Βασικές Έννοιες Των Μαθηματικών Για Το Δημοτικό Θεωρία Και Πράξη Κωνσταντίνος Τάτσης Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Βασικές έννοιες των Μαθηματικών Θεωρία και πράξη
Κωνσταντίνος Τάτσης
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ

των Μαθηματικών
1ο Μάθημα
Ειςαγωγή
Μαθηματική Λογική
1
24/10/2013
Περιεχόμενο μαθόματοσ Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

 Μαθηματικό Λογικό  Τι μαθηματικϊ;
Υπϊρχουν
 Θεωρύα Αριθμών προαπαιτούμενεσ
Γιατύ; γνώςεισ
 Θεωρύα Συνόλων – ϋννοια  Πώσ; για το μϊθημα;
ςυνϊρτηςησ  Ποιεσ οι προαπαιτούμενεσ γνώςεισ;

 Συςτόματα αρύθμηςησ
Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

 Τι μαθηματικϊ;  Τι μαθηματικϊ;
 Γιατύ;
 Πώσ;
 Ποιεσ οι προαπαιτούμενεσ γνώςεισ;
2
24/10/2013
Σκοπού Μαθηματικών Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

 Τι μαθηματικϊ;
 Γιατύ;
Τα Μαθηματικά αποτελούν ςχολικό
μάθημα, αλλά και κομμάτι τησ
καθημερινήσ ζωήσ!
Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

 Τι μαθηματικϊ;  Τι μαθηματικϊ;
 Γιατύ;  Γιατύ;
 Πώσ;  Πώσ;
Διδακτική Μαθηματικών  Ποιεσ οι προαπαιτούμενεσ γνώςεισ;
Λογικό ςκϋψη
Βαςικϋσ μαθηματικϋσ ϋννοιεσ και διαδικαςύεσ
Εφαρμογό των μαθηματικών γνώςεων
Επύλυςη προβλόματοσ
3
24/10/2013
Απλοπούηςη κλϊςματοσ (1) Απλοπούηςη κλϊςματοσ (2)
Απλοπούηςη κλϊςματοσ (3) Λογικό – Ιςτορικό αναδρομό

 Ο Ευκλεύδησ, με το ϋργο του Στοιχεύα,
χρηςιμοποιώντασ κϊποιεσ προτϊςεισ ωσ βϊςη του
ςυςτόματόσ του (αξιώματα) παρόγαγε όλεσ τισ
υπόλοιπεσ (θεωρήματα).
 Παραδεύγματα αξιωμϊτων:
◦ Από δύο ςημεύα διϋρχεται μύα μοναδικό ευθεύα.
◦ Κϊθε ευθεύα ϋχει ϊπειρα ςημεύα και εκτεύνεται απεριόριςτα

και προσ τισ δύο κατευθύνςεισ χωρύσ κενϊ.
4
24/10/2013
Λογικό – Ιςτορικό αναδρομό Προτϊςεισ

 Ο όροσ λογικό με τη ςημερινό τησ ϋννοια  Η πρόταςη εύναι μια γλωςςικό ενότητα,
αναφϋρεται πρώτη φορϊ από τον Αλϋξανδρο τον η οπούα εκφρϊζει κϊποιο νόημα.
Αφροδιςιϋα (3οσ αι. μ.Χ.).
 Ο Πλϊτων ιςχυριζόταν ότι εύναι αδύνατο κϊτι να  Παραδεύγματα:
ιςχύει και να μην ιςχύει ταυτόχρονα (Νόμοσ τησ ◦ Η Μαρία ςχεδιάζει ένα τρίγωνο.
αντύφαςησ, Πολιτεύα). ◦ Σχεδύαςε η Μαρύα το τρύγωνο;
 Στον Αριςτοτϋλη οφεύλεται η δημιουργύα του ◦ Μαρύα, ςχεδύαςε το τρύγωνο ςε παρακαλώ!
πρώτου ςυςτόματοσ λογικών αρχών.
◦ Κοιτϊξτε, η Μαρύα ςχεδύαςε ϋνα τρύγωνο!
Ποιεσ εύναι προτϊςεισ;

Αποφαντικϋσ προτϊςεισ 1. Το 33 εύναι μεγαλύτερο του 32.
2. Η Πρϊγα εύναι πρωτεύουςα τησ Αυςτρύασ.
 1α. Μου αρϋςει το μπϊςκετ. 3. Ο όλιοσ θα λϊμπει για τα επόμενα 2000000000
χρόνια.
 1β. Μου αρϋςει η καλαθοςφαύριςη. 4. Η πρόταςη αυτό αποτελεύται από επτϊ λϋξεισ.
 2α. Η Μαρύα και ο Γιϊννησ μαλώνουν. 5. Η πρώτη ϋκφραςη αυτόσ τησ ϊςκηςησ εύναι πρόταςη.
6. Η δεύτερη ϋκφραςη αυτόσ τησ ϊςκηςησ εύναι αληθόσ
 2β. Ο Γιϊννησ και η Μαρύα μαλώνουν. πρόταςη.
7. Σασ αρϋςει η Λογικό;
 3α. Ο Παρθενώνασ ςχεδιϊςτηκε από τουσ Ικτύνο και 8. Αν ςτο δύο προςθϋςουμε τρύα θα πϊρουμε τϋςςερα.
Καλλικρϊτη 9. Η θϊλαςςϊ μασ περιλαμβϊνει 1019 + 69 ψϊρια.
10. Γιατύ το διϊβαςεσ αυτό;
 3β. Οι Ικτύνοσ και Καλλικρϊτησ ςχεδύαςαν τον 11. Υπϊρχει ϋνα πρϊςινο τετρϊδιο ςτο κομοδύνο.
Παρθενώνα. 12. Φύγε από εδώ αμϋςωσ.
ΟΜΩΣ:
4α. Θα ςε βαθμολογόςω και μετϊ θα ςου δώςω εργαςύα. 13. Ο αριθμόσ 3 διαιρεύ τον αριθμό 10.
4β. Θα ςου δώςω εργαςύα και μετϊ θα ςε βαθμολογόςω.
14. Ο αριθμόσ √3 εύναι περιττόσ.
5
24/10/2013
Λογικού Σύνδεςμοι
Ο Επιμενύδησ, ο οπούοσ καταγόταν από  Η γωνύα Α εύναι οξεύα.
την Κρότη, ϋλεγε:  Η γωνύα Β εύναι αμβλεύα.
«Όλοι οι Κρητικού εύναι ψεύτεσ».
Μπορεύ η απόφανςό του να εύναι
πρόταςη;  Η γωνύα Α εύναι οξεύα και η γωνύα Β εύναι
αμβλεύα
 Ούτε η γωνύα Α εύναι οξεύα ούτε η γωνύα Β
εύναι αμβλεύα
Πύνακασ αληθοτιμών Λογικού Σύνδεςμοι

Λογικόσ Διαβάζεται Λογική πράξη
Η γωνύα Α Η γωνύα Β Η γωνύα Α εύναι Ούτε η γωνύα ςύνδεςμοσ
εύναι οξεύα εύναι οξεύα και η Α εύναι οξεύα ό όχι Ϊρνηςη
αμβλεύα γωνύα Β εύναι ούτε η γωνύα Β
 ..ό.. Εγκλειςτικό Διϊζευξη
αμβλεύα εύναι αμβλεύα
 ό μόνο...ό μόνο Αποκλειςτικό Διϊζευξη
Α Α Α Ψ
Α Ψ Ψ Ψ  και Σύζευξη
Ψ Α Ψ Ψ  εϊν,...,τότε Συνεπαγωγό
Ψ Ψ Ψ Α  … εϊν, και μόνο εϊν Ιςοδυναμύα
6
24/10/2013
Ϊρνηςη
 Ονομϊζουμε ϊρνηςη μιασ αρχικόσ
πρόταςησ p μια νϋα πρόταςη, η οπούα
ςυμβολύζεται με p διαβϊζεται : «όχι p» Βρεύτε τισ αρνόςεισ των προτϊςεων:
και εύναι αληθόσ αν η p εύναι ψευδόσ και 1. Το κουτύ εύναι μαύρο.
ψευδόσ αν η p εύναι αληθόσ. 2. Ο αριθμόσ εύναι ρητόσ.
3. Το τρύγωνο εύναι ορθογώνιο.
4. 2x >3
5. Όλα τα ςτοιχεύα του Α εύναι μικρότερα του 7.
6. Υπϊρχουν τουλϊχιςτον δύο τεμπϋληδεσ ςτην τϊξη.
Σύζευξη (Εγκλειςτικό) διϊζευξη

 Ονομϊζουμε ςύζευξη δύο αρχικών  Ονομϊζουμε εγκλειςτικό διϊζευξη ό απλϊ
προτϊςεων p και q μια νϋα πρόταςη, η διϊζευξη δύο αρχικών προτϊςεων p και q μια
οπούα ςυμβολύζεται με pq , διαβϊζεται νϋα πρόταςη, η οπούα ςυμβολύζεται με pq ,
διαβϊζεται «p ό q» και εύναι ψευδόσ μόνο αν και
«p και q» και εύναι αληθόσ μόνο αν και οι οι δύο προτϊςεισ p, q εύναι ψευδεύσ.
δύο προτϊςεισ p, q εύναι αληθεύσ.
p q pq p q pq
Α Α Α Α Α Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Α
Ψ Α Ψ Ψ Α Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
7
24/10/2013
Αποκλειςτικό Διϊζευξη Συνεπαγωγό

 Ονομϊζουμε αποκλειςτικό διϊζευξη δύο  Ονομϊζουμε ςυνεπαγωγό δύο αρχικών
αρχικών προτϊςεων p και q μια νϋα πρόταςη,
προτϊςεων p και q μια νϋα πρόταςη, η
η οπούα ςυμβολύζεται με pq, διαβϊζεται «ό
μόνο p ό μόνο q» η οπούα εύναι ψευδόσ μόνο
οπούα ςυμβολύζεται με pq , διαβϊζεται
αν οι p,q ϋχουν την ύδια τιμό αληθεύασ. «αν p τότε q» και εύναι ψευδόσ μόνο αν η p
εύναι αληθόσ και η q εύναι ψευδόσ.
p q p q
p q pq
Α Α Ψ Α Α Α
Α Ψ Α Α Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Α Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Α
Συνεπαγωγό Συνεπαγωγό
 p: Το ποτόρι περιϋχει βότκα
 p: Με απατϊσ
 q: Υπϊρχει αλκοόλ ςτο ποτόρι
 q: Σε χωρύζω
 pq : Εϊν το ποτόρι περιϋχει βότκα τότε
 p  q: Αν με απατόςεισ θα ςε χωρύςω
υπϊρχει αλκοόλ ςτο ποτόρι
p q pq
p q pq
Α Α Α
Α Α Α
Α Ψ Ψ
Α Ψ Ψ
Ψ Α Α
Ψ Α Α
Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Α
8
24/10/2013
Κρυμμϋνεσ ςυνεπαγωγϋσ Συνεπαγωγό;

 Ο βόχασ και ο ϋρωτασ δεν κρύβονται  «Αν με καλέςεισ ςτο πάρτι ςου, θα ςε
 Η εύςοδοσ δεν επιτρϋπεται ςε καλέςω ςτο δικό μου».
 Τι παριςτάνουν τα p και q αν η πρόταςη
ανόλικουσ
αυτή γραφεί ςύμφωνα με τη μορφή p  q;
 Το παραλληλόγραμμο που ϋχει μύα
 Νομίζετε πωσ ο ομιλητήσ εννοούςε
γωνύα ορθό ονομϊζεται ορθογώνιο. περιςςότερα από όςα είπε;
 Τι θα έπρεπε να πει για να κάνει το νόημα
τησ πρόταςησ εντελώσ ξεκάθαρο;
Ιςοδυναμύα Ϊςκηςη
 Ονομϊζουμε ιςοδυναμύα δύο αρχικών  Ποιεσ από τισ παρακϊτω προτϊςεισ εύναι
προτϊςεων p και q μια νϋα πρόταςη, η οπούα αληθεύσ και ποιεσ ψευδεύσ;
ςυμβολύζεται με p  q , διαβϊζεται «p α. Το 5 εύναι μικρότερο του 6.
ιςοδυναμεύ q» και εύναι αληθόσ αν και μόνο αν
οι p, q ϋχουν την ύδια τιμό αληθεύασ.
β. Το 5 εύναι μικρότερο ό ύςο του 6.
γ. Το 5 εύναι μικρότερο ό ύςο του 5.
p q pq δ. Το 5 εύναι μεγαλύτερο ό ύςο του 5.
Α Α Α
Α Ψ Ψ
Ψ Α Ψ
Ψ Ψ Α
9
24/10/2013
Σύνθετεσ προτϊςεισ Σύνθετεσ προτϊςεισ

 Θα πϊω ςτην Αθόνα και θα ςυναντόςω
τουσ φύλουσ μου ό θα μελετόςω.
p q r qr  p  qr 
Α Α Α Ψ
 p: Θα πϊω ςτην Αθόνα
Α Α Ψ Α
 q: θα ςυναντόςω τουσ φύλουσ μου
Α Ψ Α Α
 r: θα μελετόςω Α Ψ Ψ Ψ
p  q r  Σχεδιϊςτε τον
Ψ Α Α Ψ
Ψ Α Ψ Α
πύνακα αληθοτιμών!
p  q r Ψ
Ψ
Ψ
Ψ
Α
Ψ
Α
Ψ

p q r qr  p  qr  p q r qr  p  qr  p  q r
Α Α Α Ψ Ψ Α Α Α Ψ Ψ
Α Α Ψ Α Α Α Α Ψ Α Α
Α Ψ Α Α Α Α Ψ Α Α Α
Α Ψ Ψ Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ
Ψ Α Ψ Α Ψ Ψ Α Ψ Α Ψ
Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ Ψ Α Α Ψ
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
10
24/10/2013
Διαφορετικϋσ αληθοτιμϋσ,
Σύνθετεσ προτϊςεισ ϊραδενοι εύναι
ςύνθετεσ προτϊςεισ
ιςοδύναμεσ.
Σύνθετεσ προτϊςεισ
Το ϊθροιςμα των γωνιών κϊθε
p  q r
1.
p q r qr  p  qr  τριγώνου εύναι 180 μούρεσ και το
Α Α Α Ψ Ψ Ψ τετρϊγωνο εύναι παραλληλόγραμμο.
Α Α Ψ Α Α Α
2. Αν ο 5 εύναι ϊρτιοσ, τότε αν ο 7 εύναι
Α Ψ Α Α Α Α
περιττόσ, ςόμερα εύναι Τρύτη.
Α Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
3. Το 7 διαιρεύ το 14 όταν και μόνο όταν το
Ψ Α Α Ψ Ψ Α
4 δεν εύναι περιττόσ.
Ψ Α Ψ Α Ψ Ψ
4. Δεν ιςχύει ότι: το 7 εύναι περιττόσ και το
Ψ Ψ Α Α Ψ Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ 4 δεν εύναι ϊρτιοσ.
11
25/10/2013
Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ «Μεταφρϊςεισ»

των Μαθηματικών  3x > 17. Ποια είναι η άρνηςή τησ;
1. Το 3x δεν είναι μεγαλύτερο του 17 ή
Το 3x είναι μικρότερο ή ίςο του 17
2ο Μάθημα
17
Μαθηματική Λογική 2.
3x
«Μεταφρϊςεισ» «Μεταφρϊςεισ»
 3x > 17. Ποια είναι η άρνηςή τησ; Σκεφτεύτε το νόημα των εκφρϊςεων:
1. Το 3x δεν είναι μεγαλύτερο του 17 ή  τουλάχιςτον
Το 3x είναι μικρότερο ή ίςο του 17  το πολύ
17  περιςςότερο από
2.  λιγότερο από
3x
3x ≤ 17
1
25/10/2013
Λογικού Σύνδεςμοι Άρνηςη

ςύνδεςμοσ
 Βρεύτε τισ αρνόςεισ των προτϊςεων:
ό όχι Άρνηςη 1. Σόμερα εύναι Παραςκευό.
 ..ό.. Εγκλειςτικό Διϊζευξη 2. Το 3 εύναι πρώτοσ αριθμόσ.
3. Το τρύγωνο δεν εύναι ιςοςκελϋσ.
4. 5x < 1
 και Σύζευξη
5. Όλα τα ςτοιχεύα του Α διαιρούνται με
 εϊν,...,τότε Συνεπαγωγό
το 3.
 … εϊν, και μόνο εϊν Ιςοδυναμύα
6. Υπϊρχουν το πολύ δύο φοιτητϋσ ςτην
τϊξη.

