ΟΜΙΛΙΑ Β'

(Γεν. 1, 1 Μ 2)

Είς τr7v άρχηv της κτlσεως· (<Έ}! άρχfi έιπαίησεν ό

Θ εος
\ .l
τυν
"
αυρ,αvο,,
'
και
\
την
\ ,.,
γη,'>>.

5 1. Πολλής α17μερ,οv .τιληρούμαι της ,ήδοvης, όρων ύμώv πι

ποθειvα πρόσωπα. Και γαρ οοχ οvτω πατέρες φιλόστοργηι
χαίραυσι, ·και εύφρα,ίvονται τώv παlδωv αύ'τοvς παvταχ6θεν
κvκλαύ111ω11 , και 1δι(1 της άλλης εVΚιΟσμίας rκαι της αλλης
1Jεραπείας παλληv I1JV ήδω1 r7v παρεχόντων, ιος έγω , .,~1•
10 ια l ρω
\ ,. J • ,., <: ,., \ ' ,
rΚαι εvφραοtαμαι, ορι:ον υμωv την π1,εvματ ικην •ταυτην
;
συνο
δ
01'
\
μετα
,
τοσαvτης
,. '
εvκοσμιας
έ ..
:,•ταv·υα
_Q.
παραγεvυμενηv,
Ι

και ' ' '""

αΚ'μαί,ΟJ'rα '
10,, n 6θαν ,εχαvσω,
" περι ' την , • 1
ακρυu.σιv
- των
-

θείω1· λαγίω1•, και της σαρκικής τρrχpης ύπεριδlη·τας, και

-" η71•
πguς ' 1ηευ,ιωτικη11
' εσιιασιν
" ' έ πει;ιαμεvοvς,
' και'δ'
ι '""
αυr,01 1

15 Ht>J' έργω,, 10 του Κυρίου λόγιον δεικvύντας, το λέγαν· Η0ύκ

, , •αρτφ
επ
,, ,
μονφ
r!!ησεται
, ,,
αν
θ
ρωπας,
-'!.
αιι
,λ, l
ι:;ν παντι
' ,
ρηματι
•
εκ-

πορευαμένφ διr1 στ6μα1ας Θεαv». Φέρε ο~ν καί rf;μείς μιμησώ~

με {}α '
τους '
γηπω•ους· και' _q. '
κuvσ:περ ,., 1 αι,
έ κει1 "
επει δ α:v ' "δ
ι ωσι

T1J} 1 αραυραν εκκεκαθ-αρμέyηv, καί της άπδ των OQlaJ-'(n)J

20 λύμης ά1ιηλλαγμέγη)1 , μετα παλλrjς τ4jς δα:ψιλείας τα σπέρ­
ματα κ-αταοάλλουσι, τδv αύτον Μι τρόπον και ήμείς, έπειδ;J
τfi του Θεου χάριτι v&ν ήμίv η αροvρα αίJτη ή πνεvματικ,η
κα1Jαρ•εύει ιών ιδιεvαχλούvτων παθών, ·της Ίρvφης Ι:κπο-δώv
γεγενημέvης, και σύδαμ.ού ζάλη σύδε χειμων tν τοίς λαγι-
25 r,μοίς, άλλα γαλήνη κιαι παλλη ή ήσvχία, της διαvα{ας ~ΠJε­
ρωμένης, καl προς αύτ6ν, ώς εlπείν, τογ ούρω1σν τεταμέ­
νης' καί τα πvεvματ ικα προ των σαρ~ικώv φανταζομένης·
μι1κρ,ά τ ιvα -διαλiεχθ·ωμεv πρός •την ύμετέρ-αv άγάπην, καl λε-
πτοτερω,• , '
αημερον καταrολ'
μησωμεν ναηματωv, ' 'ά πυ
τα
1
τωJι
-

1. Ματθ. 4, 4.
 ΟΜΙΛΙΑ Β'
(Γεν. 1, 1 - 2)

Είc: τήν όρχήν της δημιουργίας· «Eic: τήν άρχήν

έδημιούργησεν ό Θεός τόν ούρανόν καί τήν γην».
1. Είμαι γεμδτος άnό χαράν σήμερα, καθώς βλέπω τά
άγαπητά σας πρόσωπα. Καί πράγματι ούτε οί στοργικοί
πατέρες τόσον ηολύ χαίρουν καί εύφραίνονται. δταν τά
παιδιά περικυκλώνουν αύτούς ά-nό παντοϋ κaί μέ τήν κο­
σμιότητα καί τάς δλλας περιποιήσεις των nροκαλοϋν πολ­
λήν εύχαρίοτησιν, δnωc: έγώ τώρcι χαίρω καί εύφραίνομαι,
καθώς βλέπω τήν πνευματικήν σας αύτήν συγκέντρωσιν
νά nραγμaτοnοιηται έδω μέ τόσον μεγάλην κοσμιότητα
καί νά εχn σφοδράν έ:~ιθυμίαν διά rήν άκρόασιν των θείων
λόγων. καί νά περιφρονητε τήν τροφήν τοϋ σώματος καί
νό σnεύδετε nρός τό ;~νευματικόν συμπόσιον. καί νό όnο­
δει·κνύετε μέ τά έργα αύτά τόν λόγον τοϋ Κυρίου, ό όnοίοc
λέγει* «Δέν θά Ζήσn ό ανθρωnος μόνον μέ τόν άρτον, όλλά
μέ κάθε λόγον, -πού έεέρχεται άπό τό στόμα τοϋ Θεοϋ» 1 •
Έμnρός λοιπόν ας μιιμηθοϋμεν κοί ήμεϊς τούς γεωργούς·
~αί όπως άκριβως έκεϊνοι, όταν ίδοϋν τό χωράφι νά είναι
τελείως καθαρόν κ,αί άπηλλαγμένον όnό τά βλαβερά όγριό­
χορτα, ρί,πτουν μέ nολλήν όφθονίαν τούς σπόρους, κατά
τόν αύτόν λοιπόν τρόπον καί ήμείς, έπειδή μέ τήν χάριν
τοϋ Θεοϋ τώρα τό nνευμαηκόν αύτό χωράφι είναι καθαρόν
όπό τά ένοχλητικά nάθη 'Καi έχει άπομακρυνθη ή rπολυτέ­
λεια, κaί πουθενά δέν ύπάρχει Ζάλη οϋτε τρικυμία είς τάς
σκέψεις μας, άλλά γαλήνη κaί πολλή ήσυχία, ένφ ή διά­
νοιά μας έχει άποκτήσει πτερά καί έχει στραφη πρός αύ­
τόν, ώς θά έλέγαμεν, τόν ούρcινόν Κ'Οί σκέπτεται τά πνευ­
ματικά' όντί τά σαρκικό' δς ·είnοϋμεν όλίγα λόγι-α nρός τήν
όγόπην σας ·καί ας τολμήσωμεν σήμερα νό έκθέσωμεν βα­
θύτερα νοήματα, nαραθέτοντες είς σας τό διδάγματα όnό
30 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

{)είωΨ Γρα<μίJγ παραrιι1έ~·τες ύμϊ,, διδάγματα. Εί γαρ μiJ J•ίιν

TQVlQ ΠΟtήσαψεΨ, DlB ·γηατεία και γαστρο,ς ύπερσψία, Κrιι
1ασαύτ1ι τiδγ ορθω·ι,r λογισμcτιv ή γαλήνη, πότε δvγησ6μεθfl
ταύτα παραθείναι τfi ήμετέeq, ά:γάπrι; ''Ότε τρvφrι καί &δη-
s φαγί-α και παλλ11 ΙJ ρ(fθvμlα; ~Αλλα μ5τε οϋ-ι.ε αvτοι τοvμ>
, ,
δ εωιιως ποιηοομεν,
,, " -
οvτε vμεις
δ , -~
vνησευ·υε
.ιι
κα·υ{1.:περ
, ,
υπο
'
α-
,

χλύος ΗJ 1 δς τijς τώv λQγισμ.cj>ν ζάλης κα1α6απτι;6μεvοι δέ­

ξασθαί τι 16:ιν λεγομένω1•. Νυν δέ, εί καί π.οτε αλλοτε, καιρός
των τοιο-ύτω,, διδαγμά,των., οτε ουκ ετι κατε,ξ_,ανίσταται τής
10 κυρίας 1j δούλη, ά.ί.λ' ευήJιιος γενομέ1,1η πολλην την πει11ώ
και τt;ν ύπακω)ν έπιδείκ11 υ1αι, τά -σκιρτήματα της σαρκός
καταοτορεσασα, και
Ι )
,επι
, \ -
τωJ1 αι'Κειων υρων
, , !!( ,.,1,
F''OVOO.
Ν
ηστεια
,
Ι' ~ {! "ι/ - ~ / - (' -
γαρ εστιν η γαι.η-,,η των ημετερωv ψυχων, η των γεγηρα-

κότων εύκοσμlα, tJ των νέων παιδαγωγός, ή των αωφρω 1 ούJ•-

15 τωγ
Ι
δ ι δ ασκα λ
ος, η
" -
;ια:σφ,
"λ
η ικιαν
, και
\ ,
φυσιν κα
θ,
απερ
δ
ια-

δήματ{ τι,1 ι 'ΚαlαΚ()cη.wϋσα. Οi}δαμου σήμερον θό(lυοος, οvδε

κραυγή, ούδέ ·κρ-εώ-v 'Κατακοιπαί, αύ'-δέ μαγείρων δρόμοι· άλλα
πά,,rα έκείνα άπελ1]λαται, καl εvσχήμονά τινα και κοσμία),•
και σcδφροJ•α ελεvθέρ-a1, 1j πόλις ήμίν μιμείται vϋν. <Ότα)•
20 γαι, .εννοήσω 1 1i1ν ιrθι,6αν μΘ1α6ολην την σήμεραv γεγενημέ­
"Ψ', και λογίσωμαι rijς χ:{J.εσινης ήμέρας η)ν dκαταστασίαv,
{) αυμα'ζ ω, και
' εκπ
, λ Ι
ηττομαι της
-
νηστ-ειας
'
τηv
\ ; Ι
ισχυν,
S{
υπως

εlς τtJJ' έκάστοv συ·νείδησο, είσελ{)·ουσα μετέnλασε τον λο­

γισιμόν, έξεκάfJαρε .τηv διά)1 οιαν, ούκ άρχόvιωv μ6νοv, άλ)α
25 και' ι"δ ·ιωΊωJ• ουκ - ' ,•.ιιέ ρωv,
ελεvυ· ~ 'λ α
αλ. ' και ' αν
' δ ov'λ ®'' ουκ ' δ .ρω~•,
,.
~λ
α ι.α.
'1 \
και
\
γυναικω1 1
-
ου
,,
π
λ
ΟΊJσιω1 1 ,
, ,• '
λ \
αλ α και πε1,η1ων· ov τω,,
Ι , -

