Professional Documents
Culture Documents
Tute Ionic Equilibrium 3 Ok2
Tute Ionic Equilibrium 3 Ok2
G. C . E . A D VA N C E D L E V E L
whksl iu;=,s;;dj
Ionic equilibrium
pKW = pH + pOH
^5& ish¨ ÿn, wï, c,fha Nd.slj (Fractional dissociation) ú>gkh ù ^iu;=,s;hla idoñka&
whkj,g fjka ù mj;S'
^6& ish¨ ÿn, NIau c,fha Nd.slj ú>gkh ù ^iu;=,s;hla idoñka& whkj,g fjkaù mj;S'
^5& yd ^6& kS;s ir,j = ish¨ ÿn, wï, yd ÿn, NIau c,fha § b;d l=vd m%udKhla whkj,g
fjkaù mj;S'
^7& .eg¨ wxl ^5& isg ^13& olajd
zzfkd.sksh yels ;rï l=vdhZZ wdldrfha Wml,amk ^1& la fyda ^2& la we;'
wï,
wï,fha wï,fha
idkaøKh idkaøKh
lSh jqK;a lSh jqK;a
tA lshkafka
bÈß m%;sl%shdj 100]
fjkafka kE lshk tlhs'
2
m%n, wï,j, ú>gk m%;sl%shdj ^c,h iu.&
+ -
HCl + H2O H3O + Cl
1' wdrïNl idkaøKh 1M
2' ú>gkh jk idkaøKh -1M
3' ksmofjk idkaøK 1M 1M
4' b;sß wï, idkaøKh 0
-3
M = moldm
+ -
HCl + H2O H3O + Cl
-1
1' wdrïNl idkaøKh 10 M
2' ú>gkh jk idkaøKh -10-1M
3' ksmofjk idkaøK -1
10 M 10-1M
4' b;sß wï, idkaøKh 0
+ -
HCl + H2O H3O + Cl
-7
1' wdrïNl idkaøKh 10 M
2' ú>gkh jk idkaøKh -10-7M
3' ksmofjk idkaøK -7
10 M 10-7M
4' b;sß wï, idkaøKh 0
3
whkSlrK ú>gk ú>gk whkSlrK
m%udKh × 100% = m%udKh × 100% = m%;sY;h = m%;sY;h
ú>gk m%udKh = ∝
ú>gk m%;sY;h = ∝%
- +
CH3COOH + H2O CH3COO + H3O
1' wdrïNl idkaøKh 10-3M
2' ú>gkh jk idkaøKh -5
(-10 M)
-5 -5
3' ksmofjk idkaøK 10 M 10 M
4' b;sß wï, idkaøKh 9.9×10
-4
-5
5' ú>gk m%udKh = ∝ 2 mshjr 10
= = 10-2 = 0.01
1 mshjr 10-3
CH3COOH wï,fha idkaøK fjkia wjia:d folla i,l,d .dK yo,d ne¨ju ∝ yd ∝%
^ú>gk m%udKh $ ú>gk m%;sY;h& fjkiajk wdldrh wmg oel.; yel' CH3COOH ys
idkaøKh wvq wjia:dj,§ wvq ∝ w.hl=;a idkaøKh jeä wjia:dj,§ jeä ∝ w.hl;=;a ,efnk
nj ksÍCIKh lrkak'
tA lshkafka CH3COOH kï ÿn, wï,fhka ú>gkh $ whkSlrKh jk m%;sY;h 1] ;rï l=vd
-3
w.hla fõ' ^idkaøKh 1 moldm úg&
oeka n,uq HCN jeks ÿn, wï,hla i|yd idkaøKh 1 moldm-3 úg whkSlrK m%;sY;h
