ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HCM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

BÀI TẬP LỚN MÔN HỌC

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

ĐỀ TÀI 3
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC.
LIÊN HỆ ĐẾN THỰC TIỄN SINH VIÊN HỌC TẬP VÀ LÀM
THEO TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
LỚP L17-NHÓM 17-HK221

GVHD: TS. PHAN THỊ THANH HƯƠNG

SINH VIÊN THỰC HIỆN

STT MSSV HỌ VÀ TÊN ĐỆM TÊN ĐIỂM BTL GHI CHÚ
1 1914537 NGUYỄN THỊ CẨM NHUNG
2 1914538 NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG
3 1914580 DƯƠNG ĐÌNH PHÁT
4 1914595 NGUYỄN TẤN PHÁT
5 1914624 LÊ THANH PHONG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

 MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................3

PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................5

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức ....................................................................5

1.1. Đạo đức là gốc, là nền tảng tinh thần của xã hội, của người cách mạng ..5

1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những chuẩn mực đạo đức của cách
mạng ...................................................................................................................7

1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những nguyên tắc xây dựng đạo đức
cách mạng. .......................................................................................................13

2. Liên hệ đến thực tiễn sinh viên học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí
Minh hiện nay ......................................................................................................19

2.1. Xây dựng đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh ......................19

2.2. Giải pháp cần thực hiện để sinh viên học tập và làm theo tư tưởng, đạo
đức Hồ Chí Minh ngày càng tốt hơn. ..............................................................24

PHẦN KẾT LUẬN ..................................................................................................33

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................35

 PHẦN MỞ ĐẦU

Trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại lời di huấn dặn dò về Đảng, và vấn
đề đạo đức cách mạng: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải
thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, phải thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô
tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người đầy tớ thật trung thành
của nhân dân”1. Cả cuộc đời của mình, Người đã tự thực hiện một cách hoàn chỉnh, trọn
vẹn những tư tưởng và khát vọng đạo đức cách mạng. Người vừa là nhà lý luận đạo đức
cách mạng, vừa là một tấm gương đạo đức trong sáng gần gũi và độc đáo nhất.

Về đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh nói: “Đạo đức đó không phải là đạo đức thủ
cựu. Nó là đạo đức mới. Đạo đức vĩ đại, nó không vì danh vọng của cá nhân, mà vì lợi ích
chung của Đảng, của dân tộc, của loài người”2. Và theo cách diễn đạt bình dị của Người:
Đạo đức như gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối, sức mạnh của con người, sức có
mạnh mới gánh được nặng, và đi được xa. Ngay trong những năm kháng chiến chống Mỹ
cứu nước, Đảng ta tiến hành sự nghiệp vĩ đại giải phóng và thống nhất đất nước. Người đã
khái quát và cảnh bảo: “Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại,
có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến
và ca ngợi, nếu lòng dạ không còn trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”3. Người
cũng thường xuyên nhấn mạnh: “Đảng phải là đạo đức, là văn minh”, cán bộ, đảng viên
có đạo đức cách mạng phải vừa hồng vừa chuyên, hội tụ đủ đức tải, đức là gốc; phải có sự
trung với nước, và hiếu với dân.

Có thể nói rằng, tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng được bắt nguồn từ
truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam, nền đạo đức đã được hình thành hàng ngàn
năm suốt chiều dài lịch sử dân tộc và kế thừa tư tưởng đạo đức phương Đông cũng như

1
Hồ Chí Minh (1969), Di chúc
2
Tạp chí Tuyên giáo (21/03/2022), Xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ đảng viên theo tư tưởng
Hồ Chí Minh, truy cập từ: https://binhdinh.dcs.vn/hoc-tap-lam-theo-tu-tuong-dao-duc-ho-chi-minh/-/view-
content/130391/xay-dung-chuan-muc-dao-duc-cach-mang-cua-can-bo-dang-vien-theo-tu-tuong-ho-chi-minh
(20/10/2022)
3
Báo Quân Khu 4 (2019), Lời dạy Bác Hồ, truy cập từ: http://baoquankhu4.com.vn/loi-bac-ho-day/-truoc-mat-
quan-chung-khong-phai-ta-cu-viet-len-tran-chu-con.html , 25/10/2022
3
tinh hoa đạo đức của nhân loại và dựa trên nền tảng tư tưởng đạo đức cách mạng của chủ
nghĩa Mác – Lênin. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kế thừa có chọn lọc những giá trị đạo đức
của dân tộc, vừa thâu góp những đạo đức của thời đại, đề xuất những tư tưởng đạo đức
mới, phù hợp với yêu cầu của cách mạng Việt Nam trong thời đại mới và hướng tới việc
xây dựng con người mới có đủ đức, đủ tài phục vụ đất nước và làm rạng ngời con người
Việt Nam.

Là một công dân Việt Nam, là một thanh niên trong thời đại mới, là chủ nhân tương
lai của đất nước bản thân tôi cần phải cố gắng hơn nữa, tích cực hơn nữa trong học tập
cũng như trong mọi phong trào hoạt động của đoàn trường và xã hội. Trau dồi kiến thức
trong học tập và trong cuộc sống, rút ra những bài học kinh nghiệm, lấy tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức làm nền tảng để xây dựng cho bản thân mình một đạo đức tốt, xứng đáng
là một công dân Việt Nam đây cũng chính là lý do nhóm 17 chúng em chọn đề tài này.

4
 PHẦN NỘI DUNG

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức

1.1. Đạo đức là gốc, là nền tảng tinh thần của xã hội, của người cách mạng

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng:

Người coi đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển của con người, như gốc của
cây, như ngọn nguồn của sông suối. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức
thì dù có tài giỏi mấy cũng không lãng đạo được nhân dân. Người từng nói “Cũng như
sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có
gốc thì cây héo. Vì muốn giải phóng dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc
to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ xóa, xấu xa thì làm
nổi việc gì”4. Đạo đức mà Bác Hồ nói trên là thứ đạo đức mới: Đạo đức cách mạng dưới
ánh sáng của Chủ nghĩa Mác-Lênin, chứ không phải là thứ đạo đức cũ, thứ đạo đức chung
chung. Bác Hồ ví đạo đức như nguồn nước với dòng sông, như gốc cây với thân cây. Đạo
đức được coi như là một yêu cầu căn bản đối với tư cách của người cách mạng. Bác Hồ
cũng chỉ rõ mối quan hệ biện chứng giữa đạo đức và tài năng. Đạo đức phải là gốc vì
“không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”. Xem như thế,
chúng ta thấy đạo đức cách mạng là điều kiện căn bản nhất mà mỗi người nhất thiết phải
có thì mời hoạt động cách mạng được.

Đạo đức là sức mạnh của con người. Làm cách mạng là việc lớn nên càng phải có
sức mạnh. Người viết: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự
nghiệp vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức
tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng
phải có đạo đức làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang ”5. Có
đạo đức cách mạng thì mới giúp ta đứng vững được trước những biến cố, những thử thách
to lớn trên đường cách mạng. Người có đạo đức cách mạng thì không chán nản, không lùi

4
Hồ Chí Minh (1947), Sửa đổi lối làm việc, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
5
Hồ Chí Minh (1947), Sửa đổi lối làm việc, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
5
bước khi phải gặp khó khăn hay thất bại. Khi gặp thuận lợi, thành công thì không chủ quan,
thỏa mãn, vẫn giữ được tinh thần, vượt qua gian khổ để chiến đấu, luôn luôn tỉnh táo, khiêm
tốn. Có đạo đức cách mạng mới được nhân dân yêu mến, giúp đỡ, tin tưởng, mới vận động,
tổ chức, lãnh đạo được nhân dân làm cách mạng.

Theo Hồ Chí Minh, có đạo đức cách mạng thì gặp khó khăn, gian khổ, thất bại, cũng
không sợ sệt, rụt rè, lùi bước. Có đạo đức cách mạng thì gặp thuận lợi và thành công vẫn
giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác khiêm tốn, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”6,
lo hoàn thành nhiệm vụ cho tốt chứ không kèn cựa về mặt hưởng thụ; không công thần,
không quan liêu, không kiêu ngạo, không hủ hóa.

Trên cơ sở xác định vai trò to lớn của đạo đức cách mạng, Người yêu cầu mỗi cán bộ đảng
viên phải không ngừng tu dưỡng rèn luyện phẩm chất đạo đức. Theo Người, yêu cầu đạo
đức người cán bộ cần có là trung với nước, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí công
vô tư; thương yêu con người, sống có tình nghĩa; tinh thần quốc tế trong sáng. Người đặc
biệt nhấn mạnh: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự
thấm nhuần đạo đức cách mạng, thực sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư. Phải giữ
gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung
thành của nhân dân... Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho đoàn viên
và thanh niên, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa
“hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng
và cần thiết”7. Từ Di chúc của Người, nhân dân ta luôn thấm nhuần tư tưởng đó, đưa tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức trong hành động, lấy hiệu quả thực tế làm thước
đo.