1. Το τετρϊγωνο εύναι παραλληλόγραμμο  Να βρεθεύ η τιμό αληθεύασ των
και ςόμερα δεν εύναι Παραςκευό. παρακϊτω προτϊςεων
2. Αν το 3 εύναι ϊρτιοσ, τότε αν το 4 εύναι
περιττόσ, το 5 διαιρεύ το 25. (3  2)
3. Το 6 διαιρεύ το 24 όταν και μόνο όταν το 2  1  7  3
3 εύναι περιττόσ.
4. Δεν ιςχύει ότι: το 17 εύναι πρώτοσ 2  1  7  3
5.
αριθμόσ και το 7 δεν εύναι ϊρτιοσ.
Αν το 3 εύναι ϊρτιοσ, τότε το 7 εύναι 2  4  2  4
2
περιττόσ και το 5 διαιρεύ το 15. 4  2  5  2  3  5
2
25/10/2013

Να βρεθεύ η τιμό αληθεύασ τησ πρόταςησ Να βρεθεύ η τιμό αληθεύασ τησ πρόταςησ
p  q  p  q r  q p  q  p  q r  q

αν δύνεται ότι: Α  Α Α  Α Ψ  Α
1. Η p εύναι αληθόσ, η q αληθόσ, η r ψευδόσ (Α  Ψ)  Ψ
2. Η p εύναι ψευδόσ, η q αληθόσ, η r ψευδόσ
3. Η p εύναι ψευδόσ, η q ψευδόσ, η r ψευδόσ
A Ψ
Ψ
Άςκηςη
 Καταςκευϊςτε τουσ πύνακεσ αληθεύασ
των ακόλουθων ςύνθετων προτϊςεων: p q p p  p   q
p   q
Α Α Ψ Α Α
Α Ψ Ψ Α Ψ
p  q  Ψ Α Α Ψ Ψ
p  q   p  q  Ψ Ψ Α Ψ Α
p  q   p  q 
3
25/10/2013
Ταυτολογύεσ – αυτοαντιφϊςεισ Χρόςιμεσ ταυτολογύεσ (Νόμοι)

Κϊθε παρϊςταςη η οπούα για κάθε p   p Διπλόσ ϊρνηςησ
ςυνδυαςμό των τιμών αληθεύασ των
μεταβλητών τησ λαμβϊνει: p  p  Αντύφαςησ
 τιμό αληθεύασ Α, ονομϊζεται ταυτολογία. p p Συμπληρώματοσ

◦ Σόμερα θα βρϋξει ό δεν θα βρϋξει p  q  q  p Αντιμεταθετικότητασ
 τιμό αληθεύασ Ψ, ονομϊζεται
αυτοαντίφαςη.
p  q   p  q  De Morgan Σύζευξησ
◦ Εύναι Τρύτη και δεν εύναι Τρύτη. p  q   p  q  De Morgan Διϊζευξησ

p  q  q  p  Αντιθετοαντιςτροφήσ
Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ

 Η εύςοδοσ δεν επιτρϋπεται ςε ανόλικουσ p  q  q  p 
 Αν ϋνα αυτοκύνητο εύναι Ferrari, τότε
 Αν εύςαι ανόλικοσ δεν (ςου) επιτρϋπεται εύναι γρόγορο αυτοκύνητο.
η εύςοδοσ.
 Αν ςου επιτρϋπεται η εύςοδοσ, τότε εύςαι

Ποια εύναι η ιςοδύναμό τησ πρόταςη;
ενόλικοσ.
p  q  q  p 
4
25/10/2013
Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ Άςκηςη

p  q  q  p   Γρϊψτε τρεισ ςυνεπαγωγϋσ που να
 Αν αβ = 0 τότε α=0 ό β=0.

προϋρχονται από την
καθημερινότητα ό από τα
Μαθηματικϊ.
Ποια εύναι η ιςοδύναμό τησ πρόταςη;  Γρϊψτε τισ ιςοδύναμϋσ τουσ
Ποιοσ ϊλλοσ νόμοσ πρϋπει να εφαρμοςτεύ για να τη βρούμε;
χρηςιμοποιώντασ τον νόμο τησ
α  0  β  0  α  0  β  0
αντιθετοαντιςτροφόσ.
 Σχολιϊςτε αν το νόημα παραμϋνει
α  0  β  0  α  0  β  0 ύδιο!
5
31/10/2013
Λογικού ΢ύνδεςμοι
των Μαθηματικών ςύνδεςμοσ
ό όχι Άρνηςη
 ..ό.. Εγκλειςτικό Διϊζευξη
3ο Μάθημα
Μαθηματική Λογική
 και ΢ύζευξη
Συνολοθεωρία  εϊν,...,τότε ΢υνεπαγωγό
Άςκηςη
 Αν η πρόταςη pq εύναι ψευδόσ, να Γιατύ αςχολούμαςτε με τη
βρεθεύ η τιμό αληθεύασ τησ πρόταςησ:
Μαθηματικό Λογικό;
p  q   p  q
Πότε η πρόταςη pq

εύναι ψευδόσ;
1
31/10/2013
Περύ… λογικόσ Σην κυρύα ό την τύγρη;

΢Ε ΑΤΣΟ ΣΟ ΔΩΜΑΣΙΟ ΢ΣΟ ΕΝΑ ΑΠΟ ΑΤΣΑ ΣΑ
ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΚΤΡΙΑ ΔΩΜΑΣΙΑ ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ
ΚΑΙ ΢ΣΟ ΔΙΠΛΑΝΟ ΚΤΡΙΑ ΚΑΙ ΢ΣΟ ΑΛΛΟ
ΜΙΑ ΣΙΓΡΗ ΜΙΑ ΣΙΓΡΗ
 ΢τον ςταθμό μασ η μουςικό δεν

Έςτω
ςταματϊ ποτϋ. p: ςτο Δωμϊτιο Ι υπϊρχει μια τύγρη Η μύα πινακύδα λϋει την αλόθεια
q: ΢το Δωμϊτιο ΙΙ υπϊρχει μια τύγρη
 Διϊλειμμα για διαφημύςεισ και τα λϋμε και η ϊλλη λϋει ψϋματα. Ποιο
δωμϊτιο θα διαλϋγατε;
αμϋςωσ μετϊ!
Σην κυρύα ό την τύγρη; Σην κυρύα ό την τύγρη;

΢Ε ΑΤΣΟ ΣΟ ΔΩΜΑΣΙΟ ΢ΣΟ ΕΝΑ ΑΠΟ ΑΤΣΑ ΣΑ ΢ΣΟ ΕΝΑ
ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΚΤΡΙΑ ΔΩΜΑΣΙΑ ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΣΟΤΛΑΧΙ΢ΣΟΝ ΑΠΟ ΢ΣΟ ΑΛΛΟ ΔΩΜΑΣΙΟ
ΚΑΙ ΢ΣΟ ΔΙΠΛΑΝΟ ΚΤΡΙΑ ΚΑΙ ΢ΣΟ ΑΛΛΟ ΑΤΣΑ ΣΑ ΔΩΜΑΣΙΑ ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΣΙΓΡΗ
ΜΙΑ ΣΙΓΡΗ ΜΙΑ ΣΙΓΡΗ ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΚΤΡΙΑ
Έςτω
p: ςτο Δωμϊτιο Ι υπϊρχει μια τύγρη Και οι δύο πινακύδεσ λϋνε την αλόθεια
q: ΢το Δωμϊτιο ΙΙ υπϊρχει μια τύγρη
p∧q (p ∧ q) ∨ (p ∧ q) ό οι δύο πινακύδεσ λϋνε ψϋματα.
Ποιο δωμϊτιο θα διαλϋγατε;
2
31/10/2013
Σην κυρύα ό την τύγρη; ΢ύνολα

΢ΣΟ ΕΝΑ  Κϊθε ςυλλογό αντικειμϋνων που
ΣΟΤΛΑΧΙ΢ΣΟΝ ΑΠΟ ΢ΣΟ ΑΛΛΟ ΔΩΜΑΣΙΟ θεωρούνται ωσ μύα ολότητα. Σα
ΑΤΣΑ ΣΑ ΔΩΜΑΣΙΑ ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΣΙΓΡΗ αντικεύμενα αυτϊ εύναι ςαφώσ οριςμϋνα
ΤΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΚΤΡΙΑ και μπορούμε να διακρύνουμε για καθϋνα
από αυτϊ αν ανόκει ό όχι ςτο ςύνολο.
 Εύναι ςύνολα:
◦ οι ϊρτιοι αριθμού;
◦ οι ψηλού ϊνθρωποι;
p∨q p
◦ οι φοιτητϋσ που τουσ αρϋςουν τα Μαθηματικϊ;
΢ύνολα Ιςότητα ςυνόλων

Σρόποι αναπαρϊςταςησ: Μπορούν όλα τα Ιδιότητεσ:
 Αναγραφό ςύνολα να
αναπαραςταθούν με 1. Α = Α
◦ Α = {1, 2, 3, 4}
όλουσ τουσ τρόπουσ;
 Περιγραφό 2. Αν Α = Β τότε Β = Α
◦ Β = {ν: ν φυςικόσ αριθμόσ μικρότεροσ του 3} 3. Αν Α = Β και Β = Γ τότε Α = Γ
◦ Γ = {ν | νΝ και ν≤7}
 Γραφικϊ
2
3
4
3
31/10/2013
Γνόςιο υποςύνολο Τποςύνολο

 Α  Β αν και μόνο αν κϊθε ςτοιχεύο του  Α  Β αν και μόνο αν κϊθε ςτοιχεύο του
Α εύναι και ςτοιχεύο του Β και υπϊρχει Α εύναι και ςτοιχεύο του Β.
ϋνα τουλϊχιςτον ςτοιχεύο του Β που δεν ◦ Α  Β  (xA: xA  xB)
ανόκει ςτο Α.
Ιδιότητεσ:
◦ Α  Β  ((xΑ: xΑ  xΒ) (yΒ:
yΑ)). 1. ΑΑ
2. ΑΒ και ΒΑ  Α = Β
 NZQR
3. Αν ΑΒ και ΒΓ τότε ΑΓ
 Α για κϊθε Α
4. Α
Δυναμοςύνολο Σομό ςυνόλων

 Σο ςύνολο των υποςυνόλων του Α.  ΑΒ = {x: xΑ  xΒ}
◦ Αν Α = {1, 2, 3} τότε:
Ρ(Α) = {Χ: ΧΑ} = {, {1}, {2}, {3}, {1,2}, …} Ιδιότητεσ
 ΑΑ = Α
 Α = 
Πόςα ςτοιχεύα ϋχει το Ρ(Α);  ΑΒ = ΒΑ
 (ΑΒ)Γ = Α(ΒΓ)
Πόςα ςτοιχεύα ϋχει το Ρ(Α)
όταν το Α ϋχει ν ςτοιχεύα;
4
31/10/2013
Ένωςη ςυνόλων Διαφορϊ ςυνόλων

 ΑΒ = {x: xΑ  xΒ}  Α – Β = {x: xΑ  xΒ}
Α= {1, 2, 3, 4}
Ιδιότητεσ Β = {1, 3, 5}
 Α Α =Α Α–Β=;
 Α   =Α
 ΑΒ =ΒΑ
 (Α  Β)  Γ = Α (Β  Γ)
 Α  (Β  Γ) = (Α  Β)  (Α  Γ)
 Α  (Β  Γ) = ( Α  Β )(Α Γ)
΢υμπλόρωμα ςυνόλου Άςκηςη 1

 Αc = {x: xΩ  xΑ}  Αν Α = {1, 2, 3, 4} Β = {2, 4, 6} Γ = {1, 3, 5}
βρεύτε τα:
Ω ◦ ΑΒ
Α ◦ ΑΒ
◦ (Α – Β)Γ
◦ (ΑΒ)Γ
◦ Β–Γ
5
31/10/2013
Άςκηςη 2
◦ Αν:
Α το ςύνολο όλων των τριγώνων
Β το ςύνολο των ιςοςκελών τριγώνων
Γ το ςύνολο των ιςοπλεύρων τριγώνων
βρεύτε τα:
ΑΒ
ΑΒ
Β Γ
(Α  Β)  Γ
6
7/11/2013
Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ ΢ύνολα