+ -
HCN + H2O H3O + CN
1' wdrïNl idkaøKh 1M
2' ú>gkh jk idkaøKh -10-5M
3' ksmofjk idkaøK 10-5M 10-5M
4' b;sß wï, idkaøKh (1-10-5)
2 mshjr -5
6' ú>gk m%;sY;h = ∝% = × 100% = 10 ×100% = 10-3 %
1 mshjr 1
-3
tA lshkafka HCN wï,fha ú>gk m%;sY;h 0'001] ;rï l=vd w.hla njhs' ^idkaøKh 1moldm
úg& tA wkqj ÿn, wï, w;ro zzÿn,;djfhaZZ fjkialï mj;S'
CH3COOH ÿn, wï,hla jk w;r HCN Bg idfmaCIj zzb;d ÿn, wï,hlaZZ fõ'
4
wï,
ÿn, wï,hla by; wdldrhg iu;=,s;hla we;s lrk neúka tAjdg KC tlla ,súh yelshs'
b;sx ,shuq'
- +
CH3COOH(aq) + H2O(aq) CH3COO (aq) + H3O (aq)
fuu m%;sl%shdjg KC ,shuq'
- +
[CH3COO ] × [H3O ]
KC =
[CH3COOH] × [H2O]
H2O ys idkaøKh iodld,slj 55.56 moldm-3 ys ksh;j mj;sk nj KW Tmamq l< wjia:dfõ wms
Tmamq l<d' tAl fu;kÈ;a tfyuhs' tA ksid tAl;a KC me;a;g f.k tuq'
- +
[CH3COO ] [H3O ]
KC[H2O] =
[CH3COOH]
KC yd H2O folu ksh; neúka KC[H2O] .=‚;h ksh;hla fõ' ∴ tu iuia; ksh;hg w¨;a kula
fouq' wï,h = acid neúka
-3
Ka ys tAll iEuúgu moldm fõ'
5
Ka hkq wï,fha wdï,sl ú>gk ksh;hhs'
KC r|d mj;skafka WIaK;ajh u; mu‚' tu ksid Ka r|d mj;skafkao WIaK;ajh u; mu‚'
0 -5 -3
CH3COOH wï,fha Ka w.h 25 C ys§ 1×10 moldm fõ'
1×10-5 =K =
a
3
=3
[CH COOH]
1 - 3.16 ys 1g idfmaCIj 3.16 w.h b;d l=vd fõ'
3
)1 - 1000
3.16
)
1000 1000
-4
by; Wml,amkh Ka = 1×10 g jvd wvq wï,j,g l< yelshs'
ÿn, wï,hl Ka wdfoaY l< hq;af;a ^3& yd ^4& mshjrj,g wod< ms<s;=rehs' tfy;a ÿn, wï,hl ^3&
mshjf¾ ms<s;=re ish¨ wjia:dj,§ ^1& mshjf¾ w.hg wdikak jYfhka iudk fõ' Ka wdfoaY
lsÍug kï ^1& mshjf¾ w.h yd ^4& mshjf¾ w.hka oekisáh hq;=hs'
6
.eg¨ j¾. wxl - (5) (a)
WodyrK .eg¨j
CH3COOH wï, ødjKhl idkaøKh 0.001 moldm-3 fõ' ødjKfha pH w.h fidhkak'
250C § CH3COOH wï,fha Ka = 1×10-5 moldm-3 fõ'
- +
Golden rule (5) CH3COOH + H2O CH3COO + H3O
-3 -3
4' b;sß wï, idkaøKh (10 -x = 10 )
- + -4 -3
[CH3COO ] = [H3O ] = x = 10 moldm
pH = -log H3O+
-4
pH = -log 10
pH = 4
