-1-

-2-
-3-
 ‫مقدمه‬
‫الحمدهلل والصالة والسالم علی رسول هللا‪ ،‬وعلی آله‬
‫وصحبه ومن وااله‪ ،‬أما بعد‪:‬‬
‫د جاهلیت(‪()1‬ناپوهۍ) ډیرې بیلګې وې‪ ،‬چې د رسول‬
‫هللا‪ ‬د بعثت نه مخکې په ټولنه کې خپرې وي او اوس‬
‫هم په خپل اصلي بڼه وجود لري‪ ،‬د پخوانو پیړیو د جاهلیت د‬
‫خلکو ډیر صفات زمونږ د زمانې په جاهالنو کې موجود دي‪،‬‬
‫بلکې دوی پکې د هغوی څخه یو قدم وړاندې تللي او نور‬
‫داس ې صفات یې پکې زیات کړي چې د پخوانو جاهالنو څخه‬
‫ډیر ناکاره او بد دي‪.‬‬
‫د عربي نړۍ طواغیت ‪ -‬چاچې کفر‪ ،‬بدعات او رذالتونه‬
‫خپاره کړي او د توحید‪ ،‬سنت او غوره اخالقو سره په جنګ‬
‫دي‪ -‬د دې مجرمانو د ځور واکۍ الندې زمونږ د زمانې په‬
‫جاهالنو کې دغه بد خصلتونه داس ې خپاره شوي‪ ،‬لکه چې په‬
‫اوچو واخو کې اور څنګه په تیزۍ سره خپریږي‪ ،‬ځکه خو په هر‬

‫(‪ )1‬دلته د جاهلیت څخه هغه حالت مراد دی‪ ،‬په کوم چې د اسالم د راتلو څخه مخکې عرب‬
‫قومونه وو‪ ،‬چېرته چې هغوی هللا‪ ،‬رسول او دیني احکام نه پیژندل او په خپلو نسبونو به یې فخر‬
‫کولو‪ ،‬کبر‪ ،‬لويي او داس ې نور ډیر مرضونه پکې موجود وو‪[.‬النهایة فی غریب الحدیث و األثر‪ ،‬لسان‬
‫العرب‪ ،‬مجمع بحاراألنوار]‪.‬‬
‫‪-4-‬‬
‫مسلمان فرض دي چې د جاهلیت مسائل وپیژني‪ ،‬ځان ترې‬
‫وساتي او د هغې او د کونکو په اړه یې نورو ته خبرداری ورکړي‪.‬‬
‫پدې اړه شیخ االسالم محمد بن عبد الوهاب‪ )2(‬د‬
‫جاهلیت خطرناکې مسئلې په یوه ځانګړې او د ډیرې فائدې‬
‫واال رساله کې راجمع کړي‪ ،‬چې د علماؤ په مینځ کې[د جاهليت‬
‫مسائل] په نوم مشهوره ده‪ ،‬هر مسلمان ته پکار دي چې دا‬
‫رساله ولولي او عمل پرې وکړي‪.‬‬
‫د لوی هللا په فضل مونږ د دغې رسالې تحقیق وکړ او د څو‬
‫نورو نسخو سره مو کره کتنه وکړه او کوم ځای چې پکې د‬
‫تعلیق او بیان محتاج وو د هغې وضاحت مو وکړ‪ ،‬د هللا‬
‫عزوجل څخه سوال دی چې په لیکوال یې رحم وکړي او په‬
‫دغه کوښښ کې د ټولو ګډون والو څخه دا عمل قبول کړي او‬
‫مسلمانانو ته پرې فائده ورسوي‪.‬‬

‫(‪ )2‬امام مجدد محمد بن عبد الوهاب بن سلیمان بن علی التمیمي النجدي‪ ،‬چې په کال‬
‫‪۱۱۱۵‬ه کې د ریاض په جنوب کې واقع د العیینه په ښار ګوټي کې پیدا شوی او په کال ‪۱۲۰۶‬ه کې‬
‫وفات شوی‪ ،‬هللا دې د هغه روح ته عزت وبخي‪.‬‬
‫‪-5-‬‬
 ‫شیخ االسالم محمد بن عبد الوهاب وايي‪:‬‬
‫دا هغه کارونه دې چې رسول هللا ‪ ‬پکې د‬
‫جاهلیت د زماني د اهل کتابو او امیانو(نالوسته) خلکو‬
‫مخالفت کړی‪ ،‬چې باید هر مسلمان یې وپیژني‪.‬‬
‫ْ َ‬
‫الضدُ ُ‬
‫يظهرُ حسنهُ ِّ‬ ‫فالضد ِّ‬ ‫ِّ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫ضدها تتميز األشياءُ ُ‬ ‫و ِّب ِّ‬
‫ځکه د یو ش ي خایست د هغه په ضد پیژندو ښکاره کیږي‬
‫او د مقابل لوري په پیژندو سره شیان واضحه کیږي‪.‬‬
‫په دغو مسائلو کې ترټولو خطرناکه او سخته خبره په هغه‬
‫څه د زړه ایمان نه راوړل دي چې په محمد‪ ‬نازل‬
‫شوي‪ ،‬چې د دې خطر سره بیا د جاهلیت د خلکو کارونو ته په‬
‫ښه نظر کتل هم یو ځای کړی ش ي نو انسان پوره تاواني ش ي‪،‬‬
‫َّ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َّ َ َ ُ‬
‫اط ِل َوك َف ُروا ِبالل ِه أول ِئ َك‬
‫هللا تعالی فرمايي‪{ :‬وال ِذين آمنوا ِبالب ِ‬
‫َ‬ ‫ُ ُ ْ َ‬
‫اس ُرون}[سورة العنكبوت‪. ]۵۲ :‬‬
‫هم الخ ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او هغه خلک چې په باطل یې ایمان راوړی او په‬
‫هللا یې کفر کړی‪ ،‬دغه خلک همدوی تاوانیان دي‪.‬‬
‫[‪]1‬مسئله‪ :‬د جاهلیت د خلکو عبادت دا وو چې هغوی به نیکان‬
‫خلک د هللا‪ ‬سره په دعاء او عبادت کې شریکول او پدې‬

‫‪-6-‬‬
‫په‬ ‫هللا‪‬‬ ‫کار سره به یې د دغو نیکانو خلکو شفاعت د‬
‫وړاندې غوښته‪ ،‬ځکه د دغو جاهالنو دا ګمان وو چې د دوی‬
‫د دغه کار سره د هللا او د نیکانو بندګانو مینه ده‪ ،‬لکه چې‬
‫الله َما ال َي ُ‬ ‫َّ‬ ‫ََ ْ ُ َ ْ ُ‬
‫ض ُّر ُه ْم َوال‬ ‫هللا‪ ‬فرمايي‪{:‬ويع ُبدون ِمن دو ِن ِ‬
‫َ ْ َ ُ ُ ْ َ َ ُ ُ َ َ ُ ُ َ َ ُ َ ْ َ َّ‬
‫الء شفعاؤنا ِعند الل ِه}[يونس‪]۱۸ :‬‬ ‫ينفعهم ويقولون هؤ ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او دوی د هللا نه بغیر د هغه څه عبادت کوي چې‬
‫دوي ته هیڅ ضرر او فائده نش ي رسولی‪ ،‬دوی وايي دغه (باطل‬
‫معبودان) هللا‪ ‬ته زمونږ سفارشیان دي‪.‬‬
‫ين َّات َخ ُذوا م ْن ُدونه َأ ْول َي َاء ماَ‬ ‫او هللا‪ ‬فرمايي‪َ { :‬و َّالذ َ‬
‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ُ ُ ُ ْ َّ ُ َ ُ َ َ َّ ُ ْ‬
‫نعبدهم ِإال ِليقربونا ِإلى الل ِه زلفى}[الزمر‪]۳ :‬‬
‫ِ‬
‫ترجمه‪:‬او هغه خلک چې د هللا‪ ‬څخه پرته یې نور‬
‫معبودان په دوستۍ نیولي‪(،‬او وايي‪ ):‬مونږ خو د دوی بندګي نه‬
‫کوو‪ ،‬مګر په پدې خاطر چې هللا‪ ‬ته مو په درجه کې نږدې‬
‫کړي‪.‬‬
‫او دا هغه ترټولو لویه مسئله ده چې رسول هللا‪‬‬
‫پکې د جاهلیت د خلکو مخالفت ښودلی‪ ،‬ځکه هغه‪‬‬
‫د دې په مقابل کې په عبادت کې اخالص وړاندې کړ او خلکو‬
‫ته یې خبر ورکړ چې اخالص د هللا‪ ‬هغه دین دی چې ټول‬
‫‪-7-‬‬
‫پیغمبران یې پرې رالیږلي دي او هللا‪ ‬یواځې هغه عمل قبلوي‬
‫چې اخالص پکې وي او دا خبر یې هم ورکړ که چا هغه کارونه‬
‫وکړل چې د جاهلیت خلکو ورته ښه ویلي نو هللا‪ ‬پرې جنت‬
‫حرام کړی او د ده ځای جهنم دی‪.‬‬
‫او دا هغه مسئله ده چې خلک پرې دوه ځای کیږي یو یې‬
‫مسلمان او بل کافر‪ ،‬په همدې مسئله دښمني پیل شوې او د‬
‫همدې له وجې جهاد د شریعت برخه ګرځیدلې‪ ،‬لکه چې هللا‬
‫ُ ُ ُّ‬
‫ين كل ُه‬
‫َُ َ َْ ََُ َ‬ ‫َ َ ُ ُ َ َّ‬
‫‪ ‬فرمايي‪{ :‬وقا ِتلوه ْم حتى ال تكون ِفتنة ويكون ِ‬
‫الد‬
‫هللِ} [األنفال‪. ]۹۳ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او تاسو د کفارو سره تر هغې وجنګیږي چې هیڅ‬
‫فتنه پاتې نش ي او ټول دین د هللا لپاره خاص کړی ش ي‪.‬‬
‫[‪]2‬مسئله‪ :‬د جاهلیت خلک په خلک دین کې سره بیل بیل‬
‫ُ ُّ ْ َ َ َ ْ ْ َ ُ َ‬
‫ل ِحزب ِبما لدي ِهم ف ِرحون}[الروم‪]۳۲ :‬‬ ‫دي‪ ،‬هللا عزوجل فرمايي‪{ :‬ك‬
‫ترجمه‪:‬هره یوه ډله د دین په هغه برخه خوښه ده چې د‬
‫دوی سره ده‪.‬‬
‫په همدې ډول د جاهلیت واال هم په دنیا کې سره بیل بیل‬
‫دي او همدا خبره ورته صحیح کار ښکاري‪.‬‬

‫‪-8-‬‬
 ‫َ َُ‬
‫اسالم د خلکو په یوځای کیدو امر وکړ‪{ :‬ش َر َع لك ْم ِم َن‬
‫الدين َما َو َّص ى ب ِه ُنوحا َو َّال ِذي َأ ْو َح ْي َنا إ َل ْي َك َو َما َو َّ‬
‫ص ْي َنا ِب ِه‬
‫ِ َ َ َ َ َ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َِ ِ َ َ ُ َ ِ َ َ َ ْ َ‬
‫الدين وال تتفرقوا ِف ِيه}‬ ‫ِإبر ِاهيم وموس ى و ِعيس ى أن أ ِقيموا ِ‬
‫[الشورى‪]۱۳ :‬‬
‫تاسو ته هللا‪ ‬هغه دین رالیږلی چې نوح‪ ‬ته یې‬
‫پرې وصیت کړی وو‪ ،‬هغه چې تاته یې د هغې وحي کړې او هغه‬
‫چې ابراهیم‪ ،‬موس ې او عیس ى‪ ‬ته یې پرې وصیت کړی‬
‫وو؛ چې تاسو دین قایم کړئ او جدايي پکې مه غوره کوئ‪.‬‬
‫َُ ْ َ َ ُ‬ ‫َّ َّ َ َ ُ‬
‫ين ف َّرقوا ِدينهم وكانوا‬ ‫بل ځای هللا‪ ‬فرمايي‪ِ { :‬إن ال ِذ‬
‫َ َ ْ َ ُْ ْ َ‬
‫ِشيعا لست ِمنهم ِفي ش ْيء} [األنعام‪]۱۵۹ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬هغه خلک چې خپل دین یې جدا جدا کړی او ډلې‬
‫ډلې شوي‪ ،‬ته د هغوی څخه په هیڅ(تعلق) کې نه یې‪.‬‬
‫بیا هللا‪ ‬مونږ لدې منع کړي یو چې د کفارو سره ورته‬
‫ْ َ‬ ‫َ َ ُ ُ َ َّ َ َ ُ‬
‫ين ت َف َّرقوا َواخ َتل ُفوا‬ ‫والی اختیار کړو‪ ،‬فرمايي‪{ :‬وال تكونوا كال ِذ‬
‫ْ َ ْ َ َ َ ُ ُ َْ َ ُ‬
‫ِمن بع ِد ما جاءهم الب ِينات} [آل عمران‪]۱۰۵ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او تاسو د هغو خلکو پشان مه کیږئ چې ډلې ډلې‬
‫شوي او د ښکاره دالئلو د راتلو څخه وروسته یې اختالف‬
‫وکړل‪.‬‬

‫‪-9-‬‬
‫په همدې ډول یې په دین کې د اختالف څخه هم منع کړي‬
‫َ ََ ُ‬ ‫َ ْ َّ َ‬ ‫اع َت ُ‬
‫صموا ِبحب ِل الل ِه ج ِميعا وال تف َّرقوا}[آل عمران‪:‬‬
‫َ ْ‬
‫یو‪ ،‬فرمايي‪{ :‬و ِ‬
‫‪ ،]۱۰۳‬ترجمه‪ :‬تاسو د خالصون لپاره د هللا‪ ‬په رس ۍ‬
‫منګولې ولګوئ او جدايي مه اختیاروئ‪.‬‬
‫[‪ ]3‬مسئله‪ :‬د خپل مشر مخالفت کول او غاړه ورته نه ایښودل‬
‫د جاهلیت د خلکو ترمینځ ښه کار بلل کیده او د هغه خبره‬
‫اوریدل او منل ورته ذلت او سپکاوی ښکاریده‪.‬‬
‫رسول هللا‪ ‬ورسره پدې کې هم اختالف وکړ او‬
‫امت ته یې د مشرانو او امیرانو په زیاتي د صبر امر یې وکړ‪،‬‬
‫بلکې د امیرانو په خبره اوریدلو‪ ،‬منلو او هغوی لپاره د خیر‬
‫خواهۍ امر یې وکړ‪ ،‬پدې خبره کې یې سختي کړې‪ ،‬وضاحت یې‬
‫کړی او په مکرر ډول یې کړې‪.‬‬
‫دا لومړي درې مسائل رسول هللا ‪ ‬په یو صحیح‬
‫َُ‬
‫هللا َي ْر َض ى لك ْم‬
‫حدیث کې را یوځای کړي هم دي‪ ،‬فرمايي‪ (:‬إ َّن َ‬
‫َ َِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ َ ْ‬ ‫َ َ َْ َْ ُ ُ َ َ ُ ْ ُ‬
‫ثالثا‪ :‬أن تع ُبدوه‪ ،‬و َال تش ِركوا ِب ِه شيئا‪ ،‬وأن ت َعت ِصموا ِبحب ِل ِ‬
‫هللا‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫َ َ َ َ ُ َ ْ َ َ َ ُ َ ْ َ َّ ُ ُ ْ ُ ْ‬
‫ج ِميعاوال تف َّرقوا‪ ،‬وأن تناصحوا من واله هللا أم َركم‪[)،‬متفق علیه]‬
‫َ‬
‫ترجمه‪:‬هللا‪ ‬ستاسو لپاره درې کارونه خوښوي؛ چې‬
‫تاسو یې عبادت وکړئ او شرک ورسره ونکړئ‪ ،‬د هللا تعالی په‬

