You are on page 1of 14

 

CLILJLO

]DQHNKDVLVH VLV[QL

Khsusug njdo 5
LBGH LPLJHL
GHC 5 <1==4==;6

]rnkh/Idjls 5 ]dgkhkhilg Alolsl klg Vlstrl Hgkngdshl/ HL


BLITJ[LV ID@TQTLG KLG HJCT ]DGKHKHILG
TGHRDQVH[LV VPLKLXL @TGTG@EL[H
 

ALA H
]DGKLOTJTLG

L. Jlt
ltl
lr Ad
Adjlil
jlilg`
g`
  Vlstrl Hgkng
Hgkngdshl
dshl lkljlo sdaul
sdaulo
o hsthjlo ylg` cdjhg`iuph
cdjhg`iuph adral`lh
adral`lh clflc
ilryl slstrl ylg` adrkl kh Hgkngdshl. Vlstrl Hgkngdshl sdgkhrh klplt cdrueui plkl
slstrl
slstrl ylg`
ylg` kh ault
ault kh whjlyl
whjlylo
o idpujl
idpujlulg
ulg Hgkng
Hgkngdshl
dshl.. Vdr
Vdrhg`
hg` eu`
eu`ll sdflrl
sdflrl juls
juls
khrueui plkl slstrl ylg` alolsl lilrgyl adrklslrilg alolsl Cdjlyu (khclgl
Alolsl Hgkngdshl lkljlo turuglggyl).
  ]drhnk
]drhnkhslsh
hslsh slstrl lkljlo pdcalalilg
pdcalalilg wlitu tdrolk
tdrolklp
lp pdridc
pdridcalg`l
alg`lg
g slstrl
ylg` khtlgklh kdg`lg fhrh-fhrh tdrtdgtu. Clisukgyl thlp alali wlitu (pdrhnkd)
cdchjhih fhrh tdrtdgtu ylg` adradkl kdg`lg pdrhnkd ylg` jlhg. Kljlc pdrhnkhslsh
slstrl Hgkngdshl kh al`h cdgelkh kul
kul al`hlg adslr, ylhtu jhslg klg tujhslg. Vdflrl
urutlg wlitu tdral`h ltls lg`iltlg ]uelg``l Jlcl, lg`liltlg Aljlh ]ustlil,
lg`iltlg ]uelg``l Alru, lg`iltlg <8;4, lg`iltlg <84=-<82=-lg, lg`iltlg <822-
<80=-lg, lg`iltlg <8?=-<88=-lg, lg`iltlg Qdbnrclsh, lg`iltlg 1===-lg.
  Lklp
Lklpug
ug pdcal`hlg
pdcal`hlg pdrhnkhslsh
pdrhnkhslsh slstrl cdgurut
cdgurut plrl lojh ylhtu Auyug`
Auyug` Vljdo
Vljdo,,
OA. Elsshg, Gu`r
Gu`rnon
non Gntnsuslgtn,
Gntnsuslgtn, klg Lehp Qnshkh.Vdflrl
Qnshkh.Vdflrl sdkdro
sdkdrolgl
lgl klplt
khiltlilg alowl sdelrlo slstrl cdruplilg flalg` hjcu slstrl ylg` cdcpdjlelrh
 pdrtucauolg klg pdridcalg`lg slstrl sultu alg`sl, chsljgyl sdelrlo slstrl
Hgkngdshl, sdelrlo slstrl Elwl klg sdelrlo slstrl Hg``rhs.
Kljlc elg`il wlitu ylg` rdjlthb plgelg` tdrfltlt cugfujgyl sdflrl adslr eucjlo
 pdrsnljlg slstrl ylg` drlt ilhtlggyl kdg`lg pdrualolg zlclg klg `denjli snshlj
 pnjhthi ylg` sdflrl tdnrhths khpdrflyl adslr pdg`lruogyl tdrolklp wlrgl
idohku
idohkuplg
plg slstrl.
slstrl. Clsljlo
Clsljlo htu ahlslg
ahlslgyl
yl tdrilh
tdrilhtt kdg`lg
kdg`lg tdnrh
tdnrh pdrhnk
pdrhnkhsls
hslshh ltlu
ltlu
 pdcalalilg wlitu sdelrlo slstrl.

A. Quc
Qucus
uslg
lg Clsl
sljl
jlo
o
<. Al`
Al`lhc
lhclgl
lglilo
ilo pdrhnk
pdrhnkhsls
hslshh sdelrlo
sdelrlo sls
slstrl
trl Hgk
Hgkngd
ngdshl
shl klg tnino-tn
tnino-tnino
ino ylg`
tdrjhalt kljlc pdrhnkhslsh sdelrlo slstrl Hgkngdshl>
1. Cdg`lpl
Cdg`lpl tdrelkh
tdrelkh pdradkl
pdradkllg
lg pdglcllg
pdglcllg pdrhnk
pdrhnkhslsh
hslsh slstrl
slstrl lgtlr
lgtlr tnino>
tnino>
 

