4721/ m. 1 T.C. YARGITAY 2. HUKUK DARES E. 2010/8493 K. 2010/21658 T. 22.12.

2010 VESAYET ( Kstlnn Vefat Etmesiyle Kendiliinden Sona Erecei - Vesayeti Son Bulan Vasinin Grevinin Son Rapor ve Kesin Hesap lemlerine Mnhasr ve Bunlarla Snrl Olduu ) VAS CRET ( 4721 S.K.'da Hkm Bulunmamas Nedeniyle 743 S.K.'nn Uygulanaca - 743 S.K.'da Hazinenin Vasi cretinden Sorumluluunun ngrlmediinin Dikkate Alnaca ) 4721/m.1 743/m.400 ZET : Vesayet, kstlnn vefat etmesiyle kendiliinden sona ermitir. Vesayeti hitam bulan vasinin bundan sonraki grevi, son rapor ve kesin hesap ilemlerine mnhasr ve bunlarla snrldr. Olaya ilikin olarak 4721 sayl Trk Medeni Kanunu'nda madde bulunmamas nedeniyle 743 sayl yasa hkmleri uygulanmaldr. Bu maddede Hazinenin vasi cretinden sorumluluu ngrlmemitir. Bu husus dikkate alnmadan Hazinenin sorumluluunu douracak ekilde hkm tesisi isabetsizdir. DAVA : Taraflar arasndaki davann yaplan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen ve yukarda tarih numaras gsterilen hkm temyiz edilmekle evrak okunup gerei grlp dnld: KARAR : Mahkemece uyulan 23.12.2008 tarihli bozma karar, taraf tekilinin salanmasna ilikin olup, hazinenin sorumlu tutulmas gerektiine ilikin deildir. Vesayet, kstlnn 25.01.2009 tarihinde vefat etmesiyle kendiliinden sona ermitir. Vesayeti hitam bulan vasinin bundan sonraki grevi, son rapor ve kesin hesap ilemlerine mnhasr ve bunlarla snrldr. 4721 sayl Kanunun 1. maddesi hkm de dikkate alndnda olaya 743 sayl Tk Kanunu Medenisi hkmlerinin uygulanmas gerekir. Vasinin creti bu kanunun 400. maddesinde dzenlenmi olup, bu maddede Hazinenin vasi cretinden sorumluluu ngrlmemitir. Bu husus dikkate alnmadan Hazinenin sorumluluunu douracak ekilde hkm tesisi doru grlmemitir.

SONU : Temyiz edilen kararn yukarda aklanan sebeple BOZULMASINA, bozma sebebine gre sair temyiz itirazlarnn imdilik incelenmesine yer olmadna, 22.12.2010 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

4721/m. 1 YARGITAY 10. HUKUK DARES E. 2010/11494 K. 2010/14365 T. 26.10.2010 HAK DRC SRE ( dari Yarg Yeri Tarafndan Verilen Grevsizlik Karar Kesinlemi ve Takip Eden 10 Gn inde Grevli Adli Yarg Yerinde Ayn Nitelikte Dava Almsa Alan Bu Davann Hak Drc Sre inde Aldnn Kabul Gerektii ) GREVL MAHKEME ( Dava Grevsiz dari Yarg Yerinde Grevli Adli Yarg Dzeni in ngrlen Hak Drc Sre inde Ald - dari Yarg Yeri Tarafndan Verilen Grevsizlik Karar Kesinlemi ve Takip Eden 10 Gn inde Grevli Adli Yarg Yerinde Ayn Nitelikte Dava Almsa Sresinde Olduu ) YARGI YOLU UYUMAZLII ( dari Yarg Yeri Tarafndan Verilen Grevsizlik Karar Kesinlemi ve Takip Eden 10 Gn inde Grevli Adli Yarg Yerinde Ayn Nitelikte Dava Almsa Alan Bu Davann Hak Drc Sre inde Aldnn Kabul Gerektii ) 4721/m.1 1086/m.7, 193 ZET : Hatal yarg yoluna gidilmesi sonucu grevsizlik karar ile sonulanan davann ne ekilde ve hangi srede adli yargda ikame edilecei konusunda HUMK'da bir dzenleme bulunmamaktadr. Yasann dzenleme ngrmedii bir uyumazln zmsz braklmas dnlemeyeceinden, hakim Medeni Kanun'un 1. maddesine gre kanun koyucu gibi hareket ederek boluu dolduracaktr. Bu yndeki en nemli ara olan kyas, adaletin gerei olan eitlik ilkesi, benzer olana benzer davranma ilkesinin de gereidir. Anlan aklamalar dorultusunda, adli yargdaki greve ilikin uyumazlklarda uygulanan HUMK 193. madde hkmnn somut olaya kyasen uygulanmas gerekir. Dava, grevsiz idari yarg yerinde, grevli adli yarg dzeni iin ngrlen hak drc sre iinde alm, idari yarg yeri tarafndan verilen grevsizlik karar kesinlemi ve takip eden 10 gn iinde grevli adli yarg yerinde ayn nitelikte dava almsa, alan bu davann hak drc sre iinde aldnn kabul gerekir. DAVA : Tzel kiilii 5747 sayl Yasa ile kaldrlarak tm hak, alacak ve borlar ile davac Belediye'ye katlan T... Belediye Bakanl'nn prim, isizlik sigortas primi, eitime katk pay, zel ilem vergisi, damga vergisi borlarnn bulunduu gerekesiyle davac Belediye'ye tebli edilen 10 adet 1.667.407,20 TL bedelli deme
3

emirlerinin iptali davasnn yaplan yarglamas sonunda; ilamda yazl nedenlerle mahkemece, "daval tarafndan davac aleyhine 2009/64216, 64217, 64218, 64219, 64220 sayl dosyalar ile prim, isizlik sigortas primi, eitime katk pay ve zel ilem vergisi borlar nedeniyle 1.607.860,21 TL tutarnda icra takibine geildii, deme emirlerinin davacya 15.02.2010 tarihinde tebli edildii, davacnn 7 gnlk dava ama sresini geirerek 09.04.2010 tarihinde deme emirlerinin iptalini talep ettii, stanbul Yedinci dare Mahkemesi'nde 22.02.2010 tarihinde dava aldnn temyiz dilekesi ile belirtildii, dare Mahkemesine dava amann deme emirlerinin iptali davasnda sreyi kesmeyecei, kald ki sz konusu kararn davacnn temyiz dilekesinde de belirttii zere kendisine 12.03.2010 tarihinde tebli edildii, bu tarihten itibaren de dava ama sresinin getii..." gerekesiyle, davann sre ynnden reddine ilikin hkmn sresi iinde durumal olarak temyizen incelenmesi davac avukatnca istenilmesi zerine, tetkik hakimi tarafndan dzenlenen raporla dosyadaki katlar okunduktan sonra iin gerei dnld ve aadaki karar tespit edildi: KARAR : 1- Mahkemece, yarglama srecinde ileri srlen maddi ve hukuki olgular zerinde durularak, davann yasal hak drc srede alp almadnn denetimi konusunda gerekli inceleme yaplmad gibi; usulen olanak bulunmad halde, karar gerekesi, tahkikat bitirilip, kararn verilmesinden sonra dosyaya sunulan temyiz dilekesindeki itirazlarn deerlendirilmesine dayanlarak oluturulmutur. Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun, 27.02.2008 T., 2008/21-140 E., 2008/205 K. sayl ilamnda, "zel Daire ile yerel mahkeme arasndaki uyumazlk; 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun'da deme emrinin iptaline ilikin davann ieriinin belirlenmesi; adli yargda almas gereken bir davann ( yanl yarg yoluna bavurularak ) idari yargda alm olmasnn hak drc sreye etkisi noktalarnda toplanmaktadr. I- 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 80. maddesi; prim borlarndan dolay tzel kiilerin st dzey ynetici ve yetkililerinin Kuruma kar iverenleriyle birlikte mtereken ve mteselsilen sorumluluklarn dzenlemi, 3917 sayl Kanun'un 1. maddesi ile yaplan dzenleme sonrasnda ise, Kurum alacaklarnn takibinde 6183 sayl Kanun hkmlerinin uygulanaca belirtilmitir. Davann yasal dayanan oluturan 6183 sayl Kanun'un 58. maddesi, Kurum alacaklar ynnden tebli edilen deme emrine kar dava ama hakkn 7 gn ile snrlandrmtr. tiraz davas iin ngrlen 7 gnlk srenin hak drc nitelikte olduu konusunda kuku bulunmamaktadr ( Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun 10.04.2001 gn ve 2002/21-201-297; 24.03.2004 gn ve 2004/10164-170 sayl Kararlar ). deme emrinin iptaline ynelik dava "menfi tespit" niteliinde olup, maddede belirtilen; "byle bir borcu olmad", "ksmen dendii" veya "zamanamna urad" ynndeki iddialar dnda yeni ve ayr bir itiraz nedeni ileri srlemeyecektir. cra ve flas Kanunu'nun 72. maddesine kout bir dzenlemeye 6183 sayl Kanun'da yer verilmemi olmas karsnda, 7 gnlk hak drc sreyi geiren borlunun, ayn konuda yeni bir menfi tespit davas ama olana

bulunmamaktadr ( Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun 03.10.2007 gn ve 2007/21623-717; 26.04.2006 gn ve 2006/21- 198-249 sayl Kararlar ). "nc ahslardaki Menkul Mallarn, Alacak ve Haklarn Haczi"ni dzenleyen 6183 sayl Kanun'un 5479 sayl Kanun ile deiik 79. maddesi sadece nc ahslar ynnden menfi tespit davasna yer vermi, bu olanak kamu alaca borlular ynnden tannmamtr. Yukarda aklanan maddi ve yasal olgular dikkate alndnda; deme emrinin iptaline ynelik eldeki davann hak drc srede olup olmadnn ncelikle belirlenmesi, sre amnn saptanmas halinde davann anlan nedenle reddine karar verilmesi, aksi durumda ise; 6183 sayl Kanun'un 58. maddesinde belirtilen snrl itiraz nedenleri dikkate alnarak yaplacak inceleme ve deerlendirme sonucunda karar verilmesi gerekir. II- Yarg yolu yanllnn hak drc sreye etkisi konusunda yaplan deerlendirmede ise aadaki sonuca ulalmtr: Dava hakk, birok uyumazlkta belirli bir sreyle snrlandrlmtr. Zamann haklar zerinde iki tr etkisi bulunmaktadr. Bunlardan ilki hakk dren, dieri ise hakk engelleyen etkilerdir. lkinde, belli bir zamann gemesiyle hak ortadan kalkar. Dierinde ise, hak dmez; ancak hak sahibinin bunu ileri srmesi halinde, hak engellenebilir. Dava almasnn maddi ve usul hukuku bakmndan birtakm sonular bulunmaktadr. Davann almas ile dava konusu alacak veya hak iin sz konusu olan zamanam kesilirken, hak drc sreler de korunmu olacaktr. Davac vekilince, idare mahkemesinde alan davann yaplan yarglamas sonucunda; "davann, prim borcundan kaynaklanan kurum alacann 6183 sayl Yasa uyarnca deme emri gnderilmek suretiyle tahsili yoluna gidilmesi zerine aldnn anlald, bu durumda, deme emrine kar alan davann, yrrlkteki mevzuata gre adli yarg yerinde grlmesi gerektii; bu itibarla, i mahkemelerinin grevine giren uyumazln idare mahkemesince esastan incelenerek sonulandrlmasna hukuken olanak bulunmad" gerekesiyle; "2577 sayl Kanun'un 15/1-a maddesi uyarnca davann grev ynnden reddine, kararn tebliini izleyen 30 gn iinde Dantay'a temyiz yolu ak olmak zere..." karar verilmesi zerine, bu kez grevli i mahkemesinde eldeki dava alm, yerel mahkemece yaplan yarglama sonucunda esastan karara balanmtr. zel Daire'ce; hatal ( idari ) yarg yoluna bavurulmas halinde, hukuk mahkemesinde dava iin ngrlen hak drc srenin korunmayaca belirtilerek bozma karar verilmitir. Bir uyumazln hangi yarg dzeni ierisindeki mahkemelerde zmlenmesi gerektii hususu kimi kez yanlglara yol aabilmektedir. Bu nedenle, dier yarg yollarna ilikin yasal dzenlemelerin irdelenerek, Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunu'nda bir dzenleme boluu olup olmadnn belirlenmesi sorunun zmnde nem tamaktadr.
5

a ) dari yargnn grev alanna giren davalarda: dari nitelikteki bir davann hukuk mahkemesine almas halinde izlenecek srece ilikin 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu ( HUMK ) ile 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanunu ( YUK )'nda birbirini tamamlayan dzenlemeler bulunmaktadr. Daval idare, hatal yarg yolu nedeniyle yarglamann bitimine kadar yarg yolu itiraznda bulunabilir. HUMK m. 7, yarg yolu itiraz halinde verilecek karar "grevsizlik karar" olarak nitelendirmi olup, burada ifade edilen grevsizlik karar yarg yolunu deitirici niteliktedir. 2577 sayl YUK 3 ve devam maddeler dikkate alndnda; hukuk mahkemesince ayrca, idari yarg dzenindeki hangi mahkemenin grevli olduuna ve dava dosyasnn o mahkemeye gnderilmesine karar verilmesi ise mmkn deildir. Anlan maddelerde bir idari davann nasl alaca belirtilmi olup, bu ynteme uyulmas zorunludur. Bir davann idari nitelikte olduunun anlalmas zerine dosyann idare mahkemesine gnderilmesine karar verilmekle, balangta adli yarg yerine alm olan davann idari yarg yerine almas salanamaz. dari eylem ve ilemlere kar alacak davalar hak drc sreye balanmtr. YUK'daki dzenlemelere bakldnda; davann sresinde almamasnn yaptrm, usul ynnden "reddine" karar verilmesidir ( 2577 sayl YUK m. 14/3-e, 15/1-b ). Ne var ki, "Grevli Olmayan Yerlere Bavurma" balkl 9. madde hkm ile; "zmlenmesi Dantay'n, idare ve vergi mahkemelerinin grevlerine girdii halde, adli ve askeri yarg yerlerine alm bulunan davalarn grev noktasndan reddi halinde, bu husustaki kararlarn kesinlemesini izleyen gnden itibaren otuz gn iinde grevli mahkemede dava alabilir. Grevsiz yarg merciine bavurma tarihi, Dantay'a, idare ve vergi mahkemelerine bavurma tarihi olarak kabul edilir." Anlan dzenleme; Dantay'n, idare mahkemelerinin veya vergi mahkemelerinin grevine giren bir davann, genel idari yarg dzeni dndaki bir mahkemede almas durumunda, mahkemece verilecek grevsizlik karar zerine genel idari yargda alacak davada, davann sre am nedeniyle reddinin nlenebilmesi iin 30 gnlk ek sre tannmtr. Hukuk mahkemesinin grevsizlik karar zerine yaplacak ilemler YUK m. 9'da dzenlendiinden, HUMK m. 193 hkm burada uygulanmayacaktr. b ) Askeri yargnn ( Askeri Yksek dare Mahkemesinin ) grev alanna giren davalarda: Askeri Yksek dare Mahkemesinde dava ama sresi her eit ilemlerde yazl bildirim tarihinden itibaren, kanunlarda ayr sre gsterilmeyen hallerde altm gn olarak belirtilmitir. YUK'da olduu gibi, 1602 sayl Askeri Yksek dare Mahkemesi Kanunu'nun "Grevli Olmayan Yerlere Bavurma" balkl 41. maddesinde de; "Askeri Yksek dare Mahkemesinin grevine giren uyumazlklarda, askeri, idari ve adli yarg mercilerine alan davalarn grev noktasndan reddi halinde, bu husustaki kararlarn
6

ve bunlara kar kanun yollar varsa sresi iinde olmak artyla bu yollara bavurulmas zerine, verilen kararlarn teblii tarihinden itibaren otuz gn iinde Askeri Yksek dare Mahkemesine dava alabilir. Bu mercilere bavurma tarihi Askeri Yksek dare Mahkemesine mracaat tarihi olarak kabul edilir." hkm yer almaktadr. Askeri Yksek dare Mahkemesi Genel Kurulu'nun 02.06.2006 gn ve 2006/1 Esas, 2006/1 Karar sayl tihatlar Birletirme Kararnda; 41. maddede belirtilen srenin AYM'in grevine giren uyumazlklarda askeri, idari ve adli yarg mercilerine alan davalarda verilen grevsizlik kararlarnn kesinlemesinden itibaren balayaca karara balanmtr. c ) Adli yargnn grev alanna giren davalarda: Bir hukuk davasnn idari yargda almas halinde, re'sen ya da yarg yolu itiraz zerine, davann her safhasnda ( grevsizlik nedeniyle ) dava dilekesinin reddine karar verilebilir ( YUK m. 14/3-a, 15/1-a ). dari yargya mensup bir dier mahkemenin grevli olmas hali dnda, dava dilekesinin grev ynnden reddine karar verilmesi durumunda, davann belli bir hukuk mahkemesine gnderilmesine karar verilemeyecei maddede aka ifade edilmitir ( YUK m. 15/1-a ). dare mahkemesinin grevsizlik karar zerine yaplmas gereken ilemler nem tamaktadr. Hatal yarg yolunda ( idari yargda ) grevsizlik karar ile sonulanan davann ne ekilde ve hangi srede adli yargda ( hukuk mahkemesinde ) ikame edilecei konusunda HUMK'da bir dzenleme bulunmamaktadr. Ortada bir hukuki dzenleme eksikliinin mi ( kanun boluu ), yoksa yasa koyucunun bilinli bir susmasnn m bulunduunun belirlenmesi nem tamaktadr. Kanun boluu; en yaln anlatmyla, sorunun zmne katk salayacak bir kuraln bulunmamas, yrrlkte olan hukuk dzeni dikkate alndnda, pozitif hukukun snrlar ierisinde sorunu zecek bir dzenleme eksiklii eklinde ifade edilebilir. Dzenleme yaplmam olmas her zaman kanun boluu anlamna gelmeyebilir. Bir sorun hukuk d alanda dzenlenmi ya da bilerek, isteyerek susma yoluyla yasa koyucu tarafndan bilinli olarak dzenlenmemi de olabilir. Ne var ki, hukuk dzeninin bir kuraln varln gerektirmesine karn, kanun dnda rf-adet hukuku da bunu dzenlememi ise bir kanun boluundan sz edilmelidir. Hukukun grevi toplumsal yaam dzenlemek ve ilikilerden doacak sorunlar gidermektir. Yasann bir dzenleme ngrmedii davran biiminin zmsz braklmas dnlemez. dari ve askeri yargda zel kurallar erevesinde dzenlenen, hak arama zgrl kapsamnda nemli bulunan bu yne HUMK hkmleri arasnda yer verilmemi olmasnda, kanun koyucunun bilinli susmas, olumsuz dzenleme yapmak istemesi eklindeki dnceyi hakl gsterecek bir gerekeye rastlanlmamtr. Bu durumda, ortada bir kanun boluu bulunduunun kabul ile sorunun zmlenmesi yasann amacna uygun decektir. Hakimin, hukuk yaratma alanna girebilmesi iin, zm gereken olaya uygulanabilir kanun hkm veya rf ve adet kuralnn bulunmamas aranr. Hakim, kanun
7

boluunu doldururken takip edecei yol; Medeni Kanun'un 1. maddesinde akland zere kanun koyucu gibi hareket etmekten ibarettir. Bu aamada hakim, kanun koyucunun yapaca gibi, taraflarn karlkl menfaatlerini tespit ederek, bunlar adalet szgecinden geirip, hayat ihtiyalarn karlayan ve ayn zamanda mevcut hukuk dzeni ve hukuki gvenlikle badaan bir kural bulacaktr. Bu ynde en nemli ara kyastr. Boluklarn kyas yoluyla doldurulmas, adaletin bir gerei olan eitlik ilkesi, benzer olana benzer ekilde davranma ilkesinin de bir gereidir. Adli yarg mahkemeleri arasndaki greve ilikin uyumazlklarda bavurulan; grevsizlik veya yetkisizlik karar verilmesi zerine, davacnn, kararn kesinlemesi tarihinden itibaren on gn iinde yeniden dileke vermesinin gerektii, aksi takdirde davann almam saylmasna karar verileceine ilikin HUMK m. 193 hkmnn, somut olaya kyasen uygulanmas gerekir. Bu durumda, sonradan grevli mahkemede alan dava, grevsiz mahkemede alm olan davann devam niteliinde kabul edilerek, grevsiz mahkemede dava almas ile kazanlm haklar sakl tutulmu olacandan, hak drc sre de, hatal yarg dzenine bal mahkemede davann ald tarihe gre belirlenecektir. Sonu olarak; idari yarg kararn takiben adli yargda ( hukuk mahkemesinde ) yeni bir dava aabilmenin koullar u ekilde belirlenmelidir: Davann grevsiz yarg yerinde alm olmas; Grevsiz yarg yerinde alan davann, adli yarg dzeni iinde ngrlen hak drc sre ierisinde alm olmas; dari yarg yerince verilen grevsizlik kararnn temyiz edilmeyerek ya da temyiz edildii takdirde onanmak suretiyle kesinlemi olmas, kesinleen karar takiben 10 gnlk sre ierisinde grevli adli yarg yerinde yeni bir davann alm olmas; dari yargda alan dava ile adli yargda alan davann ayn nitelikte olmas. Belirtilen bu koullarn varl halinde, adli yargda alm dava, hatal yarg yolunda alm davann devam niteliinde bulunacak, hak drc sre de korunmu olacaktr. Bylece, grevsizlie ilikin bir kararn, i blm esasna gre veya yarg yolu bakmndan verilmi olmasnn, yarg kollarna gre farkl sonular dourmasnn nne geilerek, anayasal nitelikteki hak arama zgrl zedelenmemi olacaktr. Yukarda belirtilen maddi ve yasal olgular dikkate alndnda; belirtilen koullarn varl halinde, alan davann sresinde olduunun kabul ile yasal dayanan oluturan 6183 sayl Kanun'un 58. maddesinde belirtilen snrl sayl haller dorultusunda inceleme yaplarak sonucuna gre karar verilmesi..." gerei belirtilmitir. Davann yasal srede alp almadnn yukarda belirtilen yntem erevesinde yaplacak irdelemeyle belirlenmesi ve davann yasal srede aldnn belirlenmesi halinde; deme emirlerinin birden fazla sayfadan olumas nedeniyle, hatal olarak
8

her sayfa sonucundaki miktarn toplamndan hareketle deme emirlerine konu toplam miktarn yanl belirlendii yn de gzetilerek, davacnn itirazlarnn 6183 sayl Yasa'nn 58. maddesi erevesinde deerlendirilmesi gerei zerinde durulmayp, eksik incelemeyle sonuca varlm olmas; 2- 1136 sayl Avukatlk Kanunu'nun 168. maddesinde, "Trkiye Barolar Birlii Ynetim Kurulu'nca, Baro Ynetim Kurullarnn teklifleri de gznne alnmak suretiyle uygulanacak tarife o yln Ekim ay sonuna kadar hazrlanarak Adalet Bakanl'na gnderilir ( Ek cmle: 16.06.2009-5904 S.K./35. mad ). u kadar ki hazrlanan tarifede; genel bteye, il zel idareleri, belediye ve kylere ait vergi, resim, har ve benzeri mali ykmllkler ve bunlarn zam ve cezalar ile tarifelere ilikin davalar ve 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun'un uygulanmasndan doan her trl davalar iin avukatlk creti tutar maktu olarak belirlenir. Avukatlk cretinin takdirinde, hukuki yardmn tamamland veya dava sonunda hkm verildii tarihte yrrlkte olan tarife esas alnr." Dzenlemesi yer almakta olup; ak yasal dzenleme karsnda, 6183 sayl Yasa'nn uygulanmasndan kaynaklanan davada, mahkeme iin ngrlen maktu vekalet cretine hkmedilmesi gereinin gzetilmemi olmas; usul ve yasaya aykr olup, bozma nedenidir. O halde, davac vekilinin bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve hkm bozulmaldr. SONU : Temyiz edilen hkmn yukarda aklanan nedenlerle ( BOZULMASINA ), temyiz harcnn istek halinde davacya iadesine, 26.10.2010 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

4721/ m. 1 T.C. YARGITAY 3. HUKUK DARES E. 2010/7829 K. 2010/15359 T. 28.9.2010 VASYETNAMENN PTAL STEM ( Vasiyetnamede Geen Kiilik Kavramnn Ayn Zamanda 534. Maddede Geen Miras Brakan Tasarrufa Ehil Grdklerini fadesini de Kapsadn Kabul Etmek Gerektii ) KLK KAVRAMI ( Vasiyetnamenin ptali stemi - Kiilik Kavramnn Ayn Zamanda 534. Maddede Geen Miras Brakan Tasarrufa Ehil Grdklerini fadesini de Kapsadn Kabul Etmek Gerektii ) TANIKLARLA LGL BEYAN EDLEN FADE ( z tibariyle Kanunun Arad ekil artlarna Uygun Olduu Dnlmeksizin Yanlgl Deerlendirme Sonucu Vasiyetnamenin ptaline Karar Verilmi Olmasnn Doru Olmad Vasiyetnamenin ptali stemi ) 4721/m.1, 8, 9, 23, 531, 534 ZET : Dava dilekesinde vasiyetnamenin iptali istenilmitir. Vasiyetnamede geen Kiilik kavramnn ayn zamanda 534. maddede geen; miras brakan tasarrufa ehil grdklerini ifadesini de kapsadn ( geni manada bu ifadeyi de ierdiini ) kabul etmek gerekmektedir. Aksi takdirde, sadece szle yetinmek, kanunun zn unutmak anlamna gelir ki, bu durum miras brakann gerek iradesinin ayakta tutulmas ilkesiyle de badamaz. Mahkemece, vasiyetname bir btn olarak deerlendirilip, tanklarla ilgili beyan edilen ifadenin z itibariyle kanunun arad ekil artlarna uygun olduu dnlmeksizin, yanlgl deerlendirme sonucu yazl ekilde vasiyetnamenin iptaline karar verilmi olmas doru deildir. DAVA : Dava dilekesinde vasiyetnamenin iptali istenilmitir. Mahkemece davann kabulne dair verilen hkmn temyiz incelemesinin durumal olarak yaplmas daval vekili ve olunan tarafndan istenilmekle; taraflara yaplan tebligat zerine duruma iin tayin olunan gnde temyiz eden daval vekili geldi. Aleyhine temyiz olunan Davac Hazine vekili ile ihbar olunan E.B. geldiler. Gelen vekillerin szl aklamalar dinlendikten sonra iin incelenerek karara balanmas iin saat 14.00'e braklmas uygun grldnden, belli saatte dosyadaki btn katlar okunarak, Tetkik Hakiminin aklamalar dinlenip, gerei dnld: KARAR : Davac ( Maliye Hazinesi ) vekili, dava dilekesinde; miras brakann, mirass bulunmadndan mirasn hazineye kaldn; 08.06.2006 tarihinde vefat
10

eden miras brakann, dzenledii 28.12.1999 tarihli vasiyetnamesi ile daval R.A.' atanm miras tayin ettiini; ancak, vasiyetnamenin usulne uygun dzenlenmediini; zira, ahitlerin beyanlarnda eksiklik bulunduunu, bu nedenle ekil ynnden geersiz olduunu iddia ederek; vasiyetnamenin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval vekili cevap dilekesinde; vasiyetnamede ekil eksikliinin olmadn, miras brakann gerek iradesine uygun noterlike dzenlenmi bir vasiyetname bulunduunu savunarak; davann reddini istemitir. Mahkemece; ... vasiyeti A.K.'n son arzularn ieren 28.12.1999 tarihli resmi vasiyetnamede ahit beyanlarna ilikin ksmda; tanklarn vasiyetinin kimlik ve kiiliine ve vasiyetnamenin vasiyetinin isteklerine uygun olarak yazldna tanklk ettiklerini, ancak vasiyetiyi tasarrufa ehil grdklerine dair bir aklamalar olmad, tanklarn vasiyetiyi tasarrufa ehil grdklerinin erhte yazlmam olmasnn vasiyetnamenin iptalini gerektiren bir ekil eksiklii niteliinde olduu, gerekesiyle davann kabul ile vasiyetnamenin iptaline karar verilmi, hkm daval vekili ve ihbar olunan tarafndan sresinde temyiz edilmitir. Dava konusu 28.12.1999 tarihli vasiyetnamede ... verilen bu takriri ben yeminli noter istek gibi bir asl nsha olarak tanzim ettim. lgiliye ve tanklara ayr ayr verdim okudular, ilgiliye ve tanklara hukuki kelimelerini izah ettim. lgili tanklar huzurunda gerek arzularna uygun olarak yazldn beyan etti. Tanklarda ilgilinin kimlik, kiilik ve beyanna tanklk ettiklerini bildirmeleri zerine altn hep birlikte imzaladk, mhrledim. ifadelerinin yer ald grlmtr. lme bal tasarruflarn ne ekilde dzenlenecei TMK.nun 531 ve devam maddelerinde hkme kapanmtr. Kanunun 534. maddesinde; Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra mirasbrakan, vasiyetnameyi okuduunu, bunun son arzularn ierdiini memurun huzurunda iki tana beyan eder. Tanklar, bu beyann kendi nlerinde yapldn ve mirasbrakan tasarrufa ehil grdklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdrarak altn imzalarlar. Vasiyetname ieriinin tanklara bildirilmesi zorunlu deildir. hkmne yer verilmitir. TMK'nun 534. maddesindeki ngrlen ilkeler geerlilik artdr. Bunlardan birinin eksiklii vasiyetnameyi geersiz klar. Bununla birlikte, vasiyetnamenin yorumunda murisin iradesini ayakta tutacak bir yol izlenmelidir. Vasiyetin mmkn olduu kadar ayakta tutulmas ayn zamanda vasiyetinin iradesine duyulan saygnnda ak bir ifadesi olacaktr. TMK'nun 1. maddesi, Kanun, szyle ve zyle deindii btn konularda uygulanr hkmn iermektedir. Dava konusu olayda uyumazlk; vasiyetname dzenlenirken tanklara ilikin kanun metninde geen miras brakan tasarrufa ehil grdklerini ifadesinin sz olarak aynen yazlmam olmasnn ekil eksiklii olarak nitelendirilip nitelendirilmeyecei hususundadr.

11

Vasiyetname btn olarak incelendiinde; miras brakann, kanunen bu ilemi yapma yeteneinin bulunduu noter tarafndan ifade edilmi; ayrca, T.C. Salk Bakanl Taksim Hastanesinin 28.12.1999 tarih ve 2963 nolu kurul raporunu da ibraz ettii vasiyetnameye dercedilmitir. Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra da Noter tarafndan vasiyetinin isteklerine uygun olarak yazldna ve okunup anlatldna ve ilgilinin kimlik, kiilik ve beyann tanklk ederiz ifadesinin yazlp tanklarca imza edildiine yer verildii anlalmtr. Tanklarn beyanlarnda geen Kiilik kavramnn irdelenmesinde fayda mlahaza edilmitir. TMK'nun Birinci Kitab Kiiler Hukuku nu oluturmaktadr. Birinci blm ise Kiilik baln tamaktadr. Kiilik baln tayan birinci ayrmda kiilere tannan hak ve fiil ehliyetleri, hsmlk, yerleim yeri, kiiliin korunmas, kiiliin balangc ve sonu gibi konular dzenlenmitir. Kanunun 8. maddesi hak ehliyetini, 9 ve devam maddeleri ise fiil ehliyetini dzenlemektedir. Kiiliin Korunmas bal altnda yer alan 23. maddesinde de Kimse, hak ve fiil ehliyetlerinden ksmen de olsa vazgeemez hkmne yer verilmi bulunmaktadr. Bu durumda, vasiyetnamede geen Kiilik kavramnn ayn zamanda 534. maddede geen; miras brakan tasarrufa ehil grdklerini ifadesini de kapsadn ( geni manada bu ifadeyi de ierdiini ) kabul etmek gerekmektedir. Aksi takdirde, sadece szle yetinmek, kanunun zn unutmak anlamna gelir ki, bu durum miras brakann gerek iradesinin ayakta tutulmas ilkesiyle de badamaz. Mahkemece, vasiyetname bir btn olarak deerlendirilip, tanklarla ilgili beyan edilen ifadenin z itibariyle kanunun arad ekil artlarna uygun olduu dnlmeksizin, yanlgl deerlendirme sonucu yazl ekilde vasiyetnamenin iptaline karar verilmi olmas doru grlmemi bozmay gerektirmitir. SONU : Bu itibarla yukarda aklanan esaslar gz nnde tutulmakszn yazl ekilde hkm tesisi isabetsiz, temyiz itirazlar bu nedenlerle yerinde olduundan kabul ile hkmn HUMK.nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA, Yargtay durumasnda vekille temsil edilen davac taraf iin duruma tarihinde yrrlkte bulunan Avukatlk Asgari cret Tarifesi Hkmlerine gre takdir edilen 750 TL vekalet cretinin davaldan alnp davac tarafa verilmesine ve pein alnan temyiz harcnn istek halinde temyiz edene iadesine, 28.09.2010 tarihinde oybirlii ile karar verildi. yarx

12

4721/m.1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2009/14-456 K. 2009/496 T. 11.11.2009 UYARLAMA DAVASI ( Olaanst Felaket Hallerinde veya Doal Olaylardan Dolay Bir Zirai Kiralama leminde Haslatn nemli lde Azalmas Halinde Kirac Kararlatrlan Kira Parasndan ndirim Talep Edebilecei ) ZRA RN KRASI ( Uyarlama stemi - Zeytinliklerdeki Verim Dklnn Gerek Sebebinin Ar Kuraklk Olduu Belirlenmi Olmasna Gre stem Dorultusunda Karar Verilmesi Gerektii ) OLAANST OLAYLARDA TENZL ( Uyarlama Davas - Doal Olaylardan Dolay Bir Zirai Kiralama leminde Haslatn nemli lde Azalmas Halinde Kirac Kararlatrlan Kira Parasndan ndirim Talep Edebilecei ) KRA BEDELNN NDRLMES ( Doal Olaylardan Dolay Bir Zirai Kiralama leminde Haslatn nemli lde Azalmas Halinde Kirac Kararlatrlan Kira Parasndan ndirim Talep Edebilecei - Talep Hakkndan nceden Feragat Edilemeyecei ) FERAGAT ( Olaanst Felaket Hallerinde Haslatn nemli lde Azalmas Halinde Kirac Kararlatrlan Kira Parasndan ndirim Talep Edebilecei - Kira Bedelinin ndirilmesini Talep Hakkndan nceden Feragat Edilemeyecei ) 818/m.270, 282, 298 4721/m.1,2,4 ZET : Dava, zirai rn kirasndan kaynaklanan uyarlama isteine ilikindir. Olaanst felaket hallerinde veya doal olaylardan dolay bir zirai kiralama ileminde haslatn nemli lde azalmas halinde, kirac kararlatrlan kira parasndan indirim talep edebilir. Kira bedelinin indirilmesini talep hakkndan nceden feragat edilemez. Taraflarn iradelerini etkileyip szlemeyi yapmalarna neden olan artlar daha sonra nemli surette deimise artk taraflar o akitle bal tutulamazlar, deien koullar karsnda kira bedelinden gerekli indirimin yaplmas gerekebilir. Davac, aklanan nedenlerle kira bedellerinde ve kiralama artlarnda uyarlama talep etmitir. Dava konusu zeytinliklerdeki verim dklnn gerek sebebinin ar kuraklk olduu
13

belirlenmi olmasna gre mahkemece, davacnn talepleri dorultusunda bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasndaki "uyarlama" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; ( Balkesir kinci Asliye Hukuk Mahkemesi )'nce davann reddine dair verilen 14.05.2008 gn ve 2007/300 E., 2008/209 K. sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay Ondrdnc Hukuk Dairesi'nin 17.02.2009 gn ve 2008/13918 E., 2009/1992 K. sayl ilam ile; ( ... Dava, zirai rn kirasndan kaynaklanan uyarlama isteine ilikindir. Davac vekili, Balkesir Vakflar Blge Mdrl ile Vakf zeytinliklerinin kiralanmas hususunda szleme yapldn, ancak doa ve piyasa koullarndan kaynaklanan nedenlerden dolay kira bedelinin denemediini belirterek hakimin szlemeye mdahalesi ile kira bedelinin azaltlmas, muhammen bedele indirilmesi, kira bedeline zam yaplmamas, kira bedellerinin her ay deil, ylda bir kez hasat mevsimi sonunda denmesinin karara balanmas, ayrca 2007 ylnda mevsimin ar kurak gemesi nedeniyle rn alnamadn, ayrca zeytin aalarna kuraklk nedeniyle verilen zararn gelecek yllardaki rn de etkileyeceini ileri srerek kira bedelinin uyarlanmas talebinde bulunmutur. Daval idare vekili cevabnda, taraflar arasnda dzenlenen kira szlemesinin 23. maddesinde; "kirac, mahsuln az olmas, tabii afetlerden veya haarattan zarar grmesini gereke gstererek kira bedelinden tenzilat, erteleme ve zarar ziyan talep edemez" hkmne yer verildiini, bu hkm karsnda davac tarafn bu taleplerde bulunamayacan, szlemeyle ballk ilkesi gereince her iki tarafn szleme hkmlerini yerine getirmek zorunda bulunduklarn savunarak davann reddini istemitir. Mahkemece, davacnn tarm ve zeytincilikle uraan bir kii olduu, faaliyet alannn iklim koullar ile yakndan ilgili bulunduu, bu durumu nceden bilip tahmin etmesi gerekecei, bile bile zeytinlik araziyi kiralad, 2007 ylnn kurak gemesinin gelecek yllarn da ayn ekilde kurak geeceini gstermeyecei gerekesiyle davann reddine karar verilmitir. Karar, davac vekili tarafndan temyiz edilmitir. BK'nn "Felaketli vakalarda tenzil" balkl 282/1. maddesinde; "Fevkalade felaket hallerinde yahut tabii hadiselerden dolay bir zirai gayri-menkuln her vakitki haslat ehemmiyetli surette azalrsa mstecir kiradan mtenasip bir miktarnn indirilmesini isteyebilir" hkm yer almaktadr. Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun uyarlama davalarna ilikin bir kararnda da u grlere yer verilmitir; "...Szleme hukukunda asl olan szlemeye ballk ilkesi olup, bu ilke hukuksal gvenlik, doruluk ve drstlk kuralnn gerei olarak szleme hukukunun temelini oluturur. Ne var ki; BK'nn 282. maddesinde belirtilen olaanst durumlarn szlemede nceden var olan szleme adaletini bozduunda, taraflar daha nce bunlara kar bir nlem de almadklarndan szlemede bir boluk olmas ve ilem
14

temelinin sarslmas sz konusu olur. Bu durumda hakimin szlemeye mdahalesi ile taraf iradelerine de nem verilerek yorum yoluyla szlemenin drstlk kuralna uygun hale getirilmesi salanr. Szleme hukukuna egemen olan szlemeye ballk ( Ahde Vefa -Pacta Sund Servande ) ilkesine gre, szleme yapld andaki gibi uygulanmaldr. Szleme koullar borlu iin sonradan arlam, kararlatrlan edimler dengesi sonradan kan olaylar nedeniyle deimi olsa bile, borlu szlemedeki edimini aynen ifa etmelidir. Ancak, szlemenin yapldnda karlkl edimler arasnda olan denge sonradan artlarn olaanst deimesiyle byk lde taraflarn biri aleyhine katlanlamayacak derecede bozulabilir. te bu durumda szlemeye ballk ve szleme adaleti ilkeleri arasnda bir eliki hasl olur ve artk bu ilkeye sk skya bal kalmak adalet, hakkaniyet ve objektif hsnniyet ( TMK m. 4, 2 ) kaidelerine aykr bir durum yaratr hale gelir. Hukukta bu ztlk ( Clausula Rebus Sic Stantibus Beklenmeyen Hal art ) szlemenin deien artlara uydurulmas ilkesi ile giderilmeye allmaktadr. Taraflarn iradelerini etkileyip szlemeyi yapmalarna neden olan artlar daha sonra nemli surette deimise artk taraflar o akitle bal tutulamazlar, deien koullar karsnda TMK'nn 2. maddesi uyarnca szlemenin yeniden dzenlenmesi imkan hasl olur. nceden grlmeyen deiikliklerin borcun ifasn glendirmesi halinde "ilem temelinin kmesi" gndeme gelir. lemin temelinin ktn kabul eden hakim, duruma gre alacakl lehine borlunun edimini ykseltmeye, borlu lehine onun tamamen veya ksmen edim ykmllnden kurtulmasna karar vermek suretiyle szlemeyi deien artlara uydurur. Bir baka deyile szlemeye mdahale eder. lem temelinin kne ilikin uyumazlklarn giderilmesinde kaynak olarak TMK'nn 1, 2 ve 4. maddelerinden yararlanlacaktr. lem temelinin ktnn dikkate alnmas drstlk kuralnn gereidir. Dier bir anlatmla durumun deimesi halinde szlemede srar etmek drstlk kuralna aykr bir tutum olur. Deien durumlarn szlemede kendiliinden bulunan szleme adaletini bozmas zerine taraflar bu haller iin bir tedbir almadklarndan szlemede bir boluk vardr. Bu boluk szlemenin anlamna ve taraf iradelerine' nem verilerek yorum ile ve drstlk kuralna uygun olarak doldurulur. Bu ynteme szlemenin yorum yoluyla dzeltilmesi veya deien hal ve artlara uyarlanmas denilir..." ( Yargtay HGK'nn 18.11.1998 tarihli, 815/835 tarihli karar ) Dava konusu zeytinlik arazilerin 31.05.2004 tarihli ve 4382 Y. numaral Noterde dzenlenen kira szlemesi ile davac tarafndan daval idareden 31.05.2004 ile 31.12.2013 tarihleri arasndaki dnem iin ak arttrma eklinde yaplan ihale ile kiraland, ihale artnamesinde aylk kira bedelinin ihalede oluacak kira bedeli olduunun belirtildii, artnamede muhammen aylk kira bedeli 510 YTL iken ihale sonucunda davac tarafndan 1.175 TL zerinden kiralanm olduu anlalmaktadr. Davac, son iki yldan bu yana kendi kusurundan kaynaklanmayan, doa ve piyasa koullarndan doan, ngrlemeyen ve beklenmeyen nedenlerden dolay kira bedelini deyemediini, zarar ettiini ileri srerek kira bedellerinde ve kiralama artlarnda uyarlama talep etmektedir. Taraflarn gsterdii deliller toplandktan sonra bilirkii incelemesi yaptrlm, dosya ierisindeki alannda uzman olan kiilerden oluan bilirkii raporunda; dava konusu arazilerin bulunduu blgedeki 2007 ylndaki meteorolojik veriler dikkate alnarak 2006-2007 yllarnda elde edilebilecek zeytin ve zeytinya rnnn miktar ve
15

maliyeti hesaplandktan sonra verim dklnn gerek sebebinin 2007 ylndaki kuraklk olduu belirtilmi, 2006-2007 yllarnda kiracnn 5.209,51 YTL zarar ettii hesaplanmtr. Kald ki, bu husus maruf ve mehur bir vaka olup, HUMK'nn 238. maddesi gereince ayrca ispat da gerekmez. Bilirkii raporundaki "davacnn, zgr iradesiyle ihaleye katlarak, daval tarafndan yaplan ihale artnamesinin 23. maddesinde yer alan; "Kirac, mahsuln az olmas, tabii afetlerden veya haarattan zarar grmesini gereke gstererek kira bedelinden tenzilat, erteleme ve zarar ziyan talep edemez" hkmn de okuyarak artnameyi kabul ettii, pey srerek ihaleyi ald ve szlemeyi imzalad..." eklinde belirtilen dnceye itibar edilerek mahkemece davann reddine karar verilmi ise de, dosya ierisindeki bilgi ve belgelere gre dava konusu zeytinliklerin artnamede muhammen aylk kira bedeli 510 YTL iken ihale sonucunda davac tarafndan 1.175 TL zerinden kiralanm olmas, zeytinliklerde verim dklnn bilirkii raporu ile tespit edilmi olmas ve bu verim dklnn gerek sebebinin de 2007 ylndaki kuraklk olduu belirlenmi olmasna gre davann reddi doru deildir. Mahkemece, yukarda aklanan ilke ve kurallar gzetilmek suretiyle ve zeytin mahsulnn kuraklktan etkilenmesi sonucu bilirkii raporu ile belirlenen davacnn zarar da gznne alnarak Trk Medeni Kanunu'nun 4. maddesinin hakime tand takdir yetkisi kullanlarak davacnn talepleri deerlendirilip bir karar verilmelidir. Aksine dncelerle yazl ekilde davann reddine dair hkm kurulmas doru olmam, bu nedenle hkmn bozulmas gerekmitir... ), Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle yeniden yaplan yarglama sonunda; mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, zirai rn kirasndan kaynaklanan uyarlama isteine ilikindir. Uyumazlk; dava konusu olayn taraflar arasndaki kira szlemesi hkmlerine gre mi, yoksa szleme serbestisini snrlayan yasa hkmlerine gre mi zmlenecei noktasndadr. Borlar Kanunu'nun "Felaketli vakalarda tenzil" balkl 282. maddesi; "Fevkalade felaket hallerinde yahut tabii hadiselerden dolay bir zirai gayrimenkuln her vakitki haslat ehemmiyetli surette azalrsa mstecir kiradan mtenasip bir miktarnn indirilmesini isteyebilir. Evvelce bu haktan feragat edilmi olmas, ancak kirann tespiti srasnda bu gibi vakalarn ihtimali nazara alnm yahut husule gelen zarar bir sigorta ile telafi edilmi ise muteber olur" eklinde dzenlenmitir. Yasa koyucu ilke olarak, olaanst felaket hallerinde veya tabii hadiselerden dolay bir zirai kiralama ileminde haslatn nemli lde azalmas durumunda, kiracnn kararlatrlan kira parasndan indirim talep edebileceini kabul etmitir.

16

artnamenin 23. maddesinde "kirac, mahsuln az olmas, tabii afetlerden veya haarattan zarar grmesini gereke gstererek kira bedelinden tenzilat, erteleme ve zarar ziyan talep edemez" hkm mevcuttur. Ne var ki yasal dzenlemeden de anlalaca zere, kira bedelinin indirilmesini talep hakkndan ancak felaketin ortaya kmasndan sonra feragat edilebilir, nceden feragat kural olarak olanakl deildir. Yasa koyucu bu kurala iki istisna getirmitir. Bunlar; kira bedelinin bu gibi olaylarn ortaya kmas ihtimali nazara alnarak mahalli rayiten dk olarak tespit edilmi olmas ile husule gelen zararn bir sigorta ile karlanm olmas halleridir. Mahkemece konusunda uzman kiilerden oluturulan bilirkii heyetine yukardaki ereve dairesinde inceleme yaptrld, bilirkii raporunda; verim dklnn gerek sebebinin 2007 ylndaki kuraklk olduu, davacnn 2007 ylnda 192.211,42 YTL zarar ettii, bu zararn nmzdeki yllarda devam edip etmeyeceini belirlemenin imdiden mmkn olamayaca belirtilmitir. Kald ki 2007 ylndaki kuraklk o dnemde yaanm maruf ve mehur bir vakadr. Doktrinde de kuraklk, haslatn nemli suretle azalmasna yol aan olaanst felaketler ve doal olaylar arasnda saylmaktadr. Daval idare vekilince, taraflar arasnda dzenlenen kira szlemesinin 23. maddesi hkm ile Vakf Arazilerinin Kiraya Verilme Genel artnamesi'nin 28. maddesinde yer alan ayn hkm karsnda davac tarafn bu taleplerde bulunamayaca savunulmu ise de; dava hakkndan peinen vazgeme mmkn deildir. Davaya konu olayda artnameye gre 135 parsel sayl zeytinliin 01.06.200431.12.2013 tarihleri arasndaki dnem iin 6.780.928.000 TL muhammen bedel zerinden ihaleye karld, davac tarafndan 20.000.00 YTL zerinden, 54 parsel sayl zeytinliin ise, 13.04.2005-31.12.2013 tarihleri arasndaki dnem iin 3.745.00 YTL muhammen bedel zerinden ihaleye karld, davac tarafndan 8.704.00 YTL zerinden ihale sonucunda kiraland hususlarnda bir uyumazlk bulunmamaktadr. Kira bedeli muhammen bedelin ok stnde olduu gibi meydana gelen zararn sigorta ile karlandna ilikin bir iddiada da bulunulmamtr. O halde kira bedelinin indirilmesini talep hakkndan feragat, yukardaki yasal dzenleme gznne alndnda artlar mevcut olmadndan geerli deildir. Davadaki istek 2006-2007 kira dnemindeki kuraklk nedeniyle sadece bu yllara ilikindir. Mahkemenin kabulnn aksine szlemenin bu dnem dndaki yllara uyarlanma istei ve olana yoktur. Dier taraftan; szleme hukukunda asl olan szlemeye ballk ilkesi olup, bu ilke szleme hukukunun temelini oluturur. Borlar Kanunu'nun 270 ila 298. maddeleri ise haslat kirasna ilikindir. Haslat kirasna ilikin hkmler zirai rn kiras esas alnarak dzenlenmitir. Ne var ki; BK'nn 282. maddesinde belirtilen dava konusu olayda sz konusu olan ar kuraklk gibi olaanst durumlar szlemede nceden

17

var olan szleme adaletini bozmakta, taraflar daha nce bunlara kar bir nlem de alamadklarndan szleme koullar bir taraf aleyhine arlam olmaktadr. Taraflarn iradelerini etkileyip szlemeyi yapmalarna neden olan artlar daha sonra nemli surette deimise artk taraflar o akitle bal tutulamazlar, deien koullar karsnda Borlar Kanunu'nun 282. maddesi uyarnca kira bedelinden gerekli indirimin yaplmas gerekebilir. Davac, aklanan nedenlerle kira bedellerinde ve kiralama artlarnda uyarlama talep etmitir. Dava konusu zeytinliklerdeki verim dklnn gerek sebebinin ar kuraklk olduu belirlenmi olmasna gre mahkemece, yukarda aklanan ilkeler de nazara alnarak davacnn talepleri dorultusunda bir karar verilmesi gerekirken, nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr. Bu nedenle direnme karar bozulmaldr. SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn yukarda aklanan nedenlerden dolay HUMK'nn 429. maddesi gereince ( BOZULMASINA ), istek halinde temyiz pein harcnn geri verilmesine, 11.11.2009 gnnde oyokluu ile karar verildi. Yarx.

18

4721/m. 1 ve 2/I zellikle bkz Kar oy yazs T.C. YARGITAY 19. HUKUK DARES E. 2008/11897 K. 2009/8161 T. 14.9.2009 AYIPLI MAL DAVASI ( Davac Geniletilen Savunmaya Aka Kar ktna ve Daval Cevap Dilekesini Hasmna Tebli Ettirdikten Sonra Onun zni Olmakszn Savunma Nedenlerini Geniletemeyeceine Gre Zamanam Def'inin Reddi Gerektii ) ZAMANAIMI DEF ( Davac Geniletilen Savunmaya Aka Kar ktna ve HUMK 202. Md. Hkmnce Daval Cevap Dilekesini Hasmna Tebli Ettirdikten Sonra Onun zni Olmakszn Savunma Nedenlerini Geniletemeyeceine Gre Reddi Gerektii ) SAVUNMANIN GENLETLMES ( Aypl Mal Davas - Davac Aka Kar ktna ve Daval Cevap Dilekesini Hasmna Tebli Ettirdikten Sonra Onun zni Olmakszn Savunma Nedenlerini Geniletemeyeceine Gre Zamanam Def'inin Reddi Gerektii ) 818/m.202, 207 1086/m.202 2709/m.36, 90 4721/m.1, 2 6762/m.25 ZET : Davac, geniletilen savunmaya aka kar ktna ve HUMK 202. maddesi hkmnce daval cevap dilekesini hasmna tebli ettirdikten sonra onun izni olmakszn savunma nedenlerini geniletemeyeceine gre daval G. M. Ltd. ti.'nin ileri srd zamanam def'inin reddi gerekir. Bu durumda mahkemece G. M. Ltd. ti.'nin zamanam def'inin reddi ile davann esasna girilerek yaplacak yarglama sonunda uygun sonu dairesinde bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasndaki araca ait anzmann deitirilmesi ya da bedelinin iadesi davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann
19

reddine ynelik olarak verilen hkmn sresi iinde davac vekilince temyiz edilmesi zerine dosya incelendi, gerei konuulup dnld: KARAR : Davac vekili, mvekkili irketin ara kiralama iiyle uratn, daval ... ti.nin yetkili bayisi olan ... A..'den satn aldklar 34 ... ... plakal aracn anzmanndan sesler gelmeye baladn, aracn garanti sresi iinde yetkili servise bavurulmasna ramen, anzman problemine bir zm bulunmadn, mvekkilince 06.12.2006 tarihli ihtarname ile aracn anzmann deitirilmesi talebinin daval yanca reddedildiini, mvekkilinin davallardan ald baka arata daha ayn sorunlarn yaandn, o aralarla ilgili davann derdest olduunu belirterek 34 ... ... plakal araca ait anzmann orijinali ile deitirilmesine, bu mmkn olmad takdirde bedeli olan ... TL'nin aracn satn alma tarihinden itibaren avans faiziyle birlikte davallardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval G. M. vekili, arata imalat ayb bulunmadn, anzmandan gelen seslerin karakteristik olup, kullanm engellemeyecek nitelikte olduunu bildirerek davann reddi gerektiini savunmutur. Daval E. A.. vekili, mvekkilinin ara satn dier davalnn bayisi olarak gerekletirdiini, dier davalnn cevaplarna aynen katldklarn ve aracn satn alma tarihi gz nne alnarak davann zamanam nedeniyle reddini savunmutur. Mahkemece toplanan delillere gre, daval E. A..'nin sresinde, dier davalnn ise 17.03.2008 tarihli slah dilekesiyle zamanam itiraznda bulunduu, aracn 14.11.2003 tarihinde satld, davann ise 07.05.2007 tarihinde ald, aracn garanti sresinin ise ( 2 ) yl olduu, bu itibarla BK 202, 207/3 ve TTK 25/4. maddeleri uyarnca davallarn zamanam itirazlarnn yerinde olduu gerekeleriyle davann zamanam nedeniyle reddine karar verilmi, hkm davac vekilince temyiz edilmitir. Uyumazlk, cevap dilekesinde zamanam def'inde bulunmayan daval G. M. Ltd. ti.'nin daha sonraki aamada ileri srd bu def'in davac tarafn itiraz ile karlanmasndan sonra davalnn bu defa slah yoluyla zamanam def'inde bulunup bulunamayaca noktasndadr. Davallardan G. M. Ltd. ti. vekili, cevap dilekesinde zamanam def'ini ileri srmemi, daha sonra 17.03.2008 havale tarihli dilekesiyle cevap dilekesini slah yoluna bavurmu ve slah dilekesinde zamanam savunmasnda bulunmu, davac ise 31.03.2008 havale tarihli dilekesiyle bu usuli ileme kar kmtr. HUMK 83. ve devam maddelerine gre davalnn da usule ilikin olarak yapm olduu muameleyi tamamen slah edebilme hakk vardr. Ancak genel usul kurallarna gre slah yoluyla da olsa kazanlm haklar ortadan kaldrlamaz. Esasen davalnn yapm olduu ilem, HUMK 83. maddesine uygun bir slah da deildir nk slahla ancak usule ilikin bir ilemin dzeltilmesi amalanabilir. Somut olayda davalnn bu istemi usule ilikin olmayp, buradaki amac savunmann geniletilerek davann reddini salamak ve bylece davac yararna olumu bulunan kazanlm hakk ortadan kaldrmaktr. Buna usulen olanak yoktur. Bu, dorudan

20

doruya savunmann geniletilmesi olup, kazanlm hakk ortadan kaldrmaya ynelik bir davrantr. Davac, geniletilen savunmaya aka kar ktna ve HUMK 202. maddesi hkmnce daval cevap dilekesini hasmna tebli ettirdikten sonra onun izni olmakszn savunma nedenlerini geniletemeyeceine gre daval G. M. Ltd. ti. 'nin ileri srd zamanam def'inin reddi gerekir. Bu durumda mahkemece G. M. Ltd. ti.'nin zamanam def'inin reddi ile davann esasna girilerek yaplacak yarglama sonunda uygun sonu dairesinde bir karar verilmesi gerekirken somut olaya uygun dmeyen gerekelerle yazl ekilde hkm kurulmas doru grlmemitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle hkmn temyiz eden davac yararna BOZULMASINA, pein harcn istek halinde iadesine, 14.09.2009 gnnde oyokluu ile karar verildi. KARI OY : Dava, daval tarafa satlan aracn anzmannn arzal kmas nedeniyle deitirilmesi ya da bedelinin iadesi istemine dayanmaktadr. Davac vekili, dava dilekesinde, mvekkili irketin ara kiralama iiyle uratn daval O. T. Ltd. ti.'nin yetkili bayisi olan E. A..'den satn aldklar 34 ... ... plakal aracn anzmanndan sesler geldiini, garanti sresinde yetkili servislere bavurulmasna ramen bir zm bulunamadn, mvekkilince daval tarafa 06.12.2006 tarihli ihtarname ile aracn anzmannn deitirilmesinin istendiini, bu talebin daval tarafa reddedildiini, davaldan alnan baka arata da ayn sorunlarn yaandn, o aralarla ilgili davann derdest olduunu, dava konusu araca ait anzmann orijinali ile deitirilmesini, bu mmkn olmad takdirde bedeli olan TL'nin aracn satn alma tarihinden geerli avans faizi ile birlikte davallardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval G. M. vekili, arata imalat ayb bulunmadn, anzmandan gelen seslerin karakteristik olup kullanm engellemeyecek nitelikte bulunduunu belirterek davann reddini istemitir. Daval E. A.. vekili, mvekkilinin ara satn dier davalnn bayisi olarak gerekletirdiini, aracn satn alma tarihi dikkate alndnda zamanam nedeniyle davann reddini istemitir. Mahkemece, toplanan delillere gre daval E. A..'nin sresinde dier davalnn ise sresinden sonra, 17.03.2008 tarihli slah dilekesiyle aracn satld tarih ile davann ald tarih arasnda ve garanti sresi de dikkate alnarak zamanamnn BK 202, 207/3 ve TTK 25/4. maddeleri uyarnca davallarn zamanam itirazlarnn yerinde bulunduu gerekesiyle davann zamanam nedeniyle reddine karar verilmitir. Uyumazlk, cevap dilekesinde zamanam def'inde bulunmayan daval G. M. Ltd. ti.'nin daha sonraki aamada ileri srd bu def'in davac tarafn savunmann
21

geniletilemeyecei itiraz ile karlanmasndan sonra davalnn bu defa slah yoluyla zamanam def'inde bulunup bulunamayaca noktasnda toplanmaktadr. Zamanam def'i, HUMK'nun 187. maddesinde tahdidi olarak saylan ilk itiraz sebeplerinden hibirisi arasnda da yer almamaktadr. Islah, taraflardan birinin yapm olduu bir usul ileminin tamamen veya ksmen dzeltilmesine denir. ( HUMK 83. madde ) Medeni usul hukukumuzda, iddiann ve savunmann geniletilmesi yasa geerli olduundan, iddia ve savunma, kar tarafn rzas olmadan deitirilemeyeceine gre, byle bir durumda kar taraf muvafakat etmedii zaman davac usule ilikin noksanl ancak slah yolu ile dzeltebilecektir. Islah iin slahta bulunacak tarafn bu konudaki iradesini beyan etmesi gerekir. Bu beyan iradesi kar tarafa tebli edilecek dileke ile olabilecei gibi, celse srasnda szl beyanla da olabilir. Kural olarak slah, tek tarafl ve ak bir irade bildirimi ile yaplr ve tekemml eder. Islahn tamamlanmas, ne kar tarafn ne de mahkemenin kabulne bal deildir. HUMK 84. maddesi slahn, tahkikata tabi olan davalarda tahkikat bitinceye kadar ve tahkikata tabi olmayanlarda muhakemenin hitamna kadar ve ancak bir defa yaplabileceini belirtmektedir. Adil yarglanma hakk, uluslar aras metinlerde deiik ekilde ifade edilmi olmakla birlikte, bunlarn ierisinde nsan Haklar Avrupa Szlemesinde yer alan adil yarglanma hakk ( m. 6 ) zel bir neme sahiptir. Trkiyenin de taraf olduu nsan Haklar Avrupa Szlemesinin 6. maddesi adil yarglanmay tanmlamaktadr. Fair trial teriminin tam olarak Trkeye evirisi hakkaniyetli yarglama veya hakkaniyete uygun yarglama dr. Anayasann 36. Maddesinde akland gibi, herkes, meru vasta ve yollardan faydalanmak suretiyle yarg mercileri nnde davac ve daval olarak iddia ve savunma ile adil yarglama hakkna sahiptir. Hkm ile TBMM Anayasa Komisyonu, deiiklik gerekesinde bu deiiklikle Trkiye Cumhuriyetinin taraf olduu uluslar aras szlemelerce de gvence altna alnm olan adil yarglanma hakk metne dahil edilmitir. Anayasann 90/son fkrasnda, usulne gre yrrle konulmu milletleraras antlamalar kanun hkmndedir. Bunlar hakknda anayasaya aykrlk iddias ile Anayasa Mahkemesine bavurulamaz. Usulne gre yrrle konulmu temel hak ve zgrlklere ilikin milletleraras antlamalarla kanunlarn ayn konuda farkl hkmler iermesi nedeniyle kabilecek uyumazlklarda milletleraras antlama hkmleri esas alnr. Hkmnden de Trkiye Cumhuriyetinin katld ve taraf olduu milletleraras antlama ve szlemelerin kanun hkmnde olduu kabul edilmitir. Avrupa nsan Haklar Szlemesinin 6. Maddesinin Adil Yarglanma kavram hukukun doru ileyii iin gereken pek ok boyutu iinde barndrr.

