Podstawy etyki i etykieta zawodu psychologa 23.

10

Ustawa o zawodzie psychologa z 8 czerwca 2001 (01.01.2006) Art. 19  Komisja ekspertów ustala i
aktualizuje listę metod i narzędzi (...) zastrzeżonych (...) dla psychologów -> Krajowa Rada
Psychologów sprawuje nadzór nad warunkami stosowania rozpowszechniania i nabywania metod i
narzędzi psychologicznych

Art 33 „Zadaniem samorządu psychologów jest min.:

Ochrona prawna metod i narzędzi psychologicznych wykonywana poprzez prowadzenie wykazu

chronionych metod psychologicznych”

Użytkownik testu powinien posiadać wiedzę z zakresu zasad psychometrycznych, charakteru sytuacji
badania testem oraz dysponować odpowiednimi umiejętnościami technicznymi

Zobowiązany jest do znajomości i rzetelnego przestrzegania zasad zebranych w standardach

Twórcą i użytkownikiem testu może być ten, kogo: „cechuje określony poziom świadomości
metodologicznej pozwalający na adekwatne posłużenie się teorią psychologiczną i osychometryczną
w procesie tworzenia testu, jego stosowania i interpretowania jego wyników” Brzeziński, 1994

Obowiązkiem psychologa jest poinformowanie osoby badanej, iż nie może podjąć żadnych działań
związanych z badaniem testem, gdy nie wyrazi ona na to zgody.

Wymaganiem, jakie stawia się badaczowi jest udzielenie badanemu najbardziej dla niego zrozumiale
wyczerpujących informacji o celu, przewidyanym rezultacie i konsekwencjach badania oraz związku
między badaniem i realizacją oczekiwań osoby badanej.

Badany ..

W przypadku zaistnienia nieprawidłowości w testowaniu uzyskane wyniki powinny być

unieważnione.

Interpretując wyniki badania, należy wystrzegać się pojęć, które posiadają w języku potocznym
jakiekolwiek negatywne konotacje, w celu uniknięcia stygmatyzacji efektu nastawień
interpersonalnych.

Psycholog nie powinien ograniczać się do pisania skrótowych diagnoz ( przy zastosowaniu
komputerowej wersji testów), ponieważ prowadzi to do błędnych generalizacji i mylnych
interpretacji.

Dostęp do uzyskanych wyników może mieć jedynie upoważniona instytucja, na której zlecenie
badanie było przeprowadzone

Wymaga się, aby wyniki zostały przedstawione w takiej formie, która umożliwi ich poprawną
interpretacjęę, tzn. Należy przekazywać wynik przetworzony podany w postaci zrozumiałej dla
odbiorcy / Brzeziński 1994
Dane testowe powinny być odpowiednio zabezpieczone przed niewłaściwym ujawnieniem.

Osobom korzstającym z diagnozy i terapii psychologicznej psycholog udziela informacji o

stosowanych metodach i uzyskanych wynikach, kierując się dobrem tych osób.

Unika także pstępowania stwarzającego ryzyko zagrożenia wartości cenionych przez klienta oraz
ryzyko okazji do błędnej interpretacji podawancyh informacji

W wypadkach wątpliwych ...

Psycholog przed rozpoczęciem badania ma obowiązek poinformowania uczestników o ich celu,

przebiegu, a zwłaszcza o tych aspektach badania co do których w sposób uzasadniony można
oczekiwać, że będą wpływać na gotowość uczestniczenia oraz wyjaśnić wszystkie inne aspekty
badania, o które pytają uczestnicy i uzyskać zgodę. Jeżeli planuje się zastosowanie urządzeń
rejestrujących zachowanie uczestników badań ( kamera, magnetofon etc. ) bezwzględnie należy o
tym poinformować badanych i uzyskać ich zgodę. ( dot zarówno dorosłych i dzieci)

Zgoda na podjęcie działań psychologicznych

Zgoda ma być aktem realizującym ochronę autonomii danej osoby w odniesieniu do podstawowych
dóbr człowieka.

Zgoda powinna być dobrowolna, tzn. Podjęta bez przymusu w jakiejkolwiek postaci oraz bez
ewentualnych ...

