Pointers to Review in FIL 1 (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino)
 ANG WIKA
Wika – mahalagang instrument ng komunikasyon. Ito ang
mga pinagsama-samang tunog, simbolo at tuntunin na
nakabubuo ng mga salitang may kahulugan.
✓ Ayon sa datos ng Philippines Census of Population
and Housing (CPH), noong taong 2000, may humigit-
kumulang na 150 wika at diyalekto sa bansa.
Henry Allan Gleason Jr. – Ayon sa kanya ang wika ay
masistemang balangkas ng mga tunog na pinili at
isinaayos sa pamaraang arbitraryo upang magamit ng
mga taong nabibilang sa isang kultura.
Lope K. Santos – Siya ang nagmungkahi na ang wikang
Pambansa ay dapat ibatay sa isa sa mga bansang umiiral
na wika sa Pilipinas
Cambridge Dictionary – batay sa nilalaman nito, ang
wika ay isang sistema ng komunikasyong nagtataglay ng
mga tunog, salita at gramatikang ginagamit sa
pakikipagtalastasan.
Charles Darwin – ayon sa kanya ang wika ay isang
sining tulad ng paggawa ng serbesa o pagbebake ng
cake, o ng pagsusulat. Hindi din likas sapagkat ang bawat
wika ay kailangan munang pag-aralan bago matutunan.
1934 – Dahil sa pagkakahiwa- hiwalay ng ating bansa sa
iba't ibang pulo at sa dami ng wikang umiiral dito, naging
isang paksa ng mainitang pinagtatalunan, pinag- isipan at
tinalakay sa Kumbensiyong Konstitusyunal ang pagpili sa
wikang ito.
1935 – Napili nila ang Tagalog bilang batayan ng wikang
Pambansa dahil ang naturang wika ay tumutugma sa
mga pamantayang kanilang binuo tulad ng sumusunod:
• Sentro ng pamahalaan
• Sentro ng edukasyon
• Sentro ng kalakalan
• Wika ng pinakamarami at pinakadakilang
nasusulat na panitikan.
1959 – pinalitan ang tawag sa Wikang Pambansa, mula
sa Tagalog, ito ay naging PILIPINO sa bisa ng
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na ipinalabas ni Jose
E. Romero, ang Kalihim ng Edukasyon noon.
1988 – si Cory Aquino ay nagbigay ng lubos na suporta
sa paggamit ng FILIPINO sa pamamahala ng Atas
Tagapagpaganap Blg. 335, serye 1988.
Norberto Romualdez – Sumulat ng Batas Komonwelt
Blg. 184 na nagtatatag ng SURIAN NG WIKANG
PAMBANSA.
Artikulo XIV, Seksyon 3 Saligang Batas ng 1935 – Ang
kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagkakaroon ng isang wikang pambansang ibabatay sa
isa sa mga umiiral na katutubong wika. Hangga't hindi
itinakda ng batas, ang wikang Ingles at Kastila ang siyang
mananatiling opisyal na wika.
Disyembre 30, 1937 – Iprinoklama ni Pangulong Manuel
L. Quezon ang wikang Tagalog upang maging batayan
ng Wikang Pambansa base sa rekomendasyon ng Surian
sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134.
Magkakabisa ang kautusang ito pagkaraan ng dalawang
taon.
Batas Komonwelt Blg. 570 – sa bisa ng batas na ito,
ipinahayag din ang mga wikang opisyal sa bansa ay
Tagalog t Ingles noong Hulyo 4, 1946.
 MONO, BI, MULTILINGGUWAL
Chomsky – ang pagkamalikhain ng wika ay makikita sa
kakayahan ng tao lamang at wala sa ibang nilalang tulad
ng mga hayop.
Unang Wika (L1) – ang tawag sa wikang kinagisnan mula
sa pagsilang at unang itinuturo sa isang tao. Tinatawag
din itong katutubong wika, mother tongue, arterial na wika
at kinakatawan din ng L1. Sa wikang ito pinakamataas o
pinakamahusay na naipahahayag ng tao ang kanyang
mga ideya, kaisipan, at damdamin.
Ikalawang Wika (L2) – mula sa salitang paulit-ulit niyang
naririnig ay unti-unti niyang natututunan ang wikang ito
hanggang sa magkaroon siya ng sapat na kasanayan at
husay rito at magamit niya sa pagpapahayag at sa
pakikipag-usap sa ibang tao.
