UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS

FAKULTETI I INXHINIERISË ELEKTRIKE

DEPARTAMENTI I ELEKTROTEKNIKËS

QARQET TREFAZORE
USHTRIME

2021
Burimi 3-fazor
• Gjeneratori 3-fazor sillet si 3 burime të pavarura tensioni sinusoidal me
sinusoida të sfazuara në kohë me 1200. Secili nga burimet quhet FAZË.

vA = Vm sin ωt 𝑉𝑉𝐴𝐴̇ = 𝑉𝑉𝑚𝑚 𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗

vB = Vm sin(ωt - 1200) 𝑉𝑉̇𝐵𝐵 = 𝑉𝑉𝑚𝑚 𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗
vC = Vm sin(ωt - 2400) 𝑉𝑉̇𝐶𝐶 = 𝑉𝑉𝑚𝑚 𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗
Lidhjet e burimeve
• Burimet 3-fazore të tensionit lidhen në dy konfigurime si më poshtë :
Lidhja Yll (simboli Y) Lidhja Trekëndësh (simboli ∆)
A

Vfazës Vlinjës

C B
VBC

𝑉𝑉𝐴𝐴
Vf

1200 𝑉𝑉𝐶𝐶𝐶𝐶 𝑉𝑉𝐴𝐴𝐴𝐴

1200
1200
Vf = Vl
Vf Vf
𝑉𝑉𝐶𝐶 𝑉𝑉𝐵𝐵 𝑉𝑉𝐵𝐵𝐵𝐵
1200
Simetria dhe Renditja
• Një burim trefazor quhet simetrik nëse burimet kanë të njejtën amplitudë dhe
dhe janë të sfazuar saktësisht me 120⁰. Në këtë rast shuma e tensioneve të
fazave është identikisht e barabartë me zero.
𝑉𝑉𝐴𝐴̇ + 𝑉𝑉𝐵𝐵̇ + 𝑉𝑉𝐶𝐶̇ ≡ 0

• Renditja përcaktohet nga kahu i rrotullimit të makinës gjeneruese dhe dallohet

nga vektorët e tensioneve të fazave në kahun orar.

Renditja e Drejtë Renditja e Kundërt

A-B-C A-C-B
Ngarkesat 3-fazore
• Njëlloj si burimet dhe një ngarkesë/konsumator 3-fazor ka dy mënyra të lidhjes:
Lidhja Yll (simboli Y) Lidhja Trekëndësh (simboli ∆)

Ngarkesa quhet simetrike në se rezistencat e fazave janë identike. Kjo shprehet:

|𝑍𝑍𝑓𝑓𝑓𝑓 | = 𝑍𝑍𝑓𝑓𝑓𝑓 = |𝑍𝑍𝑓𝑓𝑓𝑓 | 𝜑𝜑𝐴𝐴 = 𝜑𝜑𝐵𝐵 = 𝜑𝜑𝐶𝐶
Qarku 3-fazor Yll-Yll (Y-Y/4)
• Burimi dhe ngarkesa janë të lidhura në Yll. Kur ka edhe përjellës neutral quhet Y-Y/4.
• Pjesët që lidhin burimin me ngarkesën quhen përcjellësit e linjës ose linja.
• Qarku quhet simetrik kur edhe burimi edhe ngarkesa janë simetrike.
A
• Qarku Y-Y ka dy sisteme tensionesh:
A’
I linjës Ifazës
V
Tensionet e Fazës dhe Tensionet e Linjës
V fazës
f
Vlinjës Z f
INeutri neutrit N’
N
Zf
𝑽𝑽̇ 𝑨𝑨 = 𝑉𝑉𝑚𝑚 𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗 Ifazës Zf B’
𝑽𝑽̇ 𝑩𝑩 = 𝑉𝑉𝑚𝑚 𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 C C’ Ifazës
B
𝑽𝑽̇ 𝑪𝑪 = 𝑉𝑉𝑚𝑚 𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗
̇ = 3𝑽𝑽̇ 𝑨𝑨 𝑒𝑒 𝑗𝑗30°
𝑉𝑉𝐴𝐴𝐴𝐴 g
𝑉𝑉̇𝐵𝐵𝐵𝐵 = 3𝑽𝑽̇ 𝑩𝑩 𝑒𝑒 𝑗𝑗30° • Qarku Y-Y ka vetëm një sistem rrymash: Rymat
𝑉𝑉̇𝐶𝐶𝐶𝐶 = 3𝑽𝑽̇ 𝑪𝑪 𝑒𝑒 𝑗𝑗30° ̇ 𝑉𝑉̇ 𝑓𝑓
e Fazave 𝐼𝐼𝑓𝑓 = .
𝑍𝑍𝑓𝑓

