08 - İnce Profil Teorisi

BÖLÜM 8
İNCE PROFİL TEORİSİ
8.1- İnce profil yaklaşımı
8.2- İnce profil için matematik model
8.3- Taşıma ve yunuslamanın girdap dağılımıyla ilişkisi
8.4- Sınır şartları, ince profil için integro-diferansiyel denklem
8.5- Direkt problem. Özel çözümler
8.6- İnce profiller için genel çözüm
8.7- Flaplı profil

İnce Profil Teorisi 1
8.1- İnce profil yaklaşımı:
Üniform paralel akım içerisinde yer alan bir kanat profiline etkiyen L taşıma kuvveti; akışkanın
yoğunluğu ρ∞ ve serbest akımın hızı V∞ olmak üzere profil etrafında oluşan Γ sirkülasyon
şiddetine,
L = ρ ∞ V∞ Γ
şeklinde bağlanabilir. Kanat profili etrafında sirkülasyon ancak simetrik olmayan bir akış
halinde oluşabilir. Akıştaki simetriyi bozan unsurların profilin hücum açısı ve kamburluğu
olduğu bilinmektedir. Taşıma üzerinde profil kalınlığının etkisi ise ikinci mertebededir.
Yunuslama momenti de daha ziyade taşımanın veter boyunca dağılımadan kaynaklanan bir
aerodinamik karakteristik olup, aynı şekilde profilin kamburluğuna ve hücum açısına bağlı
olduğu, kalınlığın yunuslama üzerindeki etkisinin yine ikinci mertebeden olduğu söylenebilir.
Buna göre, bir kanat profilinin taşıma ve yunuslama karakteristikleri elde edilmek istenildiğinde
doğrudan bu kanat profili etrafındaki akımı çözümlemek yerine, bu profilin sadece kamburluk
eğrisi esas alınarak tanımlanacak kamburluk yayı şeklindeki bir profil etrafında aynı hücum
açısındaki akımı incelemek, birinci mertebeden bir yaklaşımla yeterli olacaktır
profil etrafında gerçek akım İnce profil etrafında yaklaşık akım
Ancak böyle bir yaklaşım yapılırken, profilin çok kalın olmaması, kamburluğunun ve hücum
açısının çok büyük olmaması gerekmektedir. Aksi taktirde kalınlık dağılımının, büyük
kamburluğun ve yüksek hücum açısının sınır tabaka gelişimi nedeniyle yaratacağı dolaylı etkiler
önemli hataya yol açacaktır.
8.2- İnce profil için matematik model
Üniform akımda yer alan kamburluk eğrisi şeklindeki bir profilin yarattığı akım alanı daimi,
sıkıştırılamaz ve potansiyel kabul edilerek, üniform akımla bu kamburluk eğrisi boyunca yer
alan bir girdap dağılımının süperpozisyonu şeklinde modellenebilir.
Matematik model
Ince profil etrafında akım
y
ds
γ(s)
α ≡ α c x
V∞
V∞ x dx
UCK 351 Aerodinamik 2006-2007 Güz Yarıyılı Ders Notları M.Adil Yükselen
Bu model akımın gerçek akımı temsil edebilmesi için girdap şiddetinin veter boyunca
dağılımının uygun seçilmesi gereklidir. Girdap şiddetleri yüzey üzerindeki sınır şartı ve Kutta
şartı birlikte kullanılarak hesaplanır.
8.3. Taşıma ve yunuslamanın girdap dağılımıyla ilişkisi
Kamburluk eğrisinin sonsuz küçük boydaki bir kısmını ve bunu temsil eden girdap dağılımını
birlikte ele alalım. Bu elemanın hemen üzerinde ve hemen altındaki statik basınçlar sırasıyla
pU ve pL olsun. Hızları ise, serbest akım hızıyla cismin varlığından (veya bunun karşılığı olarak
girdap dağılımından) kaynaklanan bozuntu hızlarının toplamı olarak sırasıyla (V∞+vU) ve
(V∞+vL) şeklinde düşünmek mümkündür.
ds
ds
pU V∞ + v U
pU V∞ + vU
s
V∞ γ(s)??
pL V∞ + vL
p∞
pL V∞ + vL
Bu durumda profile etkiyen taşıma kuvveti ve hücum kenarı etrafındaki yunuslama momenti
eğrinin alt yüzü ile üst yüzü arasındaki basınç farkının veter boyunca
c
L = ∫ ( p L − pU ) dx
0
c
M HK = − ∫ x ⋅ ( p L − pU ) dx
0
şeklinde integralleri alınarak yaklaşık biçimde hesaplanabilir.
Diğer taraftan, kamburluk eğrisinin hemen üstünden ve hemen altından geçen birer akım
çizgisi boyunca Bernoulli denklemi uygulanırsa basınç farkları için
p ∞ + ½ ρ V∞2 = pU + ½ ρ (V∞ + vU ) 2
p ∞ + ½ ρ V ∞2 = p L + ½ ρ (V ∞ + v L ) 2
1  vU  vU 
2
vL  vL  
2
∆p = p L − pU = ρ V∞ 1 + 2
2
+   −1− 2 −  
2  V∞  V∞  V∞  V∞  

