PUNË LABORATORI NR.

TEMA: STUDIMI EKSPERIMENTAL I QARKUT DYPORTESH.

I- PROGRAMI I PUNËS

1. Përcaktimi i parametrave te formes Z , Y dhe A nepermjet eksperimenteve te lidhjes se shkurter dhe

punimit pa ngarkese.
2. Studimi i vareskse se parametrave te dyporteshit nga tensioni.

II- NJOHURI TEORIKE

Studimi eksperimental i qarkut dyportesh (katerpolarit) pasiv linear ka per qellim te njohe studentet me
metodat eksperimentale te percaktimit te parametrave A, Z dhe Y te nje katerpolari linear pasiv.
Parametrat e nje lloji te katerpolarit mund te shprehen ne vartesi te parametrave te nje lloji tjeter, prandaj
mjafton te percaktojme vetem nje lloj parametrash dhe mund te gjejme cilindo prej parametrave te tjere.
Një menyre e percaktimit te parametrave te katerpolareve eshte ajo e zhvillimit te eksperimenteve te
punimti pa ngarkese dhe te lidhjes se shkurter.

a) Regjimi i punimit pa ngarkese

Qarku dyportesh eshte ne regjimin e punimit pa ngarkese kur ate e ushqejme nga njera ane dhe nga ana
tjeter e leme te hapur, d.m.th rryma eshte zero .
Ne fig.1(a) dyporteshi ushqehet nge bornat 1,1’, ndersa bornat 2,2’ jane lene te hapura, pra I2 =0.

Fig.1

Nepermjet ketij regjimi ne mund te percaktojme parametrat e formes Z. Duke pasur parasysh barazimet

per I2 =0, kemi :

Duke e vene dyporteshin ne te njejtin regjim, por duke e ushqyer nga bornat 2,2’, percaktojme ne te
njejten menyre:

Rezistencat ne hyrje te dyporteshit gjate eksperimentit te punimit pa ngarkese i quajme Z10 dhe Z20 qe
jane perkatesisht te barabarta me Z11 dhe Z12. Pra , kemi:

Z11= Z10 dhe Z12 = Z20

b) Regjimi i lidhjes se shkurter

Qarku dyportesh ndodhet ne regjimin e lidhjes se shkurter atehere kur ushqehet nga njera ane dhe nga
ana tjeter eshte lidhur ne te shkurter, d.m.th tensioni ne kete ane eshte zero.

Fig.2

Ne fig.2(b) eshte paraqitur nje katerpolar i cili ushqehet nga bornat 2,2’ , ndersa bornat 1,1’ jane te
lidhura ne te shkurter. Nepermjet ketij regjimi mund te percaktojme parametrat e formes Y.

Duke pasur parasysh barazimet e meposhtme:

per V1 = 0 kemi:
Ndersa kur ushqehet nga bornat 1, 1’ dhe bornat 2,2’ lidhen ne te shkurter, nxjerrim:

Y21 dhe Y22 jane percjellshmerite ne hyrje te dyporteshit. Shenojme me Z1s dhe Z2s rezistencat ne hyrje
te dy porteshit gjate regjimit te lidhjes se shkurter. Keto jane perkatesisht te barabarte me inverset e
percjellshmerise Y11 dhe Y22 te matura me siper:

𝑍 dhe 𝑍

Nje forme tjeter e maredhenieve ndermjet madhesive te dyporteshit eshte ajo e formes A:

𝑼 𝑨 ∙𝑼 𝑨 ∙𝑰

𝑰 𝑨 ∙𝑼 𝑨 ∙𝑰

Nepermjet eksperimenteve te mesiperme mund t’i llogarisim ato me ndihmen e barazimeve te

meposhtme.
Per 𝑰 0, kemi :
𝑼 𝑨
𝒁 𝒁
𝑰 𝑨

Per 𝑰 0, kemi :
𝑼 𝑨
𝒁 𝒁
𝑰 𝑨

Gjate regjimit te lidhjes se shkurter, kur ushqejme dyporteshin nga bornat 1,1’, kemi:

𝑨
𝒁
𝑨
dhe kur dyporteshi ushqehet nga bornat 2,2’ kemi:

𝑨
𝒁
𝑨

Duke zgjidhur barazimet e mesiperme ne lidhje me konstanten A, kemi:

𝒁 ∙ 𝒁
𝑨
𝒁 𝒁 𝒁

𝑨
𝑨
𝒁
 𝑨 𝒁 ∙𝑨

𝑨 𝒁 ∙𝑨

Formulat e konvertimit ndermjet parametrave jane:

𝑨 1
⎡ ⎤
𝒁 𝒁 ⎢𝑨 𝑨 ⎥
𝒁 𝒁 ⎢ 1 𝑨 ⎥
⎣𝑨 𝑨 ⎦

𝑨 1
⎡ ⎤
𝒀 𝒀 ⎢𝑨 𝑨 ⎥
𝒀 𝒀 ⎢ 1 𝑨 ⎥
⎣𝑨 𝑨 ⎦

III- PËRSHKRIMI I SKEMËS DHE KRYERJA E EKSPERIMENTEVE

a) Regjimi i punimit pa ngarkese

Eksperimenti i pare eshte ai i punimit pa ngarkese (fig.3). Ne hyrje te dyporteshit jane vendosur aparatet
per matjen e tensionit, rrymes dhe fuqise ne hyrje te tij. Ushqimi behet me nje autotransformator per te
ndryshuar tensionin e hyrjes. Ne dalje eshte lidhur nje voltmeter me qellim qe te behet eksperimenti i
punimit pa ngarkese (fig.3). Bejme disa matje per vlera te ndryshme te tensionit.

Perserisim eksperimentin pasi te kemi ndryshuar vendin e lidhjes se bornave 1-1’ me 2-2’ te dyporteshit.
Rezultatet e matjeve hidhen ne tabelen 1.

Fig.3 Skema e kryerjes së eksperimentit të punimit pa ngarkesë

 Tabela 1

NGA MATJET NGA LLOGARITJET

Tensioni
Ushqimit
nga bornat V10 I10 P10 V20 Z10 = Z11 Z21
1-1'  

Tensioni
Ushqimit
nga bornat V20 I20 P20 V10 Z20 = Z22 Z12
2-2'  

b) Regjimi i lidhjes se shkurter

Eksperimenti i dyte eshte ai i lidhjes se shkurter (fig.4). Per kete duhet qe ne skeme te heqim voltmetrin
V2 ne dalje dhe ne vend te tij te lidhim nje ampermeter. Edhe kete eksperiment e zhvillojme dy here.
Heren e dyte ndryshojme vendin e lidhjes se bornave 1-1’ me 2-2’. Per çdo lidhje bejme disa matje per
vlera te ndryshme te tensionit. Ketu duhet te kemi parasysh qe tensioni te mos rritet shume. Rezultatet e
matjeve hidhen ne tabelen 2.

Fig.4 Skema e kryerjes së eksperimentit të lidhjes së shkurtër

 Tabela 2

NGA MATJET NGA LLOGARITJET

Tensioni
Ushqimit
nga bornat V1s I1s P1s I2s Y1s = Y11 Y21
1-1'  

Tensioni
Ushqimit
nga bornat V2s I2s P2s I1s Ys2 = Y22 Y12
2-2'  

IV. PERPUNIMI I REZULTATEVE TE MATJEVE

Ne çdo rast do te percaktojme nje rezistence 𝒁 |𝑍|𝑒 . Metodika tashme eshte e njohur:

|𝑍 | dhe 𝜑 𝑎𝑟𝑐𝑜𝑠

Pasi te kemi plotesuar tabelen me vlerat e llogaritura do te shohim se 𝒁 , 𝒁 nuk ndryshojne nga
matjet e kryera per vlera te ndryshme te tensionit, po keshtu, edhe 𝒁 dhe 𝒁 . Pra nxjerrim
konkluzionin se parametrat e dyporteshit nuk varen nga tensioni. Prandaj, llogarisim vleren mesatare te
𝒁 , 𝒁 , 𝒁 , 𝒁 dhe prej tyre percaktojme parametrat e formes A nga relacionet e dhena.

Parametrat jane percaktuar drejte nese plotesojne kushtin :

𝑨 ∙𝑨 𝑨 ∙𝑨 1