KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKANG PILIPINO
KULTURA
1. Ito ang kabuuang pamamaraan ng pamumuhay ng isang pangkat
ng mga tao sa isang teritoryo – Kultura
2. Ang wika ay masistemang balangkas ng mga sinasalitang tunog –
Gleason (1961)
3. Ang wika ay isang sining – Charles Darwin
4. Ang wika ay isang masistemang kabuuan ng mga sagisag na
sinasalita – Hemphil
5. Ang wika ay tulay na ginagamit para maipahayag at mangyari ang
anumang minimithi – Paz, Hernandez at Peneyra
ANG WIKANG PAMBANSA
1934-1987
 Iminungkahi ni Lope K. Santos na ang wikang pambansa ay
dapat ibabatay sa isa sa umiiral na wika sa Pilipinas.
 Sinusugan ito ni Pang. Manuel L. Quezon
1935
 Artikulo XIV Seksiyon 3 ng Saligang Batas ng 1935
sinusugan ni Pang. Quezon.
 Si Norberto Romualdez ng Leyte ang nagsulat ng Batas
Komonwelt Blg. 184 na nagtatag ng surian ng Wikang
Pambansa
 Ang wikang pipiliin ay dapat na
*sentro ng edukasyon
*sentro ng pamahalaan
*sentro ng kalakalan
*wika ng pinakamarami at pinakadakilang nasusulat
sa panitikan
1937
 Dec . 30, 1937 – sa bisa ng kautusang tagapagpaganap Blg.
134.
 Wikang Tagalog ang naging batayan
1940
 Nagsimulang ituro
1946
 Nadagdagan ng wikang Ingles sa bisa ng batas komonwelt
blg. 510.
1959
 Agosto 13, 1959 – napalitan ng tawag, nagging wikang
Filipino sa bisa ng kautusang pangkagawaran Blg. 7
 Ipinalabas ni Jose Romero (Kalihim ng Eduk.)
1972
 Ang Batas pambansa ay dapat magsagawa ng mga hakbang
na nagpapaunlad ng pormal na nagpapatibay.
1987
 Artikulo XIV Seksyon 6 , 53 taon bago nagkaroon ng ganap
na wikang pambansa.
WIKANG OPISYAL AT PANTURO
6. Ito ang itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal
na talastasan ng pamahalaan – Wikang Opisyal
7. Ang opisyal na wikang ginagamit sa pagtuturo at sa
pag-aaral sa mga eskuwelahan - Wikang Panturo
Ayon kay Virgilio Almario (2014: ’12) ang wikang opisyal
ay itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na
talastasan.
8. Unang wika – Tagalog
9. Pangalawang wika – Filipino
10. Ikatlong wika o ang unibersal na wika – Ingles
11. Iisang wika ang gamit na wikang panturo –
Mononggwalismo
12. Ayon kay Leonard Bloomfield, 1935, ito ay tinutukoy
na ganito dahil sa paggamit.
Ayon kay John Machamara, 1967, ito ay may sasapat
na kakayahan.
Ayon kay Uriel Weinreich, 1953, ito ay ang paggamit
ng dalawang wika na magkasalitan – Bilinggwalismo
13. Tatlo o higit pa ang wikang ginagamit –
Multilinggwalismo
14. Ang DepEd ay naglabas ng guidelines sa bisa ng dept.
order no. 25 – June 19, 1974
15. Divergence – Paz, Hernandez, at Peneyra
BARAYTI NG WIKA
16. Ginagamit ng particular na pangkat ng tao mula sa
isang particular na lugar – Dayalekto
17. Hal. Ng Dayalekto – Batangas; palitaw , Morong; Dila
dila
18. Ito ang madalas na nagpapabantog o nagpapakilala
sa isang tao nang dahil sa kanyang natatanging paraan ng
pagsasalita - Idyolek
19. Hal. Ng idyolek – (tag lines)
>Noli De Castro – Magandang Gabi Bayaaan!