22

Bunlar arasnda ise en nemlisi, iddia ve savunmada taraflarn delil sunma ve yarglanma ile ilgili maddi ve usul hukuku hkmleri bakmndan eit statde bulunmalardr. Yani bir davaya taraf olan herkesin dier taraf karsnda kendisini nemli lde dezavantajl konumda brakmayacak artlarda iddialarn mahkemeye sunabilmesi iin makul bir frsata sahip olabilmesidir. Bu adan taraflar arasnda adil bir denge salanmaldr. AHS'nin 6. maddesi, hakkaniyete uygun bir yarglamann gereklemesi iin yarglamann yrtlmesi srasnda alnan nlemlerin, savunma hakknn yeterince ve tam kullanlmasyla uyumlu olmas gereklidir. Bunun sonucunda, davada taraflarn ileri srmek istedikleri iddia ve savunmalarnda belirttikleri hususlar ileri srerken, iddia ve savunma silahlarnn eitlii ilkesi gereince hakkaniyet llerini de gz nnde bulundurmalar gereklidir. Bu ilke, mahkeme nnde sahip olunan hak ve ykmllkler bakmndan taraflar arasnda bir eitliin bulunmas ve bu dengenin yarglamann her amasnda korunmas anlamna gelir. Hukuki dinlenilme hakknn temel unsurlar tam olarak yerine getirilirse, medeni usul hukukunun amalar arasnda yer alan sbjektif hakkn salanmas mmkn olacak, objektif hukukun uygulanmas tam olarak gerekleecek, geree ulama ihtimali artacak, bu erevede sosyal bar ve hukuk bar da korunmu olacaktr. HUMK'nun 74. maddesince hkim, taraflarn iddia ve mdafaa talepleri ile bal olup, kural olarak baka bir eye hkm veremez. Taraflarca hazrlanma ilkesi, tasarruf ilkesinden ayr bir ilke olmakla beraber onunla da balantl bir ilkedir. Tasarruf ilkesi davann konusu, balamas ve sona ermesi ile ilgiliyken, taraflarca getirilme ilkesi, davadaki delillerin mahkemeye sunulmasyla ilgilidir. HUMK'nun 75. maddesi uyarnca, hakim, iki taraftan birinin sylemedii eyi veya iddia sebeplerini re'sen nazara alamaz. 4721 sayl Trk Medeni Kanununun ( TMK ) 1. maddesi, kanunda uygulanabilir bir hkm yoksa hakim, rf ve adet hukukuna gre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd nasl bir kural koyacak idiyse ona gre karar verebileceini, hakim karar verirken bilimsel grlerden ve yarg kararlarndan yararlanabileceini Yine ayn yasann 2. maddesi, bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeninin korumayacan belirtmitir. Cevap dilekesinde baka savunma sebeplerini ileri srm olmasna ramen zamanam def'ini ileri srmeyi unutmu olan daval tarafn, davacnn savunmann geniletilmesine izin vermemesi nedeniyle, davalnn bu itirazn ileri srmesinden mahrum kalmas, adil yarglanma, hakkaniyet ve iyi niyet kurallarna uygun dmeyecektir. Bunun sonucu olarak yarglamay yrten hkimin, TMK 1. ve 2. Maddelerinin gz nnde bulundurarak, AHS 6. maddesi ile Anayasann 36. ve 90. Maddelerini de dikkate alarak, davasn takip eden davalnn cevap dilekesinde ileri unuttuu zamanam def'ini ieren slah dilekesini, davann devam srasndan ve
23

mahkemece hkm kuruluncaya kadarki sre ierisinde mahkemeye sunulmas halinde, usul kazanlm hak engeliyle karlamadan mahkemece kabul edilmesi ve buna gre hkm kurulmas adaletin gereklemesi bakmndan yerinde olaca dncesinde olduumdan sayn ounluun aksi ynde oluan grne katlmadmdan kararn onanmas gerektii kanaatindeyim. yarx

24

4721/m. 1 T.C. YARGITAY 4. HUKUK DARES E. 2009/1831 K. 2009/3559 T. 12.3.2009 HAKMN KSEL KUSURUNA DAYALI MANEV TAZMNAT ( lk Derece Mahkemesi Yarglar Aleyhine Alacak Tazminat Davalar - Blge Adliye Mahkemeleri Kuruluncaya Kadar Geecek Srede Yasal Deiiklik ncesi ( Eski ) Dzenlemenin Geerli Olduu ) LK DERECE MAHKEMES YARGILARI ALEYHNE AILACAK TAZMNAT DAVALARI ( Blge Adliye Mahkemelerinde Grlecei - Bu Mahkemeler Kuruluncaya Kadar Geecek Srede Yasal Deiiklik ncesi ( Eski ) Dzenlemenin Geerli Olduu ) KSEL KUSURA DAYALI MANEV TAZMNAT ( lk Derece Mahkemesi Yarglar Aleyhine Alacak Tazminat Davalar - Blge Adliye Mahkemeleri Kuruluncaya Kadar Geecek Srede Yasal Deiiklik ncesi ( Eski ) Dzenlemenin Geerli Olduu ) BLGE ADLYE MAHKEMELERNN KURULMAMI OLMASI ( Kuruluncaya Kadar Geecek Srede Yasal Deiiklik ncesi ( Eski ) Dzenlemenin Geerli Olduu - Daval Hakim Hakkndaki Kiisel Kusura Dayal Tazminat Davasna Bal Bulunduu ldeki Asliye Hukuk Mahkemesinde Baklaca ) GREV ( Daval lk Derece Hakimi Hakkndaki Kiisel Kusura Dayal Manevi Tazminat Davas Bal Bulunduu ldeki Asliye Hukuk Mahkemesinde Grlecei ) YASAL BOLUK ( lk Derece Mahkemesi Yarglar Aleyhine Alacak Tazminat Davalar Blge Adliye Mahkemelerinde Grlecei - Blge Adliye Mahkemeleri Kuruluncaya Kadar Geecek Srede Yasal Deiiklik ncesi ( Eski ) Dzenlemenin Geerli Olduu ) 1086/m.575 4721/m. 1 5236/Ge.m.2
25

ZET : Dava, hakimin kiisel kusuruna dayal manevi tazminat istemine ilikindir. lk derece mahkemesi yarglar aleyhine alacak tazminat davalarna Blge Adliye Mahkemelerinde, Blge Adliye Mahkemeleri yarglar aleyhine alacak tazminat davalarnn ise Yargtay'da grlecei dzenlenmitir. Blge Adliye Mahkemeleri kuruluncaya kadar geecek srede temyiz yolunun nasl kullanlacana ilikin dzenleme uyarnca Blge Adliye Mahkemeleri kuruluncaya kadar geecek srede, yasal deiiklik ncesi ( eski ) dzenleme geerli olacaktr. u durumda davaya konu uyumazln zmnde de HUMK'nun deiiklik ncesi eski hali uygulanmal; E. le Hakimi daval hakkndaki kiisel kusura dayal tazminat davasna bal bulunduu il olan stanbul Asliye Hukuk Mahkemesinde baklmal ve iin esas incelenmelidir. DAVA : Davac mer Kavili vekili Avukat Hakan Eren tarafndan daval Yakup Hakan Gnay aleyhine 7/5/2008 gnnde verilen dileke ile manevi tazminat istenmesi zerine mahkemece yaplan yarglama sonunda; mahkemenin grevsizliine dair verilen 16/10/2008 gnl kararn Yargtayca incelenmesi davac vekili tarafndan sresi iinde istenilmekle temyiz dilekesinin kabulne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafndan hazrlanan rapor ile dosya ierisindeki katlar incelenerek gerei grld: KARAR : Dava, hakimin kiisel kusuruna dayal manevi tazminat istemine ilikindir. Mahkemece HUMK'nun 575. maddesinin 5236 sayl Yasa ile deiik 2. fkrasnda "ilk derece mahkemelerinde grev yapan hakimler hakknda tazminat davalar Blge Adliye Mahkemeleri hukuk dairesi, Blge Adliye Mahkemeleri hakimleri hakknda ise Yargtay'n ilgili hukuk dairesi tarafndan incelenerek karara balanaca"nn belirtildiinden davalnn ilk derece mahkemesi hakimi olduuna ve Blge Adliye Mahkemelerinin henz kurulmad ve yrrle girmedii gerekesiyle grevli mahkemenin kyasen Yargtay 4. Hukuk Dairesi olduu gerekesiyle davann grev ynnden reddine karar verilmitir. Karar davac temyiz etmitir. HUMK'nun 575. maddesi hkmnde yaplan deiiklik ile yarglar aleyhine alacak tazminat davalarnda "grev" konusunun yeniden dzenlendii; ilk derece mahkemesi yarglar aleyhine alacak tazminat davalarna Blge Adliye Mahkemelerinde, Blge Adliye Mahkemeleri yarglar aleyhine alacak tazminat davalarnn ise Yargtay'da grlecei dzenlenmitir. Bunun yannda, blge adliye mahkemelerinin henz faaliyete gemedii, deiiklik yapan yasann geici maddelerinde bakaca zmlere ( temyiz gibi ) yer verilmi ise de,bu yasal boluun doldurulmad da bilinen bir gerektir. Bu durumda yasal boluun doldurulmas gerekmektedir. Bu durumda HUMK'da deiiklik yapan 5236 sayl Yasann geici 2. maddesinden yararlanlabilir; Blge Adliye Mahkemeleri kuruluncaya kadar geecek srede temyiz yolunun nasl kullanlacana ilikin bu dzenleme uyarnca Blge Adliye Mahkemeleri kuruluncaya kadar geecek srede, yasal deiiklik ncesi ( eski ) dzenleme geerli olacaktr. u durumda davaya konu uyumazln zmnde de HUMK'nun deiiklik ncesi eski hali uygulanmal; Eyp le Hakimi daval hakkndaki kiisel kusura dayal tazminat davasna bal bulunduu il olan stanbul Asliye Hukuk Mahkemesinde baklmal ve iin esas incelenmelidir. Anlan yn gzetilmeden verilen karar usul ve yasaya aykr olup bozmay gerektirmitir.

26

SONU : Temyiz olunan kararn yukarda gsterilen nedenle BOZULMASINA ve pein alnan harcn istek halinde geri verilmesine, 12.03.2009 gnnde oybirliiyle karar verildi. Bu karar, kullanclarmzdan Sayn Avukat Hakan EREN tarafndan gnderilmitir. yarx

27

4721/ m. 1 Kuvvetlendirilmi bor ilikisi (Eyaya bal bor) T.C. YARGITAY 11. HUKUK DARES E. 2005/12421 K. 2007/3628 T. 27.2.2007 KRANIN ARTTIRILARAK UYARLANMASI TALEB ( Ekonomik Kriz Nedeniyle Kira Szlemesindeki Tutarn Dk Kald - Dolar zerinden Yaplan Szleme Sonucunda Kira Parasnda Ykselme Olduunu ddia Etmenin Ekonomik Gereklere Uymad ) UYARLAMA ( Ekonomik Kriz Nedeniyle Kira Szlemesindeki Tutarn Dk Kald - Dolar zerinden Yaplan Szleme Sonucunda Kira Parasnda Ykselme Olduunu ddia Etmenin Ekonomik Gereklere Uymad/Edimler Arasnda Denge Bozulmad ) DOLAR ZERNDEN YAPILAN KRA SZLEMES ( Uyarlanmas Talebi Ekonomik Kriz Nedeniyle Kira Szlemesindeki Tutarn Dk Kald ddiasnn Ekonomik Gereklere Uymad ) 4721/m.1,2,4 818/m.19,248 ZET : Davac yaanan ekonomik krizler nedeniyle kira szlemesindeki bedelin ok dk kalmasndan tr aylk kirann arttrlarak uyarlanmasn talep etmitir. Mahkemece, uyarlama davalarnda ilenmesi, gzetilmesi, zorunlu olan yntemlere uygun dayanaklar ve gerekelerinin davacnn yaknmasnda hakl olmayp somut olayda uyarlamann koullar olumad, Amerikan Dolar zerinden yaplan szleme sonucunda kira parasnda ykselme olduunu iddia etmenin ekonomik gereklere uymad, edimler arasndaki dengenin bozulmad gerekesiyle, davann reddi dorudur. DAVA : Taraflar arasnda grlen davada stanbul Asliye 6. Hukuk Mahkemesi'nce verilen 04.05.2005 tarih ve 2003/441-2005/175 sayl kararn Yargtay'ca incelenmesi durumal olarak davac vekili tarafndan istenmi olmakla, duruma iin belirlenen 27.02.2007 gnnde daval avukat dil Yalnkl geldi, davac avukat tebligata ramen gelmediinden, temyiz dilekesinin de sresinde verildii anlaldktan ve durumada hazr bulunan taraf avukat dinlenildikten sonra, durumal ilerin younluu ve sre darlndan tr iin incelenerek karara balanmas ileriye
28

braklmt. Dava dosyas iin Tetkik Hakimi Aye Altun tarafndan dzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya ierisindeki dileke, layihalar, duruma tutanaklar ve tm belgeler okunup incelendikten sonra iin gerei grlp, dnld: KARAR : Davac vekili, mvekkilinin maliki olduu arazi ve zerinde ina edilen benzin istasyonunun 15 yllna daval irkete kiralandn, szlemenin 06.09.2000 tarihinde de tapu kaydna erh edildiini, her ne kadar szlemenin hususi artlar blmnde kira bedeli 6.944 USD gsterilmi ise de, resmi merci nnde tesis edilen kira szlemesinde bedelin 4.593.171.296.TL. olarak gsterildiini, 2001 yl ubat aynda yaanan ekonomik kiriz ile emsal kira bedelleri karsnda daval ile olan uzun sreli kira szlemesinde yazl kira bedelinin ok dk kaldn, edimler arasnda ar nisbetsizlik doduunu ileri srerek, tapuda TL olarak kabul ve beyan edilmi olan aylk kirann 70.406.828.704.TL artrlarak aylk 75.000.000.000. TL olarak uyarlanmasna, yllk art orannn DE.nn belirledii yllk TFE olarak belirlenmesine karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval vekili, davacnn iddiasnn aksine aylk kira bedelinin 4.593.171.296 TL. deil, 6.994 USD.nn TL. karl olduunu, nitekim 1.000.000 USD.nn TL. karlnn davacya dendiini, kalan 250.000 USD karl TL.nn da 08.09.2005 tarihinde davac irketin kesecei fatura karl deneceini, szlemenin tacir olan taraflarca zgr irade ile imzalanm olup, uyarlama koullarnn bulunmadn savunarak, davann reddini istemitir. Mahkemece iddia, savunma ve dosya kapsamna gre, uyarlama davalarnda ilenmesi, gzetilmesi, zorunlu olan yntemlere uygun dayanaklar ve gerekelerinin davacnn yaknmasnda hakl olmayp somut olayda uyarlamann koullar olumad, Amerikan Dolar zerinden yaplan szleme sonucunda kira parasnda ykselme olduunu iddia etmenin ekonomik gereklere uymad, edimler arasndaki dengenin bozulmad gerekesiyle, davann reddine karar verilmitir. Karar, davac vekilince temyiz edilmitir. Dava dosyas ierisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararnn gerekesinde dayanlan delillerin tartlp, deerlendirilmesinde usul ve yasaya aykr bir yn bulunmamasna gre, davac vekilinin tm temyiz itirazlar yerinde deildir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerden dolay, davac vekilinin btn temyiz itirazlarnn reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hkmn ONANMASINA, takdir edilen 500.00 YTL vekalet cretinin davacdan alnarak davalya verilmesine, aada yazl bakiye 1.90 YTL. temyiz ilam harcnn temyiz edenden alnmasna, 27.02.2007 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

29

4721/m1 T.C. YARGITAY 11. HUKUK DARES E. 2005/8108 K. 2006/11356 T. 7.11.2006 SZLEMENN UYARLANMASI DAVASI ( Daval Banka ile mzalanan Dvize Endeksli Konut Kredisi Szlemesi Uyarnca Taraflarn Edimleri Arasndaki Dengenin Olumsuz Ekonomik Gelimeler Sonucunda Davac Aleyhine Bozulduu ddias ) NGRLEMEYEN DURUM ( lkemizin Yllrdr inde Bulunduu Ekonomik Koullar-Enflasyon ve Devalasyonda Meydana Gelen Srekli Artlar Dikkate Alndnda ngrlemeyen Bir Durumdan Sz Edilememesi ) EKONOMK KOULLARDA DEKLK ( Szlemenin Uyarlanmas Talebinin lkemizin Yllrdr inde Bulunduu Ekonomik Koullar-Enflasyon ve Devalasyonda Meydana Gelen Srekli Artlar Dikkate Alndnda ngrlemeyen Bir Durumdan Sz Edilememesi Nedeniyle Reddinde Bir sabetsizlik Bulunmamas ) 4721/m.1,2,3,4 ZET : Mahkemece bozma kararna uyularak yaplan yarglama sonunda, lkemizin yllardr iinde bulunduu ekonomik koullar, enflasyon ve devalasyonda meydana gelen srekli artlar dikkate alndnda, ngrlemeyen bir durumdan sz edilemeyecei gerekesiyle, davann reddine karar verilmi olmasnda bir isabetsizlik bulunmamaktadr. DAVA : Taraflar arasnda grlen davada zmir Asliye 3.Hukuk Mahkemesi'nce bozmaya uyularak verilen 17.03.2005 tarih ve 2004/396-2005/78 sayl kararn Yargtay'ca incelenmesi durumal olarak davac vekili tarafndan istenmi olmakla, duruma iin belirlenen 07.11.2006 gnnde daval avukat Metin Dede gelip, davac avukat tebligata ramen gelmediinden, temyiz dilekesinin de sresinde verildii anlaldktan ve durumada hazr bulunan taraf avukat dinlenildikten sonra durumal ilerin younluu ve sre darlndan tr iin incelenerek karara balanmas ileriye braklmt. Dava dosyas iin Tetkik Hakimi Aye Altun tarafndan dzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya ierisindeki dileke, layihalar, duruma tutanaklar ve tm belgeler okunup incelendikten sonra iin gerei grlp, dnld:

30

KARAR : Davac vekili, mvekkili ile daval banka arasnda imzalanan dvize endeksli konut kredisi szlemesi uyarnca taraflarn edimleri arasndaki dengenin olumsuz ekonomik gelimeler sonucunda mvekkili aleyhine bozulduunu ileri srerek, szlemenin deien artlara uyarlanmasn talep ve dava etmitir. Daval vekili, davann reddini istemitir. Mahkemece, davann ksmen kabulne dair verilen karar, Dairemizin 17.11.2003 tarihli kararnda yazl gerekeyle daval yararna bozulmutur. Mahkemece bozma kararna uyularak yaplan yarglama sonunda, lkemizin yllardr iinde bulunduu ekonomik koullar, enflasyon ve devalasyonda meydana gelen srekli artlar dikkate alndnda, ngrlemeyen bir durumdan sz edilemeyecei gerekesiyle, davann reddine karar verilmitir. Karar, davac vekilince temyiz edilmitir. Dosyadaki yazlara mahkemece uyulan bozma karar gereince hkm verilmi olmasna gre, davac vekilinin btn temyiz itirazlar yerinde deildir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerden dolay, davac vekilinin btn temyiz itirazlarnn reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hkmn ONANMASINA, takdir edilen 450.00.-YTL duruma vekillik cretinin davacdan alnarak davalya verilmesine, aada yazl bakiye 1.00.-YTL temyiz ilam harcnn temyiz edenden alnmasna, 07.11.2006 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

31

4721/ m. 1 T.C. YARGITAY 9. HUKUK DARES E. 2006/109 K. 2006/7052 T. 21.3.2006 HBAR TAZMNATI ( verene Kar Birlikte Alan Seri Davalar Gzetildiinde verence denmesi Gereken hbar Tazminat Tutarnn Daval Belediye Asndan deme Gl Douraca - hbar Tazminat Tutar Hakim Tarafndan Taktir Olunaca ) HBAR NELLERNN ARTTIRILMASI ( Szlemelerle Fahi ekilde Arttrlmasnn Kamu Dzenine Aykrlk Oluturaca - Toplu Szlemesi Hkmlerinin Szleme Adaleti Anlay erevesinde Ele Alnmas ve Uygulanmas Bir Zorunluluk Olduu ) YASAL BOLUK ( hbar nellerinin Arttrlmasn ngren 4857 Sayl Kanununun 17. Maddesinde Bir st Snr Belirlenmemesi Nedeniyle - deme Gl Douran hbar Tazminat Tutarnn Hakim Tarafndan Taktir Olunaca ) 4857/m.17 4721/m.1 2822/m.5 ZET : 4857 sayl Kanununda arttrlabilecei ngrlen ihbar nellerinin, szlemelerle fahi ekilde arttrlmasnn kamu dzenine aykrlk oluturaca kukusuzdur. i lehine olarak ngrlen bu artn da bir snrnn olmas gerekir. Toplu i szlemesi hkmlerinin de, szleme adaleti anlay erevesinde ele alnmas ve uygulanmas bir zorunluluktur. hbar nellerinin arttrlmasn ngren 4857 sayl i Kanununun 17. maddesinde bir st snr belirlenmemi olmas, kanunda bu ynde bir boluk bulunduu eklinde deerlendirilmelidir. Kanunlarmzda boluk bulunan hallerde 4721 sayl Trk Medeni Kanunun 1. maddesine gre hakim, rf ve adete bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd nasl kural koyacak ise ona gre bir karar vermek durumundadr.

32

verene kar birlikte alan seri davalar gzetildiinde, iverence denmesi gereken ihbar tazminat tutarnn daval belediye asndan deme gl douraca aktr. Yukarda bahsi geen yasa hkmleri dorultusunda, ihbar tazminat tutar hakim tarafndan taktir olunmaldr. DAVA : Taraflar arasndaki, ihbar tazminat ile izin creti, cret, ikramiye, yemek yakacak ve bayram yardm alacaklarnn detilmesi davasnn yaplan yarglamas sonunda; ilamda yazl nedenlerle gerekleen miktarn faiziyle birlikte davaldan alnarak davacya verilmesine ilikin hkm sresi iinde durumal olarak temyizen incelenmesi daval avukatnca istenilmesi zerine, dosya incelenerek iin durumaya tabi olduu anlalm ve duruma iin 21.03.2006 Sal gn tayin edilerek taraflara ar kad gnderilmiti. Duruma gn daval adna Avukat ... geldi. Kar taraf adna kimse gelmedi. Durumaya balanarak hazr bulunan avukatn szl aklamas dinlendikten sonra durumaya son verilerek dosya incelendi, gerei konuulup dnld: KARAR : 1. Dosyadaki yazlara toplanan delillerle kararn dayand kanuni gerektirici sebeplere gre, davalnn aadaki bendin kapsam dnda kalan temyiz itirazlar yerinde deildir. 2. Davalya ait iyerinde uygulanan toplu i szlemesinin 23. maddesinde bildirim nelleri, 6 aydan az alan iiler iin 20 hafta, 6 ay - 1.5 yl aras alan iiler iin 40 hafta, 1.5 -3 yl aras alanlar iin 60 hafta ve 3 yldan fazla hizmeti olanlar iin 90 hafta olarak belirlenmitir. Toplu i szlemesinin ayn hkmnde bildirim artna uyulmad taktirde, arttrlm ihbar nelleri zerinden ihbar tazminatnn denmesi gerektii de aka kurala balanmtr. Davac ii ihbar tazminat isteinde bulunmu, mahkemece anlan toplu i szlemesi hkm uygulanmak suretiyle iinin iyerinde alt sreye gre 40 hafta zerinden hesaplanan ihbar tazminat hkm altna alnmtr. 2822 sayl Toplu i Szlemesi Grev ve Lokavt Kanunun 5. maddesinde, " Toplu i szlemelerine, Devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnlne, milli egemenlie, Cumhuriyete, milli gvenlie, kamu dzenine, genel asayie genel ahlaka ve genel sala aykr hkmler ile kanunlarda su saylan fiilleri tevik, tahrik ve himaye eden veya kanun veya tzklerin emredilen hkmlerine aykr hkmler konulamaz" eklinde kurala yer verilmitir. Maddede geen "kamu dzeni" kavram, kamunun genel bakmdan ve her trl karlarn korumay amalayan kurallarn btnn ifade etmektedir. 4857 sayl i Kanununda arttrlabilecei ngrlen ihbar nellerinin, szlemelerle fahi ekilde arttrlmasnn kamu dzenine aykrlk oluturaca kukusuzdur. ii lehine olarak ngrlen bu artn da bir snrnn olmas gerekir. Gerekten toplu i szlemesi hkmlerinin de, szleme adaleti anlay erevesinde ele alnmas ve uygulanmas bir zorunluluktur. Belirtmek gerekir ki, 4857 sayl Kanununun 17. maddesinde ihbar nellerinin arttrlmasna dair bir st snr olmamas, bu artn snrsz, olarak yaplabilecei eklinde yorumlanmamaldr. Aksine dnce tarz, toplu i szlemesi ile ihbar nelinin 10 yl olarak belirlenmesine ve uygulanmasna da imkan verebilir. Yine, iverence ktniyete dayanan bir fesih durumunda hesaplanmas gereken ktniyet tazminatnn tutar da dikkate alndnda, toplu i szlemesinde fahi ekilde
33

belirlenen ihbar nellerine hakimin mdahalesinin gereklilii ortaya kmaktadr. Bunun karsnda yer alan szleme serbestisi ilkesi ile zme gidilmesi, zaman zaman hakkaniyete uygun olmayan sonulara yol aabilmektedir. Yukarda yaplan aklamalara gre, ihbar nellerinin arttrlmasn ngren 4857 sayl i Kanununun 17. maddesinde bir st snr belirlenmemi olmas, kanunda bu ynde bir boluk bulunduu eklinde deerlendirilmelidir. Kanunlarmzda boluk bulunan hallerde 4721 sayl Trk Medeni Kanunun 1. maddesine gre hakim, rf ve adete bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsayd nasl kural koyacak ise ona gre bir karar vermek durumundadr. Ayn maddenin son fkrasnda, hakimin yasalarda boluk bulunan hallerde uygulanmas gereken kural belirlemekte, bilimsel grlerden ve yarg kararlarndan da yararlanlmas gerektii de aklanmtr. Bu durumda, toplu i szlemesi ile belirlenen ihbar nellerinin st snrn, hakim tayin etmek durumundadr. Yine, Trk Medeni Kanununun 2. maddesinde, "Herkes, haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken drstlk kurallarna uymak zorundadr. Bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeni korumaz" kural mevcuttur. Somut olayda iveren adna belediye bakan ile ii sendikas arasnda 25.08.2003 tarihinde toplu i szlemesi imzalanm ve 15.06.2003 ile 14.06.2006 tarihleri arasnda anlan toplu i szlemesinin geerli olaca batlanmtr. Daha sonra yaplan yerel seimlerde belediye bakan deimi ve belediyenin borlar sebebiyle cretsiz izin ynnde baz uygulamalara gidilmitir. Toplu i szlemesi ile ngrlen ihbar nelinin yksek oluu ve buna uyulmad taktirde denmesi gereken ihbar tazminatnn tutar, iverenin fesih hakkn nemli lde snrlandrmtr. Ayn zamanda, ii ynnden de bahsi geen arttrlm nellere gre hesaplanacak olan ihbar tazminatnn talebi, iyiniyetli bir davran olarak deerlendirilemez. Gerekten toplu i szlemesinin anlan dzenlemesinin, i gvencesi salayan kurumlardan biri olan ihbar tazminatnn i Kanunundaki dzenlenmesi aktr. iilere yasann tand koruma snrlarnn nemli lde dna klm ve iilerin olaanst haklar edinmeleri salanmak istenmitir. Ayn zamanda toplu i szlemesi yapmak Anayasann 53. maddesinde ifadesini bulan bir hak olmakla birlikte, bu hakkn ktye kullanlmas da yasalar karsnda korunmamaldr. Kald ki, ayn iverene kar birlikte alan seri davalar gzetildiinde, iverence denmesi gereken ihbar tazminat tutarnn daval belediye asndan deme gl douraca aktr. Yukarda bahsi geen yasa hkmleri dorultusunda, ihbar tazminat tutar hakim tarafndan taktir olunmaldr. Kararn bu ynden bozulmas gerekmitir. SONU : Temyiz olunan kararn yukarda yazl sebepten BOZULMASINA, Daval yararna takdir edilen 450 YTL. duruma avukatlk parasnn kar tarafa ykletilmesine, pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine, 21.03.2006 gnnde oybirlii ile karar verildi. yarx

34

4721/ m. 1 T.C. YARGITAY 12. HUKUK DARES E. 2005/19934 K. 2005/23800 T. 1.12.2005 HAKMN SZLEMEYE MDEHALES ( Genel Yarglama Yntemi inde Deerlendirilebicek Bir Konu Olduundan cra Mahkemesinde Tartma Konusu Yaplamamas ) BANKA KRED SZLEMES ( Kredi Szlemesinde Kredi Borlusunun Bankann Talebi zerine Mevcut Faiz Artlarn Karlayaca Hkm Yer Aldndan Alacakl Bankann Bor deninceye Kadar Faizdeki Art Nedeniyle stemde Bulunabilmesi ) AKDE MDEHALE ( cra Mahkemesinde Hakimin Mdehalesinin Sz Konusu Olmamas ) SZLEME SERBESTS ( Taraflar Arasnda Yaplan Szleme Gerepi Alacakl Banka Bor Tamamen deninceye Kadar Faizdeki Art Nedeniyle stemde Bulunabileceinden Faiz Alacana likin Takibinde Usulszlk Bulunmamas ) 4721/m.1 ZET : Hakimin szlemeye mdahalesi genel yarglama yntemleri iinde deerlendirilebilecek bir konu olup, icra mahkemesinde tartma konusu yaplamaz. Szleme gerei alacakl banka, bor tamamen deninceye kadar faizdeki art nedeniyle istemde bulunabileceinden bu alacandan kaynaklanan takibinde usulszlk yoktur. DAVA : Yukarda tarih ve numaras yazl mahkeme kararnn onanmasn mutazammn 14.06.2005 tarih, 9926/12849 sayl daire ilamnn mddeti iinde tashihen tetkiki alacakl vekili tarafndan istenmesi zerine bu ile ilgili dosya mahallinden daireye gnderilmi olmakla okundu ve gerei grlp dnld: KARAR : Dosyaya sunulan alacakl bankann 01.05.2000 tarihli yazsnda borlulara kullandrlm ve vadesi 10.04.2000'de bitmi olan iletme kredisinin denmesi iin, srenin 30.11.2001 tarihine kadar uzatld grlmektedir. Bu yazda bankann, szlemeden doan dier haklarndan vazgetiine dair bir beyan bulunmamaktadr.
35

Sz konusu borcun ve takibin dayana olan kredi szlemesinin 12/2. maddesinde kredi borlusunun bankann talebi zerine mevcut faiz artlarn karlayaca dzenlemesi yer almaktadr. Hakimin szlemeye mdahalesi genel yarglama yntemleri iinde deerlendirilebilecek bir konu olup, icra mahkemesinde tartma konusu yaplamaz. Alacakl bankann borluya 30.11.2001 gnne kadar deme sresi verdikten sonra, henz bor tamamen denip kapatlmadan 18.04.2001 tarihli ve 30.04.2001 tarihli yazlarla faiz oranlarndaki art da kendilerine bildirilmitir. Bu bildirimlerden 18.04.2001 tarihli olan "kabul etmiyorum" erhi ile Nadir zelik imzasn da tamaktadr. Szleme gerei alacakl banka, bor tamamen deninceye kadar faizdeki art nedeniyle istemde bulunabileceinden bu alacandan kaynaklanan takibinde usulszlk yoktur. Kabul edilen bu kurallara uyularak bilirkii incelemesi yaptrlp sonucuna gre bir karar verilmesi yerine gerektiinde genel mahkemede yaplacak yarglama srasnda deerlendirmeye esas alnabilecek Medeni Kanun'un 2. maddesinden ve 19. Hukuk Dairesi'nin genel yarglama kurallarn belirleyen kararlarna atf yaplarak ikayetin kabulne karar verilmesi doru olmayp kararn bozulmas gerekirken onand anlalmakla karar dzeltme talebinin kabul gerekmitir. SONU : Alacakl vekilinin karar dzeltme talebinin kabul ile Dairemizin 14.06.2005 tarih 2005/9926-12849 sayl kararnn kaldrlmasna, mahkeme kararnn yukarda yazl nedenlerle K. 366 ve HUMK.nun 428. maddeleri uyarnca ( BOZULMASINA ), 01.12.2005 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

36

4721/ m. 1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2004/9-643 K. 2004/642 T. 1.12.2004 AKDNN FESH ( Geersizliine likin Olarak Alacak Bir Davann Seri Yarglama Usulne Tabi Olduu - Yargtay zel Daire Kararnn Kesin Olduu/Bozma Kararna Kar Direnme Yolunun Kapanm Bulunduu ) SER YARGILAMA USULNE TAB UYUMAZLIKLAR ( Yargtay zel Daire Kararnn Kesin Olduu/Bozma Kararna Kar Direnme Yolunun Kapanm Bulunduu - Akdinin Geersiz Feshi/e ade Talebi ) E ADE TALEB ( Davann Seri Yarglama Usulne Tabi Olduu - Yargtay zel Daire Kararnn Kesin Olduu/Bozma Kararna Kar Direnme Yolunun Kapanm Bulunduu ) YARGITAY'IN KESN OLARAK KARAR VERMES ( Akdinin Geersiz Feshi/e ade Talebi - Yargtay zel Daire Kararnn Kesin Olduu/Bozma Kararna Kar Direnme Yoluna Gidilemeyecei ) BOZMA KARARI ( Akdinin Geersiz Feshi/e ade Talebi - Direnme Yolunun Kapanm Bulunduu/Yargtay zel Daire Kararnn Kesin Olduu ) DRENME YOLUNA GDLEMEMES ( Akdinin Geersiz Feshi/e ade Talebi - Direnme Yolunun Kapanm Bulunduu/Yargtay zel Daire Kararnn Kesin Olduu ) NN EMEK GELRNDEN EN KISA SRE YOKSUN KALMA LKES ( Akdinin Feshi/e ade Talebi - Geersizliine likin Olarak Alacak Bir Davann Seri Yarglama Usulne Tabi Olup Yargtay zel Daire Kararnn da Kesin Olduu ) 4857/m.18,20 4721/m.1 2821/m.4

37

2822/m.3,12,15,60 158 sayl ( ILO ) Szlemesi Avrupa nsan Haklar Szlemesi/m.6 ZET : Genel Kurul'un nne gelen uyumazlk, 4857 sayl Kanunu'nun 20/3. maddesinde yer alan ""mahkemece verilen kararn temyizi halinde Yargtay ilgili dairesinin verecei kararn kesin olmas kuralndan ne anlalmas gerektii noktasnda toplanmaktadr. Anlan dzenlemede yer alan, i akdinin feshinin geersizliine ilikin olarak alacak bir davann seri yarglama usulne gre ksa sre ierisinde sonulandrlmas dncesi, iinin emek gelirinden olanaklar lsnde en ksa sre yoksun kalmas ilkesinden domu, bu nedenle de Yargtay zel Dairesi'nce verilecek kararn kesin olmas amalanmtr. Yerel mahkeme, yukarda da belirtildii zere, Yargtay'n ilgili dairesinin nne gelen hkm bozup geri eviremeyecei, uygun bulmamas durumunda kendisinin davay kesin biimde sonulandraca dncesindedir. Belirtilen nedenlerle; taraflarn iddia ve savunmalar dorultusunda ikame edilmek istenen kantlar dosyaya yanstlarak, sonrasnda hkm kurulmasnda yasal zorunluluk vardr. Ancak maddede yer alan, ""Yargtay... kesin olarak karar verir"" kuralndan hareketle uyumazln eksiklikler de ierse her halkarda Yargtay zel Dairesi'nce sonulandrlmasn beklemek doru deildir. Aklanan nedenlerle, kesin karar verme hususunun Yargtay zel Daire kararnn kesin olduunu amalad, bunun iin de direnmeye konu edilemeyeceini kabul etmek gerekir. Yasa koyucu burada aka, ""Yargtay'ca kesin olarak karara balanr"" demek suretiyle, bozma kararna kar direnme yolunu kapam bulunmaktadr. DAVA : Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : A. DAVACININ STEMNN ZET: Davac vekili, davacnn davalya ait iyerinde almakta iken SSK'dan yallk ayl almaya hak kazand, daval iyerinin zarar ettii ynndeki gerekelerle i szlemesinin feshedildiini, feshin geerli bir sebebe dayanmadn belirtilerek; ""feshin geersizliinin tespitine, davacnn ie iadesine ve ie balatmama tazminat ile bota geen sre iin cret alacana"" karar verilmesini istemitir. B. DAVALININ CEVABININ ZET: Daval vekili, yeniden yaplandrma almalar ve iyerinde otomasyona geilmesi nedeniyle istihdam fazlalnn olutuu, ayrca ekonomik kriz nedeniyle oluan zarar nedeniyle emeklilie hak kazanm personelin i akitlerinin tm yasal haklar verilerek Ynetim Kurulu karar ile sona erdirildiini, feshin geerli nedene dayanmas nedeniyle de davann yerinde olmad nedenle reddi gerektiini savunmutur.

38

C. YEREL MAHKEME KARARININ ZET: Yerel mahkeme, daval iverenin zarar ettii hususunda dosyaya delil sunulmad, davacnn yallk aylna hak kazand iddiasnn ise i akdinin feshi iin hakl bir neden oluturmayaca gerekesi ile ""davann kabulne"" karar vermitir. D. TEMYZ EVRES VE DRENME: Hkm, daval vekilinin temyizi zerine zel Daire'ce yukarya aynen alnan gerekeyle bozulmu, yerel mahkeme bu bozmaya kar zetle; ""4857 sayl Yasasnn fesih bildirimine itiraz ve usul balkl 20. maddesinin 3. fkras ie iade ile ilgili davalarn seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlacan, mahkemece verilen kararn temyizi halinde, Yargtay'ca bir ay iinde kesin olarak karar verileceine amirdir. Bu durumda Yargtay Dairesi'nin mahkeme kararna kar yeniden yarglama yaplmak zere bozma karar verme yetkisi kaldrlm olmaktadr. Yargtay Dairesince mahkeme kararnn bozulmasna karar verildii takdirde, Yargtay'ca davann esas ile ilgili hkm oluturularak kesin karar verilecei, yasal dzenlemenin gereidir. Verilen bozma karar Yasa'nn amir hkmne aykr olmakla, bu usul nedenle nceki kararda direnilmesinin gerektii"" gerekesi ile direnme karar vermitir. E. MADD OLAY: Davac ii, daval Genel Mdrle bal nsan Kaynaklar Mdrl'nde daimi kadroda almakta iken, iverence sralanan bir ksm olumsuz ekonomik nedenler ile, iletmenin otomasyona gemesi, yeniden yaplandrma almalar erevesinde baz mdrlk ve bakanlklarn kapatlmas sonucunda igc fazlalnn ortaya kmas ve davacnn SSK'dan yallk aylna hak kazanm olmas gibi dier bir ksm nedenlerle i akdinin 7.1.2004 tarihinden geerli olmak zere ""toplu iten karma kapsamnda"" iilik haklar verilmek zere feshedildii, davann yasal sre iinde alm olduu grlmektedir. F. GEREKE: Grld zere, direnme kararn veren yerel mahkeme, Kanunu'nun 20/3. maddesi uyarnca Yargtay zel Dairesi'nin byle bir hkm uygun bulmamas halinde bozup geri eviremeyecei ve kendisinin davay kesin olarak sonulandrmas gerektii grndedir. Sorunun zm iin dayanlan 4875 sayl Kanunu'nun 20. maddesi ile maddenin kaynak ald uluslararas szlemelerinin incelenmesi gerekmektedir. yle ki; Trkiye tarafndan 3999 sayl Kanun'la 1994 ylnda onaylanan ""Hizmet ilikisine veren Tarafndan Son Verilmesi Hakknda 158 sayl ( ILO ) Szlemesi"" ile, hizmet ilikisine haksz olarak son verildii kansnda olan bir iiye, mahkeme, i mahkemesi, hakemlik kurulu veya hakem gibi tarafsz bir merci nezdinde itirazda bulunma hakk tannm, belirtilen bu mercilerin, son verme nedenlerini ve davayla ilgili dier vakalar incelemeye ve son vermenin hakl olup olmadna dair bir karar vermeye, taraflarca getirilen kantlar ve ulusal mevzuat ve uygulamalarn ngrd usuller erevesinde son verme nedeni zerinde bir sonuca varmaya yetkili klnmalar gerektii belirtilmitir. 158 sayl Szleme dorultusunda hazrlanan i gvencesi yasa tasars 4773 sayl Kanun ile kabul edilmi, ardndan 4857 sayl Kanunu'nda yerini almtr. Anlan Kanun'un ""Fesih bildirimine itiraz ve usul""n dzenleyen 20. maddesi;

39

"" szlemesi feshedilen isi, fesih bildiriminde sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli bir sebep olmad iddias ile fesih bildiriminin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde i mahkemesinde dava aabilir. Toplu i szlemesinde hkm varsa veya taraflar anlarlarsa, uyumazlk ayn srede zel hakeme gtrlr."" ""Feshin geerli bir sebebe dayandn ispat ykmll iverene aittir. i feshin baka bir sebebe dayandn iddia ettii takdirde, bu iddiasn ispatla ykmldr."" ""Dava seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlr, mahkemece verilen kararn temyizi halinde Yargtay bir ay iinde kesin olarak karar verir."" ""zel hakemin oluumu alma esas ve usulleri bu ynetmelikle belirlenir."" Hkmn getirmitir. Genel Kurul'un nne gelen uyumazlk, 4857 sayl Kanunu'nun 20/3. maddesinde yer alan ""mahkemece verilen kararn temyizi halinde Yargtay ilgili dairesinin verecei kararn kesin olmas kuralndan ne anlalmas gerektii noktasnda toplanmaktadr. Anlan dzenlemede yer alan, i akdinin feshinin geersizliine ilikin olarak alacak bir davann seri yarglama usulne gre ksa sre ierisinde sonulandrlmas dncesi, iinin emek gelirinden olanaklar lsnde en ksa sre yoksun kalmas ilkesinden domu, bu nedenle de Yargtay zel Dairesi'nce verilecek kararn kesin olmas amalanmtr. Yerel mahkeme, yukarda da belirtildii zere, Yargtay'n ilgili dairesinin nne gelen hkm bozup geri eviremeyecei, uygun bulmamas durumunda kendisinin davay kesin biimde sonulandraca dncesindedir. Trk Medeni Kanunu'nun 1. maddesi uyarnca; yasann sznden kan anlam, znden kan anlamla badamyorsa kabul edilemez. Yasa hkmnn znn aratrlmas ise onun amacnn belirlenmesini zorunlu klar. Bu itibarla, yorum yaplrken doru sonuca ulalabilmesi iin i yasas kuralnn amacnn ( ratio legis ) aratrlmas gerekir. u hususta kuku duyulmamas gerekmektedir; temyiz zerine nne gelen karar inceleyen zel Daire, dosya ieriini kendisini sonuca gtrecek mahiyette grd takdirde kararn kesin olarak verecektir. Ancak, zel Daire dosya ieriini, kesin olarak karar vermeye yeterli bulmadnda eksikliklerin giderilmesi amacyla hkm bozacak ve giderilmesini yerel mahkemeden isteyebilecektir. Bir baka anlatmla, Yargtay zel Dairesi'nin bu uyumazl nihai olarak neticelendirebilmesi iin, i akdinin feshinin hakl bir sebebe dayanp dayanmad olgusunun, dosya ieriinden tam olarak anlalr olmas gerekir. Madde ile kesin olarak karar vermeden amalanan, yerel mahkemenin dosyasnn ieriinin zel Daire'yi karara gtrecek nitelikte olmasdr. nk Yasa, i akdinin feshinin hakl bir sebebe dayanp dayanmadnn belirlenebilmesi iin taraflara kantlama klfeti yklemitir. nemli olan, taraflarn iddia ve savunmalar dorultusunda belirttikleri olgularn, dayanaklar olan bilgi ve belgelerin karara esas olmak zere dosyaya yanstlm olmasdr. Mahkemece,
40

taraflarca ileri srlen olgular ve dayana delillerin toplanmas kouluyla verilecek karar, Yargtay'ca gerektiinde tekrar ele alnp kesin sonuca bundan sonra ulalabilecektir. Avrupa nsan Haklar Szlemesi'nin, adil yarglanma hakkn dzenleyen 6. maddesi ile herkes, medeni hak ve ykmllkleriyle ilgili uyumazlklarda hakkaniyete uygun yarglama yaplmasn isteme hakkna sahiptir. hukuku erevesinde hak ve ykmllkler, maddede belirtilen ""medeni hak ve ykmllkler"" kapsamnda ele alnmaktadr. Benzer nitelikteki dzenlemelere; 2821 sayl Sendikalar Yasas'nn 4. maddesi, 2822 sayl Toplu Szlemesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 3, 12, 15 ve 60. maddelerinde de yer verilirken i hukukuna yn veren temel ilke ve dncelerden hareket edildii, Hukuk Genel Kurulu'nun 13.03.1985 gn 1984/9-834 Esas ve 1985/201 Karar sayl kararnda da, benzer bir konunun ele alnd grlm ve 2822 sayl Kanun'un 15. maddesinde yer verilen ""Yargtay'ca ... kesin karara balanr."" hkm ile yasa koyucunun burada bozma kararna kar direnme yolunu kapamay amaladnn vurgulandna iaret edilmitir. Belirtilen nedenlerle; taraflarn iddia ve savunmalar dorultusunda ikame edilmek istenen kantlar dosyaya yanstlarak, sonrasnda hkm kurulmasnda yasal zorunluluk vardr. Ancak maddede yer alan, ""Yargtay... kesin olarak karar verir"" kuralndan hareketle uyumazln eksiklikler de ierse her halkarda Yargtay zel Dairesi'nce sonulandrlmasn beklemek doru deildir. Aklanan nedenlerle, kesin karar verme hususunun Yargtay zel Daire kararnn kesin olduunu amalad, bunun iin de direnmeye konu edilemeyeceini kabul etmek gerekir. Yasa koyucu burada aka, ""Yargtay'ca kesin olarak karara balanr"" demek suretiyle, bozma kararna kar direnme yolunu kapam bulunmaktadr. O halde zel Daire'nin bozma kararna bu nedenle uyulmak gerekirken, nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr. Direnme karar bozulmaldr. SONU : Temyiz itirazlarnn kabul ile direnme kararnn yukarda ve zel daire kararnda gsterilen nedenlerden dolay BOZULMASINA, 1.12.2004 gnnde karar verildi. yarx

41

4721/m. 1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2004/10-109 K. 2004/115 T. 25.2.2004 LMLEME ( Yasa Hkmnn Anayasa Mahkemesince ptali - Ortaya kan Boluun Sosyal Gvenlik lke ve Esaslar le Genel Hkmler Gz nnde Bulundurularak Doldurulmas Gerei ) PRM TAHAKKUKU LEMNN PTAL TALEB ( Yasa Hkmnn Anayasa Mahkemesince ptali - Mahkemenin Bildirilmesi Zorunlu ilik Orann Belirlerken Yapmas Gereken Hususlar ) ANAYASA MAHKEMESNN PTAL KARARI ( lmleme le lgili Yasa Hkm - Ortaya kan Boluun Sosyal Gvenlik lke ve Esaslar le Genel Hkmler Gz nnde Bulundurularak Doldurulmas Gerei ) HUKUK BOLUK ( Yasa Hkmnn Anayasa Mahkemesince ptali - Hakimin Yasa Koyucunun Yapaca Gibi Mevcut Hukuk Dzeni ve Hukuki Gvenlikle Badaan Kural Bulmas Gerei ) HAKMN YASA KOYUCU GB HAREKET ETMES ( Mevcut Hukuk Dzeni ve Hukuki Gvenlikle Badaan Kural Bulmas Gerei - Yasa Hkmnn Anayasa Mahkemesince ptali/Hukuki Boluk ) 506/m.79 1086/m.573/6-7 2709/m.36, 153 4721/m.1 4792/m.6 ZET : SSK.'nn lmleme hakkna ilikin yasa hkmnn Anayasa Mahkemesi tarafndan iptal edilmesi karsnda, ortaya kan boluun, mahkemece, Sosyal Sigortalar Yasas, Sosyal Sigortalar Kurulu Yasas, Sosyal Gvenlik lke ve Esaslar ile genel hkmler gz nnde bulundurularak doldurulmas gerekir.

42

DAVA : Taraflar arasndaki "iptal" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Ankara 6. Mahkemesince davann ksmen kabulne dair verilen 19.03.2003 gn ve 2002/317 E-2003/123 K. sayl kararn incelenmesi taraflar vekilleri tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 10. Hukuk Dairesinin 12.06.2003 gn ve 2003/39864961 sayl ilam ile; ( ...lmleme olarak nitelendirilen ve Sosyal Sigorta mfettilerine iyerlerinde eksik iilik bildiriminde bulunup bulunmadn incelemek, buna dayal olarak da Kuruma re'sen prim tahakkuk ettirme yetkisi veren 4792 Sayl Yasa'nn 3917 Sayl Yasa ile deiik 6. maddesi, karar tarihinden nce 4.10.2000 tarih ve 24190 Mkerrer sayl Resmi Gazete'de yaymlanan 616 Sayl Kanun Hkmnde Kararname ile yrrlkten kaldrlm olup, bu suretle 4.10.2000 tarihine kadar idari aamada kesinlemi uyumazlklar dnda kalan, Kurum ilemlerinin yasal dayana ortadan kalkmtr. u halde, yukarda aklanan maddi ve hukuki olgular gzetilerek davann kabul gerekirken hukuki dayanaktan yoksun bulunan lmlemeye dayal olarak ve yanlgl uygulama ile yazl ekilde hkm kurulmas usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir... ) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle yeniden yaplan yarglama sonunda; mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: Dava, sigorta mfettii raporuna dayanlarak kurumca re'sen yaplan tahakkuk ileminin iptali isteine ilikindir. Davac, daval Kurum tarafndan, sigorta mfettii raporuna dayanlarak yaplan ek prim tahakkuku ileminin, hesaplamaya esas alnan %6 iilik orannn zerinde fatura ibraz etmelerine karn dikkate alnmamas, ayrca ihalesi alnan ite Ba-Kur sigortals irket ortaklarnn bilfiil altklar nedenle hukuki dayana bulunmadndan iptalini talep etmitir. Daval S.S.K. vekili, davacnn ileri srd itirazn yerinde olmad bu nedenle de davann reddini istemitir. Mahkemenin bilirkii raporu dorultusunda davann ksmen kabulne dair verdii karar yukarda belirtilen nedenle zel Dairece bozulmu, mahkemece, ( dava konusu ilem idari aamada kesinlemeden KHK. yrrlkten kalkm olmakla doan yasal boluun bozma kararnda belirtilmemi olmas da isabetli bulunmamtr. Ortaya kan kanun boluu karsnda; iin kamu dzeniyle ilgili olduu dikkate alndnda hukuka aykrlk varsa bunun hukuk dzeni tarafndan yaptrmsz braklamayaca ilkesinden hareketle olayda noksan iilik olup olmadnn, dolaysyla hukuka aykr bir durumun bulunup bulunmadnn saptanmas gerektiinden bozma karar hkmne uyulmamtr. ) gerekesi ile nceki kararda direnilmitir. Bilindii gibi, sigorta mfettilerine iyerlerinde eksik iilik bildiriminde bulunup bulunmadn inceleme ve buna dayal olarak kurumca re'sen ek prim tahakkuku yetkisini veren 4792 sayl Kanun'un 3917 sayl Kanunla deiik 6. maddesi 4/10/2000 tarihli 616 sayl Kanun Hkmnde; Kararname ile kaldrlm, anlan kararname Anayasa Mahkemesinin 31.10.2000 tarihli karar ile iptal edilmi, iptal

43

hkm 10.11.2001 tarihinde yrrle girmi, kararda ngrlen sre iinde yasal bir dzenleme yaplmam ve hukuki bir boluk domutur. Benzer olaylarda verilen Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun 21.11.2001 gn 2001/21965 E., 1038 K. ve 29/1/2003 gn 2003/21-18 E., 35 K. sayl kararlarnda bu durum belirtildikten sonra "Kanun Hkmndeki Kararnameler Anayasada ngrld biimi ile yapsal ( organik uzvi ) bakmdan yrtme organ ilemi, ilevsel ( fonksiyonel ) ynnden ise yasama ilemi niteliindedir. Dourduu hukuki sonular bakmndan, kanun ile arasnda herhangi bir fark bulunmamaktadr. Bir kanun hkmnde kararnamenin T.B.M.M. tarafndan kabul edilmemesi veya Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi hallerinde, o yasann veya K.H.K.nn yrrlkten kaldrld veya deitirdii yasa hkmleri uygulanabilir hale gelmez veya kendiliinden yrrle girmez, hukuki bir boluk meydana gelir. Hukukun grevi toplumsal yaam dzenlemek ve ilikilerden doacak sorunlar zmlemektir. O nedenle, herhangi bir olay, hakknda kural yoktur diye zmsz braklmaz. Bu gibi hukuki boluun bulunduu durumlarda; hakim bizzat yasa koyucu gibi davranarak, olay zmlemek zere Medeni Kanun'un 1. maddesi hkmnce olaya uygulanacak kural bulmak ve uygulamakla ykmldr. ( Y..B.K. 18/11/1964 T. 2/4 ) Bu hakim iin ayn zamanda bir grevdir. Hakim nndeki davay sonulandrmak zorundadr. Anayasa'nn 36/2. fkras uyarnca hibir mahkeme, grev ve yetkisi iindeki davaya dayanarak bir hakim nndeki uyumazl zmekten kanamaz. Aksi halde sorumlu olur ( HUMK.573/6,7 ). Esasen, Trk Medeni Kanunu'nun 1. maddesinin zellii, hakime kanun koyucu gibi kural koyma yetkisi vermi olmasyla nemi haizdir. Hakimin, hukuk yaratma alanna girebilmesi iin, zm gereken olaya uygulanabilir yasa hkm veya rf ve adet kuralnn bulunmamas yeterlidir. Hakimin yasal boluu doldururken takip edecei yol; Medeni Kanun'un 1. maddesinde akland zere, yasa koyucu gibi hareket etmekten ibarettir. Bu aamada hakim, yasa koyucunun yapaca gibi, taraflarn karlkl menfaatlerini tespit ederek, bunlar adalet szgecinden geirip; hayat ihtiyalarn karlayan ve ayn zamanda mevcut hukuk dzeni ve hukuki gvenlikle badaan bir kural bulmaldr ( Prof. Kemal Ouzman, Medeni Hukuk Dersleri stanbul 1990 sh. 80-81 ). Bu durumda mahkemece, ortaya kan bu yeni durumun kamu dzeni ile ilgili olduu ve Anayasa Mahkemesinin iptali, yeni bir itihadn ortaya kmas gibi durumlarda eski dzenlemelerin yasal dayana kalmadndan usuli kazanlm haktan bahsedilemeyecei dikkate alnarak ortaya kan boluu, 506 sayl Sosyal Sigortalar Yasas, Sosyal Sigortalar Kurumu Yasas, Sosyal Gvenlik ilke ve esaslar ile genel hkmler ve yukarda aklanan nedenler gz nnde bulundurularak uyumazlk hakknda bir karar verilmesi gerekir. Nitekim; grlmekte olan davada mahkeme yukarda aklanan Hukuk Genel Kurulu Kararlar nda boluun doldurulduunu, yaptrlan bilirkii incelemesi ile eksik iilik tespitinin ve tahakkuk ettirilen borcun ksmen yerinde olduunu belirterek nceki kararda direnmitir. Yerel mahkemenin direnme karar belirtilen nedenlerle yerindedir.

44

Ne var ki bozma nedenine gre, iin esas zel Dairece incelenmemitir. Bu nedenle ortaya kan bu yeni durumun ve mahkeme gerekesinin deerlendirilmesi hkme esas bilirkii raporunun denetlenmesi ve iin esasnn incelenmesi iin dosya zel Daireye gnderilmelidir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle yerel mahkemenin direnme karar yerinde ise de iin esasnn ve taraf vekillerinin temyiz itirazlarnn incelenmesi iin dosyann 10.HUKUK DARESNE gnderilmesine, 25.02.2004 gnnde oybirlii ile karar verildi. yarx

45

4721/ m. 1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2003/13-599 K. 2003/599 T. 15.10.2003 SZLEME SERBESTS ( Serbesti inde Szleme Yapan Taraflarn Daha Sonradan Szlemenin ekilmez Hale Geldiini Syleyerek Uyarlanmasn Talep Edebilmeleri ) DVZE ENDEKSL KRA SZLEMES YAPILMASI ( Trkiye Gibi Bir lkede Ekonomik Krizlerin Her Zaman Olabileceinin Belirli Olmasna Ramen Bu ekilde Davranlmasnn Basirete Smamas ) EKONOMK KRZ ( Trkiye Gibi Bir lkede Krizlerin Her Zaman Olabileceinin Dikkate Alnmasnn Gerekmesi-Buna Ramen Dviz zerinden Kira Szlemesi Yaplmasnn Basirete Smamas ) UYARLAMA DAVASI ( Szlemede Dviz Cinsinden Kararlatrlan Kira Bedelinin Uyarlanmas Talebi ) KRA PARASININ UYARLANMASI TALEB ( Dviz Cinsinden Kararlatrlan Kira Parasnn Dviz Fiyatlarnn Ar Derecede Ykselmesi Nedeniyle ekilmez Hal Ald ddias ) AHDE VEFA ( Taraflarn Yaptklar Szlemeyle Bal Olmas-stisnasnn Beklenmeyen Hal Neticesinde Szlemenin ekilemez Hale Gelmesi Olmas ) LEM TEMELNN KMES ( Yaplan Szlemede Sonradan Beklenmeyen Hallerin Oluarak Taraflar Asndan ekilmez Hal Almas Sonucunda Szlemenin Uyarlanmasnn Talep Edilebilmesi ) EMPREVZYON TEORS ( Ekonomide Beklenmeyen Hallerin Olumas Neticesinde Szlemenin ekilmez Hale Gelmesi-Ekonomik Krizlere Alk Bir lkede Dvizle Szleme Yaplmasnn Basirete Smamas ) BASRETL ADAMI GB HAREKET ( Trkiye Gibi Bir lkede Ekonomik Krizlerin Srekli Var Olduunun Bilinmesine Ramen Dvizle Szleme Yaplmasnn Basiretli Hareket Edilmediini Gstermesi ) 818/m.18

46

4721/m.1,2,4 6762/m.14,20 6197/m.19 ZET : Trkiye'de yllardan beri ekonomik paketler almakta, ancak istikrarl bir ekonomiye kavuulamamaktadr. Devalasyonlarn lkemiz asndan nceden tahmin edilemiyecek bir keyfiyet olmad, kur politikalarnn her an deiebilecei bir gerektir. Devalasyon ve ekonomik krizlerin aniden olumad, piyasadaki belli ekonomik darboazlardan sonra meydana geldii bilinmektedir. Davac tacirin ekonomik krizin iaretlerinin belli olduu bir dnemde, ubat 2001 krizinden bir ay nce tanmazda kirac olarak oturmakta iken stelik bir mzayaka olmadan yabanc para zerinden kira szlemesi yapmas, basiretli bir tacir olarak davranmadn gstermektedir. Bu itibarla tacir olan davac ynnden, uyarlamann temel koullarndan biri olan "Sonradan ortaya kan olgularn tahmin edilemez nitelikte olmas veya olgular tahmin edilebilmekle birlikte, bunlarn sonularnn somut olaya etkilerinin bu derecede ar olabileceinin ngrlememi olmas" unsuru gereklememitir. DAVA : Taraflar arasndaki "uyarlama" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Uak Asliye 2. Hukuk Mahkemesince davann reddine dair verilen 19.2.2002 gn ve 2001/352-2002/74 sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 13.Hukuk Dairesinin 4.7.2002 gn ve 2002/5667-8263 sayl ilam ile, ( ...Hukukumuzda szlemeye ballk ( Ahde VefaPacta Sund Servanda ) ve szleme serbestlii ilkeleri kabul edilmitir. Bu ilkelere gre, szleme yapld andaki gibi aynen uygulanmaldr. E syleyile, szleme koullar borlu iin sonradan arlam, edimler dengesi sonradan kan olaylar nedeni ile deimi olsa bile, borlu szlemedeki edimini aynen ifa etmelidir. Yeri gelmiken hemen belirtelim ki, szleme serbestlii ilkesi taraflarn birbirleri karsnda eit hak sahibi olarak bulunmalarn gerektirir. Gerekte de, szlemeye ballk ilkesi, hukuki gvenlik, doruluk, drstlk kuralnn bir gerei olarak szleme hukukunun temel ilkesini oluturmaktadr. Ancak bu ilke zel hukukun dier ilkeleriyle snrlandrlmtr. Szleme yapldnda karlkl edimler arasnda mevcut olan denge sonradan artlarn olaanst deimesiyle byk lde taraflarn biri aleyhine katlanlamayacak derecede bozulabilir. te bu durumda szlemeye ballk ve szleme adaleti ilkeleri arasnda bir eliki hasl olur ve artk bu ilkeye sk skya bal kalmak adalet, hakkaniyet ve objektif hsnniyet ( M.K. md.4,2 ) kaidelerine aykr bir durum yaratr hale gelir. Hukuk da bu ztlk ( Cla.usula Rebs Sic StantibusBeklenmiyen hal art szlemenin deien artlara uydurulmas ) ilkesi ile giderilmeye allmaktadr. Taraflarn iradelerini etkileyip szlemeyi yapmalarna neden olan artlar daha sonra nemli surette, arpc, adaletsizlie yol aan olaylarn gereklemesi ile deimise, taraflar artk bu akitle bal tutulmazlar. Deien bu koullar karsnda M.K. 2. maddesinden yararlanlarak szlemenin yeniden dzenlenmesi imkan hasl olur.

