Lerarenopleiding Thomas More Kempen

Campus Turnhout Campus Vorselaar

Campus Blairon 800 Lepelstraat 2
2300 Turnhout 2290 Vorselaar
Tel: 014 80 61 01 Tel: 014 50 81 60

Ontwerp leeractiviteit
2022-2023
Namen student: Michael Meiners
Opleiding: Educatieve Bachelor Lager Onderwijs Niveau 1☐ 2☒ 3☐
Stageschool: Mentor(en) Gitte Speltincx
Leerlingen: Leerjaar/groep 6B Aantal leerlingen 24

Leergebied(en): Muzische vorming – domein muziek

Onderwerp Het ritme van Indonesische, Afrikaanse en Cubaanse wereldmuziek verkennen.
activiteit: ☒ Nieuwe leerstof ☐ Herhaling ☐ Andere:
Timing: Datum Begin- en einduur
75 min.

Situering Situering in het leerplan (ca. 4 leerplandoelen)

focusdoel:

MUgr2 Durven fantaseren en verbeelden

MUgr3 Zich bewust worden van de eigen muzische en creatieve

mogelijkheden (talenten) en die tonen
MUge2 De muzische bouwstenen beleven, herkennen, onderzoeken
en hanteren
• Muziek > Ritme
MUva3 De technische en expressieve vaardigheden die nodig zijn om
zich muzisch uit te drukken in beeld, muziek, dans en drama
verfijnen
• Muziek > Musiceren met instrumenten en materialen
Focusdoel
De leerlingen ontwerpen in groep een ritmisch stukje wereldmuziek in de vorm van voor-en naspel.

Concretisering focusdoel (ca. 4 doelen)

1. De leerlingen onderzoeken de verschillen tussen de uitgevoerde ritmes van Indonesië, Afrika en
Cuba binnen het lied “wereldmuziek”.
2. De leerlingen leren de verschillende wereldse ritmes van Indonesië, Afrika en Cuba binnen het lied
“wereldmuziek” uitvoeren.
3. De leerlingen maken een nieuw ritmisch stukje wereldmuziek in de vorm van voor-en naspel op
basis van elementen uit de wereldse ritmes.
4. De leerlingen zijn zich bewust van hun eigen muzische mogelijkheden en communiceren hierover in

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 1

 hun groep.
Beginsituatie: Inhoudelijke beginsituatie
Welke inhoud, specifieke termen en begrippen kennen de leerlingen al in verband met het onderwerp? Het
gaat dus concreet over de voorkennis van de leerlingen voor de klasgroep in het algemeen.
-> Zingen de kinderen veel? Hebben ze dit jaar al een lied aangeleerd?
-> Hebben ze al veel ritmisch gewerkt?
-> Hebben ze al kennisgemaakt met wereldmuziek, verschillende muziekstijlen?
-> Hebben de leerlingen ooit een muziekstukje ontworpen? Op welke manier noteerde ze dit, of voerden ze
dit uit?

Leefwereld van de leerlingen

Denk hierbij aan:

Organisatorische beginsituatie

Gedifferentieerde beginsituatie van de leerlingen

-> Zijn er leerlingen die in de muziekschool zitten?
-> Zijn er leerlingen die ritmisch sterk staan, graag rappen, beatboxen, dansen…?
-> Zijn er kinderen die moeite hebben met groepswerk i.v.m. muziek?

Andere

Teamteaching:

Inhoudsanalyse: Conceptcirkel
Onderwerp: Indonesische, Afrikaanse en Cubaanse ritmen
Werkvorm: Musiceren (klappen, ritmisch spreken, met materialen uit de klas)
Bouwsteen: Tijd – Ritme
Algemeen doel: Zich bewust worden van de eigen muzische en creatieve mogelijkheden (talenten) en die
tonen.

Lied wereldmuziek:
Het lied wereldmuziek is een lied dat zang (deel A) en musiceren (deel B) afwisselt.
Vorm lied: Intro - A – B – A – B – A – B – A
Intro – Tekst zang (Deel A) – Musiceren Indonesië (Deel B) – Tekst zang (Deel A) – Musiceren Afrika (Deel B) -
Tekst zang (Deel A) – Musiceren Cuba (Deel B) – tekst zang (Deel A)

Wereldse ritmes: zie lesverloop.

Gebruikte bronnen: Les: Het Ritme Van Wereldmuziek Deel A | 123ZING

Bijlagen:

Materiaal: Filmpje met zang + ritme

Begeleidingstrack
Verschillende materialen in de klas (eventueel instrumenten)
Pen en papier voor notatie eigen gemaakt speelstukje

Terugblik Hebben alle leerlingen het focusdoel/lesdoelen bereikt?

leeractiviteit:
Feedback van mentor op voorbereiding:
Dat gaat een vrolijk lesje worden!
Op dit moment is de website van 123ZING in onderhoudsmodus. Hierdoor kan ik de luisterfragmenten e.d. niet
horen. Geen probleem, ik heb er alle vertrouwen in en kijk er al naar uit!

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 2

 VERLOOP LEERACTIVITEIT
Oriëntatiefase
Timing: De leerlingen moeten Indonesië, Afrika en Cuba aanduiden op een wereldkaart.
5 min.