τi7ν ~Ελλάδα γλώτταν πεπαιδεv,μέ1 1 ων, άλλsά και 6αψάρω) 1 •

και ' ' τι λέ γω '
αρχα-vτω,, ' και ' ι~δ ·ιωτων; ,., Κ αι' αvτοο ' - ταυ ,., το '
διάδημα περικειμέ,•ου 10 σω 1 ειδδς όμοlως τοίς λαιποίς πρδς
30 \
rη, 1 ταυιης
, ~
vπακαφι
' μεϊεσχησε.
Ι κ
αι
\ , ουκ
1!ι'
ι:;στι
,
σημερον
δ
ια-

φοραγ lδευν της του πλουσίου τραπέζης, ~αι rfjς του πέvητt>ς·

2. Δηλ. τοϋ βασιλέως

 ΟΜΙΛΙΑ Β' 31

τάς θείας Γροφάς. Διότι έάν δέν θά κάμωμεν αύτό σήμερα. ό­

nότε ύnάρχει νηστεία καί 11εριφρόνησις της κοιλίας καί τόσον
μεγάλη γαλήνη των όρθων σκέψεών μας. πότε θά ήμηορέ­
σωμεν νά παρουσιάσωμεν αύτά είς τήν άγάnην σας; vοταν
ύnάρχn πολυτέλεια καί λαιμαργία 'Καi μεγάλη άδιαφορία
τί θά γίνn; Άλλά τότz οϋτε κοί ήμείς θά κάμωμεν αύτό
δπως πρέπ 1ε1, οϋτε σεϊς θά ήμπορέσετε βυθισμένοι
είς κά,ποιο σκοτάδι της ζάλης των σκέψεωνι νά δεχθητε
κάτι άπό τά λεγόμενα. Τώρα όμως, περισσότερον άπό κάθε
αλλην φοράν, είναι εύκαιρiα διά τά διδάγματα αύτά, όπότε
δέν έΕεγείρεται 1πλέον ή δούλη έναντίον της κυρίας, άλλά
άφοϋ κατέστη εύπειθής, έnιδεικνύει μεγάλην ύπακοήν καi
πειθσρχίαν, έπε,δή εσ8ησεν έντελως τάς σαρκrκάς έπιθυ­
μίας της καi πaρομένει είς τήν ίδικήν της κατάστασιν.
Διότι ή νηστεία είναι ή γαλήνη των ίδικων μας ψυχών,
ή εύπρέηεια των γερόντων, ή παιδαγωγός των νέων, ή
διδάσκ,αλος των συνετών, έκείνη πού στολίζει ώσάν κάποιο
διάδημα κάθε ήλικίαν καί γένος. Πουθενά σήμερα δεν ύ­
πάρχει θόρυβος, οϋτε κραυγή, οϋτε τεμαχισμοί των κρεά­
των, οϋτε τρεείματα μαγείρων· άλλά δλα αύτά εχοuν άπο­
μακρuνθη καί ή πόλις μας μtμείται τώρα κάποιαν εύπρεπη
καί σεμνήν καi σuνετήν έλευθέpαν κόρην. 'Όταν λοιπόν
σκ:eφθω την γενι·κήν άλλαγήν, ·πού έχει συμβη σήμερα, καi
άναλογισθω τήν άκατσστασίαν της χθεσινηc: ήμέρας, θαυ­
μάζω -κai έ1<1nλήσσομαι όπό τήν δύναμιν της νηστείας, πως
είσελθοϋσα είς τήν οuνείδησιν του καθενός μετέβαλε τήν
σκέψιν, έκaθάρισεν ένrελως τόν νοϋν, δχι μόνον των άρ­
χόντων, άλλά κ·αi των όπλων πολιτων· δχι των έλευθέρων,
άλλά καί των δούλων· δχι των άνδρων, άλλά καί των γu­
να,κων· δχι μόνον των πλουσίων. άλλά καί των πτωχων·
δχι αύτων ποίι έδιδάχθησαν τήν έλληνικήν παιδείαν, άλλά
καί των βαρβάρων. Καί διατί λέγω των άρχόντων καί των
πολιτών; Καί τήν συνείδησιν αύτοΟ, πού φέρει τό διάδημα
της έξουσίαc:t, μετέβαλε νά ύπακούσn είς τήν νηστείαν
καθ' όμοιον τρόπον μέ τούς ύπολοίπους άνθρώπους. Καί
δέν είναι δυνατόν νά ίδn κανείς σήμερα διαφοράν εiς τό
32 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

άλλα πω,ταχού λιιτη 1) δ[αιτα, άnηλλαγμένη κόμπου m& φαντα·

οίας, καί μετα πλείονος της ήδονης σήμερον τif εύτελεlq, ηjς
τρα'Πέζης προσέρχσ,vται, iί δτε πολλα αvτοίς τα καριυ,κ.εύματα
παρέκειrο, και Π{)λυς δ ακeαΊος,
5 2. Είδετε, αγαπητοί, εξ αύτώ·ν ιών προοιμίων της νηστείας
τ1)ν ίσχύv; Δια τοοrο και αύτδς μετα πλεtονος σήμερον της
πρσθνμίας, η πρότερ01 1 , των προς ύ,μii,ς απτομαι ~6γων,
εlδως δτι είς λιπαραv καί 6αθ15γ.εωv αροvραν καταοάλλω
·τα σπέρματα, δυναμένη,,, 1Wλλαπλασίους ήμίν ταχέως άποδοϋ-
10 ναι τώ,ν κατα6αλλομέ11ωv τους καρπούς. Καταμάl}ωμεν 1olνvJ 1 ,
εί δοκεί, τcυγ σήμερ01, ήμίv άναγvωσθέντων έκ τώv τού μα­
καρίου Μωσέως λ6γω1 1 υ)ν δύναμιν. 'Αλλα προσέχετε, πα­
ρακαλώ, μετα άκριιιυείας τοίς παρ' ήμώ,ι λεγομe.νοις· ού γdρ
τα ήμέτεeα λέγαμεν, άλλ" απερ αν ή τού Θεού χάρις παράσχυ
,s δια την ωφέλειαν τη.ν ύμετέραν. Ttvα δε ταϋτά έσιιν; <(~Ε1 1
αρχfi εποίησε)' δ Θεός τον σύ,ρ_αναv και την γην». 'ΆξιοJ'
tJ 1 ταυθα διαπορfjσαι, τl1 1 ος lνεκεν ό μακάριος αδτος προqηί­
της, μεrα πολλας ϋστεροv γε11 εας γεγονώς, ταυτα ήμίv έκ­
τίDεται. Οi,χ άπλώς, ουδε είκfj. ~Επειιδη γαρ .εξ άρχης πλάσας
2ο '
_ιι
ΊΟ)' ανυρωnοv ο~ " Θ
"'εος, δ ι' ' ~
εαυταυ - '
δ ιελ εγετQ τοις - ~ .cι '
αγ·υ'ρωποις,
" ~ .Q. Ι ~ .., δ λ Τ ο t! ' .1 '
ως ω•υρωποις ακοvσαι υ·νατυν ηv. vzω γαρ πρυς το,•

~Αδαμ ήλθε}•· οϋτω 1φ Κάϊv επετlμησεν· οϋτω τφ Νϊάε

διελέχθη· οϋτως επεξενώθη τφ Ά6ραάμ. "'Οτε δε εlς πr1λ­
λ1)1• κακlαν εξώκειλε πάσα ή τών &.νθρώπωv φύσις, οvδε
"
25 αυrω .ι..λ
1ι::. εω•
' '
απεστeαφη
'
το
,.,
των
;ο __ι:..
αrvρωπων
' '
γεvος
ό ,.,
τω-v
~
α-

πά11tων δημιαυργ6ς· άλλ' έπειδ17 άJ•άξιοι λοιπόν γεγόvασι _της

" , ι ,., ~ ,., e λό .L 1 , , _Q. '
σμι•Λ.itας της αvτου, uου μεινος ΠLΜιν Ιάvανεωσαυvαι τη:v

προς αύτοvς φιλlαv, κ,α{)·άnερ ά,,θρώποις μα;eραν άφεοτωσι

γράμματα πέμπει, Πf!Ος έαvτόν έφελκόμενQς πάσαν την τών
30 άνθρ,ώπων φύσιν. Και ταύτα τα γράμματα ειπεμψε μέν δ θε­
ός, έκ6μισε δε Μωσijς. Τί ο-δv λtγει τd γeάμμαΊαj «'Έν άeχfi
έποίησεν δ Θεός τδv ούρα1tδν και την γην». Σκ6πει του θαι•-
 ΟΜΙΛΙΑ Β' 33

τραnέζι τοϋ πλουσίου καί τοϋ πτωχοϋ· άλλά nαντοϋ ή τρο-

~--------=--
φή είναι άπλη. χωρίς καύχησιν καί έπίδειξιν, καί μέ n.oλλq.v
- ' ~ ...,_--·~·· ' .
~...

~ ευχcϊρ.iστησιν προσέρχονται. σήμερα

.
--<

είς
.
..,_ ... ,,,•--··-~--~

-τό λιτδν ,__,.,..__

~
τραπέ,ζι,
~ -

.......
_....._ ___
παρά όταν έπροσφέροντο είς αύτούς nολλ~-~~α
κοi πολύ γνήσιον κρασ( . · ·
. -· --
2. Ε'iδατε. άγαπητοί, άπό αύτήν τήν άρχήν τήν δύναμιν
της νηστείας; Δι' αύτό καί έγώ μέ μεγαλuτέραν -nροθυμίαν
σήμερα, παρά ,προηγουμένως, άρχίζω τόν λόγον πρός σας,
γνωρίζων δτι ρίπτω τούς σπόρους είς εϋφορον καί γόνιμον
χωράφι, τό όnοίον ήμ11ορεϊ νά μας άποδ<ί,>οn γρήγορα τόν
καρπόν πολλαπλάσιον άnό τόν σπόρον. "Ας έξετάσωμεν
λοι 1nόν καλώς, έάν θέλετε, τήν δύναμιν αύτων πού άνε­
γνώσθησαν σήμερα ένώπιόν μας άnό τά λόγια τοϋ μακαρίου
Μωυσέως. Προσέχετε δμως, παρα-καλω, μέ άκρίβειαν είς
τά λεγόμενα άπό ήμας, διότι ·δέν λέγομεν ίδικά ,μας λόγια,
άλλά έκείνα nού θά δώσn ή χάρις τοϋ Θεοϋ διά τήν ίδικήν
σας ώφέλειαν. Καί ποία είναι αύτά; <<Είς τήν άρχήν έδη­
μιούργησεν ό Θεός τόν ούρανόν καί τήν γην». 'Αξίζει έδω
νά ά-nορήσn ·κανείς, διά ποίον σκοπόν ό μακάριος αύτός
προφήτης, ό όnοϊος έγεννήθη ϋστερα άnό nολλάς γενεάς,
μας έξιστορεί αύτά. Ούτε άnλως, ούτε τυχαίως. Έ·nειδή
λοιπόν, δταν όπό τήν άρχήν έδημιούργησεν ό Θεός τόν
ανθρωηον, έσυζητοϋσε μέ τούς άνθρώnους, δnως ητο δυ­
νατόν νά άκούσουν οί ανθρωποι. 'Έτσι πράγματι ηλθε nρός
τόν 'Αδάμ· έτσι έτιμώρησε τόν Κάιν· έτσι ώμίλησε nρός τόν
Νωε· έτσι έφιλοξενήθη όnό τόν 'Αβραάμ. ·Όταν δμως
όλόκληρον τό άνθρώnινον γένος παρεκτpά-nη είς μεγάλην
κακίαν, οϋτε έτσι άnεστρόφη έντελως τό άνθρώnινον γέ­
νος ό δημιουργός τοϋ σύμπαντος· άλλά έnειδή είχαν γίνει
είς τό έξης άνάξιοι της όμιλίας του, έπιθυμων νά άνανεώσn
πάλιν τήν φrλικήν του διάθεσιν nρός αύτο(Jς, ώσάν είς άν­
θρώποuς πού έχουν άπομακρυνθη μακράν -αύτοϋ στέλλει
έnιστολάς, έλκων πρός τόν έαuτόν του όλόκληρον τό άν­
θρώnινον γένος. Κ:αί -aύτάς τάς έnιστολάς έστειλε μέν ό
Θεός, τάς έφερε δέ ό Μωυσης. Τί λοιnόν λέγουν αί έπι­
στολαί; «Είς τήν άρχήν έδημιούργησεν ό Θεός τόν ούρα-