• Këto janë të barabarta me Rrymat e Linjës.

𝑽𝑽𝒍𝒍 = 𝟑𝟑𝑽𝑽𝒇𝒇 𝑰𝑰𝒍𝒍 = 𝑰𝑰𝒇𝒇
Shembull 1
• Të gjenden rrymat e linjes në qarkun simetrik me renditje të drejtë. Përcjellësit e linjës janë
idealë.
• Zgjidhje
• Skema e dhënë është Y-Y me 4 përcjellësa.
• Moduli i tensionit të fazes është Vf=440 V.
• Rezistenca e fazës është Zf = (6-8j)Ω
• Rezistenca e përcjellëve të linjës është Zl = 0.
• Qarku zgjidhet me analizën njëfazore për fazën A.
̇
𝑉𝑉𝑎𝑎𝑎𝑎 440𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗 440
̇𝐼𝐼𝑎𝑎 = = = = 44𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝐴𝐴
𝑍𝑍𝑓𝑓 6 − 𝑗𝑗𝑗 10𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗

Për sistemin simetrik të renditjes të drejtë rrymat e tjera janë:

𝐼𝐼𝑏𝑏̇ = 44𝑒𝑒 𝑗𝑗(53°−120°) = 44𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝐴𝐴 𝐼𝐼𝑐𝑐̇ = 44𝑒𝑒 𝑗𝑗(53°−240°) = 44𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝐴𝐴
Shembull 2
• Të gjenden tensionet e fazes të ngarkesës për qarkun simetrik me renditje të drejtë me
përcjellës linje jo-idealë.
• Zgjidhje
• Skema e dhënë është Y-Y me 4 përcjellësa.
• Moduli i tensionit të fazes është Vf=220 V.
• Rezistenca e fazës është Zf = 20Ω
• Rezistenca e përcjellëve të linjës është Zl = 2Ω.
• Qarku zgjidhet me analizën njëfazore për fazën A.
̇
𝑉𝑉𝑎𝑎𝑎𝑎 220
̇
𝐼𝐼𝑓𝑓𝑓𝑓 = = = 10𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗 𝐴𝐴 ̇ = 𝑍𝑍𝑓𝑓 𝐼𝐼𝑓𝑓𝑓𝑓
𝑉𝑉𝐴𝐴𝐴𝐴 ̇ = 20 × 10 = 200𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗 𝑉𝑉
𝑍𝑍𝑙𝑙 + 𝑍𝑍𝑓𝑓 2 + 20
Për sistemin simetrik të renditjes të drejtë tensionet e fazave të
tjera janë:
𝑉𝑉̇𝐵𝐵𝐵𝐵 = 200𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝑉𝑉 𝑉𝑉̇𝐶𝐶𝐶𝐶 = 200𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝑉𝑉
Shembull 3
• Një ngarkesë simetrike ∆ me rezistencë faze Zf= (20− j15)Ω ushqehet nga një burim ∆ me tension
faze vlerë efektive Vf= 330V. Të gjenden të gjitha rrymat e fazës në ngarkesë dhe rrymat e linjës në
figurën e dhënë.

