iyong tamp't panibugho'y, Maluoy sa halik ng aking pagsuyo;
Nasa kong ang bawa't hiling mong mabigo, Ay mabayaran ko ng libong
pangako; Nasa kong sa bawa't luha mong tumulo, Ay mga labi ko ang
gamiting panyo. Nais kung sa aklat ng aking pagsinta, Ang ngalan ng
lumbay ay huwag mabasa. Nais kung sa mukha n gating ligaya, Batik man
ng hapis ay walang Makita.
- Nais kung ang linis ng ating panata'y, Huwag marungisan ng munting

balisa, Nais kong sa buhay nga ating pag-asa'y, Walang makatagpong anino
ng dusa. Mithi kong sa lantang bulaklak ng nasa'y Hamog ng halik mo ang
magpapasariwa; Mithi kong sa minsang pagsikat ng tala, Ay wala nang ulap
na makagambala;Mithi kong ang tibay ng minsanang sumpa'y, Mabaon ko
hanggang tabunan ng lupa. Mithi kung kung ko'y mabalik sa wala, Ay sa
walang yao'y huway kang mawala.
Pedro Gatmaitan
Panitikang Pilipino
- Nagpakita ng pag-unawa sa kalagayang panlipunan ng kaniyang paligid.
Taong 1913 nang kanyang paksain ang tungkol sa maselan na temang
nauukol sa lipuang feudal. Sumulat din siya ng mga nauukol sa
pagmamahal sa bayan.
Iñigo Ed Regalado (1855- 1896)
- Siya ay isa ring kuwentista, nobelista at mamahayag ngunit ang buong

linamnam at tamis ng kaniyang pagkamulat ay sa kaniyang mga tula
malalasap. Tinalakay niya sa kaniyang mga tula ang buhay sa daigdig, ang
mga bagay- bagay sa kapaligiran at ang mga di mapapasubaliang katotohan
ng buhay.
BUGTONG
- May isang dalagang may buwan sa dibdib, may tala sa noo na kaakit-akit,
nang aking makita’y natutong humibik, nabinhi sa puso ang isang pag-ibig.
May isang binatang may luha sa mata, may tinik sa puso at tigib ng dusa,
ang binatang ito nang iyong makita nakaramdam ka rin ng munting ba1isa.
May isang babaing matigas aug puso, sa ano mang taghoy, hindi kumikibo,
kapag nag-iisa, luha’y tumutulo may lihim na awa sa namimintuho.
- May isang lalaking matibay ang dibdib, sa bayo ng dusa’y marunong

magtiis; ma-gabi, ma-araw walang iniisip kundi makarating sa pinto ng
langit. Ito’y isang bugtong na may-kagaanan, nguni’t pusta tayo, di mo
matuturan, ang dalihan ay di sa hindi mo alam kundi sa ugaling
matimpiing tunay. Nguni’t balang araw di mo matitiis na di ipagtapat ang
laman ng dibdib, ang bugtong ko naman sabay isusulit na ang kahuluga'y
tayo sa pag-ibig.
Florentino Collantes (1896- 1951)
- Kapanahon ni Jose Corazon de Jesus at mahigpit niyang nakaagaw sa

titulong Hari ng Balagtasan.
- ANG HALIK Ni Florentino Collantes May nangagsasabing ang halik ng tao Ay

isang pagkaing lutong paraiso Anang iba naman ay lutong impyerno Ewan
ko kung alin dito ang totoo, Marahil sa langgam ang tao natuto Sapagkat
una na ang hayop na ito. At tayong Pilipino sa Kastila lamang Umano
natuto ng paghahalikan Sa Amerikano tayo nasanay Ng gawang paghalik
kahit sa lansangan.
- Datapwat sa aking ganang pagkabatid Tayo’y may sarili’t katutubong halik

May halik Pilipino may halik Ingles May halik Kastila at may halik Intsik.
- Ang halik ng Intsik ay pahigup-laway Pisngi’y ginagawang mangkok ng

linugaw Parang humuhithit sa kwako ng apyan Parang pumapangos ng
tubong sinambay Ang halik ng Ingles ay pasipsip-suso Dikdikan ng labi’t
ngudnguran ng nguso Datapwa ang atin, ang halik Pilipino Ay hindi
pasipsip ni hindi pasupsop Kung hindi pasiil, paamoy, pasinghot.
Panitikang Pilipino
- Ang halik ay bugtong na kataka-taka Pabango ng puso at ng kaluluwa Sa
iisang tao ay walang halaga Ngunit pulot gata kapag sa dalawa. Ang halik ay
mahal, banal at dakila Ngunit nahihingi kung sa munting bata Ito’y
ninanakaw ng mga binata Ngunit binibili ng mga matanda.Ang halik sa
sanggol isang kautangan Sa mutyang kasuyo ito’y karapatan Tanda ng pag-
ibig, ng damdaming banal Ngunit balatkayo ng pusong tulisan. Ang halik sa
sinta pag-asang sariwa Sa mutyang asawa’y pagsintang dakila Datapwat sa
isang dalagang matanda Ang halik ay isang pagkakawanggawa.
Julian Cruz Balmaceda (1885- 1947)

- Kilalang mandudula, mananalaysay, nobelista, mananaliksik wika at
makata. Siya ay naging patnugot ng Surian ng Wikang Pambansa hanggang
sa mamatay sa taong 1947.
Balagtasan
- Isang patulang pagtatalo o debate na higit na nakilala sa pagtangkilik ng
dakilang Sinse ng Panginay na si Francisco “Balagtas” Baltazar. Ang
kaunaunahang balagtasan ay ginanap sa bulwagan ng Instituto de Mujeres
noong 1924, ang mga nagtagisan ng talino ay sina Jose Corazon de Jesus at
Florentino Collantes.
Balagtasan- Balitaw
- Isang anyo ng dulang Cebuano na pinagsanib ang duplo at balitaw. May

mga pagkakataong ang banghay ng pagliligawan sa balitaw ay nagiging
sanligan ng pagtatalo sa isang paksang hindi romantiko.
Batutian
- Isang mimetiko at satirikong pagtatalong patula na may kayarian ng isang

dula na pinangalanan sa makatang si Jose Corazon de Jesus na higit na
kilala sa sagisag panulat na Huseng Batute. Bukanegan- isang mimetikong
pagtatalong patulang nagbuhat sa pangalang Pedro Bukaneg na itinuturing
na “Ama ng Panulaang Ilocano.” Kahawig ito ng Balagtasa at Batutian ng
mga Tagalog.
Crissotan
- Isang mimetikong pagtatalong patulang buhat sa pangalang Crisostomo

Sotto, ang Ama ng Panulaang Pampango. Isa itong pagtatalong kahawig ng
Balagtasan at Batutian ng mga Tagalog at Bukanegan ng mga Ilokano.
Panitikang Pilipino
- Nagsimula sa paglitaw ng magsaing Liwayway noong 1922. Ito’y nakilala
muna sa tawag na Photo News noong mga unang taon nito. Nagwakas sa
taong 1932, sa pagkakaatag ng Panitikan, isang kapisanang itinuturing na
siyang sakdalista at aristokrata ng panulatang Pilipino.
- Katangian ng Pampanitkan Tinatawag itong panahon ng pagpapalaganap o

popularisasyon. Sa panahong ito, patuloy pa ring kinawiwilihan ng mga
mambabasa ang mga kuwentong nauukol sa tapat at dakilang pag-ibig.
- Namayani pa rin ang romantisismo bagam’t masasabing may mga

manunulat ng nagkaroon ng pag-iisip at lakas ng loob na kabakahin ito at
gumawa sila ng mga hakbang upang maiangat ang pamantayan at pataasin
ang kilatis ng mga nasusulat ng panahong iyon.
- Ang paglabas ng Liwayway noong taong 1922 ang siyang higit sa lahat ay
nagpasigla sa mga sangay ng panitikang Pilipino ay nagpasigla sa mga
sangay ng panitikang Pilipino lalo na sa tula.
Ang mga Makata:

Amado V. Hernandez
- Ang makata ng Manggagawa. Ang mga tula niya ay naglalantad ng

tunatawag na kamalayang panlipunan. Tinatalakay niya sa kaniyang mga
tula ang iba’t ibang bahagi ng buhay: tao, makina, bayani, gagamba,
langgam, panahon at pati aso.
Julian Cruz Balmaceda
- Itinuturing na haligi ng panitikang Pilipino. Siya’y isang makata,

mandudula, kuwentista, mangangatha, dalibwika at naging patnugot ng
Surian ng Wikang Pambansa.
Ildefonso Santos
- Hinangaan siya sa kanya bilang makata ang kariktan ng kaniyang mga
pananalitang ginagamit ngunit kakambal nito ang katayugan ng diwang
ipinahayag.
Panahong Malasariling Pamahalaan
- Ang panahong ito ay sumasakop sa panahong nalalapit nang magwakas ang

pananakop ng mga Amerikano hanggang sa panahon ng Hapon. Sa
panahong ito, nabigyan ng Malasariling Pamahalaan ang mga Pilipino sa
pangungulo ni Manuel Luis Quezon, na siyang tinaguriang “Ama ng Wikang
Pambansa”.
- Ang Tula Ang panahong ito ay ay pinakanaging makulay na tinatawag na

“paghihimagsik “ni Alejandro Abadilla. Sa biglang tingin, ang
Panitikang Pilipino
pinaghimagsikan” ni Abadilla ay ang porma at hitsura ng tula lalong- lalo na
ang kanyuang nagtataglay ng “sukat at tugma” subalit panahon at
kasaysayan ang nagpbulaan dito.
- Winasak niya ang matibay at makipot na bakod na kinapapalooban ng

magandang panulaan. Nilagot niya ang matibay na kadenang sumasakal sa
kalayaan ng pagpapahayag ng masalamisim na guniguni.
- Ang tula’y nagkaroon ng bagong hugis, ng bagong anyo; tila rumaragasang

tubig na tumatalunton sa mga bundok at kapatagan at ang ibinunga’y
magkahalong katuwaan at pag-aagam- agam sa sambayanang mahilig
tumula.
PANITIKAN SA PANAHON NG HAPON
KALIGIRANG KASAYSAYAN
- Ang Panitikang Filipino sa wikang Ingles sa pagitan ng taong 1941-1945 ay
nabalam sa kanyang tuluy-tuloy na sanang pag-unlad nang muli tayong
sakupin ng isa na namang dayuhan mapaniil-ang mga Hapones. Natigil ang
panitikan sa Ingles. Maliban sa Tribuneat Philippine Review, ang lahat halos
ng pahayagan sa Ingles ay pinatigil ng mga Hapones.
- Naging maganda naman ang bunga nito sa Panitikang Tagalog. Patuloy na

umunlad ito sapagkat ang mga dating sumusulat sa Ingles ay bumaling sa
pagsulat sa Tagalog. Si Juan Laya na dating manunulat sa wikang Ingles ay
nabaling sa Tagalog, dahil sa mahigpit na pagbabawal ng pamahalaang
Hapon tungkol sa pagsulat ng anumang akda sa Ingles. Ang lingguhang
LIWAYWAY ay inilagay ng mga Hapones sa mahigpit na pagmamatyag
hanggang sa ipabahala ito sa isang Hapong nagngangalang ISHIKAWA. Ang
naging paksain ng mga panitikan sa panahon ng Hapon ay pawang nauukol
sa BUHAY LALAWIGAN.
MGA MANUNULAT
- SANGAY NG DULA -JOSE MA. HERNANDEZ- Panday Pira -FRANCISCO
RODRIGO- Sa Pula, Sa Puti -CLODUALDO DEL MUNDO –bULAGA -JULIAN
CRIZ BALMACEDA- Sino Ba Kayo? Dahil sa Anak Higanti ng Patay
SANGAY NG MAIKLING KWENTO
- Naging maunlad ang larangan ng maikling kwento noong panahon ng

Hapon. Narciso Reyes – Lupang Tinubuan -Liwayway Arceo- Uhaw ang
Tigang na Lupa -NVM Gonzales- Lunsod, Nayon at Dagat-Dagatan
SANGAY NG TULA
Panitikang Pilipino
- Ang karaniwang paksa ng mga tula noong panahon ng Hapon ay tungkol sa
BAYAN o sa PAGKAMAKABAYAN; PAG-IBIG; KALIKASAN; BUHAY-
LALAWIGAN o NAYON; PANANAMPALATAYA at SINING.
MGA URI NG TULA
HAIKU
- Isang tulang may malayang taludturan na kinagiliwan ng mga Hapones.

Binubuo ng 17 pantig na nahahati sa tatlong taludtod.
Unang taludtod-5; ikalawang taludtod-7 pantig;
Ikatlong taludtod-5 Hal: TUTUBI – Gonzalo K. Flores
TANAGA
- Tulad ng haiku, ito’y maikli ngunit may sukat at tugma. Ang bawat
taludtod nito ay may pitong (7) pantig Hal: PALAY – Ildefonso Santos -
KARANIWANG ANYO- ang mga katangian nito ay nagtataglay ng sukat at
tugma, indayog, aliw-iw
Hal. PAG-IBIG – Teodoro Gener
Panahon ng Pagkamit ng Kalayaan hanggang Kasalukuyan
- Naging makasaysayan sa mga Pilipino ang pagbabalik ng kanilang kalayaan

mula sa kamay ng mga Hapon. At dahil sa kalayaang natamo, higit ring
sumigla ang kalayaang pampanitikan ng bansa.Bilang patunay ng
kasiglahan ng panitikang Filipino sa iba’t ibang uri sa panahong ito ay ang
pagkakalimbag ng mga sumusunod na katipunan ng mga aklat Mga Piling
Katha at Mga Piling Sanaysay ni Alejandro Abadilla, Maiikling Kwentong
Tagalog ni Teodoro Agoncillo, Ako’y Isang Tinig ni Genoveva Edroza-Matute
at marami pang iba. Kinilala rin buhat sa panahong ito ang mga panitikang
panlalawigan dahil sa mga inilunsad na mga pambansang pananaliksik at
pagsasaling-wika ng panitikan ng Pilipinas.
- Lalo pang sumigla ang panitikang Filipino nang ilunsad ang gawad Carlos
Palanca Memorial Awards for Litetature.Sumilang din sa panahong ito ang
aktibismo ng mga batang mag-aaral noong nagsisimula ang dekada ’80 at
ang kanilang panitikang aktibista gaya nina Virgilio Almario (na may sulat-
panulat na Rio Alma) at Quintin Perez.Pinakamasigla rin ang mga
panitikang namayagpag sa media gaya ng sa radyo, telebisyon at sinehan.
Nagsilang ang panahong ito ng mga musikerong Imelda Papin at Victor
Wood, ng Hotdog, Sampaguita, Asin, Ryan Cayabyab, Levi Celerio, Pepe
Smith at Freddie Aguilar na naging laman ng mga jukebox.
- Mga lagaristang gaya nina Ricardo “Ricky” Lee (may-akda/Himala at Oro,

Plata, Mata), Lino Brocka (tagadirehe/Maynila sa Mga Kuko ng Liwanag) at
Ishmael Bernal (tagadirehe/Himala) at Marilou Diaz-Abaya (tagadirehe/Oro,
Plata, Mata). Nagsilabasan rin ang mga karikaturang (komiks) na Darna,
Panitikang Pilipino
Liwayway at Zuma ni Mars Ravelo at ang pinakatanyag na Pugad
Baboy.Nag-uumpisa pa lang ang ikadalawampung siglo, higit na sumigla
ang panitikang Filipino dahil sa trend o pinauso na dulot ng media.Kinilala
ang Eraserheads (isang bandang binubuo ng mga mag-aaral ng UP) sa
pagpapasigla muli sa OPM. Nagbukas ng daan sa marami pang musikero
ang Eheads gaya ng sa Yano, Siakol, Green Department, the Teeth,
Rivermaya at Parokya ni Edgar. Nagbigay ng bagong hihip sa kulturang
Pilipino ang mga bandang ito na nagpakilala ng iba pang genre ng musika
sa lahi. Kinilalang The Beatles of the Philippines ang Eheads dahil sa init na
taglay ng bawat pagtanghal at bagong awitin.
- Ilan sa mga awiting kinilalang imortal sa panahong ito ay ang Huling El

Bimbo, Iskin, Banal na Aso Santong Kabayo, Himala, Silvertoes, Alapaap,
Overdrive, Peksman, Prinsesa, Pare Ko at Miss sa Loob ng Jeepney. Maliban
sa mga banda, kinilala rin ang mga musika ni Jolina Magdangal, Jeremiah,
Rossel Nava at Carol Banawa na mga supling ng makabagong melo-musika
ng bansa.
- Sumigla rin ang mga dulang pantelebisyong pambata lalung-lalo na ang

Batibot, Ang TV at 5 and up. At mga dulang panradyo ay kinagigiliwan
naman ng mga nakatatanda. Puspusan din ang produksyong pampelikula
na nagsalin ng mga maikling-kwento at nobela sa pelikula at ginawang
inspirasyon ang mga awit, tula, sanaysay at kasaysayan sa pagbuo ng
marami pang dulang pampelikula.
- Naipanganak din ang maraming genre ng pelikula gaya ng independent

flims at cinema veritae film.Sa kasalukuyan, sinasalin ang mga panitikan
hindi lamang sa mga pahayagan, magazine at aklat, hindi lamang sa anyo
ng pelikula, palabas pantelebisyon o kaya’y programang panradyo; kundi sa
pamamagitan din ng hi-technology – ang Internet. Dahil sa internet
nagkaroon ng blogging, video clipping at audio airing na patuloy na
bumubuhay sa panitikan hindi lang ng Filipino kundi ng ibang lahi
mandin.Patuloy na dumarami ang mga manunulat na Pilipino sa iba’t ibang
anyo at uri ng panitikan gamit ang iba’t ibang media dahil sa mga
inumpisahang kurso sa mga universidad at kolehiyo at pangangasiwa ng
gobyerno ng mga pagsasanay sa mga kinakikitaang husay na mga
mamamayan.
- Ngunit ang kasiglahan ng panitikan ay hindi magiging buo kung aasahan

lamang ang pagdami at pag-usbong ng mga manunulat; kailangan din ang
pagpapahalaga at pagmamalasakit ng mga mambabasa na katuwang sa
pagtaguyod ng panitikan ng lahi.
Panitikan sa Kasalukuyan.
Kaligirang Kasaysayan.
- Muling nabawai ng mga mamamayang Pilipino tunay na kalayaan na

nawala rin ng may labing apat na taon.Sa loob ng apat na araw mula noong
ika-21 ng Pebrero hanggang ika -25 nito namayani ang tinatawag na
Panitikang Pilipino
Peoples Power o lakas ng Bayan.Maraming tao tagpong makabagbag-
damdamin ang nasaksihan ng mga mamamayan na tunay tatak-Pilipino.
- Sa apat na makasaysayanng araw ay naroon ang magkakahawak-kamay at

balikat sa balikat na Barikada,higaan sa kalye pagsalubong ng mga
ngiti,pagmamakaawa,pagsasabit ng mga bulaklaksa mga taong nasa tangke
na lulusob sana sa pinararatangan dalawang “rebelde”-Enrile-Ramos pagkat
sumama na sa pangkat ni Aquino.
Kalagayan ng Panitikan
- Bagama’t iilang buwan pa lamang ang pagkakasilang ng tunay na

Republikang Pilipinas ay may mababakas nang pagbabago sa ating
panitikan.At ang mga pagbabagong ito ay madarama na sa ilang Tula,
Awiting Pilipino sa mga Sanaysay at Talumpati at maging sa mga Programa
sa Telebisyon.
Panulaan Sa kasalukuyan.
- Ang mga tula sa kasalukuyan ay naglalaman ng halos walang kakimiang

pagpapahayag ng tunay na damdamin ng mga makata.
A. Ang kanilang mga tuwirang panunuligsa sa mga nanunungkulang may tiwala

gawin.
B. Pagpuri sa mga nakagagawa ng kabutihan.
Ang Pananakop ng mga Hapones
- Sa Pilipinas ay ang panahon sa Kasaysayan ng Pilipinas mula 1942

hanggang 1945, noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, kung kailan
nilusob ng Imperyo ng Hapon ang Pilipinas na dating tinatabanan o nasa
ilalim ng kapangyarihan ng Estados Unidos. Habang nagaganap ang
Ikalawang Digmaang Pandaigdig, binomba ng hukbo ng mga sundalong
Hapones ang Pilipinas noong Disyembre 8, 1941.
- Naganap ito isang araw pagkaraang bombahin ng mga Hapones ang Pearl
Harbor, Hawaii, at Estados Unidos, Pagkaraan ng ilang mga linggo, umatras
sina Heneral Douglas MacArthur na kasama ang pamahalaan ni Manuel L.
Quezon na noon ay nanunungkulan bilang Pangulo ng Pilipinas. Pinasok ng
militar ng Hapon ang Maynila noong Enero 2 1942.Sumuko ang Bataan sa
puwersa ng mga Hapones noong Abril 9, 1942. Ang mga bilanggo ng
digmaan ay pinaglakad ng mga Hapones (ang tinatawag na Martsa ng
Kamatayan) papunta sa isang kampo ng konsentrasyon sa Capas sa
lalawigan ng Tarlac.
Pagkaraan ng pagbagsak ng Bataan sa kamay ng Hapon, nagpunta si MacArthur
sa Australia.
- Pinalitan siya sa Corregidor ni Heneral Jonathan Wainwright, upang

ipagpatuloy ang pakikipaglaban, hanggang sa mapilitang sumuko ang mga
Panitikang Pilipino
Pilipino at Amerikano pagkalipas ng 27 mga araw. Nagtagal nang tatlong
mga taon ang pananakop o okupasyon ng mga Hapones sa Pilipinas.
Nagtatag ang mga Hapones ng isang pamahalaang tau- tauhan lamang nila,
na ang nagsisilbing pangulo ay si Jose P. Laurel. Noong Oktubre 1944,
nagsimula ang digmaan ng pagpapalaya sa Pilipinas mula sa mga Hapones
nang lumapag ang mga puwersa ni Douglas MacArthur sa Tangway ng
Leyte.
- Naproklaman bilang bagong pangulo ng Pilipinas si Sergio Osmeña nang

mamatay si Manuel Quezon.Malakas na nabomba ng mga sundalo ng
Estados Unidos ang Maynila noong Pebrero 1945. Nasukol ng mga
Amerikano ang mga puwersang militar ni Heneral Homma sa Lalawigang
Bulubundukin (Mountain Province), na napilitang sumuko noong mabigo
ang mga ito sa tinatangka nilang pagtakas.Dahil nasa isalalim ng kolonya
ng Estados Unidos kaya’t sinakop ng Hapon ang Pilipinas. Ngunit para sa
karamihang manunulat na Pilipino, isang biyaya sa larangang panitikan ng
bansa ang pangyayaring ito.
- Sumibol nang lubos ang panitikan ng bansa sa panahong ito dahil

ipinagbawal ng namumunong Hapon ang paggamit ng wikang Ingles at
itinaguyod ang pagpapayaman sa panitikan gamit ang mga katutubong wika
sa bansa.Sinunog din ang mga aklat na nasusulat sa Ingles upang
masigurong hindi mababahiran ng kanluraning ideya ang panitikang
nililikha.
- Ang panahong ito sa kasaysayan ng bansa at ng panitikan ang tinaguriang

Gintong Panahon ng Panitikang Filipino dahil higit na malaya ang mga
Pilipino (kaysa noong sa Amerikano) sa pagsulat ng panitikan at pagsanib
ng kultura, kaugalian at paniniwalang Pilipino sa mga ito.
- Sa panahon ding ito kinilala ang mga manunulat na babaeng Pilipino sa

pangalan nina Liwayway A. Arceo at Genoveva Edroza-Matute dahil sa mga
makintal na maka-feministang maikling-kwento.
• Ang isang manunulat ay likas na manunulat.

