‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬

‫ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1388 ،41‬ص ‪335‬ـ‪ ،321‬ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،1387/10/29 :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1387/11/17 :‬‬

‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﻛﺮدن ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ درﺑﺎره‬

‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫‪1‬‬
‫و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫‪2‬‬
‫اِم‪ .‬ﺟِﻲ‪ .‬ﺑﻮﻧِﻞ‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﺼﻄﻔﻲ اﻟﺴﺎن‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي ﻣﻘﺮرات ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎﻻ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﺨﺶ اول‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺪوﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺘﻦ واﺣﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﺑﻴـﻊ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ را ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد اﺧﺘﻼف ﻣﻴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪،‬‬
‫در زﻣﺎن ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ )‪ (1980‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ روﻳﻜﺮدي ﺑﺪﻳﻊ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻧﮕﺎرش آن اﺻﻮل راﻳﺞ ﺑﻮد ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‪ ،‬روﻳﻜﺮدي ﻛﻪ ﻫﺪف از آن‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ و اﺛﺮ آﺷﻜﺎرش‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از اﻳـﻦﻛـﻪ ﺗﻼﺷـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺎراﻣﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻮق داﺧﻠﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از وﺟـﻮد ﺣﻘـﻮق ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻣﺘﺤﺪاﻟـﺸﻜﻠﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺣﻜﺎﻳﺖ دارد‪ .‬ﺑﺨـﺶ دوم‪ ،‬ﺿـﻤﻦ ﺗﻤـﺎﻳﺰ ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪن ﻣﻴـﺎن ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻣـﺸﻤﻮل‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و دﻳﮕﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Bonell, Michael Joachim. The UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts and the‬‬
‫‪Harmonization of International Sales Law, Revue Juridique Themis, vol. 36, 2002. pp. 335-354.‬‬
‫‪ (La‬و ﻣﺸﺎور اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﻛـﺮدن ﺣﻘـﻮق ﺧـﺼﻮﺻﻲ )‪ (UNIDROIT‬درﺑـﺎره‬ ‫‪ .2‬اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ر‪‬م ‪Sapienza) I‬‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫‪ .3‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ‬

‫‪321‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اﻏﺮاق ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎﻻ‬
‫ﻛﻪ از اﻳﻦ ﭘﺲ »ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد و اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﻛـﺮدن ﺣﻘـﻮق‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ درﺑﺎره ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻪ از ﭘﺲ »اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻘـﺎط‬
‫ﻋﻄﻔﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﺤﺪاﻟﺸﻜﻞ ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن ﺑﻴـﻊ‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ در ﺳﺎل ‪ 1980‬در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻜﻲ ﻛﻪ در آن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﻲ از ‪ 62‬ﻛﺸﻮر و ‪ 8‬ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آرا ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ‪ 60‬دوﻟﺖ از ‪ 5‬ﻗﺎره ﺟﻬـﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﻄﺮح در اﻣﺮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ 4 .‬اﺻـﻮل‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1994‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫آوردهاﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﺻﻮل ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 24‬زﺑﺎن دﻧﻴﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﻫﻢ در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫـﺎي ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬
‫ﻣﻄﻤﺢ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه در روﻳﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت‬
‫‪5‬‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ارﺗﺒﺎط ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫را در ﻛﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﻗﺮار داده و ﺑﻪوﻳﮋه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪرﻏﻢ رﻗﻴﺐ ﺑﻮدن اﻳﻦ دو ﺳﻨﺪ‪ ،‬آنﻫـﺎ‬
‫در واﻗﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻜﻤﻞ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻤﻮل آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﺣﺎﻟﺖ اﺧﻴﺮ‪ ،‬اﺻﻮل‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻛﻠﻴﺪي ﻛﻪ ﻛﺎﻧـﺎدا در ﺗـﺪوﻳﻦ ﻫـﺮ دو‬
‫ﺳﻨﺪ ﻣﺬﻛﻮر اﻳﻔﺎ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪوﻳﮋه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ دو اﺳـﺘﺎد داﻧـﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ رون‬
‫زﻳﮕﻞ و ﭘ‪‬ﻞ اﻧﺪرو ﻛﺮﻳﭙﻮ در اﻳﻦﺟﺎ اﺷـﺎره ﮔـﺮدد‪ .‬رون زﻳﮕِـﻞ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﻫﻴـﺄت ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ ﻛﺎﻧـﺎدا در‬
‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ وﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ در ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺗـﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن‬
‫وﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘﻞ اﻧﺪروﻛﺮﻳﭙﻮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد ﻗـﺒﻼً و در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ در اﻳـﻦ ﻣـﺬاﻛﺮات‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮ ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻛﺎﻣﻦﻻ و روﻣﻲ رﻛـﻦ‬
‫ﻣﺆﺛﺮي در ﻛﺎر ﮔﺮوه ﺗﺪوﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻀﻮ و ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶ از ‪ 500‬ﭘﺮوﻧﺪه و ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻊ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ زﻳﺮ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ‪www.unilex.info :‬‬
‫‪ .5‬ﺑﺮاي ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺣﺪود‪ 70‬رأﻳﻲ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺷﺪه و ﻧﻴﺰ ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻊ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪M.J. Bonell (ed.), The UNIDROIT, Principles in Practice (2002).‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪322‬‬
‫اول( ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ :‬ﺣﻘﻮق ﻣﺘﺤﺪاﻟﺸﻜﻞ ﺑﻴـﻊ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮح و ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺣﻘﻮق ﻗﺮاردادﻫﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اِرﻧِﺴﺖ راﺑِﻞ در ﺳﺎل ‪ 1929‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻗﻮاﻋـﺪ ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﺣـﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﺑﻴـﻊ‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ را اراﺋﻪ ﻛﺮد‪ ،‬واﺿﺢ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺎﻳـﺪ در ﻗﺎﻟـﺐ ﻳـﻚ ﺳـﻨﺪ اﻟـﺰامآور ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﺪ از اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺳﺮدي ﻛﻪ از ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮنﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪ ﺑﻴﻊ ﻻﻫﻪ در ﺳﺎل ‪ 1964‬ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي آﻧﺴﻴﺘﺮال ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ در ﺳـﺎل ‪ ،1968‬راهﺣـﻞ‬
‫‪6‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻴﻮه ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦرو‪ ،‬راهﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺗﺪوﻳﻦﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﭘـﻴﺶﻧـﻮﻳﺲ را ﻣﺤـﺪود ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺳﻨﺖﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺗﻔـﺎوت در ﺳـﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و اﻗﺘـﺼﺎدي‬
‫راﻳﺞ در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺬاﻛﺮات ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا از ﻗﻠﻤـﺮو‬
‫ﺷﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ وﺟـﻮد ﻧﻈﺮﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺎرض‪ ،‬ﺑﺮﺧـﻲ از‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺎزش ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ در ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻢ ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻟﺬا اﻗﺴﺎﻣﻲ از ﺑﻴﻊ ـ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫـﺎ از اﻫﻤﻴـﺖ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟـﻪ در روﻳـﻪ ﺗﺠـﺎري ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﻊ ﺳﻬﺎم و دﻳﮕﺮ اوراق ﺑﻬﺎدار‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل و ﭘﻮل‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﻫﺎـ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ از ﺷﻤﻮل آن ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ؛ ‪ 7‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻗﺴﺎم ﻣﻌﻤﻮل ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣـﺘﻦ ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن‪ ،‬ﺻـﺮاﺣﺘﺎً ﺑـﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ اﻋﺘﺒـﺎر‬
‫ﻗﺮارداد‪ ،‬آﺛﺎر ﻗﺮارداد از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻛﺎﻻ ‪ 8‬و ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه در ﻗﺒـﺎل ﻣـﺮگ و آﺳـﻴﺐﻫـﺎي‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي ﻳﺎ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ وارد ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎره ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ 9 .‬ﺑـﻪﻋـﻼوه‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻮاردي ﭼﻮن اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ از اﺳﺘﻔﺎده ﻳﻚ ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﻃﺮف‬
‫ﻗﺮارداد از ﺷﺮوط اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻛﻨﺘﺮل دوﻟﺘـﻲ ﺑـﺮ واردات و‬
‫ﺻﺎدرات ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ارز ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮارداد ﺑﻴﻊ ﻳﺎ در اﺟﺮاي ﺗﻌﻬﺪات ﻧﺎﺷﻲ از آنﻫﺎ را‬
‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آورد‪.‬‬