∆p ≅ ρ V∞ (vU − v L )
bulunur. Ayrıca hızlarla girdap şiddeti arasında
γ ⋅ δs = (V∞ + vU ) ⋅ δs − (V∞ + v L ) ⋅ δs → γ ( s) ≅ γ ( x) = vU − v L
şeklinde bir ilişki kurulabilir. Hızlarla girdap şiddeti arasındaki ilişki için daha kapsamlı bir
inceleme Ek-8.1 ‘de yer almaktadır.
Son iki bağıntı birleştirilerek basınç farkları girdap şiddetlerine
∆p ( x) = p L − pU ≅ ρ V∞ γ ( x)
şeklinde bağlanır. Böylece taşıma ve yunuslama momenti için verilen bağıntılar sırasıyla
c
L ≅ ρ V∞ ∫ γ ( x) dx
0
c
M HK ≅ − ρ V∞ ∫ x ⋅ γ ( x) dx
0
şekline gelir.
8.4- Sınır şartları, ince profil için integro-diferansiyel denklem
8.4.1. Yüzey sınır şartı
Potansiyel akım problemlerinde yüzey üzerindeki sınır şartı "akımın yüzeye teğet olması"
şeklinde ifade edilebilir. Buna göre, akım hızının x ve y ekseni boyunca bileşenleri sırasıyla u
ve v olmak ve yüzey eğrisi de yw(x) olmak üzere sınır şartı
d yw v
=
dx u
y V y
v V∞ sinα + v
ds
u V∞ cosα + u
dx V∞
x V∞ sinα
V∞ cosα x
Potansiyel akımda sınır şartı İnce profil için sınır şartı
şeklinde ifade edilebilir: Bu sınır şartı ince bir profile için yaklaşık olarak yazılabilir:
−1
dyw V sin α + v V α +v  v   u   v   u 
= ∞ ≅ ∞ = α +  ⋅  1 +  = α +  ⋅  1 − + ...
dx V ∞ cos α + u V∞ + u  V ∞   V ∞   V∞   V∞ 
v u uv
=α + −α − 2 +L
V∞ V∞ V∞
dyw v
≅α +
dx V∞
Buradaki v büyüklüğü, kamburluk eğrisi üzerindeki girdap dağılımının, sınır şartının

uygulandığı noktada indüklediği bozuntu hızının düşey bileşeni temsil etmektedir.
İnce profil yaklaşımı dahilinde kamburluk eğrisi boyunca yer alan girdap dağılımının
indüklemeleri yerine bunların veter boyunca izdüşümü gibi düşünülen bir girdap dağılımının
indüklemelerini almak mümkündür.
y y
ds v(x) v(x)
s
γ(s) γ(x0)
x x
c c
x0 dx0
x
x
Buna göre, girdapla ilgili bilgiler hatırlanarak
1
c
γ ( x0 ) dx0
v ( x) =
2π ∫
0
x0 − x
elde edilir. Bu bağıntı da sınır şartı için bulunan ifadede kullanılarak, sonuçta
dy  1
c
γ ( x0 ) dx0
V∞  w − α  =
 dx  2π
∫
0
x0 − x
şeklinde bir bağıntıya gelinir. Bu son bağıntı, aslında, ince profil yerine alınan kamburluk
eğrisinin geometrik şekli ile üzerindeki girdap dağılımı arasında ilişki kuran bir denklemdir.
Pratikte karşılaşılan problemleri başlıca iki sınıfta toplamak mümkündür:
- Direkt problem : Kamburluk eğrisi verildiğinde girdap dağılımın, taşıma kuvvetinin ve

yunuslama momentinin hesaplanması
- Ters problem : Istenilen taşıma kuvveti ve yunuslama momentini veya girdap dağılımını
sağlayacak kamburluk eğrisinin bulunması
Yukarıdaki denklem direkt problem halinde γ(x) için, ters problem halinde ise y(x) için çözülür.
8.4.2. Kutta şartı
İnce profil için integro-diferansiyel denklemin Kutta şartı da dikkate alınarak çözülmesi
gereklidir. Kutta şartı akımın kanat profilini firar kenarından düzgün bir biçimde terk etmesi
şeklinde ifade edilir. Aşağıdaki şekilde Kutta şartının sağlanmadığı ve sağlandığı akımlar
arasındaki fark gösterilmektedir.
İnce profil problemlerinde Kutta şartı girdap şiddetinin firar kenarında sıfır olması şeklinde
yorumlanarak uygulanır:
γ (c) = 0
8.5. Direkt problem. Özel çözümler
İnce profil için elde edilen integro-diferansiyel denklemin genel bir çözüm tekniğinin bulunması
amacıyla bazı özel çözümlerin incelenmesinde yarar vardır. Bunlardan birisi hücum açısı etkisini
içeren en basit ince profil olan düz levha hali, bir diğeri ise en basit kamburluk eğrisi olan bir
dairesel yay profili halidir.
8.5.1. Düz levha için çözüm:
Düz bir levhanın kamburluğu bulunmadığı için kamburluk eğrisi eğimi sıfır olup, integro-
diferansiyel denklem
dyw 1 c
γ ( x 0 ) dx 0
dx
=0 → − V ∞α =
2π ∫
0 x0 − x
şeklini alır. Burada problem denklemin γ (x0) için çözümünden ibarettir.
Düz levha için problemin çözümünü, bu denklem yerine doğrudan Joukowsky dönüşümü
yardımıyla yapmak mümkündür. Dönüşümle çözümün nasıl elde edilebileceği Ek-8.2 ’de izah
edilmekte olup, burada çözüm tekniği üzerinde ayrıca durulmayarak sadece bu yolla elde
edilmiş çözümün doğruluğu kontrol edilecektir.
Düz levha için Joukowsky dönüşümüyle elde y

edilen girdap dağılımı, bir açısal koordinat
sisteminde
c/2
1 + cos θ
γ ( θ ) ≅ 2 V ∞α
sin θ
θ
şeklinde verilmektedir. Buradaki açısal 0 c x
koordinat, şekilden de görülebileceği gibi
x = c/2 - c/2 cosθ
c
x = (1 − cos θ ) c/2
2
olarak tanımlanmaktadır.
Verilen çözüm yukarıdaki denklemin sağ tarafında kullanılarak integral hesaplanırsa
1 + cos θ 0 c
2V ∞α sin θ 0 d θ 0
1 c
γ ( x 0 ) dx 0 1 π
sin θ 0 2
I =
2π ∫ =
2π ∫ c
0 x0 − x 0 (1 − cos θ0 ) − c (1 − cos θ )
2 2
V ∞α π
(1 + cos θ 0 ) d θ 0 V ∞α  π dθ0 π
cos θ 0 d θ 0 
=−
π ∫
0 cos θ 0 − cos θ
=− ∫ +∫ 
π  0 cos θ 0 − cos θ 0 cos θ 0 − cos θ 
Buradaki integraller birbirine benzemekte olup, literatürde Galuert integralleri olarak