‫‪- 10 -‬‬
‫رس ئ منګولې ولګوئ او جدايي اختیار نه کړئ او چې څوک‬
‫درباندې هللا تعالی مشر مقرر کړئ د هغه لپاره خیر خواهي‬
‫ولټوئ‪.‬‬
‫د انسانانو په دین او دنیا کې هغه وخت کمزوري رامینځ ته‬
‫شوه چې پدې درې واړو کې یې کمې پیدا کړه یایې په بعضو کې‬
‫کمزوري وکړه‪.‬‬
‫[‪ ]4‬مسئله‪ :‬د جاهلیت د خلکو دین په یو شمیر ناوړه اصولو‬
‫والړ وي‪ ،‬چې تر ټولو لوی یې تقلید دی‪ ،‬تقلید د اول نه تر‬
‫اخیره پورې د ټولو کفارو لویه قاعده ده‪ ،‬هللا‪ ‬فرمايي‪:‬‬
‫{ َو َك َذ ِل َك َما َأ ْر َس ْل َنا ِم ْن َق ْب ِل َك في َق ْرَية ِم ْن َن ِذير إ َّال َق َ‬
‫ال ُم ْت َر ُف َ‬
‫وها‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ُ َّ َ َّ َ َ َ ْ ُ ْ َ ُ نَ‬
‫ار ِهم مقتدو } [الزخرف‪]۲۳ :‬‬ ‫ِإنا وجدنا آباءنا على أمة وِإنا على آث ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او همداشان مونږ ستا څخه مخکې په هیڅ یو کلي‬
‫کې پیغمبر ندی رالیږلی‪ ،‬مګر د هغه کلي مستو خلکو به ویل‪:‬‬
‫مونږ خپل پلرونه په یو ځانګړي دین موندلي او مونږ د هغوی‬
‫په نقشقدم روان یو‪.‬‬
‫يل َل ُه ُم َّاتب ُعوا َما َأ ْن َزلَ‬
‫بل ځای هللا‪ ‬فرمايي‪َ {:‬وإ َذا ِق َ‬
‫ِ‬
‫الش ْي َطانُ‬ ‫َّ ُ َ ُ َ ْ َ َّ ُ َ َ َ ْ َ َ َ ِْ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َّ‬
‫الله قالوا بل نت ِبع ما وجدنا علي ِه آباءنا أولو كان‬
‫َّ‬ ‫َْ ُ ُ ْ َ ََ‬
‫یر}[لقمان‪]۲۱ :‬‬
‫اب الس ِع ِ‬ ‫يدعوهم ِإلى عذ ِ‬
‫‪- 11 -‬‬
‫ترجمه‪:‬کله چې دوی ته وویل ش ي‪ :‬د هغه څه تابعداري‬
‫وکړئ چې هللا را نازل کړي‪ ،‬دوی وايي‪ :‬بلکې مونږ د هغه څه‬
‫تابعدار یو چې پلرونه مو پرې موندلي‪ ،‬اګر که شیطان دوی لره‬
‫د ګرم اور عذاب ته بلنه ورکوي‪.‬‬
‫نو هللا ورته دغه وینا وکړه‪ُ { :‬ق ْل إ َّن َما َأع ُظ ُك ْم ب َواح َدة َأنْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ ُ َّ َ ْ َ َ ُ َ َ ُ َّ َ َ َ َّ ُ َ ِ َ ُ‬
‫تقوموا ِلل ِه مثنى وفرادى ثم تتفكروا ما ِبص ِاح ِبكم ِمن ِجنة ‪} ...‬‬
‫[سبأ‪]۴۶ :‬‬
‫ترجمه او تفسير‪ :‬ورته ووایه‪:‬تاسو هللا‪ ‬ته په اخالص‬
‫سره ودریږې‪ ،‬د یوبل نه پوښتنه وکړئ یا په خپل ګریوان کې‬
‫سوچ وګړئ چې آیا ستاسو پدې پیغمبر کې کوم لیونتوب شته؟‬
‫َ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُْ َ ُ‬
‫بل ځای فرمايي‪َّ {:‬ات ِب ُعوا َما أن ِز َل ِإل ْيك ْم ِم ْن َرِبك ْم َوال تت ِب ُعوا‬
‫َ َ َ َّ َ‬ ‫ْ ُ َْ َ َ َ‬
‫ِمن دو ِن ِه أوِلياء ق ِليال ما تذك ُرون} [األعراف‪.]۳ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬تاسو د هغه څه تابعداري وکړئ چې ستاسو د رب‬
‫له پلوه تاسو ته راغلی او د هغه نه بغیر د نورو‬
‫دوستانو(معبودانو) تابعداري مه کوئ‪ ،‬ډیر کم تاسو پند‬
‫اخلئ‪.‬‬
‫[‪ ]5‬مسئله‪ :‬د جاهلیت خلک به په اکثریت ډیر دوکه کیدل او‬
‫د یو ش ي د سمون په اړه به یې دغه لوی دلیل وو‪ ،‬بلکې د یو‬

‫‪- 12 -‬‬
‫ش ي په بطالن به د هغوی سره لوی دلیل دا وو چې هغه ش ى‬
‫به نا اشنا وو یا به یې خلک کم وو‪.‬‬
‫نو هللا‪ ‬ورته د دې کار ضد راوړ او د قرآن په بیالبیلو‬
‫(‪)3‬‬
‫ځایونو کې یې د دې وضاحت وکړ‪.‬‬
‫[‪ ]6‬مسئله‪ :‬په مخکنو خلکو دلیل نیول‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ ُ‬
‫َ‬
‫ون‬‫ْ ُ َ لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪{ :‬قال فما بال القر ِ‬
‫األولى}[طه‪]۵۱:‬‬
‫ترجمه‪ :‬د مخکنو خلکو څه حالت دی؟‪.‬‬
‫بل ځای هللا فرمايي‪َ { :‬ما َسم ْع َنا ب َه َذا في َآبائناَ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َّ َ‬
‫األوِلین}[املؤمنون‪،]۲۴ :‬‬
‫ترجمه‪:‬مونږ دا خبره د خپلو پلرونو څخه نه ده اوریدلي‪،‬‬
‫چې مخکې تیر شوي دي‪.‬‬

‫َّ‬ ‫األ ْ ض ُيض ُّل َ‬ ‫َ ْ ُ ْ َََْ َ ْ ْ َ‬

‫وك َع ْن َس ِب ِيل الل ِه)[انعام‪]۱۱۶ :‬‬ ‫(‪ )3‬لکه چې هللا عزوجل فرمايي‪ِ (:‬وإن ت ِطع أكثر من ِفي ر ِ ِ‬
‫ترجمه‪ :‬که په ځمکه کې په اکثرو خلکو پس ې روان شوې‪ ،‬نو دوی به دې د هللا عزوجل د الرې‬
‫َ ََْ‬ ‫َ ََْ‬
‫څخه ګمراه کړي‪ ،.‬بل ځای هللا عزوجل فرمايي‪َ (:‬و َما َو َج ْدنا ِألكث ِر ِه ْم ِم ْن َع ْهد َ ِوإ ْن َو َج ْدنا أكث َر ُه ْم‬
‫َ‬
‫ل َف ِاس ِق َین)[اعراف‪ ،]۱۰۲:‬ترجمه‪ :‬او مونږ ونه موندل اکثره د دوي په وعده والړ‪ ،‬او مونږ وموندل چې‬
‫َ َ َّ َ ْ َ َ َّ َ َ َ‬
‫اس ال َي ْعل ُمون)[اعراف‪:‬‬ ‫اکثره د دوی فاسقان دي‪ ،‬بل ځای هللا عزوجل فرمايي‪ (:‬ول ِكن أكثر الن ِ‬
‫‪ ،]۱۷۸‬ترجمه‪ :‬لیکن زیاتره د خلکو څخه نه پوهیږي‪.‬‬
‫‪- 13 -‬‬
‫[‪]7‬مسئله‪ :‬په خپل قوت دلیل نیول‪ ،‬که هغه قوت په پوهه‬
‫کې وي‪ ،‬که په عمل‪ ،‬بادشاهۍ او یا هم په مرتبه کې وي‪،‬‬
‫َّ‬ ‫ََ‬
‫هللا‪ ‬د دې خبرې رد داس ې کوي‪َ {:‬ولق ْد َمك َّن ُاه ْم ِف َيما ِإ ْن‬
‫َّ ُ‬
‫َمك َّناك ْم ِف ِيه} [األحقاف‪،]26:‬‬
‫ترجمه‪ :‬او مونږ دې مخکنو امتونو ته داس ې واکمني ورکړې‬
‫وه چې تاسو ته مو هغه شان نده درکړې‪ ،‬بل ځای هللا‪‬‬
‫ََ‬ ‫ْ َ ْ ُ َ ْ َ ْ ُ َ َ َ َّ َ َ‬ ‫َ ُ‬
‫ين ك َف ُروا فل َّما‬ ‫فرمايي‪َ{ :‬كانوا ِمن قبل يستف ِتحون على ال ِذ‬
‫ُ َ‬
‫َج َاء ُه ْم َما َع َرفوا ك َف ُروا ِب ِه}[البقرة‪،]89 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬دوی به مخکې د کفارو پر خالفت د فتحې غوښتنه‬
‫کوله‪ ،‬خو کله چې ورته هغه څه راغلل چې دوی پیژنده‪ ،‬نو دوی‬
‫َ‬
‫پرې کفر وکړ‪ ،‬او هللا دا وینا‪َ { :‬ي ْع ِر ُف َون ُه ك َما َي ْع ِر ُفو َن‬
‫ََْ َ ُ ْ‬
‫أبناءهم}[البقرة‪.]146:‬‬
‫ترجمه‪ :‬دوی دا پیغمبر داس ې پیژني لکه خپل بچي چې‬
‫(‪)4‬‬
‫پیژني‪.‬‬

‫(‪ )4‬هغه معیار چې د جاهلیت خلک پرې حق د باطل څخه بیلوي دادی چې‪:‬د قوت‪ ،‬علم‪ ،‬مرتبې او‬
‫مالدارۍ واال په کومه طریقه وو‪ ،‬هم هغه ورته سمه ښکاري‪ ،‬اګر که په حقیقت کې هغه باطله الر‬
‫وي‪ ،‬د جاهالنو سوچ همیشه دا وي چې باید حق همیشه د عزتمندو‪ ،‬زیرکو‪ ،‬مالدارو او مخورو‬
‫خلکو سره وي او عادي ساده خلک د دې الئق دي چې حق ونه پیژني‪.‬‬
‫‪- 14 -‬‬
‫[‪]8‬مسئله‪ :‬د یو ش ي په بطالن دا دلیل وړاندې کول چې د دغه‬
‫ش ي تابعداران کمزوري دي‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬یې داس ې انځور‬

‫د اوسني جاهلیت خلک هم انسانان په همدغه تله تلي‪ ،‬وايي‪ :‬اروپا‪ ،‬امریکا او د خلیج طواغیت ځکه‬
‫په حقه دي چې دوی ځمکه اباده کړه‪ ،‬په علم کې یې پرمختګ وکړاو خپل ملتونه یې د تمدن په لور‬
‫بوتلل او د بادشاهانو مالیان چې ماجستریانې او دکتوراګانې لري او په ټلویزیونونو‪ ،‬سټالیت‪ ،‬او نور‬
‫پروګرامونو‪ ...‬کې ښکاري دوی د حق په پیژندنه کې ډیرحق لري‪.‬‬
‫لیکن هللا عزوجل دغه قاعده ډیره پخوا د خپل کتاب په ډیرو آیتونو کې باطله کړې؛ هللا عزوجل د‬
‫َّ َ ْ َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ ُّ َ َ َ َ َ ْ‬
‫ات ال ِع َم ِاد*ال ِتي ل ْم ُيخل ْق‬ ‫مخکنو امتونو په اړه داس ې فرمايي‪ (:‬ألم تر كيف فعل ربك ِبعاد ِ*إرم ذ ِ‬
‫َْ‬ ‫ُْ‬
‫ِمثل َها ِفي ال ِبال ِد)[الفجر]‪ ،‬ترجمه‪ :‬آیا ته نه ګورې چې ستا رب په عادیانو څه وکړل؟ چې ارم‪ ،‎‬خاوندان‬
‫د ستنو وو‪ ،‬هغه خلک چې د هغوی په څیرپه ښارونو کې نه وو پیدا شوي‪.‬‬
‫همدا شان هغه آیتونه چې مصنف رحمه هللا په دلیل کې وړاندې کړي دي‪ ،‬مقصد یې دادی چې‬
‫اهل کتاب په پوره توګه پدې خبره پوه وو چې رسول هللا ‪ ‬او پیغمبري یې حقه ده‪،‬‬
‫همدا ډول مخکني امتونه په بدن‪ ،‬علم‪ ،‬زیرکتیا او مالدارۍ‪ ...‬کې د اوسنو کفارو څخه ډیر زیات وو‪،‬‬
‫نو آیا دغه شیان د دې دلیل کیدي ش ي چې هغوی دې په حق وي؟! او آیا د هغوی علم‪ ،‬قوت او‬
‫َ‬
‫مالدارۍ هغوی ته د هللا عزوجل په مقابل کې کومه ګټه ورسوله؟! هللا عزوجل فرمايي‪(َ :‬ول َق ْد‬
‫ُ‬
‫ص ُاره ْم‬ ‫صارا َوَأ ْفئ َدة َف َما َأ ْغ َنى َع ْن ُه ْم َس ْم ُع ُه ْم َ َوال َأ ْب َ‬
‫َم َّك َّن ُاه ْم ف َيما إ ْن َم َّك َّن ُاك ْم فيه َو َج َع ْل َنا َل ُه ْم َس ْمعا َوَأ ْب َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ُ َ‬
‫اق ِبِه ْم َما كانوا ِب ِه َي ْس َت ْه ِزئون)[احقاف‪]۲۶:‬‬
‫َُ‬ ‫َ َوال َأ ْفئ َد ُت ُه ْم م ْن َش ْيء إ ْذ َك ُانوا َي ْج َح ُدو َن ب َآيات َّالله َو َح َ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ترجمه‪ :‬یقینا مونږ هغوی ته داس ې واکمني ورکړې وه چې تاسو ته مو نده درکړې‪ ،‬هغوی له مونږ‬
‫غوږونه‪ ،‬سترګې او زړونه پیدا کړي وو‪ ،‬لیکن د غو غوږونو‪ ،‬سترګو او زړونو دوی ته کومه ګټه ونه‬
‫رسوله‪ ،‬ځکه دوی د هللا د آیتونو څخه انکار کولو‪ ،‬نو دوی دهغه څه سره پیوسته شول چې دوی‬
‫ورپورې ټوقې کولې‪.‬‬
‫‪- 15 -‬‬
 ‫َْ َُ َ‬ ‫َُ ْ َ‬
‫وړاندې کوي‪{ :‬أنؤ ِم ُن ل َك َو َّات َب َع َك األ ْرذلون}[الشعراء‪ ،]۱۱۱ :‬ترجمه‪:‬‬
‫آیا مونږ ستا خبره ومنو او ستا ملګري ذلیله (کمزوري) خلک‬
‫َّ َ‬ ‫ََُ‬
‫الء َم َّن الل ُه َعل ْي ِه ْم ِم ْن‬ ‫دي‪ ،‬او د هللا‪ ‬دغه وینا‪{ :‬أهؤ ِ‬
‫َب ْي ِن َنا}[األنعام‪.]۵۳ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬آیا په مونږ کې یواځې په دغو خلکو هللا احسان‬
‫س‬ ‫کړی؟!‪ ،‬نو هللا‪ ‬پرې پدې وینا رد وکړ چې فرمايي‪َ {:‬أ َل ْي َ‬
‫الشاكر َ‬‫َّ ُ َ ْ َ َ َّ‬
‫ين}[األنعام‪.]۵۳ :‬‬ ‫ِِ‬ ‫الله ِبأعلم ِب‬
‫ترجمه‪ :‬آیا هللا عزوجل په خپلو شکر ګذارو بندګانو ډیر‬
‫پوهه ندی؟‬
‫[‪ ]9‬مسئله‪ :‬په فاسقانو علماؤ او ناپوهه عابدانو پس ې تلل‪،‬‬
‫ين َآم ُنوا ِإ َّن‬ ‫هللا‪ ‬يې حالت داس ې وړاندې کړ‪َ {:‬يا َأ ُّي َها َّالذ َ‬
‫ِ‬
‫اط ِل‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اس ِبالب ِ‬
‫ال َّ‬
‫الن‬ ‫الر ْه َبان َل َي ْأ ُك ُلو َن َأ ْم َو َ‬ ‫َ َْ‬
‫األ ْح َبار َو ُّ‬ ‫ك ِثیرا ِمن‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َ َ ُ ُّ َ َ ْ َ‬
‫يل الل ِه}[التوبة‪.]۳۴ :‬‬ ‫ويصدون عن س ِب ِ‬
‫ترجمه‪ :‬ای د ایمان واالو! یقینا ډیر د مالیانو او عابدانو‬
‫څخه د خلکو مالونه په باطله خوري او د هللا‪ ‬د الرې‬
‫ُ َ ْ‬ ‫َ ُْ‬
‫څخه خلک منع کوي‪ ،‬او دا وینا‪{ :‬ال تغلوا ِفي ِدي ِنك ْم غ ْی َر ال َح ِق‬