‫‪ .6‬ﺑﺮاي دﻳﺪن ﺑﺮﺧﻲ از دﻻﻳﻞ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪M.J. Bonell. An International Restatement of Contract Law, 2nd ed., p. 62 and 63 (1997).‬‬
‫‪ .7‬ﻣﺎده ‪ 2‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻣﺎده ‪ 4‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﻣﺎده ‪ 5‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪.‬‬

‫‪323‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

‫ﻣﻘﺮرات ﻣﺬﻛﻮر ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖآﻣﻴﺰ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻧﻤـﻲﭘﺮدازﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ‬
‫ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻗﺎﻧﻮن داﺧﻠﻲ را ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ 10 .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ از ﺷﻴﻮه ﻗﺎﻋـﺪه اﻫـﻢ و ﻣﻬـﻢ ﻛـﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﻮﺳﻊ آن ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦﻛﻪ ﻛـﺪاﻣﻴﻚ از‬
‫اﻳﻦ دو روﻳﻜﺮد ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً در ﻫﺮ ﭘﺮوﻧﺪه اوﻟﻮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻲﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ 11 .‬ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻛﻪ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒـﺎراﺗﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣـﺒﻬﻢ و ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﺘﻘـﺎد‪ ،‬اﻧﻜـﺎر‬
‫‪12‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬روﻳﻜﺮد ﻛﺎﻣﻼً ﻧﻮﻳﻨﻲ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ اراﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦﻛـﻪ‬
‫از ﺣﻴﺚ داﻳﺮه ﺷﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮنﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪13‬‬
‫ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺤﺪود ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﺪهاي از ﺣﻘـﻮق ﻗﺮاردادﻫـﺎ را در ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ آنﻛﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ از ﻣﺘﺨﺼـﺼﺎﻧﻲ ﺗﻬﻴـﻪ‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪرﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺸﻬﻮري ﭼﻮن ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن‬
‫ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺑﻮدﻧﺪ و ﻟﺬا ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ﻣﻘﺮرات داﺧﻠﻲ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﺎص ﻣﺪﻧﻈﺮﺷﺎن ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺮﻓﺎً اﻗﺪام ﺑﻪ »ﺷﺮح و ﺗﻔﺴﻴﺮ« ﺣﻘـﻮق ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎر اﺻﻠﻲ اﻳـﺸﺎن در ﺗـﺪوﻳﻦ اﺻـﻮل ﻣـﺬﻛﻮر‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ »روش ﻣﻌﻤـﻮل و ﻣﺘـﺪاول« ﻧﺒـﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻗﻮاﻋﺪي ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻛﺎرﻛﺮد ﻋﻤﻠﻲ در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻛﻠﻴﺪي داﺷﺘﻪاﻧـﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ »روش ﻗﺎﻋـﺪه ﺑﺮﺗـﺮ«‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻗﻴﻘﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻨﺪي ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ و اﻟـﺰامآور ﻣﺤـﺴﻮب ﻧﻤـﻲﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺪوﻳﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﺷﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳـﻦ‬
‫ﺧﺎرج ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو‪ ،‬در ﻓﺼﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳـﺮ ﺑـﻮد‪:‬‬
‫ﺷﻴﻮه اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد‪ ،‬دﻻﻳﻞ ﻛﺘﺒﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮردي ﻛﻪ در آن ﻃﺮﻓﻴﻦ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد را ﺑﻪ ﺣـﺼﻮل‬

‫‪ .10‬ر‪.‬ك‪ :‬ﻣﺎده ‪ 12‬و ‪ 96‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ ﻗﺮارداد؛ ﻣﺎده ‪ 28‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ اﻣﻜـﺎن أﺧـﺬ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻋﻴﻦ ﺗﻌﻬﺪ؛ ﻣﺎده ‪ 55‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ درﺑﺎره اﻣﻜﺎن اﻧﻌﻘﺎد ﺻﺤﻴﺢ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﺪون ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺿﻤﻨﻲ‬
‫ﺛﻤﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪.‬‬
‫‪ .11‬ر‪.‬ك‪ :‬ﻣﺎده ‪ 16‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ رﺟﻮع ﺑﻮدن اﻳﺠﺎب؛ ﺑﻨﺪ ‪ 1‬ﻣﺎده ‪ 39‬و ﺑﻨﺪ ‪ 1‬ﻣﺎده ‪ 43‬و ﻣـﺎده ‪ 44‬ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن‬
‫وﻳﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ اﺑﻼغ در ﻣﻮرد ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﺒﻖ ﻳﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ در آنﻫﺎ داراي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎده ‪68‬‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺿﻤﺎن در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ در ﺣﻴﻦ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .12‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺑﺤﺚ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ در ﺑﻨﺪ ‪ 1‬ﻣﺎده ‪ 7‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ؛ ﺗﻌﺮﻳﻒ »ﻧﻘﺾ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺮارداد« در ﻣﺎده ‪ 25‬ﻫﻤـﺎن ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن؛‬
‫ﻣﺎده ‪ 78‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮاي وﺟﻮه ﻣﻌﻮق‪.‬‬
‫‪ .13‬در ﻣﻮرد اﻣﻜﺎن اﻳﻦﻛﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻣﺘﻔﺎوت از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎم ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺎزي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪M. Bridge, The International Sale of Goods: Law and Practice, p. 54 et seq. (1999).‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪324‬‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ در اﺟﺰاي ﺧﺎص ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺧﺎص ﻣﻨﻮط ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﻋﻤﺪاً ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از ﺷﺮوط ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮات ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺳﻮءﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻗﻴـﻮد‬
‫ادﻏﺎم‪ ،‬اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺷﺮوط اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻌﺎرض ﺑﻴﻦ ﺷﺮوط ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺷﺮوط ﻣـﻮرد ﺗﻮاﻓـﻖ در‬
‫‪14‬‬
‫ﻣﺬاﻛﺮات ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬و ﻣﻐﺎﻳﺮت ﻣﻴﺎن ﻓﺮمﻫﺎ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻓﺼﻞ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ اﻋﺘﺒﺎر ﻗـﺮارداد اﺧﺘـﺼﺎص ﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﻄﺮح در آن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهاي ﻛﻪ ﺳﻨﺘﺎً ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻲاﻋﺘﺒﺎري ﻗﺮارداد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻴﺐِ رﺿﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎه‪ ،‬ﺗﻘﻠﺐ و اﻛﺮاه ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﮔﺮدد و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺤﺚاﻧﮕﻴﺰ دﻳﮕﺮي‬
‫‪15‬‬
‫ﻫﻤﭽﻮن »اﺧﺘﻼف ﻓﺎﺣﺶ« را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪ در ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺼﻮل ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻋﺪه ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻪ زﻳﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه ﻗـﺮارداد‪،‬‬
‫ﻗﻴﻮد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ و ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺗﺮك ﻓﻌﻞ‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ؛ ‪ 16‬ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻌﻬﺪات ﺿﻤﻨﻲ در ﻓﺼﻞ ﻣﺤﺘﻮاي ﻗﺮارداد؛ ‪ 17‬ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑـﺎ ﭼـﻚ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ اﺳـﻨﺎد‬
‫ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮه‪ ،‬ﻧﻮع ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﭘﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄدﻳﻪ و ﭘﺮداﺧﺖ در‬
‫ﺻﻮرت ﺳﻜﻮت ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﺟﺮاي ﺗﻌﻬﺪ‪ ،‬اﻟﺰام ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺠﻮزﻫـﺎي دوﻟﺘـﻲ و‬
‫ﻋﺴﺮ و ﺣﺮج در ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻗﺮارداد؛ ‪ 18‬و ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻖ اﻟﺰام ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻗﺮارداد‪،‬‬
‫ﺷﺮوط ﻣﻌﺎفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻮردي ﻛﻪ ﺷﺨﺺ زﻳﺎﻧﺪﻳﺪه در ﺧﺴﺎرت وارد آﻣﺪه ﻧﻘﺶ دارد‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه و وﺟـﻪ‬
‫اﻟﺘﺰام ﻣﻮرد ﺗﺮاﺿﻲ در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﺟﺮاي ﻗﺮارداد‪ ،‬در ﻓﺼﻞ ﻋﺪم اﺟﺮا ‪ 19‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دوم( ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ :‬دو ﺳﻨﺪ ﻣﻜﻤﻞ‬