20. Ito ay nakabatay sa katayuan o antas panlipunan –
Sosyolek
21. Hal. Ng Sosyolek – gay lingo, jargons, conyo
(conotics/eng.), jejemon
22. Mula ito sa etnolinggwistikong pangkat o grupo
(etniko + dialek) – Etnolek
23. Hal. Ng Etnolek – Vakkul- pantakip sa ulo ng mga
Ivatan.
24. Naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri ng wikang
ginagamit niya sa sitwasyon at kausap – Register
25. Hal. ng Register – Pormal at di-pormal
26. Nobody’s native language / make shift language –
Pidgin
27. Wikang nagmula sa Pidgin at naging unang wika sa isang lugar –
Creole
ANG WIKA AT ANG LIPUNAN
Durkheim (1985)
- Isang sociologist nabubuo ang lipunan ng mga taong
naninirahan sa isang pook.
W.P. Robinson
- tinukoy sa kanyang aklat na “Language and Social Behavior” ang
mga tungkulin ng wika:
(1) pagkilala sa estado ng damdamin at ugnayan
(2) hindi maikakaila na ang wika ay nag uugnay ugnay sa mga
tao sa isang kultura
(3) maiintindihan at mapapahalagahan ang isang kultura
28. Tawag sa wikang ginagamit ng mas nakakarami sa isang lipunan
– Lingua Franca
29. Lingua Franca ng Pilipinas – Filipino
Michael Alexander Kirkwood Halliday (M.A.K Halliday)
-naglalahad ng tungkulin ng wika “Explorations in the Functions of
Language (Exploration in the Language study ), 1973
30. Tungkulin ng wikang tumugon sa mga pangangailangan ng tao
gaya ng pakikipag ugnayan sa iba – Instrumental
31. Hal. ng Instrumental – Tag Lines (McDo – paparapapa/kamusta
crush mo?)
32. Tungkulin ng wikang tumutukoy sa pagkontrol sa ugali o asal ng
isang tao – Regulatoryo
33. Hal. ng Regulatoryo – nakokontrol ng guro ang mga estudyante
34. Pakikipag-ugnayan ng isang tao sa isang tao – Interaksiyonal
35. Hal. ng Interaksiyonal – pick up lines / san mo nabili yan?
36. Pagpapahayag ng sariling opinion o kuro-kuro sa paksang pinag-
uusapan – Personal
37. Hal. ng Personal – talaarawan
38. Pagkuha o paghahanap ng mga impormasyong may kinalaman
sa mga usapan – Heuristiko
39. Hal. ng Heuristiko – Pahayagan
40. Kabaliktaran ng Heuristiko, pagbibigay ng impormasyon sa
paraang pasulat o pasalita – Impormatibo
41. Hal. ng Impormatibo – pagtuturo
Roman Jakobson (JAKOBSON)
42. Pagpapahayag ng mga saloobin, damdamin, at emosyon –
Emotive
>script
43. Gamit ang wika upang makahimok at maka impluwensiya –
Conative
> sales talk
44. Gamit ang wika upang makipag-ugnayan sa wika – Phatic
45. Paggamit bilang sanggunian – Referential
>bibliography
46. Ginagamit upang maglinaw ng suliranin – Metalinggual
>editorial
46. Wika sa masining na paraan ng pagpapahayag gaya
ng panulaan, prosa at sanaysay – Poetic
>tula
AUSTRONESIAN
47. Hangin na nagmula sa timog – Auster
48. Pulo – nesos
Otto Toempuwolff – isang alemang eskolar at unang
tagapagsaliksik na naglayong masaliksik ang
austronesiya ayon sa tradisyonal na paraang
paghahambing.
Pinagmulan ng Wika
Ayon sa propesor sa komunikasyon sina Emmert at
Donaghy (1987) – ang wika kung ito ay pasalita, ay isang
sistema ng mga sagisag na binubuo ng mga tunog.
