Huk306 Medeni Usul Hukuku II 9 - Hafta Ders Notu 22 23

Dr. Öğr.
Üyesi Bahar Tuna Kurtoğlu

Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi
2022-2023 Bahar Yarıyılı
Medeni Usul Hukuku II Ders Notu

27.04.2023

Yalova Üniversitesi
Hukuk Fakültesi
Medeni Usul Hukuku II
9. Hafta Ders Notu

Kanun Yolları1

1- Kanun Yolu Kavramı

- Tanım olarak kanun yolu, mahkemelerin verdiği kararların bir üst
mahkemece incelenip, değerlendirilmesi ve denetlenmesi imkanıdır

- Burada amaç; mahkeme kararlarında olabilecek olası hata ya da eksikliğin
giderilmesi, tarafların talebi üzerine mahkeme kararlarının bir üst
mahkemece tekrar incelenerek, hukuka uygunluk denetiminin yapılması ve bu
şekilde de olası hataların en aza indirilmesidir.

- Bu anlamda kanun yolu imkanı, hükümlerin doğruluğunun bir çeşit
garantisini oluşturmaktadır.

- Kanun yolu imkanı ile yerel mahkemelere de kararlarını verirken daha
dikkatli, özenli ve doğru karar vermeleri için de bir anlamda baskı söz konusu
olmaktadır.

- Kanun yolu ile nihai kararlarda olabilecek olan olası hataların giderilmesi ve
bu anlamda taraf menfaatinin korunması amaçlanırken, bir yandan da genel
olarak kamu yararı da gözetilmektedir.

1 27.04.2023 tarihli Medeni Usul Hukuku II dersinin 9. Haftası için hazırlanmış olan
bu ders notu, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez, Prof. Dr. Oğuz Atalay ve Prof. Dr.
Muhammet Özekes’e ait Medeni Usul Hukuku- Ders Kitabı (2022)’ na göre
hazırlanmıştır.
1
Dr. Öğr. Üyesi Bahar Tuna Kurtoğlu
- Buna göre kanun yolu imkanı ile kanunların ülkemizde bir bütünlük
içerisinde uygulanması ve bu anlamda mahkeme kararlarının incelenmesi ile
içtihat birliğinin sağlanması da amaçlanmaktadır.

- Kural olarak mahkemelerin hukuki uyuşmazlıkları kanunlara ve usul
kurallarına uygun, taraf iradelerini dikkate alacak şekilde çözerek, karara
bağlamaları esastır.

- Kanun Yolu ile mahkemelerin söz konusu kararlarında yanılmaları
durumunda ilgili karardan memnun olmayan taraflara bu karar ya da
kararları bir üst dereceli mahkemenin denetimine sunma imkanı
tanınmaktadır ki bu da hukuk devleti ilkesinin bir görünümüdür.

- Nihai bir kararın kesinleşebilmesi için iki kanun yolu kabul edilmiştir.

- Söz konusu bu kanun yolları dışında, kanun yollarına başvuru süresi
içerisinde üst derece mahkemesine başvurulmaması halinde de
kararların kesinleşmesi mümkün olmaktadır.

- Buna göre bu şekilde kesinleşen kararlar ile ilgili de artık normal kanun
yollarına başvurulamayacaktır.

- Kanun yollarına başvurunun sınırlandırılmış olması uyuşmazlık ile ilgili
verilen kararın kesinleşip, netleşerek, söz konusu uyuşmazlığın sona
ermesinin sağlanmasıdır ki bu da toplumdaki huzur ve adalet ve hukuka olan
güvenin sağlanması için önemlidir.

- Hukukumuzda kanun yolu imkanı nihai kararlar için kabul edilmiştir. Yani
mahkemelerin yargılama sırasında vermiş oldukları ara kararlara karşı
kanun yoluna gidilmesi söz konusu olmayacaktır.

- Hukukumuzda kanun yolu incelemesinde iki yöntem tercih edilmektedir.

o Bunlardan ilki üst mahkemenin hukuka aykırılığını tespit ettiği kararı
bozması ve kendisinin yeniden bir yargılama yapmayacak olmasıdır ki
hukukumuzda temyiz incelemesinde bu yöntem uygulanmaktadır
(Bozucu Kanun Yolu)

o İkincisi ise üst derece mahkemesinin yapacağı kanun yolu incelemesi
sonucunda kanuna aykırılığın bulunması halinde, kararı veren yerel
mahkeme yerine kendisinin yeniden yargılama yaparak karar
2
vermesidir ki bu da istinaf incelemesinde benimsenen bir uygulamadır
(Düzeltici Kanun Yolu)

- Hukukumuzda kanun yolu incelemesi kendiliğinden yapılamayacak olup,
ancak taraflardan birinin başvurusu üzerine söz konusu olabilecektir ki bu
da tasarruf ilkesinin bir görünümüdür.

- Kanun yolu başvurusunun erteleyici ve aktarıcı etkisi bulunmaktadır.

o Erteleyici etki kapsamında nihai karar aleyhine kanun yoluna
başvurulduğunda kararın şekli anlamda kesinleşmesinin önüne
geçilmiş oluyor. Fakat bu erteleme bazı durumlarda hükmün icrasının
durdurulması ya da ertelenmesine de sebebiyet vermekte olup, kural
olarak kanun yolu başvurusu tek başına hükmün icrasını
durdurmamaktadır.

o Kanun yolu başvurusunu aktarıcı etkisi ise alt derece mahkemesince
alınmış olan kararın bir üst derece mahkemesinde incelenecek
olmasıdır ki hukukumuzda kanun yolunun aktarıcı etkiye sahip olması
çok önemlidir. Bununla üst mahkemece yapılacak olan inceleme
taraflar için bir güvence oluşturmaktadır.