των Μαθηματικών  Κϊθε ςυλλογό αντικειμϋνων που
θεωρούνται ωσ μύα ολότητα. Σα
αντικεύμενα αυτϊ εύναι ςαφώσ οριςμϋνα
4ο Μάθημα και μπορούμε να διακρύνουμε για
Συνολοθεωρία (συνέχεια) καθϋνα από αυτϊ αν ανόκει ό όχι ςτο
Διμελείς σχέσεις ςύνολο.
Έννοιεσ Πρϊξεισ ςυνόλων

 Ιςότητα  Ένωςη
 Γνόςιο υποςύνολο  Σομό
 Τποςύνολο  Διαφορϊ
 Δυναμοςύνολο  ΢υμπλόρωμα
1
7/11/2013
Λύςη
Άςκηςη 1
 Αν: Ω
Α το ςύνολο των τετραπλεύρων Α
Β το ςύνολο των παραλληλογρϊμμων
Γ το ςύνολο των ορθ. παρ/μων Β
Δ το ςύνολο των τετραγώνων
Ε το ςύνολ0 των ρόμβων Γ
Ω το ςύνολο όλων των επύπεδων κλειςτών
ςχημϊτων
βρεύτε τα: Ε Δ
◦ ΑΒ
◦ ΑΒ
◦ ΓΔ
◦ ΒΔ
◦ (Α  Β)  Γ
◦ Δc – Γ
Λύςη Δc ή Δ΄ Απϊντηςη: Γc ή Γ΄
Δ Δ
2
7/11/2013
Άςκηςη 2 Άςκηςη 2 – Λύςη

 Ένα δημοτικό ςχολεύο αποφαςύζει να
επιςκεφθεύ ϋναν αρχαιολογικό χώρο. Η
διευθύντρια του ςχολεύου, πριν ξεκινόςουν την Α Β
επύςκεψη, όριςε 12 μαθητϋσ και μαθότριεσ ωσ
«περιφρουρητϋσ» τησ εκδρομόσ, από τουσ
οπούουσ οι 8 όταν παιδιϊ τησ ϋκτησ τϊξησ.
Κϊποια ςτιγμό η διευθύντρια ζητϊ να 22 8
παρουςιαςτούν μπροςτϊ τησ όλα τα παιδιϊ τησ
ϋκτησ τϊξησ και όλοι οι «περιφρουρητϋσ». Πόςα
παιδιϊ θα παρουςιαςτούν μπροςτϊ ςτη
διευθύντρια, αν γνωρύζουμε ότι η ϋκτη τϊξη
ϋχει 30 παιδιϊ;
 Έςτω Α τα παιδιϊ τησ 6ησ τϊξησ
και Β οι «περιφρουρητϋσ»..
30
Άςκηςη 2 – Λύςη Άςκηςη 3

 Ρωτόςαμε 200 μαθητϋσ και μαθότριεσ ςχετικϊ
με τα ροφόματα που περιλαμβϊνουν ςτο
Α Β πρωινό τουσ. Οι απαντόςεισ που πόραμε όταν:
◦ 28 πύνουν χυμό πορτοκϊλι και γϊλα και τςϊι
◦ 50 πύνουν χυμό πορτοκϊλι και γϊλα
◦ 60 πύνουν γϊλα και τςϊι
22 8 4 ◦ 30 πύνουν χυμό πορτοκϊλι και τςϊι
◦ 100 πύνουν γϊλα
◦ 65 πύνουν χυμό πορτοκϊλι
◦ 102 πύνουν τςϊι.
 Με βϊςη τα παραπϊνω ςτοιχεύα, πόςα παιδιϊ
δεν πύνουν κανϋνα από τα τρύα ροφόματα με το
πρωινό τoυσ;
3
7/11/2013
Άςκηςη 3 Άςκηςη 3
 Ρωτόςαμε 200 μαθητϋσ και μαθότριεσ ςχετικϊ
ΧΤΜΟ΢ ΠΟΡΣΟΚΑΛΙ ΓΑΛΑ Σ΢ΑΙ Π+Γ με τα ροφόματα που περιλαμβϊνουν ςτο
ΓΙΩΡΓΟΣ × πρωινό τουσ. Οι απαντόςεισ που πόραμε όταν:
ΜΑΡΙΑ × × ◦ 28 πύνουν χυμό πορτοκϊλι και γϊλα και τςϊι
ΝΙΚΟΣ × × × ◦ 50 πύνουν χυμό πορτοκϊλι και γϊλα
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ◦ 60 πύνουν γϊλα και τςϊι
ΤΑΣΟΣ × × × × ◦ 30 πύνουν χυμό πορτοκϊλι και τςϊι
ΝΤΙΝΑ × ◦ 100 πύνουν γϊλα
ΣΟΦΙΑ × × ◦ 65 πύνουν χυμό πορτοκϊλι
ΕΥΗ × × ◦ 102 πύνουν τςϊι.
΢ΤΝΟΛΑ 4 4 5 2  Με βϊςη τα παραπϊνω ςτοιχεύα, πόςα παιδιϊ
δεν πύνουν κανϋνα από τα τρύα ροφόματα με το
πρωινό τoυσ;
Άςκηςη 3 – Λύςη Άςκηςη 3 – Λύςη
Π Σ Π Σ
28 28
22 22 32
50 – 28
Γ Γ 60 – 28
4
7/11/2013
Άςκηςη 3 – Λύςη Άςκηςη 3 – Λύςη
Π Σ 30 – 28 Π Σ
2 13 2 40
28 28
22 32 22 32
Γ Γ 18
Διατεταγμϋνο ζεύγοσ Καρτεςιανό γινόμενο ςυνόλων

 Έςτω x, y δύο ςτοιχεύα. Διατεταγμϋνο  Έςτω Α, Β δύο ςύνολα. Σο ςύνολο όλων
ζεύγοσ (x,y) ονομϊζεται το νϋο ςτοιχεύο
που προκύπτει αν θεωρόςουμε τα x, και y των διατεταγμϋνων ζευγών (α,β) με
ωσ κϊτι ενιαύο με τη ςυνθόκη το x να εύναι αΑ και βΒ ονομϊζεται καρτεςιανό
πρώτο και το y δεύτερο. γινόμενο του Α επύ το Β:
Α×Β = {(α,β): αΑ  βΒ}
(x , y)
(τετμημϋνη , τεταγμϋνη)
5
7/11/2013
Καρτεςιανό γινόμενο ςυνόλων Διμελόσ ςχϋςη

Ιδιότητεσ  Αν Α, Β μη κενϊ ςύνολα, ονομϊζουμε
1. Α×Β  Β×Α (όταν ΑΒ) διμελό ςχϋςη ό αντιςτοιχύα από το Α ςτο
2. (Α×Β)×Γ  Α×(Β×Γ) Β κϊθε υποςύνολο ς του Α×Β.
Α ς Β
Σρόποι αναπαρϊςταςησ Παρϊδειγμα

 Υυςικό γλώςςα  ΢τη Μαρύα αρϋςει η Madonna.
 Βελοειδό διαγρϊμματα  ΢το Γιϊννη αρϋςουν οι Green Day και οι
 Αλγεβρικϊ Radiohead.
 Πύνακασ διπλόσ ειςόδου  ΢την Εύη αρϋςουν οι Pink και η
Madonna.
6
7/11/2013
Πύνακασ διπλόσ ειςόδου Ιδιότητεσ διμελών ςχϋςεων

 Ανακλαςτικό: xςx
 ΢υμμετρικό: xςy  yςx
Madonna Green Day Radiohead Pink
 Αντιςυμμετρικό: xςy  yςx  x=y
Μαρύα x
Γιϊννησ x x  Μεταβατικό: xςy  yςz  xςz
Εύη x x
Ιδιότητεσ διμελών ςχϋςεων ΢χϋςεισ ιςοδυναμύασ

 Ανακλαστική  Ανακλαστική
 Συμμετρική  Συμμετρική
Ισοδυναμίας Ισοδυναμίας
 Μεταβατική  Μεταβατική
1. Παραλληλύα ευθειών
2. Ομοιότητα τριγώνων
Αν Α το ςύνολο των ανθρώπων μιασ πόλησ

και ς η ςχϋςη που αποδύδεται από την
ϋκφραςη: «ο χ εύναι αδερφόσ του ψ», εύναι
η ς ςχϋςη ιςοδυναμύασ;
7
7/11/2013
΢χϋςεισ ιςοδυναμύασ ΢χϋςεισ διϊταξησ

 Ανακλαστική: xσx
 Αντισυμμετρική: xσy  yσx  x=y
 Μεταβατική: xσy  yσz  xσz
Έςτω ς: ο φοιτητόσ x του Α΄ ϋτουσ που γεννόθηκε
το ύδιο ϋτοσ με το φοιτητό y του Α΄ ϋτουσ
Είναι σχέση ισοδυναμίας; Η ςχϋςη «≤» εύναι ςχϋςη διϊταξησ;
΢υνϊρτηςη ΢υνϊρτηςη
 Κϊθε μονοςόμαντη ςχϋςη f ενόσ
ςυνόλου Α ςε ϋνα ςύνολο Β.
◦ μονοςόμαντη: ςε κϊθε ςτοιχεύο του Α Α f Β
αντιςτοιχεύ ϋνα και μόνο ϋνα ςτοιχεύο του Β
΢τοιχεύο του ςυνόλου Α: ανεξάρτητη μεταβλητή

΢τοιχεύο του ςυνόλου Β: εξαρτημένη μεταβλητή
8
7/11/2013
Παρϊδειγμα ςυνϊρτηςησ ΢υνϊρτηςη

 Οι βαθμού των φοιτητών ςτην τελικό
εξϋταςη ςτα Μαθηματικϊ:
◦ x: φοιτητόσ/φοιτότρια Α f Β
◦ f(x): βαθμόσ του φοιτητό / τησ φοιτότριασ
Όχι ςυνϊρτηςη Όχι ςυνϊρτηςη
Α f Β Α f Β
9
7/11/2013
΢υνϊρτηςη 1-1 ΢υνϊρτηςη όχι 1-1
Α f Β Α f Β
΢υνϊρτηςη 1-1 ΢υνϊρτηςη «επύ»

 x1  x2  f(x1)  f(x2)  Κϊθε ςτοιχεύο του πεδύου τιμών ϋχει ϋνα
τουλϊχιςτον πρότυπο από το πεδύο
οριςμού.
Γρϊψτε την ιςοδύναμη ςχϋςη τησ
χρηςιμοποιώντασ το νόμο τησ
αντιθετοαντιςτροφόσ!
10
7/11/2013
΢υνϊρτηςη «επύ» ΢υνϊρτηςη μη «επύ»
Α f Β Α f Β
Άςκηςη
 Ποιεσ από τισ παρακϊτω ςυναρτόςεισ
εύναι 1-1 και ποιεσ εύναι «επύ»;
11
6/11/2015
Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτάσεις

των Μαθηματικών  Η πρόταση είναι μια γλωσσική ενότητα,
η οποία εκφράζει κάποιο νόημα.
 Παραδείγματα:
5ο Μάθημα ◦ Η Μαρία σχεδιάζει ένα τρίγωνο.
Μαθηματική Λογική (επανάληψη) ◦ Σχεδίασε η Μαρία το τρίγωνο;
◦ Μαρία, σχεδίασε το τρίγωνο σε παρακαλώ!
◦ Κοιτάξτε, η Μαρία σχεδίασε ένα τρίγωνο!
Ποιες είναι προτάσεις;

Προτάσεις 1. Το 33 είναι μεγαλύτερο του 32.
2. Η Πράγα είναι πρωτεύουσα της Αυστρίας.
 Η πρόταση είναι μια γλωσσική ενότητα, 3. Ο ήλιος θα λάμπει για τα επόμενα 2000000000
χρόνια.
η οποία εκφράζει κάποιο νόημα.
4. Η πρόταση αυτή αποτελείται από επτά λέξεις.
 Παραδείγματα: 5. Η πρώτη έκφραση αυτής της άσκησης είναι πρόταση.
◦ Η Μαρία σχεδιάζει ένα τρίγωνο. 6. Η δεύτερη έκφραση αυτής της άσκησης είναι αληθής
πρόταση.
◦ Σχεδίασε η Μαρία το τρίγωνο; 7. Σας αρέσει η Λογική;
◦ Μαρία, σχεδίασε το τρίγωνο σε παρακαλώ! 8. Αν στο δύο προσθέσουμε τρία θα πάρουμε τέσσερα.
Η θάλασσά μας περιλαμβάνει 1019 + 69 ψάρια.
◦ Κοιτάξτε, η Μαρία σχεδίασε ένα τρίγωνο! 9.
10. Γιατί το διάβασες αυτό;
11. Υπάρχει ένα πράσινο τετράδιο στο κομοδίνο.
12. Φύγε από εδώ αμέσως.
13. Ο αριθμός 3 διαιρεί τον αριθμό 10.
14. Ο αριθμός √3 είναι περιττός.
1
6/11/2015
Λογικοί Σύνδεσμοι Πίνακας αληθοτιμών

 Η γωνία Α είναι οξεία. Η γωνία Α Η γωνία Β Η γωνία Α είναι Ούτε η γωνία
 Η γωνία Β είναι αμβλεία. είναι οξεία είναι οξεία και η Α είναι οξεία
αμβλεία γωνία Β είναι ούτε η γωνία Β
αμβλεία είναι αμβλεία
Α Α
 Η γωνία Α είναι οξεία και η γωνία Β είναι Α Ψ
αμβλεία Ψ Α
 Ούτε η γωνία Α είναι οξεία ούτε η γωνία Β Ψ Ψ
είναι αμβλεία
Πίνακας αληθοτιμών Πίνακας αληθοτιμών

Η γωνία Α Η γωνία Β Η γωνία Α είναι Ούτε η γωνία Η γωνία Α Η γωνία Β Η γωνία Α είναι Ούτε η γωνία
είναι οξεία είναι οξεία και η Α είναι οξεία είναι οξεία είναι οξεία και η Α είναι οξεία
αμβλεία γωνία Β είναι ούτε η γωνία Β αμβλεία γωνία Β είναι ούτε η γωνία Β
αμβλεία είναι αμβλεία αμβλεία είναι αμβλεία
Α Α Α Α Α Α Ψ
Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ
Ψ Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ
Ψ Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Ψ
2
6/11/2015
Λογικοί Σύνδεσμοι Άρνηση

