ΣΣΧ

ΧΟΟΛ
ΛΗΗΑ
ΑΝΝΘ
ΘΡΡΩ
ΩΠΠΙΙΣΣΤΤΙΙΚ
ΚΩΩΝ
ΝΚΚΑ
ΑΙΙ Κ
ΚΟΟΙΙΝ
ΝΩΩΝ
ΝΙΙΚ
ΚΩΩΝ
ΝΕΕΠ
ΠΙΙΣΣΤΤΗ
ΗΜΜΩ
ΩΝΝ

Π
ΠΤΤΥΥΧΧΙΙΑ
ΑΚΚΟ
ΟΠ ΠΡΡΟ
ΟΓΓΡΡΑΑΜ
ΜΜΜΑ
Α
ΣΣΠ
ΠΟΥ∆ΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛ
Ο Υ∆ Ε Σ Σ ΤΟ Ν Ε Λ ΛΗΝ Ι ΚΟ Π Ο ΛΙΙΤΤΙΙΣΣΜ
ΜΟΟ

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ∆ΡΑΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΤΑ ΣΩΖΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑ
ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ
Πέρσες Αίας Ανδροµάχη Αχαρνείς
Επτά επί Θήβας Τραχίνιαι Ελένη Ιππείς
Ικέτιδες Αντιγόνη Εκάβη Νεφέλες
Αγαµέµνων Οιδίπους Τύραννος Ηλέκτρα Σφήκες
Χοηφόροι Οιδίπους επί Κολονώ Ιφιγένεια εν Αυλίδι Ειρήνη
Ευµενίδες Ηλέκτρα Ιφιγένεια εν Ταύροις Όρνιθες
Προµηθέας ∆εσµώτης* Φιλοκτήτης Ηρακλής Λυσιστράτη
Ηρακλείδες Θεσµοφοριάζουσες
Ιππόλυτος Βάτραχοι
Ικέτιδες Εκκλησιάζουσες
Ίων Πλούτος
Βάκχες
Μήδεια
Άλκηστις
Κύκλωψ (σατ.)
Ορέστης
Τρωάδες
Φοίνισσαι
*Ρήσος

* Με αστερίσκο έργα που νοθεύονται (θεωρούνται ψευδεπίγραφα).

Β. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΗΒΑΪΚΟ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΚΥΚΛΟ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Επτά επί Θήβας Αντιγόνη Βάκχες
Οιδίπους Τύραννος Ικέτιδες
Οιδίπους επί Κολωνώ Φοίνισσαι

Αδαµάντειο Μέγαρο, Λεωφ. ∆ιγενή Ακρίτα 13-15, 1055, Τ.Θ. 24801, 1304 Λευκωσία
Αρ. Τηλ.: +357 22411980, Αρ. Φαξ.: +357 22411981
Web Site: www.ouc.ac.cy
Γ. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΩΪΚΟ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΚΥΚΛΟ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Αγαµέµνων Αίας Ρήσος
Χοηφόροι Φιλοκτήτης Ελένη
Ευµενίδες Ηλέκτρα Ανδροµάχη
Εκάβη
Ιφιγένεια εν Αυλίδι
Ιφιγένεια εν Ταύροις
Τρωάδες
Κύκλωψ
Ορέστης
Ηλέκτρα

Μερικές από τις ως άνω τραγωδίες καταπιάνονται µε τη µοίρα των τρωικών ηρώων µετά την επιστροφή τους από την Τροία (µοίρα, η οποία
καταγραφόταν στο κύκλιο έπος Νόστοι). Άλλες, όπως η Ιφιγένεια εν Ταύροις, έχουν παράπλευρη µόνο σχέση µε την Τροία.

Γ. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΟ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ

ΚΥΚΛΟ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Μήδεια

∆. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΩΪΚΟ ΜΥΘΟ ΤΩΝ ΑΤΡΕΙ∆ΩΝ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Αγαµέµνων Ηλέκτρα Ηλέκτρα
Χοηφόροι Ορέστης
Ευµενίδες Ιφιγένεια εν Ταύροις
Ιφιγένεια εν Αυλίδι
Ελένη

Ε. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Τραχίνιαι Ηρακλής
Φιλοκτήτης Ηρακλείδες
Άλκηστις

Στον πιο πάνω πίνακα συµπεριλαµβάνονται όλες οι τραγωδίες στις οποίες ο Ηρακλής εµφανίζεται ως χαρακτήρας (έστω και αν είναι απλά
από µηχανής θεός, όπως στον Φιλοκτήτη). Συµπεριλαµβάνονται επίσης τραγωδίες, όπως οι Ηρακλείδες, οι οποίες συνδέονται µε τη µοίρα
των απογόνων του (η οποία αποτελεί άµεση συνέπεια του βίου και της πολιτείας του Ηρακλή).

Λεωφ. ∆ιγενή Ακρίτα 13-15, Αδαµάντειο Μέγαρο, 2ος Όροφος, 1055, Τ.Θ.24801, 1304, Λευκωσία
2
Αρ. Τηλ.: +357 22411980, Αρ. Φαξ.: +357 22411981
Email: elp@ouc.ac.cy - Web Site: www.ouc.ac.cy
ΣΤ. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ∆ΙΟΝΥΣΟΥ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Βάκχες

Ζ. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΟΙ∆ΙΠΟ∆Α ΚΑΙ ΤΩΝ
ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Επτά επί Θήβας Αντιγόνη Ικέτιδες
Οιδίπους Τύραννος Φοίνισσαι
Οιδίπους επί Κολονώ

Η. ΤΡΑΓΩ∆ΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΛΟΥΝ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ:

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ

Ευµενίδες Οιδίπους επί Κολωνώ Ιππόλυτος
Πέρσες Ικέτιδες
Ίων
Μήδεια

Οι Πέρσες είναι βεβαίως τραγωδία που αντλεί το υλικό της από τη σύγχρονη ιστορία ανάγοντάς το όµως στη σφαίρα του µύθου. Η τραγωδία
τονίζει τον πανελλήνιο χαρακτήρα της νίκης· δεν αποφεύγει όµως τον έπαινο προς την Αθήνα, η οποία εµµέσως πλην σαφώς µεταρσιώνεται
σε ηγέτιδα ανάµεσα στους Έλληνες. Μπορούµε λοιπόν να πούµε ότι οι Πέρσες αποτελούν βασικό κείµενο της αθηναϊκής πολιτικής
«µυθολογίας».

Λεωφ. ∆ιγενή Ακρίτα 13-15, Αδαµάντειο Μέγαρο, 2ος Όροφος, 1055, Τ.Θ.24801, 1304, Λευκωσία
3
Αρ. Τηλ.: +357 22411980, Αρ. Φαξ.: +357 22411981
Email: elp@ouc.ac.cy - Web Site: www.ouc.ac.cy
 ΧΟ
ΣΣΣΧ
Χ ΟΛ
ΟΛ ΗΑ
ΛΗ
Η ΑΝ
ΑΝ ΘΡ
ΝΘ
Θ ΡΩ
Ρ ΩΠ
ΩΠΠΙΙΙΣΣΣΤ
Τ ΚΩ
ΤΙΙΙΚ
Κ ΩΝ
ΩΝ ΚΑ
ΝΚ
Κ Α ΚΟ
ΑΙΙΙ Κ
Κ Ο ΝΩ
ΟΙΙΙΝ
Ν ΩΝ
ΩΝ ΚΩ
ΝΙΙΙΚ
Κ ΩΝ
ΩΝ ΕΠ
ΝΕ
Ε Π ΤΗ
ΠΙΙΙΣΣΣΤ
Τ ΗΜ
Η ΜΩ
Μ ΩΝ
ΩΝΝ

ΠΤ
Π
Π ΤΥ
Τ ΥΥΧΧ ΑΚ
ΧΙΙΙΑ
Α ΚΟ
ΚΟΟΠΠΠΡΡΟ
Ρ ΟΓΓΓΡ
Ο ΡΑ
Ρ ΑΜ
ΑΜΜΜΜΑ
Μ Α
Α
ΠΟ
ΣΣΣΠ
Π ΟΥ
ΟΥ ΔΕ
ΥΔ
Δ Ε ΤΟ
ΕΣΣΣ ΣΣΣΤ
Τ ΟΟΝΝΕ
Ν ΕΛ
Ε ΛΛ
Λ ΛΗ
Λ ΗΝ
ΗΝ ΚΟ
ΝΙΙΙΚ
Κ ΟΠ
Ο Π ΟΛ
ΠΟ
Ο ΛΙΙΙΤ
Λ Τ ΜΟ
ΤΙΙΙΣΣΣΜ
Μ Ο
Ο

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΩΖΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ
ΠΟΙΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ
ΑΣΦΑΛΗΣ ΚΑΤΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Αισχύλος Πέρσαι 472
Επτά επί Θήβας 467
Ικέτιδες 463
Αγαμέμνων 458
Χοηφόροι 458
Ευμενίδες 458
Προμηθεύς Δεσμώτης Άγνωστη:
αμφισβητείται η γνησιότητα του
έργου

Σοφοκλής Αίας 450-440?

Αντιγόνη περί το 440?
Τραχίνιαι 440-420?
Οιδίπους Τύραννος 429-420?
Ηλέκτρα 418-410?
Φιλοκτήτης 409
Οιδίπους επί Κολωνώ 406

Ευριπίδης Άλκηστις 438

Μήδεια 431
Ιππόλυτος 428
Ηρακλείδες 427-417
Εκάβη 427-417
Κύκλωψ 427-417
Ηλέκτρα 427-417
Ανδρομάχη 427-417
Ικέτιδες 427-417
Τρωάδες 415
Ελένη 412
Φοίνισσες 411-406
Ηρακλής 411-406
Ίων 411-406
Ιφιγένεια εν Ταύροις 411-406
Ορέστης 408
Βάκχαι 406
Ιφιγένεια εν Αυλίδι 406
[Ρήσος] πρώιμος (;) 4ος αιώνας

Αδαμάντειο Μέγαρο, Λεωφ. Διγενή Ακρίτα 13-15, 1055, Τ.Θ. 24801, 1304 Λευκωσία
Αρ. Τηλ.: +357 22411600, Αρ. Φαξ.: +357 22411601
Web Site: www.ouc.ac.cy
 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΣΩΖΟΜΕΝΩΝ ΤΡΑΓΩ∆ΙΩΝ

Στάθη Παπακωνσταντίνου
http://users.sch.gr//statpapako/selida1.htm

ΑΙΣΧΥΛΟΣ (525πΧ Αθήνα/456 Γέλα)

Οι σωζόµενες τραγωδίες είναι 7

Πέρσες
Επτά επί Θήβας
Ικέτιδες
Αγαµέµνων
Χοηφόροι
Ευµενίδες
Προµηθέας ∆εσµώτης

Οι τραγωδίες : Αγαµέµνων, Χοηφόροι και Ευµενίδες αποτελούν τριλογία Ορέστεια

Πέρσες

Ανέβηκε το 472 π.Χ (1077 στίχοι). Ο χορός αποτελείται από επιφανείς Πέρσες που
αναπληρώνουν τον Ξέρξη κατά την απουσία του.

Πρόσωπα: Άτοσσα (µητέρα Ξέρξη) Ξέρξης, Είδωλο του ∆αρείου, Άγγελος Τόπος = Παλάτι του
Ξέρξη.

Οι γέροντες( χορός), γεµάτοι αγωνία ,καταφθάνουν για να συσκεφθούν, καθώς έχει περάσει
αρκετός καιρός που δεν έχουν νέα του Ξέρξη. Απαριθµούν τα έθνη που συµµετέχουν στην
εκστρατεία και δηµιουργείται η πεποίθηση ότι η δύναµη αυτή είναι ανίκητη. Όµως κάποιος
θεός µπορεί να...... "Ο Ξέρξης είχε πάρει χρησµό πως θα κάνει νικηφόρους πολέµους, υπό την
προϋπόθεση να µην διαβεί θάλασσα". Φόβοι και υποψίες αρχίζουν να γεννιούνται. Εµφανίζεται
η Άτοσσα που είδε ένα σηµαδιακό και δυσοίωνο για το γιο της όνειρο τη νύχτα αλλά και
κάποιο κακό σηµάδι στο βωµό του Απόλλωνα το πρωί. Ο χορός την καθησυχάζει και της
υποδεικνύει να προσφέρει χοές στους θεούς και στο νεκρό ∆αρείο. Τότε αυτή ζητάει πληροφορίες
για την Αθήνα. Εκείνη τη στιγµή καταφθάνει αγγελιαφόρος µε το τροµερό άγγελµα. θρήνος
ξεσπά, καθώς ο αγγελιαφόρος εκθέτει τα συµβάντα. Η βασίλισσα κάνει τις σπονδές στον τάφο του
∆αρείου, ο οποίος εµφανίζεται και πληροφορεί πως τα γεγονότα επαληθεύουν παλιότερο χρησµό
που ο γιος του, σαν άµυαλος, δεν απόφυγε. Συνιστά "Ψυχραιµία !" και.. " Μακριά απ' τους
Έλληνες!". Με πόνο ανακαλύπτει την αιτία. "Τιµωρηθήκαµε για την ασέβεια µας και την έπαρση
µας". Σε βαριά ατµόσφαιρα καταφθάνει και ο Ξέρξης µε τα λείψανα του στρατού του....

Επτά επί Θήβας

Ανέβηκε το 467π.Χ(1078 στίχοι).
Ο χορός αποτελείται από Θηβαίες παρθένες
Τόπος του δράµατος είναι η Θήβα.
Πρόσωπα: Ετεοκλής, Αντιγόνη, Ισµήνη, Κατάσκοπος, Κήρυκας. Η τριλογία συµπληρώνονταν µε
τις τραγωδίες Οιδίπους,Λάιος και το σατυρικό δράµα "Σφίγξ".

1
 Ο Ετεοκλής µιλάει για τη σοβαρότητα της κατάστασης, όταν φτάνει αγγελιαφόρος µε µήνυµα
για τη δράση των εχθρών. Ο χορός έντροµος ζητάει καταφύγιο στους βωµούς. Ενώ προσεύχονται,
ο Ετεοκλής προσπαθεί να τις καθησυχάσει. Καταφθάνει ο αγγελιαφόρος µε νεότερες ειδήσεις.
Ακολουθούν εφτά ζευγάρια λόγων στους οποίους, ο µεν αγγελιαφόρος, για κάθε µια από τις
εφτά πύλες, περιγράφει τον εχθρικό πολεµιστή που έχει αναλάβει να της επιτεθεί, ο δε Ετεοκλής
απαντά µε αντίστοιχες οδηγίες.
Μάταια ο χορός προσπαθεί ν' αποτρέψει τον Ετεοκλή απ' την έβδοµη πύλη, που την πολιορκεί
ο αδερφός του, Πολυνείκης. Όµως η Μοίρα τον κατευθύνει.
Με αγγελική ρήση αναγγέλλεται η σωτηρία της Θήβας και ο αλληλοσκοτωµός των αδελφών.
Ακολουθεί κοµµός της Αντιγόνης και της Ισµήνης που θρηνούν τα χαµένα αδέρφια. Κήρυκας
ανακοινώνει την απαγόρευση της ταφής του Πολυνείκη, ενώ η Αντιγόνη δηλώνει ότι θα θάψει τον
αδερφό της.
Τους τελευταίους 74 στίχους τους πρόσθεσε κάποιος άλλος στο έργο του
Αισχύλου, µεταγενέστερα, προφανώς για να συνδεθεί µε την Αντιγόνη του Σοφοκλή.

Ικέτιδες
Ανέβηκε το 463 π.Χ. (1073 στίχοι).
Το χορό συγκροτούν οι κόρες του ∆αναού. Τόπος= Άργος.
Πρόσωπα: ∆αναός. βασιλιάς, κήρυκας.
Την τριλογία συµπλήρωναν οι τραγωδίες Αιγύπτιοι και ∆αναΐδες

Οι πενήντα κόρες του ∆αναού (στο χορό συµµετέχουν δώδεκα), µε αρχηγό τον πατέρα τους
καταφεύγουν ικέτιδες στο Άργος και αγκαλιάζουν τους βωµούς. Προσπαθούν να αποφύγουν το
γάµο µε τα ξαδέρφια τους, παιδιά του Αιγύπτου. Ζητούν προστασία, αλλά ο βασιλιάς του Άργους
µένει αναποφάσιστος. Η απόφαση είναι δύσκολη. Αν τις βοηθήσει, οι Αιγύπτιοι θα του κηρύξουν
πόλεµο. Αν τις διώξει, θα ασεβήσει στον Ξένιο ∆ία. Οι κοπέλες απειλούν ότι θα κρεµαστούν από
τα αγάλµατα, πράγµα που θα επιφέρει αξερίζωτη κατάρα στο 'Άργος. Είναι έτοιµος ν'
αντιµετωπίσει θετικά το ζήτηµα τους, αλλά το θέτει στη λαϊκή συνέλευση, η απόφαση της οποίας
έχει γι' αυτόν δεσµευτικό χαρακτήρα.
Τη θετική απόφαση της συνέλευσης µεταφέρει ο ∆αναός. Ακολουθούν οι ευχαριστίες του
χορού και οι ευλογίες του για το Άργος.
Όµως τα πλοία των Αιγυπτίων κάνουν την εµφάνιση τους. Ακολουθεί σκηνή µε τον κήρυκα
των Αιγυπτίων που προσπαθεί ν' αποσπάσει τις κοπέλες και στο βασιλιά που τον διώχνει στα
πλοία. Οι ∆αναΐδες σε ποµπή µαζί µε τον παραχορό( υπηρέτριες) κατευθύνονται επιτέλους στην
πόλη, εγκαταλείποντας τη σκηνή µε χαρούµενο τραγούδι.

Ορέστεια
Ανέβηκε το 458 π.Χ. Η τριλογία αυτή είναι η µόνη που σώζεται ολόκληρη και αποτελείται
από: 1.Αγαµέµνων 2.Χοηφόροι 3.Ευµενίδες 4.Πρωτεύς(σατυρικό δράµα που χάθηκε)

2
 Αγαµέµνων

Το χορό αποτελεί ένας όµιλος (όχλος) πρεσβυτών (1673 στίχοι.)

Πρόσωπα: Φύλακας, Αγγελος, Ταλθύβιος, Κλυταιµνήστρα,
Κήρυκας, Αγαµέµνονας, Κασάνδρα, Αίγισθος.
Τόπος=Ανάκτορο του Αγαµέµνονα.