bilinmektedir. Bu tip integraller için genel çözüm
π
cos (n θ 0 ) d θ 0 sin (n θ )
Gn = ∫ cos θ
0 0 − cos θ
=
sin θ
π
şeklinde olup, genel çözümün elde edilişi Ek-8.3 ’de izah edilmiştir. Buna göre yukarıdaki
ifadede yer alan integraller sırasıyla G0 ve G1 integralleri olup, bunların çözümleri kullanılarak
V ∞α V ∞α
I =− [G + G2 ] = − [0 + π ] → I = −V ∞α
π π
1
elde edilir. Görüldüğü gibi düz levha üzerindeki girdap dağılımı için verilen çözüm integro-
diferansiyel denklemi sağlamaktadır.
Verilen girdap dağılımının Kutta şartını sağladığını görmek için x koordinatı c ‘ye, yani θ açısal
koordinatı π ‘ye giderken limit alınırsa, firar kenarında girdap şiddetinin
1 + cos θ 0 − sin θ 0
Lim θ →π γ (θ ) = 2 V ∞α Lim θ →π = = 2 V ∞α Lim θ →π = 2 V ∞α =0
sin θ 0 cos θ −1
şeklinde sıfıra gittiği görülür.
Önerilen girdap dağılımı kullanılarak düz levhanın taşıma katsayısı için
c π
1 + Cosθ c
L = ρ V ∞ ∫ γ ( x ) dx = ρ V ∞ ∫ 2V ∞α sin θ d θ → L = ρ V ∞2α c π
0 0 Sin θ 2
L C L = 2π α
CL = →
½ ρ V ∞2 c
elde edilir. Bu son bağıntı kanat profilleri için son derecede önemli olup, simetrik ince bir
profilin taşıma katsayısının hücum açısı ile lineer olarak değiştiğini göstermektedir. Bu
bağıntıya göre taşıma eğrisi eğimi
dC L
= 2 π ≅ 6.28 rad −1
CL
dα
mertebesindedir. 1 rad büyüklüğünün yaklaşık 57 derece

civarında olduğu ve pratikte profillerinin hücum açılarının,
özellikle ince profil teorisi çerçevesinde çok küçük (en fazla ∆CL ≅ 6.28 rad-1
∆CL ≅ 0.11 deg-1
7 - 8 derece gibi) olduğu hatırlanırsa, taşıma için bulunan
bağıntının, açılar derece ile belirtilmek üzere
π2 dC L π 2
CL = αd = ≈ 0.11 deg −1
90 dα 90
şeklinde düzenlenmesi uygun olur.
Hücum kenarı etrafındaki yunuslama katsayısı için benzeri işlemlerle
c π
1 + Cosθ c
M HK = − ρ V ∞ ∫ γ ( x ) x dx = ρ V ∞ ∫ 2V ∞α (1 − Cosθ ) c sin θ d θ
0 0 Sin θ 2 2
1
M HK = − ρ V ∞2α c 2 π
4
2 M HK π
C M HK = → C M HK = − α
½ ρ V ∞2 c 2 2
elde edilir. Bu bağıntı da hücum kenarı etrafındaki yunuslama katsayısının negatif değerli
(burun aşağı) olduğunu ve hücum açısı ile lineer olarak değiştiğini göstermektedir.
Veter boyunca herhangi bir noktaya göre yunuslama momenti
x π x y
C M x = C M HK + C L = − α + 2π α
c 2 c
L
Mx
 1 x
CMx = 2π α  − + 
 4 c x c x
MHK
 1 x
CMx = CL − + 
 4 c
olup, buna göre aerodinamik merkez ve basınç merkezi için sırasıyla
dC Mac x ac 1
=0 → =
dC L c 4
x cp 1
C Mcp = 0 → =
c 4
elde edilir. Aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısı ise
 1 x   1 1 C M ac = 0
C M ac = C L  − + ac  = C L  − +  →
 4 c   4 4
olarak bulunabilir. Bu son bağıntılar da son derecede önemli olup, simetrik ince profiller için
aerodinamik merkez ve basınç merkezinin çeyrek veter noktasında olduğunu ve aerodinamik
merkez etrafındaki yunuslamanın sıfır olduğunu göstermektedir.
8.5.2. Dairesel yay profili için çözüm:
z kompleks düzleminde, merkezi imajiner eksen üzerinde başlangıç noktasından g uzaklığında

yer alan ve z=±b tekil noktalarından geçen a yarıçaplı daireye Joukowsky dönüşümü
uygulandığında ζ düzleminde 4b boyunda ve maksimum kamburluğu 2g olan dairesel yay
şeklinde bir profil elde edileceği bilinmektedir.
iy
iη ξ = 2 b cos θ
z=re θ
i
a η = 2 g sin 2 θ
C r
g θ 2g
-b
β +b
x - 2b + 2b ξ
α
α
V∞ V∞
Bu dairesel yay profilini ince profil teorisi çerçevesinde temsil edecek girdap dağılımını Ek-8.4
’de izah edildiği gibi
 1 + cos θ 
γ (θ ) ≅ 2V ∞  2 β sin θ + α 
 sin θ 
şeklinde elde etmek mümkündür. Bu dağılımın da ince profiller için verilen genel integro-
diferansiyel denklemi ve Kutta şartını sağladığı gösterilebilir.
Dairesel yay profilinin taşıma katsayısı ve sıfır taşıma hücum açısı
π
 1 + cos θ  c
L = ρ V ∞ ∫ 2V ∞  2 β sin θ + α  ⋅ sin θ d θ = ρ V ∞ c π (α + β )
2
0  sin θ  2
C L = 2 π (α + β ) → CL = 0 → α 0 = −β
şeklinde hesaplanabilir. Joukowsky dönüşüm tekniği incelenirse aslında bu bağıntılardaki β

