‫مور و پالر درناوى كوئ‬

‫( او ستا د رب قطعً امر دى چې ٌواځې دهغه عبادت وکړئ‬

‫او له مور وپالر سره ښېګڼه اودهغوى خدمت وکړئ‪[ ).‬‬
‫القرآن]‬
‫لوى خداى جل جالله چې د بندګانو څومره حقوق بٌان کړي‬
‫دي په هغوى کې ٌې له ټولو نه دمخه د مور اوپالر حقوق ٌاد‬
‫کړي دي‪،‬اوداځكه چې موږ ته واښاٌې چې له مور اوپالر‬
‫څخه زٌات بل هېڅوک هم ددومره ددرنښت اودرناوي وړ نه‬
‫دي‪ .‬هللا جل جالله د مور اوپالر سره دښېګڼې كولو‬
‫الرښوونه كوي اوددې له پاره ٌې دلوٌو اجرونو وعدې هم‬
‫کړې دي‪ ،‬اوله هغوى سره د ښېګڼې اوښه چلند اودهغوى د‬
‫خدمت کولو سره هللا تعالى د بې شمېره نٌکٌو او بدلې ورکولو‬
‫وعده کړې ‪.‬‬
‫په قرآن کرٌم کې هللا جل جالله د ( بنً اسرائٌل ) په سورت‬
‫كې دتوحٌد او عبادت سره ٌوځاى د مور وپالر د حق‬
‫پرخاى كولو الرښوونه كوي او فرماًٌ‪ ( :‬او ستا درب‬
‫الزمً امر دى چې ٌواځې دهغه عبادت وکړه‪ ،‬له مور وپالر‬
‫سره ښه چلند اودهغوى خدمت وکړه )‬
‫حضرت محمد صلى هللا علٌه وسلم له موراوپالر سره ښه‬
‫چلند له نوروټولوحقوقودمخه ٌادوي او په دې اړه دده صلى‬
‫هللا علٌه وسلم دٌوه حدٌث شرٌف مطلب داسې دى‪:‬‬
 ‫( د هللا خوښً اوخوشالً د پالر په خوښً کې نغښتې ده اود‬
‫هللا جل جالله خفګان د پالر په خفګان کې ده‪[ .‬ترمذى]‬
‫له حضرت عبدهللا بن عمر رضى هللا عنهما څخه رواٌت دى‬
‫چې نبً کرٌم صلى هللا علٌه وسلم فرماًٌ‪ ( :‬د هللا جل جالله‬
‫خوښً دمور وپالر په خوښً کې اودهغه جل جالله خفګان‬
‫دمور وپالر په خفګان کې نغښتېى دى‪.‬‬
‫پ رڼاکې دا خبره‬
‫د پورتنٌو مبارکو آٌاتونو او احادٌثو ه‬
‫دڅېړنې وړ ده چې د هللا جل جالله له لوري له موروپالر‬
‫سره ښېګڼه ٌې له توحٌد سره ٌوځاى ٌاد کړې ده‪ٌ ،‬عنې پر هللا‬
‫جل جالله اٌمان او له مور وپالر سره ښېګڼه کول ګواکې د‬
‫توحٌد اوٌووالً باندې له اقرار کولو وروسته تر ټولو ستره‬
‫ذمه واري ده ‪.‬‬
‫کري صلى هللا علٌه وسلم د مبارکو ارشاداتو په رڼاکې‬
‫د نبً م‬
‫دا خبره ښکاره شوه چې هللا جل جالله خپله خوښً دمور‬
‫اوپالر له خوښً سره ٌوځاى کړې ده‪.‬‬
‫دلته دٌوې بارٌکً خبرې ښکاره کول ډېر زٌات ضروري‬
‫دي اوهغه داچې انسان د مور اوپالر په خفه کولو او خبرې‬
‫نه منلو سره انسان د دوو ګناوو مرتکب ګرځً ٌوداچې مور‬
‫اوپالر ٌې خفه کړل اوبله داچې د خداى جل جالله امر ٌې‬
‫ترپښو الندې کړ نو له دې امله دٌوه مسلمان په ډول پرمونږ‬
‫باندې الزمه ده چې له خپل مور اوپالر سره له ډېروښو‬
 ‫اخالقو څخه کار واخلو اوهغه څه باٌد وکړو چې ددوى‬
‫دخوښً سبب وګرځً اوله دې سره سره هغه څه باٌد وکړى‬
‫شً چې په هغې سره ددوى دعاګانې الس ته راوړو او آٌنده‬
‫مو پرې روښانه شً‪ .‬د هغوى خدمت وکړو‪ ،‬په هر شرعً‬
‫حکم کې ٌې پوره متابعت وکړو‪ ،‬د هغې په په ځاى کولو کې‬
‫سستً او تمبلً ونه کړو‪ ،‬څو چې د قٌامت په ورځ د هللا رب‬
‫العزت په وړاندې له سترې شرمندګً څخه خالص شو‪.‬‬
‫په مونږ چې دمور اوپالر کومې لورٌنې دي اوهمدا راز ٌې‬
‫زمونږ دښوونې او روزنې له پاره څومره سختې شٌبې په‬
‫ځان ګاللً او تېرې کړي دي؛ په دې ټولو مونږ اوتاسې‬
‫پوهٌږو‪ ،‬نو که له دې سره سره هم کوم کمبخته او کم برخې‬
‫انسان د موروپالر حقوق اودهغوى اړتٌاوې نه پوره کوي‪،‬‬
‫هغوى ته ( خداى مه کړه ) ضرر رسوي نوپه حقٌقت کې‬