47

Szlemenin edimleri arasndaki dengeyi bozan olaanst hallere harp, lkeyi sarsan ekonomik krizler, enflasyon grafiindeki ar ykselmeler, ok devalasyon, para deerinin nemli lde dmesi gibi, szlemeye balln beklenemeyecei durumlar rnek olarak gsterilebilir. Karlkl szlemelerde edimler arasndaki dengenin olaanst deimeler yznden alt st olmas, borcun ifasn glendirmesi durumunda "ILEM TEMELNN KMES" gndeme gelir. te bu balamda hakim, somut olayn verilerine gre alacakl yararna borlunun edmini ykseltmeye veya borlu yaranna onun tamamen veya ksmen edim ykmllnden kurtulmasna karar verilebilir ve mdahale ederek szlemeyi deien koullara uyarlar. Szlemenin yeni durumlara uyarlanmas yaplrken nce szlemede, daha sonra kanunda bu hususta intibak hkmlerinin bulunup bulunmadna baklr. Szlemede ve kanunda hkm bulunmad taktirde szlemenin deien hal ve artlara uydurulmasnn gerekip gerekmeyecei incelenir. Bazen de szlemede olumlu ve olumsuz intibak kayd bulunmakla beraber, bu kayda dayanlarak szlemenin kaytla birlikte aynen uygulanmasn talep etmek MK. md. 2/2 hkm anlamnda hakkn ktye kullanlmas manasna gelebilir. Byle bir durumda szlemedeki intibak kaydna ramen edimler arasnda ar bir nispetsizlik kmsa uyarlama yine yaplmaldr. lem temelinin kne ilikin uyumazlklarn giderilmesinde kaynak olarak M.K.nun 1, 2 ve 4 nc maddelerinden yararlanlacaktr. lem temelinin ktnn dikkate alnmas drstlk kuralnn gereidir. Dier bir anlatmla durumun deimesi halinde szlemede srar etmek drstlk kuralna aykr bir tutum olur. Deien durumlarn, szlemede kendiliinden bulunan szleme adaletini bozmas halinde, taraflar bu haller iin bir tedbir almadklarndan, szlemede bir boluk vardr. Bu boluk szlemenin anlamna ve taraf iradelerine nem verilerek yorum yolu ile ve drstlk kuralna uygun olarak doldurulur. ( MK, md.1 ) Bu ynteme szlemenin yorum yoluyla dzeltilmesi veya deien hal ve artlara uyarlanmas denilir. Uyarlama daha ok ve nemli lde uzun ve srekli bor ilikilerinde sz konusu olur. Her talep vukuunda szlemeyi deien hal ve artlara uydurmak mmkn deildir. Aksi halde zel hukuk sistemimizde geerli olan "irade zgrl", "szleme serbestisi" ve "szlemeye ballk" ilkelerinden sapma tehlikesi ortaya kar. Szlemeye mdahale messesesi istisnai, tali ( ikinci derecede ) yardmc niteliktedir. Uyarlamann anlatlan hukuki tanmndan sonra imdi, szlemeye mdahale iin, gerekli olan esaslara deinelim; Szleme kurulduktan sonra ifas srasnda ortaya kan olaylar olaanst ve objektif nitelikte olmaldr. Az yukardaki rneklenen olayda olduu gibi. Yine deien hal ve artlar nedeni ile taraflarn yklendikleri edimler arasndaki denge ar lde ve ak biimde bozulmu olmas arttr. Uyarlama isteyen davac fevkalade hal ve artlarn kmasna kendi kusuru ile sebebiyet vermemelidir. Deien hal ve artlar taraflar bakmndan nceden ngrlebilir, beklenebilir, olaan ve hesaba katlabilen nitelikte olmamal veya olaylar, ngrlebilir olmakla beraber bunlarn szlemeye etkileri kapsam ve biim baknndan bu derece tahmin edilmemelidir. ( Bkz. Do. Dr. brahim Kaplan Hakimin Szlemeye Mdahalesi Ankara-1987 Sh. 152. vd; Hatemi/ Serozan/ Arpac Borlar Hukuku zel Blm 1992 sh., 186 vd ).
48

Taraflarn dvize endeksli kira szlemesi yapmalarndaki gerek ve ortak amalarnn saptanmas uyumazln zmnde nem kazanmaktadr. Yurdumuzda eya fiyatlarnn her geen gn artc ve beklenilenin stnde ykselmeler gsterdii ok aktr. Memleketin bu hususta yerlemi ekonomik durumu, bireylerin yaamn arlatrarak huzursuzluk kayna olmaktadr. te bu ak olgu karsnda, kiralayan mal sahiplerinin enflasyonun rizikolarndan korunmak amacyla dvize endeksli kira szlemeleri dzenledikleri, kiraclarn da bunu kabul zorunda kaldklar yaanan bir gerektir. Demek ki, dvize endeksli kira szlemelerinin kurulmasnda, taraflarn gerek ve ortak amalar srf zaman zaman ykselen enflasyonun olumsuz etkilerinden kiralayan korumak ve gvence altna almak iradesinden kaynaklandnn kabul zorunludur ( MK. md. 2/1; B.K. md. 18 ). O nedenle; szlemenin in'ikad annda ileride ekonominin aniden bozulacan, taraflarn tahmin edip, bunun olumsuz sonularna yalnz kiracnn peinen katlanacan, kararlatrdklar eklinde bir yoruma gidilmesi mmkn deildir. Kald ki; ilem temelini alt st edecek, kertecek edimin ifas iktisadi bir ykm olacak nitelikte fahi bir durumun mevcut bulmas hallerinde de kar dengesi aleyhine bozulan borlunun M.K. 2/1 deki kurallarndan kaynaklanan "Clausula Rebus Sic Stantibos" ( Szlemenin deien koullara uyarlanmas ) ilkesi uyarnca hakimden szlemenin edimler arasndaki bozulan dengesini drstlk ve hakkaniyete uygun bir duruma getirmesini isteme olanana sahiptir. Gerekte de szleme serbestlii ilkesi taraflarn birbiri karsnda eit hak sahibi olarak bulunmalarn ve szlemenin kuruluu ve ierii zerinde serbeste uyumalarn gerektirir. Hal byle olunca da, ekonomideki ani bozulma ( kriz ) ve buna bal olarak dviz fiyatlarnda meydana gelen ok patlamalar karsnda, szlemedeki denge davac kirac aleyhine katlanlmayacak derecede bozulabilir ve kirac beklemedii, hi hesaba katmad byle bir sonula borlarn deyemeyecek duruma girebilir. O nedenle uyumazln zmnde, szlemenin temel edimi olan ve taraflarca balangta kabul edilen dviz fiyatlarndaki normal artlar dnda, szlemenin inikadndan sonra 2001 yl ubat aynda yaanan ekonomik kriz nedeniyle ilem temelinin kp kmediinin aratrlmas ve aydnla kavuturulmas zorunlu olmaktadr. Hemen belirtelim ki, beklenilmeyen olaan d sonular nceden tahmin edilemeyen, ekonomik krizden dolay kiralayann bir gn iinde szleme d nedensiz zenginlemesi ve yarar salamas M.K. md. 2/1 hkmnce asla hakl grlemez. Ve taraflarn szlemede eit hak sahibi olmalar ilkesine de aykr olup; dahas somut adalet duygularn da zedeler. Nitekim, dairemizin sapma gstermeyen oturmu, Yargtay Hukuk Genel Kurulunca ve retide de tasvip gren kararlaryla, enflasyon olgusuna dayanarak kiralayanlarn atklar kira bedelinin yeni artlara uyarlanmas davalar mesmu kabul edilmitir. ( Bkz.Yargtay 13 HD. 14.2.1990, 5697/8708 ve 21.11.1991, 8374-10619, HGK 1992/13-360 E,1992/425 K, 1.7.1992 T. ) yleyse, uyarlama esas ve ilkeleri lehine olumu ise, kiracnn da kira bedelinin uyarlanmas iin dava aabilecei "Evleviyetle" kabul edilmesi gerekir. Uyarlama davalarnda, hakimin gzden karmamas gereken temel esaslar yle sralanabilir: Szlemeye ballk ve sayg esastr. Uyarlama daima yardmc bir zm olarak dnlmelidir. Szlemeye yazlan zel hkmler, yorumlanp taraflarn salad hak ve yararlar deerlendirilmesi, ekonomik deiikfiklerin etkileri, kiralanann nitelikleri gibi somut olayn zellii ile belirlenecek tm objektif ve sbjektif hal ve koullar kymetlendirilmeli, uyarlama yaplmas kanaatna kavuulursa, szlemedeki intibak boluu hak ve nesafet, doruluk, drstlk kurallar ( MK. md. 4, 2/1 ) nda yasa boluunda olduu gibi MK. md.l'deki yetki kullanlarak
49

dorudan kendisinin yaratp takdir ettii bir kuralla hakim tarafndan doldurulmaldr. Sonuta verilecek her trl karar, az yukarda aklanan esaslara aykr olmamal, zellikle toplanan delillerin red ve kabul edilen ynlerini, dayanaklarn ierir ekilde gerekeli ve Yargtay denetimine uygun olmaldr. Yukarda geni ekilde aklanan uyarlama yntem ve kurallarnn altnda mahkemece yaplacak i; yerinde uygulama yaplp, uzman bilirkiiler dncesinden de yararlanmak suretiyle; szlemenin kurulduu gnden dava tarihine kadar geen sre iinde, lkemizin yerlemi ekonomik koullarnn etkisiyle szlemedeki yabanc parann ( dvizin ) Trk paras karsnda normal artlarla ulamas gereken deeri bulunmal, bulunan bu deer szleme gerei kiralayan yararna kabul edilmeli, daha sonra 2001 yl ubat aynda balayan ve aralksz iddetini artran umulann stndeki dolardaki art ve buna bal ekonomik krizin tabii sonucu ortaya kan, szlemedeki yabanc parann Trk paras karsndaki dava tarihi itibariyle deer art tesbit edilmeli, bylece belirlenecek iki deer arasndaki farkllk miktar, szlemedeki zel hkmler, kiralanann nitelii, kullanma alan, konumu, blgede kira parasn da etkileyecek normalin stndeki imar ve ticari gelimeler gibi deiiklikler, emsal kira paralar, vergi ve amortisman giderlerindeki artlar ile somut olayda grlebilen objektif etkenlerle karlatrlp, deerlendirilmeli, sonuta ilem temelinin kt, szlemedeki kar dengesinin katlanlamayacak derecede davac aleyhine bozulduunun benimsenmesi halinde, kiracnn ne miktar kira parasndan sorumlu olaca belirlenmeli, bylece szlemedeki kira parasn, taraflarn amacna uygun objektif iyiniyet, hak ve nesafet ( MK. md. 4, 2/1 ) kurallarnn elverdii l ve dzeyde yine yabanc para olarak uyarlanmaldr. Mahkemece, szlemenin uyarlanmasna ilikin ve aklanan kural ve yntemler gzetilmeden hukuki nitelendirmede yanlgya dlerek eksik incelemeyle yazl ekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykrdr... ) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, szlemede dviz cinsinden kararlatrlm olan kira bedelinin, Trk Lirasna evrilerek uyarlanmas istemine ilikindir. Davac vekili, davacnn davalya ait tanmazda uzun sredir kirac olduunu, taraflar arasndaki 1.1.2001 tarihli ve iki yl sreli son kira szlemesinde aylk kira bedelinin 2000 DM. olarak belirlendiini; szlemenin yapld tarihte lkedeki ekonomik koullarn istikrarl ve TL.nn kymetli, dvizin ise ucuz olduunu, ancak 2001 Mart aynda balayan ekonomik kriz sonucunda dviz kurlarnn aniden 2-3 kat arttn, ticaretin durma noktasna geldiini, bylece davacnn hibir kusuru olmadan ve beklenmedik ekilde szleme koullarnn olaanst deitiini, ilem temelinin ktn ileri srerek, szlemedeki aylk 2000 DM. kira bedelinin aylk 500.000.000 TL. olarak deitirilmesine, bedelin bu ekilde uyarlanmasna karar verilmesini istemitir. Daval kiralayan vekili, szleme ve dava tarihlerindeki koullar arasnda nemli bir fark bulunmadn, uyarlamann yasal koullarnn olumadn savunarak davann reddini istemitir.
50

Yerel Mahkemece verilen; taraflar arasnda daha nce ayn tanmaz iin bir ksm TL., bir ksm da dviz zerinden muhtelif kira szlemelerinin yapld, davaya konu szlemenin de yllk 24.000 DM. kira bedeli zerinden ve taraflarn serbest iradeleriyle dzenlendii, szlemeye balln asl olduu, her yl enflasyon olgusuna dayanlarak kira tespiti davalarnda olduu gibi ksa sreli szlemenin uyarlanmasnn istenilemeyecei gerekesine dayal, davann reddine dair karar, zel Dairece yukardaki gerekeyle bozulmutur. Kurulmu bir szlemede sonradan ortaya kan baz olgular nedeniyle deiiklik yaplabilmesi, bugn ada tm hukuk sistemlerinde kabul edilen, beklenmeyen hal ( Emprevizyon ) veya Clausula Rebus Sic Stantibus Kuramnn koullarnn gereklemi olmas halinde mmkn grlmektedir. Bu kuramn, borlunun artlar ne olursa olsun mutlaka akde sadk kalmasn zorunlu gren, bir bakma artk eskimi olarak nitelendirilebilecek Ahde Vefa veya Pacta Sunt Servanda Kuramn snrlamak iin konulduu benimsenmektedir. Beklenmeyen hal ( Emprevizyon ) kuram, yle aklanmaktadr: "Akit yapld srada mevcut bulunan artlar nemli surette deimise taraflar akitle bal olmamaldr. Buna "Clausula Rebus Sic Stantibus" ( Beklenmeyen Hal art ) denmektedir. Bu gr retide "Emprevizyon Teorisi" adyla anlmaktadr. retide, szlemenin, yapld andaki durumun deimeyecei eklindeki bir zmni kabul ile yapld, aynen uygulanmasnn taraflarca bu zmni arta bal tutulduu varsaylmaktadr. ( Tekinay /Akman/ Burcuolu/Altop Borlar Hukuku, Genel Hkmler, 7.Bas st.1993. s.1005 ). Akitlerin ifasn artlarn deimemesine balayan ( Clasula Rebus Sic Stantibus ) fikri geree tam olarak uygun deilse de, Ahde Vefa prensibine kesin ve sk skya balln da her zaman adil olmad grlmektedir. Bugn svire-Trk Hukukunda ounlukla dayanlan esas, uyumazlklara drstlk kural uyarnca zm bulunmasdr. ( Prof. Dr. Kemal Ouzman, Borlar Hukuku Dersleri, Cilt 1, 4. Bas, st. 1987, s. 123; Prof. Dr. Rona Serozan, Borlar Hukuku, Genel Blm, fa, fa Engelleri, Haksz Zenginleme 3. Cilt, st. 1994, s. 164; brahim Kaplan, Hakimin Szlemeye Mdahalesi, Ank. 1987, S. 112, Prof. Dr. Haluk Burcuolu, Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama, st. 1995 S. 4. svire Hukuku iin Bkz. Eugen Bucher, Schweizer Isch'es Obligationenrecbt Allgemeiner Teil, 2. Bas, Zrich 1988, s. 385 vd. Henri Deschenaux, Le Titre Preliminaire Du Code Civil, Fribourg 1969, S. 183 ). Mukayeseli Hukuk asndan konu irdelediinde; Alman Hukukunda Beklenmeyen Hal veya Clausula Rebus Sic Stantibus kuramnn daha da somutlatrlarak kabul edildii ve lem Temelinin kmesi Kuram olarak adlandrlan bir kuramn gelitirildii grlmektedir. Buna gre, szlemenin temelini tekil eden, kendisi zerine anlamann dayand ve karlkl edimlerin tayin olunduu edim ve kar edim arasndaki dengenin taraflardan biri iin artk ekilmez, katlanlamaz biimde bozulduu hallerde, ilem temelinin kmesi sz konusu olacaktr ( Bkz.Jozef Esser/Elke Schmidt, Schuldreclt, Band 1, Allgemeiner Teil, Heidelberg 1984 s. 330 vd, Serozon age. s. 164 vd ).

51

svire Hukukuna gelince; Yargcn bir szlemenin dnme ya da fesih suretiyle ortadan kalktn veya Emprevizyon nedeniyle szlemenin uyarlanmas gerektiini kabul edebilmesi iin, u koullarn varl aranmaktadr: a ) ngrlmez bir d olayn sebep olmas: Sz konusu d olay, bir kii olay olmamaldr. Dier taraftan bu olay ngrlemez olmal ve szlemenin dengesi, yargtan mdahale talep eden tarafn kusurundan kaynaklanmakszn bozmu olmaldr. b )Szleme ekonomisinin bozulmas: Yarg, yalnzca szleme henz ifa edilmedii takdirde Emprevizyon Kuram erevesinde mdahale edebilir. ngrlemez olgular, taraflar arasndaki dengeyi bozmu olmaldr. Bu hal zellikle sinallagmatik szlemelerde, edim ve kar edim arasndaki ilikinin bozulmasnda sz konusu olur. c ) Objektif olarak katlanlmas beklenebilecek rizikonun alm olmas gerekir. Federal Mahkeme itihatlarnda denge bozukluunun nemli, ak ve ar olmas aranmaktadr. Bu nedenle, her somut olayda, objektif bir deerlendirme ile, emprevizyon kuramn ileri sren tarafn stlenmesi gereken azami rizikonun belirlenmesi gerekir. Eer bu riziko almsa, yarg szlemeye el atabilecektir ( Bkz. Henri Deschenaux age s. 189 - 190 ). Trk hukukunda, mehaz kanundaki uygulamalar dorultusunda, M.K.nun 2. maddesinden de esinlenilerek, hem Clausula Rebus Sic Stantibus ilkesi, hem de lem Temelinin kmesi kuram uygulanmak suretiyle, uyarlanma davalarnn grlebilir olduu benimsenmitir. lem Temelinin kmesi kavramnn uygulanabilmesi iin, sonradan meydana gelen deiikliklerin nceden tehis ve tahmin edilememi olmas gerekir ( Bkz. Prof Dr. Kemal Tahir Grsoy, Hususi Hukukta Clausula Rebus Sic Stantibus, Emprevizyon Nazariyesi 1950 s. 59 - 60 ). lem Temelinin kmesi ilkesinin somut olaya ne ekilde uygulanaca hususu da irdelenmelidir. Yukarda anld gibi, uyarlama kurallarnn uygulanmas iin ngrlmez bir d olayn meydana gelmesi gerekir. Trkiye Ekonomisinin alnan tedbirlere ramen istikrarl bir duruma gelmedii bilinen bir gerektir. 1 Temmuz 1944 tarihinde Uluslararas Para Fonu'nun kurulmasndan sonra lkeler paralarn Dolar'a gre tanmlamlar, gereki bir kur politikas aray iinde Trk Liras 7 Eyll 1946'da ABD dolar karsnda % 50 orannda devale edilerek bir ABD dolar 280 kuru olmutur. ( Prof.Dr.Erdin Tokgz-Trkiye'nin ktisadi Gelime Tarihi-Ankara 2001. s:121 ). 16/7/1958 tarihinde yaplan byk aptaki kur ayarlamas ile bir ABD dolarnn deeri 260 kurutan 980 kurua karlm, Trk parasnn deeri ABD dolarna gre ar derecede drlm, bu uygulama yllar boyunca devam etmitir. 10.8.1970 tarihinde yeni bir devalasyon karar alnarak Trk Parasnn deeri yabanc paralar karsnda % 66 orannda drlm, 1 Amerikan dolar 15 TL. olmutur. Bu uygulama ile, bata yabanc paralar olmak zere, kira bedelleri, her eit iilik, malzeme ve mamul eya fiyatlar ar derecede artm, enflasyon yllar itibariyle haneli rakamlara ulam, gnlk ve gecelik faizler dnlmeyecek dzeylere ulamtr.
52

Nitekim, 24 Ocak 1980'de yrrle konan "stikrar Tedbirleri"ne ramen ekonomi tarihimizde ilk kez 1946' da % 104 olan rakaml enflasyon, 1980'de % 107 olmutur. Bu nedenle 1980 ylnda 35 TL.den 77,5 TL.ye karlan Dolar kuru, 1981 ylnda ikinci kez yaplan % 100'e yakn bir ayarlama ile 142 TL.ye karlmtr. Bu devalasyon kararndan sonra Bakanlar Kurulu, 27 Ocak 1984 tarihinde Merkez Bankas'nca TL. nin dolar karsnda % 13,6 orannda devale edilmesini onaylamtr. 5 Nisan 1994 tarihinde bilinen ekonomik kararlar alnmtr. Bu kararlar sonucunda borsalar, para piyasalar, banka kredi faizleri ar derecede artm; Ocak 1994 ayna gre yabanc paralardaki art % 250-% 300'lere ulamtr. Trk parasnn yabanc paralar karsndaki deer kaybnn engellenmesi ve ykselen enflasyonun drlmesi amacyla, T.C. Merkez Bankas 10 Aralk 1999 tarihinde, "Dviz pasna Dayal stikrar Program"n aklam; ancak 27 Kasm 2000 tarihinde bankaclk sisteminden kaynaklanan kriz nedeniyle, repo faizleri ve i faizler rekor dzeyde ykselmitir. Krizin giderek derinlemesi sonucu dviz piyasalarndan kaynaklanan ubat 2000 krizi yaanm, ekonomideki bu amazlar sonucunda hisse senedi borsalar km, bankalara Devlet el koymak zorunda kalmtr. Trkiye MF'ye bavurarak ekonomisine bir yn vermeye almtr. Merkez Bankas ciddi para politikalarna ynelmi, 21.2.2001 tarihinde "Dviz pasna Dayal Sabit Kur" dan dalgal kura geilmek suretiyle dolarn, faizin, enflasyonun ar artmasna engel olmaya allmtr. Bu genel aklamalardan sonra somut olaya dnldnde: Taraflar arasndaki ( davaya konu ) kira szlemesi 1.1.2001 balang tarihli ve bir yl srelidir. Kira bedeli aylk 2000 DM. olarak kararlatrlmtr. Kirac davacnn eczac olduu ekimesizdir. Kira szlemesinde de, kiralanann eczane olarak kullanlaca aka belirtilmitir. 6197 Sayl Eczaclar ve Eczaneler Hakknda Kanun'un 19. maddesinde, eczaclarn eczaclktan baka ticaretle bizzat edemeyecekleri ngrlmek suretiyle, eczaclarn tacir olduklar benimsenmitir. Yargtay uygulamasnda da, eczaclar T.T.K. nun 14/1. maddesi anlamnda tacir olarak kabul edilmektedir. Dolaysyla, T.T.K. nun tacir olmann sonularn dzenleyen 20. maddesi ve zellikle bu maddenin 2. fkrasndaki, ticaretine ait btn faaliyetlerinde basiretli bir i adam gibi hareket etme ykmll, eczaclar iin de sz konusudur. Basiretli bir i adam gibi davranma ykmll, objektif bir zen lt getirmekte ve tacirin ticari iletmesiyle ilgili faaliyetlerinde, kendi yetenek ve imkanlarna gre ondan beklenebilecek zeni deil; ayn ticaret dalnda faaliyet gsteren tedbirli, ngrl bir tacirden beklenen zeni gstermesinin gerekli olduu kabul edilmektedir. Gerekli tedbirleri almadan szleme yapan ve bor altna giren tacirin; basiretli davranp gereken tedbirleri almas halinde nleyebilecei bir deme gln gereke gstererek, szlemenin uyarlarmasn istemesi, hukuk dzeninin kabul edebilecei bir durum deildir. Yukarda akland gibi, lkemizde 1958 ylndan beri devalasyonlar ilan edilmekte, sk sk para ayarlamalar yaplmakta, Trk parasnn deeri Dolar ve dier- yabanc paralar karsnda drlmektedir.

53

lkemizdeki istikrarsz ekonomik durum, tacir olan davac tarafndan tahmin olunabilecek bir keyfiyettir. Yukardan beri akland gibi Trkiye'de yllardan beri ekonomik paketler almakta, ancak istikrarl bir ekonomiye kavuamamaktadr. Devalasyonlarn lkemiz asndan nceden tahmin edilemiyecek bir keyfiyet olmad, kur politikalarnn her an deiebilecei bir gerektir. Nitekim kira szlemesinin yapld 1.1.2001 tarihten yaklak bir ay sonra ubat 2001 tarihli ekonomik kriz meydana gelmi ve yukarda deinilen ekilde 21.2.2001 tarihinde, sabit kur uygulamas terk edilip, dalgal kura geilmitir. Bilirkii raporlarndaki aklamalardan da, szleme ve dava tarihleri arasndaki sre ierisinde dviz kurunun %60'n zerinde bir art gsterdii anlalmaktadr. Devalasyon ve ekonomik krizlerin aniden olumad, piyasadaki belli ekonomik darboazlardan sonra meydana geldii bilinmektedir. Davac tacirin ekonomik krizin iaretlerinin belli olduu bir dnemde, ubat 2001 krizinden bir ay nce tanmazda kirac olarak oturmakta iken stelik bir mzayaka olmadan yabanc para zerinden kira szlemesi yapmas, basiretli bir tacir olarak davranmadn gstermektedir. Dolaysyla, somut olayda, tacir olan davac ynnden, uyarlamann temel koullarndan biri olan "Sonradan ortaya kan olgularn tahmin edilemez nitelikte olmas veya olgular tahmin edilebilmekle birlikte, bunlarn sonularnn somut olaya etkilerinin bu derecede ar olabileceinin ngrlememi olmas" unsuru gereklememitir. Hal byle olunca, yerel mahkemenin ayn sonuca varan direnme karar usul ve yasaya uygun olup, onanmaldr. SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarnn reddi ile, direnme kararnn yukarda aklanan nedenlerle ONANMASINA, temyiz ilam harc pein alndndan bakaca har alnmasna mahal olmadna, 15.10.2003 gnnde oybirlii ile karar verildi.

54

4721/m. 1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2003/21-349 K. 2003/382 T. 4.6.2003 PRM BORCUNUN PTAL DAVASI ( Taraflar Arasndaki Uyumazln SSK Mfettiince Saptanan Bildirim D Kalm iliin Takibine likin Olmas ) KANUN HKMNDE KARARNAME ( Dourduu Hukuki Sonular Bakmndan Kanun le Arasnda Herhangi Bir Fark Bulunmamas ) HUKUK BOLUK ( Medeni Kanun Uyarnca Hakimin Bizzat Yasa Koyucu Gibi Davranarak Uyumazl zmlemesinin Gerekmesi ) KAZANILMI HAK ( Kamu Dzenine likin Olmas ) KAMU DZEN ( Kazanlm Hakkn Kamu Dzenini lgilendirmesi ) ANAYASA MAHKEMESNN KARARI ( 616 Sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin Anayasa Mahkemesince ptal Edilmi Olmas ) SOSYAL GVENLK LKES ( Hakimin Somut Olaya likin Yasal Boluu Doldururken Sosyal Gvenlik lkesini de Dikkate Almasnn Gerekmesi ) 4721/m.1 2709/m.36,153 4792/m.6 1086/m.573 506/m.79 ZET : Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 10.12.1997 gn, 97/19-665 Esas, 97/1018 sayl kararnda da belirtildii gibi, Kanun Hkmndeki Kararnameler Anayasada ngrld biimi ile yapsal ( organik - uzvi ) bakmdan yrtme organ ilemi, ilevsel ( fonksiyonel ) ynnden ise yasama ilemi niteliindedir. Dourduu hukuki sonular bakmndan, Kanun ile arasnda herhangi bir fark bulunmamaktadr.Bununla
55

beraber hukukun grevi toplumsal yaam dzenlemek ve ilikilerden doacak sorunlar zmlemektir.Hukuki boluun bulunduu durumlarda; hakim bizzat yasa koyucu gibi davranarak, olay zmlemek zere Medeni Kanunun 1. maddesi hkmnce olaya uygulanacak kural bulmak ve uygulamakla ykmldr.Hkimin, hukuk yaratma alanna girebilmesi iin, zm gereken olaya uygulanabilir yasa hkm veya rf ve adet kuralnn bulunmamas yeterlidir. Hakimin yasal boluu doldururken takip edecei yol; Medeni Kanunun 1. maddesinde akland zere, yasa koyucu gibi hareket etmekten ibarettir. Bu aamada hakim, yasa koyucunun yapaca gibi, taraflarn karlkl menfaatlerini tesbit ederek, bunlar adalet szgecinden geirip; hayat ihtiyalarn karlayan ve ayn zamanda mevcut hukuk dzeni ve hukuki gvenlikle badaan bir kural bulmaldr. Bu durumda mahkemece, dava devam ederken ortaya kan bu yeni durumun kamu dzeni ile ilgili olduu ve Anayasa Mahkemesinin iptali, yeni bir itihadn ortaya kmas gibi durumlarda eski dzenlemelerin yasal dayana kalmadndan usuli kazanlm haktan bahsedilemeyecei dikkate alnarak ortaya kan boluun, 506 sayl Sosyal Sigortalar Yasas, Sosyal Sigortalar Kurulu Yasas, Sosyal Gvenlik ilke ve esaslar ile genel hkmler ve yukarda aklanan nedenler gz nnde bulundurularak doldurulup uyumazlk hakknda bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasndaki "prim borcunun iptali" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Denizli Mahkemesince davann reddine dair verilen 11.9.2001 gn ve 348-380 sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 21. Hukuk Dairesinin 27.12.2001 gn ve 7866-8894 sayl ilam ile; ( ...Taraflar arasndaki uyumazlk Sosyal Sigortalar mfettiince saptanan bildirim d kalm iiliin takibine ilikindir. Mahkemece her ne kadar davann yasal dayanan oluturan 4792 sayl Yasann deiik 6. maddesinde dzenlenen lmleme hakknn 616 sayl Kanun Hkmndeki Kararname ile iptal edildii ve dayana kalmad gerekesiyle davac isteminin kabulne karar verilmi ise de bu sonu usul ve yasaya uygun bulunmamaktadr. Gerekten Yargtay HGK.nun 21.11.2001 gn 965-1038 sayl kararnda da belirlendii zere 616 sayl Kanun Hkmndeki Kararnamenin de Anayasa Mahkemesince iptali karsnda ortaya bir hukuksal boluk kmtr. Yasaya kar hile veya baka bir nedenle Yasann ngrm olduu ykmllklerini yerine getirmeyenlerin yasal boluktan sz edilerek haklarnda hibir ilem yaplmamas veya baka bir anlatmla bu eylemlerin hukuka tasvip edilmi olmas dnlemez. Mahkemece bu gibi durumlarda yaplacak ilem yntemince iin esasna girmek ve dava konusu i nedeniyle gerekten iverenin prim borcu bulunup bulunmadn veya denmemi bir prim konusu bulunup bulunmadn saptamak ve bu yolda tm kantlar topladktan sonra bir sonuca ulamaktan ibarettir. Bylece 506 sayl Yasann 79. maddesinde ngrlen biimde Kurumun yasal prim alaca olup olmadn saptamak ve sonucuna gre karar vermek gerekirken, salt Kurum lmleme hakknn kalktndan bahisle, davann kabulne karar vermek usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir.

56

O halde, davacnn bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve hkm bozulmaldr... ) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, davac vekilinin maddi hatann dzeltilmesi talebi zerine Yargtay 21. Hukuk Dairesinin 27.5.2002 gn ve 2002/4863 E. 4965 sayl ilam ile; ( ...stek, nitelike Sosyal Sigortalar mfettiince saptanan bildirim d kalm iiliin takibine ilikindir. te yandan, maddi yanlgnn varl halinde, usuli kazanlm haktan sz edilemeyecei, giderek maddi yanlgnn dzeltilmesi gerektii, Yargtay'n oturmu ve yerlemi grlerindendir. Gerekten, bozma kararnn 4. paragrafn son cmlesinde "davann reddine" yazlmas gerekirken, maddi yanlg sonucu ayn paragrafn son iki cmlesi "salt Kurum lmleme hakknn kalktndan bahisle davann kabulne" yazld aktr. Hal byle olunca, maddi yanlgnn dzeltilmesi gerektii ortadadr... ) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle yeniden yaplan yarglama sonunda;mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Davac, Sosyal Sigortalar Mfettiince saptanan bildirim d iilik nedeniyle kurumca resen tahakkuk ettirilen prim ve gecikme zamm borcunun iptalini, tahakkuk ettirilen bor dava aldktan sonra dendiinden primin iptali ile deme tarihinden itibaren faizi ile istirdadn talep etmitir. Mahkemenin "davacnn resen prim tahakkukuna kar 506 sayl Kanunun 79. maddesi uyarnca ncelikle kuruma itirazda bulunmad, prosedre uyulmadan dorudan dava alamyaca, resen prim tahakkuku ileminin idari aamada kesinletii" gerekesiyle davann reddine dair verdii karar zel dairece bozulmu, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Dava, nitelike 4792 sayl Yasann 3917 sayl Yasa ile deiik 6. maddesi kapsamnda sigorta mfettii raporuna dayanlarak kurumca resen tahakkuk ettirilen primlerin iptali istemine ilikindir. Dava devam ederken 04.10.2000 tarihli 616 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 66. maddesi ile sigorta mfettilerinin iyerinde belirtilen nitelikte inceleme ve lmleme yapma ve bu raporlara dayal olarak da kurum tarafndan resen prim tahakkuk ettirme yetkilerini dzenleyen 4792 sayl Yasann 3917 sayl Yasa ile deiik 6. maddesi yrrlkten kaldrlmtr. Ne var ki, 616 sayl Kanun Hkmnde Kararname Anayasa Mahkemesinin 31.10.2000 tarihli karar ile iptal edilmi, iptal edilen Kanun Hkmnde Kararnamenin douraca hukuksal boluk kamu yararn ihlal edici nitelikte grldnden Anayasann 153. maddesinin 3. fkrasyla 2949 sayl Yasann 53. maddesinin drdnc ve beinci fkralar gereince iptal hkmnn, kararn Resmi Gazetede yaymlanmasndan balayarak bir yl sonra yrrle girmesine karar verilmitir.

57

Anayasa Mahkemesinin bu iptal karar 10.11.2000 tarihli Resmi Gazetede yaynlanm olup, iptal hkm 10.11.2001 tarihinde dava devam ederken yrrle girmi kararda ngrlen sre iinde yasal bir dzenleme yaplmamtr. Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 10.12.1997 gn, 97/19-665 Esas, 97/1018 sayl kararnda da belirtildii gibi, Kanun Hkmndeki Kararnameler Anayasada ngrld biimi ile yapsal ( organik - uzvi ) bakmdan yrtme organ ilemi, ilevsel ( fonksiyonel ) ynnden ise yasama ilemi niteliindedir. Dourduu hukuki sonular bakmndan, Kanun ile arasnda herhangi bir fark bulunmamaktadr. Bir Kanun Hkmnde Kararnamenin T.B.M.M. tarafndan kabul edilmemesi veya Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi hallerinde, o Yasann veya K.H.K.'nin yrrlkten kaldrd veya deitirdii Yasa hkmleri uygulanabilir hale gelmez veya kendiliinden yrrle girmez, hukuki bir boluk meydana gelir. Hukukun grevi toplumsal yaam dzenlemek ve ilikilerden doacak sorunlar zmlemektir. O nedenle, herhangi bir olay, hakknda kural yoktur diye zmsz braklmaz. Bu gibi hukuki boluun bulunduu durumlarda; hakim bizzat yasa koyucu gibi davranarak, olay zmlemek zere Medeni Kanunun 1. maddesi hkmnce olaya uygulanacak kural bulmak ve uygulamakla ykmldr ( Y..B.K. 18.11.1964 T. 2/4 ). Bu, hakim iin ayn zamanda bir grevdir. Hakim nndeki davay sonulandrmak zorundadr. Anayasann 36/2. fkras uyarnca hi bir mahkeme, grev ve yetkisi iindeki davaya bakmaktan kanamaz". O nedenle yasada; rf ve adette olaya uygulanacak bir kural bulunmadna dayanarak bir hakim nndeki uyumazl zmekten kanamaz. Aksi halde sorumlu olur ( H.U.M.K. 573/6, 7 ). Esasen, Trk Medeni Kanunun 1. maddesinin zellii, hakime kanun koyucu gibi kural koyma yetkisi vermi olmasyla nemi haizdir. Hkimin, hukuk yaratma alanna girebilmesi iin, zm gereken olaya uygulanabilir yasa hkm veya rf ve adet kuralnn bulunmamas yeterlidir. Hakimin yasal boluu doldururken takip edecei yol; Medeni Kanunun 1. maddesinde akland zere, yasa koyucu gibi hareket etmekten ibarettir. Bu aamada hakim, yasa koyucunun yapaca gibi, taraflarn karlkl menfaatlerini tesbit ederek, bunlar adalet szgecinden geirip; hayat ihtiyalarn karlayan ve ayn zamanda mevcut hukuk dzeni ve hukuki gvenlikle badaan bir kural bulmaldr ( Prof. Kemal Ouzman Medeni Hukuk Dersleri stanbul 1990 sh. 80-81 ). Bu durumda mahkemece, dava devam ederken ortaya kan bu yeni durumun kamu dzeni ile ilgili olduu ve Anayasa Mahkemesinin iptali, yeni bir itihadn ortaya kmas gibi durumlarda eski dzenlemelerin yasal dayana kalmadndan usuli kazanlm haktan bahsedilemeyecei dikkate alnarak ortaya kan boluun, 506 sayl Sosyal Sigortalar Yasas, Sosyal Sigortalar Kurulu Yasas, Sosyal Gvenlik ilke ve esaslar ile genel hkmler ve yukarda aklanan nedenler gz nnde bulundurularak doldurulup uyumazlk hakknda bir karar verilmesi gerekir. Mahkemece bu yn dnlmeksizin davann reddine karar verilmi olmas usul ve yasa aykrdr. Bu nedenle direnme karar bozulmaldr. SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarn kabul ile direnme kararnn yukarda gsterilen nedenlerden dolay H.U.M.K.nun 429. maddesi gereince BOZULMASINA,

58

yukarda yazl bozma nedenine gre direnme kararnda yazl sair sebeplerin imdilik irdelenmesine gerek grlmediine, 4.6.2003 gnnde oybirlii ile karar verildi.

59

4721 / m. 1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2002/21-132 K. 2002/139 T. 6.3.2002 YALILIK AYLII BALANMASI ( Hizmet Birletirilmesi Yolu le Aylk Almaya Hak Kazanld ddias ) HZMET BRLETRLMES YOLUYLA SOSYAL SGORTALAR AYLIINA HAK KAZANILDIININ TESPT TALEB ( Kiilerin Tm Sosyal Gvenlik Kurumlarna Tabi Hizmet Srelerini Birletirmeye Zorlanamamas ) SOSYAL GVENLK KURUMLARINDA GEEN HZMET SRELERNN AYLIK BALANMASINA YETERL OLMASI ( Dier Kurumlarda Geen Hizmetlerin Birletirilmesinin Zorunlu Olup Olmamas ) BRLETRLM HZMET SRELER ( Sreler Toplam zerinden lgililere Son Yedi Yllk Fiili Hizmet Sresi inde Fiili Hizmet Sresi Fazla Olan Kurumca Aylk Balanmas ) 2829/m.8 506/m.60 1479/m.24 4721/m.1 ZET : Uyumazlk, sosyal gvenlik kurumlarna tabi olarak geen hizmetlerin birletirilmesi hakkndaki kanunun uygulanmasnda, baz sosyal gvenlik kurumlarnda geen hizmet sreleri toplamnn aylk balanmasna yeterli olmas halinde dier kurumlarda geen hizmetlerin de birletirilmesinin zorunlu olup olmad noktasndadr. Anlan yasaya gre, birletirilmi hizmet sreleri toplam zerinden ilgililere son yedi yllk fiili hizmet sresi iinde fiili hizmet sresi fazla olan kurumca aylk balanr. Yasann amac lafz ile eliiyorsa amacna nem verilmelidir. Sz konusu yasann amac hibir kurumdaki hizmeti aylk balanmasna yeterli olmayan sigortalya aylk balanmasn salamaktr. Yasann lafzna sk skya bal kalnarak hizmet birletirilmesinden yararlanmak isteyen sigortaly tm sosyal gvenlik kurumlarna tabi hizmet srelerini birletirmeye zorlamak sosyal gvenlik sistemi ve yasann amac ile badamaz.

60

DAVA : Taraflar arasndaki "yallk ayl balanmas" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; stanbul 1. Mahkemesi'nce davann kabulne dair verilen 1/3/2001 gn ve 2000/442-2001/195 sayl kararn incelenmesi daval vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 21. Hukuk Dairesi'nin 19/4/2001 gn ve 2001/2648-3076 sayl ilamiyle ( ...Dava, hizmet birletirilmesi yolu ile Sosyal Sigortalar aylna hak kazandnn tespiti istemine ilikindir. Bu haliyle davann yasal dayana 2829 Sayl Yasann 8. maddesidir. Anlan maddeye gre birletirilmi hizmet sreleri toplam zerinden ilgililere, son yedi yllk fiili hizmet sresi iinde fili hizmet sresi fazla olan kurumca aylk balanr. Davac, 6.1.1994 tarihinde yallk ayl talebinde bulunmutur. Bu tarihten geriye doru yedi yllk sre ierisinde fiilen 1260 gn hangi kurumda gemi ise 2829 Sayl Yasann 8. maddesi gerei ilgili kurumun davacya maa balamas gerekir. Bu durumda son fiili 7 yl iinde davacnn da 1989-1991 yllar arasnda 543 gn Sosyal Sigortalar Kurumu'ndan, 8.2.1986-6.1.1994 aras ise Ba-Kur'da 1542 gn hizmeti bulunduu anlaldndan baka bir deyimle son 7 yl fiili srede Ba-Kur'lu olduundan davann reddine karar verilmek gerekirken aksine dncelerle kabul usul ve yasaya aykr olup bozmay gerektirmitir... ) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki karar da direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, hizmet birletirilmesi yolu ile Sosyal Sigortalar aylna hak kazandnn tespiti istemine ilikin olup, davann yasal dayana 2829 Sayl Yasa'nn 8'nci maddesidir. Davann kabulne dair verilen karar zel dairece yukarda aklanan nedenle bozulmu, mahkemece, "davacnn birletirilmesini istedii primi denmi hizmetleri toplamnn aylk balanmasna yeterli olduu, primi denmemi Ba-Kur hizmetini birletirme talebi bulunmad, birletirilmesi istenen kuruluta geen hizmetten son yedi ylda en fazla hizmetin getii kurum olan Sosyal Sigortalar Kurumu'nca aylk balanmas gerektii" gerekesiyle nceki kararda direnilmitir. Uyumazlk, 2829 Sayl Sosyal Gvenlik Kurumlarna Tabi Olarak Geen Hizmetlerin Birletirilmesi Hakkndaki Kanunun uygulanmasnda, baz sosyal gvenlik kurumlarnda geen hizmet sreleri toplamnn aylk balanmasna yeterli olmas halinde dier kurumlarda geen hizmetlerin de birletirilmesinin zorunlu olup olmad noktasnda toplanmaktadr. Uyumazln zm, davada uygulanacak 2829 Sayl Yasa'nn 8/1 maddesinin yorum yoluyla gerek amacnn tespitinde yatmaktadr. Anlan yasa maddesinde, "birletirilmi hizmet sreleri toplam zerinden, ilgililere, son yedi yllk fiili hizmet sresi iinde fiili hizmet sresi fazla olan kurumca, hizmet srelerinin eit olmas halinde eit hizmet srelerinden sonuncusunun tabi olduu kurumca kendi mevzuatna gre aylk balanr ve denir" szlerine yer verilmitir.

61

Somut olayda, 1946 doumlu olan davacnn 9.6.1968-30.4.1973 tarihleri arasnda 1470 gn 506 Sayl Yasann Geici 20'nci maddesine tabi, 1.10.1973-30.10.1974 tarihleri arasnda 488 gn Emekli Sandna tabi, 25.4.1968 - 15.4.1991 tarihleri arasnda 3296 gn Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi olmak zere toplam 5254 gn hizmeti bulunmaktadr. Davac 15.4.1991 tarihinde sigortal alt iten ayrlm ve 25 yllk sigortallk sresini doldurduktan sonra 6.1.1994 tarihinde yukarda belirtilen kurumlardaki hizmetini bildirerek 2829 Sayl Yasann 8/1 maddesi aracl ile 506 Sayl Yasann 60/A-c maddesine gre Sosyal Sigortalar Kurumu'ndan aylk balanmasn talep etmitir. Kurumlar aras yazmalar sonucu Ba-Kur vergi kayd nedeniyle davacy 1.2.2000 tarihli ilemle resen 8.2.1986 tarihi itibariyle Ba-Kur kapsamna alarak davacnn 8.2.1986-31.8.1988 ve 16.4.1991-6.1.1994 tarihleri arasnda 4 yl 3 ay 12 gn Ba-Kur sigortals olmasl gerektiini davacya ve Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirmitir. Sosyal Sigortalar Kurumu, davacnn son yedi yl iinde en ok Ba-Kur'a tabi hizmeti bulunduu gerekesiyle davacnn aylk talebini reddetmitir. Her ne kadar, 1479 Sayl Yasann 24/I-a maddesi gereince vergi kayd nedeniyle davacnn Ba-Kur sigortals olmas gerekir ise de, davacnn kurumdan aylk talep ettii 6.1.1994 tarihinden nce ve sonra Ba-Kur'a giri talebi ve prim demesi bulunmad gibi, aylk talebinde de bu kurumdaki hizmetinin birletirilmesini istememitir. Dier kurumdaki hizmetlerin toplam ve sigortallk sresinin davacya Sosyal Sigortalar Kurumu'nca 506 Sayl Yasann 60/A-c maddesine gre aylk balanmas iin yeterli olduu hususunda taraflar arasnda uyumazlk bulunmamaktadr. Davacnn birletirilmesini talep ettii kurumlardaki primi denmi hizmetleri toplam zerinden Sosyal Sigortalar Kurumu'nca balanacak yallk ayl paras, Ba-Kur hizmetlerinin de birletirilme yoluyla Ba-Kur'dan balanacak yallk ayl parasndan ok daha fazla olduu gibi, 21. Hukuk Dairesinin bozma kararnda dayand yasadaki szckten hareket edildiinde Ba-Kur'dan aylk balanabilmesi iin davacya Ba-Kur kapsamna alnd tarihten itibaren birikmi prim ve gecikme zamlar toplamn kuruma demesi klfeti yklenmi olur ki, bu husus sosyal gvenlik sistemi ile yasann amacna da aykrlk oluturur. zel daire; sz ve deyimlerin lafzi anlamna sk skya balanarak yasa maddesini yorumlayp sonuca kavuturmutur. Ne var ki, ou defa tek bana metinden hareket ederek yorum yoluyla bavurma salkl sonuca kavumay nleyebilir. Yasann amac szle ( lafzla ) eliiyorsa, sze deil ze nem verilmek gerekir. Yonmda asl olan, adalete uygun sonuca kavumak olmaldr. Bir kanun hkmnn, yasaya konulu amacna aykr sonu douracak ekilde yorumlanmas hukuk ilkelerine ve yasann hem sz ve hem de z ile uygulanmasn ngren MK.'nun 1. maddesine uygun olmaz. ( Bkz. 22.2.1997 gn ve 1/1 sayl Yargtay tihad Birletirme Karar ). Gerekte de; somut olayda izlenildii gibi, sosyal gvenlik kurumlar arasnda norm ve standart birlii bulunmamaktadr. Sosyal gvenlik kurumlar arasnda, yalnzca aylklarn seviyesi bakmndan deil koruma kapsamna alnan tehlikeler ve hak kazanma artlar bakmndan da farkllklar olduu belirgindir. Nitekim, SSK.'nun en geni kapsaml koruma garantisi salyan sigorta kurumu durumunda olduu bilinen bir gerektir. nemli olan, hangi kurum olursa olsun, ayn klfete katlanan insanlarn ayn haklara sahip olmasnn salanmas geerli bir zm yoludur. Esasen, sosyal gvenlik kurumlarnn grevi sosyal sigorta kanunlar erevesinde kapsama aldklar kiileri
62

koruma garantisini salamaktr. Sigorta hukukunda ama, yksek standartta sosyal gvenlik salayan bir sistemin oluturulmasdr. Yine, sosyal sigortalar klfet-nimet dengesi zerine kurulan kurumlardr. O nedenle, klfetin ( alp primleri demek ) karlnn alnmamas sosyal gvenlik sisteminin amacyla badamaz ve byle bir uygulama da kabul edilemez. Buna, aksi bir yorum, sisteme duyulan gveni ortadan kaldrr. En nemlisi, ykmllklerini zamannda yerine getirenlerin bir anlamda cezalandrlmas olur ki, bu sosyal adalet duygusunu andnr. te yandan bozma kararnda grld ekliyle yasa yorumlandnda; alp inanp gvenerek, primlerini deyen sigortal katland klfetin karln alamyacaktr. Farkl bir anlatmla, en fazla dedii halde, en az alacaktr. Bu durum klfet-nimet dengesini bozacandan, stn grlemez dahas, yasann arad koullar yerine getiren zellikle istenilen hizmet srelerini alp dolduran ve primlerini dzenli bir ekilde deyen sigortalnn ona uygun hakkn almas zorunludur. Esasen, 2829 Sayl Yasann amac hibir kurumdaki hizmeti aylk balanmasna yeterli olmayan sigortal ve hak sahiplerine aylk balanmasn salamak ve deiik kurumlardaki hizmetler birletirilerek ziyan olmasn nlemektir. Yasa ile sosyal gvenlik salyarak kiileri yaadklar toplum iinde insan onuruna yarar ekilde onu bakalarna muhta etmeyecek asgan bir hayat standard salanmak istenmitir. Aksinin dnlmesi Anayasann "sosyal gvenliin bir insan hakk olduuna" ilikin ilkesine de aykrlk oluturur. Nitekim, ayn ilkeden hareket edilerek kiilere askerlik hizmetinden veya yurt d hizmetlerinden, yallk ayl balanmasna yetecek kadar sreyi borlanarak deerlendirme olana tannm, tm sreyi borlanma zorunluluu konmamtr. Yukanda aklananlann altnda; zel dairenin bozma karannda belirtildii ekilde, sz ve deyimlerin lafzi anlamna sk skya balanarak, 2829 Sayl Yasa'dan yararlanabilmek iin kiiyi tm sosyal gvenlik kurumlarna tabi hizmet srelerini birletirmeye zorlamann sosyal gvenlik sistemi ve yasann amac ile badamad gerei karsnda, "Ba-Kur hizmetini birletirmek istemeyen davacya, kurumdaki hizmetleri toplam ile yallk aylna hak kazanmas nedeniyle son yedi ylda en fazla hizmetin getii Sosyal Sigortalar Kurumu'nca aylk balanmas gerektiine" dair mahkemece verilen direnme karar yasann amacna ve sosyal gvenlik sistemine tamamen uygun olduundan onanmaldr. SONU : Daval vekilinin temyiz itirazlarnn reddi ile direnme kararnn yukarda aklanan nedenlerle ONANMASINA, 6.3.2002 gnnde oyokluuyla karar verildi.

63

4721/ m. 1 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2001/18-1163 K. 2001/1172 T. 26.12.2001 VAKIF SENEDNDEK DEKLN TESCL TALEB ( lk Toplant in Aranlan ounluun Salanamamas Halinde ounluk Aranmadan kinci Toplantnn Ayn Gn Yaplamamas ) NOTERDE DZENLEME EKLNDE YAPILAN VAKIF SENEDNDEK DEKLN TESCL TALEB ( lk Toplant in Aranan ounluun Salanamamas Durumunda kinci Toplantnn Yaplma Zaman ) VAKIF MTEVELL HEYETNN LK TOPLANTISI N ARANAN OUNLUUN SALANAMAMASI ( kinci Toplantnn Ayn Gn Bir Saat Sonra Yaplmasna likin Vakf Senedi Deiiklii ) 4721/m.1,74 2762/m.1 2908/m.21 ZET : Uyumazlk, dava konusu vakfn mtevelli heyetinin ilk toplants iin aranlan salt ounluun salanamamas durumunda, ounluk koulu aranmadan yaplacak ikinci toplantnn ayn gn bir saat sonra yaplmasna ilikin vakf senedi deiikliinin yasal olup olmad noktasndadr. lgili yasal mevzuatta vakf organlarnn yaps ve toplant usul ve esaslarn belirleyen herhangi bir hkm yoktur. htilaf konusu olaya uygulanacak rf ve adet kural da yoktur. Bu durumda hukuki boluun hakim tarafndan doldurulmas gerekmektedir. Dernekler Yasasna gre ilk toplant ile ikinci toplant arasndaki sre bir haftadan az olamaz. Bu kural vakflar iin de uygulanmaldr. Aklanan nedenlerle, sz konusu vakf senedi deiikliinin onanp tesciline karar verilmesi usul ve yasaya aykrdr. DAVA : Taraflar arasndaki "vakf senedindeki deiikliin tescili" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; stanbul 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nce davann kabulne dair verilen 22.12.1999 gn ve 1999/664 E. - 650 K. sayl kararn incelenmesi Vakflar Genel Mdrl vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay
64

18. Hukuk Dairesinin 5.6.2000 gn ve 2000/6383-6818 sayl ilam ile ( ...Dosyadaki yazlara, kararn dayand delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve zellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik grlmemesine gre sair temyiz itirazlar yerinde deildir. Ancak; Salk ve Eitim Vakf senedinin tasdik ve tesciline karar verilen 10. maddesinin 6. fkrasnda, mtevelli heyetinin toplant yeter saysnn ye tam saysnn salt ounluu, karar yeter saysnn ise toplantya katlan mtevellilerin salt ounluu olduu belirtildikten sonra ilk toplantda toplant yeter says salanamazsa ayn gn bir saat sonra katlan mtevellilerle toplant yaplaca ngrlmektedir. Bu hkm, fkrann mtevelli heyetinin ye tam saysnn salt ounluu ile toplanacana ilikin ilk cmlesini bertaraf edecek niteliktedir. Bir saat sonra yaplacak bir toplantda, katlmda bir deiiklik olmayacana gre mtevelli heyete daha ilk toplantda ka kii katlrsa, katlan yeterli ounluun mevcudiyeti sonucunu douran byle bir hkm toplantlarn kural olarak salt ounlukla yaplmas gerektii ilkesi ile atr. lk toplantda salt"ounluk bulunmamas halinde makul bir sre sonra ikinci toplant yaplaca ve bu toplantda yeter say aranmayaca kural toplantya katlmas gereken yeler iin bir uyar niteliindedir. Dava konusu fkra ile bu kural belirtilen ilevini yerine getirmez hale sokulmutur. Kald ki genel kurullann kat malikleri kurullarnn toplantlarna ilikin benzeri hkmlerde yasa, her defasnda makul bir sre ( bir haftadan az olmayan ) ngrmtr. Bu nedenlerle 10. maddenin 6. fkrasnn 2. cmlesindeki "ilk toplantda toplant yeter says salanamazsa ayn gn bir saat sonra katlan mtevellilerle toplant yaplr" biimindeki kuraln mevcut hali ile onanp tesciline karar verilmesi doru grlmemitir... ) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, noterde dzenleme eklinde yaplan vakf senedi deiikliinin tescili isemine ilikindir. . Davann kabulne karar veren yerel mahkeme ile yksek zel daire arasndaki uyumazlk, dava konusu vakfn en yksek karar organ olan mtevelli heyetinin ilk toplants iin aranlan salt ounluun salanamamas durumunda, ounluk koulu aranmadan yaplacak ikinci toplantnn ayn gn bir saat sonra yaplmasn ngren vakf senedi deiikliinin yasal ve yerinde olup olmad noktasnda toplanmaktadr. Yargtay'n kararllk kazanm uygulamalarnda, vakf senedinde yaplan deiikliklerin de, vakfn ilk kuruluunda dzenlenen vakf senedi gibi -yntemine uygun olarak- mahkeme karar ile tasdik ve tescilinin zorunlu olduu kabul edilmektedir. Trk Medeni Kanunu'nun 74'nc maddesi uyarnca alan byle bir davada hakimin, Vakflar Genel Mdrlnn grn de gz nnde tutarak, vakf senedinde getirilen deiikliklerin mevzuata uygunluunu denetlemekle
65

beraber, vakf senedinin btnnn uyumlu, tutarl ve de amalanan ilevi gerekletirmeye elverili olmasn hukukun iinde aramas gerekir. Vakflarla ilgili yazl hukuk kurallarnn yer ald, gerek 743 Sayl Trk Medeni Kanunu'nu deitiren 903 Sayl Yasada, gerekse 2762 Sayl Vakflar Yasas'nda ve Trk Medeni Kanunu Hkmlerine Gre Kurulan Vakflar Hakknda Tzk'de, vakf organlarnn yaps ile toplant usul ve esaslarn belirleyen herhangi bir hkm bulunmamaktadr. Medeni Yasada ve tzkde her vakfn mutlaka bir yrtme organnn bulunacana iaret edilmekle yetinilmi, bu ve lzumlu grlecek dier organlar ile bunlarn alma usul ve esaslar vakf senedine braklmtr. 1.1.2002 tarihinde yrrle girecek olan yeni Trk Medeni Kanunu'nda da, bu konuda bir dzenlemeye yer verilmemitir. Olaymzda dorudan uygulanmas mmkn olan baka bir yasa hkm ya da rf ve adet kural da yoktur. Bu durumda, belirlenen "hukuki boluun" somut olay ve deliller erevesinde doldurulmas gerekir. Hukukun grevi, toplumsal yaam dzenlemek ve ilikilerden doacak sorunlar zmektir. O nedenle herhangi bir olay hakknda kural yoktur diye zmsz braklamaz. te bu gibi hukuki boluun bulunduu durumlarda, hakim bizzat yasa koyucu gibi davranarak, olay zmlemek zere TMK.'nun 1. maddesi hkmnce olaya uygulanacak kural bulmak ve uygulamakla ykmldr. ( Yargtay tihad Birletirme Karar 18.11.1964 T. 2/4 ) Bu, hakim iin ayn zamanda bir grevdir. Hakim nndeki davay sonulandrmak zorundadr. Anayasann 36/2. fkras uyarnca "hibir mahkeme, grev ve yetkisi iindeki davaya bakmaktan kanamaz" o nedenle kanunda, rf ve adette, olaya uygulanacak bir kural bulunmadna dayanarak bir hakim nndeki uyumazl zmekten kanamaz. Aksi halde sorumlu olur. ( HUMK.'nun md. 573/6, 7 ). Esasen, Trk Medeni Kanununun 1. maddesinin zellii, hakime kanun koyucu gibi kural koyma yetkisi vermi olmasyla nemi haizdir. Hakimin, hukuk yaratma alanna girebilmesi iin, zm gereken olaya uygulanabilir kanun hkm veya rf ve adet kuralnn bulunmamas yeterlidir. Hakim yasa boluunu doldururken takip edecei yol; Medeni Kanun 1'de akland zere, kanun koyucu gibi hareket etmekten ibarettir. Bu aamada hakim, kanun koyucunun yapaca gibi, taraflarn karlkl menfaatlerini tespit ederek, bunlar adalet szgecinden geirip, hayat ihtiyalarn karlayan ve ayn zamanda mevcut hukuk dzeni ve hukuki gvenlikle badaan bir kural bulacaktr. ( Bkz. Prof. Kemal Ouzman Medeni Hukuk Dersleri, stanbul 1990 Sh. 80-81 ). O nedenle Yargtay Hukuk Genel Kurulunun ounluu, aklanan esaslar altnda davadaki hukuki boluu doldurmak iin, ncelikle dava konusu tip olaylara uygulanabilecek genel ve soyut nitelikte bir kural koymay daha sonra bulduu bu kural olaya uygulamak suretiyle davay neticelendirmeyi benimsemi; zellikle olayn subjektif deerlendirmesini yaparak bir kural getirmekter kanmaya zen gstermitir. HGK. 10.12.1997 gn 1997/19-665 - 1997/1018 K. ). Olaymzda yerel mahkeme, tescili istenilen "ilk toplantda toplant yeter says salanamazsa ayn gn bir saat sonra katlan mtevellilerle ikinci toplantnn
66

yaplmas" esasn benimsemi ise de bu hkm, yksek zel daire bozma kararnda da akland zere yerinde deildir. yle ki; Hukukumuzda, dernek, meslek kuruluu, irket ve benzeri kurum ve kurulularn karar organlar birok kiiden oluturulmakta ve ounlukla "genel kurul" olarak adlandrlan bu organlarn toplant usul ve esaslar yasalarda dzenlenmekte ve uygulama ayrntlar da tzk veya ynetmeliklere braklmaktadr. Bu kurulularn karar organlarnn ok sayda kiiden oluturulmas ile ulalmak istenilen ama, tek kiinin alaca kararlarda yanlg olasl eitli nedenlerle yksek olduundan, bu oran asgariye indirip, kurulu yararna daha salkl, doru ve ciddi kararlarn alnmasn salamak olmaldr. Genel kurulu oluturan yelerin tamamnn toplantya katlmas, bu konuda en ideal nisap ise de, bunun salanmas ou kez mmkn olmadndan, ilgili yasa, tzk veya kuruluun statsnde, en azndan ilk toplantya ye tam saysnn salt ounluunun katlmas koulu getirilmektedir. Bu konuda en arpc rnek, 2908 Sayl Dernekler Yasas'nn, dernek genel kurul toplantlarnn ar usuln dzenleyen 21'nci maddesinin ilk fkrasnda yer alan ve yelere yaplacak arda, "ounluk salanamamas sebebiyle toplant yaplamazsa, ikinci toplantnn hangi gn yaplaca da belirtilir. lk toplant gn ile ikinci toplant arasnda braklacak zaman bir haftadan az olamaz" hkm olup, bu hkmle, dernek genel kurul toplantlarna ve bu toplantlarda alnacak kararlara, mmkn olduunca ok sayda yenin katlm ve dolaysyla dernein daha demokratik ve salkl kararlara dayanlarak ynetilmesi salanmak istenildii ve zellikle, toplantnn en az bir hafta sonraya braklaca hkmnn ilk toplantya katlamayan yelerin mazeretlerinin ortadan kalkp, ikinci toplantya katlabilecekleri ve bu suretle ounluun salanabilecei yolundaki hakl beklenti nedeniyle yasaya konulduu kukusuzdur. Kamu kurumu niteliinde meslek kurulular olan Barolar ve Trkiye Barolar Birlii'nin genel kurullarnn toplantlaryla ilgili olarak Avukatlk Kanunu'nun 87'nci ve 116'nc maddeleriyle Trkiye Noterler Birlii Genel Kurulu toplantlar hakknda Noterlik Kanununun 177'nci maddesinde yer alan ve ilk toplantda ounluk salanamamas durumunda ikinci toplantnn bir hafta sonraya ve 15 gn veya bir ay gememek zere baka bir gne braklacana dair hkmler de ayn amaca yneliktir. Aklanan hkmlerin, zellikle Dernekler Yasas'ndaki kurallarn yasaya konulu nedenleri, benzeri nitelikteki vakflarn, ( mtevelli heyeti, kurucular kurulu, genel kurul, kongre gibi deiik isimler altnda anlan ) st dzeydeki karar organlarnn toplantlar iin de aynen geerlidir ve gereklidir. Bu bakmdan ilgili yasalarda ve tzkte yer almamakla birlikte vakflarn senetlerine, genel kurulun ilk toplantsnda ounluun salanamamas durumunda ikinci toplantnn en az bir hafta sonra yaplmasn ngren bir kuraln konulmas yerinde olacaktr. Uygulamada, ilk toplantnn balamasnn veya ounluun salanamamas nedenine dayal olarak ertelenmesinin, ou kez, imza karl yoklama yaplmas, ounluun salanabilecei olaslna dayal bekleme gibi nedenlerle bir saate