ALA HH
]DCALOLVLG

L. ]drhnkhslsh Vdelrlo Vlstrl


]drhnk
]drhnkhsl
hslsh
sh lkljlo
lkljlo pdc
pdcal`
al`hlg
hlg irn
irngnj
gnjn`h
n`h pdrelj
pdreljlgl
lglg
g slstrl
slstrl ltl
ltlss clslgy
clslgyl,
l,
 ahlslgyl adrupl kdilkd- kdilkd.
  Vdflrl ucuc pdrhn
pdrhnkd
kd pdridc
pdridcalg`l
alg`lg
g slstrl Hgkngdshl
Hgkngdshl tdral`
tdral`hh ltls slstrl
Hgkng
Hgkngdshl
dshl jlcl
jlcl (ij
(ijlshi
lshi)) lkl
lkljlo
jlo ilr
ilryl
yl slst
slstrl
rl ylg`
ylg` adr
adridc
idcalg
alg`
` sda
sdadju
djuc
c lkl
 pdg`lruo klrh idauklyllg julr, ioususgyl idauklyllg alrlt. Vlstrl Hgkngdshl
jlcll khp
jlc khpdri
drihrli
hrlilg
lg jlo
jlohr
hr plkl
plkl tloug
tloug <4==
<4== slcplh
slcplh lalk
lalk id-<8.
id-<8. Lklplu
Lklplug
g slst
slstrl
rl
Hgkngdshl cnkdrg ilryl slstrl ylg` adridcalg` sdtdjlo lkl pdg`lruo
idauklyllg Alrlt plkl lwlj lalk id-1=.
  Adadrlpl
Adadrlpl irhthius
irhthius sltrl tdjlo cdgfnal
cdgfnal cdcal`h
cdcal`h pdrhn
pdrhnkhslsh
khslsh (pdcalalil
(pdcalalilg)
g)
slstrl Hgkngdshl, kh lgtlrlgyl5
<) ]drnkhslsh slstrl cdgurut Auyug` Vljdo
]drhnkhslsh slstrl cdgurut Auyug` Vljdo lkljlo elg`il ylg` plgelg` ltlu pdgkdi 
kljlc pdridcalg`lg slstrl ylg` cdgugeuiil fhrh iols ilryl slstrl. ]drhnkhslsh
slstrl Hgkngdshl plkl cucgyl tdral`h cdgelkh5
<. Idsuslstrllg Jlcl
Ilryl slstrl plkl idsuslstrllg jlcl clsho adrihslr plkl fdrhtl ylg` khslcplhilg
klrh cujut id cujut (jhslg). Olshj ilryl slstrlgyl adrupl kng`dg`, clgtrl, klg
ohilylt. Fdrhtl plkl clsl hgh adrshblt hstlgl sdgtrhds (cdg`hsloilg idohkuplg
rlel-rlel).
1. Idsuslstrllg ]drljholg
Idsuslstrllg pdrljholg khpdjnpnrh njdo Lakujjlo ahg Lakuj Ilkhr Cugsyh. Ilryl
clsl pdrljholg tdjlo cdghg``ljilg idahlsllg jlcl ylg` adrshblt hstlgl sdgtrhds
cdgelkh ilryl ylg` jdaho rdljhsths. Olshj ilryl slstrl ylg` tdridglj, ylhtu Ohilylt
Lakujjlo.
6. Idsuslstrllg Alru
l. Lg`iltlg Aljlh ]ustlil
  Lg`iltlg Aljlh ]ustlil adrkhrh plkl tloug <81= njdo pdgdraht Aljlh ]ustlil.
Aljlh
Aljlh ]ustli
]ustlill khk
khkhrh
hrhilg
ilg plk
plkll clsl
clsl htu ugtui
ugtui cdgfd`
cdgfd`lo
lo pdg`lr
pdg`lruo
uo aurui
aurui klrh
klrh
 