‫دغه بدمرغه بخته اوالد د اٌمان له رښتونً دولت او رڼا څخه‬
‫محرومه او بې برخې دى‪.‬‬
‫په دې اړه ګڼ شمېر احادٌث مبارک شته چې دمور وپالر د‬
‫زړه دساتنې اودهغوى دخدمت دکولو امر او همداراز هڅونه‬
‫پکې شوې ده‪ .‬حضرت محمد مصطفى صلى هللا علٌه وسلم‬
‫واًٌ چې‪ :‬که د مور وپالر ٌو نامنلى زوى لمونځونه کوي‪،‬‬
‫روژې نٌسً‪ ،‬نورې نٌکۍ کوي لنډه داچې د ښو کارونو له‬
‫امله دى ٌوې ځانګړې مرتبې ته ورسٌږي‪ ،‬خو که دى په‬
‫داسې حالت کې له دې دنٌا څخه والړ شً چې مور وپالر ٌې‬
 ‫ورڅخه خفه وي نو دقٌامت په ورځ به له هللا جل جالله سره‬
‫په داسې حالت کې مخامخ کېږي چې هغه به ورته سخت په‬
‫غصه وي ‪.‬‬
‫په ٌوه بل ځاى کې نبً کرٌم صلى هللا علٌه وسلم فرماًٌ‪ :‬چې‬
‫دنامنلً اوالد اود شٌطان ترمنځ په دوزخ کې ٌواځې اوٌواځې‬
‫ٌوه درجه توپٌر دى‪ .‬مطلب داچې دى په دوزخ کې دشًطان‬
‫له ملګرو څخه دى‪.‬‬
‫ٌو سړى د حضرت محمد صلى هللا علٌه وسلم په خدمت کې‬
‫حاضر شو اوترې وٌې پوښتل چې ‪:‬آٌا مور اوپالر په خپل‬
‫اوالد باندې څه حقوق لري؟‬
‫نبً علٌه السالم ورته وفرماٌل‪ :‬هغه دواړه ٌا ستا له پاره‬
‫جنت اوٌاهم دوزخ کېدالى شً‪.‬‬
‫که چېرې مونږ دخپل ژوند موخه دا وګرځوو چې تل دخپل‬
‫مور او پالر خدمت وکړو‪ ،‬دهغوى خبره ومنو او هغوى پوره‬
‫هوسا او آرام وساتو نوبٌا به مو انشاء هللا مور او پالر هم‬
‫خوشاله ساتلً وي او ورسره به مو هللا تعالى جل جالله هم له‬
‫ځانه خوشاله کړى وي‪.‬‬
‫له دې څخه وروسته کېداى شً چې جنت زمونږ په برخه‬
‫شً اوکه خداى مه کړه د خپلې کمبختۍ له امله هغوى ته‬
‫زٌان او ضرر ورسوو‪ٌ ،‬ادهغوى زړونه خفه کړو‪ ،‬دهغوى‬
 ‫دحقوقو پوره پوره خٌال ونه ساتو نوباٌد پوه شو چې بٌا نو‬
‫دوزخ ددغسې بې برخې خلکو الر څاري‪،‬د ٌادونې وړ ده‬
‫چې باٌد هللا ته توبه وباسو اود مور او پالر د خوشاله ساتلو‬
‫پوره تابٌا وکړو‪.‬‬
‫هللا جل جالله فرماًٌ‪ ( :‬مونږ انسان ته له خپل مور او پالر‬
‫سره د ښېګڼې امر کړى دى نوتاسې له دوى سره ښه کوئ‪).‬‬
‫ګران پٌغمبر صلى هللا علٌه وسلم واًٌ چې‪ :‬څوک د مور‬
‫اوپالر خبره نه منً اونافرمانً ٌې کوي ګواکې ده په حقٌقت‬
‫کې د هللا اودهغه د رسول خبره نه ده منلې اودهغوى نافرمانً‬
‫ٌې کړې ده‪.‬‬
‫که له مونږ څخه خداى مه کړه دمور اوپالر دقدردانۍ په اړه‬
‫کومه غلطً شوي وي نوښه بلکې ضرور داده چې زر‬
‫ترزره له هللا جل جالله څخه دهغې ګناه بښنه وغواړو اودوى‬
‫بېرته خوشاله کړو‪.‬‬
‫هللا جل جالله فرماًٌ‪ ( :‬بې شکه هللا تعالى توبه اٌستونکً‬
‫خوښوي) ‪.‬‬
‫په حقٌقت کې مور اوپالر د هللا تعالى له لوري ډېر لوى‬
‫رحمت او نعمت ده‪ ،‬دا زمونږ ذمه واري ده چې ددوى خدمت‬
‫په خپل ځان فرض وګڼو اوله هغوى سره ډېره ښه معامله او‬
‫راشه درشه ولرو‪،‬څو چې هللا تعالى هم له مونږ سره د رحم‬
 ‫او کرم معامله وکړي اود حساب وکتاب په مٌدان کې مو د‬
‫خوږ نبً کرٌم صلى هللا علٌه وسلم شفاعت او سپارښتنه په‬
‫برخه شً‪.‬‬
‫په پاى کې دا دعا کوو چې هللا تعالى دې د مسلمان امت هر‬
‫وګړي ته ددې خبرې توفٌق ورکړي چې له خپل مور اوپالر‬
‫سره ښه چلند وکړي اودهغوى د حقوقو ساتونکً اودهغوى‬
‫منونکً مو وګرځوي اوخداى مو دې ددوى په اړه له‬
‫نافرمانً او سرکشً څخه وساتً ‪.‬آمٌن‬