67

varan gecikmeler ile gerekleebildii dikkate alndnda da, ikinci toplantnn bir saat sonra yaplmasnn bir anlamnn olmad ortadadr. Yerel mahkemece direnme kararna dayanak alnan baz vakf resmi senetlerinde, ikinci toplantnn ayn gn bir saat sonra yaplaca yolunda hkmlerin var olmas da, bu kuraln yanlln ortadan kaldrmaz. Hangi nedenle olursa olsun sz konusu vakf senetlerindeki bu dzenlemeler emsal alnarak yanl srdrlemez. "Kt rnek, emsal olamaz." Ayrca, maddi yanlg sonucu, direnme kararnda Beikta 9. Noterliinin vakf senedindeki deiiklikle ilgili 18.11.1999 tarih ve 58756 yevmiye sayl ve stanbul Beikta 9. Noterlii'nin 21.12.1999 tarih ve 63025 sayl ilemi yerine, stanbul 1. Noterliinin 3.11.1999 tarih ve 23286 yevmiye sayl ilemine konu vekaletnamenin tasdik ve tesciline yer verilmesi eklindeki yanlgnn da dzeltilmesi gerekir. O nedenle kararda vakf senedi ile ilgili deiiklie ilikin Salk ve Eitim Vakfnn resmi senedindeki dzeltme beyannn 18.11.1999 tarih ve 58756 yevmiye sayl ve stanbul - Beikta 9. Noterlii'nin 21.12.1999 tarih ve 63025 yevmiye sayl dzenleme eklinde dzeltme beyanlarnn maddi yanlg sonucu bu ekilde yazld anlaldndan maddi hatann dzeltilmesi gerekir. Yukarda aklanan nedenlerle Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen zel daire bozma kararna uyulmak gerekirken, nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr. Bu nedenle yerel mahkemenin direnme karar bozulmaldr. SONU : 1- Maddi hata sonucu kararda vakf senedi ile ilgili deiiklie ilikin Salk ve Eitim Vakfnn resmi senedindeki dzeltme beyannn 18.11.1999 gn ve 58756 yevmiye sayl ve stanbul-Beikta 9. Noterlii'nin 21.12.1999 gn ve 63025 yevmiye sayl dzenleme eklinde dzeltilmesine oybirliiyle, 2- Vakflar Genel Mdrl vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn, yukarda aklanan ve zel daire bozma kararnda gsterilen nedenlerden dolay HUMK.'nun 429. maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn geri verilmesine, 26.12.2001 gnnde oyokluuyla karar verildi. yarx

68

4721/m. 2 T.C. YARGITAY 3. HUKUK DARES E. 2012/11928 K. 2012/16705 T. 3.7.2012 LEM TEMELNN KMES ( Karlkl Szlemelerde Edimler Arasndaki Dengenin Olaanst Deimeler Yznden Alt st Olmas Borcun fasn Glendirmesi Durumunda Gndeme Geldii ) UYARLAMA DAVASI ( Szlemedeki ntibak Boluunun Hak ve Nesafet Doruluk Drstlk Kurallar Inda Yasa Boluunda Olduu Gibi Hakim Tarafndan Doldurulaca - Kira Tespitine likin Esas ve Usullere Gre Uyarlamaya Karar Verilemeyecei ) KRA UYARLAMA DAVASI ( eitli Ekonomik Deerlerdeki Artlardan Hareketle Sonuca Ulalamayaca - Szlemedeki ntibak Boluunun Hak ve Nesafet Doruluk Drstlk Kurallar Inda Yasa Boluunda Olduu Gibi Hakim Tarafndan Doldurulaca ) 4721/m.2 6570/m.Ge.7 ZET : Karlkl szlemelerde edimler arasndaki dengenin olaanst deimeler yznden alt st olmas, borcun ifasn glendirmesi durumunda ilem temelinin kmesi gndeme gelir. Uyarlama yaplmas kanaatine varlrsa, szlemedeki intibak boluu, hak ve nesafet, doruluk, drstlk kurallar nda yasa boluunda olduu gibi MK. md 1deki yetki kullanlarak hakim tarafndan doldurulmaldr. Kira bedelinin uyarlanmasna karar verilmise de, uyarlama davalarnda dikkate alnmas gereken, aklanan kural ve yntemlerin gzetilmedii, bilirkii raporunda genel olarak, eitli ekonomik deerlerdeki artlardan hareketle sonuca ulald anlalmaktadr. Eksik incelemeyle ve kira tespitine ilikin esas ve usullere gre uyarlamaya karar verilemez. DAVA : Dava dilekesinde kira bedelinin yllk 30.000 Dolar'dan 70.000 Dolar olarak uyarlanmas istenilmitir. Mahkemece davann ksmen kabul ile 50.000 Dolar olarak uyarlanmas cihetine gidilmi, hkm taraf vekillerince temyiz edilmitir. Temyiz isteminin sresi iinde olduu anlaldktan sonra dosyadaki btn katlar okunup gerei dnld:

69

KARAR : Davac vekili dava dilekesinde, davac kiralayana ait mecurda davalnn kirac bulunduunu, kira szlemesinde kararlatrlan kira parasnn emsallere gre dk kaldn, dolarda beklenen artn olmadn, tanmazn nitelii, ticari gelimeler, vergi ve ypranma pay giderlerindeki artlarn szlemedeki kar dengesinin katlanlmayacak derecede davac aleyhine bozulduunu belirterek 01.06.2010 dnemine ait kira parasnn yllk 33.000 Dolar'dan 70.000 Dolar olarak uyarlanmasn talep etmitir. Daval vekili cevabnda, szlemede kirann dolar olarak kararlatrldn, dvize bal olarak kirann da arttn, mecurda ve evresinde olaanst bir deiiklik olmadn beyan etmitir. Mahkemece; davann ksmen kabul ile 01.06.2010 tarihinden itibaren yllk kira parasnn 50.000 Dolar olarak uyarlanmasna karar verilmi, hkm taraf vekilleri temyiz etmitir. Taraflar arasnda dzenlenen kira szlemesi 01.06.2005 balang tarihli olup, 7 yl srelidir. lk be yl kira parasnn yllk 30.000 Dolar, 6. ve 7. yllarda ise 33.000 Dolar olarak kararlatrld, uyarlama talep edilen 01.06.2010 dneminin ise szlemenin 6.yl olduu anlalmaktadr. Dava konusu mecur, Adana li, ... ilesi, Y... mahallesinde, toplam 1.255 m2 mobilya maazasdr. Hkme esas alnan bilirkii raporunda, blgede normalin stnde ticari deiiklik olduunu, byk ve marka mobilya maazalar, marketler ve iyerleri aldn, yaknnda Hayal Park'n hizmete aldn, bu nedenle kira szlemesinde kar dengesinin katlanlmayacak derecede davac aleyhine bozulduunu, ilem temelinin ktn belirtmi, emsal olarak, dava konusu tanmaz ile benzerlik gstermeyen 330 m2 iyeri kiras alnmtr. Raporda szlemede kararlatrlan kira parasnn davac ynnden katlanlmayacak ekilde dk kald somut nedenlerle belirtilmedii gibi, tanmaz ile ayn zelliklere sahip ( konumu, bykl, kullanm amac, kira balang tarihi ve sresi ynnden ) emsal kira szlemeleri de incelenmeden mecurun yeniden kiraya verilmesi halinde getirebilecei kira parasnn yllk 61.230 Dolar olduu aklanmtr. Bu durumda rapor hkm kurmaya elverili grlmemitir. Taraflarn iradelerini etkileyip szlemeyi yapmalarna neden olan artlar daha sonra nemli surette, adaletsizlie yol aan olaylarn gereklemesi ile deimise, taraflar artk o akitle bal tutulamazlar. Deien bu koullar karsnda M.K. 2. maddesinden yararlanlarak szlemenin yeniden dzenlenmesi gerekir. Szlemenin edimleri arasndaki dengeyi bozan olaanst hallere harp, lkeyi sarsan ekonomik krizler, enflasyon grafiindeki ar ykselmeler, ok devalasyon, para deerinin nemli lde dmesi gibi, szlemeye balln beklenemeyecei durumlar rnek olarak gsterilebilir. Karlkl szlemelerde edimler arasndaki dengenin olaanst deimeler yznden alt st olmas, borcun ifasn glendirmesi durumunda ilem temelinin kmesi gndeme gelir. te bu balamda hakim, somut olayn verilerine gre alacakl yararna borlunun edimini ykseltmeye veya borlu yararna onun tamamen veya ksmen edim ykmllnden kurtulmasna karar verilebilir ve
70

mdahale ederek szlemeyi deien koullara uyarlar. Szlemenin yeni durumlara uyarlanmas yaplrken nce szlemede, daha sonra kanunda bu hususta intibak hkmlerinin bulunup bulunmadna baklr. Szlemede ve kanunda hkm bulunmad taktirde szlemenin deien hal ve artlara uydurulmasnn gerekip gerekmeyecei incelenir. Szleme kurulduktan sonra ifas srasnda ortaya kan olaylar olaanst ve objektif nitelikte olmaldr. Deien hal ve artlar taraflar bakmndan nceden ngrlebilir, beklenebilir, olaan ve hesaba katlabilir nitelikte olmamal veya olaylar, ngrlebilir olmakla beraber bunlarn szlemeye etkileri kapsam ve biim bakmndan bu derece tahmin edilmemelidir ( Bkz. Do.Dr. brahim Kaplan Hakimin Szlemeye Mdahalesi Ankara-1987 Sh. 152.- vd; Hatemi/ Serozan/ Argac Borlar Hukuku zel Blm 1992 sh., 186 vd ). Szlemeye ballk esas olduundan, uyarlama daima yardmc bir zm olarak dnlmelidir. Szlemeye yazlan zel hkmler yorumlanp, bunlarn taraflara salad hak ve yararlar ile ekonomik deiikliklerin etkileri, kiralanann nitelikleri gibi somut olayn zellii ile belirlenecek tm objektif ve subjektif hal ve koullar deerlendirilmeli, uyarlama yaplmas kanaatine varlrsa, szlemedeki intibak boluu, hak ve nesafet, doruluk, drstlk kurallar ( MK. md4, 2/1 ) nda yasa boluunda olduu gibi MK. md 1deki yetki kullanlarak hakim tarafndan doldurulmaldr. Sonuta verilecek her trl karar, az yukarda aklanan esaslara aykr olmamal, dayanaklarn ierir ekilde gerekeli ve Yargtay denetimine uygun olmaldr. Dava konusu olayda mahkemece kira bedelinin uyarlanmasna karar verilmise de, uyarlama davalarnda dikkate alnmas gereken, az yukarda aklanan kural ve yntemlerin gzetilmedii, hkme esas alnan bilirkii raporunda genel olarak, eitli ekonomik deerlerdeki artlardan hareketle sonuca ulald anlalmaktadr. Eksik incelemeyle ve kira tespitine ilikin esas ve usullere gre uyarlamaya karar verilemez. O halde mahkemece yukarda geni ekilde aklanan uyarlama yntem ve kurallarnn altnda, szlemedeki zel intibak hkmleri, kira bedelinin Dolar zerinden kararlatrlm olmas, kiralanann nitelii, kullanma alan, konumu, blgede kira parasn da etkileyecek normalin stndeki imar ve ticari gelimeler gibi deiiklikler, emsal kira paralar, vergi ve amortisman giderlerindeki artlar aratrlp, deerlendirilerek, sonuta ilem temelinin kt, szlemedeki kar dengesinin katlanlamayacak derecede davac aleyhine bozulduunun benimsenmesi halinde kira bedelinin uyarlanmasna karar verilmesi gerekirken, mahkemece; yazl ekilde hkm kurulmas doru grlmemitir. SONU : Bu itibarla yukarda aklanan esaslar gznnde tutulmakszn yazl ekilde hkm tesisi isabetsiz, temyiz itirazlar bu nedenlerle yerinde olduundan kabul ile hkmn HUMK.nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA, ve pein alnan temyiz harcnn istek halinde temyiz edene iadesine, 03.07.2012 tarihinde oybirliiyle karar verildi.

71

4721/m.2

T.C. YARGITAY 13. HUKUK DARES E. 2001/12681 K. 2002/1436 T. 12.2.2002 UYARLAMA DAVASI ( Kira Szlemesinin ok Uzun Sreli Olmas ve Kira Tespit Davas Alamamas Hallerinde Uyarlama Talebinin Mmkn Olmas ) KRANIN UYARLANMASI STEM ( Kira Szlemesinin ok Uzun Sreli Olmas ve Kira Tespit Davas Alamamas Hallerinde Uyarlama Talebinin Mmkn Olmas ) KISA SREL KRA SZLEMESNDE UYARLAMA STEM ( Ksa Sreli Szlemelerde Uyarlamann Mmkn Olmamas ) 4721/m.1,2,4 818/m.19,248,257 ZET : Kira bedelinin deien ekonomik koullara gre ok dk kalmas ve tahamml edilemez hale gelmesi nedeniyle kirann yeni koullara uyarlanmas davas ancak, uzun sreli kira szlemelerinde ve geriye kalan srenin ok uzun olmas ve kira tesbit davas alamamas durumunda alabilir. Davacnn bir yllk kira dnemi iin uyarlama davas aamayaca gzetilmeden hkm kurulmas hataldr. DAVA : Taraflar arasndaki kira tesbiti davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann reddine ynelik olarak verilen hkmn sresi iinde davac avukat tarafndan temyiz edilmesi zerine dosya incelendi, gerei konuuldu dnld: KARAR : Davac, davalya ait tanmazda 1.12.1996 balang tarihli szleme ile kirac olduunu, kira sresinin 31.12.1999 tarihinde sona erdiini, kira szlemesinde dolar olarak belirlendiinden dolar olarak dediklerini, ayn binada emsal kiralarn 650.000.000 lira civarnda ve Trk Liras olarak dendiini, davalnn yeni balayan kira dnemi iin 1.1.2000 tarihinden itibaren 1880 dolar aylk kira istediini bildirip, aylk kirann emsallerine gre 650.000.000 liraya indirilmesini istemitir. Daval, davalnn Ocak kirasn 1880 Dolar olarak dediini ve kirann bir yl yenilenip uzadn bildirip, davann reddini savunmutur.
72

Mahkemece, davann reddine karar verilmi; hkm, davac tarafndan temyiz edilmitir. Taraflar arasndaki kira szlemesinin balangc 1.12.1996 tarihi, kira sresinin biti tarihi ise 31.12.1999 tarihidir. Szlemede kirann dolar olarak denecei ve aylk kirann 1625 dolar olarak kararlatrld grlmtr. Kira szlemesi taraflarca fesh edilmedii iin 6570 sayl yasann 11.maddesi hkmne gre bir yl olarak yenilenip uzamtr.Davac yenilenip uzayan 1.1.2000 tarihinde balayan bir yllk dnem iin kirann yksek olduundan emsallerine gre kirann 650.000.000 lira olarak belirlenip Trk Liras olarak denmesine karar verilmesini istemitir. Kira bedelinin deien ekonomik koullara gre ok dk kald, tahamml edilemez hale geldii, bu nedenle kirann yeni koullara uyarlanmas ancak, uzun sreli kira szlemelerinde ve geriye kalan srenin ok uzun olmas ve kira tesbit davas alamamas durumunda alabilir. Davac yenilenen ve 1.1.2000 tarihinde balayan bir yllk kira dnemi iin uyarlama deil ancak kira tesbit davas aabilirdi. Mahkemece bu nedenle davann reddine karar verilmesi gerekirken, esasna girilerek yazl ekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykr olup bozmay gerektirir. SONU : Yukarda aklanan sebeplerle kararn BOZULMASINA, bozma nedenine gre davacnn sair temyiz itirazlarnn incelenmesine gerek olmadna, pein harcn istek halinde iadesine, 12.2.2002 gnnde oybirliiyle karar verildi.

73

4721/ m. 2

T.C. YARGITAY 3. HUKUK DARES E. 2012/11928 K. 2012/16705 T. 3.7.2012 LEM TEMELNN KMES ( Karlkl Szlemelerde Edimler Arasndaki Dengenin Olaanst Deimeler Yznden Alt st Olmas Borcun fasn Glendirmesi Durumunda Gndeme Geldii ) UYARLAMA DAVASI ( Szlemedeki ntibak Boluunun Hak ve Nesafet Doruluk Drstlk Kurallar Inda Yasa Boluunda Olduu Gibi Hakim Tarafndan Doldurulaca - Kira Tespitine likin Esas ve Usullere Gre Uyarlamaya Karar Verilemeyecei ) KRA UYARLAMA DAVASI ( eitli Ekonomik Deerlerdeki Artlardan Hareketle Sonuca Ulalamayaca - Szlemedeki ntibak Boluunun Hak ve Nesafet Doruluk Drstlk Kurallar Inda Yasa Boluunda Olduu Gibi Hakim Tarafndan Doldurulaca ) 4721/m.2 6570/m.Ge.7 ZET : Karlkl szlemelerde edimler arasndaki dengenin olaanst deimeler yznden alt st olmas, borcun ifasn glendirmesi durumunda ilem temelinin kmesi gndeme gelir. Uyarlama yaplmas kanaatine varlrsa, szlemedeki intibak boluu, hak ve nesafet, doruluk, drstlk kurallar nda yasa boluunda olduu gibi MK. md 1deki yetki kullanlarak hakim tarafndan doldurulmaldr. Kira bedelinin uyarlanmasna karar verilmise de, uyarlama davalarnda dikkate alnmas gereken, aklanan kural ve yntemlerin gzetilmedii, bilirkii raporunda genel olarak, eitli ekonomik deerlerdeki artlardan hareketle sonuca ulald anlalmaktadr. Eksik incelemeyle ve kira tespitine ilikin esas ve usullere gre uyarlamaya karar verilemez. DAVA : Dava dilekesinde kira bedelinin yllk 30.000 Dolar'dan 70.000 Dolar olarak uyarlanmas istenilmitir. Mahkemece davann ksmen kabul ile 50.000 Dolar olarak uyarlanmas cihetine gidilmi, hkm taraf vekillerince temyiz edilmitir.

74

Temyiz isteminin sresi iinde olduu anlaldktan sonra dosyadaki btn katlar okunup gerei dnld: KARAR : Davac vekili dava dilekesinde, davac kiralayana ait mecurda davalnn kirac bulunduunu, kira szlemesinde kararlatrlan kira parasnn emsallere gre dk kaldn, dolarda beklenen artn olmadn, tanmazn nitelii, ticari gelimeler, vergi ve ypranma pay giderlerindeki artlarn szlemedeki kar dengesinin katlanlmayacak derecede davac aleyhine bozulduunu belirterek 01.06.2010 dnemine ait kira parasnn yllk 33.000 Dolar'dan 70.000 Dolar olarak uyarlanmasn talep etmitir. Daval vekili cevabnda, szlemede kirann dolar olarak kararlatrldn, dvize bal olarak kirann da arttn, mecurda ve evresinde olaanst bir deiiklik olmadn beyan etmitir. Mahkemece; davann ksmen kabul ile 01.06.2010 tarihinden itibaren yllk kira parasnn 50.000 Dolar olarak uyarlanmasna karar verilmi, hkm taraf vekilleri temyiz etmitir. Taraflar arasnda dzenlenen kira szlemesi 01.06.2005 balang tarihli olup, 7 yl srelidir. lk be yl kira parasnn yllk 30.000 Dolar, 6. ve 7. yllarda ise 33.000 Dolar olarak kararlatrld, uyarlama talep edilen 01.06.2010 dneminin ise szlemenin 6.yl olduu anlalmaktadr. Dava konusu mecur, Adana li, ... ilesi, Y... mahallesinde, toplam 1.255 m2 mobilya maazasdr. Hkme esas alnan bilirkii raporunda, blgede normalin stnde ticari deiiklik olduunu, byk ve marka mobilya maazalar, marketler ve iyerleri aldn, yaknnda Hayal Park'n hizmete aldn, bu nedenle kira szlemesinde kar dengesinin katlanlmayacak derecede davac aleyhine bozulduunu, ilem temelinin ktn belirtmi, emsal olarak, dava konusu tanmaz ile benzerlik gstermeyen 330 m2 iyeri kiras alnmtr. Raporda szlemede kararlatrlan kira parasnn davac ynnden katlanlmayacak ekilde dk kald somut nedenlerle belirtilmedii gibi, tanmaz ile ayn zelliklere sahip ( konumu, bykl, kullanm amac, kira balang tarihi ve sresi ynnden ) emsal kira szlemeleri de incelenmeden mecurun yeniden kiraya verilmesi halinde getirebilecei kira parasnn yllk 61.230 Dolar olduu aklanmtr. Bu durumda rapor hkm kurmaya elverili grlmemitir. Taraflarn iradelerini etkileyip szlemeyi yapmalarna neden olan artlar daha sonra nemli surette, adaletsizlie yol aan olaylarn gereklemesi ile deimise, taraflar artk o akitle bal tutulamazlar. Deien bu koullar karsnda M.K. 2. maddesinden yararlanlarak szlemenin yeniden dzenlenmesi gerekir. Szlemenin edimleri arasndaki dengeyi bozan olaanst hallere harp, lkeyi sarsan ekonomik krizler, enflasyon grafiindeki ar ykselmeler, ok devalasyon, para deerinin nemli lde dmesi gibi, szlemeye balln beklenemeyecei durumlar rnek olarak gsterilebilir. Karlkl szlemelerde edimler arasndaki dengenin olaanst deimeler yznden alt st olmas, borcun ifasn glendirmesi durumunda ilem
75

temelinin kmesi gndeme gelir. te bu balamda hakim, somut olayn verilerine gre alacakl yararna borlunun edimini ykseltmeye veya borlu yararna onun tamamen veya ksmen edim ykmllnden kurtulmasna karar verilebilir ve mdahale ederek szlemeyi deien koullara uyarlar. Szlemenin yeni durumlara uyarlanmas yaplrken nce szlemede, daha sonra kanunda bu hususta intibak hkmlerinin bulunup bulunmadna baklr. Szlemede ve kanunda hkm bulunmad taktirde szlemenin deien hal ve artlara uydurulmasnn gerekip gerekmeyecei incelenir. Szleme kurulduktan sonra ifas srasnda ortaya kan olaylar olaanst ve objektif nitelikte olmaldr. Deien hal ve artlar taraflar bakmndan nceden ngrlebilir, beklenebilir, olaan ve hesaba katlabilir nitelikte olmamal veya olaylar, ngrlebilir olmakla beraber bunlarn szlemeye etkileri kapsam ve biim bakmndan bu derece tahmin edilmemelidir ( Bkz. Do.Dr. brahim Kaplan Hakimin Szlemeye Mdahalesi Ankara-1987 Sh. 152.- vd; Hatemi/ Serozan/ Argac Borlar Hukuku zel Blm 1992 sh., 186 vd ). Szlemeye ballk esas olduundan, uyarlama daima yardmc bir zm olarak dnlmelidir. Szlemeye yazlan zel hkmler yorumlanp, bunlarn taraflara salad hak ve yararlar ile ekonomik deiikliklerin etkileri, kiralanann nitelikleri gibi somut olayn zellii ile belirlenecek tm objektif ve subjektif hal ve koullar deerlendirilmeli, uyarlama yaplmas kanaatine varlrsa, szlemedeki intibak boluu, hak ve nesafet, doruluk, drstlk kurallar ( MK. md4, 2/1 ) nda yasa boluunda olduu gibi MK. md 1deki yetki kullanlarak hakim tarafndan doldurulmaldr. Sonuta verilecek her trl karar, az yukarda aklanan esaslara aykr olmamal, dayanaklarn ierir ekilde gerekeli ve Yargtay denetimine uygun olmaldr. Dava konusu olayda mahkemece kira bedelinin uyarlanmasna karar verilmise de, uyarlama davalarnda dikkate alnmas gereken, az yukarda aklanan kural ve yntemlerin gzetilmedii, hkme esas alnan bilirkii raporunda genel olarak, eitli ekonomik deerlerdeki artlardan hareketle sonuca ulald anlalmaktadr. Eksik incelemeyle ve kira tespitine ilikin esas ve usullere gre uyarlamaya karar verilemez. O halde mahkemece yukarda geni ekilde aklanan uyarlama yntem ve kurallarnn altnda, szlemedeki zel intibak hkmleri, kira bedelinin Dolar zerinden kararlatrlm olmas, kiralanann nitelii, kullanma alan, konumu, blgede kira parasn da etkileyecek normalin stndeki imar ve ticari gelimeler gibi deiiklikler, emsal kira paralar, vergi ve amortisman giderlerindeki artlar aratrlp, deerlendirilerek, sonuta ilem temelinin kt, szlemedeki kar dengesinin katlanlamayacak derecede davac aleyhine bozulduunun benimsenmesi halinde kira bedelinin uyarlanmasna karar verilmesi gerekirken, mahkemece; yazl ekilde hkm kurulmas doru grlmemitir. SONU : Bu itibarla yukarda aklanan esaslar gznnde tutulmakszn yazl ekilde hkm tesisi isabetsiz, temyiz itirazlar bu nedenlerle yerinde olduundan kabul ile hkmn HUMK.nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA, ve pein alnan temyiz harcnn istek halinde temyiz edene iadesine, 03.07.2012 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx
76

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 10. HUKUK DARES E. 2012/9247 K. 2012/9006 T. 17.5.2012 HZMET SRESNN TESPT DAVASI ( Mahkemesinin Tefhim Gnnden tibaren 8 Gn inde Temyiz Edilebileceinin Gzetilecei - Alan Seri Davada Takdir Edilecek Maktu Vekalet cretinin Hakkaniyet lke ve lleri erisinde Yer Almas Gerei ) MAHKEMESNN NHA KARARLARINA KARI TEMYZ BAVURUSU ( Mahkemesinin Tefhim Gnnden Yoklukta Verildii Takdirde Tebli Tarihinden tibaren 8 Gn inde Temyiz Edilebilecei ) AVUKATLIK CRET ( Hizmet Sresinin Tespiti Davas - Alan Seri Davada Takdir Edilecek Maktu Vekalet cretinin Hakkaniyet lke ve lleri erisinde Yer Almas Gerei ) TOPLU DAVADA AVUKATLIK CRETNN TAKDR ( Hizmet Sresinin Tespiti Davas - Alan Seri Davada Ayn Avukat in Takdir Edilecek Maktu Vekalet cretinin Hakkaniyet lke ve lleri erisinde Yer Almas Gerektii ) 5521/m.8 4721/m.2 6100/m.29 506/m.79 ZET : Dava, daval iverene ait iyerinde geen almalar ynnden itibari hizmet sresinin ve anlan srenin sigortallk sresine eklenmesi gerektiinin tespiti istemine ilikindir. mahkemesinin nihai kararlar, yze kar verildiinde tefhim gnnden, yoklukta verildii takdirde tebli tarihinden itibaren sekiz gn iinde temyiz edilebilmektedir. nceleme konusu davada, daval Kurum vekilinin yzne kar tefhim edilen karara kar yasal sre getikten sonre temyiz bavurusu yapldndan bavurunun reddine karar verilmelidir. Ayn iyerinde gerekleen almalar iin 38 adet sigortal ynnden, ayn istemi ieren, ayn daval iveren ve Kuruma kar bir anlamda toplu ( seri ) dava alm olmas, davaclarn ayn avukat tarafndan temsil edilmi bulunmalar, davalarn tr,
77

taraflar arasndaki uyumazln nitelii, yarglamalarn sresi, davalarn grlmesi srasnda avukatn harcad emek ve aba gz nnde bulundurulduunda, yarglamada vekil ile temsil olgusu gerekesiyle her bir dava ynnden 1.200,00 TL. maktu avukatlk creti belirlenerek, davallarn adalet ve hakkaniyet ilke ve lleri ierisinde yer almayacak suret ve ekilde avukatlk creti ile sorumluluklarnn benimsenmesi hukuka aykrdr. DAVA : Dava, daval iverene ait iyerinde geen almalar ynnden itibari hizmet sresinin ve anlan srenin sigortallk sresine eklenmesi gerektiinin tespiti istemine ilikindir. Mahkemece, davann kabulne karar verilmitir. Hkmn, davallar avukatlar tarafndan temyiz edilmesi zerine Tetkik Hkimi tarafndan dzenlenen raporla dosyadaki katlar okunduktan sonra iin gerei dnld ve aadaki karar tespit edildi: KARAR : 1- ) Daval Kurum vekilinin temyiz istemi ynnden; 5521 sayl Mahkemeleri Kanununun 8inci maddesi hkm gereince i mahkemesinin nihai kararlar, yze kar verildiinde tefhim gnnden, yoklukta verildii takdirde tebli tarihinden itibaren sekiz gn iinde temyiz edilebilmektedir. nceleme konusu davada, daval Kurum vekilinin yzne kar 29.11.2011 gn yntemince okunan ( tefhim edilen ) karara kar yasal sre getikten sonra 07.02.2012 tarihinde temyiz yoluna bavurulduundan, 01.06.1990 gn ve 1989/3 Esas - 1990/4 Karar sayl Yargtay tihad Birletirme Karar da gz nnde bulundurularak temyiz dilekesinin sre am nedeniyle reddine karar verilmesi gerekmektedir. 2- ) Daval iveren T... ... F... A.. vekilinin temyiz itirazlar ynnden; dosyadaki yazlara, toplanan delillere ve hkmn dayand gerektirici sebeplere gre sair temyiz itirazlarnn reddi gerekir. Daval iverene ait iyerinde alan davac ile birlikte toplam 32 sigortal ynnden ayn avukat tarafndan davalar ald anlalmakta olup, mahkemece yaplan yarglamada; tm dosyalar ynnden 31.10.2011 tarihinde iyerinde keif yaplp, ayn bilirkiilerce rapor dzenlendii, davalar hakknda 29.11.2011 gn karar verilerek itibari hizmet srelerinin hkm altna alnp her bir dava ynnden ayr maktu avukatlk creti belirlendii belirgindir. Davann yasal dayana olan 506 sayl Kanunun ek 5inci maddesinde; bu Kanuna gre sigortal saylanlarn, maddede saylan grevlerde geen sigortallk srelerine, bu srelerin her tam yl iin, hizalarnda gsterilen srelerin sigortallk sresi olarak eklenecei belirtildikten sonra, inceleme konusu dava ynnden uygulama olana bulunan IV. bendinde Sigortallar bal altnda azotlu gbre ve eker sanayiinde, fabrika, atlye, havuz ve depolarda, trafo binalarnda alanlara yer verilmi, Hizmetin getii yer bal altnda da elik, demir ve tun dkm; zehirli, boucu, yakc, ldrc ve patlayc gaz, asit, boya ileriyle gaz maskesi ile almay gerektiren ilerde; patlayc maddeler yaplmasnda; kaynak ilerinde alanlarda ibareleri sralanmtr.
78

Anayasann 141inci maddesinin son fkrasnda, davalarn en az giderle ve olanakl olan abuklukla sonulandrlmasnn, yargnn grevi olduu belirtilmi; 1136 sayl Avukatlk Kanununun Avukatln Amac baln tayan 2nci maddesinde, avukatln amacnn; hukuki ilikilerin dzenlenmesini, her trl hukuki mesele ve anlamazlklarn adalet ve hakkaniyete uygun olarak zmlenmesini ve hukuk kurallarnn tam olarak uygulanmasn her derecede yarg organlar, hakemler, resmi ve zel kii, kurul ve kurumlar nezdinde salamak olduu, Avukatlk creti balkl 164nc maddesinde, avukatlk cretinin, avukatn hukuki yardmnn karl olan tutar veya deeri ifade ettii bildirilmi; 03.12.2010 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Avukatlk Asgari cret Tarifesinin 3nc maddesinin birinci fkrasnda da, yarg yerlerince avukata ait olmak zere kar tarafa ykletilecek avukatlk cretinin belirlenmesinde, avukatn emei ve abasnn, iin nemi ve niteliinin ve davann sresinin gz nnde tutulaca aklanmtr. Dier taraftan; 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununun 423nc maddesinde, davann nemine gre yasal olarak belirlenecek avukatlk cretine, yarglama giderleri arasnda yer verildii gibi, 01.10.2011 gn yrrle girerek 1086 sayl Kanunu yrrlkten kaldran 6100 sayl Hukuk Muhakemeleri Kanununun Drst davranma ve doruyu syleme ykmll baln tayan 29uncu maddesinin birinci fkrasnda, taraflarn, drstlk kuralna uygun davranmak zorunda olduklar, Usul ekonomisi ilkesi balkl 30uncu maddesinde, hakimin, yarglamann kabul edilebilir sre iinde ve dzenli bir biimde yrtlmesini ve gereksiz gider yaplmamasn salamakla ykml olduu, 323nc maddesinde, vekille takip edilen davalarda kanun gereince takdir olunacak vekalet cretinin yarglama giderlerinden olduu, 332nci maddesinde, yarglama giderlerine, mahkemece kendiliinden hkmedilecei ynnde dzenleme yaplm, 29.05.1957 gn ve 4/6 sayl Yargtay tihad Birletirme Kararnda da avukatlk cretinin, dier yarglama giderlerinde olduu gibi mahkemece kendiliinden hkme balanaca belirtilmitir. Ayrca; 4721 sayl Trk Medeni Kanununun 2nci maddesi Drst davranma baln tamakta olup, drstlk ( = objektif iyi niyet ) kuralnn yer ald maddede, herkesin, haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken drstlk kurallarna uymak zorunda olduu, bir hakkn aka ktye kullanlmasnn hukuk dzenince korunmayaca aklandktan sonra yi niyet balkl 3nc maddesinde ise, kanunun iyi niyete hukuk bir sonu balad durumlarda, asl olann iyi niyetin varl olduu, ancak, durumun gereklerine gre kendisinden beklenen zeni gstermeyen kimsenin iyi niyet iddiasnda bulunamayaca bildirilmitir. Anlan yasal dzenlemeler altnda yaplan deerlendirmede; ayn iyerinde gerekleen almalar iin 38 adet sigortal ynnden, ayn istemi ieren, ayn daval iveren ve Kuruma kar bir anlamda toplu ( seri ) dava alm olmas, davaclarn ayn avukat tarafndan temsil edilmi bulunmalar, davalarn tr, taraflar arasndaki uyumazln nitelii, yarglamalarn sresi, davalarn grlmesi srasnda avukatn harcad emek ve aba gz nnde bulundurulduunda, yarglamada vekil ile temsil olgusu gerekesiyle her bir dava ynnden 1.200,00 TL. maktu avukatlk creti belirlenerek, davallarn adalet ve hakkaniyet ilke ve lleri ierisinde yer almayacak suret ve ekilde avukatlk creti ile sorumluluklarnn benimsenmesi, zellikle 4721 sayl Kanunun 2 ve 3 ile 6100 sayl Kanunun 29uncu maddeleri olmak zere yukarda sralanan dzenlemelere aykrlk oluturduu gibi, seri denebilecek bu tr
79

davalarda harcanan emek ve abann olduka stnde avukatlk cretine hkmedilerek davallara lsz bir ykmllk getirilmesinin hukuk dzenince korunmayaca da belirgindir. Bu maddi ve hukuki olgular dikkate alnmakszn, mahkemece eksik inceleme ve aratrma sonucu, her bir dava ynnden dileke yazm creti yerine avukatlk cretinin hkm altna alnmas isabetsiz olduu gibi, davac yararna belirlenen avukatlk cretinden daval iverenle birlikte daval Kurumun da teselsl hkmlerine gre sorumlu olduu gz ard edilerek, mahkemece yanlgl deerlendirme sonucu anlan cretin yalnzca iverene yklenmesi usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir. Ne var ki; bu aykrlklarn giderilmesi yeniden yarglama yaplmasn gerektirmediinden hkm bozulmamal, 6100 sayl Kanunun geici 3nc maddesinin yollamasyla 1086 sayl Kanunun 438inci maddesi gereince dzeltilerek onanmaldr. SONU : 1- ) Daval Kurum vekilinin temyiz dilekesinin sre am nedeniyle REDDNE, 2- ) Daval iveren T... ... F... A.. vekilinin temyiz itirazlar ynnden, hkmn ( 3 ) numaral bendinde yer alan szcklerin kartlarak yerine Avukatlk Asgari cret Tarifesi hkmlerine gre belirlenen 200,00 TL. dileke yazm cretinin davallardan mtereken ve mteselsilen alnarak davacya verilmesine, szcklerinin yazlmasna ve bu ekliyle hkmn DZELTLEREK ONANMASINA, 17.05.2012 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

80

4721 / m. 2 T.C. YARGITAY 10. HUKUK DARES E. 2012/3453 K. 2012/6371 T. 2.4.2012 BA-KUR SGORTALILII ( ptaline likin Kurum leminin ptali - nemsiz Saylabilecek Miktardaki Eksik deme Nedeniyle Sigortalnn Yallk Aylndan Yararlanmasnn Engellenmesinin Objektif yiniyet Kuralna Aykr Olaca ) PRM BORLARININ DENMES ( Ba-Kur Kurum leminin ptali le Yallk Aylna Hak Kazandnn Tespiti - Davacnn Belirlenen Prim Borlarn demesi Halinde Borcun dendii Tarihi Takip Eden Aybandan tibaren Yallk Aylna Hak Kazanaca ) YALILIK AYLII ( nemsiz Saylabilecek Miktardaki Eksik deme Nedeniyle Aylktan Yararlanmasnn Engellenmesinin Objektif yiniyet Kuralna Aykr Olaca/Prim Borlarnn denmesi Halinde Yallk Ayl Balanaca - BaKur Sigortall ) OBJEKTF YNYET KURALI ( Ba-Kur Sigortallnn ptaline likin Kurum leminin ptali stemi - nemsiz Saylabilecek Miktardaki Eksik deme Nedeniyle Sigortalnn Yallk Aylndan Yararlanmasnn Engellenmesinin Objektif yiniyet Kuralna Aykr Olaca ) 1479/m.35,Ge.10 4721/m.2 ZET : Davac, Ba-Kur sigortallnn iptaline ynelik Kurum ileminin iptali ile yallk aylna hak kazandnn tespitine karar verilmesini istemitir. Kurumca, davacnn prim borcu bildirilirken, mahkemenin kabulne konu ihtilaf konusu dnemin nazara alnmad grlmekle, Mahkemece, yukarda anlan yasal dzenleme erevesinde, davacnn ... tarihleri arasnda sigortal kabul edilmesi durumuna gre Kurumdan prim borcunun bulunup bulunmad sorularak belirlenmeli, prim borcunun varl halinde, nemsiz saylabilecek miktardaki eksik deme nedeniyle, sigortalnn yallk aylndan yararlanmasnn engellenmesinin, Medeni Kanunun 2.maddesindeki objektif iyiniyet kuralna aykr olaca da gzetilerek, davacnn belirlenen prim borlarn demesi halinde, borcun dendii tarihi takip eden
81

aybandan itibaren yallk aylna hak kazandnn tespitine karar verilmesi gerekir. DAVA : Davac, 02.07.1982 -28.04.1985 tarihleri arasndaki Ba-Kur sigortallnn iptaline ynelik Kurum ileminin iptali ile 01.09.2008 tarihinden itibaren yallk aylna hak kazandnn tespitine karar verilmesini istemitir. Mahkemece, Dairemizin bozma ilamna uyularak hkmde belirtilen gerekelerle davann ksmen kabulne karar verilmitir. Hkmn, taraflarn vekilleri tarafndan temyiz edilmesi zerine, temyiz isteklerinin sresinde olduu anlaldktan ve Tetkik Hkimi Hasan zcan tarafndan dzenlenen raporla dosyadaki katlar okunduktan sonra iin gerei dnld ve aadaki karar tespit edildi: KARAR : 1-Dosyadaki yazlara, toplanan delillere ve hkmn dayand gerektirici sebeplere gre, davac vekilinin tm, daval Kurum vekilinin sair temyiz itirazlarnn reddi gerekir. 2-Davann yasal dayana 1479 sayl Yasann 35 ve Geici 10. maddeleri olup, 35. maddesinin a bendinde, yallk ayl tahsisi iin sigortalnn, "Yazl talepte bulunmas, talepte bulunduu tarihte prim ve her trl borlarn demi olmas," gerektii belirtilmitir. Mahkemece, davacnn prim borcunu dedii tarihi takip eden aybandan itibaren yallk ayl tahsisine ynelik hkm kurulmu ise de, yaplan aratrma ve inceleme hkm kurmaya yeterli ve elverili deildir. Kurumca, davacnn prim borcu bildirilirken, mahkemenin kabulne konu ihtilaf konusu dnemin nazara alnmad grlmekle, Mahkemece, yukarda anlan yasal dzenleme erevesinde, davacnn 20.04.1982-15.08.2005 ve 07.03.200720.02.2009 ( dava ) tarihleri arasnda sigortal kabul edilmesi durumuna gre Kurumdan prim borcunun bulunup bulunmad sorularak belirlenmeli, prim borcunun varl halinde, nemsiz saylabilecek miktardaki eksik deme nedeniyle, sigortalnn yallk aylndan yararlanmasnn engellenmesinin, Medeni Kanunun 2.maddesindeki objektif iyiniyet kuralna aykr olaca da gzetilerek, davacnn belirlenen prim borlarn demesi halinde, borcun dendii tarihi takip eden aybandan itibaren yallk aylna hak kazandnn tespitine karar verilmesi gerekirken, eksik aratrma ve inceleme sonucu, yazl ekilde hkm kurulmas, usul ve yasaya aykr olup, bozma nedenidir. O halde, daval Kurum vekilinin bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve hkm bozulmaldr. SONU : Temyiz edilen hkmn yukarda aklanan nedenlerle BOZULMASINA, 02.04.2012 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

82

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 2. HUKUK DARES E. 2012/4501 K. 2012/7428 T. 28.3.2012 TERK HUKUK NEDENNE DAYALI BOANMA ( Taraflar Arasnda Ciddi Bir Sulamaya Dayal Ceza Soruturmas Devam Ederken Kocann htar Davetiyesi Gndermesi Hakkn Ktye Kullanlmas Niteliinde Olup htar Muhatabnn Byle Bir Durumda htar Davetine Uymasnn Beklenemeyecei ) CEZA SORUTURMASI ( Terk Hukuki Nedenine Dayal Olarak Alan Boanma - Soruturma Devam Ederken Kocann htar Davetiyesi Gndermesi Hakkn Ktye Kullanlmas Niteliinde Olup htar Muhatabnn Byle Bir Durumda htar Davetine Uymasnn Beklenemeyecei ) HTAR DAVETYES ( Taraflar Arasnda Ciddi Bir Sulamaya Dayal Ceza Soruturmas Devam Ederken Kocann htar Davetiyesi Gndermesi Hakkn Ktye Kullanlmas Niteliinde Olduu - Terk Hukuki Nedenine Dayal Boanma ) BOANMA ( Terk Hukuki Nedenine Dayal - Taraflar Arasnda Ciddi Bir Sulamaya Dayal Ceza Soruturmas Devam Ederken Kocann htar Davetiyesi Gndermesi Hakkn Ktye Kullanlmas Niteliinde Olup htar Muhatabnn Byle Bir Durumda htar Davetine Uymasnn Beklenemeyecei ) 4721/m.2,164,181 ZET : Dava terk hukuki nedenine dayal olarak almtr. Koca tarafndan ihtar talebinde bulunulmu, bu ihtar daval kadna tebli edilmitir. htar tarihinde daval kadnn ikayeti zerine Cumhuriyet Basavclnn dosyasnda koca hakknda "ee kar kasten yaralama" iddiasndan dolay yaplan soruturmann devam ettii anlalmaktadr. Taraflar arasnda ciddi bir sulamaya dayal ceza soruturmas devam ederken kocann ihtar davetiyesi gndermesi hakkn ktye kullanlmas niteliinde olup; ihtar muhatabnn byle bir durumda ihtar davetine uymas beklenemez. Bu durumda daval kadna bir kusur yklemez. Trk Medeni Kanununun 181. maddesi uyarnca miras tarafndan kusur tespitine ynelik olarak devam ettirilen davada; "daval kadnn kusuru bulunmadnn tespitine" karar verilmesi gerekir.

83

DAVA : Taraflar arasndaki davann yaplan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarda tarihi ve numaras gsterilen hkm temyiz edilmekle, evrak okunup gerei grlp dnld: KARAR : Dava terk ( TMK.m.164 ) hukuki nedenine dayal olarak almtr. Koca tarafndan 15.7.2005 tarihinde ihtar talebinde bulunulmu, bu ihtar 09.08.2005 tarihinde daval kadna tebli edilmitir. htar tarihinde daval kadnn 16.05.2005 tarihli ikayeti zerine Cumhuriyet Basavclnn 2005/380 hazrlk sayl dosyasnda koca hakknda "ee kar kasten yaralama" iddiasndan dolay yaplan soruturmann devam ettii anlalmaktadr. Taraflar arasnda ciddi bir sulamaya dayal ceza soruturmas devam ederken kocann ihtar davetiyesi gndermesi hakkn ktye kullanlmas ( TMK.m.2 ) niteliinde olup; ihtar muhatabnn byle bir durumda ihtar davetine uymas beklenemez. Bu durumda daval kadna bir kusur yklemez. Bu nedenle Trk Medeni Kanununun 181. maddesi uyarnca miras tarafndan kusur tespitine ynelik olarak devam ettirilen davada; "daval kadnn kusuru bulunmadnn tespitine" karar verilmesi gerekirken; yazl ekilde hkm kurulmas isabetsiz olmu; bozmay gerektirmitir. SONU : Temyiz edilen hkmn yukarda aklanan sebeple BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn yatrana geri verilmesine, ibu kararn tebliinden itibaren 15 gn iinde karar dzeltme yolu ak olmak zere, 28.03.2012 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

84

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 1. HUKUK DARES E. 2012/846 K. 2012/3457 T. 27.3.2012 TAPU PTAL VE TESCL ( 3. Kii Vekil le kar ve birlii erisinde se veya Kt Niyetli Olup Vekilin Vekalet Grevini Ktye Kullandn Biliyor veya Bilmesi Gerekiyorsa Vekil Edenin Szleme le Bal Saylmayaca ) DRSTLK KURALI ( Tapu ptali ve Tescil - 3. Kii Vekil le kar ve birlii erisinde se veya Kt Niyetli Olup Vekilin Vekalet Grevini Ktye Kullandn Biliyor veya Bilmesi Gerekiyorsa Vekil Edenin Szleme le Bal Saylmayaca/Resen Dikkate Alnaca ) VEKALET GREVNN KTYE KULLANILMASI ( Tapu ptali-Tescil Olmad Takdirde Tazminatn Vekilden Tahsili - 3. Kii Vekil le kar ve birlii erisinde se veya Kt Niyetli Olup Vekilin Vekalet Grevini Ktye Kullandn Biliyor veya Bilmesi Gerekiyorsa Vekil Edenin Szleme le Bal Saylmayaca ) 4721/m.2,3 818/m.390 ZET : Dava, tapu iptali-tescil olmad takdirde maddi ve manevi tazminatn vekilden tahsili isteine ilikindir. nc kii vekil ile kar ve ibirlii ierisinde ise veya kt niyetli olup vekilin vekalet grevini ktye kullandn biliyor veya bilmesi gerekiyorsa vekil edenin szleme ile bal saylmamas, Medeni Kanunun 2. maddesinde yazl drstlk kuralnn doal bir sonucu olarak kabul edilmelidir. Sz konusu yasa maddesi buyurucu nitelik tadndan hakim tarafndan kendiliinden ( resen ) gz nnde tutulmas zorunludur. Aksine dnce kt niyeti tevik etmek en azndan ona gz yummak olur. Oysa, btn ada hukuk sistemlerinde kt niyet korunmam daima mahkum edilmitir. Nitekim, uygulama ve bilimsel grler bu ynde gelimi ve kararllk kazanmtr. Hal byle olunca, iddialarn yukardaki ilkeler erevesinde incelenmesi, taraflarn bildirecekleri delillerin toplanmas, toplanm ve toplanacak deliller birlikte irdelenip varlacak sonuca gre karar verilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasnda grlen davada; Davac vekili, 191, 192, 193, 194 parsel sayl tanmazlarn daval Salih'e verilen vekaletname kullanlarak dier daval A. Y.'a sat suretiyle temlik edildiini, satn
85

gerek deeri zerinden yaplmadn, vekalet grevinin ktye kullanldn ileri srerek, tapularn iptaliyle mvekkili adna tesciline, mmkn deil ise 3.500.00.-TL manevi, 1.500.00.-TL maddi tazminata karar verilmesini istemitir. Davallar vekili, davann reddini savunmutur. Mahkemece, iddiann sbut bulmad gerekesiyle davann reddine karar verilmitir. Karar, davac tarafndan sresinde temyiz edilmi olmakla; Tetkik Hakimi Esma Tekba'n raporu okundu, dncesi alnd. Dosya incelendi, gerei grlp, dnld: KARAR : Dava, tapu iptali-tescil olmad takdirde maddi ve manevi tazminatn vekilden tahsili isteine ilikindir. Mahkemece, davann reddine karar verilmitir. Toplanan delillerden ve tm dosya ieriinden; davann reddine ilikin kararn davac vekilinin adresinde S. E. isimli kiiye tebli edildii, temyiz edilmemesi zerine 28.10.2011 tarihinde kesinleme erhi verildii, ancak davac vekilinin temyizine ekledii belgelerden, karar kendisine tebli edilen S. E.'in 10.08.2011 tarihinde negl'de bir baka adreste sigortal olarak ie balad, kararn tebli tarihi itibariyle davac vekilinin alan olmad dolaysyla tebligatn usulsz yapld anlaldna gre, keinleme erhinin kaldrlmasna karar verilip iin esasnn incelenmesine geildi: Dava, vekalet grevinin ktye kullanlmas hukuksal nedenine dayal tapu iptal tescil, aksi takdirde tazminat isteine ilikindir. Mahkemece, davann reddine karar verilmitir. ekimeli 192, 193, 194 sayl parseller davacya ait iken vekili daval Salih tarafndan dier daval A.'e toplam 11.500.00.-TL ye sat suretiyle temlik edildii kayden sabittir. Bilindii zere; Borlar Kanununun temsil ve vekalet batn dzenleyen hkmlerine gre, vekalet szlemesi byk lde taraflarn karlkl gvenine dayanr. Vekilin borlarnn ou bu gven unsurundan, onun vekil edenin yararna ve iradesine uygun davran ykmllnden doar. Borlar Kanununda sadakat ve zen borcu, vekilin vekil edene kar en nde gelen borcu kabul edilmi ve 390/2 maddesinde "vekil, mvekkiline kar vekaleti hsnniyetle ifa ile mkelleftir..." hkmne yer verilmitir. Bu itibarla vekil, vekil edenin yararna ve iradesine uygun hareket etme, onu zararlandrc davranlardan kanma ykmll altndadr. Szlemede vekaletin nasl yerine getirilecei hakknda ak bir hkm bulunmasa veya yaplan ilem d temsil yetkisinin snrlar ierisinde kalsa dahi vekilin bu ykmll daima mevcuttur. Hatta malik tarafndan vekilin bir tanmazn satnda, diledii bedelle diledii kimseye sat yapabilecei eklinde yetkili klnmas, sataca kimseyi dahi belirtmesi,ona drstlk kuraln, sadakat ve zen borcunu gzard etmek suretiyle, makul saylacak ller dna karak sat yapma hakkn vermez. Vekil edenin yarar ile badamayacak bir

86

eylem veya ilem yapan vekil deinilen maddenin birinci fkras uyarnca sorumlu olur. te yandan, vekil ile szleme yapan kii Medeni Kanunun 3. maddesi anlamnda iyiniyetli ise yani vekilin vekalet grevini ktye kullandn bilmiyor veya kendisinden beklenen zeni gstermesine ramen bilmesine olanak yoksa, vekil ile yapt szleme geerlidir ve vekil edeni balar. Vekil vekalet grevini ktye kullansa dahi bu husus vekil ile vekalet eden arasnda bir i sorun olarak kalr, vekil ile szleme yapan kiinin kazand haklara etkili olamaz. Ne varki, nc kii vekil ile kar ve ibirlii ierisinde ise veya kt niyetli olup vekilin vekalet grevini ktye kullandn biliyor veya bilmesi gerekiyorsa vekil edenin szleme ile bal saylmamas, Medeni Kanunun 2. maddesinde yazl drstlk kuralnn doal bir sonucu olarak kabul edilmelidir. Sz konusu yasa maddesi buyurucu nitelik tadndan hakim tarafndan kendiliinden ( resen ) gz nnde tutulmas zorunludur. Aksine dnce kt niyeti tevik etmek en azndan ona gz yummak olur. Oysa, btn ada hukuk sistemlerinde kt niyet korunmam daima mahkum edilmitir. Nitekim, uygulama ve bilimsel grler bu ynde gelimi ve kararllk kazanmtr. Somut olayda, yukardaki ilkeler uyarnca bir inceleme yapldn syleyebilme olana yoktur. Hal byle olunca, iddialarn yukardaki ilkeler erevesinde incelenmesi, taraflarn bildirecekleri delillerin toplanmas, toplanm ve toplanacak deliller birlikte irdelenip varlacak sonuca gre karar verilmesi gerekirken, yanlgl deerlendirme ile yazl ekilde karar verilmesi isabetsizdir. SONU : Davacnn temyiz itirazlar yerindedir. Kabul ile, hkmn aklanan nedenlerden tr ( 6100 sayl Yasann geici 3.maddesi yollamas ile ) 1086 sayl HUMK.'nn 428.maddesi gereince BOZULMASINA, alnan pein harcn temyiz edene geri verilmesine, 27.03.2012 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

87

4721 / m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2012/13-164 K. 2012/219 T. 21.3.2012 ESER SZLEMESNDE TESLM SRESNN BELRLENMEMES ( Szlemede Srenin Belirlenme Yetkisinin Daval Belediyeye Brakld - Davalnn Bu Yetkisini Kullanrken Objektif yiniyet Kurallarna Uygun Davranmas Gerei ) TOK EVLERNN GE TESLM EDLMES ( Eser Szlemesinde Daval Belediye Bakanl ve TOK Arasnda Szleme Yapld/Davacnn Davallara Szlemeden 3 Yl Sonra Defalarca Bavurduu Ancak Cevap Alamad - Davacnn Aynen fa in Davalya Sre Vermesinin Etkisiz Olaca ) ESERN GE TESLM NEDENYLE MAHRUM KALINAN KRA BEDELNN TAZMN TALEB ( Davacnn Aynen fa ve Gecikmeden Dolay Tazminat Seimlik Hakkn Kulland - Bilirkiiden Rapor Alnarak ve Taleple Ballk lkesi Gzetilerek Karar Verilecei ) AYNEN FA VE GECKMEDEN DOLAYI TAZMNAT ( Eserin Ge Tesliminden Kaynaklanan Dava/Daval Belediye Bakanl ve TOK Arasnda Szleme Yapld - Davacnn Davallara Defalarca Bavurduu Ancak Cevap Alamad/Davacnn Aynen fa in Davalya Sre Vermesinin Etkisiz Olaca ) TALEPLE BALILIK LKES ( Eserin Ge Teslimi Nedeniyle Mahrum Kalnan Kira Bedelinin Tazmini stemi - Bilirkiiden Rapor Alnarak ve Taleple Ballk lkesi Gzetilerek Karar Verilecei ) BLRK NCELEMES ( Eserin Ge Teslimi Nedeniyle Mahrum Kalnan Kira Bedelinin Tazmini stemi - Bilirkiiden Rapor Alnarak ve Taleple Ballk lkesi Gzetilerek Karar Verilecei ) 4721/m.2 818/m.107, 355 ZET : Dava, eser szlemesinden kaynaklanmakta olup; eserin ge teslimi sebebiyle mahrum kalnan kira bedelinin tazmini istemine ilikindir. Uyumazlk; davallar TOK ile ... Belediye Bakanl arasnda yaplan protokoldeki onalt aylk
88

teslim sresinin, daval belediyeyi davacya kar balayp balamayaca; davacnn, daval belediyeden ge teslimden kaynaklanan mahrum kald kira bedellerini isteyip isteyemeyecei noktalarnda toplanmaktadr. Szlemede eserin teslim sresi kararlatrlmam, teslim sresini belirleme yetkisi davalya tannmtr. Ancak; daval, bu yetkisini kullanrken, objektif iyiniyet kurallarna uygun davranmal ve hakl nedenlere dayal gecikmeler hari, eserin niteliinin ve byklnn gerektirdii imalt sresi iinde eseri tamamlamaldr. Daval-yklenici Belediye Bakanl, davac ile dzenledii arsa pay karl inaat szlemesinden nceki bir tarihte TOK ile inaat yapm ii konusunda anlam, aralarndaki bu szleme gereince de inaatn yapm iini TOKye brakmtr. Aradan yldan fazla bir sre gemi, bu srede yklenici/Belediye Bakanl tarafndan bamsz blmler davacya teslim edilmeyince, davac defalarca gerek yklenici olan Belediye'ye ve gerekse de Belediyenin akidi olan TOKye defalarca bavurmu; ancak, bamsz blmlerin teslimi konusunda herhangi bir sonu elde edememitir. Artk davacnn, daval-ykleniciye sre vermesinin aynen ifa iin etkisiz olaca ( B.K. m.107/1 ) her trl duraksamadan uzaktr. Davac ise daval-yklenici-borlunun temerrdnden dolay seimlik haklarndan aynen ifa ve gecikmeden dolay tazminat isteme hakkn kullanm ve bamsz blmlerin tesliminin gerektii tarihten itibaren her ay iin rayi kira bedeli kadar tazminat talebinde bulunmutur. Mahkemece yaplacak i: konusunda uzman bilirkiiler ile mahallinde keif yaplarak, yklenici tarafndan derhal ie balanlm olmak suretiyle mcbir ve hakl sebepler hari tutularak- davaya konu bamsz blmlerin inaat ruhsatnn ne kadar srede alnabileceinin, bundan sonra da ne kadar srede ( makul sre ) inaatn tamamlanarak deprem v.s gibi mcbir ve hakl sebepler de gzetilmek suretiyle rapor alnmas, taleple ballk ilkesi de gzetilerek deerlendirilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasndaki tazminat davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Glck 1.Asliye Hukuk Mahkemesince daval TOK ynnden davann reddine, daval Glck Belediye Bakanl ynnden davann kabulne dair verilen 17.1.2011 gn ve 2010/254 E., 2011/17 K. sayl kararn incelenmesi davac vekili ile davallardan Glck Belediye Bakanl vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 13. Hukuk Dairesinin 1.11.2011 gn ve 2011/4825-15758 Sayl ilam ile; ( ... Davac, kendi tanmaznn bulunduu alan da dahil olmak zere, 856 adet toplu konut yapm konusunda davallarn kendi aralarnda Kocaeli-Glck Toplu Konut Projesi kapsamnda Arsa Bedeli karl Konut Devrine dair 31.5.2006 tarihli szleme imzaladklarn, arsa maliki olarak tanmazn 3.7.2006 tarihli artl ba szlemesi ile tapuda daval Glck Belediyesine devrettiini, daval Belediyenin de bu tanmaz dier daval TOKye konut yapm iin devrettiini, davallarn kendi aralarnda imzaladklar protokolde, konutlarn tesliminin ruhsat alm tarihinden itibaren 16 ay iinde yaplmas kararlatrld halde konutlarn halen teslim edilmediini ileri srerek, ge teslim nedeni ile mahrum kald kira bedeli olarak, fazlaya dair haklar sakl kalmak kaydyla, 7.250 TLnin davallardan mteselsilen tahsiline karar verilmesini istemi, 14.12.2010 tarihli slah dilekesi ile de talep miktarn 15.576 TLye karmtr. Davallar, davann reddini dilemilerdir.