Đạo đức là một đặc trưng cơ bản của xã hội xã hội chủ nghĩa, là sức mạnh trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, liên quan đến sự thành bại của cách mạng. Xác định
được vai trò to lớn của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, Đảng ta đã chủ trương đẩy mạnh

6
Hồ Chí Minh (1947), Sửa đổi lối làm việc, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
7
Hồ Chí Minh (1969), Di chúc
6
cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, làm cho toàn Đảng,
toàn dân, toàn quân nhận thức ngày càng sâu sắc những nội dung cơ bản và giá trị to lớn
của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách
của Người thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng
văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc
Tổ quốc, vì Mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những chuẩn mực đạo đức của cách mạng

1.2.1. Trung với nước, hiếu với dân

Trong mối quan hệ đạo đức thì mối quan hệ giữa mỗi người với đất nước, với nhân
dân, với dân tộc là mối quan hệ lớn nhất. Trung, hiếu là phẩm chất đạo đức quan trọng
nhất, bao trùm nhất.

Trung, hiếu là những khái niệm đã có trong tư tưởng đạo đức truyền thống Việt
Nam và phương Đông, xong có nội dung hạn hẹp. Trung với vua, hiếu với cha mẹ, phản
ánh bổn phận của dân đối với vua, con đối với cha mẹ. Hồ Chí Minh đã vận dụng và đưa
vào nội dung, mới đạo đức cách mạng: Trung với nước hiếu với dân, đồng thời người đã
loại bỏ đi những yếu tố hạn chế của đạo đức cũ. Trung với nước là trung thành với sự
nghiệp giữ nước và dựng nước. Nước là của dân, còn nhân dân là chủ của đất nước. Bao
nhiêu quyền hạn đều của dân, bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Đây là chuẩn mực đạo đức có
ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Trung với nước, hiếu với dân là suốt đời phấn đấu hy sinh vì
độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn
nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Bác vừa kêu gọi hành động vừa định
hướng chính trịđạo đức cho mỗi người Việt Nam.

Đối với cán bộ đảng viên phải suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng, đó là
điều chủ chốt của đạo đức cách mạng. Phải tuyệt đối trung thành với Đảng, với dân, phải
tận trung, tận hiếu, thì mới xứng đáng vừa là đầy tớ trung thành, vừa là người lãnh đạo của
dân; dân là đối tượng để phục vụ hết lòng. Phải nắm vững dân tình, hiểu rõ dân tâm, cải

7
thiện dân sinh, nâng cao dân trí để dân hiểu được quyền và trách nhiệm của người chủ đất
nước.

Nội dung chủ yếu của trung với nước:

Thứ nhất, đặt lợi ích của đảng, của Tổ quốc, của cách mạng lên trên hết.

Thứ hai, quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu của cách mạng.

Thứ ba, thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Nội dung của hiếu với dân:

Thứ nhất, Khẳng định vai trò sức mạnh thực sự của nhân dân.

Thứ hai, Tin dân, lắng nghe dân, học dân, tổ chức vận động nhân dân cùng thực
hiện tốt đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước.

Thứ ba, Chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Thứ tư, Mọi đường lối, chính sách đều phục vụ lợi ích của nhân dân.

1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư

Khổng Tử đã từng nêu lên những khái niệm về cần, kiệm, liêm, chính tuy nhiên ông
cho rằng cần, kiệm, liêm, chính là những đức tính do “thiên phú”. Tuy nhiên, khi vận dụng
những khái niệm này của đạo đức cũ, Người lại cho rằng cần, kiệm, lêm, chính không phải
do thiên phú mà do sự rèn luyện bền bỉ mà nên, cho nên Người đã khẳng đinh: đạo đức
cách mạng không phải tự trên trời sa xuống mà do sự rèn luyện bền bỉ mà nên.

Theo Người, cần, kiệm, liêm, chính là tứ đức không thể thiếu được đối với mỗi con
người giống như trời có bốn mùa, đất có bốn phương.

Cần là lao động cần cù, siêng năng, lao động có kế hoạch, sáng tạo năng suất cao;
lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại, không dựa dẫm. Lao
động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của con người.

Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của nhân dân,
của đất nước, của bản thân mình. Tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái to; Không xa sỉ, không hoang

8
phí, không bừa bãi, theo Hồ Chí Minh Cần phải đi liền với Kiệm, cần mà không kiệm cũng
giống như gió vào nhà trống, thùng không đáy, và một dân tộc biết cần, biết kiệm là một
dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, một dân tộc văn minh tiến bộ.

Liêm là luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân; không xâm phạm một đồng
xu, hạt thóc của nhà nước, của nhân dân. Phải trong sạch, không tham lam địa vị, tiền của,
danh tiếng, sung sướng. Không tâng bốc mình. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm,
ham tiến bộ. Hành vi trái với chữ liêm là:… cậy quyền thế mà đục khoét, ăn của dân, hoặc
trộm của công làm của riêng. Dìm người giỏi, để giữ địa vị và danh tiếng của mình là trộm
vị. Gặp việc phải, mà sợ khó nhọc nguy hiểm, không dám làm là tham uý lạo. Cụ Khổng
nói: người mà không liêm, không bằng súc vật. Cụ Mạnh nói: ai cũng tham lợi thì nước sẽ
nguy.

Chính là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Đối với mình, với người, với việc. Đối với
mình, không tự cao, tự đại, luôn chịu khó học tập cầu tiến bộ, luôn kiểm điểm mình để phát
huy điều hay, sửa đổi điều dở. Đối với người, không nịnh hót người trên, xem khinh người
dưới; luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, không dối trá, lừa lọc. Đối với việc,
để việc công lên trên việc tư, làm việc gì cho đến nơi, đến chốn, không ngại khó, nguy
hiểm, cố gắng làm việc tốt cho dân cho nước.

Cần, kiệm, liêm, chính cần thiết đối với tất cả mọi người. Chủ tịch Hồ Chí Minh
viết:

“Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông

Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc

Người có bốn đức: cần, kiệm, liêm, chính

Thiếu một mùa thì không thành trời

Thiếu một phương thì không thành đất

9
 Thiếu một đức thì không thành người.”8

Qua đó cho thấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cao 4 đức tính trên như điều kiện cần
đối với mỗi người trong đời sống và hoạt động xã hội. Nếu là người tham gia hoạt động
cách mạng trực tiếp, 4 đức tính ấy lại càng phải quán triệt và hành động triệt để hơn, có
hiệu quả hơn, nghiêm minh hơn.

Cần, kiệm, liêm, chính rất cần thiết đối với người cán bộ, đảng viên. Nếu đảng viên
mắc sai lầm thì sẽ ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, nhiệm vụ của cách mạng. Cần, kiệm,
liêm, chính còn là thước đo sự giàu có về vật chất, vững mạnh về tinh thần, sự văn minh
của dân tộc. “Nó” là cái cần để “làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự Đoàn thể,
phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”.

Chí công vô tư, là làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì
Đảng, vì Tổ quốc, vì nhân dân, vì lợi ích của cách mạng. Thực hành chí công vô tư là quét
sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. “phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên
hạ (tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc). Chủ nghĩa cá nhân chỉ biết đến
mình, muốn “mọi người vì mình”. Nó là giặc nội xâm, còn nguy hiểm hơn cả giặc ngoại
xâm. Hồ Chí Minh viết: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ
đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi,
nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”9. Hồ Chí Minh cũng
phân biệt lợi ích cá nhân và chủ nghĩa cá nhân: “Chí công vô tư là tính tốt có thể gồm 5
điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính,

8
Hồ Chí Minh (30/5/1949), Thế nào là Cần, truy cập từ: https://mntanhung.hcm.edu.vn/hoc-tap-theo-chu-tich-ho-
chi-minh/nho-loi-bac-day-ngay-305-troi-co-bon-mua-xuan-ha-thu-dong-dat-co-bon-phuong-
don/ctmb/88739/483514
9
(09/09/2022), Quan điểm của Hồ Chí Minh về những chuẩn mực đạo đức cách mạng, truy cập từ:
https://hocluat.vn/quan-diem-cua-ho-chi-minh-ve-nhung-chuan-muc-dao-duc-cach-
mang/#:~:text=Theo%20H%E1%BB%93%20Ch%C3%AD%20Minh%20nh%E1%BB%AFng,t%E1%BA%BF%20tr
ong%20s%C3%A1ng%2C%20thu%E1%BB%B7%20chung.,
10
chí công vô tư là để vững vàng qua mọi thử thách: Giàu sang không quyến rũ, nghèo khó
không thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục.”10

1.2.3. Thương yêu con người, sống có tình, có nghĩa

Từ xa xưa, truyền thống “thương người như thể thương thân” đã là một truyền thống tốt
đẹp của dân tộc ta. Kế thừa truyền thống đó, kết hợp với chủ nghĩa nhân đạo cộng sản, tiếp
thu tinh thần nhân văn của nhân loại qua nhiều thập niên, cùng với những trải nghiệm riêng
của bản thân, Hồ Chí Minh đã xác định tình thương yêu con người là một trong những
phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất, làm nên giá trị vô giá về nhân cách, phẩm giá, chuẩn mực
đạo đức Hồ Chí Minh.

Vì vậy, theo Hồ Chí Minh, người cách mạng phải là người giàu tình cảm, có tình
cảm cách mạng mới đi làm cách mạng. Vì yêu thương nhân dân, yêu thương con người mà
người cách mạng sẵn sàng không màng tới lợi ích cá nhân, chấp nhận mọi gian khổ, nguy
hiểm vì mục tiêu cao cả: độc lập dân tộc, tự do hạnh phúc của nhân dân.