Ο Αγαµέµνονας, πριν φύγει για την Τροία, είχε πει στη σύζυγο του πως, αν την κυριεύσει, θα
της το ανακοινώσει από µακριά µε φωτεινά σήµατα. Όσον καιρό λείπει ο Αγαµέµνονας, η
Κλυταιµνήστρα βάζει κάποιον φύλακα µε πληρωµή για να προσέχει µήπως φανούν τα σήµατα
του άντρα της, ενώ παράλληλα τρέφει γι' αυτόν απέραντο µίσος (θυσίασε την κόρη της) και συζεί
µε τον εραστή της, Αίγισθο.
Ο κήρυκας είδε τα σήµατα και τ' αναγγέλλει. Η Κλυταιµνήστρα καλεί τους γέροντες( χορός)
για να κοινοποιήσει την άφιξη του συζύγου της. Αυτοί χαρούµενοι παιανίζουν, σαν µαθαίνουν τα
νέα. Πρώτος έρχεται ο κήρυκας Ταλθύβιος που ανακοινώνει τα συµβάντα και την άφιξη του
Αγαµέµνονα που έρχεται πάνω σε άµαξα, ακολουθούµενη από δεύτερη άµαξα στην οποία
επιβαίνει η Κασσάνδρα και µεταφέρει και τα λάφυρα. Ο Αγαµέµνονας πείθεται από τη σύζυγο του
να µπει στο παλάτι. Η Κασσάνδρα απ' έξω προµαντεύει τον χαµό του και το χαµό της ίδιας .Στη
συνέχεια προαναγγέλλει τη µητροκτονία του Ορέστη.
Εµφανίζεται µετά από ένα χορικό η Κλυταιµνήστρα µε τα θύµατα της, µεθυσµένη από την
πράξη της.
Ο χορός της επισηµαίνει τη σοβαρότητα αυτού που έκανε, αλλά αυτή δείχνει να ζει σ' άλλον
κόσµο. ∆εν µεταµελεί. Εντάσσει την πράξη της στην κατάρα που βαραίνει τη γενιά του
Τάνταλου.
Ο Αίγισθος την άφησε να τα κάνει όλα µόνη της και τώρα παριστάνει τον αφέντη.
Ο Χορός εξοργίζεται και απειλείται µάχη. Παρεµβαίνει η Κλυταιµνήστρα και αποτραβά τον
Αίγισθο στο... παλάτι τους πλέον...........

Χοηφόροι
Το χορό αποτελούν οι χοηφόρες, δηλαδή γυναίκες µε επικεφαλής την Ηλέκτρα, που πάνε να
προσφέρουν χοές στον τύµβο του Αγαµέµνονα. (1076 στίχοι)
Πρόσωπα: Ορέστης, Ηλέκτρα, Οικέτης, Κλυταιµνήστρα,
Τροφός, Αίγισθος, Πυλάδης

Ο Ορέστης µαζί µε τον Πυλάδη βρίσκονται στον τάφο του Αγαµέµνονα, όπου καταφθάνουν
γυναίκες µε επικεφαλής την Ηλέκτρα σταλµένες απ' την Κλυταιµνήστρα µε εξιλαστικές
προσφορές, ύστερα από ένα κακό όνειρο. Οι δυο νέοι αποµακρύνονται µε την άφιξη των
γυναικών. Η Ηλέκτρα προσφέρει τις χοές, ενώ παρακαλεί να επιστρέψει ο Ορέστης και να
εκδικηθεί. Ανακαλύπτει στον τάφο µια τούφα µαλλιών και τα χνάρια του και προαισθάνεται την
άφιξή του. Ο Ορέστης εµφανίζεται. Το αδέρφια αναγνωρίζονται και ο Ορέστης της αποκαλύπτει
το σχέδιο του. Η Κλυταιµνήστρα, στην οποία εµφανίζεται σαν αγγελιαφόρος του δικού του
θανάτου, δεν τον αναγνωρίζει. Φιλοξενεί τον Ορέστη και
τον Πυλάδη, ενώ στέλνει την τροφό (παραµάνα του Ορέστη) για να ειδοποιήσει τον Αίγισθο. Η
τροφός χύνει για τον Ορέστη τα δάκρυα που η µητέρα του γι' αυτόν δεν έχει. Ο Αίγισθος έρχε-
ται και σκοτώνεται απ' το σπαθί του Ορέστη. Ειδοποιείται και η Κλυταιµνήστρα που, µετά από
σύντοµη στιχοµυθία µε το γιο της, σκοτώνεται. Ο Ορέστης προσπαθεί να δικαιολογήσει την πράξη
του. Καλεί τον ήλιο για µάρτυρα. Οι δικαιολογίες δεν τον προφυλάσσουν. Τα πνεύµατα που
θέλουν να τον εκδικηθούν( Ερινύες) βγαίνουν από τη γη. Εµφανίζονται ενώπιον του. Έντροµος

3
ορµά έξω απ' τη σκηνή µε κατεύθυνση τους ∆ελφούς ( απ' όπου πήρε και την εντολή της
µητροκτονίας) για να βρει τη λύτρωση....................

Ευµενίδες
Το χορό αποτελούν οι Ευµενίδες (εξευγενισµένες Ερινύες) (1047 στίχοι)
Πρόσωπα: Πυθία, Απόλλωνας, Ορέστης.
Είδωλο Κλυταιµνήστρας, Αθηνά, Προποµποί

Η Πυθία αναστατωµένη αντικρίζει τον Ορέστη στο βωµό, περικυκλωµένο από τις Ερινύες που
τον καταδιώκουν. Ο Απόλλωνας εµφανίζεται στον διωκόµενο και του υπόσχεται την αµέριστη
συµπαράσταση του." θα τον συνοδεύσει ο Ερµής ως την Αθήνα, όπου θα βρει δικαστές που θα
τον κρίνουν δίκαια. Στο δρόµο για την Αθήνα ασφαλής συνοδεία θα αποµακρύνει Ερινύες". (
Πρώτη σκηνή)
Ο Ορέστης εµφανίζεται στην Ακρόπολη, ικέτης στο άγαλµα της Αθηνάς. Γύρω του οι
Ερινύες, λιγότερο άγριες. Εµφανίζεται και η Αθηνά που µαθαίνει τα συµβάντα. Αποφασίζει να
δηµιουργήσει αιώνιο δικαστήριο( Άρειος πάγος) που θ' απονέµει δικαιοσύνη σε περιπτώσεις
φόνου .Φέρνει τους πιο καλούς Αθηναίους για δικαστές. Εµφανίζεται και ο Απόλλωνας
(συνήγορος του Ορέστη) που θεωρεί το φόνο του Αγαµέµνονα βαρύτερο απ' τη µητροκτονία. Οι
Ερινύες αντιδρούν. Στην Ψηφοφορία που ακολουθεί προκύπτει ισοψηφία. Βαραίνει η
απαλλακτική για τον Ορέστη ψήφος του προέδρου (Αθηνά).
Ο Ορέστης αθωώνεται και ευγνωµονεί την Αθήνα. Οι Ερινύες θυµώνουν. Η Αθηνά όµως τις
µεταπείθει και µετατρέπονται σε Ευµενίδες που θα χαρίζουν την αφθονία στην Αθήνα.. (σκηνή
δεύτερη)

Προµηθέας ∆εσµώτης

Αµφίβολη η χρονολόγησή του (µεταξύ 472 και 456 π.Χ). Αποτελείται από 1093 στίχους.
Το χορό αποτελούν οι Ωκεανίδες
Την τριλογία µε τον γενικό τίτλο Προµηθέας συµπλήρωναν οι τραγωδίες Προµηθέας
πυρφόρος και Προµηθέας λυόµενος.
Πρόσωπα: Κράτος και Βία, Ήφαιστος, Προµηθέας, Ωκεανός
(Γη και Ηρακλής) Ερµής, Ιώ

Ο Τιτάνας Προµηθέας δένεται στον Καύκασο τιµωρηµένος απ' το ∆ία. Ο Ήφαιστος τον
συµπονάει, καθώς το Κράτος και η Βία τον καρφώνουν αλύπητα. Στη συνέχεια τον επισκέπτονται
οι Ωκεανίδες που τον συµπονούν κι αυτές. Έρχεται στη συνέχεια ο Ωκεανός συµβουλεύοντας
υποχώρηση και κάµψη της αδιαλλαξίας. Ο Προµηθέας αρνείται. Τρίτος επισκέπτης η Ιώ (κόρη
του Ίναχου) κυνηγηµένη απ' την οργή της Ήρας. Στη συζήτηση ο Προµηθέας προµαντεύει
απαλλαγή του ίδιου και της Ιώς απ' τα δεινά στο µέλλον. Αφήνει και κάποιο υπονοούµενο στο
χορό ότι γνωρίζει µυστικό για την καταστροφή του ∆ία. Τα λόγια του ακούγονται. Σε λίγο φτάνει
ο Ερµής και τον απειλεί για να του αποσπάσει το µυστικό. Μάταια επιµένει. Ο Προµηθέας
αντιστέκεται ακόµη και στον κεραυνό του ∆ία.
Στο τέλος του έργου βουλιάζει στα βάθη µαζί µε το χορό, που του µένει πιστός.

4
 ΣΟΦΟΚΛΗΣ ( 497 π.Χ--406 π.Χ Αθήνα)

Οι σωζόµενες τραγωδίες είναι 7

Αίας
Ηλέκτρα
Οιδίπους Τύραννος
Αντιγόνη
Τραχίνιαι
Φιλοκτήτης
Οιδίπους επί Κολονώ

Αίας
Γράφτηκε µεταξύ 460 και 450 π.Χ. ( 1420 στίχοι).
Το χορό αποτελούν Σαλαµίνιοι ναυτικοί.
Πρόσωπα: Αθηνά, Οδυσσεύς, Αίας, Τέκµησσα, Άγγελος, Τεύκρος, Μενέλαος, Αγαµέµνων,
Βουβά πρόσωπα( Ευρυσάκης, παιδαγωγός, κήρυξ)

Βαθιά χαράµατα ο Οδυσσέας φτάνει έξω απ' τη σκηνή του Αίαντα και τον προσφωνεί η θεά
Αθηνά. Ο Αίαντας νικήθηκε από τον Οδυσσέα στο δικαστήριο για τα όπλα του Ηρακλή.
Εκείνος (ο Αίαντας) βγήκε τη νύχτα για να εκδικηθεί µε το σπαθί τον αντίπαλο του .Η Αθηνά
του θόλωσε το µυαλό και, αντί για τον Οδυσσέα, έσφαζε τα κοπάδια των Ελλήνων. Αυτά ο
Οδυσσέας τα µαθαίνει απ' τη θεά "κάτι είχε ακούσει και ήρθε να δει από κοντά". Η Αθηνά
εµφανίζεται χαιρέκακη µε τον Αίαντα και σκληρή, ενώ ο Οδυσσέας τον συµπονάει. Η θεά
φωνάζει έξω τον Αίαντα για να τον εξευτελίσει. Σε λίγο η θεά ηρεµεί και ηθικολογεί. Η γυναίκα
του Αίαντα( Τέκµησσα)διηγείται τα συµβάντα στο χορό. Ο Αίαντας συνέρχεται ανάµεσα στα
σφαγµένα ζώα.
Όταν του στέρησαν τα όπλα έχασε µέρος της τιµής του, τώρα µε τα καµώµατα του, την
έχασε ολοκληρωτικά. Συνειδητοποιεί πως δεν έχει άλλη επιλογή από τον ένδοξο θάνατο. Μάταια
τον παρακαλεί η γυναίκα του, καθώς αποχαιρετά το γιο του. θεωρεί ότι µια ανώτερη Τάξη του
ζητά να υποταχθεί. Ζητάει λοιπόν ένα καθαρτήριο θαλασσινό µπάνιο, να θάψει το µοιραίο σπαθί
και να συµφιλιωθεί µε τους Ατρείδες. Μια µαντεία του Κάλχα αναστατώνει τον χορό. Όλοι
τρέχουν στην ακρογιαλιά, όπου ο Αίας ύστερα από ένα µονόλογο γεµάτο µίσος αυτοκτονεί. Ο
Τεύκρος, στη συνέχεια αντιµετωπίζει τους Ατρείδες που σε µια εκδήλωση µικροπρέπειας ,θέλουν
ν' αφήσουν άταφο και χωρίς τιµές τον Αίαντα. Τον βοηθάει ο Οδυσσέας που εξασφαλίζει έντιµη
ταφή για το νεκρό.

Ηλέκτρα
Όψιµο έργο του Σοφοκλή. Η χρονολόγησή του είναι αδύνατη(1510 στίχοι)
Ο Χορός αποτελείται από ντόπιες παρθένες.
Πρόσωπα: Παιδαγωγός, Ορέστης, Ηλέκτρα, Χρυσόθεµη, Κλυταιµνήστρα, Αίγισθος.

Ο Ορέστης µαζί µε τον παιδαγωγό του φτάνει στις Μυκήνες και ετοιµάζει το ψέµα του που
θα του ανοίξει το δρόµο για εκδίκηση. Αντηχούν από µέσα οι θρήνοι της Ηλέκτρας. Ο Ορέστης
κατευθύνεται στον τάφο του πατέρα, όπου κατευθύνεται και η Χρυσόθεµη µαζί µε άλλες
Μυκηναίες, ύστερα από προτροπή της Κλυταιµνήστρας που είδε ένα κακό όνειρο. Η Ηλέκτρα
υποφέρει, γιατί δεν συµβιβάστηκε, όπως η Χρυσόθεµη, µε την κατάσταση.

5
 Σε διάλογο που ακολουθεί, η Ηλέκτρα ξεσκεπάζει τη µάσκα της υποκρισίας της µητέρας της,
ενώ η συζήτηση περιπλέκεται γύρω από τον Ορέστη, στον οποίο η Ηλέκτρα εναποθέτει τις
ελπίδες της. Η Κλυταιµνήστρα παρακαλεί τον Απόλλωνα για να τη σώσει από την εκδίκηση. Τότε
φθάνει ο Παιδαγωγός του Ορέστη και ανακοινώνει το θάνατο του σε µια αρµατοδροµία στους
∆ελφούς, γκρεµίζοντας τις ελπίδες της Ηλέκτρας.
Ακολουθεί κοµµός. Η επιστροφή της Χρυσόθεµης που βρήκε στον τάφο λουλούδια και µια
τούφα µαλλιών, σηµάδι πως γύρισε ο Ορέστης, δίνει νέα διάσταση στα πράγµατα.
Η Ηλέκτρα βρισκόµενη στον κόσµο των παραισθήσεων και της πλάνης, δεν αντιλαµβάνεται
τα πράγµατα και αποφασίζει να εκδικηθεί µόνη της, και ζητά τη βοήθεια της Χρυσόθεµης ,που δεν
µπορεί να τη δώσει. Φτάνει ο Ορέστης µε µια υδρία, που δήθεν περιέχει την τέφρα του ίδιου. ∆εν
αναγνωρίζει την αδερφή του που αρχίζει έναν συγκινητικό διάλογο µε την τέφρα του. Ο Ορέστης
συστήνεται και ακολουθεί αγαλλίαση.

Στη συνέχεια ο Ορέστης µπαίνει στο παλάτι και σε λίγο ακούγονται οι φωνές της
Κλυταιµνήστρας. Η Ηλέκτρα φωνάζει στον Ορέστη να ξαναχτυπήσει. Μετά από λίγο εµφανίζεται
ο Αίγισθος που συλλαµβάνεται από τον Ορέστη και σπρώχνεται στο εσωτερικό για να πεθάνει στο
ίδιο µέρος που σκότωσε τον Αγαµέµνονα...

Οιδίπους Τύραννος
Ανέβηκε ανάµεσα στο 429 και 426 π.Χ. (στίχοι 1530)
Χορός:Γέροντες Θηβαίοι
Πρόσωπα:Οιδίποδας, ιερέας, Κρέοντας, Τειρεσίας, Ιοκάστη,
΄Αγγελος, Θεράποντας Λαϊου, Εξάγγελος

΄Ένας όµιλος ικετών καταφθάνει στον Οιδίποδα µε επικεφαλής έναν ιερέα, και περιγράφει µε
µελανά χρώµατα την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η πόλη και του ζητά µέτρα για την
αντιµετώπιση της κατάστασης. Ο Οιδίποδας, ανησυχώντας για τις διαστάσεις του λοιµού, έχει
στείλει τον Κρέοντα στους ∆ελφούς, που φθάνει πάνω στην ώρα…

Ο Κρέοντας λεει ότι οι θεοί είναι εξοργισµένοι από το θάνατο του Λαΐου και η συµφορά θα
σταµατήσει, όταν βρεθεί και εκδιωχθεί ο φονιάς του. Ο Οιδίποδας αρχίζει την έρευνα. Ζητά την
συνδροµή των πολιτών και καταριέται τον δράστη. Ζητάει τη συµβουλή του Τειρεσία. Ο µάντης
έρχεται µα αρνείται να µιλήσει. Ύστερα από έντονη λογοµαχία και βαρύτατες αλληλοκατηγορίες,
ο Τειρεσίας αποκαλύπτει την αλήθεια. Ο φονιάς του Λάιου είναι ο Οιδίποδας, που διαβλέπει πίσω
απ' τις αποκαλύψεις του µάντη σκευωρία του Κρέοντα, τον οποίο και καλεί για να δώσει
εξηγήσεις, µέσα σε κλίµα έντασης και απειλών. Οι φωνές βγάζουν από το παλάτι την Ιοκάστη
που παρεµβαίνει κατευναστικά.
Μαύρες σκέψεις ζώνουν τον Οιδίποδα που αρχίζει ν' αµφιβάλλει, µήπως αυτά που του είπε ο
µάντης είναι σωστά. Η Ιοκάστη τον καθησυχάζει, αφού σε κάθε ενδοιασµό του Οιδίποδα έχει
απαλλακτική γι' αυτόν απάντηση, ενώ του αναφέρει και το χρησµό που είχε πάρει ο Λάιος για να
τον πείσει πως δεν πρέπει να δίνει κάποιος σηµασία στους χρησµούς.
Φτάνει άγγελος απ' την Κόρινθο που ανακοινώνει την Ιοκάστη πως πέθανε ο πατέρας του
Οιδίποδα, Πόλυβος, και τον ζητούν στην Κόρινθο για να τον κάνουν βασιλιά τους. Ο Οιδίποδας
ανακουφίζεται, γιατί φοβόταν τον χρησµό (πως θα σκοτώσει τον πατέρα του)
Ο άγγελος όµως είναι ο ίδιος που έσωσε τον Οιδίποδα στον Κιθαιρώνα, βρέφος. Αναζητείται
και ο αυτόπτης µάρτυς του φονικού, που ταυτίζεται µε εκείνον που παρέδωσε στον Κορίνθιο
βοσκό το βρέφος. Όλα πλέον είναι φανερά. Ο Οιδίποδας, ενώ η Ιοκάστη απαγχονίζεται,
αυτοτυφλώνεται και πριν πάρει τον πικρό δρόµο της εξορίας, αποχαιρετά σε µια συγκινητική
σκηνή τα _παιδιά του .Την κατάσταση ελέγχει Ο Κρέοντας.
6
 Αντιγόνη
Ανέβηκε το 441 ή το 442 π.Χ. (Στίχοι :1353)
Ο χορός αποτελείται από Θηβαίους γέροντες ευγενείς.
Πρόσωπα: Αντιγόνη, Ισµήνη, Κρέοντας, Φύλακας, Αίµονας,
Τειρεσίας,΄Αγγελος, Ευρυδίκη, Εξάγγελος.