89

Mahkemece, daval TOK aleyhine alan davann husumet nedeni ile reddine, dier daval aleyhine alan davann kabulne karar verilmi; hkm, davac ve daval Belediye Bakanl tarafndan temyiz edilmitir. 1- )Dosyadaki yazlara, kararn dayand delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve zellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasna gre davacnn tm temyiz itirazlarnn reddi gerekir. 2- )Daval Glck Belediye Bakanlnn temyiz itirazlarnn incelenmesinde; Dava, artl ba szlemesinden kaynaklan ge teslim nedeni ile mahrum kalnan kira bedelinin tahsili istemine ilikindir. Davac ile daval Belediye arasnda yaplan 3.7.2006 tarihli szlemede, Glck Belediyesi ile TOK arasnda yaplan 31.5.2006 tarihli protokole ekli listede yazl olduu gibi kura sonucu belirlenecek konutun davacya teslimi koulu ile artl ba yaplm ise de bu szlemede, sz konusu protokoldeki artlarn bu ba szlemesi iin de geerli olaca ynnde bir hkm bulunmad gibi, ayn szlemede gerek Glck Belediyesi ve gerekse TOK ynnden yaplacak konutlarn hangi sre iinde yaplp teslim edileceine dair ak ve balayc bir hkme de yer verilmemitir. O halde davallar arasnda yaplan protokolde belirlenen 16 aylk srenin, davac ile daval Belediye arasnda da geerli olduu kabul edilemez. Davacnn, teslim ykmll konusunda daval Belediyeyi temerrde drmedii de dosya kapsam ile de sabittir. Bu durumda davacnn, davallar arasnda imzalanm olan 31.5.2006 tarihli szlemenin teslim ykml ile ilgili maddesine dayanarak talepte bulunmas mmkn olmadndan, davann reddine karar verilmesi gerekirken, yazl ekilde hkm kurulmu olmas, usul ve yasaya aykr olup, bozmay gerektirir ), Gerekesiyle yukarda ( 1 ) no`lu bentte aklanan sebeplerle davacnn btn temyiz itirazlarnn reddiyle, ( 2 ) nolu bentte aklanan sebeplerle temyiz olunan kararn daval Glck Belediye Bakanl yararna bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. H.G.K.nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Mahkemece, davallar arasnda dzenlenen 31.5.2006 tarihli szlemenin, daval TOKyi davacya kar balamayaca gerekesi ile daval TOK hakknda alan davann pasif husumet yokluu sebebiyle reddine; davac ile daval Glck Belediye Bakanl arasnda dzenlenen 3.7.2006 tarihli artl Ba szlemesi gereince 21.11.2006 tarihli kuradan itibaren, 31.5.2006 tarihli szlemedeki 16 aylk teslim sresi ierisinde bamsz blmler teslim edilmediinden daval belediye ynnden davann kabulne karar verilmitir. Davac ve davallardan Glck Belediye Bakanl vekillerinin temyizi zerine, karar, zel Dairece, yukarda balk blmnde yazl gereke ile bozulmu; yerel mahkemece, nceki kararda direnilmitir. Karar daval Glck Belediye Bakanl vekili temyize getirmektedir.
90

Dava, eser szlemesinden kaynaklanmakta olup; eserin ge teslimi sebebiyle mahrum kalnan kira bedelinin tazmini istemine ilikindir. Direnme yoluyla H.G.K. nne gelen uyumazlk; davallar TOK ile Glck Belediye Bakanl arasnda yaplan 31.5.2006 tarihli protokoldeki onalt aylk teslim sresinin, daval belediyeyi davacya kar balayp balamayaca; davacnn, daval belediyeden ge teslimden kaynaklanan mahrum kald kira bedellerini isteyip isteyemeyecei noktalarnda toplanmaktadr. ncelikle Eser Szlemesi ile Arsa Pay Karl naat Yapm Szlemesi zerinde durulmasnda fayda bulunmaktadr. Eser szlemesi, 818 Sayl B.K.nun 355.maddesinde, stsna, bir akittir ki onunla bir taraf ( mteahhit ), dier tarafn ( i sahibi ) vermei taahht eyledii semen mukabilinde bir ey imalini iltizam eder. eklinde tanmlanmtr. Arsa Pay Karl naat Yapm Szlemeleri ise, arsa sahibi veya sahipleri ile yklenici arasnda yaplan ve eser szlemelerinin bir tr olan szleme tipidir. Bir tanm yapmak gerekirse; arsa pay karl inaat yapm szlemeleri; yklenicinin finans kendisi tarafndan salanarak arsa malikinin arsas zerine bina yapm iini stlendii, arsa malikinin ise, bedel olarak binadaki bir ksm bamsz blm mlkiyetini ykleniciye geirmeyi vaat ettii szlemelerdir. naat yapm szlemeleri, eser szlemelerinin en ok uygulama alan bulan trdr. Bu tr szlemelerde yklenici bir inaat meydana getirmeyi, i sahibi de buna karlk arsa pay devri suretiyle bir bedel demeyi borlanmaktadr. Bu szlemelerde cret ( bedel ), arsa sahibi tarafndan ayn olarak denmektedir. Arsa pay karl inaat szlemesinin konusu, arsa sahibinin maliki olduu arsa zerine yaplacak bina inaatdr. naat, maddi nitelikte eseri ifade eder. Arsa pay karl inaat yapm szlemelerinde ilk unsur, yklenicinin bir inaat ( bina ) meydana getirme borcu altna girmesidir. Zira bu szlemelerde yklenici, finansn salayarak, lzumunda sanat, beceri ve emek sarfyla bir bina ( inaat ) meydana getirmekle borludur. Eser szlemeleri, kural olarak, hibir ekle bal deildir. Szl olarak yaplabilecei gibi, adi yazl veya resmi biimde de yaplabilir. ekil, bir geerlilik ( shhat ) art olmayp, ispat kouludur. Eser szlemesinin bir tr olan arsa pay karl inaat szlemesi ise, zellii olan bir karma szleme tipidir. Zira bu tr szlemede yklenicinin borcu, inaat yapp teslim etmek ve arsa sahibinin borcu da, bedel olarak, arsa paynn mlkiyetini ykleniciye geirmektir. Burada iki szleme i iedir. Biri, hibir ekle bal olmayan inaat szlemesi; dieri ise, 4721 Sayl Trk Medeni Kanununun 634, 818 Sayl B.K.nun 213, Tapu Kanununun 26. ve Noterlik Kanununun 60.maddeleri uyarnca, resmi biimde yaplmas gereken mlkiyeti nakil borcu douran szlemedir. Bu nedenle, arsa pay karl inaat szlemelerinin noterde dzenleme biiminde

91

yaplmas gerekmektedir. Burada ekil geerlik artdr. Emredici kural gerei, resmi ekle uyulmadan yaplan szlemeler ise geersizdir. Ancak, Yargtay ekil kouluna uygun olmad iin geersiz olan arsa pay karl inaat yapm szlemesinin fiilen hayata geirildii, taraflarn edimlerini arlkla yerine getirdiinin anlald durumlarda bu szlemelere geerlilik tanmaktadr. ekil zorunluluunun 1. istisnas; szleme adi yazl ekilde olsa bile, yklenici edimini ( bina meydana getirme borcunu ) tamamen veya reddolunmayacak oranda yerine getirmise, arsa sahibi artk bu szlemenin geersizliini ileri sremez kuraldr. Zira byle bir davran, TMKnun 2.maddesinde tanmlanan Bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeni korumaz kuralna aykr der. kinci istisnas ise; szlemeyle ykleniciye bedel olarak verilmesi kararlatrlan tanmazn devrine dair ykm, tanmaz tapuda ykleniciye devredilerek gereklemise, balangta geersiz olan szlemenin geerli hale gelmesidir. Zira karma nitelikteki szlemenin dier ksm, yani inaat szlemesi, zaten biim kouluna bal deildir. Gerek, edimlerin karlkl olarak tmyle veya nemli oranda yerine getirilmesi ve gerekse ekil kouluna uyulmadan yaplan szlemeye ramen, arsa paynn tapuda ykleniciye geirilmesi halinde ekil eksikliinin ileri srlmemesi kural, dayanan Yargtay tihad Birletirme Byk Genel Kurulunun 30.9.1988 tarih, 1987/2-1988/2 Sayl kararnn gerekesinden almaktadr. Somut olay yaplan aklamalar nda deerlendirildiinde: Dosya ierisinde bulunan, daval TOK ile dier daval Glck Belediyesi arasnda dzenlenen 31.5.2006 tarihli Protokol balkl belgede: 856 adet konutun inaatnn yaplaca bunlardan 197 adet konutun ise daval belediyeye verilecei; protokoln 6.maddesinde ise konutlarn inaat ruhsatlarnn alnd tarihten itibaren en ge onalt ay iinde tamamlanarak belediyeye teslim edilecei kararlatrlmtr. Bu belge davallar arasnda dzenlenmi olup, davac bu protokolde yer almad gibi, bu belge ieriinde TOKyi davacya kar balayacak ya da davacya kar ykmllk altna sokacak bir hkm de bulunmamaktadr. Hal byle olunca, davac davallar arasnda dzenlenmi bu szlemeye dayanarak taraflardan herhangi bir hak talep edemeyecei gibi, burada kararlatrlm konutlarn teslim sresini ileri srerek de bu srenin geirildii iddias ile daval belediyeden mahrum kald kira bedellerini isteyemez. Ne var ki, davac ile davallardan Glck Belediye Bakanl arasnda 3.7.2006 tarihinde tapuda artl ba senedi dzenlenmi olup; bu senedin ieriinde: davacnn, Babakanlk Toplu Konut daresinin Glck Belediyesi arasnda yaplan 31.5.2006 tarihli Protokole gre Toplu Konut daresi tarafndan 3 ayr tipte ina edilecek konutlardan Protokole ekli listelerde de yazl olduu gibi, kura sonucu belirlenecek F/1 tipinden ( 3 ) adet ve K/1 tipinden ( 1 ) adet ve Y tipinden ( - ) adet konutun kendisine anahtar teslimi verilmesi art ile i bu arsalarn Glck Belediyesine Balad hususu yer almaktadr.
92

Her ne kadar, bu belgede artl ba ibaresi kullanlm olsa da, taraflarn gerek iradelerinin aslnda arsa pay karl inaat yapm szlemesi dzenlemek olduu szleme ieriinden aka anlalmaktadr. Bu durumda, davac ile daval belediye arasnda dzenlenmi olan bu belgenin arsa pay karl inaat yapm szlemesi olarak nitelendirilerek uyumazln bu erevede zmlenmesi gerekmektedir. Yanlar arasnda geerlik ekline noterde dzenleme- uygun olarak yaplmam olan bu szleme kural olarak geersiz ise de, iin fiilen nemli bir blmnn ikmal edilmi olmas ve arsa sahibince de tapu paylarnn daval belediyeye devredilmesi karsnda szlemenin geersiz olduunun ileri srlmesi iyi niyet kurallar ile badamaz. Bu nedenle, davann szleme hkmleri dorultusunda zmlenmesi gerekir. Yklenici, inaat szlemeye, inaat ruhsat ve projesine ve imar durumuna uygun olarak tamamlad takdirde tapuya hak kazanacaktr. 818 Sayl B.K. ( BK )nun 356/II maddesi, Mteahhit, imal olunacak eyi bizzat veya kendi idaresi altnda yaptrmaya mecburdur. hkmn iermektedir. Bu maddeden kan sonu, yklenicinin inaatn tamamn veya bir ksmn bizzat yapabilecei veya bir bakasna yaptrabileceidir. Olayda da, yklenici olan belediye, inaatlarn yapm iini TOKye vermitir. Ancak TOK ile yapt szleme yklenicinin sorumluluunu akidi olan davacya kar kaldrmamaktadr. Genel olarak eser szlemelerinde yklenici, belli bir sonucu meydana kararak onu i sahibine teslim etmeyi taahht eder. Eser szlemelerinde yklenicinin eseri meydana getirme borcu dayanan, 818 Sayl B.K.nun 355.maddesinden alr. Bir i grerek eseri meydana getirmek ve meydana getirilen eseri i sahibine teslim etmek yklenicinin ana borcudur. Asl olan szlemenin kararlatrld ekilde eksiksiz ifasdr. Aksi halde szlemeden beklenen yararlar dengesi bir taraf aleyhine bozulur. Byle bir durumda bir taraf edimini yerine getirmemi saylacandan kar tarafn edimini yerine getirmesini isteyemez. Szleme gereince ie zamannda balama ve srdrme borcu yklenicinin eseri sadakat ve zenle meydana getirme borcunun sonucudur. Gerekten, eserin meydana getirilmesi, kapsamna gre az veya ok zamana ihtiya gsterir. e ne zaman balanacan, tamamlanan eserin ne zaman teslim edileceini ise taraflar belirler. Szlemede aksi kararlatrlmamsa, yklenicinin ie hemen balamas, almasn aralksz srdrmesi ( B.K. m.74 ), meydana getirecei eseri de sresinde teslim etmesi gerekir. Taraflar ie balama sresini kararlatrmlar ancak, eserin teslimi iin belli bir sre kararlatrmamlarsa iin mahiyetine bakmak gerekir; iin mahiyetinden de aksi kartlamyorsa, teslim sresinin kararlatrlmad ilerde, i sahibi ykleniciye
93

makul bir sre vermeli, eser bu srede tamamlanmamsa fesih hakk bundan sonra kullanlmaldr. Tam burada konuyu aydnlatmas bakmndan borlu temerrdnden de sz edilmesi faydal olacaktr. Geni anlamda borlu temerrd ( borlunun direnimi ) borlunun szlemeye aykr davranmas=borcunu ifa etmemesi demektir. Bu halde ifa olana bulunduu ifa iin kararlatrlan zaman geldii ve uyarld halde borlu borcunu ifa etmemektedir. Borlunun temerrdne dair dzenlemeye BKnun 101-108.maddelerinde yer verilmitir. Bununla birlikte, B.K. m.358/1de olduu gibi, bor ilikisinin zellii gerei dier baz yasalarda da borlu temerrdne dair hkmler yer almaktadr. Genel olarak borlu temerrdnde aranan ilk art edimin ifa olana bulunmasdr. ayet edimin ifas objektif olarak imknszsa borlu temerrdnden sz edilemez. Borlu temerrdnde aranan dier bir art da borcun muaccel olmasdr. Bor istenebilir hale gelmeden temerrtten bahsedilemez. Zira muacceliyet alacaklnn borludan borlanlan edimi talep ve dava edebilme yetkisini ifade eder. B.K.nun 101/1 maddesine gre, Muaccel bir borcun borlusu alacaklnn ihtar ile mtemerrit olur. denilmektedir. Maddeye gre, temerrt iin muacceliyet yetmemekte, kural olarak alacaklnn ihtar da aranmaktadr. htar, alacaklnn talep iradesini borluya ulatrmasdr. Borlu kusurlu veya kusursuz olsun, yukarda saylanlar olayda varsa temerrt gerekleir. Baka bir deyile borlunun kusuru temerrt iin art deildir. Eser szlemeleri iki tarafa bor ykleyen szlemelerdendir. Burada biri dierinin karl olan borlar vardr. Baka bir anlatmla, taraflar birbirine kar hem alacakl ve hem de borludur. Kendi borcunu ifa eden veya ifaya hazr olduunu bildiren taraf alacakl ( B.K. m.81 ), edimini yerine getirmeyen taraf ise borludur. Szleme hukukunda temel koul, szlemenin kurulmasndan sonra taraflarn szlemeden doan ykmllklerini, kararlatrlan ekilde ve zamanda yerine getirmek zorunda olmalardr. Szleme kurulduktan sonra, artlarda deiiklik ortaya ksa bile, taraflar szleme gereini aynen yerine getirmek zorundadr. Temel kural budur ve bu kurala ahde vefa ( sze ballk ) ilkesi denilmektedir. Eser szlemesinin iki tarafa bor ykleyen szleme olmas zelliinden dolay temerrt halinde, temerrdn sonular bakmndan B.K. m.106-108deki dzenlemelere tabidir. nk anlan maddelerde genel hkmlerden ayrlarak ( B.K. m.102 ), iki tarafa bor ykleyen szlemelere zg, zel hkmler getirilmitir. B.K.nun 106-108 maddeleri birlikte deerlendirildiinde, iki tarafa bor ykleyen szlemeyle temerrde den borluya kar, alacaklya ayr seimlik hak tannd grlmektedir.

94

Bunlar; aynen ifa ve gecikmeden dolay tazminat isteme hakk; aynen ifay reddederek ademi ifa sebebiyle mspet zararn talep hakk; szlemeyi feshederek menfi zararn isteme hakk olarak saylabilir. Arsa pay karl inaat szlemesinde arsa sahibinin szlemeden doan hakk, inaatn zamannda bitirilip teslim edilmesini isteme hakkdr. Yklenicinin edimini zamannda ifa etmemesi sebebiyle arsa sahibinin gecikmeden kaynaklanan kira tazminatn talep hakk ise kanundan doan bir haktr ( B.K. m.106/1 ). Yklenicinin edimini zamannda ifa etmemesi sebebiyle talep edilebilecek olan kira tazminat, teslimde gecikilen her ay iin denecek bir miktar paradr. Kira tazminat miktar szleme yaplrken kararlatrlabilir, bu art geerlidir. Taraflarn maktu olarak belirledikleri miktar talep edilebilecek olan miktardr. Szlemede byle bir artn bulunmamas halinde ise talep edilebilecek tazminat miktar, tespit edilecek olan rayice gre belirlenir. Alacaklnn aynen ifa ve gecikmeden dolay tazminat isteyebilmesi iin ( B.K. m.106/1 ), borluya uygun bir mehil verilmi olmas ve verilen mehilden sonu alnamamas gerekir. Bu koullarn varl dier seeneklerin kullanlabilmesinde de aranr. Temerrde den borluya alacaklnn uygun bir mehil vermesi demek, temerrde ramen alacaklnn daha ne kadar sreyle ifay kabule rza gsterdiini bildirmesi demektir. Kuku yok ki, yasa uygun bir mehil tayini suretiyle borluyu temerrdn sonularndan korumak istemitir. Verilen srenin uygun olup olmadn saptamak iin olayn zelliinin gerektirdii iyi niyet kurallarna riayet edilip edilmediine bakmak gerekir. Bor, alacaklnn tayin ettii sre sonunda da ifa edilmezse, ayrca bir ihtara gerek olmadan B.K. m.106daki seeneklerden biri kullanlabilir. Ancak B.K. m. 107de saylan nedenler sz konusu ise alacakl, borluya mehil vermeden de, B.K. m. 106daki seeneklerden birini kullanabilir. Bunlar; borlunun hal ve davranndan sre verilmesinin etkisiz olacann anlalmas; temerrt alacakl ynnden aynen ifay faydasz hale getirmise; szlemede ifa tarihinin kesin olarak saptanmas halleri olarak saylabilir. Bu aklamalar nda somut olay bu ynyle de deerlendirildiinde: Davac-i sahibi ile daval-yklenici Glck Belediye Bakanl arasnda 3.7.2006 tarihinde arsa pay karl inaat yapm szlemesi dzenlenmi, bu szleme gereince 21.11.2006 tarihinde noterde yaplan kura ekiliinde davacya, 365 ada 13 parsel sayl tanmaz zerinde bulunan F1/28A blokta, zemin kat 2 numaral; 348 ada, 1 parsel sayl tanmaz zerindeki F1/15B blokta, 1. kat, 3 numaral; 342 ada 19 parsel sayl tanmaz zerindeki F1/5B blokta, 1. kat, 3 numaral ve 362 ada, 12 parsel sayl tanmaz zerindeki K.1/24 blokta, 2. kat, 10 numaral dairelerin dt dosyada bulunan belgelerden aka anlalmaktadr.

95

Taraflar arasnda dzenlenen szleme ieriinde yklenicinin ie balama ve bamsz blmleri davacya teslim etme srelerine dair herhangi bir art kararlatrlmamtr. Baka bir anlatmla, szlemede eserin teslim sresi kararlatrlmam, teslim sresini belirleme yetkisi davalya tannmtr. Ancak; daval, bu yetkisini kullanrken, objektif iyiniyet kurallarna uygun davranmal ve hakl nedenlere dayal gecikmeler hari, eserin niteliinin ve byklnn gerektirdii imalt sresi iinde eseri tamamlamaldr. Bir hakkn kullanlmasnn aka adaletsizlik oluturduu ve gerek hakkn tannmas ve bireyin korunmas iin tm hukuki yollarn kapal bulunduu zorunluluk hallerinde, Trk Medeni Kanunu`nun 2. maddesi uygulama alan bulur ve hakime olaanst bir imkn salar; hakszl dzeltici, yasa ve szlemedeki kurallar tamamlayc ilevini yerine getirir. O halde, szleme konusu i-eser`in teslimi gereken uygun srenin belirlenmesi, eser bu sreden nce tamamlanm olarak teslim olunmu ise o teslim tarihinin saptanmas zorunludur. Taraflarca eserin teslim sresinin belirlenmedii durumda, daval-ykleniciye eserin teslimi iin snrsz bir srenin tannm olduu gibi bir anlam ortaya kar ki bunu da gerek szleme hukukunun ana ilkeleri ile ve gerekse de TMKnun 2. maddesindeki hakkaniyet ilkesi ile badatrmak mmkn deildir. Ancak yukarda da etraflca akland zere, karlkl bor ykleyen szlemelerde, borlunun temerrd iin alacan muaccel olmasnn yannda, borcun aynen ifas iin alacakl tarafndan borluya uygun bir mehil ( B.K. m.106/1 ) verilmelidir. Bu sre sonunda borlu edimini yerine getirmez ise alacakl B.K.nun 106/2. maddesindeki seimlik haklarndan birisini kullanabilir. Ne var ki, B.K.nun 107.maddesinde ise, alacakl tarafndan borluya sre verilmeden de B.K.nun 106/2.maddesindeki seimlik haklardan birisinin kullanlabilecei durumlar saylmtr. Alacakl tarafndan borluya sre verilmesi etkisiz olacak ise borluya aynen ifa iin herhangi bir sre verilmeden de alacakl tarafndan seimlik haklar kullanlabilmektedir. Somut olayda da, daval-yklenici Glck Belediye Bakanl, davac ile dzenledii 3.7.2006 tarihli arsa pay karl inaat szlemesinden nceki bir tarih olan 31.5.2006 tarihinde TOK ile inaat yapm ii konusunda anlam, aralarndaki bu szleme gereince de inaatn yapm iini TOKye brakmtr. Aradan yldan fazla bir sre gemi, bu srede yklenici/Glck Belediye Bakanl tarafndan bamsz blmler davacya teslim edilmeyince, davac defalarca gerek yklenici olan Glck Belediyesine ve gerekse de Belediyenin akidi olan TOKye defalarca bavurmu; ancak, bamsz blmlerin teslimi konusunda herhangi bir sonu elde edememitir.

96

Davac her iki davalya gnderdii 14.12.2009, 8.3.2010 ve 10.3.2010 tarihli yazlar ile de bamsz blmlerinin teslim edilmesini istemi ancak davallar tarafndan verilen cevabi yazlarda, bamsz blmlerin teslimi konusundaki sorumluluk, davallar tarafndan birbirlerinin zerine atlm ve bamsz blmler davacya teslim edilmemitir. Hal byle olunca, artk davacnn, daval-ykleniciye sre vermesinin aynen ifa iin etkisiz olaca ( B.K. m.107/1 ) her trl duraksamadan uzaktr. Davac ise daval-yklenici-borlunun temerrdnden dolay seimlik haklarndan aynen ifa ve gecikmeden dolay tazminat isteme hakkn kullanm ve bamsz blmlerin tesliminin gerektii tarihten itibaren her ay iin rayi kira bedeli kadar tazminat talebinde bulunmutur. Bu durumda mahkemece yaplacak i: konusunda uzman bilirkiiler ile mahallinde keif yaplarak, yklenici tarafndan derhal ie balanlm olmak suretiyle -mcbir ve hakl sebepler hari tutularak- davaya konu bamsz blmlerin inaat ruhsatnn ne kadar srede alnabileceinin, bundan sonra da ne kadar srede ( makul sre ) inaatn tamamlanarak -deprem v.s gibi mcbir ve hakl sebepler de gzetilmek suretiyle- iskan ruhsatnn alnabileceinin, emsal inaatlar da dikkate alnp tespit edilerek, bu konuda ayrntl, aklayc ve denetime elverili bir rapor alnmas, davacnn talebinin taleple ballk ilkesi de gzetilerek- deerlendirilmesi ve sonucuna gre bir karar verilmesinden ibarettir. Mahkemece, aklanan hususlar gz ard edilerek karar verilmi olmas usul ve yasaya aykrdr. Bu nedenle, direnme kararnn yukarda aklanan deiik gerekelerle bozulmas gerekir. SONU : Daval Glck Belediye Bakanl vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn yukarda gsterilen deiik nedenlerden dolay BOZULMASINA, 21.3.2012 gnnde yaplan 2. grmede oyokluu ile karar verildi. yarx

97

4721 / m. 2 T.C. YARGITAY 6. HUKUK DARES E. 2012/1386 K. 2012/4524 T. 20.3.2012 NALIM HAKKININ KULLANILMASI ( Baz stisnai Hallerde nalm Hakknn Kullanlmasnn Drstlk Kuralyla Badamayaca - Eylemli Kullanma Durumun Varolduu Durumlarda nalm Hakknn Kullanlamayaca/Ktniyet Saylaca ) TAINMAZ PAYININ EYLEML KULLANILMASI ( Davann Her Safhasnda Fiili Taksim Olgusunun Mahkemece Aratrlabilecei - Eer Eylemli Kullanma Var ise nalm Hakknn Kullanlmasnn Ktniyetli Kabul Edilecei/nalm Hakk ) DRSTLK KURALI ( Tanmazn Paydalarca zel Olarak Kendi Aralarnda Taksim Edildii Durumlarda/Herbir Payda Bu Yere Tekabl Eden Pay Bir nc ahsa Satmas Halinde nalm Hakknn Kullanlmasnn Drstlk Kuralna Aykr Saylaca ) 4721/m. 2,732 ZET : nalm hakknn kullanlmas nedeniyle davallar adna kaytl payn iptali ile davaclar adna tescili istemine ilikin davada, baz istisani hallerde nalm hakknn kullanlamaca kabul edilmektedir. nalm davasna konu payn ilikin bulunduu tanmaz paydalarca zel olarak kendi aralarnda taksim edilip her bir payda belirli bir ksm kullanrken bunlardan biri kendisinin kulland yeri ve bu yere tekabl eden pay bir nc ahsa satarsa, satc zamannda bu yerde hak iddia etmeyen davacnn tapuda yaplan sat nedeniyle nalm hakkn kullanmas drstlk kural ile badamayacaktr.Bu nedenle mahkemece, davann her safhasnda ileri srlebilecek fiili taksim olgusunun aratrlarak tanmaz zerinde eylemli kullanma olup olmadnn belirlenmesi ve hasl olacak sonuca gre bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Mahalli mahkemesinden verilmi bulunan yukarda tarih ve numaras yazl nalm davasna dair karar, davallar tarafndan sresi iinde temyiz edilmi olmakla, dosyadaki btn katlar okunup gerei grlp dnld: KARAR : Uyumazlk, nalm hakknn kullanlmas nedeniyle davallar adna kaytl payn iptali ile davaclar adna tescili istemine ilikindir.Mahkemece davann kabulne karar verilmi, karar davallar vekili tarafndan temyiz edilmitir.

98

nalm hakk payl mlkiyet hkmlerine tabi tanmazda, paydalardan birisinin payn nc kiiye satmas halinde dier paydalara bu satlan pay ncelikle satn alma yetkisi veren bir haktr. Bu hak payl mlkiyetin olumas ile doar ve satla kullanlabilir hale gelir.Yasadan doan bu hak baz istisnai hallerde kullanlamaz. rnein, taksim, balama ve eylemli kullanma durumunun gereklemesi halinde cereyan etmez. nalm davasna konu payn ilikin bulunduu tanmaz paydalarca zel olarak kendi aralarnda taksim edilip her bir payda belirli bir ksm kullanrken bunlardan biri kendisinin kulland yeri ve bu yere tekabl eden pay bir nc ahsa satarsa, satc zamannda bu yerde hak iddia etmeyen davacnn tapuda yaplan sat nedeniyle nalm hakkn kullanmas T.M.K.nun 2.maddesinde yer alan drstlk kural ile badamaz. Kt niyet iddias 14.2.1951 gn ve 17/1 sayl tihad Birletirme Karar uyarnca davann her aamasnda ileri srlebilecei gibi mahkemece de kendiliinden nazara alnmas gerekir. Bu gibi halde savunmann geniletilmesi sz konusu deildir. Eylemli paylamann varl halinde davann reddi gerekir. Olaymza gelince; Davallar vekili cevap dilekesinde fiili taksim itiraznda bulunmu ve durumada bu hususun mahkemece re'sen aratrlmas gerektiini ileri srmtr. Her ne kadar mahkemece tanmazda fiili bir taksim bulunmad, tm paydalarn belli ve muayyen bir yeri olmad grnden hareketle davann kabulne karar verilmi ise de, bu deerlendirme yukarda belirtilen esaslara uygun dmemektedir. Zira eylemli kullanma durumu, tanmaz zerinde paydalarca taksim edilerek kullanlagelen bir durumun varl ve bu kullanma biimine deer verilmesi, nalm hakkna konu paya tekabl eden yerin de davallara satldnn davaclar tarafndan bilinip bilinmemesi nem kazanmaktadr. Mahkemece, 14/02/1951 gn ve 17/1 sayl tihad Birletirme Karar uyarnca davann her safhasnda ileri srlebilecek fiili taksim olgusunun aratrlarak tanmaz zerinde eylemli kullanma olup olmadnn belirlenmesi ve hasl olacak sonuca gre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazl ekilde hkm kurulmas doru olmadndan hkmn bozulmasna karar verilmitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle temyiz itirazlarnn kabul ile 6100 sayl HMK.ya 6217 Sayl Kanunla eklenen geici 3.madde hkm gzetilerek HUMK.nn 428.maddesi uyarnca hkmn BOZULMASINA, istek halinde pein alnan temyiz harcnn temyiz edene iadesine, 20.03.2012 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

99

4721 / m. 2 T.C. YARGITAY 6. HUKUK DARES E. 2012/398 K. 2012/3939 T. 13.3.2012 NALIM HAKKINA KONU EDLEN PAYIN PTAL LE TESCL ( Daval Tanmazn Paydalar Arasnda Rzaen Taksim Edildiini Belirttii Tanmazn Taksim Edilerek Kullanld Savunmas Davann Her Aamasnda leri Srlebilecei ) RIZAEN TAKSM ( Tanmazn Taksim Edilerek Kullanld Savunmas Davann Her Aamasnda leri Srlebilecei - Davalnn Taksim Savunmasna likin Delillerinin Sorulup Toplanmas Ayrca Mahallinde Keif Yaplarak Bir Karar Verilmesi Gerektii ) TAKSM DDASI ( nalm Hakkna Konu Edilen Payn ptali le Tescili - Daval Tanmazn Paydalar Arasnda Rzaen Taksim Edildiini Belirttii/Tanmazn Taksim Edilerek Kullanld Savunmas Davann Her Aamasnda leri Srlebilecei ) TAPU PTAL VE TESCL ( nalm Hakkna Konu Edilen Payn ptali le Tescili Daval Tanmazn Paydalar Arasnda Rzaen Taksim Edildiini Belirttii/Tanmazn Taksim Edilerek Kullanld Savunmas Davann Her Aamasnda leri Srlebilecei ) 4721/m.2,732 ZET : Dava, nalm hakkna konu edilen payn iptali ile davac adna tesciline ilikindir. Daval, tanmazn paydalar arasnda rzaen taksim edildiini belirtmitir. Tanmazn taksim edilerek kullanld savunmas davann her aamasnda ileri srlebilir. Bu halde savunmann geniletilmesi sz konusu deildir. Bu durumda mahkemece davalnn taksim savunmasna ilikin delillerinin, varsa davacnn bu konudaki karlk delillerinin sorulup toplanmas, ayrca mahallinde keif yaplarak bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Mahalli mahkemesinden verilmi bulunan yukarda tarih ve numaras yazl nalm davasna dair karar, daval tarafndan sresi iinde temyiz edilmi olmakla, dosyadaki btn katlar okunup gerei grlp dnld:

100

KARAR : Dava, nalm hakkna konu edilen payn iptali ile davac adna tesciline ilikindir. Mahkemece davann kabulne karar verilmi, hkm daval vekili tarafndan temyiz edilmitir. Davac vekili, dava dilekesinde, mvekkilinin payda olduu 8 No'lu parselde davalnn dier payda M. A.'n payn 2.3.2011 tarihinde 3500 TL bedelle satn aldn, nalm hakkn kullanmak istediini belirterek daval adna kaytl payn iptali ile mvekkili adna tescilini istemitir. Daval durumalara gelmemi, temyiz aamasnda vekaletname sunan daval vekili, tanmazn paydalarnca fiilen taksim edildiini, bu durumda nalm hakknn kullanlamayacan, davacnn kt niyetle dava atn, belirterek davann reddine karar verilmesini savunmutur. nalm davasna konu payn ilikin bulunduu tanmaz paydalarca zel olarak kendi aralarnda taksim edilip her bir payda belirli bir ksm kullanrken, bunlardan biri kendisinin kulland yeri ve bu yere tekabl eden pay bir nc ahsa satarsa, satc zamannda bu yerde hak iddia etmeyen davacnn tapuda yaplan sat sebebiyle nalm hakkn kullanmas T.M.K'nun 2. maddesinde yer alan drstlk kural ile badamaz. Kt niyet iddias 14.2.1951 gn ve 17 /1 sayl tihad Birletirme Karar uyarnca davann her aamasnda ileri srlebilecei gibi, mahkemece de kendiliinden nazara alnmas gerekir. Bu gibi hallerde savunmann geniletilmesi sz konusu deildir. Eylemli paylamann varl halinde davann reddi gerekir. Olaymza gelince; nalm hakkna konu edilen 8 No'lu parseldeki 8083 metrekareye karlk gelen 611669 / 11010048 pay tanmazn paydalarndan M. A. tarafndan 2.3.2011 tarihinde 3500 TL bedelle davalya satlmtr. Daval vekili temyiz dilekesinde, tanmazn paydalar arasnda rzaen taksim edildiini belirtmitir. Davalnn savunmalar tanmazn paydalar arasnda taksim edildiine ilikindir. Yukarda akland zere tanmazn taksim edilerek kullanld savunmas davann her aamasnda ileri srlebilir. Bu halde savunmann geniletilmesi sz konusu deildir. Bu durumda mahkemece davalnn taksim savunmasna ilikin delillerinin, varsa davacnn bu konudaki karlk delillerinin sorulup toplanmas, ayrca mahallinde keif yaplarak toplanan delillerin birlikte deerlendirilerek hasl olacak sonuca gre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme sonucu yazl ekilde hkm kurulmas hatal grldnden kararn bozulmas gerekmitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle temyiz itirazlarnn kabul ile HUMK.nun 428.maddesi uyarnca hkmn BOZULMASINA, istek halinde pein alnan temyiz harcnn temyiz edene iadesine, 13.03.2012 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

101

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2011/14-707 K. 2011/769 T. 14.12.2011 TAINMAZ SATI VAAD SZLEMESNE DAYALI TAPU PTAL LE TESCL (Davalnn Vekaletname ve Sat Vaadi Szlemesi Tarihleri tibariyle Temyiz Kudretinin Bulunup Bulunmadnn Aratrlaca - Sonraki Tarihte Kstlanmasnn ncesinde Temyiz Kudretinin Var Olduunu Gstermeyecei) MAL SAHBNN TEMYZ KUDRET (Tanmaz Sat Vaadi Szlemesine Dayal Tapu ptali le Tescili/Daval Mal Sahibinin Vekaletname ve Sat Vaadi Szlemesi Tarihlerinde Bulunup Bulunmad Aratrlaca - Temyiz Kudreti Yoksa Davann Reddedilecei) VEKALETNAMENN VE SATI VAADES SZLEMESNN TARH TBARYLE TEMYZ KUDRET (Daval Mal Sahibinin Sonraki Tarihte Kstlanmasnn ncesinde Temyiz Kudreti Bulunduu Anlamna Gelmeyecei) TEMYZ KUDRET (Tanmaz Sat Vaadi Szlemesine Dayal Tapu ptali le Tescili Davasnda Daval Mal Sahibi Asndan Aratrlaca/Yoksa Davann Reddedilecei - Varsa Vekaletnamenin Hata Hile Tehdit le Alnp Alnmad Hususu zerinde Durulaca) VEKALETTEN AZL (Tapu ptali le Tescili Davasnda Daval Mal Sahibinin Temyiz Kudreti Varsa ve Vekaletnamenin Geerli Olduu Anlalrsa Azil Olgusu ve Davallardan Vekil le Davac Tarafndan Bilinip Bilinmedii Hususu Aratrlaca) 4721/m.2, 3, 9, 10, 13, 15 818/m. 33, 34, 35, 37, 390/2, 396, 398 ZET : Dava, tanmaz sat vaadi szlemesine dayal tapu iptali ve tescil; olmazsa tazminat istemine ilikindir. ncelikle davalnn vekaletnamenin tanzim tarihi ve vekaletnameye dayal olarak yaplan sat vaadi szlemesinin tarihi itibariyle temyiz kudretinin bulunup bulunmadnn aratrlmas gerekir. Davalnn sonraki tarihte kstlanm olmas, ncesinde temyiz kudretinin var olduunu gstermez. Temyiz kudretinin bulunmad tespit edilirse daval hakkndaki davann tmden reddine
102

karar verilmeli; bulunduu anlalrsa vekaletnamenin hata,hile,tehdit ile alnp alnmad hususu zerinde durulmal ve taraf delilleri toplanmal; tm bunlar aratrldktan sonra dzenlenen vekaletnamenin geerli olduunun anlalmas halinde de bu kez vekaletten azil olgusu, bunun davallardan vekil ile davac tarafndan bilinip bilinmedii hususu da aratrlmaldr. DAVA : Taraflar arasndaki "Tapu iptali ve tescil,tazminat" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Bandrma Asliye 2.Hukuk Mahkemesince davann ksmen kabulne dair verilen 11.3.2010 gn ve 44-96 sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 14. Hukuk Dairesinin 21.9.2010 gn ve 77108958 sayl ilam ile, (...Dava, tanmaz sat vaadi szlemesine dayal tapu iptali ve tescil, ikinci kademedeki istek tazminat istemine ilikindir. Daval S..., vekil olan dier davalnn hile ile kendisinden vekaletname aldn ve azile ramen vekalet grevini srdrdn, satn sonu dourmayacan, alan davann reddini savunmutur. Dier daval M..., satn verilen yetkiye dayanlarak yapldn ve geerli olduunu, mlkiyet nakline ilikin istemin kabuln, bedele ilikin istemin reddini savunmutur. Mahkemece, mlkiyet aktarm isteminin reddine, tazminata ynelik davann kabulne karar verilmitir. Hkm davac temyiz etmitir. Uyumazlk, vekillikten azledildiini bilmeyen vekil ve nc kii tarafndan tapuda yaplan ilemin mvekkili balayp balamayaca noktasnda toplanmaktadr. BK'nun 396. maddesi hkm vekletin sona erme sebeplerini dzenlerken, vekletten azil ve istifann her zaman mmkn olduunu aklamtr. Grlyor ki, burada i akdi veya istisna akdi gibi dier szlemelerin aksine, vekalet akdinin feshinde nemli sebeplere dayanmak ve feshi ihbar srelerine uymak gibi bir yasal zorunluluk getirilmemitir (Prof.Dr.Haluk Tandoan, zel Bor ilikileri, C. II, Ankara 1987 s.618). Azil ve istifa beyan yenilik douran tek yanl bir ilemdir ve irade beyannn kar tarafa ulamas ile veklet ilikisini "tasfiye edilmesi gerekli" bir iliki durumuna sokar (Hatemi/Serozan/Arpac Borlar Hukuku zel Blm. stanbul 1992 s.435). Azil ve istifa beyan herhangi bir ekle tabi deildir. Bu husus st kapal olarak da yaplabilir. Verilmi olan vekletle badamayacak hukuki eylemler araclyla da azil ve istifa mmkndr. rnein mvekkil ii kendisi grrse ya da vekil tarafndan kiraya verilmesi gereken ev veya dkkn satarsa ya da veklete bal olan temsil yetkisini geri alrsa yahut verilen vekletle badamas olanaksz koullar koyarsa, durum byledir. Bununla birlikte, BK.m 396. 2.fkrada uygun olmayan zamanda vekletten azil veya ondan istifa eden kimsenin, dier tarafn zararn tazminle ykml olduu aklanmtr. Yine, BK'nun 398.maddesi; vekilin vekletinin son

103

bulduunu rendii andan nce yapt ilerden, mvekkilinin veya miraslarnn, veklet mevcut imi gibi sorumlu olacaklarn hkme balamtr. BK'nun 37. maddesi ise, hem temsilcinin hem de onunla ilem yapan nc kiinin "temsil yetkisinin son bulduunu bilmeleri halinde" ilemi geerli ve temsil olunan da bununla bal saymaktadr. Bu madde ilk planda nc kiiyi deil, dorudan doruya temsilciyi korumak amacyla yasaya konmutur. Bununla beraber hkmn temsilci yannda iyi niyetli nc kiiyi de koruduu aktr. BK'nun 37. maddesi bakmndan temsil yetkisi ister BK'nun 34. maddesi gereince, ister 35. maddede saylan sebeplerle son bulmas arasnda herhangi bir ayrm ngrlmemitir. Gerekten 37. maddenin iyi niyetli temsilciyi korumaya ynelik amac, geri alma beyan kendi iktidar alanna ulat halde, herhangi bir sebeple bunu nermemi olan temsilcinin de bu maddenin ngrd korumadan yararlanmas gerekir. Ne var ki "varmann" ispat ilke olarak "renmenin" de ispat edildii anlamn tayacak olup varmaya ramen geri almay renmedii konusunda ispat yk temsilciye ait bulunmaktadr. BK m. 37'nin uygulanabilmesi iin hem temsilcinin, hem de onunla ilem yapan nc ahslarn temsil yetkisinin son bulduunu bilmediklerini veya TMK'nun 3.maddesi gereince beklenen zeni gstermi olmalarna ramen renemediklerini ispat etmeleri gerekir. Temsil yetkisinin geri alnmas halinde BK'nun 36/2 maddesi ile 33/2, 34/3 ve 37.maddelerinin karlkl uygulama alanlar ylece zetlenebilir. 1-Hem temsilci hem de nc kii iyi niyetli ise, uygulanacak hkm BK'nun 37. maddesidir. 2-nc kii iyi niyetli temsilci kt niyetli ise, a)Yetki belgesinin temsilci tarafndan temsil belgesi geri alnmadan nce nc kiiye ibraz edilmesi ve temsil olunann geri almadan, nc kiiyi haberdar etmemesi durumunda; aa)Temsil olunanca bilinen veya bilinmesi gereken nc kiilere kar uygulanacak hkm BK m.34/3'dr. bb)Temsil olunanca bilinmeyen ve bilinmesi de gerekmeyen nc kiilere kar uygulanacak hkm BK.m.36/2'dir. b)Yetki belgesinin, temsilci tarafndan temsil yetkisi geri alndktan sonra nc kiiye ibraz edilmesi ve temsil olunann geri almadan nc kiiyi haberdar etmemesi durumunda, aa)Temsil olunanca bilinen veya bilinmesi gereken nc kiilere kar uygulanacak hkm BK.m.33/2'dir. bb)Temsil olunanca bilinmeyen ve bilinmesi de gerekmeyen nc kiilere kar uygulanacak hkm BK.m.36/2'dir. (Turgut Uygur Borlar Kanunu - Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Ankara 2003 Cilt: 1 sayfa: 1226 v.d.).
104

BK'nun 398.maddesine gre vekilin, vekilliinin (BK.m.396 ve 397 uyarnca) sona erdiini renmeden nce yapt ilemler, vekillik vereni ya da miraslarn balayaca yukarda aklanmtr. Belirtelim ki yasa hkm, vekile vekillik veren arasndaki i ilikiyi dzenlemitir. D ilikiler, yani vekilin nc kiilerle yapm olduu ilemler ynnden zellikle BK.m.37'deki hkm uygulanacaktr. Gerekten vekillik, vekil ile vekillik veren (mvekkil) arasnda bir i ilikiden ibarettir. yle ki, bylece aralarnda bir bor ilikisi meydana gelir. Hak ve borlar bu ikisini ilgilendirir. Vekillik szlemesine dayanan temsil ise, etkisini d ilikide gsterir. rnein temsil edilenle nc bir kii arasnda bir hukuksal iliki kurulmasn salar. (Prof.Dr.Selahattin Sulhi Tekinay, Borlar Hukuku 1979 s:160, Prof.Dr.Kenan Tunoma, Borlar Hukuku 1976 c:1 s.409). Burada nemle belirtilmelidir ki, yukarda da deinildii gibi "vekletten azli" ve bylece de temsil yetkisinin kalkm bulunduunu renen vekilin, bu durumu bilmeyen nc kiilerle vekillik veren adna yapt hukuksal ilemler vekillik vereni ya da miraslarn balamaz. E deyile azli bilen vekilin vekletnameye dayanarak yapt ilem vekillik vereni iyi niyetli nc kiilere kar bor altna sokmaz. Buna benzer biimde BK'nun 37.maddesi de konuyu dzenlemi olup, bu maddenin 2.fkrasnda; nc ahslarn yetkinin son bulduunu rendikleri durumlarn, bu durumun istisnas olduu aklanmtr. yle ise, yasa koyucu tarafndan gerek temsilcinin, gerekse onunla ilem yapan kar tarafn yetkinin sona erdiini bilmeden yaptklar hukuki ilemlerin temsil olunan bakmndan, sanki temsil yetkisi devam ediyormu gibi sonu douraca hkme balanmtr. Gerek temsilci, gerekse kar taraf bu yetkinin son bulduunu biliyorlarsa bu madde uygulanmayacaktr. Dier bir syleyile vekletten azledilen ve temsil yetkisinin kalkm olduunu renen vekilin, bu durumu bilmeyen iyi niyetli nc kiilerle kendisini vekil tayin eden kiiler adna yapt hukuki ilemler, vekil tayin eden ve miraslar iin balayc olmaz Bu durumda BK m. 37. ve 396'da aka vurguland zere temsil yetkisinin son bulmas, vekilin yetkisiz temsilci haline gelmesi ve yapt ilemlerin bu nedenle geersiz saylmas iin azil keyfiyetinin temsilciye ulatrlmas gerekir. Buradan gidilerek temsilciye ya da nc kiilere temsil yetkisinin geri alnd, yntemine uygun biimde ulatrlmadka bu yetkinin devam ettii kabul edilir. Burada, tapu kaytlarnn alenilii ilkesinden de bahsetmekte yarar vardr. TMK m. 1020'de; tapu kaytlarnn aleni olduu, ilgisi olduunu kantlayan herkesin kendisince nemli olan kaytlar inceleyebilecei aklanmtr. Tapu sicili, eitli defter ve vesikalardan (belgelerden) oluur. Bunlardan bazlar tapu sicilinin asli unsurlar, bazlar ise feri (yan) unsurlardr. 743 sayl Trk Kanunu Medenisinin 910.maddesinin 2.fkras bunlarn tayinini, Tapu Sicil Nizamnamesine brakmtr. Tapu Sicil Nizamnamesinin 2. maddesine gre tapu sicili, tapu kt ile mtemmim vesikalardan (varl halinde plan, dayanak kayt) ve yevmiye defterinden oluur. Bunlar asli unsurlardr. Bunun yannda fer'i (yan) unsur olarak tapu dairelerinde, mal sahipleri sicili, alacakllar sicili, hacizler sicili, tashihler sicili, muhaberat sicili tutulmaktadr. Daha sonra bunlara kat mlkiyeti kt de eklenmitir. Bunlardan
105

baka Kanunda ve Nizamnamede ngrlm olmamakla birlikte Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnn tedbir niteliinde kabul ettii bir "vekletten azil defteri" de tutulmaktadr. lgili her kii tapu sicilini inceleme hakkna sahip olduundan bir kiinin tapu sicilindeki herhangi bir kayd bilmedii ynndeki iddias dinlenmez. Buna aleniyet ilkesi denilir. Ancak, tapu kaytlarnn aleniyeti, tapu kt ile snrldr. Tapuda ilem yapacak kiinin tapu ktnn tm dayanaklarna bakmas beklenemez. Buna karlk tapuda bir ilem yaplmas durumunda ilgili tm asli ve yan unsurlar inceleyip, herhangi bir engel durumun mevcut olup olmadn aratrmak tapu sicil memurunun grevidir. Bu grevini gerei gibi yerine getirmemesi onun sorumluluunu dourur. Hal byle olunca davacnn azil keyfiyetini tapu sicil mdrlne bildirmesine ramen, bu hususu aratrmadan vekil araclyla gerekletirilen sat vaadi ileminden dolay, bu husus kendilerine bu ilemden nce usulnce bildirilmediinden azil keyfiyetini bilmeyen ve bilmesi de gerekmeyen vekil ile nc kiinin gerekletirdii sat vaadi ileminin yukarda yaplan aklama karsnda geerli olaca kabul edilmelidir. Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 25.06.2003 tarihli ve 2003/14-402 Esas ve 2003/435 Karar sayl ilam da bu yndedir. Yukarda yaplan aklamalardan sonra somut olaya gelince; Yaplan aklamalar dorultusunda taraflarn delilleri istenip toplanarak bir deerlendirme yaplmas suretiyle hkm kurulmas gerekirken eksik inceleme ve aratrmayla davann yazl olduu ekilde reddi doru deildir...) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, tanmaz sat vaadi szlemesine dayal tapu iptali ve tescil; olmazsa tazminat istemine ilikindir. Davac vekili; davallardan S... tarafndan dier daval M...'ya 11.9.2006 tarihinde genel vekaletname verildii, vekil M...'nn bu vekaletnameye dayanarak daval S...'a ait olan 2101 ve 2377 parsel nolu tanmazlar toplam 5.000,00 YTL (TL) bedelle Kean 1.Noterliince dzenlenen 3.10.2007 tarihli sat vaadi szlemesi ile kendisine satt, ancak sonrasnda tapuda devir edilmedii, iddiasyla tapunun iptali ile adna tescilini; olmazsa dedii 5.000,00 YTL (TL)'nin tahsilini istemitir. Davallardan S... vekili; daval mvekkili S...'n Bandrma irinavu Kynde yaad; okuma yazmas olmayan, gzleri az gren, kulaklar zorlukla duyan, konumas anlalamayan, ilerini ancak iyi niyetli yakn kyllerinin yardmyla ekip evirmekte olan bir kii olduu; kyller aras komuluk dayanmas ile durumunu idare ettii; temyiz kudretinin bulunmad; dier daval vey abisi olan M... Aydemir'in vekil edenini kandrp, korkutarak vekaletname ald, savunmasn ileri srerek davann reddini talep etmitir.

106

Dier daval M... ise; dier davalnn baba bir ana ayr abisi olduu, S...'n kzlar tarafndan tehdit edilmesi zerine kendisinden mallarn satp, Kean'dan ev almasn istedii, verdii vekaletname ile satlar yapp, parasn da dier davalya teslim ettii, kendi karsna yapt satlarn da dier davalnn istei zerine ve kars ona bakt iin gerekletii, parasn dier davalya dedii, davacya noterden sat vaadi ile yaplan satlarn tapudaki ilemlerinin vekaletten azledilmesi nedeniyle gerekleemedii, vekaletten azlin kendisine tebli edilmedii, kendisinin kimseden para almad, tescile bir diyecei olmad ancak bedel talebini kabul etmedii, savunmasnda bulunmutur. Mahkemece, davac ve daval vekil M...'nn el ve ibirlii ierisinde, tanmazlarn maliki olan daval S...' zararlandrmak kast ile hareket ettii, bedelin dendii, ancak daval S...'a dendiinin kantlanamad gerekesi ile daval S... ynnden davann reddine; dier daval M... ynnden tazminat isteinin kabulne karar verilmitir. Davac vekilinin temyizi zerine karar, zel Dairece yukarya balk blmne aynen alnan gereke ile bozulmu; mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hkm temyize davac vekili getirmitir. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk; davallardan tanmaz sahibinin vekil tayin ettii ancak daha sonra vekillikten azlettii dier daval tarafndan sat vaadi yoluyla davacya satlmasna karn, tapuda ilem yaplamamas sonucu sat vaadi alacakls davac tarafndan alan eldeki davada, daval mal sahibinin temyiz kudreti olmad, hata, hile , ikrah savunmalar ile vekilin vekil edene ve onun adna sat vaadinde bulunduu sat vaadi alacaklsna kar durumunun mahkemece yeterince incelenip incelenmedii, noktasnda toplanmaktadr. ncelikle konuya ilikin yasal dzenlemeler ile ilgili kurum ve kavramlarn aklanmasnda yarar vardr: Dava konusu sat vaadi szlemesi vekaleten yaplmakla ncelikle, davallardan tanmazn sahibi vekil eden ile dier daval vekili arasndaki ilikinin, daval vekil eden vekilinin temyiz kudreti, hata, hile,ikrah savunmalar ile birlikte irdelenmesi; ardndan vekaletten azil olgusunun zerinde durulmas gerekir. Hemen belirtmelidir ki, temyiz kudreti bulunmayan bir kimsenin kendi iradesi ile hak kurabilme, bor (ykmllk) altna girebilme ehliyetinden sz edilemez. Nitekim 4721 Sayl Trk Medeni Kanunu(TMK)'nun 9.maddesinde yer alan "Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve bor altna girebilir." hkmyle; bir kimsenin hak elde edebilmesi, bor ( ykmllk ) altna girebilmesi, fiil ehliyetine balanmtr. Ayn Kanunun 10. maddesinde de, "Ayrt etme gcne sahip ve kstl olmayan her ergin kiinin fiil ehliyeti vardr." hkm getirilmitir. "Ayrtm gc" ise ayn yasann 13. maddesinde "Yann kkl yznden veya akl hastal, akl zayfl, sarholuk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biimde davranma yeteneinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna gre ayrt etme gcne sahiptir." eklinde aklanmtr.
107

Ayn Kanunun "Ayrt etme gcnn bulunmamas" balkl 15.maddesinde: "Kanunda gsterilen ayrk durumlar sakl kalmak zere, ayrt etme gc bulunmayan kimsenin fiilleri hukuki sonu dourmaz." Dzenlemesine yer verilmitir. Tm bu dzenlemeler gstermektedir ki, ayrtm gc bulunmayan kimsenin geerli bir iradesinin bulunmamas nedeniyle, kanunda gsterilen ayrk durumlar sakl kalmak zere, yapaca ilemlere sonu balanamayacandan kar tarafn iyi niyetli olmas o ilemi geerli klmaz(Yargtay tihad Birletirme Karar 11.6.1941 tarih 4/21). Grlmektedir ki, bir kimsenin fiil ehliyetinin tesbiti, ahs ve mamelek hukuku bakmndan dourduu sonular itibariyle ok byk nem tamaktadr. Davann taraflarndan birinin ayrtm(temyiz) gcnn olmamas kamu dzenine ilikin olup; bu iddia itiraz niteliinde olup, mahkemece bu husus resen gzetilmeli ve aratrlmaldr. Dier taraftan, fiil ehliyetine sahip olsa da bir kimsenin iradesinin sakatlanmas olanakldr. Hata, hile, ikrah gibi iradeyi sakatlayan hallerin varl savunma ya da iddia olarak ileri srlmse bu hususun da mutlaka aratrlmas gerekir. Vekalet ilikisine gelince; 818 sayl Borlar Kanunu'nun temsil ve vekalet ilikisini dzenleyen hkmlerine gre, vekalet szlemesi byk lde taraflarn karlkl gvenine dayanr. Vekilin borlarnn ou bu gven unsurundan, onun vekil edenin yararna ve iradesine uygun davran ykmllnden doar. 818 sayl Borlar Kanunu'nda sadakat ve zen borcu, vekilin vekil edene kar en nde gelen borcu kabul edilmi ve Kanunun 390/2.maddesinde "vekil, mvekkiline kar vekaleti hsnniyetle ifa ile mkelleftir..." hkmne yer verilmitir. Bu itibarla vekil, vekil edenin yararna ve iradesine uygun hareket etme, onu zararlandrc davranlardan kanma ykmll altndadr. Szlemede vekaletin nasl yerine getirilecei hakknda ak bir hkm bulunmasa veya yaplan ilem d temsil yetkisinin snrlar ierisinde kalsa dahi vekilin bu ykmll daima mevcuttur. Hatta malik tarafndan vekilin bir tanmazn satnda, diledii bedelle diledii kimseye sat yapabilecei eklinde yetkili klnmas, sataca kimseyi dahi belirtmesi, ona drstlk kuraln, sadakat ve zen borcunu gzard etmek suretiyle, makul saylacak ller dna karak sat yapma hakkn vermez. Vekil edenin yarar ile badamayacak bir eylem veya ilem yapan vekil, deinilen maddenin birinci fkras uyarnca sorumlu olur. te yandan, vekil ile szleme yapan kii Medeni Kanunun 3.maddesi anlamnda iyi niyetli ise yani vekilin vekalet grevini ktye kullandn bilmiyor veya kendisinden beklenen zeni gstermesine ramen bilmesine olanak yoksa, vekil ile yapt szleme geerlidir ve vekil edeni balar. Vekil vekalet grevini ktye kullansa dahi bu husus vekil ile vekalet eden arasnda bir i sorun olarak kalr, vekil ile szleme yapan kiinin kazand haklara etkili olamaz.

108

Ne var ki, nc kii vekil ile kar ve ibirlii ierisinde ise veya kt niyetli olup vekilin vekalet grevini ktye kullandn biliyor veya bilmesi gerekiyorsa vekil edenin szleme ile bal saylmamas, Medeni Kanunun 2.maddesinde yazl drstlk kuralnn doal bir sonucu olarak kabul edilmelidir. Sz konusu yasa maddesi buyurucu nitelik tadndan hakim tarafndan kendiliinden (resen) gz nnde tutulmas zorunludur. Aksine dnce kt niyeti tevik etmek en azndan ona gz yummak olur. Oysa btn ada hukuk sistemlerinde kt niyet korunmam daima mahkum edilmitir. Nitekim uygulama ve bilimsel grler bu ynde gelimi ve kararllk kazanmtr. Bu noktada, 'vekaletten azil' hakknda u genel aklamalarn ayrca yaplmasnda yarar grlmtr: 818 sayl Borlar Kanunu'nun 396/1. maddesine gre, mvekkilin vekilini azletmesi veya vekilin vekillikten istifa etmesi her zaman caizdir. Bu hkme gre, vekalet szlemesi, her iki tarafa da, belirli bir neden gsterilmesine gerek olmakszn, tek tarafl bir irade beyanyla her zaman ortadan kaldrlabilir. Sz konusu irade beyan, kar tarafa ulamakla, gelecee ynelik olarak hkmlerini hemen dourur. Hizmet szlemesinden farkl olarak, vekalet szlemesinde bu hakkn kullanlmas, hakl bir nedene dayanmak zorunda olmad gibi, bir sreyle snrl da deildir. Borlar Kanunu'nun azil veya istifa konusundaki bir irade bildirimine balad tek sonu, azil veya istifann mnasip olmayan bir zamanda gereklemi olmas halinde, dier tarafn bundan dolay urad zarar tazmin ykmlldr (md.396/2). Tm bu aklamalar nda somut olay deerlendirilmesine gelince: Dosya ierii ve toplanan delillere gre: Davallardan S..., Kean 1.Noterliince dzenlenen 11.9.2006 tarih ve 6684 yevmiye nolu, tanmaz sat vaadi yetkisini de ieren, genel vekaletname ile dier daval M...'y vekil tayin etmitir. Daval vekil eden S..., daha sonra Bandrma 3.Noterliinde dzenlenen 28.9.2007 tarih ve 9645 yevmiye nolu azilname ile, daval M...'y vekillikten azletmitir. Bu azilname vekilin birlikte sakin eine 8.10.2007 tarihinde tebli edilmitir. Ancak, azil tarihi ile azlin teblii arasndaki zaman dilimi iinde vekil/daval M... tarafndan anlan vekaletnameye dayanlarak vekaleten ve yine ayn Noterlikte dzenlenen 3.10.2007 tarihli dava konusu sat vaadi szlemesi ile, Bandrma ilesinde bulunan 2101 parsel nolu tanmaz ile 2377 parsel nolu tanmazn davacya sat vaad edilmitir. Eldeki dava, i bu sat vaadi szlemesine dayal olarak kademeli olarak; tapu iptali ve tescil, olmad takdirde de denen bedelin tazmini istemiyle almtr.
109

Davallardan S... vekili davaya cevabnda, sat vaadi szlemesinin dzenlenmesine dayanak olan vekaletnamenin tanzimi tarihinde, mvekkilinin temyiz kudretinin olmadn ve ayrca hata, hile, ikrah ile iradenin sakatlandn, savunma olarak getirmitir. Yerel Mahkemece, 27.11.2008 tarihli duruma tutanana "Sulh Hukuk Mahkemesinin vasi tayinine ilikin dosyasnn incelendii, Kapda Devlet Hastanesinden alnan 14.7.2008 gn ve 417 sayl raporla S... N...'in iitme engelli olduu, ancak vasi tayinini gerektirecek engelinin bulunmadnn bildirildii, mahkemenin 2008/670 Esas ve 1149 karar sayl ilamyla daval S...'n kstland" hususu geirilmitir. Ayn celse davac yan da gerekli grlrse Adli Tp Kurumu'ndan bu hususta rapor alnabileceini bildirmitir. Mahkemece verilen kararda da daval S...'n temyiz kudretini haiz olmad, ancak vekaletname verildii tarihten sonra vesayet altna alnd, dosyadaki dier olgularn davann esasna karar verilmesi iin yeterli olduu,ncesinde temyiz kudretinin bulunup bulunmadn aratrmann pratik yararnn olmad bildirilmi ve bu yn aratrlmamtr. Oysa yukarda ayrntsyla aklanan yasal dzenleme ve ilkeler karsnda, davann taraflarndan birinin ayrtm(temyiz) gcnn olmamas kamu dzenine ilikin bir husus olup; bu iddia hukuki nitelike itiraz mahiyetinde olmakla, mahkemece resen aratrlmaldr. Hal byle olunca, davann zmne ynelik olarak, ncelikle daval S...'n vekaletnamenin tanzim tarihi itibariyle temyiz kudretinin bulunup bulunmadnn aratrlmas gerekir. Mahkemece byle bir aratrma yaplmasna gerek grlmemi; bunun gerekesi olarak da anlan davalnn vekaletnamenin dzenlenmesinden sonraki bir tarihte kstlandna dayanlmtr. Oysa, bu davalnn sonraki bir tarihte kstlanm olmas, ncesinde temyiz kudretinin var olduunu gstermez; bu aratrmann mutlaka yaplmas gerekir. Ayrca, mahkemece sadece vekaletnamenin dzenlendii tarih itibariyle deil, bu vekaletnameye dayal olarak yaplan sat vaadi szlemesinin tarihi itibariyle de daval S...'n temyiz kudretinin (fiil ehliyetinin) bulunup bulunmad da mutlaka aratrlmaldr. Yerel mahkemece, yaplacak bu aratrma sonucunda daval S...'n hem vekaletnamenin verildii tarih, hem de sat vaadi ileminin yapld tarih itibariyle temyiz kudretinin bulunduunun anlalmas durumunda ise; daval S...'n vekaletnamenin hata, hile ve ikrah ile alnd iddiasnn da hak drc sreler gzetilerek ayrca aratrlmas gerekir. Btn bu hususlar aratrldktan sonra, ayet dzenlenen vekaletnamenin geerli olduu anlalrsa bu kez yukarda ve zel Daire bozma ilamnda deinildii gibi vekaletten azil olgusunun irdelenmesine geilmelidir.

