Naam Student: Groep:

Mechanica 3 – Practicum 6 – Impulsmoment bij botsingen

In dit practicum ga je een botsing simuleren waarbij impulsmoment een rol speelt. Verder ga je
bepalen welke behoudswetten wanneer gelden. Noteer alle antwoorden en tussenstappen direct in
dit document en sla het op.

Voorbereidingen

In een experiment botst een kogel op een staaf op hoogte h boven het massamiddelpunt van de
staaf. De balk kan roteren om een as (pivot) door zijn massamiddelpunt, zoals te zien in figuur 1.

Luchtwrijving en zwaartekracht zijn verwaarloosbaar. Deze situatie lijkt op die beschreven in opgave
48 (blz. 425).

Er zijn twee formules om het impulsmoment te berekenen. De ene is geschikt voor de balk, de ander
voor de kogel. Samen gaan ze het totale impulsmoment LT opleveren.

h
x

Fig. 1 : kogel en staaf

1) Deze vraag gaat over het impulsmoment Lb van de balk. Dat is een star voorwerp dat om een
vaste as door het massamiddelpunt draait.
a) Bestudeer blz. 396. Wat is de formule voor Lb ?

2) Deze vraag gaat over het impulsmoment Lk van de kogel. Dat is een puntmassa die ten opzichte
van de oorsprong in een inertiaalstelsel beweegt.
a) Wat is de definitie van de impulsmomentvector ⃗ Lk van een puntmassa?
b) Teken in figuur 1 de twee vectoren die je nodig hebt voor de formule van vraag 2a) (dit mag
je ook op een blaadje doen, voeg dan een foto toe). De kogel bevindt zicht op de positie zoals
in figuur 1, dus vlak voordat hij op de staaf botst.
c) Wat is de z -coördinaat van de r⃗ en ⃗p vectoren?

1
 Om de formule voor de impulsmomentsvector ⃗ Lk van de kogel vóór en ná de botsing te
vinden, nemen we voor de plaats- en snelheidsvector de volgende formules:

() ( )
x vx
r⃗ = y en ⃗v = v y
o 0
d) Bereken de impulsmomentsvector ⃗
Lk met behulp van bovenstaande vectoren.
e) Vertaal de waarde van Lk , z van de kogel vóórdat deze op de balk botst. Neem aan dan v x ,0
de horizontale snelheid van de kogel is vóórdat deze op de staaf botst.

3) Je gaat onderzoeken of het impulsmoment behouden blijft, daarvoor heb je het totale
impulsmoment LT =Lb + Lk nodig.
a) Bepaal en teken met de vectoren die je in opdracht 2b) hebt getekend de richting van het
impulsmoment Lk vóór de botsing. Geef die richting duidelijk aan, laat zien/beschrijf hoe je
dit gevonden hebt.
b) Bepaal en teken ook de richting van het impulsmoment Lb ná de botsing. Geef die richting
duidelijk aan en laat zien/beschrijf hoe je dit gevonden hebt.

4)
a) Geef de volledige vorm voor de tweede wet van Newton voor:
- translaties
- rotaties
b) Noteer de vier behoudswetten van de klassieke mechanica met hun formule in tabel 1.
c) Leg uit of ze gelden bij de botsing van figuur 1 als deze volkomen elastisch of niet-elastisch is
en vul dat in bij tabel 1
Tabel 1: vier behoudswetten van de klassieke mechanica, toegepatst op botsing uit figuur 1.

Behoud van Formule wet Wel/niet geldig als botsing volkomen

Elastisch Niet-elastisch

5) Formuleer minimaal één vraag over de collegestof van afgelopen week. Wat begreep je niet, of
niet helemaal? Uit je vraag moet blijken dat je met de stof bezig bent geweest en erover hebt
nagedacht (meestal zijn gesloten vragen, die beantwoord kunnen worden met ja of niet, hiervoor
niet geschikt).
Als je alles hebt begrepen, formuleer dan je top-2 van wat je hebt geleerd uit de collegestof van
afgelopen week.

2
Opdrachten

1) Je gaat de botsing van de kogel op de balk van figuur 1 onderzoeken. De lengte van de balk is 8,0
m met het MM in de oorsprong bij de as met een massa van 1,6 kg. De kogel is een bal met een
massa van 0,25 kg en een straal van 0,10 m. Deze kogel heeft een snelheid van 3,0 m/s. Voor de
botsing staat de rechthoek stil en de hoogte h is variabel.
a) Download en open het model “Practicum_6_Opg_01_tm_02.IP” van Brightspace.
b) Speel het model af en kijk wat er gebeurd.
c) Simuleer de volkomen elastische botsing met h=4,0 m , h=2,0 m en h=0,0 m. Voeg voor
alle drie een screenshot van ná de botsing toe.
d) Doe hetzelfde voor de volkomen niet-elastische botsing.

2) Beantwoord de volgende vragen. Vraag a t/m e zijn vooral bedoeld om te ontdekken of de

simulatie correct is en of er met alle aspecten rekening is gehouden.
a) Na de botsing gaan de balk en de kogel draaien. Leg uit of de tekens van hun in de simulatie
berekende impulsmomenten kloppen met de algemene afspraak over het plus/minteken.
b) Hoe groot is het effect van de rotatie van de kogel na de botsing op je onderzoek naar de
behoudswetten? Geef je antwoord in een percentage van het totale impulsmoment. Leg uit
of dit verwaarloosbaar is.
c) Welke conclusie kan je trekken uit de beweging van het gezamenlijke massamiddelpunt van
de balk en de kogel? Wat is daar de oorzaak van?
d) Hoe groot is de stoot van de staaf op de kogel geweest in het geval van een volkomen
elastische botsing met begin hoogte h=4,0 m ? En bij een volkomen niet-elastische botsing?
e) Wat gebeurt er als je het scharnierpunt van de staaf weg haalt? Laat een screenshot zien,
geef een verklaring en leg uit welke conclusie je hieruit kunt trekken met betrekking tot je
onderzoek naar de behoudswetten.
f) Leg uit of je voorspellingen in tabel 1 correct zijn en hoe dat uit de simulaties blijkt.

3)
a) Maak vorige practica-opdrachten af.
b) Maak de vragen van het werkcollege.