parametresinin, dairesel yay profilinin γ kamburluk oranına β = 2γ şeklinde bağlı olduğu
görülür. Yani taşıma katsayısı ve sıfır taşıma hücum açısı için kamburluk oranı cinsinden
γ
C L = 2π α + 4π γ → α0 = −
2
yazılabilir. Bu bağıntılar taşıma üzerinde kamburluğun etkisinin ne kadar önemli olduğunu

göstermektedir. Ayrıca kamburluk, taşıma eğrisi eğimini etkilememektedir.
ve hücum kenarı etrafında yunuslama katsayısı
π
 1 + cos θ c c
M HK = − ρ V ∞ ∫ 2V ∞  2 β sin θ + α  (1 − cos θ ) sin θ d θ
0  Sin θ 2 2
1  α π
M HK = − ρ V ∞2 c 2  β +  → C M HK = − (α + 4γ )
2  2 2
Bu durumda veter boyunca herhangi bir x noktasına göre yunuslama katsayısı
x π x
C M x = C M HK + C L = − (α + 4γ ) + 2 π (α + 2γ )
c 2 c
 1 x  1 x
C M x = 2 π (α + 2γ ) − +  − πγ → C M x = C L − +  − πγ
 4 c  4 c
olup, yay profilinin basınç merkezi, aerodinamik merkezi, aerodinamik merkez etrafındaki
yunuslama katsayısı için sırasıyla
x cp 1 2γ 1 πγ
C Mcp = 0 → = + = +
c 4 4 (α + 2γ ) 4 C L
dC Mac x ac 1
=0 → =
dC L c 4
C M ac = −πγ
bulunur.
8.6. İnce profiller için genel çözüm
Yukarıda özel haller için yapılan incelemeler göstermiştir ki, taşıma ve yunuslama üzerinde
sadece hücum açısı etkisinin bulunduğu hali temsil eden düz levha için bulunan girdap
dağılımına, kamburluk etkisini içeren sinüs fonksiyonu şeklindeki bir terimin ilave edilmesiyle
dairesel yay profili halindeki girdap dağılımı elde edilmektedir. Yani dairesel yay profili, düz
levhanın daha genelleştirilmiş bir halidir.
Bu çözümlerden hareketle en genel halde bir ince profil üzerindeki girdap dağılımının, hücum
açısını içeren düz levha halindeki girdap dağılımına, kamburluk etkisini temsilen sinüs
fonksiyonlarından oluşan bir Fourier serisi ilavesiyle temsil edilebileceğini söylemek
mümkündür:
 1 + cos θ ∞

γ (θ ) = 2V ∞  A 0 + ∑ A n sin (n θ )
 sin θ n =1 
Bu girdap dağılımı ince profillerin genel denkleminde kullanılarak
 1 + cos θ 0 ∞
 c
2V A
∞  0 + ∑ A n sin (n θ 0 ) sin θ 0 d θ 0
 dy  1 π
 sin θ 0 n =1  2
V∞  w −α  =
 2π 0
∫ c
 dx (1 − cos θ 0 ) − c (1 + cos θ )
2 2
veya düzenlenerek
dy w 1
0
 1 + cos θ 0 ∞
sin nθ 0 sin θ 0 
−α = −
π ∫ A
 0 + ∑ An  dθ 0
dx π  cos θ 0 − cos θ n =1 cos θ 0 − cos θ 
ya da ilk terimde G0 ve G1 Glauert integralleri olduğu hatırlanarak ve ikinci terim için
1
sin nθ ⋅ sin θ = [cos(n − 1)θ − cos(n + 1)θ ]
2
dönüşümü yapılarak
dy w A 1 ∞ π cos(n − 1)θ 0 dθ 0 π cos(n + 1)θ 0 dθ 0 

− α = − 0 (G0 + G1 ) − ∑ An ∫ cos θ − cos θ − ∫ cos θ − cos θ 
dx π 2π n =1  0 0 0 0 
ve son iki terimin de yine sırasıyla Gn-1 ve Gn+1 Glauert integralleri olduğu hatırlanarak
dy w A 1 ∞
 sin (n − 1)θ sin (n + 1)θ 
− α = − 0 (G0 + G1 ) − ∑ An  − π
dx π 2π n =1  sin θ sin θ 
elde edilir. Ayrıca
sin (n − 1)θ − sin (n + 1)θ = −2 sin θ cos(nθ )
olup bu bağıntı
∞
d yw
= α − A0 + ∑ An cos(nθ )
dx n =1
şeklinde düzenlenebilir. Bu son eşitlik kamburluk eğrisinin eğimi ile Fourier serisinin katsayıları
arasındaki ilşkiyi vermektedir. Bu denklemden Fourier katsayılarını elde etmek için:
1°) Her iki tarafının 0-π aralığında integrali alınarak
π π ∞ π
dy w
∫ dx dθ = (α − A0 )∫ dθ + ∑ An ∫ cos(nθ ) dθ
0 0 n =1 0
π
1 dy w
π ∫0 dx
A0 = α − dθ
2°) Her iki tarafın cos (kθ) ile çarpımının 0-π aralığında integrali alınarak
π π ∞ π
dy w
∫ dx cos (kθ ) dθ = (α − A )
0 ∫ cos (kθ ) d θ + ∑ n ∫ cos(kθ ) ⋅ cos(nθ ) dθ
A
0 0 n =1 0
π
2 dy w
cos(kθ ) dθ
π ∫0 dx
Ak =
bulunur.
İnce profilin taşıma katsayısı

c π
 1 + cos θ ∞  c
L = ρ V∞ ∫ γ (x ) dx = ρ V∞ ∫ 2V∞  A0 + ∑ An sin (nθ ) sin θ dθ
0 0  sin θ n =1  2
2L  π π
 ∞ π 
= C L = 2  A0

