24/08/2020

2
 Xu hướng toàn cầu của FDI
 Tại sao các doanh nghiệp lại đầu tư ra nước ngoài?
 Rào cản thương mại
 Thị trường lao động không hoàn hảo.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài và Object  Tài sản vô hình.

Sáp nhập xuyên biên giới  Hợp nhất theo chiều dọc
 Vòng đời sản phẩm
 Đa dạng hóa các dịch vụ dành cho cổ đông.
 Hợp nhất và sát nhập xuyên biên giới.
 Rủi ro chính trị và FDI

Q.D.Nghiep Q.D.Nghiep

3 4
Những năm 1980s,
Honda xây dựng một nhà
máy lắp ráp ở Marysville,
Ohio để phá vỡ các rào
cản thương mại và củng
cố vị thế cạnh tranh của
mình.
Q.D.Nghiep
▸ Các công ty có thể trở thành công ty “đa
quốc gia” khi thực hiện đầu tư trực tiếp ra
ngước ngoài (FDI).
▸ FDI thường liên quan đến việc thiết lập các
bộ phận sản xuất ở nước ngoài giống như
nhà máy của Honda ở Ohio.
▸ FDI có thể liên quan đến việc sáp nhập hoặc
thâu tóm các doanh nghiệp nước ngoài hiện
hữu. Ví dụ hãng Ford đã giành được quyền
kiểm soát một nhà sản xuất xe hơi Nhật là
Mazada.
Q.D.Nghiep

1
 24/08/2020

5 6
▸ Đầu tư mới (greenfield
investment) nghĩa là xây dựng
các cơ sở sản xuất hoàn toàn
mới.
▸ Sáp nhật và hợp nhất xuyên
biên giới (crossborder mergers
and acquisitions), nó tạo cho
năng lực kiểm soát. Do đó, FDI
đại diện cho sự mở rộng hoạt
động của các MNC.
Q.D.Nghiep
▸ Các lý thuyết cạnh tranh về
FDI: Phương thức FDI cụ thể
là sáp nhập và mua lại xuyên
In this
chapter biên giới ngày càng phổ biến,
▸ Vấn đề mở rộng trong FDI:
cách đo lường và quản lý rủi
ro chính trị liên quan đến FDI
Q.D.Nghiep

7 8

Q.D.Nghiep Q.D.Nghiep

2

9 10 Answer
▸ Tại sao các công ty đặt địa điểm
sản xuất ở nước ngoài thay vì xuất
khẩu từ trong nước hoặc cấp phép
Why Do
Firms Invest
sản xuất cho một công ty địa
Overseas? phương ở nước sở tại?
▸ Nói cách khác, tại sao các công ty
lại tìm cách mở rộng quyền kiểm
soát của công ty ra nước ngoài bằng
cách thành lập các tập đoàn đa
quốc gia?
Q.D.Nghiep
11
▸ Các chính phủ có thể áp đặt thuế quan, hạn
ngạch và các hạn chế khác đối với xuất
khẩu và nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ, cản
trở dòng chảy tự do của các sản phẩm qua
Trade biên giới quốc gia.
Barriers ▸ Các chính phủ thậm chí có thể áp đặt các
lệnh cấm hoàn toàn đối với thương mại
quốc tế của một số sản phẩm nhất định.
▸ Các chính phủ điều tiết thương mại quốc tế
để tăng doanh thu, bảo vệ các ngành công
nghiệp trong nước và theo đuổi các mục
tiêu chính sách kinh tế khác.
Q.D.Nghiep
24/08/2020
• Rào cản thương mại (Trade barriers)
• Thị trường lao động bất hoàn hảo (Imperfect labor
market)
• Tài sản vô hình (Intangible assets)
• Mở rộng theo chiều dọc (Vertical integration)
• Vòng đời sản phẩm (Product life cycle)
• Đa dạng hóa các dịch vụ của cổ đông
(Shareholder diversification services)
12
▸ Các rào cản thương mại cũng có thể phát
sinh tự nhiên từ chi phí vận tải. Các sản
phẩm như quặng khoáng sản và xi măng
cồng kềnh so với giá trị kinh tế của chúng có
Trade thể không phù hợp để xuất khẩu vì chi phí
Barriers vận chuyển cao sẽ làm giảm đáng kể tỷ suất
lợi nhuận.
▸ Trong những trường hợp này, FDI có thể
được thực hiện ở thị trường nước ngoài để
giảm chi phí vận tải.
Q.D.Nghiep
3