‫اﻟﻒ( ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪرﻏﻢ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ اﻗـﺴﺎﻣﻲ از ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻊ ﻣﺸﻤﻮل آن ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎده ‪ 1‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻜﻲ از ﻃﺮﻓﻴﻦ در‬
‫ﻗﻠﻤﺮو ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻋﻀﻮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛـﺸﻮر ﻣﻘـﺮ دادﮔـﺎه‪ ،‬ﺑـﻪ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎﻫﺪ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺮوز ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣـﻮاردي‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ از ﻗﻮاﻋﺪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ اﻋﻤـﺎل ﮔـﺮدد‪،‬‬
‫ﺧﻮاه ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﺎ اراده ﺧﻮﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮي ﺑﺮاي آنﻫﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺧـﻮاه ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬

‫‪ .14‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﺎده ‪1‬ـ‪12 ،2‬ـ‪13 ،2‬ـ‪14 ،2‬ـ‪15 ،2‬ـ‪16 ،2‬ـ‪17 ،2‬ـ‪19 ،2‬ـ‪20 ،2‬ـ‪21 ،2‬ـ‪ 2‬و ‪22‬ـ‪ 2‬از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪.‬‬
‫‪ .15‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﺎده ‪4‬ـ‪ 3‬ﺗﺎ ‪9‬ـ‪ 3‬و ‪10‬ـ‪ 3‬از ﻫﻤﺎن اﺻﻮل‪.‬‬
‫‪ .16‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﺎده ‪6‬ـ‪7 ،4‬ـ‪ 4‬و ‪8‬ـ‪.4‬‬
‫‪ .17‬ﻣﺎده ‪2‬ـ‪ 5‬از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪.‬‬
‫‪ .18‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎده ‪7‬ـ‪1‬ـ‪ 6‬ﺗﺎ ‪9‬ـ‪1‬ـ‪10 ،6‬ـ‪1‬ـ‪11 ،6‬ـ‪1‬ـ‪12 ،6‬ـ‪1‬ـ‪14 ،6‬ـ‪1‬ـ‪ 6‬ﺗﺎ ‪17‬ـ‪1‬ـ‪ 6‬و ‪1‬ـ‪2‬ـ‪ 6‬و ‪3‬ـ‪2‬ـ‪.6‬‬
‫‪ .19‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺎده ‪1‬ـ‪2‬ـ‪ 7‬ﺗﺎ ‪5‬ـ‪2‬ـ‪6 ،7‬ـ‪1‬ـ‪7 ،7‬ـ‪4‬ـ‪9 ،7‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬و ‪13‬ـ‪4‬ـ‪.7‬‬

‫‪325‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻛﻪ »اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ« ﻳﺎ »ﻋﺮف ﻓﺮاﻣﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ« ﻳﺎ ﻣﻘﺮرات ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﺑـﺮ ﻗـﺮارداد ﺣـﺎﻛﻢ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻨﺪ ﻣﻌﺘﺒﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آنﻫﺎ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺗـﺸﺨﻴﺺ‬
‫داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﮔﺰارش ﺷﺪه ﻛﻪ در آنﻫﺎ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗـﺎﻧﻮن ﺣـﺎﻛﻢ‬
‫ﺑﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺎ اراده ﺧﻮﻳﺶ و ﺻﺮﻳﺤﺎً اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﺑﺮ ﻗﺮارداد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ‪ 20 .‬ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﻗـﺮارداد ﺑﻴـﻊ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑــﻮد ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎن ﻳـﻚ ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫ﻫﻨﮓﻛﻨﮕﻲِ ﺷﺎﻏﻞ در اﻣﺮ ﺻﺎدرات و ﻳﻚ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺠﺎري روﺳﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه و ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮﻃﻲ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ دﻳـﻮان داوري ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ در ﻗﺮارداد ﺑﺪان ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﺸﺪه‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را اﻋﻤﺎل ﻛﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫دو ﻗﻀﻴﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺪون ارﺟﺎع ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ آن از ﺳﻮي ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8502‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺮارداد ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺮﻧﺞ ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺻﺎدراﺗﻲ وﻳﺘﻨﺎﻣﻲ و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﻲ از ﻓﺮاﻧﺴﻪ و آﻟﻤﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد ﻓﺎﻗـﺪ ﺷـﺮﻃﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد‪ .‬دﻳﻮان داوري ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺣﻜـﻢ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ اﺳـﺘﻨﺎد »ﻋـﺮف‬
‫ﺗﺠﺎري و اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه در ﺗﺠـﺎرت ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ« ﺻـﺎدر ﻛـﺮده‪» ،‬ﺑـﻪﻃـﻮر ﺧـﺎص ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ‪ 1980‬وﻳﻦ درﺑﺎره ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﺑﻴـﻊ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﻛـﺎﻻ )ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ( ﻳـﺎ اﺻـﻮل‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺼﻮب ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﻫﺪي‬
‫ﺑﺮ روﻳﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻘﺒﻮل در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ« ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ ]ﺗﺄﻛﻴـﺪ اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ[‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻮاد ‪ 76‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و ‪6‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬از اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ‬
‫)درﺑﺎره اﺛﺒﺎت ﻣﻴﺰان زﻳﺎن وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻌﻠﻲ( ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر از ﺳﻮي ﻳﻚ دﻳﻮان داوري ﻣﻮردي در ﺳـﺎل ‪ 1997‬در ﺑـﻮﻳﻨﺲآﻳـﺮس‬
‫ﺑﻮد‪ 22 .‬ﻗﻀﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﺮارداد ﺑﻴﻊ ﺳﻬﺎم ﻣﻴﺎن ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ آرژاﻧﺘﻴﻨﻲ و ﻳﻚ ﺷـﺮﻛﺖ ﺷـﻴﻠﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮط اﻧﺘﺨﺎب ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮد و ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻪ دﻳـﻮان داوري اﺧﺘﻴـﺎر داده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻛﺪﺧﺪاﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮفِ ﻗﺮارداد‪ ،‬ادﻋﺎﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﺑﺮ ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﺻﻲ از ﺣﻘﻮق آرژاﻧﺘﻴﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻳﻮان داوري ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ اﺻـﻮل‬