2- Kanun Yolu Çeşitleri

a- Olağan Kanun Yolları

- Mahkemelerce verilmiş olan ve henüz kesinleşmemiş olan nihai kararların
kesinleşmesine engel olan kanun yolları olağan kanun yolları olarak kabul
edilmektedir.

- Yani kesinleşmemiş nihai kararlar için tanınmış kanun yollarına olağan kanun
yolu denir.

- Buna göre mahkemece verilen nihai kararlar hakkında zamanında bu kanun
yollarına başvurulmuş ise ilgili kararların bu yollardan geçmeden
kesinleşmesi mümkün olmayacaktır.

- Hukukumuzda olağan kanun yolları İstinaf ve Temyiz olarak kabul
edilmektedir.

- Olağan kanun yolu açık, nihai kararların kesinleşebilmesi aşağıdaki hallerde
söz konusudur;
3

1) süresinde olağan kanun yoluna başvurulmaması halinde

2) olağan kanun yoluna süresinde başvurulup, üst derece mahkemesinde
bu kararın onanması ve bu onanmadan sonra başvurulabilecek başka bir
olağan kanun yolunun bulunmaması/kalmaması halinde

b- Olağanüstü Kanun Yolları

- Olağan kanun yollarından geçerek, onanan ya da olağan kanun yollarına
başvuru süresinde başvurulmayarak kesinleşmiş olan kararlara karşı
tanınmış olan kanun yoluna olağanüstü kanun yolu denir.

- Kesinleşmiş kararlar hakkında, prensip olarak, aynı konuda, aynı taraflar
arasında ve aynı dava sebebine dayanarak dava açılamamasına rağmen, ağır
usulü hatalar sonucunda verilen yanlış hükümlerin kaldırılması ve
değiştirilmesi için HMK Md. 374 uyarınca yargılamanın yenilenmesi yoluna
başvurulabilecektir.

- Kanun yararına temyiz (HMK Md. 363) de bazı özellikleri dikkate
alındığında diğer bir olağanüstü kanun yolu olarak kabul edilebilmektedir.

3- Kanun Yollarına Başvuru Usulü ve Şartları

- Kanun yoluna başvuran tarafın kanun yoluna başvurusunda hukuken
korunmaya değer bir hukuki yararının bulunması gerekmektedir.

- Yani karar lehine olan taraf nihai karar için kanun yolu başvurusunda
bulunamaz.

- Ancak mahkeme kararı lehine olmasına rağmen tarafın talep sonucu ile lehte
olan mahkeme kararı arasında fark varsa, o zaman o taraf nihai karar için
kanun yoluna başvurabilir, çünkü burada hukuki yarar söz konusu olacaktır.

- Buna göre davada lehine karar alınmış tarafın da hukuki yararının bulunması
halinde kanun yoluna başvurma imkanı bulunmaktadır (HMK Md. 361).

- Kanun yoluna başvuru belli bir süreye bağlıdır. (HMK Md. 345, 361, 377)

4
- Bu süre içerisinde kanun yoluna başvurulmaz/kanun yolu başvurusu
yapılmaz ise başvuru hakkı düşecek, başvurulacak kanun yolu olağan kanun
yolu ise karar şekli anlamda kesinleşmiş kabul edilecektir.

- Kanun yoluna başvurma hakkından feragat mümkündür.

- Yani taraflar kanun yoluna başvurma haklarından feragat edebilecek olup, bu
hak tasarruf ilkesinin bir sonucudur

- HMK Md. 349 uyarınca taraflar ilam kendilerine tebliğ edilmeden istinaf
yoluna başvurma haklarından feragat edemeyeceklerdir.

- Yani geçerli bir feragat için ilgili karara dair öncelikle kanun yoluna başvuru
hakkının gerçekleşmiş olması, yani öncelikle alt derece mahkemesinin nihai
kararını vermesi ve bu kararın tebliğ edilmesi gereklidir ki feragat
edilebilecek bir hak söz konusu olabilsin.

- Kanun yoluna başvurudan feragat edilmesi, haktan ya da alt derece
mahkemesinin dava sonunda verdiği hükümden feragat edilmesi demek
değildir.

- Kanun yoluna başvurudan feragat ile amaçlanan kanun yoluna başvuru
süresinin geçmesini beklenmeye gerek kalmaksızın kararın bir an önce
kesinleşmesini sağlamaktır.

- Kanun yolundan feragat için karşı tarafın ya da mahkemenin iznine de gerek
yoktur.

- Kanun yolunun konusunu alt derece mahkemesinin vermiş olduğu karar
oluşturmaktadır. Bu kararlar esasa ya da usule ilişkin nihai kararlar olabilir
fakat ara kararlar hakkında kanun yolu başvurusu yapılması mümkün
değildir.

- Nihai kararlar dışında ihtiyati tedbir ve ihtiyati hacze ilişkin geçici koruma
tedbir kararlarına karşı da istinaf başvurusu yapılabilecek olup, temyiz
başvurusu mümkün olmamaktadır.

- Kanun yoluna başvuru dilekçe ile yapılacaktır.

- Bu dilekçe ön büro veya yazı işleri personeline verilecektir.

5
- Başvuru dilekçesi harca tabi ise harcın ödenmesinden sonra, harca tabi değil
ise hemen kayda alınacak ve başvuru sahibine ücretsiz alındı belgesi
verilecektir.

- Kanun yolu başvurusu, başvuru dilekçesinin verildiği tarihte yapılmış
kabul edilecektir.