3
34 Ι ΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

μαστοv
.., Ι
ιοvτοv
,
:π:ροφητοο,
,
αγσ;πηι
έ
, και
\ >
εJ 1
Ι
ΙΟVΊφ ΊΟ
\ 'ξ
ε
Ι
αιρε-

τm,. Οί μέv γαρ αλλαι Π(!οψijΊαι nάΥτε~ 1) τα μετα παλVJ'

έ σ6μεγα χρω'ον ' l
ε πογ, "'
η 1α κατ ' " αυτω• ' ' με'λ Α.αγι,α
. ,,ι;. '
σv,-,,vηοεσ θ uι

τον καιρόΥ- ό δε μακάριος οvτος ,uε-ια πολλϊις γε}1 εdς γεγο-

5 )1ώς, vπδ της ανωθεv δεξιας δδηγούμεJ'Ος έκείνα εlπείν
~ατηξιώθη, α Π{!Q της αύ,ΙΟυ γενέσεως ύπσ 10V τών άπάντωv
έδη,uιουργή1tη Δεαπ6lQv. Δια τυυτο και οϋτως ηρξαΊα λέγω"·
(<ΈJ, άρχ}i έποίησεν δ ,Θεδς τον ουρανό,, και η)>' γην»· μu­
γο,•αv·χι προς ατιαντας ήμας λαμ:τιρfj, 6οώv ιfj φω·vfί, καl λέ-
10 γων· μi7 γαρ παρα άvθρώΜυ διδασκ6μεvος -ιαϋΊα φθέγγομαι;
t'O α7lο
' \ ,., ' ον1ος
:,/' , ro' l , ' Ι ,,.
( του μη εις ε ναι αιηα παραγαγωv, οvΊος

και 1171 έ,ωίJ• 1 λώπαv προς η)γ ωύτων έξ,7γηnιv παρώρμη­

1

σε)'. 'Ως οδJ• οοκέιι παρα Μωσέως ταύτα dκούοντες, άλλά

παρ' αυτοr 10v τώ,, δλωγ Θεαϋ δια 11"jς του Μωσέως γλώτ-
1:, της, ,,
ουτω τοις ,., λ εγομεγοις ' '
προοεχωμε1 1 , πα-ρακα:λ ω, ,., και ' πο '.-
λα χαlρειι• τοίς 11μειέρσις λυγισμοίς εlπόντες· <<Ααγιομοι γάρ)),
(JΛ.1 σίJ1 , ((άv{Jρώτιωv δειλοί, κaι επισφαλείς αί έπlνοιαι --av-
T())JJ)), Μ.ετα πολλης της εvγ, 1 ωμοσύvης δεχώμε1tα τα λε,'ό­
μe)·α, μη ύπερυαlνοv-ιες 10 οlκείω, μέτρο}', μηδε τd ύπέρ ή-
20 μας τιεριεργαζόμενοι· δπερ τιε:ιι6v,θασιv οί της άληDείας έ­
χθροί, οουληθέντες τοίς υίκείαις λογισμοις έπιτρέψαι τό πιiν,
και
' ουκ
:, , ,
εJΨοησαν-ιες υτι α
~ ~δ,
ιΨατοv
'
11~')' αν
, θ ,
ρωπειαν φvσιv 1ηv
Ι \

1au Θεοv δημιοοργίαv περι.εργάζεσθ-αι. Και τl λέγω τ· 1;v

10v Θεού δημιουργίαν; 'Αλλ' οvδέ dγ{}ρώποv τέχvη,1 τοϋ
25 δ,ιωγε1 1σ-ϋς 1jμίν περι'εριyάζεοιθσι δυνατόν. Είπέ γάρ μοι, πiος
&το της ~ιιεταλλικijς 1έχJΙης χρυσlοv συνlσιαται φύσις·; η πώς
-
της v~ έλ tYl} ~
η
_t, '
καυ·αρο-ιης
' .1
απu
'
ψαμμοv
,
γινε-rαι;
11Αλλ\ΙΙ ~
οvκ
,,
ω•

εχοις είτιείv. El ιoί)tVV ταύτα 1α πρό τώv δφθαλμών κείμε-

ι·α, και
' η
απερ·
δ'
ιu -ιη
\ ,. του
- "' εου,.,
Θ
φι
λ _,_Q.
αrυρωπιαν οοφια
, Ι , __ι,ι
αrυ·ρω-

30 πί1,η .έργά,ζεται, καταμ.αiί.είJΙ ού δυνατόν, τά άπό του θεου

--·---
3. Σοφ. Σολ. 9, t 4.
 ΟΜΙΛΙΑ Β' 35

νόν καί τήν γην». Προσέχετε τόν θαυμαστόν αύτόν προ­

φήτην, άγαπητοί, καί τό έξαιρετικόν γνώρισμα πού ύnόρ­
χει είς αύτόν. Διότι oi μέν όλοι οί άλλοι προφηται είπαν
έκεϊνα πού θά γίνουν μετά ,πολύν χρόνον η πού έπρόκειτο
νά συμ6οϋν κατά τήν έποχήν των· ό μακάριος δμως αύτός,
ένφ είχε ζήσει ϋστερα άπό πολλάς γενεάς. όδηγούμενος
όπό τό χέρι τοϋ Θεοϋ ήξιώθη νά είπn έκεϊνα, τά όποϊα
πρiν άπό τήν γένεσίν του έ·δημιουργήθησαν όπό τόν Κύριον
τοϋ σύμπαντος. Διά τοϋτο καί ηρχισε τόν λόγον του έτσι"
«Είς τήν άρχήν έδημιούργησεν ό Θεός τόν ούρανόν καί
τήν γην»· σχεδόν πρός δλους .μας φωνάζει μt καθαρόν
φωνήν καi λέγει· μήπως λοιπόν λέγω αύτά διδασκόμενος
άπό δνθρωπον; 'Εκείνος πού άπό τό μηδέν nαρήγαγεν αύ­
τά είς τήν ϋπαρξιν, αύτός 'Παρεκίνησε καί τήν ίδικήν μου
γλώσσαν εiς τήν έξήγησιν ούτων. Ώσάν λοιπόν νά μη
άκούωμεν πλέον αύτά άπό τόν Μωυοη, άλλά όnό τόν ίδιον
τόν Θεόν των πάντων μέ τήν γλώσσαν τοϋ Μωυσέως,
έτσι ας 1 ποσέχωμεν είς τά λεγόμενα, παρακαλώ, όφοϋ
είποϋμεν πολλά χαίρετε είς τούς ίδικούς μας λογισμούς,
διότι λέγει ή Γραφή, «ΟΙ λογισμοί των άνθρώnων είναι
δειλοί καi άσταθεϊς αί σκέψεις αύτων» 1 • "Ας δεχώμεθα
μέ -πολλήν εύγ·νωμοσύνην τά λεγόμενα, χωρίς νά ύπερβαί­
νωμεν τό άνθρώnινον 1 μέτρον, οϋτε νά κοταγινώμεθα μt
έργα άνώτερα άπό ήμας· πραγμα τό όποίον έχουν πάθει
oi έ:χθροί της άληθείας, tπειδή ήθέλησον νά έnιτρέψουν
τά πάντα είς τούς λογισμούς των καί δtν κατενόησαν δτr
είναι άδύνατον ή όνθρωπίνη φύσις νά έΕετάζn λεπτομερεια­
κά τήν δημιουργίαν τοϋ Θεοϋ. ,Kai διατf λέγω τήν δημιουργί­
αν τοϋ Θεοϋ; 'Αλλά οϋτε είναι δυν:ατόν νά έξετόζωμεν τήν
rέχνην τοϋ συνανθρώπου μαc. Διότι είπέ μου, πως άπό τήν
μεταλλοτεχνίαν γίνεται ό χρυσός; η πωc καθαρίζεται τό
γυαλi άπό τήν δμμον; ·Αλλά δέν ή μπορείς νά όπαντήσnc.
Έόν λοιπόν αύτά, τά όποία εύρίσκονται ένώπιόν μαc καί
τά όnοί·α κάνει ή άνθρωπίνη σοφία έξ αίτίας της φιλαν­
θρωπίας τοϋ Θεοϋ, δέν είναι δυνατόν νά κατανοήσnς. τά
δημιουργηθέντα άπό τόν Θεόν προσπαθείς νά tεετόσnc.
36 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

δημωυργηθέvια περιeργάζ17, 11.νθρωπε; Και ποlας αν ιύχο~ς

vυγγνώμης; τίJ1 ος δε άπολαγίας ουτω μεμηJ•ώς, και τά ύπέρ

n)J' σαυτου φύοι)' φαJ11αζόμεJ•ος; Τα γαρ λέγειγ έξ {1 ;τοκε ι-

,
,ιιε,•ης v"λ ης •ία
\ αντα
,, γεγενησ
,., θ
αι,
'
και μη
\ ομο
~ λ
αγειJ• ατι
- tl ,,
ε:;
4- ...
οι 1 κ

5 δι•rω)• αυrα παρήγαγεv δ ιώ,, άπαντωJ• δημιαυ[!γός, 1 ijς έ-

σχαιης
,

παραφρ.ασυνης
, ~
αν
,,

ειη σημει011 •
#W 'Ε ,
μφ{!•αηωγ
,
τoιJ'VJ'

