MIDTERM EXAMINATION:
Ang wikang panrehiyon ay
REVIEWER FOR FILIPINO
YUNIT 1. FILIPINO BILANG WIKA AT LARANGAN
 WIKA - Simbolo ng pagkakakilanlan, ng kultura, at
Kalayaan.
 KWF (KOMISYON NG WIKANG FILIPINO) – Ang
wikang filipino ay buhay o matatawag na
dinamiko.
4 FACETS ang Sistema ng pagkakakilanlan ng wika ayon
kina HAUGEN (1972) AT FERGUSON (1971)
 KODIPIKASYON
 PAGPILI NG WIKA O SISTEMA NG PAGSULAT NA
GAGAMITIN.
 ISTANDARDISASYON
 DISEMINASYON O PAGPAPALAGANAP AT
ELABORASYON O PAGPAPAYABONG NITO.
FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA
 DISYEMBRE 30, 1937 – Ipinoroklama ang wikang
Tagalog bilang batayan ng Wikang Pambansa.
 SALIGANG BATAS NG 1935 – Ang kongreso ay
gagawa ng hakbang sa pagpapaunlad at
pagpapayaman ng wikang Pambansa batay sa
umiiral na katutubong wika, subalit matapos ang
proklamasyong ito ay magkakabisa lamang ng
dalawang taon matapos ang pagpapatibay nito.
 NOONG 1940 – Ipinag-utos ang pagtuturo ng
wikang Pambansa sa ikaapat na taon sa lahat ng
pampubliko at pribadong paaralan sa buong
bansa.
 BATAS KOMONWELT Blg. 570 noong Hunyo 4,
1946
 PAMBANSANG ASAMBLEYA noong Hunyo 7, 1940
– Ang wikang opisyal ng bansa ay tatawaging
WIKANG PAMBANSANG PILIPINO.
 NOONG 1959 – Ang kautusang pangkagawaran
blg.7 ay ibinaba ni kalihim JOSE P. ROMERO
(KALIHIM NG EDUKASYON).
 NOONG 1987 – Ang wikang Pambansa ng Pilipinas
ay tatawaging FILIPINO.
 ARTIKULO 14 NG KONSTTUSYONG 1987 – Legal na
batayan ng konsepto ng Filipino bilang wikang
Pambansa, wikang opisyal na komunikasyon, at
wikang panturo sa Pilipinas.
 SEKSYON 6 – Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay
Filipino.
 SEKSYON 7 – Ang mga wikang opisyal ng Pilipinas
ay Filipino, at hanngat walang ibang itinatadhana
ang batas, inggles.
pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon
at magsisilbi na pantulong ng mga wikang panturo
roon. Dapat itaguyod ng kusa at opsyunal ang
Espanyol at Arabic
 SEKSYON 9 – Dapat magtatag ang kongreso ng
isang komisyon ng wikang Pambansa ng binubuo
ng mga kinatawa ng ibat-ibang mga rehiyon at mg
disiplina na pagsasagawa at mag-uugnay at
magtataguyod ng pananaliksik sa Filipino.
FILIPINO BILANG WIKA NG BAYAN AT/ NG PANANALIKSIK
 MANUEL L. QUEZON – “Hindi ko nais ang kastila o
inggles ang maging wika ng pamahalaan.
Kailangang magkaroon ng sariling wika ang
Pilipinas, isang wika na nakabatay sa is sa mga
katutubong wika.”
 DR. PAMELA CONSTANTINO – “Ang wika ay may
malaking papel na ginagampanan sa Pilipinas, sa
kaayusan at sa pagpapaunlad ng lipunan.
 VITANGCOL III (2019)- “Ano ang saysay ng wikang
Filipino,” na kahit ang dating Pangulong Aquino ay
nagsabi na “imbes na mga galos at pilat ang
makuha dahi sa pagtatagisang-tinig, sana ay
umusbong ang pagkakaunawaan at pusong
Makabayan”
FILIPINO BILANG LARANGAN AT FILIPINO SA IBAT-IBANG
LARANGAN
 GONZALES (n.d)- Isang paraan ng pagpapayabong
ng wika ay ang elaborasyon o pagpapayabong nito
na tinatawag ding intelektwalisasyon.