‫‪ .20‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 116‬ﻣﻮرخ ‪ 20‬ژوﺋﻦ ‪ ،1997‬ﺻﺎدر ﺷﺪه از دﻳﻮان داوري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ و ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺟﻤﻬـﻮري‬
‫ﻓﺪراﺗﻴﻮ روﺳﻴﻪ‪) .‬ﺑﺮاي ﭼﻜﻴﺪه آن رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪(M.J. Bonell (ed.), op. cit., note 2, p. 481.:‬‬
‫‪ .21‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8502‬ﺳﺎل ‪ ،1996‬ﺑﻮﻟﺘﻦ دﻳﻮان داوري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪74 ،‬ـ‪.72‬‬
‫‪ .22‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 10‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪) 1997‬ﺑﺮاي ﭼﻜﻴﺪه آن رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪(M.J. Bonell (ed.), op. cit., note 2, p. 463. :‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪326‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ را اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻳﻮان رأي داد ﻛﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ از »ﻋﺮفﻫﺎي ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ راهﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ و روﻳﻪ ﻗﺮاردادﻫـﺎي ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ«‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻨﺪ ‪ 4‬ﻣﺎده ‪ 28‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪ داوري ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ آﻧﺴﻴﺘﺮال‪ ،‬اﻳـﻦ دﺳـﺘﻪ از‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺮ ﺣﻘﻮق داﺧﻠﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ 23 .‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﻪ در ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ آنﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از ﻣﺎده ‪12‬ـ‪) 3‬ﺗﺄﻳﻴﺪ(‪14 ،‬ـ‪) 3‬اﻋﻼم ﺑﻄﻼن ﻗﺮارداد(‪ ،‬و ‪6‬ـ‪) 4‬ﻗﺎﻋـﺪه ﺗﻘـﺪم‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﻪ زﻳﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢﻛﻨﻨﺪه ﻗﺮارداد(‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل در ﻣﻮرد ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺻﻄﻼﺣﺎً »ﻗﺮاردادﻫﺎي دوﻟﺘﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻮ اﻳﻦﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺻﺮﻳﺤﺎً اﻳﻦ ﻣﻘﺮرات را ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ در ﻣـﻮارد ﻣﺘﻌـﺪدي‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬اﺣﻜﺎم ﺟﺰﺋﻲ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ در ﻗﻀﻴﻪ ﺷﻤﺎره ‪ 7110‬اﺳﺖ‪ .‬اﺧـﺘﻼف‬
‫ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﻲ‬
‫از ﻳﻜﻲ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﻗﺮاردادﻫـﺎ درﺑـﺎره ﻗـﺎﻧﻮن ﺣـﺎﻛﻢ‬
‫ﺳﺎﻛﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ »ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﻘﻮق ﻃﺒﻴﻌﻲ« اﺷـﺎره داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺣﻜﻢ از اﺣﻜﺎم ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬دﻳﻮان داوري ﺑﺎ اﻛﺜﺮﻳـﺖ آرا‬
‫ﻣﻘﺮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ از اﻋﻤﺎل ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺮرات داﺧﻠﻲ ﺧﻮدداري ﻛﺮده‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﺸﻤﻮل آن دﺳﺘﻪ از اﺻـﻮل و ﻗﻮاﻋـﺪ ﻛﻠـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ از ﻣﻘﺒﻮﻟﻴـﺖ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺑـﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رأي دﻳﻮان داوري‪ ،‬اﻳﻦ »اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﻛﻠﻲ در ﺣﻘﻴﻘﺖ در اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺒﻠﻮر‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ« ]ﺗﺄﻛﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ[‪ .‬در ﺳﺎﻳﺮ اﺣﻜﺎم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻫﻮي ﻣﻲﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎده ‪1‬ـ‪7‬‬
‫)ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ و رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ(‪2 ،‬ـ‪) 4‬رﺟﻮع از اﻳﺠﺎب(‪3 ،‬ـ‪) 14‬ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در آنﻫـﺎ ﺑﺮﺧـﻲ از‬
‫ﺷﺮوط ﻋﻤﺪاً ﻣﺴﻜﻮت ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه(‪18 ،‬ـ‪) 2‬ﻗﻴﻮد اﺻـﻼﺣﺎت ﻛﺘﺒـﻲ(‪3 ،‬ــ‪1‬ــ‪) 7‬اﻣﺘﻨـﺎع از اﺟـﺮا( و‬
‫‪7‬ـ‪8‬ـ‪) 4‬ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرت( اﺳﺘﻨﺎد ﺷﺪ و ﺗﻤﺎم آنﻫﺎ در ﺷﻤﺎر اﺻﻮل ﻛﻠـﻲ ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﻣﻌﺘﺒـﺮ و ﻣﺘـﺪاول‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 7375‬و ‪ 8261‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺎﻻ ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎن دوﻟﺘـﻲ از ﻳﻜـﻲ از ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧــﻪ ‪ 25‬و ﻣﻴــﺎن ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ اﻳﺘــﺎﻟﻴﺎﻳﻲ و ﻳــﻚ ﺳﺎزﻣــﺎن دوﻟﺘــﻲ از ﻳﻜــﻲ از ﻛــﺸﻮرﻫﺎي‬

‫‪ .23‬ﺑﻨﺪ ‪ 4‬ﻣﺎده ‪ 28‬ﻣﻘﺮر ﻣﻲدارد‪» :‬دﻳﻮان داوري‪ ،‬در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮارد ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺮارداد اﺗﺨـﺎذ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد و ﻋـﺮف‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داد«‪.‬‬
‫‪ .24‬ﺑﺮاي دﻳﺪن ﭼﻜﻴﺪه ﺳﻪ ﺣﻜﻢ ﺟﺰﺋﻲ ﺻﺎدر در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1998 ،1995‬و ‪ 1999‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪(1999) 10, No 2 ICC International Court of Arbitration Bulletin 39-57.‬‬
‫‪ .25‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 7375‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 5‬ژوﺋﻦ ‪ .1996‬رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪(1996) 11 Measley’s International Arbitration Report A-1 et seq.; (1997) Unif. L. Rev. 598.‬‬