- Kanun yolu başvurusunun elektronik ortamda yapılması da mümkündür

- Buna göre gerçek kişilerin UYAP üzerinden kanun yolu başvurusu
yapabilmeleri için elektronik imza sahibi olmaları gerekmektedir.

- Gerçek ve tüzel kişilerin harca bağlı kanun yolu başvurusu yaparken, ilgili
harcı elektronik ortamda ilgili mahkemenin bağlı olduğu banka hesabına
yatırmaları gerekecektir.

- Bu şekilde gerçekleşecek olan elektronik başvuruda, kanun yolu başvuru
dilekçesinin sisteme kaydolduğu tarih başvuru tarihi olarak kabul edilecektir.

- Taraflardan birinin kanun yoluna başvurması halinde o kanun yolu incelemesi
sadece tarafça ileri sürülmüş olan ve kendisinin lehine sebeplerle
sınırlandırılarak yapılacaktır.

- Yani inceleme sonunda kanun yoluna başvurmuş tarafın aleyhine karar
verilmesi gereken ya da aleyhine bozulması gereken konular tespit edilse bile
artık bu taraf aleyhine hüküm bozulamayacaktır ki bu yasağa da
hukukumuzda aleyhe bozma yasağı denmektedir.

- Aleyhe bozma yasağı ancak tek tarafın kanun yoluna başvurmuş olması
halinde geçerli olacak olup, iki tarafın da kanun yoluna başvurması halinde bu
yasak söz konusu olmayacaktır. Çünkü böyle bir durumda iki tarafın da lehine
inceleme yapılacak olup, bu sebeple iki tarafın da aleyhine karar verilmesi söz
konusu olabilecektir.

- Bu yasak kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı ve kamu düzenini
ilgilendiren durumlarda söz konusu olmayacaktır.

6
İstinaf

1- Niteliği

- Hukukumuzda istinaf, 20.07.2016 tarihinden itibaren İstinaf
Mahkemelerinin göreve başlamasından sonra uygulanan kanun
yollarındandır.

- İstinaf mahkemelerine bölge adliye mahkemeleri de
denmektedir.

- Kelime anlamı olarak yeniden başlama anlamına gelen istinaf, geniş
anlamda istinaf ve dar anlamda istinaf olmak üzere kendi içinde
ikiye ayrılmaktadır.

o Geniş anlamda istinaf; ilk derece mahkemelerinde görülmüş olan
uyuşmazlığın, bu yargılamadan bağımsız bir şekilde ortaya çıkan
yeni değişiklikler, yeni delil ve olaylar da dahil edilebilecek şekilde,
herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın istinaf mahkemelerinde
yeniden ele alınarak karara bağlanmasına denmektedir.

o Dar anlamda istinaf ise; ilk derece mahkemesinde görülmüş olan
uyuşmazlık, istinaf mahkemesinde baştan sona tekrarlanmayarak,
maddi vakıaların sadece gereken konularda tekrar incelenerek
karara bağlanacak olmasıdır.

§ Dar anlamda istinafta amaçlanan; ilk derece
mahkemelerinin vermiş olduğu kararların baştan sona
incelenmesine gerek kalmadan, gerekli hususların
incelenerek düzeltilmesi ve karara bağlanması olup,
bununla da davaların istenmeyecek şekilde uzamasının
önüne geçmek ve usul ekonomisinin tam olarak
gerçekleşmesini sağlamaktır.

§ Bu nedenle hukukumuzda genel olarak dar anlamda istinaf
kabul edilmektedir.

2- İstinaf Sistemine Hakim Olan İlkeler

- HMK Md. 341 uyarınca ilk derece mahkemelerince verilmiş olan nihai
kararlara karşı tarafların istinaf yoluna başvurma hakları vardır.
7

- Buna göre kararın hangi ilk derece mahkemesince verilmiş olduğunun
bir önemi olmayacaktır. Genel ya da özel görevli her mahkemenin
nihai kararlarına karşı kanundaki düzenleme ve sınırlamalara uyması
halinde istinaf başvurusu yapılabilecektir.

- Buna göre HMK Md. 341 uyarınca belirlenmiş olan maddi sınırı geçen
(2021 için 5.880 TL, 2022 için 8.000 TL, 2023 için 17.830 TL)
malvarlığına ilişkin davalara dair nihai kararlar için istinaf yolu açık
olup, bu sınırın altında kalan malvarlığına ilişkin kararlar
kesindir.

- Malvarlığına ilişkin olmayan davalar için ise böyle bir sınır
düzenlenmemiş olup, HMK Md. 341/1 dikkate alınarak bu davalar ile
ilgili sınır gözetilmeksizin istinaf yoluna başvurulabilecektir. (örn.
Manevi Tazminat Davaları)

- Buna göre malvarlığı davalarında alacağın bir kısmının dava edilmiş
olması halinde ise bu sınır alacağın tamamına göre belirlenecektir.
Alacağın tamamın dava edilmiş olması halinde ise nihai kararda kabul
edilmemiş olan bölümün miktarının ilgili sınırı geçip geçmediği
belirleyici olacaktır.

- Davaların birleştirilmesine karar verilmiş olan davalarda ise bu sınır
her bir davanın değerine göre belirlenecektir.

- HMK’nın ilgili düzenlemeleri uyarınca istinafa kural olarak davanın
tarafları başvurabileceklerdir. Buna göre ihtiyari dava
arkadaşlarının her birinin birbirinden bağımsız olarak istinaf
başvurusu yapması mümkünken, mecburi dava arkadaşlarının birlikte
istinaf başvurusu yapmaları gerekli olacaktır.