110

Bu halde de u ihtimaller zerinde durulmaldr: lk olarak vekaletten azil keyfiyeti vekile bildirilmi olmasna gre, bildirim tarihi ile bu vekalete dayal ilem tarihi zerinde durularak, daval S... tarafndan vekil olan daval M...'nn vekaletten azledildii keyfiyeti bu tarihte vekile bildirilmemise ve vekille ilem yapan nc kii konumundaki davac da azilden haberdar deilse, vekaleten yaplan ilem vekil edeni balayacandan buna gre sonuca varlmal; kinci ihtimal olarak, vekil azledildiini bilse bile kendisi ile ilem yapan nc kii(Davac), bu azli bilmiyor veya bilebilecek durumda deilse yaplan bu ilemin de vekil edeni balayaca gzetilmelidir. nc ihtimal olarak, vekaletten azli gerek vekil gerekse nc kii (Davac) biliyorsa,yani el ve ibirlii ierisinde hareket ederek vekil eden aleyhine ilem yapmlarsa, bu ilem vekil edeni balamayacandan, vekilin davacya kar sorumluluuna gidilmesi gerekecektir. Mahkemece, zellikle fiil ehliyetine ilikin savunma yeterince incelenmeden, aklanan tm bu hususlar da aratrlmadan, eksik inceleme ile sonuca varlm olmas doru deildir. te yandan kabule gre de, kural olarak vekil ilemi vekil eden adna gerekletirdiinden, tek bana bedelden sorumluluunun sz konusu olmamasna; vekilin dorudan sorumluluunu gerektirir ve bedeli kendi uhdesinde tuttuunu ortaya koyan bir halin de ispatlanmam olmasna; yukarda aklanan inceleme ve aratrma da yaplmakszn tam anlamyla bir sonuca varlmasnn olanakl bulunmamasna gre, mahkemece sat bedelinden sadece vekilin sorumlu tutulmas isabetli deilse de, vekil/daval M... karar temyiz etmediinden bu hususa eletirisel olarak deinilmesi ile yetinilmitir. O halde, Mahkemece; yukarda aklanan ilkeler nda ncelikle daval S...'n gerek vekaletname tanzimi gerekse de sat vaadi szlemesinin dzenlenmesi tarihlerinde temyiz kudretini haiz bulunup bulunmad yntemince aratrlmal; temyiz kudretinin bulunmad tespit edilirde bu daval hakkndaki davann tmden reddine karar verilmeli; temyiz kudretinin bulunduu anlalrsa da bir adm ileri gidilerek bu kez vekaletnamenin hata,hile,tehdit ile alnp alnmad hususu zerinde durulmal ve bu konudaki taraf delilleri toplanmal; tm bunlar aratrldktan sonra dzenlenen vekaletnamenin geerli olduunun anlalmas halinde de bu kez vekaletten azil olgusu, bunun davallardan vekil ile davac tarafndan bilinip bilinmedii hususu da aratrlmak suretiyle irdelenmeli, bozma ilamnda ve yine yukarda deinilen ilkeler erevesinde deerlendirme yaplmak zere bu konuda taraf delilleri toplanp, aratrlmal; tm bu hususlar aydnlatldktan sonra varlacak uygun sonu erevesinde hkm kurulmaldr. Mahkemece aklanan hususlar gz ard edilerek eksik inceleme ile davann reddine karar verilmi olmas doru deildir. Bu nedenle, usul ve yasaya aykr bulunan direnme kararnn yukarda gsterilen deiik gereke ve nedenlerden dolay bozulmas gerekir.

111

SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn yukarda gsterilen deiik gereke ve nedenlerden dolay 6217 sayl Kanunun 30.maddesi ile 6100 sayl Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na eklenen "Geici madde 3" atfyla uygulanmakta olan 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu'nun 429. Maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn yatrana geri verilmesine, 14.12.2011 gnnde oyokluu ile karar verildi. yarx

112

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2011/18-563 K. 2011/733 T. 7.12.2011 KAT RTFAKI KURULU ANA YAPININ ORTAK YERLERNE EL ATMANIN NLENMES (Bamsz Blm Satnda Onarm ve Tesis Yaplmasna zin Verildii - zin Verilmesine Ramen Daha Sonra Bu Davann Almasnn yi Niyet Kurallarna Aykr Olmad) KAMU DZENN LGLENDREN ORTAK ALAN SIINAK (El Atmann nlenmesi Talebi - Ortak Yerlerin Kullanm Amacn Tamamen Ortadan Kaldrr ekilde Alnan Muvafakatname le Davacnn Bal Olmayaca) ORTAK YERLERE EL ATMANIN NLENMES (Bamsz Blm Satnda Onarm ve Tesis Yaplmasna zin Verilmesine Ramen Daha Sonra Bu Davann Almasnn yi Niyet Kurallarna Aykr Olmad) BAIMSIZ BLM SATII SIRASINDA DZENLENEN SZLEME (Ortak Alan Olan Snak Gibi Yerlerde Dier Kat Maliklerinin Kullanm Hakkn da Etkileyecek ekilde Davalya Serbeste Tasarruf Etme Hakk Tannmasnn Kamu Dzenine Aka Aykr Olduu) KANUNA AYKIRI SZLEME YAPILAMAYACAI (Bamsz Blm Sat Srasnda Ortak Alan Olan Snak Gibi Yerlerde Dier Kat Maliklerinin Kullanm Hakkn da Etkileyecek ekilde Davalya Serbeste Tasarruf Etme Hakk Tannmasnn Geersiz Olduu) 634/m.4, 6 3194/m.36 818/m.19 4721/m.2 Ynak Ynetmelii m.8, 13, 14 Otopark Ynetmelii m.4

113

ZET : Dava, kat irtifak kurulu ana yapnn ortak yerlerine vaki el atmann nlenmesine ilikindir. Uyumazlk; davalya bamsz blm sat srasnda, kanunda zel olarak dzenlenip, yasakland halde, ortak yerde onarm ve tesis yaplmasna, yazl muvafakatini bildiren davac kat malikinin, daha sonra daval aleyhine bu yerlerle ilgili olarak eldeki davay amasnn, iyiniyet kurallarna aykr olup olmad noktasnda toplanmaktadr. Yapda ortak alan olarak snak ve ortak garaj bulunmas zorunlu ise, bu ortak alanlarn baka amala kullanlmas da ancak bu mevzuatta belirlenen koullara baldr. Belirli nitelie haiz yaplarda bulunmas zorunlu olan ve kamu dzenini ilgilendiren ortak yerler hakknda mevzuatn belirledii snrlamalar dna klarak ortak yerlerin kullanm amacn tamamen ortadan kaldrr ekilde muvafakatname alnmas, kamu dzenini ilgilendiren bir durum olup; esasen kamu dzenine aykr ve geersiz olan bu szleme hkmleriyle muvafakat veren de bal olmayacaktr. Muvafakatnameyi veren kiinin sonradan szlemeye aykr ekilde dava amas hakkn ktye kullanlmas olarak kabul edilemez. DAVA : Taraflar arasndaki "el atmann nlenmesi" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; B... 6. Sulh Hukuk Mahkemesi'nce davann kabulne dair verilen 19.12.2008 gn ve 2007/146 E. 2007/1633 K. sayl kararn incelenmesi daval vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 18. Hukuk Dairesi'nin 01.02.2010 gn ve 2009/8364 E. 2010/1144 K. sayl ilamyla; (...Davac dava dilekesinde, davalnn ortak yer olan otopark ini merdivenini kapatt ve bu alan sadece kendisinin kullandn, projeye aykr olarak apartmann havalandrma boluu olan ksm zemin kattan kapatarak kendisine ait olan dkkana kattn ileri srerek ortak yer olan otoparka el atmann nlenmesi ile projeye aykrln eski hale getirilmesini istemi, daval vekili cevap dilekesinde davalnn binay yapan kii olduunu, davacnn dairesini satn alrken bodrum katn tamamn yani otoparkn kullanm hakkn noterden dzenlenen muvafakatname ile davalya braktn, davacnn muvafakatname verdii iin bu davay ama hakk olmadn, havalandrma boluunun da kapatlmasnn kimsenin zararna olmadn belirtmitir. Dosyann iindeki bilgi ve belgeler, zellikle yerinde yaplan keif sonucu dzenlenen 20.11.2008 tarihli bilirkii raporunda; ana tanmazn iki bodrum, zemin, normal kat ve at piyesi olmak zere yedi kattan ibaret olduu, projeye gre, 2.bodrum katn snak ve otopark, dier katlarda 3'er daire ve 3 normal kat ile irtibatl 3 dubleks daireden olutuu, at piyesi katta 192 m2 ortak alann dairelere katld, zemin katta ortak yer olan merdivenin ina edilmedii, bu alann daireye katld, 1.bodrum katta ortak yer olan su deposunun yaplmayp bu alann daireye katld, havalandrma bacasnn da iptal edildii, 2.bodrum katta ortak yer olan snak, tuvalet ve merdivenin iptal edilip yaplmad, arabalarn giriini engelleyici beton engelleyici yapld ve 2.bodrum katn tek mahal halinde bo olduu tespit edilmitir. B... 19.Noterliinde dzenlenen 13.08.2004 gn ve 43599 yevmiye numaral muvafakatnamede davac N... A...; 2.bodrum katn tamamnn F... G... tarafndan iyeri olarak kullanlmasna, diledii gibi tasarrufa yetkili bulunmasna, F... G... 'in gayrimenkuln satmas halinde dahi muvafakatinin sataca kii iin de geerli olduunu kabul ve ikrar etmitir.

114

Mahkemece, davann kabulyle ortak yerlerden olan 2.bodruma, atya ve apartman havalandrma boluuna vaki mdahalenin men'ine, 2.bodrumun giriine konulan beton setin kal'ine ve 2.bodruma merdiven yaplmas ile birlikte mdahale edilen ortak yerlerin projesine uygun hale getirilmesine karar verilmitir. Dosyadaki yazlara, kararn dayand kantlarla yasal gerektirici nedenlere ve zellikle kantlarn takdirinde bir isabetsizlik grlmemesine gre sair temyiz itirazlar yerinde deildir. Ancak; 1- Kat Mlkiyeti Yasasnn 5711 sayl Yasayla deiik 19.maddesinin ikinci fkrasnda kat maliklerinden her birisinin, btn kat maliklerinin bete drdnn yazl rzas olmadka, ana gayrimenkuln ortak yerlerinde inaat, onarm ve tesis yapmas yasaklanm ise de ortak yerde yaplan onarm ve tesislere yazl muvafakatini bildirmi olan kat malikinin muvafakat verdii bir iin yaplmasndan sonra dava amasnn Trk Medeni Yasasnn 2.maddesinde ngrlen drstlk kuralna uygun dmeyecei Yargtay uygulamalarnda kabul edilmektedir. Somut olayda davac, B... 19.Noterliinde dzenlenen 13.08.2004 tarihli muvafakatname ile davalnn 2.bodrum katta diledii gibi tasarrufta bulunmasna ve tamamnn iyeri olarak kullanmasna muvafakat verdiine bu muvafakatnamenin iptali de sz konusu olmadna gre davacnn dava amasnn iyiniyet kuralyla badamayaca gzetilerek bu yndeki istemin reddine karar verilmesi gerekirken yazl gereke ile kabulne karar verilmesi, 2- Davac vekili yarglama srasnda mahkemeye verdii 14.07.2006 tarihli dileke ile dava dilekesindeki taleplerin yannda davalnn binann at katnda yapt projeye aykrlklarn da tespit edilerek, at katndaki el atmann nlenmesine karar verilmesini isteyerek talebini genilettii, bu dilekenin daval tarafa elden verildii, 14.11.2006 tarihli oturumda daval vekilinin talebin geniletilmesine muvafakatinin olmadn belirttii anlalmaktadr. HUMK.nun 185.maddesinin ikinci fkrasna gre davac, davalnn rzas olmakszn davay geniletemez. Somut olayda davay geniletmeye (talep sonucunun geniletilmesi) daval aka rza gstermediini bildirmi olmas karsnda usulen harc da tamamlattrlmak suretiyle yaplm bir slah da bulunmad halde Mahkemece, davann geniletilmesini slah olarak kabul edilip ayr bir dava konusu olabilecek atya el atmann nlenmesi ile atdaki ortak yerlerin projesine uygun haline getirilmesine ilikin talepler hakknda da karar verilmesi, Kabule gre de; 3- Karar gereinin yerine getirilmesi iin davalya Kat Mlkiyeti Yasasnn 33.maddesi uyarnca uygun bir sre verilmemi olmas, Doru grlmemitir...) gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda; mahkemece (1) nolu bozma nedeni ynnden nceki kararda direnilmitir.

115

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve direnme kararnn verildii tarih itibariyle H.U.M.K.2494 sayl Yasa ile deiik 438/II.fkras hkm gereince duruma isteinin reddine karar verilip dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, kat irtifak kurulu ana yapnn ortak yerlerine vaki el atmann nlenmesi ve projesine uygun hale getirilmesi istemine ilikindir. Mahkemece, davann kabulyle ortak yerlerden olan ikinci bodruma, atya ve apartman havalandrma boluuna vaki mdahalenin men'ine, ikinci bodrumun giriine konulan beton setin kal'ine ve ikinci bodruma merdiven yaplmas ile birlikte mdahale edilen ortak yerlerin projesine uygun hale getirilmesine karar verilmitir. Daval vekilinin temyizi zerine karar, zel Dairece yukarda balk blmnde gsterilen iki ayr nedenle bozulmu; ayrca kabule gre de, karar gereinin yerine getirilmesi iin davalya Kat Mlkiyeti Yasasnn 33.maddesi uyarnca uygun bir sre verilmemi olmas eletiri konusu yaplmtr. Mahkemece, eletirilen husus da gzetilerek, bozma ilamnn ikinci (2) bendinde yer alan bozma nedenine aka uyulmu; bozma ilamnn birinci (1) bendinde yer alan bozma nedenine ise direnilmitir. Hkm daval vekili temyize getirmitir. 1- Daval vekilinin, mahkemenin bozma ilamnn ikinci (2) bendine uymak ve nc (3) bendinde yer alan eletiriyi gzetmek suretiyle verdii karara ynelik temyiz itirazlar ynnden; Hukuk Genel Kurulu'nun grevi, direnme kararlarnn temyizen incelenmesidir. Mahkemece, bozma ilamna aka uyulmas veya kabul biimine gre eletiri mahiyetindeki belirlemelerin dikkate alnmas suretiyle verilen kararlar ise direnme niteliinde olmayp, ak biimde yeni hkm tekil etmekle, bu kararlarn temyizen inceleme grevi Hukuk Genel Kurulu'na deil, zel Daireye aittir. Somut olayda da: Mahkemece bozma ilamnn ikinci (2) bendine uyulmu ve ayrca eletiri mahiyetindeki belirleme dikkate alnarak hkm kurulmu olmakla, ak biimde yeni hkm niteliindeki bu karara ynelik temyiz itirazlarnn incelenmesi grevi Hukuk Genel Kuruluna deil; zel Daireye aittir. Bu nedenle, daval vekilinin bu ynlere ilikin temyiz itirazlarnn incelenmesi iin dosya zel Daireye gnderilmelidir. 2- Daval vekilinin, mahkemenin bozma ilamnn birinci (1) bendinde yer alan bozma nedeni asndan verdii, direnme kararna ynelik temyizine gelince; Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk; kanunun ak yasaklayc hkm karsnda iyiniyet kurallarna gidilip gidilemeyecei ; bu balamda, davalya bamsz blm sat srasnda, kanunda zel olarak
116

dzenlenip, yasakland halde, ortak yerde onarm ve tesis yaplmasna, yazl muvafakatini bildiren davac kat malikinin, daha sonra daval aleyhine bu yerlerle ilgili olarak eldeki davay amasnn, iyiniyet kurallarna aykr olup olmad; noktasnda toplanmaktadr. ncelikle ilgili yasal dzenlemelerin irdelenmesinde yarar vardr: 634 sayl Kat Mlkiyeti Kanunu'nun 4. maddesinde, her halde ortak olan yerlerin hangi alanlar olduu dzenlenmi; "snaklar" ve "ortak garajlar" ortak yerler arasnda gsterilmitir. Ayn Kanunun 6. maddesinde ise, kat maliklerinin ana gayrimenkuln btn ortak yerlerine, arsa paylar orannda, ortak mlkiyet hkmlerine gre malik olduklar vurgulanmtr. Eldeki davann ald ve yapnn ruhsatnn alnd tarihte yrrlkte bulunan 25/08/1998 gn ve 19910 sayl Resmi Gazete de yaymlanan Snak Ynetmelii'nin 8. maddesinde, sekiz daireden az bamsz blm olan konutlarda snak yapma zorunluluunun aranmayaca, dolaysyla sekiz ve daha fazla daire ve bamsz blm bulunan tanmazlarda snak yapmann zorunlu olduu, belirtilmitir. Yine davann ald ve yapnn ruhsatnn alnd tarihte yrrlkte bulunan ayn ynetmeliin 13. maddesine gre, snaklarn kat maliklerinin mterek mlk olarak tapuya tescil edilecei, ortak alanlardan olan snaklarn bu hali ile ynetilecei ve bamsz olarak snak amacyla olsa dahi satlamayaca, kiralanamayaca, devredilemeyecei ve amac dnda kullanlamayaca kabul edilmitir. Ayn Ynetmeliin 14. maddesinde ise, snaklarn yapmnn zorunlu olduu bina ve tesislere, gerekli snak yeri ayrlmadka yap izni, snak tesis edilmedike de kullanma izni verilmeyecei, oturma ve kullanma izni verilmi yaplarn snak olarak ayrlm blmlerinde yap deiiklii yaplamayaca, ancak snak zelliini kaybetmemek ve gerektiinde snak olarak kullanlmak zere mlki amirin izniyle barta baka amalarla kullanlabilecei dzenleme altna alnmtr. Yine ayn ynetmelik gereince, bu hkmlere uyulmad tespit edildii takdirde mlki amirlik ve belediyeler tarafndan yaplacak tebligat zerine maliki, mteahhidi veya yneticisi tarafndan en ge ay ierisinde bu aykrlk giderilecek, sresi ierisinde aykrln giderilmemesi durumunda bu hizmet mlki amirlik ve belediyeler tarafndan yaplacak ve karl imar mevzuat hkmlerine gre ilgililerden tahsil olunacaktr. Anlan Snak Ynetmeliinde, 29.09.2010 ve 31.12.2010 tarihlerinde bir takm deiiklikler yaplm; Ynetmeliin 13. maddesi temel olarak aynen muhafaza edilirken, yap ruhsat ve kullanma izinlerinin verilmesi maddesini dzenleyen 14. maddesinde, snak yeri ayrlmas zorunlu bulunan bina ve tesislere, ruhsat eki mimari projesinde gerekli snak yeri ayrlmadka ve gerekli bilgiler mimari, statik ve mekanik tesisat projelerine ilenmedike yap ruhsat dzenlenemeyecei, yap ina edildiinde, ynetmelie ve yap ruhsat eki projelerine uygun olarak snak tesis edilmedike yap kullanma izni veya ksmi kullanma izni verilemeyecei, yap
117

kullanma izni verilmi yaplarn snak olarak ayrlm blmlerinde ynetmelie aykr olarak deiiklik yaplamayaca; ayrca, barta 13 nc maddeye aykr olmamak kouluyla, kat malikleri kurulunun oybirlii karar ve mlki amirin izniyle, bina veya tesisin iletme veya kullanma btnln bozmadan ortak alanlar kapsamnda kalan baka amalarla kullanlabilecei; ancak, gerektii anda snak olarak kullanlabilmesi iin Ynetmelikte belirtilen snak zelliklerinin kaybedilmemesinin gerekli olduu; bu uygulamann yap ve tesislerde ayrlmas zorunlu ortak alanlarn, ayrca ayrlmas zorunluluunu ortadan kaldrmayaca, dzenlenmitir. 3194 sayl mar Kanunu'nun 36. maddesine gre de, snak ayrlmas mecburiyeti olan binalarda, bu yerlerin ynetmelikte belirtilen artlar tamas zorunludur. Dier taraftan, 01/07/1993 gn ve 21624 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan Otopark Ynetmeliinin, genel esaslar belirleyen 4.maddesine gre, binay kullananlarn otopark ihtiyacnn bina iinde veya parselinde karlanmas esastr. mar planlar hazrlanrken parselinde otopark tesisi mmkn olmayan yerlerde otopark ihtiyacnn karlanmas amacyla blge ve genel otopark yerleri belirlenecek, parselinde otopark ihtiyac karlanamayan durumlarda belediyesince veya valilike ynetmelik hkmlerine gre belirlenecek otopark bedeli alnacaktr. Otopark bedeli alnan parsellerin otopark ihtiyacnn belediye veya valilike karlanmas zorunludur. lgili Ynetmelie gre yaplacak yaplara, bina otopark yerleri ayrlmadka yap ruhsat, bu otoparklar ina edilip hazr hale getirilmedike de yap kullanma izni verilemeyecek; yap kullanma izni alndktan sonra otopark yerleri plan ve ynetmelik hkmlerine aykr olarak baka amalara tahsis edilemeyecektir. Bu duruma aykrlk halinde belediyeler, bina otoparklarnn kullanmn engelleyici her trl ihlalleri nlemekle yetkili ve grevlidir; aksi uygulamalarda mar Kanununun ilgili hkmleri uygulanacaktr. Tm bu dzenlemeler gz nne alnarak somut olayn deerlendirilmesine gelince: Hukuk Genel Kurulunda yaplan grmeler srasnda, ncelikle ilgili mevzuat karsnda, sava ve tabii afet dnemlerinde toplumu yakndan ilgilendiren bir yap olan snan bulunmas gereken bir yapda bulunmamasnn, kamu dzenini ilgilendiren bir sorun olup olmad tartlm; sonuta bulunmas zorunlu olan yaplarda snan bulunmamasnn ilgili mevzuat dikkate alndnda kamu dzenini ilgilendiren bir sorun olduu oy okluu ile kabul edilmitir. Buna gre; ilgili mevzuat gerei bir yapda ortak alan olarak snak ve ortak garaj bulunmas zorunlu ise, bu ortak alanlarn baka amala kullanlmas da ancak bu mevzuatta belirlenen koullara baldr. Ayrca snakla ilgili olmak zere bu husus, kamu dzenini ilgilendirmektedir. Hemen burada, kamu dzenine ilikin olan bir hususun, szleme yoluyla deitirilmesi olana bulunup bulunmadnn irdelenmesi gerekir. Hukuk Genel Kurulunda yaplan grmeler srasnda, taraflar arasnda akdedilmi bir szlemenin olmas, bunun taraflarn rzas ile dzenlenmesi nedeniyle, taraflarn iradelerine aykr ekilde buna mdahale edilmemesi gerektii ileri srlm ise de,
118

buna ounluka itirak edilmemi; sonuta, 818 sayl Borlar Kanunu 19. maddesinde yer alan snrlama karsnda, bir szlemenin konusunun Kanunun gsterdii snr dairesinde, serbeste belirlenebilecei ancak bu konunun Kanunun kat'i surette emrettii hukuki kaidelere veya kanuna muhalefet; ahlaka (adaba) veya umumi intizama yahut ahsi hkmlere mteallik haklara mugayir bulunmas halinde szlemenin geerli olmayaca; taraflar arasndaki "muvafakatname" balkl szlemenin de yukarda hkmleri aklanan ve kamu dzenine ilikin bulunan "Kanun" ve buna dayanlarak karlan "Ynetmelik" hkmlerine kati surette aykr olduu, oyokluu ile kabul edilerek, szlemenin kamu dzenine aykr bulunan hkmlerinin geerli olmayaca sonucuna oyokluu ile varlmtr. Yukarda aklanan mevzuat erevesinde belirli nitelie haiz yaplarda bulunmas zorunlu olan ve kamu dzenini ilgilendiren ortak yerler hakknda mevzuatn belirledii snrlamalar dna klarak ortak yerlerin kullanm amacn tamamen ortadan kaldrr ekilde muvafakatname alnmas, kamu dzenini ilgilendiren bir durum olup; esasen kamu dzenine aykr ve geersiz olan bu szleme hkmleriyle muvafakat veren de bal olmayacaktr. O halde, bu muvafakatnameyi veren kiinin sonradan bu szlemeye aykr ekilde dava amas da, ayn nedenlerle hakkn ktye kullanlmas olarak kabul edilemez. Hal byle olunca; kamu dzenini ilgilendiren bir hususun, taraflarca dzenlenen szleme ile deiiklie uratlmas olanakl olmayp; bu yndeki szleme hkmleri geersiz olmakla, bu hkmlere itibar edilemez. Byle bir szlemenin taraflar da kamu dzenine aykrl nedeniyle geersiz olan bu hkmlerle bal deildir. Byle bir szlemede aksi belirtilmesine karn kamu dzenine aykr bir hususun giderilmesi iin, szlemenin taraf olan kii tarafndan dava almas da hakkn ktye kullanlmas olarak dnlemez. Somut olayda; davac, konut amal 12 ve bodrum amal 3 bamsz blm bulunan tanmazda 12 nolu bamsz blm 13.08.2004 tarihinde satn alm; noterde dzenlenen "muvafakatname" ile de, 2. bodrum katn tamamnn daval tarafndan iyeri olarak kullanlmasna, diledii gibi tasarrufta bulunmasna muvafakat ettiini; mal sahibinin tanmaz satmas halinde dahi sataca kii iin de bu muvafakatnamenin geerli olacan, kabul etmitir. Dava konusu tanmazn yap ruhsat 17.10.2003 tarihinde alnmtr. Binann yapld ve ruhsatn alnd tarihler dikkate alndnda ynetmelie gre snak ve ortak garaj yaplmas zorunlu bir apartmandr. Dava konusu tanmazn ortak garaj ihtiyac karland iin ruhsat alnrken otopark bedeli de denmemitir. Yap kullanma ruhsat alndna gre ruhsatn alnd tarihte snan ve ortak garajn yaplm olduunun kabul edilmesi gereklidir. 20.11.2008 tarihli bilirkii raporundan, projede bulunan snak ve snak iindeki tuvaletin sonradan iptal edilerek, ortak garajn kullanlmasnn da engellendii muvafakatnamenin konusu olan 2.bodrum katn (snak ve ortak garaj) tek mahal halinde ve bo olduu anlalmaktadr. Bu fiili deiiklie ramen, oturma ruhsat alndktan sonra 2. bodrum kat ile ilgili projede resmi olarak herhangi bir deiiklik yaplmad da dosya kapsam ile bellidir.

119

Somut olayn bu zellii ve aklanan mevzuat hkmleri karsnda: Davac ile daval arasnda, bamsz blm sat srasnda dzenlenen ve ortak alanlar olan snak gibi yerlerde davalya serbeste tasarruf etme hakk tanyan, szleme hkmleri -bu yerlerde sadece ortak kullanm hakk bulunan kiilerin, dier kat maliklerinin kullanm hakkn da etkileyecek ekilde serbeste tasarrufta bulunmas ak kanun ve ynetmelik hkmleri ile yasaklanm olmakla- kamu dzenine aka aykr olup, geersizdir. E syleyile; davacnn, kamu dzenine ilikin olup, salt kendi iradesi ile dier kat maliklerinin kullanm hakkn ortadan kaldramayaca ve zerinde serbeste tasarruf etme hakknn bulunmad bir konuda, verdii muvafakat geerli olmayp, davalya dier kat maliklerinin de ortak yeri kullanmalarn nleyecek ekilde tasarrufta bulunma olana vermez. Bu nedenle davac da bu geersiz szlemeyle bal olmakszn dier kat malikleri gibi dava aarak, mevzuata aykr kullanmn nlenmesini isteme hakkna sahiptir. Byle bir szlemenin taraf da olsa davac kat maliki, geersiz bu szlemeyle bal olmadna ve daval kat malikinin ortak alana el atmasnn nlenmesini dava yoluyla isteyebileceine gre, byle bir davay amasnn hakkn ktye kullanlmas olarak deerlendirilmesi de olanakl deildir. Kald ki, byle bir muvafakatnameyi vermeyen bir kat malikinin veya bu muvafakatnameyi vermi bir malikten satn alan iyiniyetli nc kiinin aaca benzer nitelikte bir davann dinlenme olana bulunduuna ve dava sonunda bu kiilerin ortak garaj ve snaktan faydalanmas sz konusu olduuna; kamu dzenine aykr hkm ieren muvafakatname dzenleyen kiinin salt bu geersiz szlemenin varl nedeniyle, alan bu davann sonucundan yararlanamayaca dnlemeyeceine gre, bu kiinin kendisinin de geersiz szlemeyle bal olmakszn byle bir davay aabilecei kabul edilmelidir. Aksine bir yaklam hakkaniyete olduu kadar kamu dzeninin salanmas amacna da aykr olacaktr. u hale gre; mahkemece, ayn hususlara dayanlarak davann kabulne karar verilmi ve bu kararda direnilmi olmas usul ve yasaya uygundur. Bu nedenle,direnme kararnn onanmas gerekir. SONU : 1-Yukarda (1) nolu bentte gsterilen nedenlerle; uyulan ksm ynnden daval vekilinin bu yeni hkme ynelik temyiz itirazlarnn incelenmesi iin dosyann 18.HUKUK DARESNE GNDERLMESNE, 30.11.2011 tarihli ilk grmede oybirlii ile, 2-Yukarda (2) nolu bentte aklanan nedenlerle; daval vekilinin direnme kararna ynelik temyiz itirazlarnn reddi ile direnme kararnn ONANMASINA, 7.12.2011 gnnde yaplan ikinci grmede oyokluu ile, karar verildi. KARI OY YAZISI

120

Davac N... A...,13.08.2004 tarihinde Daval F... G...'den bir bamsz blm satn almak amacyla B... 19. Noterliine gidip orada ayn gn kendi zG.. iradesiyle bir muvafakatname tanzim ettirip davalya teslim ettikten sonra onun, dier bir ifadeyle davalnn maliki bulunduu bamsz blmn devir ve fera ilemlerini gerekletirmitir. Sz edilen muvafakatnamenin ieriinde aynen yle yazmaktadr: stanbul ili Baclar ilesi Kirazl kynde vaki ve kin tapunun 244DT23 pafta, 3269 ada, 1 parsel numaralarnda kaytl bulunan gayrimenkuln 2. bodrum katn tamamnn F... G... tarafndan iyeri olarak kullanlmasna diledii gibi tasarrufa yetkili bulunmasna mal sahibi F... G...'in gayrimenkuln satmas halinde dahi muvafakatimin sataca kii iin de geerli olduunu beyan, kabul ve ikrar ederim. Bu muvafakatnamenin veriliinden ve dairenin teslim alnndan itibaren drt yldan fazla bir zaman sonra N... A... vekili 13.10.2008 gnl dilekesi ile muvafakatname kapsamnda kalan yerin F... G... tarafndan kendisine kullandrlmadn, davalnn burada bir takm deiiklikler yaptn ileri srerek projeye aykrlklarn eski hale getirilmesini istemi, yaplan yarglama srasnda davalnn, 2.bodrum katn dnda apartmann at katna, havalandrma boluuna ve 2.bodrum katn giriine mdahale ettii bilirkii raporu ile saptanmtr. Mahkemece davalnn muvafakatname kapsamnda kalan 2. bodrum kat ile birlikte davalnn atya, havalandrma boluuna ve 2. borum katn dnda girie beton set koymak suretiyle yapm olduu mdahalenin men'ine, beton setin kal'ine, dava konusu yerlerin projesine uygun eski hale getirilmesine karar verilmitir. Daval vekilinin istemi zerine dosyay inceleyen dairemiz; mahkemece muvafakatnamenin dnda kalan ve daval tarafndan gerekletirilen projeye aykrlklarn (havalandrma alanna ve atya yaplan mdahale ile 2. bodrum katn giriine beton set koymak eklindeki el atmalarn) eski hale getirilmesine dair karar onayp muvafakatname kapsamnda kalan husus ile ilgili olarak da "Kat Mlkiyeti Yasasnn 5711 sayl Yasayla deiik 19.maddesinin ikinci fkrasnda kat maliklerinden her birinin, btn kat maliklerinin bete drdnn yazl rzas olmadka, ana gayrimenkuln ortak yerlerinde inaat, onarm ve tesis yapmas yasaklanm ise de ortak yerde yaplan onarm ve tesislere yazl muvafakatini bildirmi olan kat malikinin muvafakat verdii bir iin yaplmasndan sonra dava amasnn Trk Medeni Yasasnn 2. maddesinde ngrlen drstlk kuralna uygun dmeyecei Yargtay uygulamalarnda kabul edilmektedir. Somut olayda davac, B... 19. Noterliince dzenlenen 13.08.2004 tarihli muvafakatname ile davalnn 2. bodrum katta diledii gibi tasarrufta bulunmasna ve tamamnn iyeri olarak kullanlmasna muvafakat verdiine, bu muvafakatnamenin iptali de sz konusu olmadna gre davacnn dava amasnn iyi niyet kuralyla badamayaca gzetilerek bu yndeki istemin reddine karar verilmesi gerekirken yazl gereke ile kabulne karar verilmesi" nin yanllna deinilerek karar bu ynden bozulmutur. Dosya iindeki bilgi ve belgelerden; davalnn muvafakatname dna karak ana tanmazda meydana getirdii el atmalara ilikin olarak davacnn Belediyeye mracaat zerine Belediye, sz edilen ve mahkeme kararnn onanan blmn tekil eden bu ksmlar iin ayrca ykm karar vermi ve bu karar kesinlemitir. Yaplan aklamalardan da anlalaca gibi dairemizin bozma kararnda bahsedilen husus ile Belediyenin ykm karar verdii yer birbirinden tamamen farkl yerlerdir ve Dairemizin karar ile Belediyenin karar hibir ekilde elimemektedir. Dairemizin bozma karar sadece noterlike dzenlenen muvafakatnamede yer alan hususlarla ilgilidir. Belediyenin, 2. bodrum katn kullanlmas ile ilgili bir yasaklayc karar da bulunmamaktadr. Bu durum da gsteriyor ki Belediye yetkilileri dahi hukuk d bir i yapmamaya zen gstermektedirler. Burada ksaca muvafakatnamenin hukuki durumuna gz atacak
121

olursak; bu belgenin 1512 Sayl Noterlik Kanununun hkmlerine uygun ekilde, hukuken iptal edilinceye kadar geerli bir belgedir. Bu muvafakatnamenin hata, hile ve ikrah gibi nedenlerle Trk Borlar Kanununa uygun ekilde sresi ierisinde iptali de istenmemi ve bu durumu itibariyle de 1512 Sayl Yasann 82. maddesine gre de aksi mahkemece sabit oluncaya kadar geerli olan belgelerdendir. Byle bir belgenin hukuka aykr olduu her zaman ileri srlebilir hatta koullar mevcut ise iptali de mmkn olabilir. Davac, bu davay amazdan nce aaca bir dava ile muvafakatnamenin iptalini salayp ondan sonra bu davay am olsayd bu takdirde dairemiz de byle bir bozma karar vermek mecburiyetinde kalmazd. Borlar Kanunu'nun 19. maddesinin ikinci fkrasnda kamu dzenine aka aykr szlemelerin geersiz olduu belirtilmekte ise de bu durumun yani geersizliin, bir mahkeme karar ile belgelenmi olmas gerekir. Bozmadan sonra yerel mahkeme bozma kararnn bir numaral bendine; hem nceki kararndaki gerekelerle ve hem de inaatn yapmna balanrken onaylatlan projede otopark ve snak olarak belirtilen bu yerin iyeri olarak kullanlmasna iskn verilmesinin kamu dzeninden olan imar mevzuatna ve planna gre mmkn olmadndan, kamu dzeni nedeniyle muvafakatin geerli olmadn zet olarak gereke gstermitir. Burada dikkat edilecek olursa yerel mahkeme muvafakatnameyi grmezlikten gelmitir. Bunu, ilk ve sonraki kararlarnda tartmamtr. Acaba drstln gnmzde hi mi nemi kalmamtr. Davac kendi iradesiyle byle bir belgeyi notere dzenlettirip mal sahibi davalya vermekle ondan satn almay amalad ve dolaysyla ald bamsz blmn bedelinde kendi ynnden bir avantaj salad kukusuzdur. Davac, drt yl sonra byle bir dava aarken muvafakatname kapsamnda bulunan hususlar da iyi niyet, drstlk ve ahde vefa kavramlarn hie sayarak davasna dhil etmesi hukukun ve vicdann kolay kolay kabul edecei bir yol deildir. Muvafakatname kapsamnda kalan hususlarla ilgili davay, muvafakatname vermemi olan herhangi bir kat malikinin her zaman aabilecei zaten dairemiz tarafndan kabul edilmektedir. Dairemizin bozma kararnda da belirtildii gibi byle bir belgenin (muvafakatnamenin) hukuken geerli olmadnn hkm altna alnmas halinde salt; davacnn dava hakknn bulunduunu kabul etmekteyiz. 634 Sayl Yasann 19. maddesinin birinci fkrasnda yer alan: "kat malikleri, ana gayrimenkuln bakmna ve mimari durumu ile gzelliini ve salamln titizlikle korumaya mecburdurlar."eklindeki dzenlemenin, ana tanmazn onayl mimari projesine aykr olarak hibir onarm, tesis ve deiiklik yaplamayaca anlamna gelmemektedir. 634 Sayl Kanunun birinci fkrasnn genel prensibi ortaya koyduunu, ikinci fkrada ise birinci fkrann istisnalarn gstermektedir ve bunun, btn hukuk camias ile mahkemelerce byle kabul edilmektedir. Netice olarak; drstlk, doruluk, sznde durma gibi ulvi insanlk deerlerini hie sayan, Noterlik Kanununun 82.maddesindeki kamu dzenine ve ilem gvenilirliine ilikin dzenlemeyi ortadan kaldran, 4721 Sayl Trk Medeni Kanununun 2. maddesi hkmne tamamen aykrlk tekil eden, bilmeyerek ve belki de istemeyerek kamu dzenini koruma adna her hal ve koul altnda karn gzetmeyi tevik eden, ayn zamanda hukuk dzeninde telafisi imkansz sorunlara sebebiyet verecek olan, deerli ounluunun grleri dorultusunda oluan ve bu gne kadar bir benzeri grlmemi bulunan byle bir karara katlmamn, yukarda aklanan nedenlerle mmkn olmadn sayg ile arz ederim.

122

4721/ m. 2

T.C. YARGITAY 15. HUKUK DARES E. 2011/515 K. 2011/7200 T. 6.12.2011 ARSA PAYI NAAT YAPIM SZLEMES UYARINCA GECKME TAZMNATI VE EKSK LER BEDEL ( Maktu Tazminatn Deitirilmeksizin Uygulanmas Gerekmedii - Bilirkii Grnden de Yararlanlarak Hakkaniyete Uygun Biimde Hakim Tarafndan Takdir Edilecei ) GECKME TAZMNATI/EKSK LER BEDEL ( Maktu Tazminatn Deitirilmeksizin Uygulanmas Gerekmedii ) MAKTU GECKME TAZMNATI ( Deitirilmeksizin Uygulanmas Gerektiine Dair Yargtay Uygulamasndan Vazgeildii - Miktarn Uzun Sreli Gecikmelerde Dahi Taraflar in Balayc Olacann Kabul Edilmesinin Beklenen Yarara Tazminatn Konulu Amacyla yiniyet Kurallar ve Hakkaniyete Aykr Olaca ) MAHRUM KALINAN KRA BEDEL LKES ( Her Bamsz Blm in Tanmazn Mevkii Konumu lkenin ve naatn Yapld Yerin Sosyo Ekonomik Koullar Gznnde Tutulaca - Szlemede Kararlatrlm Gecikme Tazminat Yokmu Gibi Gecikme Tazminatnn En Az Mahalli Piyasa Rayilerine Gre Bu lkeye Gre Bilirkiiye Hesaplattrlaca ) 818/m.96, 106 4721/m.2 ZET: Dava, arsa pay inaat yapm szlemesi uyarnca gecikme tazminat ve eksik iler bedelinin tahsili istemine ilikindir. Maktu gecikme tazminatnn deitirilmeksizin uygulanmas gerektiine dair uygulamadan vazgeilmitir. Hakim tarafndan belirlenen makul sreden sonraki gecikme tazminat miktarnn da; her bir bamsz blm iin tanmazn mevkii, konumu, lkenin ve inaatn yapld yerin sosyo ekonomik koullar da gznnde tutulmak suretiyle ve szlemede kararlatrlm
123

gecikme tazminat yokmu gibi gecikme tazminatnn en az mahalli piyasa rayilerine gre mahrum kalnan kira bedeli kadar olaca ilkesine gre bilirkiiye hesaplattrlmas gerekir. DAVA : Yukarda tarih ve numaras yazl hkmn temyizen tetkiki daval vekili tarafndan istenmi ve temyiz dilekesinin sresi iinde verildii anlalm olmakla dosyadaki katlar okundu gerei konuulup dnld: KARAR : Dava, arsa pay inaat yapm szlemesi uyarnca gecikme tazminat ve eksik iler bedelinin tahsili istemine ilikindir. Mahkemece eksik i bedeli ile ilgili davann almam saylmasna, gecikme tazminat isteminin slahla artrlan miktarla birlikte kabulne dair verilen karar, daval vekilince temyiz edilmitir. 1-Dosyadaki yazlara, kararn dayand delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve zellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasna gre daval vekilinin aadaki bendin kapsam dnda kalan dier temyiz itirazlar yerinde grlmemi, reddi gerekmitir. 2-Yanlar arasnda kat karl inaat yapm szlemesinin varl, daval yklenicinin szlemeye gre edimini sresinde yerine getirmedii uyumazlk konusu deildir. htilf szlemenin 7. sayfa 8. maddesindeki dzenlemenin yorumu, gecikmenin uzun sre devam etmesi halinde szlemede kararlatrlan maktu gecikme tazminatnn deitirilip deitirilemeyecei, bu miktarla taraflarn ne kadar sre ile bal olacaklar, deitirilebilecekse yntemin nasl olmas gerektii noktalarnda toplanmaktadr. Szlemenin 7. sayfa 8. maddesinde aynen "verilen sre ve ek sre ierisinde kooperatif inaatn teslim tarihi gecikirse geen her ay iin arsa sahiplerinin toplam dairelerinin tamam iin aylk 500.000.000 TL ( szleme tarihinde geerli olan ) demeyeceklerdir." eklinde yazlmtr. Cmlenin balangc ve gelime blmne bakld ve tm daireler iin 500.000.000 TL ( 500,00 TL ) ibaresi de dikkate alndnda gecikme halinde herhangi bir tazminat denmeyecekse rakam yazlmasna gerek olmadndan cmlenin sonundaki kelimenin deyeceklerdir olarak yazlmas gerekirken hata sonucu o ekilde yazld anlalmaktadr. Mahkemenin bu maddenin gecikme halinde kararlatrlan gecikme tazminat olduunu kabulnde isabetsizlik bulunmamaktadr. Szlemedeki sre ve verilen ek srelere ramen inaatn teslim edilmemesi halinde arsa sahiplerinin tm daireleri iin yklenicinin deyecei kabul edilen aylk 500,00 TL gecikme tazminat niteliinde olduundan szleme hukukundaki ahde vefa kural uyarnca taraflar iin balaycdr. Dairemizin teden beri devam eden uygulamalarnda maktu tazminatn deitirilmeksizin uygulanmas benimsenmekle birlikte son zamanlarda gecikmenin uzun sre devam etmesi halinde dahi deitirilip deitirilmeyecei, bu miktarla taraflarn hangi sreyle bal olacaklar deitirilebilecekse sre ve miktarn belirlenmesinde yntemin nasl olmas gerektii tartlmaya balamtr. Arsa pay karl inaat yapm szlemeleri karlkl taahhtleri ihtiva eden, iki tarafa da bor ykleyen eser yapm ile sat vaadinden oluan karma bir szlemedir. Bu szlemelerde yklenicinin asli edimi finansman kendisi tarafndan
124

salanarak arsa sahibinin arsas zerinde szleme ve ekleri, tasdikli projesi, ruhsat ve imara uygun olmak zere inaat yapp teslim etmek, arsa sahibinin borcu da bedel olarak kararlatrlan bamsz blm-blmler ya da arsa paynn mlkiyetini ykleniciye devretmektir. Btn szlemelerde olduu gibi kat karl inaat szlemelerinde de taraflar szlemenin kendilerine ykledii borlar belirlenen zaman ve biimde ifa etmek zorundadr. Buna gre borlunun edimini sresinde yerine getirmemesi halinde gecikmede kusuru bulunmadn kantlamadka ve alacaklnn seimlik hakkn BK'nn 106/II. maddesinde belirtildii gibi ifay beklemek ve gecikmeden doan zararlarn istemek eklinde kullanmas durumunda szlemede kararlatrlan gecikme tazminatndan sorumludur ve aksine dzenleme yoksa bu miktarn deitirilmeksizin uygulanmas gerekir. Arsa pay karl inaat szlemelerinde yklenicinin edimini sresinde yerine getirmemesi halinde arsa sahibinin gecikmeden doan tazminat talep hakk Kanundan doan bir haktr ( BK. madde 106/II ). stenebilecek gecikme tazminat ise gecikme sebebiyle arsa sahibinin urad tm zararlar olup uygulamada asgari olarak gecikilen her ay iin mahrum kalnan rayi kira geliri karl bir miktar para olarak kabul edilmektedir. Szlemede gecikme tazminat belirlenmemi olsa dahi en az aylk rayi kira seviyesinde gecikme tazminatnn istenmesi mmkndr ( BK.96. madde ). Szlemeye konulan maktu gecikme tazminatnn amalarndan birisi de ( genellikle szleme yaplrken tatmin edici grlen ) tazminat tehdidiyle yklenicinin edimini sresinde ifaya zorlamaktr. Gecikme tazminat szlemede hi kararlatrlmam olsa bile teslimde gecikme halinde arsa sahibi en az piyasa rayilerine gre belirlenecek kiray gecikme tazminat olarak isteyebileceinden, bu halde arsa sahibi daha iyi konumda olacaksa artn amacna ulatndan szedilemez. Gecikme sresine baklmakszn arsa sahibinin bal tutulmas hakkaniyete uygun olmad gibi yklenicinin bu yndeki savunmalar iyiniyet kurallar ile badamaz, hakkn ktye kullanlmas niteliindedir ve hukuk tarafndan korunmaz ( TMK'nn 2. maddesi ). Bu halde maktu olarak kararlatrlan gecikme tazminat miktarnn uzun sreli gecikmelerde dahi taraflar iin balayc olacann kabul edilmesi szlemeyle beklenen yarara, tazminatn konulu amacyla iyiniyet kurallar ve hakkaniyete aykr olaca kanaati olutuundan, Dairemizin maktu gecikme tazminatnn deitirilmeksizin uygulanmas gerektiine dair uygulamasndan vazgeilmesi gerektii sonucuna ulalmtr. Kararlatrlan tazminatn sresiz uygulanamayaca bu ekilde kabul edildikten sonra maktu tazminatn ne kadar sreyle taraflar balayaca ve bu sreden sonra da tm daireler iin toplu gecikme tazminat hesaplanp hesaplanmayaca konusuna gelince; bu sre szlemedeki teslim sresi, gecikilen srenin uzunluu, ngrlen tazminat miktar, geen sre iinde gerekleen enflasyon, fiyat artlar, dviz fiyatlar ve faiz oranlarndaki art ve eksililer ve rayilere gre istenebilecek miktar ile maktu tazminatn denmeye devam edilmesi halinde arsa sahibinin elde edecei miktarlar da gznnde tutulmak suretiyle bu hususta bilirkii grnden de
125

yararlanlarak, szlemedeki dzenleme ve miktarn en az 1 yl sreyle mutlak balayc olaca ve maktuen belirlenen miktar ile rayilere gre saptanacak miktar arasnda en az bir misli fark bulunmas gerektii de dikkate alnarak hakkaniyete uygun biimde hakim tarafndan takdir edilmelidir. Hakim tarafndan belirlenen makul sreden sonraki gecikme tazminat miktarnn da; her bir bamsz blm iin tanmazn mevkii, konumu, lkenin ve inaatn yapld yerin sosyo ekonomik koullar da gznnde tutulmak suretiyle ve szlemede kararlatrlm gecikme tazminat yokmu gibi gecikme tazminatnn en az mahalli piyasa rayilerine gre mahrum kalnan kira bedeli kadar olaca ilkesine gre bilirkiiye hesaplattrlmas gerekir. Bu aklamalardan sonra somut olaya gelince, mahkemece az yukarda aklanan Dairemizin yeni gr ve uygulamalar dorultusunda inceleme yaplmakszn yazl ekilde karar verilmesi doru olmad gibi, hkm fkrasnn 7. maddesindeki veklet cretinin davalya ait olmas gerekirken maddi hata sonucu davacya verilmesine eklinde yazlmas da usul ve yasaya aykr olduundan kararn bozulmas uygun bulunmutur. SONU : Yukarda 1. bentte aklanan nedenlerle davalnn dier temyiz itirazlarnn reddine, 2. bent uyarnca kabul ile hkmn daval yararna BOZULMASINA, dedii temyiz pein harcnn istek halinde temyiz eden davalya geri verilmesine, 06.12.2011 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

126

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 15. HUKUK DARES E. 2011/6282 K. 2011/7054 T. 30.11.2011 ARSA BEDELNDEN KAYNAKLANAN ALACAIN TAHS ( Yaplan Protokol Resmi Bir ekilde Yaplmad in Geersiz se de Tapuda Pay Devrini de erdiinden ve Pay Devri de Yapldndan Geersizliin leri Srlmesinin Drstlk lkesine Aykr Olduu ) TAPUDA PAY DEVR ( Arsa Bedelinden Kaynaklanan Alacan Tahsili Yaplan Protokol Resmi Bir ekilde Yaplmad in Geersiz se de Tapuda Pay Devrini de erdiinden ve Pay Devri de Yapldndan Geersizliin leri Srlmesinin Drstlk lkesine Aykr Olduu ) DRSTLK LKESNE AYKIRILIK ( Arsa Bedelinden Kaynaklanan Alacan Tahsili - Yaplan Protokol Resmi Bir ekilde Yaplmad in Geersiz se de Tapuda Pay Devrini de erdiinden ve Pay Devri de Yapldndan Geersizliin leri Srlmesi ) ESER SZLEMES ( Akit fa le Sonulanmadndan Teslim Sz Konusu Olmad - Eser Szlemelerinde Zamanamnn Balad Tarih Eserin Szlemesine Uygun Bir ekilde Teslim Edildii veya Taraflarn Fesihte radelerinin Birletii Tarihten tibaren 5 Yl Olduu ) ZAMANAIMI ( Eser Szlemelerinde Zamanamnn Balad Tarih Eserin Szlemesine Uygun Bir ekilde Teslim Edildii veya Taraflarn Fesihte radelerinin Birletii Tarihten tibaren 5 Yl Olduu ) 818/m.126,355 4721/m.2 ZET : Davac, arsa bedelinden kaynaklanan alacaklarnn tahsilini talep ve dava etmilerdir. Taraflarn yaptklar protokol resmi bir ekilde yaplmad iin geersiz ise de, tapuda pay devrini de ierdiinden ve pay devri de yapldndan geersizliin ileri srlmesi drstlk ilkesine aykrdr. Uyumazlk sat szlemesi hkmlerine gre deil, eser szlemesindeki dzenlemelere gre zmlenmelidir. Dava konusu olayda akit ifa ile sonulanmadndan teslim sz konusu deildir. Eser szlemelerinde zamanamnn balad tarih, eserin szlemesine uygun bir
127

ekilde teslim edildii veya taraflarn fesihte iradelerinin birletii tarihten itibaren 5 yldr. DAVA : Mahalli mahkemece verilen hkmn temyizen tetkiki davaclar vekili tarafndan istenmi ve temyiz dilekesinin sresi iinde verildii anlalm, eksiklik nedeniyle mahalline iade edilen dosya ikmal edilerek gelmi olmakla dosyadaki katlar okundu, gerei konuulup dnld: KARAR : Davaclar murisleri A.'n da aralarnda bulunduu arsa sahipleri ile daval arasnda imzalanan 14.04.1998 tarihli protokol uyarnca A-G Kaplcas'nda bulunan ve tapunun 1 pafta 151, 144, 145, 156 ile mevkiindeki 384 ve 385 parsel nolu tanmazlar zerine villa yapm konusunda anlama yaptklarn, tapularn davalya devredildiini, ancak davalnn inaat yapmad gibi arsalar da bakasna sattn ileri srerek arsa bedelinden kaynaklanan alacaklarnn tahsilini talep ve dava etmilerdir. Daval sresinde verdii cevap dilekesinde alacan zamanamna uradn, esasen 16.07.2009 tarihinde dzenlenen protokol ile taraflarn birbirlerini ibra ettiklerini savunarak davann reddini istemi, mahkemece 14.04.1998 tarihli protokol ile dava tarihi arasnda 10 yllk zamanam sresinin getiinden bahisle davann reddine karar verilmi, karar davaclar vekilince temyiz edilmitir. BK'nn 355 ve devam maddelerinde dzenlenen bu ihtilafta arsa sahipleri asndan uygulanmas gereken zamanam sresi BK'nn 126/IV. maddesi uyarnca 5 yldan ibarettir. Eser szlemelerinde zamanamnn balad tarih ise eserin szlemesine uygun biimde teslim edildii tarih veya yanlarn fesihte iradelerinin birletii tarihtir. 14.04.1998 tarihli protokol resmi ekilde yaplmad iin geersiz ise de, tapuda pay devrini de ierdiinden ve payn devri de yapldndan geersizliin ileri srlmesi MK'nn 2. maddesi ile badamaz. O halde uyumazln sat szlemesi hkmlerine deil, eser szlemesindeki dzenlemelere gre zmlenmesi gerekir. Dava konusu olayda akit ifa ile sonulanmadndan teslim sz konusu deildir. Akdi ilikinin 16.07.2009 tarihinde protokol ile sonland kabul edilse bile zamanam sresinin ilemeye balamas gereken bu tarih ile dava tarihi arasnda davada uygulanmas gereken 5 yllk sre dolmadndan mahkemece davalnn zamanam def'inin reddi ile iin esasnn incelenerek davann sonulandrlmas yerine zamanamndan red karar verilmesi doru olmam, kararn bozulmas uygun grlmtr. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle davaclar vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile hkmn davaclar yararna ( BOZULMASINA ), dedii temyiz pein harcnn istek halinde temyiz eden davaclara geri verilmesine, 30.11.2011 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

128

4721/m. 2 T.C. YARGITAY 23. HUKUK DARES E. 2011/1449 K. 2011/1239 T. 24.10.2011 HRA KARARININ PTAL VE YELNN TESPT STEM (Aidat Ykmll Bulunan Bir Kooperatifte Ortan Uzun Sre Kooperatife Uramamas Aidat Borcunun Bulunup Bulunmadn Takip Etmemesi Halinde yeliinin Sona Erdiini Ortan Zmnen Kabul Ettii) ADAT YKMLL BULUNAN KOOPERATF ORTAI (Uzun Sre Kooperatife Uramamas Aidat Borcunun Bulunup Bulunmadn Takip Etmemesi Halinde yeliinin Sona Erdiini Ortan Zmnen Kabul Ettii - yelik Haklarndan Zmnen Vazgetiini Benimsedii) YNYET KURALINA AYKIRILIK (Aidat Ykmll Bulunan Bir Kooperatifte Ortan Uzun Sre Kooperatife Uramamas Aidat Borcunun Bulunup Bulunmadn Takip Etmemesi Halinde yeliinin Sona Erdiini Ortan Zmnen Kabul Ettii - hra Kararnn ptali ve yeliinin Tespiti steminin Reddi Gerei) 4721/m.2 7201/m.25 ZET : Dava, ihra kararnn iptali ve yeliinin tespiti istemine ilikindir. Aidat ykmll bulunan bir kooperatifte ortan uzun sre kooperatife uramamas, aidat borcunun bulunup bulunmadn takip etmemesi halinde yeliinin sona erdiini ortan zmnen kabul ettii, dier anlatmla yelik haklarndan zmnen vazgetiini benimsedii, eylemli olarak ortaklktan kma iradesini yanstt ve byle bir davacnn at davann T.M.K.nun 2. maddesinde ngrlen iyiniyet kuralna aykr dt ilke olarak kabul edilmelidir. Aidat deme ykmll bulunan davacya genel kurul karar uyarnca bor tahakkuk ettirildii mahkemece kabul edildiine gre, davacnn at davann T.M.K.nn 2. maddesine uygun dp dmedii deerlendirilerek bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasndaki ihra kararnn iptali kooperatif yeliinin tesbiti davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann kabulne ynelik olarak verilen hkmn sresi iinde daval vekilince temyiz edilmesi zerine dosya incelendi, gerei konuulup dnld:

129

KARAR : Davac vekili, mvekkilinin, arsa tahsisi iin kurulan kooperatife 346 numarasyla ye olduunu, kooperatif yetkilileriyle yapt grme sonucu 3.11.1999 tarihinde ihra edildiini rendiini, ihra kararn alan ynetim kurulunda yeterli ounluun bulunmadn ileri srerek, ihra kararnn iptaline ve yeliin devam ettiinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval vekili, davann aylk hak drc srenin gemesinden sonra aldn savunarak, davann reddine karar verilmesini istemitir. Mahkemece, iddia, savunma, benimsenen bilirkii raporu ve dosya kapsamna gre, 2001, 2002 ve 2003 yllarnda genel kurul kararlar dorultusunda davacya bor tahakkuk ettirildii, ihtar ve ihralarn Tebligat Kanunu'nun 25. ve Tebligat Tz'nn 36. maddelerine uygun ekilde tebli edilmedii, Almanya'da yaamas sebebiyle kooperatif ile uzun sre temas kurmasnn davac aleyhine yorumlanamayaca gerekeleriyle, davann kabulne ve davacnn ortak olduunun tespitine karar verilmitir. Karar, daval vekili tarafndan temyiz edilmitir. Dava, ihra kararnn iptali ve yeliinin tespiti istemine ilikindir. Aidat ykmll bulunan bir kooperatifte ortan uzun sre kooperatife uramamas, aidat borcunun bulunup bulunmadn takip etmemesi halinde yeliinin sona erdiini ortan zmnen kabul ettii, dier anlatmla yelik haklarndan zmnen vazgetiini benimsedii, eylemli olarak ortaklktan kma iradesini yanstt ve byle bir davacnn at davann T.M.K.nun 2. maddesinde ngrlen iyiniyet kuralna aykr dt ilke olarak kabul edilmelidir. Somut olayda, dava 20.11.2007 tarihinde alm olup davacnn yurtdndan dnnde 3.11.1999 tarihinde ihra edildiini rendii hususu dava dilekesinde ileri srlmtr. Aidat deme ykmll bulunan davacya 2001, 2002 ve 2003 ylnda genel kurul karar uyarnca bor tahakkuk ettirildii mahkemece kabul edildiine gre, davacnn at davann T.M.K.nn 2. maddesine uygun dp dmedii deerlendirilerek, sonucuna gre bir karar verilmesi gerekirken, bu yn zerinde durulmadan, yazl ekilde eksik incelemeye dayal olarak karar verilmesi doru grlmemitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle, daval vekilinin temyiz itirazlarnn kabulyle hkmn daval yararna BOZULMASINA, pein harcn istenmesi halinde iadesine, 24.10.2011 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

130

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 14. HUKUK DARES E. 2011/11062 K. 2011/11568 T. 5.10.2011 TAPU PTAL VE TESCL ( Sat Vaat Edilen Tanmaz Szlemeyle veya Fiilen Sat Vaadini Kabul Eden Kiiye Yani Vaat Alacaklsna Teslim Edilmi se On Yllk Zamanam Sresi Getikten Sonra Alan Davalarda Zamanam Savunmas "Drst Davranma Kural" le Badamayaca ) ZAMANAIMI ( Tapu ptali ve Tescil - Tanmaz Mal Sat Vaadi Szlemesinden Doan Davalar in zel Bir Zamanam Sresi ngrlmediinden On Yllk Zamanam Sresinin Uygulanaca/Bu Sre Szlemenin fa Olanann Domasyla Balayaca ) DRSTLK LKESNE AYKIRILIK ( Sat Vaat Edilen Tanmaz Szlemeyle veya Fiilen Sat Vaadini Kabul Eden Kiiye Yani Vaat Alacaklsna Teslim Edilmi se On Yllk Zamanam Sresi Getikten Sonra Alan Davalarda Zamanam Savunmasnda Bulunulmas - Tapu ptali ve Tescil ) KADASTRO TESBTNDEN SONRA SATIA KONU OLAN TAINMAZLAR ( Satn Alan Kiiye Teslim Edildii ve Onlar Tarafndan ve Miraslar Tarafndan Kullanld ve Alclarn lene Kadar Kulland - Tapu ptali ve Tescil/Davann Zamanam Sebebiyle Reddinin Doru Olmad ) TAINMAZ MAL SATI VAAD SZLEMESNDEN DOAN DAVALAR ( zel Bir Zamanam Sresi ngrlmediinden On Yllk Zamanam Sresinin Uygulanaca - Tapu ptali ve Tescil ) 818/m.125 4721/m.2,716 ZET : Dava, tapu iptali ve tescil istemidir. Tanmaz mal sat vaadi szlemesinden doan davalar iin zel bir zamanam sresi ngrlmediinden B.K.nun 125. maddesi hkm gereince on yllk zamanam sresi uygulanr ve bu sre szlemenin ifa olanann domasyla ilemeye balar. Ancak sat vaat edilen tanmaz, szlemeyle veya fiilen sat vaadini kabul eden kiiye yani vaat alacaklsna teslim edilmi ise on yllk zamanam sresi getikten sonra alan davalarda zamanam savunmas Trk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan "drst davranma kural" ile badamayacandan dinlenmez.
131

Somut olayda kadastro tesbitinden sonra sata konu olan tanmazlar satn alan kiiye teslim edildii ve onlar tarafndan ve miraslar tarafndan kullanld, alclarn lene kadar kulland, dosya ieriinden davac ve tank beyanlarndan anlalmaktadr. Tanmaz satn alanlara teslim edildii anlaldndan davann zamanam sebebiyle reddi doru deildir. DAVA : Davac vekili tarafndan, daval aleyhine 22.10.2001 gnnde verilen dilekeyle tapu iptali ve tescil istenmesi zerine yaplan duruma sonunda; davann zamanam sebebiyle reddine dair verilen 30.6.2010 tarihli hkmn Yargtayca incelenmesi davaclar vekili tarafndan istenilmekle sresinde olduu anlalan temyiz dilekesinin kabulne karar verildikten sonra dosya ve ierisindeki btn katlar incelenerek gerei dnld: KARAR : Davaclar, murisleri M. E.'n kardei . E.le birlikte 17.3.1973 tarihli sat vaadi szlemesi ile 33,34,35 ve 36 parsel sayl tanmazlarda . E.'den kendi ve velayeti altndaki kz S. E.'e miras yoluyla intikal eden paydan 255 dnm yeri mtereken satn aldklarn,satn alnd tarihten beri zilyetliklerinin devam ettiini,satclar eyhmus ve S. E.'n vefat ettiini ve daval miraslarn bu yerdeki hisseleri dier daval . H. E.'e muvazaal olarak sattn,tm sebeplerle davaya konu tanmazlarda murisin satn ald payn adlarna tescilini istemilerdir. Davallar vekili, B.K.nun 125. maddesi gereince 10 yllk zamanamnn dolduunu,tanmaz kendisinin kullandn ve ahsi hakkn nc kii konumunda olan daval brahim Halil'e kar ileri sremeyeceini belirterek davann reddini savunmutur. Mahkeme,dava konusu tanmazlarn zilyetliinin davac tarafda olmad, bu sebeple davann B.K.nun 125. maddesinde ngrlen 10 yllk zamanamna tabi olduu anlaldndan davann zamanam sebebiyle reddine karar vermitir. Hkm davaclar vekili temyiz etmitir. Kaynan B.K.nun 22. maddesinden alan tanmaz sat vaadi szlemeleri, B.K.nun 213. maddesiyle Trk Medeni Kanununun 706. ve Noterlik Kanununun 89. maddesi hkmleri uyarnca noter nnde re'sen dzenlenmesi gereken, bir baka anlatmla geerlilii resmi ekil artna bal klnan, tam iki tarafa bor ykleyen ve kiisel hak salayan szleme trdr. Vaat alacakls, tanmaz sat vaadi szlemesiyle mlkiyet devir borcu yklenen satcdan edim yerine getirilmediinde Trk Medeni Kanununun 716. maddesi uyarnca aaca tapu iptali ve tescil davasnda borcun hkmen yerine getirilmesini isteyebilir. Tanmaz mal sat vaadi szlemesinden doan davalar iin zel bir zamanam sresi ngrlmediinden B.K.nun 125. maddesi hkm gereince on yllk zamanam sresi uygulanr ve bu sre szlemenin ifa olanann domasyla ilemeye balar. Ancak sat vaat edilen tanmaz, szlemeyle veya fiilen sat vaadini kabul eden kiiye yani vaat alacaklsna teslim edilmi ise on yllk zamanam sresi getikten sonra alan davalarda zamanam savunmas Trk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan "drst davranma kural" ile badamayacandan dinlenmez.