Sytuacje w których nie ma obowiązku uzyskiwania zgody

1. Sytuacje uregulowane prawnie: np. Śwuadkowie w sądzie, podejrzani - nie oznacza to

zwolnienia z obowiązku zawarcia kontraktu
2. Interwencja w sytuacjach kryzysowych – podjęcie kontaktu przez klienta uważa się za zgodę
domniemaną
3. Eksperymenty naturalne w ramach badań naukowych

Standardy dotyczące warunków badania diagnostycznego

1. Miejsce badania

-oddzielny pokój, wyłącznie dla psychologa

- odpowiedni wygląd w zależności od oczekiwań klientów ( wiek, status itp)

- dodatkowe sprzęty ( np. Zegar)

2. Brak osób postronnych ( wyj. Badanie dzieci)

3. Precyzyjne określenia czasu badania

4. Określenie zakresu i technik diagnostycznych.

5. Sprzęt dokumentujący przebieg – konieczne uzysanie zgody

 Zasady doboru technik diagnostycznych

Testy: tylko adaptowane do warunków polskich, tylko z aktualną normalizacją, tylko w

całości, tylko zgodnie z instrukcją

Dostęp do narzędzi diagnostycznych musi być ograniczony, gdyż:

- ich ujawnienie prowadzi do utraty wartości diagnostycznej ( trafności),

- ich interpretacja wymaga wiedzy ogólnej specjalistycznej ( formalne wykształcenie i stopnie

naukowe nie oznaczają wiedzy specjalistycznej)

Kupowanie testów tylko po przedstawieniu posiadanych kompetencji ( np.. w formularzu

rejestracyjnym)

Za to co się dzieje po kupieniu testu odpowiada psycholog

Nie-psycholog stosujący ( w sposób nieuprawniony) testy nie jest do niczego zobligowany, a

psycholog – jest.

Naganne zjawiska

- publikowanie ( gazety, Internet) przykładów rozwiązań lub testów z kluczem

- publikowanie książek uczących rzwiązywać zadania ( np. Jak wzmocnić swoje IQ?)

- szkolenia w rozwiązywaniu testów selekcyjnych

Tajemnica zawodowa

Osoby wykonujące zawody wolne są zobowiązane do przestrzegania tajemnicy zawodowej,

która ma na celu ochronę prawa do prywatności ich klientów i jest gwarancją poszanowania życia
prywatnego tych klientów

Konstytucja RP z 1997 roku w art.49 zawiera następujący zapis: „Zapewnia się wolność i
ochronę tajemnicy komunikowania się

Tajemnica zawodowa a działalność psychologa

Istotnym obowiązkiem psychologa jest również

 Sekret powierzony – wynika z wyraźnej lub domyślnej umowy zawartej między odpowiednimi
osobami przed zaznajomieniem jednej z nich z konkretną wiadomością (sekret tzw. Urzędowy,
tajemnica lekarska, adwokata, śędziego, psychologa, sakramentalna)

Sekret naturalny doty

Istnieje odpowiedzialność karna i cywilna za zdradę tajemnicy zawodowej. Psycholog może

być pociągnięty do odpowiedzialności:

Art.266.1.k.k. : kto wbew przepisom ustawy lub przyjętemu na ssiebie zobowiązania, ujawnia
lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełłnioną funkcją, wykonywaną pracą,
działalnością publiczną, społeczną, naukową podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.

Psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem,

uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

Obowiązek ten nie może być ograniczony w czasie (art 14 ust. 1 i 2 ustawy o zawodzie
psychologa).

Możliwe wyłączenia tego obowiązku przewiduje jedynie art 14 ust.3 ww ustawy w

odniesieniu do sytuacji zagrożenia zdrowia, życia klienta lub innych osób w przypadku, gdy tak
stanowią odrębne ustawy.

Uregulowania dotyczące zachownaia tajemnicy zawodowej opisane są także szeroko, w

Kodeksie Etyczno-Zawodowym Psychologa.

Psychologa obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej.

Ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową może nastąpić jedynie wtedy, gdy
poważnie zagrożone jest bezpieczeństwo klienta lub innych osób.

Jesli jest to możliw, decyzję w tej sprawie należy dokłądnie omówić z doświadczonym i
bezstronnym kolegą.

Materiały poufne powinny być komisyjnie zniszczone, jeżeli zaistnieją warunki grożąceich
ujawnieniem (art. 21).

Wnikanie w intymne, osobiste sprawy klienta dopuszczalne jest jedynie w takim zakresie, jaki
wynika z celów pomocy psychologicznej (art. 22).

Zapis dotyczący tajemnicy zawodowej obecny jest także w ustawie z dnia 19.08.1994 o
ochronie zdrowia psychicznego.

Jej art. 50 ust.1 brzmi: ,,Osoby wykonujące czynności wynikające z niniejszej ustawy są
obowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku z
wykonywaniem tych czynności, stosownie do odrębnych przepisów(...)
 Zapis o deniuncjacji

Współpracując ze specjalistami z innych dziedzin lub korzystając z ich konsultacji (t.j.

wykonując badanie na ich zlecenie), psycholog udpstępnia wyniki własnych badań tylko w takim
stopniu, w jakim jest

Zasady dotyczące przestrzegania tajemnicy zawodowej odnoszą się także do działalności

badawczej psychologów.

W art. 35 cyto

Kodeks Karny i Kodeks Postępowania Karnego (art.180) chronią tajemnicę zawodową.

Kodekskarny w art. 266