‫دښځې اوخاوند حقوق‬

‫داسالم څخه دمخه مېرمنې دخپلوروا حقوقو څخه محرومې‬

‫اوبې برخې کول او ډول ډول ظلمونه پرې کول په ټولو‬
‫ادٌانوکې مذهبً حٌثٌت درلود‪ٌ ،‬واځې اسالم هغه مذهب دى‬
‫پ مٌړونو الزم اوفرض بللً دي ‪.‬؛‬ ‫چې دمېرمنوحقوق ٌې ه‬
‫خوداچې مسلمانانوداسالم الرښونې شاته غورځولً اوپه ځاى‬
‫ٌې دنورو بې دٌنه خلکوالر خپله کړې ؛ نوله ټولنې نٌولې بٌا‬
‫ترکورنۍ پورې ‪،‬پرٌشانً‪،‬عدم اطمنان‪،‬جنګونه اوبې اتفاقً‬
‫وروستً پړاؤ ته رسٌدلې دي‪،‬هره کورنۍ چې ګورې له‬
‫پرٌشانً اوبې اتفاقً څخه سرټکوي ‪ ،‬ددې ټولو پرٌشانٌو‬
 ‫مخنٌوى ٌواځې اوٌواځې په اسالمً الرښوونوباندې عمل‬
‫کول دي اوبس ‪.‬‬
‫داسالم پوهانو دنوروګڼوحکمونوپه څٌردښځې اوخاوند‬
‫دحقوقولپاره ځانګړي بابونه اورسالې لٌکلې دي اودهرٌوه له‬
‫پاره ٌې خپل ‪-‬خپل حدود ټاکلً دي ‪،‬که چېرته هرٌوٌې په‬
‫خپلوحدودوکې وچلٌږي ‪ ،‬نونه ٌواځې داچې داکورنۍ به له‬
‫ډٌرو بدبختٌوخالصى شً ‪ ،‬بلکې همدا کورنۍ به‬
‫نوروډٌروکورنٌو ته دالرښوونې اوهداٌت سبب وګرځً ‪.‬‬
‫ښځه هم مور ده ‪ ،‬هم لور‪ ،‬هم مېرمن او هم استاذه‪.‬‬

‫که دې ته وګوروچې مورده‪ ،‬نوٌوه لوٌه مهربانه هستً ده‪.‬‬

‫اوکه دې ته وګورو چې لورده‪ ،‬نوبٌا فرمانبرداره خدمتګاره‬
‫ده ‪ .‬اوکه دې ته وګورو چې مېرمن ده‪ ،‬نودژوند وفاداره‬
‫ملګرې ده ‪ ،‬اوکه دې ته وګورو چې دهرانسان لومړنۍ زده‬
‫کړي ددې په غٌږکې کٌږي ‪،‬نوبٌا مشفقه اوخواري کښه‬
‫استاده هم ده ‪.‬‬
‫په دې باٌدپو شو چې دښځې او خاوند داسې نه شلٌدونکى‬
‫ژوند دى چې دعمر ترپاٌه پورې به دوام لري‪ ،‬که چېرته د‬
‫دوى دواړو زړونه سره نږدې وي ‪،‬نوله دې نه بل لوى نعمت‬
‫نشته ‪ ،‬اوکه چېرته د دوى په زړونوکې څه فرق راشً‪ ،‬نوله‬
‫دې نه بل لوى مصٌبت نشته ‪ ،‬نوچې څومره کٌداى شً ٌوبل‬
‫واخلً‪،‬پ‬
‫ه‬ ‫باٌد له زغم‪،‬صبر‪ ،‬درګذر اوحوصلې نه کار‬
‫ځانګړي ډول مېرمنوته پکار ده چې دخپلو خاوندانو زړونه‬
‫خپل کړي ‪ ،‬ددوى دتابع کولو اسانه الره‪ ،‬ورٌن تندى‬
‫اوتابعداري ده ‪ .‬له دوى سره کٌنه اوغصه به لوٌه غلطً‬
‫اوناپوهً وي ‪.‬‬

‫ځٌنې بې غوره اوغافلې مېرمنې داسې کارونه وکړي چې په‬

‫هغه سره دخاوند زړه خفه اوآزار شً ‪ ،‬هللا اکبر! دٌوعام‬
‫مسلمان په زړه آزارولو سره خداى جل جالله دومره زٌات‬
‫خفه کٌږي چې عرش په لړزېدو شً ‪ ،‬درسول هللا صلى هللا‬
‫علٌه وسلم حدٌث مبارک دى چى ‪ :‬قلب المؤمن عرش‬
‫الرحمن) دمسلمان زړه دهللا جل جال له عرش دى ‪ ،‬کله چې‬
‫مسلمان نارٌنه دٌوې مسلمانې مېرمنې خاوند شً ‪ ،‬بٌا خوٌې‬
‫ډٌرزٌات خٌال ساتل پکار دي‪ .‬ځکه چې ٌوځل خفګان رامنځ‬
‫ته شً بٌا چې څومره معذرتونه اوعذرخواهً وشً‪ ،‬هغه‬
‫زړه مېنه نه پٌداکٌږي ‪،‬نوله اول نه متوجه کېدل پکار دي‪،‬‬
‫ترڅو هللا (جل جال له) اورسول هللا (صلى هللا علٌه وسلم)‬
‫راضً اودٌن اودنٌا مودواړه برابر شً ‪.‬‬
‫لومړى ‪ :‬پرښځې دخاوندحقونه‪:‬‬