Tình yêu thương con người là tình cảm nhân ái sâu sắc, không chỉ dành cho những
người nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột mà không phân biệt màu da, dân tộc. Người cho rằng,
không có tình yêu thương như vậy thì không thể làm cách mạng.

Hồ Chí Minh là một tấm gương về tình yêu thương con người. Phẩm chất này là
động lực để Người ra đi tìm đường cứu nước từ hai bàn tay trắng, cống hiến cả cuộc đời vì
cách mạng, vì nước, vì dân. Những hành động thể hiện tình yêu thương nhân dân của Người
đã trở nên hết sức quen thuộc với đồng bào cả nước. Từ việc về thăm nông dân, ra ruộng,
hỏi han và gặt lúa với bà con; đến việc xuống công xưởng, nhà máy; ra chiến trường thăm
bộ đội ngay tại trận địa pháo; xuống tận bếp an hỏi thăm bộ đội ăn có no không,... Những

10
(09/09/2022), Quan điểm của Hồ Chí Minh về những chuẩn mực đạo đức cách mạng, truy cập từ:
https://hocluat.vn/quan-diem-cua-ho-chi-minh-ve-nhung-chuan-muc-dao-duc-cach-
mang/#:~:text=Theo%20H%E1%BB%93%20Ch%C3%AD%20Minh%20nh%E1%BB%AFng,t%E1%BA%BF%20tr
ong%20s%C3%A1ng%2C%20thu%E1%BB%B7%20chung.,
11
mẩu truyện nhỏ được truyền tai, ghi chép đến ngày nay là một minh chứng cho phẩm chất
cao đẹp của Người.

Ngày nay, trong bối cảnh đất nước đã giành được độc lập, tự do, trong quá trình đổi
mới tích cực, hội nhập quốc tế sâu rộng thì tình yêu thương con người trong tư tưởng Hồ
Chí Minh lại ngày càng được đề cao và bức thiết.

1.2.4. Có tinh thần quốc tế trong sáng

Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức cộng
sản chủ nghĩa. Tư tưởng này xuất phát từ bản chất của giai cấp công nhân, nhằm vào mối
quan hệ rộng lớn vượt qua khỏi giới hạn quốc gia - dân tộc.

Nội dung của chủ nghĩa quốc tế trong tư tưởng Hồ Chí Minh là sự tôn trọng, hiểu
biết, thương yêu và đoàn kết với giai cấp vô sản toàn thế giới, với các dân tộc bị áp bức,
với tất cả các dân tộc và nhân dân các nước, với những người tiến bộ trên toàn cầu, chống
lại mọi sự chia rẽ, thù hằn, bất bình đẳng và phân biệt chủng tộc, chống lại chủ nghĩa dân
tộc hẹp hòi, bất bình đẳng và phân biệt chủng tộc; chống lại chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, biệt
lập và chủ nghĩa bành trướng bá quyền.

Câu nói trên khẳng định tư tưởng hợp tác quốc tế của Hồ Chí Minh. Trong suốt cuộc
đời cách mạng của mình. Người luôn đề cao tinh thần độc lập, tự chủ, tự cường, đồng thời
cũng kêu gọi tinh thần đoàn kết quốc tế, ra sức ủng hộ và giúp đỡ các phong trào cách
mạng của các dân tộc trên thế giới chống lại chủ nghĩa thực dân, đấu tranh vì một chủ nghĩa
dân chủ, hoà bình và tiến bộ.

Hồ Chí Minh đã dày công xây đắp tinh thần đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân Việt
Nam và nhân dân thế giới, tạo ra một kiểu quan hệ quốc tế mới, đối thoại thay cho đối đầu,
kiến tạo nền văn hoá hoà bình cho nhân loại, đó là di sản thời đại vô giá của Người về hoà
bình, hữu nghị, hợp tác phát triển giữa các dân tộc.

12
 1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những nguyên tắc xây dựng đạo đức cách
mạng.

Đạo đức, hiểu một cách tổng quát là toàn bộ những chuẩn mực, quy tắc, quan niệm
về các giá trị thiện,ác, lương tâm, trách nhiệm, danh dự, hạnh phúc, công bằng... được xã
hội thừa nhận, quy định hành vi, quan hệ giữa con người với nhau và giữa con người với
xã hội.

Đạo đức là yếu tố cơ bản của nhân cách tạo nên giá trị con người. Xuất phát từ bản
chất, con người luôn có khát vọng vươn tới chân, thiện, mỹ nhằm hoàn thiện bản thân. Để
vươn tới sự hoàn thiện đó, trước hết con người phải tự tu dưỡng hoàn thiện mình về đạo
đức. Do vậy đạo đức là yếu tố cơ bản của nhân cách tạo nên giá trị con người.

Đạo đức vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp cách mạng. Đạo đức là một
hình thái ý thức xã hội, nó góp phần điều chỉnh hành vi của con người một cách tự giác
thông qua các chuẩn mực nhất định. đạo đức là một trong những vấn đề được Hồ Chí Minh
quan tâm hàng đầu trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam, người coi nó vừa là mục tiêu của
sự nghiệp cách mạng, vừa là động lực đưa sự nghiệp cách mạng đến thắng lợi.

1.3.1. Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức

Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, Hồ Chí Minh luôn luôn nêu gương
sáng về đạo đức, Người nói ít làm nhiều, có nhiều vấn đề về đạo đức Người làm mà
không nói, phải đi sâu nghiên cứu hành vi đạo đức của Người mới thấy được bản
chất sâu xa của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.
Đối với cán bộ đảng viên Hồ Chí Minh nêu: “Trước mặt quần chúng không
phải ta cứ viết lên trán hai chữ cộng sản mà được họ yêu mến. Quần chúng chỉ yêu
mến những người có tư cách, đạo đức muốn hướng dẫn nhân dân mình phải làm
mực thước cho người ta bắt trước”11. Qua câu nói trên cho ta thấy Chủ tịch Hồ Chí
Minh muốn nhắc nhở cán bộ, đảng viên về việc này trong thời điểm Đảng ta đang

11
Báo Quân Khu 4 (2019), Lời dạy Bác Hồ, truy cập từ: http://baoquankhu4.com.vn/loi-bac-ho-day/-truoc-mat-
quan-chung-khong-phai-ta-cu-viet-len-tran-chu-con.html , 25/10/2022
13
tập trung lãnh đạo xây dựng, củng cố, phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng
yêu cầu đòi hỏi của công cuộc kháng chiến, kiến quốc chống thực dân Pháp xâm
lược, giải phóng dân tộc. Bên cạnh đó, Người còn yêu cầu cán bộ, đảng viên, tổ chức
đảng phải luôn tự phê bình, nhận rõ những yếu kém, khuyết điểm về đạo đức, quan
hệ quần chúng và hậu quả nguy hại từ những yếu kém, khuyết điểm đó.
Trong cuốn đường cách mệnh, khi nói về tư cách người cách mệnh Hồ Chí
Minh viết: “Nói thì phải làm” “Có lòng bày vẽ cho người” hay trong tác phẩm nâng
cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân, Hồ Chí Minh yêu cầu Đảng
cần thực hiện “Đảng viên đi trước, làng nước theo sau”12 . Theo quan điểm của Bác,
Bác muốn hướng tới việc cán bộ Đảng viên đi đâu làm gì thì quần chúng nhân dân
đi theo làm theo. Và để nhân dân làm theo, để nhân dân phục tùng thì cán bộ Đảng
viên phải thực sự gương mẫu trong công việc, trong đạo đức lối sống, trong tác
phong hàng ngày, tiên phong trong suy nghĩ và hành động, dù ở hoàn cảnh thuận lợi
hay khó khăn thì cán bộ Đảng viên cũng phải là đầu sóng, ngọn gió, chia ngọt sẻ bùi
với quần chúng nhân dân. Luận điểm ấy đã khẳng định rất rõ vấn đề nêu gương có
tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống đạo đức, nhất là đối với trách nhiệm của cán
bộ, đảng viên.
Những tấm gương về đạo đức phải được hiểu theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp,
có tấm gương chung và riêng, lớn nhỏ, xa gần. Một nền đạo đức mới chỉ được xây
dựng trên một nền rộng lớn, vững chắc, những phẩm chất chuẩn mực đạo đức đã trở
thành hành vi đạo đức hàng ngày phổ biến trong toàn xã hội mà những tấm gương
đạo đức của những người tiêu biểu, những người tốt việc tốt có ý nghĩa thúc đẩy cho
quá trình đó.

Tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh là tấm gương chung cho cả dân tộc, cho
các thế hệ mai mãi về sau. Nhưng còn nhiều tấm gương của các vị anh hùng, chiến

12
Hồ Chí Minh (2000), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 12
14
sỹ thi đua nhứng tấm gương của những người tiêu biểu cho từng ngành, từng cấp,
những tấm gương “Người tốt việc tốt” rất gần gũi trong đời thường có ở mọi lúc mọi
nơi mà chúng ta không thể coi thường. Về vấn đề này Người đã nói: “Người tốt, việc
tốt nhiều lắm ở đâu cũng có. Ngành nào, giới nào, địa phương nào, lứa tuổi nào
cũng có”13. Với thực tế xã hội hiện tại, chúng ta cũng có thể bắt gặp được những
hành động và việc làm tốt của nhiều người, chẳng hạn như việc cả nước chung tay
ủng hộ bà con miền Trung bị lũ lụt, các bạn sinh viên khóa trước làm tình nguyện
viên hướng dẫn các bạn Tân sinh viên đăng ký nhập học…

1.3.2. Xây đi đôi với chống

Theo Hồ Chí Minh trong đời sống hàng ngày cái tốt, cái xấu, đạo đức, phi đạo đức
luôn luôn đan xen lẫn nhau. Chính vì vậy vừa phải xây dựng đạo đức mới, vừa phải
chống cái phi đạo đức.

Muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích cho xây. Cũng vì vậy Hồ Chí
Minh căn dặn toàn Đảng: “Phải cương quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân nâng cao
đạo đức cách mạng bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và
kỷ luật”14. Theo Hồ Chí Minh, những người sa vào, mang nặng chủ nghĩa cá nhân
là những người chỉ biết và luôn đặt lợi ích riêng của mình, của gia đình mình lên
trên, lên trước lợi ích chung của dân tộc; việc gì cũng chỉ lo cho lợi ích của riêng
mình, không quan tâm đến lợi ích chung của tập thể, miễn là mình béo, mặc thiên
hạ gầy, miễn mình vui mặc thiên hạ buồn,v.v.. cho nên chừng nào còn những người
cá nhân chủ nghĩa, nhất là bộ phận đó lại là những cán bộ, đảng viên, lãnh đạo, quản
lý tại các địa phương, cơ quan, đơn vị thì chừng đó cách mạng còn gặp rất nhiều khó
khăn. Đó chính là sự nguy hiểm tiềm tàng làm cho Đảng mất dần tính cách mạng,

13
Hồ Chí Minh (2000), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 12
14
Tuyên giáo tạp chí của ban truyền thông trung ương (2019), Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng,
https://tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/phai-kien-quyet-quet-sach-chu-nghia-ca-nhan-nang-cao-
dao-duc-cach-mang-118446, 25/10/2022
15
tính trí tuệ, tính đạo đức, tính nhân dân, làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng
và chế độ.
Việc xây dựng đạo đức mới trước hết phải được tiến hành bằng việc giáo dục
những phẩm chất, chuẩn mực đạo đức từ trong gia đình, nhà trường, xã hội nhất là
trong những tập thể gắn với hoạt động mỗi người. Vấn đề quan trọng trong việc giáo
dục đạo đức là phải khơi dạy ý thức đạo đức lành mạnh ở mọi người để mọi người
tự giác nhận thức được trách nhiệm đạo đức của mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nói, cảm nhận thấy sâu sắc việc trau dồi đạo đức cách mạng là việc làm “Sung sướng
vẻ vang nhất trong đời này”15 tiếp nhận sự giáo dục đạo đức là vấn đề nhất thiết
không thể thiếu được, nhưng sự tự giáo dục, tự trau dồi đạo đức ở mỗi người còn
quan trọng hơn nhiều đó cũng chính là điều mà Hồ Chí Minh nói về niềm vui của
việc trau dồi đạo đức phải trở thành phổ biến trong xã hội.
Khi xây dựng, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức mới phải gắn liền chống lại cái xấu, cái
sai, cái vô đạo đức thường diễn ra hàng ngày.

Để xây và chống có kết quả để tạo thành phong trào quần chúng rộng rãi. Muốn
xây dựng đạo đức mới, chung quy lại phải chống cho được chủ nghĩa cá nhân. Trong
tác phẩm: Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân được công bố
vào ngày 3/2/1969, nhân kỷ niệm lần thứ 39 ngày thành lập Đảng cộng sản Việt Nam
đã mang ý nghĩa xây đi đôi với chống. Muốn nêu cao đạo đức cách mạng phải quét
sạch chủ nghĩa cá nhân.

1.3.3. Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời

Theo Hồ Chí Minh, Người đã nhiều lần chỉ rõ: Mỗi con người phải thường; xuyên
chăm lo tu dưỡng đạo đức như việc rửa mặt hàng ngày đấy cũng là công việc phải
kiên trì bền bỉ suốt đời, không người nào có thể chủ quan tự mãn. Theo Người: “Đạo

15
Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 11, trang 600-612
16
đức cách mạng không phải trên trời xa xuống. Nó do đấu tranh rèn luyện bền bỉ
hàng ngày mà phát triển củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng
luyện càng trong”16. Như vậy, nếu không thường xuyên rèn luyện thì lúc khó khăn
có thể vượt qua, có công với cách mạng, nhưng đến khi an nhàn lại xa vào chủ nghĩa
cán nhân trở thành con người ngăn cản cách mạng, cho dân, cho nước. Cũng chính
vì lẽ đó mà tu dưỡng đạo đức phải gắn với thực tiễn bền bỉ trong mọi lúc mọi nơi,
mọi hoàn cảnh, có như vậy mới phân biệt được đạo đức mới khác với đạo đức cũ.
Theo quan điểm của Hồ Chí Minh thì mỗi con người đều có cái tốt, cái xấu
vấn đề là không tự lừa dối mình mà nhìn thẳng vào mình thấy rõ cái tốt, cái thiện để
phát huy, thấy cái xấu, cái ác để khắc phục. Vì vậy việc tu dưỡng rèn luyện phải
được thực hiện trong hoạt động thực tiễn. Hồ Chí Minh là một tấm gương suốt đời
tự rèn luyện và trở thành tấm gương tuyệt vời về con người mới. Những đức tính
quý báu của người không phải là bẩm sinh có được mà do quá trình tu dưỡng rèn
luyện học tập, từng bước hấp thụ tinh hoa đạo đức dân tộc và nhân loại mà đã trở
thành tư tưởng bất tử.
Đây là những nhân tố cơ bản để hình thành đạo đức cách mạng của người Việt
Nam trong thời đại mới, nhân tố quyết định thắng lợi sự nghiệp đổi mới do Đảng ta
khởi xướng và lãnh đạo.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức luôn luôn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn
hết sức sâu sắc, là động lực, là sức mạnh thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong
suốt 78 năm qua và đang tiếp tục toả sáng trên con đường xây dựng đất nước Việt
nam trong giai đoạn mới. Thực tế cuộc sống hiện nay cho thấy, việc vận dụng tư
tưởng, đạo đức, tác phong Hồ Chí Minh là hết sức cần thiết, là công việc quan trọng
để mỗi chúng ta góp sức mình vào việc xây dựng đất nước.

16
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 9
17
 Thấm nhuẫn tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, Tại hội nghị TW 6 (lần 2) khoá
VIII (tháng 2/1999) của Đảng cộng sản Việt nam đã đề ra cuộc vận động và xây
dựng chỉnh đốn Đảng. Trong đó Đảng đặc biệt chú trọng các nguyên tắc về xây dựng
đạo đức mới mà Hồ Chí Minh đã đưa ra.

Hội nghị TW6 khoá IX chỉ rõ: Cần phải tiếp tục thực hiện nghị quyết hội nghị
lần thứ II Ban chấp hành Trung ương khoá VIII về giáo dục – đào tạo và nhấn mạnh
phải nâng cao chất lượng giảng dạy các môn khoa học xã hội nhân văn, nhất là các
môn Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh. Và đặc biệt là chỉ thị số 06/CT-TW ngày
7 tháng 11 năm 2006 của Bộ Chính trị về cuộc vận động học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Để làm tốt cuộc vận động các tổ chức Đảng cần tăng cường công tác giáo dục
trong toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, đường lối chính sách của Đảng,
nhiệm vụ đạo đức của người đảng viên. Từng cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của
Đảng của nhân dân lên trên hết, phát huy dân chủ, nâng cao đạo đức cách mạng,
từng bước quét sạch chủ nghĩa cá nhân, học tập nâng cao trình độ, hoàn thành tốt
nhiệm vụ được giao.

Học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cần gắn việc học tập với giải quyết
những vấn đề thực tiễn đang đặt ra trong các cơ quan, đơn vị, nhằm phê phán những
biểu hiện tiêu cực đang diễn ra giúp cho cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức, giác
ngộ trước những lỗi lầm sai phạm, tự giác thực hành sửa chữa, đồng thời phát hiện
những nhân tố mới, những điển hình người tốt, việc tốt, những tấm gương sáng tiêu
biểu để nhân rộng, tạo nên một phong trào sống chiến đấu, lao động và học tập
theo đạo đức Hồ Chí Minh mang đầy đủ ý nghĩa thực tiễn và có sức thuyết phục.

Tóm lại, Tư Tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng là một di sản tinh thần vô
cùng quí báu của Đảng và dân tộc ta. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách

18
mạng, vấn đề đặt ra không chỉ ở chổ thừa nhận và khẳng định những giá trị thực tiễn to lớn
của tư tưởng Hồ Chí Minh, mà một điều rất quan trọng là vận dụng và phát triển những giá
trị tư tưởng đó vào sự nghiệp đó vào sự nghiệp xây dựng đội ngũ cán bộ của đất nước ta
trong giai đoạn hiện nay. Những tư liệu gốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh hiện lưu giữ tại Bảo
tàng Cách mạng Việt Nam là những di sản vật chất quí báu để góp phần nghiên cứu tư
tưởng của Người.

