Trương Kim Hoàng Nam - 050608200458

Dự án tiền mã hóa PI, LUNA có phải là lừa đảo?

1. LUNA
Terra là gì ?
Terra là một mạng lưới thanh toán blockchain được xây dựng dựa trên một nhóm stable
coin. Trong đó, mỗi loại stable coin sẽ được gắn với một loại tiền pháp định và bị chi
phối bởi thuật toán của LUNA coin.
Terra được thành lập vào năm 2018, có trụ sở tại Hàn Quốc. Đến thời điểm cuối tháng 9
năm 2021, nó được nhiều nhà đầu tư tin dùng và đã tạo dựng mối quan hệ với trên 15 đối
tác và nắm giữ 25 tỷ Đô la về tổng giá trị hàng hóa đồng thời có những dự án lớn đang
thực hiện và phát triển.
Hệ thống thanh toán kỹ thuật số hiện nay rất phổ biến và ngày càng phát triển với nhu cầu
tiết kiệm chi phí, thời gian và thuận lợi, Terra đã giúp xây dựng một liên minh thương
mại điện tử với 15 đối tác ban đầu chiếm tổng giá trị tổng giá trị hàng hóa (GMV) là 25
tỷ đô la Mỹ và có 45 triệu khách hàng lớn mạnh.
Luna coin là gì ?
LUNA được ra mắt vào năm 2019, người sáng lập ra Terra và LUNA là Daniel Shin và
Do Kwon. LUNA là đồng tiền gốc của Terra, hay còn gọi là một mã thông báo quản trị
gốc của Terra, nó cung cấp năng lượng cho toàn bộ mạng Terra. Nó hỗ trợ các stablecoin
và hệ thống xử lý thanh toán của Terra. Token LUNA được sinh ra khi Terra thực hiện
giao dịch.
Đồng tiền này ra đời phục vụ rất nhiều mục đích trong mạng Terra. Quan trọng nhất là nó
vận hành để đảm bảo không có sự chuyển biến về giá của các stablecoin của mạng lưới
Terra và khóa giá trị trong hệ sinh thái Terra thông qua việc đặt cược.
Hành trình của Luna 
LUNA được chào bán riêng lẻ cho nhà đầu tư cá nhân và các tổ chức bao gồm sàn giao
dịch tiền điện tử như Binance,OKEx và Huobi vào tháng 8/2018 và thu về 32 triệu USD.
LUNA chào bán ra công chúng lần đầu tiên (ICO) trong khoản thời gian từ 30/1 –
7/3/2019 với khoảng 20% lượng cung với giá 0,8 USD.
Mức giá LUNA coin biến động theo thời gian phát triển của dự án Terra với các phiên
bản nền tảng mới và các đợt gây quỹ đầu tư.
Cùng với sự bùng nổ của thị trường tiền ảo vào cuối năm 2020 và đầu năm 2021, giá
LUNA đã có đột biến mạnh mẽ. Mặc cho những sụp đổ của thị trường đầu năm 2022,
LUNA từng điều chỉnh giảm đến 50% từ tháng 12/2021 đến cuối tháng 1/2022 nhưng sau
đó lại quay trở lại xu hướng tăng với đỉnh lịch sử 119,18 USD ngày 5/4/2022.
Tuy nhiên vào ngày 8.5.2022, Luna Foundation Guard đã rút 150 triệu USD ra khỏi dự
án để thực hiện kế hoạch nâng cấp. Đồng thời, một nhóm nhà đầu tư đã bán ra 350 triệu
đồng LUNA coin cùng ngày, khiến cho LUNA mất thanh khoản và giá nhanh chóng
giảm mạnh sau đó, có lúc chạm mốc 0 USD.
Trong những nỗ lực giải cứu dự án từ đội ngũ thành lập với việc ngừng hoạt động nền
tảng Terra cũ và phát triển Terra 20 vào ngày 28.05.2022, giá của LUNA bắt đầu có sự
cải thiện và thanh khoản cũng dần tăng trở lại, dù ở mức khá thấp.