.,..,,,, ., Ι '\ Ι ι- ; 1"' Ι

τωJ' αγJ 1 ω,ιιο,·ων τα στοματα ο μακαριο~ ουτας; προφηιης,

μέλλω,, αρχεαθαι του 6ι6λίου, .οϋτως η(!ξατο· <(~EJ• άρχfj i-

ποιηοεJ•
, ~

ο
Θ

"'εος;
, ,
ίΟJ' ovραvov και
, , ,
την
, fΙ/tιιΙ

γη1'>>.
ι:,ο

ιαν
,.
OVJ' ακι;ιυ-
~ ,
1ο Ο!Jς 10 1 , (< ~ΕllΟtησε>>,
Ι μη δ εJ 1 \ ς(
ι:Η,ΒρΟJt περιεργα'ζOV, άλλ α ' καzω ,
κύπχωJΙ,. πlοτεvε τφ J:εχθέvτι. Θεός; γάρ έσrι~• δ πάvτα ποιών
και μεzασκεvάζωJ•, και προς; το αvτσυ 6ούλημα τα πάντα

μεzαρρvθμίζωJ•. Και δρα rijς; σv 1γΚιαταοάσεως; την ύπερ6οlήr

ούδέJ1 περι τιί,v άοράτων δυνάμεων διαλέγεται, ούδέ λέγει,

15 iν dρχ?Ϊ ,ε;ωίηοε11 ύ Θεδς; τους; ιάγγέλΌvς;, η τους άρχαγγέ­

λους;· ΟV'Χ άπλιί.ις, ούδέ είκfj ·ταύτην ιήμίν ετ εμε τfjς; διδα­
σκαλίας; υ)v δδόν. !1Ετιειδ17 γαρ, Ίσυδαίοις; διελέγειο τοίς;

;ιερί τα ;ιαρό>'Τα επταημέvοις;, και αύδέv 'J'Οηrδν φαντασfJηναι

δυ11 αμέJ•αις;, άπb των αίσθητώv τέως αiηούς; ένάγει προς;

20 το,• HV)' δλω,, δημιαυyγάv, ίνα έκ των δημιαυργ17μάτω)' τον

τεχ1•ί1φ• τofi ;ιω•1δς; καιαμαθ6ϊrτες; προσκυJ•ήσωσι τογ έργιχ~

οάμε}'ΟJ', και ,ιο) έ,,aπομείνωοι τοίς; κτlσμασιν. Εί γα.ρ και

, , ,, ., , '
τσυτου γιvομε,•ου ουκ επαυσαντο τα κι ίσματα bεαποιcrv,,τ ες;,
:tλό γωγ ' LJ!i? • δ Ι
και
' περι' ια
' ατιμαrατα
:t ' τω,,.
- α το σι--υας έπι, εικνυμε·vοι,
- , ,, , ,. ... , , ' , 1?7,.,
λ
25 ποι, ου·κ α,)' μα1,1ιας έ~ωκει αJΙ, ει μη τοοαvτn σvγκατα-

6άσ,ει έχρήσαια;

3 . κ αι ' '
μη
ξ _ι:ι._,.,
.ε,1 ιαιη;ς;, ti.γαnητ
" έ
, ει"' Μ -
ωοης 1αυ1ηv ε,eχεται τη~•
; ,.. .
όδό1r, έ1 1 άρ·χ[ί καί έν προοιμίοις; ιοίς παχvτέροις; :,Ιοvδαlοις

διαλεγ6μεv.ος, onov γε και δ ΤΙ αυλας έν τfί χάριrι, ήγ{κα

30 τοσαύιη ή έπ{δοσις; γέγο11 ε ταυ κηρύγματος, μέλλων τυiς έ1 1

 ΟΜΙΛΙΑ Β' 37

δνθρωπε; Καί ποίαν συγγνώμην θά ήμπορέσnς νό εχnς;

καί ηοίαν όπολογίαν, άφοϋ έχnς φθάσει είς τέτοιον παρα­
φροσύνην καί φαντάζεσαι τά ύψηλότερα άηό τήν φύσιν
σου; Διότι τό νό λέγnς, ότι τά δνrο έχουν γίνει όπό
ύπάρχοuσαν ϋλην καί νά μή άναγνωρίζnς ότι έδημιούργη­
σεν αύτό άπό τό μηδέν ό δημιουργός τοΟ σύμπαντος, θά
ητο άπόδειΕις της μεγίστης παραφροσύνης. Άποστομώνων
λοιπόν τούς άγνώμονας ό μακόρrος αύτός προφήτης, δταν
έπρόκειτο νό άρχίσn τό βι·βλίον του, έτσι ηρχισεν· «Είς
τήν άρχήν έδη·μιούργησεν ό Θεός τόν ούρανόν καί τήν
γην». 'Όταν λοιπόν άκούσnς τό, «Έδημιούργησε», τίποτε
δλλο νά μή έΕετάζnς, άλλά κλίνων τό κεφάλι πρός τά
κάτω, πίστευε είς αύτό, πού έλέχθη. Διότι ό Θεός είναι έ­
κείνος, ό όποίος δημιουργεί καί μεταβάλλει τά πάντα, κaί
σύμφωνα μέ τό θέλημά του άλλάσει τήν μορφήν των πάν­
των. Καi ηρόσεχε τήν ύπερβολικήν συγκατάβασιν· τίποτε
δέν όναφέρει διά τάς όοράτοuς δuνά,μεις, οϋτε λέγει, είς
τήν άρχήν έδημιούργησεν ό Θεός τούς άγγέλοuς η τούς
άρχαγγέλοuς· δέν μας έχόραΕεν αύτόν τόν τρόπον της
διδασκαλίας ό,πλδ, ούτε τυχαία. Έπειδή. λοιπόν ώμιλοϋσεν
εlc: τούς 'Ι ουδαίοuς, οί όποίοι ήσχολοϋντο μέ τά παρόντα
κοi δέν ήμποροϋσαν νό φαντασθοϋν τίποτε νοητόν, κατ·
άρχήν όnό τά αίσθητά ,πράγματα όδηγεί αυτούς πρός τόν
δημιοuργόν των πάντων, διά νά ηροσκuνήσοuν αύτόν, ό­
φοϋ γνωρίσουν καλά άπό τά δημιουργήματα τόν ποιητήν
roO ,παντός, καί νά μή παραμείνουν είς rά ,κτίσματα. Διότι
έάν καί, άφοϋ έγινεν ·αυτό, δέν έσταμότησαν νά θεοποιοϋν
τό κτίσματα ·κοί νά έπιδεικνύοuν τόν σεβασμόν των είς τά
πλέον ηερrφρονημένα όπό τά ζωα, είς ποίον σημείον πα­
ραφροσύνης δέν θά έπαρασύροντο, έόν δtν έΕεδήλωνε
Τόσον μεγάλην σuγκατάβασιν ό Θεός;
3. Καί μή 11αραΕενεuθflς, άγαπητέ, έάν ό Μωuσης χρη­
σrμοποιn αύτόν τόν τρό,πον, όμέσως καί άnό τήν άρχήν
δταν ώμιλοΟσεν εiς τούς όνοήτοuς 'Ιουδαίους, τόν όποίον
βεβαfως χρησι,μοποrεί καί ό ηοuλος είς τήν έποχήν της
χάριτος, όταν ή πρόοδος τοϋ κηρύγματος ύπηρΕε τόσον
38 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

'Αθήναις διαλ·έγεσθιαι, άπό τών όρωμέJ1 ωv ΠQtείται πράς

, '
αυ·ωυς
'
τη, 1
δ
ι
δ .,
ασκα.Α.ιαν
,,
οvτω
λ ,
εγωJ • «
tO1
Θ ,
"'εος
e
ο τιοιησας
,

τω,
\ κ
6σ,ιω,,, και
' παντα
, τα
1't
ε1 1 αvτφ,
,ιιν.,.
οvτος οορανου
:, Ν
και
\
γη;
,w

κvριος
, , ,
vπαeχωv,
_,_
υu'>e
.ι_.

ι:.,, χειροποιητοις
,
ναQις
.,
κατοικει,
- ,
OV' ε
δ,

, .1
5 υπu χειρωv ~ ' ...
ιι '
αιrvρωπω,, .<ι '
·υεραπευεται>). 'Επει δ η ' γαρ ' '"δ ει
rι ταv- ..,
1φ1 αύτοίς κατάλληλον οδσαv 1ηJ1 διδασκαλlαv, ταύτφ 1 {jλ1?ε
1ην δδ6v. Π ρός γάρ τούς δεχQμέvοvς τά παρ' αύτοϋ διδri~
γμ,ατα, "
οvτως " ' 10v,.,
υπο Π Ί/εvματος ' '
uf,δ ηγοο,uεγος και ' τηv ' δ. ι-
'ι
δ ασκαι..ιαν •
εποιειτο.
,.,, κ
αι
' r:,
ινα
••
1uαυ·rις,
LQ. ',/
υ'l'ι η
t
rιων
,..
Π(}'Οσωπω,,
t

10 δ
ιαφορα ·και
' ' η; 1ωJ 1
- ,Ι ,
ακQυω,ιω1, παχυΊης τοvταυ
,
αιτια
, ' '
γινετrιι.

ακQυε αύτου, ήvlκα πρός Κολοσσαείς έπέ-στελλε, μηκέτι ιrαύ-

1η,, έρχομέJ•ου τηv όδ6ν, άλλ!Ι Ίτέeως αύιοίς διαλεγο,ιDέJ·tJΙ'
καί λέγQvτος· <<,Ότι έν αύτφ έκτlσθη Ίά πά11 τα τc1 έv τοϊς
, ~
ουρανοις, και) '
τα ' ~
επι -
της -
γης, \
τα .t
uρατα' και• '
τα '6
α ραια, ειη: .,
15 ·θρ6νοι, ε'Jιε κυριότητες, εlτε άρχαl, .εlτε ,έξουσίαι, τα πάηα
δι/ αύτοv και εlς αύιόγ tκτίσθη». Καί 'Ιωά-νvης δε δ της
6e-αvτης υίδς έο6α λέγων- ΗΠ άντα δϊ' αύτοfί .J:γένετο, και
χωρις αύτου έγέJ,ετο -ούδε εvη .. Άλλ' οvχ δ Μωiίσ~ς οϋτως·
είκ6τως· σύδε γαρ η,, εϋλογοv τQίς ~τι γαλακτοτρσφεϊσ{)αι
20 δεομtνοις στερεάς μ,ε1αδουvαι 1ροφης. Κα{}άπερ γαρ αί δι-
'
δ ασκα λ Qt ,0ιι παρα' των
- γα,, έ ωv τα .ιι 6μεvοι τα' :τρωια
' παι δ''tα υεχ -
στοιχεία αύτοίς :ταραδιδόασι1·, οί δε παρ, fκe{Nuv τά παιδlα
λα,u6άνω11ες, τα τελειότερα τώJ' μαiJ-ημάτωv αυτοίς έvηχοϋ­
σι· τον αύιbv δη τρ6Μ1• και δ μακάριος J,fωσης, και ό 1ei>)•
25 Μ,,ϊvγ διδάοικαλος, καί δ της tJρovτijς vlός πε,ϊοιή;«~σιv. co
μέ,, γαρ εκ προοιμίων παραλα.6dΗ1 την φύσιν τηv i!η~θρωϊτί-
1''ψ', τα
\
πρωτα
..,
στQιχεια
•
τους
' "
ακυυοντας
' "
επαι,
1
δ
ευσεν·
,,,
ουτοι .δ ε.
παρα Λιlωϋσέως παραλαο6)1Ιες, λοιπόv τα 1ελει6τεeα παρεδlδο­
σω1. Τέως οδv f1uά{)ομ:εν της .ι,v,γκιατα6άοεως τη,, αl1ί'ά1•.
30 και ο·ι ΠνεύμαΗ φθεγγόμενος καταλλ17λως τοίς άκούοιη1ιι 1 ,
α.r:ωςα 'έξετίθ-ετο, ;ιάσας δμοο ~ας δίκη,' ζιζανίωγ έπιφι)ο-

4. ΠρόΕ. 17, 24. 25.