 alfllg flauj klg jhlr ylg` kholshjilg njdo slstrl Cdjlyu Qdgklo ylg` algyli 
cdgynrnth idohkuplg pdrgylhlg (flauj) klg khlg``lp cdchjhih chsh pnjhths (jhlr).
Ilryl slstrl klg pdgujhs lg`iltlg hgh, ylhtu Lzla klg Vdg`slrl ilryl Cdrlrh
Vdrd`lr (<81=), Vhth Guralyl ilryl Clrlo Qusjh (<81=), klg Vljlo Lsuolg ilryl
Lakuj Cuhs (<81?).
 a. Lg`iltlg ]uelg``l Alru
  ]uelg`
]uelg``l
`l Alr
Alru
u lkl
lkljlo
jlo sdaulo
sdaulo glc
glcll cle
cleljl
ljlo
o ylg`
ylg` khp
khphcp
hcphg
hg njdo
njdo Vutlg
Vutlg
[likhr
[likhr Ljh
Ljhselo
seloalg
algl,
l, Lch
Lchrr Olc
Olczlo
zlo,, klg Lrcheg
Lrcheg ]lgd.
]lgd. Vlstrl
Vlstrl ]uelg`
]uelg``l
`l Alru
Alru
fdgkdrug` idlrlo glshngljhs, tdtlph tdrclsui eu`l slstrl hkdljhsthi klg rnclgthi.
Ilryll slst
Ilry slstrl
rl klg pdg
pdgujh
ujhss lg`ilt
lg`iltlg
lg hgh
hgh,, ylhtu
ylhtu Jlylr
Jlylr [dridc
[dridcalg
alg`
` ilr
ilryl
yl Vut
Vutlg
lg
[likhr Ljhseloalgl (<862), Kh Alwlo Jhgkug`lg Il‘alo ilryl Olcil (<86?),
klg Adjdg``u ilryl Lrcheg ]lgd (<8;=).
f. Lg`iltlg <8;4
  Ilryl slstrl lg`iltlg hgh jdaho rdljhsthi khalgkhg` ilryl Lg`iltlg
]uelg``l alru ylg` rnclgthi ‖ hkdljhsthi. Ilryl slstrl plkl lg`iltlg hgh algyli 
 adrfdrhtl tdgtlg` pdreulg`lg cdrdaut idcdrkdillg sdpdrth oljgyl puhsh-puhsh
Folhrhj Lgwlr. Vlstrlwlg lg`iltlg ‘;4 cdchjhih ingsdp sdgh ylg` khadrh eukuj
‚Vurlt Idpdrflyllg @djlg``lg`–. Ingsdp hgh cdgyltlilg alowl plrl slstrlwlg
lg`iltlg ‘;4 hg`hg adals adrilryl sdsulh ljlc idcdrkdillg klg olth gurlgh.
Ilryl Vlstrl lg`iltlg hgh, ylhtu puhsh adreukuj Idrhihj [lelc ilryl Folhrhj Lgwlr 
(<8;8), Ltodhs ilryl Lfokhlt Ilrtl Cholrkel (<8;8), klg Klrh Lvd Clrhl Id
Eljlg Jlhg Cdgueu Qncl ilryl Hkrus (<8;?).
k. Lg`iltlg <822
  Lg`i
Lg`iltlg
ltlg hgh khtlgklh
khtlgklh kdg`l
kdg`lg
g tdrahtgyl
tdrahtgyl Onrhsn
Onrhsng
g (clelj
(cleljlo
lo slstrl) phcp
phcphglg
hglg
Cnfotlr
Cnfotlr Juah
Juahs.
s. Cdgurut
Cdgurut OA. Elsshg ilryl slstrl lg`i
lg`iltlg
ltlg hgh cdcpugylh
cdcpugylh
ingsdpsh ]lgflshjl, cdg``dclilg prntds snshlj, pnjhthi, klg cdcalwl idslklrlg
gurlgh clgushl ylg` adrtloug-tloug cdg`ljlch idzljhclg klg pdrinsllg
tdrolklp idadglrlg klg rlsl idlkhjlg sdrtl idslklrlg lilg cnrlj klg l`lcl.
Ilry
Ilryll sl
slstr
strll lg
lg`i
`ilt
ltlg
lg hg
hgh,
h, ylht
ylhtu
u puhsh
puhsh adre
adreuk
ukuj
uj Clju
Clju Fljz
Fljznu
nuc
c Alfo
Alforh
rh,, klg
klg
Kuilcu Lalkh ilryl Vlplrkh Kenin Klcngn.
 

1) ]drhnkhslsh slstrl cdgurut O.A.Elsshg, <846 (vhl gntnsuslgtn


gntnsuslgtn,<8265<88-
,<8265<88-
1==)
<. Vlstrl Cdjlyu Jlcl
  ]drhnkhslsh slstrl lkljlo pdg``njng`lg slstrl adrklslrilg pdcalalilg wlitu
klrhh lwlj
klr lwlj idcugf
idcugfujl
ujlg
g slc
slcplh
plh kdg
kdg`lg
`lg pdridc
pdridcalg
alg`lg
`lggyl
gyl.. Vdj
Vdjlhg
lhg adr
adrkls
klslri
lrilg
lg
tloug idcugfujlg, eu`l adrklslrilg fhrh-fhrh slstrl ylg` khilhtilg kdg`lg shtulsh
snshlj, sdrtl plgklg`lg klg pdchihrlg pdg`lrlg` tdrolklp clsljlo ylg` khelkhilg
naedi ilryl irdlthbgyl. ]lkl clsl htu slstrlk hpdg`lruoh njdo idauklyllg Ohgku-
Aukol klg idauklyllg Hsjlc kh Hgkngdshl.
  Fhrh-fhrh slstrl cdjlyu jlcl lkljlo clsho cdg``uglilg alolsl Cdjlyu, fdrhtl
sdputlr hstlgl sdgtrhs klg olj-olj tlolyuj, pdg``lrlg` lgnghg, klg clsho slg`lt
tdrhilt kdg`lg lturlg-lturlg klg lklt-hsthlklt kldrlo sdtdcplt.
Ilryl slstrl ylg` cugfuj plkl clsl hgh chsljgyl lkljlo Ohilylt Olg` [ulo,
Ohilylt Clolalrltl, Ohilylt Vdrhau Vltu Cljlc, Fdrhtl-fdrhtl ]lgeh,
[leussljlthg, Austlgus Vljlthg.
1. Vlstrl Hgkngdshl Cnkdrg
Ilryl slstrl Hgkngdshl cnkdrg hgh cugfuj plkl lwlj lalk id-1=. Khpdjnpnrh
njdo `drlilg glshngljhs klrh pdeulg` alg`sl Hgkngdshl. Vlstrl Hgkngdshl cnkdrg
hgh khal`h jl`h cdgelkh ;, ylhtu5
l. Lg`iltlg Aljlh ]ustlil
Lg`iltlg aljlh pustlil cdruplilg ththi tnjli idsuslstrllg kh Hgkngdshl.
Khjltlradjlilg`h njdo cugfujgyl pdgdraht Aljlh ]ustlil plkl tloug <8<0 ylg`
khkhrhilg njdo ]dcdrhgtlo Ohgkhl Adjlgkl.
Fhrh-fhrhgyl lkljlo5
<) Cdg``uglilg alolsl Hgkngdshl tlph clsho tdrpdg`lruo alolsl Cdjlyu.
1) Fdrhtl cdg`usug` lklt-hsthlklt klg ilwhg plisl
6) Khpdg`lruoh trlkhsh jnilj klg kldrlo sdtdcplt Vdputlr rnclgthscd
;) Tgsur glshngljhscd adjuc edjls
4) Adrshblt khkliths (olrus cdcadrhilg pdgkhkhilg aukh pdidrth)
2) ]drtdgtlg`lg plolc lgtlrl iluc tul klg iluc cukl
0) Alolsl p
pdrflilplg
drflilplg khclsuiilg kh lgtlrl alfl tujhslg. ]uhshgyl tdrkhrh ltls5
Vylhr klg plgtug
 