- İstinaf başvurusunda bulunacak olan tarafın kural olarak bunda
hukuki yararının bulunması gerekecektir. Buna göre ilk derece
mahkemesinde lehine karar çıkan taraf istinaf başvurusunda
bulunamayacak olsa da, somut olaya göre nihai karar lehine olsa da
kişinin istinafa başvuruda hukuki yararının olabileceği durumlar
mümkün olabilmektedir. (Örn. Karar lehine olmasına rağmen kararın
gerekçesinden ötürü istinaf başvurusunda hukuki yararının olması,
dava ettiği ana alacak hakkında lehine karar çıkmasına rağmen faiz
alacağı talebinin reddedilmiş olması halinde)

8
- İstinafta yetkili mahkeme, kararına karşı istinaf başvurusu yapılacak
olan ilk derece mahkemesinin yetki çevresi içinde bulunduğu ilgili
bölge adliye mahkemesidir.

- İstinaf mahkemelerinin yetkisi kesindir ve bununla ilgili yetki
sözleşmesi yapılamaz

- İstinaf mahkemesinin yetki çevresi dışındaki bir ilk derece
mahkemesinin kararına karşı istinaf başvurusu yapılması halinde ise,
başvuru yapılan istinaf mahkemesi yapacağı ön inceleme sonunda
duruşma yapmadan dosyanın yetkili istinaf mahkemesine
gönderilmesine kendiliğinden karar verecektir.

- İstinaf başvurusu ile ilk derece mahkemesinin kararının kesinleşmesi
engellenerek, somut olaya göre istinaf mahkemesinin yeniden
yargılama yaparak yeni bir karar vermesi ihtimali de ortaya
çıkmaktadır ki işte bu şekilde de istinafın erteleyici etkisi
görülmektedir.

- İstinaf başvurusu ile ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu karar
istinaf mahkemesince dilekçede belirtilmiş olan sebepler ve kamu
düzeni çerçevesinde istinaf mahkemesince yeniden incelenecek
olduğundan istinaf başvurusunun bu etkisi de karşımıza istinafın
aktarıcı etkisi olarak çıkmaktadır.

- İstinaf başvurusunun erteleyici ve aktarıcı etkilerinin yanında, bu
başvuru kural olarak ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu
kararın icrasını durdurmayacaktır. Fakat İİK Md. 36 uyarınca
icranın durdurulması istenebilecektir. İcranın durdurulmasının
istenebileceği hallerin istisnası ise nafaka kararlarıdır. Nafakaya
ilişkin olan kararların icrasının durdurulması talep edilemeyeceği gibi
kişiler ve aile hukuku ile taşınmaz mal ve taşınmazın aynına ilişkin
konulardaki kararlar HMK Md. 350 uyarınca kesinleşmeden icra
edilemeyeceklerdir.

9
3- Aleyhine İstinaf Yoluna Başvurulabilen Kararlar
(HMK Md. 341)

- HMK Md. 341 de aleyhinde istinaf yoluna başvurulabilecek
kararlar aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdırlar;

1- İlk derece mahkemesi kararı olmalıdır.

2- İlk derece mahkemelerinin her kararına karşı istinaf yoluna
başvurulması söz konusu değildir. İstinaf yoluna
başvurulabilecek kararlar ancak kararı veren ilk derece
mahkemesinin nihai kararları olabilir.

3- HMK Md. 341’ e göre ilk derece mahkemesinin her türlü
nihai kararına karşı istinaf yoluna başvurulamayacaktır.

4- Miktar ve değeri HMK Md. 341’e göre belirlenecek olan
(2022 için 8.000 TL, 2023 için 17.830 TL) belli bir parasal
değerin altındaki malvarlığı davalarına dair kararlar
kesin olup, bu kararlara karşı istinaf yoluna
başvurulamayacaktır.

4- İstinaf Sebepleri

- İstinaf yoluna başvuracak olan tarafın kural olarak dilekçe ile
başvurması ve dilekçesinde istinafa başvuru sebeplerini gerekçeli bir
şekilde belirtmesi gerekmektedir. (HMK Md. 342)

- İstinaf dilekçesinde belirtilen bu sebepler istinaf incelemesinde
belirleyici olacak olup, kural olarak inceleme bu sebeplerle sınırlı
olarak yapılacaktır. Fakat kamu düzenine aykırılık hallerinin
bulunması durumunda istinaf mahkemesi bu durumu kendiliğinden
gözetebilecektir. (HMK Md. 355)

- HMK’ da istinaf sebepleri açıkça düzenlenmemiştir.

- HMK Md. 353’te bazı özel istinaf sebepleri düzenlenmektedir.

- Buna göre hukukumuzda kural olarak istinaf sebebi ilk derece
mahkemesi kararlarının usul ve esas yönünden hukuka uygun
olmadığı haller olarak kabul edilmektedir.
10

5- İstinaf Süresi

- İstinaf yoluna başvuru süresi iki haftadır. Bu süre nihai kararın
taraflara tebliği ile işlemeye başlar.

- İstinaf süresiyle ilgili özel kanunlardaki hükümler saklı kalacaktır.
(Örn İİK)

6- İstinaf Dilekçesi

- İlk derece mahkemesi kararının istinaf mahkemesinde
incelenebilmesi için dilekçe ile istinaf talebinde bulunulması
gerekmekte, bu dilekçe karşı taraf sayısından bir fazla hazırlanarak
kararı veren ilk derece mahkemesine ya da başka bir yer
mahkemesine verilebilecektir.

- İlgili dilekçede bulunması gereken hususlar HMK Md. 342 uyarınca şu
şekildedir;

1- İstinafa başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, ad, soyad, TC
Kimlik Numaraları ve adresleri

2- Varsa yasal temsilci ve vekillerinin ad soyad ve adresleri

3- Kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı

4- Kararın başvurana tebliğ edildiği tarih

5- Kararın özeti

6- Başvuru sebepleri ve gerekçesi

7- Talep sonucu

8- Başvuranın veya varsa yasal temsilcisinin ya da vekilinin imzasıdır.