Λογικός Διαβάζεται Λογική πράξη
σύνδεσμος  Ονομάζουμε άρνηση μιας αρχικής
ή όχι Άρνηση πρότασης p μια νέα πρόταση, η οποία
 ..ή.. Εγκλειστική Διάζευξη συμβολίζεται με p διαβάζεται : «όχι p»
και είναι αληθής αν η p είναι ψευδής και
 ή μόνο...ή μόνο Αποκλειστική Διάζευξη
Βρείτε τις αρνήσεις
ψευδής αν p είναι αληθής.
τωνηπροτάσεων:
 και Σύζευξη 1. Το κουτί είναι μαύρο.
 εάν,...,τότε Συνεπαγωγή 2. Ο αριθμός είναι ρητός.
 … εάν, και μόνο εάν Ισοδυναμία 3. Το τρίγωνο είναι ορθογώνιο.
4. 2x >3
5. Όλα τα στοιχεία του Α είναι μικρότερα του 7.
6. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο τεμπέληδες στην τάξη.
«Μεταφράσεις» «Μεταφράσεις»
 3x > 17. Ποια είναι η άρνησή της;  3x > 17. Ποια είναι η άρνησή της;
1. Το 3x δεν είναι μεγαλύτερο του 17 ή 1. Το 3x δεν είναι μεγαλύτερο του 17 ή
Το 3x είναι μικρότερο ή ίσο του 17 Το 3x είναι μικρότερο ή ίσο του 17
17
2.
3x
3
6/11/2015
«Μεταφράσεις» «Μεταφράσεις»
 3x > 17. Ποια είναι η άρνησή της;  3x > 17. Ποια είναι η άρνησή της;
1. Το 3x δεν είναι μεγαλύτερο του 17 ή 1. Το 3x δεν είναι μεγαλύτερο του 17 ή
Το 3x είναι μικρότερο ή ίσο του 17 Το 3x είναι μικρότερο ή ίσο του 17
17 17
2. 2.
3x 3x
3x ≤ 17
«Μεταφράσεις» Άρνηση
Σκεφτείτε το νόημα των εκφράσεων:  Βρείτε τις αρνήσεις των προτάσεων:
 τουλάχιστον 1. Σήμερα είναι Παρασκευή.
 το πολύ 2. Το 3 είναι πρώτος αριθμός.
3. Το τρίγωνο δεν είναι ισοσκελές.
 περισσότερο από
4. 5x < 1
 λιγότερο από
5. Όλα τα στοιχεία του Α διαιρούνται με
το 3.
6. Υπάρχουν το πολύ δύο φοιτητές στην
τάξη.
4
6/11/2015
Σύζευξη (Εγκλειστική) διάζευξη

 Ονομάζουμε σύζευξη δύο αρχικών  Ονομάζουμε εγκλειστική διάζευξη ή απλά
προτάσεων p και q μια νέα πρόταση, η διάζευξη δύο αρχικών προτάσεων p και q μια
οποία συμβολίζεται με pq , διαβάζεται νέα πρόταση, η οποία συμβολίζεται με pq ,
διαβάζεται «p ή q» και είναι ψευδής μόνο αν και
«p και q» και είναι αληθής μόνο αν και οι οι δύο προτάσεις p, q είναι ψευδείς.
δύο προτάσεις p, q είναι αληθείς.
p q pq p q pq
Α Α Α Α Α Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Α
Ψ Α Ψ Ψ Α Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
Αποκλειστική Διάζευξη Συνεπαγωγή

 Ονομάζουμε αποκλειστική διάζευξη δύο  Ονομάζουμε συνεπαγωγή δύο αρχικών
αρχικών προτάσεων p και q μια νέα πρόταση,
προτάσεων p και q μια νέα πρόταση, η
η οποία συμβολίζεται με p q, διαβάζεται «ή
μόνο p ή μόνο q» η οποία είναι ψευδής μόνο
οποία συμβολίζεται με pq , διαβάζεται
αν οι p,q έχουν την ίδια τιμή αληθείας. «αν p τότε q» και είναι ψευδής μόνο αν η p
είναι αληθής και η q είναι ψευδής.
p q p q
p q pq
Α Α Ψ Α Α Α
Α Ψ Α Α Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Α Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Α
5
6/11/2015
Συνεπαγωγή Συνεπαγωγή
 p: Το ποτήρι περιέχει βότκα  p: Το ποτήρι περιέχει βότκα
 q: Υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι  q: Υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι
 pq : Εάν το ποτήρι περιέχει βότκα τότε  pq : Εάν το ποτήρι περιέχει βότκα τότε
υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι
p q pq p q pq
Α Α Α Α Α
Α Ψ Α Ψ
Ψ Α Ψ Α
Ψ Ψ Ψ Ψ
 p: Το ποτήρι περιέχει βότκα  p: Το ποτήρι περιέχει βότκα
 q: Υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι  q: Υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι
 pq : Εάν το ποτήρι περιέχει βότκα τότε  pq : Εάν το ποτήρι περιέχει βότκα τότε
υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι
p q pq p q pq
Α Α Α Α Α Α
Α Ψ Α Ψ
Ψ Α Α Ψ Α Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Α
6
6/11/2015
 p: Το ποτήρι περιέχει βότκα
 p: Με απατάς
 q: Υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι
 q: Σε χωρίζω
 pq : Εάν το ποτήρι περιέχει βότκα τότε
 p  q: Αν με απατήσεις θα σε χωρίσω
υπάρχει αλκοόλ στο ποτήρι
p q pq
p q pq
Α Α Α
Α Α Α
Α Ψ Ψ
Α Ψ Ψ
Ψ Α Α
Ψ Α Α
Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Α
Κρυμμένες συνεπαγωγές Ισοδυναμία

 Ο βήχας και ο έρωτας δεν κρύβονται  Ονομάζουμε ισοδυναμία δύο αρχικών
προτάσεων p και q μια νέα πρόταση, η οποία
 Η είσοδος δεν επιτρέπεται σε συμβολίζεται με p  q , διαβάζεται «p
ανήλικους ισοδυναμεί q» και είναι αληθής αν και μόνο αν
οι p, q έχουν την ίδια τιμή αληθείας.
 Το παραλληλόγραμμο που έχει μία
γωνία ορθή ονομάζεται ορθογώνιο. p q pq
Α Α Α
Ένα
Α παραλληλόγραμμο
Ψ Ψ είναι
ρόμβος αν και μόνο αν δύο
Ψ Α Ψ
διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες
Ψ Ψ Α
7
6/11/2015
Άσκηση Σύνθετες προτάσεις

 Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι  Θα πάω στην Αθήνα και θα συναντήσω
αληθείς και ποιες ψευδείς; τους φίλους μου ή θα μελετήσω.
α. Το 5 είναι μικρότερο του 6.  p: Θα πάω στην Αθήνα
β. Το 5 είναι μικρότερο ή ίσο του 6.  q: θα συναντήσω τους φίλους μου
γ. Το 5 είναι μικρότερο ή ίσο του 5.
 r: θα μελετήσω
δ. Το 5 είναι μεγαλύτερο ή ίσο του 5.
p  qr  Σχεδιάστε τον
πίνακα αληθοτιμών!
p  q r
Σύνθετες προτάσεις Σύνθετες προτάσεις

 Θα πάω στην Αθήνα και θα συναντήσω
p q r
τους φίλους μου ή θα μελετήσω.
Α Α Α
 p: Θα πάω στην Αθήνα
Α Α Ψ
 q: θα συναντήσω τους φίλους μου
 r: θα μελετήσω
p  q r 
p  q r
8
6/11/2015

p q r p q r qr  p  q r 
Α Α Α Α Α Α
Α Α Ψ Α Α Ψ
Α Ψ Α Α Ψ Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Α Α
Ψ Α Ψ Ψ Α Ψ
Ψ Ψ Α Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ

p q r qr  p  qr  p q r qr  p  qr 
Α Α Α Ψ Α Α Α Ψ
Α Α Ψ Α Α Ψ Α
Α Ψ Α Α Ψ Α Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Α Α Ψ
Ψ Α Ψ Ψ Α Ψ Α
Ψ Ψ Α Ψ Ψ Α Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
9
6/11/2015

p q r qr  p  qr  p q r qr  p  qr 
Α Α Α Ψ Α Α Α Ψ Ψ
Α Α Ψ Α Α Α Ψ Α Α
Α Ψ Α Α Α Ψ Α Α Α
Α Ψ Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ
Ψ Α Ψ Α Ψ Α Ψ Α Ψ
Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ Α Α Ψ
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
Διαφορετικές αληθοτιμές,
Σύνθετες προτάσεις Σύνθετες προτάσεις άραδενοι είναι
σύνθετες προτάσεις
ισοδύναμες.
p q r qr  p  qr  p  q r p q r qr  p  qr  p  q r

Α Α Α Ψ Ψ Α Α Α Ψ Ψ Ψ
Α Α Ψ Α Α Α Α Ψ Α Α Α
Α Ψ Α Α Α Α Ψ Α Α Α Α
Α Ψ Ψ Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
Ψ Α Α Ψ Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ Α
Ψ Α Ψ Α Ψ Ψ Α Ψ Α Ψ Ψ
Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ Ψ Α Α Ψ Α
Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ
10
6/11/2015

1. Το άθροισμα των γωνιών κάθε 1. Το τετράγωνο είναι παραλληλόγραμμο
τριγώνου είναι 180 μοίρες και το και σήμερα δεν είναι Παρασκευή.
τετράγωνο είναι παραλληλόγραμμο. 2. Αν το 3 είναι άρτιος, τότε αν το 4 είναι
2. Αν ο 5 είναι άρτιος, τότε αν ο 7 είναι
περιττός, το 5 διαιρεί το 25.
περιττός, σήμερα είναι Τρίτη. 3. Το 6 διαιρεί το 24 όταν και μόνο όταν το
3 είναι περιττός.
3. Το 7 διαιρεί το 14 όταν και μόνο όταν το
4. Δεν ισχύει ότι: το 17 είναι πρώτος
4 δεν είναι περιττός. αριθμός και το 7 δεν είναι άρτιος.
4. Δεν ισχύει ότι: το 7 είναι περιττός και το 5. Αν το 3 είναι άρτιος, τότε το 7 είναι
4 δεν είναι άρτιος. περιττός και το 5 διαιρεί το 15.

 Να βρεθεί η τιμή αληθείας των Να βρεθεί η τιμή αληθείας της πρότασης
παρακάτω προτάσεων
p  q  p  q r  q
(3  2)
αν δίνεται ότι:
2  1  7  3
2  1  7  3 1. Η p είναι αληθής, η q αληθής, η r ψευδής
Η p είναι ψευδής, η q αληθής, η r ψευδής
2  4  2  4
2.
2
3. Η p είναι ψευδής, η q ψευδής, η r ψευδής
4  2  5  2  3  5
11
6/11/2015
Σύνθετες προτάσεις Άσκηση

Να βρεθεί η τιμή αληθείας της πρότασης  Κατασκευάστε τους πίνακες αληθείας
p  q  p  q r  q των ακόλουθων σύνθετων προτάσεων:
p   q
Α  Α  Α  Α Ψ  Α
p  q 
(Α  Ψ)  Ψ
p  q   p  q 
A Ψ
p  q   p  q 
Ψ
p q p p  p   q p q p p  p   q
Α Α
Α Ψ
Ψ Α
Ψ Ψ
12
6/11/2015
p q p p  p   q p q p p  p   q
Α Α Ψ Α Α Ψ Α
Α Ψ Ψ Α Ψ Ψ Α
Ψ Α Α Ψ Α Α Ψ
Ψ Ψ Α Ψ Ψ Α Ψ
p q p p  p   q p q p p  p   q
Α Α Ψ Α Α Α Ψ Α Α
Α Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ Α Ψ
Ψ Α Α Ψ Ψ Α Α Ψ Ψ
Ψ Ψ Α Ψ Ψ Ψ Α Ψ Α
13
6/11/2015
Άσκηση Ταυτολογίες – αυτοαντιφάσεις

 Κατασκευάστε τους πίνακες αληθείας Κάθε παράσταση η οποία για κάθε
των ακόλουθων σύνθετων προτάσεων: συνδυασμό των τιμών αληθείας των
p   q μεταβλητών της λαμβάνει:
 τιμή αληθείας Α, ονομάζεται ταυτολογία.
p  q  ◦ Σήμερα θα βρέξει ή δεν θα βρέξει
 τιμή αληθείας Ψ, ονομάζεται
p  q   p  q  αυτοαντίφαση.
◦ Είναι Τρίτη και δεν είναι Τρίτη.
p  q   p  q 
Χρήσιμες ταυτολογίες (Νόμοι) Νόμος της αντιθετοαντιστροφής
p   p Διπλής άρνησης
 Η είσοδος δεν επιτρέπεται σε ανήλικους
p  p  Αντίφασης
 Αν είσαι ανήλικος δεν (σου) επιτρέπεται
p p Συμπληρώματος η είσοδος.
p  q   q  p Αντιμεταθετικότητας
Αν σου επιτρέπεται η είσοδος, τότε είσαι
p  q   p  q 

De Morgan Σύζευξης
ενήλικος.
p  q   p  q  De Morgan Διάζευξης
p  q   q  p 
p  q   q  p  Αντιθετοαντιστροφής
14
6/11/2015
Νόμος της αντιθετοαντιστροφής Νόμος της αντιθετοαντιστροφής

p  q   q  p  p  q   q  p 
 Αν ένα αυτοκίνητο είναι Ferrari, τότε  Αν αβ = 0 τότε α=0 ή β=0.
είναι γρήγορο αυτοκίνητο.
Ποια είναι η ισοδύναμή της πρόταση;

Ποιος άλλος νόμος πρέπει να εφαρμοστεί για να τη βρούμε;
Ποια είναι η ισοδύναμή της πρόταση;

α  0  β  0  α  0  β  0
α  0  β  0  α  0  β  0
Άσκηση
 Γράψτε τρεις συνεπαγωγές που να
προέρχονται από την
καθημερινότητα ή από τα
Μαθηματικά.
 Γράψτε τις ισοδύναμές τους
χρησιμοποιώντας τον νόμο της
αντιθετοαντιστροφής.
 Σχολιάστε αν το νόημα παραμένει
ίδιο!
15
14/11/2013
Ειςαγωγή ςτισ βαςικέσ έννοιεσ Συνάρτηςη

των Μαθηματικών  Κάθε μονοςήμαντη ςχέςη f ενόσ
ςυνόλου Α ςε ένα ςύνολο Β.
◦ μονοςήμαντη: ςε κάθε ςτοιχείο του Α
6ο Μάθημα αντιςτοιχεί ένα και μόνο ένα ςτοιχείο του Β
Συναρτήςεισ
Στοιχείο του ςυνόλου Α: ανεξάρτητη μεταβλητή
Στοιχείο του ςυνόλου Β: εξαρτημένη μεταβλητή
Πεδίο οριςμού ςυνάρτηςησ Τιμέσ ςυνάρτηςησ – Λύςη