2. Liên hệ đến thực tiễn sinh viên học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh
hiện nay

2.1. Xây dựng đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, từ bài giảng đầu tiên trong tác phẩm Đường
Kách mệnh (năm 1927) đến bản Di chúc cuối cùng (hoàn chỉnh vào tháng 5/1969), Chủ
tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến vấn đề đạo đức và việc tu dưỡng đạo đức, coi đạo
đức là “cái gốc” của người cách mạng. Đạo đức cách mạng trong tư tưởng của Hồ Chí
Minh luôn có sự nhất quán và tính logic cao về tinh thần cách mạng cũng như phương pháp
tư duy, nhất là phương pháp tư duy khoa học, tư duy biện chứng của chủ nghĩa Mác –
Lênin. Trên cơ sở truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, chắt lọc tinh hoa đạo đức của
nhân loại, Người còn phát triển và sáng tạo những giá trị tư tưởng đạo đức mới phù hợp
với điều kiện Việt Nam.

Thứ nhất, đạo đức là gốc, nền tảng của người cách mạng. Đối với người cách mạng,
đạo đức có một vai trò vô cùng quan trọng, Người chỉ rõ: “Cũng như sông thì có nguồn
mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo.
Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh
đạo được Nhân dân”17. Với cán bộ, đảng viên càng phải yêu cầu cao về đạo đức, bởi: “Làm
cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó
cũng là nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có

17
Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 5
19
mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng
làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”18.

Như vậy, tiêu chuẩn đầu tiên của người cán bộ là phẩm chất đạo đức: “Đạo đức là
gốc”, người cán bộ phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức mới có thể trở thành
người cán bộ chân chính, “mọi việc thành hay là bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần
đạo đức cách mạng, hay là không”.19

Trong bài “Đạo đức cách mạng” năm 1958, Hồ Chí Minh khái quát: “Nói tóm tắt
thì đạo đức cách mạng là: quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng, đó là
điều chủ chốt nhất. Ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt
đường lối, chính sách của Đảng. Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên,
lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì
dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc. Ra sức học tập chủ nghĩa Mác –
Lênin, luôn dùng tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của
mình và cùng đồng chí mình tiến bộ”.20

Rõ ràng, đạo đức là động lực to lớn giúp người cách mạng vượt qua mọi khó khăn,
thử thách, hiểm nguy. Nhận thức đúng đắn vị trí, ý nghĩa và tầm quan trọng của đạo đức
đối với người cách mạng cho nên ngay từ đầu cũng như trong suốt toàn bộ sự nghiệp cách
mạng của dân tộc, Hồ Chí Minh đã rất quan tâm, coi trọng xây dựng đạo đức mới – đạo
đức cách mạng cho cán bộ Đảng viên và nhân dân ta.

Thứ hai, đạo đức cách mạng được thể hiện ở các phẩm chất: trung với nước, hiếu với
dân; yêu thương con người; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; tinh thần quốc tế trong
sáng. Những phẩm chất đó có mối quan hệ tác động qua lại biện chứng với nhau, thiếu một
phẩm chất thì người cán bộ Đảng viên không thể làm tròn nhiệm vụ do Đảng, Nhân dân và
cách mạng giao phó.

18
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 9
19
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 9
20
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 9
20
 Vấn đề đạo đức cách mạng và giáo dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ Đảng
viên được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập tới trong nhiều tác phẩm quan trọng. Trong thời
kỳ mở đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, “vừa kháng chiến vừa kiến quốc”, vào
năm 1947, Người viết tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” và “Đời sống mới”. Sau đó, vào
năm 1949, Người viết tác phẩm “Cần kiệm liêm chính” và “Dân vận”, nêu bật yêu cầu đạo
đức trong tiêu chuẩn cán bộ. Hơn mười năm sau, kể từ khi viết “Sửa đổi lối làm việc” và
“Đời sống mới”, vào năm 1958, Người viết tác phẩm “Đạo đức cách mạng”.

Cho đến cuối đời, vào năm 1969, Người viết “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét
sạch chủ nghĩa cá nhân” và “Di chúc”, lại một lần nữa, Người đặt lên hàng đầu đạo đức
cách mạng, theo đó, phải ra sức quét sạch “giặc nội xâm” là chủ nghĩa cá nhân – kẻ thù
nguy hiểm nhất, ẩn nấp trong lòng mỗi người. Người đã đi sâu, cụ thể hóa các tiêu chuẩn
về đạo đức cách mạng, đó là:

Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân: đây là phẩm chất, chuẩn mực có ý
nghĩa quan trọng hàng đầu của người cách mạng, là tiêu chuẩn để xem xét, đánh giá đạo
đức của con người, của mỗi chiến sĩ cách mạng. Người nhấn mạnh: “Người cán bộ phải
có đạo đức cách mạng. Phải giữ đạo đức cách mạng mới là người cán bộ cách mạng chân
chính. Đạo đức cách mạng có thể nói tóm tắt là: nhận rõ phải trái, giữ vững lập trường.
Tận trung với nước. Tận hiếu với dân”21.

“Trung với nước”, “hiếu với dân” được coi là nội dung cơ bản nhất, bao trùm nhất
trong tư tưởng đạo đức cách mạng của Người, thể hiện mối quan hệ giữa con người với Tổ
quốc và Nhân dân. “Trung với nước” là trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước
của dân tộc, phải đặt lợi ích của cách mạng, của Tổ quốc lên trên hết, trước hết và quyết
tâm đấu tranh cho sự phồn vinh của đất nước, đem lại ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Do
đó, theo Hồ Chí Minh, “trung với nước” cũng là “trung với Đảng”, trung thành với mục
tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, với sự nghiệp cách mạng của dân tộc do Đảng lãnh
đạo, đó là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

21
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 9
21
 “Hiếu với dân” – theo Hồ Chí Minh là phải tôn trọng, yêu kính Nhân dân, gắn bó máu
thịt với nhân dân, khẳng định sức mạnh to lớn của nhân dân và phải coi dân là gốc, nền
tảng của sự nghiệp cách mạng. Vì “dân” trong quan niệm của Hồ Chí Minh, dân phải gắn
liền với nước, dân là chủ của đất nước, dân có quyền quyết định vận mệnh quốc gia, “bao
nhiêu quyền hành, lực lượng đều thuộc về dân”. Vì vậy, hiếu với dân là phải một lòng, một
dạ “phụng sự nhân dân. Nghĩa là làm đầy tớ cho dân”22. Ở Người, lý luận luôn gắn chặt
với thực tiễn, lời nói luôn đi đôi với việc làm. Cuộc đời của Người là minh chứng sinh
động về tư tưởng tận trung với nước, tận hiếu với dân.

Yêu thương con người: nếu như trung với nước, hiếu với dân là phẩm chất của mỗi
con người – công dân đối với Tổ quốc, đối với nhân dân, thì yêu thương con người là trách
nhiệm của mỗi con người đối với con người. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng đây là phẩm
chất cao đẹp nhất của con người. Yêu thương con người trước hết là tình cảm dành cho
những người bị áp bức, bóc lột, những người cùng khổ. Yêu thương con người còn được
thể hiện trong mối quan hệ hằng ngày với những người đồng chí xung quanh, trong cuộc
sống bình thường. Phải luôn nghiêm khắc với bản thân, nhưng rộng rãi độ lượng với người
khác. Mang tình yêu thương chia sẽ lan rộng ra xã hội, từ đó truyền cảm hứng và xây dựng
một môi trường sông, một xã hội tốt đẹp tràn ngập tình yêu thương. Yêu thương con người
luôn luôn gắn với niềm tin vào con người, tin vào lương tri, lòng dũng cảm, cũng như tin
vào sức sáng tạo của họ trong hành trình con người tự giải phóng chính mình, để con người
làm chủ xã hội, làm chủ bản thân mình, làm chủ cuộc đời và tiến xa hơn là làm chủ đất
nước.

Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư: có thể nói đây chính là phẩm chất trung tâm
của đạo đức cách mạng trong tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh. Người chỉ rõ: “Trời có
bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc. Người có bốn
đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính. Thiếu một mùa, thì không thành trời. Thiếu một phương, thì
không thành đất. Thiếu một đức, thì không thành người”23.

22
Hồ Chí Minh (2000), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 12
23
Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 5
22
 Theo Hồ Chí Minh, “cần” là phải lao động cần cù, siêng năng, sáng tạo, năng suất,
hiệu quả cao, không lười biếng; “kiệm” là phải tiết kiệm sức lao động, thì giờ, tài sản, tiền
bạc của dân, của nước, của bản thân mình, không xa xỉ, phô trương, hình thức…; “liêm”
là phải luôn tôn trọng giữ gìn của công, không tham địa vị, tiền tài, danh vọng…; “chính”
là không tà, thẳng thắn, đúng đắn, chân thành, khiêm tốn, không tự cao, tự đại, không dối
trá, lừa lọc; việc thiện dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác dù nhỏ mấy cũng tránh. Cần, kiệm,
liêm, chính còn là thước đo trình độ văn minh, tiến bộ của một dân tộc. Theo Người: “Một
dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một
dân tộc văn minh tiến bộ”24.

“Chí công vô tư” là đặt lợi ích của Đảng, của cách mạng, của Tổ quốc và của Nhân
dân lên trên lợi ích của bản thân; lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ.
Cho nên, thực hành chí công vô tư cũng có nghĩa là kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân,
nâng cao đạo đức cách mạng. Trước lúc đi xa, trong bản Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn
dân và toàn quân ta, Người vẫn căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên
và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thực sự cần, kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, người
đầy tớ thật trung thành của Nhân dân”25.