- İstinaf dilekçesinin hangi yerdeki istinaf mahkemesine hitaben
yazılacağına dair kanunda bir düzenleme bulunmamakla birlikte,
dilekçe bölge adliye mahkemesine hitaben yazılmalı ve hangi
mahkeme aracılığı ile gönderilecekse o da belirtilmelidir.
11

- Dilekçenin verileceği ilk derece mahkemesi, Adalet Bakanlığının
önerisi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından
belirlenerek ilan edilecek olan kendisinin bağlı olduğu istinaf
mahkemesine dilekçeyi iletecektir.

- İstinaf mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapmak mümkün değildir,
yani yetkisi kesindir ve kamu düzenindendir.(HMK Md. 357)

- HMK Md. 342/son uyarınca istinaf dilekçesinde başvuranın kimliği ve
imzası ile başvurulan kararı belli edecek kadar bilginin yer almasının
dilekçenin incelenmesi için yeterli olacağı düzenlenmiş olsa da kanun
koyucu bu maddede HMK Md. 355’e de atıf yaparak, aslında dilekçede
başvuru sebep ve gerekçelerinin açıkça belirtilmesinin önemini açıkça
ortaya koymuştur. Buna göre başvuru sebepleri ve talep sonucunun
dilekçede belirtilecek olmasının özel bir önemi vardır. Çünkü istinaf
incelemesi bu hususlarla sınırlı olarak yapılacaktır. (HMK Md. 355)

- İstinaf dilekçesi kararı veren mahkemeye veya başka bir mahkemeye
verilebilir.

- Bu dilekçe hangi mahkemeye verilmiş ise o mahkemenin istinaf
mahkemesi başvuru defterine kaydedilir ve başvurana ücretsiz alındı
belgesi verilir. (HMK Md. 343)

- Dilekçenin kararı veren ilk derece mahkemesinden başka bir yer
mahkemesine verilmiş olması halinde ise bu mahkeme tarafından
kayıt yapıldıktan sonra, kararı veren mahkemeye gönderilir.

- Dosya, kararı veren ilk derece mahkemesince istinaf dilekçesinde
gösterilen istinaf mahkemesine bakılmaksızın o ilk derece
mahkemesinin bağlı olduğu yetkili istinaf mahkemesine gönderilir.

- İstinaf yoluna başvuru istinaf dilekçesinin verilmesiyle başlar.

- İstinaf dilekçesi verilirken tebliğ giderleri de dahil olmak üzere
gerekli harç ve giderler ödenir. Bunların ödenmemesi ya da eksik
ödenmesi halinde mahkemece verilecek bir haftalık kesin sürede
tamamlanması gerekmektedir. Tamamlanmaması halinde başvurudan
vazgeçilmiş sayılacağı istinaf başvurusunda bulunan tarafa yazılı
olarak bildirilir. (HMK Md. 344)

12
- Harçlar Kanunu’na bölge adliye mahkemelerine başvuru halinde
maktu başvuru harcı ile duruma göre nispi veya maktu karar ve ilam
harcı alınacaktır. Yine istinaf yoluna başvururken tebligat giderlerinin
yatırılmış olması gerekmektedir.

- Usulüne uygun hazırlanarak harç ve giderleri yatırılmış olan başvuru
dilekçesi karşı tarafa tebliğ edilecektir.

- Tebliğ üzerine karşı tarafın da 2 haftalık cevap süresi olacaktır. Buna
göre karşı taraf bu iki haftalık süre içerisinde hazırlayacağı cevap
dilekçesini kararı veren mahkemeye ya da bu mahkemeye
gönderilmek üzere başka bir mahkemeye verecektir.

- İstinaf başvuru dilekçesini alan ilk derece mahkemesi başvuruyu
aşağıdaki hususlarda inceleyip, buna göre kabul ya da reddetme hakkı
vardır. Bunlar dışındaki sebeplere dayanarak başvuruyu reddetme
hakkına sahip değildir.

o İstinaf dilekçesinin süresinde yani iki haftalık yasal süre içinde
verilip verilmediği

o Karara karşı istinaf yolunun kapalı olup olmadığı yani kararın
kesin bir karar olup olmadığı

o Harç ve giderlerin tam olarak yatırılıp yatırılmadığı

- İstinaf başvurusunun reddine karşı da bunun tebliğinden itibaren 1
hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir.

7- İstinaf Dilekçesine Cevap

- İstinaf dilekçesi kararı veren mahkeme tarafından karşı tarafa tebliği
edilir, karşı taraf da kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren iki
hafta içinde cevap verebilir. Cevap dilekçesi kararı veren mahkeme ya
da başka bir mahkemeye verilebilecektir.(HMK Md. 347)

- Dilekçelerin verilmesiyle birlikte kararı veren mahkeme dosyayı dizi
listesine bağlı olarak yetkili istinaf mahkemesine gönderecektir.
(HMK Md. 347)

13
8- Katılma Yoluyla İstinaf

- HMK Md. 348 uyarınca katılma yoluyla istinafa başvurmak
mümkündür.

- Buna göre istinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, istinaf yoluna
başvurma hakkının bulunmamasına veya başvuru süresini kaçırmış
olmasına rağmen cevap süresi içinde cevap vermekle yetinmeyerek,
söz konusu cevap dilekçesinde kendine özgü nedenler ileri sürerek
istinaf yoluna katılma yolu ile başvurabilecektir. Buna katılım yoluyla
istinafa başvuru denilmektedir.