Στον πρόλογο του έργου συναντάµε την Αντιγόνη χαράµατα έξω απ' το παλάτι του Κρέοντα
να ανακοινώνει στην αδερφή της, την Ισµήνη, την απόφαση της ν' αψηφήσει τη διαταγή του
Κρέοντα και να θάψει τον αδερφό της. Εκείνη τροµαγµένη αρνείται να συµπράξει. θεωρεί ότι οι
νόµοι του βασιλιά δεν επιδέχονται αµφισβήτηση.
Ακολουθούν οι προγραµµατικές δηλώσεις του Κρέοντα στο χορό που αποτελεί και το
συµβούλιο των ευγενών που πλαισιώνει το βασιλιά.
Φύλακας έρχεται τροµοκρατηµένος και αναγγέλλει ότι κάποιος έθαψε το νεκρό Πολυνείκη. Ο
Κρέοντας βλέπει σκευωρία των πολιτικών του αντιπάλων και απειλεί τους πάντες και τα πάντα
αν δεν του φέρουν το δράστη.
Ακολουθεί χορικό, ύµνος στις δυνάµεις του ανθρώπου.
Ο ίδιος φύλακας επιστρέφει µε την Αντιγόνη που τη συνέλαβαν καθώς προσπαθούσε να
ανακουφίσει το νεκρό. Η έκπληξη του Κρέοντα είναι µεγάλη. Η Αντιγόνη δεν αρνείται, δεν
µεταµελεί. θεωρεί αυτονόητο ότι πρέπει να υπακούσει στο θεϊκό νόµο που επιβάλει την ταφή των
νεκρών.
Φέρνουν έξω και την Ισµήνη που θεωρείται συνένοχη. Όλως παραδόξως η Ισµήνη
παραδέχεται ότι συµµετείχε, προκαλώντας οργή και αγανάκτηση στην Αντιγόνη.
Η Αντιγόνη πρέπει να θανατωθεί. χορός αρχικά και ο Αίµονας ( γιος του Κρέοντα και
αρραβωνιαστικός της Αντιγόνης) αργότερα προσπαθούν να µεταπείσουν τον Κρέοντα. Οι σχέσεις
πατέρα και γιου κλονίζονται.
Ακολουθεί χορικό, ύµνος στον έρωτα. Στη συνέχεια έχουµε τον κοµµό της Αντιγόνης.
Τη φυλακίζουν σε µια σπηλιά. Ο Τειρεσίας έρχεται να αναγγείλει δεινά. Τα λόγια του
φοβίζουν τον Κρέοντα που επιτέλους κάµπτεται.
Τρέχει να την αποφυλακίσει αλλά είναι αργά.
Αγγελική ρήση µας πληροφορεί για το τραγικό τέλος Αίµονα και Αντιγόνης.
Συντετριµµένος εµφανίζεται ο Κρέοντας κρατώντας στα χέρια του το πτώµα του γιου του.
∆εύτερος αγγελιαφόρος έρχεται και ανακοινώνει νέες συµφορές από το εσωτερικό του
παλατιού αυτή τη φορά. Η γυναίκα του Κρέοντα Ευρυδίκη ακούγοντας για το χαµό του γιου της
αυτοκτονεί. Ο Κρέοντας καταρρέει.
Αφού µεταµέλησε, έστω και αργά, γιατί τόσο σκληρά τιµωρήθηκε;

Τραχίνιαι
∆ιδάχτηκε µεταξύ Οιδίποδα και Αντιγόνης. (1278 στίχ)
Χορός: γυναίκες απ' την Τραχίνα
Πρόσωπα: ∆ηιάνειρα, δούλη τροφός,
Ύλλος, Άγγελος, Λίχας, Πρέσβυς, Ηρακλής.

Το δράµα ξεκινά µε την προλογική ρήση της ∆ηιάνειρας (γυναίκα του Ηρακλή) που µας
κατατοπίζει σχετικά µε την προϊστορία του έργου. Περιµένει µε το γιο της Ύλλο στην Τραχίνα το
γυρισµό του Ηρακλή.
Εκείνος της µηνάει ότι θα έρθει. Στέλνει όµως εκ των προτέρων µια βασιλοπούλα, την Ιόλη,
στο σπίτι του. Ο κήρυκας Λίχας της λέει ψέµατα, αλλά ένας άλλος αγγελιαφόρος της αποκαλύπτει
ότι η καρδιά του Ηρακλή ανήκει πλέον στην παλλακίδα του.
7
 Αυτή δεν µοιάζει µε τη Μήδεια, δεν τρέφει µίσος. θυµάται ένα ερωτικό φίλτρο που της
έδωσε απ' το αίµα του, πεθαίνοντας ο Κένταυρος Νέσσος που, αν χρησιµοποιηθεί, θα της δώσει
την αγάπη του Ηρακλή.
∆ιαποτίζει το επίσηµο ρούχο του Ηρακλή και του το στέλνει για µια επίσηµη θυσία. Το αίµα
όµως είχε µολυνθεί µε το βέλος του Ηρακλή και ήταν πλέον ένα θανάσιµο δηλητήριο.
Επιστρέφει ο Ύλλος και διηγείται πως αφόρητοι πόνοι έζωσαν τον Ηρακλή και τώρα έρχεται
ετοιµοθάνατος. Η ∆ηιάνειρα µπαίνει στο νυφικό θάλαµο και αυτοκτονεί. Ύστερα µεταφέρεται και
ο Ηρακλής που ύστερα από κώµα συνέρχεται για νέα βάσανα. Θρηνεί, φωνάζει απειλεί. Όταν
άκουσε για το δηλητήριο του Νέσσου, παραδίνεται στη µοίρα του.
Παλιοί χρησµοί, το ξέρει, ξεπληρώνονται τώρα. ∆ίνει οδηγίες στο γιο του να ετοιµάσει την
ταφική πυρά στο όρος Οίτη και να πάρει γυναίκα του την Ιόλη.
Η ποµπή που συνοδεύει τον ήρωα στο θάνατο, αφήνει τη σκηνή..

Φιλοκτήτης
Ανέβηκε το 409 π.Χ.(Στίχοι:1471) Χορός: ναύτες
Πρόσωπα: Οδυσσέας, Φιλοκτήτης, Έµπορος,
Νεοπτόλεµος, Ηρακλής

Πηγαίνοντας για την Τροία οι Έλληνες σταθµεύουν στη Λήµνο. Εκεί ένα φίδι τσίµπησε τον
Φιλοκτήτη και έµεινε οριστικά ανάπηρος.
Παρά τις ικεσίες του τον εγκατέλειψαν µόνο του στο ακατοίκητο νησί ,όπου ζούσε σαν ζώο.
Χρησµός θέλει την Τροία να αλώνεται µε τα τόξα του Ηρακλή που κατέχει ο Φιλοκτήτης.
Ποιος θ' αναλάβει να τον πείσει µετά από την εγκατάλειψη;
0 Οδυσσέας που πείθει τον Νεοπτόλεµο να βοηθήσει στην εξαπάτηση του Φιλοκτήτη. Τον
συµβουλεύει να του αποσπάσει αρχικά την εµπιστοσύνη µε ψεύτικες διηγήσεις και στη συνέχεια
τα όπλα. Ο Νεοπτόλεµος υπόσχεται στον Φιλοκτήτη πως θα τον φέρει στην Ελλάδα µε τους
ναύτες του (χορός).
Βλέποντας όµως την τραγική κατάντια του, συµπονεί τον Φιλοκτήτη, µετανιώνει που τον
εξαπάτησε (από τη φύση του είναι καλός και ηθικός νέος) και είναι έτοιµος, παρά τις αντιρρήσεις
του Οδυσσέα να πάει µε τον Φιλοκτήτη στην Ελλάδα.
Ο Φιλοκτήτης νιώθει για δεύτερη φορά πικρότατα γελασµένος, αναγνωρίζει όµως το ήθος
του νεαρού, όταν του ξαναδίνει τα όπλα.
Τελικά εµφανίζεται ο Ηρακλής (σαν από µηχανής θεός) και τους συστήνει να πάνε στην
Τροία χωρίς αργοπορία, γιατί πρέπει να πληρωθεί ο χρησµός που θέλει την άλωσή της, ενώ στο
δρόµο θα στείλει τον Ασκληπιό, που θα δώσει τέλος στις πληγές του Φιλοκτήτη.
Συγκινηµένος ο Φιλοκτήτης αποχαιρετά το άγριο τοπίο µε το οποίο 10 χρόνια συνέζησε .

Οιδίπους επί Κολωνώ

Ανέβηκε το 401 π.Χ.- δηλαδή 5 χρόνια µετά το θάνατο του Σοφοκλή
Χορός: Γέροντες από την Αττική. (Στίχοι 1779)
Πρόσωπα: Οιδίποδας, Αντιγόνη, Ξένος, Ισµήνη, Θησέας,
Κρέοντας, Πολυνείκης, Άγγελος.

Ο Οιδίποδας, ένας τυφλός ζητιάνος, µπαίνει σ' ένα χώρο ιερό µε τις κόρες του και κάποιος
ξένος προσπαθεί να τον διώξει. Καταλαβαίνοντας πού βρίσκεται, θυµάται χρησµό που του
υποσχόταν να βρει εδώ γαλήνη, µετά τις δυστυχίες.
8
 Οι γέροντες (χορός)τροµάζουν στο άκουσµα του ονόµατος του. Όµως ο µεγάθυµος βασιλιάς
τους, Θησέας, θα πάρει µια δύσκολη απόφαση.
Ο Οιδίποδας εξευµενίζει τις θεές του άλσους και στέλνει την Ισµήνη να κάνει τις υγρές
σπονδές για λογαριασµό του. Ακολουθεί κοµµός του Οιδίποδα και άφιξη του Θησέα. Ο
Οιδίποδας διηγείται τα παθήµατα του, για να δείξει ότι είναι υποκειµενικά αθώος και το ξέρει. Ο
Θησέας θυµάται τις δικές του δυσκολίες και την αστάθεια των ανθρώπινων πραγµάτων και
σκύβει στη δυστυχία του άλλου. θα τον ακολουθήσει σαν συνοδός, καθώς βαδίζει στο θάνατο
του.
Εµφανίζεται η Ισµήνη και αναφέρει ότι τα αγόρια (Ετεοκλής και Πολυνείκης)
διχογνώµησαν για τη βασιλεία. Επίκειται µάχη και σύµφωνα µε χρησµό θα κερδίσει όποιος έχει
το µέρος του Οιδίποδα.
Φτάνει πρώτα ο Κρέοντας µε τον Ετεοκλή. Ο Οιδίποδας, παρά τις κολακείες, δεν πείθεται.
Ο Κρέοντας αρπάζει τις κόρες σαν οµήρους. Η επέµβαση του Θησέα αποκαθιστά το δίκαιο.
∆εύτερος και διαφορετικός ο Πολυνείκης που αναστατώνεται στη θέα του πατέρα του. Με
συναίσθηση ενοχής ικετεύει για την εύνοια του πατέρα. Ο Οιδίποδας οργισµένος τον στέλνει στην
καταστροφή.Ο Πολυνείκης παρακαλεί τις αδερφές του τσακισµένος, να τον θάψουν.
Ένας κεραυνός καλεί κοντά του τον Οιδίποδα στον τελευταίο του δρόµο. Με µια αγγελική
ρήση συµµετέχουµε στο µυστήριο αυτού του θανάτου, που σηµαίνει την είσοδο σε µια ανώτερη
ζωή.
Ο Θησέας µε τις κόρες του µακαρίτη, καθώς τις παρηγορεί τρυφερά και τις υπόσχεται τη
βοήθεια του, κλείνει τη σκηνή.........

9
ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ (485/84 π.Χ-406 π. Χ)

΄Αλκηστη Ικέτιδες Ελένη

Μήδεια Ηρακλής Φοίνισσαι
Ηρακλείδες ΄Ιωνας Ορέστης
Ιππόλυτος Τρωάδες Βάκχαι
Ανδροµάχη Ηλέκτρα Ρήσος
Εκάβη Ιφιγένεια εν Ταύροις
Κύκλωπας Ιφιγένεια εν Αυλίδι

Αλκηστη

Ανέβηκε το 438 π.Χ(1163 στίχοι)

Χορός: Γέροντες από τις Φερές.
Πρόσωπα:Απόλλων, θάνατος, θεραπαινίδα Άλκηστης, Άλκηστη,
Άδµητος, Παιδί Άλκηστης, Ηρακλής, Φέρης, θεράπων.

Ο Απόλλωνας είχε ζητήσει απ' τις Μοίρες να επιτρέψουν στον Άδµητο να ζήσει 2 φορές σε
περίπτωση που κάποιος άλλος τον αντικαθιστούσε στον θάνατο. Η γυναίκα του η Άλκηστη
προσφέρθηκε σε αντίθεση µε τους γονείς του που δεν προσφέρθηκαν.
Το δράµα αρχίζει µε τον Απόλλωνα και τον θάνατο που συναντιούνται έξω από το σπίτι του
Άδµητου. Ο χορός µπαίνει µε στίχους ανησυχίας και θρήνου. Μια υπηρέτρια τους πληροφορεί ότι
µέσα η Άλκηστη αποχαιρετά τους οικείους και το προσωπικό. Στη συνέχεια εµφανίζονται στη
σκηνή οι δυο σύζυγοι. Ακολουθούν τα τελευταία λόγια και ο θάνατος της Άλκηστης.
Στη συνέχεια κάνει την εµφάνιση του ο Ηρακλής, ο σωτήρας του Άδµητου, για να τον
επισκεφθεί. Ο Άδµητος για να τον φιλοξενήσει δεν του λεει τι συµβαίνει. Ετοιµάζεται η νεκρική
ποµπή, καθώς καταφθάνει ο Φέρητας (πατέρας Άδµητου)µε δώρα για τη νεκρή. Μια έντονη
λογοµαχία ξεσπά ανάµεσα σε πατέρα και γιο. Και οι δυο κατηγορούν τον άλλο για ταπεινή
φιλοζωϊα. Η νεκρική ποµπή και ο χορός αφήνουν τη σκηνή.
Ο Ηρακλής που τρωγόπινε ευχάριστα, µαθαίνει την αλήθεια από έναν υπηρέτη. Ετοιµάζεται
να τα βάλει µε τον θάνατο. Όταν ο Άδµητος επιστρέφει απαρηγόρητος, ο Ηρακλής του
ξαναδίνει τη γυναίκα του. Τη δίνει όµως σκεπασµένη, σαν ξένη, για να δοκιµάσει την πίστη του.
Ύστερα οι σύζυγοι ενωµένοι ξανά, διαβαίνουν το κατώφλι του παλατιού για τη νέα ζωή.....

Μήδεια

Ανέβηκε το 431 π.Χ(στίχοι 1419).Χορός:Κορίνθιες γυναίκες

Πρόσωπα: Τροφός, Κρέοντας, Παιδιά Μήδειας, Μήδεια,
Παιδαγωγός, Ιάσονας, Αιγέας, ΄Αγγελος.

Η Μήδεια, αφού έσωσε και ακολούθησε τον Ιάσονα παντού, βλέπει ότι αυτός την προδίνει για την
κόρη του βασιλιά, ενώ η ίδια δυστυχεί.
Στην αρχή έχουµε έναν επεξηγηµατικό πρόλογο της παραµάνας. Ακολουθεί σκηνή µε τα
παιδιά της Μήδειας, όταν από το εσωτερικό ακούγονται τα άγρια ξεφωνητά και οι κατάρες της
εγκαταλειµµένης.
Εµφανίζεται συγκρατηµένη στον χορό (Κορίνθιες γυναίκες) και µιλάει για τη θέση της
γυναίκας και την προσωπική της τύχη.

10
 Είναι αποφασισµένη να εκδικηθεί, αλλά δεν ξέρει τον τρόπο. Εξασφάλιζει όµως τη σιωπή του
χορού. Στην επόµενη σκηνή ο Κρέοντας δίνει στη Μήδεια µια µέρα άδεια αναβολής της εξορίας.
Ακολουθεί σκηνή ανάµεσα στους δυο συζύγους, όπου ο Ιάσονας προσπαθεί την προδοσία του να
τη χρυσώσει µε γλυκά λόγια.
Στην επόµενη σκηνή εµφανίζεται σαν κοµήτης ο βασιλιάς Αιγέας που επιστρέφει απ' το
µαντείο και υπόσχεται καταφύγιο στη Μήδεια. Τώρα η Μήδεια αποφασίζει το δρόµο της. "θα
στείλει µε τα παιδιά της δώρα στη νεόνυµφη, που θα την καταστρέψουν και ύστερα θα σκοτώσει
τα παιδιά της". Μετά από µια ψεύτικη συµφιλίωση ο Ιάσονας ησυχάζει, ενώ τα µοιραία δώρα
παίρνουν το δρόµο προς την Κρέουσα.
Τα παιδιά επιστρέφουν. Τώρα πια δεν υπάρχει δρόµος επιστροφής. Ταλαντεύεται ανάµεσα
στην αγάπη για τα παιδιά και τον πόνο. Τελικά το πάθος υπερισχύει, όταν αγγελιαφόρος
αναγγέλλει το θάνατο του Κρέοντα και της Κρέουσας µέσα σε φρικτούς πόνους. Η Μήδεια δίνει
τα θανάσιµα χτυπήµατα που ξέρει ότι χτυπούν την καρδιά της. Πολύ αργά φτάνει ο Ιάσονας, αλλά
συναντά την καταφρόνια, που θριαµβεύει πάνω στο θρήνο του....

Ηρακλείδες

430π.Χ(1055 στίχοι.) Χορός(γέροντες από την Αττική)

Πρόσωπα:Ιόλαος, Κήρυξ, ∆ηµοφών, Μακαρία Παρθένος, θεράπων, Αλκµήνη, Άγγελος,
Ευρυσθεύς

Ο Ιόλαος (γιος του Ιφικλή) συναγωνιστής του Ηρακλή,γέρος πια, προλογίζοντας το έργο µας
λέει ότι συνοδεύει σαν προστάτης τους κυνηγηµένους από τον Ευρυσθέα απογόνους του Ηρακλή,
που βρίσκουν καταφύγιο σε βωµό του ∆ία στο Μαραθώνα. Εµφανίζεται κήρυκας του Ευρυσθέα
που ζητά να τους αποσπάσει.
Μπροστά στο βασιλιά του τόπου, ∆ηµοφώντα, εµφανίζεται ο κήρυκας και ο Ιόλαος και ο
καθένας από διαφορετικό πρίσµα και µε διαφορετικό ύφος εκθέτει το ζήτηµα των
Ηρακλειδών. Οι Αργείοι απειλούν µε πόλεµο. Ο ∆ηµοφώντας µένει αναποφάσιστος. Χρησµός
δίνει τη νίκη στους Ηρακλειδείς, εφόσον θυσιαστεί νεαρή παρθένα ευγενικής καταγωγής στη
∆ήµητρα. Ο ∆ηµοφώντας δεν θέλει να θυσιάσει κάποια δική του για χάρη των
Ηρακλειδών. Εµφανίζεται σαν εθελόντρια η Μακαρία, κόρη του Ηρακλή.
Στον Ιόλαο και στην Αλκµήνη εµφανίζεται ο θεράπων (υπηρέτης) που αναγγέλλει την άφιξη
µε στρατό του Ύλλου(γιου του Ηρακλή. Πριν την αποφασιστική µάχη, ο γέρο-Ιόλαος φορά την
πανοπλία, ενώ αγγελιαφόρος αναγγέλλει το θαύµα του ξανανιώµατος του γέρου, που µε τα χέρια
του αιχµαλωτίζει τον Ευρυσθέα.
Ο Ευρυσθέας οδηγείται αιχµάλωτος στην Αλκµήνη(µητέρα του Ηρακλή) που ζητά µε άγριο
µίσος το θάνατο του. Οι Αθηναίοι επεµβαίνουν για τη σωτηρία του. Η Αλκµήνη διατάζει τη
δολοφονία του και δίνει το λείψανο του για ταφή. Λίγο πριν ο Ευρυσθέας, για χάρη των
Αθηναίων, αποκαλύπτει χρησµό του Απόλλωνα, σύµφωνα µε τον οποίο ο τάφος του θα
προστατεύει αποτελεσµατικά την Αττική.