‫‪327‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ‪ 26‬ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ دو ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻗﺮاردادﻫﺎ درﺑﺎره اﻧﺘﺨﺎب ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺳﺎﻛﺖ ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻮان داوري ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺒـﻮده‬
‫و از اﻳﻦ رو در ﻗﻀﻴﻪ اول ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ »آن دﺳﺘﻪ از اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋـﺪ ﻛﻠـﻲ ﺣﻘـﻮﻗﻲ را ﻛـﻪ در‬
‫ﺗﻌﻬﺪات ﻗﺮاردادي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل اﺳﺖ ‪ ..‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ را ﺗـﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ آنﻫـﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺪ« ]ﺗﺄﻛﻴﺪ اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ[‪ .‬اﻣـﺎ در‬
‫ﻗﻀﻴﻪ دوم دﻳﻮان داوري ﻣﻘﺮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺶ را ﺑﺮ »ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺗﺠـﺎرت‬
‫ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﺮف ﻓﺮاﻣﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﻣﻲﺳﺎزد« و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺪون ﻫـﻴﭻ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺎد ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 7365‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻗـﻀﻴﻪ ﻣﺮﺑـﻮط‬
‫ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1977‬ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺘﻲ اﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ و‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ اﻳﺮان ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻗﺮاردادﻫﺎ ﺣﺎوي ﺷﺮط اﻧﺘﺨﺎب ﻗـﺎﻧﻮن دوﻟـﺖ اﻳـﺮان‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑﺮ اﻋﻤـﺎل »اﺻـﻮل‬
‫ﻛﻠﻲ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﻋﺮفﻫﺎي ﺗﺠﺎري« ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺘﻤﻢ ]ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ[ ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬دﻳـﻮان‬
‫داوري اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي اﻳﻦ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﺗﻮﺟـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﻛﺮد و در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻼً در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺧـﻮﻳﺶ را‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻮاد ﻣﻌﻴﻨﻲ از اﺻﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن ﻣـﺎده ‪1‬ــ‪2 ،5‬ــ‪) 5‬ﺗﻌﻬـﺪات ﺻـﺮﻳﺢ و‬
‫ﺿﻤﻨﻲ(‪3(4) ،‬ـ‪2‬ـ‪) 6‬آﺛﺎر ﻋﺴﺮ و ﺣﺮج(‪6 ،‬ـ‪3‬ــ‪) 7‬اﺳـﺘﺮداد( و ‪9‬ــ‪4‬ــ‪) 7‬ﺑﻬـﺮه ﻧﺎﺷـﻲ از ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻲ در‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﭘﻮل( ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ از ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﻣﺒﺘﻨﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ در دادﮔﺎه ﺑﺨـﺶ اِس دي‪ .‬ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴـﺎ ﺑـﻪ ﺣﻜـﻢ ﻣـﺬﻛﻮر‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﺤﻜﻮمٌﻋﻠﻴﻪ ـ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ادﻟﻪ ـ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ دﻳـﻮان داوري‬
‫ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل آنﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ »اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺣﻘـﻮق ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ«‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﻮاﻋﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل در ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺎﻫﻮي ارﺟﺎع داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻟـﺬا دﻳـﻮان داوري ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬
‫اﻗﺪام از ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺠﺎوز ﻛﺮده و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺴﻤﺖ »ج« ﺑﻨﺪ ‪ 1‬ﻣﺎده ‪ 5‬ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن‬
‫‪ 1958‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك راﺟﻊ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و اﺟﺮاي اﺣﻜﺎم داوري ﺧﺎرﺟﻲ را ﻧﻘﺺ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬دادﮔﺎه ﺻﺮاﺣﺘﺎً اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل را ﻣﺮدود داﻧﺴﺖ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺿﻤﻨﻲ دﻳـﻮان داوري را‬
‫ﻛﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﺮاي »اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ و ﻋﺮف ﺗﺠﺎري« ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‬

‫‪ .26‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8261‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 27‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ .1996‬ﺑﺮاي دﻳﺪن ﭼﻜﻴﺪه ﺣﻜﻢ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪M.J. BONELL ed, op. cit., note 2, p. 443.‬‬
‫‪ .27‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 7365‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ 5‬ﻣِﻲ ‪ .1997‬ﺑﺮاي دﻳﺪن ﭼﻜﻴﺪه رأي رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪M.J. BONELL (ed), op. cit., note 2, p. 491.‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪328‬‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ داوران ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ﻓﻘﺪان اذن ﺻﺮﻳﺢ از ﺳﻮي ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫‪28‬‬
‫آن اﺳﺘﻨﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ب( ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺸﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‬

‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺗﺤﻘﻖ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺮاي آن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻫﻴﺖ اﻟﺰامآوري ﻛﻪ دارد‪،‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ارﺟﺤﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎ ﺑـﺮ ﻣـﺎده ‪ 6‬ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ‪،‬‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﻠﻤﺮو ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن را ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ ﻳﺎ ﺟﺰﺋﻲ ﻣﺤﺪود ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ در ﻣﻮاردي ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻮاد ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ را ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﻮد و ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎي آن اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ اﻏﻠﺐ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن را ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﻲ از اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد اﻋﻤﺎل ﻫﺮ ﺳﻨﺪ ﺟﺪﻳﺪ وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ‪ ،‬آنﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﺗـﺮﺟﻴﺢ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‬
‫ﺑﻪﺟﺎي آنﻛﻪ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﻣﺨﺎﻃﺮه اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﻳﺪي ﭼﻮن اﺻﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ را ﺣـﺎﻛﻢ ﺳـﺎزﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻘﻮق داﺧﻠﻲ آﺷﻨﺎي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ ﻓﺎرغ از اﻳﻨﻜﻪ ارزش ذاﺗﻲ آنﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻃﺮﻓﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻟﻴـﻞ ﻛـﻪ از‬
‫وﺟﻮد ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﻲاﻃﻼﻋﻨﺪ و ﺧﻮاه ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻗﺮاردادﺷﺎن در داﻳﺮه ﺷـﻤﻮل آن‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﻔﻲ ﺻﺮﻳﺢ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣـﺎﻛﻢ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫‪29‬‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺬﻛﻮر در ﺣﻜﻢ ﻋﺪول ﺿﻤﻨﻲ از اﻋﻤﺎل ﻣﻘﺮرات ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﮔﺮ ﻃﺮﻓﻴﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻛﺸﻮري را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﻠﺤﻖ ﻧـﺸﺪه اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪ ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬
‫اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﺎﺻﻲ ارﺟﺎع دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات داﺧﻠﻲ ﻫﻴﭻﻳﻚ از دوﻟﺖﻫﺎي ﻃﺮف اﺧﺘﻼف‪ ،‬اﻋﻢ‬
‫از اﻳﻦﻛﻪ ﺑـﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻳـﺎ ﻧـﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺨـﻮاﻧﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑــﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﻴﻦ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮش ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ‪،‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و ﺣﻘﻮق داﺧﻠﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻋﻤﺪهاي ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ :‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﻫﺮ اﺳﻨﺎدي ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺄ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﺗﻔﺎوت از ﺣﻴﺚ داﻳﺮه ﺷﻤﻮل‪،‬‬

‫‪ .28‬ر‪.‬ك‪ :‬دﻋﻮاي وزارت دﻓﺎع و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﻛﻴﻮﺑﻴﻚ‪.‬‬
‫‪29 F.Sup. 2d 1168.‬‬
‫در ﺧﺼﻮص ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪Michael Joachim BONELL, “A Significant Recognition of the UNIDROIT Principles by an United States‬‬
‫‪Court”, (1999) Unif. L. Review. 651.‬‬
‫‪29.‬‬ ‫‪K. Boele-Woelki, “The Principles and Private International Law. The UNIDROIT Principles of‬‬
‫‪International Commercial Contracts and the Principles of European Contract Law: How to Apply Them‬‬
‫‪to International Contracts”, (1996) Unif. L. Review. 652, 670.‬‬

‫‪329‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻘﺮرات ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺟﻮع ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮارداد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﻗـﺼﺪ ﻃـﺮﻓﻴﻦ در اﻧـﺼﺮاف ﻛﺎﻣـﻞ از اﻋﻤـﺎل‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﺛﺮ ﭼﻨـﻴﻦ اﻧﺘﺨـﺎﺑﻲ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣﺤـﺪوده آزادي اراده‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣـﺎده ‪ 6‬ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ‪ ،‬اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ در ﺗﻤــﺎم ﻣـﻮاردي ﻛــﻪ ﺑـﺎ ﻣـﻮاد‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴـﻮن در ﺗﻌﺎرض اﺳﺖ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل‪ ،‬ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﻌﻴﻦ اﻋﻤﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬
‫ﺑﻴﻊ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ در اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه در ﻗﺒـﺎل‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﻌﻴﻮب و ﻃﺮق ﺧﺎص ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرت از ﻣـﺸﺘﺮي‪ ،‬ﺑـﻪﺟـﺎي آنﻛـﻪ ﺗـﺎﺑﻊ ﻗـﺎﻧﻮن داﺧﻠـﻲ‬
‫ﻛﺸﻮري ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮارداد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﺣﺘﻲ در ﻣﻮارديﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻛﺎﻣﻼً ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن را ﻧﻔﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .1‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‬