- Katılım yoluyla istinafa başvuran kişinin bu dilekçesine istinafa ilk
başvuran karşı taraf iki hafta içinde cevap verecektir.

- Katılım yoluyla istinafa başvuru ilk ve asıl başvuruya bağlı bir istinaf
yolu başvurusu olup, ilk istinaf başvurusundan feragat edilmesi ya da
bu başvurunun reddedilmesi halinde katılma yolu ile istinaf
başvurusunda bulunanın talebi de reddedilmiş sayılacaktır.

- Esasa girilmesinden sonra ilk başvurunun reddedilmesi halinde ise,
katılma yoluyla yapılan istinaf başvurusu incelenecektir.

9- İstinaf Yoluna Başvurma Hakkından Feragat

- HMK Md. 349’a göre taraflar ancak ilk derece mahkemesinin
kararının kendilerine tebliğinden sonra istinaf yoluna başvurma
haklarından feragat edebileceklerdir. Zira hak doğmadan ondan
feragat edilemeyecektir.

- İstinaf başvurusu yapıldıktan ama dosya istinaf mahkemesine
gönderilmeden önce de istinaf yoluna başvurma hakkında feragat
edilebilecektir. Böyle bir durumda dosya istinaf mahkemesine
gönderilmeyerek, kararı veren mahkeme başvurunun reddine karar
verecektir.

- Yine dosyanın istinaf mahkemesine gönderilmesinden sonra fakat
karardan önce de feragat edilebilecek olup, böyle bir durumda istinaf
mahkemesi başvuruyu feragat sebebi ile reddedecektir.

14
10- İstinaf Başvurusunda Kötü Niyet

- İstinaf başvurusunun kötü niyetle yapıldığının anlaşılması halinde
HMK Md. 351 uyarınca istinaf mahkemelerince HMK Md. 329
hükümleri uygulanacaktır.

- Buna göre kötü niyetli olarak istinaf başvurusunda bulunan taraf,
istinaf yargılaması giderlerinin dışında karşı tarafın vekiline ödeyeceği
vekalet ücretini ödemeye mahkum edilebileceği gibi disiplin para
cezasına da çarptırılabilecektir.

11- İstinaf Mahkemesinin Ön İncelemesi

- İstinaf başvurusu halinde istinaf mahkemesi hukuk dairesince dosya
üzerinde bir ön inceleme yapılacaktır.

- Bu inceleme ilk derece yargılamasındaki ön inceleme ile aynı değildir
ve karıştırılmamalıdır. Çünkü bu ikisinin amaçları ve yapılacak
işlemler farklıdır.

- İstinaf mahkemesi yapılacak başvuru hakkında asıl incelemeden önce
bir ön inceleme yapacak ve inceleme sonunda eksiklik olmadığının
anlaşılması halinde dosya asıl incelemeye alınacaktır

- Bu incelemede aşağıdaki konulara dikkate alınarak incelemesi
yapılacaktır. ;

o İlk derece mahkemesinin kararının kesin olup olmadığı
o başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığı
o incelemenin başka bir dairece veya bölge adliye mahkemesince
yapılmasının gerekip gerekmediği
o başvuru şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği ya da
o başvuru sebeplerinin veya gerekçesinin gösterilip gösterilmediği

- İnceleme sonucunca eksiklik bulunmayan dosyalar HMK Md. 352
uyarınca asıl incelemeye alınacaktır.

- Ön inceleme heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından
yapılacak olup, ön inceleme sonunda alınacak karar ise heyetçe
verilecektir

15
12- İstinaf Mahkemesinde Asıl İnceleme

- İstinaf mahkemesince yapılacak olan inceleme davanın özelliğine göre
heyet ya da görevlendirilecek bir üye tarafından yapılacaktır. (HMK
Md. 354)

- Gereken hallerde incelemede başka bir istinaf mahkemesi ya da ilk
derece mahkemesi istinabe edilebilecektir.

- İstinaf mahkemesinin yapacağı yargılama tahkikat, sözlü yargılama ve
karar aşamalarından oluşmaktadır.

- HMK Md. 355’e göre istinaf mahkemesin incelemesi istinaf
dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olacaktır.

- Kamu düzenine aykırılık (Dava Şartları) hallerinin bulunması
durumunda ise istinaf mahkemesi bu durumu re’sen gözetecektir.

- HMK Md. 355 uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilmiş olan sebeplere
dayanılarak ve kamu düzenine aykırılık hallerinin de re’sen
gözetilerek yapılacağı istinaf incelemesinde ise HMK Md. 357 uyarınca
ilk derece mahkemelerinde yapılabilecek bazı işlemler
yapılamayacaktır.

- Buna göre ilk derece mahkemelerinde yapılabilecek olan karşı dava
açılması, davaya müdahale, davaların birleştirilmesi, ıslah gibi talep ve
işlemler istinaf mahkemelerinde yapılamayacak olup, aynı şekilde ilk
derece mahkemesinde ileri sürülmemiş olan iddia ve savunmalar ve
dayanılmamış olan deliller de yine istinaf mahkemelerinde istinaf
sürecinde dinlenip, dikkate alınmayacaktır. Fakat ilk derece
mahkemesinde dayanılmasına rağmen değerlendirilmeden
reddedilmiş olan deliller böyle bir durumun varlığı halinde istinaf
yargılamasında dikkate alınabilecektir.

- İstinaf incelemesinde asıl olan incelemenin duruşmalı yapılmasıdır.
Buna göre ön incelemeden sonra istinaf mahkemesi duruşma açar ve
tahkikatı yürütür.

- Duruşma yapılması gereken hallerde de duruşma günü HMK Md. 356
uyarınca taraflara tebliğ edilecektir.