5. Κολ. 1, 16.
θ. Ί<ιJ. 1, 3.
 ΟΜΙΛΙΑ Β' 3θ

μεγάλη, ένφ έπρόκειτο νά όμιλήσn πρός τούς ·Αθηναίους,

διδάσκει αύτούς όnό τά όρατά καi λέγει τά έξης· « Ό
Θεός ό όnοίος έδημιούργησε τόν κόσμον καί όλα, όσα
ύπάρχουν μέσα είς αύτόν, αύτόc: ύnάρχων Κύριος τοϋ ού­
ρανοϋ καi της γης, δεν κατόι 1κεi είς ναούς, rιού κτίΖουν
μέ τά χέρια των οί δνθρωnοι, οϋτ·ε ύπηρετείται άπό χέρια
άνθρώηων»•. Έπειδη λοιπόν έγνώριζεν, δη ή διδασκαλία
αύτή ητο κατάλληλος δι' αύτούς, έχρησι,μοnοίησε τόν τρό­
πον αύτόν. Διότι σύ,μφωνα πρός έκείνους, πού έδέχοντο
τά διδάγματά τοu, έτσι ·καί έδίδασκεν, όδηγούμενος άπό
τό 'Άγιον Πνεϋμα. Καί διά νά μάθnc:, δτι ή διαφορά των
άνθρώnων καi ή βραδύνοια των όκροοτών γίνε-rαι ή αίτία
αύτοϋ, δκοuε τόν Π α.ϋλον, ό όποίος όταν· έγραφε nρός
τούς 1Κολοσσαείς, δέν έχρησιμοποιοϋσε τόν 'ίδιον τρόπον,
όλλό δ,αφορεηκό ώμrλοϋσε πρός αύτούς καί έλεγε: «Διότι
δι' αύτοϋ έδημιοuργήθησαν δλα, δσα ύπάρχουν είς τούς
ούρανούς καί έπί της γης, τό όρατά καί τά όόραrο, είτε
είναι oi θρόνοι, εϊτε αί ·κυριότητες, ~·ίτε αi άρχαί, εϊτε αί
έΕουσίαι, τά πάντα δι' αύτοϋ -καί δι' αύτόν εχοuν δημιοuρ­
γηθ»5, Καί ό 'Ιωάννης δέ, ό υίός της βροντης, έφώναζε
λέγων· « Τά πάντα έγιναν δι' αύτοϋ καί χωρίς αύτόν δέν
έγινεν ούτε ένα»'. Ό Μωυσης δμως δέν ώμfλησεν έτσι·
εύλόγως· ούτε βέβαια ητο λογικόν νά δώσn στερεόν τρο­
φήν είς έκείνοuς, πού έπρεπε άκόμη νό τρέφωνται μέ γά­
λα. Διότι όπως ol διδάσκαλοι, πού άνολαμβόνοuν άπό τούς
γονείς τό παιδιά, 11αραδίδουν είς αύτά τό πρώτα γράμμα­
rο, οί ·δέ γονείς nαρολαμβάνοντες τά •παιδιά άπό έΚ!εiνοuς,
διδάσκουν τό τελειότερα μαθήματα είς αύτά' κατά τόν αύ­
τόν λοtπόν τρόπον καί ό μακάριος Μωuσης Κ!αί ό όπόστο­
λος των έθνων καί ό υlός της βροντης έχουν πράξει.
Διότι ό μέν πρώτος άφοϋ nαρέλαβεν όπό τήν όρχήν τό άν­
θρώπrνον γένος, έδίδ·αξε τά πρώτα γράμματα είς τούς ό­
κροατός' οί άλλοι δέ όφοϋ παρέλαβον άπό τόν Μωυση,
παρέδιδον είς τό έξης τό τελει6τερα γράμματα. Τώρα λοι­
πόν έμόθαμεν τήν •αίτίαν _της συγκαταβάσεως, κοί δτι όμι­
λων καταλλήλως είς τούς άκροατάς, ·καθοδηγούμενος όπό
40 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

μέ)•ας αίρέσεις τfi 'Εκκλησίrr ·κάτωθεν άνασnώ,, διά τοίi

' •
ειπειv- <c~Εν ~
αρχrι - ~ '
έΠJJιησεv ,., Θ,., ευς
ο .1 τον
' οvρα1
' 1 '
οv και' τ.ηι•
'

γfjY». Καν γαρ· J,Jανιχαίος προσέλΟn λέγω)~ l1JJ' ϋληJ' 7IQύi=-

,
παρχειν, κ,αν '°' ,
1Μ αρκιωΊ', καν ο " , λ εν·rινος,
va - "'
καν CΕλλ ηνωι•
Ι Ν
παι-

5 δες, λέγε προς αύτσύς· <ϊΈv άexii έπαlησεν δ Θεος ΤΟ}' οv­
ραJ'όν καl 11),, γij1">), 'Αλλ' ου πιστεύ.ει τfj Γραφfi. Άποσ1ριi­
φη1~ι λοιπό,, αύτον ώς μαινόμεvοv καl έξεστηκ6ια. 'Ό γαρ
rφ δημιουργφ τώv ολω) 1 άπιστων, ώς και ψεύδος τijς άλη-
Q. , , , 'Ι , , Ρ, π
~rειας καταγινωσκων, ,wιιας ω• τvχαι συγγvωμης ΠDΊ v; ε-

10 τιλασμέvογ ~χουσιν έκείvοι τα χρώμα, καl tπιεικείας πρόσω­

πον ύποδυ6μενοι, κρύπτοvσι,• έv τfi δορfj, τσϋ προ5ά-;οτι rh,,
; 1•
λ vκο, \ \
'Α λλ α συ μη απατη f},., ' ,
'λλ α και δ ι
rις, α ' ' , , .l τοvτα
αvτυ - μ ά ΑlΟΤα
Λ

μίσησον αύτ6J\ δτι προς μεν σε τδv δμ6δοvλον l:πιεlκιειαν 1~-

ποκρί11ε1αι, πeδς δε τδν τώv ολω-ν Δεσπ.ότην Θεδν τον πό-

15 λεμο,,
" ,,
ηραιο, και
' κατα' της
,. έ ,., σωιηριαι; τρεχων ουκ
·αvτου
f ; ,

αίσθάvεται. Ήμείς δε Ίijς πέτρας έχώ,ιιεθα της άρραγοϋς,

και ' έπ't '
lψ, '
·ά ρ,χη1,• ,,,
Π(.tAtV ~
•έπανε'λ·ιι
u·ωμεν. {( 'Ε )1 ~
αeχrι ,., ~
έllG l
ησε1•

ο
,: Θ .
εος
,
τω•
:,
ουρω.•ω•
\ και
, την
' . .,
γ'ψ,,>.
r:,O ρ,α ·και
\ .z.ξ
c
,
αιιτου
,. , 10Ί'
-
rijς δημιουργίας τρόπου την {}εlαν φύσι1• διαλάμποvσαv, άι;
20 άπεγω,τlας τfj άνθρωπlvυ συνη{}ε[q. την δημιουργίαν ποιείται,
πρ 6 τερω, ''''
τω' οοραvον
τεινας, και '6
τ τ,ε \ , .γην
τψ 1 , , :vnοστορ έ σα,;·
πρότεροv τοv δρ,οφοv, καί τότε τδv 11Ρμέλιο1 1 • Τίς εΙδ.ε; τiς
1t
, κοvσεJ•;
1
'Ε
:.ιΠι ' 1
,UcJ' '
γαρ -
της ~ 1 .<i
α) ' 1 ης
ιιρωπι, δ ημιοvργιας ' "
ουκ

"
αν rovτo,., '
γεvοιι ' αv
~, ποτε· "
οrαJΙ δc .,_ ο,: Θ .l
~ ευς ·κ,ε λ εvn, ' '
παντα 1φ-
25 Ε,οvλήματ ι αύτου ·εlκει 1καί παραχωρεί. Μη τοίνvv d,ν/}ρωπίJΙφ
λογισμφ τα 1οϋ Θεοi, lργα περιεργαζώμε{}α, άλλ' iκ τώ1,

7. Μaνιχαίος· ηκμασε: κατό τόν 3ον αί. Ύnηρξεν ίδρυτής θρη­

σκεύματος, πού περιείχε στοιχεία όπό τόν Ζωροαστρισμόν, τόν Βοuδδι­
σμόν, τόν Γνωσηκιομόν καί τόν Χριοτιανισμόν. Τ ό θρήοκευό του έν­
τόοοεται εiς τό ρεϋμα τοϋ Γνωοτικισμοϋ, έντός τοϋ όποίοu κρατεί τήν
δυαρχικήν πτέρυγα ,μαζl μέ rόν Μορκιωνισμόν.
8. Μαρκiων· αlρεσιόρχης τοϋ 2ou αl., σuγκροτήσας δuαρχrκόν
θεολογικόν σύστημα και Ιδιαιτέραν έκκλησίαν. Κατ· ούτόν δημιουργός
τοϋ κόσμου είναι ό ι<ατώτερος Θεός, ό όποίΌς έδημrούργησε τό πόντα
έκ nροUπαρχούσης ϋληc.
 ΟΜΙΛΙΑ 8' 41