 Το ςύνολο από το οποίο μπορεί να πάρει  Έςτω f(x) = x2 – 2x + 3 και g(x)  x  6
τιμέσ η ανεξάρτητη μεταβλητή x. Υπολογίςτε τα:
◦ π.χ. αν f(x) = 1/x τότε πρέπει x≠0 ◦ f(3) = 6, g(3) = 3
◦ f(0) = 3, g(0)  6
◦ f(x3) = (x3)2 – 2x3 + 3 = x6 – 2x3 + 3
1
14/11/2013
Γραφική παράςταςη ςυνάρτηςησ Γραφική παράςταςη ςυνάρτηςησ

 Έςτω Α, Β δύο ςύνολα. Το ςύνολο όλων Έςτω η ςυνάρτηςη με τύπο f(x) = 2x2-4, με πεδίο
των ςημείων (x,f(x)) με xΑ και f(x)Β οριςμού το R.
ονομάζεται γραφική παράςταςη τησ f. Θέτω «ςυμμετρικέσ» τιμέσ ςτην ανεξάρτητη μεταβλητή x
επειδή γνωρίζω ότι η γραφική παράςταςη τησ f είναι
ςυμμετρική ωσ προσ τον άξονα y΄y.
x -3 -2 -1 0 1 2 3
f(x)

Έςτω η ςυνάρτηςη με τύπο f(x) = 2x2-4, με πεδίο Έςτω η ςυνάρτηςη με τύπο f(x) = 2x2-4, με πεδίο
οριςμού το R. οριςμού το R.
f(-3) = 2(-3)2 – 4 = 29 – 4 = 18 – 4 = 14
x -3 -2 -1 0 1 2 3 x -3 -2 -1 0 1 2 3
f(x) 14 f(x) 14 4 -2 -4 -2 4 14
Επόμενο βήμα: «τοποθετώ» τα παραπάνω ςημεία ςε ένα

ορθογώνιο ςύςτημα ςυντεταγμένων.
2
14/11/2013

x -3 -2 -1 0 1 2 3 x -3 -2 -1 0 1 2 3
f(x) 14 4 -2 -4 -2 4 14 f(x) 14 4 -2 -4 -2 4 14
f(x) f(x)
14 14
Αν οι αποςτάςεισ μεταξύ των
12 ςημείων των δύο αξόνων είναι 12
10 ίςεσ τότε έχω ορθοκανονικό 10
ςύςτημα ςυντεταγμένων.
8 8
6 6
4 4
2 2
-3 -2 -1 0 1 2 3 x -3 -2 -1 0 1 2 3 x
-2 -2
-4 -4

x -3 -2 -1 0 1 2 3
f(x) 14 4 -2 -4 -2 4 14 Έςτω η ςυνάρτηςη με τύπο f(x) = x2+3, με πεδίο
οριςμού το R.
f(x)
14
12
x -3 -2 -1 0 1 2 3
10
8 f(x) 12 7 4 3 4 7 12
6
4
2
-3 -2 -1 0 1 2 3 x
-2
-4
3
14/11/2013

14
 Σχεδιάςτε τισ γραφικέσ παραςτάςεισ των
12
ςυναρτήςεων με τύπουσ:
10
f(x) = 2x – 2
8 g(x) = 2x + 2
6 και κοινό πεδίο οριςμού το διάςτημα [-4,4].
4
Τι παρατηρείτε;
2
0
-3 -2 -1 0 1 2 3

t 0 1 2 3 4 5 6
f(t) 0 ? ? ? ? ? ?
f(t)
700
x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 600
f(x) -10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 500
g(x) -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 400
300
 Γνωρίζοντασ ότι η γραφική παράςταςη 200
των f, g είναι ευθεία, απαιτούνται μόνο 100
δύο ςημεία για τη ςχεδίαςή τησ. 0 1 2 3 4 5 6 t
4
14/11/2013
Γραφική παράςταςη ςυνάρτηςησ Ερμηνεία γραφικών παραςτάςεων

t 0 1 2 3 4 5 6
f(t) 0 ? ? ? ? 600 ? Επιλέξτε το ςωςτό γράμμα που
περιγράφει την κατάςταςη τησ
f(t) μηχανήσ.
700
600
km/h
500
400
Α. Σταθερή ταχύτητα 75 km/h
300 Β. Σταθερή επιβράδυνςη
200 Γ. Έντονη επιτάχυνςη
Δ. Λίγο έντονη επιτάχυνςη
100
0 1 2 3 4 5 6 t
t (sec)
Σχεδίαςη γραφ. παραςτάςεων

Σχεδιάςτε ένα διάγραμμα που να αναπαριςτά το ταξίδι τησ ποδηλάτριασ. Στη
Ποια γραφική παράςταςη;
1:00 μ.μ. ξεκινάει το ταξίδι τησ ςυνολικήσ απόςταςησ 9 km. Φτάνει ςτον
In your exams you may be asked to complete, or draw, graphs to represent Ποιο διάγραμμα αναπαριςτά το βάθοσ του νερού τησ μπανιέρασ όταν
προοριςμόgiven
τησsituations.
ςτισ 2:30 μ.μ. Παραμένει εκεί για 45 λεπτά. Μετά ξεκινάει το
γεμίζει με ςταθερή παροχή νερού;
ταξίδι τησ επιςτροφήσ: αρχικά ταξιδεύει 3 km ςε 30 λεπτά. Μετά όμωσ τρύπηςε
το ένα τησ λάςτιχο και χρειάςτηκε 2 ώρεσ για να διανύςει την υπόλοιπη
απόςταςη των 6 km.
Απόςταςη
από το
ςπίτι
1 μ.μ. 2 μ.μ. 3 μ.μ. 4 μ.μ. 5 μ.μ. 6 μ.μ. χρόνοσ
5
14/11/2013
Ποια γραφική παράςταςη;

Ποιο διάγραμμα αναπαριςτά το βάθοσ του νερού τησ μπανιέρασ όταν
γεμίζει με ςταθερή παροχή νερού;
Συςτήματα
αρίθμηςησ
Θεςιακά ςυςτήματα αρίθμηςησ Θεςιακά ςυςτήματα αρίθμηςησ

Α. Δεκαδικό Β. Δυαδικό
2 9 7 6 1 0 1 1
2 χιλιάδεσ 9 εκατοντάδεσ 7 δεκάδεσ 6 μονάδεσ 1 οκτάδα 0 τετράδεσ 1 δυάδα 1 μονάδα

(103) (102) (101) (100) (23) (22) (21) (20)
6
14/11/2013
Θεςιακά ςυςτήματα αρίθμηςησ Άςκηςη 1

Γ. Οκταδικό  Αναλύςτε τουσ αριθμούσ:
5 7 4 1 ◦ 43215
◦ 54607
5 512-άδεσ 7 εξηντατετράδεσ 4 οκτάδεσ 1 μονάδα
(83) (82) (81) (80)
Άςκηςη 1 – λύςη Άςκηςη 1 – λύςη

Πενταδικό ςύςτημα Επταδικό ςύςτημα
4 3 2 1 5 4 6 0
4 125-άδεσ 3 εικοςιπεντάδεσ 2 πεντάδεσ 1 μονάδα 5 343-άδεσ 4 49-άδεσ 6 επτάδεσ 0 μονάδεσ

(53) (52) (51) (50) (73) (72) (71) (70)
7
14/11/2013
Άςκηςη 2 Άςκηςη 2 – λύςη

 Βρείτε τον προηγούμενο και τον  Βρείτε τον προηγούμενο και τον
επόμενο των αριθμών: επόμενο των αριθμών:
◦ 1112 ◦ 1112
◦ 356
◦ 778 προηγούμενοσ
◦ 12005 1 1 1 -1
4-άδα 2-άδα μονάδα
Άςκηςη 2 – λύςη Άςκηςη – λύςη

◦ 1112 ◦ 1112
επόμενοσ
1 1 0 1 1 1 +1
4-άδα 2-άδα μονάδα 4-άδα 2-άδα μονάδα
8
14/11/2013
Άςκηςη – λύςη Άςκηςη 2 – λύςη

◦ 1112 ◦ 1112
1 1 1+1 1 1 1+1 = 1 2-άδα

◦ 1112 ◦ 1112
= 1 4-άδα
1 1+1 0 1 1+1 0
9
14/11/2013

◦ 1112 ◦ 1112
= 1 8-άδα
1+1 0 0 1+1 0 0

◦ 1112 ◦ 1112 1102 και 10002
◦ 356 346 και 406
◦ 778 768 και 1008
1 0 0 0 ◦ 12005 11445 και 12015
8-άδα 4-άδα 2-άδα μονάδα
10
21/11/2013
Ειςαγωγή ςτισ βαςικέσ έννοιεσ Θεςιακά ςυςτήματα αρίθμηςησ

των Μαθηματικών Α. Δεκαδικό
2 9 7 6
7ο Μάθημα 2 χιλιάδεσ 9 εκατοντάδεσ 7 δεκάδεσ 6 μονάδεσ

Συστήματα αρίθμησης (103) (102) (101) (100)
Θεςιακά ςυςτήματα αρίθμηςησ Θεςιακά ςυςτήματα αρίθμηςησ

Β. Δυαδικό Γ. Οκταδικό
1 0 1 1 5 7 4 1
1 οκτάδα 0 τετράδεσ 1 δυάδα 1 μονάδα 5 512-άδεσ 7 εξηντατετράδεσ 4 οκτάδεσ 1 μονάδα

(23) (22) (21) (20) (83) (82) (81) (80)
1
21/11/2013
Άςκηςη 1 Άςκηςη 1 – λύςη

◦ 11112 ◦ 11112 11102 και 100002
◦ 467 ◦ 467 457 και 507
◦ 223 ◦ 223 218 και 1003
◦ 34005 ◦ 34005 33445 και 34015
Άςκηςη 2 Πράξεισ ςτο δυαδικό ςύςτημα

 Βρείτε τον προηγούμενο και τον 1012 + 102 = ?
επόμενο των αριθμών:
◦ 11012 101
◦ 2346
+ 10
◦ 667
111
◦ 14445
◦ 12003
2
21/11/2013
Μετατροπέσ Άςκηςη
1. Από άλλο ςύςτημα ςτο δεκαδικό   Κάντε τισ μετατροπέσ:
κάνω ανάλυςη του αριθμού ◦ 12345  x10
◦ 628  x10
 1 1 0 12 = ◦ 10223  x10
123 + 122 + 021 + 120 = ◦ 101100102  x10
18 + 14 + 0 + 11 =
8 +4+1 =
1310
Μετατροπέσ Μετατροπέσ – 1οσ τρόποσ

2. Από το δεκαδικό ςε άλλο ςύςτημα   68910  x5
i. Εξετάζω πόςεσ φορέσ «χωράει» ο αριθμόσ
ςε δυνάμεισ τησ βάςησ του ςυςτήματοσ
3
21/11/2013
Μετατροπέσ – 1οσ τρόποσ Μετατροπέσ – 2οσ τρόποσ

 68910  x5  Κάνω διαδοχικέσ διαιρέςεισ με τη βάςη του
Η μεγαλύτερη δύναμη του 5 είναι η:
54 = 625 ςυςτήματοσ μέχρι να βρω πηλίκο μικρότερο
689:625 = 1, με υπόλοιπο: 68910 =
τησ βάςησ. Στη ςυνέχεια παίρνω το τελευταίο
 689 – 625 = 64 154 + 252 + 251 + 450
η μεγαλύτερη δύναμη του 5 είναι η: πηλίκο με όλα τα υπόλοιπα με αντίςτροφη
52 = 25 ςειρά:
64:25 = 2, με υπόλοιπο:
 64 – 225 = 14 689 5
η μεγαλύτερη δύναμη του 5 είναι η:
51 = 5
10224 4 137 5
14:5 = 2, με υπόλοιπο:
 14 – 25 = 4 2 27 5
η μεγαλύτερη δύναμη του 5 είναι η:
50 = 1 2 5 5
4:1 = 4 0 1
Άςκηςη
 Κάντε τισ παρακάτω μετατροπέσ:
◦ 3510  x2
◦ 123710  x5
4
11/12/2013
Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ Ευκλεύδεια διαύρεςη

των Μαθηματικών  Για κϊθε ζεύγοσ ακεραύων αριθμών α, β
με β0, υπϊρχει μοναδικό ζεύγοσ
ακεραύων q, r ϋτςι ώςτε:
8ο Μάθημα α = βq + r με 0  r < |β|
Διαιρετότητα
Αν β = 9,
τότε για α = 1 , 23 , 29 , 87 :
 1 = (9)0 + 1
 23 = (9)(2) + 5
 29 = (9)4 + 7
 87 = (9)10 + 3
Ευκλεύδεια διαύρεςη με το 2 Διαιρετότητα

 α = 2q + r με 0  r < 2  Ο ακέραιοσ α διαιρεί τον ακέραιο β αν
υπάρχει ακέραιοσ γ τέτοιοσ ώςτε β = αγ.
◦ Πιθανϊ υπόλοιπα:  Αυτό ςυμβολύζεται με α|β
 r = ο: α = 2q Ιςοδύναμεσ εκφρϊςεισ:
 r = 1: α = 2q + 1 ◦ Ο β διαιρείται από τον α
◦ Ο β είναι ένα πολλαπλάςιο του α
•Το 4 διαιρεύ το 20, αφού 20 = 4(5),

•Το 15 δεν διαιρεύ το 10, αφού δεν υπϊρχει
ακϋραιοσ γ τϋτοιοσ ώςτε 10 = 15γ.
1
11/12/2013
Κριτόρια διαιρετότητασ Ιδιότητεσ διαιρετότητασ