13
▸ Dịch vụ lao động ở một quốc gia có thể bị
định giá thấp hơn so với năng suất của họ vì
người lao động không được phép tự do di
chuyển qua các biên giới quốc gia để tìm
Imperfect kiếm mức lương cao hơn. Trong tất cả các
Labor thị trường yếu tố, thị trường lao động là
Market không hoàn hảo nhất.
▸ Thị trường lao động không hoàn hảo trầm
trọng dẫn đến sự chênh lệch tiền lương dai
dẳng giữa các quốc gia.
Q.D.Nghiep
15
▸ Coca-Cola đã đầu tư vào các nhà máy đóng
chai trên toàn thế giới hơn là cấp phép cho
các công ty địa phương sản xuất nước Coke.
Intangible ▸ Coca-Cola chọn FDI như một phương thức
thâm nhập thị trường nước ngoài vì một lý do
Assets rõ ràng - họ muốn bảo vệ công thức cho loại
nước giải khát nổi tiếng của mình.
▸ Nếu Coca-Cola cấp phép cho một công ty địa
phương sản xuất Coke, không có gì đảm bảo
rằng bí mật của công thức sẽ được duy trì.
Q.D.Nghiep
24/08/2020
14
▸ Khi người lao động không di chuyển do các
rào cản nhập cư, bản thân các công ty nên
dịch chuyển đến người lao động để hưởng
lợi từ các dịch vụ lao động được định giá
Imperfect thấp.
Labor ▸ Đây là một trong những lý do chính mà các
Market MNC đang đầu tư FDI vào các nước đang
phát triển hơn như Mexico, Trung Quốc, Ấn
Độ và các nước Đông Nam Á như Thái Lan,
Malaysia, nơi dịch vụ lao động được định
giá thấp hơn so với năng suất của họ.
Q.D.Nghiep
16
▸ Các MNC thường được hưởng lợi thế so sánh
do các tài sản vô hình đặc biệt mà họ sở hữu.
▸ Ví dụ: bí quyết công nghệ, quản lý và tiếp thị,
khả năng R&D vượt trội và sức mạnh thương
Intangible hiệu.
Assets ▸ Những tài sản vô hình này thường khó đóng
gói và bán cho người nước ngoài.
▸ Các quyền tài sản đối với tài sản vô hình rất
khó xác lập và bảo vệ, đặc biệt là ở nước
ngoài, nơi có thể không có sẵn quyền truy đòi
hợp pháp
Q.D.Nghiep
4

17
Caves (1982) và Magee (1977), đặc biệt nhấn mạnh
đến vai trò của sự không hoàn hảo của thị trường đối
với tài sản vô hình trong việc thúc đẩy các doanh
nghiệp thực hiện FDI.
Theo lý thuyết nội bộ hóa của FDI, các doanh nghiệp
có tài sản vô hình với tài sản công (public good
property) có xu hướng đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
để sử dụng các tài sản này trên quy mô lớn hơn,
đồng thời tránh việc chiếm dụng tài sản vô hình có
thể xảy ra khi giao dịch trên thị trường nước ngoài
thông qua cơ chế thị trường
Q.D.Nghiep
19
▸ Các MNC có thể thực hiện đầu tư trực tiếp nước
ngoài vào các quốc gia có sẵn đầu vào để đảm
bảo cung cấp đầu vào với giá ổn định.
▸ Hơn nữa, nếu các MNC có quyền kiểm soát độc
quyền / độc quyền đối với thị trường đầu vào thì
điều này có thể là rào cản gia nhập ngành.
▸ Nhiều MNC tham gia vào các ngành công
nghiệp khai thác các nguồn tài nguyên thiên
nhiên có xu hướng trực tiếp sở hữu các mỏ dầu,
mỏ khai thác và rừng vì những lý do này.
Q.D.Nghiep
24/08/2020
18
▸ Royal Dutch Shell mua một phần đáng kể
dầu thô cho các cơ sở lọc dầu của mình từ
một công ty sở hữu các mỏ dầu của Ả Rập
Xê Út.
Vertical
Integration ▸ Royal Dutch Shell, công ty hạ nguồn
(downstream), muốn giữ giá dầu thô thấp,
trong khi công ty dầu của Saudi, một công
ty thượng nguồn (upstream), muốn đẩy giá
lên.
▸ Khi nhu cầu của thế giới về dầu tinh luyện
biến động, một trong hai công ty có thể
Q.D.Nghiep
phải chịu rủi ro quá mức.
20
▸ Mặc dù phần lớn FDI hướng về phía sau
trong đó FDI liên quan đến một ngành ở
nước ngoài sản xuất đầu vào cho MNC,
đầu tư nước ngoài có thể ở dạng FDI
theo chiều dọc hướng về phía trước khi
đó công ty liên quan đến một ngành
bán hàng hóa đầu ra của MNC ở nước
ngoài.
▸ Các nhà sản xuất ô tô Hoa Kỳ bắt đầu
xây dựng mạng lưới đại lý của riêng họ
ở Nhật Bản để giúp bán ô tô của họ.
Đây là một ví dụ về FDI theo chiều dọc
hướng về phía trước.
Q.D.Nghiep
5