Ιππόλυτος

428 π.Χ.(1466 στίχοι) Χορός:Γυναίκες από την Τροιζήνα

Πρόσωπα:Αφροδίτη, Ιππόλυτος, χορός κυνηγών θεράπων, Τροφός,
Φαίδρα, θησεύς, Άγγελος, Άρτεµη.

11
 Ο Ιππόλυτος είναι γιος του Θησέα από το γάµο του µε µια αµαζόνα, την Ιπολλύτη. Είναι πολύ
όµορφος και συνετός. Μεγαλώνει στην αυλή του Πιτθέα, στην Τροιζήνα. Εκεί καταφεύγει και ο
Θησέας µε τη γυναίκα του, Φαίδρα (κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης) ύστερα από το φόνο του
Πάλλαντα (ενός συγγενή του. Η Φαίδρα, σαν είδε τον Ιππόλυτο, σφοδρά τον ερωτεύθηκε, όχι γιατί
ήταν ακόλαστη, αλλά ύστερα από ώθηση της Αφροδίτης.
Η Αφροδίτη στην προλογική ρήση µας εισάγει στο χώρο και στο χρόνο. Ο Ιππόλυτος µε έναν
όµιλο κυνηγών προσφέρει στεφάνι στην Άρτεµη. ∆ιαπράττει όµως ύβρη καθώς αποπαίρνει ένα
γέρο υπηρέτη και την αξιοτίµητη Αφροδίτη. Η Φαίδρα είναι ετοιµοθάνατη από µαρασµό και της
αποσπά το µυστικό της η παραµάνα της, που µεσολαβεί µεταφέροντας στον Ιππόλυτο τα
αισθήµατα της Φαίδρας. Ο Ιππόλυτος νοιώθει µόνο αποστροφή και αναστάτωση γι' αυτά που
ακούει.
Η Φαίδρα, που κρυφάκουγε , νιώθει αφάνταστη πίκρα που αποκρούστηκε και µπρος στον
εξευτελισµό µπροστά στον αυτοκυριαρχηµένο και περήφανο για την αρετή του νέο, αποφασίζει
να βάλει τέρµα στη ζωή της. Πριν το επιχειρήσει, αφήνει ένα γράµµα για το Θησέα, όπου
κατηγορεί τον Ιππόλυτο ότι πρόσβαλλε την τιµή της. Όταν επιστρέφει ο Θησέας από το κυνήγι,
δεν µπορεί απ' την κατάπληξη να αρθρώσει λέξη στις διαµαρτυρίες του γιου του, που είναι
δεσµευµένος µε όρκο "ν' αποσιωπήσει τα κίνητρα της Φαίδρας".
Με µια απ' τις τρεις ευχές ο Θησέας ζητά απ' τον πατέρα του(Ποσειδώνα) την καταστροφή
του γιου του και τον διώχνει. Με αγγελική ρήση µαθαίνουµε για τον πελώριο ταύρο που στέλνει
ο Ποσειδώνας. Τα άλογα του Ιππόλυτου αφηνιάζουν και τραυµατίζεται θανάσιµα. Ξεψυχώντας
µεταφέρεται στη σκηνή, όπου η Άρτεµη µε στίχους αξέχαστης τρυφερότητας, αποχαιρετά τον
κυνηγό της και αποκαλύπτει την αλήθεια στον Θησέα που θεσπίζει τη λατρεία του.

Ανδροµάχη

Αβέβαιη η χρονολόγηση (Ανάµεσα στο 430 και 415 π.Χ)

(1288 στίχοι) . Χορός: Φθιώτισσες γυναίκες
Πρόσωπα: Ανδροµάχη, θεράπαινα, Ερµιόνη, Μενέλαος,
Παιδί Ανδροµάχης, Τροφός, Ορέστης, Άγγελος, Θέτιδα

Ο Νεοπτόλεµος (γιος του Αχιλλέα), µετά την άλωση της Τροίας πήρε βραβείο την γυναίκα
του ΄Εκτορα, Ανδροµάχη, και έκανε ένα παιδί µαζί της.
Αργότερα παντρεύτηκε την Ερµιόνη, κόρη του Μενέλαου. Ο Νεοπτόλεµος απουσιάζει
στους ∆ελφούς. Η Ερµιόνη από ζήλια θέλει να εξοντώσει την Ανδροµάχη µε τη βοήθεια του
πατέρα της.
Στην αρχή του έργου η Ανδροµάχη καταφεύγει στο βωµό της θέµιδος στη Φάρσαλο. Με ρήση
προλογική µας κατατοπίζει σχετικά µε την προϊστορία. Βασικό κίνητρο της Ερµιόνης είναι η
στειρότητα της και γι' αυτό το λόγο επιδιώκει την εξόντωση και του γιου της. Ο Μενέλαος
εµφανίζεται ως κακούργος (αντισπαρτιατική προπαγάνδα). Ο γέρο-Πηλέας στολίζει µε τα
χειρότερα λόγια τον Μενέλαο και τον εξευτελίζει αυτόν και τη χώρα του. Η Ανδροµάχη γλιτώνει,
αφού ο Μενέλαος επιστρέφει άπρακτος. Η Ερµιόνη αναλογίζεται την απόπειρα της και τρέµει το
γυρισµό του άντρα της. Εµφανίζεται ο Ορέστης(εχθρός του Νεοπτόλεµου) που παραµόνευε για ν'
αρπάξει την Ερµιόνη. Αγγελιαφόρος εµφανίζεται και ανακοινώνει ότι ο Νεοπτόλεµος έπεσε θύµα
επίθεσης στους ∆ελφούς που οργάνωσε ο Ορέστης. Ο Πηλέας θρηνεί το χαµό του εγγονού του τη
στιγµή που εµφανίζεται η Θέτιδα σαν από µηχανής θεά για να κλείσει το έργο µε ευχάριστες
υποσχέσεις: ο γιος της Ανδροµάχης θα ιδρύσει το βασιλικό οίκο των Μολοσσών, ο Πηλέας θ'

12
ανυψωθεί σε θεό και θα κατοικεί µαζί της στο παλάτι της θάλασσας. θα ξαναδεί και τον Αχιλλέα
που κατοικεί σαν ήρωας στο νησί " Λευκή".

Εκάβη

Μεταξύ 430 και 420 -π.Χ.(1295 στίχοι).

Χορός:αιχµάλωτες γυναίκες
Πρόσωπα:Είδωλο Πολυδώρου, Εκάβη, Πολυξένη, Οδυσσεύς,
Ταλθύβιος, θεράπαινα, Αγαµέµνονας, Πολυµήστορας.

Ο Πολύδωρος( µικρότερος γιος του Πριάµου), λίγο πριν την πτώση Τροίας στέλνεται για να
αποφύγει την επικείµενη σκλαβιά µε αρκετό χρυσάφι στο βασιλιά των θρακών Πολυµήστορα.
Εκείνος σκοτώνει τον Πολύδωρο, του παίρνει το χρυσάφι και το πτώµα του το πετά στη θάλασσα
που το εκβράζει κάθε τόσο στις ακτές. Η Εκάβη µαζί µε άλλες αιχµάλωτες των Αχαιών που
επιστρέφουν νικητές κατασκηνώνει εκεί κοντά.
Το δράµα αρχίζει µε το φάντασµα του Πολυδώρου που συστήνεται και περιµένει να
συναντήσει τη µητέρα του για να τον θάψει και να µην περιπλανιέται. Μας πληροφορεί και για
όνειρο που θέλει τον Αχιλλέα να ζητά θυσία µια κόρη του Πριάµου στον τάφο του.
Ακολουθεί είσοδος του χορού που υποβαστάζει τη γριά Εκάβη. Ακολουθούν οι ανάπαιστοι της
Εκάβης και του χορού. Στη συνέχεια ο Οδυσσέας εµφανίζεται και ανακοινώνει την απόφαση
των Αχαιών να θυσιάσουν την Πολυξένη (κόρη της Εκάβης). Ακολουθεί δραµατικός διάλογος
ανάµεσα στην Εκάβη και Οδυσσέα. Παρεµβαίνει και η Πολυξένη που φυσικά δεν είναι
µικρόψυχη. Ούτως ή άλλως η σκλαβιά είναι βαρύτερη απ' το θάνατο. Η Εκάβη αυτοπροσφέρεται
να την αντικαταστήσει αλλά δεν γίνεται κάτι τέτοιο. Μετά το χορικό εµφανίζεται ο κήρυκας
Ταλθύβιος που φέρνει την σφαγµένη Πολυξένη για να την θάψουν. Της διηγείται τη θυσία. Η
ευγενική στάση της κοπέλας προκάλεσε το θαυµασµό των Αχαιών.
Η Εκάβη στέλνει τη θεράπαινα να φέρει νερό να πλύνουν το πτώµα της Πολυξένης. Στο γιαλό
βρίσκει το πτώµα του Πολύδωρου. Η Εκάβη συγκλονίζεται. Ο πόνος της είναι άµετρος.
Σχεδίαζει την εκδίκηση. Ακολουθεί σκηνή µε τον Αγαµέµνονα και την Εκάβη. Ο Αγαµέµνονας τη
συµπονά και της παρέχει την προστασία του. Καλεί τον Πολυµήστορα και τα παιδιά του στη
σκηνή της. Εκεί γυναίκες σκοτώνουν τα παιδιά του και τυφλώνουν τον ίδιο. Τότε εµφανίζεται
στους Αχαιούς τυφλός και την κατηγορεί. Ο Αγαµέµνονας αθωώνει την Εκάβη επειδή δεν
άρχισε την ωµότητα, αλλά ανταπέδωσε σε κείνον που την άρχισε...

Κύκλωπας

Σατυρικό δράµα.
Τοποθετείται χρονικά στα οψιµότερα έργα του Ευριπίδη.
Χορός : Σάτυροι
Πρόσωπα : Σιληνός, Οδυσσέας, Κύκλωπας. (709 στίχοι).
Οι σάτυροι υπηρετούν τον Πολύφηµο. Εµφανίζεται ο Οδυσσέας και ανταλλάσσει κρασί µε
αρνιά και γάλα. Εµφανίζεται και ο Πολύφηµος που ζητά να µάθει για την εξαγωγή των αρνιών. Ο
Σιληνός του λέει πως έπιασε τον ξένο να τα κλέβει.
Ο Πολύφηµος εµφανίζεται ασεβής και υπερφίαλος. θυσιάζει στον εαυτό του και δεν
νοιάζεται για νόµους και θεσµούς. Ο Σιληνός (οινοχόος του Κύκλωπα) είναι ο αρχηγός και
πατέρας των σατύρων. Είναι κωµική µορφή. Γίνεται και στόχος των ερωτικών διαθέσεων του
µεθυσµένου Πολύφηµου.

13
 Ακολουθεί η σκηνή της τύφλωσης, οχι για τη σωτηρία, αλλά για εκδίκηση του θανάτου των
συντρόφων του. Στη συνέχεια έχουµε ένα διάλογο µεταξύ Πολύφηµου και Οδυσσέα που
βρίσκεται στο καράβι του. Ο Πολύφηµος εκτοξεύει εναντίον του ένα πελώριο βράχο. Οι σάτυροι
θα ακολουθήσουν σαν ναύτες τον Οδυσσέα και στο εξής θα υπηρετούν τον ∆ιόνυσο........

Ικέτιδες

Ανέβηκε µεταξύ 424 και 421 π. Χ. (1234 στίχοι)

Χορός :Γυναίκες από το ΄Αργος,µητέρες των 7 επί Θήβας.
Πρόσωπα: Αίθρα, θησέας, Αδραστος, κήρυξ, Άγγελος,
Ευάδνη,Ιφις( Παίδες) (Αθηνά)

Η Αίθρα (µητέρα του Θησέα) περικυκλωµένη από τις µητέρες των 7 σκοτωµένων λοχαγών στη
Θήβα προλογίζει το έργο. Βρισκόµαστε στο ιερό της ∆ήµητρας στην Ελευσίνα.
Ο ΄Αδραστος, βασιλιάς του ΄Αργους, δεν µπόρεσε να πάρει τους νεκρούς του για να τους
θάψει και ζητά τη βοήθεια του Θησέα . Ο Θησέας έρχεται. Ακολουθεί διάλογος ανάµεσά τους. Ο
Θησέας τον προσβάλλει και τον µειώνει. Αρνείται τη βοήθεια. Η Αίθρα παρεµβαίνει. Ζητά απ' το
γιο της να δώσει έµφαση όχι στην ύβρη των Αργείων που εξεστράτευσαν, αλλά στο θρήνο των
µητέρων, που ικετεύουν για τα λείψανα των παιδιών τους.
Ο Θησέας ετοιµάζεται ν' αποστείλει κήρυκα στον Κρέοντα, όταν φτάνει Θηβαίος κήρυκας
που αξιώνει από τους Αθηναίους το διώξιµο των ικέτιδων και του Αδράστου. Ακολουθεί µια
αντέγκληση µε τον Θησέα που υπερασπίζεται το δηµοκρατικό πολίτευµα σε αντίθεση µε τον
κήρυκα που υµνεί την µοναρχία. Ακολουθεί χορικό.
Φτάνει αγγελιαφόρος µε ευχάριστες ειδήσεις. Οι Αθηναίοι επιβλήθηκαν και εξασφάλισαν την
αναίρεση των νεκρών. Ακολουθεί επιτάφιος λόγος του Αδράστου και σκηνή µε την Ευάδνη, κόρη
του Ίφη, που θέλει να πέσει και τελικά πέφτει στην πυρά ακολουθώντας στο θάνατο τον άντρα της
(Καπανέα). Μετά µπαίνει στη σκηνή ένας δεύτερος χορός (παραχορήγηµα): τα παιδιά των
σκοτωµένων φέρνουν λάρνακες για την τέφρα και ακολουθεί θρήνος. Ο ΄Αδραστος αποχωρεί µε
υπόσχεσης αιώνιας πίστης, στους Αθηναίους. Επεµβαίνει η Αθηνά που ζητά να ενισχύσουν την
υπόσχεσή τους οι Αργείοι µε ένορκη συνθήκη.
Πράγµατι ιστορικά οι Αργείοι τηρούν τη συνθήκη.

Ηρακλής
Μεταξύ 421 και 415 π.Χ-->1428 στίχοι .
Χορός:θηβαίοι γέροντες.
Πρόσωπα: Αµφιτρύωνας, Μέγαρα, Λύκος, Ηρακλής,
Ίριδα, Λύσσα, Άγγελος, Θησέας.

Ο Ηρακλής έχει παντρευτεί τη Μεγάρα (κόρη του Κρέοντα) και γέννησε µαζί της αρκετά παιδιά.
Λείπει στον Κάτω κόσµο και η Θήβα δέχεται επίθεση. Ο Κρέοντας εξοντώνεται και τη βασιλεία
την παίρνει ο Λύκος, που ζητά την εξόντωση του Αµφιτρύωνα, πατέρα του Ηρακλή,της Μεγάρας
και των παιδιών του. Αυτοί καταφεύγουν ικέτες, αναµένοντας την επιστροφή του Ηρακλή.

Ο Λύκος τους µιλά επιτιµητικά, τους λέει ότι δεν γλιτώνουν το θάνατο. Στέλνει τους γέροντες
(χορός) να φέρουν ξύλα για να περιτειχίσουν τους ικέτες και ύστερα ν' ανάψουν φωτιά. Τότε η
Μέγαρα ζητά από το Λύκο να της επιτρέψει να πάει µε τα παιδιά της στο παλάτι για
νεκροστόλισµα.
14
 Νεκροστολισµένους τους συναντάει ο Ηρακλής που επιστρέφει και, αφού µαθαίνει όσα
συνέβησαν ετοιµάζεται να επέµβει. Ενώ ο Ηρακλής θυσιάζει στους θεούς, στο θεολογείο
εµφανίζεται η Ίριδα αγγελιαφόρος των θεών µε τη δαιµόνισα Λύσσα, σταλµένη από την "Ήρα να
πλήξει το µυαλό του Ηρακλή.
Αγγελική ρήση µας µιλά για την µανία που τον πλήττει και σκοτώνει γυναίκα και παιδιά που
πριν λίγο έσωσε. Η Αθηνά τον αναισθητοποιεί για να προλάβει τουλάχιστον την πατροκτονία. Τον
πιάνουν και τον δένουν σε µια κολόνα. Όταν ξυπνάει και συνειδητοποιεί, µας θυµίζει τον Αίαντα.
Ο Θησέας εµφανίζεται και του συνιστά να µην αυτοκτονήσει και να διατηρήσει την
ηρωϊκότητά του, ανθρώπινος πια µέσα στη δυστυχία. Ακουµπώντας στον Θησέα παίρνει το
δρόµο για την Αθήνα που θα του προσφέρει καταφύγιο.
Στο δεύτερο µέρος ο Ηρακλής τη δύναµή του τη χρειάζεται όχι για να κάνει κατορθώµατα, µα
να µπορεί ν' αντέξει την έσχατη δυστυχία.

Ιωνας
Ανέβηκε το 410 π.Χ(1622 στίχοι) Χορός: Υπηρέτριες Κρέουσας.
Πρόσωπα: Ερµής, ΄Ιωνας, Κρέουσα, Ξούθος, Πρεσβύτης, Θεράπων Κρέουσας, Πυθία,
Αθηνά. Τόπος: ∆ελφοί

Κάποτε ο Απόλλωνας γέννησε µε την Κρέουσα (κόρη του Ερεχθέα) ένα αγόρι το οποίο το
έδωσε στον Ερµή γ ι α να το µεταφέρει στους ∆ελφούς και να µεγαλώσει µε ευσέβεια στο ναό. Η
Κρέουσα παντρεύεται το βασιλιά της Αθήνας, Ξούθο. Ο γάµος τους µένει άτεκνος και
κατευθύνονται στους ∆ελφούς για πληροφορίες µε τη συνοδεία των υπηρετριών (χορός).
ΤΟ έργο ξεκινά µε την προλογική ρήση του Ερµή, που µας κατατοπίζει σχετικά µε την
προϊστορία. Ακολουθεί µονωδία του Ίωνα που περιγράφει τα έργα τέχνης του ναού του
Απόλλωνα. Στη συνέχεια έχουµε συνάντηση µητέρας και γιου. ∆εν αναγνωρίζονται καθώς µιλούν
και οι δυο υπαινικτικά για την τύχη τους, που φαίνεται πως είναι αντίθετη.
Ο Ξούθος παίρνει χρησµό πως ο Ίωνας είναι γιος του( Ο Απόλλωνας θέλει να στείλει τον
Iωνα στη µητέρα του) και χαρούµενος τον µεταφέρει στο παλάτι του. Αγριο πάθος και µίσος
κυριαρχούν στην ψυχή της Κρέουσας. ∆εν δέχεται πως έχασε ένα παιδί και µεγαλώνει ένα ξένο
και νόθο στο παλάτι της.
Επαναστατεί και συλλαµβάνει σχέδιο εξόντωσης του Ίωνα µε τη βοήθεια του παιδαγωγού του
πατέρα της. Με αγγελική ρήση πληροφορούµαστε ότι το φονικό σχέδιο απέτυχε. Ο Ίωνας δεν ήπιε
δηλητηριασµένο κρασί, ο παιδαγωγός συνελήφθη και οµολόγησε.
Η Κρέουσα τώρα θα θανατωθεί. Με τις απειλές του Ίωνα καταφεύγει στο µαντείο των
∆ελφών. Στο βωµό έρχεται η Πυθία µ' ενα πανέρι που περιείχε κάποια αντικείµενα και στο οποίο
είχε εκτεθεί µωρό ο Ίωνας. Με τη βοήθεια των αντικειµένων µάννα και γιος αναγνωρίζονται.
Εµφανίζεται στο τέλος και η Αθηνά σαν από µηχανής θεά που δίνει κάποιες οδηγίες ώστε όλα να
εξελιχθούν οµαλά και θετικά..........