• Nabigyang sigla ang Wikang Pambansa.
• Binigyan pa nila ng pagkakataon ang isang Pilipino, si Jose P. Laurel upang
mangulo sa bayan sa kanilang “pamatnubay.”
• Natutong ng mga manunulat ang HAIKU.
• Maikling Tula
• Labimpituhing Pantig
• Tatlong Taludtod
• Unang taludtod ay limang Gitna ay pito Huli ay limang.
- Ang kagandahan ng uri ng tulang Haiku ay nakasalalay sa mga

ipinahihiwatig na imahen nito at sa malalim na kahulugang taglay ng
talinghaga.
- Nagbalik din sa panulat ang matandang anyo ng tulang Tagalog, ang tanaga
na parang Haiku sa ikli. Aapating taludtod lamang. Bawat taludtod ay
binubuo ng tigpipitong pantig. Ubod din ng talinghaga. Margielyn M.
Panitikang Pilipino
Aninon.Sa mga dula karaniwang ang buhay Pilipino, buhay lungsod o
nayon, at karaniwang ugali ng mga Pilipino. Maraming pagtatanghal ang
may mga paksang katawa-tawa upang ikubli ang mga kapintasan ng mga
hapones tulad ng pangunguha ng ari-arian sa mga Pilipinong nabibilang o
nangungurakot.
- Hindi umanlad ang nobela sa panahong ito dahil maraming kakapusan sa

papel. Naglalarawan ng mga nalathalang dula, Tula, sanaysay, at maikling
kwento ng damdaming makabayan.Matitimpi ang pagpapahayag ng paksa.
Nag sasalaysay ng madulang pangyayari. Walang balangkas ang kwento.
Ang paksa ay nauukol sa iba’t-ibang karanasan sa buhay ng tao.
- Gumagamit ng mga payak na pangungusap kaya madaling

maunawaan.Sumisentro sa buhay sa lalawigan o pagsasaka o pangingisda.
Ugali ng mga hapon na pagiging tapat sa kanilang bansa at pagkakaroon ng
dangal sa sarili at bansa. Leslie Padua Tinalakay Tulang may malayang
taluturan na kinagigiliwan ng mga hapones.
- May labing pitong pantig 1st (tatultod): limang pantig
- 2nd (tatultod): Pitong pantig
- 3rd (tatultod): limang pantig Karaniwang maiikli ngunit nagtataglay ng

matatalinghagang kahulugan. Tutubi Hila mo’y tabak. Ang bulaklak,
nanginig!
- Sa paglapit mo. Gonzalo K. Flores Liwayway, Hunyo 5, 1993Ulilang damo Sa

tahimik na ilog.
- Halika, sinta. Gonzalo K. Flores Liwayway, Hunyo 5, 1993
- May sukat at tugma.  Bawat taludtod ay may pitong pantig. Nagtataglay ng

isang tugmaan A-A-A-A, ngunit ang mga bagong tanaga ngayon ay
kakikitaan narin ng mga tugma na inipita –A-B-B-A, salitan A-B-A-B, at
sunran A-A-B-B.
- Palay Palay siyang matino Nang Humangi’y yumuko, Kabibi Kabibi, ano
kaba? May perlas, maganda ka Kung diit sa tainga Tag-init Alipatong
lumapag Sa lupa- nagkabitak Sa kahoy- nalugayak, Sa puso, naglagablab!
Ildelfonso Santos Liwayway, Abril 10, 1943
- Payak at simple at walang sukat at tugma.
May apat na taludtod sa isang saknong. Celine Angelique Lero Tinalakay ni:
- Naging kapansin pansin sa dalagita ang ilang bagay sa kaniyang ina nang
hindi ito makatulog, palaging malungkot kung tumitig, malalim ang
paghinga at paminsan minsan ay may impit na hikbi. Ang kanyang Ina ay
hindi palakibo at matipid kung makipagusap. Bihira lamang siyang magalit.
Parang patak ng ulan kung tag-araw ang kaniyang mga ngiti. Ang batang
puso ng anak ay maitutulad sa lupang tigang na uhaw na uhaw. ni
Panitikang Pilipino
Liwayway ArceoPalagi niyang namamalas ang pagsasalita ng ama habang
nagmamakinilya,ang pagbabasa nito,pinagmamasdan niya ang pagbuga ng
usok ng sigarilyo, ang pag-iisip at ang pagpatuloy sa pagsulat. Ilang taon
ang nakalipas ay may isinauling maliit na talaarawan ang kanilang
labandera sa kanyang ina at kinabukasan ay may mga bakas na ng mga
luha sa mga mata ng kanyang ina. Lalo itong naging malungkot at tahimik.
ni Liwayway ArceoIsang gabi’y umuwing lasing ang kanyang ama at
dumaing na masakit ang dibdib at ulo. Naratay ng ilang araw ang ama at
hindi ito hiniwalayan ng kanyang ina. Hindi ipinagtapat sa anak ang tunay
na karamdaman ng ama. Nakita ng anak sa hapag ng ama ang isang
kahitang pelus ng ipaayos sa kanya ng ama ang hapag nito.
- Ang larawan sa kahita ay hindi ang kaniyang ina.Walang lagda ang larawan
at ang tanging nakasaad ay “Sapagkat ako’y nakalimot”. ni Liwayway
ArceoMay nakita rin ang anak na isang salansan ng liham.
- Nakasulat sa mga sobre ang pangalan ng kanyang ama at tanggapan nito.

Hiningi ng ama ang mga sulat ngunit tumutol ang anak. Sinabi ng kaniyang
ama na nasa kalamigan ng lupa ang kanyang kaluwalhatian. Ayon sa ama
ang unang tibok ng puso ay hindi pagibig tuwina. ni Liwayway
ArceoLumubha ang kalagayan ng ama at malimit na mawalan ng malay
samantalangang ina ay patuloy sa pagbabantay, walang imik, hindi
kumakain, hindi umiidlip at patuloy na lumuluha kung walang makakita sa
kanya. Nagsalita ang maysakit at sinabing magaling na siya at sila ng
kanyang mahal ay maaari nang magtungo na nag moog na
kinabibilangguan niya ay kanyang wawasakin sa anumang paraan. ni
Liwayway Arceo.
- Napaluha ang ina at pumatak ito sa bibig ng asawa. Nagmulat ng mga mata
ang maysakit at nagkatitigan sila ng ina.
- Hawak ng ina ang kamay ng ama nang muli itong nagsalita ata ang sabi ay
“Sabihin mo, mahal ko na maangkin ko na ang kaligayahan ko”. Mariing
kinagat ng ina ang labi at sinabing maaangkin na iyon ng kanyang mahal.
- Hinagkan ng ina ang asawa at kasabay noon ay lumisan ang kaniyang

kaluluwa. Wala nang mga luhang dumaloy sa mga mata ng ina. Tiyak na
liligaya ang kaluluwa ng lumisan. ni Liwayway ArceoLiwayway A. Arceo Si
Liwayway A. Arceo (mangangatha, nobelista, mananaysay, tagasalin-wika,
editor), ayon sa isang kritikong gumawa ng pag-aaral noong 1979 sa
kanyang mga katha ng dekada 40, ay feminista na bago pa “nauso” ang
katagang iyon.Liwayway A. Arceo .Sa mga aklat ni Liwayway A. Arceo na
nasa ika-3 limbag na, namumukod ang sosyo-ekonomikong nobela, ang
Canal de la Reina (1985) na isinalin sa Japanese (1990) at dinaluhan ng
awtor ang paglulunsad sa Tokyo.
- Samantala, patuloy na muli’t muling inilalathala ang kanyang premyadong

maikling katha, ang klasiko nang "Uhaw ang Tigang na Lupa" (1943), na
itinuturing na panulukang-bato ng makabagong maikling kuwentong
Tagalog.Liwayway A. Arceo Ang dedikasyon ni Liwayway A. Arceo sa
Panulatan ay nagsanga sa Panitikang relihiyoso at espiritwal nitong huling
13 taon, na nagbunga sa kanyang Catholic Author’s Award (1990) mula sa
Panitikang Pilipino
Asian Catholic Publishers. Kabilang pa rin sa kanyang mga gawad ang Life
Achievement Award sa Panitikan (1994) mula sa Komisyon ng Wika, ang
Gawad CCP sa Literatura (1993), at ang Doktorado sa Humane Letters,
honoris causa (1991) mula sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman. Ma. Myzel
Abalos Tinalakay Ayon kay Edgar Allan Poe, ang tinaguriang Ama ng
Maikling Kuwento ay isang akdang pampanitikang likha ng guniguni at
bungang –isip na hango sa isang tunay na pangyayari sa buhay.
• Ito ay nababasa sa isang tagpuan, nakapupukaw ng damdamin, at mabisang

nakapagkikintal ng diwa o damdaming may kaisahan.
• Tinatalakay ang natatangi at mahahalagang pangyayari sa buhay ng
pangunahing tauhan.
• May kapayakan at kakauntian ng mga tauhan.
• Nagpapakita ng isang makabuluhang bahagi ng buhay ng tao.
1. TAUHAN
- Likha ng mga manunulat ang kanyang mga tauhan. May pangunahing

tauhan kung kanino nakasentro ang mga pangyayari at mga pantulong na
tauhan.
2. TAGPUAN/PANAHON
- Dinadala ng may-akda ang mambabasa sa iba't ibang lugar, sa iba't

ibang panahon kung saan at kailan nagaganap ang mga pangyayari.
3 SAGLIT NA KASIGLAHAN
- Inihahanda sa bahaging ito ang mga mambabasa sa pagkilala sa mga

pagsubok na darating sa buhay ng mga tauhan.
4. SULIRANIN O TUNGGALIAN
- Tumutukoy ito sa Inihahanda sa bahaging ito ang mga mambabasa sa

pagkilala sa mga pagsubok na darating sa buhay ng mga tauhan. Maaaring
Tao laban sa kalikasan, Tao laban sa sarili, Tao laban sa Tao/lipunan.
5. KASUKDULAN
- Dito nahihiwatigan ng bumabasa ang mangyayari sa pangunahing tauhan,

kung siya'y mabibigo o magtatagumpay sa paglutas ng suliranin.
-
6. KAKALASAN
- Ito ang kinalabasan ng paglalaban.Sumusunod ito agad sa kasukdulan.
7. WAKAS
Panitikang Pilipino
- Tinatawag na trahedya ang wakas kapag ang tunggalian ay humantong sa
pagkabigo ng layunin o pagkamatay ng pangunahing tauhan.
Precelma V. Galve Tinalakay niJose Ma. Hernandez  Manunulat at Guro. 
Nag-aral ng pagsulat at pagtatanghal.  Panday Pira (may 3 yugto)  The
olive Garden  Palanca Memorial Award in Letirature.Francisco “soc”
rodrigo  Politiko sa Pilipinas.  Ipinanganak sa Bulacan.  Pamantasang
Ateneo de Manila  Namatay noong 1998 dahil sa kanser.  Dating pangulo
ng Catholic ction.  Batas-Rizal.Gervacio Santiago  Hulyo 19, 1909 
Panganay na lalaki  Leonor Dalisay  Namatay noong Agusto 14,
1993Clodualdo l. delmundo sr.  Septiyembre 11, 1911  Naging co-founder
ng unang pangulo ng panitikan noong 1935
Pagtataya.Maikling pagsusulit.1.
A.Panuto.Kumuha ng isang buong papel at sagutan ang katanungan.
Isulat kung anung modyul ang inyong sinagutan.
___________1. Siya ay isa ring kuwentista, nobelista at mamahayag
ngunit ang buong linamnam at tamis ng kaniyang pagkamulat ay sa
kaniyang mga tula malalasap.
___________2. Tinatawag na trahedya ang wakas kapag ang tunggalian
ay humantong sa pagkabigo ng layunin o pagkamatay ng pangunahing
tauhan.
____________3. Ito ang kinalabasan ng paglalaban.Sumusunod ito agad
sa kasukdulan.
____________4. Dito nahihiwatigan ng bumabasa ang mangyayari sa
pangunahing tauhan, kung siya'y mabibigo o magtatagumpay sa
paglutas ng suliranin.
____________5. Tumutukoy ito sa Inihahanda sa bahaging ito ang mga
mambabasa sa pagkilala sa mga pagsubok na darating sa buhay ng
mga tauhan.
___________6. Isang tulang may malayang taludturan na kinagiliwan
ng mga Hapones. Binubuo ng 17 pantig na nahahati sa tatlong
taludtod.
____________7. Itinuturing na haligi ng panitikang Pilipino. Siya’y isang
makata, mandudula, kuwentista, mangangatha, dalibwika at naging
patnugot ng Surian ng Wikang Pambansa.
___________8. Hinangaan siya sa kanya bilang makata ang kariktan ng
kaniyang mga pananalitang ginagamit ngunit kakambal nito ang
katayugan ng diwang ipinahayag.
____________9.Kilalang mandudula, mananalaysay, nobelista,
mananaliksik wika at makata.
____________10. Tulang pasalysay ay at may mga pangyayaring hango
sa tunay nabuhay.
Panitikang Pilipino
Panuto.Piliin ang tamang sagot.
1. Inihahanda sa bahaging ito ang mga mambabasa sa pagkilala sa
mga pagsubok na darating sa buhay ng mga tauhan .
A. SAGLIT NA KASIGLAHAN
B. WAKAS
C. KASUKDULAN
2. Tinatawag na trahedya ang wakas kapag ang tunggalian ay

humantong sa pagkabigo ng layunin o pagkamatay ng pangunahing
tauhan.
A. SAGLIT NA KASIGLAHAN
B. WAKAS
C. KASUKDULAN
3. Dito nahihiwatigan ng bumabasa ang mangyayari sa pangunahing

tauhan, kung siya'y mabibigo o magtatagumpay sa paglutas ng
suliranin.
A. KASUKDULAN
B. WAKAS
C. KASUKDULAN
4. Ito ang kinalabasan ng paglalaban.

A. KASUKDULAN
B. WAKAS
C. KAKALASAN
5. Hinangaan siya sa kanya bilang makata ang kariktan ng kaniyang

mga pananalitang ginagamit ngunit kakambal nito ang katayugan ng
diwang ipinahayag.
A.Ildefonso Santos
B. Amado V. Hernandez
C. Julian Cruz Balmaceda
B.Panuto. Ibigay ang hiniling kasagutan.

1. Nahahati ang panahon ito sa tatlo (1901-1942)
1.
2.
3.
2. IBA PANG MANUNULAT SA WIKANG KASTILA

1.
2.
Panitikang Pilipino
3.
4.
3. Ang “Daragan” ng mga Muslim:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
C.Pagpapaliwanag. (5 puntos)
1. Anong pagbabagong pangwika ang idinulot ng pananakop ng mg
Hapon?
2. Ano ang pangunahing layunin ng mga Espayol nang sakupin nila
ang Pilipinas?
Gawain.
Panuto.
1. Pangakatin ang Klasse sa tatlong grupo.
2. Pumili ng paksa sa mga sumunood Panahon ng Hapones, Panahon
ng Amerikano, Panahon Kastila.
3. Gumawa ng isang Vedio presentation tungkol sa inyong na piling
paksa.
4. 30 mins.
Takdang Aralin
Ano-ano ang mga Iba’t-Ibang dulog ng pampanitikan Pilipino.
REFERENCES:
Arrogante, Jose A. et al. Panitikang Filipino (pampanahong
elektroniko). National Book Store. Mandaluyong City. 1991
Casanova, Arthur P. Kasaysayan at pag-unlad ng dulaang Pilipino. Rex
Book Store. Quezon City. 1984
Garnace-Ulit, Perla Ph.D et al. Pagpapahalaga sa Panitikan ng
Pilipinas. Grandwater Publications and Research Corporation. Makati
City. 1998
https://www.slideshare.net/mobile
https://www.slideshare.net/shainamavreenvillaroza/panitikan-sa-
panahon-ng-amerikano
https://www.slideshare.net/raf-cel/kontemporaryong-panitikan-
71030495https://www.slideshare.net/ErnieChrisLamug/panitikan-
sa-kasalukuyan
Panitikang Pilipino
https://www.slideshare.net/margielynaninon/panahon-ng-hapon-
65691176
https://www.slideshare.net/isabelguape/panulaang-filipino-panahon-
ng-amerikano
Answer Key.
Isend ang inyong mga kasaguatan sa email, messager o Google
Classroom.
Aralin.2
Iba’t- ibang Dulog Pampanitikan
Mga Layunin:
Sa pagtatapos ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang.
1. Mahuhubog ang kaalaman, kasanayan sa pagbasa ng iba’t-ibang

Akdang pampanaitikan
2. Malinang ang mataas na antas ng kasanayan at iba pang anyo ng
panitikan.
3. Mabigyan ng iba’t-ibang interpretasyon dulog pampanitikan
Gawain.2
Panuto.Mag-isip/gumawa ng sariling Teorya/Pagdulog na maaaring
magamit sa pagsusuri ng isang akda. Ibatay ito sa sariling pag-uugali,
gawi, kilos, kinalakihang tradisyon. Isulat/Ilagay sa Short bond
paper/makulay na papel.
Pagsusuri
Ngayun susuriin natin ang inyong ginawang aktibiti at tatalakayin nanatin ito.
1. Bakit natin kailangan talakayin ang mga ibat-ibang dulog Pampanitikan .
Ibat-Ibang Dulog Pampanitikan.
T E O R Y A pormulasyon ng palilinawing mga simulain ng mga tiyak na kaisipan

upang makalikha ng malinaw at sistematikong paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag ukol dito.
TEORYANG PAMPANITIKAN
Panitikang Pilipino
- Isang sistema ng mga kaisipan at kahalagahan ng pag-aaral na
naglalarawan sa tungkulin ng panitikan, kabilang ang layunin ng may-akda
sa pagsulat at layunin ng tekstong panitikan na ating binabasa.
- MGA PAGDULOG -saan ito nagmula? -ano ang layunin nito? -ano ang mga
halimbawa? -ano ang mga katangian? -mahalaga bang pag-aralan ito?
BAYOGRAPIKAL
- Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa

buhay ng may- akda. Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang mga
bahagi sa buhay ng may-akda na siya niyang pinakamasaya,
pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat ng mga “pinaka” na inaasahang
magsilbing katuwang ng mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo.
Kondisyon Kaakibat ng Teoryang Bayograpikal:
1.Ang tanging tugon ng pagsusuri ay akda mismo na siyang binabasa at

sinusuri kung kaya’t kailanman ay hindi ito ipinapalit sa buhay ng
makata o manunulat.
2. Ang kahinaan at kapintasan ng may-akda sa kanyang akda ay hindi

dapat maging kapasyahan ng sinumang bumabasa ng akda.
Mga Halimbawa: ‘Si Boy Nicolas’ ni Pedro L. Ricarte ‘Utos ng Hari’ ni Jun
Cruz Reyes ‘Reseta at Letra: Sa Daigdig ng Isang Doktor-Manunulat’ ni Dr.
Luis Gatmaitan , Florante at Laura: Kay Selya ni Francisco Balagtas ‘Mga
Gunita’ ni Matute , ‘Sa mga Kuko ng Liwanag’ ni Edgardo Reyes
HISTORIKAL
- Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na

siyang masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng kanyang pagkahubog.
Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng

mundo.
Kumikilala sa gampanin ng isang institusyon, may malaking papel na
ginagampanan ang institusyon sa pagbubukas ng daan sa uri ng panitikang
dapat sulatin ng may-akda. -ang wika at panitikan ay hindi maaaring
paghiwalayin.
Panuntunan sa paggamit ng Teoryang Historikal:
- “Ang akdang susuriin ay dapat na maging epekto ng kasaysayan na

maipaliliwanag sa pamamagitan ng pagbabalik-alaala sa panahong
kinasangkutan ng pag-aaral.”
Mga Halimbawa: ‘Noli Me Tangere’ at ‘El Filibusterismo’ ni Dr. Jose P. Rizal,

‘Ang Tatlong Panahon ng Tulang Tagalog’ ni Julian Cruz Balmaceda,‘Ang
Pagkaunlad ng Nobelang Tagalog’ ni Inigo Ed Regalado
Panitikang Pilipino
KLASISMO
- Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa

pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan, karaniwan ang
daloy ng mga pangyayari, matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at
laging nagtatapos nang may kaayusan. Grecia bago isinilang si Kristo.
Nakasentro sa mga Dulang itinatanghal
Komedya at Trahedya
- Bilang dalawang pinakatanyag na uri ng dula.