TEORYA
49. Ang tawag sa siyantipikong pag-aaral sa iba’t – ibang
paniniwala ng mga bagay-bagay na may mga batayan
subalit hindi pa lubusang napapatunayan – Teorya
50. Kuwentong mula sa bibliya Gen. 11:1-9 na
nagsasabing ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng ibat-
ibang wika sa mundo – Ang Tore ng Babel
51. Ang wika ay nagmula sa panggagaya ng mga
sinaunang tao sa mga tunog ng kalikasan – Teoryang
Ding Dong
52. Ang wika ay nagmula raw sa mga tunog na nililikha
ng mga hayop – Teoryang Bow-wow
53. Sa teoryang ito may koneksyon raw ang kumpas o
galaw ng kamay sa paggalaw ng dila – Teoryang Ta-Ta
54. Nagmula raw ang wika sa namumutawing salita sa
bibig ng sinaunang tao pag nakararamdam sila ng
masisidhing damdamin – Teoryang Pooh-Pooh
55. Ang wika ay nabuo mula sa pagsasama-sama, lalo na
pag nagtatrabaho ng sama-sama – Teoryang Yo-he-ho
56. Paglikha ng wika ay hindi nagmula sa
pangangailangan nito ngunit nanggaling sa silakbo ng
damdamin – Jean Jacques Rosseau
PANAHON NG MGA KATUTUBO
1. Teorya ng Pandarayuhan – “Wave Migration Theory”
ni Dr. Henry Otley Beyer
*Negrito
*Indones
*Malay
Nasira ang Teorya ni Beyer ng matagpuan ng pangkat ng
mga arkeologo ng Pambansang Museo ng Pilipinas sa
pangunguna ni Dr. Roberto B. Fox ang harap ng isang
bungo at isang buto ng panga sa yungib ng taong tabon
sa Palawan noong 1962.
Tinawag na Taong Tabon ang mga labing ito.  Naging malaking usapin ang wikang
gagamitin sa pagpapalawak ng
Tinatayang nanirahan ang mga ito sa Yungib ng Tabon may 50,000 Kristiyanismo.
na ang nakalilipas.  Ang pananakop ng Espanyol sa Pilipinas ay
naging katumbas ng pagpapalaganap ng
Kristyanismo.
Kasamang nahukay ang chertz at isang uri ng quartz, mga buto ng
 Ang mga prayleng Espanyol ang siyang
ibon at paniking nagpapatunay na nabuhay ang mga ito noon.
naging institusyon ng mga Pilipino.
Nakadepende ang pagkain nila sa kapaligiran.  Ang pamayanan ay pinaghati hati sa apat na
orden ng misyonerong espanyol na
1962 – Unang nagkaroon ng tao sa Pilipinas pagkaraan ay nagging lima.
 Agustino
Unang nagkatao sa Ph kaysa sa Malaysia at Indonesia.  Pransiskano
 Dominiko
Landa Jocano – UP Center for Advanced Studies noong 1975 at mga  Rekoleto
mananaliksik ng National Museum na ang mga bungong natagpuan  Heswita
ay kumakatawan sa unang labing Pilipino sa Pilipinas.
 Nang sakupin ng espanyol ang katutubo ay
Dr. Armand Mijares – natagpuan niya ang isang buto ng paa sa
may sariling wika na itong ginagamit upang
kweba ng Callao sa Cagayan mas matanda raw ito sa tabon at
makipag – usap at makipagkalakalan ngunit
namuhay ito ng 67,000 taon na ang nakalilipas
pinigil nila?
2. Teorya ng Pandarayuhan mula sa Relihiyong Austronesiano  Sinikil ng mga espanyol ang kalayaan ng
Sinasabi na ang Pilipinas raw ay nagmula sa lahi ng mga mga katutubo na makipagkalakalan sa ibang
Austronesian. lugar upang hindi na rin nito magamit ang
wikang katutubo.
