Kabataan sa calamba

Ang bayang sinilangan ni Dr. Jose Protacio

Mercado Rizal Alonzo Y Realonda na ang
palayaw ay “Pepe” ay ang Calamba na bayan
sa Laguna, na ngalan ay nagmula sa salitang
“banga”, na ang ibig sabihin ay magandang
kanlungan ng isang bayani.
Masasaya ang mga alaala ni Pepe sa
kanyang kabataan sa Calamba .Naging
masaya ang kanyang tahanang
pinamumunuan ng butihin nilang
magulang, umaapaw sa tuwa’t ligaya, at
binabasbasan ng Diyos.
Calamba, ang Bayan ng Bayani-na
pakagandang bayan nito na nakaluklok sa
kapatagan ng palay at at tubuhan. Ang
Calamba ay isang asyenda ng-bayang
pinamamahalaan ng Ordeng Dominikano, na
may-ari rin ng mga lupain sa paligid nito.
Minahal ni Rizal ang Calamba ng buong puso
niya’t kaluluwa. Noong 1876, nang siya ay
labinlimang taong gulang at estudyante sa
Ateneo Municipal de Manila, naalala niya ang
bayang sinilangan. Bunga nito, nakasulat siya
ng isang tula, “Un Recuerdo A Mi Pueblo”
(Isang Alaala sa Aking Bayan).
Mga Alaala ng Kabataan Sa edad na tatlo, ang
masasayang araw niya sa hardin ng kanilang
tahanan ay ang unang alaala ni Rizal sa
kanyang kamusmusan. Nasiyahan siya sa
kagandahan ng kalikasan kaya ito ang kanyang
pinagmumunimunian. Pinapanuod niya sa
kanyang bahay kubo, na ipinagawa sa kanya
ng kanyang ama, ang paglalaro ng mga ibong
kilyawan, maya, mariakapra, martines, at pipit.
Isa pa sa magandang alaala ni Rizal ay ang
araw-araw na pagdarasal nila tuwing Orasyon.
Pag dumilim na tinitipon ng kanyang ina ang
mga anak para makapag dasal nasa Orasyon.
Pagkatapos ng rosaryo, nagkukwento ang yaya
sa mga batang Rizal ng mga kwento tungkol sa
mga engkantada, kwento ng mga nabaong
yaman at punong namumunga ng brilyante, at
iba pang kwento ng kababalaghan.
Isa pang alaala niya’y ang paglalakad sa bayan, lalo na
kapag maliwanag ang gabi kapag kabilugan ng buwan,
isinasama siya ng kanyang yaya sa may ilog, kung
saan nakatatakot na imahe ang inihuhubog ng mga
anino ng puno rito. Sabi ni Rizal: “Dahil ang aking puso
ay maraming malungkot na kaisipan kahit pa musmos
ako, natuto akong lumipad sa mga bagwis ng pantasiya
sa matataas na rehiyon ng kababalaghan”
Ang Unang Kalungkutan ng Bayani – Sa mga kapatid
na babae, pinakamahal ni Rizal si Concha
(Concepcion). Isang taon ang tanda niya kay Concha.
Siya ang kala-kalaro ni Concha at mula sa kapatid ay
natutunan niya ang pagmamahal1865 – namatay si
Concha sanhi ng sakit nang siya at tatlong taong
gulang. Si Jose, na tunay na natutuwa sa kapatid, ay
labis na nalungkot sa magkamatay nito
Debotong Anak ng Simbahan – Anak ng isang
pamilyang Katoliko, isinilang at pinalaki sa diwa ng
Katolisismo, at mayroong malinis na puso, lumaking
mabuting Katoliko si Rizal Edad na 3 – kasama na siya
sa pagdarasal ng pamilya. Ang kanyang ina, na isang
debotong Katoliko, ang nagturo sa kanya ng mga dasal
5 taong gulang – marunong na siyang magbasa ng
Bibliya ng pamilya na nasa wikang Espanyol. Palasimba
si Rizal. Doon siya nagdarasal, sumasama sa mga
nobena, at sumasama rin sa mga prusisyon. Sinasabing
napakarelihiyoso niya kaya tinutukso siyang “Manong
Jose” ng mga Hermanos at Hermanas Terceras
Padre Leoncio Lopez (kura ng bayan) – isa sa
mga iginagalang at pinagpipitaganan ni Rizal
sa Calamba o Madalas na binibisita siya ni
Rizal para pakinggan ang mga makabuluhan
nitong opinion sa mga nangyayari sa paligid.