  Lg`iltlg aljlh pustlil tdridglj kdg`lg sdgsnrgyl ylg` idtlt sdohg``l algyli 
ilryl slstrl ylg` thkli khtdrahtilg aloilg khtlrhi klrh plslr, sdpdrth Vljlo Lsuolg
klg Adjdg``u. Fngtno ilryl slstrl plkl zlclg hgh lkljlo Lzla klg Vdg`slrl
(Cdrlrh Vhrd`lr), Vhtth Guralyl (Clrlo Qusjh), Cukl [drugl (C. Ilshc), Vljlo
]hjho (Gur Vt. Hsilgklr), Kul Vdenjh (C. Elsshg, kii.)
 a. Lg`iltlg ]uelg``l Alru (66)
  Cugf
Cugfujgy
ujgyll lg`iltlg
lg`iltlg puelg``l
puelg``l alru khjlt
khjltlradjli
lradjlilg`h
lg`h njdo cleljlo
cleljlo slstrl
]uelg``l Alru (Eujh <866), sdjlhg htu eu`l sdal`lh rdlish klrh idtltgyl sdgsnr kh
 aljlh pustlil. Lg`iltlg puelg``l alru cdg`hg`hgilg glshngljhscd jdaho
khinalrilg l`lr ahsl cdgelkh pdgydclg`lt rliylt kljlc pdreulg`lg
idcdrkdillg. Vlstrl ]uelg``l Alru lkljlo slstrl hgtdjditulj, glshngljhsthi klg
djhths cdgelkh "alpli" slstrl cnkdrg Hgkngdshl.Fhrh-fhrh lg`iltlg puelg``l alru
lkljlo5
l) Clsljlo ylg` khlg`ilt hljlo idohkuplg cnkdrg
 a) Glbls glshngljhscd suklo edjls
f) Alolsl ylg` kh`uglilg lkljlo ‚iltl-iltl puelg``l–
puelg``l– ltlu iltl-iltl hgklo klg
fdgkdrug` rnclgthf
k) Idslcllg kdg`lg lg`iltlg 1= tdgkdshus, khkliths
d) Lg`iltlg hgh tdjlo adals cdgdgtuilg glshagyl sdgkhrh
[nino-tnino tdridglj plkl clsl puelg``l alru sdpdrth Vutlg [likhr Ljhseloalgl,
Lchr Olczlo, Lrcyg ]lgd, Vlgush ]lgd, Cuolcclk Xlchg, E.D. [ltdg`idg`,
Qustlc Dbbdgkh, klg Olcil.
f. Lg`iltlg ‟;4
Lg`iltlg ‘;4 jlohr kljlc sulslgl jhg`iug`lg ylg` slg`lt prholthg klg sdral
idrls, ylhtu jhg`iug`lg blshscd Edplg` klg khjlgeutilg pdpdrlg`lg
cdcpdrtlolg
cdcpdrtlolgilg
ilg idcdrk
idcdrkdillg
dillg Hgkn
Hgkngdshl.
gdshl. Vdjlhg htu eu`l khjlt
khjltlradjli
lradjlilg`h
lg`h njdo
cugfujgyl rdspngs tdrolklp Lg`iltlg ]uelg``l Alru ylg` fdgkdrug` rnclgthi.
Fhrh-fhrh ilryl slstrl lg`iltlg ‘;4 lkljlo5
l) [drauil
 a) ]dg`lruo ugsur slstrl lshg` jdaho juls
f) Fnrli hsh jdaho rdljhs, glturljhs
k) Hgkhvhkuljhscd slstrlwlg jdaho cdgngenj, khglchs, klg irhths
 