16
- Davetiyede, taraflara duruşmada hazır bulunmadıkları takdirde
tahkikatın yokluklarında yapılarak karar verileceği, başvuran tarafa
çıkartılacak davetiyede, ayrıca, yapılacak tahkikatla ilgili olarak bölge
adliye mahkemesince belirlenen gideri, iki haftadan az olmamak üzere
verilecek kesin süre içinde avans olarak yatırması gerektiği hususu
hakkında bilgilendirme yapılacaktır

- Başvuran, kabul edilebilir bir mazerete dayanarak duruşmaya
gelemediğini bildirdiği takdirde ise yeni bir duruşma günü tayin
edilerek taraflara bildirilecektir

- Belirlenen giderin, verilen kesin süre içinde yatırılmış olması kaydıyla,
tarafların mazeretsiz olarak duruşmaya katılmamaları halinde ise
tahkikat yokluklarında yapılacak ve karar verilecektir. Belirlenen
gider, süresi içinde yatırılmadığı takdirde, dosyanın mevcut durumuna
göre karar verilecek olup, öngörülen tahkikat yapılmaksızın karar
verilmesine olanak bulunmayan hâllerde ise başvuru reddedilecektir

- Duruşma yapılması kural olsa da HMK Md. 353 uyarınca bunun
istisnaları da bulunmaktadır. Bu istisnalar ikiye ayrılmaktadır

- Buna göre ilk derece mahkemesinin usule ilişkin hataları ve usulü bazı
kararları ve istinaf mahkemesinin işin esasına girip karar vermesi
gereken durumlar olmak üzere duruşma yapılmasına gerek
olmayan haller de kanunda düzenlenmiş bulunmaktadır.

o Usule ilişkin hususlarda duruşma yapılmasına gerek olmayan
haller şu şekildedir;

§ davaya bakması yasak olan hakimin karar vermiş olması

§ ileri sürülen haklı ret istemine rağmen reddedilen hakimin
davaya bakmış olması

§ mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik
veya yetkisizlik kararı vermiş olması ya da mahkemenin
görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış
olması veya mahkemenin istinaf mahkemesinin yargı
çevresi dışında kalması halinde

§ Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması(Taraf ya da dava
ehliyeti veya dava takip yetkisi bulunmayan vekil ya da
17
temsilci olmayan kimseler önünde davaya bakılmış ve karar
verilmiş olması)

§ Mahkeme tarafından usule aykırı şekilde davanın veya karşı
davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine
veya ayrılmasına, merci tayinine karar verilmiş olması
halinde

§ Mahkemece tarafların davanın esasıyla ilgili olarak
gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen
deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması
halinde

- İşte bu gibi durumlarda istinaf mahkemesi esası incelemeden kararın
kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı
veren mahkemeye ya da kendi yargı çevresinden başka bir yer
mahkemesine gönderilmesine duruşma yapmaksızın kesin olarak
karar verecektir.

- Böyle bir durumda ilk derece mahkemesince verilmiş gerçek bir
karardan bahsedilemeyeceği için (dava şartlarındaki noksanlık vs)
burada istinaf mahkemesi aslında bir inceleme yapmamakta, bir
denetim yapmaktadır.

o Esasa ilişkin hususlarda duruşma yapılmasına gerek olmayan
haller
§ İstinaf mahkemesi işin esasına girerek karar vereceği bazı
durumlarda duruşma yapmadan gerekli kararı
verebilecektir. Bu haller şu şekildedir;

• istinaf incelemesi talep edilmiş olan kararın usul
veya esas yönünden hukuka uygunluğunun
anlaşılması haline başvuru esastan reddedilecektir.

• Yargılamada eksiklik bulunmamasına rağmen
kanunun uygulanmasında hata yapılmış ise yeniden
yargılama yapılmadan karar düzeltilerek esas

• Yargılamada bulunan eksikliklerin duruşma
yapılmadan düzeltilmesi söz konusu ise bunların
tamamlanmasından sonra
18

- HMK Md. 353’te belirtilen haller dışında istinaf mahkemesinde kural
istinaf incelemesinin duruşma ile yapılması esas olup, duruşma günü
taraflara HMK Md. 356 uyarınca tebliğ edilecektir.

- Duruşmalı olarak yapılacak istinaf incelemesi davetiyelerinde
tarafların duruşmada hazır bulunmamaları halinde incelemenin
yokluklarında yapılarak karar verileceği ve istinaf başvurusu yapan
tarafa da ayrıca istinaf incelemesi için mahkemece belirlenen giderin
belirlenen kesin süre içerisinde avans olarak yatırılması gerektiği
bildirilir.

- İstinaf başvurusunda bulunan taraf kabul edilebilir bir sebebe
dayanarak duruşmaya gelemediğini bildirdiği takdirde, yeni bir
duruşma günü tayin edilerek taraflara bildirilir. Başvuranın
mazeretsiz olarak duruşmaya katılmadığı ya da giderleri ödememesi
halinde dosyanın durumuna göre karar verilecektir. İnceleme
yapılmadan karar verilmesine imkan olmayan hallerde ise istinaf
başvurusu reddedilecektir. (HMK Md. 358)

13- İstinaf Mahkemesi Kararı

- İstinaf incelemesi sonunda kararın ne şekilde verileceği açıkça
düzenlenmemiş olmakla birlikte, ilk derece yargılamasındaki karar
aşamasının istinaf yargılaması için de geçerli olacağı kabul
edilmektedir.

- Buna göre HMK Md. 294 uyarınca istinaf mahkemesi iddia ve
savunmaları dinledikten sonra yargılamanın bittiğini bildirerek
kararını tefhim edecektir.