 CONSTANTINO (2015)- Ang kahalagahan ng
intelektwalisasyon ay ang paggamit ng Filipino sa
ibat-ibang larangan tungo sa pagpapaunlad hindi
lamang ng wikang Filipino kundi ng kaisipang
Filipino.
 FLORES (2015)- May dalwang antas ang
pagpaplanong pangwika.
1. ANTAS MAKRO – Nakayuon sa
mandatoring asignaturang Filipino sa
kolehiyo.
2. ANTAS MAYKRO – Naukol sa aktwal na
implementasyon ng gayong patakaraan sa
bawat lugar.
YUNIT 2. FILIPINO SA HUMANIDADES, AGHAM
PANLIPUNAN AT IBA PANG KAUGNAY NA LARANGAN
 REGISTER - May tiyak na set ng mga terminong
giangamit.
1. Isang kahulugan lamang dahil ekslusibo
itong ginagamit sa isang tiyak na
disiplina.
2. Dalawa o mahigit pang kahulugan dahil
ginagamit sa dalawa o mahihit pang
disiplina.
3. Isang kahulugan lamang sa dalawang
magkaibang disiplina gawa ng
pagkakaroon ng ugnayan ng mga
disiplinang ito.
LARANGAN NG HUMANIDADES
 Layon ng humanidades ay hindi kung ano ang
gagawin ng tao, kundi kung paano maging tao.
 J. IRWIN MILLER – “Ang layon ng Humanidades
ay ang gawin tayong tunay na tao sa
pinakamataas na kahulugan nito”.
 NEWTON LEE – “Sanay mapagtanto natin na
ang edukasyon at humanidades ay dapat
pahalagahansa pagpapaunlad ng ating mga
isipan at ng lipunan sa kalahatan, at di lamang
para magkaroon ng karere sa hinaharap”.
 PANAHON NG GRIYEGO AT ROMANO –
Umusbong ang humanidades bilang reaksyon sa
iskolatisismo.
ANYO NG HUMANIDADES AYON KAY QUINN AT IRVING
(1991):
 IMPORMASYON: Maaaring isagawa batay sa
sumusunod:
1. Paktwal ang mga impormasyon -
(talambuhay, maikling bionote, artikulo
sa kasaysayan etc.)
2. Paglalarawan – Nagbibigay ngdetalye,
mga imahe na dinidetalye sa isipan ng
mambabasa.
3. Proseso – Binubuo ng paliwanag
kaugnay ng Teknik, paano isinagawa at
ang nagging resulta na kadalsan ay
ginagawa sa sining at musika.
 IMAHINATIBO: Binubuo ng mga malikhaing
akda gay ng piksyon (nobela, dula maikling
kwento).
 PANGUNGUMBINSE: Pagganyak upang
mapaniwala o di-mapaniwala ang bumabasa,
nakikinig at nanood sa teksto o akda.
LARANGAN NG AGHAM PANLIPUNAN
 Isang larangang akademiko na pumapaksa sa
tao - kalikasan, mga Gawain at pamumuhay nito,
kasama ang mga implikasyon at bunga ng mga
pagkilos nito bilang miyembro ng lipunan.
 Malaki ang nagging impluwensya ng
rebolusyong pranses (1789- 1799) at
rebolusyong industriya (1760- 1840) sa
pagkabuo ng larangan sa agham panlipunan.
MGA KILALANG TAO SA LARANGAN NG AGHAM
PANLIPUNAN:
 DIDEROT
 ROUSSEAU
 FRANCIS BACON
 RENE DESCARTES
 JOHN LOCKE
 DAVID HUME
 ISSAC NEWTON
 BENHJAMIN FRANKLIN
 THOMAS JEFFERSON
 KARL MARX
 MAX WEBER
 EMILIE DURKHEIM
MGA DISIPLINA SA LARANGAN NG AGHAM PANLIPUNA
 SOSYOLOHIYA – Pag aaral ng kilos, pagiisip at
gawi ng tao sa lipunan, gumagamit ng emperikal
na obserbasyon, kuwalitatibo at
kuwantitatibong metodo.