Ikatlong Wika (L3) – dito ay may ibang wika pa uli siyang
naririnig o nakikilala na kalauna’y natututunan niya at
nagagamit sa pakikipagtalastasan sa mga tao sa paligid
niyang nagsasalita rin ng wikang ito.
Monolingguwalismo – tawag sa pagpapatupad ng
iisang wika sa bans ana kung saan iisang wika ang
ginagamit na wikang panturo sa lahat ng larangan ng
edukasyon o asignatura. Bukod sa edukasyon, dito ay
may iisang wikang umiiral bilang wika ng komersiyo, wika
ng negosyo at pakikipagtalastasan.
Bilingguwalismo – paggamit ng dalawang wika nang
magkasalitan. Ang bilingguwal ay isang taong may sapat
na kakayahan sa isa sa apat na makrong kasanayang
pangwika; pagbasa, pagsulat, pakikinig at pagsasalita.
Multilingguwalismo – paggamit ng ilang wika o wikain
sa isang bansa at ang Pilipinas ay maituturing na
bansang multilingguwal.
 Pointers to Review in FIL 1 (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino)
MTB-MLE – Mother Tongue Based – Multilingual
Education. Pagpapatupad ng K-12 kasabay na ipinatupad
ang wikang panturo sa Kindergarten at Grade 1. 2, at 3.
 GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN
Instrumental – tumutugon sa mga pangangailangan ng
tao gaya ng pakikipag-ugnayan sa iba. Ito ay masasabing
instrumental kung ang pag- gamit ng wika ay tumutugon
sa isang pangangailangan.
Regulatoryo – tumutukoy sa pagkontrol ng ugali o asal
ng isang tao. Pagbibigay direskyon o pagtuturo ng
lokasyon, direksyon sa pagluluto ng isang ulam;
direksyon sa pagsagot sa pagsusulit at direksyon sa
anumang bagay.
Inter-aksiyonal – nagpapakita ng pakikipag-ugnayan ng
tao sa kanyang kapwa, pakikipag biruan, pakikipagpalitan
ng kuro-kuro, pagkikipagkwentuhan at iba pa.
Nagpapanatili ng relasyong sosyal.
Personal – ginagamit sa pagbibigay ng sariling
pagpapahayag. Pagsulat ng talaarawan, journal at
pagpapahayag ng pagpapahalaga sa anumang anyo ng
panitikan.
Heuristiko – ginagamit sa pagkuha o paghanap ng
impormasyong may kinalaman sa isang paksa tulad ng
pag-iinterbyu, pakikinig sa radyo, panonood sa
telebisyon, pagbabasa ng pahayagan, magasin o blog.
Impormatibo – may kinalaman ito sa pagbibigay ng
impormasyon sa paraang pasulat o pasalita. Halimbawa
ang pagbibigay-ulat, paggawa ng pamanahong papel,
tesis, panayam o pagtuturo.
 BARAYTI NG WIKA
Paz, Hernandez, at Peneyra (2003) – “Hindi mamamatay
ang isang wika hangga’t may mga gumagamit pa rin ng
mga ito bilang kanilang unang wika, habang ginagamit pa
sa pamilya, sa pang-araw-araw na gawain, at sa
pakikihalubilo sa kapwa. Kung ganito ang sitwasyon,
mananatiling buhay ang wika.”
Homogenous – walang buhay na wika ang maituturing
na homogenous dahil ang bawat wika ay binubuo nang
mahigit sa isang barayti.
Homogenous ang wika kung pare-parehong magsalita
ang lahat ng gumagamit ng isang wika.
Heterogenous – tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng wika.
Ang mga salik na nabanggit ang resulta ng pagkakaroon
ng iba’t ibang barayti ng wika.
Dayalek – ginagamit ng partikular na pangkat ng mga tao
mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan,
rehiyon, o bayan. Naiiba ang punto o tono, katawagan sa
iisang kahulugan, iba ang gamit ng salita sa isang bagay.