‫اﻣﺮوزه ﺣﺘﻲ در ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺸﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻤـﺪهاي‬
‫اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎده )‪ 7 (1‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪» :‬در ﺗﻔـﺴﻴﺮ اﻳـﻦ ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ وﻳﮋﮔـﻲ‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ و ﺿﺮورت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن اﺟـﺮاي آن ﺗﻮﺟـﻪ ﺷـﻮد«؛ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺎده )‪ 7 (2‬ﻣﻘـﺮر‬
‫ﻣﻲدارد‪» :‬در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻠﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ در ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﮕﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﺻﻮل ﻛﻠـﻲ‬
‫‪30‬‬
‫ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﺻﻮل و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ از ﻣﻘﺮرات ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ را ﺑﺎﻳـﺴﺖ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻗﻀﺎت و داوران‪ ،‬آنﻫﻢ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻮردي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﻣـﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﻣﻄﺮح اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ـ و اﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ و‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬از ﻳﻚ ﺳﻮ‪ ،‬ﻋﺪهاي ﺑـﻪﻃـﻮر ﻗـﺎﻃﻊ ﺗﻔـﺴﻴﺮ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳـﺘﺪﻻل ﺑـﻴﺶﺗـﺮ ﺷـﻜﻠﻲ و ﻧـﻪ‬
‫ﺿﺮورﺗﺎً ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ از ﻟﺤـﺎظ زﻣـﺎﻧﻲ ﻣـﺆﺧﺮ ﺑـﺮ ﻣﻘـﺮرات‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن اﺗﺨﺎذ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آنﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ 31 .‬از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ‪،‬‬

‫‪ .30‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرت ﻓﻘﺪان آن اﺻﻮل ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎده‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان راهﺣﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات داﺧﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ را ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .13‬ر‪.‬ك‪:‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪330‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ و ﺣﺮارت از ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﺎﻣﻞ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳـﻦ‬
‫‪32‬‬
‫دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻِﺮف اﻳﻦﻛﻪ آنﻫﺎ »اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ« ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ راهﺣﻞ ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬ﺣﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ اﻳﻦ دو ﻧﻈﺮ اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠـﻲ در‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺘﻮان اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ اﺳﻨﺎد ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ از ﭘـﻴﺶ ﻣﻮﺟـﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺮدﻳﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ از آنﻫﺎ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺧﻸﻫﺎي ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ اﺻـﻮل ﻛﻠـﻲ ﻣﺒﻨـﺎﻳﻲ‬
‫‪33‬‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ از ﻣﻴﺎن آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﺑﻬﺎﻣـﺎت ﻣﻮﺟـﻮد در ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ را‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﺎده )‪4 (2‬ـ‪1‬ـ‪ 7‬اﺷﺎره ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﻣﻘـﺮر ﻣـﻲدارد در ﻣـﻮرد ﻣـﺎده ‪48‬‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺣﻔﻆ ﻛﺎﻻ ﺑﺎ اﺑﻼغ ﻓﺴﺦ ﻗـﺮارداد ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺎده )‪7 (4‬ـ‪1‬ـ‪ 7‬ﺑﻪﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﻃﺮق ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎراﺗﻲ ﻧﻈﺮ دارد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺣـﺎدث‬
‫ﺷﺪن ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻛﻪ اﺟﺮاي ﻗﺮارداد را از ﺳﻮي ﻳﻜﻲ از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻤﺘﻨﻊ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در آنﻫـﺎ ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ 5‬ﻣﺎده ‪ 79‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و ﻣﺎده )‪1 (2‬ـ‪3‬ـ‪ 7‬ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎده ‪ 25‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن‬
‫‪34‬‬
‫وﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم ﻧﻘﺾ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺧﻸﻫﺎي ﻣـﺴﻠﻢ ﻣﻮﺟـﻮد در ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ از‬
‫آنﻫﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣـﻮاد ‪15‬ــ‪ 2‬و ‪16‬ــ‪ 2‬ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ راﺟـﻊ ﺑـﻪ ﻣـﺬاﻛﺮات‬
‫ﻗﺮاردادي ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺳﻮءﻧﻴﺖ و ﻧﻘﺾ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎده »اﻟﻒ« )‪6 (1‬ـ‪1‬ـ‪6‬‬
‫ﺑﻪ آن اﺻﻞ ﻛﻠﻲ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر ﺗﺠﺎري ﻣﺘﻌﻬﺪ‪‬ﻟـﻪ اﺟـﺮا‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎده ‪7‬ـ‪1‬ـ‪8 ،6‬ـ‪1‬ـ‪ 6‬و ‪9‬ـ‪1‬ـ‪ 6‬ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬

‫‪F. Sabourin (Quebec), in Michael Joachim BONELL (ed.), A New Approach to International‬‬
‫‪Commercial Contracts: the UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, The Hague,‬‬
‫‪Kluwer Law International, 1999, p. 245.‬‬
‫‪ .23‬ر‪.‬ك‪:‬‬
‫‪J. Basedow (Germany), in M.J. Bonell (ed.), op. cit., note 28, p. 149 and 150. For a similar view, see: K.-‬‬
‫‪P. Berger, The Creeping Codification of the Lex Mercatoria, The Hague: Kluwer Law International,‬‬
‫‪1999, p. 182.‬‬
‫‪ .33‬ر‪.‬ك‪:‬‬
‫‪M.J. Bonell, op. cit., note 3, p. 75-82; More recently F. Ferrari, in Peter Schlechtriem (ed.), Kommentar‬‬
‫‪zum Einheitlichen UN-Kaufrecht – CISG, 3rd ed., 2000, p. 138 (No. 64); C.W. Canaris, “Die Stellung der‬‬
‫‪‘UNIDROIT Principles’ und der ‘Principles of European Contract Law’ im System der Rechtsquellen”, in‬‬
‫‪J. Basedow (ed.), Europäische Vertragsrechtsve reinheitlichung und deutsches Recht, Tübingen Mohr‬‬
‫‪Siebeck, 2000, p. 5 et seq., at page 28.‬‬
‫‪ .34‬ر‪.‬ك‪:‬‬
‫‪M.J. Bonell, op. cit., note 3, p. 76 and 77.‬‬