 SIKOLOHIYA – Pagaaral mga kilos, pagiisip at
gawi ng tao sa lipunan at gumagamit ng
empirikal na obserbasyon.
 LINGGUWISTIKA – Pagaaral ng wika bilang
Sistema kaugnay ng kalikasan, anyo, estruktura
at baryasyon nito.
 ANTROPOLOHIYA – Pagaaral ng mga tao sa ibat
ibang panahon ng pagiral upang maunawaan
ang kompleksidad ng mga kultura at gumagamit
ng participant – observation o ekspiryensiyal na
imersyon sa pananaliksik.
 KASAYSAYAN – Pagaaral ng nakaraano
pinadaanang pag-iral ng mga grupo, komunidad,
lipunan at ng mga pangyayari .
  HEOGRAPIYA – Pagaaral sa mga lipunang sakop
ng mundo upang maunawaan ang masalimuot
na mga bagay kaugnay ng katangian, kalikasan
at pagbabago nito kasama na ang epekto nito sa
tao.
 AGHAM PAMPOLITIKA – Pagaaral ng bansa,
gobyerno, politika at mga patakaran, proseso at
Sistema ng mga gobyerno.
 EKONOMIKS – Pagaaral sa mga gawaing
kaugnay ng mga proseso ng produksyon,
distribusyon at paggamit ng ga serbisyo at
produkto sa ekonomiya ng isang bansa.
 AREA STUDIES – Interdisiplinaryong pagaaral,
kaugnay ng isang bansa, rehiyon at
heyograpikong lugar, kuwalitatibo,
kuwantitatibo, at empirikal na obserbasyon at
imbestigasyon.
 ARKELOHIYA – Pagaaral ng relikya, labi, artifact
at monument kaugnay ng nakaraang
pamumuhay.
 RELIHIYON – Pagaaral ng organisadong
koleksyon ng mga paniniwala, sistemang
kultural at mga pananaw sa mundo kaugnay ng
sangkatauhan at sangkamunduhan.
KASAYSAYAN AT TUNGKULIN NG PAGSASALIN SA PAG
SUSULONG SA FILIPINO
 NIDA (1964) – Ang pagsasalin ay pagbuo ng sa
tumatanggap na wika ng pinakamalapit na likas
na katumbas na mensahe ng simulaang wika,
una ay sa kahulugan at ikalawa ay sa estilo.
 SAVORY (1968) – Ang pagsasalin ay maaaring
maisagawa sa pamamagitan ng pagtutumbas sa
ideyang nasa likod ng pananalita.
 LARSON (1984) – Ang pagsasalin ay muling
pagbubuo sa tumatanggap na wika ng tekstong
naghahatid ng kahalintulad ng mensahe sa
simulating wika subalit gumagamit ng mga piling
tuntuning gramatikal at leksikal ng tumatanggap
na wika.
 NEWMARK (1988) – Ang pagsasalin ay isang
pagsasanay na binubuo ng pagtatangkang
palitan ang isang nakasulat na mensahe sa isang
wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika.
KILALANG TAO SA PAGSASALING WIKA SA FILIPINO
 Rufino Alejandro
 Belbez Paz
 Virgilio Almario
 Buenvinido Lumbera
LAYUNIN NG PAGSASALIN
 Magdagdag ng mga impormasyon at kaalaman
mula sa pag-aangkat ng mga kaisipan mula sa
ibang wika.
 Mailahok sa pambansang kamalayan ang ibat-
ibang katutubong kalinangan mula sa ibat-ibang
wikang rehiyonal at pangkating etniko sa bansa.