Idyolek – may natatanging paraan ng pagsasalita ang
bawat isa. Lumulutang ang mga katangian at
kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
“Magandang gabi, bayan” – Noli De Castro
“Hindi naming kayo tatantanan!” – Mike Enriquez
Sosyolek – nakabatay sa katayuan o antas panlipunan o
dimensyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika.
kalagayang panlipunan
paniniwala
kasarian
edad
antas ng pinag-aralan
trabaho
Gay lingo – wika ng mga beki, isang halimbawa ng
grupong nais mapanatili ang kanilang pagkakakilanlan
kaya naman binagabo nila ang tunog o kahulugan ng
salita.
Jargon – mga natatanging bokabularyo ng partikular na
pangkat ay makapagpapakilala sa kanilang trabaho o
gawain. (Hal. abogado, doctor, guro at iba pa)
Etnolek – wika mula sa mga etnolongguwistikong grupo.
Ito ang pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.
(Hal: Vakkul – gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo)
(Palangga – mahal o minamahal)
Register – barayti ng wika kung saan naiaangkop ng
isang nagsasalita ang uri ng wikang ginagamit niya sa
sitwasyon at sa kausap. (pormal at di pormal na wika)
Pidgin – tawag sa umusbong na bagong wika o tinatawag
sa Ingles na nobody’s native language o katutubong wika
na di pag-aari ninuman. Ito ay ang pag-uusap ng
dalawang tao na may magkaibang wika, dahil wala silang
maunawaan sa isa’t isa nagkaroon sila ng makeshift
language. Ito ang dalawang pinaghalong wika na walang
pormal na estruktura.
Creole – ang tawag sa wikang nagmula sa isang pidgin
at naging unang wika ng mga batang isinilang sa
komunidad kapag ito’y nabuo hanggang sa magkaroon
ng pattern o mga tuntuning sinunod ng karamihan.
 PINAGMULAN NG WIKA
Teoryang Ding Dong – nagmula ang wika sa
panggagaya ng mga sinaunang tao sa mga tunog ng
kalikasan. Ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang
kung di maging sa mga bagay na likha ng tao. Ayon sa
teoryang ito, lahat ng bagay ay may sariling tunog na
 Pointers to Review in FIL 1 (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino)
siyang kumakatawan sa bawat isa at ang tunog niyon ang
siyang ginagaya ng mga sinaunang tao na kalauna’y
nagpabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
Tore ni Babel – Ito ay teorya ng wika na kung saan labis
na naging mapagmataas at mapagmalaki ang mga tao
kayat pinarusahan sila ng Diyos sa pamamagitan ng
pagbibigay sa kanila ng iba’t ibang wika.
Teoryang Bow-Wow – ang wika ay nagmula sa
panggagaya ng mga sinaunang tao sa mga tunog na
nilikha ng mga hayop.
Teoryang Pooh-Pooh – ang wika ay mga salitang
namutawi sa mga bibig ng sinaunang tao nang hindi
sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing
damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap, takot, kalungkutan,
pagkabigla at iba pa.
Teoryang Ta-Ta – ang wika ay mula sa kumpas o galaw
ng kamay ng tao na may koneksyon sa sa paggalaw ng
dila.
Teoryang Yo-He-Ho – ang wika ay nabuo mula sa
pagsasama-sama lalo na kapag nagtatrabaho nang
magkakasama. Ayon kay Jean-Jacques Rousseau ang
pagkakalikha ng wika ay nanggaling sa silakbo ng
damdamin.
 KASAYSAYAN NG WIKA (UNANG BAHAGI)
✓ Panahon ng Katutubo (Teorya ng Pandarayuhan)
• Natagpuan ng mga pangkat ng arkeologo ng
Pambansang Museo ng Pilipinas sa pangunguna ni
Dr. Robert B. Fox ang harap ng isang bungo at isang
panga sa yungib ng Tabon noong 1962.
• Tinawag na Taong Tabon (Tabon Man) ang labing
na kanilang natagpuan
• Ang mga Pilipino ay isa sa mga itinuturing na
pinakaunang Austronesian sa bansa.
• Ang Austronesian ay hinango sa salitang Latin na
auster na nangangahulugang “south wind” at nesos
na ibig sabihin ay “isla.”
• Mahihinuha na noon ay may sarili nang wikang
ginagamit subalit walang isang wikang nanaig sa
Pilipinas. Marunong sumulat at bumasa ang mga
katutubo.
• May sinusunod silang pamamaraan ng pagsulat na
tinatawag na baybayin.