‫‪331‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

‫ﻣﻨﻮال ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺳﺎﻛﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺼﻮص اﻳﻦﻛﻪ آﻳﺎ ـ و درﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﭼﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ـ ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻣﺤﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭼﻚ ﻳﺎ دﻳﮕـﺮ اﺳـﻨﺎد ﺗﺠـﺎري ﻣـﺸﺎﺑﻪ ﻳـﺎ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل اﻋﺘﺒﺎر ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد )‪9 (1‬ـ‪4‬ــ‪ 7‬و )‪(2‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ از آن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺑﻬﺮه ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻧﺮخ ﺑﻬﺮهاي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد و ﻣﺎده‬
‫‪35‬‬
‫‪12‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬ﺑﻪ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺴﺎرات ﺑﺮاﺳﺎس آن ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺷﺎره دارﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ روﻳﻪ ﻋﻤﻠﻲ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ داراي اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ دادﮔﺎهﻫﺎ و دﻳﻮانﻫﺎي داوري ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎه ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺜﺒﺘـﻲ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮ اﻳﻦﻛﻪ در ﻣﻮارد ﻣﺤﺪودي ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺧﻸﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ اﺻـﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ اﺳـﺘﻨﺎد‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎرت اﺧﺮاﻳﻲ از اﺻﻮل ﻛﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن وﻳـﻦ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺪانﻫـﺎ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫ﻟﺬا در دو رأي ﻛﻪ از ﺳﻮي دﻳﻮان داوري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻓﺪرال وﻳﻦ ﺻﺎدر ﮔﺮدﻳـﺪه‪،‬‬
‫داور واﺣﺪ ﻣﺎده )‪9 (2‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را اﻋﻤﺎل ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟـﺐ آن‪ ،‬ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه ﻋﺒـﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻬﺮه وام ﻛﻮﺗﺎهﻣﺪت ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻃﺮز ﻋﻤـﻞ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺤﻞ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﻪ وﺟﻪ راﻳﺞ در آن ﻣﺤﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر رﻓـﻊ‬
‫ﺧﻸ ﻣﺎده ‪ 78‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺮاز اﺻﻞ ﻛﻠﻲ ﺟﺒﺮان ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺴﺎرت ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻢ در ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ و ﻫﻢ در ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺤﻮ‪ ،‬دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮوﻧﻮﺑﻞ ‪ 37‬ﺿﻤﻦ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﺎده ‪6‬ـ‪1‬ـ‪ 6‬از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪ ﻓﺮوﺷـﻨﺪه‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﺮداد ﻗﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮﻳﺪار ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﺎد ﻣـﺎده‬
‫ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ‪ ،‬اﺻﻠﻲ را ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻔﺎد ﺑﻨﺪ ‪ 1‬ﻣﺎده ‪ 57‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻮﺟـﺐ آن‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر ﺗﺠﺎري ﻣﺘﻌﻬﺪ‪‬ﻟﻪ اﻳﻔﺎ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در دو ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎده )‪9 (2‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳـﺴﻪ در ﻣـﻮرد ﻧـﺮخ ﺑﻬـﺮه ﻗﺎﺑـﻞ اﻋﻤـﺎل‪ ،‬ﺑـﺪون‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ‪ 38‬ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻪ »ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﻨﺪ ‪ 2‬ﻣﺎده ‪ 7‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان‬

‫‪Id., pp. 77-82‬‬ ‫‪ .53‬ر‪.‬ك‪:‬‬

‫‪36.‬‬ ‫‪Cf. Schiedsspruche SCH 4318 and SCH 4366 of 15 June 1994: see them published in the original‬‬
‫‪German version in Recht der internationalen Wirtschaft 1995, p. 590 et seq., with note by P. Schlechtriem‬‬
‫‪(p. 592 et seq.) ; for an English translation, see: M.J. Bonell (ed.), op. cit., note 2, pp. 351-361.‬‬
‫‪ .37‬ر‪.‬ك‪ :‬ﮔﺮوﻧﻮﺑﻞ‪ 23 ،‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ .1996‬ﺑﺮاي ﭼﻜﻴﺪه ﺣﻜﻢ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺑﻮﻧِﻞ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ص ‪416‬ـ‪.411‬‬
‫‪ .38‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8769‬ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ 1996‬اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻟﺘَﻦ ‪ 75‬دﻳﻮان داوري اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي دﻳﺪن روﻳﻜﺮد ﻣﺸﺎﺑﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8908‬ﺳﺎل ‪ 1998‬در ﺑﻮﻟﺘﻦ ‪87‬ـ‪ 83‬دﻳﻮان داوري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ )ص ‪ :(87‬ﺑﻌﺪ از اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎده ‪ 78‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ]‪ [..‬ﻣﻌﻴـﺎري ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺑﻬـﺮه در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و »روﻳﻪ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺣﺘﻤﺎﻻت ﻣﺘﻌﺪدي را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪ ،‬دﻳﻮان داوري ـ ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﺑـﺪون‬
‫اﺷﺎره ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﻣﺎده )‪9 (2‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ »در ﻣﻴﺎن ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دادرﺳﻲﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮهاي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ در ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺑﺮاي وﺟﻪ راﻳﺞ در ﻗﺮارداد ﺑﺎ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪332‬‬
 ‫‪39‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻛﻠﻲ« ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً در ﻗﻀﺎﻳﺎي دﻳﮕـﺮي دﻳـﻮان داوري ﭘـﺎ را ﻓﺮاﺗـﺮ ﮔﺬاﺷـﺖ و اﻋـﻼم ﻛـﺮد ﻛـﻪ »ﻣﻘـﺮرات‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و اﺻﻮل ﻛﻠﻲ آن را ﻛﻪ اﻣﺮوزه در اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد« ‪ 40‬ﻳﺎ‬
‫اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ در اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ »اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ]اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ[ آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺶ اﺳـﺖ‪ ،‬زﻳـﺮا‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ آنﻫﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ ﺣﻘـﻮق ﻗﺮاردادﻫـﺎ اﺟﻤـﺎع ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫آوردهاﻧﺪ«‪ 41 .‬ﻣﻮادي از اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ دو ﭘﺮوﻧﺪه اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﻣﺎده ‪8‬ـ‪1‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻋﺮف ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺎده ‪8‬ـ‪4‬ـ‪ 7‬در ﻣﻮرد ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻴﺰان ﺧﺴﺎرت‪ ،‬ﻣﺎده ‪17‬ـ‪ 2‬در ﻣﻮرد ﻗﻴﻮد ادﻏﺎم‪،‬‬
‫ﻣﺎده ‪18‬ـ‪ 2‬در ﻣﻮرد ﺷﺮط اﺻﻼح و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺘﺒﻲ‪ ،‬و ﻣﺎده ‪3‬ـ‪ 4‬درﺑـﺎره ﺷـﺮاﻳﻂ و اوﺿـﺎع و‬
‫اﺣﻮال ذﻳﺮﺑﻂ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮارداد‪.‬‬

‫‪2‬ـ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ و ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎي ﻫﻢ‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ را‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد آنﻫﺎ ﺳﺎﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮﻃﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ در ﻗﺮارداد ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺗﺎﺑﻊ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧـﺴﻴﻮن‬
‫ﻣﺬﻛﻮر ﺳﻜﻮت ﻛﺮده‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ درﺑﺎره ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫در ﻣﺪل ﻗﺮاردادﻫﺎي آﻧﻜﺘﺎد و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬درﺑﺎره ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺮره ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﻣـﺎده ‪) 14‬زﻳـﺮ ﻋﻨـﻮان »ﻗﻮاﻋـﺪ ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﻋﻤﺎل«( ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺮر ﻣﻲدارد‪:‬‬
‫»در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫اوﻟﻮﻳﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ :‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ درﺑﺎره ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎﻻ‪،‬‬
‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬و در ﻣﻮرد ﻣـﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛـﻪ در ﻣﺘـﻮن ﻣـﺬﻛﻮر‬
‫ﻣﺴﻜﻮت ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن]‪ [...‬ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦﻛﻪ در ﺻـﻮرت ﻓﻘـﺪان اﻧﺘﺨـﺎب‪ ،‬ﻗـﺎﻧﻮن‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﮔﻨﺠﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ وﺟﻪ راﻳﺞ ﺑﺮاي ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻛﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻻر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺮخ ﺑﻬـﺮه ﺳـﻪ ﻣـﺎه‪ ،‬ﺑـﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﻧﺮخ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪه ﺑﻴﻦﺑﺎﻧﻜﻲ ﻟﻨﺪن )‪ (LIBOR‬ﺑﻪ دﻻر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ درﺻﺪي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و از‬
‫روز ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .39‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8128‬اﺗـﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺳـﺎل ‪J.D.I.1996.1024, note by D. Hasher, 1028; .1995‬‬
‫‪(1997) Unif. L.Rev. 810.‬‬
‫‪ .40‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 8817‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ،1997‬دﻳﻮان داوري اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻟﺘﻦ ‪78‬ـ‪.75‬‬
‫‪ .41‬ر‪.‬ك‪ :‬ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺎره ‪ 9117‬ﻣﺎرس ‪ ،1998‬دﻳﻮان داوري اﺗﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻮﻟﺘﻦ ‪101‬ـ‪.96‬‬