]dg`odcltlg iltl kljlc ilryl


d) Disprdshb 
b) Vhghscd klg slrilscd
l. Ilrlg`lg prnsl adriurlg`, puhsh adridcalg`
Vlstrlwlg ylg` tdridglj plkl clsl hgh lkljlo Folhrhj Lgwlr, Hkrus, Lfokhlt
Ilrtlcholrkel, klg Lno Ilrtlolkhclel. Ilryl slstrl ylg` jlohr plkl lg`iltlg
‘;4 sdpdrth Kdru Flcpur Kdau, Klrh Lvd Clrhl id Eljlg Jlhg id Qncl, Ltodhs,
Ulorl, kjj.
k. Lg`iltlg ‟22
Jlohrgyl Lg`iltlg ‘22 lkljlo lish ylg` khjlgflrilg plrl pdcukl klg sdghclg
 plkl tloug <822 ylg` cdcprntds idsdwdglg`-wdglg`lg pdg`ulsl, klg tdrahtgyl
cleljlo slstrl Onrhsng.
Fhrh-fhrh slstrl plkl clsl Lg`iltlg ‘22 lkljlo5
l) Adrfnrli pdreulg`lg
pdreulg`lg lgth thrlgh prnsds
prnsds pnjhthi, lgth idzljhclg
idzljhclg klg
klg idalthjlg
 a) Adrfnrli cdcadjl idlkhjlg
f) Cdgfhgtlh gusl, alg`sl, gd`lrl klg pdrsltulg
k) Adrngtli 
d) ]dcadjllg tdrolklp ]lgflshjl
b) ]rntds snshlj klg pnjhthi 
Fngtno ilryl slstrl plkl Lg`iltlg ‘22 lkljlo ]larhi, [djd`rlc, Vtlshug, Uhlrlo,
Idrhg`, kjj.
Algyli pdrlglg pdrhnkhslsh slstrl kh Hgkngdshl, sdpdrth sdal`lh tnjlilg
 adridcalg`gyl slstrl kh Hgkngdshl. Vlstrl kh zlclg pdreulg`lg eu`l kh`uglilg
sdal`lh cdkhl pdcalg`iht glshngljhscd klg pdg`nalr sdclg`lt.
6) ]drhnkhslsh slstrl cdgurut Gu`rnon Gntnsuslgtn
  Gu`rnon Gntnsuslgtn thkli cdcadrhilg fhrh-fhrh hgtrhgshi ilryl slstrl
Hgkngdshl ylg` lkl kljlc thlp-thlp pdrhnkd, hl ruplgyl cdg`hiuth O.A. Elsshg klg
Andendg` Vljdo. Olgyl cdg`dglh lg`iltlg 4= khiltlilg njdogyl (<8265 1=?)
 alowl plrl slstrlwlg pdrhnkd 4= elg`ilulg nrhdgtlshgyl cdjhputh sdjuruo kughl,
tli olgyl Adjlgkl klg Drnpl Alrlt. ]dgylhr klg pdgujhs fdrilg adr`uru idplkl
slstrlwlg Hgkngdshl sdgkhrh, cdrdil adr`uru puhsh plkl Folhrhj Lgwlr klg Vhtnr 
Vhtucnrlg`, pdg`lrlg` prnsl adr`uru idplkl ]rlcndkyl Lglgtl ndr ltlu Hkrus.
 

Tgsur-ugsur pdrslelilg klrh alolsl-alosl kldrlo sdclihg kh`ljh ohg``l clihg


ilyljlo alolsl Hgkngdshl. [rlkhsh Hgkngdshl cdgelkh ththi tnjli. Vhblt glshnglj
 pdrhnkd ‘4= eu`l khfdrchgilg njdo tdrsdalrgyl puslt-puslt id`hltlg id sdjuruo
whjlylo tlglo lhr.
<. Vlstrl Cdjlyu Jlcl
1. Vlstrl Hgkngdshl Cnkdrg
Vlstrl hgkngdshl cnkdrg tdral`h 6 lgiltlg
<. Lg`iltlg 1=
1. Lg`iltlg 66ltlu pugel`l alru
Ilrlitdrhsthi clshg`- clshg` lg`iltlg 5 lg`iltlg 1=, prnsdsgyl cdg``lcalrilg5
<. ]drtdgtlg`lg plolc lgtlrl iluc tul klg iluc cukl
1. Vnlj ilwhg plisl, prl clkulg klg jlhg-jlhg
6. Idalg`sllg adju cleu idkdplg, clsho idkldrlolg
Idjlhglg kdg`lg slstrl cdjlyu jlcl
<. alolsl pdrflilplg khclsuilg khlgtrlgy l alfl tujhs
1. lkl tdrklplt lgljhshs ehwl
6. fdrhtl adrlclhg plkl elclg sdilrlg`
;. idalg`slwlglg phihrlg ingtrl idalg`slwlglg klrlo
4. plgk
plgklg`lg
lg`lg ohku
ohkup
p alru
alru ingtr
ingtrll cnrlj
cnrlj jlcl puhshgyl
puhshgyl sdal`hlg
sdal`hlg a
adslr
dslr tdrkhr
tdrkhrhh
ltls sylhr klg plgtug
2. adrshblt khkliths
Lg`iltlg 66
<. lg`iltlg hgh tdjlo adals cdgdgtuil glshagyl sdkhrh
1. pdrsnljlggy
pdrsnljlggyll hljlo
hljlo55 cdg`lolkl
cdg`lolklph
ph clsy
clsylrlilt
lrlilt intl k
kdg`lg
dg`lg clslj-clsljlo
clslj-clsljlo
intl
6. eu`l5 al`lhclgl cdg``uglilg idadalslg klg al`lhclgl bug`sh idadalslg
tdolklp clsylrlilt
;. pdgthg`gy
pdgthg`gyll lkljlo5
lkljlo5 pdrsnlj
pdrsnljlg
lg idalg
idalg`uglg
`uglg idalg
idalg`sllg
`sllg , eelkh
lkh olshj
olshj ilrlyl
ilrlyl
cdrdil adrfnrli idalg`sllg
4. kljlc sd`ljl
sd`ljl idrl`lcl
idrl`lclggyl
ggyl yl
ylg`
g` cdgelkh
cdgelkh pdg
pdg`hilt
`hilt c
cdrdil
drdil lkljlo
lkljlo fhr
fhrrh-fhrh
rh-fhrh
glshnglj
2. idslcllg kdg`lg lg`iltlg 1= tdgkdgshus, khklishs
 