‫‪- 16 -‬‬
 ‫َ َ ُّ‬ ‫ْ َ ْ ُ َ َ َ ُّ َ‬ ‫َ َ َّ ُ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ ُّ‬
‫ضلوا‬ ‫ضلوا ك ِثیرا و‬ ‫ضلوا ِمن قبل وأ‬ ‫وال تت ِبعوا أهواء قوم قد‬
‫َع ْن َس َو ِاء َّ‬
‫الس ِب ِيل}[املائدة‪.]۷۷ :‬‬
‫ترجمه او تفسير‪ :‬تاسو د حق په تابعدارۍ کې د حد نه‬
‫زیاتی مه کوئ‪ ،‬او د ګمراه شیخانو مه تابع کیږئ چې له مخکې‬
‫ګمراه دي او نور خلک یې هم ګمراه کړل او سمه الر یې خطا‬
‫کړې‪.‬‬
‫[‪]10‬مسئله‪ :‬د دین د بطالن لپاره دا المل وړاندې کول چې‬
‫تابعدار یې کم او عقلي کمزورۍ لري‪ ،‬لکه د هللا‪ ‬دا وینا‪:‬‬
‫َ َ َّ ْ‬
‫الرأ ِي}(‪[)5‬هود‪.]۲۷ :‬‬ ‫{ب ِادي‬

‫(‪ )5‬دا مسئله په استدالل کې د اتمې مسئلې په څیرده‪ ،‬ځکه پدې دواړو مسئلو کې د پیغمبرانو خبره‬
‫نه منونکو د پیغمبرانو د دعوت د بطالن لپاره دا دلیل وړاندې کړی چې د دې دعوت تابعداران‬
‫کمزوري‪ ،‬او د علم او عرفان څخه محرومه خلک دي‪ ،‬لکه چې نوح ‪ ‬ته خپل قوم ویلي‬
‫َ ُ ُ‬ ‫َ َ َ َ َ َّ َ َ َ َّ َّ َ ُ ْ َ َ ُ َ َ َ َّ ْ‬
‫الرأي َو َما َن َرى َل ُك ْم َع َل ْي َنا م ْن َف ْ‬
‫ضل َب ْل نظ ُّنك ْم‬ ‫ِ‬ ‫وو‪ (:‬وما نراك اتبعك ِإال ال ِذين هم أر ِاذلنا ب ِادي ِ‬
‫َ‬
‫ك ِاذ ِب َین)[هود‪ ،]۲۷ :‬ترجمه‪ :‬مونږ نه ګورو ستا تابعداران ‪ ،‬مګر هغه څوک چې په مونږ کې رذیل او د‬
‫کمزورې رای خاوندان دي‪ ،‬مونږ په خپل ځان ستاسو کوم فضیلت نه ګورو‪ ،‬بلکې مونږ په تاسو د‬
‫درواغژنو ګمان کوو‪ ،‬نو دغه کفار د پیغمبرانو د تابعدارۍ څخه پدې دلیل منع شول چې د پیغمبر‬
‫تابعدار ورته الندې درجې واال‪ ،‬سپک او ذلیله خلک ښکاره شول! چې دغه لقبونه یې د کمزورو او‬
‫َ َ َّ ْ‬
‫الرأ ِي) یعنې دغه خلک بې فکره ستا تابع‬ ‫فقیرانو په اړه استعمال کړل‪ ،‬د کفارو دا وینا چې(ب ِادي‬
‫شوي‪ ،‬بلکې ستا په دعوت ورکولو فورا ستا ملګري شوي‪ ،‬نو د مشرکینو ګمان دا دی چې د‬
‫‪- 17 -‬‬
‫ترجمه‪ :‬دوی د عقل څخه کمزوري دي‪ ،‬بې فکره ستا‬
‫تابعداري کوي‪.‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫[‪]11‬مسئله‪ :‬په فاسد قیاس دلیل نیول‪ ،‬لکه چې وايي‪ِ {:‬إ ْن أن ُت ْم‬
‫َّ َ ْ ُ‬
‫ِإال َبشر ِمثل َنا}[إبراهيم‪.]۱۰ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬تاسو نه یې مګر زمونږ په شان انسانان‪.‬‬
‫(‪)6‬‬
‫[‪]12‬مسئله‪ :‬د صحیح قیاس څخه انکار کول‪.‬‬

‫پیغمبرانو تابعدار عقل نه لري او لر لید ورسره نشته! خو حقیقت دادی د پیغمبرانو تابعدار په ټولو‬
‫خلکو کې عقلمند‪ ،‬د درنې خبرې واال‪ ،‬ښه اخالقو واال او د خوږې الرې واال وي(رضوان هللا عليهم‬
‫اجمعین)‪ ،‬د پخوانو پیړیو جاهلیت د دې زمانې د جاهلیت سره ډیر زیات ورته والی لري‪ ،‬کوم خلک‬
‫چې په مجاهدینو( د پیغمبرانو په تابعدارو) پورې ټوکې مسخرې کوي او د هغوي په هکله وايي چې‬
‫دوی کمزوري‪ ،‬د کم عقل خاوندان دي‪ ،‬کشران دي‪ ،‬ناکام دي‪ ،‬د حاالتو په واقعیت نه پوهیږي او‬
‫د دوی کارد دین ورانول دي‪ ،‬او داس ې نورې خبرې‪...‬والحول وال قوة اال باهلل‪.‬‬
‫(‪ )6‬د جاهلیت د خلکو د صفاتو څخه دا خبره هم ده‪ ،‬چې دوی پرفاسدو قیاسونو اعتماد کو او د‬
‫ي‬
‫صحیحو قیاسونو څخه انکار کوي‪ ،‬چې په هغې کې بعض ې بیلګې مصنف ذکر کړې دي‪ ،‬لکه د‬
‫پیغمبرپه بشریت د هغه په نا حقۍ استدالل کول‪ ،‬نو هللا عزوجل یې دغه فاسد استدالل په قرآن‬
‫َ َ‬
‫ض َمال ِئكة‬ ‫ُ ْ َ ْ َ َ ْ َْ‬
‫کریم کې په ډیرو ځایونو کې باطل کړ‪ ،‬لکه د هللا عزوجل دا وینا‪ (:‬قل لو كان ِفي األر ِ‬
‫َ‬ ‫َي ْم ُشو َن ُم ْط َمئن َین َل َن َّ ْزل َنا َع َل ْيه ْم م َن َّ‬
‫الس َم ِاء َملكا َر ُسوال)[اسراء‪ ]۹۵:‬ترجمه‪ :‬ته ورته ووایه‪ :‬که چیرته په‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫زمکه کې مالئک د پیغمبرانو په توګه مقرر وی او په ارام سره یې دلته تګ راتګ کولی نو هللا عزوجل‬
‫به پرې د اسمان څخه بل مالئک د وحي راوړلو لپاره مقرر کړی وی‪ ،‬نو د حکمت او واقع تقاضا داده‬
‫چې انسانانو ته باید انسان پیغمبرولیږل ش ي‪ ،‬ترڅو یوبل سره په خبره پوه ش ي او د هغه پیغام وپیژني‪،‬‬
‫‪- 18 -‬‬
‫او د دې او مخکنو خبرو لپاره جمعه کونکې خبره دا ده چې‪:‬‬
‫(‪)7‬‬
‫دا خلک په جامع او فارق پوه ندي‪.‬‬
‫ُُ‬
‫[‪]13‬مسئله‪ :‬د علماؤ او نیکانو خلکو په حق کې [غل ُّو] د حد نه‬
‫َ ُْ‬ ‫َ َْ َ ْ َ‬
‫زیاتی کول‪ ،‬لکه د هللا تعالی دا وینا‪{ :‬يا أهل ال ِكت ِ‬
‫اب ال تغلوا ِفي‬
‫ُ ْ َ َ ُ ُ َ َ َّ َّ ْ َ َّ‬
‫ِدي ِنكم وال تقولوا على الل ِه ِإال الحق}[النساء‪.]۱۷۱ :‬‬

‫بلکې د هللا عزوجل دا لوی رحم دی چې رسول يې د انسانانو څخه ګرځولی‪ ،‬که چیرته مالیک وی نو‬
‫ْ َ‬ ‫َّ َ ْ ُ ْ‬ ‫َ‬
‫خبره اخیستل او ځان پوه کول به ترې ګران وی‪ ،‬نو ( ل َق ْد َم َّن الل ُه َعلى املؤ ِم ِن َین ِإذ َب َعث ِف ِيه ْم َر ُسوال‬
‫َ‬
‫ِم ْن أ ْن ُف ِس ِه ْم)[آل عمران‪ ،]۱۶۴ :‬ترجمه‪ :‬هللا عزوجل پرمؤمنانو احسان کړی چئ پدوی کې یې د دوی‬
‫د جنس څخه پیغمبر رالیږلی‪ ،‬باملقابل هغه صحیح قیاس چې جاهالن ترې انکار کوي دادی چې‬
‫انسانانو ته باید انسان پیغمبر او مالئکو ته باید مالئک استازی ولیږل ش ي‪ ،‬او فاسد قیاس د دې‬
‫بالعکس دی‪ ،‬امام ابن قیم الجوزیه وایي‪ :‬د هربدعت او فاسد قیاس بنیاد فاسد قیاس وي او پدې‬
‫عالم(نړۍ) کې چې کوم فساد او خرابي رامنځ ته شوې دا ټوله د غلت او فاسد قیاس له امله ده‪،‬‬
‫بلکې په دنیا او آخرت کې د شربنیاد فاسد قیاس دی‪[.‬اعالم املوقعین]‬
‫(‪ )7‬قیاس دې ته وايي‪ :‬یوه فرعه په اصل پورې په حکم کې د یو جامع علت د موجودیت له امله‬
‫پيوسته کول‪.‬‬
‫کله چې د دې تعریف د ارکانو څخه یو رکن هم نشت ش ي نو قیاس فاسد بلل کیږي‪ ،‬مصنف‬
‫رحمه هللا دلته دا خبره ذکر کوي چې دا خلک ځکه صحیح او فاسد قیاس نه پیژني چې دوی هغه‬
‫(جامع) علت نه پیژني چې په هغې قیاس والړ وي او همدا ډول هغه (فارق) نه پیژني چې د هغې په‬
‫موجودیت کې قیاس نه صحیح کیږي‪ ،‬په بل عبارت دا جاهالن د حکم په علت په صحیح توګه پوه‬
‫ندي‪ ،‬ځکه دا خبره ضروري ده چې د اصل د حکم علت به په فرعه کې موجود وي‪ ،‬که چیرته‬
‫نشت ش ي نو بیا قیاس صحیح ندی‪.‬‬
‫‪- 19 -‬‬
‫ترجمه‪ :‬ای د کتاب خاوندانو! تاسو په خپل دین کې د حد‬
‫نه زیاتی مه کوئ‪ ،‬او تاسو په هللا عزوجل مه وايئ مګر حق‬
‫وینا‪.‬‬
‫[‪]14‬مسئله‪ :‬مخکې چې څه تیر شول دغه ټول په یوه قاعده‬
‫بناء دي‪ ،‬چې هغې ته‪«:‬نفي او اثبات»(‪ )8‬ویل کیږي‪ ،‬چې پدې‬
‫سره دوی د خواهشاتو او ګمانونو تابعداري کوي او هغه څه‬
‫چې پیغمبرانو راوړي د هغې تکذیب کوي‪.‬‬
‫[‪]15‬مسئله‪ :‬د ناپوهۍ په نوم د هغه څه نه معذرت کول چې هللا‬
‫ُْ‬ ‫َ ُ ُُ‬
‫ورکړي دي‪ ،‬هللا عزوجل فرمايي‪َ { :‬وقالوا قل ُوب َنا غلف}[البقرة‪.]۸۸ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او دوی وايي‪ :‬زمونږ زړونه په پردو کې دي‪ ،‬او دا‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ُ‬
‫وینا‪َ {:‬يا ش َع ْي ُب َما ن ْفق ُه ك ِثیرا ِم َّما ت ُقو ُل}[هود‪.]۹۱ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬ای شعیبه مونږ په ډیر هغه څه نه پوهیږو چې ته‬
‫یې وايي‪.‬‬

‫(‪ )8‬مقصد دا چې دوی هغه څه ثابتوي چې هللا عزوجل نفي کړي وی او هغه څه نفي کوي چې هللا‬
‫یې اثبات کړی وي‪ ،‬د بیلګې په توګه‪ :‬هللا عزوجل شرک نفي کړی او توحید یې ثابت کړی‪ ،‬دوی د‬
‫دې بالعکس کارکوي‪ ،‬شرک کوي او توحید نفي کوي‪ ،‬هللا عزوجل حالل ثابت کړي او حرام یې نفي‬
‫کړي‪ ،‬دوی راغلل حالل یې نفي کړل او حرام یې اثبات کړل‪.‬‬
‫‪- 20 -‬‬
‫نو هللا عزوجل دغه جاهالن دروغژن کړل چې په زړونو یې‬
‫پردې او نه ناپوهي ده‪ ،‬بلکې د کفر په وجه د دوي په زړونو‬
‫مهر وهل شوی دی‪.‬‬
‫[‪]16‬مسئله‪ :‬دوی ته د هللا عزوجل لخوا د ورکړل شوي دین په‬
‫بدل کې دوی د سحر(جادو) کتابونه واخیستل‪ ،‬لکه چې هللا‬
‫َّ‬ ‫َ َّ‬
‫عزوجل یې داس ې بیانوي‪َ { :‬وملا َج َاء ُه ْم َر ُسول ِم ْن ِع ْن ِد الل ِه‬
‫َ َّ َ ُ ُ ْ َ َ َ َ َّ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫اب الل ِه‬ ‫ص ِدق ِملا َم َع ُه ْم ن َبذ ف ِريق ِمن ال ِذين أوتوا ال ِكتاب ِكت‬ ‫ُم َ‬
‫َ‬
‫اط ُین َعلى‬ ‫َّ َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َّ َ ُ َ َ ْ ُ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫ََ َ ُُ‬
‫ور ِه ْم كأن ُه ْم ال يعل ُمون واتبعوا ما تتلوا الشي ِ‬ ‫وراء ظه ِ‬
‫َ‬
‫اط َین ك َف ُروا ُي َع ِل ُمو َن‬ ‫ُ ْ ُ َ َ َ َ َ َ ُ َ ُ َ َ َّ َّ َ‬
‫مل ِك سل ْي َمان وما كف َر سل ْي َمان ول ِكن الشي ِ‬
‫الس ْح َر}[البقره‪.]۱۰۱،۱۰۲:‬‬ ‫َّ‬
‫الن َ‬
‫اس ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او کله چې دوی ته د هللا‪‬لخوا داس ې رسول‬
‫راش ي چې تصدیق کوي د هغه څه چې د دوی سره دي‪ ،‬نو‬
‫پدوی کې د کتاب واالو څخه یوې ډلې د هللا کتاب شاته داس ې‬
‫ګذار کړ لکه دوی چې نه پوهیږي‪،‬او د هغه څه تابع شول چې‬
‫شیطانانو د سلیمان‪ ‬په بادشاهۍ کې لوستل او‬
‫سلیمان‪ ‬کفر نه وو کړی‪ ،‬لیکن شیطانانو کفر کړی وو‪،‬‬
‫خلکو ته به یې د سحر ښوونه کوله‪.‬‬
‫‪- 21 -‬‬
 ‫[‪]17‬مسئله‪ :‬د خپل باطل دین نسبت پیغمبرانو ته کول‪.‬‬
‫لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ {:‬و َما َك َف َر ُس َل ْي َم ُ‬
‫ان} [البقرة‪.]۱۰۲ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او سلیمان‪ ‬کفر نه وو کړی‪ ،‬او دا وینا‪َ { :‬ما‬
‫يم َي ُهوديا َوال َن ْ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ص َرا ِنيا}[آل عمران‪.]۶۷ :‬‬ ‫كان ِإب َر ِاه ُ ِ‬
‫ترجمه‪:‬او ابراهیم‪ ‬يهودي او یا نصراني نه وو‪.‬‬
‫[‪]18‬مسئله‪ :‬د ځان منسوبولو او عمل ترمنځ تضاد‪.‬‬
‫ځکه دوی ابراهیم‪ ‬ته ځان منسوبوي لیکن د‬
‫(‪)9‬‬
‫هغه تابعداري نه کوي‪.‬‬
‫[‪]19‬مسئله‪ :‬د نیکانو خلکو د بعض ې تابعدارو د غلتو کارونو له‬
‫امله د دغو نیکانو بدې بیانول‪ ،‬لکه چې يهودو به د‬