Sự sụp đổ của Luna và Terraform
Sự sụt giảm của BTC khiến toàn bộ thị trường “tắm máu” nên khi LUNA và UST có
những dấu hiệu xấu đầu tiên không quá thu hút sự chú ý của cộng đồng. Chỉ khi UST rơi
và thế de-peg thì các bên liên quan mới ngỡ ngàng nhận ra vấn đề. Mặc mọi nỗ lực cứu
vớt, thị trường đua nhau xả hàng ồ ạt, LUNA rơi xuống đáy cực nhanh, UST bên bờ vực
thẳm chưa có dấu hiệu hồi phục.
UST – stablecoin TerraUSD của Terra – cùng không khá khẩm gì hơn. Vốn phải được
neo với USD theo tỷ giá 1:1 nhưng từ tuần trước, sự hỗn loạn của thị trường đã đẩy UST
trở thành nạn nhân của tình trạng bán tháo. Đối mặt với việc UST bị de-peg và nhà đầu tư
hoảng loạn, CEO Terra Do Kwon lên tiếng trấn an và cho biết sẽ áp dụng các biện pháp
giảm thiểu thiệt hại.
Thực tế, Terraform Labs đã mint thêm lượng lớn LUNA nhằm mua lại UST khiến nguồn
cung LUNA tăng vọt lên hơn 6,9 nghìn tỷ. Điều này đồng nghĩa với việc “hy sinh LUNA
để bảo vệ UST”. Và đúng như dự đoán, giá LUNA nhanh chóng trở về 0.
Giai đoạn đầu tháng 4/2022, LUNA có mức vốn hóa thị trường 41 tỷ USD, là đồng tiền
mã hóa lớn trên thị trường. Ngày 12/5, TVL của Terra là 4,09 tỷ USD, rơi xuống vị trí
thứ sáu thay vì thứ hai vào đầu tháng 5. Chỉ trong vòng một tuần, LUNA từ mức giá
88.35 USD rơi thẳng đứng xuống còn 0,00003 USD vào trưa 13/5. Ngày 12/5, các cặp
LUNA/USDT bị huỷ giao dịch trên Binance. Trước đó, sàn Huobi cũng dừng các giao
dịch liên quan đến LUNA. Terraform Labs xác nhận blockchain tạm dừng hoạt động do
không còn khả năng chống đỡ.
Kết luận
Mặc dù vẫn còn rất nhiều tranh cãi nhưng CEO Kwon khẳng định dự án Terra không phải
kế hoạch lừa đảo theo mô hình đa cấp (ponzi) khổng lồ. Ông nói bản thân cũng bị thiệt
hại nặng nề và cũng không biết rõ mình bị mất bao nhiêu từ cú sập. "Nếu đặt mình vào vị
trí nhà sáng lập với dự án gần 100 tỷ USD, sau khi gặt hái nhiều thành quả, bạn sẽ không
nghĩ đến việc thất bại. Tôi chưa bao giờ nghĩ Luna sẽ sụp đổ. Chuyện này với tôi vẫn quá
phi lý", Kwon nói. Khó có thể nói Luna là một dự án lừa đảo khi nhìn vào hành trình xây
dựng và phát triển của Luna cho đến khi đồng tiền này sụp đổ, cả nhà đầu tư và nhà sáng
lập đã chịu thiệt hại nặng nề.
2. PI Network
Pi Network là một loại tiền ảo chỉ có thể đào hoặc khai thác trên điện thoại, nhưng không
tiêu tốn tài nguyên thiết bị như những ứng dụng đào coin miễn phí khác. Trước Pi
Network có thể kể đến ứng dụng đào coin như Electroneum (ETN), nhưng ứng dụng này
tiêu thụ tài nguyên thiết bị của bạn để giải mã thuật toán (Electroneum sử dụng thuật toán
cryptonight). Với Pi Network, khi bạn đào coin sẽ cảm nhận thiết bị không hề nóng lên.
Ngoài ra bạn cũng có thể tắt ứng dụng hay tắt mạng mà vẫn có thể đào coin mỗi 24 giờ.