Gintong Panahon (80 B.C) nakilala ang panulaan bilang pinakamahalagang
genre sa pagsulat at pagsusuri (epiko, satiriko, tulang liriko at pastoral)
KLASISMO, Panahon ng Pilak
- Paglaganap ng prosa at bagong komedya.Talambuhay, liham-gramatika,

pamumuna at panunuring pampanitikan. Paniniwala: kahit ang diwa ng
tao ay nakabatay sa bagay, ang pisikal na bagay at espiritu ay dapat
isabuhay at dakilain.
KLASISMO
- Pinapahalagahan ng mga klasista ang pagsasabuhay ng isang dakilang

kaisipan sa isang dakilang katawan.  Pananaw: sa itaas matatagpuan ang
kapangyarihan at ito ang lundayan ng klasismo. Matipid sa paggamit ng
wika ang mga klasista – “Hindi angkop ang paggamit ng mga salitang balbal.
Hindi rin angkop ang labis na emosyon.”
Katangian ng Akdang Klasiko
Pagkamalinaw
Pagkamarangal,
Pagkapayak
Pagkamatimpi,
Pagkaobhetibo
Pagkakasunud-sunod Pagkakaroon ng hangganan
Halimbawa: ‘Florante at Laura’ ni Francisco Balagtas
HUMANISMO
- Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo; ay

binibigyang- tuon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng
talino, talento atbp.
Renacimiento o Muling Pagsilang sa Italya.
Panitikang Pilipino
Pokus ng teoryang ito ay ang itinuturing na sibilisado ang mga taong
nakatuntong ng pag-aaral na kumikilala sa kultura.
Humanismo
- Ang humuhubog at lumilinang sa tao.Tao bilang sukatan ng lahat ng bagay

kung kayat mahalagang maipagkaloob sa kanya ang kalayaan sa
pagpapahayag ng saloobin at kalayaan sa pagpapasya.
HUMANISMO
- Nakasulat ang panitikan ng mga humanista sa wikang angkop sa akdang

susulatin. (Magkakaugnay at nagkakaisang balangkas, may buong kaisipan,
nakaaliw at pagpapahalaga sa katotohanan)
ROMANTISISMO
- Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o
sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at
mundong kinalakhan.
Ipinakikita rin sa akda na gagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat

upang maipaalam lamang ang kanyang pag-ibig sa tao o bayang
napupusuan. Europa (ikalawang hati ng ikalabinwalong dantaon)
ROMANTISISMO DALAWANG URI:
1. Romantisimong Tradisyunal
- Nagpapahalaga sa halagang pantao.
2. Romantisismong Rebolusyonaryo
- Pagkamakasariling karakter ng isang tauhan.
ROMANTIKO
- Tawag sa pamaraan ng pagsulat ng mga akdang

Pampanitikan.
Sa Panahon ng Romantisismo.
ROMANTISISMO
- Naniniwala ang mga romantiko sa lipunang makatao, demokratiko at

patuloy sa pag-unlad.
Panitikang Pilipino
Inspirasyon + Imahinasyon = natatanging instrumento ng mga romantiko
para matuklasan ang nakakubling katotohanan/ bumubuo sa pagiging
totoo, maganda. Kapangyarihang rebolusyonaryo at damdamin.
Pagpapahalaga sa kalikasang personal, kahalagahang kombensyunal,
katotohanan, kabutihan at kagandahan.
Makatang Romantiko: Panulaang Pilipino
- Jose Corazon de Jesus, Lope K. Santos, Ildefonso Santiago, Florentino

Collantes
Inigo Ed Regalado, Teodoro Gener Maikling Kwento at Nobela Macario
Pineda, Jose Esperanza, Faustino Galauran.
REALISMO
- Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksihan ng

may-akda sa kanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa
totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng
may-akda ang kasiningan at pagkaepektibo ng kanyang sinulat.
Rebolusyong Industriya: Ika-19 na siglo.
REALISMO
- Mahalaga ang katotohanan kaysa kagandahan. Ayon sa mga realista, ang
sinumang tao, anumang bagay at lipunan, ay dapat maging makatotohanan
ang isasagawang paglalarawan o paglalahad.
PAKSA: Kahirapan, kamangmangan, karahasan, krimen, bisyo, katiwalian,

kawalan ng katarungan, prostitusyon, atb.
Mga Halimbawa:
‘Noli Me Tangere’ at ‘El Filibusterismo’ ni Dr. Jose P. Rizal ‘Banaag at Sikat’
ni Lope K. Santos ‘Santanas sa Lupa’ ni Celso Carunungan ‘Laro sa Baga’
ni Edgar Reyes ‘Ito Pala ang Inyo’ ni Federico Sebastian (dula)  ‘May Isang
Sundalo’ at ‘Nana’ ni Rene Villanueva (dula)
PORMALISTIKO
- Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang

ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan. Samakatuwid, kung ano
ang sinasabi ng may-akda sa kanyang panitikan ang siyang nais niyang
ipaabot sa mambabasa – walang labis at walang kulang. Walang simbolismo
at hindi humihingi ng higit na malalimang pagsusuri’t pang-unawa.
PORMALISTIKO
Panitikang Pilipino
- Tanging pisikal na katangian ng akda ang pinakabuod ng pagdulog na ito.
Tunguhin ng teoryang ito ay matukoy ang nilalaman, kaanyuan o kayarian
at paraan ng pagkakasulat ng akda. Kailangang masuri sa akda ang tema o
paksa ng akda, ang sensibilidad at pag- uugnayan ng mga salita, istruktura
ng wika, metapora, imahen, at iba pang elemento ng akda.
SIKO-ANALITIKO
- Tanging ang ekonomiya lamang ang motibo ng lipunan. “Nasa

paghahanapbuhay ang tugon upang lasapin ang sarap ng buhay.”
Nagkakaroon lamang ng maturidad ang isang tao bunga ng kanyang
kamalayan sa kahirapan. Bago ipanganak si Kristo.
EKSISTENSYALISMO
- Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o

magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang
pananatili sa mundo (human existence). Huling bahagi ng ikalawang dekada
ng nakaraang dantaon
EKSISTENSYALISMO
- Ang teoryang eksistensyalismo ay walang

simulain.Maihahalintulad ito sa dalawang teorya: romantisismo dahil
mahilig sa paghanap ng tunay na paraan ng pagpapahayag o ekspresyon;
modernismo dahil nagpipilit itong magwasak ng kasaysayan.
Halimbawa:
‘Ako ang Daigdig’ ni Alejandro G. Abadilla ‘Aanhin Nino ‘Yan?’ Panitikang
Thai Salin ni Lualhati Bautista
ISTRUKTURALISMO
- Wika ang mahalaga dahil bukod sa hinuhubog nito ang kamalayang

panlipunan – ipinalalagay ng maraming teorista na napakahalaga ng
diskurso sa paghubog ng kamalayang panlipunan. -’di-makatao’ Unang
dekada ng ika- 20 dantaon.
DEKONSTRUKSYON
- Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa

tao at mundo. Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na
walang iisang pananaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat kundi ang
pinaghalu-halong pananaw na ang nais iparating ay ang kabuuan ng pagtao
at mundo. Dekada ’60: ipinakilala ni Jacques Derrida
Panitikang Pilipino
DEKONSTRUKSYON
- Batay sa ideyang walang permanenteng kahulugan ang teksto dahil ang
wika ay di matatag at nagbabago. Higit na mahalaga ang mambabasa kaysa
sa may-akda sa pagtiyak ng kahulugan ng teksto.
Layunin ng pag-aanalisa ang paglalantad sa mga magkakaslungat na

kahulugan o implikasyon ng teksto at ng mga salita at pangungusap.
Halimbawa:
Tata Selo’ ni Rogelio Sicat ‘Kay Estella Zeehandelaar’ salin ni Ruth Elynia S.
Mabanglo
Teoryang Feminismo-Markismo
- Ang layunin ng panitikan ay ilantad ang iba’t ibang paraan ng kababaihan

sa pagtugon sa suliraning kanyang kinakaharap.
Isang halimbawa nito ay ang pagkilala sa prostitusyon bilang tuwirang

tugon sa suliraning dinaranas sa halip na ito’y kasamaan at suliranin ng
lipunan.
FEMINISMO
- Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang

pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan.
Madaling matukoy kung ang isang panitikan ay feminismo sapagkat babae o

sagisag babae ang pangunahing tauhan ay ipimayagpag ang mabubuti at
magagandang katangian ng tauhan.
Apat na Panahon ng Feminismo
1) Mga aklat nina Kate Millen, Germaine Greer, at Eva Figes.

2) Pagkakalathala ng mga aklat nina Showalter, Gilbert at Gubar 3) Ang
tuwirang pakikipag-ugnayan ng feminismo sa post-istrukturalismo
4) Ang feminismong may kaugnayan sa post- modernism
FEMINISMO
- Ang mga babae ng panitikan ay inilarawan ng ilang manunulat bilang

mahina, marupok, tanga, sunud-sunuran, maramdamin, emosyonal,
pantahanan at masama.Ito ang sistemang pangkababaihan bilang mga
indibidwal na di-kapantay ng kalalakihan.
Mga Halimbawa:
‘Sa ngalan ng Ina, ng Anak ng Diwata’t Paraluman’ ni Lilia Quindoza
Santiago (tula) ‘Sandaang Damit’ ni Fanny Garcia (maikling kwento) ‘Sumpa’
Panitikang Pilipino
ni Rowena Festin (tula) ‘Paano Tumutula ang Isang Ina’ ni Ligaya G.
Tiamson-Rubin (tula)
Pagtataya.Maikling Pagsusulit.2
A.Panuto.Kumuha ng isang buong papel sagutan ang sumusunood
Isulat kung anung modyul ang inyong sinagutan.Punan ang patlang.
_____________1. Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga
kalakasan at kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin ng
lipunan sa mga kababaihan.
_____________2. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba’t ibang
aspekto na bumubuo sa tao at mundo.
_____________3. Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan
ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na siyang
pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo (human existence).
____________4. Tanging ang ekonomiya lamang ang motibo ng lipunan.
____________5. Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa
ang nais niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan.
_____________6. Kahirapan, kamangmangan, karahasan, krimen,
bisyo, katiwalian, kawalan ng katarungan, prostitusyon, atb.
_____________7. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga
karanasan at nasaksihan ng may-akda sa kanyang lipunan.
_____________8. Tawag sa pamaraan ng pagsulat ng mga akdang
pampanitikan sa panahon ng Romantisismo.
______________9 Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga
pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng
dalawang nag-iibigan, karaniwan ang daloy ng mga pangyayari,
matipid at piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos
nang may kaayusan.
___________10. Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang karanasan o
kasagsagan sa buhay ng may- akda.

1. Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at
kakayahang pambabae at iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga
kababaihan.
A. FEMINISMO
B. DEKONSTRUKSYON
C ISTRUKTURALISMO
2. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang karanasan ng isang lipi ng

tao na siyang masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng kanyang
pagkahubog.
A. HISTORIKAL
B. DEKONSTRUKSYON
Panitikang Pilipino
C ISTRUKTURALISMO
3. Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais

niyang ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan
A.PORMALISTIKO
B. HISTORIKAL
C. DEKONSTRUKSYON
4. Nagpapahalaga sa halagang pantao.

A.Romantisimong Tradisyunal
B.Romantisismong Rebolusyonaryo
C.HISTORIKAL
5. Pagkamakasariling karakter ng isang tauhan.

A.Romantisismong Rebolusyonaryo
B. HISTORIKAL
C. DEKONSTRUKSYON
B.Panuto.Ibigay ang hiniling kasagutan.

1. ROMANTISISMO DALAWANG URI:
1.
2.
2. Kondisyon Kaakibat ng Teoryang Bayograpikal:
1.
2.
3. Apat na Panahon ng Feminismo
1.
2.
3.
4.
Takdang Aralin.
Ano ang Pahapyaw na kasaysayang Pambata.
REFERENCES:
Panitikang Pilipino
https://www.slideshare.net/GinoongGood/teoryang-pampanitikan-
36790003
Answer Key.
Classroom.
Modyul 2
Panitikang Pambata
NILALAMAN NG KURSO
Panitikang Pambata
- Pahapyaw na kasayasayan ng Panitikan
- Kasaysayan ng panitikan pambata sa Pilipinas
https://www.slideshare.net/genbautista/kuwentong-pambata
https://www.slideshare.net/changot/angkasaysayanngpanitikan-
130731050149phpapp02
2. Group Chat
Pagtataya (AT):
2. Aktibiti
3. Takdang Aralin
1. Modyul 2
2. Group Chat
3. Mga Tekstong kailangan sa Talakayan
Oras:
Panitikang Pilipino
4 oras
Aralin. 1
Panitikang Pambata
NILALAMAN NG KURSO/ LAYUNIN
Sa pagtatapos ng Aralin ang mga mag aaral ay inaasahang.
1. Nalalaman ang kasaysayan ng Panitikang Pambata.

2. Nahuhubog ang kaalaman tungkol sa Aralin.
Gawain.1.
Panuto.Kumuha ng Isang malinis na Papel
Magbigay ng limang halimbawa ng isang Kwentong Pambata Isulat
kung anung module ang inyong sinagutan.
Pagsusuri
Ngayon sususriin nanatin ang inyong ginawang aktibiti.
1. Ano-ano ang mga kasaysayan pambata.
2. Bakit natin kailangan talakayin ang Panitikang Pambata.
3. Ano- ano ang naging Impluwensya ng Kastila sa ating Panitikang Pambata.
Panimulang Talakayan
Panitikang Pambata
Pahapyaw na Kasaysayan Pambata.
“Ang panitikang pambata at Pangkabataan ay isang larangang napabayaan ng

ating mga manunulat. Kadalasan kapag ang isang kuwento ay may bata sa mga
tauhan, ay itinuturing na itong kwentong pambata.”
“Maaaring bata ang gumaganap ng papel pero hindi ito pambata o
pangkabataan.”Rene O. Villanueva.
“Ang mahalagang pagkakaiba ay nasa katangian ng pinatutungkulan ng

kuwento”. Kaya kuwentong-pambata dahil sadyang kinatha para sa mga batang
mambabasa.
Pagkakaiba base sa katangian na pinatutungkulan o kalidad ng paksa ng kwento
Panitikang Pilipino
Nakatuon sa mga mambabasang mula sa hindi bababa sa 8 o 10-taong gulang at
kadalasang nangangilanga ng tagabasa kaya hindi limatado ang haba ng sanaysay
o kalidad ng wika.
14 spread na may 10-25 na linya; nahahati sa unit dahil nahahati ang haba ng
pahina sa larawan at teksto
Praktikal na gumamit ng simpleng wika ayon sa sipi ni Bruno Bettelheim:
“anoman ang ating edad, ang mga kuwento lamang na sumasang-ayon sa mga
prinsipyo ng pag-unawa natin sa mga bagay ang mga kuwentong tunay nating
pinaniniwalaan. Naniniwala ang mga bata sa mga fairytales at ibang kuwentong
pambata dahil sumasang-ayon ito sa mga paniniwala nila.
KASAYSAYAN
Sinaunang Panahon
 Kwentong-bayan, awiting-bayan, karunungang-bayan na nilikha para sa

bata/kabataan na ayon kay Crisanto Rivera ay nagging haligi ng kwentong
pambata
 Kwentong-bayan: Juan Taman (Tagalog), Abunawas(Muslim), Mga Alamat ni
Maria Makiling
 Epiko: Ibalon (Bikol), Bantugan (Maranaw), Tuwaang (Bagobo), Biag ni Lam-
ang (Iloko), Maragtas (Bisaya)
 Awiting-bayan: soliranin, hele, tagayan, pangingisda, kundiman, kumintang
 Karunungang-bayan: nagpapatalas ng isipan, ginagamit sa paglilibang at
paglalaro
Panahon ng mga Kastila (1572 – 1898)
 1578: Naglabas si Diego Povedano ng mga manuskritong nagtataglay ng

mga alamat, mitolohiya, at mga kwentong tribo tungkol sa mga sinaunang
mamamayan ng Negros na magugustuhan ng kabataan
 1800: nahilig ang mga bata sa mga awit at korido gaya ng Ibogn Adarna,
Cay Calabasa, at Florante at Laura; binabasahan ng mga magulang ang
mga bata ng pasyon upang kapulutan ng aral
 Dr. Jose Rizal: isinulat ang Sa Aking mga Kababata (noong siya’y 8-taong
gulang), Ang Matalinong Pagong, at Ang Hangal na Matsing; isinalin ang
Guillermo Tell (Schiller) at ilang akda ni Andersen sa Filipino
Panahon ng mga Amerikano
 Pagbubukas ng mga paaralan at edukasyon gamit ang Ingles

 1916: ipinatupad ang Jones’ Law
 H. Otley Beyer, Dean S. Fansler: Popular Tales, Anna H. Carter: Carter
Intermediate Readers
 Senador Camilio Osias: pinakaunang superintendente ng paaralang bayan
Panitikang Pilipino
 Philippine Readers Book I-VII: ginamit sa mga paaralan sa mga unang taon
sa pananakop
 Sofia R. De Veyra, Carmen Aguinaldo Melencio: Character and Conduct para
sa Grade V at VI
 1938: Polley at Andrea Batica – Rosa and her Friends; Jose Melencio, Jose
Reyes – Elementary Civic
 Tula: Jose Corazon de Jesus, Pamana; Florentino Collantes, Lumang
Simbahan
 Balagtasan: Luz Mat Castro, DZRH
 Dula: Severino Reyes, Walang Sugat
 1922: lingguhang lumabas ang Liwayway kung saan nakilala ang Lola
Basyang ni Severino Reyes na nagsasalaysay ng mga engkantada, hari,
prinsipe; Conching, Kulapo; Tony Velasquez, Kenkoy
 Pepe and Pilar; In and Out of the Barrio, The Flag and Other Stories, at ang
Our Great Men and Other Stories
 Juan C. Laya – Tales Our Father Told, Diwang Kayumanggi
 Panahon ng mga Hapon
 1943: pumili at nagpakalat ng 25 na Pinakamabubuting Kwento
 Ang Magsasaka at iba pang mga Kwento; Ang Batang Matulungin at Iba
Pang mga Kuwento; Kuwento ni Esopo (Julian C. Pineda)
Panitikang Pambata: Panahon ng mga Amerikano
Panitikang Pambata: Kasaysayan
• Nagbukas ng mga paaralan ang mga Amerikano at nagsimulang magturo ng

Ingles.
Ito ang mga librong pinagamit ng mgaAmerikano sa mga batang Pilipinokasabay
ng mga iba pang seryeng aklatng World Book Company.
1916 – Ipinatupad ang Jones‟ LawH. Otley Beyer, Dean S. Fansler Popular
TalesAnna H. Carter – Carter IntermediateReaders
Senador Camilio Osias – pinakaunangsuperintendente ng paaralang bayan -
Philippine Readers Book I-VII naginamit sa mga paaralan noong mga unangtaon
sa pananakop ng mga Amerikano.
Sofia R. De Veyra, Carmen AguinaldoMelencio – Character and Conduct para
saGrade V at VI.
1938 Philippine History in StoriesPolley at Andrea Batica – Rosa and
herFriendsJose Melencio, Jose Reyes – ElementaryCivic
Tula Jose Corazon de Jesus – PamanaFlorentino Collantes – Lumang
SimbahanBalagtasanLuz Mat Castro – DZRHDulaSeverino Reyes – Walang Sugat
1922 – Lingguhang lumabas ang Liwayway na kasama ang Lola Basyang ni
SeverinoReyesConching – KulapoTony Velasquez - Kenkoy
Ang Singsing na Tanso.
Mga Kuwento ni Lola Basyang. Illustrated by Jess Jodloman.

