Pamięć prospektywna

– najważniejsze
informacje
Temat 1
 Pamięć prospektywna

Pamięć prospektywna - określana jest jako zbiór procesów

poznawczych odpowiedzialnych za pamiętanie o wykonaniu
zaplanowanych działań w odpowiednim momencie w przyszłości
(McDaniel i Einstein, 2007).
Działania te są wykonywane po upływie pewnego czasu (pamięć
prospektywna z kontekstem czasowym) lub w reakcji na zauważone
bodźce zewnętrzne, które przypominają nam o wykonaniu danej
czynności (pamięć prospektywna z kontekstem zdarzeniowym).
Pamięć prospektywna z kontekstem zdarzeniowym

W przypadku pamięci prospektywnej z kontekstem zdarzeniowym

zawsze występuje zewnętrzne zdarzenie (wskazówka), które
przypomina nam o konieczności wykonania zamiaru.
Na przykład:
Widząc aptekę przypominamy sobie, że mieliśmy kupić witaminy.
Pamięć prospektywna z kontekstem czasowym

• W przypadku pamięci prospektywnej z kontekstem czasowym,

zewnętrzną wskazówką przypominającą nam o konieczności
wykonaniu zamiaru jest jednostka czasu czyli określona godzina np. o
13.00 lub określony zakres czasu np. za 15 minut.
Pamięć prospektywna – komponenty
W przypadku pamięci prospektywnej oprócz pamiętania co chcemy zrobić, musimy przypomnieć
sobie również o zaplanowanym zamiarze w odpowiednim momencie w przyszłości (McDaniel i
Einstein 2007).
Einstein i McDaniel zwrócili na to uwagę i wyróżnili dwa komponenty pamięci prospektywnej:
• komponent prospektywny
• komponent retrospektywny
Komponent prospektywny

Komponent prospektywny, jest odpowiedzialny za rozpoznanie

zewnętrznego bodźca przypominającego jako znaczącego (poczucie, że
miałem coś w związku z tym bodźcem zrobić) i odpowiednie
zareagowanie na niego.
Na przykład:
Przypomnienie sobie o zamiarze kupna witamin kiedy zauważymy
aptekę.
Komponent retrospektywny

• Z kolei komponent retrospektywny jest odpowiedzialny za poprawne

zapamiętanie i przechowywanie treści zaplanowanego zamiaru.
Na przykład:
kupić witaminy (informacja dotycząca tego, jakie działanie należy
wykonać w związku z zauważonym bodźcem).
Dwa najczęstsze błędy pamięci prospektywnej

W związku z istnieniem dwóch komponentów pamięci prospektywnej

możemy popełniać dwa błędy pamięciowe:
• możemy nie powiązać zauważonego bodźca z naszą intencją (np. nie
kupić witamin w sytuacji kiedy mijamy aptekę)
• lub nawet kiedy zareagujemy poprawnie na bodziec, wykonać inne
działanie niż to zaplanowane pierwotnie (np. zamiast witamin kupić
herbatę ziołową)
Pamięć prospektywna i zadanie bieżące

• Bez względu na to z jakim rodzajem pamięci prospektywnej ( z

kontekstem czasowym czy zdarzeniowym) mamy do czynienia w
każdym przypadku zaplanowane działanie jest osadzone w tzw.
zadaniach bieżących, które muszą zostać przerwane jeśli chcemy
poprawnie wykonać zadanie prospektywne (np. należy przerwać
pisanie eseju w celu wykonania planowanego telefonu z życzeniami
do swojej babci).
Cztery fazy pamięci prospektywnej
Pamięć prospektywna jest opisywana jako proces składający się z czterech
następujących po sobie faz (Kliegel, Mackinlay i Jäger, 2008):
(1) fazy kodowania zamiaru (w tej fazie formowana jest intencja oraz określane są
konkretne wskazówki przypominające o wykonaniu zaplanowanego zamiaru)
(2) fazy przechowywania zamiaru (okres wykonywania zadania bieżącego do
momentu pojawienia się wskazówki prospektywnej)
(3) fazy wydobywania zamiaru (zauważenie wskazówki oraz przypomnienie
zamiaru) oraz
(4) fazy wykonania zamiaru (pomyślne wykonanie intencji; Brom i Kliegel 2014)
 Cztery fazy pamięci prospektywnej

Faza I
Faza II przechowywanie zamiaru Faza III wydobywanie zamiaru Faza IV wykonanie zamiaru
kodowanie zamiaru
Użyteczność pamięci prospketywnej
• W ciągu dnia mamy do wykonania wiele zadań. Musimy pamiętać o stosunkowo prostych
zadaniach tj. odebranie paczki z poczty, zrobienie zakupów czy przygotowanie listy posiłków.
• Czasem musimy również pamiętać o ważniejszych sprawach, których nie wykonanie może
skutkować poważnymi konsekwencjami np. zapomnienie o zamknięciu drzwi wejściowych na
klucz wychodząc z domu może skończyć się włamaniem, a zapomnienie o zażyciu leku na
nadciśnienie o odpowiedniej godzinie może skończyć się wizytą na pogotowiu.
• Tak duża zależność codziennych zadań od pamięci prospektywnej w czasach kiedy lista
naszych obowiązków ciągle rośnie powoduje, że jej słabość odczuwamy szczególnie
wyraźnie. Z badań wynika, że większość popełnianych przez nas błędów pamięciowych
dotyczy właśnie pamięci prospektywnej. Dlatego warto zadbać o to żebyśmy jak najdłużej
mogli cieszyć się jej sprawnością
Dlaczego powinieneś usprawniać pracę
pamięci prospektywnej?
• dłużej będziesz cieszyć się samodzielnością i sprawnością pamięciową nawet w bardzo
późnym wieku.
• ograniczysz do minimum niebezpieczne wypadki np. nie zrobisz sobie krzywdy podpalając
dom zapominając o wyłączeniu żelazka
• nie przegapisz ważnego wydarzenia czy spotkania
• nie będziesz tracić czasu na próby wykonania tej samej czynności wiele razy, jeśli coś sobie
zaplanujesz to to wykonasz.
• ilość codziennych obowiązków nie będzie cię przytłaczać
• zgubienie kalendarza czy telefonu w którym masz zapisane wszystkie swoje plany nie
będzie tragedią