‫(‪ )9‬لكه نن ورځ د آل سلول مالیان‪ ،‬چې محمد بن عبد الوهاب‪ ‬او د هغه د ملسو‪‬‬
‫دعوت ته ځان منسوبوي‪ ،‬لیکن په طاغوت کفر او پرخالف یې جهاد نه کوی‪ ،‬بلکې د صلیبیانو‬
‫سره دوستي کوي او د مجاهدینو پر خالف جنګ کوي‪ ،‬پدې کار کې دوی د روافضو په څیر دي چې‬
‫علي‪ ‬ته ځان منسوبوي او د حسین‪ ‬د محبت دعوا کوي‪ ،‬لیکن په عقیده‪ ،‬عبادت او‬
‫اخالقو کې د دواړو تابعداري نه کوي‪ ،‬بلکې په پوره توګه بالعکس د هغوی مخالف کارونه کوي‪.‬‬
‫‪- 22 -‬‬
‫بدي بیانوله او يهود او نصارا دواړو به د‬ ‫ى‪‬‬ ‫عیس‬
‫(‪)10‬‬
‫محمد‪ ‬بدي بیانوله‪.‬‬
‫[‪]20‬مسئله‪ :‬د جادو ګرو په خارق العاده کارونو دا عقیده لرل چې‬
‫دا د نیکانو خلکو کرامتونه دي‪ ،‬بلکې دغه جادو پیغمبرانو ته‬
‫وو‪)11(.‬‬ ‫منسوبول‪ ،‬لکه سلیمان‪ ‬ته چې یې منسوب کړی‬

‫(‪ )10‬د جاهالنو طریقه دا ده چې تابعدارانو ته ګوري‪ ،‬کله چې هغوی یو غلت کاروکړي‪ ،‬نو دوی یې د‬
‫هغوی متبوع(امام‪ ،‬پيغمبراو مشر) ته منسوب کړي‪ ،‬ترڅو پدغه کارد دغه نیک انسان د تابعدارۍ‬
‫نه کولو لپاره دلیل پیدا کړي او بعینه دا کار به يهودو د عیس ى‪ ‬سره کولو‪ ،‬کله چې هغوی‬
‫وکتل چې بعض ې نصارا ګمراه شول او عیس ى‪ ‬ته یو له درېو خدایانو وايي‪ ،‬یا وايي‪ :‬عیس ى په‬
‫خپله هللا‪ ‬دي‪ ،‬یا د هغه ځوی دی(تعالی هللا من ذلک)‪ ،‬په همدې ډول يهودو او نصارا دواړو‬
‫چې کله د دې امت ګمراه خلک‪ ،‬لکه ملنګان‪ ،‬روافض‪ ،‬چیغې وهونکې ځان عذابونکي‪ ...‬او داس ې نور‬
‫ولیدل نو په محمد‪ ‬عیب ویل پیل کړاو د هغه د رسالت بدي یې وویله‪.‬‬
‫(‪ )11‬خارق العاده کارونه هغې ته وايي چې د عادت مخالف وي یعنې په عادي توګه دغه ډو کارنه‬
‫ل‬
‫کیږي(لکه د مار څخه امسا جوړیدل او داس ې نور)‪ ،‬دغه شان کار چې د کوم نه نبي څخه ثابت وي‬
‫معجزه بلل کیږي‪ ،‬لیکن د پیغمبرانو څخه د عالوه خلکو حال ته به کتلی ش ي‪ ،‬که چیرته داس ې‬
‫انسان چې یو خارق العاده کار ترې صادر شو یو نیک انسان وو‪ ،‬نو دې ته کرامت ویل کیږي چې هللا‬
‫یې په خپلو دوستانو پیرزو کوي او که چیرته دغه انسان فاجراو مشرک وو‪ ،‬نو بیا دا جادو‪ ،‬منترونه‬
‫او دوکې دي چې شیطان یې خپلو دوستانو ته ورکوي‪ ،‬خو پدې خبره هم ځان پوه کول پکاردي چې د‬
‫کرامت او جادو په جنس کې لوی توپیر موجود دی‪ ،‬د ال زیاتو معلوماتو لپاره د شیخ االسالم ابن‬
‫تیمیه‪ ‬کتاب[النبوات] وګورئ‪.‬‬
‫‪- 23 -‬‬
 ‫(‪)12‬‬
‫[‪]21‬مسئله‪ :‬په شپیلو او الس پړکولو عبادت کول‪.‬‬
‫[‪]22‬مسئله‪ :‬د خپل دین څخه یې ساعت تیری او لوبې جوړې‬
‫کړي وي‪.‬‬
‫[‪]23‬مسئله‪ :‬په ورکړل شوې دنیا دوکه شوي دي نو داس ې‬
‫ګمان کوي چې دا د هللا عزوجل پیرزونه ده چې د هغه په رضا‬

‫د جاهلیت خلکو به د جادو ګرو منترونه‪ ،‬د کاهنانو دجل او د مشرکانو ګندونه(ناولتاوې) د اولیاؤ‬
‫کرامتونه بلل او بیا به یو قدم وړاندې تلل او دغه کارونه به یې د هغه سړي د نیکۍ عالمې ګرځولې د‬
‫چا څخه چې به دغه کار صادر شو‪ ،‬دا ال څه چې خوږ نبي سلیمان‪ ‬ته یې هم دغه شیان‬
‫منسوب کړل‪ ،‬پداس ې وخت کې چې دغه کارونه کفر دی او هللا عزوجل ترې خپل پیغمبران پاک‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫فرمايي‪(:‬و َما ك َف َر ُسل ْي َم ُان)‪.‬‬ ‫کړي دي‪ ،‬لکه چې هللا‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ َ ُ ُ ْ ْ َ ْ َ ْ َّ ُ َ َ َ‬
‫(‪ )12‬هللا عزوجل فرمايي‪{ :‬وما كان صالتهم ِعند البي ِت ِإال مكاء وتص ِدية} [األنفال‪ ،]۳۵ :‬ترجمه‪ :‬او‬
‫نه وو د بیت هللا په خوا کې د دوی ملونځ مګرشپیلي او الس پړکونه‪ ،‬نو وڅکئ تاسو عذاب په سبب‬
‫د هغه کفرچې تاسو کولو‪.‬‬
‫دلته د ملانځه نه مراد‪ ،‬دعاء یا نور داس ې عبادتونه چې دوی یې به کول او د ملانځه نوم به یې‬
‫ورکولو‪ ،‬چې دغه شان کارونه هیڅ کله عبادت نش ي کیدلی بلکې جاهلیت بلل کیږي‪ ،‬د دې په څیر‬
‫پدې زمانه کې‪ ،‬د صوفیانو شپیلي او الس پړکونه ده چې دوی ورته د هللا عبادت او د رسول‬
‫هللا‪ ‬د تابعدارۍ نوم ورکوي‪.‬‬
‫‪- 24 -‬‬
 ‫َ‬ ‫ََْ َ‬ ‫َ‬
‫داللت کوي‪ ،‬لکه د دوی دا وینا‪{:‬ن ْح ُن أكث ُر أ ْم َواال َوأ ْوالدا َو َما‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫ن ْح ُن ِب ُم َعذ ِب َین}[سبأ‪.]۳۵ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬زمونږ مالونه او بچي ډیر دي او مونږ ته به عذاب‬
‫نه راکول کیږي‪.‬‬
‫[‪]24‬مسئله‪ :‬حق پدې خاطر نه منل چې کمزوري خلک ترې‬
‫حق منلو ته مخکې شوي دي او دغه کار د تکبر او لويۍ له وجې‬
‫َ ْ‬
‫کول‪ ،‬چې په رد کې یې هللا‪ ‬دا وینا نازله کړه‪َ { :‬وال تط ُر ِد‬
‫َ‬ ‫َّالذ َ‬
‫ين َي ْد ُعون َرَّب ُه ْم ‪[} ...‬األنعام‪.]۵۲ :‬‬ ‫ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او ته مه شړه هغه کسان چې خپل رب رابلي‪...‬‬
‫[‪]25‬مسئله‪ :‬د حق د بطالن لپاره دا دلیل وړاندې کول چې‬
‫کمزوري خلک لدوی څخه ورته مخکې شوي دي‪ ،‬لکه د‬
‫َ َ‬ ‫َْ َ َ َ‬
‫ان خ ْیرا َما َس َب ُقونا ِإل ْي ِه}[األحقاف‪.]۱۱ :‬‬‫هللا‪ ‬دا وینا‪{:‬لو ك‬
‫ترجمه‪ :‬که دا خیر وی نو دوی به ورته زمونږ څخه نه وی‬
‫مخکې شوي‪.‬‬
‫[‪]26‬مسئله‪ :‬کله چې د هللا عزوجل په کتاب ښه پوه ش ي‪،‬‬
‫تحریفونه پکې پيل کړي‪ ،‬سره لدې چې دوی په خپله خطايي پوهیږي‪.‬‬
‫‪- 25 -‬‬
‫[‪]27‬مسئله‪ :‬باطل کتابونه لیکل او هللا ته د هغې نسبت کول‪،‬‬
‫َ َ ْ َّ َ َ ْ ُ ُ َ ْ َ َ َ‬
‫اب ِبأ ْي ِد ِيه ْم‬ ‫لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪{:‬فويل ِلل ِذين يكتبون ال ِكت‬
‫َّ‬ ‫ُ َ َ‬ ‫ُ‬
‫ث َّم َي ُقولون َهذا ِم ْن ِع ْن ِد الل ِه}[البقرة‪.]۷۹ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬نو هغو خلکو له تباهي ده چې په خپل الس کتاب‬
‫لیکي او بیا وايي‪ :‬دا د هللا عزوجل له پلوه دی‪.‬‬
‫[‪]28‬مسئله‪ :‬دوی یواځې هغه حق قبلوي چې د دوی د ډلې سره‬
‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫َ ُ ُْ‬
‫وي‪ ،‬لکه د هللا‪ ‬دغه وینا‪{ :‬قالوا نؤ ِم ُن ِب َما أن ِز َل َعل ْي َنا}[البقرة‪.]۹۱ :‬‬
‫ترجمه‪:‬دوی وايي‪ :‬مونږ په هغه څه ایمان راوړو چې په‬
‫مونږ ته راغلي دي‪.‬‬
‫[‪]29‬مسئله‪ :‬دوی د دې باوجود بیا په هغه څه نه پوهیږي چې د‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫دوی ډله یې وايي‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬یې خبر ورکړی‪ُ { :‬ق ْل ف ِل َم َت ْق ُتلو َن‬
‫ْ ُ ُْ ْ َ‬ ‫َ ْ َ َ َّ ْ َ‬
‫اء الل ِه ِمن ق ْب ُل ِإن كنت ْم ُمؤ ِم ِنین}[البقرة‪.]۹۱ :‬‬ ‫أن ِبي‬
‫ترجمه‪ :‬ته ورته ووایه‪ :‬تاسو مخکې پیغمبران ولې وژل؟ که‬
‫تاسو مؤمنان یئ‪.‬‬
‫[‪]30‬مسئله‪:‬دا د هللا‪ ‬د عجیبه نښانو څخه ده! چې کله‬
‫دوی د یوځای کیدو په اړه د هللا تعالی امر ونه مانه او ډلبازي‬

‫‪- 26 -‬‬
‫یې غوره کړه‪ -‬سره لدې چې هللا ترې منع کړې وه‪ -‬نو هللا‬
‫عزوجل هره ډله په خپله برخه دین خوشحاله کړه‪.‬‬
‫[‪]31‬مسئله‪ :‬او دا هم د هللا‪ ‬د ډیرو عجیبه نښانو څخه ده!‬
‫چې د جاهلیت واال د هغه چا سره بې حده زیاته دښمني لري‬
‫چې هللا‪ ‬ته ځان منسوبوي او د کفارو د دین سره بې حده‬
‫زیات محبت لري‪-‬هغه کفار چې د دوی او هم یې د پیغمبر او ډلې‬
‫سره دښمني‬ ‫محمد‪‬‬ ‫دښمنان دي‪ -‬لکه يهودو چې د‬
‫کوله‪ ،‬سره لدې چې هغه ورته د موس ى‪ ‬دین راوړ ‪،‬بلکې‬
‫د هغې په مقابل کې یې د سحر کتابونه غوره کړل‪ ،‬حال دا چې‬
‫هغه د فرعون دین وو‪.‬‬
‫[‪]32‬مسئله‪ :‬چې کله حق د هغه چا سره وي چې د دوی خوښ‬
‫نه وي نو کفر پرې‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ { :‬و َق َالت ْال َي ُه ُ‬
‫ود‬ ‫ِ‬
‫َُْ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ص َارى َع َلى َش ْيء َو َق َالت َّ‬ ‫َل ْي َست َّ‬
‫ود َعلى‬ ‫ص َارى ل ْي َس ِت اليه‬
‫الن َ‬ ‫ِ‬ ‫الن َ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫ش ْيء}[البقرة‪.]۱۱۳ :‬‬

‫‪- 27 -‬‬
‫ترجمه‪ :‬يهود وايي‪ :‬نصارا په هیڅ (حق دین) ندي‪ ،‬او نصارا‬
‫وایي‪ :‬يهود په هیڅ (حق دین) ندي‪.‬‬
‫[‪]33‬مسئله‪ :‬د هغه څه نه انکار کول چې دوی د دین په توګه‬
‫(‪)13‬‬
‫یو ځل منلي وي‪ ،‬لکه چې د حج په هکله دوی کړي وو‬
‫َ َ ْ َ ْ َ ُ َ ْ َّ ْ َ َ َّ‬
‫يم ِإال َم ْن َس ِف َه‬ ‫هللا‪ ‬فرمايي‪{ :‬ومن يرغب عن ِمل ِة ِإبر ِاه‬
‫َ‬
‫ن ْف َس ُه}[البقرة‪.]۱۳۰ :‬‬

‫(‪ )13‬لكه يهودو چې به کول؛ هغوی به دا دعوا کوله چې مونږ د ابراهیم‪ ‬په دین یو‪ ،‬لکن‬
‫کعبه به یې د قبلې او حج به یې دعبادت په توګه نه مانه‪ ،‬همدا ډول د مکې د مشرکینو کړنه؛ ځان‬
‫به یې ابراهیم‪ ‬ته منسوبوو او دا به یې منله چې حج د هغه د عبادتونو څخه یو دی‪ ،‬لکن د‬
‫نورو خلکو سره به یو ځای په عرفه نه ودریدل‪ ،‬بلکې په مزدلفه کې به والړوو‪ ،‬ترڅو یې د نورو خلکو‬
‫سره توپیرراش ي‪.‬‬
‫په همدغه ډول زمونږ د زمانې جاهالن همدغه کارکوي؛ ډیرخلک دي چې ځان اسالم ته منسوبوي‬
‫لیکن دا نه مني چې ډیموکراس ي کفر دی‪ ،‬دا ال څه چې دفاع ترې هم کوي او ډیموکراس ي د اسالم د‬
‫مالتیر بولي او د شوری نوم ورکوي‪ ،‬داس ې خلک هم شته چې ځان ته مسلمان وايي‪ ،‬خو په کفارو‬
‫پس ې د هغوی ملکونو ته دجهاد لپاره تللو نه انکار کوي او وايي چې جهاد خو یواځې د دفاع لپاره روا‬
‫کړي شوی دی‪ ،‬ډیر خلک به ته ګورې چې د ملانځه به هم پابند وي لکن فلمونه به ګوري‪ ،‬ساز‬
‫سرود ته به غوږ نیس ې‪ ،‬که ورته څوک نصیحت وکړي‪ ،‬نو وايي‪ :‬دا خو مباح دي او چا ویلي چې دا‬
‫کارونه حرام دي؟!!!(هللا دې مونږ د داس ې حال څخه وساتي)‪.‬‬
‫‪- 28 -‬‬
‫ابراهیم‪‬‬ ‫ترجمه‪ :‬او بې رغبته کیږي نه د دین د‬
‫څخه مګر هغه څوک چې ځان کم عقل کړي‪.‬‬
‫[‪]34‬مسئله‪ :‬هره ډله دا دعوا لري چې مونږ د اور څخه خالص‬
‫ُ‬
‫یو‪ ،‬هللا‪ ‬د دوی دغه دعوا دروغ وبلله او ويې فرمايل‪{:‬ق ْل‬
‫َه ُاتوا ُب ْر َه َان ُك ْم إ ْن ُك ْن ُت ْم َ‬
‫ص ِاد ِق َین}[البقرة‪.]۱۱۱ :‬‬ ‫ِ‬
‫ترجمه‪ :‬ورته ووایه‪ :‬دلیل راوړئ که چیرته تاسو ریښتونې‬
‫َّ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫یاستئ‪ ،‬بیا یې ورته سمه الره وښودله‪َ { :‬بلى َم ْن أ ْسل َم َو ْج َه ُه ِلل ِه‬
‫َو ُه َو ُم ْح ِسن}[البقرة‪.]۱۱۲ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬بلکې داس ې نده! چاچې خپل مخ(ځان) تسلیم کړ‬
‫هللا‪ ‬ته پداس ې حال کې چا دا نیکو کار وو‪.‬‬
‫(‪)14‬‬
‫[‪]35‬مسئله‪ :‬د عبادت په توګه خپل عورت ښکاره کول ‪،‬‬
‫َ‬ ‫َ َ ُ َ َ َ ُ‬
‫لکه چې هللا عزوجل فرمايي‪َ { :‬وِإذا ف َعلوا ف ِاحشة قالوا َو َج ْدنا‬
‫َ َّ َ َ‬ ‫َ‬
‫َعل ْي َها َآب َاءنا َوالل ُه أ َم َرنا ِب َها}[األعراف‪.]۲۸ :‬‬