Zgjidhje
• Rezistenca e fazës të ngarkesës është:
𝑍𝑍𝑓𝑓 = 10 − 𝑗𝑗15 = 25𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗 Ω
• Për lidhjen ∆ Vf=Vl d.m.th., për fazën e parë VAB=Vf = 330V
̇
𝑉𝑉𝐴𝐴𝐴𝐴 330𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗
̇
𝐼𝐼𝐴𝐴𝐴𝐴 = = = 13.2𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝐴𝐴 ̇ = 𝐼𝐼𝐴𝐴𝐴𝐴
𝐼𝐼𝐵𝐵𝐵𝐵 ̇ 𝑒𝑒 −𝑗𝑗120° = 13.2𝑒𝑒 −𝑗𝑗83° 𝐴𝐴 ̇ = 𝐼𝐼𝐴𝐴𝐴𝐴
𝐼𝐼𝐶𝐶𝐶𝐶 ̇ 𝑒𝑒 +𝑗𝑗120° = 13.2𝑒𝑒 𝑗𝑗157° 𝐴𝐴
𝑍𝑍𝑓𝑓 10𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗

• Si modul 𝐼𝐼𝑙𝑙 = 3𝐼𝐼𝑓𝑓 , por si vektor është i vonuar me 300 dhe secili vector i sfazuar me 1200 kundrejt
tjetrit:
̇ = 3𝐼𝐼𝐴𝐴𝐴𝐴
𝐼𝐼𝑎𝑎𝑎𝑎 ̇ 𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 = 22.9𝑒𝑒 −𝑗𝑗7° 𝐴𝐴 𝐼𝐼𝑏𝑏𝑏𝑏 ̇ 𝑒𝑒 −𝑗𝑗120° = 22.9𝑒𝑒 −𝑗𝑗113° 𝐴𝐴
̇ = 𝐼𝐼𝑎𝑎𝑎𝑎 ̇ = 𝐼𝐼𝑎𝑎𝑎𝑎
𝐼𝐼𝑐𝑐𝑐𝑐 ̇ 𝑒𝑒 +𝑗𝑗120° = 22.9𝑒𝑒 𝑗𝑗127° 𝐴𝐴

𝑰𝑰𝒇𝒇 = 13.2 A 𝑰𝑰𝒍𝒍 = 𝟐𝟐𝟐𝟐. 𝟗𝟗𝟗𝟗

Detyra Shtëpie

1 -Qarku simetrik Y-Y/4 i renditjes së drejtë ka Vl = 120 ej0° V efektiv dhe

Il = 10e-j60° Gjeni rezistencën komplekse të fazës Zf .

2 - Qarku simetrik Y-Y i renditjes së drejtë me 𝑍𝑍𝑓𝑓 = 3 3𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 Ω e ka

vlerën efektive të rrymës së linjës Il = 80/3Ω. Gjeni vlerën e tensionit të
linjës Vl
Fuqia e Qarkut 3-fazor
• Përfitimi kryesor i qarqeve 3-fazore është shpërndarja e ngarkesës në tre pjesë.

• Në rastin e përgjithshëm fuqia e qarkut 3-fazor është shuma e fuqive të fazave:

𝑆𝑆3𝑓𝑓 = 𝑆𝑆𝑎𝑎 + 𝑆𝑆𝑏𝑏 + 𝑆𝑆𝑐𝑐 𝑃𝑃3𝑓𝑓 = 𝑃𝑃𝑎𝑎 + 𝑃𝑃𝑏𝑏 + 𝑃𝑃𝑐𝑐 𝑄𝑄3𝑓𝑓 = 𝑄𝑄𝑎𝑎 + 𝑄𝑄𝑏𝑏 + 𝑄𝑄𝑐𝑐

• Në qarqet simetrike, e shprehur me vlera efektive të madhësive të Fazës:

𝑆𝑆3𝑓𝑓 = 3𝑆𝑆𝑓𝑓 = 3𝑉𝑉𝑓𝑓 𝐼𝐼𝑓𝑓 𝑃𝑃3𝑓𝑓 = 3𝑃𝑃𝑓𝑓 = 3𝑉𝑉𝑓𝑓 𝐼𝐼𝑓𝑓 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 𝑄𝑄3𝑓𝑓 = 3𝑄𝑄𝑓𝑓 = 3𝑉𝑉𝑓𝑓 𝐼𝐼𝑓𝑓 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠∅

• Në qarqet simetrike, e shprehur me vlera efektive të madhësive të Linjës:

𝑆𝑆3𝑓𝑓 = 3 𝑉𝑉𝑙𝑙 𝐼𝐼𝑙𝑙 𝑃𝑃3𝑓𝑓 = 3 𝑉𝑉𝑙𝑙 𝐼𝐼𝑙𝑙 𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐𝑐 𝑄𝑄3𝑓𝑓 = 3 𝑉𝑉𝑙𝑙 𝐼𝐼𝑙𝑙 𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠𝑠
Shprehjet e fundit janë të pavarura nga konfigurimet e qarkut.

• Fuqia komplekse 3 fazore shprehet:

2
𝑉𝑉
𝑆𝑆3̇ = 3𝑆𝑆̇ = 3𝑉𝑉𝑓𝑓̇ 𝐼𝐼𝑓𝑓 = 3𝐼𝐼𝑓𝑓2 𝒁𝒁𝑓𝑓 = 3 ose 𝑆𝑆3̇ = 3𝑉𝑉̇𝑙𝑙 𝐼𝐼𝑙𝑙
𝑓𝑓
𝒁𝒁𝑓𝑓
Shembull 4
• Per qarkun simetrik Y-Y/3 te percaktohet fuqia e plotë, aktive dhe reaktive e ngarkesës
• Zgjidhje
• Për fuqinë e qarqeve simetrike duhen madhësitë vetëm për një fazë.
• Faza e qarkut Y-Y/3 me tre përcjellësa krijohet duke shtuar vetë një
përcjellës neutral ideal.
• Tensioni i fazes është 𝑉𝑉𝑓𝑓̇ = 110𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗 𝑉𝑉
• Rezistenca e fazës është Zf = (10+j8)=12.8 e j38.7°Ω
• Rezistenca e përcjellëve të linjës është Zl = (5-j2)Ω.
• Rryma e fazës del:
𝑉𝑉̇ 𝑓𝑓 110𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗 110𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗
• 𝐼𝐼𝑓𝑓̇ = = = = 6.8𝑒𝑒 −𝑗𝑗𝑗𝑗.8° 𝐴𝐴 => 𝐼𝐼𝑓𝑓 = 6.8𝐴𝐴
𝑍𝑍𝑙𝑙 +𝑍𝑍𝑓𝑓 15+𝑗𝑗𝑗 16.15𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗.8°
• Fuqia komplekse e ngarkeses është:
̇ = 3𝐼𝐼𝑓𝑓2 𝒁𝒁𝑓𝑓 = 3 × 6.82 × 12.8𝑒𝑒 𝑗𝑗𝑗𝑗.7°
𝑆𝑆3𝑁𝑁 ̇ = 1783𝑒𝑒 38.7° = 1392 + 𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗𝑗 𝑉𝑉𝑉𝑉
𝑆𝑆3𝑁𝑁
𝑆𝑆3𝑁𝑁 = 1782 VA 𝑃𝑃3𝑁𝑁 = 1392W 𝑄𝑄3𝑁𝑁 = +1113 VAR
Shembull 5
• Një ngarkese e lidhur në yll merr nje fuqi aktive P=5.6kW nga burimi.
Tensioni i linjes eshte 220 V dhe rryma e linjes është 18.2A. Të gjendet
koeficenti i fuqise së ngarkeses
• Zgjidhje
• Percaktohet fuqia e linjes si

• Meqënëse

Koeficienti i fuqisë rezulton

Detyrë shtëpie
• Te llogaritet rryma e linjes per nje ngarkese me fuqi P=30kW dhe koeficent
fuqie 0.85 me vonese nëse eshte e lidhur me nje burim simetrik me tension
linje 440V.

• Pergjigje Il=46,31A