Si Severino Reyes ang co-founder ateditor ng Liwayway noong 1923ngunit dahil sa
hirap sa paghahanapng magiging nilalaman ng liwaway ayinimbento niya si Lola
Basyang (nagmula sa kapit-bahay ng kaibiganniya na ang pangalan ay
GervaciaGuzman na tinatatawag na TandangBasyang), hindi niya ginamit
angpangalan niya kasi “unethical” dawdahil siya ang editor ng Liwayway.
Panitikang Pilipino
“Ang Hari sa Bundok na Ginto”Tagalog Klasiks Blg. 7, Written bySeverino Reyes,
comicsadaptation by Pedrito Reyes,illustrations by Jesus Ramos.Cover Art by
Maning De Leon.Ngunit ang Tagalog Klasiks ay mula kay Pedrito Reyes, anak ni
Severino Reyes, nang mapagdesisyonan niyang ibalik ang mga istorya ni Lola
Basyang. Malasariling Panahon“Panahon” ni Manuel L. Quezon.
Pepe and Pilar; In and Out of the Barrio, TheFlag and Other Stories, at ang Our
GreatMen and Other Stories.
Juan C. Laya – Tales Our Father Told,Diwang Kayumanggi.
Panitikang Pambata: Panahon ng mga Hapon
Panitikang Pambata: Kasaysayan
Sa panahong ito, maraming manunulat ang gumawa ng mga akda sa Pilipino.

• Ang Liwayway ay nakapili at isinaaaklat ang 25 Pinakamabubuting Kuwento
(1943)
• Nalathala din: – Ang Magsasaka at Iba pang mga Kuwento – Ang Batang
Matulungin at Iba Pang mga Kuwento – Kuwento ni Esopo ni Julian C. Pineda.
Panitikang Pambata: Kasalukuyang Panahon
Andrea A. Tablan – Mga Alamat at mga KuwentoGeneva Edrosa – O Sintang

LupaParaluman S. Aspillera – Mga Babasahin sa PilipinoRufino Alejandro – Sa
Hardin ng mga TulaBatas Rizal (1961) – nakatulong ng malaki sa pagsulat
ngkuwentong pambata tungkol sa pambansang bayani.
1971 – Naglathala ang National Bookstore ng mga salin saFilipino.Ang Prinsesa at

ang Gisantes Ang Tatlong Munting Baboy Ang mga Duwende at ang SapateroAng
Natutulog na Kagandahan .Ito‟y maliliit at manipis na aklat na Si Jack at ang
Puno ng Bitsuwelas may magandang papel at may kulayAng Munting Pulang
Inahing Manok ang mga larawan.
Si Pusang Naka bota Rumpel-istilt-iskin Ang Kagandahan at Ang Halimawn. Ang
Tatlong Lalaking Kambing na ang
Pangalan ay Grap Rapunsel
1979 Domingo Landicho – Niño Engkantanda

1977 – Ang Aklat Adarna ay gumawa ngparaan upang mapadami ang
babasahingpambata.
1981 – Naglabas pa ng 50 na libro ang AklatAdarna na pinangunahan ng
Aginaldo‟
Kasalukuyang Panahon
 Andrea A. Tablan: Mga Alamat at mga Kuwento

 Geneva Edrosa: O Sintang Lupa
 Paraluman S. Aspillera: Mga Babasahin sa Pilipino
 Rufino Alejandro: Sa Hardin ng mga Tula
 1961: Batas Rizal; pagsulat ng kuwentong pambata tungkol sa pambansang
bayani
Panitikang Pilipino
 1971: Naglathala ang National Bookstore ng mga salin sa Filipino
 1979: Domingo Landicho, Niño Engkantanda
 1977: Naglabas ang Aklat Adarna ng mahigit na isang daang titulo tungkol
sa iba’t ibang pangangailangan ng bata
SITWASYON NG PANITIKANG PAMBATA (2012)
 Malaking pagbabago dala ng teknolohiya

 Vibal Publishing : nangunguna sa paglikha ng mga educational materials
gamit ang traditional print at digital content
 Ibong Adarna
 Vee Press ng Vibal Foundation, 2011
 Unang interaktibong e-book na pambata sa bansa
 Libre itong mada-download at simple ang pagbubuod;may digital
illustrations
 Mas maganda pa’rin ang picture book apps kaysa sa e-books dahil may
kasama itong orihinal na musika, games at mga interaktibong Gawain
 2011 Picture Book Apps Vibal Digital
 Yummy Fly Pie (Jomike Tejido)
 Mariang Sinukuan (Salaysay ni Eugene Evasco, guhit ni Leo Cultura)
 Pagpagayuk (Salaysay ni Eugene Evasco, guhit ni Pia Constantino)
 Amansinaya (Salaysay ni Eugene Evasco, guhit ni Jomike Tejido)
 Ang Mahiwagang Kamiseta (Salasay ni Eugene Evasco, guhit ni Ghani
Madueno)
 Nilikha para sa mga Android, iPhone, at iPad; may feature na Read to Me
kung saan pwedeng ipabasa sa Ingles at Filipino ang akda
 DepEd Order No. 16, s. 2012 (MTB-MLE)
 Mother-Tongue Based Multi-lingual Education for SY 2012 – 2013
 Matututong magbasa at magsulat sa Grade 1 pa lamang.
 Ilan sa mga wikang balak gamitin ay ang Kapampangan, Pangasinan,
Tagalog, Iloko, Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Waray, Chavacano, Maranao,
Maguindanao, at Tausug
 CARLOS PALANCA MEMORIAL AWARDS
 Na-”establish” noong 1950 upang magbigay pugay kay Don Carlos Palanca
Sr.[29]
 Nadagdag ang mga kategoryang ito habang nagdaan ang panahon:
 Short stories for children (1989)
 Kabataan Division (ginawa upang manghikayat ng manunulat sa kabataan)
(1998)
 Tulang Pambata (2009)
PHILIPPINE BOARD ON BOOKS FOR YOUNGER PEOPLE
 Isang organisasyon na “Private, non-stock, non-profit” na dedikado sa

pagdevelop ng panitikang pambata sa Pilipinas
 National Children’s Book Day – Ipinagdiriwang tuwing pangatlong linggo ng
Hulyo upang mapa sa ala-ala ang pagsulat ni Dr. Jose Rizal ng “The Monkey
and the Turtle”
Panitikang Pilipino
 PBBY-Salanga Prize (Writers’ Prize) – ipinangalan kay Alfredo N. Salanga, isa
sa mga founders ng organisasyon
 PBBY-Alcala Prize (Illustrators’ Prize) – Ipinangalan kay Larry Alcala, isa sa
mga founders ng organisasyon
 Nagsagawa din ang Adarna House ng timpalak para sa nobelang pambata
ngunit kulang ang mga kalahok upang magbigay ng nanalo
 Ang Lampara Books din ay nagsagawa ng Lampara Books Children Story
Writing Contest noong 2011
 Sa serye ng Lampara Books na Mga Premyadong Kuwento nandito ang mga
nanalo ng Palanca, PBBY, at Catholic Mass Media Award (CMMA)
 National Childrens’ Book Award ng National Book Development Board.
Panitikang Pambata
- Sa tradisyunal na perspektibo, ang panitikang pambata ay

sumasaklaw sa mga aklat, dula o mga nobelang isinulat para sa
mga bata. Ang pag-unlad ng mga ibang uri ng midya tulad ng
pelikula, radio, at telebisyon-ang kasikatan nito ang mas
nagpalawig sa kahulugan ng mga panitikang pambata.
- Sa kasalukuyan, ang panitikang pambata ay tumatalakay sa

anumang nasusulat at nailalathalang anyo ng panitikan upang
punan ang pangangailangan ng mga bata.
Panitikang Pambata Panitikan Hindi Pambata.
• Ayon kay Rene O. Villanueva: “Ang mahalagang pagkakaiba ay nasa katangian

ng pinatutungkulan. Kaya pambata dahil sadyang kinatha para sa mga batang
mambabasa.
• Mga kathang para sa bata
• Nakasandig sa konsepto ng bata – Ang katangian ng panitikang pambata ay
nakasalalay sa kung paano mag-isip at umunawa ang bata
• Paano nga ba mag-isip ang bata? - Karaniwang animistiko – Masasabing ang
panitikang pambata ay karaniwang animistiko (tradisyonal na pakahulugan )
Librong Pambata Elemento
• Sino ang mambabasa

• Paano mag-isip ang mga bata
Iba ang paraan ng pag-iisip at pag-unawa ng mga batang walo o sampung taong
gulang pababa kaysa sa ating mgamay edad na. Hindi gaya ng nakatatandang
mambabasa, hindi sila objective kung mag-isip at umunawa. Ang paraanng pag-
iisip nila hanggang sa pagsapit nila sa age of puberty ay karaniwang animistiko.
• sukatang rekomendadong haba ng isang kuwento ay 14 naspread at kadalasang

binubuo ng 10 hanggang 25 linya o pangungusap o mas maikli.Nakatuon ang
haba ng kuwento sa bilang ng spread sa halip na pahinasapagkat ang bawat
Panitikang Pilipino
spread o dalawang pahina ay pinaghahatian ng teksto at larawan (isang pahina o
kalahating spread para sa teksto at isang pahina o ang kabilang spread para sa
larawan). Ang rekomendadong bilang ng linya ay paramagkaroon ng espasyo sa
parallel text (teksto ng salin sa Ingles o teksto para sa mas nakatatandang
mambabasa).
• Wika sa katangian naman ng wikang gagamitin, simpleng wikaang ginagamit sa
pagkukuwento sa upang mas maunawaan ng bata.
• Ilustrasyon Watercolour, litrato, sketches, linya, atbp.
Mga Iba pang kasalukuyang Anyo ng Kwentong Pambata
Kasaysayan ng Panitikang Pambata

Mga Kuwentong Bayan na Kinukuwento sa mga Bata:
Juan Tamad – Tagalog Abunawas – Muslim Mga Alamat ni Maria MakilingMga
Epiko na kinahihiligan din ng Kabataan: Ibalon – Bikol Biag ni Lam-ang - Iloko
Bantugan – Maranaw Maragtas – Bisaya.
Ito ay isang series ni Renato C. Vibiesca naunder sa Lampara books tungkol kay
Juan Tamad.
• Ikinahiligan din ang mga awiting-bayan (soliranin, hele, tagayan, pangingisda,
kundiman, kumintang)
• Hangad ng mga awiting ito ang lumibang at mangaral.
Halimbawa ng hele.
1. Matulog ka na bunso
2. Sanggol kong anak ng giliw Ang ina mo ay malayo Matulog ka nang mahimbing
At hindi ko masundo; Marami akong gagawin May putik, may balaho. Huwag mo
akong abalahin
• Ang mga karunungang bayan ay kabilang rin sa mga kinahihiligan ng mga

kabataan.
• Ito‟y nag papatalas ng kaisipan, ginagamit sa paglilibang at paglalaro.
Halimbawa ng Karunungang-bayan: May ulo walang tiyan, may leeg walang
beywang. Bote Ang gawa sa pagkabata, Dala hanggang sa tumanda. Ang dungis
ng iba‟y bago mo batiin, Ang dungis mo muna ang inyong pahirin.
KASAYSAYAN NG PANITIKANG PILIPINO
Ang kahalagahan ng panitikan sa bawat bansa sa daigdig ay katulad ng isang

walang katapusang daloy ng tubig sa batisan.Magwawakas lamang ito kung ang
mga nakalimbag na titik ay mawawala sa daigdig at kung ang mga tao ay
mawawalan na ng kakayahan sa pagpapahayag ng kaisipan, damdamin at
karanasan.”
Mula sa aklat na Panitikang Filipino (Pandalubhasaan) ni Consolacion Sauco et al.

Kadalasan ay nasa anyong alamat, kwentong- bayan, kantahing bayan, epiko at
mga karunungang bayan. Bago pa man dumating ang mga kastila sinasabing may
sarili na tayong panitikan. Karamihan ay nagpalipat-lipat lamang sa mga bibig ng
mga tao.
Sinasabing may iba’t ibang panahon na humubog ng ating Panitikan.
Panitikang Pilipino
Unang Panahon:
Bago Dumating ang mga Kastila o KATUTUBONG PANITIKAN.

May sarili nang panitikan ang ating mga ninuno sa panahong ito
Gumagamit din sila ng mga biyas ng kawayan, talukap ng bunga o niyog at dahon
at balat ng punungkahoy bilang sulatan at matutulis na bagay naman bilang
panulat.
Mga Uri ng Panitikang Sumibol at Sumikat sa Sinaunang Panahon:
1. ALAMAT
2. KWENTONG BAYAN
3. EPIKO
A. Bidasari - Moro
B. Biag ni Lam-ang - Iloko
C. Maragtas - Bisaya
D. Haraya - Bisaya
E. Lagda - Bisaya
F. Kumintang - Tagalog
G. Hari sa Bukid - Bisaya
4. Mga Awiting Bayan
Karunungan Bayan
a. Salawikain - nagsisilbing batas at tuntunin ng

kagandahang- asal ng ating mga ninuno.
Halimbawa. Aanhin pa ang damo kung wala na ang

kabayo.
b. Sawikain – mga kasabihang walang natatagong
kahulugan hal. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
b. Bugtong – maikling tulang karaniwang naglalarawan
ng isang bagay na siyang pahuhulaan.
Halimbawa. Isang tabo, laman ay pako. (Langka)
Salawikain Ilokano:
1. Habang basit iti kumot agururay mga agbaluktot Salin: Habang maigsi ang
kumot magtiis kang mamaluktot.
2. Nu inayab na utang mapilitan ka agbayad. Kapag tinawag na utang sapilitang
babayaran.
3. Iti sakit iti aminamin ket awaten amin iti bagi. Ang sakit ng kalingkingan
damdamin ng buong katawan.
Salawikain Cebuano:
Panitikang Pilipino
1. Ang kabugnaw sa pulong sa kalayo makapalong. Salin: Ang lamig ng salita sa
apoy ay makakapuksa. Kapampangan:
2. Atiw queng Dios ung lunus, atiw queng tau ing gawa. Salin: Nasa Diyos ang
awa nasa tao ang gawa. Kapampangan:
3. Eca man magmanang salapi, usto me ing mayap a ugali. Salin: Hindi man
magmamana ng salapi tama na yong mabuting ugali.
Bugtong Gilubag ang walay sala, Nagpatulo ug daghang luha Pinipilit ang walang
sala, Tumulo ang maraming luha. Sagot: Damit na nilabhan Maadlaw morag
haligi, magabii murag pagi. Sa araw ay parang poste, sa gabi’y parang pagi. Sagot:
banig
Mga Impluwensya ng Kastila sa ating Panitikan:
1. Nahalinan ng Alpabetong Romano ang Alibata

2. Naituro ang Doctrina Cristiana
3. Naging Bahagi ng Wikang Filipino ang maraming salita sa Kastila
4. Nadala ang ilang akdang pampanitikan ng Europa at tradisyong Europeo na
naging bahagi ng ating panitikan gaya ng awit, corido, moro-moro at iba pa.
5. Ang Doctrina Cristiana ang pinakaunang aklat na naipalimbag sa
Pilipinas.Nasinop at nasalin ang makalumang panitikan sa Tagalog sa ibang
wikain
6. Nailathala ang iba’t ibang aklat pambalarila sa wikang Filipino tulad ng
Tagalog, Ilokano at Bisaya
7. Nagkaroon ng makarelihiyong himig ang mga akda
Mga Unang Aklat:

A.Ang Doctrina Cristiana (1593) – Padre Juan de Placencia at Padre Dominga
Nieva
B. Nuestra Senora del Rosario (1602) – Padre Blancas de San Jose
C. Ang Barlaan at Josaphat (nobelang Tagalog) – Padre Antonio de Borja d.Ang
Pasyon – iba’t ibang bersyon sa Tagalog (Mariano Pilapil, Gaspar Aquino de Belen,
Anecito de la Merced at Luis de Guia) e.Ang Urbana at Felisa – Modesto de Castro
(Ama ng klasikang tuluyan sa Tagalog)
Mga Akdang Pangwika:
A.Arte Y Reglas de la Lengua Tagala

B. Compendio de la lengua Tagala
C. Vocabulario de la Lengua Tagala
D. Vocabulario de la Lengua Pampango
E. Vocabulario de la Lengua Bisaya f. Arte de la Lengua Bicolana g. Arte de la
Lengua Iloka
Mga Kantang Bayan:

A.Leron leron sinta (Tagalog)
B.Pamulinawen (Ilocano) Huwag Kang Magtampo
C. Sarong Banggi (Bicolano) One Evening
D. Atin Cu Pung Singsing (Kapampangan) I Have a Ring
Panitikang Pilipino
Baleleng (Tausug)
Mga Dulang Panlibangan

1. Tibag
2. Duplo
3. Lagaylay
4. Kurido
5. Sinakulo
6. Saynete
7. Panubong
8. Karagatan
9. Karilyo
10. Sarswela
11. Moro-moro
Panahon ng Pagbabagong- isip (Propaganda)
Humihingi ng pagbabago sa sistema ng pamamalakad sa pamahalaan at

simbahan Mula sa Diwang Makarelihiyon Makabayan -Nagkaroon ng diwang
liberalism.
MgaPropagandista.
A. Dr. Jose Rizal/ Laong Laan at Dimasalang (“Noli at El Fili)
B. Marcelo H. Del Pilar (Palridel, Piping Dilat at Dolores Manapat) – Pag-ibig sa
Tinubuang Lupa, Kaiigat Kayo at Tocsohan
C. Graciano Lopez Jaena (Fray Botod, Sa Mga Pilipino atbp)
D. Antonio Luna (Noche Buena, Por Madrid atbp)
1. Maalab ang diwang makabayan na hindi na magawang igrupo ng mga

Amerikano
2. Pinasok ng mga manunulat na Pilipino ang iba’t ibang larangan ng panitikan
tulad ng tula, kwento, dula, sanaysay, nobela atbp.
3. Namayani sa panahong ito ang mga akda sa wikang Kastila, Tagalog at wikang
Ingles
4. Pag-ibig sa bayan at pagnanais ng kalayaan ang tema ng mga isinusulat.
5. Pinatigil ang mga dulang may temang makabayan
6. Sa panahong ito nailathala ang babasahing Liwayway.
7. Pinauso rin ang balagtasan katumbas ng debate
Mga Pahayagan:
1. El Nuevo Dia (Ang Bagong Araw) ni Sergio Osmena (1900)

2. El Grito del Pueblo (Ang Sigaw ng Bayan) itinatag ni Pascual Poblete (1900)
3. El Renacimiento (Muling Pagsilang) – itinatag ni Rafael Palma (1900)
Mga Dulang Pinatigil:
Panitikang Pilipino
1. Kahapon Ngayon at Bukas – Aurelio Tolentino
2. Tanikalang Ginto – Juan Abad
3. Walang Sugat – Severino Reyes
Ilang kilalang manunulat sa Kastila na Sumikat:
1. Cecelio Apostol
2. Fernando Ma. Guerrero
3. Jesus Balmori
4. Manuel Bernabe Manalang
5. Claro M. Recto
Ilang kilalang manunulat sa Wikang Tagalog:

1. Lope K. Santos
2. Jose Corazon de Jesus
3. Florentino Collantes
4. Amado V. Hernadez
5. Valeriano Hernandez Pena
6. Inigo Ed Regalado
Ilang kilalang manunulat sa Wikang Ingles:
1. Jose Garcia
2. Jose Bocobo
3. Zollo Galang
4. Angela Manalang
5. NVM Gonzales
6. Estrella Alfon
7. Arturo Rotor
PANAHON NG HAPON
1. Natigil ang panitikan sa Ingles kasabay ng pagpatigil ng lahat ng pahayagan

2. Gintong Panahon para sa mga manunulat sa wikang tagalog
3. Ipinagbawal din ng mga Hapon ang paggamit ng wikang Ingles
4. Ang paksa ay natutungkol sa buhay lalawigan
5. Napasara ang mga sinehan at ginawa na lamang tanghalan
Tatlong Uri ng Tula na sumikat sa Panahon ng Hapon
1. Haiku
2. Tanaga
3. Karaniwang Anyo
Malamig na sa gabi may kasama pang hangin pag lumubog ang araw oras nang
manalangin.
Ilang Dula na sumikat sa panahon ng Hapon
Panitikang Pilipino
A. Panday Pira – ni Jose Ma. Hernandez
B.Sa Pula sa Puti - Francisco Soc. Rodrigo
C. Bulaga - ni Clodualdo del Mundo
D. “Sino ba Kayo?” “Dahil sa Anak” at “Higanti ng Patay” ni NVM Gonzales.
Ilang Mahusay na Maikling Kwento
A. Lupang Tinubuan - Narciso Reyes

B. Uhaw ang Tigang na Lupa – Liwayway Arceo
C. Lunsod Nayon at Dagat-dagatan – NVM Gonzales
Liwayway Arceo Narciso G. ReyesNVM Gonzalez Francisco Soc Rodrigo
Naitatag ang Palanca Memorial Award Pilipino and English Literature in noong
1950
Nagkaroon din ng Republic Cultural Award, Gawad ni Balagtas at Taunang Gawad
ng Surian ng Wikang Pambansa -Sumigla rin ang pagkakaroon ng pahayagan sa
mga paaralang pangkolehiyo - Nagbukas rin ang palimbagan ng lingguhang
babasahin: Liwayway, Bulaklak, Tagumpay, Ilang- ilang atbp.
Ilang Tanyag na Kwentista sa panahong ito: Genoveva Edroza Matute “Kwento ni

Mabuti, Walong Taong Gulang etc. Teodoro Agoncillo “Sa Kamatayan Lamang”
Efren Abueg Mapanghaw ang Mukha ng Buwan, Mabangis na Lungsod etc Rogelio
Sikat Impeng Negro, Tata Selo etc.
1972 Idiniklara ang Batas Militar sa Pilipinas sa pamumuno ni Pangulong

Ferdinand Marcos.
-Paksa ang paghingi ng pagbabago sa pamahalaan at lipunan

-Pagsisimula ng programang Bagong Lipunan noong Setyembre 21, 1972.
-Pinahinto ang mga pampahayagan at maging samahang pampaaralan -
Pagpapatatag ng “Ministri ng Kabatirang Pangmadla” (sumubaybay sa mga
pahayagan, aklat at mga iba pang babasahing panlipunan)
Ipinagawa at ipinatayo ng Unang Ginang Imelda Marcos ang sumusunod na
tanghalan: Cultural Center of The Philippines Folk Arts Theater Metropolitan
Theater.
Ilang awitin at mang-aawit sa panahon ng Batas Militar:

TL ako sa’yo – ni Cinderella Anak – Freddie Aguilar Ako’y Pinoy - Florante
Mga Pelikula:
Isa pang makulay na kabanata ng panitikang Pilipino

- Namumulat ang mamayang Pilipino sa kahalagahan ng pambansang wika
- Marami na ang sumusubok na sumulat gamit ang kanilang sariling vernakyular
- Mas mayaman ang pinagkukunan ng paksang isusulat
Malaki ang impluwensiya ng teknolohiya at agham
-Malayo na rin ang naaabot ng media
-Kahit sa mga telebisyon nagbabago na rin ang wikang ginagamit
Panitikang Pilipino
- Hindi lamang pamapanitikan ang uri ng salitang ginagamit ngunit mapapansin
na may mga akda na gumagamit na rin ng pabalbal, kolokyal at lalawiganin.
Pagtataya.Maikling Pagsusulit.1
Panuto. Kumuha ng isang buong Papel. Sagutan ang sumusunood na
katanungan.Isulat kung anong modyul ang inyong sinagutan.
___________1. Nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang- asal ng
ating mga ninuno.
__________2. Maikling tulang karaniwang naglalarawan ng isang bagay
na siyang pahuhulaan.
___________3. Nagpapatalas ng isipan, ginagamit sa paglilibang at
paglalaro.
____________4. Ibalon (Bikol), Bantugan (Maranaw), Tuwaang (Bagobo),
Biag ni Lam-ang (Iloko), Maragtas (Bisaya).
____________5. Ang Aklat Adarna ay gumawa ngparaan upang
mapadami ang babasahingpambata.
____________6. Naglabas pa ng 50 na libro ang AklatAdarna na
pinangunahan ng Aginaldo‟
____________7. Uhaw ang Tigang na Lupa ni.
____________8. Ama ng Wikang Pilipino.
____________9. Panday Pira ni.
____________10. Ang mahalagang pagkakaiba ay nasa katangian ng
pinatutungkulan. Kaya pambata dahil sadyang kinatha para sa mga
batang mambabasa.

1. Nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang- asal ng ating mga ninuno .
A.Salawikain
B. Bugtong
C.PANITIKAN
2. Maikling tulang karaniwang naglalarawan ng isang bagay na siyang

pahuhulaan.
A.Bugtong
B.PANITIKAN
C.SALAWIKAIN
3. Sa tradisyunal na perspektibo, ang panitikang pambata ay

sumasaklaw sa mga aklat, dula o mga nobelang isinulat para sa mga
bata.
A.PANITIKAN,PAMBATA
B.MAIKLING PAMBATA
C.SANAYSAY
Panitikang Pilipino
4. Padre Juan de Placencia at Padre Dominga Nieva
A. Ang Doctrina Cristiana (1593)
B. Cecelio Apostol
C. Fernando Ma. Guerrero
5. Unang aklta na inilimbag.

A. Ang Doctrina Cristiana (1593)
B. Cecelio Apostol
C. Fernando Ma. Guerrero
B.Panuto. Ibigay ang hiniling kasagutan.

1. Tatlong Uri ng Tula na sumikat sa panahon ng Hapon
1.
2.
3.
2. Ilang kilalang manunulat sa Wikang Ingles:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
3. Mga Dulang Panlibangan.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
4. Ilang kilalang manunulat sa Wikang Tagalog:
1.
2.
3.
4.
Panitikang Pilipino
5. Sinaunang Panahon.
1.
2.
3.
4.
5.
6. PHILIPPINE BOARD ON BOOKS FOR YOUNGER PEOPLE

1.
2.
3.
4.
5.
C.Pagpapaliwanag. (5puntos)
Panuto. Ipaliwanag.
1.Ano- ano ang naging Impluwensya ng Kastila sa ating
Panitikang Pambata.
2. Ano-ano ang mga kasaysayan pambata.
3. Bakit natin kailangan talakayin ang Panitikang Pambata.
Panuto.
1. Kumuha ng Kartolina at gumagawa ng isang Kwentong Pambata.
2. Wikang Filipino ang gagawain ninyo.
Takdang-Aralin.
Ano ang kasaysayan ng Maikling Kwento at Bahagi ng Maikling
kwento at Uri ng Maikling Kwento.
REFERENCES:
https://www.slideshare.net/genbautista/kuwentong-pambata
https://www.slideshare.net/changot/angkasaysayanngpanitikan-
130731050149phpapp02
Panitikang Pilipino
Answer Key.
Classroom.
Modyul 3
Kasaysayan ng Maikling Kwento.

Kaysayan ng Maikling Kwento
- Uri ng maikling kwento
- Bahagi ng maikling kwento
Walang Panginoon
Si Pingkaw
Ang kalupi
Si enday at ang kanyang Selpon
Isang dosenang sapatos
Walang Panginoon
Ni Deogracias A. Rosario
https://www.slideshare.net/rosalieorito/katuturan-ng-maikling-kuwento13
https://www.slideshare.net/closet101mirasol/maikling-kwento-64601944
https://www.slideshare.net/closet101mirasol/maikling-kwento-69802333
2. Group Chat
Pagtataya (AT):
2. Aktibiti
3. Takdang Aralin
Panitikang Pilipino
1. Modyul 3
2. Group Chat
3. Mga tekstong kailangan sa talakayan
Oras:
4 oras
Aralin.1
Kasaysayan ng Maikling Kwento
Sa pagtatapos ng Aralin ang mga mag aaral ay inaasahang.
1. Nalalaman ang kasaysayan ng Panitikang Pambata.
2. Nahuhubog ang kaalaman tungkol sa Aralin.
3. Nakakapagbigay ng sariling Kaalaman tungkol sa Aralin.
Gawain.1.
Panuto.Kumuha ng Isang malinis na Papel at Gumawa ng Isang
Maikling Kwento Tungkol sainyong sarili na May PANIMULA, GITNA
AT WAKAS.
Pagsusuri
Ngayun susuriin nanatin ang inyong ginawang aktibiti.
1. Bakit Kailangan ang Maikling Kwento sa pag-aaral at nagagamit ba ito

sa pang araw- araw OO o HINDI?
2. Ano ang maikling kwento at ano- ano ang mga bahagi at uri nito.
Panimulang Talakayn.
Kasaysayan ng Maikling Kwento
Ang Maikling kwento ay nasilayan na noong panahon bago pa man dumating ang
mga Kastila sa ating kapuluan.Karamihan sa mga ito ay paslin-labi lamang o
kuwento ng bayan. Ito ay mga pasalitang pagsasalaysayan sa tradisyunong
patuluyan.Ito ay karaniwang pag kukuwento na ang gingamit na pamamaraan ng
pagsasalita ay tulad sa natural na pang-araw-araw na pag-uusap-usap.
Ang ilan sa mga unang anyo nito ay.
Panitikang Pilipino
1. Mito
- Karaniwang tungkol sa mga diyos at diyosa, bathala o mga

anito. Tumutungkol din ito sa kanilang mga paglalaang tulad sa
mundo at sa mga unang tao.
2. Alamat
- Mga kwentong-bayan ng pinagmulan o simula ng mga bagay-

bagay.
3. Pabula
- Unang napatanyag sa Gresya at Aesop ang tinaguriang”Ama”

dahil sa napabantog nitong aklta ang Aesop’s Fable”.Ito ay
kwento ng mga hayop na nagsisikilos at nangsasalitang parang
tao at ang layon ay makapagturo ng aral sa bumabasa.
- Umunlad ang Maikling kwento noong panahon ng Amerikano.
Nagkaroon ito ng sariling pitak sa mga pahayagang muling
pagsilang at sa dahong Tagalog ng El Rennacimiente.
PANAHON NG KATUTUBO
Kuwentong bitbit – dito nag- ugat ang maikling kwento, maiikling salaysay na
pumapaksa sa mga anito, lamanlupa, malikmata, multo at iba pang mga bunga
ng guniguning di kapanipaniwala.
• Karamihan sa mga Panitikan nila’y pasalin-dila gaya ng mga bulong, tugmang

bayan, bugtong,epiko, salawikain, at awiting bayan na anyong patula; mga
kwentong bayan, alamat, at mito na anyong tuluyan at mga katutubong sayaw at
ritwal ng babaylan bilang pinakaunang anyo ng dula sa bansa.May mga panitikan
ding nakasulat sa pirasong kawayan matitibay na kahoy at makikinis na baro
ngunit ilan na lamang ang mga natagpuan ng mga arkeologo sapagkat batay sa
kasaysayan pinasunog at pinasira ito ng mga prayle nang dumating sila sa bansa
sa paniniwala na ang mga ito ay gawa ng demonyo.
PANAHON NG KASTILA
Kakana – sumulpot pagdating ng Espanyol, naglalaman ng mga alamat at

engkanto, panlibang sa mga bata kuwento ay tungkol sa buhay ng mga santo at
santa -layunin nila ay mapalaganap ang Kristiyanismo.
Parabula- naglalaman ng mga talinghaga at nagtuturo ng aral.

Hal. Ang Mabuting Samaritano
“Makamisa” ni Dr. Jose Rizal. Lalo’t lalong sumigla ang mga kilusang
pampanitikan sa partikular ay sa kwento. Nang lumabas ang Taliba at Liwayway.
“Bunga ng Kasalanan”ni Cirio Panganiban.
Panitikang Pilipino
Napiling pinakamahusay na kwento sa timpalak-panitik ng Taliba. Ito’y
itinuturing na nagsanhi ng unang hakbang sa pagsulat ng mga kwentong may
banghay.
Sa gitna ng kasiglahan ng panulat sa loob ng panahon ng “ Ilaw at Panitik”

lumitaw ang mga pampanitikang kritiko na kinabibilangan nina Clodualdo del
Mundo at Alejandro Abadilla na naglathala ng mga 25 piling maikling kwento
mula 1929- 1935 na pinamagatang Kwentong Ginto.
PANAHONG POST KOLONYAL (PANAHON NG AMERIKANO)
Sa larangan ng panitikan, isang malaking ambag ng mga Amerikano ang

pagkakaroon ngayon ng Maikling Kwento bilang bahagi ng ating panitikan.
Kapansin-pansin ang pagkahilig ng mga mambabasa sa mga akdang madaling
basahin ay naimpluwensyahan ng mabilis na galaw ng buhay- kosmopolitan. Ang
mga kathang ito ay hindi lamang naisulat sa wikang Pilipino kundi pati narin sa
wikang Ingles.
Ang pagdating ng mga Thomasites ang nagbigay-daan sa pagkakaroon ng

pampublikong Edukasyon na kung saan ipinasok ang kurikulum ng pagtuturo sa
Ingles. Itinatag ang Unibersidad ng Pilipinas noong 1908 at simula noon ay
kinilala ito sa mahusay na pagtuturo ng Ingles.
Sa pamantasang ito nahasa ang mga manunulat upang linangan ang kanilang
kakayahan na sumulat ng mga sanaysay, dula, tula, kwento, at ng lumaon pati na
rin ang mga nobela gamit ang wikang ingles.
• Ang Maikling kuwentong Tagalog ay naisulat noong mga unang sampung taon
ng mga Amerikano.
Mga unang anyo nito ay ang dagli at pasingaw.
Dagli –Maikling salaysay na gayong nangangaral nang lantaran ay namumuna,

nagpapasaring at nanunuligsa.
Hal: “Sumpain Nawa Ang Mga Ngiping
Ginto” ni Cue Malay
Nagsisulat ng dagli sina Valeriano Hernandez Pena, Inigo Ed Regalado, Patricio

Mariano, Pascual Poblete atbp. Na inilathala sa pahina ng pahayagang “Muling
Pagsilang” noong 1903. Yumabong ang uring ito ng salaysay sa tulong pa rin ng
pahayagang Democracia, Ang Mithi, Taliba hanggang 1921.
A.Halimbawa ng dagli ni Salvador R. Barros: "Tungkol sa mga bagay na

pumapasok sa pandinig, ang lalaki, babae, at reporter ay may malaking
ipinagkakaiba."Ang pumapasok sa isang tainga ng lalaki ay lumalabas sa kabila.
"Ang pumapasok sa dalawang tainga ng babae ay lumalabas sa bibig."At ang
pumapasok sa dalawang tainga ng reporter ay lumalabas sa pahayagan."
(Sampagita, 8 Nobyembre 1932)
Panitikang Pilipino
Pasingaw-patungkol sa mga paralumang hinahangaan, sinusuyo, nililugawan at
kung anu-ano pa. Sa mga dahon ng pahayagang Kaliwanagan at Ang Kapatid ng
Bayan ito kumita ng liwanag.
Madalas na ang mga may-akda nito ay gumagamit o nagtatago sa kanilang mga

sagisag panulat.
Napatanyag at namalasak ang pagsulat ng dagli at naging katha at sa bandang
huli ay tinawag na maikling katha hanggang 1921.
Noong 1910, nagtagumpay ang “Elias” ni Rosauro Almario sa pahayagang Ang
Mithi sa bisa ng 14,478 na boto ng mga mambabasa.
Mga Samahang Pampanitikan
1. Ang “Aklatang Bayan” nagsimula ang maikling katha nang hindi pa ganap ang
banghay at nakakahon pa ang karakterisasyon.
2. Ang “Ilaw at Panitikan” (popularisasyon) Isinilang ang Liwayway na naging
tahanan ng mga akdang Filipino.
3. Parolang Ginto ni Del Mundo- katipunan ng mga pinakamahusay na kuwento
sa bawat gawain at sa bawat taon. Pumagitna rin sa larangan ng pamumunang
pampanitikan si Alejandro Abadilla sa kanyang Talaang Bughaw.
4. Panitikan- sa panahong ito sinunog ng mga kabataang manunulat ang mga
akdang pinalagay na hindi panitikan.
5. “Ilaw ng Bayan” Sa panahong ito ay nangibabaw ang bisa ng mga kabataang
manunulat sa panitikan sa Wikang Ingles.
Alejandro G. Abadilla The father of modern Filipino poetry.
Aklat- Katipunan o Antolohiya ng Maikling Kuwento
1. Ang “Kuwentong Ginto” (1925-1935) 20 “kuwentong ginto.”Nina Abadilla at Del

Mundo
2. Ang “50 Kuwentong Ginto ng 50 Batikang Kuwentista (1939) ni Pedro Reyes.
Katipunan ng mga pinakamahusay na katha ni Hernando R. Ocampo at ang mga
manunulat sa Ingles na sina NVM Gonzales, Narciso Reyes, Cornelio Reyes at
Mariano C. Pascual.
Deogracias A. Rosario Ipinanganak noong 17 Oktubre 1894 sa Tondo, Maynila,

Amang Maiikling Kwentong Tagalog
• Kapansin-pansin ang pagkagiliw ng mga manunulat sa matamis, mabulaklak at
maindayog na pananalita. Karaniwang paksa’y pag-ibig na inaaglahi,
hinahdlangan o pinapagdurusa, hindi makatotohanan ang mga sitwasyon at
pangyayari at waring nangungunyapit pa rin sa tradisyon ng romantisismo
hanggang sa pagdating ng 1930.
Panahon ng Hapon
- Sa pagpasok ng mga Hapones ay unti-unting nanlamig ang

pagsulat ng kahit anong uri ng akda. Ngkaroon ng kalayaan sa
pagsulat ngunit ang lahat na akda any dadaan muna sa “Manila
Shimbun- sha”.
Panitikang Pilipino
- Gintong Panahon ng Maikling Kuwento Pansamantalang
napinid ang mga palimbagan sa panahon ng mga Hapones
ngunit pagkaraan ng ilang buwan ay muli itong nabuksan.
Pinahintulutang makapaglathala ang Liwayway kaya’t biglang
nakapasok dito ang mga akda na dati ay hindi tinatanggap ng
naturang babasahin.
- Dahil dito ang mga manunulat na dating nagsusulat sa Ingles

ay nangagtangkang magsulat sa Tagalog. Nagdaos ng timpalak
ang Liwayway at pinili ang mga pangunahing kuwento noon na
tinipon sa isang aklat. “Ang 25 Pinakamabubuting Maikling
Kathang Pilipino ng 1943.
- Nanguna sa timpalak ang sumusunod na apat na kuwento.
- Pangunahin- “Lupang Tinubuan” Narciso Reyes Pangalawa –“

Uhaw Ang Tigang na Lupa” Liwayway A. Arceo Pangatlo- “Nayon
at Dagat-dagatan” NVM Gonzales Pang-apat- “Suyuan sa
Tubigan” Macario Pineda Liwayway Arceo
Panahon ng Kalayaan
- Ang Gantimpalang Carlos Palanca, isang timpalak pantikan ay

nagdulot ng bagong hamon sa mga manunulat sa Ingles at
Pilipino. Nagsimula ang patimpalak sa maikling katha noong
1950.
- Naitatag ang Kapisanang KADIPAN (aklat, diwa at panitikan) na

itinatag sa pamamahala nina Ponciano B. Pineda at Tomas
Ongoco ng MLQU. Ang Diwa at Panitik (1965) ay nagpalabas ng
magasing Sibol na ang nilalaman ay tuntunin sa panitikan,
wika at pagtuturo.
- Noong Enero 1962, ang magasing Akda ang naging kaakit-akit

na babasahing naglalathala ng mga orihinal na akda at salin
saTagalog ng mga manunulat sa Ingles Ang magasing Panitikan
ay muling pinalabas ni Alejandro G. Abadilla noong Oktubre,
1964 at tumagal hanggang 1968.
- Nagtaguyod ang Pamantasan ng Ateneo ng Urian Lectures na

pinamahalaan ni Bienvenido Lumbera. Ang Gawad Balagtas ay
patimpalak ng pamahalaan noong 1969. Nilahukan ng
katipunan ng sampung akda. Nagwagi si Wilfredo Virtusio ng
unang gantimpala sa kanyang “Si Ambo at Iba Pang Kuwento”.
- Ang huling taon sa dekada 60 ang panahon ng protesta. Ang

mga manunulat ay pumaksa sa kaawa-awang kalagayan ng
iskuwater, sa mga suliranin ng magbubukid at manggagawa .
Panitikang Pilipino
Panahon ng Bagong Lipunan (Batas Militar)
-
Sa kadahilanang halos lahat ng kuwentista sa Pilipinas sa
panahong Batas Militar ay kasangkot sa kilusang makabayan,
tampok sa kanilang mga akda ang mga suliraning tulad ng
paghihikahos ng marami sa pagpapasasa ng iilan, kabulukan
sa pagpapatakbo ng pamahalaan, kawalan ng katarungan sa
mga limot na mamamamayan at pang-aalipin ng negosyanteng
dayuhan at ng sabwatan ng mga burgis. Lantad ang poot sa
mga akdang ito.
• Sagisag- isang magasing inilathala ng Kagawaran ng Pabatirang Madla upang
magkaroon ng mapaglalathalaan ng mga akdang hindi tinatangkilik ng mga
popular na babasahin.
Nagtaguyod din ito ng Gawad Sagisag at nakatuklas ng mga bagong manunulat.