‫(‪ )14‬ابن کثیر‪ ‬په خپل تفسیر کې وايي‪ :‬مجاهد‪ ‬ویلي‪ :‬مشرکانو به دبیت هللا څخه‬
‫طواف پداس ې حال کې کولو چې بربنډ به وو‪ ،‬ویل به یې‪ :‬مونږ پداس ې حالت کې طواف کوو‪ ،‬لکه چې‬
‫د مور څخه پیدا وو‪ ،‬ښځو به په خپله شرمګاه یوه ټوټه یا بل څخه کیښودل او ویل به يې‪ :‬نن ورځ‬
‫به ترې بعض ې یا ټول ښکاره کیږي‪ ...‬خو څه چې ترې ښکاره شو نو ورته د چا نظرحالل نه ګڼم‪ ،‬نو‬
‫‪- 29 -‬‬
‫ترجمه‪:‬او کله چې دوی کوم فاحشه کار وکړي‪ ،‬وايي‪ :‬مونږ‬
‫پدې کار خپل پلرونه موندلي او هللا تعالی راته پرې امر کړی‪.‬‬
‫[‪]36‬مسئله‪ :‬د حاللو په ځان حرامول داس ې عبادت ګڼل‪ ،‬لکه‬
‫شرک ته چې به یې عبادت ویلو‪.‬‬
‫[‪]37‬مسئله‪ :‬مالیان او پیران د هللا‪ ‬نه بغیر معبودان نیول‬
‫او دغه کار ته عبادت ویل‪.‬‬
‫[‪]38‬مسئله‪ :‬د هللا‪ ‬په صفتونو کې الحاد(کوږ والی)‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫لټول‪(،‬او نفي کول یې) لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ { :‬ول ِك ْن ظ َنن ُت ْم‬
‫َ ُ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َّ‬
‫أ َّن الل َه ال َي ْعل ُم ك ِثیرا ِم َّما ت ْع َملون}[فصلت‪.]۲۲ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬لیکن تاسو دا ګمان کولو چې هللا عزوجل په ډیر‬
‫هغه څه نه پوهیږي چې تاسو یې کوئ‪.‬‬

‫َ َ ُ َ َ‬
‫هللا‪ ‬په رد کې دا آیت نازل کړ‪ِ َ { ،‬وإذا ف َعلوا ف ِاحشة‪}...‬اآلیه‪ ،‬هللا‪ ‬پدې آیت کې د عورت‬
‫ښکاره کولو ته فاحشه وویله‪ ،‬هر چې سیکولران دي‪ ،‬هغوی د خپل ځان بربنډولو ته مدنیت‪ ،‬ترقي‪،‬‬
‫پرمختګ او ثقافت وايي! (هللا‪ ‬دې دوی وشرموي او مجاهدین دې پرې غالبه کړې چې بیښ‬
‫یې وباس ي)‪ ،‬دا پداس ې مهال کې چې د ټولو پیغمبرانو دینونه‪ ،‬عقل او فطرت دې خبرې ته بلنه کوي‬
‫چې باید عورت پټ کړی ش ي او ځان په عزت او پرده کې وساتل ش ي او زمونږ قرآن کریم او نبوي‬
‫سنت هم پدې ګواه دي‪.‬‬
‫‪- 30 -‬‬
‫[‪]39‬مسئله‪ :‬د هللا عزوجل په نومونو کې الحاد(کوږ والی)‬
‫لټول‪(،‬او نفي کول یې)‪ ،‬لکه چې هللا عزوجل فرمايي‪َ { :‬و ُه ْم‬
‫الر ْح َم ِن}[الرعد‪.]۳۰ :‬‬ ‫َُُْ َ‬
‫ون ب َّ‬
‫يكفر ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او دوی په رحمن ځان ذات کفر کوي (او رحمن‬
‫دهللا‪ ‬نوم دی)‪.‬‬
‫[‪]40‬مسئله‪ :‬تعطل کول( یا د رب تعالی څخه انکار کول)‪ ،‬لکه‬
‫(‪)15‬‬
‫فرعونیانو چې به ویل‪.‬‬

‫(‪ )15‬تعطیل د هللا‪ ‬د صفاتو څخه انکار ته وايي‪ ،‬لکه چې فرعون لدې منکر وو چې ګوندې د‬
‫َ َ‬ ‫َُ‬
‫دې عالم څوک جوړونکی هم شته!‪ ،‬هغه به ویل‪َ { :‬ما َع ِل ْم ُت لك ْم ِم ْن ِإله غ ْی ِري} [القصص‪،]۳۸ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬ما ته د خپل ځان څخه پرته ستاسو بل معبود ندی معلوم‪ ،‬او داس ې نور آیتونه چې د‬
‫فرعونیانو څخه بحث کوي‪ ،‬امام ابن قیم رحمه هللا په مدارج السالکین کې وايي‪«:‬تعطیل د شرک‬
‫څخه ډیربد تردی»‪.‬‬
‫ي‬
‫د دې قسم جهالتونو څخه هیڅ یوه زمانه خالي نه و ‪ ،‬زمونږ په دې زمانه کې د ملحدینو او‬
‫کمیونستانو په نامه خلک پیدا شول‪-‬چې په ملیونونو وګړي او اتباع لري!‪ -‬او بعض ې تش په نامه‬
‫اسالمي ملکونو کې هم وجود لري‪ ،‬هغوی مؤسسات او مرکزونه لري‪ ،‬جلس ې او کانفرانسونه جوړوي‬
‫او درسونه ورکوي او د مسلمانانو بچو ته دا ښودنه کوي چې هللا‪ ‬موجود نه دی او دا کارد تش‬
‫په نامه د مسلمانان مشرانو د سترګو وړاندې ترسره کیږي ( هللا عزوجل دې د دې مرتدینو بادشاهي‬
‫له مینځه یوس ي)‪.‬‬
‫‪- 31 -‬‬
‫[‪]41‬مسئله‪ :‬هللا سبحانه وتعالی ته د نقصان نسبت کول‪ ،‬لکه‬
‫ځوی‪ ،‬حاجت او ستړي والی‪ ،‬خو په عین وخت کې خپل راهبان‬
‫(‪)16‬‬
‫دبعض ې دغو صفاتو څخه پاک بولي‪.‬‬
‫[‪]42‬مسئله‪ :‬په ملکیت کې شرک کول‪ ،‬لکه چې مجوسو به‬
‫(‪)17‬‬
‫ویل‪.‬‬

‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ویل‪(:‬املَس ُ‬
‫يح ْاب ُن الل ِه)‪(:‬عیس ى)مسیح د هللا ځوی دی!!!‪ ،‬خو په نفس وخت‬ ‫ِ‬ ‫(‪ )16‬لكه چې نصاراو به‬
‫َّ ََّ‬
‫چې‪(:‬إن الله‬
‫خپل راهبان د واده کولو او بچي راوړلو څخه پاک ګڼل او يهودو به ګمان کاوه ِ‬ ‫کې به یې‬
‫َ َْ‬ ‫َ‬
‫ف ِقیر َون ْح ُن أغ ِن َي ُاء)‪ :‬هللا فقیر دی او مونږ مالدار یو او دا ګمان به یې هم کولو چې هللا‪ ‬د‬
‫اسمانونو او ځمکو په پیدایښت د یکشنبې په ورځ پیل وکړ او د جمعې په ورځ یې پای ته ورسوو او‬
‫َ َ َ ْ َ َ ْ َ َّ َ َ َ ْ َ‬
‫ض َو َما‬
‫األ ْر َ‬ ‫دخالي(شنبې) په ورځ یې ارام وکړ‪ ،‬نو هللا‪ ‬پرې رد وکړ چې‪ (:‬ولقد خلقنا السماو ِ‬
‫ات و‬
‫ُُ‬ ‫َ‬
‫َب ْي َن ُه َما ِفي ِس َّت ِة أ َّيام َو َما َم َّس َنا ِم ْن لغوب)‪ ،‬ترجمه‪ :‬یقینا مونږ په شپږو ورځو کې اسمانونه او زمکې پیدا‬
‫کړي او هغه څه چې د دوی ترمنځ دي او مونږ ته کوم ستړي والی ندی رسیدلی‪ ،‬د عربو مشرکانو به‬
‫هللا‪ ‬له لوڼه ګرځولې‪ ،‬او کله چې به دوی کې کوم یو تن ته د لور زیری ورکړل شو‪ ،‬نو مخ به یې‬
‫تک تور شو او دغص ې نه به ډک وو‪( ،‬هللا‪ ‬ډیر پاک او پورته دی د هغه څه نه چې دوی یې‬
‫بیانوي)‪.‬‬
‫ي‬ ‫اور‬
‫(‪ )17‬مجوس د فارس په ملکونو کې یو قوم وو‪ ،‬چې د بندګي به یې کوله‪ ،‬ځانګړ عبادات او یو‬
‫شمیرډلې یې درلودې‪ ،‬یوه پکې مزدکیه وه‪ ،‬چې مزدک ته یې نسبت کیدو‪ ،‬کوم چې دنبوت دعوا کړې‬
‫وه او خلک یې د هرش ي حالل والي ته رابلل‪ ،‬د هغوی په مذهب کې خلک په مال او ښځو کې داس ې‬
‫سره شریک دي لکه چې په اوبو او هواء کې شریک دي او دغه مذهب بعینه د اوسنو کمیونستانو‬
‫‪- 32 -‬‬
 ‫[‪]43‬مسئله‪ :‬د تقدیر څخه انکار کول‪.‬‬
‫[‪]44‬مسئله‪ :‬د تقدیر په خاطر په هللا دلیل نیول‪.‬‬
‫[‪]45‬مسئله‪ :‬شریعت او تقدیر سره ټکراوول‪.‬‬
‫[‪]46‬مسئله‪ :‬زمانې ته کنځل کول‪ ،‬لکه چې دوی به ویل‪َ {:‬و َما‬
‫الد ْه ُر}[الجاثية‪ .]۲۴ :‬ترجمه‪ :‬او مونږ نه وژني مګر زمانه‪.‬‬ ‫ُي ْهل ُك َنا إ َّال َّ‬
‫ِ ِ‬
‫[‪]47‬مسئله‪ :‬د هللا عزوجل نعمتونه بل چا ته منسوبول‪ ،‬لکه‬
‫َّ ُ‬ ‫ُ َ‬
‫چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ { :‬ي ْع ِرفون ِن ْع َم َت الل ِه ث َّم ُي ْن ِك ُر َون َها}[النحل‪.]83 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬دوی د هللا نعمتونه پیژني او بیا ترې هم انکار‬
‫کوي‪.‬‬
‫[‪ ]48‬مسئله‪ :‬د هللا‪ ‬په آیتونو کفر کول‪.‬‬

‫هم دی! ځکه دغو جاهالنو او دې کمیونستانو فردي ملکیت ختم کړی او د خلکو ترمینځ یې ټولنیز‬
‫ملکیت رواج کړی‪.‬‬
‫لیکن اسالم داس ې ندی‪ ،‬زمونږ په دین کې د ټولو علماؤ په نزد فردي ملکیت ثابت دي‪ ،‬لکه چې‬
‫ََ ُ ْ ُ ُ ُ َ ُ‬
‫وس أ ْم َو ِالك ْم)‪ ،‬ستاسو لپاره ستاسو رأس املال دی‪ ،‬بل ځای‬ ‫هللا‪ ‬فرمايي‪(:‬فلكم رء‬
‫َ‬ ‫َّ ْ‬
‫فرمايي‪(:‬ل ِلر َج ِال َن ِصيب ِمما اكتسبوا)‪ ،‬د سړو لپاره د هغه څه نه برخه ده چې دوی یې کسب کړي‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫ِ‬
‫او رسول‪ ‬فرمايي‪«:‬ستاسو وینې او مالونو په یو بل حرام دي» متفق علیه‪ ،‬بل ځای‬
‫فرمايي‪«:‬د هیڅ یو مسلمان مال ندی حالل مګرد هغه د زړه په خوشحالۍ» [مسند احمد]‪.‬‬
‫‪- 33 -‬‬
 ‫[‪]49‬مسئله‪ :‬د بعض ې آیتونو څخه انکار کول‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫َْ‬
‫[‪]50‬مسئله‪ :‬دا خبره کول چې‪َ {:‬ما أن َز َل الل ُه َعلى َبشر ِم ْن‬
‫َ‬
‫ش ْيء}[األنعام‪.]۹۱ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬هللا تعالی په هیڅ انسان څه ندي نازل کړي‪( ،‬یعنې‬
‫د رسوالنو او پر هغوی له وحې څخه انکار)‪.‬‬
‫ْ َ َ َّ‬
‫[‪]51‬مسئله‪ :‬د قرآن کریم په اړه د دوی دا وینا چې‪ِ {:‬إن هذا ِإال‬
‫َ ْ َ‬
‫ق ْو ُل ال َبش ِر}[املدثر‪ .]۲۵:‬ترجمه‪ :‬ندی دا مګر د انسان وینا ده‪.‬‬
‫[‪]52‬مسئله‪ :‬د هللا‪ ‬په حکمت نیوکه کول‪.‬‬
‫[‪]53‬مسئله‪ :‬د هغه څه د رد کولو لپاره چې پیغمبرانو راوړي‪ ،‬ښکاره‬
‫َ َ َ َ َ َ َّ ُ‬
‫او پټې حیلې جوړول‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪{:‬ومك ُروا ومك َر الله}[آل‬
‫عمران‪.]۵۴ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او دوی مکر وکړ او هللا تعالی هم د دوی پرخالف‬
‫َّ‬
‫اب ِآم ُنوا ِبال ِذي‬ ‫ََ َ ْ َ َ ْ َْ ْ َ‬
‫وکړ‪َّ .‬او دا وینا‪{:‬وقالت طا ِئفة ِمْن أه ِل ال ِكت ِ‬ ‫مکر‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُْ‬
‫أن ِز َل على ال ِذين آمنوا وجه النه ِار واكف ُروا ِآخ َره ‪[}...‬آل عمران‪.]۷۲:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ترجمه‪ :‬او د اهل کتابو یوه ډله وايي‪ :‬ایمان راوړئ په هغه‬
‫چې په مؤمنانو نازل شوي د ورځې په یوه برخه کې او د ورځې‬
‫په وروستۍ برخه کې پرې کفر وکړئ‪.‬‬
‫‪- 34 -‬‬
‫[‪]54‬مسئله‪ :‬په حق لدې امله اقرار کول‪ ،‬ترڅو پرې انکار ته‬
‫ځان ورسوي‪ ،‬لکه چې مخکې آیت کې تیر شول‪.‬‬
‫[‪]55‬مسئله‪ :‬د خپل مذهب لپاره تعصب کول‪.‬‬
‫َّ َ َ‬ ‫ُْ‬
‫لکه چې هللا‪ ‬پدې فرمايي‪َ {:‬وال تؤ ِم ُنوا ِإال ِمل ْن ت ِب َع‬
‫ُ‬
‫ِد َينك ْم}[آل عمران‪.]۷۳ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او تاسو تصدیق مه کوئ مګر د هغه چا چې‬
‫ستاسو د دین تابعدار وي‪.‬‬
‫[‪]56‬مسئله‪ :‬د اسالم تابعدارۍ ته د شرک نوم ورکول‪ ،‬لکه چې‬
‫َ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ ُ َّ‬
‫الل ُه ْال ِك َت َ‬
‫اب‬ ‫هللا‪ ‬یې په اړه فرمايي‪{ :‬ما كان ِلبشر أن يؤ ِتيه‬
‫َّ‬ ‫ُ ُ‬
‫اس كونوا ِع َبادا ِلي ِم ْن ُدو ِن الل ِه}‬ ‫َ ْ ُ ْ َ َ ُّ ُ َّ َ ُ َّ َ ُ َ َّ‬
‫والحكم والنبوة ثم يقول ِللن ِ‬
‫[آل عمران‪.]۷۹ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او هیڅ انسان له ندي مناسب چې هللا تعالی ورته‬
‫کتاب‪ ،‬پوهه او نبوت وکړي او بیا خلکو ته وايي‪ :‬د هللا‪ ‬نه‬
‫بغیر زما بندګان ش ئ‪.‬‬
‫[‪]57‬مسئله‪ :‬کلمې د خپل ځایه تحریفول‪.‬‬
‫[‪]58‬مسئله‪ :‬په قرآن(اسماني کتاب)ژبې کږول‪.‬‬