Wilheim Solheim II (Ama ng Arkeolohiyang Timog-Silangang Asya)  Upang mas maging epektibo ang
– nagmula ang mga austronesian sa mga isla ng Sulu at Celebes na pagpapalaganap ng Kristyanismo ang mga
tinatawag na Nustantao. misyonero mismo ang nag – aral ng wikang
katutubo.
Kalakalan, Migrasyon, at Pag-aasawa kaya may ibat-ibang  Nakita nilang mas madaling
relihiyong kinikilala. matutunan ang wika ng isang
rehiyon kaysa ituro sa lahat ang
Pilipino- unang nakatuklas ng bangkang may katig
wikang Espanyol.
Austronesian – nagpaunlad ng rice terracing, naniniwala sa mga  Nabatid nilang sa pagpapalaganap
anito. ng kanilang mga relihiyon ay mas
magiging kapani – paniwala at mas
Naniniwala din sa paglilibing ng bangkay at sa banga tulad ng mabisa kung ang mismong
natagpuan sa Manunggul Cave sa Palawan. banyaga ang nagsasalita ng wikang
katutubo.
PANAHON NG MGA ESPANYOL  Dahil dito ang mga prayle ay nagsulat ng
 Panahon ng mga Espanyol mga diksiyonaryo at aklat – panggramatika,
 Ikintal sa isip at puso ng mga katutubo ang katekismo at mga kumpesyunal para mas
Kristyanismo. mapabilis ang pagkatuto nila sa katutubong
 Ayon sa mga Espanyol, nasa kalagayang wika.
“barbariko, di sibilisado, pagano” ang  Nagkaroon ng usapin ukol sa paggamit ng
katutubo noon kung kaya’t dapat lamang wikang gagamitin sa pagtuturo sa mga
nilang gawing sibilisado ang ito sa Pilipino.
pamamagitan ng kanilang pananamplataya.  Iniutos ng hari na gamitin ang wikang
katutubo ngunit hindi naman ito nasunod.
  Gobernador Tello – nagmungkahi na turuan
ang mga indio ng wikang espanyol.
 Carlos I at Felipe II – naniniwala na dapat na
maging bilingguwal ang mga Pilipino.
 Iminungkahi ni Carlos I na ituro ang
Doctrina Christiana gamit ang wikang
Espanyol.
 Napalapit ang katutubo sa mga prayle dahil
katutubong wika ang gamit nito.
 Iniutos ni Haring Felipe II ang utos tungkol
sa pagtuturo ng wikang Espanyol sa lahat ng
katutubo noong ika – 2 ng Marso 1634.
 Carlos II – ang naglagda ng isang dekrito na
inuulit ang ang mga probisyon sa mga
nabanggit na batas. At nagtakda din sya ng
parusa sa mga hindi susunod dito.
 Noong Disyembre 29, 1972 lumagda pa si
Carlos IV ng isang dekrito na nag – uutos na
gumamit ng wikang espanyol sa lahat ng
paaralang itatatag sa pamayanan ng indio.
 Maraming pagbabago ang naganap at isa na
rito ang sistema ng ating pagsulat.
 Ang dating baybayin ay napalitan ng
Alpabetong Romano na binubuo naman ng
20 titik, limang (5) patinig at labinlimang
(15) katinig.
 a, e, i, o, u
 B, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w,
y bill sa na nagmumungkahi sa paggamit ng
PANAHON NG MGA AMERIKANO
• Kasaysayan ng wikang pambansa
• Panahon ng mga amerikano
 Pagkatapos ng mga kolonyalismong
Espanyol, dumating naman ang mga
Amerikano sa pamumuno ni Almirante
Dewey.
 Lalong nabago ang sitwasyong pangwika ng
Pilipinas dahil nadagdag ang wikang Ingles
na nagkaroon ng malaking kaugnayan sa
buhay ng mga Pilipino.