21
▸ Raymond Vernon (1966), các công ty thực
hiện FDI ở một giai đoạn cụ thể trong
vòng đời của sản phẩm mà họ đã giới
thiệu ban đầu.
Product Life
Cycle ▸ Vernon quan sát thấy rằng trong suốt thế
kỷ 20, phần lớn các sản phẩm mới, chẳng
hạn như máy tính, ti vi và ô tô sản xuất
hàng loạt, được phát triển bởi các công ty
Hoa Kỳ và lần đầu tiên được đưa ra thị
trường tại Hoa Kỳ.
Q.D.Nghiep
23
▸ Các công ty có thể đặt địa điểm sản xuất ở
bất kỳ quốc gia hoặc khu vực nào trên thế
giới để tối đa hóa hiệu suất của họ và huy
động vốn trên bất kỳ thị trường vốn nào có
Expanded chi phí vốn thấp nhất.
Opportunity
Set ▸ Các công ty có thể thu được lợi nhuận từ
quy mô kinh tế lớn hơn khi tài sản hữu hình
và vô hình của họ được triển khai trên cơ sở
toàn cầu.
▸ Các nhà đầu tư cá nhân cũng có thể thu
được nhiều lợi ích nếu họ đầu tư quốc tế
hơn là trong nước.
Q.D.Nghiep
24/08/2020
22
▸ Theo lý thuyết vòng đời sản phẩm của
Vernon, khi các công ty Hoa Kỳ lần đầu tiên
giới thiệu sản phẩm mới, họ chọn giữ các
cơ sở sản xuất ở nhà, gần gũi với khách
hàng.
▸ Khi nhu cầu về sản phẩm mới phát triển ở
nước ngoài, công ty tiên phong của Hoa Kỳ
bắt đầu xuất khẩu sang các nước đó.
Q.D.Nghiep
24
▸ FDI diễn ra khi sản phẩm đạt đến độ chín và chi
phí trở thành một yếu tố quan trọng cần cân
nhắc.
▸ Do đó, FDI có thể được hiểu là một động thái
phòng thủ để duy trì vị thế cạnh tranh của công
ty trước các đối thủ trong và ngoài nước.
Q.D.Nghiep
6
 24/08/2020

25
Shareholder
▸ If investors cannot effectively
diversify their portfolio holdings
internationally because of barriers
26
Diversification to cross-border capital flows,
Services
firms may be able to provide their
shareholders with indirect
diversification services by making Cross-Border Mergers and Acquisitions
direct investments in foreign
countries.
Q.D.Nghiep

27
▸ FDI có thể diễn ra thông qua đầu tư mới
(greenfield investment), liên quan đến việc
xây dựng các cơ sở sản xuất mới ở nước
ngoài, hoặc thông qua mua bán và sáp nhập
International
xuyên biên giới (cross-border mergers and
Financial
acquisitions), liên quan đến việc kết hợp
Management
hoặc mua các doanh nghiệp nước ngoài hiện
có.
▸ Trong những năm gần đây, ngày càng tăng
FDI được thực hiện dưới hình thức mua bán
và sáp nhập xuyên biên giới, chiếm hơn 50%
dòng vốn FDI tính theo lượng đô la.
Q.D.Nghiep
28
▸ Sự gia tăng nhanh chóng của các thương
vụ M&A xuyên biên giới có thể là do quá
trình tự do hóa thị trường vốn và hội nhập
kinh tế thế giới đang diễn ra mạnh mẽ.
▸ Các doanh nghiệp có thể có động lực
tham gia vào các thương vụ M&A xuyên
biên giới để củng cố vị thế cạnh tranh của
họ trên thị trường thế giới bằng cách mua
lại các tài sản đặc biệt từ các công ty
khác hoặc sử dụng tài sản của chính họ
trên quy mô lớn hơn.
Q.D.Nghiep

