10.02.
2023
HISTORI
Eqerem bej Vlora, e ka quajtur Ismail Qemalin“yll i fisit të
Vlorajve”. Familja Vlora, me origjinë nga Kanina e Vlorës,
për shekuj me radhë, ka luajtur një rol të rëndësishëm në
historinë e Shqipërisë dhe veçanërisht të Labërisë dhe të
Vlorës. Kjo familje ka mbajtur ofiqin më të lartë të
Sanxhakbeut të Vlorës, mëkëmbësit të Sulltanit, për afro
350 vjet, që nga viti 1481 deri në vitin 1828, jo vetëm “de
jure”, por edhe “de facto”.
Edhe pas vitit 1828, kjo familje vazhdoi të ushtrojë ndikim
të madh në historinë e Shqipërisë, veçanërisht në
krahinën e Labërisë. Më 28 nëntor 1912, është po kjo
familje që i dha historisë Ismail Qemal Vlorën, Atin e
Kombit tonë, njeriun që krijoi Shtetin e Pavarur Shqiptar,
pas 500 vjet robërie. Si themelues i kësaj familje, njihet
Sinan Pashë Vlora, (1455 – 1505).Më 1481, ai ishte admiral i
Madh dhe Kapedan i deteve, ish-Vezir i Madh i
Perandorisë Osmane.
Sipas Ismail Qemalit “Familja jonë, falë prejardhjes së
lashtë dhe karakterit të veçantë gjeografik të vendit
ku kishte influencë e pushtet, ka ushtruar në të gjitha
kohërat një ndikim shumë të madh në punët dhe fatin
e Shqipërisë. Për mëse katër shekuj familja jonë ka
gëzuar respekt të lartë nga Perandoria Osmane,
ndonëse herë pas here edhe ka vuajtur së tepërmi
nga mbrapshtitë, tirania dhe tekat e sundimtarëve
absolut osmanë”.
Rrallë ndodh në histori që kur shkruhet për ndonjë figurë
historike të përmendet pak ose aspak familja e tij.
Përkundrazi, historianët «gërmojnë» edhe në skutat më të
thella për të hedhur dritë mbi paraardhësit dhe pasardhësit e
një figure historike. Me Ismail Qemalin historiografia jonë
veproi ndryshe.
Veprimtari Praktike nr.28
Familja Vlora
në shekujt osmanë
BREZAT E FUNDIT TË FAMILJES VLORA
MUSTAFA PASHË VLORA (1824-1885), vali i Bullgarisë
Veriore dhe i Kretës. Një figurë e shquar e familjes Vlora,
gjyshi Eqerem bej Vlorës, një nga eksponentët kryesorë të
Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, anëtar i Komitetit të
Fshehtë të Janinës dhe i Komitetit Qendror për Mbrojtjen
e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare, i njohur me emrin
“Komiteti i Stambolli”. Ka qenë po ashtu anëtar i
delegacionit që do të paraqiste dhe mbronte përpara
Portës së Lartë rezolutën e nënshkruar nga Kuvendi i
Dibrës, 1 nëntor 1878, e cila përmbante po ato kërkesa që
shtroheshin në programin e Komitetit të Stambollit.
Mustafa Pashë Vlora ka vepruar për Lidhjen e Prizrenit
edhe si kryetar i degës saj në Vlorë. Pas shtypjes se Lidhjes
u arrestua dhe u internua ne Çarmakala, ku u mbajt në një
kështjellë për tre vjet i mbyllur. Mustafa Pashë Vlora pati
tre djem: Ferit Pashë Vlora ( 1852 – 1914), vali i famshëm i
Konjës. Ministër i brendshëm i Perandorisë Osmane. Nga
viti 1903 deri 1908, ish kryeministër pranë Sulltan Abdyl
Hamitit, 16 vjet anëtar i Zyrës Diktimit. Më 23 korrik 1908 u
pushua nga posti i kryeministrit, po Sulltani e mbrojti duke
e emëruar kryetar të Senatit. Ferit Pashë Vlora pati dy
djem: – Nuredin bej Vlorën ish Kryetar i Bashkisë Vlorë,
edhe – Riaz bej Vlorën. Vlorajt, pa përjashtim mbajtën një
qëndrim të prerë kundër regjimit totalitar. Përveç
burgjeve që ata provuan, siç tregojmë më poshtë, midis
Vlorajve kemi edhe një martir, dhe ky është Riaz bej Vlora,
i cili vdiq nga torturat, gjatë hetuesisë, në gusht të vitit
1948.
Pra familja Vlora, megjithëse zë një vend shumë të
rëndësishëm për prezencën e saj në historinë e Shqipërisë,
për shekuj me radhë në shërbim të interesave të atdheut, ajo
u persekutua egërsisht prej regjimit komunist.
Punoi: Tea Gjeçi