Ένασ αριθμόσ διαιρεύται:
1. α|0
 με το 2 αν το τελευταύο του ψηφύο διαιρεύται με το 2.
 με το 3 αν το ϊθροιςμα των ψηφύων του διαιρεύται με το 3.
2. Αν 0|β τότε β=0
με το 4 αν ο αριθμόσ που ςχηματύζεται από τα δύο 3. α|α
 3|6 και 6|18  3|18
τελευταύα ψηφύα του διαιρεύται με το 4. 4. Αν α|β και β|γ τότε α|γ
 με το 5 αν το τελευταύο του ψηφύο διαιρεύται με το 5. 5. Αν α|β και α|γ τότε α|κβ+λγ 3|6 και 3|9 
 με το 8 αν ο αριθμόσ που ςχηματύζεται από τα τρύα 6. Αν α|β και γ|δ τότε αγ|βδ 3|6+29
τελευταύα ψηφύα του διαιρεύται με το 8.
 με το 9 αν το ϊθροιςμα των ψηφύων του διαιρεύται με το 9.
7. Αν α|β τότε κα|κβ
3|6 και 2|4  6|24
 με το 10, το 100, το 1000, κ.ο.κ. αν τα τελευταύα του ψηφύα 8. Αν α|β και β0 τότε |α||β|
εύναι 0, 00, 000, κ.ο.κ. αντύςτοιχα. 9. Αν α|β και β|α τότε |α|=|β|
Πρώτοι αριθμού Πρώτοι αριθμού

 Ένασ φυςικόσ αριθμόσ p > 1 λϋγεται Θεώρημα 1
πρώτοσ αριθμόσ αν οι μοναδικοί Κϊθε φυςικόσ αριθμόσ α > 1 ϋχει ϋνα
φυςικοί διαιρέτεσ του είναι το 1 και ο p. τουλϊχιςτον πρώτο διαιρϋτη.
 Κϊθε φυςικόσ αριθμόσ που δεν εύναι
πρώτοσ ονομϊζεται ςύνθετοσ.
Αν ο α εύναι ςύνθετοσ τότε
α > 1 και θα υπϊρχει ανϊλυςη:
α = βγ με 1<β<α και 1<γ<α.
2
11/12/2013

Θεώρημα 2 – Ευκλεύδη
Το πλόθοσ των πρώτων αριθμών εύναι ϊπειρο.
Θεώρημα 3
Απόδειξη Κϊθε ςύνθετοσ φυςικόσ αριθμόσ
 Έςτω ότι το πλόθοσ των πρώτων αριθμών εύναι
πεπεραςμένο και ϋςτω p1, p2, p3, …, pν όλοι οι α > 1 ϋχει ϋνα τουλϊχιςτον
πρώτοι αριθμού.
 Θεωρούμε τον φυςικό αριθμό α = p1p2…pν + 1.
πρώτο διαιρϋτη p  α
 Σύμφωνα με το Θεώρημα 1 ο αριθμόσ α θα ϋχει ϋνα
πρώτο διαιρϋτη p.
 Ο p = pκ για κϊποιο κ, 1  κ  ν.
 Εύναι p|α και p| p1p2…pν, επομϋνωσ
p| α – p1p2…pν ϊρα p|1  p = 1.
Πρώτοι αριθμού Κόςκινο του Ερατοςθϋνη

Πώσ βρίςκω τουσ πρώτουσ αριθμούσ που δεν
υπερβαίνουν έναν ακέραιο α>1;
Πόριςμα
 Γρϊφω ςε ϋναν πύνακα με αύξουςα ςειρϊ τουσ
Αν ϋνασ φυςικόσ αριθμόσ α > 1 δεν ακεραύουσ από 2 μϋχρι α.
διαιρεύται από κανϋνα πρώτο αριθμό  Αφόνω το 2 και διαγρϊφω όλα τα πολλαπλϊςιϊ του.
p  α τότε ο α εύναι πρώτοσ αριθμόσ.  Ο επόμενοσ πρώτοσ ςτον πύνακα μετϊ τον 2 εύναι το
3. Αφόνω το 3 και διαγρϊφω όλα τα πολλαπλϊςιϊ του
κ.ο.κ.
 Συνεχύζω την ύδια διαδικαςύα μϋχρι τον πρώτο p με
p α .
ϋτςι εξετϊζω αν ϋνασ αριθμόσ εύναι  Οι ακϋραιοι που απομϋνουν, δηλαδό όςοι δεν
πρώτοσ ό ςύνθετοσ «ϋπεςαν» από το «κόςκινο», εύναι οι πρώτοι μεταξύ 2
και α. Όλοι οι ϊλλοι «ϋπεςαν», διότι, ωσ ςύνθετοι,
εύχαν διαιρϋτη κϊποιον πρώτο μικρότερο ό ύςο τησ α
και ωσ πολλαπλϊςιϊ του διαγρϊφηκαν.
3
11/12/2013
Κόςκινο του Ερατοςθϋνη Κόςκινο του Ερατοςθϋνη

2 3 4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

2 3 4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
4
11/12/2013

2 3 4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13εξϋταςα
14 15όλουσ16τουσ17πρώτουσ
18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 21 22 αριθμούσ
23 24 που 25εύναι
26μικρότεροι
27 28 ό29 ύςοι 30
31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 31 32 33 34 35 36 από 100
37  10
38 39 40
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
Πρώτοι αριθμού Τύποι εύρεςησ πρώτων αριθμών

ν
Πόριςμα  Fermat: Fν = 22  1
Αν ϋνασ φυςικόσ αριθμόσ α > 1 δεν
διαιρεύται από κανϋνα πρώτο αριθμό
p  α τότε ο α εύναι πρώτοσ αριθμόσ.
δύνει πρώτουσ αριθμούσ για ν = 0, 1, 2, 3, 4,

ενώ ο αριθμόσ που προκύπτει για ν = 5 εύναι
ϋτςι εξετϊζω αν ϋνασ αριθμόσ εύναι ςύνθετοσ: F5 = 232 + 1 = 4294967297 που
πρώτοσ ό ςύνθετοσ διαιρεύται με το 641.
5
11/12/2013
Τύποι εύρεςησ πρώτων αριθμών Τύποι εύρεςησ πρώτων αριθμών

 Euler: f(ν) = ν2  ν + 41  Mersenne: Μν = 2ν  1 με το ν πρώτο
αριθμό.
Για ν = 2, 3, 5, 7 προκύπτουν πρώτοι

δύνει πρώτουσ αριθμούσ για ν = 0, 1, 2,
αριθμού ενώ ο αριθμόσ που προκύπτει
…, 40, ενώ ο αριθμόσ που προκύπτει για
για ν = 11 εύναι ςύνθετοσ: Μ11 = 211  1 =
ν = 41 εύναι ςύνθετοσ: f(41) = 412
2047 που διαιρεύται με το 23.
(Πολύ) μεγϊλοι πρώτοι αριθμού Εικαςύα του Goldbach

 Ο μεγαλύτεροσ πρώτοσ αριθμόσ που  Κϊθε ϊρτιοσ ακϋραιοσ μεγαλύτεροσ του
ϋχει βρεθεύ εύναι ο 2 μπορεύ να γραφεύ ωσ ϊθροιςμα δύο
2 57.885.1611 πρώτων.
ο οπούοσ ϋχει 17.425.170 ψηφύα! (GIMPS)

4 = 2+2
6 = 3+3
8 = 3+5
…
6
11/12/2013

Θεώρημα 4 Θεώρημα 5
Αν p|αβ και p πρώτοσ αριθμόσ τότε: Θεμελιώδεσ Θεώρημα τησ Αριθμητικήσ
p|α ό p|β. Κϊθε ακϋραιοσ αριθμόσ α>1 μπορεύ να
αναλυθεύ κατϊ ϋνα και μοναδικό τρόπο
ςε γινόμενο πρώτων παραγόντων (αν
Αν ο p δεν εύναι πρώτοσ αριθμόσ δεν δεν λϊβουμε υπόψη τη διϊταξη).
ιςχύει το θεώρημα!
π.χ. 15|59 αλλϊ 15|5 και 15|9
Ανϊλυςη ςε γινόμενο πρώτων Ανϊλυςη ςε γινόμενο πρώτων

παραγόντων παραγόντων
 Ανϊλυςη του αριθμού 1275  Ανϊλυςη του αριθμού 1275
1. Εξετϊζω αν ο αριθμόσ διαιρεύται με 2, 3 1275 3
ό 5: 1275:3 = 425 425 5
2. Εξετϊζω αν ο 425 διαιρεύται με 2, 3 ό 5: 85 5
425:5 = 85 17 17
3. ... 1
 επομϋνωσ: 1275 = 35217
7
11/12/2013
Ανϊλυςη ςε γινόμενο πρώτων

Άςκηςη
παραγόντων
 Βρεύτε την πρωτογενό  Ανϊλυςη του αριθμού 2010
ανϊλυςη του 2010. 2010 2
1005 3
335 5
67 67
1
 επομϋνωσ: 2010 = 23567
Άςκηςη Πρωτογενόσ ανϊλυςη αριθμού

 Βρεύτε την πρωτογενό ανϊλυςη των Θεώρημα 6
Έςτω α  p1 1 p2 2 ... pν ν
α α α
1204, 1989, 2012, 2013.
η πρωτογενόσ ανϊλυςη ενόσ φυςικού
αριθμού α>1.
Ο φυςικόσ αριθμόσ δ εύναι διαιρϋτησ του
α, δηλαδό δ|α αν και μόνο αν ο δ εύναι
τησ μορφόσ
δ  pβ1 1 pβ22 ... pβνν με 0  βi  αi
8
11/12/2013
Πρωτογενόσ ανϊλυςη αριθμού Μϋγιςτοσ κοινόσ διαιρϋτησ

 Βρεύτε την πρωτογενό ανϊλυςη του 72. Ο αριθμόσ δ λϋγεται μέγιςτοσ κοινόσ
 72 = 2332 διαιρέτησ των α1, α2, …, αν αν:
 Διαιρϋτεσ του αριθμού εύναι όλοι οι 1. δ|α1, δ|α2,… , δ|αν
φυςικού τησ μορφόσ: 2β  3β 1 2
2. Αν υπϊρχει d: d|α1, d|α2,… , d|αν, τότε:
όπου 0  β1  3 , 0  β2  2. d δ.
 Ποιοι εύναι αυτού; Πόςοι εύναι;
Αριθμού πρώτοι μεταξύ τουσ Εύρεςη Μ.Κ.Δ.

 Οι ακϋραιοι αριθμού α1, α2, …, αν  1οσ τρόποσ:
λϋγονται πρώτοι μεταξύ τουσ αν ο  Παύρνοντασ από τισ πρωτογενεύσ τουσ
μϋγιςτοσ κοινόσ τουσ διαιρϋτησ εύναι το αναλύςεισ τουσ κοινούσ παρϊγοντεσ
1, δηλαδό αν ςτον μικρότερο εκθϋτη.
(α1, α2, …, αν) = 1.
Προςοχό: εύναι δυνατόν να ϋχουμε (α1, α2, …, αν) = 1

και οι ακϋραιοι α1, α2, …, αν να μην εύναι πρώτοι μεταξύ
τουσ ανϊ δύο.
Παράδειγμα
(6 , 14 , 21) = 1 ενώ (6 , 14) = 2 , (6 , 21) = 3 και (14 , 21) = 7.
9
11/12/2013
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. – 1οσ τρόποσ Εύρεςη Μ.Κ.Δ. – 1οσ τρόποσ

 Βρεύτε τον (120 , 150)  Εύρεςη του (120 , 150)
120 2 150 2
1. Αναλύω και τουσ δύο αριθμούσ ςε
60 2 75 3
γινόμενο πρώτων παραγόντων
30 2 25 5
2. Γρϊφω τουσ κοινούσ παρϊγοντεσ
15 3 5 5
3. Υψώνω καθϋνα από τουσ κοινούσ
5 5 1
παρϊγοντεσ ςτον μικρότερο εκθϋτη
1
που εμφανύζεται.
 120 = 2335
 150 = 2352
 (120 , 150) = 23 5
Άςκηςη
 Βρεύτε τουσ:
◦ (15 , 225)
◦ (130 , 200)
◦ (2006 , 130)
10
12/12/2013

Πρώτοι αριθμού
των Μαθηματικών Θεώρημα
Κϊθε ςύνθετοσ φυςικόσ αριθμόσ
9ο Μάθημα α > 1 ϋχει ϋνα τουλϊχιςτον
Μέγιςτοσ κοινόσ διαιρέτησ πρώτο διαιρϋτη p  α
Ελάχιςτο κοινό πολλαπλάςιο
Πρώτοι αριθμού Θεμελιώδεσ Θεώρημα τησ Αριθμητικήσ

Πόριςμα Κϊθε ακϋραιοσ αριθμόσ α>1 μπορεύ να
Αν ϋνασ φυςικόσ αριθμόσ α > 1 δεν αναλυθεύ κατϊ ϋνα και μοναδικό τρόπο
διαιρεύται από κανϋνα πρώτο αριθμό ςε γινόμενο πρώτων παραγόντων (αν
p  α τότε ο α εύναι πρώτοσ αριθμόσ. δεν λϊβουμε υπόψη τη διϊταξη).
ϋτςι εξετϊζω αν ϋνασ αριθμόσ εύναι

πρώτοσ ό ςύνθετοσ
1
12/12/2013
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. Εύρεςη Μ.Κ.Δ. – 1οσ τρόποσ

 1οσ τρόποσ:  Βρεύτε τον (120 , 50)
 Παύρνοντασ από τισ πρωτογενεύσ τουσ 1. Αναλύω και τουσ δύο αριθμούσ ςε
αναλύςεισ τουσ κοινούσ παρϊγοντεσ γινόμενο πρώτων παραγόντων
ςτον μικρότερο εκθϋτη. 2. Γρϊφω τουσ κοινούσ παρϊγοντεσ
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. – 1οσ τρόποσ Εύρεςη Μ.Κ.Δ.