Ang iba’t ibang kuwentong lumabas at naisulat sa panahong ito ay pawing
sumasaling sa ugat ng lipunan. Nakilala sa panahong ito ang mga kuwentistang
sina Alfredo Lobo, Mario Libuan, Augosto Sumilang , Lualhati Bautista, Reynaldo
Duque, Benigno Juan, Benjamin Pascual, Domingo Landicho, Edgardo Maranan,
Wilfredo Ma. Virtusio at Pedro S. Dandan.
Sa panahong ito, naging palasak ang pagpunta ng mga Pilipino sa bang bansa lalo
na sa Estados Unidos, ito ang naging batayan ni Domingo Landicho upang isulat
ang kuwentong”Huwag mong Tangisan Ang Kamatayan ng Isang Pilipino sa Dibdib
ng Niyebe” na siyang pinagkalooban ng gantimpalang Palanca noong 1975.
Samantala, noong 1979-1980, isang simple subalit pinakamakahulugang kuwento

ang napili ng Palanca upang gawaran ng gantimpalang pinakamahusay para sa
taong iyon ang kuwentong “Kandong “ ni Reynaldo Duque.
Maikling Kwento sa Panahong Kasalukuyan
ANG MAIKLING KWENTO
- Ito ang dahilan kung bakit noon pa mang unang panahon ay

mayroon na tayong maikling kathang nagsasalaysay tulad ng
alamat, kuwentong bayan at kuwentong akda, kaya hanggang
ngayon, buhay na buhay ang maikling kwento bilang
mahalagang bahagi ng panitikang Filipino.
- Nakilala bilang mahuhusay na manunulat ng maikling kwento
sina Genoveva Edroza Matute, Efren Abueg, Rogelio Sikat,
Pelagio Cruz, Benjamin Pascual, Edgardo Reyes, Benigno Juan
at iba pa. Patuloy pa rin sa kasigasigan sa pagsusulat ang ating
mga manunulat sa hangaring higit pang mapaunlad at maitaas
ang uri ng maikling kwentong Filipino.Kabilang din sa
mahuhusay nating kwentista sina Domingo G. Landicho,
Dominador Mirasol, Ricardo Lee, Wilfredo P. Virtusio, Gloria
Villaroza Guzman at iba pa. Masipag ang panitik at mayaman
ang diwa ng ating mga kwentista kaya’t hindi sila nauubusan
Panitikang Pilipino
ng paksang susulatin. Isa lamang ito sa pagpapatunay ng
pagkamalikhain ng mga Pilipino na unti-unti ng nakilala sa
buong mundo.
KATUTURAN NG MAIKLING KUWENTO
- Mga manunulat Ayon kay Edgar Allan Poe, ang tinaguriang

Ama ng Maikling Kuwento.
- Ang maikling kwento ay isang akdang pampanitikang likha ng

guniguni at bungang.
- Isip na hango sa isang tunay na pangyayari sa buhay.
- Ito ay nababasa sa isang tagpuan, nakapupukaw ng damdamin,

at mabisang nakapagkikintal ng diwa o damdaming may
kaisahan. Tinatalakay ang natatangi at mahahalagang
pangyayari sa buhay ng pangunahing tauhan.
- May kapayakan at kakauntian ng mga tauhan.
- Ito ay nagpapakita ng isang makabuluhang bahagi ng buhay ng

tao.
- Noong 1935-1940 ayon kay Teodoro Agoncillo
- Ang maikling kwento ay gumagamit ng unang panauhan.
- Tungkol sa buhay sa lunsod
- Matimpi sa paglalarawan at pagpapahayag ng damdamin.
- Dahop sa malinis na pananagalog.
Diksiyonaryong FILIPINO-FILIPINO
- Ang maikling kwento ay isang anyo ng panitikan na may

layuning magsalaysay ng mga pangyayari sa buhay ng
pangunahing tauhan. Nag-iiwan ng isang kakintalan sa isip ng
mga mambabasa.
- Ang maikling kuwento ay isang maigsing salaysay hinggil sa

isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang
tauhan at may iisang kakintalan o impresyon lamang.
- Isa itong masining na anyo ng panitikan. Tulad ng nobela at

dula, isa rin itong paggagad ng realidad, kung ginagagad ang
Panitikang Pilipino
isang momento lamang o iyong isang madulang pangyayaring
naganap sa buhay ng pangunahing tauhan.
Ang Maikling Kwento
- Isang akdang naglalathala at nagsasalaysay ng mga

makatutuhanang pangyayari sa pang araw-araw na buhay.
- Isang akdang pampanitikang likha ng guniguni at salagimsim
na sahig sa buhay na aktuwal na naganap o maaaring
maganap.
Talambuhay Ang Manunulat ng Talambuhay
- Gumagamit ng record ng mga pangyayari tungkol sa kanyang

bida o ng mga balitang ibang tao tungkol sa kanyang bida.
Batay sa mga ebidensyang ito, napalulutang ang katauhan ng
bida. Ang interpretasyong ito inilalahad ng manunulat ay hindi
humihiwalay sa tunay na mga pangyayari.
- Ang manunulat ng kuwento ay gumagamit din ng mga
pangyayari.
- Sa katunayan, maraming manunulat ng kuwento ay gumagamit

ng mga pangyayari sa tunay na buhay at ito’y nagpapasigla ng
kanyang imahinasyon. Kung ang manunulat naman ng
talambuhay ay interesado, hindi lamang sa pagtitipon ng mga
pangyayari, kundi sa interpretasyon ng mga ito ang manunulat
naman ng kuwento ay hindi lamang umaasa sa mga
pangyayari; siya ay higit na nag-iingat sa gagawing
interpretasyon.
- Ang manunulat ng talambuhay ay nababahala sa pagtuklas ng

isang modelo na ipinahihiwatig ng mga pangyayari ang
manunulat naman ng kuwento ay pumipili o lumilikha ng mga
pangyayaring nagbabagay sa kilos ng modelo ng ibig niyang
itampok. Hindi naman ito nangangahulugan na ang manunulat
ng kuwento ay hindi napasasakop sa mga pamamaraan o
teknik ng kanyang mediyum. Kailangang papaniwalain niya ang
bumabasa ng kanayang katha na may mga simulating
nasusunod tulad ng pagkakaisang impresyon, upang maging
tunay na tunay ang ikinukuwento.
Report o Rekord
- Ang pagkukuwento ng isang aksidente: paano ito nangyari, sino

ang na aksidente, ilang tao ang nasaktan o namatay, ano ang
sabi ng ibang tao at iba pa- ito’y isang report o record ng mga
pangyayari, at hindi isang kuwento. Ang report ay may
pansamantalang paningin lamang sa mga tao. Kahit na ang
report ay nagbibigay ng larawan ng mga tauhan, ang
problemang unity o pagkakaisa ay lilitaw.
Panitikang Pilipino
- Ang kuwento, bilang isang tanging sulatin, ay may pangunahing
tauhan, o, kung may higit sa isa, ang mga tauhan ay may
kaugnayan sa isa’t isa, gayundin sa ideya o tema. Sanaysay
May katangian sa tono at sa pamamaraan ng paglalahad ng
mga pangyayari nanaiiba sa sanaysay, pormal man o di-pormal.
- Halimbawa ay may isang susulat tungkol sa reunion ng mga

dating magkakaeskuwela. Kung ito’y isang sanaysay,
maghahanda siyang isang balangkas, susundi nito, at isusulat
batay sa na tipong material. Ang layuninng manunulat ay ang
paglalahad sa mga mambabasa ng mga tunay na pangyayaring
nagtataglay ng mga sarili niyang palagay. Ang pamamaraan ng
manunulat ng kuwento ay iba. Sinisikap niyang ang
pangunahing tauhan, halimbawa, ay makihalubilo sa mga
dating mga kaiskuwela sar reunyon, makikiisa sa kanila,
piloting ihanap ng kalutasan ang suliraning bumabagabag sa
kanya, hanggang sa magtagumpay siya o mabigo.
- Hindi pumapasok sa kuwento ang sariling palagay ng

manunulat, hindi katulad sa sanaysay. Salaysay Hindi rin isang
karaniwang salaysay ang kuwento.
- Iba’t iba ang mga uri ng salaysay: pabula, parabola, alegorya,

abentura, pambihirang karanasan, katawa-tawang insidente,
alamat, anekdota, at istoryang historical.
- Ang aksiyon sasalaysay ay may pagkakaisa: naglalahad ng

problema at ng solusyon dahil ito’y may simula, gitna, at
katapusan.
- Ngunit ang kahihinatnan nito ay hinditumutugonsa kung ano

ang damdamin ng tauhan, tulad ng sa kuwento. Ang aksyon
sasalaysay ay panlabas lamang hindi ito pumapasok sa isipan
ng tauhan.
- Ang salaysay ay walang pakialam kung ano ang nangyayari sa

mga tauhan; at walang simpatya o pagka-inis sa damdamin ng
mga tauhan, di katulad ng matatagpuan sa kuwento. Nobela
Ang maikling kuwento ay naiiba rin sa nobela, lalo nasa haba.
- Ngunit, ito’y hindi lamang dahil sa kaiklian. Hindi lahat ng mga

kuwento ay maikli. Halimbawa, ang mga aklat nina Esther at
Ruth sa Bibliya ay ang tinatawag na mga novelettes.
- Ang dahilan sa pagkakaiba nito: ang maikling kuwento ay

binabalangkas ayon sa tiyak na masining na prinsipyo ng
nagbibigay ng unity na hindi kinakailangan sa novelette o
nobela.
Panitikang Pilipino
- Ang layunin ng nobela ay ang ipakilala ang tauhan o mga
tauhan sa higit na mahabang panahon. Sinusuyod nito ang
kabuuang paningin sa buhay.
- Ang maikling kuwento, sa kabilang dako, ay tumatalakay sa

isang bahagi lamang ng buhay. Dahil ito, ang manunulat ng
maikling kuwento ay hindi nangangailangan ng kakayahang
magpalawig pa sagalaw at isipan ng maraming tauhan.
- Sa ganoon, bagamat higit na masining kaysa sa nobelaang

kuwento ay pinangangahasan ng mga batang manunulat na
kulang pa sa mga karanasan sa buhay. Dahil kailangang
mabilisang pagtungo sa kasukdulan, ang istorya ay maaaring
hindi makapaglahad ng mga bagay na maaaring ilahad sa
nobela tulad napagtatakdang problema na maaaring hindi
malutas, magbigay ng mga pangakong di kailangang ipaliwanag,
dagdagan ang mga detalye, at hindi linawin ang simbolo.
Mapanlikhang talino Kailangan ng maikling kuwentoang
mapanlikhang talino. Dapat na marunong pumili ang
manunulat ng mga tauhan at mga pangyayaring kailangang-
kailangan lamang sa pagbubuong iisang kakintalan o
impresyon. Ang tagpuan ay binibigyan diin lamang kung ito’y
may mahigpit na kinalaman sa balangkas at tauhan.
- Sa kuwento ay hindi maipapakita ang malawak na karanasan

sa buhay, di gayang sa isang nobela. Ngunit ang maikling
kuwento ay isang pagsubok ng mapanlikhang talino; ang nobela
ay may malawak nakaranasan at kakayahan sa mga detalya.
Layunin ng Maikling Kwento Ayon kay Panganiban
- Ang layunin ng maikling kwento na bigyan ng kawilihan at

libangan ang mga mambabasa. Kaya mahalaga ang
pagkakaroon nito ng kaisahan ng paksa at may bisang ikintal
sa isip at damdamin ang mga ideyang nais ipaabot.
- Layunin rin nitong magbigay-bunga sa isang epektibong
pagsasalaysay na ginagamitan ng napakamatipid na
pamamaraan na naayon sa binibigyan ng diin o empasis.
Layunin ng Maikling Kwento Ayon sa Uri nito
 Magpatawa
 manakot
 magsadula ng pangyayari
 magbigay ng isang pangkatauhan
 kababalaghan
 magsubaybay sa mga pangyayari sa buhay ng tauhan
 magpahayag ng pag-ibig
 magpadama sa mga mambabasa ang damdamin ng isang tao
Panitikang Pilipino
Ang pinakamahalagang pang-akit sa mambabasa ay ang mga tao. Kung ang bias
ng mga karakter ay buhay na buhay para sa mga mambabasa, madali nang
mapaniwalaan ang mga ginagawa nila.
Dalawa ang tungkulin sa Pagpili ng Karakter sa isang Kuwento:
1. Upang mapalapit ang mga karakter ng istorya sa mga mambabasa, lakip ang
kaalaman at pag-unawa na kapwa matalik at personal.
2. Upang malinawan at maipaliwanag ang aksyon o kilos ng istorya. Maliwanag na

ang karakterisasyon, bilang isang bahagi ng istorya, ay hindi maaaring
maihiwalay sa hagdan-hagdang pagbabalangkas na nagsimula sa unang
sitwasyon.
Ito’y mahalagang bahagi sa kabuuan ng disenyo.Ang karakterisasyon ay kailangan

upang maunawaan ang aksyon o kilos. Sa tunay na buhay, pinagpapasyaha natin
ang isang tao sa maraming paraan.
Gayundin, ang mga manunulat ay gumagamit ng mga paraan upang mailantad

kung sino ang kanyang mga tauhan sa istorya.
Mga Paraan Narito ang mga paraan na magagamit ng manunulat upang

maipakilala ang tauhan sa istorya:
 Larawan ng karakter: hitsura, ayos, pananamit, at iba pa.

 Personalidad bunga ng pananalita at aksyon o kilos.
 Saloobing emosyonal o pandamdamin sa pamamagitan ng pananaw
ng ibang tao, sa ilang bagay-bagay, at sa mga kilusang panlipunan.
 Paninindigan sa buhay.
 Di-tuwirang bias.
Mga Halimbawa ng Karakterisasyon Larawan Ang larawan ng
panlabas na karakter-ang hitsura, ang pagdadala ng sarili, kilos,
tindig, lakad, pananamit, pagkumpas, asal.
- Kung minsan ay walang paglalarawan ng panloob na karakter.

Kung baga, pahapyaw lamang ang pagtingin. Sa
makatotohanang direksyon, sa kabilang dako, may mga tiyak
na detalye ang karakter. Ang mga sumusunod na sipi mula sa
ilang kuwento ay mga halimbawa ng larawan ng karakter.
(Kapangitan maliban sa mata) Si Juanita ay pangit. Hindi
lamang sa mukha, sa anyo rin.
Ni walang tumutubos na kaanyuan: ni isang maamong guhit; ni

isang maalindog na panghalina sa kanyang mukha. Marahil ay
maaring masabi na ang kanyang mga mata ay nakaaawas sa
kanyang kapangitan.
Ang mga yaon ay malalaki at mabibilog: may liwanag na salat sa

pagbabalat- kayo maniningning, at may lalong nananabik na
ningning ng kamusmusan. Ngunit mula nang makilala ko siya,
Panitikang Pilipino
ang liwanag na yaon ay nalalambungan ng isang kalabuang
animo’y nagmumula sa isang dusang di ko malirip.
Bakas ng Dahon sa Putik (Pagkabigo ng sarili) Pagkaraan,

nalaala ko kung paano siya ngumuti, kung paano tumaas ang
mga labi sa dalawang sulok, kung paano sumampa ang ngiti sa
sulok ng kanyang mga mata at naglaro ang mga kulubot doon,
at kung paano naging ibang-iba ang ningning ng kanyang mga
mata. Hindi tila bangkay: may liwanag doon, ngunit may mga
anino- walang kabuhay-buhay na nangungubli,
nangungulimlim, nagmamasid-masid-at ubos- isipin mo man,
di mo maiintindihan ang pagdilim niyon.
Hindi, ang mga aninong yaon ay di dahilan ng pagdurusa,

kundi dahilan ng katakutan sa pagdurusa, ang
pagpapakumbaba ng isang kaluluwang nangangamba sa isang
bagay na di niya mapangasahang unawain. - Mahiwagang
Tugutugin Personalidad (bunga ng pananalita at aksyon o kilos)
Sa totoong buhay, ang sinasabi at ang ginagawa ng isang tao,
lalo sa oras ng kagipitan, ay isang isang salamin ng kanyang
personalidad.
Ganoon din sa manunulat ng istorya. Nagaganit niya ang

pananalita at ang aksyon upang ilarawan ang personalidad ng
karakter.
Ang sumusunod na diyalogo ay nagpapahayag ng personalidad:
(Mayabang)
“Halika,” ang wika ni Ban-wang, “ikaw ay akin. Higit akong
makapangyarihan kaysa sa walang-saysay na Mandirigmang
ito. Tingnan mo, isang saksak lamang at namatay na siya.
Halika, ikaw ay akin.”
Panawagan sa Pakikibaka (Sakim) “.Ang babaing ito ay akin.