iu;=,s; whk foflka tll idkaøK okakjd kï pH fiúh yelshs' pH okakjd kï iu;=,s;
whk foflau idkaøK fiúh yelshs'
∴ by; o;a; 4ka 2la muKla okakjd kï Ka iólrKhg wdfoaY lr b;sß o;a; fiúh yelshs'
7
1991-15 / 1993-23 / 2000-37 / 2007-12 / 2010-22 / 2018-15 → 5(a) .eg¨
1991-15 mcq
tAl NdIañl ÿn, wï,fha iQ;%h § ke;s ksid th HA f,i .uq' idkaøKh § we;' pH § we;'
Ka fiúh hq;=hs'
HA wï,h ÿn, wï,hls' tys ú>gk m%udKh ∝ fõ' tys wdrïNl idkaøKh C fõ' tys wdï,sl
-4
ú>gk ksh;h Ka fõ' Ka w.h b;d l=vd fõ' ^10 g jvd wvqhs'&
-3
wdrïNl wï, idkaøKh 1moldm kï ú>gkh jk idkaøKh ∝ fõ'
+ -
HA + H2O H 3O + A
1' wdrïNl wï, idkaøKh 1moldm-3
2' ú>gkh jk idkaøKh -∝ ×1
3' iEÿKq whk idkaøK ×1 ∝ ∝
Ka b;d l=vd úg fuu Wml,amkh l< yel' wdrïNl idkaøKh 2 kï ú>gk m%udKh 2∝ fõ'
8
+ -
HA + H2O H 3O + A
1' wdrïNl wï, idkaøKh 2moldm-3
2' ú>gkh jk idkaøKh -2∝ ×1
3' iEÿKq whk idkaøK ×1 2∝ 2∝
+ -
HA + H2O H 3O + A
8' Ka
[H3O+] [A-]
Ka =
[HA]
(C∝) (C∝) (C∝) (C∝)
Ka = =
(C - C∝) C (1- ∝)
Ka = C∝2
9
C g idfmaCIj C∝ b;d l=vd fõ'
fya;=j (- Ka, 10
-4
g jvd wvq ksid fujeks .eg¨j,§ ∝ j, w.g 1g idfmaCIj b;d l=vd fõ'
tuksid ∝% j, w.h 100] g jvd b;d l=vd fõ' tfy;a iuyr .eg¨j,§ ∝ ys w.h
0.25 (∝% = 25%) fyda ∝ = 0.5 (∝% = 50%) wd§ by< w.hla .; yel' tys§ wï,fha
Ka w.h 10-4 1 moldm-3 jvd by< fõ'
túg .eg¨jla úi|k whqre n,uq'
tys§ ∝ ys w.h 1g idfmaCIj b;d l=vd ke;s ksid
1 - ∝ = 1 f,i .; fkdyel'
C - C∝ = C f,i .; fkdyel'
+ -
HB + H2O H3O + B
10
(5) (b) j¾.fha .eg¨jl ∝ ys w.h wkqj iólrK 2la ,efí'
l=vd úg úYd, úg
2
Ka = C∝2 C∝
Ka =
(1 - ∝)
TiaÜj,aâ ;kqllrK kshuh
1996-15-mcq
tAl NdIañl wï,hla hkq msgl< yels H mrudKq 1la mj;sk wï, fõ'
+ -
HA + H2O H3O + A
C = 1 moldm-3
∝ = 0.25
1 × (0.25)2
Ka =
(1 - 0.25)
Ka = 8.33 ×10-2 moldm-3
11
1981- kj-19-mcq
HAc hkq CH3COOH weisála wï,h y÷kajk ;j;a iïu; fkdjQ l%uhls'
HAc + H2O H3O+ + Ac-
-5 -3
Ka = 1.8 × 10 moldm
C = 0.1 moldm-3
∝ =?