‫‪- 35 -‬‬
‫[‪]59‬مسئله‪ :‬د سمې الرې خاوندانو ته د صابئانو او حشویه‬
‫لقبونه ورکول‪.‬‬
‫(‪)18‬‬

‫[‪]60‬مسئله‪ :‬په هللا‪ ‬پورې دورغ تړل‪.‬‬

‫[‪]61‬مسئله‪ :‬حق ته د درواغو نسبت کول‪.‬‬

‫(‪ )18‬صابئین‪ :‬پخوا یو معلوم امت تیرشوی‪ ،‬چې هغوی دلته مراد نه دي‪ ،‬مګر دلته مراد دادی چې‬
‫عربو به په جاهلیت کې هر هغه چا ته د عیب او مسخرې په توګه صابئ ویلو چې د هغوی او د‬
‫پالرانو د دین څخه به یې بهر شو‪ ،‬لکه چې د رسول هللا‪ ‬په اړه به یې ویل چې دا صابئ‬
‫دی‪ ،‬ترڅو ترې خلک نفرت وکړي‪ ،‬بلکې هر صحابي چې به په اسالم کې داخل شو‪ ،‬نو دوی به ورته‬
‫دغه لقب کاروه‪.‬‬
‫حشویه‪ :‬دغه لقب د بدعتیانو او ګمراه ډلو لخوا اهل سنت‪ ،‬اثر‪ ،‬حدیث او اتباع واالو ته‬
‫استعمالیږي‪ ،‬هغوی په حق پرستو دا تهمت لګوي چې دوی د خلکو په مینځ د پوست مثال لري‪ ،‬څه‬
‫قیمت یې نشته او نه یې خبرې ته کوم اعتبارشته‪ ،‬ابن قتیبه‪ ‬په[تأویل مختلف الحدیث] کې‬
‫وايي‪ :‬مبتدعین اهل حدیثو ته حشویه وايي‪.‬‬
‫ابن قیم‪ ‬په القصیدة النونیه کې وايي‪ :‬فصل دې په بیان د دې کې چې مبتدعین اهل السنت‬
‫ته حشویه وايي‪.‬‬
‫او همدغه قصه اوس هم روانه ده چې باطل پرست او دحق دښمنان‪ ،‬اهل السنت او مجاهدین په‬
‫خرابو او ناوړه صفاتو یادوی‪ ،‬ترڅو ترې خلک واړوي او د عامو مسلمانانو او د دوی ترمینځ فاصله‬
‫پیدا کړی ش ي؛کله ورته ترهګر وايي‪ ،‬کله تکفیریان‪ ،‬وران کاري‪ ،‬تورتمیان‪ ،‬د ویني تګي‪ ،‬خوارج‪،‬‬
‫داعشیان او داس ې نور‪(....‬هللا دې د باطل پرستو ژبې ګونګۍ اوغړي شل کړي)‪.‬‬

‫‪- 36 -‬‬
‫[‪]62‬مسئله‪ :‬کله چې دوی په دلیل مغلوبه کړی ش ي نو‬
‫ََ َ‬
‫بادشاهانو ته شکایت پیل کړي‪ ،‬لکه چې دوی به ویل‪{ :‬أتذ ُر‬
‫ض} [األعراف‪.]۱۲۷ :‬‬ ‫ْ َْ‬ ‫ُ َ َََْ ُ ُْ ُ‬
‫موس ى وقومه ِليف ِسدوا ِفي األر ِ‬
‫ترجمه‪ :‬آیا ته موس ى او د هغه قوم پریږدې چې په زمکه کې‬
‫فساد وکړي؟!‪.‬‬
‫[‪]63‬مسئله‪ :‬اهل حق ته فسادیان ویل‪ ،‬لکه چې مخکې آیت کې‬
‫تیر شول‪.‬‬
‫[‪]64‬مسئله‪ :‬په حق پرستو دا تهمت لګول چې دوی د بادشاه د‬
‫َ‬
‫دین بدې بیانوي‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ { :‬و َيذ َر َك َو ِآل َه َت َك}‬
‫[األعراف‪.]۱۲۷ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او تا او ستا خدایان پریږ دي‪ ،‬او لکه چې هللا تعالی‬
‫َُ‬ ‫َ َ ُ َْ‬
‫فرمايي‪ِ {:‬إ ِني أخاف أن ُي َب ِد َل ِدينك ْم}[غافر‪.]۲۶ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬زه ویریږم چې ستاسو دین کې به بدلون راولي او یا‬
‫به په ځمکه کې فساد خپور کړي‪.‬‬
‫[‪]65‬مسئله‪ :‬حق پرست پدې متهمول چې دوی د بادشاه د‬
‫معبودانو سپکاوی بیانوي‪ ،‬لکه چې په مخکې آیت کې تیر شول‪.‬‬

‫‪- 37 -‬‬
‫[‪]66‬مسئله‪ :‬په حق پرستو دا تور لګول چې دوی په دین کې‬
‫َ َ ُ َ‬
‫بدلون راولي‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪ِ {:‬إ ِني أخاف أ ْن ُي َب ِد َل‬
‫ُ‬
‫ِد َينك ْم}[غافر‪.]۲۶ :‬‬
‫ترجمه‪:‬زه ویریږم چې ستاسو دین کې به بدلون راولي او یا به په‬
‫ځمکه کې فساد خپور کړي‪.‬‬
‫[‪]67‬مسئله‪ :‬په حق پرستو پورې دا تور لګول چې دوی د بادشاه‬
‫َ‬
‫بدې بیانوي‪ ،‬لکه چې فرمايي‪َ { :‬وَيذ َر َك َو ِآل َه َت َك} [األعراف‪.]۱۲۷ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او تا او ستا خدایان پریږ دي‪.‬‬
‫[‪]68‬مسئله‪ :‬دا دعوا کول چې مونږ په هغه حق عمل کوو چې‬
‫َ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ‬
‫زمونږ سره دی‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪{:‬نؤ ِم ُن ِب َما أن ِز َل َعل ْي َنا}‬
‫[البقرة‪.]۹۱ :‬‬
‫ترجمه‪ :‬مونږ ایمان لرو په هغه حق چې پر مونږ نازل‬
‫شوی‪ ،‬سره لدې چې دوی دغه حق پریښ ى دی‪.‬‬
‫[‪]69‬مسئله‪ :‬په عبادت کې له ځانه زیاتی کول‪ ،‬لکه چې دوی به‬
‫د محرم په لسمه(عاشوارء) کې کول‪.‬‬

‫‪- 38 -‬‬
‫[‪]70‬مسئله‪ :‬په عبادت کې له ځانه کمى کول‪ ،‬لکه چې دوی به‬
‫په عرفه نه ودریدل‪.‬‬
‫[‪]71‬مسئله‪ :‬واجب د تقوا په نیت پریښودل‪.‬‬
‫[‪]72‬مسئله‪ :‬پاک رزق د عبادت په نیت پریښودل‪.‬‬
‫[‪]73‬مسئله‪ :‬د هللا ورکړی خایست د عبادت په نیت پریښودل‪.‬‬
‫[‪]74‬مسئله‪ :‬خلک د بې علمۍ له امله ګمراهۍ ته رابلل‪.‬‬
‫[‪]75‬مسئله‪ :‬خلک سره له علمه کفر ته رابلل‪.‬‬
‫[‪]76‬مسئله‪ :‬ډیر زیات مکرونه حیلې او چلونه کول‪ ،‬لکه چې د‬
‫نوح‪ ‬قوم به کول‪.‬‬
‫[‪]77‬مسئله‪ :‬د دوی امامان دوه قسمه دي؛ یا فاجر عاملان او‬
‫ََْ َ َ َ‬
‫ان ف ِريق‬ ‫یا جاهل عابدان‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪{ :‬وقد ك‬
‫ُ‬ ‫ْ َ ْ ُ َ َ َ َّ‬
‫الله ُث َّم ُي َحر ُف َون ُه م ْن َب ْعد َما َع َقل ُ‬
‫وه َو ُه ْم‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِمن ُه ْم يس َمعون كالم ِ‬
‫َ َ‬
‫َي ْعل ُمون}[البقرة‪.]۷۵:‬‬
‫ترجمه‪ :‬او پدوی کې یوه ډله داس ې وه چې د هللا خبرې به‬
‫یې اوریدلې او بیا به یې پکې تحریف کولو‪ ،‬وروسته له هغې چې‬
‫‪- 39 -‬‬
‫ښه پوره به پرې پوه شول او دوی( د دې کار په غلتۍ)‬
‫پوهیدل‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫اب ِإال أ َما ِن َّي‬
‫او لکه دا وینا‪{:‬ومن ُه ْم أم ُّيون ال ي ْعل ُمون ال ِكت َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ُ َ‬
‫َوِإ ْن ُه ْم ِإال َيظ ُّنون} [البقرة‪.]۷۸:‬‬
‫ترجمه‪:‬او بعض ې لدوی امیان خلک دي چې نه پوهیږي په‬
‫کتاب‪ ،‬مګر تش امیدونه کوي‪.‬‬
‫[‪]78‬مسئله‪ :‬دا دعوا کول چې دوی د نورو خلکو څخه پرته د‬
‫هللا‪ ‬دوستان دي‪.‬‬
‫[‪]79‬مسئله‪ :‬د هللا‪ ‬د محبت دعوا کول او په شریعت یې‬
‫ُ‬
‫عمل نه کول‪ ،‬نو هللا‪ ‬ترې پدې وینا غوښتنه وکړه‪{ :‬ق ْل ِإ ْن‬
‫ُ ْ ُ ْ ُ ُّ َ َّ َ‬
‫كنتم ت ِحبون الله} [آل عمران‪.]31 :‬‬

‫ترجمه‪:‬که تاسو د هللا‪ ‬سره محبت لرئ‪ ،‬نو زما‬

‫تابعداري وکړئ‪.‬‬
‫[‪]80‬مسئله‪ :‬په هللا‪ ‬د دروغو امیدونه کول‪ ،‬لکه چې دوی‬
‫الن ُار إ َّال َأ َّياما َم ْع ُد َ‬
‫ودة}[البقرة‪.]80 :‬‬ ‫وايي‪َ {:‬ل ْن َت َم َّس َنا َّ‬
‫ِ‬
‫ترجمه‪ :‬مونږ ته به هیڅکله اور ونه رس ي مګر په شمار‬
‫ورځې‪.‬‬
‫‪- 40 -‬‬
 ‫ان ُهودا َأ ْو َن َ‬
‫ص َارى}‬ ‫او دغه وینا‪َ {:‬ل ْن َي ْد ُخ َل ْال َج َّن َة إ َّال َم ْن َك َ‬
‫ِ‬
‫[البقرة‪.]111 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬هیڅکله به جنت ته داخل نش ي‪ ،‬مګر هغه څوک‬
‫چې يهودي او یا نصراني وي‪.‬‬
‫[‪]81‬مسئله‪ :‬د پیغمبرانو او نیکانو خلکو قبرونو څخه مسجدونه‬
‫جوړول‪.‬‬
‫(‪)19‬‬

‫[‪]82‬مسئله‪ :‬د پیغمبرانو د آثارو نه مسجدونه او زیارتونه‬

‫جوړول‪ ،‬لکه چې د عمر‪ ‬نه پدې اړه روایت دی‪.‬‬
‫(‪)20‬‬

‫[‪]83‬مسئله‪ :‬په قبرونو ډیوې بلول‪.‬‬

‫(‪ )19‬یا نیکان خلک په مسجدونو کې ښښول لکه چې د د ې زمانې جاهالن یې کوي‪.‬‬
‫(‪ )20‬د لیکوال مقصد هغه اثر دی چې د اعمش څخه روایت دی‪ ،‬هغه د املعرور او هغه د سوید‬
‫څخه روایت کوي چې مونږ یو ځل د عمر‪ ‬سره حج ته ووتلو‪ ،‬نو د الرې په یو پړاو کې‪ -‬د مکې‬
‫او مدینې په منځ کې‪ -‬مخې ته یو مسجد راغی‪ ،‬نو عمر‪ ‬څه خلک ولیدل چې په تلوار سره‬
‫مسجد ته ورغلل او ملونځونه یې پکې پیل کړل‪ ،‬نو هغه پوښتنه وکړه‪ ،‬ورته وویل شول‪ :‬دا یو داس ې‬
‫مسجد دی چې رسول هللا‪ ‬پکې ملونځ کړی وو‪ ،‬نو عمر‪ ‬وفرمايل‪ :‬مخکني امتونه‬
‫پدې هالک شوي وو‪ ،‬چې د خپلو پیغمبرانو د آثارو څخه یې عبادتخانې جوړې کړې وي‪ ،‬څوک چې‬
‫په هر مسجد ورش ي نو ملونځ دې پکې وکړي‪ ،‬یا دې په مخه والړ ش ي‪[.‬روایت عبد الرزاق په خپل‬
‫مصنف‪ ،‬طحاوي په مشکل اآلثاراو ابن وضاح په البدع والنهي عنها کې ذکړکړی]‪.‬‬
‫‪- 41 -‬‬
 ‫[‪]84‬مسئله‪ :‬په قبرونو اخترونه‪ ،‬میلې او عرسونه کول‪.‬‬
‫( د نذر وغیره‬ ‫[‪]85‬مسئله‪ :‬د قبرونو په خوا کې مالونه ذبح کول‪،‬‬
‫په توګه)‬
‫[‪]86‬مسئله‪ :‬د مشرانو خلکو آثار برکتي کڼل‪.‬‬
‫(لکه دار الندوه) او د هغه چا فخر چې دغه آثار یې په واک‬
‫کې وي‪ ،‬لکه چې حکیم بن حزام‪ ‬ته وویل شول(کله یې چې‬
‫دار الندوه خرڅه کړه)‪ :‬تا خو د قریشو د عزت ځای خرڅ کړ! هغه‬
‫(‪)21‬‬
‫وویل‪ :‬د تقوا نه پرته نور عزتونه ختم شوي دي‪.‬‬
‫[‪]87‬مسئله‪ :‬د نسبونو په لوړ والي فخر کول‪.‬‬

‫(‪ )21‬دارالندوه‪ :‬داس ې یو کور وو چې قص ي بن کالب جوړ کړی وو او قریشو به پکې مشورې کولې او‬
‫برکتناک به یې ګڼلو‪ ،‬نکاحونه او د جنګ بیرغونه به په دارالندوه کې تړل کیدل‪ ،‬بیا د اسالم د راتلو‬
‫څخه د حکیم بن حزام‪ ‬په ملکیت کې راغی‪ ،‬نو هغه د معاویه‪ ‬په زمانه کې په یو لک‬
‫درهمه خرڅ کړ‪ ،‬نو بعض ې خلکو پدې کار مالمته کړ او ورته یې وویل‪ :‬د قریشو عزت او د خپلو‬
‫پالرانو شمله دې په یو لک روپۍ خرڅه کړه‪ ،‬نو هغه ورته وویل‪ :‬ټول عزتونه او شملې ختمې شوي‬
‫مګرتقوا پاتې ده‪ ،‬نن ورځ شرافت او عزت یواځې په تقوا کې دی‪ ،‬په هللا قسم په جاهلیت کې مې د‬
‫شرابو په یوه مشک اخیستى وو او اوس مې په سل زره درهمه خرڅ کړاو زه تاسو ټول ګواه کوم چې‬
‫دغه ټول مال د هللا عزوجل په الره کې صدقه ده! نو څوک تاواني شو؟![السیرة النبویه د ابن کثیر‪،‬‬
‫او مختصرسیرة الرسول‪ ‬د عبد هللا بن محمد بن عبد الوهاب]‪.‬‬
‫‪- 42 -‬‬
 ‫[‪]88‬مسئله‪ :‬د بل چا د نسب په کمزورۍ عیب ویل‪.‬‬
‫[‪]89‬مسئله‪ :‬په ستورو د باران غوښتنه کول‪.‬‬
‫[‪]90‬مسئله‪ :‬په مړو فریادونه او بې ځایه ژړا کول‪.‬‬
‫[‪]91‬مسئله‪ :‬د دوی د سرلوړۍ او فخر ترټولو پورته کار زیاتی او‬
‫(‪)22‬‬
‫ظلم کول وي‪ ،‬نو ځکه یې هللا عزوجل یادوه وکړه‪.‬‬
‫[‪]92‬مسئله‪ :‬په دوی کې به دا لویه د فضیلت خبره ګڼل کیده‬
‫چې په یو بل فخر وکړي‪-‬اګر که په حقه وي‪-‬نو شریعت لدې‬
‫کاره منع وکړه‪.‬‬