 Εύρεςη του (120 , 50)  2οσ τρόποσ:
120 2 50 2
 Εφαρμόζοντασ τον Ευκλεύδειο
60 2 25 5
αλγόριθμο.
30 2 5 5
 Παρϊδειγμα: (2006 , 130)
15 3 1
5 5
1
 120 = 2335
 50 = 252
 (120 , 50) = 2 5
2
12/12/2013
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. Άςκηςη

 2οσ τρόποσ (Ευκλεύδειοσ αλγόριθμοσ)  Βρεύτε τουσ (2007 , 150) και (625 , 11025),
 2006 = 13015 + 56
χρηςιμοποιώντασ τον ευκολότερο
(ςυντομότερο;) τρόπο.
 130 = 562 + 18
 56 = 183 + 2
 18 = 29 + 0
 Ο Μ.Κ.Δ. ιςούται με το τελευταύο μη
μηδενικό υπόλοιπο
Άςκηςη χρόςησ του ΜΚΔ Ιδιότητεσ ΜΚΔ

 Απλοποιόςτε τα κλϊςματα:  Αν λ 0: (λa1, λa2, …, λaν) = |λ|(a1, a2, …, aν)
92 184
 Αν y = a1x1 + a2x2 + … +aνxν :
286 188 (a1, a2, …, aν, y) = (a1, a2, …, aν)
 a1 a 2 a 
 Αν (a1, a2, …, aν) = d τότε  , ,..., ν   1
 d d d 
   
 Ιςχύει: a 1 , a 2 ,..., a ν  a 1 , a 2 ,..., a ν
n n n n
 (α , β , γ , δ) = ((α , β) , γ , δ)
3
12/12/2013
Ιδιότητεσ ΜΚΔ Ελϊχιςτο κοινό πολλαπλϊςιο

 (20 , 35 , 60) = (54 , 57 , 512) = 5(4 , 7 , 12) = 5 Ο αριθμόσ μ λϋγεται ελάχιςτο κοινό
πολλαπλάςιο των α1, α2, …, αν αν:
 (20 , 35 , 90) = (20 , 35 , 20 + 235) = (20 , 35) = 5
1. α1|μ, α2|μ,… , αν|μ
(6 , 10) = 2 επομϋνωσ  ,
6 10 
   (3,5)  1 2. Αν υπϊρχει ρ: α1|ρ, α2|ρ,… , αν|ρ, τότε:
2 2 
 (16 , 81) = (24 , 34) = (2 , 3)4 = 14 = 1 μ  ρ.
 (4 , 16 , 64) = (22, 42, 82) = (2 , 4 , 8)2 = … 4
 (7 , 21 , 40 , 155) = ((7 , 21) , 40 , 155) =
(7 , 40 , 155) = (7 , (40 , 155)) = (7 , 5) = 1
Εύρεςη ΕΚΠ Εύρεςη ΕΚΠ

1. Με καταγραφό των πολλαπλαςύων  Εύρεςη του [120 , 150]
των αριθμών. 120 2 150 2
60 2 75 3
2. Παύρνοντασ από τισ πρωτογενεύσ τουσ
αναλύςεισ όλουσ τουσ παρϊγοντεσ 30 2 25 5
ςτον μεγαλύτερο εκθϋτη. 15 3 5 5
5 5 1
1
 120 = 2335
 150 = 2352
 [120 , 150] = 233 52
4
12/12/2013
Εύρεςη ΕΚΠ Ιδιότητεσ ΕΚΠ

 Βρεύτε τα: 1. Αν λ0 τότε [λα1,λα2, …,λαν] = λ[α1,α2, …,αν]
◦ [8 , 56] 2. [α , β , γ , δ] = [[α,β] , γ , δ]
◦ [25 , 60]
◦ [140 , 200] Παραδεύγματα
1. [30 , 270 , 620] =
[103 , 1027 , 1062] =
10[3 , 27 , 62] = …
2. [12 , 30 , 40 , 240] =
[[12 , 30] , 40 , 240] =
[60 , 40 , 240] =
[[60 , 40] , 240] =…
Ιδιότητεσ ΕΚΠ – Παρϊδειγμα Ιδιότητεσ ΕΚΠ – Παρϊδειγμα

 Υπολογύςτε το [40 , 50 , 60]  [40 , 50 , 60] =
χρηςιμοποιώντασ τισ ιδιότητεσ του ΕΚΠ. [104 , 105 , 106] =
10[4 , 5 , 6] =
10[[4,5] ,6] =
10[20 , 6] =
102[10 , 3] =
2030 = 600
5
12/12/2013
Θεώρημα Πρόβλημα 1
 Ένασ ανθοπώλησ διαθϋτει 60 ϊςπρα,
 Αν για τουσ αριθμούσ α, β (με α, β 0) ο
ΜΚΔ τουσ εύναι (α,β) και το ΕΚΠ τουσ 72 κόκκινα και 80 ροζ τριαντϊφυλλα.
εύναι [α,β] τότε ιςχύει: (α,β)[α,β] = αβ. Πόςεσ το πολύ όμοιεσ ανθοδϋςμεσ
Προςοχό! μπορεύ να ςχηματύςει και πόςα
Το θεώρημα δεν ιςχύει για τριαντϊφυλλα από κϊθε χρώμα θα
περιςςότερουσ από 2 αριθμούσ.
Πόριςμα: περιϋχει η κϊθε μύα;
 Αν οι α, β εύναι πρώτοι μεταξύ τουσ τότε
[α,β] = αβ
Πρόβλημα 1 – λύςη Πρόβλημα 1 – λύςη

 Το πρόβλημα απαιτεύ ομοιόμορφο  (60 , 72 , 80)
«μούραςμα» τριών ποςοτότων.
60 2 72 2 80 2
 Επομϋνωσ πρϋπει να βρούμε ϋναν
30 2 36 2 40 2
αριθμό που να διαιρεύ και τισ τρεισ
15 3 18 2 20 2
ποςότητεσ λουλουδιών.
5 5 9 3 10 2
 Συγκεκριμϋνα, πρϋπει να βρούμε τον
1 3 3 5 5
Μ.Κ.Δ.
1 1
 60=2235 72=2332 80=245
2
 Άρα (60 , 72 , 80) = 2 = 4
6
12/12/2013
Πρόβλημα 1 – Απϊντηςη Πρόβλημα 2

 Άρα ο μϋγιςτοσ αριθμόσ από  Δύο καταςκοπευτικού δορυφόροι
ανθοδϋςμεσ εύναι τϋςςερισ (4). βρύςκονται ςε τροχιϋσ που περνούν πϊνω
από τα Ιωϊννινα. Ο ϋνασ εκτελεύ μύα πλόρη
 Κϊθε ανθοδϋςμη θα περιϋχει: περιφορϊ γύρω από τη γη ςε 20 ώρεσ, ενώ
◦ 60:4 = 15 ϊςπρα τριαντϊφυλλα ο ϊλλοσ χρειϊζεται 21 ώρεσ. Την Πϋμπτη 12
◦ 72:4 = 18 κόκκινα τριαντϊφυλλα Δεκεμβρύου του 2013, ςτισ 3:00 μ.μ. οι δύο
◦ 80:4 = 20 ροζ τριαντϊφυλλα
δορυφόροι βρύςκονταν ακριβώσ πϊνω από
το Πανεπιςτόμιο Ιωαννύνων. Ποια μϋρα τησ
εβδομϊδασ και ποια ώρα θα ξαναβρεθούν
ακριβώσ πϊνω από το Πανεπιςτόμιο
Ιωαννύνων;
Πρόβλημα 2 – Λύςη Πρόβλημα 2 – Λύςη

Παρατηρώντασ ότι οι
 Το πρόβλημα απαιτεύ την εύρεςη του  [20 , 21] αριθμού 20, 21 εύναι
πρώτοι μεταξύ τουσ,
πρώτου κοινού πολλαπλαςύου δύο για να βρω το ΕΚΠ τουσ
αριθμών, δηλαδό του Ε.Κ.Π. 20 2 21 3 αρκεύ να τουσ
πολλαπλαςιϊςω.
10 2 7 7
5 5 1
1
 20 = 225 21 = 37
 Άρα [20 , 21] = 22357 = 420
7
12/12/2013
Πρόβλημα 2 – Λύςη Πρόβλημα 2 – Απϊντηςη

 Οι δύο δορυφόροι θα ξαναβρεθούν ακριβώσ  Οι δύο δορυφόροι θα ξαναβρεθούν
πϊνω από το Πανεπιςτόμιο Ιωαννύνων μετϊ
από 420 ώρεσ. ακριβώσ πϊνω από το Πανεπιςτόμιο
 Οι 420 ώρεσ πρϋπει να μετατραπούν ςε ημϋρεσ. Ιωαννύνων μετϊ από
◦ 420:24 = 17 και υπόλοιπο 12 2 εβδομάδεσ 3 ημέρεσ και 12 ώρεσ,
 Άρα 420 ώρεσ = 17 ημέρεσ και 12 ώρεσ. δηλαδό:
 Οι 17 ημϋρεσ πρϋπει να μετατραπούν ςε ◦ Δευτέρα ςτισ 3:00 π.μ.
εβδομϊδεσ:
◦ 17:7 = 2 και υπόλοιπο 3
 Άρα 17 ημέρεσ = 2 εβδομάδεσ και 3 ημέρεσ.
8
19/12/2013
Λογικού Σύνδεςμοι
των Μαθηματικών ςύνδεςμοσ
ό όχι Άρνηςη
 ..ό.. (ό και) Εγκλειςτικό Διϊζευξη
10ο Μάθημα
Επανάληψη
 και Σύζευξη
Μαθηματική Λογική  εϊν,...,τότε Συνεπαγωγό
Άρνηςη Άρνηςη
 Βρεύτε τισ αρνόςεισ των προτϊςεων: Προςοχό ςτο νόημα των
1. Σόμερα δεν εύναι Πϋμπτη.
εκφρϊςεων:
2. Ο αριθμόσ εύναι περιττόσ.
3. Το τρύγωνο εύναι ιςοςκελϋσ.  τουλάχιςτον
4. 2x < 4  το πολύ
5. Όλα τα ςτοιχεύα του Α εύναι
μεγαλύτερα του 17.  περιςςότερο από
6. Στο αμφιθϋατρο υπϊρχουν το πολύ 10  λιγότερο από
ϊνδρεσ.
1
19/12/2013
Συνεπαγωγό Συνεπαγωγό
 p: Το ποτόρι περιϋχει βότκα
 p: Με απατϊσ
 q: Υπϊρχει αλκοόλ ςτο ποτόρι
 q: Σε χωρύζω
 pq : Εϊν το ποτόρι περιϋχει βότκα τότε
 p  q: Αν με απατόςεισ θα ςε χωρύςω
υπϊρχει αλκοόλ ςτο ποτόρι
p q pq
p q pq
Α Α Α
Α Α Α
Α Ψ Ψ
Α Ψ Ψ
Ψ Α Α
Ψ Α Α
Ψ Ψ Α
Ψ Ψ Α
Κρυμμϋνεσ ςυνεπαγωγϋσ Σύνθετεσ προτϊςεισ

 Ο βόχασ και ο ϋρωτασ δεν κρύβονται 1. Το ϊθροιςμα των γωνιών κϊθε
 Η εύςοδοσ δεν επιτρϋπεται ςε τριγώνου εύναι 180 μούρεσ και ο ρόμβοσ
εύναι παραλληλόγραμμο.
ανόλικουσ
2. Αν ο 5 εύναι περιττόσ, τότε αν ο 3 εύναι
 Το παραλληλόγραμμο που ϋχει μύα
περιττόσ, ςόμερα εύναι Πϋμπτη.
γωνύα ορθό ονομϊζεται ορθογώνιο. 3. Το 5 διαιρεύ το 15 όταν και μόνο όταν το
6 δεν εύναι περιττόσ.
4. Δεν ιςχύει ότι: το 17 εύναι περιττόσ και το
2 δεν εύναι ϊρτιοσ.
2
19/12/2013

 Να βρεθεύ η τιμό αληθεύασ των Να βρεθεύ η τιμό αληθεύασ τησ πρόταςησ
παρακϊτω προτϊςεων
p  q   p  q   p  q
(7  4)
αν δύνεται ότι:
4  3  8  3
4  3  8  3 1. Η p εύναι αληθόσ, η q αληθόσ
2. Η p εύναι ψευδόσ, η q αληθόσ
2  4  2  4
5  5  5  2  4  7
Άςκηςη Άςκηςη
 Αν η πρόταςη pq εύναι ψευδόσ, να  Καταςκευϊςτε τουσ πύνακεσ αληθεύασ
βρεθεύ η τιμό αληθεύασ τησ πρόταςησ: των ακόλουθων ςύνθετων προτϊςεων:
p  q   p  q
p  q   p  q 
p  q   p  q 
Πότε η πρόταςη pq
εύναι ψευδόσ;
3
19/12/2013
Χρόςιμεσ ταυτολογύεσ (Νόμοι) Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ
p   p Διπλόσ ϊρνηςησ
p  q  q  p 
p  p  Αντύφαςησ
 Αν ϋνα αυτοκύνητο εύναι Ferrari, τότε
εύναι γρόγορο αυτοκύνητο.
p p Συμπληρώματοσ
p  q  q  p Αντιμεταθετικότητασ
p  q   p  q  De Morgan Σύζευξησ Ποια εύναι η ιςοδύναμό τησ πρόταςη;

p  q   p  q  De Morgan Διϊζευξησ
p  q  q  p  Αντιθετοαντιςτροφήσ
Σύνολα
 Κϊθε ςυλλογό αντικειμϋνων που
Περύ ςυνόλων θεωρούνται ωσ μύα ολότητα. Τα
αντικεύμενα αυτϊ εύναι ςαφώσ οριςμϋνα
και μπορούμε να διακρύνουμε για
καθϋνα από αυτϊ αν ανόκει ό όχι ςτο
ςύνολο.
4
19/12/2013
Έννοιεσ Πρϊξεισ ςυνόλων

 Ιςότητα  Ένωςη
 Γνόςιο υποςύνολο  Τομό
 Υποςύνολο  Διαφορϊ
 Δυναμοςύνολο  Συμπλόρωμα
Άςκηςη
 Αν Α = {6, 7, 8, 9} Β = {6, 8, 10} Γ = {5, 7, 9}
βρεύτε τα:
◦ ΑΒ
◦ ΑΒ
◦ (Α – Β)Γ
◦ (ΑΒ)Γ
◦ Β–Γ
5
9/1/2014
Ερμηνεία γραφικών παραςτάςεων

Ειςαγωγή ςτισ βαςικέσ έννοιεσ
των Μαθηματικών
11ο Μάθημα
Επανάληψη
Συναρτήςεισ
Συςτήματα αρίθμηςησ
Ερμηνεία γραφικών παραςτάςεων Γραφικέσ παραςτάςεισ