Leerfase 1 (Lied “wereldmuziek” verwerving + verwerking)

Timing: Verwerving
15min. Beschouwen + luisteropdracht:
Uit welke verschillende werelddelen/landen horen we muziek?
We hebben stukken dat we meezingen en stukken die we mee kunnen spelen, wat is de vorm?
Kun je verschillen opmerken tussen de verschillende delen die je hoort?
-> Filmpje met zang

Lied wereldmuziek:
Het lied wereldmuziek is een lied dat zang (deel A) en musiceren (deel B) afwisselt

Vorm lied: Intro - A – B – A – B – A – B – A

Intro – Tekst zang (Deel A) – Musiceren Indonesië (Deel B) – Tekst zang (Deel A) – Musiceren Afrika (Deel B) - Tekst
zang (Deel A) – Musiceren Cuba (Deel B) – tekst zang (Deel A)

Verwerking
Zingen + musiceren:
Directmethode: Samen zing je het lied mee met de opname en voer je de ritmen van de B-gedeeltes mee uit. (=
musiceren)
De focus ligt niet op het zingen maar heb wel oog voor de kwaliteit. Laat kinderen niet fluisteren of schreeuwen, een
goede rechte houding is belangrijk, laat ze de beat goed voelen en eventueel meebewegen tijdens het zingen… Oefen
eventueel stukjes tekst door middel van voor-en nazang in wanneer deze moeilijk gaan in het lied.

Leerfase 2 (verwerving + verwerking Indonesië)

Timing: Indonesisch ritme: Opname met zang 0:43 – 1:22
Verwerving
10 min. Hoeveel (korte of lange) klanken vormen hier samen het ritme? 6
Klinken ze allemaal even kort of zijn er lange en korte klanken? Nee, ze zijn allemaal even kort
Hoeveel verschillende klanken zijn er? 2: vuist op de tafel en platte hand

Oefen het tafelritme zonder muziek met de klas in.

Speel het ritme vervolgens mee op de muziek.

Tafelritme:
De eerste klank is verschillende van de 5 volgende
1 2 3 4 5 6
O \ / \ / \

O= met de vuist op de tafel

\ en / = met de platte hand op de tafel

Leerfase 3 (verwervings- + verwerkingsfase Afrika)

Timing: Afrikaans ritme opname met zang: 1:42 – 2:25
Dit ritme is niet meer helemaal gelijk. Het ritme wordt ondersteund of gespeeld op trommels. Deze trommels kun je
10min. gemakkelijk vervangen in de klas door andere ondergronden bv. op de bank, het zitvlak van de stoel, de grond, de
poten van een tafel bespelen met pennen…

Verwerven
Beschouwen:
Beluister het b-gedeelte Afrika en stel volgende luisteropdrachten:
Kinderen mogen meespelen als ze de neiging hebben om het filmpje actief te volgen.

Welke instrumenten hoor je tijdens het ritme meespelen in het begin van dit fragment? Trommels

Analyseer welke handelingen die uitvoeren:

Hoeveel verschillende handelingen of klanken maken ze in het filmpje en welke? 3
O= vuist

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 3

 I=platte hand op de tafel
X= klap in de handen

Bedenk zinnetjes om de ritmen soepel uit te voeren en oefen dit ritmisch in

Met zinnetjes onthouden ze het ritme beter:

Voorbeeld:

Ik wil niet meer – naar huis – gaan

Experimenteren

Ritme:
OOOO II X

O= vuist
I=platte hand op de tafel
X= klap in de handen

Leerfase 4 (verwervings- + verwerkingsfase Cuba)

Timing: Verwerving
Beschouwen: Cubaans ritme opname met zang: 2:43 -3:16
10min.
Beluister + luisteropdracht

Met welke klanken worden de ritmen uitgevoerd? Klappend

Op hoeveel tellen wordt het ritme uitgevoerd? Steeds op vier tellen
Hoeveel verschillende ritmes hoor je? vier
Op welke volgorde worden de ritmen uitgevoerd? Zie structuur voor- en naspel

In dit stukje worden er ritmen op basis van 4 tellen voor- en nagespeeld.

Het stukje bestaat uit 4 verschillende ritmen. Elk ritme wordt 2x voor-en nagespeeld.

Ritmisch speelstuk in de vorm van voor- en naspel:

Het ritme wordt door één persoon voorgespeeld en de groep herhaalt dit.

Structuur voor-en naspel:

Er zijn vier verschillende ritmen (op basis van 4 tellen) die twee keer herhaald worden (voorbeeld: ritme 1: voor – na –
voor – na).

Voer zelf enkele voorbeelden uit op basis van vier tellen

Voorbeeld:
. . . .

. .. . ..

.. . .. .

Enz.
Laat enkele kinderen een ritme voordoen en de klas dit herhalen.

Leerfase 5 (verwerkingsfase: eindopdracht + presentatie)

Timing: Bespreek de eindopdracht met de kinderen, haal hier ook de muzische grondhouding aan i.f.v. de samenwerking.
Werktijd:
10min. Talenten/muzische mogelijkheden (talenten):
De ene persoon is ritmischer aangelegd dan de andere.
De ene persoon verzint gemakkelijker een ritme dan de andere.
Wanneer kinderen zich bewust zijn van hun eigen mogelijkheden kunnen ze hierover praten in groep en elkaar hierbij
helpen.

Muzische grondhouding: Communiceren in groep over talenten en muzische mogelijkheden -> Elkaar hierin
ondersteunen en meedenken om bijvoorbeeld een makkelijker ritme te kiezen.

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 4

 Eindopdracht:

 2 groepen van 4 personen bedenken een bodypercussie of materialen om het ritme uit te voeren op deel
Indonesië
 2 groepen van 4 personen bedenken een bodypercussie of materialen om het ritme uit te voeren op deel
Afrika
 2 groepen van 4 personen bedenken een bodypercussie of materialen om het ritme uit te voeren op deel
Cuba

Slotfase
Timing: Presentatie door iedereen
15 min.
Reflectie:
Waar zitten jouw talenten? Wat lukte al goed?
Waar heb je hulp bij gevraagd of nodig gehad van andere groepsgenoten?

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 5