132

Somut olayda kadastro tesbitinden sonra sata konu olan tanmazlarn satn alan M. ve . E. 'e teslim edildii ve onlar tarafndan ve miraslar tarafndan kullanld,alc M. 'un ve .'nn lene kadar kulland, dosya ieriinden davac ve tank beyanlarndan anlalmaktadr. Tanmaz satn alanlara teslim edildii anlaldndan davann zamanam sebebiyle reddi doru deildir. Mahkemece iin esas incelenerek, sonucu dorultusunda karar kurulmas gerekirken yazl ekilde hkm verilmesi doru olmamtr, karar bu sebeple bozulmaldr. SONU : Yukarda aklanan sebeplerle usul ve yasaya aykr hkmn bozulmas, istenmesi halinde temyiz harcnn yatranlara iadesine, 05.10.2011 tarihinde oybirliiyle karar verilmitir. yarx

133

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2011/4-410 K. 2011/511 T. 13.7.2011 DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMNATI ( Otobs le Destein inde Bulunduu Ambulansn arpmas Nedeniyle - Aracn Sigorta Ettirmi Olan Davalnn Davacnn Atiye Terk Beyan Hakknda Beyanda Bulunmamasnn Hayatn Olaan Akna Uygun Olduu ) DRST DAVRANMA LKES ( Destekten Yoksun Kalma Tazminat Talebi/Davalnn Sigortacsnn Davacnn Zararnn Tamamn Karlad Davacnn Atiye Terk Beyann Kabul Etmediinden Daval Taraf Aleyhine Sonu karlamayaca/Davalnn Yalnzca Faizden Sorumlu Olaca ) HAYATIN OLAAN AKIINA AYKIRILIK ( Destekten Yoksun Kalma Tazminat Talebi - Davalnn Sigortacsnn Davacnn Zararnn Tamamn Karlad/Davalnn Davacnn Atiye Terk Beyan Hakknda Beyanda Bulunmamasnn Hayatn Olaan Akna Uygun Olduu ) DAVAYI ATYE BIRAKMA ( Destekten Yoksun Kalma Tazminat Talebi/Davalnn Sigortacsnn Davacnn Zararnn Tamamn Karlad Davalnn Davacnn Atiye Terk Beyan Hakknda Beyanda Bulunmamasnn Hayatn Olaan Akna Uygun Olduu/Davalnn Yalnzca Faizden Sorumlu Olaca ) FAZ STEM ( Destekten Yoksun Kalma Tazminat Talebi/Davalnn Sigortacsnn Davacnn Zararnn Tamamn Karlad - Davalnn Davacnn Atiye Terk Beyan Hakknda Beyanda Bulunmamasnn Hayatn Olaan Akna Uygun Olduu/Davalnn Yalnzca Faizden Sorumlu Olaca ) 818/m. 45 4721/m.2 ZET : Davaclar vekili, daval irketin kayt maliki, dier davalnn srcs olduu otobs ile destein iinde bulunduu ambulansn arpmas sonucu destein hayatn kaybettiini iddia ederek destekten yoksun kalma tazminatnn davallardan tahsilini istemitir. Uyumazlk davaclarn Asliye Hukuk Mahkemesindeki beyanlar ve dosya kapsam dikkate alndnda davallarn belirlenen destekten yoksun kalma tazminatnn tamamndan m, yoksa faiz alacandan m sorumlu olduu noktasnda
134

toplanmaktadr. Hak sahibi hakkn kullanrken veya bir borlu borcunu yerine getirirken drst davranma ilkesine uygun hareket etmek durumundadr. Daval irket vekilinin, davacnn atiye terk beyann kabul etmeyerek davann esas hakknda karar verilmesini salama olanann bulunduu savunulabilir ise de, aracn sigorta ettirmi olan davalnn, meydana gelen zararn sigorta poliesi kapsamnda gidermi olmasn dikkate alnarak, davacnn atiye terk beyan hakknda olumlu veya olumsuz bir beyanda bulunmamas hayatn olaan akna uygun kabul edilmelidir. Davalnn sigortacs davacnn zararnn tamamn karlamtr. Artk bu durumda, salt atiye terk beyann kabul etmemesinden daval taraf aleyhine bir sonu karmak mmkn deildir. Bu nedenle davaclarn eldeki davay amalarnda tazminat hukuku anlamnda bir engel yok ise de bu hakkn kullanlmasnda drst davranlmamas ve sonucunda da hakkn ktye kullanm sz konusu olup; zel Dairece belirtildii ekilde davalnn sadece faiz istemi ile sorumlu tutulmas gerekir. DAVA : Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Davaclar vekili, daval irketin kayt maliki, dier davalnn srcs olduu otobs ile destein iinde bulunduu ambulansn arpmas sonucu destein hayatn kaybettiini iddia ederek destekten yoksun kalma tazminatnn davallardan tahsilini istemitir. Davallar, davaclarn A... O... S... irketinden bilirkii raporunda belirtilenden fazla para aldklarn, alnan bu parann faiz istemlerini karladn, davaclarn maddi tazminat taleplerinden vazgetiklerini savunarak davann reddine karar verilmesini istemitir. Mahkemece bilirkii raporu dikkate alnarak istemin ksmen kabulne karar verilmi, davallardan B. . vekilinin temyizi zerine, zel Dairece yukarda belirtilen gereke ile mahkeme karar bozulmutur. Mahkemece nceki gerekeler ile direnilmi; daval vekili hkm temyiz etmitir. Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk: davaclarn Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesindeki beyanlar ve dosya kapsam dikkate alndnda davallarn belirlenen destekten yoksun kalma tazminatnn tamamndan m, yoksa faiz alacandan m sorumlu olduu noktasnda toplanmaktadr. Uyumazln zmne ynelik olarak ncelikle; Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinde alan destekten yoksun kalma davasnn eldeki davaya etkili ynlerinin aklanmasnda fayda bulunmaktadr: Davaclar, desteklerinin dava konusu trafik kazasnda vefat etmesi zerine Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/893 esas srasnda destekten yoksun kalma tazminat ve manevi tazminat istemi ile kayt maliki B. ., src T. B., sigorta irketi ve destein iinde bulunduu ambulansn kayt maliki Salk Bakanl ile ambulans ofr aleyhine tazminat davas amlardr.

135

Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde yaplan yarglama srasnda destekten yoksun kalnan miktarn belirlenmesi iin bilirkii raporu alnm, davaclar vekili bilirkii raporunun ibraz edildii 18.3.2004 tarihli celsede mahkeme huzurunda "A... O... S... A'den bilirkiinin belirledii rakamdan bir miktar fazla para aldk. A... ... A hakkndaki davay takip etmiyoruz. Daval B... T... A ve T. B. hakkndaki davamz da maddi tazminat asndan takip etmiyoruz; ancak kaza tarihinden deme tarihine kadar geen sre iin B... T... A ve T. B.'den faiz isteimiz devam etmektedir" eklinde imzal beyanda bulunmutur. Takip eden celsede ise davaclar vekili slah dilekesi vermi; maddi tazminat ynnden davay slah ettiklerini beyanla, baba iin 12449 TL anne iin ise 14192 TL maddi tazminatn olay tarihinden itibaren ileyecek yasal faizi ile birlikte tahsilini istemi; dilekesinin netice ksmnda ise "yukarda akland zere maddi tazminat ynnden slah talebimizin kabul ile baba C. iin 12449 TL' s anne S. iin 14192 TL' sna ykseltilmesine, bu miktar daval sigorta irketi tarafndan 27.2.2004 tarihinde dendiinden biz imdilik bilirkii raporunda belirtilen miktar zerinden hadisenin olu tarihi 07.06.2002 gnnden deme tarihi olan 27.02.2004 tarihleri arasndaki kanuni faizin davallardan tahsilini istiyoruz" ibarelerine yer vermitir. Ayn Mahkeme huzurunda 13.3.2007 tarihli celsede davaclar vekili "tm davallar asndan maddi tazminat talebimizi atiye terk ediyoruz; ancak zamanam sresi ierisinde dava ama hakkmz sakl tutuyoruz. Salk Bakanl ve . G. ile ilgili manevi tazminat isteimizi atiye brakyoruz, dier davallar T. B. ve B. .'nden manevi tazminat talebimize devam ediyoruz" eklinde beyanda bulunmutur. Mahkemece; tm davallar asndan maddi tazminat istei atiye brakldndan maddi tazminat davasnn almam saylmasna; davallardan Salk Bakanl ve . G. aleyhine alan manevi tazminat istei de atiye brakldndan manevi tazminat davasnn da bu davallar asndan almam saylmasna; davac tarafn dier davallar hakkndaki manevi tazminat davasnn ksmen kabulne, davallardan tahsili ile davaclara verilmesine, fazlaya ilikin talebin reddine, karar verilmi; kararn davaclar vekili tarafndan sadece manevi tazminat ynnden temyizi zerine Yargtay 4.Hukuk Dairesince, davaclar yararna hkmolunan manevi tazminat miktar arttrlmak suretiyle karar dzeltilerek onanmtr. Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinde alnan 08.3.2004 tarihli bilirkii raporunda destekten yoksun kalnan tazminat miktar anne iin 12167 TL, baba iin 12167 TL belirlenmi; davaclar rapora aka itiraz etmemiler ve 26.2.2004 tarihinde daval B. .'ne ait aracn sigortacs olan irketten davac anne iin 14192 TL davac baba iin 12449 TL tazminat almlardr. Hukuk Genel Kurulu'nda yaplan grmeler srasnda; baz yelerce, davaclar vekilinin Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesi'ndeki beyannn, feragat niteliinde olmad, feragat beyann ak olmas gerektii, davaclarn atiye terk beyanna karlk davallar vekilinin bu beyan kabul etmeyerek, karar maddi ve ekli anlamda kesin hkm haline getirme hakknn bulunduu, ancak daval vekilinin bu hakkn kullanmadna gre davasn atiye terk etmi davacnn her zaman yeniden dava aabilecei, bu nedenle de eldeki davay amasnda hukuki engel bulunmad ileri srlerek direnme kararnn usul ve yasaya uygun olduu savunulmusa da ounluka bu gre itibar edilmemitir.
136

Bu aznlk gr karsnda ounluka; "davacnn atiye terk ettii davay her zaman yeniden aabileceinin doru olduu, davay amasna da bir engel bulunmad, ancak 2002 ylnda alm bir davada alnan bilirkii raporunda tespit edilen miktara itiraz etmeyen ve zarar miktarnn fazlasn aldn aka kabul eden davac tarafn, 2008 ylnda tekrar destekten yoksun kalma tazminat istemesinin TMK'nun 2.maddesi anlamnda hakkn ktye kullanlmas olduu " gr kabul edilmitir. Buna gre; davaclarn haklarndan feragat etmesi gibi bir durum somut olay ynnden bulunmamakla, zararn tamam karlanmad srece, kalan blmn her zaman dava konusu yaplabilirse de tazminat hukukunun amac dikkate alndnda davaclarn haklarn ktye kullanp kullanmadklarnn da ayrca, deerlendirilmesi gerekir. Hemen belirtmelidir ki, hakkn ktye kullanm kurumu hukukun ekilciliinden doan sertlii gidermek maksadyla ortaya kmtr. Zira teknik gerekler dolaysyla belli kalplara sokulmu olan hukuk kurallar tarafndan kiilere tannan yetkilerin olduu gibi kullanlmas, dier kiiler ve toplumlar iin ou kez katlanlmas g olan sonular dourabilecektir. te bu noktada TMK'nun 2/II .maddesi nem tamakta olup, bu hkm hukukta ortaya kabilecek bu gibi gerek olmayan kanun boluklarnn giderilmesi amacn gtmektedir. Bir hakkn drstlk kuralna aykr olarak kullanlmas suretiyle bakasna bir zarar verilmesi hakkn ktye kullanmn oluturur. TMK'nun 2/I hkm herkesin haklarn, toplumda geerli doruluk drstlk ve i ilikilerinin gerektirdii karlkl gven anlayna uygun olarak kullanmasn emreder. Hakkn kullanm ltn Medeni Kanununa gre drstlk kurallar verir. Bunun yannda ayrca hak sahibinin bakasn zrar kastyla hareket etmi olup olmadn aratrmaya gerek yoktur. nemli olan bakasna zarar vermek kast deil; hakkn drstlk kurallarna aykr olarak kullanlmas sonucunda bakasnn zarar grm olmasdr. Hakkn ktye kullanlp kullanlmad, "drstlk kurallarna aykr davranlp davranlmad" ile ilgili olduuna gre drstlk kuralnn da burada ksaca aklanmas uygun olacaktr: Medeni Kanunun 3. maddesinde dzenlenen iyiniyet "haklarn kazanlmas" ile ilgili olduu halde, Medeni Kanunun 2. maddesinde yer alan drst davranma "haklarn kullanlmas" ve "borlarn yerine getirilmesinde" sz konusu olur. Drst davranma "bir hak sahibinin hakkn kullanrken veya bir borlunun borcunu yerine getirirken iyi ve doru hareket etmesi yani drst, namuskar, makul, fiilinin neticesini bilen, orta zekal her insann benzer hadiselerde takip edecek olduu yolda hareket etmesi" anlamndadr. O halde bir hak sahibi hakkn kullanrken veya bir borlu borcunu yerine getirirken yukarda belirtilen ilkelere uygun hareket etmek durumundadr; aksi halde, haklarn ktye kullandklar sonucuna varlabilecektir. Somut olayda, daval B. .nin maliki olduu, dier daval irkete sigortal aracn kart kazada davaclarn destei lmtr. Ankara 6. Asliye Hukuk mahkemesinde
137

grlen dava srasnda belirlenen destekten yoksun kalma tazminat miktar sigorta poliesi kapsamn amam, davaclar mahkemece belirlenen bu miktara itiraz etmedikleri gibi daval sigorta irketinin demesini kabul etmitir. Davaclar rapor tarihi itibariyle belirlenen destekten yoksun kalma tazminat miktarn alarak zararn karlam;bu yolla daval B. . adna da, polie kapsam miktar ile sigorta korumas altndaki deme yaplmtr. Her ne kadar daval irket vekilinin, davacnn atiye terk beyann kabul etmeyerek davann esas hakknda karar verilmesini salama olanann bulunduu savunulabilir ise de, aracn sigorta ettirmi olan davalnn, meydana gelen zararn sigorta poliesi kapsamnda gidermi olmasn dikkate alnarak, davacnn atiye terk beyan hakknda olumlu veya olumsuz bir beyanda bulunmamas hayatn olaan akna uygun kabul edilmelidir. Bir baka deyile davalnn sigortacs davacnn zararnn tamamn karlamtr. Artk bu durumda, salt atiye terk beyann kabul etmemesinden daval taraf aleyhine bir sonu karmak mmkn deildir. Bu nedenle davaclarn eldeki davay amalarnda tazminat hukuku anlamnda bir engel yok ise de bu hakkn kullanlmasnda drst davranlmamas ve sonucunda da hakkn ktye kullanm sz konusu olup; zel Dairece belirtildii ekilde davalnn sadece faiz istemi ile sorumlu tutulmas gerekirken mevcut ekilde karar verilmesi doru deildir. O halde, yukarda aklanan bu deiik gerekelerle usul ve yasaya bulunan direnme kararnn bozulmas gerekir. SONU : Daval Bektalar irketi vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, yukarda gsterilen deiik gereke ile H.U.M.K.nun 429. maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn geri verilmesine, 13.07.2011 gnnde oyokluu ile karar verildi. yarx

138

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 13. HUKUK DARES E. 2011/2864 K. 2011/11225 T. 7.7.2011 SZLEMENN MZA EDLD TARHTE MTEREK MZA ARTININ MEVCUT OLMASI ( Kulp Bakan le Szleme mzalayan Davacnn Bu Durumu Bilmesi Beklenemeyecei Gibi Kulp Sporcusu Olan Davacya Maa demesi de Yaparak Szlemeyi Belli Bir Sre fa Eden Davalnn Szlemeyi Benimsediinin Kabul Gerektii ) KULP BAKANI LE SZLEME MZALAYAN DAVACI ( Bu Durumu Bilmesi Beklenemeyecei Gibi Kulp Sporcusu Olan Davacya Maa demesi de Yaparak Szlemeyi Belli Bir Sre fa Eden Davalnn Szlemeyi Benimsediinin Kabul Gerektii ) YNYET ( Daval Kulbn Temsil artlar Dna klarak Tek mza le Szleme Dzenlendiini leri Srerek Szlemenin Kendilerini Balamadnn leri Srlmesinin yiniyet Kurallar le Badamad ) HAK VE NASAFET LKES ( Herkes Haklarn Kullanrken Hak ve Nasafet Kurallarna Uygun Olarak Hareket Etmesi Gerektii - Dava Konusu Szleme Nedeniyle Daval Tarafa Husumet Dtnn Kabul le Davann Esasna Girilip Taraf Delilleri Toplanp Sonucuna Gre Karar Verilmesi Gerektii ) 4721/m.2 ZET : Dosyadaki belgelerden daval kulbn bakan sfatyla tek imza ile davac ile imzalanan szleme ile davacnn daval kulbn sporcusu olduu, sporcu bilgi formu dzenlendii, birka ay maa demesi yapld anlalmaktadr. Szlemenin imza edildii tarihte mterek imza art mevcut ise de, kulp bakan ile szleme imzalayan davacnn bu durumu bilmesi beklenemeyecei gibi, kulp sporcusu olan davacya maa demesi de yaparak szlemeyi belli bir sre ifa eden davalnn szlemeyi benimsediinin kabul gerekir. Daval kulbn temsil artlar dna klarak tek imza ile szleme dzenlendiini ileri srerek szlemenin kendilerini balamadnn ileri srlmesi MK.2. maddesindeki iyiniyet kurallar ile badamaz. Herkes haklarn kullanrken hak ve nasafet kurallarna uygun olarak hareket etmesi gerekir. Aklanan sebeple davaya konu szleme sebebiyle daval tarafa husumet dtnn kabulyle davann esasna girilip, taraf delilleri toplanp sonucuna gre karar verilmesi gerekir.

139

DAVA : Taraflar arasndaki alacak davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann reddine ynelik olarak verilen hkmn sresi iinde davac avukatnca temyiz edilmesi zerine dosya incelendi gerei konuulup dnld: KARAR : Davac, milli grei olduunu, daval kulp ile 2008-2009 sezonu iin "zel szleme" balkl bir szleme imzaladn,bu szlemeye istinaden davaly msabakalarda temsil ederek takm olarak baarl olduklarn, lig atlayarak baar primini hak ettiklerini, 2009' yl 7 ayndan itibaren 1.100 TL aylk cretlerinin denmediini, 1.100 TL baar primin de denmediini, bilahare gre blmnn kapatldn bildirerek fazlaya ilikin haklar sakl kalarak 8000 TL maa ve prim alacann yasal faizi ile tahsilini talep etmitir. Daval , szlemenin yetkili kilerce imzalanmad iin kendilerini balamayacan savunarak davann reddini dilemitir. Mahkemece davann husumetten reddine karar verilmitir. Davac daval kulple yapt zel szleme balkl szleme ile aylk cret ve prim karl daval adna gre msabakalarna katlma konusunda anlatklarn, bir ksm cret ve primlerinin denmediini bildirerek tahsili iin eldeki davay amtr. Daval kulp szlemenin tek kii tarafndan imzalandn, ynetim kurulu kararna gre, ift imza ile temsil art olduunu,bu yzden szlemenin kendilerini balamayacan, davacnn szlemesinden haberleri olmadn savunmulardr. Dosyaya ibraz edilen tarihsiz szlemede 2008-2009 sezonun iin davac ile aylk 1.100 TL cret ve prim karl, szleme imzaland, szlemenin kulp bakan C. E. tarafndan daval kaesi zerine imza atld anlalmaktadr. 30.5.2006 tarihli ynetim kurulu kararna gre davaly bakan, ikinci bakan ve muhasip yeden en az iki kiinin mterek imzas ile temsil ve ilzama yetkili olduu. C. E.'nun ise bu tarihte kulp bakan olduu grlmektedir. 18.5.2009 tarihli ynetim kurulu kararnda ynetim deimi ancak mterek imza artnn devam ettii grlmektedir. Dosyadaki belgelerden daval kulbn bakan sfatyla tek imza ile davac ile imzalanan szleme ile davacnn daval kulbn sporcusu olduu, sporcu bilgi formu dzenlendii, birka ay maa demesi yapld anlalmaktadr. Szlemenin imza edildii tarihte mterek imza art mevcut ise de, kulp bakan ile szleme imzalayan davacnn bu durumu bilmesi beklenemeyecei gibi, kulp sporcusu olan davacya maa demesi de yaparak szlemeyi belli bir sre ifa eden davalnn szlemeyi benimsediinin kabul gerekir. Daval kulbn temsil artlar dna klarak tek imza ile szleme dzenlendiini ileri srerek szlemenin kendilerini balamadnn ileri srlmesi MK.2. maddesindeki iyiniyet kurallar ile badamaz. Herkes haklarn kullanrken hak ve nasafet kurallarna uygun olarak hareket etmesi gerekir. Aklanan sebeple davaya konu szleme sebebiyle daval tarafa husumet dtnn kabulyle davann esasna girilip, taraf delilleri toplanp sonucuna gre karar verilmesi gerekirken yazl ekilde hkm tesisi usul ve yasaya aykr olup bozmay gerektirir. SONU : Yukarda aklanan sebeple kararn davac yararna BOZULMASINA, pein alnan 18.40 TL. temyiz harcnn istenmesi halinde iadesine, 7.7.2011 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx
140

4721/m. 2 T.C. YARGITAY 1. HUKUK DARES E. 2011/7914 K. 2011/7933 T. 6.7.2011 HLE SEBEBNE DAYALI TAPU PTAL VE TESCL ( Hileden Yararlanan Taraf Olay Bilen ya da Bilmesi Gereken Konumda se Ona Kar da Hile Nedeniyle ptal ddias Dinlenebilecei ) DRSTLK KURALI ( Davalnn Olay Bilen ve Bilmesi Gereken Konumunda Olduu ve Bylece Hile Olgusuna Kendisini de Katld - Tapu ptali ve Eski Kayt Maliki Adna Tesciline ve Bedelin Birlikte Hareket Eden Davallardan Mteselsilen Tahsili Gerektii ) TAPU PTAL VE TESCL ( Hileden Yararlanan Taraf Olay Bilen ya da Bilmesi Gereken Konumda se Ona Kar da Hile Nedeniyle ptal ddias Dinlenebilecei ) 818/m.28/2 4721/m.2 ZET : Dava, hile sebebine dayal tapu iptali ve tescil istemidir. Hileden yararlanan taraf olay bilen ya da bilmesi gereken konumda ise ona kar da hile nedeniyle iptal iddias dinlenebilir. Eldeki davada zellikle davalnn dier davallara "Siz bu depoyu 24.000.-TL satlmasn salayn st sizin olsun" biimindeki beyan ve olayn olu ekli davacya daha nce istedii vasfta bir daire gsterilerek kendisine isteine uygun daire satld biiminde hileli hareket ve szlerle gven yaratld, daval H.'in da bu durumdan ve bu durumdan kaynaklanan frsatlardan yararlanma tavrn benimsedii gzetildiinde daval H.'in TMK'nun 2. maddesi anlamnda drstlk kurallarna uygun hareket etmedii, olay bilen ve bilmesi gereken konumuna olduu, bylece hile olgusuna kendisini de katld kabul edilmelidir. Hal byle olunca; tapu iptali ve eski kayt maliki H. adna tesciline ve ... TL bedelin birlikte hareket eden davallardan mteselsilen tahsile karar verilmesi gerekir. DAVA : Taraflar arasnda grlen davada; Davac, emlak ii ile itigal eden daval Y. araclyla dier daval S.'a ait olduu sylenen 91 ada, 324 parselde yer alan 1 nolu bamsz blmn 32.000,00.-TL bedelle alm-satmna ilikin szleme yaptklarn, 9.000,00.-TL kaparo verdiini, bakiyenin tapunun devri srasnda denmesinin kararlatrldn, tapuda devir almak
141

zere bulutuklar gn tanmaz zerinde haciz olduu, devir yaplamayaca sylenerek ayn nitelikte olduu vaad edilen ve devir ncesi gsterilmeyen 2816 ada, 5 parseldeki 1 nolu blmn adna tescil edildiini, Tapu Sicil Mdrl'nde evraklarn S. tarafndan hazrlatldn, okuma yazma bilmediini, resmi senetteki "okudum erhinin" kendisine ait olmadn, tanmazn bayiini grmediini, adna tescil edilen dairenin niteliklerinin, daha nce kendisine gsterilenden ok farkl olduunu, tanmaz niteliinde esasl hataya drldn, yap kullanma izninin dahi olmadn ileri srerek szlemenin iptali, bayii adna tescili, 32.000,00.-TL'nin davallardan mtereken ve mteselsilen tahsiline karar verilmesini istemitir. Davallar S. ve Y., davacnn tanmazn niteliklerini bilerek aldn, tapu memuru nnde sata konu tanmazn niteliklerinin aka okunup, imza alndn, resmi ekil artlarna uygun szleme yapldn belirterek davann reddini savunmutur. Daval H., tanmazn emlaklar araclyla sattn, satn alan kiiyi grmediini, 24.000.-TL bedelle satmalar konusunda anlatklarn belirterek davann reddini savunmutur. Mahkemece; daval H. aleyhine alan davann reddine, dier davallar hakkndaki bedel davasnn ksmen kabulne, komisyon creti olan 8.000,00.-TL'nin davallar S. ve Y.'dan tahsiline karar verilmitir. Karar, davac ve davallardan S. ve Y. tarafndan sresinde temyiz edilmi olmakla; Tetkik Hakiminin raporu okundu, dncesi alnd. Dosya incelendi, gerei grlp dnld: KARAR : Dava; davallar S. ve Y. tarafndan hata hileye drlmek suretiyle dier daval H. adna kaytl olan, tescilden sonra "depo niteliinde" olduunu rendii, dava konusu 1 nolu bamsz blm, 32.000.-TL. bedel karlnda davac tarafa satn alnmasn salandn ileri srerek anlan bamsz blmn eski malik adna tescili, 32.000.-TL. bedelin mtereken ve mtessilen davallardan tahsili istei ile almtr. Mahkemece; iptal ve tescil isteinin reddine, 8.000,00.-TL. bedelin davallar S. ve Y.'dan tahsiline karar verilmitir. Dosya ierii ve toplanan delillerden; emlak ii ile itigal eden Y.'la, S.'a ait olduu sylenen 91 ada, 324 parselde yer alan bamsz blmn alm-satmna ilikin szleme yaptklar, anlan szlemede Y.'n komisyoncu, S.'n ise satc sfat ile yer ald, kaparo olarak 9.500,00.-TL dedii ve 22.500,00.-TL'nin tapuda devir yaplnca denecei konusunda anlatklar, 25/09/2006 tarihli senet dzenledikleri, ancak tapuda devir yaplaca aamada, satn almak istedii tanmazn "M." adna kaytl olduu, zerinde 60.000,00.-TL deerinde ipotek olduundan evi satmak istemediini ilettiini syleyerek 2816 ada, 5 parsel sayl tanmazdaki daireyi nerdikleri; bu dairenin iskan izninin olmad, balkonsuz, baml salon, 92 m2 alanl, kanalizasyon balantsnn sonradan tahliye motoru ile saland, konut olarak kullanlmaya elverili olmayan depo niteliindeki yerin devredildiinin devirden sonra renildii; Tapu Sicil Mdrl'nde davallar S. ve Y. tarafndan daha nce hazrlatlan evraklarn imzaland, okuma yazmasnn olmadn ifade etmesi karsnda "karalayver" dedikleri; nitekim imzann "karakteristik zellik" tamad;
142

"okudum erhinin" yazldnn tank sfat ile dinlenen davacnn ei M. beyan ile sabit olduu; satc ile bir araya gelmedikleri, satcnn depoyu 24.000,00.-TL'ye satmak istedii, daha fazlaya satlmas halinde stnn kalmas konusunda dier davallarla anlat, sat bedelinin 24.000,00.-TL olarak Y.'dan tahsil edildii bu bilginin satc- daval H. tarafndan da doruland, davacnn temellk tarihinden hemen sonra Cumhuriyet Savclna su duyurusunda bulunduu ve 2006/2870 Esas, 2007/2000 Karar sayl kovuturmaya yer olmadna dair karar verildii, bu karar zerine eldeki davann ald anlalmaktadr. Hile, genel olarak bir kimseyi irade beyannda bulunmaya, zellikle szleme yapmaya sevk etmek iin onda kasten hatal bir kan uyandrmak veya esasen var olan hatal bir kany koruma yahut devamn salamak eklinde tanmlanr. Hatada yanlma, hilede yanltma sz konusudur. Borlar Kanunu'nun 28/1. maddesinde akland zere taraflardan biri dier tarafn kastl aldatmasyla szleme yapmaya yneltilmise hata esasl olmasa bile aldatlan taraf iin szleme balayc saylamaz. Deinilen koullarn varl halinde aldatlan taraf hakkn kullanmak suretiyle hukuki ilikiyi gemie etkili ( makable amil ) olarak ortadan kaldrabilir ve verdii eyi geri isteyebilir. te yandan, hile her trl delille ispat edilebilecei gibi iptal hakknn kullanlmas hibir ekle bal deildir. Hilenin renildii tarihten itibaren bir yllk hak drc sre ierisinde kar tarafa yneltilecek bir irade aklamas, defi yahut dava yoluyla da kullanlabilir. Dier taraftan, hileyi genellikle taraflardan biri yapar; bu takdirde taraf hilesi sz konusu olur. 3. kii genel anlam ile hukuki ilemin veya szlemenin taraf ya da ardl olmayan kii olup Borlar Kanunu'nun 28/2. fkrasnn birinci cmlesinde "3. bir ahsn hilesi ile duar olan tarafn yapt akit ilzam ifade eder" denilmekte ise de takip eden cmlede akdin dier taraf ( somut olayda eski kayt maliki satc daval ) bu hileye vakf bulunan veya vakf olmas lazm gelirse o akit ilzam olmaz hkmn ngrmektedir. Yani hileden yararlanan taraf olay bilen ya da bilmesi gereken konumda ise ona kar da hile nedeniyle iptal iddias dinlenebilir. Eldeki davada zellikle daval H.'m dier davallara "Siz bu depoyu 24.000.-TL satlmasn salayn st sizin olsun" biimindeki beyan ve olayn olu ekli davacya daha nce istedii vasfta bir daire gsterilerek kendisine isteine uygun daire satld biiminde hileli hareket ve szlerle gven yaratld, daval H.'in da bu durumdan ve bu durumdan kaynaklanan frsatlardan yararlanma tavrn benimsedii gzetildiinde daval H.'in TMK'nun 2. maddesi anlamnda drstlk kurallarna uygun hareket etmedii, olay bilen ve bilmesi gereken konumuna olduu, bylece hile olgusuna kendisini de katld kabul edilmelidir. Hal byle olunca; tapu iptali ve eski kayt maliki H. adna tesciline ve 32.000.-TL bedelin birlikte hareket eden davallardan mteselsilen tahsile karar verilmesi gerekirken anlan isteklerdin reddi doru deildir. Kabule gre de, istek olmad halde davac tarafndan dendii kabul edilen miktarlardan H.'a dendii anlalan bedelin mahsubu ile aradaki 8.000,00.-TL farkn davacya denmesine karar verilmesi isabetsizdir.

143

SONU : Davallardan Y. ve S.'n temyiz itirazlar yerinde deildir. Davacnn, temyiz itirazlar yerindedir. Kabulyle hkmn aklanan nedenlerden tr HUMK'nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA, alnan pein harcn temyiz edene geri verilmesine, 06.07.2011 tarihinde oybirlii ile karar verildi. yarx

144

4721/m. 2 T.C. YARGITAY 14. HUKUK DARES E. 2011/6339 K. 2011/7351 T. 6.6.2011 TAINMAZ SATI VAAD SZLEMES ( Tapu ptali ve Tescil - Sat Vaat Edilen Tanmaz Szleme le veya Fiilen Sat Vaadini Kabul Eden Kiiye Yani Vaat Alacaklsna Teslim Edilmi se On Yllk Zamanam Sresi Getikten Sonra Alan Davalarda Zamanam Savunmasnn Dinlenmeyecei ) TAPU PTAL VE TESCL ( Sat Vaat Edilen Tanmaz Szleme le veya Fiilen Sat Vaadini Kabul Eden Kiiye Yani Vaat Alacaklsna Teslim Edilmi se On Yllk Zamanam Sresi Getikten Sonra Alan Davalarda Zamanam Savunmasnn Dinlenmeyecei ) DRST DAVRANMA ( Tanmaz Sat Vaadi Szlemesine Dayal Tapu ptali ve Tescil - Sat Vaat Edilen Tanmaz Szleme le veya Fiilen Sat Vaadini Kabul Eden Kiiye Yani Vaat Alacaklsna Teslim Edilmi se On Yllk Zamanam Sresi Getikten Sonra Alan Davalarda Zamanam Savunmas Drstlk le Badamayaca ) ZAMANAIMI SAVUNMASI ( Tapu ptali ve Tescil - Sat Vaat Edilen Tanmaz Szleme le veya Fiilen Sat Vaadini Kabul Eden Kiiye Yani Vaat Alacaklsna Teslim Edilmi se On Yllk Zamanam Sresi Getikten Sonra Alan Davalarda Zamanam Savunmas Drstlk le Badamayaca ) 818/m.125 4721/m.2 ZET : Dava, tanmaz sat vaadi szlemesine dayal tapu iptali ve tescil istemine ilikindir. Tanmaz mal sat vaadi szlemesinden doan davalar iin zel bir zamanam sresi ngrlmediinden Borlar Kanununun 125. maddesi hkm gereince on yllk zamanam sresi uygulanr ve bu sre szlemenin ifa olanann domas ile ilemeye balar. Ancak sat vaat edilen tanmaz, szleme ile veya fiilen sat vaadini kabul eden kiiye yani vaat alacaklsna teslim edilmi ise on yllk zamanam sresi getikten sonra alan davalarda zamanam savunmas Trk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan "drst davranma" kural ile badamayacandan dinlenmez.
145

DAVA : Davac vekili tarafndan, davallar aleyhine 25.6.2007 gnnde verilen dilekeyle sat vaadi szlemesine dayal tapu iptali ve tescil istenmesi zerine yaplan muhakeme sonunda; davann reddine dair verilen 8.12.2009 tarihli hkmn Yargtay'ca, durumal olarak incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmekle, tayin olunan 5.4.2011 gn iin yaplan tebligat zerine temyiz eden davac ve vekili ile kar taraftan bir ksm davallar vekili geldiler. Ak durumaya baland. Sresinde olduu anlalan temyiz dilekesinin kabulne karar verildikten sonra gelenlerin szl aklamalar dinlendi. Durumann bittii bildirildi. karara brakld. Bilahare dosya ve ierisindeki btn katlar incelenerek gerei dnld: KARAR : Dava, tanmaz sat vaadi szlemesine dayal tapu iptali ve tescil istemine ilikindir. Bir ksm davallar davay kabul etmi, bir ksm davallar da davann reddini savunmu ve zamanam definde bulunmulardr. Mahkemece, zamanamnn gerekletiinden bahisle dava reddedilmitir. Hkm, davac vekili temyiz etmitir. Aslnda zamanam, borcu gerek anlamda sona erdiren bir sebep deildir. Zamanam borcun nispi bir sona erme sebebidir. Belirli bir zamann gemesi borcu dorudan doruya sona erdirmez. Ancak alacaklnn elinden borlu istemedii takdirde alaca dava yoluyla takip ve tahsil etme imkann alr. Zamanam borluya sadece bir defi hakk verir. Bu zamanam defidir. Bir tanmlama yapmak gerekirse zamanam, kanunda belirtilmi olan sresi iinde talep ve dava edilmemi olan alacaklarn zne dokunmamakla beraber "dava edilebilme vasfn kaybetmesi" sonucunu douran bir sre geimidir. Tanmaz mal sat vaadi szlemesinden doan davalar iin zel bir zamanam sresi ngrlmediinden Borlar Kanununun 125. maddesi hkm gereince on yllk zamanam sresi uygulanr ve bu sre szlemenin ifa olanann domas ile ilemeye balar. Ancak sat vaat edilen tanmaz, szleme ile veya fiilen sat vaadini kabul eden kiiye yani vaat alacaklsna teslim edilmi ise on yllk zamanam sresi getikten sonra alan davalarda zamanam savunmas Trk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan "drst davranma" kural ile badamayacandan dinlenmez. Somut olaya gelince; davada dayanlan 5.9.1979 tarihli sat vaadi szlemesinin 3. sayfasnda sat vaat olunan tanmazn vaat alacaklsna teslim edildii yazldr. Ksaca, sat vaat olunan tanmaz szlemeyle davaclara teslim edildiinden davallarn zamanam savunmasnda bulunmas drst davranma kural ile badamaz. Hal byle olunca, mahkemece ekimenin esas incelenerek bir hkm kurulmas gerekirken zamanam savunmasnn kabulyle davann reddine karar verilmesi doru grlmemi, bu sebeple hkmn bozulmas gerekmitir. SONU : Yukarda aklanan sebeplerle temyiz olunan hkmn BOZULMASINA, pein yatrlan harcn istenmesi halinde yatranlara iadesine, 825 TL Yargtay duruma vekalet cretinin davallardan alnarak davacya verilmesine, 6.6.2011 tarihinde oybirlii ile karar verildi. yarx
146

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 11. HUKUK DARES E. 2009/13438 K. 2011/5567 T. 9.5.2011 FT MZA LE YETKLENDRLEN RKETE TEK MZA LE DEME YAPILMASI ( Kefilin Asl Borluya likin Tm Def'ileri leri Srebilecei - nternet Bankacl Yoluyla da Olsa Tek Bana Para ekme Yetkisi Verilen Kiiye Yaplan demenin Usulsz Olduu ddiasnn Dinlenemeyecei Hakkn Ktye Kullanlmas Olduu ) HAKKIN KTYE KULLANILMASI ( deme ve Tahsil Yetkisinin ift mzaya Baland irkete Tek mza ile deme Yaplmas - nternet Bankacl Yoluyla da Olsa Tek Bana Para ekme Yetkisi Verilen Kiiye Yaplan demenin Usulsz Olduu ddiasnn leri Srlmesinin Hakkn Ktye Kullanlmas Olduu ) 4721/m. 2 ZET : nternet bankacl yolu ile de olsa tek bana para ekme yetkisinin verilmesi karsnda, anlan kiinin bankadan tek bana para ekmesinin usulsz olduu iddias anlan sebeple dinlenemeyecei gibi ayn zamanda irket orta olan ve dava d irket ortana bu ekilde yetki veren davacnn bu hususu ileri srmesi MK. 2. maddesi karsnda yerinde deildir. DAVA : Taraflar arasnda grlen davada Antalya 3. Sulh Hukuk Mahkemesi'nce verilen 1.5.2009 tarih ve 2007/2052-2009/508 Sayl kararn Yargtayca incelenmesi daval vekili tarafndan istenmi ve temyiz dilekesinin sresi iinde verildii anlalm olmakla, dava dosyas iin Tetkik Hakimi Erhan Kse tarafndan dzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya ierisindeki dileke, layihalar, duruma tutanaklar ve tm belgeler okunup, incelendikten sonra iin gerei grlp, dnld: KARAR : Davac vekili, mvekkilinin dava d G... Mob. Ltd. ti.'de A. S.le birlikte ortak olduunu, irketi birlikte temsil ettiklerini, daval bankada genel kredi szlemesi gereince hesaplarnn bulunduunu, 3.4.2007 tarihinde dava d A. S.'in kendilerinden habersiz olarak tek imzayla 2.500 TL para ektiini, 18.4.2007 tarihinde olay renen mvekkilinin bankaya ihtarname ektiini, sonradan bankann 12.9.2007 tarihli ihtarnameyle kredi borcuna mukabil 9.310,07 TL talep ettiini, bu borcun iinde 2.500 TL parann da bulunduunu, takip basksyla borcun tamamn

147

2.10.2007 tarihinde dediklerini ileri srerek, 2.500 TL'nn faiziyle tahsilini talep ve dava etmi, sonradan slah dilekesiyle talebini 3.285,38 TL'na ykseltmitir. Daval vekili, davaya konu hesabn irket adna kaytl olduunu, davacnn taraf ehliyeti bulunmadn, 3.4.2007 tarihi ncesi ve sonrasnda hesapta ilemler yapldn, yine dava d A. S.'in internet bankacl yoluyla ilemlerinin de bulunduunu, bu duruma davacnn itiraz etmeyerek sessiz kaldn savunarak , davann reddini istemitir. Mahkemece, iddia, savunma, bilirkii raporu ve dosya kapsamna gre, davac ile A. S.'in irketi temsile yetkili olduklar, buna ramen A. S.'in tek imzayla 3.4.2007 tarihinde 2.500 TL'n irket hesabndan ektii, bankann kusurlu olduu gerekesiyle, davann kabulne, 3.285,38 TL'nn 2.10.2007 tarihinden itibaren yasal faiziyle davaldan tahsiline karar verilmitir. Karar, daval vekili temyiz etmitir. Davac taraf, davalnn irket adna ift imza ile kredi demesi yapmas gerekir iken, tek imza ile deme yapldn ve usulsz denen bu tutarn kendisinin kefil sfat ile dediini ileri srerek i bu davay am, daval taraf ise dava d irket ortann internet bankacl yolu'ile tek bana para ekme yetkisi bulunduunu ve irketin icazetinin olduunu savunmutur. Bu durumda, kefil olan davac asl borluya ilikin tm defileri ileri srebilirse de, dava d irket tarafndan savunulduu zere internet bankacl yolu ile de olsa tek bana para ekme yetkisinin verilmesi karsnda, anlan kiinin bankadan tek bana para ekmesinin usulsz olduu iddias anlan sebeple dinlenemeyecei gibi ayn zamanda irket orta olan ve dava d irket ortana bu ekilde yetki veren davacnn bu hususu ileri srmesi MK. 2. maddesi karsnda yerinde deildir. Bu sebeple davann reddine karar verilmesi gerekir iken davann kabulne karar verilmesi bozmay gerektirmitir. SONU : Yukarda aklanan sebeplerle daval vekilinin temyiz itirazlarnn kabulyle kararn daval yararna BOZULMASINA, denen temyiz pein harcn istemi halinde temyiz edene iadesine, 9.5.2011 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

148

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2011/11-59 K. 2011/271 T. 4.5.2011 MARKANIN HKMSZL DAVASI ( Mahkeme Kararnda 556 S. Khk. Md. 7/Son ve 42/Son'a Dayal Bir Hkm Kurulmad - Bu Maddelerin Uygulanamayaca ) HAKSIZ REKABET ( Markann Hkmszl ve Haksz Rekabetin Tespiti Davas - Mlga Markalar Kanunu'nda Hizmet Markalarnn Tescilinin Mmkn Olmamas ve Tescil Bavurusuna Kadar Markalarn Eitim retim Hizmetleri Kapsamnda Kullanlmas Nedeniyle Davada Haksz Rekabet Hkmlerinin Uygulanaca ) DRSTLK LKES ( Markann Hkmszl/Haksz Rekabetin Tespiti Davas - Davaya Konu Markalarn Tescil Bavurusundan Bir Ka Yl Sonra Dava Almasnn Bu lkeye Aykrlk Tekil Etmeyecei ) SESSZ KALMA YOLUYLA HAK KAYBI ( Markann Hkmszl/Haksz Rekabetin Tespiti Davas - Davaya Konu Markalarn Tescil Bavurusundan Bir Ka Yl Sonra Dava Almasnn Hak Kaybna Yol Amayaca ) ZAMANAIMI ( Markann Hkmszl/Haksz Rekabetin Tespiti Davas Davalnn bare zerindeki Tescilsiz Kullanmnn Devam Ettii/Haksz Kullanm Devam Ettii Srece Zamanamnn lemeyecei ) KHK-556/m.8, 42 4721/m.2 6762/m.56, 57 ZET : Dava, haksz rekabetin tesbiti, men'i, unvan terkini, markalarn hkmszl, kullanlmasnn nlenilmesi ve hkmn ilan istemlidir. Uyumazlk; daval irket adna tescilli markalarnn 556 sayl Markalarn Korunmas Hakkndaki Kanun Hkmnde Kararname uyarnca hkmsz klnmas ve marka sicilinden terkinine ilikin olarak alan davada, davac bakmndan uzun sre sessiz kalnmak suretiyle hak kaybnn oluup olumad, bylece davacnn eldeki davay amasnn drstlk ilkesine aykrlk oluturup oluturmayaca; uyumazlkta 556 sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinin uygulanp uygulanamayaca, buna gre de
149

dava konusu markalarn tannmlnn tespiti ynnden bilirkii incelemesi yaptrlmasnn gerekli olup olmad noktalarnda toplanmaktadr. Mahkeme kararnda 556 Sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinin uygulanmasna ynelik bir gereke oluturulmad anlalmaktadr. Kald ki, 556 Sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinin somut uyumazla uygulanmas da mmkn deildir. 556 Sayl KHK ile mlga 551 Sayl Markalar Kanunu'nda hizmet markalarnn tescilinin mmkn olmamas ve dava konusu markalarn tescil bavurularnn yapld tarihe kadar ibarenin taraflarca "eitim retim hizmetleri" kapsamnda tescilsiz marka olarak kullanlmalar nedeniyle taraflar arasndaki uyumazln TTK'nun 56 vd. maddelerinde dzenlenen haksz rekabet hkmleri de dikkate alnarak zmlenmesi zorunludur. Dava konusu markalarn 556 Sayl KHK hkmlerine gre TPE nezdindeki tescil bavurularnn 1998 tarihinde yaplarak bu tarihlerden itibaren marka korumas baladna ve eldeki davann ise 3 yl sonra tarihinde alm bulunmasna gre, markann sicile tescil tarihi itibariyle dava tarihine kadar geen srede sessiz kalma yoluyla hak kayb olutuundan sz edilemez. Somut uyumazlkta davalnn ibare zerindeki tescilsiz kullanm devam ettiinden, haksz kullanm devam ettii srece zamanam ilemeyeceinden mahkemenin zamanamna uradna ilikin gerekesi yerinde deildir. Bu hususlar dikkate alnmaldr. DAVA : Taraflar arasndaki "Marka hkmszlnn tespiti vs." davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; stanbul 1.Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesinin asl davann ksmen kabulne, kar davann reddine dair verilen 05.06.2007 gn ve 2002/351 E-2007/109 K.sayl kararn incelenmesi davac-kar daval vekili ve daval-kar davac irket vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 11.Hukuk Dairesinin 03.07.2009 gn ve 2007/12815-2009/8230 sayl ilam ile; ( ... Davac vekili, mvekkili tarafndan daval aleyhine, alan davalarda, davalnn unvannda yer alan K... ibaresinin terkinine ve kullanlmasnn men'ine karar verildiini, kararlarn kesinletiini, ancak davalnn bu kez unvann 14.11.2000 tarihinde ... E... ve Ticaret Ltd.ti, 17.12.2000 tarihinde de ... E... ve Ticaret Ltd. ti. olarak deitirdiini, yine 24.04.1998 tarihinde K... D..., 24.06.1998 tarihinde K... markalarn tescil ettirdiini, davalnn bu ekilde yasay ve kesinlemi yarg kararlarn dolandn ileri srerek, davalnn K... szcn ticaret unvannda ... olarak yeniden ve ktniyetle kullanmasnn ve K... D... ve K... markalarn tescil ettirmesinin davac aleyhine haksz rekabet tekil ettiinin tesbitine, men'ine, ... unvann terkinine, markalarn hkmszlne, kullanlmasnn nlenilmesine ve hkmn ilanna karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval vekili, davacnn eyleminin MK'nun 2.maddesine aykr olduunu, mvekkilinin emei ile oluturulan ticaret unvann davalnn unvan ile iltibas tekil etmediini savunarak, davann reddini talep etmi, 18.06.2002 tarihli kar dava davacnn mvekkili adna tescilli markalara tecavz etmesi nedeniyle markaya yaplan tecavzn tesbiti ile durdurulmasna, fazlaya ait haklar sakl kalmak kaydyla imdilik 1.000.000.000 TL's maddi, 1.000.000.000 TL's manevi ve 1.000.000.000 TL yoksun

150

kalnan zararn tazminine, davac-kar davalnn haksz rekabetinin tesbiti ile nlenilmesine karar verilmesini talep ve dava etmitir. Mahkemece, iddia, savunma, toplanan kantlar, bilirkii raporu ve tm dosya kapsamna gre, davacnn ticari unvan ve unvanla balantl haksz rekabet iddialar daha nce alan davada dava konusu olduundan derdestlik itiraz nedeniyle bu talepler ynnden davann almam saylmasna, davalnn 195160 sayl markasnn renim amal kurslar dndaki hizmetler iin hkmszlne, 193134 sayl markasnn renim amal kurslar ve kitap yaynlama dndaki snflar iin hkmszlne, hkmn kesinlemesine kadar davalnn marka kullanm hakknn bulunmas nedeniyle haksz rekabetin nlenilmesi talebinin talebin reddine, kar davann ise reddine karar verilmitir. Karar, taraf vekilleri temyiz etmitir. 1.Dava dosyas ierisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararnn gerekesinde dayanlan delillerin tartlp deerlendirilmesinde usul ve yasaya aykr bir yn bulunmamasna ve uyumazlk konusu "K..." ibaresi zerinde ncelik ve stn hak sahibi olan davac-k.davalnn kullanmnn tescilli marka hakk sahibi tarafndan nlenemeyeceine gre, daval-k.davac vekilinin kar davaya ynelik tm temyiz itirazlarnn reddi gerekmitir. 2.Dava konusu 1998/193134 sayl "K... D..." ve 1998/195160 sayl "K..." ibareli markalarn kapsad 41/01 nolu alt grupta yer alan "Eitim ve retim hizmetleri" snfnda ncelik hakknn "K..." kelimesini ilk kez oluturup 1960 ylnda kullanmaya balayan davacya ait olduu, yine ayn kelimeyi ticaret unvannn asli unsuru olarak 1976'da tescil ettirerek stn hak sahibi olduu dosyadaki belgelerden ve taraflar arasndaki kesinleen mahkeme kararlarndan anlalmaktadr. Davac-k.daval irket, her ne kadar, 1978-1981 yllar arasnda ilettii zel okullarn faaliyetini sona erdirmise de, bu tarihlerde de irket tzelkiilii ve faaliyeti devam etmekte olduundan "K..." ibaresinin herkesin kullanmna ak serbest bir iaret haline geldiinden sz edilemez. Davacnn anlan tarihler dnda "K..." ibaresini iletmekte olduu zel okullarda iletme ad, tescilsiz hizmet markas ve 1976'dan beri de ticaret unvannn asli unsuru biiminde TTK hkmlerine gre tantc iaret olarak kulland tartmaszdr. Daval-k.davacnn ayn ibareyi dershane iletmecisi olarak iletme ad ve tescilsiz hizmet markas eklindeki kullanm 1979 tarihinde balam ve 1991 ylnda da "zel K... E... ve Ticaret Ltd. ti." olarak ticaret unvann sicile kaydettirmitir. Davalk.davacnn ticaret unvannda yer alan "K..." kelimesinin haksz rekabet yarattna ilikin davac-k.daval tarafndan alan davann stanbul 7. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 16.02.1994 tarih ve 1993/911-335 sayl kararyla kabul edilmesinden sonra, stanbul 4.Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 1998/1215-1841 sayl kararyla da ayn ibarenin terkinine karar verilmesi zerine, bu kez ticaret unvanndaki asli unsuru 14.11.2000 tarihinde "..." ve ardndan 07.12.2000 tarihinde de "..." olarak deitirmi ve bu unvanlarna da ynelik davann devam srasnda unvan deiiklii yaparak imdiki ticaret unvann almtr. Mahkemece, "K..." ibaresinin daval-k.davac tarafndan tescilsiz hizmet markas olarak kullanlmaya baland 1979 tarihinden itibaren dava tarihine kadar geen
151

sre boyunca sz konusu markasal kullanm zerinde herhangi bir ekime kartmayan davac-k.davalnn sessiz kalma yoluyla dava ama hakkn yitirdii ve alan marka hkmszl davasnn MK'nun 2. maddesi uyarnca hakkn ktye kullanlmasn oluturduu kabul edilmitir. O halde, davac-k.davalnn 556 Sayl KHK'nin 42.maddesine dayal olarak am olduu ibu marka hkmszl davasnda sessiz kalma yoluyla hak kaybnn doup domadnn belirlenmesi gerekmektedir. Anlan KHK'nin yrrle girdii 27.06.1995 tarihinden nceki 551 Sayl Markalar Kanunu hkmleri uyarnca hizmet markalarnn sicile kayd mmkn olmadndan; bu tarihten nceki dnemde ortaya kan uyumazlklarda fiilen kullanlan hizmet markalar da TTK'nda dzenlenen haksz rekabet hkmlerinin uygulanaca tabidir. ncelikle belirtilmelidir ki, iletme ad, ticaret unvan ve tescilsiz marka gibi iaretlerin ilevleri birbirinden farkl olmakla birlikte hepsinin ortak zellii iletmeyi, taciri ve mal veya hizmetleri dierlerinden ayrt edici nitelie sahip birer "tantma vastas" olmalar ve TTK'nun 56. vd. maddeleri uyarnca iaret sahibine haksz rekabete kar koruma salamalardr. nk, haksz rekabet hukukunun konusu, drstlk ilkesine aykr ticaret yntem ve uygulamalarna kar emek ilkesi uyarnca iletmesel abay, birikimi ve yatrm kapsayan emein korunmasdr. Bu bakmdan da ncelikli marka hakk sahibinin bir bakas tarafndan daha sonra gerekleen tescilsiz ve tescilli marka kullanmna sessiz kalarak icazet veren davranlarda bulunup bulunmad her somut olayn kendi zellikleri iinde deerlendirilmelidir. Davac-k.daval tarafndan 1993 tarihinden itibaren daval-k.davac aleyhine alan davalarda uyumazlk konusu "K..." ibareli tantma iareti zerinde ncelik ve stn hakk bulunduu, daval-k.davacnn iletme ad ve ticaret unvan ile iltibas oluturacak ekilde ayn ibareyi ticaret unvannn asli unsuru olarak kullanmn haksz rekabet oluturduu iddia edilerek ticaret sicilinden terkini istendiine ve kesinleen mahkeme kararlarnda da davac-k.davalnn ncelik ve stn hakknn varl nedeniyle bu tr bir kullanmn haksz rekabete yol at kabul edilerek ticaret sicilinden terkinine hkmedildiine gre, davac-k.davalnn tantma iareti niteliindeki "K..." ibaresinin kullanmna kar sessiz kaldndan sz edilemez. Davac-k.davalnn sz konusu iaretin ayn zamanda tescilsiz hizmet markas olarak da kullanmnn nlenmesi iin ayr bir dava amamas nedeniyle, ayn sre ierisinde bu ibarenin daval-k.davac tarafndan tescilsiz ve daha sonra da tescilli marka olarak kullanmna icazet verdii ve hkmszlk davas amayaca izlenimi yaratmasna ramen ibu davay am olmasnn, nceki davran ile eliki oluturup kar tarafta yaratt gven nedeniyle elikili davranma yasa ( Venire contra factum proprium ) ilkesi uyarnca MK'nun 2.maddesi ile dzenlenen drstlk kuralna aykrlk oluturduu da kabul edilemez. nk, davac-k.daval 1993 tarihinden itibaren at davalarda temel iddia olarak "K..." kelimesi zerinde ncelik ve stn hak sahibi olduunu iddia etmi ve kesinleen mahkeme kararlar ile de bu iddiasn kantlamtr. Davac-k.davalnn en azndan 1979-1993 tarihleri arasndaki kullanm nedeniyle herhangi bir ekime yaratmad sabit ise de stanbul 7.Asliye Ticaret Mahkemesinin 16.02.1994 tarih ve 1993/911-335 sayl kararnn gerekesinde daval-k.davacnn anlan tarihler arasnda "K..." ibaresini tantc iaret olarak kullanmasnn kt niyetli bir davran olduu ve haksz rekabete yol at aklandndan anlan tarihler arasndaki kullanm nedeniyle daval-k.davac yararna bir sonuca ulalmas da doru deildir.