-4
Ka 1×10 g jvd wvqh'
∝ okafka kE'
Algorithm tlg wkqj
2
Ka = C∝ fhÈh yelshs'
1.8 2
5 = (0.1) ∝
10
1.8
∝2 = 4
10
2 1.8 1.34
∝ = = = 0.0134
10 4 100
oeka fïl iq¿ lrkak j¾.c iólrKhla (Quadratic equation) úi|kak fjkjd' fïl
lrorldÍ jevla' yenehs tA jf.au Ka w.h 1.7 ×10-4 lshk tl wmsg jeo.;a jk w.h jk 10-4 g
2
jvd pqÜghs jeä' tA ksid by; iq¨ lsÍu wmyiq iólrKhg wdfoaY lrkjdg jvd Ka= C∝
iólrKhg wdfoaY lsÍfuka wdikak jYfhka ksjerÈ W;a;rhla ,nd.kak mq¨jka' tAl b;du
ksjerÈ ke;sfjhs' ta;a <Õska hk tlla .kak mq¿jka'
12
2
Ka = C∝
1.7
4
= 0.1∝2
10
17
5
×10 = ∝2
10
17
∝2 = 4
10
4.12
∝= 2
10
wikafka ∝ fkdfõ' wikafka ∝%
4.12 ×100 = 4.12%
∝% = ∝ × 100 = 2
10
ienE ms<s;=r 4.12 g wdikak úh hq;=hs' § we;s ms<s;=rej,ska .e<fmk ^<Õska hk& tlu ms<s;=r 4]
fõ' ∴ .eg¨jla ke;sj ksjerÈ ms<s;=r f,i 4] .; yelshs'
Ka = C∝
2
C∝2
Ka =
fhdod (1-∝)
úi|kak' fhdod
úi|kak'
13
s ^5& j¾.fha .eg¨ i|yd ÿn, NIau fhdodf.k mcq tlla §,d ke;'
s iq,Nju fok ÿn, NIauh ;uhs NH3
^5& ^a& .eg¨ j¾.h - ÿn, NIauhla i|yd
H+
NH3 + H2O NH4+ + OH-
8' Kb ,sùu → NIauhla i|yd (Base = NIauh) Ka f,i fkdj Kb f,i ,súh hq;=hs'
[NH4+] [OH-]
Kb =
[NH3]
Kb ,sùfï § [OH-] fhÈh hq;= nj;a mqreoaog jf.a [H3O+] fkd,súh hq;= nj;a
isys;nd .kak'
(x) (x)
Kb =
(1)
3.16
NH3 i|yd x = fõ'
1000
tu w.h by; iólrKfha wdfoaY lruq'
3.16 3.16
Kb = ) ) ) )
1000
×
1000
1
Kb = 1×10-5 moldm-3
-5 -3 0
tA wkqj NH3 j, Kb w.h 10 moldm ^25 C ys§& jk nj u;l ;nd.kak'
14
-5 -3
s CH3COOH ys ienE Ka w.h 1.75 ×10 moldm fõ'
-5 -3
NH3 ys ienE Kb w.h 1.75 ×10 moldm fõ'
u;l ;nd .ekSfï myiqj ms‚i 1 ×10-5 f,i folu u;l ;nd.uq'
s fldfydu jqK;a CH3COOH ys Ka yd NH3 ys Kb w.hka fol iudk jqfKa lsishï fya;=jla
ksido ke;skï wyïfnkao@
ms<s;=r - wyïfnks'
s fï fofla Ka yd Kb wyïfnka iudk ùu ^13& .eg¨ j¾.h biairyg yok ojig wjYH
fjkjd wmsg' tA ksid tAl u;l ;shdf.k bkak'
[NH4+] [OH-]
Kc =
[NH3] [H2O]
Kc yd (H2O) idkaøKh hk folu WIaK;ajh ksh; kï ksh;hls' tuksid (Kc × H2O) hkak ;ks
ksh;hla f,i ,súh yelshs'
Kc [H2O] = Kb f,i ,shuq'
[NH4+] [OH-]
Kb =
[NH3]
15
ÿn, wï, i|yd Ndú; l< we,af.dß;uh tf,iskau Ndú; lrkak mq¨jka fuys§;a"
Ka fjkqjg Kb
[H3O+] fjkqjg [OH-]
pH fjkqjg pOH
NIau i|yd .Kka yok úg ,shkak ie,ls,su;a úh hq;=hs'