Như vậy, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư có mối quan hệ mật thiết, khăng khít
với nhau, tạo nên sự thống nhất trong phẩm chất đạo đức của người cách mạng. Đây là
phẩm chất được Người đề cập nhiều nhất, thường xuyên nhất với một nội dung mới rất
cách mạng mà vẫn giữ được nền tảng của các khái niệm đạo đức cũ rất quen thuộc với mọi
người. Về thực chất, chí công vô tư là nối tiếp cần, kiệm, liêm, chính. Cần, kiệm, liêm,
chính sẽ dẫn đến chí công vô tư và ngược lại. Người cho rằng những cán bộ Đảng viên có
đầy đủ đức tính nêu trên sẽ đứng vững trước mọi thử thách. Vì phải gạt bỏ hết chủ nghĩa
cá nhân mới có thể toàn tâm toàn lực phục vụ nhân dân, mới đủ vững trước mọi khó khăn
thử thách mà bảo vệ và xây dựng tổ quốc.

24
Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 15
25
Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 15
23
 Tinh thần quốc tế trong sáng: tinh thần quốc tế trong sáng trong tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh được bắt nguồn từ bản chất quốc tế của giai cấp công nhân và tính ưu việt của
chế độ xã hội chủ nghĩa, là một phẩm chất quan trọng trong tư tưởng đạo đức của Người.
Hồ Chí Minh coi cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới,
cho nên theo Người:“Ai làm cách mệnh trong thế giới đều là đồng chí của dân An Nam
cả. Đã là đồng chí, thì sung sướng cực khổ phải có nhau”26. Đó là cơ sở bền vững để xây
dựng tình cảm cách mạng trong sáng, thuỷ chung giữa các dân tộc bị áp bức và nhân dân
lao động trên thế giới trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung, vì nền độc lập của mỗi
quốc gia dân tộc và quyền tự do, hạnh phúc của mỗi con người.

Tinh thần quốc tế trong sáng phải được thể hiện trong việc kết hợp chặt chẽ giữa
chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế vô sản, gắn mục tiêu cách mạng của
mỗi nước với mục tiêu chung của thời đại: hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã
hội. Nhận thức rõ điều đó nên trong quá trình tìm đường cứu nước cũng như sau này trở
thành lãnh tụ của dân tộc Việt Nam, Hồ Chí Minh luôn coi trọng việc giáo dục chủ nghĩa
quốc tế vô sản cho Nhân dân ta. Người nhắc nhở: “Tinh thần yêu nước chân chính khác
với tinh thần “vị quốc” của bọn đế quốc phản động. Nó là một bộ phận của tinh thần quốc
tế”27. Có thể nói, từ rất sớm, Người đã chủ trương quan hệ với các quốc gia dân tộc và các
tổ chức trên thế giới để thêm bạn, bớt thù. Quan điểm dân tộc đã được thổi vào thời đại, đã
vượt qua biên giới quốc gia, hướng tới mục tiêu độc lập, dân chủ, hòa bình, hữu nghị và
hợp tác.

2.2. Giải pháp cần thực hiện để sinh viên học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức
Hồ Chí Minh ngày càng tốt hơn.

Trong bối cảnh hiện nay, thế giới đang trải qua những biến động to lớn, tiếp tục có
những diễn biến vô cùng phức tạp, khó lường, khó dự báo. Thế hệ thanh niên Việt Nam
hiện nay chính là lực lượng lao động chủ chốt, là những người làm chủ đất nước trong thời

26
PGS.TS. Nguyễn Cúc (09/07/2020), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng, Quản lý nhà nước, truy cập
từ: https://www.quanlynhanuoc.vn/2020/07/09/tu-tuong-ho-chi-minh-ve-dao-duc-cach-mang/
27
Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 6
24
gian tới. Để gánh vác trọng trách ấy, bên cạnh việc tích cực học tập nâng cao trình độ, trau
dồi chuyên môn, nghiệp vụ, thanh niên cần không ngừng tu dưỡng đạo đức cách mạng để
hoàn thiện nhân cách. Đó cũng chính là nguyên tắc xây dựng đạo đức mới của Chủ tịch Hồ
Chí Minh, với nội dung cơ bản cần tu dưỡng là biết sống có lý tưởng, có thái độ chính trị
đúng đắn và thực hành những chuẩn mực đạo đức của con người Việt Nam mới.

2.2.1. Giải pháp để không ngừng phát huy việc sinh viên học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh hiện nay.

2.2.1.1. Thanh niên cần xác định rõ những nội dung tu dưỡng, rèn
luyện đạo đức trong tình hình hiện nay.

Thời gian qua, việc học tập và làm theo Bác của các tổ chức đoàn viên, sinh viên
diễn ra sôi nổi với nhiều hình thức phong phú, sinh động, đã mang lại những chuyển biến
rõ rệt trong toàn hệ thống chính trị, đặc biệt là trong công tác giáo dục tư tưởng, hình thành
đạo đức cho thanh thiếu niên. Vào dịp kỷ niệm sinh nhật Bác hằng năm. Nhiều tấm gương
tiêu biểu đã gây xúc động, có sức thuyết phục, lan tỏa lớn, truyền cảm hứng cho nhiều
người học tập và làm theo.

Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nội hàm đạo đức căn bản của thanh niên trong xã hội
mới – xã hội chủ nghĩa chính là đạo đức cách mạng. Thanh niên phải luôn đề phòng, để
tránh không rơi vào “chủ nghĩa cá nhân”; “chủ nghĩa cá nhân” sẽ đẻ ra hàng trăm thứ
bệnh nguy hiểm, như: quan liêu, mệnh lệnh, bè phái, chủ quan, tham ô, lãng phí, tham
danh, trục lợi, thích địa vị, quyền hành, coi thường tập thể, tự cao tự đại, độc đoán chuyên
quyền. Đó “là một thứ rất gian giảo, xảo quyệt; nó khéo dỗ dành người ta đi xuống
dốc”28. Tựu chung lại, theo tư tưởng của Người, đạo đức cách mạng của thanh niên được
thể hiện ở các chuẩn mực khái quát sau: “Trung với nước, hiếu với dân; Yêu thương
con người, sống có nghĩa, có tình; Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; Tinh thần
quốc tế trong sáng”29. Các chuẩn mực đạo đức trên có mối quan hệ biện chứng, tác động

28
Trích tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, Hồ Chí Minh
29
Trích tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, Hồ Chí Minh
25
lẫn nhau trong suốt quá trình rèn luyện của mỗi thanh niên. Yêu cầu khách quan đòi hỏi
mọi thanh niên phải tu dưỡng, rèn luyện toàn diện các chuẩn mực đạo đức cách mạng,
không được coi nhẹ chuẩn mực nào.

Từ nhiều năm qua, để cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của
Nhà nước trong công tác chăm lo, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn
hóa cho thanh niên, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã triển khai
nhiều văn bản chỉ đạo với nhiều nhóm giải pháp đồng bộ và toàn diện. Trong đó, việc xây
dựng các tiêu chí, chuẩn mực đạo đức của thanh niên Việt Nam thời kỳ mới được đặc biệt
quan tâm. Mỗi khi thanh niên, sinh viên tích cực nêu cao trách nhiệm, trung thực, nói đi
đôi với làm, đồng thời tuyên truyền tinh thần đó cho xã hội, đặc biệt là đối với thiếu niên,
nhi đồng, càng có ý nghĩa lớn lao, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ.

Trong công tác, sinh hoạt, cuộc sống đời thường, hội viên, sinh viên cần:

Thứ nhất, có tinh thần yêu nước, sẵn sàng cống hiến, hy sinh vì sự phát triển phồn
thịnh của đất nước, vì hạnh phúc của nhân dân.

Thứ hai, luôn vững niền tin, sắt son với mục tiêu độc lập dân tộc, gắn liền với chủ
nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta đã lựa chọn.

Thứ ba, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.

Thứ tư, luôn có nhận thức và thái độ chính trị đúng đắn, quan tâm đến các vấn đề
chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước.

Thứ năm, luôn hướng tới những giá trị nhân văn cao cả trong cuộc sống, rèn luyện
cho mình lối sống trong sạch, giản dị, lương thiện, thủy chung, biết thương yêu, chia sẻ,
kính trên, nhường dưới.

Thứ sáu, luôn sống hướng thiện,ham học hỏi, ham hiểu biết, sống có nghĩa, có tình;
không tham lam, kiêu ngạo, chạy theo danh lợi.

26
 Thứ bảy, trung thực, dũng cảm, trách nhiệm, nói đi đôi với làm.

Thứ tám, khi tiếp xúc, làm việc với nhân dân và thanh thiếu nhi phải cầu thị và chuẩn
mực.

Thứ chín, có tinh thần quốc tế trong sáng, cao cả.

Thứ mười, tích cực đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân; phê phán những thói hư, tật
xấu; thường xuyên tự phê bình và phê bình… để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.

Nhận diện rõ những nội hàm đạo đức nêu trên, gắn với việc học tập và làm theo tấm
gương mẫu mực về tu dưỡng đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất là quan điểm của
Người về “Cần – Kiệm – Liêm – Chính – Chí công vô tư”30 giúp mỗi thanh niên Việt Nam
xác định được mục tiêu, khung giá trị đạo đức mà mình cần hướng tới, từ đó có kế hoạch,
phương pháp và cách thức rèn luyện, tu dưỡng phù hợp.