Hinahangaan din niya ang pilosopiya nito sa
buhay
Peregrinasyon sa AntipoloHunyo 6, 1868 – nagtungo
si Jose at kanyang ama sa Antipolo para sa kanilang
peregrinasyon na ipinanata ni Doña Teodora nang
isilang si Jose. Hindi nakasama si Doña Teodora dahil
kasisilang pa lang niya noon kay Trinidad. Ito ang
unang pagtawid ni Jose sa Lawa ng Laguna at unang
peregrinasyon sa Antipolo. Siya’t ang kanyang ama ay
sumakay sa isang Kasko. Hindi siya nakatulog ng
buong gabi habang tinatawid ng kasko ang Ilog Pasig
dahil totoong namangha siya sa “kagandahan ng lawa
at katahimikan ng gabi.”
Isinulat niya ang karanasang ito kinalaunan,
“Kay sarap panoorin ang pagsikat ng araw; at
sa kauna-unahang pagkakataon, nakita ko ang
pagpulandit ng silahis ng araw at paglatag ng
liwanag sa buong lawa”. Pagkaraang magdasal
sa dambana ng Birhen ng Antipolo, nagtungo si
Jose at kanyang ama sa Maynila. Ito ang unang
pagpunta ni Jose sa Maynila. Dinalaw nila si
Saturnina, na noo’y nangangaserang
estudyante sa Kolehiyo ng Concordia sa Santa
Ana
Ang Kuwento ng Gamugamo –

Sa mga ikinuwento ni Doña Teodora sa paboritong

anak na si Jose, ang tungkol sa batang gamugamo ang
nagkintal ng magandang aral sa kanya Ang mapait na
kapalaran ng batang gamugamo, na “namatay na
martir sa sariling ilusyon,” ay nagkintal ng magandang
aral sa isipan ni Rizal. Binigyan niya ng katwiran ang
ganitong kadakilaang kamatayan, sinabi niyang ito ay
“pagsasakripisyo ng sariling buhay para rito,” na
nangangahulugang ideal, ay “makabuluhan” At gaya ng
batang gamugamo, siya ay nakatakdang mamatay na
martir para sa isang dakilang mithiin
Mga Talinong Pansining – Mula pagkabata, naipakita na
ni Rizal ang mga talino niya sa sining na biyaya sa
kanya ng Diyos. Edad na 5 – gumuguhit na siya sa
tulong ng kanyang lapis, humuhubog ng magagandang
bagay sa luwad o clay. Sinasabing isang araw, nang si
Jose ay bata pa, ang bandilang panrelihiyong
ginagamit tuwing pista ng Calamba ay lagi na lamang
nadudumihan. Bilang tugon sa kahilingan ng alkalde,
pininturahan ni Rizal ang bagong bandila ng mga kulay
de-langis. Tuwang-tuwa ang taumbayan dahil mas
maganda ito kaysa orihinal
Nasa kaluluwa ni Rizal ang pagiging tunay na artista.
Sa halip na maging di-palaimik na bata, may payat at
may malulungkot na mata, nakatagpo siya ng ligaya sa
pamumukadkad ng bulaklak, paghinog ng mga prutas,
pagsasayaw ng alon sa lawa, at malagatas na ulap sa
kalangitan, at pakikinig sa awitan ng mga ibon,
hunihan ng mga kuliglig, at bulungan ng hangin.