oeka fhduqfjuq .eg¨ wxl 6" 7 yd 8 fj;' fuu .eg¨ ;=ku tlu wdldrfha .eg¨ fõ'
b;ska wms CH3COOH ødjKfha H3O+ idkaøKh ;j jeä lrkak by; wï, j¾. 3 fjk fjku
fhdouq'
ÿn, wï,hla yd m%n, wï,hl ñY%Khla we;' wï, foflau idkaøK § we;' ñY%Kfha pH w.h
-
fidhkak' CH3COO whk idkaøKh fidhkak'
HCl + CH3COOH → Ka = 1×10-5 moldm-3
C1 = 0.1M C2 = 0.1M
16
1' øjH 2l ñY%Khla neúka tlsfkl m%;sl%shd lrhso n,kak'
2' wï, + wï, neúka m%;sl%shdjla ke;'
3' øjH fol c,h iu. olajk m%;sl%shd fjk fjku ,shkak'
+ -
CH3COOH + H2O H3O + CH3COO
iu;=,s;;djhla fmkajk CH3COOH wï,h i|yd n,mdkafka ødjKfha we;s uq¿ H3O+
+
whk idkaøKhhs' ke;=j CH3COOH j,ska ú;rla fok H3O whk idkaøKh ú;rla ,sh,d
+
yßhkafka kE' tu ksid CH3COOH iu;=,s;fha uq¿ H3O whk idkaøKh jkafka ;uka
(CH3COOH) úiska fok H3O+ whk idkaøKh jk x moldm-3 w.fha;a" HCl wï,fhka ,ndfok
+ -3
uq¿ H3O whk idkaøKh jk 0.1 moldm w.fha;a tl;=jhs'
+
^c,fhka ,ndfok H3O whk idkaøKh w;sYh l=vd ksid th fkdi,ld yßkq ,efí' tAl
fkdi,ld yßkjd lsh,d ,sh,j;a fmkajkak wjYH kE'&
(x) (x + 0.1)
1×10-5 =
(0.1 - x)
17
Wml,amk wxl - ^2&
fïl ;uhs w¨f;ka ,shk Wml,amkh'
+
m%n, wï,hla jk HCl j,ska imhk H3O idkaøKhg idfmaCIj ÿn, wï,hla jk CH3COOH
j,ska imhk H3O+ whk idkaøKh fkd.sksh yels ;rï l=vdh'
+
∴ 0.1 + x = 0.1 = [H3O ]
oeka by; Ka iólrKhg Wml,amk 2ka ,enqKq w.hka h<s wdfoaY lruq'
(x) (0.1)
Ka = 1 × 10-5 =
(0.1)
[CH3COO ] = x = 1 × 10-5 moldm-3
-
+
m%Yakfha jeämqru wykafka pH w.hhs' ∴ uq¿ [H3O ] w.h Wml,amk wxl 2 u.ska fidhd.;
hq;=hs' tA w.h yeufjf,au m%n, wï,fhka ,ndfok [H3O+] g iudkhs' tA ksid mcq tllg fï
.eg¨j ÿkafkd;a .dkla yokak fohla kE' Wml,amk wxl 2ka ,efnk W;a;frka pH
fydhkakhs ;sfhkafka'
+
pH = -log [H3O ]
pH = -log 0.1
pH = 1
-
(CH3COO ) whk idkaøKh weyqfjd;a ú;rhs Ka g wdfoaY lr,d iq¿ lrkak wjYH fjkafka'
.eg¨ wxl ^1& § ÿn, wï,hla ke;=j m%n, wï,hla ú;rla ;snqKd' .eg¨ wxl ^6& § ÿn, wï,hla
yd m%n, wï,hla lshk folu ;sfhkjd' yenehs m%n,hd bkakfldg ÿn,hd iïmQ¾Kfhka u
fkdi,ld yßkak mq¨jka fjkjd' tA ksid ÿn, wï,h wu;l lr,d m%n, wï,h ú;rla wrka pH
fydhkak mcq tll §' ;;amr 5ka W;a;f¾ fydhkak mq¨jka'
18
WodyrK .eg¨j
CH3COOH HCN
C1 = 0.1M C1 = 0.1M
-5 -3 -10 -3
Ka1 = 1 ×10 moldm Ka = 1 × 10 moldm