τό 'Άγιον Πνεϋμα, τά ηάντα έΕέθεσεν, έκριΖώνων δλ:ας

μαζί τάς άναφυομένας ώσάν ΖιΖάνια αίρέσεις είς τήν έκ­
κλησίαν μέ τό νά είπη· «Είς τήν άρχήν έδημιούργησεν ό
Θεός τόν ούρανόν καί τήν γην». Καί εϊτε προσέλθn ό
Μαν1χ,αϊος 1
iσχυρ,Ζόμενος, ότι npοϋπηρχεν ή ϋλη, εϊτε ό
Γ\1αρκίων'Ί είτε ό ·Ούαλεντίνος•, εϊτ·ε οί έθνικοί, λέγε πρός
αύτούς' «Εiς τήν όρχήν έδημιούργησεν ό Θεός τόν ούρο­
νόν καί τήν γην». Άλλά δέν ,πιστεύει είς τήν Άγίαν Γρα­
φήν. Νά άποστραφfiς εiς τήν συνέχειαν αύτόν ώς παρά­
φρονα καί όνό"ητον. Διότι έκείνος πού δέν πιστεύει είς τόν
δημιουργόν των δλων, έηειδή άποδίδει μέ ψέμα τήν άλή­
θειαν, ποίαν συγγνώμην θά είναι δυνατόν νό τύχη ποτέ;
· Εκείνοι εχουν προοποιητόν χρώμα, κσί ύποδuόμενοι πρό-
.σωπον έπ ιεικείας, κρύπτουν μέσα είς τό δέρμα τοϋ προβά­
του τόν λύκον. ·Αλλά ού νά μή έΕαηατηθης, όλλό καί δι'
αύτό ά-κριβως νό μισήσnc ύπερβολικό αύτόν, διότι 1είς σέ
μέν τόν συνάνθρωπον ύποκρίνεται έπιείκειαν, είς τόν ·Θεόν
δμως, τόν Δεσπότην των όλων, ήγειρε πόλεμον καί βαδi­
ζων έναντίον της ίδικης του σωτηρίας δέν αίσθάνετα ι.
Ή,μείς δέ ας προσκολλώμεθα είς τήν σταθερόν nέτρον κ-αί
ας έπανέλθωμεν πάλιν είς τήν όρχήν. <«Είς τήν όρχήν έδη­
μιούργηοεν ό Θεός τόν ούρανόν καί τήν γην». Πρόσεξε.
ότι κοί άπό αύτόν τόν τρόπον της δημιουργίας διαλάμπει
n θεiα φύσις, διότι κάνει τήν δημιουργίαν αντίθετα πρός
τήν άνθρωπίνην συνήθειαν, άφοϋ έΕέτεινε πρώτα τόν ού­
ρανόν κοί τότε ηπλωσε κάτω όπό αύτόν τήν γην· προηγου­
μένως τήν όροφήν κ:αί ϋστερα τό θεμέλιον. Ποίος εΤδε;
ποίος η·κουσε; Διότι είς μέν τήν άνθρωπfνην δημιοuργfαν
δέν θό ητο δυνατόν νό συμβfι αύτό ποτέ· δταν δέ ό Θεός
nροστάσσn, τά πάντα εiς ,:ό θέλημά του ύποχωροϋν καi
ύπακούοuν. ·· Ας μι; έξετάΖωμεν λοιπόν ·μέ τόν άνθρώπινον
λογισμόν τό έργα τοϋ Θεοϋ, όλλό όδηγούμενοι άπό τά

9. Ούαλεντίνος· όρχηγέτης θρησκευτικοϋ · συστήματος κατό τόν

2ον αl. Διεμόρφωσε παρσλλαγήν τοϋ συστήματος των αiώνων, ώς έπα­
κόλουθον δέ της πτώσεως ένός έξ αύτων, της Σοφίας, έδημιουργήθη
όπό Δημιοuργόν ό κόσμος. ΓΠερισσότερα διό τούς Μανιχαίον, Μαρκrω­
να καJ Ούαλεντίνον 6λ. Π. Κ Χρήστου, 'Ελληνική Πατρολογfα,. τ. Β' .1.
42 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

'έργω,, όδηγούμεJ 1 οι, #αυμά~ωμε, 1 το,• τεχ,1 ίτην. ((Τα γαρ άό­
ρ,ατα αοιοϋ», φησίν, «άπδ κτίσε.ως κόσμου τοίς ποιήμ)(J,σι νο­
ούμενα καθοραται».
2
4Ε
. ι'δ'ε cπιμ,ενοιεJ
' ~ αι.ηι,ειας
1 σι, της '' (ί' "θ ροι'λ'
εχ εγω11ες, α'δ"
V)'(,ι-

5 ...
101• ειΎαt έl;
~ .. ου·κ
, δ
νΊωv
A,,.q -
lt παρα'/.-υηvαι,
.i , {)
ι::ρωμε α
, Ι
αυrους·
ζ
ο

ΠQΟjτος ανθρωπος έκ γfjς έτιλάσθη, η έΊέρωθέ,, πο1Jε,•; Ιlά,·-

τως ερουση•,
, - ς[
uτι εκ
'
γης,
-
και' ,
σvvομολ ογηοοvσο 1 • Ε' Ι
ιπατωσιJ•

OVJ' tJμίν, πιuς εκ γijς σαρκός έγένεΊQ φύσις. 'Απδ γfjς γαρ
πr~λος, και πλίνι'fος, και κέραμας, και οστρακαν αν γέ• 1 οηο·
10 _ . ,., , -, _, Ι - 2 ., ' - "
πως ου,· σαρκος εγε, 1 ε10 φυσις; πως υσΊα, και ·νεvμα, και

άρτηρίαι, και ,τιιμελή, και δέρμα, και δ•-rvχες, και τρlχες,

και εκ μιας ύποκειμέ,•ης ϋλης διαφό(}ων σύσιών ποιότητες;
'Αλλ' αύκ α,, δ-v,•ηθείεν προς Ίαύτα διαραι σι6μα ποτέ. Τί
δε λέγω περl 'ΊΟV ,σώμαως τυύ ήμετέρου; Περι ΊΟϋ αρτοv,
!' s. , θ' C , , _Q, , , C ,.. ,.,
15 ου κα eκααι-η ,., ημεραν σιτοvμ1:,-vα, εtπ(,Ιτωααν ημιv, '11,ως

,ιω,·οειδ-;ις &jJ, μεταοάλλετ,αι εlς αlμα και φλέγ1uα καί χολή)',

καί διαq.,όροvς χυμούς. Και ό μεv σιτ6χeαvς πολλάκις εστί·
10 δε αlμα πυρρό,, ·ij μέλω•. Εί Ίοlνvν ταύτα rd καθ' έκάσΊφ'
" ,
ημερ,α1 1
.l
πρu
-
των
}. .c:ι_ 1 ,., ,, ,
uφuuι.ι.,μω,• ορωμεvα
l ,., - , .,,
ε πειν ημι1 wκ α••
,
ι~
1,ι- 1
δ

20 ·vαο•ιό ποτε, σχολΠ γ" aJ 1 είποιεJ' περι των αλλωv του ΘεηίΊ
'
δ ημιουργηματω1•. 'Α λλ' ει " και ' μετα ' τασαυτη, ' ,.,
τωγ ' 11
,
α.wυει-

ξεων περιουσtαν fπι,μένοιεv τήν οlκείαv φιλονει·κlαν κρατ~ί-

e
,,εο• υου λ ομε,,aι,
1
ημεις
" ..,
μη δ ε ουΊω \ ,., 6
παvσ με θ α τα ' αυΊα ' ' ~
παι.ι, ·
1

πρ δ ς , '
αvτοvς λ εγοJ 1 Ίες· , , - εποιησεγ
(( 'Ε ν αρχrz , Ι ο,. ';, , '
Θ εος '
τω• οιιρα- '
25 )'ΟΨ και Ί'J1' γfjJf)). ΤουΊΟ γαρ ίκανδv ,ιι/n,ον 10 ρfjμ.α πά1 1 τας
τώJ 1 έ••αΎτίω,, ταυς πύργους καταοαλε'ίv, και πάJ'Ίας τους
' θ ρωπι1'ους
αιr , ' ε'ξ αvτωv
λ ογισι.rους ' - -
των "'ά-a
υ ' ,..
·υρωv αvαmw..σσι·

καl εί 6ουληθείεν δψέ ποτε της φιλοvι'κε{ας άποοχέσθαι,

προς ΊηV της άληbε[ας δδ~ν αvτοvς χειραγωγfjσαι δvvήσε-
30 ται. «'Ή δε γη ην,>, φησlv, t<άόρατος καl' άκατασκεύαστοςη.
Τίι·ος ενεκεν, είπέ μσι, τδν μέν oveaνόv φαweόv καί άπηρτι-

10. Ρωμ. 1, 20.

 ΟΜΙΛΙΑ Β' 43

εργο, ac θαuμάΖωμεν τόν δημιοupγόν. <•Διότι αί άόρατοι

τελειότητεc του Θεου, λέγει ή Γραφή, άφ' δτου έδημιουρ­
γήθη ό κόσμοc: 1 βλέπονται καθαρό έννοού,μεναι είc τά δη ..
μιοuργήματα» 1 •.
4. J Εάν δμωc: θά έnιμένοuν oi έχθροi της άληθείας λέ­
γοντεc.. ότι είναι άδύνατον νό nαραχθπ κάτι όnό τό μηδέν,
θά έpωτήσωμεν αύτούc· ό πρώτοc ανθρωnοc έnλόσθη άnό
χι"iJμα η όnό τί'Ποτε αλλο; 'Οπωσδήποτε θά είπουν, δτι ά1πό
χωμα έnλάσθη κοί θά συμφωνήσουν. 'Άc μας είnουν λοι­
πόν, nώc άnό τό χωμα έγινεν ή φύοιc τηc σαρκόc. Διότι
άnό τό χώμα θά ήμnορουσε νό γίνπ nηλόc κ·αί πλίνθοι καί
κεραμίδια καί δστρακα· nώc: λοιπόν έγινεν ή φύσις τηc σαρΝ
κός: πώς τά όστa, καί τά νευρα καί αί άρτηρίαι καί τό λί'ΠΟC
καί τό δέρμα καi τό νύχια καί αί τρίχεc, καί ένψ ύπηρχε μία
ούσfα ,ποιότητες· δι·αφόρων ούσιών; ·Αλλά ·είς ·αύτά δέν θό
ήμπορέσοuν νά άnαντήσουν ποτέ. Καί διατί λέγω διό τό ίδι­
κόν μας σώμα; Διά τόν αρτον, τόν όnοίον καθημερινώc
τρώγομεν, δc μσc είnοϋν, πώς, ένψ άnοτελείται όnό ένα
είδος, μεταβάλλεται είc οίμα καί θερμότητα καί χολήν καί
διοφόροuc χυμούc:. Κοί ·αύτός μέν έχει nολλάς φοράς τό
χρώμα τοιJ σιrοριοϋ" τό αίμα δμωc είναι κόκκινον η ,μαυρον.
Έάν λοι 1 nόν αύτά, τά όnoia καθημερινώc 6λέπομεν ένώnιόν
μαc, δέν θά ήμιnορέσουν νά μδc έεηγήσουν ποτέ, &6αίωc:
πολύ όλιγώτερον δέν -θό ήμnορέσουν νά είπουν διά τό δλλο
δη1-11οuργήματα του ιΘεου. · Αλλό έάν καί ύστερα όnό τόσαc
nολλάς όποδείεειc θά .έn1 1 μένοuν, έnειδή θέλουν νό ένισχύ­
ουν τήν ίδι,κήν rων φιλονεικί-αν, ήμείc: οϋτε έτσι θά σταματή­
σωμεν νά λέγωμεν πάλιν τά ίδια nρός αύτούς· «Είς τήν άρ­
χήν έδημιούργησεν ό Θεός τόν ούρανόν καί τήν γην,.. Διότι
αύτός μόνον ό λόγος ·είναι. είc θέσιν νά κ·αταρρίψπ όλους
τούς nύρ,γοuc _των. έχθρώ:ν καί νά έκριΖώσn όnό αύτά τά
θεμέλιο δλοuc τούς άνθρωnίνους λογιαμούς· καί έάν θα θε­
λήσουν άργά •Κάηοτε νά άnομακρυνθουν άπό τήν φιλονει·κίαν,
θό ήμ:πορέσn νά όδηγήσn ούτούς nρόc τόν δρόμον τηc όλη­
θεfας. « Ή δέ γη ητο, λέγει, όόρατος ι<:οί αμορφος». Διά
ποίον λόγον, είnέ μου, τόν ;μέν ούρανόν έκαμε λαμπρόν καί
44 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ομένω• παρήγαγε, τiι:v δε γην άμόρφωτον εδ'ειξεv; Ούχ ά­