∫ d θ + ∫ cos θ d θ  + ∑
 n =1 ∫
An sin (nθ ) sin θ d θ 
ρ V∞2 c   0 0  0 
 A   A 
C L = 2  A0 π + 1 π  → C L = 2π  A0 + 1 
 2   2 
sıfır taşıma hücum açısı
π π
A1 1 dy w 1 dy w
π ∫0 dx π ∫0 dx
CL = 0 → A0 = − → α− dθ = − cos θ dθ
2
π
1 dy w
(1 − cos θ ) dθ
π ∫0 dx
α0 =
hücum kenarı etrafında yunuslama katsayısı
c π
 1 + cos θ ∞
 c c
M HK = ρ V∞ ∫ γ ( x ) x dx = − ρ V∞ ∫ 2V∞  A0 + ∑ An sin (nθ ) (1 − cos θ ) sin θ dθ
0 0  sin θ n =1  2 2
 π π π
 
( )
∞
2 M HK
= C M = −  A0 ∫ 1 − cos 2
θ d θ + ∑ An  ∫ sin (nθ ) sin θ dθ − ∫ sin (n θ ) sin θ cos θ d θ 
ρ V∞2 c 2 HK
 0 n =1  0 0  
 π 1 − cos(2θ ) ∞ π π
sin (2θ )  
C M HK = − A0 ∫ dθ + ∑ An  ∫ sin nθ sin θ dθ − ∫ sin (nθ )
( ) dθ  
 0 2 n =1  0 0
2  
 π π A π π A 
C M HK = − A0 + A1 − 2  → C M HK = −  A0 + A1 − 2 
 2 2 2 2 2 2 
şeklinde elde edilir. Yunuslama katsayısı taşıma katsayısı cinsinden
C π 
C M HK = −  L + ( A1 − A2 )
 4 4 
şeklinde de düzenlenebilir. Bu durumda veter boyunca herhangi bir x noktasına göre

yunuslama katsayısı
x C π x
C M x = C M HK + C L = − L − ( A1 − A2 ) + C L
c 4 4 c
 1 x π
C M x = C L  − +  − ( A1 − A2 )
 4 c 4
olup, böylece ince profilin basınç merkezi ve aerodinamik merkezi için
x cp 1 π ( A1 − A2 )
C Mcp = 0 → = +
c 4 4C L
dC Mac x ac 1
=0 → =
dC L c 4
ve aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısı için de
π
C Mac = − (A1 − A 2 )
4
elde edilir.
Örnek 4.1
Genel çözüm yöntemini düz levha ve dairesel yay profilleri için uygulayınız.
Çözüm:
Düz levha için kamburluk eğrisi eğimi sıfır olup Fourier katsayıları
dy w
=0 → A0 = α , A1 = 0 , A2 = 0
dx
olarak bulunur. Buna göre elde edilen profil karakteristikleri, daha önce bulunan değerlerle
aynıdır.
Dairesel yay profilinin koordinatları açısal koordinat sisteminde
x = 2b cos θ , y = 2 g sin 2 θ
olup, kamburluk eğrisi eğimi
dy w dy w / d θ 2 g 2 sin θ cos θ g
= = = −2 cos θ = −2 β cos θ = −4γ cos θ
dx dx / d θ − 2b sin θ b
olur. Buna göre Fourier katsayıları
A0 = α , A 1 = 4γ , A2 = 0
şeklinde elde edilir ki, bu katsayılarla bulunan profil karakteristikleri daha önce bulunanları
doğrular.
Örnek 4.2
2. dereceden polinom şeklinde öyle bir kamburluk eğrisi bulunuz ki bu kamburluk eğrisine
sahip ince profilin taşıması α0=-1 derece hücum açısında sıfır olsun. Profilin aerodinamik
merkez etrafındaki yunuslama katsayısını hesaplayınız.
Çözüm:
2. dereceden polinom şeklindeki kamburluk eğrisi

boyutsuz bir koordinat sisteminde tanımlanırsa: y
 y x 1 x
y = a0 + a1x + a2 x 2 , y = , x = 
 c c
Uç şartlarından: x =0 da y=0 → a0 = 0
x =1 de y=0 → 0 = a1 + a2 → a 2 = −a 1
Böylece y = a 3 (x − x 2 )
dy
Türev alınarak = a 3 (1 − 2 x )
dx
1
Açısal koordinatla x = (1 − cos θ ) → 2x − 1 = − cos θ
2
dy
olup = a 3 cos θ
dx
Buna göre Fourier katsayıları:
1 π dy w 1π
A0 = α
π ∫0 dx π ∫0
A0 = α − d θ = α − a 1 cos θ d θ →
2 π dy w 2π 2 π 1 − 2 cos θ
( )
π ∫0 dx π ∫0 π ∫0
A1 = cos k θ d θ = a 1 cos θ cos θ d θ = a1 dθ → A1 = a 1
2
2 π dy w 2π
A2 = ∫ cos 2θ d θ = ∫ a 1 cos θ cos (2θ ) d θ
( ) → A2 = 0
π 0 dx π 0
 A   a 
Taşıma katsayısı C L = 2π  A 0 + 1  = 2π α + 1 
 2   2 
a1
Sıfır taşıma hücum açısı α0 = − → a 1 = −2α 0
2
 π 
α0=-1° için a 1 = −2 ×  − 1°  → a 1 = 0.0349
 180 
Buna göre kamburluk eğrisi y = 0.0349 (x − x 2 )
Aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısı
π
C Mac = − (A1 − A 2 ) = − π × 0.0349 → C Mac = −0.0274
4 4
Örnek 4.2
y = a 0 + a 1 x + a 2 x 2 + a 3 x 3 , ( y = y / c , x = x / c ) şeklinde öyle bir kamburluk eğrisi bulunuz ki,