Mục tiêu của Pi Network là tạo ra một blockchain với Giao thức đồng thuận Stellar
(Stellar Consensus Protocol – SCP) để tối ưu hoá hiệu quả về tài nguyên và thân thiện với
người dùng nhất thông qua việc sử dụng hệ thống vòng tròn bảo mật của Drake. 
Cách thức hoạt động của Pi Network 
Để đào Pi, bạn phải vào ứng dụng 24 giờ một lần. Và nhấn nút tia sét để bắt đầu khai
thác. Bạn không cần phải giữ ứng dụng luôn mở trong thời gian này. Chỉ cần nhấn nút, tắt
ứng dụng rồi bạn có thể làm việc khác. Quá trình khai thác sẽ diễn ra thậm chí khi điện
thoại bạn không kết nối internet. Một ưu điểm nữa của Pi là bạn không cần đăng nhập
mỗi lần vào. Thông tin đã được lưu lại từ lần đăng nhập đầu tiên. Ngoài ra, bạn cũng có
thể cài mật khẩu để giữ an toàn cho số Pi của mình.
Cách duy nhất để tham gia cộng đồng mạng Pi là nếu ai đó mời bạn. Các thành viên
mạng Pi rất nổi tiếng vì họ nhận được thêm tiền Pi cho mỗi lượt giới thiệu. Vì giá trị
tương lai của đồng Pi phụ thuộc vào quy mô của cộng đồng, nên mọi người rất sẵn lòng
chia sẻ mã giới thiệu của họ. Bạn có thể tìm thấy các mã này trong blog, video trên
YouTube và thậm chí cả các bài đăng trên Facebook. 
Hiện tại, mạng Pi có khoảng 29 triệu người dùng đang hoạt động, đây là một con số khá
lớn khi họ mới bắt đầu cách đây ba năm. 
Một số tranh cãi xung quanh Pi
Đầu tiên, Cem Dilmegani nhận xét ứng dụng Pi Network hoạt động chẳng khác nào "một
hệ thống Tiếp thị đa cấp (Multi Level Marketing - MLM), hứa hẹn phần thưởng tương lai
khi thành viên bỏ thời gian và công sức để thu hút người dùng mới".Nhóm sáng lập cũng
đang chạy quảng cáo video để kiếm tiền từ những thành viên đang hoạt động. Mặc dù
ứng dụng Pi Network không bắt người tham gia chi trả khoản phí nào, đổi lại họ phải
dành thời gian và tự nguyện cấp thông tin cá nhân cho ứng dụng. 
Ứng dụng Pi Network yêu cầu người dùng cung cấp nhiều thông tin cá nhân quan trọng
như ảnh chụp căn cước, hộ chiếu, quyền truy cập vào danh bạ,... Đặc biệt, ứng dụng này
cũng yêu cầu truy cập vào nhiều tính năng cài đặt có thể dẫn tới lỗ hổng bảo mật trên
điện thoại. 
Hầu hết công ty blockchain đều công khai code của họ dưới dạng mã nguồn mở để có thể
xác thực, nhưng Pi Network lại không minh bạch về vấn đề này. Hiện tại, những tiền mã
hóa như Bitcoin, Ethereum hay Litecoin đều công khai mã nguồn. Một số người tinh ý
cũng nhận thấy website chính thức minepi.com không những mập mờ về mã nguồn mà
còn không cập nhật địa chỉ, số điện thoại liên hệ công ty.
Kết luận
Vẫn chưa có những thông tin xác thực rằng liệu Pi có hợp pháp hay lừa đảo và đã có
những tranh cãi mạnh mẽ đến từ nhiều phía. Phía ủng hộ cho rằng Pi chưa hề lấy đi bất kì
tài sản nào của họ và tin rằng đồng Pi sẽ có giá trị trong tương lai. Nhưng dựa vào những
dấu hiệu trên thì phía còn lại cho rằng dự án Pi có khả năng lừa đảo và nếu có thì mục
đích lừa đảo của họ là gì vẫn chưa rõ ràng.