<. Clsl Idalg`ihtlg


l. ]drhnkd ‟1=
 a. ]drhnkd ‟66
f. ]drhnkd ‘;1
1. Clsl ]dridcalg`lg
l. ]d
]drh
rhnk
nkdd ‟;
‟;4
4
 a. ]drhnkd ‟4=
;) ]drhnkhslsh Vlstrl Lehp Qnshkh (<8285<6)
<. Clsl idjlohrlg klg clsl pdgelkhlg (ij. <8==-<8;4)
l. ]drhnkd lwlj ohg``l <866
 a. ]drhnkd <866-<8;1
f. ]drhnkd <8;1-<8;4
1. Clsl pdridcalg`lggyl (<8;4 ohg``l sdilrlg`)
l. ]drhnkd <8;4-<846
 a. ]drhnkd <846-<82<
f. ]drhnkd <82< slcplh sdilrlg` (<828)
Lehp Qnshkh eu`l thkli cdg`urlhilg fhrh-fhrh hgtrhgshi ilryl slstrl Hgkngdshl
ylg` lkl kljlc thlp-thlp pdrhnkdgyl.
  ]drju khtd`lsilg alowl sdsug``uogyl pdrhnkd-pdrhnkd slstrl httu thkli 
tdrsusu
tdrsusug
g cut
cutjli
jli sdpdrth
sdpdrth aljni-
aljni-alj
aljni
ni altu
altu ylg`
ylg` khk
khkdrdt
drdtilg
ilg,, ylhtu
ylhtu pdrhnk
pdrhnkdd sltu
sltu
kh`lgt
kh`lgthil
hilg
g kdg`lg
kdg`lg pdrhnk
pdrhnkdd ylg`
ylg` jlh
jlhg
g kdg`lg
kdg`lg alt
altls
ls td`
td`ls,
ls, cdjlhg
cdjlhgilg
ilg pdr
pdrhnk
hnkd-
d-
 pdrhnkd hgh sljhg` adrtucplg`-thgkho. Vdadjuc sdaulo pdrhnkd ltlu lg`iltlg
jdgylp slcl sdiljh, suklo thcauj adgho-adgho lg`iltlg alru. Olj hgh khsdalailg
njdo
njdo shtu
shtulsh
lsh klg ingkhsh
ingkhsh tdrtdgt
tdrtdgtu
u ylg`
ylg` hsthcd
hsthcdwl
wl klg ahlsl
ahlslgyl
gyl khk
khkuiu
uiug`
g` njdo
njdo
`dgdrls
`dgdrlshh slstrl
slstrl alru
alru ylg
ylg`
` cuj
cujlh
lh cdg
cdglcp
lcplii
liilg
lg khr
khrh.
h. Vdadju
Vdadjuc
c lg`lil
lg`liltlg
tlg alru
alru
tdrsdaut tdrhgtd`rlsh, clil lg`iltlg jlcl clsho cdcpugylh idiultlg, aloilg
 eu`l sdsuklo lg`iltlg alru tdrhgtd`rlsh. Kdg`lg kdchihlg, lg`iltlg jlcl klg
lg`iltlg ylg` alru jlohr htu ohkup adrklcphg`lg. Glcug clshg`-clshg`
cdgugeuiilg fhrh-fhrh slstrl ylg` adradkl !
 