2
Ka 1 ×10
-5
tA lshkafka CH3COOH lshk ÿn, wï,hg idfmaCIj HCN lshk ÿn, wï,h b;d ÿn,
wï,hla fõ'
19
1' CH3COOH j, ú>gkh jk idkaøKh x moldm-3 f,i .;a ksid HCN j, ú>gkh jk
-3
idkaøKhg;a x lsh,d ,shkak nE' tA ksihs y moldm lsh,d ,sõfõ' ^wï, fol folla' tu
ksid ú>gkh jk idkaøK fjkia'&
2' B<Õ .eg¨j → CH3COOH m%;sl%shdj iu;=,s;hla ksid uq¿ H3O+ whk idkaøKhg
CH3COOH j,ska ,efnk H3O+ ál ,sh,d uÈ' Ndckfha we;s uq¿ H3O+ idkaøKhu ,súh
hq;=hs'
Ndckfha uq¿ [H3O+] = CH3COOH j,ska ,ndfok [H3O+] + HCN j,ska ,ndfok [H3O+] j,
tl;=j
^H2O j,ska ,ndfok [H3O+] b;du l=vd ksid th fkdi,ld yßkjd' tAl ,sh,d fmkakkak
wjYH kE'&
+
HCN m%;sl%shdj iu;=,s;hla ksid tAfl;a ødjKfha we;s uq¿ H3O whk idkaøKh ,sh,d
fmkajkak ´fka' ;ukaf.ka ú;rla ,efnk H3O+ idkaøKh ^y moldm-3& lsh,d ,sh,d
fífrkak nE'
+ -3 -3
uq¿ [H3O ] = x moldm + y moldm
CH3COOH wï,h ÿn, wï,hla ksid tys wdrïNl idkaøKhg idfmaCIj tys ú>gkh ksid
wvqjk idkaøKh fkd.sksh yels ;rï l=vd fõ'
∴ 0.1 - x = 0.1
fuu Wml,amkhu h<s;a fojk jrg;a ,súh hq;=hs' tA HCN ÿn, wï,hghs' HCN ÿn, wï,hla
neúka tys wdrïNl idkaøKhg idfmaCIj ú>gkh ksid wvqjk idkaøKh fkd.sksh yels ;rï
l=vd fõ'
∴ 0.1 - y = 0.1
CH3COOH wï,hg jvd HCN wï,fha Ka w.h b;d wvq neúka CH3COOH wï,hg idfmaCIj
+
HCN wï,fhka ,ndfok H3O whk idkaøKh fkd.sksh yels ;rï l=vd fõ'
(x > >> y)
[H3O+] = (x + y) ≃ x
20
oeka CH3COOH i|yd Ka m%ldYkh ,shuq'
- +
[CH3COO ] [H3O ]
Ka =
[CH3COOH]
(x) (x + y)
1×10-5 = Ka =
(0.1 - x)
(x) (x)
1×10-5 =
(0.1)
fuf,i wjidkfha ,efnk m%ldYkh ;=< HCN ys o;a; jk y wvx.= fkdfõ' tA lshkafka
CH3COOH wï,hg HCN ysáhg oefkkafkaj;a kE lshk tlhs' ∴ pH w.hg HCN j,ska
n,mEula ke;'
1 × 10-5× 0.1 = x2
[CH3COO-] = [H3O+] = x = 10-3 moldm-3
+
pH = -log [H ]
pH = -log 10-3
pH = 3
B<Õg HCN i|yd Ka m%ldYkh ,shd y ys w.h fidhuq' túg (CN-) idkaøKh ,efí'
[CN-] [H3O+]
Ka =
[HCN]
(y) (x + y)
1×10-10 =
(0.1 - y)
Wml,amk wkqj"
x+y=x
0.1 - y = 0.1
(y) 10-3
-10
1×10 =
0.1
[CN-] = y = 10-8
21
.eg¨ wxl - ^8&
(a) ÿn, wï, 2la we;' (b) idkaøK yd Ka w.hka § we;' (c) wï, folu wdikak jYfhka tl
iudkj m%n, fõ' (d) pH w.h fidhkak'
tAl fydhd.kak wï, fofla Ka w.hka fol w;r wkqmd;h fiúh hq;=hs' Ka w.hka fol w;r