‫َ ْ ْ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫(‪ )22‬لكه چې هللا‪ ‬فرمايي‪ُ { :‬ق ْل إ َّن َما َح َّر َم َرب َي ْال َف َو ِاح َ‬
‫ش َما ظ َه َر ِم ْن َها َو َما َبط َن َو ِاألث َم َوال َبغ َي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫ِبغ ْی ِر} [ألعراف‪ ]33:‬ترجمه‪ :‬ورته ووایه چې زما رب فاحشه کارونه حرام کړي‪ ،‬که ښکاره وي که پټ‬
‫او د ګناه کاراو ناحقه زیاتی‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ َ َْ َ َ ََ َ‬
‫او رسول هللا‪ ‬فرمايي‪(:‬وال يب ِغي أحد على أحد)[صحیح مسلم] ترجمه‪ :‬او زیاتی دې نه‬
‫کوي هیڅ یو تن په بل باندې‪.‬‬
‫دلته په آیتونو او حدیث کې د [بغي] ټکی کارول شوی‪ ،‬چې معنا یې ظلم‪ ،‬زیاتی او په خلکو الس پورته‬
‫کول دي‪ ،‬د جاهلیت خلکو به هم په خلکو زیاتی کوو او دغه به ورته فخر ښکاریده او داس ې غوره‬
‫والی به یې ګاڼه چې د نورو څخه به یې پرې بیلتون کیده‪ ،‬زمونږ په زمانه کې د زیاتي امام د امریکا‬
‫متحده صلیبي ایاالت دي‪(،‬هللا‪ ‬دې د ځمکې له مخ څخه ورکه کړي)‪.‬‬
‫‪- 43 -‬‬
‫[‪]93‬مسئله‪ :‬پدوی کې یو تن باید د خپلې ډلې لپاره خامخا‬
‫هللا‪‬‬ ‫تعصب وکړي‪ ،‬که په حقه وي او که په ناحقه‪ ،‬نو‬
‫(‪)23‬‬
‫پدې اړه بیان وکړ‪.‬‬
‫[‪]94‬مسئله‪ :‬د جاهلیت د خلکو په دین کې دا خبره هم وه چې‬
‫هللا‪‬‬ ‫یو سړی د بل چا په جرم نیول کیده‪ ،‬چې په رد کې یې‬
‫َ َ ُر َ َ ْ َ ُ ْ‬
‫ازرة ِوزر أخ َرى}[فاطر‪]18 :‬‬
‫دا آیت را ولیږه‪{ :‬وال ت ِز و ِ‬
‫ترجمه‪ :‬او نه باروي هیڅ یو بارونکی بار د بل چا‪.‬‬
‫[‪]95‬مسئله‪ :‬یو انسان ته د بل چا په عیب پیغور کول‪ ،‬لکه‬
‫یو صحابي ته وفرمايل‪«:‬آیا تا دی د‬ ‫هللا‪‬‬ ‫چې رسول‬

‫َّ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ َ‬ ‫َ َّ‬

‫(‪ )23‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ {:‬ياأ ُّي َها ال ِذ َين َآم ُنوا كونوا ق َّو ِام َین ِبال ِق ْس ِط ش َه َد َاء ِلل ِه َول ْو َعلى‬
‫َْْ‬ ‫َْ ُ َ ْ‬
‫أن ُف ِسك ْم أ ِو ال َو ِال َد ْي ِن َواألق َ ِرب َین}[النساء‪ ،]135:‬ترجمه‪ :‬ای مؤمنانو تاسو په سمه توګه‪ ،‬په انصاف‬
‫سره د هللا لپاره ګواهان ش ئ ‪ ،‬اګرکه په خپلو ځانونو ګواهي وي‪ ،‬یا په مور‪ ،‬پالراو نورو خپلوانو وي‪.‬‬
‫او د جابربن عبدهللا‪ ‬څخه روایت دی وايي‪ :‬مونږ په یوه غزا کې وو‪ ،‬پدې کې یو مهاجر سړي‬
‫یو انصاری وواهه‪ ،‬نو انصاري غږ کړ‪ :‬ای انصارو راورس ئ‪ ،‬او مهاجرغږ کړ‪ :‬ای مهاجرینو راورس ئ‪ ،‬نو‬
‫دغه خبره رسول هللا‪ ‬واوریده‪ ،‬نو ویې فرمایل‪«:‬څه وجه ده چې زه د جاهلیت چیغه‬
‫اورم‪ ،‬دا پریږدئ‪ ،‬ډیره ګنده ده»‪[.‬متفق علیه]‪.‬‬
‫‪- 44 -‬‬
‫مور په عیب پیغور کړ؟! ته داس ې سړی یې چې په تا کې‬
‫جاهلیت دی»‬
‫(‪)24‬‬

‫یې‬ ‫هللا‪‬‬ ‫[‪]96‬مسئله‪ :‬د بیت هللا په خدمت فخر کول‪ ،‬چې‬
‫ُ ْ َْ َ‬
‫ين به َسامرا َت ْه ُج ُر َ‬
‫ون}[املؤمنون‪،]67:‬‬ ‫ِ‬ ‫داس ې بدي بیانوي‪{ :‬مستك ِب ِر ِ ِ‬
‫ترجمه‪ :‬دوی د بیت په منجورۍ او خدمت تکبر کوي‪(،‬مګر)د‬
‫شپې پکې قص ې کوي او عبادت پکې نه کوي‪.‬‬
‫[‪]97‬مسئله‪ :‬پدې فخر کول چې مونږ د پیغمبرانو اوالد یو‪ ،‬نو‬
‫َ ََ َ‬ ‫ْ ُ‬
‫هللا ورته دغه وینا وکړه‪ِ { :‬تل َك أ َّمة ق ْد خل ْت ل َها َما‬
‫َ‬
‫ك َس َب ْت}[البقرة‪.]134 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬دا یوه داس ې ډله وه چې تیره شوې ده‪ ،‬هغوی لره‬
‫خپل عملونه دي‪.‬‬

‫(‪ )24‬متفق علیه‪ ،‬د معرور بن سوید څخه روایت دی وایي‪ :‬چې زه د ابو ذر‪ ‬سره په الربذه‬
‫کې مخامخ شوم‪ ،‬نو راته یې وویل‪ :‬ما د یو سړي سره ردې بدې ویلې نو پدې کې مې ورته د مور پیغور‬
‫ورکړ‪ ،‬نو رسول هللا ‪ ‬راته دغه خبره وکړه‪ .....‬الحدیث‪.‬‬
‫‪- 45 -‬‬
‫[‪]98‬مسئله‪ :‬په خپلو کسبونو فخر کول‪ ،‬لکه چې د ګرمۍ او‬
‫یخنۍ سفرونو واال به په زمیندارانو فخر کوو‪.‬‬
‫(‪)25‬‬

‫[‪]99‬مسئله‪ :‬د هغوی په زړنو کې د دنیا عظمت پروت وي‪ ،‬لکه چې‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ ُ َ ُ‬
‫وايي‪َ { :‬وقالوا ل ْوال ن ِز َل َهذا ال ُق ْر ُآن َعلى َر ُجل ِم َن الق ْرَي َت ْی ِن َع ِظيم}‬
‫[الزخرف‪.]31:‬‬
‫ترجمه‪ :‬او دوی وايي‪ :‬ولې دا قرآن د دغو دوه کلیو څخه په‬
‫یو عظیم انسان نه نازلیږي؟!‬
‫[‪]100‬مسئله‪ :‬هللا‪ ‬ته وړاندیزونه(اقتراح) کول‪ ،‬لکه چې‬
‫ذکر کړی‪.‬‬ ‫هللا‪ ‬یې‬
‫(‪)26‬‬

‫(‪ )25‬د کسب نه مراد دلته هرقسمه ځانګړي علوم‪ ،‬کارونه او دنیوي کسبونه دي‪ ،‬په جاهلیت کې‬
‫دا مرض موجود وو چې د چا به لږ څه کارزده وو نو په نورو به یې ډیرزیات فخراو لویي کوله‪ ،‬لکه‪:‬‬
‫د قریشو په اړه راغلي چې دوی به په ګرمۍ کې شام او یخنۍ کې یمن ته د تجارت سفرونه کول‪ ،‬نو‬
‫پدې خاطربه يې د کروندو او مالونو په ساتونکو فخرونه کول‪ ،‬په همدې ډول به قارون د خپل علم‬
‫ُ‬ ‫په وجه په خپل قوم(بني اسرائیلو) فخر کولو‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬یې تذکره کړې‪َ (:‬ق َ‬
‫ال ِإ َّن َما أوِت ُيت ُه‬
‫َ ْ‬
‫َعلى ِعلم ِع ْن ِدي)[القصص‪ ،]78:‬ترجمه‪ :‬هغه وویل‪ :‬یقینا دغه مال ماته د خپل علم له امله راکړل‬
‫شوی‪.‬‬
‫د قارون نه هم ډیر بد په نن سبا زمانه کې د شهادتنامو او منصبونو واال دي چې پر خلکو ځان د‬
‫همدغې له امله پورته ګوري او تکبرکوي‪.‬‬
‫‪- 46 -‬‬
‫هللا‪‬‬ ‫[‪]101‬مسئله‪ :‬غریبان او فقیران خلک سپک ګڼل‪ ،‬چې‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫یې داس ې رد وکړ‪َ {:‬وال َت ْط ُرد َّالذ َ‬
‫ين َي ْد ُعون َرَّب ُه ْم ِبالغ َد ِاة‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬
‫َوال َع ِش ِي}[األنعام‪.]52 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬او ته مه شړه هغه خلک چې خپل رب سبا او بیګا‬
‫رابلي(دعاګانې کوي)‪.‬‬
‫[‪]102‬مسئله‪ :‬د پیغمبرانو په تابعدارانو د نه اخالص او د دنیا‬
‫غوښتنې تور لږول‪ ،‬چې هللا‪ ‬یې داس ې جواب وکړ‪َ {:‬ما‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َعل ْي َك ِم ْن ِح َس ِاب ِه ْم ِم ْن ش ْيء} [األنعام‪.]52 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬نشته په تاسو باندې د هغوی د حساب څخه هیڅ‬
‫ش ى‪ .‬او داس ې نور آیتونه‪.‬‬
‫[‪]103‬مسئله‪ :‬په مالئکو کفر کول‪.‬‬
‫[‪]104‬مسئله‪ :‬په پیغمبرانو کفر کول‪.‬‬

‫(‪ )26‬د جاهلیت خلکو به هللا‪ ‬واحد احد ذات ته وړاندیزونه او اقتراحات وړاندې کول او د‬
‫هغه په حکم به نه راض ي کیدل‪ ،‬لکه چې مخکې هم ذکر شول ویل به یې‪«:‬ولې دا قرآن له دغو دوه‬
‫کلیو څخه په یو مالدار انسان نه نازلیږي ؟!» یا«ولې پدې پیغمبر مالیک نه راځي؟!»یا «ولي دا قرآن په‬
‫یوځل نه نازلیږي؟!» او داس ې نورې ډیرې خبرې چې د هللا‪ ‬په شان کې بې أدبي بلل کیږي‪.‬‬
‫‪- 47 -‬‬
 ‫[‪]105‬مسئله‪ :‬په نازل شوو کتابونو کفر کول‪.‬‬
‫[‪]106‬مسئله‪ :‬د هغه څه نه مخ اړول چې د هللا‪ ‬لخوا راغلي وي‪.‬‬
‫[‪]107‬مسئله‪ :‬د قیامت په ورځ کفر کول‪.‬‬
‫[‪]108‬مسئله‪ :‬د هللا‪ ‬سره مخامخ کیدل نه منل‪.‬‬
‫[‪]109‬مسئله‪ :‬په هغه څه کفر کول چې پیغمبرانو یې د قیامت په‬
‫ين‬‫اړه خبر ورکړی‪ ،‬لکه د هللا‪ ‬پدې وینا کې‪ُ {:‬أ َولئ َك ا َّلذ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫آيات َ ِرب ِه ْم َوِلقا ِئ ِه}[الكهف‪.]105 :‬‬ ‫ََ‬
‫كف ُروا ِب ِ‬
‫ترجمه‪ :‬دا هغه خلک دي چې د هللا‪ ‬په آیتونو او هغه‬
‫سره په مخامخ کیدو یې کفر کړی‪ ،‬د هللا‪ ‬دې وینا ته د‬
‫َْ‬ ‫َ‬
‫درواغو نسبت کوی چې‪{:‬م ِال ِك يو ِم ِ‬
‫الد ِين}[الفاتحة‪.]4 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬هللا‪ ‬د بدلې او جزاء د ورځې مالک او واکدار‬
‫دی‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َّ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫او د هللا‪ ‬دا وینا‪{ :‬ال بيع ِف ِيه وال خلة وال شفاعة}[البقرة‪.]254 :‬‬
‫ترجمه‪ :‬په دغه ورځ کې به سودا نه وي‪ ،‬نه به دوستانې‬
‫پالل کیږي او نه په څوک د چا سفارش کولی ش ي‪ ،‬او د‬
‫َّ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫هللا‪ ‬دغه وینا‪َ {:‬وال َي ْمل ُك َّالذ َ‬
‫اعة‬ ‫ين َي ْد ُعون ِم ْن ُدو ِن ِه الشف‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ ْ َ َ ْ َ َ ُ ْ َ ْ َ ُ نَ‬
‫ِإال من ش ِهد ِبالح ِق وهم يعلمو }[الزخرف‪.]86 :‬‬
‫‪- 48 -‬‬
‫ترجمه‪ :‬او د سپارش حق به نه لري هغه څوک چې د هللا‬
‫تعالی څخه پرته نور خدایان رابلي‪ ،‬مګر هغه څوک چې د‬
‫حق(کلمې طیبې) ګواهي یې کړې وي‪ ،‬او دوی( یې په‬
‫معنا)پوهیږي‪.‬‬
‫[‪]110‬مسئله‪ :‬هغه خلک وژل چې خلکو ته عدل او انصاف امر‬
‫کوي‪.‬‬
‫[‪]111‬مسئله‪ :‬په سحر(یاشیطا) او طاغوت ایمان لرل‪.‬‬
‫[‪]112‬مسئله‪:‬‬
‫د مشرکانو دین د مسلمانانو په دین غوره ګڼل‪.‬‬
‫[‪]113‬مسئله‪ :‬حق د باطل سر ګډول‪.‬‬
‫[‪]114‬مسئله‪ :‬حق پټول‪ ،‬سره لدې چې ورته معلوم وي‪.‬‬
‫[‪]115‬مسئله‪ :‬د ګمراهۍ قاعده‪ :‬په هللا‪ ‬بې علمه خبرې کول‪.‬‬
‫[‪]116‬مسئله‪ :‬ښکاره تضاد‪:‬کله یې چې حق ته د درواغو نسبت‬
‫َ‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫َ َّ‬
‫وکړ‪ ،‬لکه چې هللا‪ ‬فرمايي‪َ {:‬ب ْل كذ ُبوا ِبال َح ِق ملا َج َاء ُه ْم ف ُه ْم‬
‫َ‬
‫ِفي أ ْمر َم ِريج}[ق‪.]5 :‬‬

‫‪- 49 -‬‬
‫ترجمه‪ :‬بلکې دوی د حق تکذیب کوي کله چې ورته راش ي‪،‬‬
‫نو دوی په ښکار تضاد او اختالف کې واقع دي‪.‬‬
‫[‪]117‬مسئله‪ :‬د هللا د نازل کړي دین په څه برخه ایمان راوړل‬
‫او په څه کفر کول‪.‬‬
‫توپیر کول‪( ،‬یعنې په بعضو‬ ‫[‪]118‬مسئله‪ :‬د پیغمبرانو په مینځ کې‬
‫ایمان راوړل او په بعضو نه راوړل)‪.‬‬
‫[‪]119‬مسئله‪ :‬په هغه څه کې پیغمبرانو رسره جګړې کول چې‬
‫دوی یې علم نه لري‪.‬‬
‫[‪]120‬مسئله‪ :‬دا دعوا کول چې مونږ د سلف صالحینو په‬
‫نقشدم روان یو‪ ،‬خو بل پلو ته ښکاره د هغوی مخالفت کوي‪.‬‬
‫[‪]121‬مسئله‪ :‬هغه څوک د هللا‪ ‬د الرې څخه بندول چې په‬
‫هللا‪ ‬یې ایمان رواړی وي‪.‬‬