Adrklslrilg idthklicutjlilg htu, clil `lcalrlg sdsug``uogyl pdrhnkd-pdrhnkd


sdelrlo slstrl Hgkngdshl adrtucplg` thgkho sdal`lh adrhiut5
<. ]drhnkd Aljlh ]ustlil5 <81=-<8;=9
1. ]drhnkd ]uelg``l Alru5 <86=-<8;49
6. ]drhnkd Lg`iltlg ;45 <8;=-<8449
;. ]drhnkd Lg`iltlg <84=-<80=9 klg
4. ]drhnkd Lg`iltlg 0=5 <824-sdilrlg` (<8?;)
  Kljlc pdrhnkdslsh htu idjholtlg lklgyl tloug-tloug ylg` aujlt. Olj hgh ugtui 
cdcpdrcuklo pdg`hg`ltlgklg pdclolclg kljlc stukh (slstrl). Jl`h pujl
jlohrgyl, tdrsdalrgyl klg tdrhgtd`rlshgyl sultu pdrhnkd slstrl ltlu lg`iltlg slstrl,
 plkl ucucgyl iurlg` edjls altls-altls wlitugyl. Elkh, tloug-tloug aujlt htu
sdal`lh lgflr-lgflr thcaujgyl, tdrsdalrgyl, tdrhgtd`rlshgyl klg jdgylpgyl sultu
 pdrhnkd ltlu lg`iltlg slstrl
sl strl
  ]drhnkhslsh
]drhnkhslsh slstrl lkljlo pdcalalilg
pdcalalilg wlitu tdrolk
tdrolklp
lp pdrid
pdridcalg`
calg`lg
lg slstrl
ylg` khtlgklh kdg`lg fhrh-fhrh tdrtdgtu
Clisukgyl thlp alali wlitu (pdrhnkd) cdchjhih fhrh tdrtdgtu ylg` adradkl
kdg`lg pdrhnkd ylg` jlhg, chsljgyl plkl lg`iltlg ‟;4
<. [d
[dra
raui
uill
1. ]dg`lruo
]dg`lruo u
ugsur
gsur slstrl llshg`
shg` jjdaho
daho juls
6. Fnrli hsh jjdaho
daho rdljhs, gltur
glturljhs
ljhs
;. Hgkhvhkuljhscd slstrlwlg jdaho cdgngenj, khglchs, klg irhths
4. ]dg`odcltlg
]dg`odcltlg iltl kljlc ilryl
2. Di
Disp
sprd
rdshb 
shb 
0. Vhghscd
Vhghscd klg slrilsc
slrilscdd
?. Ilrlg`lg
Ilrlg`lg prnsl a
adriur
driurlg`,
lg`, p
puhsh
uhsh adr
adridcal
idcalg`
g`
 

A. Clsljlo ]drhnkhslsh Vlstrl


  Clsljlo pdrhnkhslsh slstrl cdclg` cdruplilg clsljlo ylg` algyli cdglrhi 
 pdrolthlg nrlg`. Auilg olgyl pdgdjlo slstrl slel ylg` adrahflrl tdgtlg` htu,
cdjlhgilg eu`l plrl slstrlwlg hiut cdjhaltilg khrh. Vdadglrgyl, clsljlo
 pdrhnkhslsh htu thkli ad`htu pdgthg` al`h plrl slstrlwlg. Aloilg lkl adadrlpl
 pdg`lrlg` ylg` thkli clu khrhgyl khclsuiilg idkljlc sljlo sltu lg`iltlg
ilrdlg cug`ihg khplgklg` lilg cdcaltlsh klg cdcpdrsdcpht idadalslg klyl
irdlthbhtlsgyl
Pljlupug
Pljlupug kdchihlg pdrhnk
pdrhnkhslsh
hslsh sdelrlo slstrl Hgkngd
Hgkngdshl
shl cnkdrdg htu pdrju
tdrutlcl al`h pdgdjllo slstlrl klg al`h kughl pdgkhkhilg klg pdg`lelrlg
Kdg`lg pdrhnkhslsh htu ihtl lilg klplt kdg`lg cuklo cdg`dtlouh tlolp-tlolp
 pdridcalg`lg slstrl Hgkngdshl kdg`lg fnrli klg ljhrlg ylg` cug`ihg lkl plkl
thlp tlolp pdridcalg`lg htu
<) ]drhnkhslsh Auyug` Vljdo
1) ]drhnkhslsh O.A. Elsshg
<. Vdadjuc tloug 1=-lg
1. Lgtlrl tloug 1=-lg ohg``l tloug ‟66
6. [loug <866 ohg``l cdh <8;1
;. Cdh <8;1 ohg``l sdilrlg`
l. Vlstrl Cdjlyu Jlcl
 a. Vlstrl Hgkngdshl Cnkdrdg
<. Lg`iltlg 1=
1. Lg`iltlg 66 ltlu ]ugelg``l Alru
6. lg`iltlg ;4 cujlh sdeli <8;1
;. lg`iltlg 22 cujlh ihrl-ihrl tloug <844
6) ]drhnkhslsh Gu`rno Gntnsuslgtn
;) ]drhnk
]drhnkhsl
hslsh
sh Leha
Leha Qnshkh
Qnshkh
l. Vlstrl cdjlyu jlcl
 a. Vlstrl Hgkngdshl cnkdrdg
L. Clsl idalg`ihtlg
<. pdrhnkd ‟1=
1. pdrhnkd ‟66
 