2.2.1.2. Thanh niên nhận thức rõ tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cần
được tiến hành thường xuyên, liên tục, suốt cả cuộc đời

Trong tình hình hiện nay, do tác động của toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và mặt trái
của kinh tế thị trường, còn một bộ phận thanh niên đang mải mê theo đuổi những giá trị
vật chất thấp kém, tầm thường mà quên đi trách nhiệm, nghĩa vụ lớn lao của mình đối với
Tổ quốc, với non sông đất nước. Thói quen đua đòi, hưởng thụ, chạy theo những thói hư
tật xấu, những tệ nạn xã hội và cả “những tấm gương xấu”; sa vào lối sống ảo, cuồng thần
tượng; sống thiếu lý tưởng, không có niềm tin, không có sự định hướng một cách đúng
đắn. Vì vậy, việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh là hết sức cần
thiết và quan trọng, đòi hỏi thanh niên luôn phải đấu tranh, rèn luyện đạo đức bền bỉ, hàng
ngày.

Hoạt động tự học tập, bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng mang tính chủ thể
rất cao của mỗi thanh niên. Do đó, thanh niên cần hình thành nhu cầu hoàn thiện bản thân

30
Trích tác phẩm “Cần Kiệm Liêm Chính Chí Công Vô Tư”, Hồ Chí Minh
27
và thường xuyên bồi dưỡng năng lực tự tu dưỡng, tự rèn luyện đạo đức cách mạng. Khi
thanh niên thường xuyên tự rèn luyện, tu dưỡng đạo đức và tạo ra được nhu cầu tự thân thì
thanh niên sẽ có tính tự giác rất cao trong việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương
đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh.

Mỗi thanh niên phải luôn có tinh thần cầu thị, luôn nghiêm khắc trong tự phê bình,
tích cực sửa chữa những sai lầm, khuyết điểm của mình. Sự cầu thị của thanh niên cần biểu
hiện ở thái độ nghiêm túc lắng nghe ý kiến của bạn bè, đồng chí, anh em, của tập thể, cơ
quan, đơn vị… về bản thân mình để kịp thời điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp.
Thanh niên phải luôn tích cực, chủ động trong kiểm tra nhận thức thái độ, hành vi hàng
ngày của mình trên cơ sở của tự phê bình để thấy rõ được những ưu, khuyết điểm so với
chuẩn mực đạo đức cách mạng; ý chí phấn đấu vươn lên, phát huy ưu điểm, sửa chữa
khuyết điểm để không ngừng hoàn thiện mình. Có như vậy, việc tu dưỡng, rèn luyện đạo
đức của thanh niên theo tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh mới đạt
được mục tiêu đề ra.

2.2.1.3. Mỗi đoàn viên, thanh niên gắn việc tu dưỡng, rèn luyện đạo
đức với thực tiễn hoạt động học tập, lao động, công tác, trong các mối quan hệ của
bản thân

Mỗi đoàn viên, hội viên, thanh niên, sinh viên cần xác định rõ trách nhiệm của mình
đối với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân; sẵn sàng xung phong cống hiến, hy sinh vì sự
nghiệp chung của đất nước:

Thứ nhất, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Chúng ta không một phút
nào được quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn toàn độc lập, cho
chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên toàn thế giới".

Thứ hai, "Nhiệm vụ của thanh niên không phải là hỏi nước nhà đã cho mình những
gì. Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình phải làm thế nào cho ích lợi nước
nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh phấn đấu chừng nào?".

28
 Thứ ba, phải dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm. Sẵn sàng nhận nhiệm vụ
và có trách nhiệm với nhiệm vụ của mình, nỗ lực hết sức mình để hoàn thành nhiệm vụ,
không tránh né, đùn đẩy nhiệm vụ qua cho hoàn cảnh hay người khác. Sẵn sàng nhận lỗi
và gánh chịu hậu quả xấu đến với mình khi mình không hoàn thành nhiệm vụ, không đổ
thừa cho hoàn cảnh hay người khác.

2.2.2. Giải pháp để khắc phục những khuyết điểm của sinh viên khi học
tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh hiện nay.

Có thực tế là vẫn còn một số thanh niên chưa thẳng thắn nhìn nhận khuyết điểm của
bản thân để đề ra kế hoạch học tập và làm theo Bác; cũng có người e dè, ngại học tập, sợ
đăng ký nhưng khó hoàn thành nên đăng ký nội dung gì cho dễ thực hiện, dễ hoàn thành,
ngại đi vào những vấn đề khó, cần sửa đổi. Như vậy sẽ dẫn đến việc đăng ký cho có, không
tạo được sự chuyển biến lớn.

Phương pháp giáo dục thanh niên thời gian qua vẫn chủ yếu sử dụng phương pháp
truyền thống, còn lạc hậu, chậm đổi mới, chậm hiện đại hóa, chưa gắn với đời sống xã hội
và lao động nghề nghiệp, chưa phát huy tính năng động, sáng tạo và năng lực thực hành
của thanh niên…

Vẫn còn một bộ phận sinh viên không có chí hướng rõ ràng, chưa hiểu biết đầy đủ
truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc, ít quan tâm đến tình hình của đất nước,
quốc tế. Một bộ phận sinh viên “nhạt Đảng, phai Đoàn, xa chính trị”31, không có ý thức
vươn lên trong học tập và rèn luyện, có những sinh viên giảm sút niềm tin, thiếu niềm tin,
bản lĩnh non kém, thậm chí bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động tham gia vào các hoạt
động vi phạm pháp luật.

Một bộ phận sinh viên hiện đang chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt, lợi ích cá nhân
của mình. Số này chỉ quan tâm đến việc học tập chuyên môn; tập trung vào việc đi học,

31
Đại học Đảng lần thứ 11, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh “Tránh nhạt Đảng, phai Đoàn, xa chính
trị”
29
sau đó, đi làm thêm, ít quan tâm tới các vấn đề xã hội, chính trị; ít tham gia các phong trào,
các hoạt động xã hội.

Một bộ phận sinh viên còn chịu tác động ảnh hưởng của các hoạt động tuyên truyền
xuyên tạc của các thế lực thù địch; tư tưởng còn bị dao động; nhiều lúc còn mơ hồ, thiếu
kiên định, thiếu hoài bão, không tích cực tham gia các phong trào và hoạt động xã hội.

Để việc học và làm theo Bác thực sự hiệu quả, mỗi sinh viên cần thẳng thắn nhìn
nhận những hạn chế, khuyết điểm của bản thân và đăng ký để phấn đấu, quyết tâm sửa đổi.
Đối với những khiếm khuyết ảnh hưởng lớn đến công việc của tổ chức và nhân dân như
thói quan liêu, thờ ơ, vô trách nhiệm thì cần phải quyết liệt sửa chữa ngay, một số hạn chế
chưa thể khắc phục triệt để trong năm thì đặt mục tiêu năm sau phấn đấu tốt hơn năm trước.

Bên cạnh đó, cần tránh tình trạng đánh giá chung chung, nể nang, né tránh, ngại va
chạm hay làm chiếu lệ, hình thức. Những điều này đã được chỉ ra nhiều nhưng vẫn còn
diễn ra ở nhiều nơi. Để khắc phục tình trạng này, bên cạnh ý thức, trách nhiệm của các
đảng viên thì vai trò, trách nhiệm của bí thư đoàn viên là rất quan trọng. Đồng chí các hội
đoàn viên thanh niên cần tạo môi trường tốt để việc đánh giá không căng thẳng, cũng không
chỉ làm cho có, cần khuyến khích các sinh viên góp ý chân thành, thẳng thắn, không né
tránh nhằm giúp các sinh viên nhìn ra những điều chưa thực hiện tốt để kịp thời sửa chữa.
Bên cạnh đó, cũng nên động viên kịp thời những điểm tốt, tiến bộ dù nhỏ, để mỗi sinh viên
thấy được ghi nhận, khích lệ và cố gắng thực hiện tốt hơn nữa.

Không ngừng học tập, rèn luyện, thực hành đạo đức cách mạng, nêu cao tinh thần
trách nhiệm, trung thực, nói đi đôi với làm:

Thứ nhất, mỗi hội viên, sinh viên cần xây dựng lối sống trong sáng, giản dị, chân
tình.

Thứ hai, phải thật sự trung thực, trách nhiệm với chính mình, với gia đình, người
thân, bạn bè, đồng chí, với Tổ quốc và nhân dân.

Thứ ba, phải khắc phục cho được tình trạng thiếu trung thực, dối mình, dối người,
dối Đảng, dối dân.

30
 Thứ tư, phải chống lại thói Ích kỷ, tính tham lam; kiên quyết đấu tranh với thói vô
cảm, "đục nước béo cò" khi người khác gặp hoạn nạn.

Thứ năm, phải đấu tranh với tệ làm ăn chụp giật, quay cóp, học hộ, thi hộ, bằng giả,
mua bán tri thức...

Thứ sáu, đã trung thực với chính mình thì không bao giờ từ bỏ trách nhiệm của
mình.

Thứ bảy, trung thực và trách nhiệm góp phần để khắc phục suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng, trong xã hội.