• Panahon ng mga amerikano
 Dahil sa pagnanais na maisakatuparan ang
mga plano alinsunod sa mabuting pakikipag
– ugnayan, nagkaroon ng pambansang
sistema ng edukasyon sa kapuluan.
 Ang komisyong pinangungunahan ni Jacob
Schurman ay nainiwalang kailangan ng
Ingles sa edukasyong primarya.
 Nagtakda ang komisyon ng Batas Blg. 74
noong ika – 21 ng Marso, 1901 na nagtatag
ng mga paaralang pambayan at nagpahayag
na Ingles ang gagawing wikang panturo.
• Panahon ng mga amerikano
 Hindi naging madali para sa nagsisipagturo
ang paggamit agad ng Ingles sa mga mag –
aaral sa ikauunawa nila ng tinatawag na
tatlong R (reading, writing, arithmetic)
 Ang Superintende General ng mga paaralan
ng mga paaralan ay nagbigay ng
rekomendasyon sa Gobernador Militar na
ipagamit ang bernakular bilang wikang
pantulong.
• Panahon ng mga amerikano
 Pinagtibay naman ng Lupon ng Superyor na
Tagapayo ang resolusyon sa pagpapalimbag
ng mga librong pamprimarya na Ingles –
Ilokano, Ingles – Tagalog, Ingles – Bisaya, at
Ingles – Bikol.
 Noong 1906, pinagtibay ang isang kurso sa
wikang Tagalog para sa mga gurong
Amerikano at Pilipino sa panahon ng
bakasyon ng mag – aaral.
 Nang sumunod na taon, may ipinakilalang
mga diyalekto sa pambayang paaralan
ngunit ito ay hindi napagtibay.
• Ang sumusunod ay nakasaad sa service
manual ng Kawanihan ng Edukasyon:
Isinaalang – alang ang bawat kagawad ng kawanihan
ay magdaragdag ng kanyang impluwensya sa paggamit
ng opisyal na sistema sa Ingles at maipaunawa ang
kadahilanan ng pagsasakatuparan nito. Tanging Ingles
lamang ang dapat gamitin sa pag – aaral, sa bakuran ng
paaralan, at sa gusali ng paaralan. Ang paggamit ng
Ingles sa paaralan ay nararapat bigyang – sigla.
• Panahon ng mga amerikano
 Mga sundalo ang unang magsipagturo ng
Ingles at sumunod ang lupong kinilala sa
tawag na Thomasites.
 Noong taong 1931, ang Bise Gobernador
Heneral George Butte na siyang kalihim ng
Pambayang Pagtuturo, ay nagpahayag ng
kanyang panayam ukol sa paggamit ng
 bernakular sa pagtuturo sa unang apat na
taong pag – aaral.
• Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
dahilang nagtataguyod sa paggamit ng
Ingles:
1) Ang pagtuturo ng bernakular sa mga
paaralan ay magreresulta sa suliraning
administratibo.
2) Ang paggamit ng iba’t ibang bernakular sa
pagtuturo ay magdudulot lamang ng
rehiyonalismo sa halip na nasyonalismo.
3) Hindi magandang pakinggan ang
magkahalong wikang Ingles at bernakular.
4) Malaki na ang nagasta ng pamahalaan para
sa edukasyong pamabayan at paglinang ng
Ingles upang maging wikang pambansa.
5) Ingles ang nakikitang pag – asa upang
magkaroon ng pambansang pagkakaisa.
6) Ingles ang wika ng pandaigdigang
pangangalakal.
7) Ang Ingles ay mayaman sa katawagang ito
upang umunlad ang kalingan sa Pilipinas.
8) Yamang nandito na ang Ingles ay kailangang
hasain ang paggamit nito.