Gustong-gusto niyang sasakyan ang kabayong binili
para sa kanya ng kanyang ama at maglakad sa
kaparangan at tabing-lawa, kasama ang kanyang itim
na asong nagngangalang Usman. Isang interesanteng
kuwento tungkol kay Rizal ay ang insidenteng tungkol
sa kanyang eskulturang luwad
Isang araw nang siya ay 6 na taong gulang ,
pinagtatawanan siya ng mga kapatid dahil mas
mahabang oras pa ang inilalaan niya sa eskultura
kaysa paglalaro. Hindi siya kumibo habang
nagtatawanan ang mga kapatid. Ngunit nang papalayo
na ang mga kapatid, sinabi niya: “Sige, pagtawanan
ninyo ako nang pagtawanan ngayon! Balang araw,
kapag patay na ako, ang taumbayan pa ang gagawa ng
mga monumento para sa akin.”
Nang maging binata, isinulat niya sa kanyang kaibigang
si Mariano Ponce: “Dahil sa mga kawalang katarungan
at kalupitan, kahit na bata pa, ang aking imahinasyon ay
ginising, at isinumpa kong balang araw ay
maipaghihiganti ko ang maraming biktima. Ito ang
nasasa isip, nag-aral ako, at ito ay makikita ngayon sa
lahat ng naisulat ko. Balang araw ay bibigyan ako ng
Diyos ng pagkakataon para maisakatuparan ko ang
aking pangako.”
Si Rizal Bilang Batang Salamangkero – Mula
pagbibinata, naging interesado na si Rizal sa mahika.
Sa bilis ng kanyang mga kamay, marami siyang
natutunan na mahika, gaya ng pagpapawala at muling
pagpapabalik sa isang barya o panyolitoInaaliw niya
ang mga kababayan sa eksibisyon ng mahiwagang
lampara. Binubuo ito ng isang ordinaryong lampara na
nagbibigay ng anino sa puting-tabing. Pinapagalaw niya
ang mga daliri, gumagawa ng mga aninong kaanyo ng
hayop at tao. Naging mahusay din siya sa pagpapakilos
ng mga papet. Sa mga Kabanata XVII at XVIII ng
kanyang pangalawang nobela, El Filibusterismo,
ipinakita niya ang kanyang kaalaman sa mahika
Mga Pagmumuni-muni sa Tabing-lawa – kapag
magdadapithapon tuwing tag-araw, nagpupunta si
Rizal, kasama ang kanyang alagang aso sa tabi ng
Lawa ng Laguna para mapagwari-wari ang kalagayan
ng inaaping kababayan. Kahit bata pa, ikinalulungkot
na niya ang aping kalagayan ng kanyang
pinakamamahal na bayan. Ginising ng mga kalupitan
ng mga Espanyol ang mura niyang puso kaya
nagkaroon ito ng determinasyon para labanan ang
tirano
Mga Impluwensiya sa Kabataan ng Bayani – Sa buhay
ng tao, may mga impluwensiya siyang nagiging sanhi
para maging dakila siya o hindi. Sa kaso ni Rizal,
nagkaroon siya ng magagandang impluwensiya na
hindi naranasan ng ibang kapanabay niya. Ito ang mga
impluwensiya: 1. Impluwensiyang Namana, 2.