‫نٌکو اوهوښٌارو مېرمنو ته خودڅه وٌلو ضرورت نه وي‪،‬‬

‫هغوى په خپله په ښه اوبد پوهٌږي‪ ،‬خوددې له پاره چې‬
‫دخاوند اومېرمنې ژوند دقرانکرٌم اورسول هللا صلى هللا علٌه‬
‫وسلم له الرښوونو سره برابر وي ‪،‬نو پرٌو بل باندې‬
‫دحقوقوبٌانول ٌې دقرانکرٌم اواحادٌثو په رڼا اړٌن ښکاري ‪.‬‬
‫لوى اومهربان خداى جل جالله فرماًٌ ‪ :‬فالصالحات قانتات‬
‫حافظات للغٌب بماحفظ هللا [سورة النساء پنځمه پاره ]‬
‫ژباړه ‪ :‬نٌکې مېرمنې (دخاوند)تابعدارې وي‪ ،‬اودخاوند په‬
‫نشتوالً کې (دهغو دحقوقو) ساتنه کوي ‪.‬‬
‫ددې نوره تشرٌح داده چې لوى خداى جل جالله په دې‬
‫لنډوټکوکې دنٌکو اوپاکو مېرمنودعاداتو اوخوٌونونښې‬
‫اوصفات بٌان کړې دي‪،‬داچې نٌکې اوپاکې مېرمنې هغه دي‬
‫چې دخپلو خاوندانو حاکمٌت په سرسترګو منً اودزړه په‬
‫مٌنه دهغوى تابعداري کوي ‪ ،‬اودهغوى په نه شتون کې هم‬
‫دخپل ځان اوابرو اوددوى دمالونو ساتنه کوي ‪.‬‬
‫ددې مطلب دادى چې دخپل عصمت اوعفت‪ ،‬دخاوند‬
‫دکوراومال ساتنه‪ ،‬چې په کورنً ژوندکې له ټولونه اهم اوله‬
‫هرڅه نه وړاندې دى ‪ ،‬په عملً کولوکې ٌې دنارٌنه شتوالى‬
‫اونشتوالى‪،‬برابر وي ‪.‬‬
‫داسې نه چې دخاوند په موجودتٌا کې دهغوى ساتنه‬
‫کوي‪،‬دهغوى په وړاندې عاجزې او همدر دي ښکاره کوي‬
‫؛خوچې کله دخاوند له سترګو پناشً نوبٌا ٌې پروانه لري او‬
‫دمٌړه عٌبونه بٌانوي‪ ،‬اودهغه له ټولوښېکڼو څخه سترګې‬
‫پټوي‪ .‬لکه چې په ٌو حدٌث شرٌف کې راځې چې ځٌنې‬
‫ناشکره مېرمنې داسې وي چې که مېړه (خاوند) ٌې ټول‬
 ‫وخت ددې له خوښې سره سم ژوند تٌروي ؛خوکه ٌوکار هم‬
‫ددې له خوښې نه پرته ترسره کړي نو داواًٌ ‪ :‬وهللا ماراٌت‬
‫خٌرا منک قط) په خداى قسم چې ماله تانه ټول ژوند خٌرنه‬
‫ده لٌدلى‪( .‬هللا دې موږ وساتې)‬
‫حضرت امام غزالً رحمه هللا واًٌ چې ‪ :‬دشرٌعت له نظره‬
‫نٌکې اودٌنداره مېرمنې هغه دي چې دخپلو کورونوپه‬
‫جوړولو‪،‬دخپل مال په ساتنه اودځان اواوالد په اصالح کې‬
‫مشغولې وي ‪.‬‬
‫نبوي احادٌث ‪:‬‬