• Ang mga sumusunod ay ilan sa mga
dahilang nagtataguyod sa paggamit ng
Bernakular:
1) 80% ng mag – aaral ang nakaaabot ng
hanggang ikalimang grado lang kaya
pagsasayang lamang ng panahon at pera
ang pagtuturo sa kanila ng Ingles na walang
kinalaman sa kanilang sosyal at praktikal na
pamumuhay.
2) Kung bernakular ang gagamiting panturo,
magiging epektibo ang pagtuturo sa
primarya.
3) Kung kailangan talagang linangin ang
wikang komon sa Pilipinas, nararapat
lamang na Tagalog ito sapagkat isang
porsiyento lamang ng tahanang Pilipino ang
gumagamit ng Ingles.
4) Hindi magiging maunlad ang pamamaraang
panturo kung Ingles ang gagamitin dahil
hindi naman natututo ang mga mag – aaral
kung paano malulutas ang mga problemang
kakaharapin nila sa kanilang araw – araw na
pamumuhay.
5) Ang paglinang ng wikang Ingles bilang
wikang pambansa ay hindi nagpapakita ng
nasyonalismo.
6) Nararapat lamang na magsagawa ng mga
bagay para sa ikabubuti ng lahat katulad ng
paggamit ng bernakular.
7) Walang kakayahang makasulat ng klasiko sa
wikang Ingles ang mga Pilipino.
8) Hindi na nangangailangan ng mga
kagamitang panturo upang magamit ang
bernakular, kailangan lamang ito ay
pasiglahan.
• Panahon ng mga amerikano
 Alinsunod sa layuning maitaguyod ang
wikang Ingles, nagsagawa ang Kawanihan
ng Pambayang Pagtuturo ng mga
alituntuning dapat sundin.
• Alituntuning dapat sundin:
 Paghahanap ng guro na Amerikano lamang
 Pagsasanay sa mga Pilipinong maaaring
magturo ng Ingles at iba pang aralin
 Pagbibigay ng malaking tuon o diin sa
asignaturang Ingles sa kurikulum sa lahat ng
antas ng edukasyon
 Pagbabawal ng paggamit ng bernakular sa
loob ng paaralan
• Alituntuning dapat sundin:
 Pagsasalin ng teksbuk sa wikang Ingles
 Paglalahatla ng mga pahayagang lokal para
magamit sa paaralan, pag – alis at
pagbabawal ng wikang Espanyol sa
paaralan.
• Panahon ng mga amerikano
 Nagsagawa ang mga Amerikano ng mga
pag – aaral, eksperimento, at sarbey ang
malaman kung epektibo ang pagtuturo
gamit ang wikang Ingles. Ang unang
pagsisiyasat ay ginawa ni Henry Jones Ford.
 Iniulat nito na “gaya ng makikita, ang
gobyerno ay gumastos ng milyon – milyon
para maisulong ang paggamit ng Ingles ang
mabisang mapalitan nito ang Espanyol at
mga dayalek sa mga ordinaryong usapan, at
ang Ingles na sinasalita ay kay hirap
makilala na Ingles na nga.
• Panahon ng mga amerikano
 Sa sarbey na ginawa nina Najeeb Mitri
Saleeby at ang Educational Survey
Commission na pinamumunuan ni Dr. Paul
 Monroe, natuklasan nila na ang kakayahang
makaintindi ng mga kabataang Pilipino ay
napakahirap tayahin kung ito ba ay di nila
malilimutan paglabas nila ng paaralan.
• Panahon ng mga amerikano Masidhing damdamin
 Joseph Ralston Hayden – Bise Gobernador
Katipunan
ng Pilipinas noong 1933 hanggang 1935
 Lope K. Santos – isa sa mga wikang
ginagamit ang nararapat na maging wikang
Pambansa.
 Manuel L. quezon – Sinusugan ang
panukalang iminungkahi ni Manuel L.
Quezon na siyang pangulo ng Pamahalaang
Komonwelt ng Pilipinas.