Impluwensiya ng Kapaligiran, at 3. Tulong Maykapal
Impluwensiyang Namana:

Ayon sa siyensiyang biolohikal, may mga katangian

ang isang tao na sadyang minana mula sa mga nuno
niya’t magulang
-Mula sa mga nunong Malaya, kitang-kitang namana ni
Rizal ang pag-ibig sa kalayaan, bukal na pagnanasang
maglakbay, at katapangan
-Mula sa mga nunong Tsino, nakuha niya ang pagiging
seryoso, masinop, pasensiyoso, at mapagmahal sa mga
bata
-Mula sa mga nunong Espanyol, nakuha niya ang
pagiging elegante, maramdamin sa mga insulto, at
galante sa kababaihan
Mula sa kanyang ama, minana niya ang tunay na
pagpapahalaga sa sarili, pagmamahal sa gawa, at
pagiging Malaya sa pag-iisip
Mula sa kanyang ina, namana niya ang pagiging
relihiyoso, diwa ng pagmamalasakit, at pagmamahal sa
sining at literatura
Impluwensiya ng Kapaligiran: Ayon sa mga sikolohista,
ang kapaligiran, gaya rin ng pagmamana, ay
nakaaapekto sa katauhan ng isang tao. Kabilang sa
mga impluwensiya sa kapaligiran ang mga lugar,
kakilala, at pangyayari.
Ang magagandang tanawin sa Calamba at
magagandang hardin ng mga Rizal ang nagpasigla sa
talino niya sa sining at literatura
Ang relihiyosong kapaligiran sa kanyang tahanan ang
nagpatibay sa kanyang pagiging relihiyoso
Ang kanyang kapatid na Paciano ang nagkintal sa
kanyang isip ng pagmamahal sa kalayaan at
katarungan
Mula sa mga kapatid na babae, natuto siyang maging
maging magalang at mabuti sa mga kababaihan
Ang mga kuwentong isinalaysay sa kanya ng kanyang
yaya noong siya’y bata pa ang gumising sa interes niya
sa kuwentong-bayan at alamat
Ang tatlo niyang tiyo, mga kapatid ng kaniyang ina, ay
may magaganda ring impluwensiya sa kanya
Tiyo Jose Alberto – nag-aral ng labing-isang taon sa
isang paaralang Ingles sa Calcutta, India at
nakapaglakbay sa Europa ang naging inspirasyon niya
para mapanday ang kanyang talino sa siningo
Tiyo Manuel – isang lalaking mahilig sa palakasan, ang
humikayat sa kanya na magpalakas at magpalaki ng
katawan sa pamamagitan ng mga pisikal na ehersisyo,
kasama na ang pangangabayo, paglalakad, at
pagbubunoo
Tiyo Gregorio – na palabasa, ang nagpatingkad sa hilig
niyang pagbabasa ng magagandang aklat
Si Padre Leoncio Lopez, ang matanda’t maalam na
kura paroko ng Calamba, ay isa sa mga impluwensiya
na tumulong kay Rizal sa pagpapayaman ng kanyang
pagmamahal sa pag-aaral at katapatang intelektuwal
Ang mga kalungkutang dinanas ng pamilya, gaya ng
pagkamatay ni Concha noong 1865 at pagkakapiit ng
kanyangina noong 1871-74, ang nakatulong sa kanya
para labanan ang mga hamon sa buhay
Ang mga pang-aabuso at kalupitan ng tenyente ng mga
Guardias Civiles at alkalde, ang walang-katarungang
pagmamalupit sa mga inosenteng Pilipino
Pagbitay kina Padre Gomez, Burgos, at Zamora noong
1872, ang gumising sa kanyang diwa ng pagiging
makabayan at naging inspirasyon para isakripisyo ang
buhay at talino para sa katubusan ng mga inaaping
kababayan
Tulong ng Maykapal: Higit sa minana at kapaligiran,
ang tulong ng Maykapal ang siya ring humuhubog sa
kapalaranng tao.
Ang isang tao ay maaaring magkaroon ng lahat sa
kanyang buhay – talino, yaman, at kapangyarihan –
ngunit kung walang tulong ng Maykapal, hindi niya
makakamit ang kadakilaan sa kasaysayan ng nasyon.
Si Rizal ay inilaan ng Diyos para sa pagpapahalaga at
kadakilaan ng kanyang bansa. Ang Diyos ay nagbiyaya
sa kanya ng maraming regalo ng isang henyo, ang
buhay na diwa ng pagiging makabayan, at matapang
na puso para makapagsakripisyo para sa isang
dakilang simulain.