Ένασ οδηγόσ οδηγεί με 65 χιλιόμετρα την ώρα, όταν
προςπερνάει ένα αυτοκίνητο τησ τροχαίασ, το οποίο μόλισ
ξεκινούςε από ένα ςημείο ςτάθμευςησ τησ εθνικήσ οδού. Ο
οδηγόσ ςηκώνει το πόδι του από το γκάζι και 20
δευτερόλεπτα αργότερα η ταχύτητά του είναι 55
χιλιόμετρα την ώρα. Μετά κρατάει ςταθερή ταχύτητα.
Ύςτερα από 40 δευτερόλεπτα το αυτοκίνητο τησ τροχαίασ
τον προςπερνάει με μεγάλη ταχύτητα. Αναπαραςτήςτε την
κίνηςη των δύο αυτοκινήτων ςτο ίδιο ςύςτημα αξόνων για
τα 60 δευτερόλεπτα που διαρκεί το ςυγκεκριμένο
επειςόδιο. (Οριζόντιοσ άξονασ: χρόνοσ ςε sec, κάθετοσ
άξονασ: ταχύτητα ςε km/h)
Ποιο από τα γραφήματα αναπαριςτά με τον καλύτερο
τρόπο την αλλαγή τησ απόςταςησ μεταξύ των δύο
αυτοκινήτων κατά τη διάρκεια των 60 δευτερολέπτων;
1
9/1/2014
Γραφικέσ παραςτάςεισ
Ένασ οδηγόσ οδηγεί με 65 χιλιόμετρα την ώρα, όταν
Συςτήματα αρίθμηςησ
προςπερνάει ένα αυτοκίνητο τησ τροχαίασ, το οποίο μόλισ
ξεκινούςε από ένα ςημείο ςτάθμευςησ τησ εθνικήσ οδού. Ο
οδηγόσ ςηκώνει το πόδι του από το γκάζι και 20
δευτερόλεπτα αργότερα η ταχύτητά του είναι 55
χιλιόμετρα την ώρα. Μετά κρατάει ςταθερή ταχύτητα.
Ύςτερα από 40 δευτερόλεπτα το αυτοκίνητο τησ τροχαίασ
τον προςπερνάει με μεγάλη ταχύτητα. Αναπαραςτήςτε την
κίνηςη των δύο αυτοκινήτων ςτο ίδιο ςύςτημα αξόνων για
τα 60 δευτερόλεπτα που διαρκεί το ςυγκεκριμένο
επειςόδιο. (Οριζόντιοσ άξονασ: χρόνοσ ςε sec, κάθετοσ
άξονασ: ταχύτητα ςε km/h)
Ποιο από τα γραφήματα αναπαριςτά με τον καλύτερο
τρόπο την αλλαγή τησ απόςταςησ μεταξύ των δύο
αυτοκινήτων κατά τη διάρκεια των 60 δευτερολέπτων;
Άςκηςη Άςκηςη 1
 Βρείτε τον προηγούμενο και τον  Κάντε τισ μετατροπέσ:
επόμενο των αριθμών:
◦ 111112 ◦ 12345  x10
◦ 367 ◦ 628  x10
◦ 445
◦ 10223  x10
◦ 12003
◦ 101100102  x10
2
9/1/2014
Άςκηςη 2 Άςκηςη 3
 Κάντε τισ μετατροπέσ:  Βρείτε το x, αν υπάρχει:
◦ 4510  x2 ◦ 374 + 272 + 57 + 6 = x7
◦ 125610  x5 ◦ 25x + 25x = 51
◦ 99 = 74x
◦ 104x = 41x + 13x
3
16/1/2014

Πρώτοι αριθμού
των Μαθηματικών Θεώρημα
Κϊθε ςύνθετοσ φυςικόσ αριθμόσ
12ο Μϊθημα α > 1 ϋχει ϋνα τουλϊχιςτον
Επανϊληψη πρώτο διαιρϋτη p  α
Διαιρετότητα
Πρώτοι αριθμού Θεμελιώδεσ Θεώρημα τησ Αριθμητικήσ

Πόριςμα Κϊθε ακϋραιοσ αριθμόσ α>1 μπορεύ να
Αν ϋνασ φυςικόσ αριθμόσ α > 1 δεν αναλυθεύ κατϊ ϋνα και μοναδικό τρόπο
διαιρεύται από κανϋνα πρώτο αριθμό ςε γινόμενο πρώτων παραγόντων (αν
p  α τότε ο α εύναι πρώτοσ αριθμόσ. δεν λϊβουμε υπόψη τη διϊταξη).
ϋτςι εξετϊζω αν ϋνασ αριθμόσ εύναι

πρώτοσ ό ςύνθετοσ
1
16/1/2014
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. Εύρεςη Μ.Κ.Δ. – 1οσ τρόποσ

 1οσ τρόποσ:  Βρεύτε τον (130 , 72)
 Παύρνοντασ από τισ πρωτογενεύσ τουσ 1. Αναλύω και τουσ δύο αριθμούσ ςε
αναλύςεισ τουσ κοινούσ παρϊγοντεσ γινόμενο πρώτων παραγόντων
ςτον μικρότερο εκθϋτη. 2. Γρϊφω τουσ κοινούσ παρϊγοντεσ
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. – 1οσ τρόποσ Εύρεςη Μ.Κ.Δ.

 Εύρεςη του (130 , 72)  2οσ τρόποσ:
130 2 72 2
 Εφαρμόζοντασ τον Ευκλεύδειο
65 5 36 2
αλγόριθμο.
13 13 18 2
 Παρϊδειγμα: (2014 , 130)
1 9 3
3 3
1
 130 = 2513
 72 = 2332
 (130 , 72) = 2
2
16/1/2014
Εύρεςη Μ.Κ.Δ. Άςκηςη

 2οσ τρόποσ (Ευκλεύδειοσ αλγόριθμοσ)  Απλοποιόςτε το κλϊςμα:
 2014 = 13015 + 64 5320
7980
 130 = 642 + 2
 64 = 232 + 0  Βρεύτε το ϊθροιςμα:

12 77

 Ο Μ.Κ.Δ. ιςούται με το τελευταύο μη 1855 2650
μηδενικό υπόλοιπο
Ιδιότητεσ ΜΚΔ Εύρεςη ΕΚΠ

 (20 , 35 , 60) = (54 , 57 , 512) = 5(4 , 7 , 12) = 5 1. Με καταγραφό των πολλαπλαςύων
των αριθμών.
 (20 , 35 , 90) = (20 , 35 , 20 + 235) = (20 , 35) = 5
2. Παύρνοντασ από τισ πρωτογενεύσ τουσ
(6 , 10) = 2 επομϋνωσ  ,
6 10 
   (3,5)  1 αναλύςεισ όλουσ τουσ παρϊγοντεσ
2 2 
 (16 , 81) = (24 , 34) = (2 , 3)4 = 14 = 1 ςτον μεγαλύτερο εκθϋτη.
 (4 , 16 , 64) = (22, 42, 82) = (2 , 4 , 8)2 = … 4
 (7 , 21 , 40 , 155) = ((7 , 21) , 40 , 155) =
(7 , 40 , 155) = (7 , (40 , 155)) = (7 , 5) = 1
3
16/1/2014
Εύρεςη Ε.Κ.Π. Ιδιότητεσ ΕΚΠ

 Εύρεςη του [130 , 72] 1. Αν λ0 τότε [λα1,λα2, …,λαν] = λ[α1,α2, …,αν]
130 2 72 2
2. [α , β , γ , δ] = [[α,β] , γ , δ]
65 5 36 2
13 13 18 2 Παραδεύγματα
1 9 3 1. [30 , 270 , 620] =
3 3 [103 , 1027 , 1062] =
1 10[3 , 27 , 62] = …
 130 = 2513 2. [12 , 30 , 40 , 240] =
[[12 , 30] , 40 , 240] =
 72 = 2332
[60 , 40 , 240] =
 [130 , 72] = 2332513 [[60 , 40] , 240] =…
Ιδιότητεσ ΕΚΠ – Παρϊδειγμα Πρόβλημα 1

 Υπολογύςτε το [28 , 56 , 140]  Ο ΜΚΔ δύο αριθμών α και β εύναι το 12
χρηςιμοποιώντασ τισ ιδιότητεσ του ΕΚΠ. και το ΕΚΠ τουσ εύναι το 600. Αν
γνωρύζετε ότι α<β<500 να βρεύτε τα α, β.
4
16/1/2014
Πρόβλημα 1 – Λύςη Πρόβλημα 2

12 2 600 2  Δύο κολυμβητϋσ, ο Τϊκησ και ο Σϊκησ, βουτούν
ταυτόχρονα από τουσ βατόρεσ που βρύςκονται
6 2 300 2 ςτο ϊκρο τησ πιςύνασ που ϋχει το μεγαλύτερο
3 3 150 2 βϊθοσ. Και οι δύο κολυμπούν με ςταθερό
ρυθμό. Ο Τϊκησ χρειϊζεται 84 δευτερόλεπτα για
1 75 3
να διανύςει το μόκοσ από το ϋνα ϊκρο τησ
25 5 πιςύνασ ςτο ϊλλο, ενώ ο Σϊκησ χρειϊζεται 78
5 5 δευτερόλεπτα. Έπειτα από πόςα μόκη θα
 (α , β) = 12 = 223 ξαναςυναντηθούν οι κολυμβητϋσ ςε κϊποιο από
1
 [α , β] = 600 = 23352 τα ϊκρα τησ πιςύνασ; Αυτό η ςυνϊντηςη θα γύνει
 Άρα α = 233 και ςτο ϊκρο τησ πιςύνασ που ϋχει το μεγαλύτερο ό
β = 22352 το μικρότερο βϊθοσ;
Γιατύ δεν μπορεύ να υπϊρχει ϊλλοσ ςυνδυαςμόσ;
Πρόβλημα 3
 Από ϋνα φύλλο MDF διαςτϊςεων
420 χιλ. μόκουσ και 372 χιλ.
πλϊτουσ, θϋλουμε να κόψουμε
τετραγωνϊκια με τϋτοιον τρόπο
ώςτε να μην ϋχουμε καθόλου
περύςςευμα. Πόςο θα εύναι το
εμβαδόν του τετραγώνου; Πόςα
τετραγωνϊκια θα κόψουμε;

Βασικές Έννοιες Των Μαθηματικών Για Το Δημοτικό Θεωρία Και Πράξη Κωνσταντίνος Τάτσης Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Βασικές Έννοιες Των Μαθηματικών Για Το Δημοτικό Θεωρία Και Πράξη Κωνσταντίνος Τάτσης Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Βασικές έννοιες των Μαθηματικών Θεωρία και πράξη

Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ

Περιεχόμενο μαθόματοσ Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

ςυνϊρτηςησ  Ποιεσ οι προαπαιτούμενεσ γνώςεισ;

Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

Σκοπού Μαθηματικών Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό Μαθηματικϊ ςτο δημοτικό

Απλοπούηςη κλϊςματοσ (1) Απλοπούηςη κλϊςματοσ (2)

Απλοπούηςη κλϊςματοσ (3) Λογικό – Ιςτορικό αναδρομό

◦ Κϊθε ευθεύα ϋχει ϊπειρα ςημεύα και εκτεύνεται απεριόριςτα

Λογικό – Ιςτορικό αναδρομό Προτϊςεισ

Ποιεσ εύναι προτϊςεισ;

Πύνακασ αληθοτιμών Λογικού Σύνδεςμοι

Σύζευξη (Εγκλειςτικό) διϊζευξη

Αποκλειςτικό Διϊζευξη Συνεπαγωγό

Κρυμμϋνεσ ςυνεπαγωγϋσ Συνεπαγωγό;

Σύνθετεσ προτϊςεισ Σύνθετεσ προτϊςεισ

Σύνθετεσ προτϊςεισ Σύνθετεσ προτϊςεισ

Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ «Μεταφρϊςεισ»

Λογικού Σύνδεςμοι Άρνηςη

Σύνθετεσ προτϊςεισ Σύνθετεσ προτϊςεισ

περιττόσ και το 5 διαιρεύ το 15. 4  2  5  2  3  5

Σύνθετεσ προτϊςεισ Σύνθετεσ προτϊςεισ

p  q  p  q r  q p  q  p  q r  q

Ταυτολογύεσ – αυτοαντιφϊςεισ Χρόςιμεσ ταυτολογύεσ (Νόμοι)

 τιμό αληθεύασ Α, ονομϊζεται ταυτολογία. p p Συμπληρώματοσ

◦ Εύναι Τρύτη και δεν εύναι Τρύτη. p  q   p  q  De Morgan Διϊζευξησ

Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ

 Αν ςου επιτρϋπεται η εύςοδοσ, τότε εύςαι

Νόμοσ τησ αντιθετοαντιςτροφόσ Άςκηςη

 Αν αβ = 0 τότε α=0 ό β=0.

Πότε η πρόταςη pq

Περύ… λογικόσ Σην κυρύα ό την τύγρη;

 ΢τον ςταθμό μασ η μουςικό δεν

Σην κυρύα ό την τύγρη; Σην κυρύα ό την τύγρη;

Σην κυρύα ό την τύγρη; ΢ύνολα

΢ύνολα Ιςότητα ςυνόλων

Γνόςιο υποςύνολο Τποςύνολο

Δυναμοςύνολο Σομό ςυνόλων

Ένωςη ςυνόλων Διαφορϊ ςυνόλων

΢υμπλόρωμα ςυνόλου Άςκηςη 1

Ειςαγωγό ςτισ βαςικϋσ ϋννοιεσ ΢ύνολα

Έννοιεσ Πρϊξεισ ςυνόλων

Άςκηςη 2 Άςκηςη 2 – Λύςη

Άςκηςη 2 – Λύςη Άςκηςη 3

Άςκηςη 3 – Λύςη Άςκηςη 3 – Λύςη

Άςκηςη 3 – Λύςη Άςκηςη 3 – Λύςη

Διατεταγμϋνο ζεύγοσ Καρτεςιανό γινόμενο ςυνόλων

Καρτεςιανό γινόμενο ςυνόλων Διμελόσ ςχϋςη

Σρόποι αναπαρϊςταςησ Παρϊδειγμα

Πύνακασ διπλόσ ειςόδου Ιδιότητεσ διμελών ςχϋςεων

Ιδιότητεσ διμελών ςχϋςεων ΢χϋςεισ ιςοδυναμύασ

Αν Α το ςύνολο των ανθρώπων μιασ πόλησ

΢χϋςεισ ιςοδυναμύασ ΢χϋςεισ διϊταξησ

΢τοιχεύο του ςυνόλου Α: ανεξάρτητη μεταβλητή

Παρϊδειγμα ςυνϊρτηςησ ΢υνϊρτηςη

Όχι ςυνϊρτηςη Όχι ςυνϊρτηςη

΢υνϊρτηςη 1-1 ΢υνϊρτηςη όχι 1-1

΢υνϊρτηςη 1-1 ΢υνϊρτηςη «επύ»

΢υνϊρτηςη «επύ» ΢υνϊρτηςη μη «επύ»

Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτάσεις

Ποιες είναι προτάσεις;

Λογικοί Σύνδεσμοι Πίνακας αληθοτιμών

Πίνακας αληθοτιμών Πίνακας αληθοτιμών