ალაჰი - ისლამებისთვის უზენაესი ღვთაება

ქააბა - ქალაქი მექაში ( ტაძარი ყველა ისლამის მიმდევარისთვის)

ისლამი მსოფლიო რელიგიებსშორის ყველაზე ახალგაზრდა რელიგიაა რომელიც მე-7 საუკუნეში
ახალი წელთაღრიცხვიტ ჩამოყალიბდა არაბეთის ნ.კ ზე
570 წელი ქალაქ მექაში დაიბადა მუჰამედი რომელმაც დაარსა ისლამი
დაიბადა ხელმოწკლე ვაჭრის ოჯახში ჰაშიმის გვარის. ბავშვობაში სავაჭრო ქარავნებს
დაყვებოდა რის დროსაც ქრისტიან ბერს შეხვდა ( ბაჰირას) რომელმაც მუჰამედში
წინასწარმეტყველის ნიჭი ამოიცნო
ბიბლიაში გაბრიელი ისლამში ჯაბრაელი . და ხილვების შემდეგ დაიწყო ქადაგება მექაში
ამბობდა რომ ალაჰი იყო ქრისტიანების და იუდეველების.
მუსა - მოსე . თავიანთი არსით ალაჰის მოციქულები იყვნენო და ფიქრობდა რომ ხალხი მას
ახალ მესიად ჩათვლიდნენ. ის ქალაქ მექადან მედინაში გადავიდა 622 წელს ( ჰიჯრა) ეს
წელი ითვლება მუსლიმური კალენდრის ათვლის წლად
მუჰამედმა გამოაცხადა რომ ქრისტიანებს და იუდეველებს შორის არანაირი დაპირისპირება
არუნდა ყოფილიყო და ერთმანეთში კარგი დამოკიდებულება უნდა ჰქონოდათ.
ებრაელებმა ის არ აღიარეს მესიად და არმიიღეს მისი რელიგია და ამის გამო მუჰამედმა
ისინი ძალის გამოყენებით გაყარა მედინადან.
მუჰამედის მოციქულების საფუძველი იყო: სასულიერო და საერო სფეროების სრული
განუყოფელობა - თეოკრატიული მმართველება
8 წლის განმავლობაში მოუწია ბრძოლა ქრისტიანებთან და იუდეველებთან და 630 წელს
დაიკავა მედინა და მექა
632 წელს მუჰამედი გარდაიცვალა ქალაქ მედინაში.
=============================================
ყურანი შედგება 114-115 თავისგან . მასში არის ბიბლიიდან და სახარებიდან ზოგიერთი
საკითხი
იუდაიზმი - ებრაელების რელიგია
ყურანის დიდი ნაწილი დიალოგებითაა ჩამოყალიბებული ალაჰსა და მის მოციქულებს შორის.
ისლამი იყოფა ორნაწილად სუნიზმად და შინიზმად.
სუნიტები აღიარებენ პირველ ოთხ ხალიფას
შიიტები ამ ოთხიდან ალის კანონიერებას სცნობენ.
ომარი ოსმანი ალი აბუ-ბაქრი
სუნიტები ოთხხ ხალიფას უჭერდნენ მხარს
სუნიტები თვლიდნენ რომ მუჰამედის სიკვდილის შემდეგ ღმერთთან კონტაქტი გაწყდა
შიიტები თვლიდნენ რომ მუჰამედის სიკვდილის შემდეგ არ შეწყვეტილა კონტაქტი ღმერთთან და
კონტაქტი მისმა მოციქულებმა განაგრძეს.
შიიტები თავიდანვე მხარს უჭერდნენ ალის კანდიდატურას

632 წელს როდესაც მუჰამედი გარდაიცვალა ჩამოყალიბდა არაბთა სახალიფო.