bu kamburluk eğrisine sahip ince profilin sıfır taşıma hücum açısı -1° ve aerodinamik merkez
etrafındaki yunuslama momenti de –0.02 olsun.
Çözüm:
Uç şartlarından x =0 da y= 0 → a0 = 0
x =1 de y= 0 → 0 = a1 + a 2 + a 3 → a1 = −(a 2 + a 3 )
Buna göre y = −(a 2 + a 3 ) ⋅ x + a 2 ⋅ x 2 + a 3 ⋅ x 3
dy
Türev alınarak = −(a 2 + a 3 ) + 2 a 2 ⋅ x + 3a 3 ⋅ x 2
dx
1
Açısal koordinatla x = (1 − cos θ )
2
x2 =
1
(1 − cos θ )2 = 1 (1 − 2 cos θ + cos 2 θ ) = 1  3 − 2 cos θ + 1 cos 2θ 
4 4 42 2 
d y a 3 2 a 2 + 3a 3 3a
Böylece türev = − cos θ + 3 cos 2θ
dx 8 2 8
Fourier katsayıları hesaplanarak:
1π dy 1 a3 π a3
π ∫0 d x π 8 ∫0
A0 = α − d θ = α − dθ → A0 = α −
8
2π dy 2  2 a 2 + 3a 3  π 2 a 2 + 3a 3
A1 = ∫ cos θ d θ =  −  ∫ cos 2 θ d θ → A1 = −
π 0dx π 2 0 2
2πdy 2  3a 3 π 3a 3
π ∫0 d x π  8  ∫0
A2 = cos 2θ d θ =   cos 2 2θ d θ → A2 =
8
Fourier katsayıları kullanılarak taşıma ve aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayıları

için sırayla
 A   a 2 a + 3a 3   4a + 7 a3 
C L = 2π  A 0 + 1  = 2π α − 3 − 2  → C L = 2π α − 2 
 2   8 4   8 
π π  8 a 2 + 15a 3 
( A 1 − A 2 ) = − π  −
2 a 2 + 3a 3 3a 3 
C M ac = − −  → CMc =  
4 2 2 8  2 16 
Bu ifadelerde sıfır taşıma hücum açısı için –1 derecenin radyan değeri ve aerodinamik merkez
ertrafındaki yunuslama katsayısı için –0.02 değeri kullanılarak
 π 4a + 7 a3  2π
0 = 2π  − 1 ⋅ − 2  → 4a2 + 7 a3 = − = −0.1396
 180 8  45
π  8 a 2 + 15 a 3  0.64
− 0.02 =   → 8 a 2 + 15 a 3 = − = −0.2037
2 16  π
Denklemlerin çözümünden a 2 = −0.1671 ; a 3 = 0.0755
a1 = −(a 2 + a 3 ) = 0.0916
Böylece kamburluk eğrisi y = 0.0916 ⋅ x − 0.1671 ⋅ x 2 + 0.0755 ⋅ x 3
8.7. Flaplı profil
Flaplı bir ince profili temsil eden girdap dağılımı, hücum açılı halde düz levha üzerindeki girdap
dağılımına, kamburluk eğrisi üzerinde hücum açısız halde elde edilen girdap dağılımı ve flap
açısının etkisinin ilavesiyle elde edilebilir. Flap açısı etkisi, şekilde görüldüğü gibi hücum açısız
halde düz levhanın flaba karşılık gelen kısmının döndürülmesiyle bulunur.
y Hücum açısı et
y α x
V∞
y
+ Kamburluk etkis
≡
η
α x
V∞ V∞ x
y + Flap etkisi
V∞ x
η
Flap, aslında profilin kamburluğunu değiştirmektedir. Bu ilave kamburluğun etkisini görmek

için, profilin kamburluğunu bir kenara bırakarak, şekilde görüldüğü gibi iki düz levhanın
birleştirilmesi suretiyle elde edilen özel bir kamburluk eğrisini incelemek yararlı olur.
H⋅c
α’
α’ x
α (1-F) ⋅c F⋅c
V∞
c
Gözönüne alınan bu yeni profilin veteri hücum kenarını flap firar kenarına bağlayan doğrudur.
Bu vetere göre etkin hücum açısı αe = α + α’ olup, kamburluk eğrisi eğimi de
dy w H
0 ≤ x ≤ (1 − F ) c (veya 0 ≤ θ ≤ θ F ) aralığında =
dx 1− F
dy w H
(1 − F ) c ≤ x ≤ c (veya θ F ≤ θ ≤ π ) aralığında =−
dx F
şeklinde tanımlanabilir. Burada θ = θF ile flabın mesnet noktasının açısal koordinattaki konumu
belirtilmektedir.
Bu bilgiler ince profil için yapılan genel çözümün sonuçlarına uygulanarak Fourier katsayıları
elde edilebilir:
1 θF dy w 1  θF H π  H 
π∫
A0 = α e − d θ = α + α' −  ∫ d θ + ∫  − d θ 
0 dx π  0 1− F θF
 F 
1 H H   H θ  H H
= α + α' −  θ F − (π − θ F ) = α + α' +  − F  + 
π 1 − F F   F  π 1− F F 
 θ 
A0 ≅ α + η 1 − F 
 π 
2 dy w 2  θF H π  H 
cos (n θ ) d θ =  ∫ cos (n θ ) d θ + ∫  −  cos (n θ ) d θ 
θF
π∫
An =
0 dx π  1− F
0 θ F
 F 
2  H H  2  H H
An =  sin (n θ F ) − [sin (n π ) − sin (n θ F )] = sin (n θ F )  − 
π n 1 − F F  πn 1 − F F 
2 sin (n θ F )
An ≅ η
πn
2 sin θ F sin (2θ F )

A1 = η, A2 = η
π π
elde edilir. Böylece flaplı profilin taşıma ve yunuslama katsayıları sırasıyla:
 A    θ  sin θ F 
C L = 2π  A 0 + 1  = 2π α + η  1 − F  − η
 2    π  π 
C L = 2πα + 2 (π − θ F − sin θ F )η
CL = 2πα
π A  η
C M HK = −  A0 + A1 − 2 
2 2 
π  θF  2 sin θ F sin (2θ F ) 

C M HK − α + η  1 − + η− η
2  π  π 2π 
α
η
π 1
C M HK = − α− [π − θ F + sin θ F (2 − cos θ F )]η
2 2 CMHK = - πα /2
olarak elde edilir.
Şekilde de görüldüğü gibi flap açısının taşıma üzerindeki etkisi taşımayı her hücum açısında
aynı miktarda arttırıcı yöndedir. Yunuslama üzerindeki etkisi ise her hücum açısında
yunuslamayı negatif yönde arttırıcı tarzdadır.
Flaplı profilin aerodinamik merkezi yine çeyrek veter noktası olup, aerodinamik merkez
etrafındaki yunuslama katsayısı için
π
C M ac = − [A 1 − A2 ]
4
π  2 sin θ F sin (2θ F )  2 sin θ F − 2 sin θ F cos θ F