• Panahon ng mga amerikano
 Artikulo XIV, Seksiyon 3 ng Saligang Batas
ng 1935 ( Nilikha ng Pambansang Batas)
 Komonwelt Blg. 184 na nagsasaad ng
opisyal na paglikha sa Surian ng Wikang
Pambansa noong ika – 13 ng Nobyembre,
1936.
 Ipinalabas noong 1937 ni Pangulong
Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 134 na nag – aatas na Tagalog ang
magiging batayan ng wikang gagamitin sa
pagbuo ng wikang pambansa.
Panahon ng rebolusyunaryong pilipino
Dahil sa labis na pang – aalipin at masidhing diskriminasyon ng
Kastila sa mga Pilipino; nagsilunsad ng mga kilusan ang iilang
Pilipinong hindi sumasang – ayon sa pamamalakad ng mga prayle
at pamahalaang Kastila.
• Nagkaroon din ng kilusan ang
propagandista noong 1872 na siyang
naging simula ng kamalayan upang
maghimagsik.
La Solidaridad
 Nailathala ang pahayagang propagandista
na pinangunahan ng La Solidaridad noong
Pebrero 19, 1889
 Ito ay pinangunahan nina Jose Rizal,
Graciano Lopez Jaena at Marcelo H. Del
Pilar
 Itong La Solidaridad ay isang peryodiko ng
mga artikulong tumatalakay sa reporma
ng Pilipinas.
 Wikang Espanyol ang kanilang gamit sa
kanilang pagsulat.
Rebolusyon
Sumibol sa mga manghihimagsik ang kaisipang “Isang
Bansa, Isang Diwa”, laban sa mga Espanyol.
Pinili nila ang Tagalog sa pagsusulat ng mga sanaysay,
tula, kuwento, liham at talumpati.
laban sa mga Espanyol ang mga paksa ng
kanilang isinusulat.
• Ang layunin nito ay ganap na kasarinlan sa
pamamagitan ng armadong paraan.
Pinangunahan ito ni Andres Bonifacio.
• Merong revolutionary organ ang Katipunan,
Ang Kalayaan.Meron itong mga artikulo ni
Emilio Jacinto at iba pa. Pinakita ng
Kalayaan ang plano ng Katipunan.
• Kinalat ito sa iba’t ibang kalapit na
probinsya at nakatulong ito sa paglaki ng
pwersa ng Katipunan mula 300 naging
3000.
Ang Kalayaan
• Pinakita lang nito na nagkakaintindihan ang
mga tao sa sariling wika at pwedi itong
gamitin para isulong ang interes ng mga
tao.
 Kauna-unahang republikang naitatag sa
Pilipinas ng maghimagsik na si Emilio
Aguinaldo at ang kanyang mga kasapi ng
Katipunan. Sa kabila ng tagumpay nito gaya
ng pagkakatatag ng Saligang Batas ng
Pilipinas ang Republika ay nagtagal lamang
ng ilang buwan.
KONTITUSYON NG BIAK NA BATO
 Masasabing ito ang unang konkretong
pagkilos ng mga Pilipino nang ito ay
pagtibayin noong 1899. Ginawang opisyal
na wika ang Tagalog bagamat walang
isinasaad na ito ay opisyal na ito ang
magiging opisyal na wikang Pambansa ng
Pilipinas.
KONTITUSYON NG BIAK NA BATO
 Ang pagtatag ng Republika ng Pilipinas ang
naging pinakamahalagang pangyayari sa
himagsikan ng mga Pilipino laban sa
pamamahala ng mga Espanyol.
UNANG REPUBLIKA
 Ipinahayag ang kalayaan noong Hunyo 12,
1898 at ang pamahalaang diktatoryal na
umiiral noon ay pinalitan ng pamahalaang
rebolusyunaryo na pinamunuan ni Emilio
Aguinaldo bilang pangulo noong Hunyo 23,
1898.