‫‪- 50 -‬‬
 ‫[‪]122‬مسئله‪ :‬د کفر او کافرانو سره مینه او دوستي کول‪.‬‬
‫(‪)27‬‬

‫(‪ )27‬او دا هغه صفت دی چې د هرې زمانې په جاهلیت واالو کې به تاته په الس راځي‪ ،‬ته به ګورې‬
‫چې دغه جاهالن به د کفارو‪ ،‬مشرکینو او بدعتیانو سره مینه او دوستي لري او د مؤمنانو‪ ،‬موحدینو‬
‫او د پیغمبرد تابعدارو سره به بغض کوي او براءت به ترې اعالنوي‪.‬‬
‫دغه صفت زمونږ د زمانې په جاهلیت واالو کې ډیر په وضاحت سره ښکاري‪ ،‬هغه څوک چې د‬
‫اسالمي امت په احوال نظرساتي‪ ،‬پدې خبره به په حیرانتیا کې پریوځي چې د عربي جزیرې په دولتونو‬
‫کې د صلیبیانو او روافضو څومره ګرم ښه راغالست کیږي‪ ،‬عزت ورکول کیږي‪ ،‬د هغوی په ارام‬
‫حرص کیږي او د هغوي په امنیت شپې روڼیږي‪...‬لیکن باملقابل موحدین او مسلمانان زغلول کیږي‪،‬‬
‫نیول کیږي‪ ،‬ذلیله کیږي‪ ،‬په کورونو یې ورننوځي او عزتونه یې لوټل کیږي‪.‬‬
‫او دا کارد عربي جزیري په ملکونو کې روان دی! بلکې په هرعربي او ځان ته مسلمان ویونکي ملک کې‬
‫روان دی‪ ،‬غیر د اسالمي خالفت د دولت څخه‪ ،‬چیرته چې د مسلمان سره دوستي او د کافر سره‬
‫دښمني ښکاره ده‪ ،‬مسلمان پکې د عزت خاوند او په امن دی او کافر پکې ذلیل سپک او شړل شوی‬
‫دی( هللا عزوجل دې د دغه دولت ساتنه وکړي)‪.‬‬
‫‪- 51 -‬‬
 ‫[‪]123‬مسئله‪ :‬په مارغانو پالونه معلومول‪.‬‬
‫(‪)28‬‬

‫ْ ُ (‪)29‬‬
‫َّ‬
‫[‪]124‬مسئله‪ :‬الطرق‪.‬‬
‫الط َی َرة (بدپالي نیول)‬
‫(‪.)30‬‬
‫[‪]125‬مسئله‪ِ :‬‬

‫(‪ )28‬په عربۍ کې د دې لپاره د (العیافه) توری کارول شوی چې د مارغانو په نومونو‪ ،‬اوازونو‪ ،‬د‬
‫هغې د تیریدو پر الرو او د کیناستو پر ځایونو پالونه معلومولو ته وايي‪ ،‬لکه چې د جاهلیت خلکو به‬
‫مارغه والوزو؛ که ښ ي لور ته به والړ نو نیکپالي به یې کوله او که چپ لور ته به والړ نو بد پالي به یې‬
‫نیوله‪ ،‬همدا ډول که ُعقاب مارغه به یې ولیده ویل به یې‪ :‬دا په ِعقاب(عذاب) داللت کوي‪ ،‬که‬
‫ُ‬
‫(غراب) کارغه به یې ولیده‪ ،‬ویل به یې‪ :‬دا په غربت‪ ،‬یعنې نا اشنا ځای ته په سفر داللت کوي‪ ،‬که‬
‫هدهد( مال چرګک) به یې ولیده ویل به یې‪ :‬دا په هدایت داللت کوي او داس ې نور ‪...‬‬
‫(‪ )29‬طرق دیته وايي چې په ځمکه یوه لیکه کش کړی ش ي او په هغې پټ کارونه معلوموي‪ ،‬په‬
‫جاهلیت کې به دوی َّرمال (د شګو) واال ته راغلل او د خپل تجارت یا سفر په اړه به یې ترې حال‬
‫وپوښته هغه به په ځمکه بې شمیره ډیرې کرښ ې کش کړې‪ ،‬بیا به یې دوه دوه ورانولې که په اخیر‬
‫کې به یوه کرښه پاتې شوه‪ ،‬نو دوی به بد پالي نیوله او هغه کار به یې نه کولو او که دوه کرښ ې به‬
‫پاتې شوې نو دوی به نیکپالي نیوله او هغه کار به یې کولو‪ ،‬په همدې توګه ښځو به کاڼي او کنجکې‬
‫ویشتلې‪ ،‬د بیلګې په توګه‪ :‬ډیرې به یې وویشتلې او بیا به یې ورته کتل چې په اخیر کې جفت پاتې‬
‫کېږي که تاق او دا ټول کارونه د سحرد بیلګو څخه دي‪.‬‬
‫پدې زمانه کې پکې جادوګرو او کاهنانو نور پرمختګ هم کړی‪ ،‬لکه کاڼي‪ ،‬پاڼې‪ ،‬قلمونه‪ ،‬د پیالۍ‬
‫لوستل‪ ،‬د نوک لوستل‪ ،‬طوطیان کارول‪ ...‬او نور ډیر‪ ،‬چې ټول د شیطان له وهمونو څخه دي‪.‬‬
‫َ َ‬
‫)[الط َی َرة] یا [تط ُّیر] په یو ش ي بد پالي نیولو ته وايي‪ ،‬بد پالۍ ته په عربۍ کې ځکه تطیر وايي‪ ،‬چې‬
‫(‪ِ 30‬‬
‫کله به هغوی د کوم کار اراده وکړه‪ ،‬نو د یوه مارغه د ځالې په لور به والړل‪ ،‬هغه به يې واپاراوه او له‬
‫خپله ځایه به والوت‪ ،‬نو که په ښ ي لور به والړ‪ ،‬نو دوی به هم په خپل کارپس ې والړل او که په چپ‬
‫‪- 52 -‬‬
 ‫[‪]126‬مسئله‪ :‬کهانت(‪.)31‬‬

‫لور به والوت نو دوی به خپل کور ته راستانه شول‪ ،‬د وخت په تیریدو سره دغه نوم په هر ډول بد‬
‫پالۍ کیښودل شو‪ ،‬نو که چا په حرکت‪ ،‬خبره‪ ،‬حالت‪ ،‬یو شخص‪ ،‬ورځ‪ ،‬میاشت او داس ې نورو‬
‫بدپالي ونیوله ټولو ته تطیر وايي‪ ،‬چې رسول هللا‪ ‬ترې پدې وینا منع کړې‪«:‬بد پالی نیول‬
‫شرک دی‪ ،‬بد پالی نیول شرک دی‪ ،‬بد پالی نیول شرک دی» درې ځل یې دا خبره وکړه‪[.‬حدیث صحیح دی‪ ،‬په‬
‫سننو کې روایت شوی دی] په بل حدیث کې فرمايي‪«:‬ناروغتیا منتقل کیدل نشته‪ ،‬نه بد پالي شته او نیک‬
‫پالي زما خوښه ده»[متفق علیه]‪.‬‬

‫نو په هرمسلمان موحد فرض دي چې په هللا‪ ‬توکل وکړي او د یو کارکول یا ترې منع کیدل په‬
‫هیڅ یو ش ي پورې بغیر له هللا‪ ‬څخه ونه تړي‪ ،‬که چیرته یې داس ې څه ولیدل چې خوښ یې نه‬
‫وو‪ ،‬نو دا دې ووايي‪«:‬یا هللا! نیشته مارغه مګرستا مارغه‪ ،‬او نشته خیرمګرستا لخوا او ستا نه بغیر‬
‫په حقه بل معبود نشته»‪.‬‬
‫(‪ )31‬كهانت‪ :‬د غیبو د علم دعوا کول‪ ،‬لکه د یو کار په اړه خبر ورکول چې دا به کیږي‪ ،‬یا د یو ورک‬
‫شوي ش ي په اړه وینا کول چې په فالني ځای کې پروت دی او دا ټول د شیطانانو له الرې کیږي‪ ،‬کوم‬
‫چې اسمان ته غوږ نیس ي له هغه ځایه خبرې راپټوی او د کاهنانو غوږ ته یې رسوي‪ ،‬نو کاهن ته دغه‬
‫یوه خبره سمه کوي او نورې ورسره سل درواغ تړي‪ ،‬که دغه شان انسان ته کاهن‪ ،‬عراف‪،‬‬
‫نجومي‪ ،‬عامل رمال‪ ....‬یا هرډول نوم ویل کیده‪ ،‬نو دا کافراو طاغوت دی‪.‬‬
‫د دې ډول طاغوتانو‪ ،‬جادوګرو‪ ،‬کاهنانو‪ ،‬نجومیانو او عامالنو بازارونه دا وخت په ډیرو تش په نوم‬
‫اسالمي ملکونو کې ګرم دي‪ ،‬نو باید مسلمان لدغو خلکو او ورته د تللو څخه ځان وساتي‪ ،‬رسول‬
‫هللا‪ ‬فرمايي‪«:‬څوک چې یو کاهن(نجومي‪ ،‬عامل) ته راغی او د یو ش ي په اړه یې ترې‬
‫پوښتنه وکړه‪ ،‬نو د دغه سوال کونکي انسان څلویښت ورځې ملونځ نه قبلیږي»[صحیح مسلم]‪ ،‬په‬
‫بل حدیث کې دي‪«:‬څوک چې یو کاهن یا عراف ته راغی او په هغه څه کې یې ورله تصدیق وکړ چې‬
‫‪- 53 -‬‬
 ‫[‪]127‬مسئله‪ :‬طاغوت ته فیصلې وړل(‪.)32‬‬

‫هغه ویل‪ ،‬نو ده په هغه دین کفروکړچې په محمد‪ ‬نازل شوی»[حدیث حسن دی‪،‬‬
‫مسند احمد وغیره]‪.‬‬
‫(‪ )32‬طاغوت هرهغه څه ته وایي چې بنده پرې له خپله حده بهرش ي‪ ،‬که پیروي‪ ،‬که مال وي او که‬
‫حاکم‪ ،‬نو د هر قوم طاغوت هغه څوک دی چې دوی ورته د هللا‪ ‬او رسول‪‬‬
‫څخه پرته فیصلې وړي‪[.‬اعالم املوقعین‪،‬د ابن قیم]‪.‬‬
‫طاغوت بیا په درې ډوله دی‪ :‬د فیصلې طاغوت‪ ،‬د عبادت طاغوت او د خبرې منلو او تابعدارۍ‬
‫طاغوت‪[.‬الدرر السنیه] د حکم(فیصلې) طاغوت هغه دی چې خپل ځان یې مقرر کړی وي‪ ،‬یا بل‬
‫چا لدې کارلپاره ګمارلی وي چې د خلکو په مینځ کې د جاهلیت په احکامو فیصلې کوه‪.‬‬
‫کله یې چې د هللا‪ ‬د حکم نه پرته په بل هرڅه فیصلې وکړي(که هغه په وضعي قوانینو وي‪،‬‬
‫که په قبائلي رواجونو او ټولنیزه دودونو او داس ې نورو وي) نو دغه انسان د هللا‪ ‬د دین څخه‬
‫ون)‬ ‫فرمايي‪(:‬و َم ْن َل ْم َي ْح ُك ْم ب َما َأ ْن َز َل َّالل ُه َف ُأوَلئ َك ُه ُم ْال َكاف ُر َ‬
‫َ‬ ‫مرتد او طاغوت بلل کیږي‪ ،‬هللا‪‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫[املائده‪ ،]44:‬ترجمه‪ :‬او څوک چې د هللا‪ ‬په ناز کړ قانو فیصلې نه کو همدغه کافردي‪.‬‬
‫ي‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ل‬
‫بیا چې دې طاغوت ته هرچا فیصله‪ ،‬یا خپله النجه د فیصلې لپاره وړاندې کړه هغه هم کافر دی‪،‬‬
‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫فرمايي‪(:‬ف َال َو َرب َك َال ُي ْؤم ُنو َن َح َّتى ُي َحك ُم َ‬
‫َ‬
‫وك ِف َيما ش َج َر َب ْي َن ُه ْم ث َّم ال َي ِج ُدوا ِفي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ځکه هللا‪‬‬
‫ض ْي َت َوُي َس ِل ُموا ت ْس ِليما)[النساء‪ ]65:‬ترجمه‪ :‬داس ې نده‪ ،‬زما دې ستا په رب‬
‫َ‬ ‫َأ ْن ُفسه ْم َح َرجا م َّما َق َ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫قسم وي چې دوی به تر هغې مؤمنان نش ي چې تا په هغه مسائلو کې فیصله کونکی ونه مني چې د‬
‫دوی ترمینځ پیښیږي او بیا په زړونو کې کومه تنګي هم نه احساس کړي او په پوره توګه تسلیم ش ي‪.‬‬
‫نو دلته هللا‪ ‬ځکه ایمان لداس ې خلکو نفي کړل چې دوی د هللا‪ ‬شریعت په خپل مینځ‬
‫کې فیصله کونکی ونه مانه‪ ،‬لکه چې بل ځای کې یې له هغه چا څخه هم ایمان نفي کړی‪ ،‬چې‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫طاغوت ته فیصله وړي‪ ،‬یایې د دغه کار اراده وي‪ ،‬لکه چې فرمايي‪ُ (:‬ي ِر ُيدون أ ْن َي َت َحاك ُموا ِإلى‬
‫‪- 54 -‬‬
 ‫[‪]128‬مسئله‪ :‬د دوه اخترونو ترمینځ واده کول بد ګڼل(‪.)33‬‬
‫و هللا اعلم‪ ،‬وصلی هللا علی محمد وعلی آله وصحبه وسلم‪.‬‬
‫د شیخ محمد بن عبد الوهاب رحمه هللا خبره پای ته ورسیده‪.‬‬
‫(هللا عزوجل دې هغه په پراخه جنتونو کې وه اوسوي)‪.‬‬
‫والحمدهلل رب العاملین‪.‬‬
‫د ژباړې نیټه‪۳ :‬شوال ‪1437‬ه‬

‫َ ُ َ‬ ‫َّ ُ‬
‫وت َوق ْد أ ِم ُروا أ ْن يكفروا به)[النساء‪ ،]60:‬ترجمه‪ :‬دوی اراده لري چې طاغوت ته فیصله یوس ي‬
‫الطاغ ِ‬
‫او دوی ته امرکړی شوی وو چې په طاغوت کفروکړي‪.‬‬
‫نو لکه څرنګه چې طاغوت او د هغه تابعدارو ته کافر ویل‪ ،‬د هغوی سره بغض‪ ،‬دښمني او جنګ‬
‫کول د توحید د خاصو کارونو څخه دی‪ ،‬په همدې ډول طاغوت ته فیصلې وړل د پخواني جاهلیت‬
‫د خلکو د ځانګړو صفاتو څخه دي او هم د دې زمانې د جاهلیت واالو د ځانګړو صفاتو څخه دي‬
‫او دغه مصیبت په ډیره لویه کچه خپور دی‪ ،‬هیڅ یو ځان ته مسلمان ویونکی دولت به ونه ګوري‬
‫مګر هلته به طاغوت ته فیصله وړل کیږي(غیر د اسالمي خالفت له دولت څخه‪ ،‬چرته چې په هر‬
‫قسم طاغوت کفر کیږي او د خلکو په مینځ کې د هللا شریعت حاکم کړی(هللا‪ ‬دې د دغه‬
‫خالفت سیوري په موحدینو همیشه وساتي)‪.‬‬
‫(‪ )33‬دا په میاشتو یو ډول بد پالي نیول دي‪ ،‬د جاهلیت خلکو به د شوال ذې القعدې او ذې الحجې‬
‫ترمینځ د یوڅه نا پیژندل شوو وهمونو له امله ودونه کول بد ګڼل‪ ،‬نو رسول هللا‪ ‬یې‬
‫مخالفت وکړ او عائشه ‪ ‬یې په شوال کې واده کړه‪ ،‬ترڅو خپل د امت لپاره د کال په هر‬
‫وخت کې نکاح روا کړي‪ -‬مګرهغه وخت چې حاجي په احرام کې وي‪ -‬او بله دا چې خلک پدې هم پوه‬
‫ش ي چې د نکاح په کامیابۍ او ناکامۍ کې د کومې ورځې او میاشتې کوم الس نشته‪ ،‬مګردغه هرڅه د‬
‫هللا‪ ‬په الس کې دي‪.‬‬
‫‪- 55 -‬‬
- 56 -
- 57 -