πλώς ούδε τούτο :τεπαίηκεJ', άλλ' ϊνα, έν τφ οελτίοvι μέρει
της κτίσεως μω1ι;Jν .aύτοv υjJ, δημιαυργίαν, μηδέ,, άμφιοάλ-
λnς λαιπό,,, μηδέ νομlοης δι' άσθέJ 1 ειω 1 δυνάμεως τούτο γε-
5 vέσ11αι. ,,Αλλως τε και δι' §τ-εροv τρόπον άμόρφωτον α{ηήν
:nαe17γαγεv. 'Επειδη γαρ αύτη και 1ρσφος καt μήτηρ ήμώ} 1
,
εοrι, και
'-1ξ
,ι;;
,_
αvτης και
' γεγ
6ναμεv και
'φ6
τρε
{}
με' α,
',
και
,
αvτη

17.uίJ' και πατρις και κοιvός τάφος γlvεiae, Ηαί πeός αύτή,•
πα " ' δ ος, και' τωv
'J..ιΎ επανο ,., μvριων
' ' _cι ,., δ ι ' αυ1ης
αγα-uων ' ,., r:&1W:
" λ αvο-
'
1 Ο 11ε,1 • ίγα μη δια το της χρε(ας άvαγκαiοv ύπέρ τηv άξ'lαν
1

αύη)ν τιμή,σωσι το των άvθρώπωv γέvος, δεlκνvσί σοι αmήν

z
πρuτερω 1 '
αμ 6
ρφωτον και ' 'δ ιατυπωzοv,
α ' Ι!/,να μη
' i1J- φvσει
' της
-

γifς Η1ς έξ αύrifς εύ,ερ,γεσί.ας λογl017, ιάλλά τφ ταύrηv έκ το;;

,tttJ ο,,zος είς το -εlναι παραγαγόvτι. Δ ιι¼ 1οϋτό φησιν· ((e Η
1 s δε γij η)' d6ρατος και dκατασκεύασως». Τάχα εόθύς καί Ακ
π;τgοαιμίων κατειείναμεvι ύμώ1, τηv διάνοιαν τοίς- λεπτοrέ­
ροις γοήμασι· διδ 'l'Ο(!Qσήκει μέχρι τού-τοο στησαι τον lόγον,
παρακαλέσαντας ύμώv τήv άγάπηv μεμνijσΟαι τώv εlρημέ-
J'ωJ', και
~ "',
αει τουτωv
~
b"Vαv
λ
ov ~ '
Ι ] \
ι:::χειv τηv μvημηv, WΙι μsΊα Ίης
-

20 αlσθητijς τραπέζης, έπειδα,r έντεiΗ}εv έξέλθητε, παρατίiJειε

και _την πνευματικήν τράπεζαv. Kal λεγέτω μέv τι, 1 α τώJ,
"
εγιαι: 1 α
-θ λ
ε"
χ{)έ
J'lωJJ
"' ανηρ·
ο
, Ι ,
ακοv
έ
τω
δ'
ε
,.
η γυvη,
Ι __Q.
μαvvω 1 ε-
Ι

1ω(ίαJ' δέ και οί παίδ'ες, διδαοκέσθωσσ.ν δέ καl οί οlκέται,

και έ-κκλησlα λαιπδv rενέσ{)ω ή σlκlα, fvα φυγαδ,εύηται μέ,,
25 ο"' δ ιαυ-ο
Ι,!) λ ο-ς και' '
δ ραπειεvυ "'
ο :nοvηρος ' '
δ αιμωv c;κ:εινος,
.2 "' και'

εχ1?ιρδς Ίijς σωτηρίας tifς ~μετέρας· Απα,,απαύηται δέ αύτ60ι

rj 1ου άγlον Π νύεματος χάρις, καί πασα ·εlρ-ήvη και όμό11οια
περιοτcηχlζυ ιοvς έvσικοϋvτας. Έάv γαρ- τώv Ιjδη πρότερο11
ρηθ6,τωJ• μνημο,1.εύητε, και τά μετά ιαϋτα κατα6αλλόμεvr.ι
30 Π(_}οθυμ61εροv δέξησθε, και ήμείς μετά πλεlοvος της προι1υ­
μίαr; και τής δαψιλεlας ¾Jοϋμεv τά {nw της τσυ θεού χάρι-
 ΟΜΙΛΙΑ Β' 45

τέλειοv, τήv δέ γην έπορουσiασε χωρίς μορφήν; Δέv έχει

κάμει οϋτε ούτό τυχaϊ,a, άλλά, άφου καταvοήσnς τήν δη­
μιουργkιν ούτου όπό τό καλύτερον μέρος της ,κτίσεως, νά
μή άμφι8όλλnς καθόλου είς τήv συνέχειαv, οϋτε vά νομίσnς
δτι αύτό έχει γίνει έΕ αίτίας της έλλείψεως δυνάμεως. ., Αλ­
λωστε καί δι' άλλον λόγον έκαμεν αύτην χωρiς μορφήν.
Έ1πειδή λοιπόν ·αύτή είναι καί τροφός καί μητέρα μος, καί
όπό ούτήv έχομεν πλασθη καί τρεφόμεθα, καί αύτή γίνεται
είς ή.μας καί ποτρίδσ κοί κοινός τόφος καί nρός αύτήν πά­
λιν έπαvερχόμεθα, καί ό 1πολ,αμβάvομεν τά πάρα ,πολλά άγα­
θά διά μέσου αύτης· διά νά μή τιμήσn αύτήν τό όνθρώπιvον
γένος περισσότερον άπό τήν άΕίαν της, έΕ οίτίος της ό­
vαγκοιότητος της ώφελείας ϊης, παρουσιόζει ·είς σέ αύτήν
πρώτα χωρiς μορφήν καί σχημα, διά vά μή ύπολογίσnς είς
τήv φύσιν της γης τάς εύεργεσίας, πού προέρχονται όnό
αύτήν, όλλά είς έκεiνον, πού έφερεv αύτήv άπό τό μηδέν
είς τήν ϋnaρειν. Διά τοϋτο λέγει· «Ή δέ γη ητο άόροτος καί
άμορφος». 'Ίσως όμέσως K'ai άπό τήv άρχήν έστρέψαμεv
τήv διόvοιάv σας είc: τά ,βαθύτερα νοήματα· δι' ούτό πρέπει
vό σταματήσωμεν τόν λόγον μέχρις αύτό τό σημείον, όφου
nαροκολέσωμεv τήv όγάπην σας νά ένθυμησθε τά λεχθέντα
καί πόvτοτε νό έχετε ζωηρώς όποτuπωμέvο αύτά είς τήν
μνήμην σας κ·αi μαζί μέ τό τραπέζι τι~v ύλικώv όγαθών, δταv
θό όvαχωρήσετε όπό έδώ. νά nαραθέτετε καi τό πνευματι-
. κόv τραπέζι. Καί ας λέγn μέν ό δνδρας μερικά άπό τό λε­
χθέντα έδώ' ή δέ γυναίκα ας άκούn. ας ,μανθόvουν καί τά
πaι,διό, ας διδάσκωντοι έπίσης καi οί ύπηρέται, καί δς γίvn
είς τήν συνέχειον έκκληοία τό σπίτι, διά vά όπομακρύνετα1
μέν ό διάβολος κ,aί νά δραπετεύn ό ηονηρός έ1<:εϊνος δαίμων
καί έχθρός της ίδrκης μας σωτηρίας· νά έπαναπαύεται δέ
είς αύτόv τόv χώροv ή χάρις του 'Αγίου Πνεύ•ματος καί νά
περιστοιχίΖn τούς έvοί.κοuς κάθε είρήvη καi όμόvοιο. Δrότr
έάν ένθuμησθε έκείνα, πού ηδη έλέχθησαν :προηγουμένως,
κοί έκεϊvο nού θά σπείρωμεν όργότερα, θά δεχθητε μέ με­
γολυτέραv προθυμίαv καί ήμείς θά είπουμεν έκείνα, πού
χορηγεί ή χόρις του Θεου, μέ περισσοτέραν προθυμfαν καί
46 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

τος χορηγο1Jμεvα, επειδά, 1 'tδωμεν των ηδ'η καταοληθέ,•τω)'

η)ν ύλάοτην. 'Επει και γηπό,,σς δταγ lδt] τα σπέe 1αατα φυό­
μενα, μετά πολλijς της πρα{}υμtας Πιερ.ισκοπώv ;ιάς dρούρας,
έταlμως και §τερα καταύάλλειν έπείγεται.
5 5. "1 ν~ ούν πραθvμο1έρους ήμας έeγάοη-σθε, τώ,, ήδη ρη-
θέJ11ω,, άσφαλfj 11}1' φνλακιJ)' έπιδείξασ-θε, και μετα ϊC)}Ι
όρbών δογμάτων :nερι •την του 6lov l:π&μέλειαv παλλην πο1η­
οοσθε τηγ οπουδ17ν. «Λα.μψάτω γάρ», φησί, <αο φώς ύμών
εμπροσθ,ε,, των dν1}-ρώπωv, δπως lδωσι τα καλα εργα ύμώ,·,
1 ο και ,δοξάοωοι ,τδv Πατέρα ύμώv τόv ~v τοiς οveαvοίς>)· ϊι•α
και δ 6lος ουμφωvfj τοίς δ6γμασι, και τα δόγματα κηeύιτυ
10,, 6 ίον. «Π lστις .γαρ χωρις lργωv νεκeά έοτι, και έργα
χωρlς πίστεως ,,εκρά ~σιι>>. Καv 7αρ δόγματα lχωμεv ύγιij,
υίου δε ά;μελώ.μεν, ιwδεv ήμίν &pελας εσται τών δογμάrω,,·
15 πάλιν αν -οίοv .μεv t.πι,uελώμ,ε{}α, περι τα δόγματα δε χωλεύω­
μεv, ούδε οϋτως lοται τι κέeδος 1)μίv. Διδ προσήκει tκατέ­
ρωθεν ήμίν η)ν αίκοδομ17v ταύτην την πvεvματιnηv ουvε­
αφίγχ{)αι· <(·Πας γάρ», φησ{,,., <<δ ά'κούωv μου, τους λόγους
,
τοvτους και
)
ποιω,,
.., , ,
αvτσvς,
~
ομοιωυ
,.Q.,..( , δ ' ,
11 σΒ1αι αv ρι φρfΥVιμφ».