პირველი ხალიფა იყო აბუ ბაქრი მუჰამედის სიმამრი რომელმაც ყველა არაბული ტომი
გააერთიანა
ჯიჰადი - წმინდა ომი ურწმუნოთა წინააღმდეგ
პირველი ბრძოლები სასანიდური წინააღმდეგ და ბიზანტიის წინააღმდეგ
მეორე ხალიფა ომარი ვისი ქალიშვილიც ცოლად ყავდა მუჰამედს.
ირანის მფლობელობაში მყოფი მესოპოტამიის დაკავება და სპარსეთის დედაქალაქის
ქსეტიფონის დაკავება აიღო იერუსალიმი და სირიის პალესტინის და ეგვიპტეს ტერიტორიები
დაიპყრო
მესამე ხალიფა ოსმანი რომელსაც ცოლად მუჰამედის 2 ქალიშვილი ყავდა
მან სრულად დაიმორჩილა ირანი სამხრეთ კავკასიის ნაწილი მათ შორის აღმოსავლეთის
დამორჩილება ჩრდილოეთ აფრიკის დაპყრობა კართაგენამდე
მეოთხე ხალიფა ალი
ფიტნა სამოქალაქო ომი არაბთა სახალიფოში რომელიც ალის უკავშირდება
მიზეზი:
ხალიფა ალიმ უარი განაცხადა მესამე ხალიფას მკვლელობაში მონაწილეთა დასჯაზე.
მოავია ალის ერთ-ერთი მოწინააღმდეგე. სირიის პროვინციის მმართველი ვინც დაუპირისპირდა
ალის
656 წელი - აქლემის ბრძოლა ( ხალიფა ალის და მოავიას არმია)
ხალიფა ალი დამარცხდა და მოავია გახდა ახალი ხალიფა
ალი მოკლეს და მისი ვაჟი იყო დროებითი მმართველი მაგრამ მოავიამ დაამხო.
პირველ ოთხ ხალიფას უწოდებენ რაშიდუნებს
ხალიფა მოავიამ
შექმნა უძლიერესი საზღვაო ფლოტი , სახალიფოს დედაქალაქი მექადან დამასკოში გადაიტანა
და 634-680 წლებში რამდენჯერმე სცადა კონსტანტინეპოლის აღება . თუმცა ბერძნებს
ზარბაზნები ჰქონდათ და მოავიას ფლოტის დიდი ნაწილი გაანადგურეს
ხალიფას თანამდებობა მემკვიდრეობით წოდებად აქცია. არაბთა ტერიტორიაში შევიდა
ავღანეთი
მურვაან მე-2 მურვან ყრუ მოავიას წარმომადგენელი
711-718 წლებში არაბები ცდილობდნენ პირენიის ნახევარკუნძულის დაპყრობას ( ესპანეთის
და პორტუგალიის)
732 წელს მოხდა პუატიეს ბრძოლა . გადამწყვეტი ბრძოლა არაბებს და ფრანკებს შორის სადაც
ფრანკებმა გაიმარჯვეს
კარლოს მარტელი რომელმაც შეაჩერა არაბების ლაშქრობა ევროპაში .
რეკონკისტა - ესპანელი ხალხის ბრძოლა არაბი დამპყრობელბის წინააღმდეგ.

არაბთა ბატონობა საქართველოში

652 წელს არაბებმა დაიპყრეს სომხეთი
654 წელს ილაშქრეს საქართველოში მეფე სტეფანოზ მე-2 . ჰაბიბ იბ მასლამი არაბთა
მმართველი და სტეფანოზმა მას შესთავაზა ზავი . არაბთა და ქართველთა შორის დაიდო
დაცვის სიგელი
რაც გულისხმობდა ,რომ ქართველები გადაიხდიდნენ სულადობრივ გადასახადს.
ქართველებს ეკრძალებოდათ ოჯახების გაერთიანება
ასევე ქართველებს ეკრძალებოდათ ისლამის მიმდევარი ხალხის წინააღმდეგ ბრძოლა
686 წელი შეთანხმება ბიზანტიას და არაბებს შორის .
ამ შეთანხმებით ქართლს და ალბანეთის ტერიტორიაზე აღებულ გადასახადებს ( ხარკს )
იყოფდნენ შუაზე
702 წელს არაბებმა შეძლეს მთელი კავკასიის დამორჩილება
730 წელს ქართლში შემოდის ხაზართა დიდი ჯარი რომელიც უპირისპირდება არაბებს
735 წელს არაბები ქართველების და ხაზარების წინააღმდეგ გამოგზავნიან მურვან ყრუს
რომელმაც მთელი ქართლი ააოხრა და უნდოდა სტეფანოზ მე-3 ის შეპყრობა და გზაში ყველა
ციხე აიღო გარდა ანაკოფიისა.
მურვან ყრუ ბრუნდება სახალიფოში და ამის შემდეგ 744 წელს გახდება ხალიფა
არაბთა ბატონობის შედეგები
ჯიზია - სულადობრივი გადასახადი
ხარაჯა - მიწაზე გადასახადი
ქართლში დაჯდა ამირა რომელსაც ერისმთავარი ექვემდებარებოდა
სერგი ბარნუკის ძე ლაზიკის მმართველი რომელსაც ბიზანტიელებმა უწოდეს პატრიკოსის
წოდება. აუჯანყდება ბიზანტიელებს და გადავა არაბების მხარეს
არაბები უფრო ტოლერანტები იყვნენ დაპყრობილების მიმართ. სპარსელები კი მოითხოვდნენ
რელიგიის შეცვლას
არაბები ისლამის გავრცელებასთან ერთად დაპყრობილ ტერიტორიებზე ახერხებდნენ
ასიმილაციას და მშობლიური ენები ჩაანაცვლა არაბულმა .
მე9 საუკუნის ბოლოს იწყება არაბთა სახალიფოს დაშლა