‫‪333‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬

‫ﺣﺎﻛﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر ﺗﺠﺎري ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﻛـﻪ از ﻃﺮﻳـﻖ آن ﻗـﺮارداد اﺟـﺮا ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻃﻲ داده ﺷﺪه و ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪـ ﭼﻨﺎنﭼﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ ـ اﻳﻦ اﺻﻮل ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ 2‬ﻣﺎده ‪ 7‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ از ﺑ‪‬ﻌـﺪ‬
‫ﻧﻈﺮي آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻨﺪ ‪ 2‬ﻣﺎده ‪ ،7‬اﻋﻤﺎل اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﺧﻠﺌـﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺮاي »ﻫـﺮ ﻣـﺴﺄﻟﻪاي در ﻣـﻮرد ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت‬
‫ﺗﺤﺖ ﺷﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻛﻪ در آن ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻧﺸﺪه« و راﺟـﻊ ﺑـﻪ آن رﺟـﻮع ﺑـﻪ ﻗـﺎﻧﻮن‬
‫داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان آﺧﺮﻳﻦ راهﺣﻞ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ از ﺳﻮي ﻃﺮﻓﻴﻦ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ آنﻫـﺎ اﺷـﺎره‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺻﻮل در ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ در واﻗﻊ از داﻳﺮه ﺷﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺧﺎرﺟﻨـﺪ‬
‫و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻣﺤـﺪوده ﻗـﺎﻧﻮن داﺧﻠـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ اﻋﻤـﺎل ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻏﻴﺮاﻟﺰامآور اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ اﻳـﻦﻛـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﭘﺮوﻧﺪه در دادﮔﺎه داﺧﻠﻲ ﻳﺎ دﻳﻮان داوري ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دادﮔﺎهﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﺎﻳﻠﻨﺪ ارﺟﺎع ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﺻﺮﻓﺎً ﺗﺮاﺿﻲ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي درج آن‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ در ﻗﺮارداد و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮارداد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋﺪ ﺣـﻞ ﺗﻌـﺎرض ﺧـﻮﻳﺶ ﻣﺤـﺴﻮب‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ 42 .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬آنﻫﺎ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺣﺪي اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ را ﻛـﻪ ﻃـﺮﻓﻴﻦ‬
‫ﺣﻖ ﺗﺨﻄﻲ از آن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺾ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﻃﺒﻖ ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد )ﻣﻮاد ‪19‬ـ‪ 2‬و ‪22‬ـ‪ (2‬ﻳﺎ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺠﻮز دوﻟﺘﻲ وﺟﻮد دارد )ﻣﻮاد ‪14‬ــ‪1‬ــ‪ 6‬و‬
‫‪17‬ـ‪1‬ـ‪ (6‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺻـﻮل ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻋﺘﺒـﺎر ﻗـﺮارداد‬
‫)ﻓﺼﻞ ﺳﻮم اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ( ﻳﺎ دﺧﺎﻟﺖ دادﮔﺎه در ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺘﻌﺬر ﺷﻮد )ﻣﺎده ‪3‬ـ‪2‬ــ‪(6‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺣﺪي اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﺣﻘﻮق داﺧﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل در ﺗﻌﺎرض ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﺮارداد ﺑﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﺎي دادﮔـﺎه ﺑـﻪ داوري‬
‫ارﺟﺎع دﻫﻨﺪ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬داوران ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﺣﻜﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻗﺎﻧﻮن‬
‫‪43‬‬
‫داﺧﻠﻲ ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .42‬ر‪.‬ك‪:‬‬
‫‪M.J. Bonell, An International Restatement of Contract Law, p. 180 es seq.‬‬
‫‪ .43‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪ 183‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ‪ /‬ﺷﻤﺎره ﭼﻬﻞ و ﻳﻚ‪ /‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ـ زﻣﺴﺘﺎن ‪1388‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪334‬‬
‫از اﻳﻦ رو آنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪراﺣﺘﻲ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ را ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺮوﻃﻲ ﻛـﻪ در ﻗـﺮارداد‬
‫درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان »ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﻘﻮﻗﻲ« ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﺮ ﻗﺮارداد اﻋﻤـﺎل ﻛﻨﻨـﺪ؛‬
‫ﺧﻮاه اﻳﻦ ﻣﻘﺮرات ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن داﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬
‫و ﺧﻮاه ﺑﺎ آنﻫﺎ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻮاﻋﺪ آﻣﺮهاي ﻛﻪ داوران ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑـﺮاي‬
‫ﺻﺪور آراﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺟﺮاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ آن دﺳـﺘﻪ از ﻗﻮاﻋـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻧﻮع ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳـﻦ‪ ،‬اﻋﻤـﺎل ﻗﻮاﻋـﺪ‬
‫آﻣﺮه ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ آنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺎرض واﻗﻌـﻲ ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫‪44‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﻮق ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و‬
‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺮراتِ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻜﻤﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪق اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻪ از داﻳﺮه ﺷﻤﻮل ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺧﺎرﺟﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر واﺿﺢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮارد ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﺻﻮل ﻣﺘﺤﺪاﻟﺸﻜﻞ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ آنﻫﺎ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﻛﻢ ﺑـﺮ ﻗـﺮارداد ﺧـﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ در ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﺤﻮ روزاﻓﺰوﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻗﺪام ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ دﻳﻮانﻫﺎي داوري ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ـ و در واﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻪاي ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ـ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮاﻋﺪ را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺮاز »اﺻﻮل ﻛﻠﻲ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﻲ«‪» ،‬ﻋﺮف ﻓﺮاﻣﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن« ﻳﺎ ﻋﻨﺎوﻳﻨﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﻋﻤﺎل ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو‪ ،‬ﺣﺘﻲ در ﻣﻮرد ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻴﻊ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﺮ آنﻫﺎ ﺣـﺎﻛﻢ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ارﺟـﺎع ﺻـﺮﻳﺢ ﺑـﻪ اﻳـﻦ اﺻـﻮل از‬
‫ﺳﻮي ﻃﺮﻓﻴﻦ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ـ ﭼﻨﺎنﻛﻪ در ﻋﻤﻞ ﻧﻴـﺰ ﻣﺮﺳـﻮم اﺳـﺖ ـ اﻳـﻦ اﺻـﻮل‪ ،‬اﮔﺮﭼـﻪ ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻧﺎﻣﻠﻤﻮس‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻃـﺮﻓﻴﻦ‬
‫ﻗﺮارداد ﺑﻪﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺻﻮل ارﺟﺎع دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺎرج از ﻗﻠﻤﺮو ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﻛﻪ در ﻗﻠﻤـﺮو ﻗـﺎﻧﻮن داﺧﻠـﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﻋﻤﺎل اﺳﺖ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن وﻳﻦ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺮراﺗـﻲ ﺑﺠـﺎ و در‬
‫زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﺪام از آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻋﻠﺖ وﺟﻮدي ﺧﻮد را دارد‪.‬‬

‫‪ .44‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﺎن ﺗﻌﺎرﺿﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ داوران ﻣﻠﺰم ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻴﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ راﻳﺞ ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ‬
‫را ﻣﺠﺎز ﻣﻲداﻧﺪ و اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﻪ راهﺣﻞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﻣﻘﺮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻗﺮارداد ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ ﺗـﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و‬
‫ﻳﻜﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪335‬‬ ‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻛﺮدن ‪...‬‬