Τρωάδες

Ανέβηκε το 415 π.Χ.(1332 στίχοι). Την τριλογία συµπλήρωναν οι

τραγωδίες Αλέξανδρος, Παλαµήδης και το σατυρικό δράµα Σίσυφος. Ο Ευριπίδης κατέλαβε τη
δεύτερη θέση, ενώ την πρώτη κέρδισε ο Ξενοκλής.
Χορός: αιχµάλωτες γυναίκες από την Τροία
Πρόσωπα: Ποσειδώνας, Αθηνά, Εκάβη, Ταλθύβιος, Κασάνδρα,
Ανδροµάχη ,Μενέλαος, Ελένη.

15
 Μετά την άλωση της Τροίας οι γυναίκες των ηττηµένων µοιράζονται στους νικητές. Η
Κασσάνδρα στον Αγαµέµνονα-η Ανδροµάχη στον Νεοπτόλεµο-η Πολυξένη στον τάφο του
Αχιλλέα. Ο γιος του Έκτορα (Αστυάνακτας) ρίχνεται από τα τείχη. Το έργο είναι αντιπολεµικό
και περιγράφει τα δεινά των ηττηµένων µέσα από τους θρήνους των γυναικών, ενώ παράλληλα
προαναγγέλλονται οι συµφορές που θα πλήξουν και τους νικητές.
Τον πρόλογο απαγγέλλει ο Ποσειδώνας. Έρχεται και η Αθηνά και στη συνοµιλία των θεών
γίνεται υπαινιγµός στα δεινά που περιµένουν τους Έλληνες στο γυρισµό τους. Η Εκάβη θρηνεί για
την µεταστροφή της τύχης της. Έρχεται ο Ταλθύβιός( κήρυκας), που συγκινείται από το θρήνο
και µοιράζει τις γυναίκες στα νέα τους αφεντικά. Η Εκάβη κληρώθηκε στον Οδυσσέα. Η
Κασσάνδρα τραγουδάει το γαµήλιο της τραγούδι. Ξέρει ποια τύχη την περιµένει µαζί µε το
αφεντικό της. Ακολουθεί θρήνος. Από την Ανδροµάχη αποσπούν το γιο της για να τον πετάξουν
από τα τείχη. Έτσι συµβούλεψε ο Οδυσσέας να µην αφήσουν ζωντανό τον µελλοντικό εκδικητή
της Τροίας. Η Εκάβη ξαπλώνει το λείψανο του στην ασπίδα του Έκτορα για να το θάψει.
Ακολουθεί το σύνθηµα της αναχώρησης και µένουν πίσω οι καπνοί και τα ερείπια της Τροίας.
Στα πλοία ο Μενέλαος σέρνει την Ελένη, σαν αιχµάλωτη. Ακολουθεί συνάντηση µε την
Εκάβη, σαν σε σκηνή δικαστηρίου. Η Ελένη δέχεται τα πυρά της γριάς και δικαιολογείται µε το
γνωστό µύθο του µήλου της έριδος. Ο Μενέλαος προαναγγέλλει πως θα τη σκοτώσει στο
γυρισµό, πράγµα που δεν έκανε.
Πριν τη λογοµαχία η Εκάβη, αναζητά σ' ένα µονόλογο της µια νέα έννοια του θεού (στίχοι
884-888). Μέσα απ' τους θρήνους της Εκάβης σκιαγραφείται το βαρύ κλίµα µέσα στο οποίο οι
αιχµάλωτες παίρνουν τον πικρό δρόµο της ξενιτιάς και της σκλαβιάς.

Ηλέκτρα

Ανέβηκε το 413 π .Χ(1359 στίχοι)

Χορός:ντόπιες γυναίκες
Πρόσωπα:Αυτουργός Μυκηναίος, Ηλέκτρα, Ορέστης,
Πυλάδης(βουβό πρόσωπο), Πρέσβυς, ΄Αγγελος,
Κλυταιµνήστρα, ∆ιόσκουροι.

Ο Αίγισθος, θέλοντας να αποφύγει έναν µελλοντικό εκδικητή, πάντρεψε την Ηλέκτρα µ' ένα
φτωχό γεωργό στα περίχωρα του Άργους. Αυτός δεν την άγγιξε και της συµπεριφέρεται µε
τρυφερότητα και κατανόηση. Εκεί κοντά µένει ένας παλιός υπηρέτης του Αγαµέµνονα, σαν
βοσκός. Όταν εµφανίζονται στην Ηλέκτρα άγνωστοι οι δυο νέοι, εκείνη για να τους φιλοξενήσει,
ζητά τρόφιµα από το βοσκό(αυτουργός).
Το δράµα ξεκινά µε την εµφάνιση του αυτουργού(σύζυγος Ηλέκτρας).
Μας εισάγει στο χώρο και χρόνο. Οι βοσκός που έρχεται συντελεί την αναγνώριση των δυο
αδελφών, που καταστρώνουν σχέδιο για την εξόντωση των δολοφόνων του Αγαµέµνονα.
Στέλνουν και τους καλούν µε το πρόσχηµα ότι η Ηλέκτρα θα γεννήσει. Πρώτα πέφτει ο Αίγισθος,
απ' τον Ορέστη σε µια τοπική θυσία, όπως µας πληροφορεί αγγελική ρήση. Η Κλυταιµνήστρα
παρασύρεται στο αγρόσπιτο, χάρη στο παραµύθι ότι η Ηλέκτρα γέννησε. Αρχίζει δραµατικός
διάλογος ανάµεσα σε µητέρα και κόρη. Η Κλυταιµνήστρα εµφανίζεται κοπωµένη και
µετανιωµένη. Η Ηλέκτρα τη µπάζει στο σπίτι για να τη σφάξει. Ακολουθεί κοµµός των 2
αδελφών που σωριάζονται κάτω απ' το βάρος µιας πράξης που δεν έπρεπε να 'χει γίνει ποτέ.
Εµφανίζονται στο τέλος οι ∆ιόσκουροι,προστάτες των ναυτικών, (ο Αθηναϊκός στόλος βρίσκεται
στη Σικελία ) που αποκαθιστούν την εξέλιξη και τη δροµολογούν στο δρόµο της παράδοσης. Η
Ηλέκτρα θα παντρευτεί τον Πυλάδη και ο Ορέστης θα δικαιωθεί µπροστά στον Άρειο Πάγο. Η

16
Κλυταιµνήστρα έπαθε δίκαιο, αλλά ο Ορέστης δεν έπραξε σωστά. Ο χορός στο δράµα αποτελείται
από γειτόνισσες της Ηλέκτρας που εµφανίζονται µε την πρόφαση να την πάρουν σε τοπική εορτή.

Ιφιγένεια εν Ταύροις

∆ιδάχτηκε µεταξύ 411 και 409 π.Χ( 1496 στίχοι)

Χορός: αιχµάλωτες Ελληνίδες (πιθανόν από τη ∆ήλο).
Τόπος: Ταυρίδα Σκυθίας
Πρόσωπα:Ιφιγένεια, Ορέστης, Πυλάδης, Βουκόλος,
θόας, Άγγελος,Αθηνά

Το δράµα προλογίζει η Ιφιγένεια. Μαθαίνουµε πως δεν θυσιάστηκε στην Αυλίδα αλλά η θεά
έβαλε ένα οµοίωµα στη θέση της και την ίδια τη µετέφερε στη µακρινή χώρα των Ταύρων,
ιέρεια στο ναό της. Όλοι τη θεωρούν χαµένη.
Ένα κακό όνειρο τη νύχτα την κάνει να πιστέψει ότι ο Ορέστης δεν υπάρχει πια. Στη σκηνή
µπαίνει ο Ορέστης µε τον Πυλάδη για να κλέψουν το ξόανο της θεάς που βρίσκεται στο ναό. Η
µεταφορά του στην Ελλάδα θα απαλλάξει τον Ορέστη απ' τις Ερινύες. Με αγγελική ρήση
πληροφορούµαστε για µια έξαρση της κρίσης του Ορέστη, που (µετά την κατασκοπευτική
είσοδο είχε αποµακρυνθεί περιµένοντας την ευκαιρία) οδήγησε στη σύλληψη των νέων.
Ντόπιος νόµος επιβάλλει να θυσιάζονται οι ξένοι. Το έργο αυτό επιτελεί η Ιφιγένεια. Η
Ιφιγένεια θέλει να σώσει έναν από τους δυο για να µεταφέρει γράµµα της στην πατρίδα. Έτσι
συντελείται και η αναγνώριση, αφού η Ιφιγένεια διατυπώνει για σιγουριά και προφορικά το
µήνυµα. Τη χαρά ακολουθεί ένα προσεκτικό σχέδιο.
Η Ιφιγένεια είναι έτοιµη να θυσιαστεί η ίδια. Ο Ορέστης σκέφτεται την κοινή σωτηρία. Η
Ιφιγένεια εξαπατά τον θόαντα(βασιλιάς) λέγοντάς του ότι επιβάλλεται εξαγνισµός του ξόανου
και των αιχµαλώτων στην ακρογιαλιά.
∆εύτερη αγγελική ρήση µας πληροφορεί για µάχη που γίνεται µεταξύ των τριών και των
Ταύρων. Τελικά η εµφάνιση της Αθηνάς δίνει τη λύση. Οι νέοι θα φύγουν και θα καθιερωθεί η
λατρεία της Άρτεµης στη Βραυρώνα της Αττικής...............

Ιφιγένεια εν Αυλίδι

Χρονολογείται ανάµεσα στο 408 και 406 π.Χ(629 στίχοι)

Χορός:(Γυναίκες από τη Χαλκίδα) .Τόπος:Αυλίδα
Πρόσωπα: Αγαµέµνονας, πρεσβύτης, Μενάλαος, Άγγελος α', Κλυταιµνήστρα,
Ιφιγένεια, Αχιλλέας, Άγγελος β΄

Στον πρόλογο του έργου συναντούµε τον Αγαµέµνονα να µας κατατοπίζει σχετικά µε την
προϊστορία του έργου. "Ο Πάρις έκλεψε την Ελένη και οι Αχαιοί συγκεντρώθηκαν στην Αυλίδα
µε το στόλο τους για να κυριεύσουν την Τροία και να τη φέρουν πίσω. Όµως άπνοια τους
εµποδίζει. Προφητεία του Κάλχαντα θέλει την άπνοια να σταµατά, όταν θυσιαστεί στην Άρτεµη η
κόρη του Αγαµέµνονα. Με το πρόσχηµα πως θα την παντρέψει µε τον Αχιλλέα, έστειλε να
φέρουν την Ιφιγένεια µε τη γυναίκα του και το γιο του στην Αυλίδα".
Έχει όµως µετανιώσει. Αγαπά υπερβολικά την κόρη του και δεν θέλει να τη θυσιάσει. Τελικά
αποφασίζει να στείλει γράµµα µε κάποιον (πρεσβύτης) στους δικούς του για να τους ζητήσει να
µην έρθουν. Ακολουθεί η πάροδος του χορού. Στη σκηνή εµφανίζεται ο Μενέλαος που έχει

17
συλλάβει και ανακρίνει τον ταχυδρόµο του Αγαµέµνονα. Έρχεται και ο Αγαµέµνονας και
ακολουθεί έντονη λογοµαχία ανάµεσα στα δυο αδέλφια. Αγγελιαφόρος έρχεται και πληροφορεί
για την άφιξη της οικογένειας του Αγαµέµνονα.
Συγκινητική είναι η σκηνή κατά την οποία συναντιούνται µε τον αρχηγό της οικογένειας,
καθώς έρχονται προετοιµασµένοι για γάµο. Ο Αγαµέµνονας ζητά από την Κλυταιµνήστρα ν'
αποχωρήσει για να επιβλέπει το παλάτι και της υπόσχεται να κάνει ο ίδιος όλα τα απαραίτητα
για το γάµο. Ακολουθεί µια σκηνή εντελώς αντίστροφη µε την αρχική. Ο Μενέλαος δεν θέλει πια
να σώσει τη γυναίκα του, ενώ ο Αγαµέµνονας φοβάται µήπως ο Κάλχας ή κάποιος άλλος του
αποδώσει µοµφή και επαναστατήσουν οι Αχαιοί.
Μητέρα και κόρη αποχαιρετιούνται. Φεύγοντας η Κλυταιµνήστρα συναντιέται τυχαία µε τον
Αχιλλέα που κι αυτός είναι θύµα απάτης. Μαθαίνει και η Ιφιγένεια το σκοπό της άφιξης της. Η
µητέρα κατηγορεί µε δριµύτητα το σύζυγό της. Η Ιφιγένεια παρακαλεί να την αφήσουν να ζήσει.
Ο Αχιλλέας ετοιµάζεται να προστατεύσει την τιµή του και την Ιφιγένεια, που τώρα όµως έχει
πειστεί πως πρέπει να θυσιαστεί για το κοινό καλό, και αποκρούει τις κατηγόριες του Αχιλλέα
και της µητέρας της, την οποία και παρηγορεί λίγο πριν ψάλλει ένα τραγούδι στην Άρτεµη
καθώς παίρνει τον βαρύ και δυσβάστακτο δρόµο της θυσίας.

Ελένη

Ανέβηκε το 412 π. Χ. (1692 στίχοι).

Χορός:αιχµάλωτες Σπαρτιάτισσες
Πρόσωπα: Ελένη , Τεύκρος, Μενέλαος, Γριά
Άγγελος, θεονόη, θεοκλύµενος, Άγγελος β
Τόπος: Αίγυπτος

Σύµφωνα µε µια µαρτυρία του Ηρόδοτου η Ελένη δεν µετέβη στην Τροία, αλλά ένα είδωλό
της. Αυτή την εκδοχή του µύθου διαπραγµατεύεται ο Ευριπίδης.
Στον πρόλογο έχουµε την Ελένη που συστήνεται και µας κατατοπίζει σχετικά µε το χώρο και
το χρόνο. "περιµένει το Μενέλαο να την ελευθερώσει. Ο προστάτης της Ελένης (βασιλιάς
Πρωτέας) έχει πεθάνει και ο γιος του (θεοκλύµενος) θέλει να την παντρευτεί µε τη βία". Αυτή
καταφεύγει στον τάφο του Πρωτέα, όπου και τη συναντούµε). Πηγαίνοντας προς την Κύπρο ο
Τεύκρος ξεστρατίζει στην Αίγυπτο και συναντιέται µε την Ελένη. Ο Τεύκρος είναι αδερφός του
Αίαντα γιος του Τελαµώνα από τη Σαλαµίνα, τοξότης στον πόλεµο της Τροίας. Ο πατέρας του
τον έδιωξε από το σπίτι, γιατί θεώρησε πως δεν προστάτευσε επαρκώς τον Αίαντα. Έτσι πήρε το
µοναχικό δρόµο να ιδρύσει τη δική του Σαλαµίνα στην Κύπρο. Ο Τεύκρος ανακοινώνει στην
Ελένη πολλά δυσάρεστα µε πιο σηµαντικό το σκοτωµό του Μενέλαου.
Μετά το θρήνο στον οποίο συµµετέχουν και οι γυναίκες του χορού, η Ελένη κατευθύνεται
στο παλάτι για να συµβουλευτεί τη θεονόη (αδερφή του βασιλιά µε προφητικές ιδιότητες) σχετικά
µε την τύχη του άντρα της.
Η εκκένωση της σκηνής δίνει την ευκαιρία για την εµφάνιση του Μενέλαου, που καταφεύγει
ναυαγός. Συνοµιλεί µε µια γριά του παλατιού και µαθαίνει ότι οι ξένοι εδώ θανατώνονται.
Επιστρέφει και η Ελένη µε ελπιδοφόρα µηνύµατα και στη συνέχεια εκτυλίσσεται µπροστά µας η
µε αποδείξεις αναγνώριση των συζύγων. Μέσο για τη σωτηρία και τη δραπέτευση προβάλλει η
σιωπή της θεονόης, που τελικά µεταπείθεται. Το σχέδιο εφευρίσκει η Ελένη. Ο Μενέλαος θα
εµφανιστεί στον θεοκλύµενο σαν αγγελιαφόρος του δικού του θανάτου. Η Ελένη θα ζητήσει από
το βασιλιά άδεια να κάνει θυσία στη θάλασσα. θα πάρουν το πλοίο και θα εξαφανιστούν. Το
σχέδιο πετυχαίνει και ο θεοκλύµενος πληροφορείται τα συµβάντα µε αγγελιαφόρο. Θέλει να
εκδικηθεί τη Θεονόη. Από µηχανής εµφανίζονται οι ∆ιόσκουροι που τον κατατοπίζουν σχετικά µε
τη Μοίρα και του λένε να είναι και ευχαριστηµένος !

18
 Φοίνισσαι
Ανέβηκε ανάµεσα στο 411 και 406 π.Χ.
Την τριλογία συναποτελούσαν οι τραγωδίες Οινόµαος και Χρύσιππος.
Στίχοι :1766
Το χορό συγκροτούν γυναίκες από τη Φοινίκη.
Πρόσωπα: Ιοκάστη, Παιδαγωγός, Αντιγόνη, Πολυνείκης, Ετεοκλής, Κρέοντας,
Τειρεσίας, Μενοικέας, Αγγελος( α )και(β), Οιδίποδας.