Thứ tám, để làm được như vậy, trước hết phải nâng cao nhận thức về phẩm chất
trung thực, trách nhiệm trong công việc và trong cuộc sống, coi đó là đức tính cân thiết và
quý báu, là phẩm giá của mỗi người.

Mỗi đoàn viên, hội viên, thanh niên, sinh viên gắn tinh thần trách nhiệm, được tính
trung thực, nói đi đôi với làm và thực hiện các nhiệm vụ chính trị, công việc chuyên môn
của cơ quan, đơn vị, địa phương, tổ chức đoàn, hội, đội:

Thứ nhất, hội viên, sinh viên cần Chủ động học tập kiến thức, tích cực tu dưỡng đạo
đức, rèn luyện sức khỏe, có lối sống lành mạnh, không vướng vào tệ nạn xã hội, không nói
dối thầy cô, cha mẹ.

Thứ hai, không gian lận trong thi cử, làm tròn trách nhiệm của người con ngoan, trò
giỏi.

Thứ ba, tích cực vận dụng kiến thức học được từ nhà trường áp dụng vào cuộc sống
hằng ngày, vào công việc.

Tóm lại, chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách
mạng cho đoàn viên, thanh niên. Người thường xuyên động viên tuổi trẻ tu dưỡng đạo đức,
không ngừng học tập vươn lên để xứng đáng là người chủ tương lai của nước nhà.

Với tầm nhìn của một lãnh tụ thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ những điểm
mạnh, điểm yếu của thanh niên và vai trò đặc biệt quan trọng của thanh niên đối với tương

31
lai, vận mệnh của dân tộc. Thanh niên chính là lực lượng đông đảo, năng động, sáng tạo,
giàu nghị lực, khát vọng và ý chí vươn lên. Tuy nhiên, kinh nghiệm sống chưa có nhiều,
nên thường hay vấp ngã, sai lầm, Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị phải thường xuyên
chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục đạo đức cách mạng, phẩm chất và năng lực cho thanh niên.

Đối với thanh niên, việc học tập, tu dưỡng đạo đức suốt đời phải trở thành việc làm
thường xuyên, tự thân, tự giác. Hội viên, sinh viên cần chủ động, tích cực, thường xuyên
tìm hiểu, tuyên truyền tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh về tinh thần trách nhiệm, trung
thực, nói đi đôi với làm, góp phần nâng cao nhận thức và ý chí quyết tâm thực hành trong
sinh viên.

Kết quả học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh phụ thuộc
nhiều vào sự nỗ lực của thanh niên, sinh viên, có tác động to lớn đến tương lai của cá nhân
và đất nước.

32
 PHẦN KẾT LUẬN

Vấn đề đạo đức cách mạng, theo quan niệm của Hồ Chí Minh, là lĩnh vực nhạy cảm
của văn hoá và đồng thời là cái gốc của sự phát triển. Từ trong các bài nói, bài viết của Hồ
Chí Minh, nhất là từ trong cuộc sống thường nhật của Bác đều toát lên điều đó. Chủ tịch
Hồ Chí Minh là người đã sớm nhận ra sự nguy hiểm của bệnh “cá nhân”, điều đó đòi hỏi
phải làm trong sạch Đảng và làm lành mạnh đời sống đạo đức của xã hội. Hai mặt đó phải
được tiến hành song song. Phải khắc phục các nguyên nhân đẻ ra các tệ nạn tiêu cực và
càng phải khắc phục nguyên nhân đã để cho các tệ nạn tiêu cực phát triển. Trong cuộc đấu
tranh này, phải lấy việc xây dựng Đảng làm nhiệm vụ then chốt, như đã được nêu ra trong
nhiều nghị quyết của Đảng. Chúng ta càng thấm thía lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh
trong Di chúc Người Để lại cho toàn Đảng, toàn dân: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền,
mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm
liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người
lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”32 .

Học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới đất
nước do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng, bên cạnh việc xây dựng những phẩm chất
đạo đức. Trung với nước, hiếu với dân, thương người, cần kiệm liêm chính, chí công vô
tư, tinh thần quốc tế trong sáng nêu trong di sản của Người, chúng ta còn phải đấu tranh
quyết liệt chống các tệ nạn xã hội nảy sinh trong nền kinh tế thị trường đang làm phương
hại đến nền đạo đức cách mạng. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vẫn còn giữ nguyên tính
thời sự, soi sáng cho Đảng và nhân dân ta hoàn thành sự nghiệp vẻ vang, xây dựng nền đạo
đức Việt Nam ngang tầm với những yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới nguyên nhân đẻ
ra các tệ nạn tiêu cực ảnh hưởng nghiêm trọng đến chế độ.

Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng, vấn đề đặt ra không chỉ
ở chỗ thừa nhận và khẳng định những giá trị thực tiễn to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh,
mà một điều rất quan trọng là vận dụng và phát triển những giá trị tư tưởng đó vào thế hệ

32
Hồ Chí Minh (1969), Di chúc
33
sinh viên hiện nay. Lấy đó làm kim chỉ nam để sinh viên học tập, từ đó xây dựng chuẩn
mực đạo đức phù hợp với xã hội hiện nay.

34
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2021), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh (Dành cho
bậc đại học - không chuyên ngành lý luận chính trị)

2. Hồ Chí Minh (2000), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 1

3. Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 5

4. Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 6

5. Hồ Chí Minh (2002), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 9

6. Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 11

7. Hồ Chí Minh (2000), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 12

8. Hồ Chí Minh (2011), Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tập 15

9. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

10. V.I. Lênin (1977), V.I. Lênin: Toàn tập, NXB Tiến bộ, Mátxcơva, tập 41

11. Hồ Chí Minh (1947), Sửa đổi lối làm việc, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự
thật, Hà Nội.

12. Hồ Chí Minh (1969), Di chúc

13. TS. Đoàn Nam Đàn (2000), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, NXB Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.

14. Lương Thị Thúy Nga (2018), Học tập và làm theo phong cách nêu gương trong tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, Tạp chí Dân tộc

15. Lương Thị Thúy Nga (2017), Mục tiêu và con đường cách mạng Việt Nam trong
tác phẩm Đường cách mệnh Cách mệnh, Tạp chí Lý luận Chính trị
35
16. Ban biên tập Bộ Công thương Việt Nam (20/05/2022), Đẩy mạnh học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Bộ Công thương Việt Nam, truy
cập từ:
https://moit.gov.vn/tin-tuc/hoat-dong/day-manh-hoc-tap-va-lam-theo-tu-tuong-
dao-duc-phong-cach-ho-chi-minh.html
17. Ban biên tập Đảng ủy khối các cơ quan trung ương (21/10/2015), Giải pháp đẻ
tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo
chỉ thị số 03 – CT/TW của bộ chính trị, Đảng ủy khối các cơ quan trung ương, truy
cập từ:
http://dukcqtw.dcs.vn/giai-phap-de-tiep-tuc-day-manh-viec-hoc-tap-va-lam-theo-
tam-guong-dao-duc-ho-chi-minh-theo-chi-thi-so-03-cttw-cua-bo-chinh-tri-
duk2892.aspx
18. Hải Nam (06/03/2022), Nâng cao hiệu quả việc học tập và làm theo Bác Hồ
trong cán bộ, đảng viên, Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh, truy cập từ:
https://www.hcmcpv.org.vn/tin-tuc/nang-cao-hieu-qua-viec-hoc-tap-va-lam-theo-
bac-ho-trong-can-bo-dang-vien-1491891405
19. Nguyễn Thị Gấm (12/04/2010), Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới trong
tư tưởng Hồ Chí Minh, Báo Hà Giang, truy cập từ:
http://www.baohagiang.vn/hoc-tap-theo-bac/200912/nhung-nguyen-tac-xay-dung-
dao-duc-moi-trong-tu-tuong-ho-chi-minh-508882/
20. Phùng Thị Khánh Lệ (06/03/2017), Vai trò của đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ
Chí Minh, Cổng thông tin điện tử tỉnh Tuyên Quang, truy cập từ:
https://tuyenquang.gov.vn/noidung/tintuc/Pages/chi-tiet-tin
tuc.aspx?ItemID=9760&l=Tintuc&lv=56#:~:text=Theo%20H%E1%BB%93%20Ch%C3
%AD%20Minh%2C%20%C4%91%E1%BA%A1o,l%C3%A3nh%20%C4%91%E1%BA
%A1o%20%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c%20nh%C3%A2n%20d%C3%A2n.

36
21. PGS.TS. Nguyễn Cúc (09/07/2020), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng,
Quản lý nhà nước, truy cập từ:
https://www.quanlynhanuoc.vn/2020/07/09/tu-tuong-ho-chi-minh-ve-dao-duc-cach-
mang/
22. Báo Quân Khu 4 (18/1/2019), Lời Bác Hồ dạy, truy cập từ:
http://baoquankhu4.com.vn/loi-bac-ho-day/-truoc-mat-quan-chung-khong-phai-ta-cu-
viet-len-tran-chu-con.html, 25/10/2022
23. Tuyên giáo tạp chí của ban truyền thông trung ương (2019), Bảo vệ nền tảng tư
tưởng của Đảng, truy cập từ:
https://tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/phai-kien-quyet-quet-
sach-chu-nghia-ca-nhan-nang-cao-dao-duc-cach-mang-118446, 25/10/2022

37