7

29
▸ Sáp nhập và mua lại là một phương thức đầu tư
phổ biến đối với các công ty muốn bảo vệ, củng
cố và nâng cao vị thế cạnh tranh toàn cầu của
họ, bằng cách bán bớt các bộ phận nằm ngoài
phạm vi năng lực cốt lõi của họ và mua lại các
tài sản chiến lược nâng cao khả năng cạnh tranh
của họ.
▸ Các công ty Trung Quốc bắt đầu tích cực sử
dụng M&A xuyên biên giới như một cách để có
được sức mạnh thương hiệu và công nghệ cao.
▸ Các thương vụ M&A xuyên biên giới không phải
lúc nào cũng diễn ra như mong đợi. Vụ sáp nhập
Daimler-Chrysler là một ví dụ.
Q.D.Nghiep
31
▸ Lợi nhuận cộng hưởng thu được
khi giá trị của công ty hợp nhất lớn
hơn mức định giá riêng lẻ của
từng công ty (mua lại và mục
tiêu). Nếu việc mua lại xuyên biên
giới tạo ra lợi ích tổng hợp và cả
hai.
Q.D.Nghiep
24/08/2020
▸ Hoạt động mua lại doanh nghiệp xuyên biên giới là một
30
vấn đề nhạy cảm về mặt chính trị, vì hầu hết các quốc
gia thích giữ quyền kiểm soát đối với các doanh nghiệp
trong nước.
▸ Mặc dù các quốc gia có thể hoan nghênh các khoản
đầu tư mới, vì chúng được coi là đại diện cho các cơ
hội đầu tư và việc làm mới, nhưng các đấu thầu của
các công ty nước ngoài để mua lại các công ty trong
nước thường bị phản đối và thậm chí đôi khi bị phản
đối.
▸ Do đó, việc mua lại xuyên biên giới có tạo ra lợi ích
tổng hợp hay không và cách phân chia lợi nhuận đó
giữa doanh nghiệp mua lại và doanh nghiệp mục tiêu là
những vấn đề quan trọng dưới góc độ phúc lợi cổ đông
và chính sách công
Q.D.Nghiep
32
▸ Sự không hoàn hảo trên thị trường tài sản vô hình
cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trong
việc thúc đẩy các công ty thực hiện các thương
vụ mua lại xuyên biên giới.
▸ Theo lý thuyết nội bộ hóa, một công ty có tài sản
vô hình có một tài sản công như bí quyết kỹ thuật
và quản lý có thể mua lại các công ty nước ngoài
làm nền tảng để sử dụng các tài sản đặc biệt của
mình trên quy mô lớn hơn, đồng thời, tránh sự
tham ô có thể xảy ra khi giao dịch trên thị trường
nước ngoài thông qua cơ chế thị trường
Q.D.Nghiep
8