Σύµφωνα µε αυτή την εκδοχή του µύθου, Ο Πολυνείκης, διωγµένος και αδικηµένος από τον
αδερφό του, καταφεύγει στο ΄Αργος όπου παντρεύεται την κόρη του βασιλιά Αδράστου και
εκστρατεύει µε στρατό στη θήβα. Η µητέρα του (Ιοκάστη) µάταια προσπαθεί να τους
συµφιλιώσει.Ο Τειρεσίας έχρησε ότι η νίκη θα είναι µε τους Θηβαίους εφ' όσον γίνει ο
Μενοικέας (γιος του Κρέοντα) σφάγιο στον Άρη.
Το δράµα προλογίζει η Ιοκάστη που συστήνεται και µας εισάγει στο µύθο. Τελειώνει
παρακαλώντας τον ∆ία να βοηθήσει αυτήν και τα παιδιά της. Στο β' µέρος του προλόγου
βλέπουµε την Αντιγόνη να περιµένει πάνω στα τείχη περιµένοντας την άφιξη του αδερφού
της(Πολυνείκη) που είναι καλεσµένος από τη µητέρα του για να µοιράσουν δίκαια και ειρηνικά
την εξουσία. Εκεί τη βρίσκει και συνοµιλεί µαζί της η παραµάνα της. Ακολουθεί η πάροδος του
χορού, που απαρτίζεται από σκλάβες Φοίνισσες που πάνε προς τους ∆ελφούς.
Ο Πολυνείκης εµφανίζεται και συνοµιλεί µε τη µητέρα του. Έρχεται και ο Ετεοκλής και
αρχίζει ένας αγώνας λόγων. Τα δυο αδέρφια εµφανίζονται µε τον αντίθετο ακριβώς χαρακτήρα
από εκείνον που τους αποδίδει η παράδοση.
Οι διαπραγµατεύσεις αποτυγχάνουν. Ο Πολυνείκης φεύγει για να επιτεθεί. Ο Ετεοκλής µε
προτροπή του Κρέοντα µένει να υπερασπιστεί τη Θήβα. Ο Τειρεσίας δίνει χρησµό.. Ο Κρέοντας
αρνείται να θυσιάσει το γιο του Για να τον σώσει τον στέλνει στους ∆ελφούς. Εκείνος
προσποιείται πως θα πάει και θυσιάζεται εθελοντικά..
Πρώτος άγγελος αναφέρει ότι η επίθεση των 7 απέτυχε και ότι τα δυο αδέρφια ετοιµάζονται
για την τελική αναµέτρηση.
∆εύτερος άγγελος αναφέρει τον αµοιβαίο σκοτωµό των µονοµάχων και την αυτοκτονία της
Ιοκάστης πάνω στα πτώµατα των παιδιών της. Τελευταία επιθυµία του Πολυνείκη ήταν να ταφεί
στη γενέτειρα του.
Ο Κρέοντας, νέος άρχοντας, διατάσσει την εξορία του Οιδίποδα και απαγορεύει την ταφή του
Πολυνείκη . Έρχεται τώρα η Αντιγόνη που απορρίπτει τη δεύτερη διαταγή. Υπόσχεται να θάψει
τον αδερφό της. ∆ηλώνει διάλυση του αρραβώνα της µε τον Αίµονα, γιο του Κρέοντα, και την
πρόθεση της ν' ακολουθήσει τον πατέρα της στα δεινά του.

Ορέστης
∆ιδάχτηκε το 408 π.Χ(1693 στίχοι.)
Χορός: Γυναίκες από το΄Αργος…
Τόπος: Παλάτι Ατρειδών(΄Αργος)
Πρόσωπα:Ηλέκτρα, Ελένη, Ορέστης, Μενέλαος, Τυνδάρεως,
Πυλάδης, Άγγελος, Ερµιόνη, Φρύγας, Απόλλων.

Ο Ορέστης, ύστερα από τη µητροκτονία, κείτεται βαρύτατα άρρωστος. ∆έχεται τις

περιποιήσεις της αδερφής του, Ηλέκτρας, που προλογίζει το δράµα, περιγράφοντας τη δεινή θέση

19
στην οποία έχουν περιέλθει. Τη µόνη τους ελπίδα εναποθέτουν στον θείο τους, Μενέλαο που έχει
φθάσει .
Έρχεται η Ελένη που συζητά µε την Ηλέκτρα και ζητά να µάθει λεπτοµέρειες για τα
συµβάντα. Ακολουθεί η πάροδος του χορού. Στις Αργείτισσες η Ηλέκτρα συµβουλεύει ησυχία
για να αναπαυθεί ο αδερφός της, και από κοινού θρηνούν για τα βάσανα του Ορέστη.
Ο Ορέστης ξυπνάει και συνοµιλεί µε την αδερφή του σ' ένα διάλογο αποκαλυπτικό της αγάπης
τους αλλά και και της σύγχυσης που έχει κυριεύσει τον Ορέστη. Μετά το πρώτο στάσιµο στη
σκηνή εµφανίζεται ο Μενέλαος που έρχεται απ' την Τροία. Συναντά τον Ορέστη που ζητάει τη
βοήθεια του ενάντια στην ξεσηκωµένη πόλη. Ο Μενέλαος είναι κατ' αρχάς θετικός.
Έρχεται όµως ο Τυνδάρεως για να συναντήσει το γαµπρό του Μενέλαο. Ακολουθεί ένας
αγώνας ανάµεσα στον Ορέστη που υπερασπίζεται και δικαιολογεί την µητροκτονία και
ανάµεσα στον πατέρα της Κλυταιµνήστρας που είναι αµείλικτος. Ο Μενέλαος τελικά υποκύπτει
στις απαιτήσεις του πεθερού του, παλινωδώντας αξιοθρήνητα. Στη σκηνή µπαίνει τώρα ο Πυλάδης
που συντελεί τα µέγιστα στην αφύπνιση του Ορέστη. Τον ενθαρρύνει και τον συµβουλεύει.
Του υποδεικνύει να φέρει το ζήτηµα του στη λαϊκή συνέλευση. Τη συνέλευση ελέγχουν οι
δηµαγωγοί.
Κανένας, εκτός από έναν γενναίο αγρότη, δεν υπερασπίζεται το δίκαιο που φαίνεται πως
είναι µε το µέρος του Ορέστη. Η συνέλευση καταδικάζει σε θάνατο τα δυο αδέρφια.Ο Πυλάδης,
όπως και στην Ταυρική Ιφιγένεια, θέλει να πεθάνει µαζί µε τον Ορέστη.
Πρέπει όµως πρώτα να εκδικηθούν τον Μενέλαο. θα σκοτώσουν την Ελένη που είναι το πιο
µισητό για τους Έλληνες πρόσωπο. Γιο την πράξη τους αυτή πιστεύουν ότι θα πάρουν παράσηµο
και ενδεχόµενα αντάλλαγµα τη σωτηρία. Με συµβουλή της Ηλέκτρας συλλαµβάνεται η Ερµιόνη,
κόρη του Μενέλαου όµηρος.
Με αγγελική ρήση ένας σκλάβος της Ελένης από τη Φρυγία µας πληροφορεί ότι καθώς οι
φίλοι πήγαιναν για να τη σκοτώσουν, αυτή µε θεϊκή παρέµβαση αναρπάστηκε. Ορµά έξω ο
Ορέστης συλλαµβάνει το σκλάβο, µα δεν τον σκοτώνει.
Ακολουθεί σκηνή ανάµεσα στον Ορέστη που κρατάει την Ερµιόνη µε το ξίφος στο χέρι και
το Μενέλαο που υποχρεώνεται να βοηθήσει, υποκύπτοντας στον εκβιασµό. Ο Ορέστης τότε
διατάζει να βάλουν φωτιά στο παλάτι. Ο Απόλλωνας είναι πλέον απαραίτητος.
Αναγγέλλει: την ανάληψη της Ελένης που εµφανίζεται δίπλα του, την αθώωση του Ορέστη
µπροστά στον Άρειο πάγο µελλοντικά, το γάµο Ηλέκτρας και Πυλάδη.
Τελευταία του υπόσχεση η σύναψη γάµου µεταξύ Ορέστη και Ερµιόνης....

Βάκχαι
Η τραγωδία αυτή, όπως και η Ιφιγένεια εν Αυλίδι, ανέβηκαν µετά το θάνατο του Ευριπίδη(406
π.Χ). Είναι η µόνη µε ∆ιονυσιακό περιεχόµενο.(1392 στίχοι)
Το χορό συγκροτούν γυναίκες από τη Λυδία (θίασος του ∆ιόνυσου)
Πρόσωπα: ∆ιόνυσος, Τειρεσίας, Κάδµος, Πενθέας, Θεράποντας,
΄Αγγελος α και β, Αγαύη.

Ο ∆ιόνυσος είναι γιος του ∆ία και της Σεµέλης, κόρης του Κάδµου, βασιλιά της Θήβας.
Στη Θήβα αµφισβητούν τη θεότητα του και ισχυρίζονται ότι η Σεµέλη φόρτωσε στο ∆ία κάποιο
αµάρτηµα της. Στην αµφισβήτηση αυτή πρωτοστατούν οι αδερφές της Σεµέλης. Ο ∆ιόνυσος µετά
από πολλές περιπλανήσεις στον Ασιατικό χώρο, στον οποίο έχει εδραιώσει τη λατρεία του
έρχεται να την επιβάλει και στην Ελλάδα και πρώτα στη γενέτειρά του, τη Θήβα. Ακολουθείται
από βάρβαρες γυναίκες που αποτελούν το θίασο του.
Στον πρόλογο έχουµε το ∆ιόνυσο µε ανθρώπινη µορφή να µας εξιστορεί το ιστορικό του και
τις περιπέτειες του. Ήρθε στη Θήβα και οιστρηλάτησε τις αδερφές της µάνας του αλλά και όλο το
θηλυκό πληθυσµό της Θήβας που σε κατάσταση µανίας και χωρίς λογικό εγκατέλειψε τα σπίτια
20
του και περιφέρεται στα όρη, χορεύοντας και συµβιώνοντας αρµονικά µε τη φύση. Τη βασιλεία
τώρα στη Θήβα την έχει ο Πενθέας που διακρίνεται για τα αντιβακχικά του αισθήµατα.
Ο µάντης Τειρεσίας, στεφανωµένος µε κισσό (∆ιονυσιακό σύµβολο) έρχεται και συναντά τον
Κάδµο, που κι αυτός είναι οπαδός του ∆ιόνυσου. Του ζητάει να βγουν στα όρη για να δοξάσουν
και να υµνήσουν το θεό. Εκείνη την ώρα καταφθάνει ο νέος βασιλιάς, ο Πενθέας, που έλειπε και
άκουσε "για τις γυναίκες που πήραν τα βουνά και επιδίδονται σε βακχεύµατα και διονυσιακή
µέθη.. Όσες µπόρεσε τις συνέλαβε και θα οργανώσει αποστολή για να φέρει πίσω και τις
υπόλοιπες (ανάµεσα τους κι η µητέρα του, Αγαύη ) να υπηρετήσουν τους άντρες τους". θεωρεί τον
∆ιόνυσο µάγο και λωποδύτη που του αξίζει η αγχόνη. Γεµάτος έκπληξη βλέπει στολισµένους
βακχικά τον Τειρεσία και τον παππού του και βάζει τα γέλια. θεωρεί υπεύθυνο τον Τειρεσία,
ενώ για το χορό τα λόγια του συνιστούν ύβρη. Παρά τις συµβουλές του Τειρεσία ο Πενθέας δεν
πείθεται και δίνει εντολή να καταστρέψουν όλα τα µαντικά του σύνεργα και να συλλάβουν τον"
θηλύµορφον ξένον" και να τον φέρουν δέσµιο µπροστά του. Μετά το χορικό ένας δούλος φέρνει
το ∆ιόνυσο που στο δρόµο έκανε ένα θαύµα και απελευθερώθηκε από τα δεσµά.
Ακολουθεί ανάκριση στην οποία ο ∆ιόνυσος απαντά µε προθυµία και εξοργίζει τον Πενθέα.
Τον στέλνει να χορέψει στα σκοτάδια της φυλακής. Ο ∆ιόνυσος όµως εύκολα δραπετεύει και
εξευτελίζει τον Πενθέα, που τον συναντά µπροστά στο παλάτι. Εκείνη την ώρα έρχεται τρέχοντας
αγγελιαφόρος από τον Κιθαιρώνα. Μαζί µε άλλους έβοσκε το κοπάδι και βρέθηκε αντιµέτωπος
µε το θέαµα των µαινάδων που έκαναν πράξεις ασυνήθιστες, αναπάντεχες τροµερές και
ακατονόµαστες. "Όλα αυτά δεν µπορούν να γίνουν χωρίς το χέρι κάποιου θεού" .Συστήνει στον
Πενθέα να δεχθεί το νέο θεό, αλλά αυτός ετοιµάζει ασπιδοφόρους. Είναι έτοιµος να φέρει πίσω
τις γυναίκες που κάνουν σηµεία και τέρατα. Ο ∆ιόνυσος προσπαθεί να τον αποτρέψει. Η διήγηση
του βοσκού έχει εξάψει την περιέργεια του Πενθέα που πείθεται απ' το ∆ιόνυσο ν' ανέβει στην
κορυφή ενός έλατου για να µορφώσει προσωπική άποψη.
∆εύτερος αγγελιοφόρος έρχεται και ανακοινώνει ότι ο Πενθέας καταξεσκίστηκε από τη
µητέρα του που έβγαζε αφρούς απ' το στόµα και δεν είχε το λογικά της. Στο λυντσάρισµα
συµµετείχαν και οι άλλες µαινάδες. Η περιγραφή είναι ωµή και προκαλεί φρίκη και συµπάθεια
για τον άτυχο Πενθέα, που αντέταξε τη λογική του µπροστά στο παράλογο. Στη σκηνή
εµφανίζεται η Αγαύη που κρατάει πάνω σε θύρσο το κεφάλι του σκοτωµένου και θριαµβολογεί.
Το υπόλοιπο σώµα µεταφέρεται απ' τον Κάδµο. Η Αγαύη σιγά σιγά συνέρχεται, συνειδητοποιεί τη
φοβερή πραγµατικότητα. Ακολουθεί διάλογος Αγαύης και Κάδµου που δεν είναι ολοκληρωµένος.
Στην έξοδο ο ∆ιόνυσος, επιβλητικός, διώχνει στην εξορία την Αγαύη και τις αδερφές της.
Στον Κάδµο υπόσχεται ανάπαυση στο νησί των Μακάρων µαζί µε τη γυναίκα του, την
Αρµονία...........

Ρήσος
Το έργο αυτό δεν είναι του Ευριπίδη. Συνεκδίδεται όµως µε τα έργα του. Το έργο του
αποδόθηκε εσφαλµένα από τα Ελληνιστικά χρόνια. Η τραγωδία είναι του 4ου π. Χ αι. και
διαπραγµατεύεται µύθο γνωστό από την Ιλιάδα.
Το χορό της τραγωδίας αποτελούν φύλακες Τρώες.
Οι στίχοι του δράµατος είναι996.
Πρόσωπα: 'Έκτορας, Αινείας, ∆όλωνας, Άγγελος ποιµένας,
Ρήσος, Οδυσσέας, ∆ιοµήδης, Αθηνά, Αλέξανδρος (Πάρις),
Ηνίοχος Ρήσου, Μούσα (ίσως η Τερψιχόρη)

Ο χορός αναγγέλλει στον Έκτορα πως οι Έλληνες έβαλαν µεγάλες φωτιές. Εκείνος
υποψιάζεται πως θέλουν να φύγουν και ετοιµάζεται να τους επιτεθεί "Αισχρόν πολεµίους άνευ
µάχης φεύγειν εάσαι, πολλά δράσαντας κακά (στιχ 103-104)". Έρχεται όµως ο Αινείας και τον
συµβουλεύει για να µην πέσει σε παγίδα να στείλει πρώτα κάποιον κατάσκοπο και ύστερα να

21
ενεργήσει. Ο Έκτορας απευθύνεται για εθελοντή στους πολεµιστές του και τον βρίσκει στο
πρόσωπο του ∆όλωνα. Παίρνει οδηγίες και αναχωρεί µεταµφιεσµένος σε Λύκο.
Στη σκηνή µετά το χορικό εµφανίζεται αγγελιαφόρος βοσκός που προαναγγέλλει την άφιξη
του Ρήσου, βασιλιά των θρακών (Γιος του ποταµού Στρυµώνα και µιας Μούσας, γνωστός για τα
πλούτη του και τα ολόλευκα άλογα του,σύµµαχος των Τρώων). Ο Ρήσος έρχεται και συζητά µε
τον Έκτορα. Η παρουσία του έχει δώσει θάρρος στους Τρώες,καθώς ο ίδιος διατείνεται πως σε µια
µονάχα µέρα µόνος του θα εξολοθρεύει τους Αχαιούς. Οι Τρώες πλέον δεν φοβούνται και
κοιµούνται στον κάµπο. Ο Έκτορας υποδεικνύει κάποια θέση στο Ρήσο για να ξεκουραστεί. ∆εν
παίρνει καµία προφύλαξη. "Όύδείς άνήρ εύψυχος άξιοι λάθρα κτειναι τον έχθρόν, άλλ' ιών κατά
στόµα (στιχ 510-511)
Με τη σειρά τους οι Αχαιοί διενεργούν κι αυτοί κατασκοπεία. Ο Οδυσσέας κι ο ∆ιοµήδης
τυχαία πέφτουν πάνω στον ∆όλωνα, τον συλλαµβάνουν τον ανακρίνουν και στη συνέχεια τον
σκοτώνουν. Με βάση τις πληροφορίες που του απέσπασαν κατευθύνονται για να σκοτώσουν τον
΄Εκτορα. Τους βλέπουµε λοιπόν στο επόµενο επεισόδιο ν' αναζητούν τη σκηνή του
΄Εκτορα. Εµφανίζεται τότε µπροστά τους η Αθηνά και τους λεει ότι το κέρδος θα είναι
πολλαπλάσιο,αν σκοτώσουν τον Ρήσο. Στη σκηνή τότε µπαίνει ο Πάρις αλλά τον εξαπατά η θεά
και δεν αντιλαµβάνεται τους κατασκόπους. Μεσολαβεί χορικό και ακολουθεί αγγελική ρήση µε
τον Ηνίοχο του Ρήσου που αναγγέλλει το χαµό του βασιλιά του. ∆εν µπορεί να εξηγήσει τι
συνέβη και πώς. θεωρεί πως ενδεχόµενα κάποιος θεός έβαλε το χέρι του. Για τον ΄Εκτορα όµως ο
ύπουλος δράστης δεν µπορεί να είναι άλλος από τον Οδυσσέα. Φιλοξενεί τον Ηνίοχο και ξεκινά
να θάψει τους νεκρούς συµµάχους. Στην έξοδο εµφανίζεται η µητέρα του Ρήσου (Μούσα),
κρατώντας στην αγκαλιά της το νεκρό του σώµα. Τον µοιρολογεί και έπειτα αναγγέλλει πως δεν
θα τον αφήσει να κατέβει στον Άδη. θα ζητήσει άδεια απ' την Περσεφόνη και θα ζει σαν "
άνθρωποδαίµων" σε µια σπηλιά στο Παγγαίο. Προαναγγέλλει θρήνους και για τη Θέτιδα (για τον
Αχιλλέα που δεν θ' αργήσει να πάρει το δρόµο του Ρήσου). Το δράµα τελειώνει µε την προτροπή
του ΄Εκτορα προς το χορό να πάρει τα όπλα στα χέρια γρήγορα...

22
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ

Ο πατέρας του λεγόταν Φίλιππος και κατάγονταν από το δήµο Κυδαθηναίων. Αθηναίος κωµικός
ποιητής του 5ου αιώνα (περίπου 450 - 385 π.Χ.).

Οι σωζόµενες κωµωδίες είναι 11

Αχαρνείς
Ιππείς
Νεφέλες
Σφήκες
Ειρήνη
Όρνιθες
Λυσιστράτη
Θεσµοφοριάζουσες
Πλούτος
Βάτραχοι
Εκκλησιάζουσες

Αχαρνείς
Ανέβηκε το 425 π.Χ. και απέσπασε το πρώτο βραβείο στα Λήναια (1234 στίχοι).
Ο χορός αποτελείται από γέροντες Αχαρνείς
Τόπος του δράµατος είναι η Πνύκα και η οικία του ∆ικαιόπολη.
Πρόσωπα: ∆ικαιόπολης,Αµφίθεος Αντιγόνη, Ισµήνη, Κατάσκοπος, Κήρυκας. Η τριλογία
συµπληρώνονταν µε τις τραγωδίες Οιδίπους, Λάιος και το σατυρικό δράµα "Σφίγξ".