‫لومړى حدٌث ‪ :‬دحضرت ابوهرٌره رضى هللا تعالى عنه څخه‬

‫رواٌت دى چې له رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم نه چاپوښتنه‬
‫وکړه ‪ٌ :‬ارسول هللا ! کومې ښځې غوره دي؟ رسول هللا صلى‬
‫رماٌل‪:‬خٌرنسائکم التى اذا نظر الٌها‬
‫هللا علٌه وسلم ورته وف‬
‫زوجها سرته‪ ،‬واذا امرها اطاعته‪ ،‬واذا غاب عنها حفظته فى‬
‫نفسها وماله‪[ .‬مشکوة صفحه ‪] ٣٠٢‬‬
‫ژباړه ‪ :‬هغه مېرمنې (غوره دي) چې خاوندٌې ورته وګوري‬
‫خوشحاله ٌې کړي ‪،‬اوچې کله دکوم شً امر ورته وکړي‪،‬‬
‫هغه ترسره کړي اوخبرٌې ومنې‪ ،‬او په مال اوناموس کې‬
‫ٌې خٌانت نه کوي ‪.‬‬
‫دوهم حدٌث ‪ :‬بل ځاى کې دحضرت ام سلمې رضى هللا‬
‫تعالى عنها څخه رواٌت دى چې رسول هللا صلى هللا علٌه‬
 ‫وسلم وفرماٌل‪ :‬اٌما امراة ماتت وزوجها عنها راض دخلت‬
‫الجنة‪ .‬وراه الترمذي)[ مشکوة ‪]٣٠٣‬‬
‫که ٌوه ښځه په داسې حال کې مړه شً ‪،‬چې مٌړه(خاوند) ٌې‬
‫ورنه خوشحاله اوراضً وي‪ ،‬نو جنت ته به داخلٌږي‪.‬‬
‫درٌم حدٌث ‪ :‬په بل ځاى کې له حضرت ابوهرٌره رضى هللا‬
‫تعالى عنه نه رواٌت دى چې رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم‬
‫وفرماٌل‪ :‬اذا دعا الرجل امراته الى فراشه فابت فبات‬
‫غضبان‪ ،‬لعنهاالمالئکة حتى تصبح ‪ .‬متفق علٌه) [مشکوة‬
‫‪] ٣٠٢‬‬
‫ژباړه ‪ :‬کله چې خاوند خپله مېرمن بسترې ته وروغواړي او‬
‫هغه انکار وکړي اوسړى ناراضه شپه سباکړي ‪ ،‬نوترسهاره‬
‫مالئکې په دغه مېرمنې لعنت واًٌ ‪.‬‬
‫څلورم حدٌث ‪ :‬وعن جابر رضى هللا تعالى عنه قال‪ :‬قال‬
‫رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم ثالثة الٌقبل لهم صالة‬
‫والتصعدلهم حسنة ‪ :‬العبد االبق‪ ،‬حتى ٌرجع الى موالٌه‪ ،‬فٌضع‬
‫ٌده فى اٌدٌهم‪ .‬والمراة الساخط علٌها زوجها‪ .‬والسکران حتى‬
‫ٌصح ‪ (.‬رواه البٌهقً) [ مشکوة ‪] ٣٠٥‬‬
‫ژباړه له حضرت جابر رضى هللا تعالى عنه رواٌت ده چې‬
‫رسول هللا صلى علٌه وسلم وفرماٌل‪ :‬د درٌوکسانو‬
‫لمونځونه‪،‬نه قبلٌږي اونه ٌې صدقه قبلٌږي ‪:‬‬
‫‪- ١‬دتښتٌدلً غالم‪ ،‬ترڅو چې بٌرته را ونه ګرځً‪.‬‬
‫‪- ٢‬هغه مېرمن ‪ ،‬چې خاوند ورنه خفه وي ‪.‬‬
‫‪- ٣‬نشه ًٌ چې ترڅوٌې ختمه نه شً ‪.‬‬
 ‫پنځم حدٌث ‪ :‬له حضرت انس رضى هللا تعالى عنه څخه‬
‫رواٌت دى چې رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم وفرماٌل‪:‬‬
‫المراة اذا صلت خمسها وصامت شهرها واحصنت فرجها‬
‫واطاعت بعلها فلتدخل من اى ابواب الجنة شاءت‪ .‬رواه ابو‬
‫نعٌم) [ مشکوة ‪] ٣٠٣‬‬
‫ژباړه ‪ :‬کومه مېرمن چې پنځه وخته لمونځ کوي‪،‬درمضان‬
‫روژې نېسې‪ ،‬دخپلې شرمګاه ساتنه کوي‪ ،‬اودخپل خاوند‬
