DÜNYA'NIN TEKTONİK OLUŞUMU

Dünya, günümüzden yaklaşık 4,6 milyar yıl sonra oluşmuştur.Dıştan içe doğru 3
katmandan oluşur.
1)Yer Kabuğu
2)Manto
3)Çekirdek

1)Yer Kabuğu:
 Farklı özellikteki kayaçlardan oluşan yer kabuğuna litosfer ya da taş küre adı verilir.
 Yoğunluk, sıcaklık ve kalınlığı diğer katmanlardan daha azdır.
 Yer kabuğunun ortalama kalınlığı 35 km olur.
2) Manto:
 Dünya'nın toplam hacminin yaklaşık %84'lük kısmını oluşturur.
 Yer kabuğunda meydana gelen tektonik kökenliolayların kaynağıdır.
3)Çekirdek:
 Yoğunluğu, sıcaklığı ve kalınlığı en fazla olan katmandır.
 Dünyanın merkezinin olduğu katmandır.
 İç ve dış çekirdek olmak üzere iki katmandan oluşur.

Kıtaların Birbirinden Ayrılmasının Kanıtları

-Kıta kenarları birbirine uyumludur(Güney Amerika ve Afrika Kıtası).
- Benzer yaşlı volkanik kayalar günümüzde farklı konumlarda yer almaktadır.
- Benzer sürüngen fosillerinin farklı kıtalarda bulunması.
- Yaşlı buzul kayaları günümüzde kıtalarda görülmektedir(Antartika, Güney Kutpu,Güney
Amerika’nın güneyi,Afrika’nın güneyi veHindistan’ın güneyi).
- Benzer yaşlı kaya grupları, bugün farklı kıtalarda yer almaktadır(Appalaş Dağları ile Atlas Dağları).
 Kıtaların kayması kuramının öncüsü olan bilim adamı Alfred Wegener’dir.

JEOLOJİK ZAMANLAR
Dörde ayrılır.
-Prekambrien(İlkel zaman)
-Paleozoik(Birinci zaman)
-Mezozoik( İkinci zaman)
-Senozoik(Üçüncü zaman)

1) Prekambrien(İlkel zaman)
 Yer kabuğuna ait en yaşlı kayaç
 İlk çok hücreli canlılar
 Kıta ve okyanus çekirdeklerinin oluşumu
 İlk tek hücreli canlılar (bakteriler, algler)
 Atmosferin oluşumu
2) Paleozoik(Birinci zaman)
 İlk ağaçlar ve sık ormanlar
 Kaledoniyen ve Hersinyen dağ sıralarının oluşumu
 İlk balıklar, ilk deniz kabukluları
 Pangea Kıtası'nın oluşumu
 Taş kömürü yataklarının oluşması
3)Mezozoik( İkinci zaman)
 İlk çiçekli bitkiler
• Pangea’nın ikiye ayrılması
• İlk kuşlar
• Dinozorların ortaya çıkışı

4) Senozoik(Üçüncü zaman)
 İlk insanların ortaya çıkışı
• Ege Denizi’nin oluşumu
• Çanakkale ve İstanbul boğazlarının oluşumu
• Dinozorların ortadan kalkması
• Alp-Himalaya dağ oluşumu
• Büyük memeli hayvanların ortaya çıkması
• Atlas ve Hint okyanuslarının belirginleşmesi
• Linyit, petrol ve tuz yataklarının oluşması

İÇ KUVVETLER
Dörde ayrılır.
1) Epirojenez(Kıta Oluşumu)
2)Orojenez(Dağ Oluşumu)
3)Volkanizma
4)Deprem

OROJENEZ(DAĞ OLUŞUMU)
Kıvrım Dağları

Deniz, göl vb. su kütlelerinin tabanlarında biriken esnek tortul tabakaların

yan basınçlarla kıvrılıp yükselmesiyle kıvrım dağları oluşur.Kıvrılan tabakaların yükselen kısımlarına
antiklinal, çukurlaştığı kısımlara da senklinal denir.

Kırık Dağlar

Esnekliğini yitirmiş sert yapıdaki tortul tabakalar yan basınçlara uğradıklarında

kırılmaya uğrar ve kırık dağları oluşur. Kırılma sonucu tabakaların dikey yönde yer değiştirmesiyle
oluşan yükseltilere horst, alçalan kısımlara da graben denir.

VOLKANİZMA
Derinlik Volkanizması

LAKOLİT DAYK

BATOLİT SİLL
 DEPREM
Deprem türleri 3 tanedir.
 Çöküntü Depremler
 Volkanik Depremler
 Tektonik Depremler

KAYAÇLAR
Derinlik Kayaçları: Granit, Siyenit
Yüzey Kayaçları: Obsidyen, Tüf
Fiziksel Tortul Kayaçlar: Kum Taşı, Çakıl Taşı
Kimyasal Tortul Kayaçlar: Kalker,Jips,Kaya Tuzu
Organik Tortul Kayaçlar: Kömür, Tebeşir
Başkalaşım Kayaçlar: Elmas,Mermer

Türkiye’deki Volkanik Dağlar

Ağrı, Tendürek, Süphan, Nemrut, Erciyes, Hasan, Melendiz, Karadağ, Karacadağ, Karacadağ
ve Kula Volkanları.