Ako si Ban-wang, Anak ng aking mga ninuno, na may dugong
matapang na nananalaylay sa aking matapang na
pangangatawan, ay nanalo sa pakikipagdigma. At ang
gantimpala ko ay Babaing ito. Kaya, siya ay akin, akin.”
Panawagan sa Pakikibaka Saloobing emosyonal o pandamdamin
Dito, ang manunulat ay nagpapakita ng saloobing emosyonal o
pandamdamin ng karakter, sa pamamagitan ng ibang tao, sa
bagay-bagay at sa panlipunan. Sa ganoon, ang mga karakter ay
may kapangyarihang pukawin ang simpatya ng mga
mambabasa. Ang ilang siping nagpapakilala ng karakter sa
pamamagitan ng emosyonal o intelektwal na saloobin ay
naririto.
(Nasisiyahan sa buhay) Itinaas ng Lalaki sng ulo at
humalakhak. At ang kanyang halakhak ay puno ng
pagmamalaki:
Hindi, hindi nga naman makatatakbo ang kanyang asawa
bagama’t pansamantala lamang ito.
Panitikang Pilipino
Kailangang mag-ingat, dobleng ingat ngayong may bagong
buhay na namumuo sa kanyang sinapupunan.
Ulan sa Buwan ng Hunyo (Mapagmahal sa lupa) “Nagagalak

akong si Mario ay bumalik,”ang wika ni Mang Kandong. “Siya’y
anak ng magsasaka, at isang magsasaka rin siya hanggang
kamatayan. Kung ikaw ay isinilang dito, kung ang iyong puso,
kung ang iyong pulso ay bumibilis sa paghipo sa kayumangging
tiningkal na lupa, kung nagpapakanta ka sa kagalakan kapag
nadarama mo ang putik na dumidikit sa iyong mga sa iyong
mga paa kahit saan ka magpunta, walang salang babalik ka sa
sariling lupa.”
BALANGKAS NG KWENTO
Ang Kwentong Walang Balangkas

- Maraming makabagong manunulat ng maikling kwento ang
tumatalikod sa kinikilalang kaugalian na ang istorya ay dapat
magkaroon ng maingat na balangkas. Minsan ay may nababasa
tayong mga istorya na ang mga elemento ng balangkas ay halos
bawas na bawas na. Sa ganitong pangyayari, maari nating
maitanong sa manunulat ang mga bisa ng kakulangan ng
balangkas. Ang mga taong naniniwala na nag bawat kuwento ay
dapat magkaroon ng elemento ng balangkas, ay pipintasan ang
ilang piling nangungunang manunulat ng ating panahon.
Ang “Maikling kwento” na walang balangkas
- May katangiang hindi uring nagsasalaysay, kundi may indayog

ng tula ang prosa. Sa katunayan, maraming mga “maikling
kwento” ang walang balangkas; talagang hindi ito salaysay
kundi tula sa prosa. Marami sa mga kuwento ang hindi
talagang kwento; ang ibig sabihin, walang sadyang naganap na
mga pangyayari. Walang pagbabago sa karakter o sa kanilang
relasyon sa ibang mga karakter o sa kanyang kapaligiran. Ang
manunulat ay maaring maghayag ng isang sitwasyon o
problema ngunit hindi maasahang malutas ang problema. O
maari naman siyang maglarawan ng isang pangyayaring may
kahalagahan sa karakter.
- Ang kanyang layunin ay ipakita ang kaibahan ng karakter sa

kapaligiran. Sa mga istoryang napili na mahimaymay, ang
“Lumisang Anghel” ay isang halimbawa ng kakulangan ng
elemento ng balangkas. Tula sa prosa, ayon sa kritiko at
manunulat na si Rogelio Sikat, ang “Lumisang Anghel,” isang
elegy na paghihinagpis ng isang ina nang ang kanyang sanggol
ay sumakabilang buhay. Ang Kwentong May Balangkas Ang
kwento na may balangkas, sa kabilang dako, ay tradisyonal. Ito
ang tipong ang interes ng mambabasa ay nakatuon sa
kalalabasan ng istorya. Bumabasa tayo ng istorya upang
Panitikang Pilipino
malaman kung ano ang nagyayari sa mga karakter. Ang interes
natin mula sa simula ay nakatuon sa hinaharap.
- Ang ganitong uri ng istorya ay dahil sa katotohanang sa lahat

ng panahon, ang mga mambabasa- bata man o matanda,
inosente o sopistikado- ay laging sabik na malaman ang
kapalaran ng karakter na nasangkot sa isang makapukaw
damdaming sitwasyon. Katuturan Ang bangkas ay ang batayang
simulain at Plano ng isang salaysay, na ang mga detalye ay
piling- pili at ayos na ayos upang mapukaw ang kasabikan ng
mambabasa tungkol sa kahihinatnan o upang mapanatili ang
kasabikang iyon hanggang wakas.
- Tungkol sa relasyon sa mga pangyayari, ang balangkas ay

siyang nagtatanong at may ginagamit na paraan upang
masining na masagot ang tanong. Sa pamamgitan ng
balangkas, ay nalulutas ang ipinahihiwatig na suliranin at ang
sagot dito ay ginagawan ng paraan na maiayos.
Mga Elemento ng Balangkas Ang mga ito’y ang
 Problema o suliranin;
 Simula at paglalahad;
 Pagkakasalungatan;
 Kumplikasyon o kasalimutan;
 Pagtungon sa solusyon o kalutasan ng problema;
 Sasukdulan;
 Solusyon o kalutasan ng problema;
 Katapusan;
 Disenyo.
Problema o Suliranin ng Balangkas
Bawat pangyayari na inilaan nilang paksa sa kwento ay may kasangkot na

problema.
Sa ibang salita, bawat pangyayari na nababagay na mailahad sa kwento ay may
katanungan sa simula.
Ang anumang uri ng suliranin ay kailangang pumukaw ng interes ng mambabasa
upang masundan ang paglutas ng problema- tama man o Mali.
Ito ay maaring tungkol sa daigdig ng kapaligiran, ng mga tao at ng mga
pangyayari, o tungkol sa lihim na daigdig ng damdamin, emeosyon, diwa, o ang
malalim na pag-iisip. Madaling matuklasan at mapanukala ang problema sa
simula pa ng kwento.
Sa “Panawagan sa Pakikibaka,” ito ay kung paano haharapin ni Ban-wang ang
panawagan ng pakikibaka sa kaaway na mandirigma.
Simula at Paglalahad ng Balangkas
Ang paglalahad ay ang bahagi ng balangkas ng kwento na nagbibigay ng

kaalaman upang maunawaan ang sitwasyon at dito hinuhugot ang problema. Ang
Panitikang Pilipino
kinakailangang impormasyon o kaalaman ay binubuo ng mga pangyayari;
panahon at pook ng istorya, ang karakter, at ang kanilang mga kaugnayan o
relasyon sa isa’t isa, o sa kanilang kapaligiran, gayundin, ang elementong
masuliranin sa kanilang relasyon. Sa paglalahad din maliliwanagan ang pananaw
kung saan ikinukwento ang istorya.
Ang makahulugang elemento sa paglalahad ay ang pagbibiay ng tanong, ang
pagbubuo ng problema, hangang sa pagkukwento sa iba pang bahagi. Kung gaano
karami ang paglalahad ng mga pangyayari nakasalalay sa pangangailan ng
tinutukoy na kaso. Ang “Pananawagan sa Pakikibaka,” kahit maikli, ay
nagtataglay ng lahat ng mga elementong kailangan ng balangkas. Ang kwento ay
sa pananw ni Ban-wang dahil siya ang tuluy-tuluy na sinusundan ng istorya.
Simula at Paglalahad ng “Pakikibaka” Sa limang talata, mabilis na nailarawan ang
Simula at paglalahad ng istoya.
Narinig ni Ban- wang ang panawagan sa pakikibaka ng kanyang mga ninuno.

Kinuha ni Ban-wang ang gulok. Naglakad nang malayo. Narating ang lupain ng
kaaway ng kanyang mga ninuno. Nakita roon ang isang mandirigma. Ano ang
gagawin ni Ban-wang sa kalaban? Pagkakasalungatan sa Balangkas Madals
nating marinig na ang kahulugan ng isang istorya ay nakikita sa
pagkakasalungatan. Madalas nating isipin na ang istorya ay suliranin at
kalutasan, tensyon at resolusyon, kapakanabikan at kasiyahan, tanong at sagot at
hiwaga at pagbubunyag. Ang istorya ay galaw, kilos, sa pamamagitan ng mga
suliraning magusot hangggang malutas, at ng pagkalito hanggang lumaya
sakaguluhan.
Maraming uri ang pagkakasalungatan, tulad ng:
a. Tunggalian ng tao at ng relasyon sa kalikasan- sa ginaw, init, hangin,

araw, dagat, o bundok, panganib mula sa gutom o uhaw o sa mga
hayop.
b. Labanan ng tao at tao- Ang tao at ang ibang miyembro ng kanyang
pamilya o ibang tao; sa babae; trabaho, salapi,o karangalan; sa
katutubong kaugalian, o sa mga batas ng lipunan o sa lumalaban siya
tumgkol sa isang ideya.
c. Pagsagupa s kalagayang pang-ekonomiya.
d. Pagsagupa na pansarili, laban sa sariling kalooban: ng “mabuti” at
“masama,” ng “mataas” at ng “mababang” likas na katangian; ng
pagnanasa at budhi o konsensya. Halimbawa ng Pagkakasalungatan:
Sa “Pakikibaka...”ang panlabas na pagkakasalungatan ay nakasalalay
kay Ban-wang na may pulang dugo ng kanyang mg ninuno at ng
mandirigma na ank ng kaaway ng mga ninuno ni Ban- wang. Kaya
ito’y labanan ng tao at tao. Komplikasyon o kasalimuotan ng
Balangkas ang sunod-sunod na kawing ng mga sandaling matensyon
ay tinaguriang kumplikasyon o kasalimuuan ng balangkas. Ang
kumplikasyon ay may taglay na ilang pangyayari, at ang mga
pangyayaring ito ang naghuhudyat ng solusyon o kalutasan ng
problema- naayon o di-naayon sa pangunahing karakter o sa iba pang
karakter. Ang pangyayaring nagtuturo sa kalutasang di- naaayon sa
karakter ang kumplikasyon sa problema. Ang bisa ng mga naturan ay
Panitikang Pilipino
dapat magpatindi sa ating interes sa sitwasyon ng balangkas,
magpapalawig ng ating pang-unawa sa karakter, at pumupukaw sa
ating damdamin sa mga pangyayari. Tulad nang nasabi na, ang mga
sandali ng kumplikasyon o kasalimuotan ay nagiging higit na matindi
habang ang balangkas ay sumusulong sa sandaling magpasya ang
karakter. Sa “Pananawagan sa Pakikibaka,” si Ban-wang, na ngayon
ay nasa lupain ng mga kaaway, ay: Inulos ng saksak ang Mandirigma
at ito’y namatay. At iyan ang naghugas ng dumi ng kanyang mga
kasalanan: ang dugo ng Anak ng mga kaaway ng kanyang mga
Ninuno. Nakita ni Ban-wang ang patay na kaaway at ang isang
magandan babae. Pagnanasa: ito ang naramdaman ni Ban-wang sa
babae. At inangkib ni Ban-wang ang babae at ito’y iniuwi. Nagsama
ang dalawa ng ilang taon. Walang kibuan. Ang matatanda sa lupang
tinubuan ay nagulat kay Ban-wang. Hambog daw si Ban-wang. Tungo
sa Kalutasan ng Suliranin Ito’y ang pangyayaring patungo sa
kalutasan ng suliranin. Ito ang nagbibigay-pansin sa lahat ng mga
nagyari at nagpapaliwanag sa mga ito. Ito rin ang susi at buod ng
buong istorya; taglay nito ang kahulugan ng istorya. Ang bahagi ng
balangkas na tungo sa kalutasan ng suliranin ay maaring sa
pamamagitan ng salita, ng kumpas, isang di-karaniwang karanasan.
- Sa “Panawagan sa Pakikibaka,” ang balangkas tungo sa

kalutasan ng suliranin ay nang may sinabi si Ban-wang sa
babaeng nakatira sa kanyang bahay: “Bukas, babalik ako sa
lupain ng iyong mga ninuno. Dito ka hanggang ako’y
makabalik.” At nang gabing iyon, ang babae ay muwi sa bayang
inilangan. Nagising si Ban-wang ngunit hindi nagalit a babae.
Kasukdulan Ang balangkas tungo sa kalutasan ng suliranin at
ang kasukdulan ay madalas na nangyayaring halos
magkasabay. Ang katuturan kasi ng sukdulan, ay ang
pinakamataas n anatas ng kawilihan sa isang serye ng sunod-
sunod na mga pangyayari; at ang antas na ito ay nagbubunsod
upang ang pagkakasalungatan ay humangga sa inaasam na
kalutasan.
Sa “Panawagan sa Pakikibaka” ang kasukdulan ay nagyari

noong nagmamadaling bumalik si ban-wang sa lupain ngmga
kaaway. Ito ay sagisag na ibig na niyang makipag-ayos,
pagkaraan ng ilang taon, sa kaaway ng kanyang mga ninuno.
Kalutasan ng Suliranin Ito ang bahaging patapos na ang
balangkas na nagpapaliwanag at gingawang payak ang
masalimuot na kalutasan- naayon man o di- naaayon sa
katanungan inihayag ng balangkas. Sa “Panawagan sa
Pakikibaka” ang kalutasan ng suliranin ng panwagan sa
pakikibaka ng mga ninuno ni Ban-wang laban sa kaaway, ay
hindi ang pumatay tulad nang una niyang makipagkasundo sa
kaaway: Sapagkat malaiki ang paghanga ni Ban-wang sa buong
daigdig. Tumigil siya upang malasap ang bagong kahulugan ng
buhay. Ang kalutasan ng suliraning ito’y isang malalim na
damdamin. Ang maayos na pagpapahayg ng awtor sa relasyon
ng naghahamon at ng lumalaban ay nagpapakita na talagang sa
Panitikang Pilipino
tunay na buhay, ang anumang suliranin, lalo pa ang galing sa
mga ninuno, ay nakukuha hindi sa “santong paspasan” kundi
sa mabuting usapin. Ang damdaming ito’y nanggaling sa
pahayag ni ban-wang. Katapusan ng Balangkas Ang
konklusyon ay ang kalutasan ng mga suliranin; gayundin, ang
katapusan ng istorya, at ang masining na katapusan ng
relasyon ng salaysay at ng mambabasa. Dapat sana, dapat san
aay mabigyang- kasiyahan ang makatwirang pagsubaybay ng
mambabasa sa katarungan. Ang katapusan ay isang elemento
sa desinyo ng balangkas na maaring “napagpasyahan” o “hindi
napagpasyahan.” Kung ang kalutasan sa balangkaaas ay tiyak
at nagkakamali, ang katapusan ay “napagpasyahan.”Sa
kabilang dako, kung ang kalutasan ng suliranin ay may
pasyang hindi
Pangwakas, at sa halip ay nag-iiwan ng alinlangan sa patuloy

na buhay ng mga karakter at hindi tinatapos ang aksyon, ang
katapusan ay masasabing hindi “napagpasyahan.” Ang
katapusan ng “Panawagan sa Pakikibaka” ay naghahag na si
ban-wang ay nasaksak. Samantala, batid ni Ban-wang na
nauunawaan na siya ng babae. Si Ban-wang ay bumalik, hindi
sa ilalim ng bandila ng puno ng kabalyero na may pulang
bulaklak kundi sa tanim na may mga puting bulaklak.
Sapagkat ang pulang bulaklak ay hindi kasintatag, hindi
kasinlakas ng puting bulaklak- mahinhin at magiliw- na
tumubo sa ilalim ng marangyang lilim ng nagliliyab na puno ng
kabalyero. Sa katapusan, inangkin ng mandirigma ang babae sa
lupain niya. Dito mapapansin ang masining na katarungang
iniukol sa mga karakter.
- Ang maikling kwento Ang unang yugto ng maikling kwento ay
sumibol sa mga pahina ng magasing Amaranth at Forget-Me-
Not sa Inglatera noong mga unang dekada ng ika-19 na daan
taon. Nilinang naman ito nina Edgar Allan Poe, Nathaniel
Hawthorne, Bret Harte, Henry James at Herman Melville sa
Amerika at nina Robert Louis Steveson at Rudyard Kipling sa
Inglatera.
Ang unang anyo ng maikling kwento ay nakilala lamang sa
Pilipinas ng mga unang taon ng ika-20 siglo nang narito na ang
mga Amerikano.
Ang mga unang anyo ng maikling kwento ay ang (10 dagli, na

ang himig ay nangangaral. Ang mga ito’y namumuna at
nanunuligsa at (2) pasingaw o munting kasaysayan na
nagpapahayag ng pag-ibig sa mga nililigawan o hinahangaang
paraluman. Ang pasingaw ay waring siyang umuunlad na dagli.
Sa isang pahina ng El Renacimiento.
Kilala bilang Ama ng maikling kwento sa Pilipinas si Deogracias

A. Rosario dahil sa kahusayan niya sa sining ng pagsusulat.
Kinilala bilang Ama ng Maikling kwento sa Amerika si Edgar
Allan poe dahil siya ang kauna- unahang Amerikano na
Panitikang Pilipino
lumikha at nagpakilala ng maikling kuwento sa Amerika.
Pinakaanak- isip ng pagsasamang Pilipino at Amerikano Anak
panahon ng Amerikano sa bunga ng ika-20 siglo.
Ano ang Maikling Kwento Marahil ang katuturan ng maikling
kwento sa paningin ng mga kritiko at mga manunulat.
Bawat isa ay may sariling ideya tungkol sa paksang ito.
Ayon kay Edgar Allan Poe (Beachcroft, 1968; p. 284)
• Ito ay isang akdang pampanitikan na likha ng guni-guni at
salamisin na salig sa buhay na aktwal na naganap o maaaring
maganap
• “short story is an artistic composition controlled to produce a
single unified effect, the short story is, in the broadest sense, a
prose narrative that can be told or read on one single occasion.”
• A short story must be such length as to be read in one setting,
must create a single effect must not contain one word that in
meaning or tone fails to that preconceived effect and must
convey the impression of finality, so that the reader desires
neither an opening other than that provided nor a continuation
beyond the final sentence. Ayon kay Jose Villa Panganiban
(panitikan ng Pilipinas) Ang maikling kwento ay naglalahad ng
mga pangyayari nang tuloy-tuloy hanggang sa wakas o
humantong sa sukdulan. Ito ay may kaakit-akit na panimula.
Ito ay isang kathang pampanitikan namay sariling kaanyuan at
kakanyahan. Hindi basta kwentong maikli dahilan sa mayroon
itong mataas na uri at karaniwang hango sa tunay na buhay”
Ayon kay Dr. Genoveva E. Matute Ito ay isang sangay ng
salaysay na nag-iiwan ng iisang impresyon sa bumabasa sa
tulong ng pinakamatipid na paraan at pinakamatining
pagbibigay.
- Ayon kay Villafurte Ito ay isang maikling kathang
pampanitikanng nagssalaysay ng pang-araw-araw na buhay na
may isa o ilang tauhan, may isang pangyayari at isang
kakintalan.
Ito ay salaysay na tumatalakay sa madalang bahagi ng buhay Mga Katangiaa Ayon

kay GEM may sarili itong mga katangian
1. Isang madulang bahagi ng buhay na tinatalakay
2. Isang pangunahing tauhang may mahahalagang suliranin
3. Isang mahalagang tagpo
4. Mabilis na pagtaas ng kawilihan hanggang sa kasukdulan ng wakas 5. Isang
kakintalan Mga dapat tandaan
1. Ang maikling kwento ay dapat na may kaaki akiit n apanimula

2. Kailangan ding mag –ingat na inihanda ang balngkas nito.
Ang Hindi maitututring na Maikling Kwento
• Kararter sketch
• Talambuhay
Panitikang Pilipino
• Report/record
• Sanaysay
Mga Manunulat ng Maikling Kwento.
1. Deogracias A. Rosario
2. Cirio H. Panganiban -Bunga ng kasalanan
3. Genoveva Edrosa-Matute Kwento ni mabuti Parusa Miss Cruz
Bangkang papel
4. Pedro S. Dandan Mabangis na kamay maamong kamay
5. Elpidio K. Kapulong -Planeta, buwan at mga bituin
6. Rogelio Sikat- tata selo,Impeng Negro
7. Liwayway Arceo- uhaw ang tigang na lupa, banyaga
8. Narciso Reyes-Lupang Tinubuan
9. Gemiliano Pineda-Sumisikat pa ang araw
10. N.V.M Gonzales-lunsod, Nayon at dagat-dagatan
11. Serafin guinigundo-may umaga pang daratal
12. Macario Pineda- Suyuan sa tubigan
13. Beth M. Blones-kasal kapirasong papel
14. Juan Antonio Mangataren-Ano? Ulol ka ba? Huwag! Huwagmong batakin ang
tirador ni budoy
15. Ronie M. Halos-Dugo ng Mangyan
16. Buenaventura Medina Jr.-Dayuhan, Punong kahoy
17. Jose Corazon de Jesus-Pangungulila
Bahagi ng Maikling Kwento
- Ayon kay Edgar Allan Poe, ang tinaguriang Ama ng Maikling

Kuwento ay isang akdang pampanitikang likha ng guniguni at
bungang isip na hango sa isang tunay na pangyayari sa buhay.
Ito ay nababasa sa isang tagpuan, nakapupukaw ng damdamin,
kaisahan.
Bahagi ng Maikling Kwento
1. Simula Lubhang mahalaga ang bahaging ito sapagkat dito nakasalalay ang
kawilihan ng mambabasa. Kinapapalooban ito ng mga sumusunod:
A. pagpapakilala sa tauhan
B. pagpapahiwatig ng suliraning kakaharapin ng mga tauhan.
C. pagkakintal sa isipan ng mga mambabasa ng damdaming palilitawin sa
kuwento.
D. paglalarawan ng tagpuan
Panitikang Pilipino
2. Saglit na Kasiglahan Naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga
tauhang masasangkot sa suliranin. Suliranin Problemang haharapin ng
tauhan.
3. Kasukdulan sa bahaging ito unti-unting naaalis ang sagabal, nalulutas ang
suliranin, dito natutukoy ang katayuan ng pangunahing tauhan kung siya
ay mabibigo o magtatagumpay.
4. Kakalasan Tulay sa wakas Wakas Naihahatid ng may-akda ang mensahe sa
bahaging ito. sa wakas ng kuwento.
Sangkap ng Maikling Kwento
1. Tagpuan Tumutukoy ito sa pook o lugar na pinangyarihan ng

kuwento. Naglalarawan ito ng ginagalawan o kapaligiran ng mga
tauhan.
2. Paksang Diwa Pinaka kaluluwa ng maikling kwento. Kaisipan
Mensahe ng kwento.
3. Tauhan Ang nagbibigay buhay sa kuwento, makikilala sila sa
kanilang panlabas na kaanyuan- pisikal at pananamit, kilos na
magpapahiwatig ng kanilang ugali at diyalogo.
Banghay Ito ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa kuwento.

Bahagi ng Banghay
-Simula
-Suliranin
-Saglit na kasiglahan
-Kasukdulan
-Kakalasan
-Wakas
Tema o Paksa ito ang sentral na ideya sa loob ng kuwento o ang mahalagang
pangkaisipan ng akda.
IBA PANG SANGKAP NG MAIKLING KUWENTO
Paksang Diwa Ito ang pinakadiwa ng katha.