C M ac = −  η− η = − η
4 π π  4
1
C M ac = − sin θ F (1 − cos θ F )η
2
bulunur. Görüldüğü gibi aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısı sabit bir flap
pozisyonu için flap açısıyla orantılı olarak burun aşağı yönde artmaktadır.
Örnek 4.2
Veter boyunun %20 si oranında flap boyuna sahip olan bir profilin 10 derece flap açısındaki
performansını hesaplayınız
Çözüm:
c x
Açısal koordinat x= (1 − cos θ ) → cos θ = 1 − 2
2 c
F = 0.20 için 1-F = 1-0.2 = 0.8 → cos θ F = 1 − 2 × 0.8 = −0.6 → θ F = 126.7°
sin θ F = 1 − cos 2 θ F = 0.8
 π 
Taşıma katsayısı C L = 2πα + 2 (π − θ F − sin θ F )η = 2πα + 2  π − 126.7 × − 0.8  η
 180 
C L = 2πα + 3.46 η
π 1
HK etrafında yunuslama C M HK = − α− [π − θ F + sin θ F (2 − cos θ F )]η
2 2
π 1 π 
C M HK = − α− π − 126.7 × + 0.8 × (2 + 0.6 )η
2 2 180 
π
C M HK = − α − 1.505 η
2
1 1
AC etrafında yunuslama C M ac = − sin θ F (1 − cos θ F )η = − 0.8 × (1 + 0.6 )η
2 2
C M ac = −0.64 η
η = 10° × π /180 = 0.175 için C L = 2πα + 0.606 C M ac = −0.112
Örnek Sorular
1) a) İnce profil yaklaşımında yapılan kabuller nelerdir? İnce bir profil matematiksel olarak
nasıl modellenir?
b) Sıkıştırılmaz iki boyutlu potansiyel akımlar için yüzey sınır şartını yazarak ince profiller için
yaklaşık sınır şartını çıkartınız.
c) Bu sınır şartını kullanarak ince bir profilin kamburluk eğrisi ile yük dağılımını birbirine
bağlayan integro-diferansiyel denklemi çıkartınız.
2) Veter boyunca girdap dağılımı γ ( x ) şeklinde verildiğinde ince bir profile etkiyen taşıma
kuvveti ve hücum kenarına göre yunuslama momentinin sırasıyla aşağıdaki gibi
hesaplanabileceğini gösteriniz.
c c
L = ρ ∞ V ∞ ∫ γ ( x ) ⋅ dx , M HK = − ρ ∞ V ∞ ∫ x ⋅ γ ( x ) ⋅ dx
0 0
3) İnce bir profilin kamburluk eğrisinin geometrisi, serbest akım şartları ve veter boyunca
girdap dağılımı arasında
 dy w  1 c
γ ( x 0 ) ⋅ dx 0

 dx
−α  ⋅V∞ =
 2π ∫
0 x0 − x
şeklinde bir integro-diferansiyel denklem yazmak mümkündür. İnce profilin veter boyunca yük
c
dağılımı x = ( 1 − cos θ ) değişken dönüşümü ile geçilen bir açısal koordinat sisteminde
2
 1 + cos θ ∞

γ (θ ) = 2V ∞  A 0 + ∑ A n sin (n θ )
 sin θ n =1 
şeklindeki bir Fourier serisi ile tanımlandığı taktirde bu serinin katsayılarının kamburluk
eğrisinin eğimi cinsinden
π π
1 dy 2 dy
A0 = α − ∫ dθ , Ak = ∫ dx cos (k θ ) d θ , k = 1,2,3,...
π 0 dx π 0
şeklinde hesaplanabileceğini gösteriniz. Not : Glauert integralleri için aşağıdaki bağıntı

verilmiştir.
π
cos (n θ 0 ) sin (n θ )
Gn = ∫ cos θ
0 0 − cos θ
dθ 0 =
sin θ
π
4) İnce bir profilin veteri boyunca girdap dağılımı x = ( c / 2 ) ⋅ ( 1 − cos θ ) değişken dönüşümü ile
tanımlanan bir açısal koordinat sisteminde
 1 + cos θ ∞

γ (θ ) = 2V ∞  A 0 + ∑ A n sin (n θ )
 sin θ n =1 
şeklindeki bir Fourier serisi ile tanımlandığı taktirde profile etkiyen taşıma katsayısı ve hücum
kenarına göre yunuslama katsayısının
 A  π A 
C l = 2π  A 0 + 1  C M HK = −  A0 + A1 − 2 
 2  2 2 
şeklinde hesaplanabileceğini gösteriniz.
5) İnce bir profilin veteri boyunca girdap dağılımı bir Fourier serisi ile tanımlandığı taktirde
profile etkiyen taşıma katsayısı ve hücum kenarına göre yunuslama katsayısının Fourier
katsayıları cinsinden sırasıyla
 A  π A 
C l = 2π  A 0 + 1  C M HK = −  A0 + A1 − 2 
 2  2 2 
şeklinde hesaplanabileceği bilinmektedir. Buna göre:
a) Veter boyunca herhangi bir noktadaki yunuslama katsayısının hesabı için bir formül yazınız.
b) Basınç merkezinin yerini Fourier katsayıları cinsinden veren bir formül çıkartınız.
c) Aerodinamik merkezin yerini bulunuz.
d) Aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısını Fourier katsayıları cinsinden veren

bir formül bulunuz.
6- Maksimum kamburluğu e olan öyle bir kübik kamburluk eğrisi bulunuz ki, basınç merkezi
çeyrek veter noktasında bulunsun ve taşıma ile yer değiştirmesin. Bu profilin aerodinamik
karakteristiklerini hesaplayınız.
7- Ince bir profilin kamburluk eğrisi y = k x (x − 1)(x − 2 ) , (x = x / c , y = y / c ) şeklinde