• Unang natuklasan ng mga Pilipino ang bangkang
may katig kaya sinasabing tayo ay may lahing
Austronesian.
✓ Panahon ng Espanyol
• Layunin nil ana magpalaganap ng Kristiyanismo
• Ang mga prayleng Espanyol ang siyang naging
institusyon ng mga Pilipino.
• Ang mga prayle ay nagsulat ng mga diskyunaryo at
aklat-pang gramatika, katekismo at mga
kumpesyonal para mas mabilis ang pagkakatuto nila
sa katutubong wika.
• Upang higit itong maipayakap sa mga katutubong
Pilipino, pinag-aralan ng mga prayle ang ilan sa mga
katutubong wika sa Pilipinas, maging ang mga
katutubong alpabeto. Isa sa mga naging bunga nito
ay ang pagkakalimbag ng Doctrina Christiana, en
lengua española y tagala.
• Ang Doctrina Cristiana ay kaisa-isang orihinal na
sipi ng aklat-dasalan na nakasulat sa Tagalog ay
nakalagak sa Library of Congress sa Washington,
United States.
✓ Panahon ng Rebolusyong Pilipino
• Namulat ang mga mamamayan sa kaapihang
kanilang dinaranas.
• Naging mas matindi ang damdaming nasyonalismo
at sila ay nagging mapaghimagsik laban sa mga
mananakop.
• Nagtungo sila sa ibang bansa upang kumuha ng
karunungan.
• Nagkaroon ng kilusan ang mga propagandista at
itinatag ni Andres Bonifacio ang Katipunan.
• Wikang Tagalog ang ginamit nila sa kanilang
kautusan at pahayagan.
 KASAYSAYAN NG WIKA (IKALAWANG BAHAGI)
✓ Panahon ng Amerikano
• Matapos ang kolonyalistang Espanyol, dumating
naman ang mga Amerikano sa pamumuno ni
Admiral George Dewey.
• Nagsimula ang pakikibaka ng mga mga Pilipino na
naging dahilan ng pagbabago ng sitwasyong
pangwika ng Pilipinas dahil nadagdag ang wikang
Ingles na nagkaroon ng malaking kaugnayan sa
buhay ng mga Pilipino.
• Ginamit ang wikang Ingles bilang wikang panturo.
• Ito rin ang ginamit na wikang pantalastasan.
• Nagkaroon ng pambansang sistema ng edukasyon.
• Mga sundalo ang unang nagturo ng Ingles at
sumunod ang grupong kinilala sa tawag na
Thomasites.
✓ Panahon ng Hapones
• Ipinagbawal ang paggamit ng wikang Ingles sa
anumang aspeto ng pamumuhay. Nagkaroon ng
pagsulong ng wikang pambansa.
• Ipinagbawal din ang paggamit ng lahat ng aklat at
peryodiko tungkol sa Amerika. Ipinagamit ang
katutubong wika partikular ang wikang Tagalog.
• Sa panahong ito ipinatupad ang Ordinansa Militar
Blg.13 na nag uutos na gawing opisyal na wika ang
Tagalog at ang wikang Hapones (Nihonggo).
 Pointers to Review in FIL 1 (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino)

• Sa panahong ito ay isinilang ang KALIBAPI o

Kapisanan sa Paglilingkod sa Bagong Pilipinas. Si
Benigno Aquino ang nahirang na direktor nito.

✓ Panahon ng Pagsasarili hanggang sa

Kasalukuyan
• Noong 1969, nilagdaan ni Pangulong Marcos ang
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 na nag-
uutos sa lahat ng kagawaran at kawanihan na
gamitin ang Wikang Pambansa at pagkaraan
naman ay sa lahat ng opisyal na komunikasyon at
transaksyon.
• Si Manuel L. Quezon ang itinuturing na pangulo ng
Pamahalaang Komonwelt ng Pilipinas.
• Si Corazon Aquino ang unang babaeng naging
pangulo ng Pilipinas at bumuo ng bagong batas na
Constitutional Commission.
• Memorandum Sirkular Blg. 199 (1968) –
nagtatagubilin sa lahat ng kawani ng pamahalaang
dumalo sa seminar sa Pilipino na pangungunahan
ng Surian ng Wikang Pambansa.