 Mapagyaman ang kamalayan sa ibat-ibang
kultura mula sa pagbubukas ng bagong mundo
mula sa mga salin.
URI NG PAGSASALIN
 PAGSASALING PAMPANITIKAN – Nilalayon na
makalikha ng obra maestra batay sa orihinal na
akdang nakasulat sa ibang wika.
 PAGSASALING SIYENTIPIKO-TEKNIKAL –
Komunikasyon ang pangunahing layon.
KATANGIAN DAPAT TAGLAYIN ANG ISANG
TAGAPAGSALING-WIKA (AYON KAY NIDA AT SAVORY)
 Sapat na kaalaman sa dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin.
 Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang
wikang kasankot sa pagsasalin.
 Sapat na kakayahan sa pampanikan parran
ngpagpapahayag “capacity of literary
expression”.
 Sapat na kaalaman sa paksang isasalin
 Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang
bansang kaugnay ng pagsasalin.
ANTAS NG PAGSASALING-WIKA
1. KARANIWANG SALIN – Gumagamit ng
karaniwang mga pangungusap na madaling
maunawaan ng karaniwang mambabasa.
2. PAMPANITIKAN – Mataas na uri ng pagsasaling-
wika na nagpapahalaga sa timbang na bigat ng
impormasyon at istilo ng pagkakasulat.
3. IDYOMATIKO – Nagpapahalaga sa pragmatiks sa
simbolong kultural sa pagpili ng mga
itinutumbas na salita.
4. TEKNIKAL AT PANG-AGHAM – Nakapokus sa
ugnayan ng impormasyong pangagham at
epekto nito sa institusyong panlipunan.
5. MALIKHAIN PAGSASALIN – Pagpapahalaga sa
bagong kaisipan, estilo o paraan ng paglikha ng
sining.
 6. MAPANURING PAGSASALIN – Nakatutok sa “MAGREVIEW KA!! WAG LAGI SA KADABI AASA
pagpapakahulugan kaysa pagtutumbas lamang HAHAHAHAHAHAH
ng mga isalin.

PARAAN NG PAGSASALIN

1. WORD FOR WORD – Ang mga salita ay isinalin sa

kanyang pangkaraniwang kahulugan.
2. LITERAL – Isinasalin sa kanilang pinakamalapit PASSING SCORE CUTIE… IN JESUS NAME …. AMEN
na katumbas sa tunguhan lengguwahe.
3. MATAPAT – Makagawa ng eksaktong kahulugang
kontekstuwal ng orihinal sa loob ng mga
kayariang gramatikal.
4. KOMUNIKATIBO – Nagtatankang maisalin ang
eksaktong kontekswal na kahulugan ng orihinal
sa wikang katanggap tanggap.
5. IDYOMATIKO – Mensahe, diwa o kahulugan ng
orihinal ang isinasalin.
6. ADAPTASYON – Itinuturing na pinakamalayang
salin.

YUNIT 3. FILIPINO SA AGHAM, TEKNOLOHIYA,

INHENYERIYA, MATEMATIKA AT IBA PA

 ASTHMA-HIKA
 BLISTER-PALTOS
 OVARY-ITLUGAN
 SEX-KASARIAN
 TENDON-LITID
 BILE-APDO
 RINGWORM-BUNI
 SPERM-PUNLAY
 TELEPHONE-HATINIG
 CHEMISTRY-KAPNAYAN
 MATHEMATICS-SIPNAYAN
 GERM-HINHAY
 BIOLOGY-HAYNAYAN
 MICROBIOLOGY-MIKHAYNAYAN
 MOLECULAR BIOLOGY-MULATLING HAYNAYAN
 CARDIOLOGIST-PALAPUSO
 PLATELET-MUNTILIPAY
 PLASMA-KAPHAY
 TUBERCULOSIS-ITI, BARAGIS, BALAOD
 HYPERTENSION-SUKDULDIIN, ALTAPRESYON
 ARTHRITIS-MANGANSUMPONG
 GOUT-PIYO