‫خبره منً‪ ،‬نوله کومې دروازې دجنت چې ٌې خوښوي داخله‬
‫دي شً ‪.‬‬
‫شپږم حدٌث ‪ :‬عن عبدهللا بن مسعودقال‪ :‬قال رسول هللا صلى‬
‫هللا علٌه وسلم اقرب ماتکون المراة من وجه ربها‪ ،‬اذاکانت فى‬
‫خدمت زوجها )‬
‫ژباړه ‪ :‬حضرت عبدهللا بن مسعودرضى هللا تعالى عنه واٌې‬
‫چې رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم وفرماٌل‪ :‬هللا تعالى جل‬
‫جال له ته دښځې لپاره‪ ،‬دډېر نږ دٌوالً وخت هغه دى چې‬
‫کله دا دخپل خاوند په خدمت کې لګٌاوي ‪.‬‬
‫اووم حدٌث ‪ :‬له حضرت عائشې رضى هللا تعالى عنها څخه‬
‫په اوږده حدٌث کې داراوٌت راغلى دى چې‪ :‬رسول هللا صلى‬
‫هللا علٌه وسلم وفرماٌل‪ :‬لوکنت امرا احدا ان ٌسجد الحد امرت‬
‫المراة ان ٌسجد لزوجها‪ .‬رواه احمد[ مشکوة ‪٣٠٥‬مخ] په دې‬
‫اوږ د حدٌث شرٌف کې راغلې چې مهاجر اوانصار صحابه‬
‫کرام (رضى هللا تعالى عنهم ) والړؤ چې ٌوه اوښه راغله‬
‫اوحضرت نبً کرٌم صلى هللا علٌه وسلم ته ٌې سجده وکړه‪،‬‬
‫صحابۀ کرامو (رضى هللا تعالى عنهم ) عرض وکړو ٌارسول‬
‫هللا ! مونږګوروچې تاته حٌوانات اوونې سجدې کوي‬
‫‪،‬نومونږ ته هم اجازه وکړه چې تاته سجده وکړو‪ ،‬رسول هللا‬
‫صلى هللا علٌه وسلم ورته ووٌل ‪ :‬تاسوخپل رب ته سجده‬
‫اوعبادت وکړئ اودخپل ورور(حضرت رسول هللا صلى هللا‬
‫علٌه وسلم) عزت کوئ‪ .‬که ماچاته له خداٌه پرته دسجدې‬
‫حکم کولى نومابه مېرمنې ته حکم کړى و چې خپل مېړه‬
‫(خاوند) ته سجده وکړې‪.‬‬
‫اوپه ٌورواٌت کې داسې راغلې دي ‪ :‬المرت النساء ان‬
‫ٌسجدن الزواجهن ‪،‬بما جعل هللا علٌهن من حق ‪ .‬رواه‬
‫ابوداود‪ [.‬مشکوة ‪٢٠٤‬مخ ]‬
‫ٌعنې ‪:‬نومابه مېرمنوته حکم کړى و چې دوى خپلو مېړونوته‬
‫سجدې وکړي ‪ ،‬دهغو حقوقو له وجې چې خداى جال جالله‬
‫په دوى باندې اٌښً کړې دي ‪.‬‬
‫اتم حدٌث ‪ :‬وعن ابى هرٌره رضى هللا تعالى عنه قال‪ :‬قال‬
‫رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم المراة راعٌة على بٌت زوجها‬
‫ومسؤلة‪ [ .‬بخاري ]‬
‫ژباړه‪ :‬مېرمن دمٌړه (خاوند) دکور ساتندوٌه ده اوله همدې نه‬
‫به ٌې دکور په هکله پوښتنه کٌږي ‪.‬‬
‫لسم حدٌث ‪ :‬له حضرت انس رضى هللا تعالى عنه څخه‬
‫رواٌت دى چې رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم وفرماٌل‪:‬‬
‫اذاخرجت المراة من بٌتها وزوجها کاره ‪،‬لعنها کل ملک فى‬
‫السماء وکل شٌئ مرت علٌه ‪ ،‬غٌرالجن واالنس‪ ،‬حتى ٌرجع ‪.‬‬
 ‫[کشف الغمه ]‬
‫ژباړه ‪ :‬کله چې کومه مٌرمن دمېړه له اجازې پرته له کوره‬
‫ووزي‪ ،‬نوداسمان هرمالئکه اوپه هرهغه شً چې تٌرٌږي ‪،‬‬
‫په دې باندې به لعنت واًٌ‪،‬ترهغوچې بٌرته کورته راشً ‪.. .‬‬
‫دمېرمنې حقوق‬