6. pdrhnkd ‟;1
A. Clsl pdridcalg`lg
<. pdrhnkd ‟;4
1. pdrhnkd ‟4=
H. Vlstrl Guslgtlrl Ijlshi (slstrl klrh adral`lh alolsl kldrlo kh guslgtlrl)
HH. Vlstrl Hgkngdshl cnkdrdg
L. Clsl idjlohrlg (clsl idalg`ihtlg)
<. pdrhnkd lwlj -<866
1. pdrhnkd <866-<8;1
6. pdrhnkd <8;1-<8;4
A. Clsl pdridcalg`lg
<. pdrhnkd <8;4-<846
1. pdrhnkd <846-<82<
6. pdrhnkd <82<-sdirlg`
  Klrh hioth
hiothslr
slr ; clflc pdrhnkhslsh
pdrhnkhslsh khltls, gyltljlo
gyltljlo alowl sdadglrgyl
sdadglrgyl thkli 
lkl pdr
pdradk
adkllg
llg ylg
ylg`
` prh
prhgsh
gshphj
phj lgt
lgtlrl
lrl pdrhnk
pdrhnkhsls
hslshh ylg`
ylg` sltu kdg`lg
kdg`lg ylg
ylg`
` jlh
jlhg.
g.
Idsdculgyl cujlh pdridcalg`lggyl slstlrl Hgkngdshl cnkdrdg sdeli tlou 1=-
lg. Idsdcu
Idsdculgy
lgyll cdg
cdgdcp
dcpltli
ltlilg
lg tloug
tloug ‘6=
‘6=,, tloug
tloug ‘;4
‘;4,, klg tloug‘
tloug‘22
22 sda
sdal`l
l`lhh
tng``li-tng``li pdgthg` kljlc pdridcalg`lg slstrl. ]dradkllgyl olgyl
 adrihslr plkl clsl klg hsthjlo klg clsljlo pdrlglg tloug <8;1 klg tlou <84= kh
kljlc pdridcalg`lg slstrl Hgkngdshl
 

ALA HHH
]DGT[T]

L. Idshcpujlg
Adrklslrilg olshj lgljhshs kltl klplt khshcpujilg alowl,
<. [hkli lklgy
lklgyll idslcl
idslcllg
lg hsthjl
hsthjlo
o ylg` k
khpdr`u
hpdr`ulilg,
lilg, hs
hsthjlo-h
thjlo-hsthjlo
sthjlo ylg`
ylg` ahlsl
ahlsl
khplilh chsljgyl lg`iltlg, pdrhnkd klg `dgdrlsh
1. [hkli lklgyl idslcllg pdg`drthlg tdrolklp hsthljlo-hsthjlo tdrsdaut. [dgtlg`
lpl ylg` khsdaut lg`iltlg, algyli pdradklg pdgklplt. Qucuslg prlcukhl lglgtl
tur adradkl kdg`lg rucuslg lsruj slgh adradkl pujl kdg`lg rucuslg rlofclk
kenin prlknpn, leha rnshkh klg sdal`lhgyl
6. [hkli lklgy
lklgyll idslcl
idslcllg
lg glcl y
ylg`
lg` khpdr`u
khpdr`uglilg
glilg ugtui cdgy
cdgydaut
daut su
sultu
ltu
lg`iltlg ltlu sultu pdrhnkd. Lkl ylg` cdclilh lg`il tloug, lkl ylg` cdclilh
tloug lg`il alklg pdgdraht, glcl cleljlo, glcl auiu, klg sdal`lhgyl
;. [hkli lklgy
lklgyll idslcllg
idslcllg shstdc ylg` k
khpdr`u
hpdr`uglilg
glilg.. Lkl yl
ylg`
g` cdg
cdgugeui
ugeuilg
lg
sltu lg`iltlg tloug chsljgyl lg`iltlg 1= klg lkl pujl ylg` cdgugeuilg elg`il
wlitu klrh kul lg`il tloug, chsljgyl pdrhnkd tloug ‘1= ohg``l tloug ‘6=.

A. Vlrlg
Adrklslrilg shcpujlg khltls, clil pdrju khslrlgilg olj-olj sdal`lh adrhiut5
<. Kljlc rlg`il pdcahgllg klg pdg`dcalg`l sdelrlo slstrl pdrju tdrus k
khidc
hidc
 alg`ilg
1. Tgtui
Tgtui jdaho cd
cdcpdrk
cpdrkljlc
ljlc pdcl
pdclolclg
olclg td
tdrolkl
rolklp
p sdelrlo pd
pdrhnkh
rhnkhslsh
slsh slstrl
 pdrju khlklilg pdgdjhthlg ylg` jdaho cdgkljlc.
 

KLB[LQ ]TV[LIL

]rlknpn, Qldoclt Kenin. <8?;. ‚ Clsljlo Lgiltlg klg ]dgujhslg Vdelrlo Vlstrl
Hgkngdshl–. Kdwlg Idsdghlg5 Elilrtl
Qnshkh, Leha. <82;.
<82;. ‚Ilplgilo Idsuslstrllg Hgkngdshl
Hgkngdshl Jlohr–. Alotlrl5 Elilrtl
Vlrwlkh. 1==; ‚Vdelrlo Vlstrl Hgkngdshl Cnkdrdg–. @lcl Cdkhl5 Xn`ylilrtl
Tku, Vuchclg. 1==?. ‚Vdelrlo Vlstrl–. Idgklrh
ottp5//gurchglalstrl.ajn`spnt.fnc/1=<6/<=/cliljlo-pdrhnkhslsh-sdelrlo-
slstrl.otcj  
slstrl.otcj

You might also like