20 ' Ορα πώς ού μόγσν άκούειv 17,uας Gούλετ•αι, άλλά και πυιε'ίv,
1

'
;,,..αι '
δ ια ~
-ιω'1' "'
εργωγ ~
t::πι l
δ ε κvυυuuι
_Q._ '
τηv vπακοηv,
C! '
και' τοv-ιο,-,
-

μεγ φρόνιμον t.κάλεσε, τrw τα ~γα τοίς J.6γοις άκόλοv-θα

έπιδεικvύμεJ1ο-ν, τrw δέ μέχρι ,το)J' λόγων lοτ&με,,ον, μωρδJ 1
dη,6μασεγ• εlκ6τως. eo γάe τοιοϋτος, φηοlv, hl τηv αμμο,,,
25 τηγ οlκlαν 1αύτοϋ φικο.δόμησε· διδ ο-Με τήv πeο-οοαλην τώ,1
α1 1 έμω1• ένεγκείv ήδvνήθη, dλλα ταχέως κατέπεσε. Τοιαϋrιαι
γάρ αί eάθvμοι ψvχαί, και μ1) έπl της πέτρας της πνευματι­
κής iστηριγμέγαι· αύ γαρ :περl οίκοδομijς ,ιϋ-v ό λ6γας καί
οίκίας, άλλα περι ψυχώJ1 έοrι το είρημένaν, τώv καί άπδ
30 ιοϋ τυχόντος πειραομου οάλυ11 ύπαμε,•ουοώv. Τφ γαρ δvόματι
TOV ά11 eμuυ,, Καt της ,σροχijς, και των Μtαμών, τώv '1ιΒιρα-

11. Ματθ. 5, 18.

12. Ίακ. 2, 28.
13. Ματθ. 7, 24.
14. Βλ. Ματθ. 7, 1 · 27.
 ΟΜΙΛΙΑ Β' 47

άφθοvίαv. όταν ίδοίίμεv τήv βλάστησιv έκείνων, πού ηδη

έσπείραμεv. 'Εηεrδή καί ό γεωργός όταν ίδn vά φυτρώνουν
οί σπόροι, έξετάΖων μέ πολλήv προθυμίοv τά χωράφια, σπεύ­
δει γρήγορο νά σπείρn καi δλλους σπόρους.
5. Διά vά μας κάνετε λοιπόν nερισσότερον προθύμους, νό
φυλάξετε ·μέ όκρί·βειαv τά λεχθέντα μέχρι τώρά καί ·μαΖί -μέ
rάς όρθάς διδασκαλiος, νά προσπαθήσετε πολύ διά τήν άρε­
rήv εiς τήv Ζωήν σας. «" Ας λάμψη λοιπόν, λέγει, τό φως
σας έμnρός είς τούς άνθρώπους, διά νά ίδοϋv τά καλό σας
έργα, καί vά δοξάσουν τόν Πατέρα σας, ,πού είναι στούς
ούρανούς» 11 • Διά vά συμφωνn καί ό τρόπος Ζωης μέ τάς
. διδασκαλίας της niστεως καί αί διδασκαλίαι νά διακηρύσ­
σουν τόv τρόπον Ζωης. «Διότι ή •πίστις χωρίς τό έργα είναι
νεκρά, καί τά έργα χωρίς τήv nίστιν είναι vεκρά» • Διότι
11

καί δv άκόμη nιστεύωμεν είς τά όρθά δόγματα της πί­

στεως, άλλά δέv φροντίΖωμεv διά τόv τρόπον της Ζωης
μας, δέν θά μας ώφελήσουν καθόλου τό δόγματα. "Αν
πάλιν φροντiΖωμεv μέν διά τόν τρόπον της Ζωης μας,
εϊμεθα δμως ότελείς ώς πρός τά δόγματα, ούτε έτσι θό
εχωμεν κάποιο κέρδος. Διά τοϋτο πρέπει καi άnό τό δύο
μέρη νά περισφίγγεται ή -πνευματική αύτή οίκοδομή. «Διότι
καθένας, λέγει, ·πού ά·κούει τά λόγια μου αύτά καi τά έκ­
rελεί, θά έξομοιωθrϊ μέ δνδρα φρόνιμοv» • Πρόσεχε nως
11

δέν θέλει μόνον vά ά·κούωμεν, άλλά καi νά έκτελουμεν

κοί νά έnιδεικvύωμεν μέ έργα την ύπακοήν μας· καi ώνό•
·μασε μέv φρόvιμον ούτόν, πού έπιδεικνύει έργα σύμ•
φωνα μέ τά λόγια, έκεϊνοv δμως, πού nεριορfΖεται ·μόνον
είς τά λόγιο, ώνόμασεν άνόητοvι.• καί εύλόγως. Διότι αύ­
rός, λέγει, έκτισε τό σπίτι του έ,nάνω είς τήν δμμον· δι'
αύτό οϋτε τό φύσημα των όvέμωv ήμnόρεσε νά άντέεrι
όλλά σύντομα κατέρρευσε. Τέτοιοι λοιπόν είναι αί άδιόφο­
ροι ψυχ,αί καί δέν είναι στηριγμένοι έπόνω είς τήν nνευμα­
rικήν nέτραν· διότι ό λόγος δέν γίνεται έδω διά τήν οίκο­
δομήν καί τό σπίτι, άλλά άναφέρεται τό λεχθέν είς τός
ψυχός, αί όποίαι καί άnό τυχαίον nειρασμόν ύφίστανται
ταραχήv. Διότι μέ τό δνομα τοϋ άvhμου, της 6ροχης καi
48 ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

O,UW}' ήμί,, 11/Υ έπαγωγ1JJ' !Jν[ξατα, ~ο γαρ 018(!(10ς και 1;-

γρηγc;ρως και Jηjφω,, ταύτη μάλλον ίσχνρόιεeος γίνεται· και
οοφ τά 11jς {}λίψεως έπιτείγειαι, τοοούιφ καί τά της άv­
δρείας αϋξεται· ό .δε ράUυμος και άvαπεπτωκώς, καν υραχεϊά
5 Ίις αυρα πειρασμού προοπέσrι, εύ{)έως ααλε6εται και κατα-
πlπτει, ου παρα 111, 1 1 1ω1• πειρασμών φύσι,ν, αλλά παρά τi;ν
της προο.ιeέσεως άαθέγειαv. Δ ιό χρη νήφεη, και f.γρηϊ9-
; \ \ Ι / 1' rf \ ""
ρε,,αι, και προς παJ'τα παρεακεvασμενους εο 1 αι, ι, 1 α και ι::,,

τfi ,αvέσει σvγκεκρστημένοι ώμεν, και έv ταϊς iπαγομέvαις

t Ο θλlψεοι vήφωμεν, ,και πολλ17v 11)v .εύγνωμοσύνηv έπιδειξώ­
μεθα, ,διηνεκώς τη,, εύχαριοτίαν άvαπέμποντες τφ φιλαweώ­
πφ Θεφ. 'Ά,ι οvτω τd κ-αff έαvτοvς οίκονομώμεv, πολλής
άπολαυοόμ,εθα της ανοΛfεγ ροπής, και οοτω .δvvησlψ'εθα
και t(YJ! παρόγrα oίc;v άοφαλώς διαπερiiν, και ;rt,(!Oς lrJ1' μέλ-
15 λοvσαν ζωήν, πολλ,ηv έαυτοίς προαποτ{{Jεσθαι την παρρησlαv·
~
ης
,
γενοιτο
,
ΠαJ'1ας
~
ημας
~ ,
επιτυχειV,
- ,
χαι]ttι ΚU't
, ψι
λ __ ιι
α--1,"U'(}ωΠt(./,,
'

τοίι Κυρίου 17,uωv ~ι ησσϋ Χριστού, μεtJ-' ov 1φ Π ατρι f1μα

-
τφ ~
αγιφ ' .,
π ~·εvμαrι δ ο'ξ α, κρατσς
Ι '
1 τιμη
.,
vνν και' ~
α.ε l, και ' ~
εις

τους
\ ,.......
αιωγας των
,., ,;
αιωνων.
~Α Ι
μην.
 ΟΜΙΛΙΑ Β' 49

rών :ποταμών, ύπενόησε την έnίθεσιν των πειρασμών. Διότι

ό σταθερός καί ό δγρunνος καί ό νηφάλιος γίνεται έτσι
πολύ ίσχυρότερος· κοί όσον έντεiνεται ή θλίψις καί τά
όκόλουθά της, τόσον αύξόνει καί ή άνδρείο. Ό άδιόφορος
δμως ,~ί ό δειλός, καί αν ά 1 κόμη φυσήΕπ έλοχίστη αϋρο
ηειρασμοϋ, άμέσως κλονίζ-εται καί nίnτ·ει έντελώς, δχι άflό
τήν δύνοιμιν των nειροσμων, όλλά όnό τήν όδυναμίον της
θελήσεώς του. Διά τοϋτο πρέπει νά εϊμεθα νηφάλιοι καi
άγρυπνοι καi •nροετοιμαομένοι δι' όλα, ώστε κοί είς τήν
δνεσιν νά ε'ίμεθα καλά έξασκημένοι καί είς τός έπερχομέ~
νας θλίψεις νά εϊμεθα νηφάλιοι, καί νά έnιδείξωμεν μεγά­
λην εύγνωμοσύνην, διαρκώς έκφρόΖοντες τήν εύχοριστίαν
μας nρός τόν φιλάνθρωnον Θεόν. Έάν έτσι ρυθμίΖωμεν τά
iδικά μας, θά όπολαύσωμεν κατά πολύ τήν ένίσχυσιν άπό
τόν Θεόν, καί ετσι θά ή1 μπορέσωμεν νά ζήσωμεν μέ άσφά­
λειαν ,καί τήν nαροϋσον Ζωήν καί είς τήν μέλλουσον όπό
τώρα νά έξασφαλίσωμεν διά τούς έαυτούς ,μας μεγάλην
nαρρησίον· τήν όnοίαν είθε όλοι ήμείς νά έnιτύχωμεν, μέ
τήν χόριν 1κοί τήν φιλανθρωπίαν του Κυρίου ήμών · ι ησοϋ
Χριστοϋ, μαζί μέ τόν όποίον είς τόν Πατέρα καί συγχρό­
νως εiς τό 'Άγιον Πνεϋμα όνήκει ή δόΕα. ή δύναμις, ή
τιμή, τώρα καί ηόντοτε, ,καί είς τούς αίώνας των αίώνων.
'Αμήν.