‫لوى اومهربان خداى جل جال له فرماًٌ ‪:‬‬

‫وعاشروهن بالمعروف[ )سورة النساء ‪٤‬سپاره‪ ،‬اٌت ‪( ]١٩‬په‬
‫ځانګړي ډول دهغو ښځو سره چې ستاسو مېرمنې دي) حسن‬
‫سلوک اوښه روٌه کوئ‪.‬‬
‫په ٌوبل ځاى کې هللا جل جال له فرماًٌ ‪ :‬والصاحب بالجنب‬
‫[ )سورت نساء پنځمه پاره‪٣٦ :‬اٌت ]‬
‫ژباړه ‪ :‬اودهم مجلس (مېړه ) سره هم ښه خوى اونٌک سلوک‬
‫کوي ‪.‬‬
‫نبوي احادٌث‬

‫لومړى حدٌث‪:‬‬
‫عن ابى هرٌره رضى هللا تعالى عنه قال ‪ :‬قال رسول هللا‬
‫صلى هللا علٌه وسلم ‪ :‬اکمل المؤمٌن اٌمانا احسنهم‬
‫خلقاً‪،‬وخٌارکم خٌارکم لنسائکم ‪ .‬رواه الترمذي‪ .‬وقال هذا‬
 ‫حدٌث حسن صحٌح [ ‪ .‬مشکوة ‪] ٣٠٤‬‬
‫ژباړه ‪ :‬کامل مومنان هغه دي چې دهغوى اخالق ښۀ اونٌک‬
‫وي‪ ،‬په تاسوکې غوره هغه دي ‪ ،‬چې خپلومېرمنو ته غوره‬
‫وي ‪.‬‬
‫دوٌم حدٌث‪:‬‬
‫عن ابى هرٌره رضى هللا تعالى عنه قال ‪ :‬قال رسول هللا‬
‫صلى هللا علٌه وسلم استوصوا بالنساء خٌرا ‪ ) .....‬متفق علٌه‬
‫‪ [ .‬مشکوة ‪٣٠٢‬مخ ]‬
‫ژباړه ‪ :‬زه تاسوته دمېرمنو په هکله دخٌروصٌت کوم‬
‫؛نوتاسوددې په هکله زما وصٌت قبول کړئ ‪.‬‬
‫درٌم حدٌث‪:‬‬
‫عن عائشة رضى هللا تعالى عنها قالت ‪ :‬قال رسول هللا صلى‬
‫هللا علٌه وسلم ‪ :‬خٌرکم ‪،‬خٌرکم الهله وانااخٌرکم الهلً واذا‬
‫مات صاحبکم فدعوه ‪.‬رواه الترمذي والدارمً‪ [ .‬مشکوة‬
‫‪] ٣٠٣‬‬
‫ژباړه ‪ :‬غوره اوبهتر په تاسوکې هغه دى چې له خپلې‬
‫مٌرمنې سره ښه سلوک کوي او زه په تاسوکې ډٌرغوره ٌم له‬
‫خپلې مېرمنې سره‪ .‬اوچې کله ستاسوملکرى (مٌړه ٌامٌرمن)‬
‫وفات شً ؛نودعا ورته کوئ ‪.‬‬
‫څلورم حدٌث‪:‬‬
‫عن ابى هرٌره رضى هللا تعالى عنه قال‪ :‬قال رسول هللا‬
‫صلى هللا علٌه وسلم الٌفرک مؤمن مؤمنة ‪،‬ان کره منها خلقا‬
‫رضى منها اخر‪ .‬وراه مسلم ‪ [ .‬مشکوة ‪]٣٠٢‬‬
 ‫له حضرت ابوهرٌره رضى هللا تعالى عنه نه رواٌت دى چې‬
‫رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم وفرماٌل‪ :‬هٌڅ مؤمن ته له‬
‫خپلې مٌرمنې سره کٌنه اوبغض نه دى پکار‪ ،‬ځکه چې که‬
‫کوم ٌوعادت دده خوښ نه شً ‪ ،‬نوبل عادت به ٌې خوښ‬
‫شً ‪.‬‬
‫پنځم حدٌث ‪:‬‬
‫عن عبدهللا بن زمعة رضى هللا تعالى عنه قال ‪ :‬قال رسول هللا‬
‫صلى هللا علٌه وسلم الٌجلد احدکم امراة جلدة العبد ثم ٌجامعها‬
‫فى اخرالٌوم‪ .‬متفق علٌه [ مشکوة ‪]٣٠٢‬‬
‫ژباړه ‪ :‬له حضرت عبدهللا بن زمعة رضى هللا تعالى عنه نه‬
‫رواٌت دى چې رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم وفرماٌل ‪:‬‬
‫تاسو خپلې مېرمنې مه وهئ ‪ ،‬دغالم اومرًٌ په څېر‪ ،‬اوبٌا‬
‫دورځې په اخٌرکې ٌوځاى والى هم ورسره کوئ ‪.‬‬
‫شپږم حدٌث‪:‬‬
‫په احٌاء العلوم کې دحضرت نبً کرٌم صلى هللا علٌه وسلم‬
‫حدٌث نقل کړى شوى دى چې ‪( :‬زماپه امتٌانوکې ) کوم کس‬
‫دخپلې مٌرمنې په بداخالقً باندې صبر وکړي ؛هللا تعالى به‬
‫هغه ته دومره ثواب ورکړي لکه حضرت اٌوب علٌه السالم‬
‫ته ٌې چې په مرض صبر ورکړى و‪ ،‬اوکه کومې مٌرمنې‬
‫دخپل مٌړه (خاوند)په بدواخالقو اوغصه باندې‬
‫صبروکړ؛نودېته به دومره ثواب ورکړى شً لکه دفرعون‬
‫مٌرمنې حضرت آسٌه علٌها السالم ته ٌې چې ورکړى ؤ ‪.‬له‬
‫دٌنه وروسته حضرت پٌغمبرعلٌه السالم وفرماٌل‪ :‬زه‬
 ‫دخپلومٌرمنوپه غصه باندې صبرکوم تاسوهم زماپه شان‬
‫اووسئ ‪.‬‬
‫اووم حدٌث‪:‬‬
‫دحضرت انس رضى هللا تعالى عنه په ٌورواٌت کې راغلې‬
‫دي چې حضرت رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم پر‬
‫ښځواوماشومانو ډېرزٌات مهربان اومشفق ؤ ‪.‬‬
‫اتم حدٌث‪:‬‬
‫رسول هللا صلى هللا علٌه وسلم فرماًٌ‪ :‬ماانفق الرجل على‬
‫اهله فهو صدقة وان الرجل فى نفقة امراته ٌدرک درجة‬
‫الغازي‪ [ .‬بٌهقً]‬
‫ژباړه ‪ :‬هغه څه چې مٌړه ٌې په خپله مٌرمن باندې خرچ‬
‫کوي؛هغه صدقه ده‪ .‬اوهغه سړى چې په خپله مٌرمن باندې‬
‫خرچ کوي ؛هغه به دغازيانودرجه ومومً ‪.‬‬
‫نهم حدٌث‪:‬‬
‫په حدېث شرٌف کې راځې ‪ :‬کوم کس چې خپلې مٌرمنې ته‬
‫ٌوه دٌنې مسئله وښٌې ؛ نوهللا تعالى به داتلس کلونو عبادت‬
‫ثواب ‪،‬دده په عملنامه کې ولٌکً ‪.‬‬
‫لسم حدٌث‪:‬‬
‫د رسول کرٌم صلى هللا علٌه وسلم حدٌث مبارک دى چې‬
‫زما دامت په نارٌنه ؤ کې تر ټولوزٌات غوره هغه څوک‬
‫دى چې د خپلې مٌرمنې سره داسې روٌه کوي لکه مورچې‬
‫دخپل اوالد سره کوي‪ .‬دداسې نارٌنه لپاره هرورځ اوشپه په‬
‫صبراوشکرتٌرولو سره دسلو شهٌدانو ثواب لٌکل کٌږي ‪.‬‬
 ‫دخاوند اومېرمنې حقوق په لنډ توګه‬