- Sadece hüküm sonucunun tefhim edilecek olması halinde ise gerekçeli
karar bir ay içinde yazılacaktır.

- Kararlar gizli olarak müzakere edilecek ve aleni olarak açıklanacaktır

- Kararlar heyet olarak oybirliği ya da oy çokluğu ile verilecektir.

- İstinaf mahkemesinin kararlarında bulunması gereken hususlar ise
HMK Md. 359 da şu şekilde düzenlenmiştir;

19
o Kararı veren bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi ile başkan,
üyeler ve zabıt kâtibinin ad ve soyadları, sicil numaraları

o Tarafların ve davaya ilk derece mahkemesinde müdahil olarak
katılanların kimlikleri ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.

o Tarafların iddia ve savunmalarının özeti.

o İlk derece mahkemesi kararının özeti.

o İleri sürülen istinaf sebepleri.

o Taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan
hususlarla bunlara ilişkin delillerin tartışması, ret ve üstün tutma
sebepleri, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve
hukuki sebep.

o Hüküm sonucu ile varsa kanun yolu ve süresi.

o Kararın verildiği tarih, başkan ve üyeler ile zabıt kâtibinin
imzaları.

o Gerekçeli kararın yazıldığı tarihi.
- İstinaf mahkemesinin vereceği karar kesin nitelikteyse yani temyizi

mümkün değil ise ilk derece mahkemesince; kararın temyizi mümkün
ise bölge adliye mahkemesince tebliğe çıkarılacaktır

- Ayrıca hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar
edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle,
taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında,
açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi
gerekecektir

- İstinaf incelemesi sonucunda istinaf mahkemesinin verebileceği
karar ise şu şekildedir;

o İlk derece mahkemesi kararının usul ve esas açısından
hukuka uygun olması halinde istinaf mahkemesi istinaf
talebini reddedecektir. (HMK Md. 353) İstinaf mahkemesinin bu
ret kararı temyiz edilebilen kararlardan değil ise ilk mahkemenin
20
vermiş olduğu karar istinaf talebinin reddi ile kesinleşmiş
olacaktır.

§ Yine istinaf incelemesi sonucunda istinaf başvurusunun
süresinde olmadığı, kesin bir karara karşı istinaf başvurusu
yapıldığı ve sebep ve gerekçelerin gösterilmemiş olması
halinde de o başvurunun reddine karar verilecektir.

§ Burada önemli olan diğer bir husus, istinaf mahkemesince
reddedilen ya da kabul edilen kararlar için “onama” ve
“bozma” terimlerinin kullanılmaması hususudur. Bu
terimler istinaf incelemesi için kullanılamayacaktır, çünkü
bunlar temyiz incelemesine özel terimlerdir.

o İlk derece mahkemesi kararının usul ve esas açısından doğru
olmaması halinde bu karar istinaf mahkemesince kaldırılarak,
aşağıdaki üç şekilde sonuçlandırılacaktır.

§ Gönderme Kararı:

• Yukarıda sayılmış olan duruşma yapılmasına gerek
olmayan durumlarda, ilk derece mahkemesinin
vermiş olduğu karar kaldırılarak, dosya ilgili
mahkemeye gönderilir.

• Kararın kaldırılmasından sonra dosyanın tekrar
gönderileceği mahkeme kaldırılan kararı veren ilk
derece mahkemesi olabileceği gibi istinaf
mahkemesinin yargı çevresinden bir mahkeme de
olabilir.

• Dosyanın gönderileceği mahkeme davayı yeniden
inceleyerek karara bağlayacaktır.

§ İlk Derece Mahkemesi Kararının Kaldırılarak Davanın
Kısmen ya da Tamamen Kabulü Kararı:

• İstinaf başvurusunu kabul edip, ilk derece
mahkemesinin kararını esastan inceleyecek olan
istinaf mahkemeleri, inceledikleri kararları hukuka
uygun bulmazlarsa, ilk derece mahkemelerinin
21
vermiş oldukları kararları kaldırarak yeniden
yargılama yapar ve yeni karar verirler.

• Burada istinaf mahkemesi işin esasına girmiş
olacaktır

• Özellikle ilk derece mahkemesinde davanın
reddine karar verilen durumlarda görülür

• İstinaf mahkemesince ilk derece mahkemesi
kararının hukuka uygun bulunmaması ve istinaf
sebeplerinin yerinde görülmesi halinde ilk derece
mahkemesinin kararı kaldırılarak, istinaf
mahkemesinin ilk derece mahkemesinin yerine
geçerek, yeniden yargılama yapması ve davanın
tamamen ya da kısmen kabulüne karar vermesidir

§ İlk Derece Mahkemesi Kararının Kaldırılarak Davanın
Reddine Karar Verilmesi:

• Bu durumda da istinaf mahkemesi işin esasına
girecektir.

• İlk derece mahkemesince kısmen ya da tamamen
davanın kabulüne karar verilerek bu yönde alınmış
kararların olması gerekir.

• İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararın
istinaf incelemesi sonucunda doğru bulunmayarak
kaldırılarak, davanın reddine karar verilecektir.

• Böyle bir durumda istinaf mahkemesi ilk derece
mahkemesinin yerine geçerek yeniden yargılama
yapacak ve davanın reddine karar verecektir.

22

Huk306 Medeni Usul Hukuku II 9 - Hafta Ders Notu 22 23

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Huk306 Medeni Usul Hukuku II 9 - Hafta Ders Notu 22 23

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dr. Öğr.

Üyesi Bahar Tuna Kurtoğlu

- İstinaf mahkemesinin vereceği karar kesin nitelikteyse yani temyizi

You might also like