wkqmd;h 100 g jvd wvqkï ÿn, wï, folu tl iudkj m%n, fõ hehs i,lkjd'
CH3COOH HCOOH
Ka w.hka w;r wkqmd;h 100 g jvd wvqhs' tA lshkafka wï, folu ÿn,hs' yenehs wdikak
jYfhka m%n,;dj tluhs lshk tlhs'
.eg¨j ;uhs
+
^1& pH w.h fidhkak' $ [H3O ] fidhkak'
-
^2& CN whk idkaøKh
^3& HCN- whk idkaøKh fidhkak'
- +
HCOOH + H2O HCOO + H3O
22
1' CH3COOH j, ú>gkh jk idkaøKh x moldm-3 f,i .;a ksid HCOOH j, ú>gkh jk
-3 -3
idkaøKh;a x moldm lsh,d ,shkak nE' tA ksid y moldm f,i th ,súh hq;=hs'
2' B<Õ .eg¨j → CH3COOH j, m%;sl%shdj iu;=,s;hla ksid uq¿ H3O+ whk idkaøKhg
,súh hq;af;a ish¨ m%Nj (Sources) j,ska ,efnk H3O+ idkaøKhhs' CH3COOH j,ska
+ -3
,efnk H3O whk idkaøKh ú;rla x moldm lsh,d ,sõfjd;a jerÈhs' CH3COOH yd
HCOOH hk wï, foflkau fok H3O+ idkaøKh (x + y) moldm-3 f,i ,súh hq;=hs'
HCN m%;sl%shdj;a iu;=,s;hla ksid tys uq¿ H3O+ whk idkaøKhg m%Nj ish,af,ka ,efnk
+
H3O whk idkaøKh ,súh hq;=hs'
tu ksid uq¿ [H3O+] = y moldm-3 ,sh,d fífrkak nE' uq¿ H3O+ whk idkaøKh f,i (x + y)
-3
moldm f,i ,súh hq;=hs'
+
^H2O j,ska ,efnk H3O whk idkaøKh;a yßu kï by; iólrKj, ,súh hq;=hs' tA;a H2O
j,ska ,ndfok H3O+ whk idkaøKh b;du wvq neúka tAl .eg¨fõ fldfyaj;a i|yka
fkdl< hq;=hs'&
Wml,amkh ^1&
CH3COOH ÿn, wï,hla ksid tys wdrïNl idkaøKhg idfmaCIj ú>gkh ksid wvqjk
idkaøKh fkd.sksh yels ;rï l=vd fõ'
∴ 0.1 - x ≃ 0.1
HCOOH wï,h ÿn, wï,hla neúka tys wdrïNl idkaøKhg idfmaCIj ú>gkh ksid wvqjk
idkaøKh fkd.sksh yels ;rï l=vd fõ'
0.1 - y ≃ 0.1
Wml,amkh ^2&
fuu .eg¨fõ § .eg¨ wxl ^6& § yd ^7& § l< Wml,amkh lr,d yßhkafka kE'
23
fya;=j - wï, folu tl ;rug m%n,hs' túg foflkau fok H3O+ whk idkaøK wdikakj
iudkhs' tlla wkslg jvd b;d l=vhs lsh,d Wml,amkh lrkak nE tA ksid'
+ -3
∴ H3O uq¿ idkaøKh = (x + y) moldm f,ig ,súh hq;=hs'
oeka iólrK fol ,shuq'
- +
[CH3COO ] [H3O ]
Ka =
1 [CH3COOH]
(x) (x + y)
Ka =
1 (C1 - x)
Wml,amkh ^1& wkqj
(C1 - x) = C1
(x) (x + y)
Ka1 = ①
(C1)
HCOOH wï,h i|yd
- +
[CN ] [H3O ]
Ka =
2 [HCN]
(y) (x + y)
Ka =
2 (C2 - y)
x + y = (x + y)
24
③ + ④ f,i ,shuq'
Ka1C1 Ka C2 - - +
+ 2
=(x +y) = [CH3COO ] + [HCOO ] = [H3O ]
(x +y) (x +y)
+
H3O = (x + y)
-
fuu ms<s;=r ^3& ys wdfoaYfhka CH3COO idkaøKho ^4& ys
wdfoaYfhka HCOO- idkaøKh o fidhkak'
25