‫دخاوند اومېرمنې دحقوقو په اړه ډٌرزٌات حدٌثونه نبً کرٌم‬

‫صلى هللا علٌه وسلم فرماٌلې دي ‪ ،‬دټولوبٌانول ناشونې دي؛‬
‫خودلته ٌې مونږ ٌواځې په پورتنٌو شلو مبارکوحدٌثونو (چې‬
‫لس دمٌړه اولس دمېرمنې دحقوقو په اړه دي ) بس والى‬
‫کوو ‪.‬‬
‫که قرانکرٌم اوحدٌثو مبارکو ته ځٌرشو ؛نوپه لنډه توګه الندې‬
‫الرښوونې ترې معلومٌږي ‪:‬‬
‫دخاوندحقوق‪:‬‬

‫‪- ١‬په هرحکم کې دده اطاعت کول‪ ،‬خوپه دې شرط چې دګناه‬

‫نوې ‪.‬‬
‫‪ – ٢‬دده له وس نه زٌاته نفقه اوخوراک ‪،‬نه غوښتل ‪.‬‬
‫‪ – ٣‬دمٌړه له اجازې پرته دهٌچا کورته ‪ ،‬نه تلل ‪.‬‬
‫‪ – ٤‬دده له اجازې پرته به هٌچاته دکورته ننوتو اجازه نه‬
‫ورکوي ‪.‬‬
‫‪ – ٥‬دمٌړه له اجازې پرته به ‪،‬دده مال چاته نه ورکوي ‪.‬‬
‫‪ – ٦‬دمٌړه له اجازې پرته به نفلً لمونځ اوروژه نه نٌسً ‪.‬‬
‫‪ – ٧‬که ٌې دهمبستري لپاره وغواړي ؛نود شرعً‬
‫عذر(حٌض اونفاس اونور‪ )...‬څخه پرته په نورو وختونو‬
 ‫کې به انکار نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٨‬خپل مٌړه (خاوند) به دنېستۍ اوبدرنګۍ له امله حقٌر نه‬
‫بولً ‪.‬‬
‫‪ – ٩‬که دشرٌعت خالف کوم کارپه مٌړه کې ووٌنً ؛نوپه‬
‫ډېرادب به ٌې منع کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٠‬مٌړه ته به خپل نوم ‪ ،‬نه اخلً ‪.‬‬
‫‪ – ١١‬دهٌچا په مخ کې به دمٌړه شکاٌت نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٢‬دهغه په مخکې به ژبان درازي نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٣‬دهغه له خپلوانوسره به جنګ اوبحث نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٤‬اوکه مېړه (خاوند )وفات شً ؛نودعا به ورته کوي ‪.‬‬
‫دمېرمنً حقوق ‪:‬‬
‫‪ – ١‬د مېرمنې سره به نٌکه روٌه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٢‬دضرر رسولوپروخت برداشت کول‪ٌ،‬عنې که دمٌرمنې‬
‫لخوا څۀ تکلٌف ور رسٌږي دهغه به زغم کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٣‬په غٌرت کې اعتدال کول ‪ ،‬نه به پر هغې بدګمانً کوي‬
‫اونه به بٌخي غفلت ترې کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٤‬په خرڅ اوخوراک کې به مٌانه روي کوي‪ ،‬نه به‬
‫تنګسٌا پرې راولً اونه به ٌې فضول خرڅً ته پرٌږدي ‪.‬‬
‫‪ – ٥‬دحٌض (مٌاشتنى مرض ) نفاس ( دماشوم له پٌداکٌدو‬
‫وروسته مرض ) په احکاموبه ٌې خبر وي ‪،‬د دٌنداري‬
‫تاکٌدبه ورته کوي اوله ناروا کارونوبه ٌې په کلکه منع کوي‬
‫‪.‬‬
‫‪ – ٦‬که له ٌوې څخه زٌاتې مېرمنې ٌې په نکاح وي؛نوددوى‬
‫په منځ کې به برابرى کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٧‬دضرورت په اندازه به ٌوځاى والى کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٨‬دهغې له اجازې پرته عزل (ٌعنې بهر انزال کول ) به‬
‫نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ٩‬دضرورت په اندازه داوسٌدلو کور ورکول ‪.‬‬
‫‪ – ١٠‬دهغې له خپلوانو(پالر‪،‬مور‪،‬تره‪،‬ورور‪،‬خور ) ‪. . .‬‬
‫سره به نٌکه روٌه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١١‬که خداي مه کړه دوهلواړتٌا پٌښه شً‪ ،‬نوپه وهلو‬
‫کې به زٌاتى نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٢‬دخپل مېرمنً دراز خبرې به چاته نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٣‬که خداي مه کړه ددوى په منځ کې شخړه پٌداشې نو‬
‫په طالق کې به تلوار نه کوي ‪.‬‬
‫‪ – ١٤‬دخاوند په شتون اونه شتون کې به دده دکور ساتنه‬
‫کوي‬