▸ Hoạt động mua lại xuyên biên giới cũng có thể
33
được thúc đẩy bởi mong muốn của bên mua để
có được và nội bộ hóa tài sản vô hình của công
ty mục tiêu.
▸ Trong trường hợp nội bộ hóa hướng về phía sau
này, người mua tìm cách tạo ra của cải bằng
cách chiếm dụng tiền thuê tạo ra từ lợi ích kinh
tế từ quy mô thu được từ việc sử dụng tài sản vô
hình của công ty mục tiêu trên cơ sở toàn cầu.
▸ Do đó, việc nội bộ hóa có thể là tiến trình hướng
về phía trước đối với tài sản của người mua và
hướng về phía sau đối với tài sản của công ty
mục tiêu.
Q.D.Nghiep
35
Tùy thuộc vào sự ảnh hưởng:
1. Rủi ro vĩ mô, trong đó mọi hoạt động của
nước ngoài đều bị ảnh hưởng bởi những diễn
Political risk biến chính trị bất lợi ở nước sở tại.
can be
classified
2. Rủi ro vi mô, trong đó chỉ các lĩnh vực
into two hoạt động kinh doanh nước ngoài được chọn
types:
hoặc các công ty nước ngoài cụ thể bị ảnh
hưởng.
Chiến thắng của Đảng cộng sản ở Trung Quốc năm
1949 là một ví dụ về rủi ro vĩ mô, trong khi tình trạng
khó khăn của Enron ở Ấn Độ, mà chúng ta sẽ thảo luận
ngay sau đây, là một ví dụ về rủi ro vi mô.
Q.D.Nghiep
24/08/2020
34
▸ Một quốc gia có chủ quyền có thể thực hiện
nhiều hành động khác nhau có thể ảnh hưởng
xấu đến lợi ích của MNCs.
Political Risk
▸ Làm thế nào để đo lường và quản lý rủi ro chính
and FDI trị, đề cập đến những tổn thất tiềm tàng đối với
công ty mẹ do những diễn biến chính trị bất lợi ở
nước sở tại?
▸ Rủi ro chính trị bao gồm từ việc tịch thu tài sản
nước ngoài hoàn toàn đến những thay đổi bất
ngờ trong luật thuế làm ảnh hưởng đến lợi
nhuận của các dự án nước ngoài.
Q.D.Nghiep
36
Theo hướng công ty bị ảnh hưởng
▸ 1. Rủi ro chuyển nhượng, phát sinh từ sự không
chắc chắn về các luồng vốn xuyên biên giới, các
khoản thanh toán, bí quyết và những thứ tương
tự.
▸ 2. Rủi ro hoạt động, có liên quan đến sự không
chắc chắn về các chính sách của nước sở tại ảnh
hưởng đến hoạt động địa phương của các MNC.
▸ 3. Rủi ro kiểm soát, phát sinh từ sự không chắc
chắn về chính sách của nước sở tại liên quan đến
quyền sở hữu và kiểm soát các hoạt động tại địa
phương.
Q.D.Nghiep
9
 24/08/2020

37
Rủi ro chính trị không dễ đo lường
▸ Khi Enron ký hợp đồng xây dựng một nhà máy
điện ở Ấn Độ, có lẽ không thể lường trước
được chiến thắng của đảng dân tộc chủ nghĩa
Hindu.
▸ Nhiều doanh nghiệp đặt trụ sở tại Hồng Kông
tỏ ra lo lắng về ý định của Bắc Kinh trong thời
kỳ hậu 1997.
▸ Khó khăn là vậy, MNCs vẫn phải đo lường rủi
ro chính trị đối với các dự án nước ngoài đang
được xem xét
Q.D.Nghiep
38
▸ Hệ thống chính trị và chính quyền nước sở tại:
▹ Việc nước sở tại có cơ sở hạ tầng chính trị
và hành chính cho phép đưa ra các quyết
political risk
định chính sách hợp lý và hiệu quả hay
analysis
evaluate không có ý nghĩa quan trọng đối với rủi ro
chính trị.
▹ Nếu một quốc gia có quá nhiều đảng phái
chính trị và thay đổi chính phủ thường
xuyên (ví dụ như Ý), các chính sách của
chính phủ có thể trở nên không nhất quán
và không liên tục, tạo ra rủi ro chính trị.
Q.D.Nghiep

39 40
▸ Hệ thống chính trị và chính phủ của ▸ Thứ nhất, các MNC có thể thực hiện một
nước sở tại cách tiếp cận thận trọng đối với các dự
▸ Theo dõi hồ sơ của các đảng chính trị và án đầu tư nước ngoài khi đối mặt với rủi
political risk sức mạnh tương đối của họ How to ro chính trị
analysis manage
evaluate ▸ Hội nhập vào hệ thống thế giới political risk ▸ Thứ hai, một khi MNC quyết định thực
▸ Sự ổn định về sắc tộc và tôn giáo của hiện một dự án nước ngoài, công ty có
nước sở tại thể thực hiện các biện pháp khác nhau
▸ An ninh khu vực để giảm thiểu rủi ro chính trị.
▸ Các chỉ số kinh tế chính ▸ Thứ ba, các MNC có thể mua bảo hiểm
trước nguy cơ rủi ro chính trị.
Q.D.Nghiep Q.D.Nghiep

10
 24/08/2020

41
MINI CASE:
42
Enron MINI CASE:
1. Discuss the chief
versus Enron mistakes that Enron
Bombay versus
Politicians Bombay made in India.
Politicians
2. Discuss what Enron
might have done
differently to avoid its
predicament in India.
Q.D.Nghiep

43 THANKS!
Any questions?
You can find me at
▸ nghieptcdn@ueh.edu.vn

11