O ∆ικαιόπολης, Αθηναίος πολίτης, πήγε στην Πνύκα για να παρακολουθήσει τη συνέλευση του
λαού. Ο ίδιος είναι πολύ στενοχωρηµένος. Πρέπει να µιλήσουν για την ειρήνη, ο πόλεµος δεν πάει
άλλο. Όταν αρχίζει η συνέλευση ο κήρυκας καλεί πρώτα τους πρεσβευτές. Εµφανίζονται κάτι
κοιλαράδες, µε όλα τα χρυσά του κόσµου πάνω τους. Καλοπερασάκηδες. Αυτοί θα ενδιαφερθούν
να κλείσουν ειρήνη για µας; Αναρωτιέται ο ∆ικαιόπολης. Οι κλέφτες και οι απατεώνες; Τους
γυρνάει την πλάτη και φωνάζει τον Αµφίθεο. Τον στέλνει στην Σπάρτη να αγοράσει ένα µπουκάλι
ειρήνη που θα διαρκεί για τριάντα χρόνια. Όταν ο Αµφίθεος γύρισε από την αποστολή ήταν
τροµαγµένος γιατί τον κυνηγούσαν µε άγριες διαθέσεις οι καρβουνιάρηδες από τις Αχαρνές. Οι
Αχαρνείς ήταν ενάντια στην ειρήνη µε τους Σπαρτιάτες. Ο ∆ικαιόπολης προσπαθεί να τους
ηρεµήσει και αυτοί πείθονται να τον ακούσουν πριν τον σπάσουν στο ξύλο. Ο ∆ικαιόπολης τρέχει
στο σπίτι του Ευριπίδη που είναι δίπλα στο δικό του για να δανειστεί κουρέλια από τους ήρωές
του. Έτσι ρακένδυτος και αξιολύπητος εµφανίζεται στους οργισµένους καρβουνιάρηδες. Τους
µιλάει για τα αγαθά της ειρήνης. Τους θυµίζει τις αστείες αφορµές από τις οποίες ξέσπασε ο
πόλεµος. Τονίζει τα κακά και τις δυστυχίες που έχουν τώρα. Οι Αχαρνείς αρχίζουν να διχάζονται.
Βρε λες να έχει δίκιο ο ∆ικαιόπολης; Εκείνη τη στιγµή εµφανίζεται ο στρατηγός Λάµαχος που
είναι ανά πάσα στιγµή έτοιµος για πόλεµο. Ο ∆ικαιόπολης τον ειρωνεύεται.
Ο ∆ικαιόπολης χαράζει τα σύνορά τους γύρω από το σπίτι του. Αυτή θα είναι η ελεύθερη αγορά.
Στο σπίτι του έρχεται ένας Μεγαρίτης που από την πολύ πείνα του πουλάει τις δύο µικρές του
κόρες για γουρουνάκια. Όλη την ώρα ένας συκοφάντης, ένας καταδότης κατασκοπεύει το
∆ικαιόπολη. Ένας Βοιωτός έρχεται στην ελεύθερη αγορά και πουλάει όλα τα αγαθά στο
∆ικαιόπολη. Για αντάλλαγµα παίρνει χειροπόδαρα δεµένο τον καταδότη.
Τώρα σιγά σιγά όλοι του ζητάνε να τους δώσει µία σταγόνα από την ειρήνη. Αυτός όµως δεν δίνει
ούτε στο Λάµαχο που ζήτησε ούτε στο γεωργό που τον επισκέφτηκε. Μόνο σε µία νύφη

23
δίνει, αφού οι γυναίκες δεν φταίνε για τον πόλεµο. Ο ∆ικαιόπολης ετοιµάζεται για το γλέντι και ο
Λάµαχος για τον πόλεµο.
Ο ∆ικαιόπολης πίνει και χορεύει, ενώ ο Λάµαχος τραυµατίζεται σοβαρά στη µάχη.

Ιππείς
Ανέβηκε το 424 π.Χ. και απέσπασε ξανά το πρώτο βραβείο στα Λήναια (1408 στίχοι).

Ο ∆ηµοσθένης και ο Νικίας είναι δούλοι και µάλιστα στενοχωρηµένοι. Αφέντης τους είναι ο
∆ήµος που έχει βέβαια τις ιδιοτροπίες του. Μα από τότε που τον πλεύρισε ο κατεργάρης το
Παφλαγόνας άλλαξε προς το χειρότερο. Τον γλυκοπιάνει τον αφέντη τους και τον εθίζει στην
ευκολία. Τον ξεγελάει, κλέβει αλλονών και τα σερβίρει για δικά του. Τον έχει γεµίσει µε ψευτιές
και συκοφαντίες. Πως θα απαλλαγούν από αυτόν; Αναρωτιούνται. Ας πιούνε να κατεβάσουν
καµία ιδέα. Για αρχή κλέβουν το χρησµό που φυλάει µε προσοχή ο Παφλαγόνας. Ο χρησµός λέει
ότι ο αχρείος θα χαθεί από έναν πωλητή σαλαµιών. Ο Αγοράκριτος, ο αλλαντοπώλης, πλησιάζει
τους δύο δούλους. Ο ∆ηµοσθένης και ο Νικίας τον πείθουν ότι αυτός είναι ο άξιος διεκδικητής της
εξουσίας. Εκείνη τη στιγµή βγαίνει από το σπίτι, οργισµένος ο Παφλαγόνας. Ο Αγοράκριτος στην
αρχή τροµοκρατείται, αλλά έρχονται σε συµπαράστασή του οι Ιππείς. Ο καβγάς ανάβει για τα
καλά. Ο Παφλαγόνας και ο Αγοράκριτος αλληλοκατηγορούνται. Οι Ιππείς κατηγορούν τον
Παφλαγόνα για ψεύτη, δόλιο, απατεώνα και κλέφτη. Οι συκοφαντίες δίνουν και παίρνουν. Ο
Παφλαγόνας υπερηφανεύεται ότι κανείς δεν τον περνάει στην αδιαντροπιά. Οι δύο άντρες τρέχουν
στη Βουλή για να καταδώσει ο ένας τον άλλον και να πάρουν µε το µέρος τους την εύνοια του
λαού. Ο Αγοράκριτος νικάει τον Παφλαγόνα. Και οι δύο έταξαν στο λαό και κέρδισε αυτός που
έδωσε περισσότερα. Ο Παφλαγόνας δεν µπορεί να το χωνέψει ότι έχασε. Και οι δύο πάνε έξω από
την πόρτα του ∆ήµου. Τον καλούν να βγει από το σπίτι του και του λένε πόσο τον αγαπούν.
Γίνεται ένας διαγωνισµός στα λόγια για να αποδείξουν ποιος νοιάζεται περισσότερο. Ο
Αγοράκριτος κατακτά και το ∆ήµο. Οι δύο άντρες φέρνουν χρησµούς, ύστερα φέρνουν από ένα
καλάθι γεµάτο µε διάφορα τρόφιµα. Συνεχίζουν ποιος θα καλοπιάσει πιότερο το ∆ήµο. Μέχρι που
ο Παφλαγόνας παραδέχεται την ήττα του. Με τη νίκη του Αγοράκριτου, η Αθήνα αποκτά την
παλιά της αίγλη. Ο Αγοράκριτος χαρίζει στο ∆ήµο την τριαντάχρονη συνθήκη που είχε
φυλακισµένη ο Παφλαγόνας.

Νεφέλες
Ανέβηκε το 423 π.Χ. και απέσπασε το τρίτο (3 συµµετοχές) στα Μεγάλα ∆ιονύσια. Η
συγκεκριµένη κωµωδία δεν σώζεται. Ο Αριστοφάνης επεξεργάστηκε ξανά µια διασκευή της το
417 π.Χ. που δεν παραστάθηκε ποτέ, αλλά σώζεται ολόκληρη (1510 στίχοι).

Ο Στρεψιάδης είναι ανήσυχος. Έχει αγωνία για τα χρέη του αλλά και για το γιο του. Τα χρέη τα
έκανε εξαιτίας του γιου του που του αρέσουν τα άλογα. Τώρα έχει έρθει σε αδιέξοδο και σπάει το
κεφάλι του να βρει τρόπο να ξεχρεώσει. Μήπως ο γιος του πρέπει να αλλάξει τρόπο ζωής; Καλό
θα ήταν να γίνει µαθητής του Σωκράτη. Να µαθητεύσει στο εργαστήρι των σοφών. Να µάθει ο
Φειδιππίδης, ο γιος του, πως νικά ο άδικος λόγος τον δίκαιο. Του το λέει και αυτός αρνείται και
τότε παίρνει τη µεγάλη απόφαση να γίνει ο ίδιος ο Στρεψιάδης µαθητής του Σωκράτη. Μπαίνει
στο εργαστήρι. Βιβλία, χάρτες και όργανα βρίσκονται παντού. Όλοι εκεί µέσα φαίνεται πως κάτι
ερευνούν. Ο Στρεψιάδης θαυµάζει ένα χάρτη του κόσµου. Εκεί σε µία γωνιά βρίσκεται ο
Σωκράτης και παρατηρεί τον Ήλιο.
Ο Στρεψιάδης τον φωνάζει και του ζητά να του µάθει τη ρητορική για να ξεφεύγει από τα χρέη. Οι
δύο άντρες βγαίνουν από το κτίριο. Μόνο που πρέπει να πιστέψει στις θεές Νεφέλες. Ο Σωκράτης

24
του υπόσχεται ότι θα γίνει πρώτος ρήτορας και κάνει τη σχετική δέηση στις θεές. Οι Νεφέλες µε
µορφή γυναικών πλησιάζουν µε αστραπές και βροντές.
Ο Στρεψιάδης αναρωτιέται αν οι Νεφέλες είναι θεές τότε ο ∆ίας τι είναι; Σίγουρα όχι θεός το
διαβεβαιώνει ο Σωκράτης.
Ο καηµένος ο Στρεψιάδης είναι έτοιµος να πιστέψει σε όποιον θεό, αρκεί να αποκτήσει την
ικανότητα να ξεφεύγει από αυτούς που τους χρωστάει.
Είναι καιρός να αρχίσουν τα µαθήµατα, µπαίνουν στο σπουδαστήριο και βγαίνουν µετά από ώρα.
Ο Σωκράτης το θεωρεί χωριάτη και ανίκανο να µάθει το οτιδήποτε.
Είναι αλήθεια ότι ο Στρεψιάδης δυσκολεύεται και στα εύκολα. Σιγά σιγά όµως µε τη βοήθεια του
Σωκράτη του κατεβαίνουν ιδέες µα στο τέλος τα κάνει θάλασσα.
Στην απελπισία του ο Στρεψιάδης στρέφεται πάλι στο γιο του. Τελικά τον σπρώχνει να πάει στο
Σωκράτη.
Στη σκηνή εµφανίζονται ο ∆ίκαιος και ο Άδικος λόγος και συναγωνίζονται να κερδίσουν µε τα
επιχειρήµατά τους το Φειδιππίδη. Και οι δύο λόγοι επιχειρηµατολογούν. Στο τέλος όµως ο ∆ϊκαιος
λόγος χάνει.
Περνά ο καιρός και ο Φειδιππίδης είναι έτοιµος, έχει πια αέρα και από τις κινήσεις του φαίνεται η
άνεση και η ευχέρεια του λόγου του.
Έξω από το σπίτι του Στρεψιάδη έρχεται ένας δανειστής του ο Πασίας. Μα δεν παίρνει τίποτα από
τα χρωστούµενα.
Το ίδιο συµβαίνει και µε τον Αµυνία ο οποίος είχε δανείσει στο γιο του, το Φειδιππίδη. Τίποτα
από τα χρωστούµενα δεν επιστρέφεται.
∆εν περνά πολύ ώρα και ο Στρεψιάδης βγαίνει από το σπίτι κυνηγηµένος από το γιο του ο οποίος
και τον έδειρε και επιχειρηµατολογεί για το δίκιο που έχει που έδειρε τον πατέρα του.
Ο Στρεψιάδης µετανιώνει για όλα και ως µόνη λύση βλέπει να βάλει φωτιά στο σπουδαστήριο του
Σωκράτη

Σφήκες
Ανέβηκε το 422 π.Χ. και απέσπασε το β΄ βραβείο στα Λήναια (1537 στίχοι).

Οι δούλοι Σωσίας και Ξανθίας φυλάνε έξω από το σπίτι του Φιλοκλέωνα. Είναι βράδυ όµως και
νυστάζουν. Ο Βδελυκλέωνας έχει βάλει τους δούλους να φυλάνε να µη φύγει από το σπίτι ο
πατέρας του Φιλοκλέωνας. Ο γέρος έχει µανία να δικάζει. Που τον χάνεις που τον βρίσκεις στα
δικαστήρια.
Ο Βδελυκλέωνας ξύπνησε και ψάχνει τον πατέρα του. Όλες οι τρύπες στο σπίτι είναι κλειστές και
από πουθενά δεν µπορεί να φύγει. Ο γέρος κάνει να κρυφτεί κάτω από το γάιδαρο, µα τον
πιάνουνε. Σε λίγο θα έρθουν και άλλοι γέροι να φωνάξουν το Φιλοκλέωνα. Αυτοί σαν τις σφήκες
έχουν ένα κεντρί που τους κρέµεται από τη µέση.
Και να δεν αργούν να έρθουν οι σφηκόµορφοι γέροι. Φτάνουν και αναζητούν το Φιλοκλέωνα.
Ο Φιλοκλέων εµφανίζεται από έναν φεγγίτη ψηλά στο σπίτι και λέει στους συντρόφους του ότι
είναι φυλακισµένος. Ο γέρος πατέρας προσπαθεί να κατέβει κρυφά µα ο γιος του ξυπνά.
Όλοι µαζεύονται έξω από το σπίτι.
Οι γέροι απειλούν να κεντρίσουν το Βδελυκλέωνα αν δεν ελευθερώσει τον πατέρα του.
Πατέρας και γιος ανταλλάσσουν επιχειρήµατα για τις δίκες. Έτσι αρχίζει µεταξύ τους µία λεκτική
µάχη. Ο γέρος πατέρας όµως δεν αλλάζει µε τίποτα την επιθυµία του να δικάζει. Η πρόταση του
Βδελυκλέωνα αρέσει στον πατέρα του. Ας δικάζει όσα γίνονται στο σπίτι.
Ο Βδελικλέων ετοιµάζει το προσωπικό δικαστήριο του πατέρα του.
Όλα είναι έτοιµα.
Η πρώτη δίκη έχει να κάνει µε το σκύλο του σπιτιού που έφαγε το τυρί. Έρχονται µάρτυρες
πολλοί, µεγάλοι και µικροί σκύλοι, µάρτυρες κατηγορίας και υπεράσπισης. Με τέχνασµα του
Βδελυκλέωνα ο σκύλος αθωώνεται.
25
Ο γιος προσπαθεί να ντύσει µε καλύτερα ρούχα τον πατέρα του που όµως αντιστέκεται. Θα πάνε
σε ένα συµπόσιο σε λίγο, θα βρεθούν µε κόσµο και ο πατέρας Φιλοκλέωνας όχι µόνο πρέπει να
είναι ευπρεπώς ντυµένος µα και να µιλάει πολιτισµένα. Ο γέρος πατέρας όµως τα έκανε θάλασσα.
Μέθυσε, πρόσβαλε ανθρώπους που τον απειλούν τώρα µε µήνυση.

Ειρήνη
Ανέβηκε το 421 π.Χ. Τιµήθηκε µε β΄ βραβείο στα Μεγάλα ∆ιονύσια (1359 στίχοι).

Έξω από το σπίτι του Τρυγαίου στέκονται οι δύο υπηρέτες του και ζυµώνουν. Ζυµώνουν κοπριά
για να φάει το τεράστιο σκαθάρι που βρίσκεται µέσα στο στάβλο. Ο Τρυγαίος βγήκε από το σπίτι
του, έβγαλε το σκαθάρι από το στάβλο, το καβάλησε και πέταξε µακριά. Προορισµός του είναι το
παλάτι των θεών, θέλει να ρωτήσει το ∆ία τι θα κάνει µε τους Έλληνες. Ο Τρυγαίος φτάνει στο
παλάτι του ∆ία µα δεν βρίσκει κανέναν µέσα. Μόνο ο Ερµής έµεινε να φυλάει κάποια
αντικείµενα. Οι Θεοί έφυγαν µακριά γιατί είχαν θυµώσει µε τους Έλληνες που µόνο στον πόλεµο
είχαν το νου τους. Ο θεός Πόλεµος, λοιπόν, είχε βρει την ευκαιρία και είχε φυλακίσει την Ειρήνη
σε µία σπηλιά εκεί δίπλα. Μπροστά από τον Τρυγαίο και τον Ερµή εµφανίζεται ο Πόλεµος.
Κρατάει στο χέρι του ένα µεγάλο γουδί και µέσα σε αυτό ρίχνει µία µία τις ελληνικές πόλεις. Θα
τις λιώσει όλες µα χρειάζεται ένα γουδοχέρι. Ο υπηρέτης του δεν βρίσκει πουθενά, τότε ο
Πόλεµος φεύγει για να βρει ο ίδιος το γουδοχέρι.
Ευκαιρία τώρα που έφυγε ο Πόλεµος να µαζευτούν όσοι περισσότεροι µπορούν για να βγάλουν τις
πέτρες από την είσοδο της σπηλιάς και να ελευθερώσουν την Ειρήνη. Ο Ερµής προσπαθεί να
εµποδίσει τον κόσµο να την ελευθερώσει µα στο τέλος πείθεται να βοηθήσει. Και νάτη η θεά
εµφανίζεται µπροστά τους ελεύθερη. Η Ειρήνη όµως τα έχει µε τους ανθρώπους. ∆εν τους µιλά
γιατί τους θεωρεί άµυαλους και όλο στον πόλεµο καταλήγουν. Με ελευθερωµένη τα θεά ο
Τρυγαίος τακτοποιεί κάποιες λεπτοµέρειες και γυρνάει χαρούµενος σπίτι του. Αρχίζει τις
ετοιµασίες για να παντρευτεί την Οπώρα, τη συντρόφισσα της Ειρήνης. Έξω από το σπίτι του
ετοιµάζονται να θυσιάσουν ένα αρνί προς τιµήν της θεάς. Όσοι αγαπούσαν τον πόλεµο και είχαν
συµφέροντα από αυτόν δεν έχουν τύχη πια. Όσοι έφτιαχναν όπλα έχασαν τη δουλειά τους. Το
γλέντι έχει αρχίσει.

Όρνιθες
Ανέβηκε το 414 π.Χ και απέσπασε το β΄ βραβείο στα Μεγάλα ∆ιονύσια (1765 στίχοι).