Ito ang pang - isipang iniikiran ng maliliit na himaymay ng
katha at nabubuo ng manunulat ang kasiyahang pandamdamin
at pangkaasalan sa mambabasa.
Himig Ito ang maglalantad sa kulay ng kalikasang
pandamdamin ng kuwento. Maaring masaya ang kuwento o
kaya’y malungkot, mapanudyo, mapagpatawa at maromansa.
Paningin Ito ang pananaw na pinagdaraanan ng mga
pangyayari. Matutukoy ng isang mambabasa ang iba’t ibang
sangkap ng akda sa pamamagitan ng paningin. Sa
pamamagitan ng paningin, makikilala ng mambabasa ang
inilalahad na lugar, panahon at ang relasyon ngn mga tauhan.
Salik ng Maikling Kwento
Panitikang Pilipino
Kapaunahan
- Ang mga panagunahing tauhan ay ang siyang pinakaugat ng

maselang pangyayaring inilahad.
Kaganyakan
- Tinatawag ding isang saglit na kasiglahan sapagkat ito ang
nagpasidhi sa damdamin at pagnanasa ng manbabasa upang
ipagpatuloy ang pagtunghay.
Kabanghayan
- Ang pagkakasunod-sunod ng mga naaayong pangyayari na
mabilis ang kaganapan at pagkaklahad ay ayon sa istilo ng
manunulat.
Tunggalian
- Ito ay tinatawag na gusot o buhol.
Kasukdulan
- Isang bahagi ngunit salik ding matatawag. Ito ang
pinakamasidhing bahagi dahil dito nakasalaylay ang
kaalaman ng mambabasa sa sasapitin ng mga tauhan sa
bandang huli.
Uri ng Maikling Kwento
Kuwento ng Katutubong Kulay
- Binibigyang diin ang kapaligiran, pananamit ng mga tauhan,

uri ng pamumuhay at hanapbuhay ng mga tao sa nasabing
pook.
Kuwento ng Pakikipagsapalaran
- Ito ay balangkas ng pangyayari ang kawilihan o interes sa

kuwentong ito.
Kuwento ng Kababalaghan
- Mga di- kapani-paniwalang bukod pa sa mga katatakutan ang

siyang daan ng kuwentong ito.
Kuwento ng Tauhan
- Ang interes ng diin ay pangunahing tauhan.
Panitikang Pilipino
Kuwento ng Katatawanan
- Ang diin ng kuwentong ito ay magpatawa at bigyang aliw ang

mga mambabasa.
Kuwento ng Pag-ibig
- Tungkol sa pag-iibigan ng pangunahing tauhan at ang katambal

niyang tauhan.
Kuwento ng Kapaligiran
- Ang paksa ay mga pangyayaring mahalaga sa lipunan,

kadalasan patungkol sa kalikasan.
Kwento ng Madulang Pangyayari
- Binibigyang diin ang kapanapanabik at mahahalagang

pangyayari na nakapagpapaiba o nakapagbago sa tauhan.
Kuwentong Pakikipagsapalarang Maromansa
- Ito ay balangkas ang kawilihan sa halip na sa mga tauhan ang

kawilihan, sa mga kawil ng mga pangyayari ang siyang
bumabalot sa pangunahing tauhan.
KAHULUGAN NG MAIKLING KWENTO
- Ayon kay Edgar Allan Poe, ang tinaguriang Ama ng Maikling

Kuwento ay isang akdang pampanitikang likha ng guniguni at
bungang isip na hango sa isang tunay na pangyayari sa buhay.
- Ito ay nababasa sa isang tagpuan, nakapupukaw ng damdamin,
kaisahan.
- Tinatalakay ang natatangi at mahahalagang pangyayari sa
buhay ng pangunahing tauhan.
- May kapayakan at kakauntian ng mga tauhan.
- Nagpapakita ng isang makabuluhang bahagi ng buhay ng tao.
URI NG MAIKLING KWENTO
1. Kuwento ng Tauhan
- Inilalarawan ang mga pangyayaring pangkaugalian ng mga tauhang

nagsisiganap upang mabigyan ng kabuuan ang pag-unawa sa kanila ng isang
mambabasa.
Panitikang Pilipino
2. Kuwentong Katutubong Kulay
- Binibigyang-diin ang kapaligiran at mga pananamit ng mga tauhan, ang uri ng

pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao sa nasabing pook.
3. Kuwentong Sikolohiko
- Ipinadarama sa mga mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang

pangyayari at kalagayan. Ito ang uri ng maikling kuwentong bihirang isulat
sapagkat may kahirapan ang paglalarawan ng kaisipan.
4. Kuwento ng Katatakutan
- Ito ay mga pangyayaring kasindak- sindak.
5. Kuwentong bayan
- Nilalahad ang mga kuwentong pinag- uusapan sa kasalukuyan ng buong bayan.
6. Kuwento ng Kababalaghan
- Pinag-uusapan ang mga salaysaying hindi kapanipaniwala.
7. Madulang Pangyayari
- Binibigyang diin ang kapanapanabik at mahahalagang pangyayari na

nakapagpapaiba o nakapagbago sa tauhan.
8. Kuwentong Pakikipagsapalarang
- Ang balangkas ng pangyayari ang interes ng kuwento.
9. Kuwento ng katatawanan
- Nagbibigay-aliw at nagpapasaya naman sa mambabasa.
10. Kuwento ng Pag-ibig
- Tungkol sa pag iibigan ng dalawang tao.
ELEMENTO NG MAIKLING KWENTO
Panimula
Panitikang Pilipino
- Dito nakasalalay ang kawilihan ng mga mambabasa. Dito rin
kadalasang pinapakilala ang iba sa mga tauhan ng kuwento.
Saglit na Kasiglahan
- Naglalahad ng panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang

masasangkot sa suliranin.
Suliranin
- Problemang haharapin ng tauhan.
Tunggalian
- May apat na uri: tao laban sa tao, tao laban sa sarili, tao laban
sa lipunan, tao laban sa kapaligiran o kalikasan.
Kasukdulan
- Makakamtan ng pangunahing tauhan ang katuparan o
kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
Kakalasan
- Tulay sa wakas.
Wakas
- Ito ang resolusyon o ang kahihinatnan ng kuwento.
Tagpuan
- Nakasaad ang lugar na pinangyayarihan ng mga aksiyon o mga
insidente, gayundin ang panahon kung kailan naganap ang
kuwento.
Paksang Diwa
- Pinaka kaluluwa ng maikling kuwento. Kaisipan - mensahe ng
kuwento.
Banghay
- Pagkasunod-sunod ng pangyayari sa kuwento.
MGA BAHAGI NG MAIKLING KWENTO
Simula
- Ang bahagi ng suliranin ang siyang kababasahan ng
problemang haharapin ng pangunahing tauhan.
Panitikang Pilipino
Gitna
- Napaloob sa gitna ang saglit na kasiglahan, tunggalian, at
kasukdulan. Ang saglit na kasiglahan ang naglalahad ng
panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa
suliranin.
- Ang tunggalian naman ang bahaging kababasahan ng

pakikitunggali o pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan
laban sa mga suliraning kakaharapin, na minsan ay sa sarili, sa
kapwa, o sa kalikasan. Ang kasukdulan ang pinakamadulang
bahagi kung saan makakamtan ng pangunahing tauhan ang
katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
Wakas
- Binubuo ang wakas ng kakalasan at katapusan. Ang kakalasan
ang bahaging nagpapakita ng unti-unting pagbaba ng takbo ng
kuwento mula sa maigting na pangyayari sa kasukdulan. Ang
katapusan ang bahaging kababasahan ng magiging resolusyon
ng kuwento. Maaring masaya o malungkot, pagkatalo o
pagkapanalo.
Pagtataya. Maikling Pagsusulit.1.

Panuto.Kumuha ng isang buong papel at sagutan ang
sumusunood.Ibigay ang hiniling kagutan. Isulat kung anong modyul
ang inyong sinagutan
_____________1.Binubuo ang wakas ng kakalasan at katapusan.
Ang kakalasan ang bahaging nagpapakita ng unti-unting pagbaba ng
takbo ng kuwento mula sa maigting na pangyayari sa kasukdulan.
_____________2. Ang bahagi ng suliranin ang siyang kababasahan ng
problemang haharapin ng pangunahing tauhan.
_____________3. Pagkasunod-sunod ng pangyayari sa kuwento.
_____________4. Nakasaad ang lugar na pinangyayarihan ng mga
aksiyon o mga insidente, gayundin ang panahon kung kailan naganap
ang kuwento.
_____________5. Problemang haharapin ng tauhan.
_____________6. Inilalarawan ang mga pangyayaring pangkaugalian ng
mga tauhang nagsisiganap upang mabigyan ng kabuuan ang pag-
unawa sa kanila ng isang mambabasa.
______________7. Binibigyang-diin ang kapaligiran at mga pananamit
ng mga tauhan, ang uri ng pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao
sa nasabing pook.
______________8. Ang paksa ay mga pangyayaring mahalaga sa
lipunan, kadalasan patungkol sa kalikasan.
Panitikang Pilipino
_____________9. Ito ay balangkas ang kawilihan sa halip na sa mga
tauhan ang kawilihan, sa mga kawil ng mga pangyayari ang siyang
bumabalot sa pangunahing tauhan.
____________10. Mga kwentong-bayan ng pinagmulan o simula ng mga
bagay-bagay.
B.Panuto.Piliin ang tamang sagot.
1. Ang bahagi ng suliranin ang siyang kababasahan ng problemang haharapin ng
pangunahing tauhan.
A. Simula
B. Gitna
C.Wakas
2. Napaloob sa gitna ang saglit na kasiglahan, tunggalian, at

kasukdulan.
A. Simula
B. Gitna
C.Wakas
3. Ang kakalasan ang bahaging nagpapakita ng unti-unting pagbaba

ng takbo ng kuwento mula sa maigting na pangyayari sa kasukdulan.
A. Simula
B. Gitna
C.Wakas
4. Inilalarawan ang mga pangyayaring pangkaugalian ng mga tauhang

nagsisiganap upang mabigyan ng kabuuan ang pag-unawa sa kanila
ng isang mambabasa.
A. Kuwento ng Tauhan
B. Kuwentong Katutubong Kulay
C. Kuwentong Sikolohiko
5. Nilalahad ang mga kuwentong pinag- uusapan sa kasalukuyan ng

buong bayan.
A. Kuwentong bayan
B. Kuwentong Katutubong Kulay
C. Kuwentong Sikolohiko
C.Panuto.Ibigay ang hinling kasagutan.

1. MGA BAHAGI NG MAIKLING KWENTO
1.
2.
Panitikang Pilipino
3.
2. 10. ELEMENTO NG MAIKLING KWENTO

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
3. URI NG MAIKLING KWENTO

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
4. Maikling Kwento
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
5. Mga manunulat ng Maikling Kwento.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Panitikang Pilipino
7.
8.
9.
10.
C.Pagpapaliwanag. (5)
Panuto. Ipaliwanag ang katanungan.
3. Bakit Kailangan ang Maikling Kwento sa pag-aaralan at
nagagamit ba ito sa pang araw- araw OO o HINDI?
Ipaliwanag ang inyong kasagutan.
4. Ano ang Maikling kwento at ano ang kahalagahan nito sa
ating buhay. ( 5 puntos)
Gawain.
Panuto:
1. Pangkatin ang inyong klasse sa apat na grupo.
2. Magbasa ng isang kwento.
3. Gumawa ng kwento tungkol sa binasa ninyo.
4. Gawain ninyo itong Pelikula.
5. Ipost ito sa Facebook Page ng Kontemporaryong Panitikang Pilipino.
REFERENCES:
https://www.slideshare.net/rosalieorito/katuturan-ng-maikling-
kuwento13
https://www.slideshare.net/closet101mirasol/maikling-kwento-
64601944
https://www.slideshare.net/closet101mirasol/maikling-kwento-
69802333
Panitikang Pilipino
Answer Key.
Classroom.
Suggested Refferences
Spanish Literature". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng
Kaalaman), Grolier Incorporated. 1977., Spain, tomo ng titik S, pahina 366.
 Anderson, Nancy (2006). Elementary Children's Literature. Boston:
Pearson Education. ISBN 0-205-45229-9.
 Chapleau, Sebastien (2004). New Voices in Children's Literature
Criticism. Lichfield: Pied Piper Publishing. ISBN 978-0-9546384-4-3.
 Huck, Charlotte (2001). Children's Literature in the Elementary School,
7th ed. New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-232228-4.
 Hunt, Peter (1991). Criticism, Theory, and Children's Literature. Oxford:
Blackwell. ISBN 0-631-16231-3.
 Hunt, Peter (1996). International Companion Encyclopedia of Children's
Literature. London: Routledge. ISBN 0-415-08856-9.
 Lesnik-Oberstein, Karin (1996). "Defining Children's Literature and
Childhood". In Hunt, Peter (ed.) (pat.). International Companion
Encyclopedia of Children's Literature. London: Routledge. pp. pp. 17–
31. ISBN 0-415-08856-9.
 Lesnik-Oberstein, Karin (1994). Children's Literature: Criticism and the
Fictional Child. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-811998-4.
 Lesnik-Oberstein, Karin (2004). Children's Literature: New Approaches.
Basingstoke: Palgrave. ISBN 1-4039-1738-8.
 Rose, Jacqueline (1993, orig. pub. 1984). The Case of Peter Pan or the
Impossibility of Children's Fiction. Philadelphia: University of
Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1435-8. Check date values in: |
year= (tulong)
Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang Pambata (Kasaysayan at
Halimbawa), Quezon City, Rex Printing Company Inc., p iii2.
Villanueva, Rene O., LIKHAAN UP Institute of Creative Writing, UP
Diliman, 2011, accessed at September 6, 2012,
http://www.panitikan.com.ph/criticism/pagsulat-ng-kuwentong-
pambata3. Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang Pambata
(Kasaysayan at Halimbawa), Quezon City, Rex Printing Company Inc.,
p 44. Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang Pambata (Kasaysayn at
Halimbawa), Quezon City, Rex Printing Company Inc., p 55. Enriquez,
M. J., Enriquez, Salud R., 1969, Hiyas ng Gintong Panitik, World Book
Company, p 181 – 1836. Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang
Pambata (Kasaysayan at Halimbawa), Quezon City, Rex Printing
Company Inc., p 67. Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang Pambata
Panitikang Pilipino
p 78. Jose Rizal University, 2004, accessed at September 6, 2012,
http://www.joserizal.ph/pm18.html
60. Mga Sanggunian9. Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang Pambata
p 810. Villegas, Dennis, 2007, Mga Kuwento ni Lola Basyang: Classic
Tagalog Tales in Komiks, accessed at September 6, 2012,
http://pinoyadobo.co.cc/2007/03/12/mga-kuwento-ni-lola- basyang-
classic-tagalog-tales-in-komiks/11. Rivera, Crisanto C., 2004,
Panitikang Pambata (Kasaysayan at Halimbawa), Quezon City, Rex
Printing Company Inc., p 912. Rivera, Crisanto C., 2004, Panitikang
Pambata (Kasaysayan at Halimbawa), Quezon City, Rex Printing
Company Inc., p 1013. Evasco, Eugene Y., 2011, LIKHAAN UP
Institute of Creative Writing, accessed on September 11, 2012,
http://www.panitikan.com.ph/event/sitwasyon-ng-panitikang-
pambata-sa-pilipinas-2010- 2012-ni-eugene-y-evasco14. Vibal
Publishing House Inc., 2012, accessed on September 11, 2012,
http://www.vibalpublishing.com/about-us/vibal-today.html
61. Mga Sanggunian15. Carlos Palanca Memorial Awards for
Literature, 2009, Accessed on September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/fdmaiklingkwentongpambata.php
16. Carlos Palanca Memorial Awards for Literature, 2009, Accessed on
September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/fdkabataansanaysay.php17.
Carlos Palanca Memorial Awards for Literature, 2009, Accessed on
September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/fdmaiklingkwentongpambata07.p
hp18. Carlos Palanca Memorial Awards for Literature, 2009, Accessed
on September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/fdkabataansanaysay07.php19.
September 11, 2012,
September 11, 2012,
hp
Panitikang Pilipino
September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/gdmaiklingkwentongpambata10.p
http://www.palancaawards.com.ph/gdtulangisinulatparasamgabata1
0.php25. Carlos Palanca Memorial Awards for Literature, 2009,
Accessed on September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/gdkabataansanaysay10.php26.
September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/hdmaiklingkwentongpambata11.p
http://www.palancaawards.com.ph/hdtulangpambata11.php28.
September 11, 2012,
http://www.palancaawards.com.ph/hdkabataansanaysay11.php
http://www.palancaawards.com.ph/history.php30. Philippine Board
on Books for Young People, 2012, Accessed on September 11, 2012,
http://www.pbby.org.ph/index.html31. Philippine
Panitikang Pilipino

Mga Anyo NG Kontemporaryong Panitikang Pilipino

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mga Anyo NG Kontemporaryong Panitikang Pilipino

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MODULAR LEARNING MATERIALS

Course Bachelor of Secondary Education III Major in English

Subject Mga anyo ng Kontemporarayong Panitikang Pilipino

Module Title Mga anyo ng Kontemporarayong Panitikang Pilipino

SOUTHERN LUZON TECHNOLOGICAL COLLEGE

SUBJECT CODE G.E12

SUBJECT DESCRIPTION Mga anyo ng Kontemporarayong Panitikang

SUBJECT UNIT 3 Yunit

1 Kaligirang Kasaysayan ng panitikang Pilipino

3 Kaysayan ng Maikling Kwento

PAANO GAMIT ANG MODYULS NA ITO

Ang mga inanais ninyong matutunan sa” Mga anyo ng

Ikaw ay kinakailangan dumaan sa bawat mga aktibidad sa pagkatuto

Kaligirang Kasaysayan ng panitikang Pilipino

Arrogante, Jose A. et al. Panitikang Filipino (pampanahong elektroniko). National

Mga Aktibiti sa Pagtuturo at Pagkatuto (TLA):

Mga Kagamitan sa Pagtuturo:

1. Mahuhubog ang kaalaman, kasanayan sa pagbasa ng iba’t-ibang Akdang

Kaligirang Kasaysayan ng Panitikang Pilipino

- Repleksyon ng buhay na nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan mga

Pang kalahatang Uri ng panitikan.

Piksyon (lkathang- isip)

- (Latin: fictum, “ nilikha”)ay anumang anyo ng salaysay na trato sa bahagi o

The Davinci Code

Di-Piksyon (Di- Kathang isip)

- Isang paglalahad, pagsasalaysay, o kinatawan ng isang paksa na inihaharap

Anyo ayon sa Paghahalin

- Ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sa dila at bibig ng tao. Noong

- Isinatitik, isunulat, inukit o iginuhit ng mga Pilipino ang kanilang panitikan.

- Pagsasalin ng panitika sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko na

Tuluyan o Prosa (Ingles: Prose)

- Maluwang na pagsasama-sama ng mga salita sa loob ng pangungusap. Ito

Patula o Panulaan (Ingles: Poetry)

- Pagbuo ng psngungusap sa pamamagitan ng salitang bininibilang na pantig

Mga Akdang Tuluyan.

- Isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatawan

- Mailing kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.

- Isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng

- Isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang pangyayari

- Nahahati ito sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin nitong

- Isang maiksing komposisyon na kalimitang naglalaman ng personal na

- Isang anyo ng panitika na nagsasaaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao

- Mga salasay hinggil sa mga likhaing-isip na mga tauhan na kumakatawan

Narito ang iba pang karagdagan.

- Ang komunikasyon ng mga kaslukuyan kaganapan sa labas at/o loob ng

- Isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa

2. Isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan

3. Isang anyo ng panitika na nagsasaaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao

4. Ito ay nahahati isa ilang yugto na maraming tagpo.

5. Mailing kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.

B. Punan ang patlang.

Kaligirang Kasaysayan ng Panitikang Pilipino

Panitikan sa Matandang Panahon.

Ang panitikan ay kapatid na babae ng kasaysayan. Ang panitikan, tulad ng

- Ang magandang pag-aaral na pansemantika ng salitang panitikan. Ang

SARILING PANITIKAN BAGO DUMATING ANG MGA KASTILA

ANG PANITIKANG PILIPINO

- Ang panitikang Pilipino ay katulad din ng panitikan ng alinmang bansa sa

DALAWANG URI NG PANITIKAN Nasusulat Pagsasaling-bibig

- Pagsunog sa ating matatandang panitikan sa Pilipinas.Nguni’t ang di

MGA UNANG TAO SA PILIPINAS

- Kilala sa tawag na ita, ayta, o agtas ay siyang mga unang nanirahan sa

- Na manggugusi tinawag na mga “mangugusi” ang mga intsik na lahing