verilmiştir. Profilin kamburluk oranı 0.02 olduğuna göre 3° hücum açısındaki taşıma
katsayısını ve çeyrek veter noktasına göre yunuslama momenti katsayısını hesaplayınız.
8- Ince bir profilin kamburluk eğrisi y = 4 h x (1 − x ) , (x

y = y / c ) şeklinde verilmiştir.
= x / c,
α hücum açısındaki girdap dağılımını bulunuz. Sıfır taşıma hücum açısının α0 = -2h olduğunu
gösteriniz. Bu hücum açısındaki girdap dağılımını, hücum açısı etkisini ve kamburluk etkisini
ayırarak çiziniz. Bu profilin taşıma eğrisini doğru parçası şeklindeki profille karşılaştırınız.
9- Kamburluk eğrisi y = h x (1 − x )(1 − λx ) , (x = x / c , y = y / c ) şeklindeki bir analitik ifade

ile verilen bir ince profilin aerodinamik karakteristiklerini hesaplayınız.
3 2
10- Kamburluk eğrisi y = 0 .052 ⋅ x − 0 .156 ⋅ x + 0 .104 ⋅ x şeklinde verilen bir ince profilin 0°,
5° ve 10° hücum açılarındaki taşıma ve yunuslama katsayılarını ve basınç merkezinin veter
boyunca konumunu hesaplayınız.

08 - İnce Profil Teorisi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

08 - İnce Profil Teorisi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÖLÜM 8

İNCE PROFİL TEORİSİ

8.1- İnce profil yaklaşımı

8.2- İnce profil için matematik model

8.3- Taşıma ve yunuslamanın girdap dağılımıyla ilişkisi

8.4- Sınır şartları, ince profil için integro-diferansiyel denklem

8.5- Direkt problem. Özel çözümler

8.6- İnce profiller için genel çözüm

8.7- Flaplı profil

8.1- İnce profil yaklaşımı:

profil etrafında gerçek akım İnce profil etrafında yaklaşık akım

8.2- İnce profil için matematik model

8.3. Taşıma ve yunuslamanın girdap dağılımıyla ilişkisi

şeklinde integralleri alınarak yaklaşık biçimde hesaplanabilir.

bulunur. Ayrıca hızlarla girdap şiddeti arasında

Son iki bağıntı birleştirilerek basınç farkları girdap şiddetlerine

8.4- Sınır şartları, ince profil için integro-diferansiyel denklem

8.4.1. Yüzey sınır şartı

Potansiyel akımda sınır şartı İnce profil için sınır şartı

Buradaki v büyüklüğü, kamburluk eğrisi üzerindeki girdap dağılımının, sınır şartının

Buna göre, girdapla ilgili bilgiler hatırlanarak

Pratikte karşılaşılan problemleri başlıca iki sınıfta toplamak mümkündür:

- Direkt problem : Kamburluk eğrisi verildiğinde girdap dağılımın, taşıma kuvvetinin ve

8.4.2. Kutta şartı

8.5. Direkt problem. Özel çözümler

8.5.1. Düz levha için çözüm:

şeklini alır. Burada problem denklemin γ (x0) için çözümünden ibarettir.

Düz levha için Joukowsky dönüşümüyle elde y

Verilen çözüm yukarıdaki denklemin sağ tarafında kullanılarak integral hesaplanırsa

Buradaki integraller birbirine benzemekte olup, literatürde Galuert integralleri olarak

şeklinde sıfıra gittiği görülür.

Önerilen girdap dağılımı kullanılarak düz levhanın taşıma katsayısı için

mertebesindedir. 1 rad büyüklüğünün yaklaşık 57 derece

şeklinde düzenlenmesi uygun olur.

Hücum kenarı etrafındaki yunuslama katsayısı için benzeri işlemlerle

Veter boyunca herhangi bir noktaya göre yunuslama momenti

olup, buna göre aerodinamik merkez ve basınç merkezi için sırasıyla

elde edilir. Aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısı ise

8.5.2. Dairesel yay profili için çözüm:

z kompleks düzleminde, merkezi imajiner eksen üzerinde başlangıç noktasından g uzaklığında

Dairesel yay profilinin taşıma katsayısı ve sıfır taşıma hücum açısı

şeklinde hesaplanabilir. Joukowsky dönüşüm tekniği incelenirse aslında bu bağıntılardaki β

yazılabilir. Bu bağıntılar taşıma üzerinde kamburluğun etkisinin ne kadar önemli olduğunu

ve hücum kenarı etrafında yunuslama katsayısı

Bu durumda veter boyunca herhangi bir x noktasına göre yunuslama katsayısı

8.6. İnce profiller için genel çözüm

Bu girdap dağılımı ince profillerin genel denkleminde kullanılarak

ya da ilk terimde G0 ve G1 Glauert integralleri olduğu hatırlanarak ve ikinci terim için

dy w A 1 ∞ π cos(n − 1)θ 0 dθ 0 π cos(n + 1)θ 0 dθ 0 

elde edilir. Ayrıca

sin (n − 1)θ − sin (n + 1)θ = −2 sin θ cos(nθ )

1°) Her iki tarafının 0-π aralığında integrali alınarak

İnce profilin taşıma katsayısı

sıfır taşıma hücum açısı

hücum kenarı etrafında yunuslama katsayısı

şeklinde elde edilir. Yunuslama katsayısı taşıma katsayısı cinsinden

şeklinde de düzenlenebilir. Bu durumda veter boyunca herhangi bir x noktasına göre

olup, böylece ince profilin basınç merkezi ve aerodinamik merkezi için

ve aerodinamik merkez etrafındaki yunuslama katsayısı için de

Dairesel yay profilinin koordinatları açısal koordinat sisteminde

olup, kamburluk eğrisi eğimi

olur. Buna göre Fourier katsayıları

2. dereceden polinom şeklindeki kamburluk eğrisi