Ο Πισθέτερος και ο Ευελπίδης κρατάνε στα χέρια τους από ένα πουλί. Τους ακολουθούν δύο
δούλοι. Έχουν προχωρήσει πολύ και ακόµη δεν ξέρουν που έχουν φτάσει. Ψάχνουν να βρουν τον
Τηρέα που πρώτα ήταν άνθρωπος και µετά έγινε φτερωτό πουλί, τσαλαπετεινός. Μπροστά τους
εµφανίζεται ο υπηρέτης του τσαλαπετεινού. Σε λίγο εµφανίζεται και ο Τηρέας µε µεγάλα και
µαδηµένα φτερά και ένα αστείο ράµφος.
Ο Πισθέτερος και ο Ευελπίδης εξηγούν στον Τηρέα γιατί τον ζητούν. Θέλουν να τους πει ένα
µέρος, µία πόλη που να περνάνε καλά. Γιατί όµως τα ίδια τα πουλιά να µη φτιάξουν µία δική τους
πόλη; Τα πουλιά βρίσκονται ανάµεσα στους θεούς και τους ανθρώπους. Αυτά λοιπόν µπορούν να
ελέγχουν τη θυσία να πηγαίνει στους θεούς.
Όλα τα πουλιά µαζεύονται. Τους εξηγούν το σχέδιο. Οι δύο άντρες τους µαθαίνουν τη
σπουδαιότητα των πουλιών. Πρέπει όµως να ξυπνήσουν, να εκµεταλλευτούν τη δύναµή τους. Ο
Πισθέτερος και ο Ευελπίδης θα µείνουν µαζί µε τα πουλιά. Θα φάνε µάλιστα και από µία ρίζα και
θα βγάλουν φτερά στους ώµους.
Σειρά έχει η ονοµασία της πόλης. Ποιο όνοµα πρέπει να έχει; Νεφελοκοκκυγία. Αυτό θα έχει.

26
Ο Πισθέτερος ετοιµάζεται για θυσία. Κάνει δέηση στους φτερωτούς θεούς. Τον πλησιάζει ένας
ποιητής, ένας χρησµολόγος, ένας γεωµέτρης ο Μέτωνας, ένας επιθεωρητής µε δύο κάλπες στα
χέρια του, ένας πωλητής νόµων κρατώντας στα χέρια του παπύρους ο καθένας για το δικό του
λόγο µα οι περισσότεροι έφυγαν κυνηγηµένοι.
Τα πουλιά έχτισαν γρήγορα ένα τείχος, µα ένας θεός, φτερωτός, µπήκε µέσα στο χώρο τους. Αυτό
απαγορεύεται. Πρέπει οι θεοί του Ολύµπου να µάθουν ότι θεοί είναι τώρα τα πουλιά. Κήρυκας
έρχεται και ενηµερώνει ότι οι άνθρωποι τώρα τιµούν τον Πισθέτερο. Έρχεται ένας νέος που
γίνεται φρουρός.
Μετά έρχεται ο ποιητής Κινησίας και έπειτα ένας καταδότης.
Τον Πισθέτερο πλησιάζει ο Προµηθέας. Του λέει ότι ο ∆ίας ξόφλησε αφού αυτοί του έκοψαν την
επικοινωνία µε τους ανθρώπους. Ο Ποσειδώνας και ο Ηρακλής ψάχνουν τον Πισθέτερο. Έχουν
έρθει για ειρήνη.

Λυσιστράτη
Ανέβηκε το 411 π.Χ. παραστάθηκε στα Λήναια (1321 στίχοι).

Η Λυσιστράτη είναι έξω από το σπίτι της και ανυποµονεί να έρθουν οι άλλες γυναίκες. Έχουν
αργήσει πολύ. Θα έρθουν γυναίκες από την Πελοπόννησο, τη Βοιωτία, την Αθήνα και αλλού. Και
να που σιγά σιγά µαζεύονται στη συνάντηση.
Η Λυσιστράτη εξηγεί στις γυναίκες το λόγο που τις φώναξε. Ο πόλεµος τους έχει ρηµάξει όλους.
Πρέπει να πείσουν τους άντρες τους να κάνουν ειρήνη. Και θα τους πείσουν µόνο αν κάνουν
αποχή από τον έρωτα. Οι γυναίκες την ακούν µα δυσκολεύονται να δεχτούν την αποχή.
Στο τέλος όµως συµφωνούν. Ορκίζονται ότι θα τηρήσουν τη συµφωνία µέχρι να νικήσουν.
Μέχρι να πείσουν τους άντρες τους να παρατήσουν τα τερτίπια του πολέµου.
Τη στιγµή που µιλούσαν κάποιες άλλες γυναίκες –κατ΄ εντολήν της Λυσιστράτης- πήγαν στην
Ακρόπολη και την κατέλαβαν. Οι ξένες γυναίκες σύµφωνες µεταξύ τους, φεύγουν για τις πόλεις
τους και οι Αθηναίες πηγαίνουν στην Ακρόπολη.
Γέροντες άντρες τρέχουν εξαγριωµένοι στον ιερό βράχο. Θέλουν να βάλουν φωτιά στις γυναίκες
που έδειξαν τόσο θράσος. Ταµπουρωµένες αυτές απαιτούν το δίκιο τους. Τις πλησιάζει ο
Πρόβουλος της πόλης µε τοξότες.
Όλοι οι άντρες µε λοστούς προσπαθούν να ανοίξουν την πύλη της Ακρόπολης. Κάνουν οι τοξότες
να συλλάβουν τις γυναίκες και αποτυγχάνουν. Αναγκαστικά, λοιπόν, οι άντρες έρχονται σε
διάλογο µαζί τους.
Ο πόλεµος πρέπει να σταµατήσει για αυτό είναι οι γυναίκες στην Ακρόπολη για να σώσουν τους
άντρες, οι οποίοι µέχρι τώρα όλα λάθος τα έκαναν.
Ήρθε η σειρά της γυναίκας να βάλει νόµους. Απαγορεύεται, για αρχή, οι άντρες να κυκλοφορούν
στην αγορά οπλισµένοι.
Ο Πρόβουλος αγανακτισµένος χωρίς να βγάλει άκρη µε τις γυναίκες, φεύγει.
Οι γυναίκες στην Ακρόπολη άρχισαν να έχουν και αυτές πρόβληµα µακριά από τους άντρες τους
και η Λυσιστράτη αδυνατεί να τις πειθαρχήσει.
Ο Κινησίας, ο άντρας της Μυρρίνης, φτάνει στο βράχο µε κάθε προφύλαξη. Μα η γυναίκα του δεν
πλαγιάζει µαζί του αν δεν συµφωνήσει στην ειρήνη.
Οι Σπαρτιάτες έρχονται και ζητούν ειρήνη. Η αποχή από τις γυναίκες τους δεν αντέχεται.
Τελικά οι άντρες πείθονται και συνάπτουν ειρήνη. Αθηναίοι και Σπαρτιάτες συµφωνούν. Η
συµφιλίωση είναι γεγονός.
Ώρα για γλέντι και χορό.

Θεσµοφοριάζουσες
Ανέβηκε το 411 π.Χ. στα Μεγάλα ∆ιονύσια (1231 στίχοι).

27
Ο Ευριπίδης έρχεται έξω από το σπίτι του ποιητή Αγάθωνα. Μαζί του είναι και ένας ηλικιωµένος
συγγενής του. Ο Ευριπίδης λέει στον υπηρέτη του Αγάθωνα να φωνάξει το αφεντικό του να βγει
από το σπίτι.
Ο ποιητής είναι αναστατωµένος γιατί σήµερα οι γυναίκες στο ναό των Θεσµοφόρων θα
συνεδριάσουν για να βρουν τρόπο να εξοντώσουν τον Ευριπίδη. Ότι τάχατες τις κακολογεί στα
έργα του. Και θέλει ο Αγάθωνας να ντυθεί γυναίκα να πάει εκεί που θα τον δικάσουν και να τον
υποστηρίξει.
Ο Αγάθωνας βγαίνει από το σπίτι του απαγγέλλοντας στίχους. Είναι ντυµένος γυναικεία γιατί
γράφει για γυναίκα.
Ο Ευριπίδης του εξηγεί γιατί ήρθε σπίτι του. Του ζητάει να τον βοηθήσει µα ο Αγάθωνας αρνείται.
Ο συγγενής του Ευριπίδη προσφέρεται ο ίδιος να τον βοηθήσει. Ξυρίζεται, βάζει γυναικεία ρούχα
και πηγαινει στο Θεσµοφορείο όπου είναι και άλλες γυναίκες εκεί. Τον συνοδεύει µία
Θρακιώτισσα δούλα µε ένα πανέρι προσφορές. Η συζήτηση αρχίζει. Η πρόθεση είναι να
τιµωρηθεί ο Ευριπίδης. Το λόγο παίρνουν οι γυναίκες που θέλουν να µιλήσουν. Καµιά τους δεν
εκτιµά τον ποιητή, θεωρούν ότι τις προσβάλει παράφορα. Το λόγο πήρε ο συγγενής και
υποστήριξε τον Ευριπίδη. Οι άλλες θύµωσαν.
Εκείνη τη στιγµή έρχεται ο Κλεισθένης ντυµένος γυναίκα και τις πληροφορεί για το συγγενή του
Ευριπίδη που ντύθηκε γυναίκα και είναι ανάµεσά τους. Οι γυναίκες δεν αργούν να ανακαλύψουν
ποιος είναι ο άντρας ανάµεσά τους.
Ο συγγενής τροµοκρατηµένος αρπάζει ένα βρέφος και πάει στο βωµό. Θέλει να τον αφήσουν να
φύγει. Το µωρό αποδεικνύεται ότι ήταν ένα φλασκί κρασί.
Τις γυναίκες πλησιάζει ο Ευριπίδης µεταµφιεσµένος ναυαγός του Μενελάου. Μα δεν καταφέρνει
να πάρει το συγγενή του πίσω. Ένας πρύτανης έρχεται κοντά τους. Η βουλή ψήφισε να τιµωρηθεί
γιατί έκανε ατιµία.
Αυτή τη φορά ζυγώνει ο Ευριπίδης ντυµένος Περσέας. Θα κάνει πάλι προσπάθεια να ελευθερώσει
το συγγενή του. Και πάλι δεν µπορεί. Την τρίτη όµως φορά που ντύθηκε γριά κατάφερε να
ξεγελάσει το φύλακα του συγγενή του και έτσι τον έλυσε και έφυγαν τρέχοντας.

Πλούτος
Ανέβηκε το 408 π.Χ. Το έργο αυτό είναι χαµένο αλλά όχι και το οµώνυµό του που παίχτηκε
είκοσι χρόνια αργότερα το 388 π.Χ. (1209 στίχοι).

Ο Χρεµύλος µόλις βγαίνει από το µαντείο ακολουθεί ένα γέροντα τυφλό και κουρελή. Από πίσω
του ακολουθεί ο δούλος του ο Καρίωνας.
Ποιος όµως είναι ο τυφλός; Θα πρέπει να το πει στο Χρεµύλο και τον Καρίωνα.
Ο γέρος αναγκάζεται να τους εξοµολογηθεί ότι είναι ο Πλούτος. Ο Χρεµύλος του υπόσχεται να
τον πάρει σπίτι του και να τον γιατρέψει από την τύφλωση. Έτσι θα πηγαίνει µόνο στους τίµιους.
Άλλωστε όλοι οι άνθρωποι του Πλούτου τον αγαπούν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο θεό.
Η παρέα αυτή φτάνει έξω από το σπίτι του Χρεµύλου και ο Καρίωνας τρέχει να φωνάξει τους
φτωχούς χωριάτες.
Κοντά τους έρχεται ο φίλος του Χρεµύλου ο Βλεψίδηµος. Έµαθε ότι ο φίλος του έγινε πλούσιος.
Και φυσικά το φίλο του δεν θα τον αφήσει έτσι.
Πρέπει οι δύο φίλοι να πάνε τον τυφλό Πλούτο στο ναό του Ασκληπιού για να βρει το φως του.
Μόνο έτσι θα έχουν και αυτοί καλό τέλος. Ξαφνικά µπροστά τους εµφανίζεται η θεά Φτώχεια.
Προσπαθεί να τους εµποδίσει να γιατρέψουν τον Πλούτο. Ισχυρίζεται ότι η ίδια κάνει καλό στους
ανθρώπους. Αρχίζει ένας αγώνας µεταξύ του Χρεµύλου και της Φτώχειας.
Στο τέλος διώχνουν τη Φτώχεια κακήν κακώς. Ο Καρίωνας βγαίνει από το σπίτι µαζί µε τον
Πλούτο. Τον πάνε στο θεό Ασκληπιό όπου βρίσκει το φως του. Ο Καρίωνας τρέχει χαρούµενος
πίσω να προφτάσει τα ευχάριστα. Τα λέει στους φτωχούς χωρικούς και στη γυναίκα του
28
Χρεµύλου. Τώρα όλοι θα έρθουν στο σπίτι του Χρεµύλου, δίκαιοι και άδικοι να ζητήσουν λίγο
από τον Πλούτο.
Έρχεται ένας δίκαιος να προσφέρει θυσία στο θεό. Έπειτα ένας καταδότης. Έρχεται και µία γριά
που πρώτα είχε δικό της ένα νέο και όµορφο παλικάρι επειδή αυτή ήταν πλούσια και αυτός
φτωχός. Τώρα όµως ο νέος δεν την έχει ανάγκη.
Και τέλος, έρχεται ο Ερµής. Θέλει και αυτός µερίδιο και θα µείνει µαζί τους. Όλοι µαζί, σαν µια
χαρούµενη παρέα βαδίζουν προς το ναό του θεού.

Εκκλησιάζουσες
Ανέβηκε πιθανά το 392 π.Χ. (1183 στίχοι).

Η µέρα δεν έχει χαράξει ακόµη και η Πραξαγόρα βγαίνει κρυφά από το σπίτι της. ∆ίπλα της
µαζεύονται πολλές άλλες γυναίκες. Όλες µιλάνε σιγά µην τις ακούσουν. Μεταµφιέζονται σε
άντρες, φορούν γένια, αντρικά ρούχα και παπούτσια, κρατάνε µαγκούρες. Το σχέδιο είναι απλό.
Θα παρουσιαστούν ως άντρες στη συνέλευση του δήµου στην Πνύκα και θα ψηφίσουν να δοθεί η
εξουσία στις γυναίκες. Οι πρόβες είναι απαραίτητες. Η Πραξαγόρα είναι αυτή που θα ανεβεί στο
βήµα. Οι λόγοι που ισχυρίζονται ότι µπορούν να ασκήσουν την εξουσία είναι απλοί και λογικοί.
Όταν οι γυναίκες φεύγουν από τα σπίτια τους, οι άντρες τους τις ψάχνουν και αναγκαστικά
φορούν γυναικεία ρούχα.
Ο Χρέµης έρχεται και ανακοινώνει τη νέα απόφαση της συνέλευσης.
Από εδώ και στο εξής οι γυναίκες θα κάνουν κουµάντο. Οι γυναίκες τώρα θα έχουν τις έγνοιες, θα
τρέχουν στα δικαστήρια, θα τρέφουν τους δικούς τους.
Μόλις οι γυναίκες επιστρέφουν, πετούν τα µασκαρέµατα και η Πραξαγόρα ανακοινώνει τους
νέους νόµους.
Όλες οι γυναίκες θα είναι κοινές, µόνο που οι άντρες πρέπει να περνάνε πρώτα από τις άσχηµες.
Οι δούλοι θα καλλιεργούν τους αγρούς. ∆εν θα υπάρχουν δικαστήρια και τέρµα στα τυχερά
παιχνίδια.
Μία γριά διεκδικεί ένα νέο παλικάρι που θέλει να βρεθεί µε τη νέα που αγαπά.
Και µαζεύονται και άλλες γριές, η µία χειρότερη από την άλλη και όλες θέλουν στο κρεβάτι τους
το νέο.
Στην πόλη γίνεται γλέντι, κρασί και φαγητό σε αφθονία. Όλοι είναι καλεσµένοι

Βάτραχοι

Οι Βάτραχοι είναι κωµωδία του Αριστοφάνη που διδάχτηκε πρώτη φορά στα Λήναια το 405 π.Χ.,
κερδίζοντας τα "Πρωτεία" (το πρώτο βραβείο δηλαδή). Η υπόθεσή της περιστρέφεται γύρω από
έναν ποιητικό διαγωνισµό που οργανώνει στον κάτω κόσµο ο ∆ιόνυσος ανάµεσα
στον Αισχύλο και τον Ευριπίδη. Το έργο κριτικάρει τους νέους τραγικούς ποιητές αλλά και τον
ίδιο τον Ευριπίδη, ενώ το πολιτικό του µήνυµα θεωρείται ότι είναι η προτροπή για επιστροφή στην
ολιγαρχία.
Η Ιστορία έχει ώς εξής: Ο θεός ∆ιόνυσος απογοητευµένος από την κατάσταση του θεάτρου στην
Αθήνα, καθώς οι µεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, είναι αποφασισµένος να αναλάβει δράση για να
αρχίσουν ξανά αξιόλογοι δραµατικοί αγώνες στην Αθήνα. Μαζί µε τον δούλο του Ξανθία
ξεκινούν ένα περιπετειώδες ταξίδι προς τον Κάτω Κόσµο µε σκοπό να φέρουν πίσω τον καλύτερο
τραγικό ποιητή. Όταν φτάνουν στον Άδη, επικρατεί αναταραχή. Ο Ευριπίδης διεκδικεί από τον
Αισχύλο την τιµητική θέση του καλύτερου τραγικού ποιητή. Για να λυθεί η διαφορά, ο
Πλούτωνας καλεί τον ∆ιόνυσο, σε ρόλο διαιτητή, καθώς και τους τρεις τραγικούς σε έναν
δραµατικό διαγωνισµό. Ο αγώνας για την ανάδειξη του καλύτερου, αρχίζει…Τα κωµικά ευρήµατα
και τα φαρσικά επεισόδια διαδέχονται το ένα το άλλο και µέσα από την πικρή σατιρική διάθεση
του Αριστοφάνη, έρχεται στο φως η πάντα σύγχρονη διάσταση του έργου.
29
Κι ενώ στους "Ορνιθες" ο κωµικός ποιητής αναζητά την ιδανική πολιτεία στον ουρανό, στους
"Βάτραχους" ο µη-τόπος είναι ο Κάτω Κόσµος -ο Άδης, όπως τον ονόµαζαν οι αρχαίοι Έλληνες.
Η ουτοπία βρίσκει έδαφος και στήνει εδώ τη γιορτινή της ονειροφαντασία, σε ένα γλέντι όπου οι
νεκροί είναι πιο ζωντανοί από τους ζωντανούς κι ο Άδης πιο φωτεινός από τον κόσµο της
επιφάνειας.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 405 π.Χ., ένα χρόνο πριν το τέλος του
Πελοποννησιακού πολέµου, στα Λήναια και το Μάρτιο του ίδιου χρόνου στα ∆ιονύσια. Το έργο,
που για άγνωστους λόγους δεν ανέβηκε µε το πραγµατικό όνοµα του συγγραφέα, κέρδισε το
πρώτο βραβείο, ενώ οι "Μούσες" του Φρύνιχου το δεύτερο.
Η κωµωδία, όπως και η τραγωδία, υπηρετούσε τον παιδευτικό χαρακτήρα του θεάτρου. Για να
προβάλλει τα προβλήµατα, ώστε µέσα από τη συνειδητοποίηση τους να βρεθεί λύση, ο
Αριστοφάνης τα παρουσίαζε στην πιο ακραία τους µορφή. Τα θέµατα που κυρίως τον
απασχόλησαν πηγάζουν από τα προβλήµατα της Αθήνας στη διάρκεια του Πελοποννησιακού
πολέµου -τον οποίο θεωρούσε καταστρεπτικό. Εστιάσθηκε ιδιαίτερα στην ειρήνη, τη δηµοκρατία,
τις νέες φιλοσοφικές ιδέες και την οικονοµική, κοινωνική και ηθική κρίση της αθηναϊκής
κοινωνίας της εποχής εκείνης.

30