152

Davalnn "K..." ibaresini 1979 tarihinden itibaren kullanmn iletme ad ve tescilsiz hizmet markas eklinde gerekletii kukusuzdur. Hizmet markalarnn nitelii gerei sunulduklar hizmet zerindeki kullanm ekli ticaret markalarnda olduu gibi dorudan ait olduu mallar zerine konulmak biiminde deil ancak, hizmetin sunulduu bina, ara, gere, basl evraklar vb. tantma vastalaryla mmkndr. TTK'nun 41.maddesine gre de, ticaret unvannn iletmeyle ilgili senet ve sair evrak zerinde kullanmyla birlikte iletmenin giriinde herkesin kolaylkla grebilecei ekilde yazl olmas koulu gzetildiinde, her iki tr iaretin de ilevlerinin farkl olmasna karn yukarda akland zere ortak noktalarnn "tantma iareti" niteliinde olmalar, tecavz halinde haksz rekabet hukukuna gre korunmalar ve nceki davalarda ne srlen temel iddiann da "K..." tantma iareti zerindeki ncelik ve stnlk iddiasna dayal olduu gz ard edilerek, sadece sz konusu tantma vastalarnn ilevlerinin farkl olduklarndan yola klmak suretiyle uyumazlk konusu iareti marka olarak kullanmnn nlenmesine ynelik olarak daval-k.davac aleyhine dava almam olmasnn sessiz kalma yoluyla hak kaybna yol atna dair mahkeme gerekesi somut uyumazln zelliine uygun dmemektedir. Ancak, mahkemece ayn zamanda hkmszl istenen dava konusu markalarn Trkiye'de tannm marka haline getirildii ve bu nedenle de hkmsz klnamayacaklar gr kabul edilmitir. Dairemizin yerleik itihatlar uyarnca 556 Sayl KHK'nin 7/1- ( i ) ve 8/4.maddelerine gre tannmlk dzeyine erien bir markann evleviyetle kullanmla ayrt edicilik kazanm olduunun da kabul gereklidir ( Dairemizin 26.05.2000 tarih ve 2762/4717, 16.06.2003 tarih ve 856/6362, 08.12.2003 tarih ve 4210/11562 sayl, 13.01.2009 tarih ve 11368/132 sayl ve HGK'nun 19.11.2003 tarih ve 578/703 sayl kararlar ). Ayn KHK'nin 42/son fkrasnn dava tarihinde yrrlkte olan hkmne gre de, bir marka tescil tarihinden nce kullanlm ve tescile konu mallar veya hizmetler ile ilgili olarak bu kullanm sonucu ayrtedici bir nitelik kazanm ise 7.maddenin ( b ), ( c ), ( d ) bentlerine gre tescili hkmsz klnamaz. Ayrca, Dairemizin 02.06.2006 tarih ve 3308/6634 sayl, 18.06.2007 tarih ve 6884/9262 sayl ve 05.11.2007 tarih ve 11133/13757 sayl kararlarnda da akland zere, tescilden sonra ancak 20.05.2000 olan dava tarihine kadar geen sre ierisindeki kullanm sonucunda ayrt edicilik vasf kazanlmas halinde de markann hkmszlne karar verilemeyecektir. Bunlara ek olarak, Dairemizin 02.12.2008 tarih ve 2007/5368/13729 sayl karar ile de benimsendii zere, "K..." ibaresi zerinde ncelik ve stn hak sahibinin davac olmasna karn, dava tarihine kadar geen sre ierisinde daval-k.davacnn kullanm sonucu dava konusu markalara ayrt edicilik vasf kazandrldnn kantlanmas halinde de; 556 Sayl KHK'nin dava tarihi itibariyle yrrlkte olan 42/son maddesi uyarnca dava konusu markalarn hkmszlne karar verilemeyecektir. Bu bakmdan, dava konusu markalarn tannm olup olmadklar hakknda Dairemizin yerleik uygulamasna uygun olarak yaptrlacak bilirkii incelemesi sonucu bir karar oluturulmas gerekirken, mahkemece dosyaya sunulan delillerin bizzat deerlendirilmesi suretiyle ve sadece daval-k.davacnn am olduu dershane adedi ve eitim ikolunda faaliyet gsteriliyor olmas yeterli grlerek markalarn tannm olarak deerlendirilmesi doru grlmemitir.

153

3.Kabule gre de, dava konusu 1998/193134 sayl markann kapsad 41/07 alt gruptaki "kitap yaynlama hizmetleri" iin daval-k.davacnn 1985 ylndan beri faaliyette bulunarak ncelik hakkna sahip olduu gerekesiyle hkmszlk istemi reddedilmitir. Ancak, 41. Snf 01. alt grupta yer alan "eitim ve retim" hizmetleri ile ayn snf 07. alt gruptaki "kitap yaynlama hizmetlerinin" 556 Sayl KHK ve Marka Tescil Bavurularna Ait Mal ve Hizmetlerin Snflandrlmasna likin Tebli hkmlerine gre benzer trdeki hizmetlerden saylp saylamayacann tartlmamas da isabetli deildir. 4.Bozma sebep ve ekline gre taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarnn incelenmesine imdilik gerek grlmemitir. SONU : Yukarda ( 1 ) nolu bentte aklanan nedenlerle daval-k.davacnn kar davaya ilikin tm temyiz itirazlarnn REDDNE, ( 2 ) ve ( 3 ) nolu bentlerde aklanan nedenlerle kararn davac-k.daval yararna BOZULMASINA, ( 4 ) nolu bentte aklanan nedenlerle taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarnn imdilik incelenmesine yer yoktur.... ), Gerekesiyle dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, haksz rekabetin tesbiti, men'i, unvan terkini, markalarn hkmszl, kullanlmasnn nlenilmesi ve hkmn ilan istemlidir. Yerel Mahkemece, ticari unvan ve unvanla balantl haksz rekabet iddialar hakkndaki davann derdestlik itiraz nedeniyle almam saylmasna; marka hakkndaki davann ksmen kabulne;kar davann ise reddine karar verilmitir. zel Dairece,yukarya metni aynen alnan gereke ile kar dava ile ilgili temyiz itirazlarnn reddine karar verilmi; asl davada marka hakkndaki istem ynnden hkm bozulmutur. zel Daire ile Yerel Mahkeme arasndaki uyumazlk; daval irket adna tescilli 1998/195160 sayl "K..." ve 1998/193134 sayl "K... D..." markalarnn 556 sayl Markalarn Korunmas Hakkndaki Kanun Hkmnde Kararnamenin 8. ve 42.maddeleri uyarnca hkmsz klnmas ve marka sicilinden terkinine ilikin olarak alan davada, davac bakmndan uzun sre sessiz kalnmak suretiyle hak kaybnn oluup olumad, bylece davacnn eldeki davay amasnn MK.'nun 2.maddesine aykrlk oluturup oluturmayaca; uyumazlkta 556 sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinin uygulanp uygulanamayaca, buna gre de dava konusu markalarn tannmlnn tespiti ynnden bilirkii incelemesi yaptrlmasnn gerekli olup olmad noktalarnda toplanmaktadr. O halde, uyumazln ayr balklar altnda incelenmesinde yarar vardr: 1-ncelikle, yerel mahkemenin bozmadan nceki 05.06.2007 tarih ve 351/109 sayl ilk kararnn gerekesinde zetle "Daval tarafndan dava konusu markalar altnda
154

verilen dershane hizmetlerinin Trkiye genelinde yksek bir tannmlk statsne ulat, hizmetlerden yararlanan tketicinin de bilinli olmas nedeniyle markalarn orijinini kartrma ihtimalinin sz konusu olmayaca" gr aklanmtr. Kararda yer alan bu gerekeye atfen zel Dairenin bozma ilam ( 2. ) bendinde; uyumazlkta daval markalarnn tannm marka statsnde olduklar takdirde, bu statye bal olarak 556 sayl KHK'nin dava tarihinde yrrlkte olan 7/son ve 42/son maddelerine gre bir deerlendirme yaplabilmesi iin daval markalarnn tannm olup olmadklar hususunda bilirkii incelemesi yaptrlarak, neticeten kullanmla ayrt edicilik vasf kazanp kazanmadklarnn belirlenmesi gerektii belirtilmitir. Mahkemenin direnme kararnda ise, daval markalarnn tannm olduklarna dair belirlemenin 556 Sayl KHK.'nin 7/son ve 42/son maddelerindeki kullanmla ayrt edicilik kazanma istisnasyla ilgili olmad, bu belirlemenin esasen davalnn sz konusu markalar tescilsiz kullanmas ve uzun sre tescilsiz olarak gerekleen bu kullanmna kar davacnn sessiz kalmas nedeniyle, aradan geen sre iinde davalnn dava konusu markalar tannm hale getirmesinden dolay davalnn yapt yatrmlara ve ayrt ediciliinin yksekliine vurgu yapmaya ilikin olduu belirtilmitir. Her ne kadar yerel mahkeme kararnda daval markalarnn tannm hale geldii belirtilmise de, esasen daval tarafndan yaplan esasl yatrm sonucunda dava konusu markalarn "niversiteye hazrlk kurslar veren dershane hizmetleri ynnden" daval ile iletmesel ba gsteren bir ayrt edicilik vasfna sahip olduu ve tketiciler nezdinde davacnn" "zel okullar" iin tannm hale getirdii "K..." ibareli tescilsiz markasyla iltibas yaratmayaca grnn akland kararda 556 Sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinin uygulanmasna ynelik bir gereke oluturulmad anlalmaktadr. Kald ki, 556 Sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinin somut uyumazla uygulanmas da mmkn deildir. yle ki 556 sayl KHK'nn 22.06.2004 tarih ve 5194 sayl Kanun ile deiikliinden nceki 7/son maddesine gre: Bir marka tescil tarihinden nce kullanlm ve tescile konu mallar veya hizmetlerle ilgili olarak bu kullanm sonucu ayrt edici bir nitelik kazanm ise ( b ), ( c ), ( d ) bentlerine gre tescili reddedilemez. 556 sayl KHK'nin 42/son maddesine gre de, ayn KHK'nin 7/son maddesine gre kullanmla ayrt edicilik kazanan markann hkmsz saylamayaca hkm altna alnmtr. 556 Sayl KHK'nin 7/son maddesi, anlan KHK'nin "Marka tescilinde red iin mutlak nedenler" bal altnda dzenlenmitir. Maddenin atf yapt 556 Sayl KHK'nin 7/1- ( b ) bendinde de "Ayr veya ayn trdeki mal veya hizmetle ilgili olarak tescil edilmi veya daha nce tescil iin bavurusu yaplm bir marka ile ayn veya ayrt edilemeyecek kadar ayn olan markalarn tescil bavurusunun reddedilecei" hkm yer almaktadr. 556 Sayl KHK'nin 7/1- ( b ), 7/son ve 42/son maddelerinin somut uyumazlkta uygulanabilmesi iin, davac tarafndan "K..." ibaresini ieren marka tescil bavurusu
155

ya da marka tescilinin bulunmas gerekmektedir. Oysa, davac 556 sayl KHK'nin 7/1- ( b ) bendinde dzenlenen bir hakka dayanmayp ayn KHK'nin 8/3.maddesinde dzenlenen tescilsiz kullanma dayal ncelik ve stn hakkna ve ayn KHK'nin 8/5.maddesinde dzenlenen tescilli ticaret unvanndan kaynaklanan snai hakkna dayanmaktadr. Byle bir durumda ise, 556 sayl KHK'nin dava tarihinde yrrlkteki 7/son ve 42/son maddelerinin eldeki davada uygulanamayaca aktr. te yandan, yerel mahkemenin direnme kararnda 556 Sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddelerinde atf yaplan, ayn KHK'nin 7/1- ( c ) ve ( d ) bentlerine ilikin olarak da deerlendirme yaplm ise de, zel Daire bozmasnn anlan KHK'nin 7/1( b ) bendi ile ilgili olmas nedeniyle sz konusu 7/1- ( c ) ve ( d ) bentleriyle ilgili olarak yerel mahkeme ile zel Daire arasnda bir uyumazlk bulunmad gibi, yine zel Daire bozma ilam ( 2. ) bendinde daval markalarnn tannm olduklarnn belirlenmesi halinde evleviyetle kullanmla ayrt edicilik kazandklarnn kabul gerekeceinden bahisle 556 Sayl KHK'nin 7/son ve 42/son maddeleri ile tannan istisnadan, tannm markalarn da yararlanabilecekleri gr aklanm olup, bozma kararnda sz konusu istisnadan yararlanlabilmesi iin kullanmla ayrt ediciliin ayrca tannmlk dzeyinde olmas gerektiine ynelik bir gr ortaya konulmadndan, aklanan bu hususta da yerel mahkeme ile zel Daire arasnda bir uyumazlk bulunmamaktadr. Davacnn, daval markalarnn 1979 tarihinden itibaren tescilsiz ve 1998 tarihinden itibaren de tescilli olarak kullanlmasna ramen aradan uzunca bir sre getikten sonra at hkmszlk davasnda sessiz kalma yoluyla hak kaybna urayp uramad hususundaki zel Daire ile Yerel Mahkeme arasndaki uyumazla gelince: Dava konusu markalarn 556 Sayl KHK hkmlerine gre TPE nezdindeki tescil bavurularnn 10.06.1998 ve 24.04.1998 tarihinde yaplarak ayr KHK'nin 40.maddesi uyarnca bu tarihlerden itibaren marka korumas baladna ve eldeki davann ise 20.05.2002 tarihinde alm bulunmasna gre, markann sicile tescil tarihi itibariyle dava tarihine kadar geen srede sessiz kalma yoluyla hak kayb olutuundan sz edilemez. O halde, uyumazlkta davalnn tescilsiz marka kullanmnn balad 1979 yl ile tescil bavurusunun yapld 1998 tarihleri arasndaki srenin davac ynnden sessiz kalma yoluyla hak kaybna yol ap amadnn TTK'nun 56 vd. maddeleri dikkate alnarak deerlendirilmesi gerekir. Zira, sz konusu tarihler arasnda geen srede davalnn tescilsiz marka kullanmna sessiz kalmak suretiyle davacnn hak kaybna urad sonucuna varld taktirde artk eldeki davada da davacnn 556 sayl KHK'nin 8/3 ve 5.maddelerine gre ncelik ve stn hak iddiasna dayal olarak hkmszlk talebinde bulunmas MK'nun 2.maddesi uyarnca hakkn ktye kullanlmas yasana aykrlk oluturacaktr. Dava konusu "K..." ibaresinin "42.snf eitim ve retim hizmetleri" snfnda 1960 ylndan itibaren ilk kez davac tarafndan kullanld ve ayn faaliyet alannda da ticaret unvannn ekirdek kelimesi olarak davaldan nceki tarihte tescil ettirdii hususlar tartmaszdr.
156

Davacnn 1978-1981 tarihleri arasnda ilkretim ve lise eitimi faaliyetlerinde bulunmamas, ayn tarihlerde ticari faaliyetinin devam etmesi nedeniyle "K..." ibaresini eitim- retim faaliyetlerinde tescilsiz marka olarak kullanmaktan vazgetii ve terk ettii eklinde yorumlanamaz. Ayn ekilde, gerek davacnn zel okul iletmecilii ve gerekse de davalnn dershanecilik faaliyetlerinin genel olarak "eitim, retim hizmetleri" snfnda olmas nedeniyle taraflar arasnda haksz rekabete yol amayan farkl ticari faaliyetler olarak nitelendirilmesi de mmkn deildir. Sessiz kalma yoluyla hak kayb TTK'nda aka dzenlenmemi olmakla birlikte, kaynan "hakkn ktye kullanlmas yasa"n dzenleyen MK'nun 2.maddesinden almaktadr. Bu maddeye gre, "Herkes haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken drstlk kurallarna uymak zorundadr." "Bir hakkn srf bakasna zarar vermek iin kullanlmasn kanun himaye etmez." Drstlk kural, MK'nun "Balang Hkmleri" arasnda, hukukun her alannda kendini gsteren bir ilke olarak dzenlenmitir. Sessiz kalma yoluyla hak kaybnn domas ve dava hakknn M.K.'nun 2.maddesine aykrlk oluturup oluturmad hususlar her olayn kendi zelliine gre deerlendirilmelidir. Somut uyumazlkta, sessiz kalma yoluyla hak kayb oluup olumad hususuna gelince; 27.06.1995 tarihinde yrrle giren 556 Sayl KHK ile mlga 551 Sayl Markalar Kanunu'nda hizmet markalarnn tescilinin mmkn olmamas ve dava konusu markalarn tescil bavurularnn yapld 1998 tarihine kadar "K..." ibaresinin taraflarca "eitim retim hizmetleri" kapsamnda tescilsiz marka olarak kullanlmalar nedeniyle MK'nun 2.maddesi uyarnca sessiz kalma yoluyla hak kaybnn doup domad konusunda taraflar arasndaki uyumazln TTK'nun 56 vd. maddelerinde dzenlenen haksz rekabet hkmleri de dikkate alnarak zmlenmesi zorunludur. TTK'nun 56.maddesi uyarnca, "Haksz rekabet, aldatc hareket veya hsnniyet kaidelerine aykr sair suretlerle iktisadi rekabetin her trl suistimalidir." Ayn Kanunun 57/5.maddesine gre de, "Bakasnn emtias, i mahsulleri, faaliyeti veya ticaret iletmesiyle iltibaslar meydana getirmeye almak veya buna msait bulunan tedbirlere bavurmak, hususiyle bakasnn hakl olarak kulland ad, unvan, marka, iaret gibi tantma vastalariyle iltibasa meydan verebilecek surette, ad, unvan, marka, iaret gibi tantma vastalar kullanmak veyahut iltibasa meydan veren mallar, durumu bilerek veya bilmiyerek, sata arz etmek veya ahsi ihtiyatan baka her ne sebeple olursa olsun elinde bulundurmak" hsnniyet kaidelerine aykr hareketlerdir. Aklanan TTK. hkmlerinden de anlalaca zere bakasnn hakl olarak kulland tantc iaretlerle kullanmak veyahut iltibasa meydan verecek eylemlerde kullanmak haksz rekabet olarak nitelendirilmitir. Davalnn "K..." ibaresini ticaret unvannda ayrt edici unsur ve ayn ibareyi tescilsiz marka olarak kulland 19791998 tarihleri arasnda; davac tarafndan 1993 ylndan itibaren alan davalarda "K..." ibaresi zerinde tantc iaret olarak ncelik ve stn hak sahipleri olduundan bahisle daval eyleminin haksz rekabet oluturduu da iddia edildiinden, sz konusu uyumazlklarda ileri srlen bu iddialarn TTK'nun 57/5.maddesi anlamnda haksz rekabeti de ierdii kukusuzdur.
157

Bu bakmdan, taraflar arasndaki nceki davalarda davac tarafa verilen dava dilekelerinin sonu blmnde haksz rekabet iddiasna dayal olarak sadece ticaret unvannn terkini talebinin bulunduu ve verilen terkin kararlarnn bu bakmdan kesinletii gerekesiyle, davacnn nceki uyumazlklarda "K..." ibaresinin tescilsiz marka olarak kullanmna sessiz kald, dolaysyla eldeki 556 Sayl KHK'nin 42.maddesine dayal hkmszlk davasnda da, ayn KHK'nin 8.maddesinde saylan ncelik ve stn hak iddiasndan yararlanmasnn hakkn ktye kullanlmas yasan oluturduundan sz edilemez. Ayrca somut uyumazlkta 1979-1998 tarihleri arasnda davalnn "K..." ibaresi zerindeki tescilsiz kullanm devam ettiinden, haksz kullanm devam ettii srece zamanam ilemeyeceinden mahkemenin TTK.nun 62.maddesi uyarnca zamanamna uradna ilikin gerekesi de yerinde deildir. Nitekim, stanbul 7.Asliye Ticaret Mahkemesinin kesinleen 16.02.1994 tarih ve 911335 sayl kararnn gerekesinde de "... davacnn unvanna dayal olarak kurduu K... Koleji isimli eitim kurumunun 1978 ylnda anarik eylemler nedeniyle kapanmas srasnda, davalnn 1980 ylnda iyi niyetli olmadan davacnn eitim alanndaki faaliyetine dayal K... Dershanesini kurduu, ncelik hakknn davacda bulunduu" belirtilmitir. Anlan mahkeme karar, i bu davada kesin hkm ya da kesin delil oluturmamakla birlikte daval faaliyetlerinin ayn zamanda TTK'nun 57/5.maddesi anlamnda da haksz rekabet oluturduu hususunda davac lehine gl delil oluturur. Hal byle olunca yukarda aklanan deiik nedenlerle gerekesi yerinde bulunmayan direnme kararnn davac yararna bozulmas gerekmitir. 2-te yandan bozma ilamnn 3. bendinde mahkemenin kabulne gre,eitim ve retim hizmetleri ile kitap yaymlama hizmetlerinin benzer trdeki hizmetlerden saylp saylamayacann tartlmamasnn isabetli olmad belirtilmi ve hkmn bu gereke ile de bozulmasna karar verilmise de: Hukuk Genel Kurulu'nda yaplan grmeler sonucunda, daire kararnda aklanan bozma nedenleri karsnda kabule gre bal altnda ele alnan bozma nedenlerinin gerekte bozma kapsamnda dnlemeyecei, bu tr bir bozma nedeninin kabulne olanak bulunmad ve ortada gerek bir bozma olmadndan bunlara kar da direnmenin de sz konusu olamayaca, hususunda gr birliine varlarak,bozma ilamndan kabul biimine ynelik bozmaya ilikin 3.bendin karlmasna karar verilmitir. SONU : 1-Asl ve birleen davann davaclar vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn yukarda ( 1 ) nolu bentte aklanan deiik gerekelerle H.U.M.K.nun 429.maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn geri verilmesine, 2-zel Daire bozma ilamnn sonu ksmnda ( 3 ) nolu bentte yer alan "3.Kabule gre de, dava konusu 1998/193134 sayl markann kapsad 41/07 alt gruptaki "kitap yaynlama hizmetleri" iin daval-k.davacnn 1985 ylndan beri faaliyette bulunarak ncelik hakkna sahip olduu gerekesiyle hkmszlk istemi reddedilmitir. Ancak, 41. snf 01. alt grupta yer alan "eitim ve retim" hizmetleri ile ayn snf 07. alt gruptaki "kitap yaynlama hizmetlerinin" 556 Sayl KHK ve Marka
158

Tescil Bavurularna Ait Mal ve Hizmetlerin Snflandrlmasna likin Tebli hkmlerine gre benzer trdeki hizmetlerden saylp saylamayacann tartlmamas da isabetli deildir." Blmnn bozma metninden karlmasna, 3-Sair temyiz itirazlarnn imdilik incelenmesine yer olmadna, 04.05.2011 gnnde oybirlii ile karar verildi. yarx

159

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 9. HUKUK DARES E. 2009/7108 K. 2011/6095 T. 4.3.2011 FESH HAKKINI KTYE KULLANAN VEREN ( Bildirim Srelerine Ait cretin 3 Kat Tutarnda Tazminat demek Zorunda Olduu - Gvencesi Kapsamnda Olan iler Ynnden Ktniyet Tazminatna Hak Kazanlamayaca ) KTNYET TAZMNATI ( Fesih Hakkn Ktye Kullanan verenin Bildirim Srelerine Ait cretin 3 Kat Tutarnda Tazminat demek Zorunda Olduu - Gvencesi Kapsamnda Olan iler Ynnden Ktniyet Tazminatna Hak Kazanlamayaca ) HBAR TAZMNATI ( Ktniyet Tazminat hbar nellerine Ait cretin Kat Tutar Olarak Belirlendii ve Ayrca hbar Tazminatnn denmesi Gerektii ) KTNYET HALLER ( inin vereni ikayet Etmesi Dava Amas veya ahitlikte Bulunmas Nedenine Bal Fesihlerin Ktniyete Dayand verenin Bildirim Srelerine Ait cretin 3 Kat Tutarnda Tazminat demek Zorunda Olduu ) 4721/m.2 4857/m.17 ZET : Fesih hakkn ktye kullanan iverenin 17. madde uyarnca bildirim srelerine ait cretin 3 kat tutarnda tazminat demek zorundadr. 17. maddenin 6. fkrasnn ak hkmne gre, i gvencesi kapsamnda olan iiler ynnden ktniyet tazminatna hak kazanlmas mmkn deildir. inin ivereni ikayet etmesi, dava amas veya ahitlikte bulunmas nedenine bal fesihlerin ktniyete dayanmaktadr. Ktniyet tazminat ihbar nellerine ait cretin kat tutar olarak belirlenmi ve ayrca ihbar tazminatnn denmesinin gerektii kurala balanmtr. 4857 Sayl Kanununun yrrle girmesinden sonra ktniyet ve ihbar tazminatnn ayr ayr alacaklar olup sz konusu tazminat alacaklarnn birbirine dnemeyecei dnlmeden ktniyet tazminat talebinin reddi gerekir.

160

DAVA : Davac vekili davacnn daval iyerinde 1.7.1998-5.5.2005 tarihleri arasnda muhasebe eleman olarak altn, muhasebe mdrnn deimesi zerine basklarn arttn cretinin dk gsterilerek prim yatrldndan daval iveren hakknda SSKya ikayette bulunduu iin i aktinin feshedildiini son cretinin net 750 TL olduunu, 2002 Hazirandan 2003 Ocak ayna kadar srekli fazla alma yapt halde cretinin denmediini iddia ederek kdem tazminat, ktniyet tazminat ve fazla alma cret alacann hkm altna alnmasn talep etmitir. Daval irket vekili davacnn i szlemesine iveren tarafndan hakl sebeple feshedildiini, davacn fazla alma yapmadn belirterek davann reddini savunmutur. Mahkemece szlemenin hakl sebeple feshedildii daval iveren tarafndan ispatlanamad, iveren tarafndan i szlemesinin ktniyetle feshedildii davac tarafndan ispatlanamad gerekesi ile kdem tazminat, ihbar tazminat ve fazla alma cret alaca isteklerinin kabulne karar verilmitir. Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla, dava dosyas iin Tetkik Hakimi tarafndan dzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gerei konuulup dnld: KARAR : 1- )Dosyadaki yazlara toplanan delillerle kararn dayand kanuni gerektirici sebeplere gre, davalnn aadaki bendin kapsam dnda kalan temyiz itirazlar yerinde deildir. 2- )Uyumazlk taraflar arasndaki ilikide ktniyet tazminatnn koullarnn oluup olumad noktasnda toplanmaktadr. Belirsiz sreli i szlemesinin taraflarca ihbar neli tannmak suretiyle ya da ihbar tazminat denerek her zaman feshi mmkn ise de, bu hakkn da her hak gibi Medeni Kanunun 2. maddesi uyarnca drstlk ve objektif iyiniyet kurallarna uygun biimde kullanlmas gerekir. Aksi taktirde, fesih hakk ktye kullanlm olduundan sz edilir. Fesih hakkn ktye kullanan iverenin 17. madde uyarnca bildirim srelerine ait cretin 3 kat tutarnda tazminat demek zorundadr. Bahsi geen tazminata uygulamada ktniyet tazminat denilmektedir. Ktniyet tazminatna hak kazanma ve hesab ynlerinden 4857 Sayl Kanunu nemli deiiklikler getirmitir. ncelikle 17. maddenin 6. fkrasnn ak hkmne gre, i gvencesi kapsamnda olan iiler ynnden ktniyet tazminatna hak kazanlmas mmkn deildir. 1475 Sayl Kanununda, "iinin sendikaya ye olmas, ikayete bavurmas" gibi sebepler ktniyet halleri olarak rnekseme biiminde sayld halde 4857 Sayl Kanununda genel anlamda fesih hakknn ktye kullanlmasndan sz edilmitir. Maddenin gerekesinde de belirtildii zere, iinin ivereni ikayet etmesi, dava amas veya ahitlikte bulunmas nedenine bal fesihlerin ktniyete dayanmaktadr.

161

Tazminatn hesab da 4857 Sayl Kanunu ile akla kavuturulmutur. Ktniyet tazminat ihbar nellerine ait cretin kat tutar olarak belirlenmi ve ayrca ihbar tazminatnn denmesinin gerektii kurala balanmtr. 4857 Sayl Kanunun 17. maddesinin son fkrasndaki dzenleme ktniyet tazminatn da kapsamakta olup, bu tazminatn hesabnda da iiye creti dnda salanm para veya para ile llebilir menfaatler dikkate alnmaldr ( Yargtay 9.HD. 12.6.2008 gn 2007/21422 E, 2008/15336 K ). Somut olayda 4857 Sayl Kanununun yrrle girmesinden sonra ktniyet ve ihbar tazminatnn ayr ayr alacaklar olup sz konusu tazminat alacaklarnn birbirine dnemeyecei dnlmeden ktniyet tazminat talebinin reddi gerekirken bu talebin ihbar tazminat olarak hkm altna alnmas hatal olup bozmay gerektirmitir. SONU : Temyiz olunan kararn yukarda yazl sebepten BOZULMASINA, pein alnan temyiz harcnn istenmesi halinde ilgiliye iadesine, 04.03.2011 tarihinde oybirlii ile karar verildi. yarx

162

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 21. HUKUK DARES E. 2010/728 K. 2011/1734 T. 1.3.2011 YALILIK AYLII ( Vergi Kaydnn Sahtecilik Yoluyla Oluturulduu - Vergi Kaydna Hukuken Deer Verilemeyecei - Somut Olaya M.K. 2. Md. Uygulanamayacandan Ceza Yarglamasnn Sonucu Beklenilerek Karar Verilmesi Gerektii ) VERG KAYDI ( Sahtecilik Yoluyla Oluturulduu - Vergi Kaydna Hukuken Deer Verilemeyecei Bu Durumda Somut Olaya M.K. 2. Md. Uygulanamayacandan Ceza Yarglamasnn Sonucu Beklenilerek Karar Verilmesi Gerektii ) BEKLETC MESELE ( Yallk Ayl - Vergi Kaydnn Sahtecilik Yoluyla Oluturulduu/Vergi Kaydna Hukuken Deer Verilemeyecei Somut Olaya M.K. 2. Md. Uygulanamayacandan Ceza Yarglamasnn Sonucu Beklenilerek Karar Verilmesi Gerektii ) 4721/m.2 1479/m.24 ZET : Davac, yallk ayl balanmasna, gecikme zammnn iptaline, yallk aylklarnn tahsiline karar verilmesini istemitir. Davacnn 1479 Sayl Yasa'ya tabi zorunlu Ba-Kur sigortalln salayan ... T-B formundaki Karyaka Vergi Dairesi Mdrl kaytlarnn sahtecilik suretiyle oluturulduu iddiasyla, ceza davas almas, vergi kaytlarnn sahtecilik suretiyle oluturulup oluturulmadnn, oluturulmu ise bu sahtecilik ileminin davacnn katlm ile gerekletirilip gerekletirilmedii bu dava sonucu verilecek karar ile saptanmasnn mmkn olmas karsnda, vergi kaydnn sahtecilik yoluyla oluturulduu ve bu ilemin davacnn katlm ile gerekletirildiinin anlalmas halinde vergi kaydna hukuken deer verilemeyecei bu durumda somut olaya M.K. 2. maddesi uygulanamayacandan ceza yarglamasnn sonucu beklenilerek tm delillerin birarada deerlendirilmesi ve kacak sonuca gre bir karar verilmesi gerekirken, mahkemece ceza davasnn sonucu beklenmeden eksik inceleme ile tank szleri ile yetinilerek sonuca gidilmesi isabetsiz olmutur.

163

DAVA : Davac, 8.1.1997 tarihinden itibaren yallk ayl balanmasna, gecikme zammnn iptaline, yallk aylklarnn tahsiline karar verilmesini istemitir. Mahkeme ilamnda belirtildii ekilde, istein reddine karar vermitir. Hkmn, davac vekili tarafndan temyiz edilmesi zerine temyiz isteinin sresinde olduu anlaldktan ve Tetkik Hakimi nal Aydn tarafndan dzenlenen raporla dosyadaki katlar okunduktan sonra iin gerei dnld ve aadaki karar tesbit edildi: KARAR : Dava, davacnn daval kurumdan ilk tahsis talep tarihi olan 8.1.1997 tarihi itibariyle yallk ayl balanmas, ilk aylk balama tarihi olan 1.2.1997 tarihinden ikinci kez aylk baland 1.3.2006 tarihine kadar denmesi gereken yallk aylklarnn gecikme faizleriyle daval Kurumdan tahsili, ilk tahsisle denen paraya iletilen ve birikmi aylklardan mahsuben kesilen 4.873,65 TL gecikme zammnn iptali ile bu miktarn 28.2.2006 tarihinden itibaren gecikme zamm ile birlikte denmesi, denmesi gerekip de denmeyen 1.895.00 TL.nin ikinci tahsis talep tarihi olan 28.2.2006 tarihinden itibaren gecikme zamm ile birlikte daval Kurumdan tahsili ilemine ilikindir. Mahkemece istemin reddine karar verilmitir. 1.4.1972 tarihinde yrrle giren 1479 Sayl Kanunun 24. maddesinde zorunlu Ba-Kur sigortall iin esnaf sicili veya kanunla kurulu meslek kuruluu kayd aranrken 4.5.1979 tarihinde yrrle giren 2229 Sayl Kanun ile 1479 Sayl Kanunun 24. maddesinin ngrd meslek kurulularna kaytl olma koulu kaldrlm sadece yasann temel ilkesi olan kendi ad ve hesabna alma koulu getirilmi, 20.4.1982 tarihinde yrrle giren 2654 Sayl Kanun ile 1479 Sayl Kanunun 24. maddesi deitirilecek zorunlu Ba-Kur sigortall iin gelir vergisi mkellefi olmas art getirilmi ancak gelir vergisinden muaf olanlar iin meslek kuruluuna kaytl olma yeterli grlm, 22.3.1985 tarihinde yrrle giren 3165 Sayl Kanun ile 24. madde deitirilerek zorunlu Ba-Kur sigortall iin vergi kayd veya esnaf sicil kaydi veya oda kaydnn bulunmas yeterli grlm, 2.8.2003 tarihinde yrrle giren 4956 Sayl Kanun ile 24. madde deitirilerek zorunlu BaKur sigortall iin gelir vergisi mkellefi olma art getirilmi ancak gelir vergisinden muaf olanlar iin esnaf sicil kayd ve oda kaydnn birarada bulunmas yeterli grlmtr. Dosyadaki bilgi ve belgelerden davacnn 18.11.1996 tarihli bildirge ile 15.10.1981 tarihli vergi kaydna istinaden 20.4.1982 tarihinden itibaren geerli olmak zere 1479 Sayl Yasa'ya gre tescilinin yapld, 30.11.1972 tarihinden itibaren Kamyoncular Esnaf Odas kaydnn, 3.1.1997-15.8.2005 tarihleri arasnda Esnaf Sanatkarlar Odas kaydnn bulunduu, davacnn 3.1.1997 tarihli T-B formunda vergiye kaytl olduu srelerin 3.2.1982-12.10.1986 tarihleri aras olduu belirtilmekle kurumca davacnn 20.4.1982-12.10.1986 tarihleri aras 4 yl 5 ay 22 gn sigortal sayld, prim demesini 3.1.1997 tarihinde toplu olarak ve aftan yararlanmak suretiyle yapt, daval Ba-Kur tarafndan davacnn bu hizmet sresinin SSK'ya hizmet birletirmesi amacyla bildirildii, davacnn 14.9.1972-31.3.1996 tarihleri arasnda kurumca kabul edilen 506 Sayl Yasaya tabi almalar ve 600 gn askerlik borlanma sresinin ve Ba-Kurun bildirdii 4 yl 5 ay 22 gn ( 1612 gn ) sigortallk toplam 5.129 gn zerinden SSK'ca yallk ayl baland, Ba-Kur mfettiinin 9.3.2000 tarih ve 3
164

Sayl tefti raporuna gre davacnn 3.2.1981-12.10.1986 tarihleri aras vergi kayd geerli olmadndan 20.4.1982-21.10.1986 tarihleri aras sigortallnn iptal edilmesi gerektii belirtilmekle SSK'ca ayln 21.3.2000 tarihi itibariyle durdurulduu, Vergi Dairesince 6.9.2006 tarihli yaz ile davacnn gerekte 15.6.1981-28.9.1983, 11.4.1997-31.12.1999 tarihleri arasnda vergi kaydnn bildirilmesi zerine daval Kurumca davacnn 20.4.1982-28.9.1983 ve 11.4.1997-31.12.1999 tarihleri arasnda sigortal olarak kabul edildii, davacnn 27.6.2006 ve 11.9.2007 tarihlerinde eksik primlerini dedii, Ba-Kur tarafndan 11.9.2007 tarihli bildirimle davacnn 20.4.1982-28.9.1983, 11.4.1997-31.12.1999 tarihleri arasnda 4 yl 1 ay 28 gn ( 1.498 gn ) sigortal sayld bildirilmekle davacya SSK'ca kabul edilen 3.035 gn 506 Sayl Yasaya tabi almalar ile 600 gn askerlik borlanma sresi toplam 5.133 gn zerinden 1.3.2006 tarihinden geerli olmak zere yallk ayl balanarak 1.3.2006-22.11.2007 tarihleri arasnda almas gereken aylk ve ekleri toplam 12.196,24 TL birikmi gelirinden kendisine 1.2.1997-22.3.2000 arasnda yersiz denen 2.032,03 TL anapara 4.873,65 TL yasal faiz toplam 6.905,68 TL kurum alaca ile Ba-Kur'dan 1.2.1997-22.3.2000 aras iin Ba-Kur hissesi olan 1.895,42 TL.nin dlmesiyle kalan 3.395,14 TL.nin davacya dendii, davacnn kurumdan yersiz hizmet sresi kazanmasyla ilgili zmir 2. Ar Ceza Mahkemesi'nin 2000/367 Esas sayl ceza davasnn henz derdest olduu anlalmaktadr. Davacnn 28.9.1983-12.10.1986 tarihleri arasnda usulne uygun ( geerli ) bir vergi kaydnn bulunmamas sebebiyle bu dnemde sigortallk artlarn tamadnn kabul gerekir. Ancak daval Kurum'un gemie ynelik ( uyumazlk konusu dnemi de kapsar ekilde ) prim tahsil etmesi ve uzun sre bu primleri kullanmas sigortalya yallk ayl balayp aylk konusunda umut verdikten sonra davacnn sigortalln ve yallk ayln iptal etmesi Medeni Kanun'un 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyi niyet kurallaryla badamayacaktr. Nitekim, Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun 1.10.1997 gn ve E: 1997/10-578, K: 1997/758; 24.9.2003 gn ve 2003/10-489, 2003/490 Sayl karar da bu dorultudadr. Ne var ki; kimse kendi hilesinden istifade edemeyeceinden bu kuraln uygulanabilmesi iin usulsz vergi kaydnn davacnn da katlmnn bulunduu muvazaal bir ilem sonucu oluturulmamas gereklidir. Davacnn 1479 Sayl Yasa'ya tabi zorunlu Ba-Kur sigortalln salayan 3.1.1997 tarihli T-B formundaki Karyaka Vergi Dairesi Mdrl kaytlarnn sahtecilik suretiyle oluturulduu iddiasyla, ceza davas almas, vergi kaytlarnn sahtecilik suretiyle oluturulup oluturulmadnn, oluturulmu ise bu sahtecilik ileminin davacnn katlm ile gerekletirilip gerekletirilmedii bu dava sonucu verilecek karar ile saptanmasnn mmkn olmas karsnda, vergi kaydnn sahtecilik yoluyla oluturulduu ve bu ilemin davacnn katlm ile gerekletirildiinin anlalmas halinde vergi kaydna hukuken deer verilemeyecei bu durumda somut olaya M.K. 2. maddesi uygulanamayacandan ceza yarglamasnn sonucu beklenilerek tm delillerin birarada deerlendirilmesi ve kacak sonuca gre bir karar verilmesi gerekirken, mahkemece ceza davasnn sonucu beklenmeden eksik inceleme ile tank szleri ile yetinilerek sonuca gidilmesi isabetsiz olmutur.

165

Yaplacak i; davac hakkndaki ceza davasnn neticesi beklenerek bu hususun bekletici ( n ) mesele yaplmak suretiyle sonucuna gre karar vermekten ibarettir. Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gzetilmeksizin yazl ekilde hkm kurulmu olmas usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir. O halde, davac vekilinin bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve hkm bozulmaldr. SONU : Hkmn yukarda aklanan sebeplerle BOZULMASINA, bozma nedenine gre davac vekilinin dier itirazlarnn incelenmesine imdilik yer olmadna, temyiz harcnn istenmesi halinde davacya iadesine, 1.3.2011 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

166

4721/m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2010/19-559 K. 2010/546 T. 3.11.2010 GAYRMENKUL TELLALLII SZLEMES (Yazl ekilde Yaplmas ve Bu Szlemenin Davac/Alacakl Tarafndan spat Edilmesi Gerektii) MZA EKSKL (Szlemeye Taraf Olan Daval/Borlunun mza Eksikliini leri Srmesinin se TMK'nun 2. Maddesinde Aklanan Drstlk Kurallar ve Hakkn Ktye Kullanlmas Yasana Aykr Olduu - Davacnn Tellallk Szlemesi Gerei crete Hak Kazand) TELLALLALLIK SZLEMES (Daval/Borlunun mza Eksikliini leri Srmesinin se TMK'nun 2. Maddesinde Aklanan Drstlk Kurallar ve Hakkn Ktye Kullanlmas Yasana Aykr Olduu - Davacnn Tellallk Szlemesi Gerei crete Hak Kazand) DRSTLK KURALI (Szlemeye Taraf Olan Daval/Borlunun mza Eksikliini leri Srmesinin se TMK'nun 2. Maddesinde Aklanan Drstlk Kurallar ve Hakkn Ktye Kullanlmas Yasana Aykr Olduu - Davacnn Tellallk Szlemesi Gerei crete Hak Kazand) 818/m.13, 404, 405 2004/m.66, 67 4721/m.2 6763/m.41 ZET : Dava, 2004 sayl cra ve flas Kanunu'nun 67. maddesine dayal itirazn iptali istemine ilikindir. Gayrimenkul tellall szlemesinin yazl ekilde yaplmas ve bu szlemenin davac/alacakl tarafndan ispat edilmesi gerekir. Taraflar arasnda dzenlenen komisyonculuk szlemesi yazl yaplm ve 6. maddesinde; szlemenin 2 nsha olarak taraflarca imzalanarak birer nshasnn taraflara verildii belirtilmitir.

167

Gayrimenkul tellall szlemesinin, taraflarn ortak iradesi ile BK'nun 404/3. forasnda emredilen geerlilik artna uygun ekilde, yazl olarak kurulmu olduu ve taraflarca hayata geirildiinin kabul gerektii; szlemeye taraf olan daval/borlunun aklanan ekilde imza eksikliini ileri srmesinin ise TMK'nun 2. maddesinde aklanan drstlk kurallar ve hakkn ktye kullanlmas yasana aykr olduu; sonu itibariyle davacnn taraflar arasndaki geerli tellallk szlemesi gerei crete hak kazand ynndeki direnme karar isabetlidir. DAVA : Taraflar arasndaki tirazn ptali davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; stanbul 12. Asliye Ticaret Mahkemesince davann ksmen dair verilen 7.7.2008 gn ve 200868-379 sayl kararr incelenmesi daval/borlu vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 19. Hukuk Dairesinin 06.07.2009 gn ve 20089912 E.2009/6661 K. sayl ilam ile; (... Davac vekili, taraflar arasnda konusu tanmaz sat olan danmanlk szlemesi imzalandn, szlemeye gre davalnn 50.000 USD demesi gerektiini, davalnn 25.000 USD karl 30.000 YTL dediini, bakiye 25.000 USD karl 30.000 YTL'nin ise denmediini, sat ileminin tamamlandn, denmeyen ksm iin balatlan icra takibinin davalnn haksz itiraz sonucu durduunu belirterek itirazn iptaline karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval vekili, takibe dayanak yaplan szlemede vadesi belirlenen bir bor bulunmadn, borcun muaccel olduunu, alacan istenebilmesi iin fatura kesilmesinin ve teblii edilmesi gerektiini bildirerek davann reddi gerektiini savunmutur. Mahkemece, toplanan delillere gre davacnn BK.nun 404. maddesi uyarnca davalya hizmet verdii ve szlemeye konu yerin 17.10.2007 tarihinde daval tarafndan satn alnd, borcun muaccel olmas iin fatura kesilmesi gerektii yolundaki savunmann yerinde olmad gerekeleriyle, davalnn itiraznn ksmen iptaline, takibin 30.000 YTL zerinden bu bedele takipten itibaren %25 orann amamak zere deien oranda avans faizi uygulanmasna ve davalnn %40 orannda tazminatla sorumluluuna karar verilmi, hkm daval vekilince temyiz edilmitir. Dava gayrimenkul tellall szlemesinden kaynaklanan alacan tahsili iin balatlan takibe vaki itirazn iptali isteminden kaynaklanmaktadr. BK.nun 404. maddesi uyarnca gayrimenkul tellall szlemesi yazl ekilde yaplmal ve szleme dzenlenirken her iki taraf birlikte bu szlemeyi imzalamaldr. Bu husus geerlilik artdr. Oysa somut olayda dosyaya sunulan szlemede tek imza mevcuttur. Dayanak szlemede davacnn imzas bulunmadna gre ortada geerli bir tellallk szlemesinin varlndan sz edilemez. Mahkemece bu ynler gzetilmeden yazl ekilde hkm kurulmas isabetsizdir...), Gerekesiyle hkm bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld:

168

KARAR : Dava, 2004 sayl cra ve flas Kanunu'nun 67. maddesine dayal itirazn iptali istemine ilikindir. Davac, taraflar arasndaki 10.09.2007 tarihli szleme gereince 818 sayl Borlar Kanunu (BK) 'nun 404 maddesi uyarnca tellallk cretinin tahsiline ilikin olarak yaplan icra takibine vaki itirazn iptalini istemitir. Mahkemece, toplanan delillere gre davacnn BK'nun 404. maddesi uyarnca daval/borluya hizmet verdii ve szlemeye konu yerin 17.10.2007 tarihinde daval tarafndan satn alnd, borcun muaccel olmas iin fatura kesilmesi gerektii yolundaki savunmann yerinde olmad gerekeleriyle; sonuta daval/borlunun itiraznn ksmen iptaline, takibin 30.000 YTL zerinden devamna ve bu bedele takipten itibaren %25 orann amamak zere deien oranda avans faizi uygulanmasna ve %40 orannda tazminata karar verilmi, hkm daval vekilince temyiz edilmitir. zel Dairece, yukarda aklanan nedenlerle hkm bozmutur. Mahkemece direnme kararnda; ibraz edilen szlemede daval/borlu irketin imzasnn bulunup davac/alacaklnn imzasnn olmad ve takibe konu alacan dayana szlemenin davacda olup, davaya konu edilen bu alacak iin davacnn her zaman szlemeyi imzalayabilecei, daval/borlu tarafndan imzalanm olan szlemenin davacnn elinde bulunduu, herhangi bir imzaya itirazn sz konusu olmad, bu durumda BK'nun 404/3. fkras gereince gayrimenkul tellall szlemesinin yazl olarak yapldnn ve burada ngrlen yazl ekil artnn gereklemi olduunun kabulnn gerektii, imza eksiklii hususun ileri srlmesinin MK'nun 2. maddesinde aklanan drstlk kuralna ve hakkn ktye kullanlmas yasana aykr olduu gerekesi ile ilk hkmde direnilmitir. Bozma ve direnme kararlarnn kapsam itibari ile Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk; gayrimenkul tellall szlemesinin geerli olup olmad ile szlemenin geersizliini ileri srmenin drstlk ve hakkn ktye kullanlmas yasaklarna aykr olup olmad noktalarnda toplanmaktadr. ncelikle konuyla ilgili kavram ve kurumlarn irdelenmesinde yarar vardr: Tellallk yle bir szlemedir ki, onunla tellal, cret karlnda bir szlemenin yaplmas olanan hazrlamak ya da yaplmasna araclk etmekle grevlidir (BK. md. 404/1). Tellallk szlemesinde kural olarak, vekillik kurallar uygulanr (BK. md. 404/2). Tanmaz mal tellall szlemesi, yazl biiminde yaplmadka geerli olmaz (BK md. 404/3). Tellallk iki ekilde gerekleebilir. Frsat gsterme tellallnn da; szlemenin kurulmas frsatna ait bilginin salanmas sz konusu olur. Araclk etme tellallnda ise; araclk tellal iki taraf bir araya getirmek ve olas dnce uyumazlklarn gidermek iin uramak zorundadr (Turgut Uygur, Borlar Kanunu, Ankara 2003, C. 8, S.8975). Davaya konu szleme gz nne alndnda, bunun bir araclk etme tellall szlemesi olduu anlalmaktadr.

169

Yasal dzenlemede, tellallk szlemesinde cret esinin yan sra ierii de belirlenmitir: dier bir deyile yasaca (BK. md. 404) cret bu szlemenin zorunlu esi olarak ngrlm ve konusu da bir szlemenin yaplmas olanan hazrlamak ya da yaplmasna araclk etmekle snrlandrlmtr. Bylece tellallk szlemesi vekillik szlemesinin, konusu belirli ve tellalln her zaman crete hak kazand zel bir eidi olarak dzenlenmi ve o nedenle de bu balamda genel olarak vekillik szlemesi kurallarnn uygulanmas hkme balanmtr. Yapt hazrlk ya da araclk sonucunda szleme meydana gelince, tellal crete hak kazanr (BK. md. 405/2). Szleme erteleyici bir koulla yaplmsa, tellallk creti, koulun gereklemesiyle denmek gerekir (BK. 405/2). (Karahasan, Mustafa Reit, Trk Borlar Hukuku zel Bor likileri, 2002 c. 2, s.l124 vd.; Yavuz, Cevdet, Trk Borlar Hukuku zel Hkmler, stanbul 1997, s.705 vd.) Yargtay'n istikrar kazanm grne gre; tellallk szlemesinin geerlii iin, kural olarak, bir biim kouluna uymak gerekli deildir. Yalnzca tanmaz tellall szlemesinin yazl biimde yaplmazsa geerli olmayaca yasada ak bir biimde belirtilmitir. Tellallk szlemesi tellal ile bu szlemeyi imzalayan kii arasnda karlkl hak ve bor doran bir szlemedir. Bu ilkeler, Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 07/10/2009 tarih ve 2009 tarih ve 2009/3-392 E. 2009/410 K. sayl kararnda da aynen benimsenmitir. Somut olayda, alacakl F. B. . tarafndan, borlu Marvel Uluslararas letmecilik Tamaclk Ltd. ti aleyhine stanbul 5. cra Mdrl'nn 2008/582 esas sayl icra dosyas zerinden ilamsz icra takibi balatlm; deme emri borluya 18.01.2008 tarihinde tebli edilmi ve borlunun 25.01.2008 tarihinde sresinde itiraz ile K'nun 66. maddesi gerei takip durmu; eldeki dava 04.02.2008 tarihinde bir yllk hak drc sre ierisinde almtr. Davac/alacakl ve daval/borlu vekilinin beyanlar, toplanan deliller ile tm dosya kapsamna gre; taraflar arasnda 10.09.2007 tarihinde bir tellallk szlemesinin imzaland, bu szlemenin konusunun, Yeni Sln sok. no:103 Levent/Beikta adresindeki gayrimenkul n alm-satm olduu, davac emlak komisyoncusunun 818 sayl Borlar Kanunu'nun 404. maddesi gereince bu konuda daval/borluya komisyonculuk hizmeti verdii ve tapu kaydna gre daval/borlunun sz konusu yeri 17.10.2007 tarihinde resmi ekilde satn ald; daval/borlunun komisyonculuk szlemesinin 6. maddesi gereince demesi gereken bedelin 25.000 USD karl olan miktarn demesine karlk, kalan bedeli dememesi zerine 7 bakiye komisyon alacann tahsili amacyla davac/alacakl tarafndan icra takibi balatld belirgindir. Dosyaya sunulan szlemede daval/borlu irketin yetkili temsilcisinin imzas bulunmakla birlikte, davac/alacakl komisyoncunun imzasnn bulunmad; aamalardaki beyanlarnda daval/borlu tarafndan herhangi bir ekilde szlemedeki imzaya itiraz edilmedii gibi, szleme bu ekli ile kabul edilip, borcun muaccel olmadnn ileri srld ve borcun muaccel olmas iin fatura kesilmesi gerektii itiraznda bulunulduu anlalmaktadr. Bunun yan sra, bu szleme gerei daval/borlu tarafndan bir ksm demenin yapld da dosya kapsam ile sabittir.
170

Szlemeye gre, tellaliye creti tanmazn resmi ekilde devredilmesi ile muaccel hale gelecektir. Alacan muaccel olmas iin fatura gnderilmesi gerektii ynndeki bir hkm szlemede yer almamaktadr. Bylece, daval/borlu itiraznn yerinde olmad belirlenmitir. Burada, 4721 sayl Trk Medeni Kanunu (TMK)'nun 2. maddesinde dzenlenen hakkn ktye kullanlmas yasa kuralnn irdelenmesinde fayda bulunmaktadr. TMK.'nun 2. maddesinin ikinci fkrasnda dzenlenen hakkn ktye kullanlmas yasa kuralnn amac, hakime zel ve istisnai hallerde (adalete uygun decek ekilde) hkm verme olanan salamaktr. Bir hakkn kullanlmasnn aka adaletsizlik oluturduu, gerek hakkn tannmas ve bireyin korunmas iin tm hukuki yollarn kapal bulunduu zorunluluk hallerinde, MK. 2 uygulama atan bulur ve olaanst bir imkan salar; hakszl dzeltici, yasadaki kurallar tamamlayc fonksiyonunu yerine getirir (Yargtay tihad Birletirme Byk Genel Kurulunun 25.1.1984 tarih ve 1983/3 E., 1984/1 K. sayl Karar). Ancak, nemle belirtilmelidir ki, bu kuraln talilii (ikincilii) de gzetilerek her soruna ncelikle kendisine ait kanun hkmlerinin uygulanmas asl olmaldr. Gerekten de, hukukun tm alanlarnda, uygulama niteliine sahip olan hakkn ktye kullanlmas ve zellikle elikili davran yasa, ekle aykrl ileri srme hakk iinde, bir snr tekil ettii, buyurucu olmas nedeni ile hakim tarafndan dorudan gzetilecei; reti ve uygulamada tartmasz kabul edilmektedir (Hukuk Genel Kurulunun 2.10.1974 gn ve 2/810-1043; 7.2.1983 gn ve 4/24-1276; 7.2.2001 gn ve 2000/13-1729-32 sayl kararlar ile 5.4.1944 gn ve 12/26 sayl Yargtay tihad Birletirme Karar). Dahas, resmi biimde yaplmayan szlemelerin yok hkmnde saylaca, Bor dourmayaca bundan dolay, domayan bir borcun, yerine getirilmesinden de sz edilemeyecei, o nedenle hakkn ktye kullanlmas yasann uygulanamayaca gr, retide ve uygulamada terk edilmektedir (Sungurbey, smet; Medeni Hukuk Sorunlar c.6, stanbul 1994 s.345). Nitekim, olaylarn kendine zg koullarnn olumas halinde, akit ncesi sorumluluk kurallarnn kyas yoluyla geersiz szlemelerde de uygulanabilecei, TMK'nun 2. maddesi uyarnca olumlu zararn (ifa menfaatinin), karlan frsat karlnn istenebileceine ilikin yarg kararlar bunlara rnektir. te yandan, yarg organlar, karlar dengesini ve adalet duygularn gzeterek toplumun gereksinmelerini karlamakla ykmldr. Maddi hukuk, her zaman hayatn deien sosyal ak iinde, gelien tm olaylar ve tm ayrntlar kurallatrma gcne de sahip deildir. Yerleik Yargtay uygulamasnda, zel ekilde dzenlenmesi gereken bir szleme, bu ekle uyulmadan dzenmi olmasna karlk, taraflarca szleme hkmleri yerine getirilmise-szleme hayata geirilmise- artk o szlemeye geerlilik tanmak gerekir. Aksinin dnlmesi TMK'nun 2. maddesinde ngrlen drstlk kurallar ve hakkn Ktye kullanlmas yasana aykr olacaktr.
171

Bu aklamalar nda somut olay deerlendirildiinde: Kural olarak, gayrimenkul tellall szlemesinin yazl ekilde yaplmas ve bu szlemenin davac/alacakl tarafndan ispat edilmesi gerekir. Taraflar arasnda dzenlenen komisyonculuk szlemesi yazl yaplm ve 6. maddesinde; 10.09.2007 tarihinde szlemenin 2 nsha olarak taraflarca imzalanarak birer nshasnn taraflara verildii belirtilmitir. Mahkemeye ibraz edilen szlemede, davan/borlu irketi temsilen imzann bulunup davac/alacakl komisyoncunun imzasnn olmad ancak, takibe konu edilen komisyonculuk alacann dayana olan szlemenin davac/alacaklnn elinde bulunmas nedeniyle her zaman elindeki szlemeyi imzalayabilecei belirgindir. Burada taraflarn iradelerinin komisyonculuk szlemesinin kurulmas konusunda birletii, her bir tarafn kendi elinde bulunan nshay imzalayarak dierine verdii ve szlemenin konusunu tekil eden mal hususunda komisyonculuk hizmeti verilerek, satnn gerekletirildii; hatta daval/borlunun komisyonculuk szlemesinden kaynaklanan borcunun bir ksmn da dedii anlalmaktadr. Hal byle olunca, somut olayn zellii de dikkate alndnda; gayrimenkul tellall szlemesinin, taraflarn ortak iradesi ile BK'nun 404/3. forasnda emredilen geerlilik artna uygun ekilde, yazl olarak kurulmu olduu ve taraflarca hayata geirildiinin kabul gerektii; szlemeye taraf olan daval/borlunun aklanan ekilde imza eksikliini ileri srmesinin ise TMK'nun 2. maddesinde aklanan drstlk kurallar ve hakkn ktye kullanlmas yasana aykr olduu; sonu itibariyle davacnn taraflar arasndaki geerli tellallk szlemesi gerei crete hak kazand ynndeki direnme karar isabetlidir. Ne var ki, daval/borlu vekilinin iin esasna ilikin dier temyiz itirazlar zel Dairece incelenmediinden, bu konuda inceleme yaplmak zere dosyann zel Dairesine gnderilmesi gerekir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle, direnme uygun bulunmakla, daval/borlu vekilinin iin esasna ynelik temyiz itirazlarnn incelenmesi iin dosyann 19. Hukuk Dairesine gnderilmesine, 03.11.2010 gnnde oyokluu ile karar verildi. KARI OY : Davac, emlak komisyoncusu olduunu, yapt tavassut ilemleri sonucunda davalnn bir tanmaz satn aldn, aralarndaki szlemeye ramen davalnn cretini demediini, giriilen icra takibine de itiraz ettiini ileri srerek itirazn iptali ne %40 tazminatn tahsiline karar verilmesini istemitir. Daval davann reddini dilemitir. Mahkemece, ibraz edilen szlemede daval irketin imzasnn bulunup davacnn imzasnn Olmad Ve takibe konu alacan dayana szlemenin davacda olup, davacnn her zaman szlemeyi imzalayabilecei, imza eksiklii hususunun ileri srlmesinin MK.nun 2. maddesine aykr olup, BK.nun 404/3 fkras gereince gayrimenkul tellall szlemesinin yazl olarak yapldnn kabul gerektii, bu maddede n grlen yazl ekil artnn gereklemi olduu gerekesiyle 30.000.00
172

YTL zerinden davann kabulne, %40 tazminatn tahsiline karar verilmi; hkm, daval tarafndan temyiz edilmi, zel Dairece dayanak szlemede davacnn imzasnn bulunmadna gre ortada geerli bir tellallk szlemesinin varlndan sz edilemez gerekesi ile hkm bozmu, mahkemece nceki karardaki gerekelerle ilk hkme direnilmitir. TTK'nun tatbikine ilikin 6763 sayl yasann 41. maddesi ile deitirilen B.K.nun 404/son fkra hkm uyarnca gayrimenkul tellall akdi yazl ekilde yaplmadka muteber olmaz anlan yasa maddesi hkm buyurucu niteliktedir. Tellallk szlemesi iin ngrlen yazl biim ispat deil geerlik kouludur. O nedenle taraflar ileri srmeseler dahi mahkemece dorudan gzetilir. Yazl olarak yaplmas yasaca ngrlen ve zellikle Tellallk Szlemesinde olduu gibi taraflar karlkl ykm altna sokan bir szlemenin hukuken geerlik kazanabilmesi ancak bor yklenenlerin imzalarn bulunmasyla mmkndr. (BK. Md.13) sadece bir tarafa imzalanm bulunan belge hukuken tek tarafl bir irade aklanmas niteliini tar ve hakkn esasna ynelik bulunan biim eksiklii nedeniyle taraflar balayc kabul edilemez Bu nitelikteki bir belgeye dayanan tarafn iyi niyetli olmas imzalardan birinin sonradan tamamlanmas dahi az yukarda aklanan yazl biime ilikin hukuki esaslar etkilemez. O nedenle tellallk akdinde her iki tarafn imzalarnn bulunmas arttr. Olayda dayanlan belge sadece davalnn imzasn tad aktr. Bu durumda geerli bir tellallk szlemesinin varlndan sz edilemez. Yargtayn sapma gstermeyen kklemi itihatlar bu dorultudadr. Y.H.GK. 10.7.1971 gn E, 1968.T-805, Y.H.G.K. 11.10.1974 gn k, 1971/4-467, Y.13.H.D. 1.10.1991 T. A, 5835, K.8712, BK. 30) Mahkemece aklanan yasal kurallar gzden karlarak Tellallk cretine dayanan istemin reddi yerine kabulne karar verilmesi usul ve yasaya aykrdr. Bozma nedenidir. O nedenle sayn ounluun kararn direnme uygun daireye ynnde oluan dncelerine katlamyorum. KARI OY : Dava, yalnz, daval tarafndan imzalanan telalk szlemesine dayal olarak alan itirazn iptali istemine ilikindir. Mahkeme, tek tarafl imzalanan tellallk szlemesini geerli sayarak davann kabulne karar vermitir. Daval tarafn temyizi zerine, 19. Hukuk Dairesinin 06.07.2009 gn ve 2008/9912 Esas, 2009/6661 Sayl Karar ile gayrimenkul tellallk szlemesinin BK'nun 404. maddesi gereince yazl ve her iki tarafa imzalanmas gerektiini, tek tarafl imzalanan davaya konu szlemenin geerli olmad gzetilmeden yazl ekilde karar verilmesinin isabetsiz olduu gerekesiyle bozulmu, mahkeme nceki kararnda kararn da srar etmitir. BK'nun 404/3'c fkras; Gayrimenkul tellall, akdi, yazl ekilde yaplmadka muteber olmaz BK'nun 13/1. maddesi;

173

Tahriri olmas icap eden akitlerde, bor deruhte edenlerin imzalar bulunmak lazmdr Emredici hkmlerini tamaktadr. Davaya konu 10.09.2007 tarihli tellallk szlemesinde davac taraf imzas sz konusu deildir. Bu durumda ortada yasaya uygun tanzim edilmi geerli bir tellallk szlemesinden sz edilemez. Konu ile ilgili olarak, Hukuk Genel Kurulu 28.05.2008 gn ve 2008/19-398 Esas, 2008/407 Sayl Kararnda ...tellal, satlarda veya szlemelerde para mukabili araclk yapan kiidir. Tellal hakknda genel olarak vekalet hkmleri uygulanr. Tellallk szlemesi kural olarak, ekle tabi olmamakla birlikte, gayrimenkul tellall akdi, yazl ekilde yaplmadka geerli olmaz.(BK'nun m. 404/son) Bu ekilde yazl olarak yaplmayan geersiz bir gayrimenkul szlemesine dayal olarak verilen kaporann, sebepsiz zenginleme hkmlerine gre geri alnmas mmkndr. Geerlilik koulunu mahkemenin kendiliinden gz nnde tutmas gerekir. Ayrca, tellallk szlemesinin geerli olmas iin iki tarafnda imzalamasnn art olduunu belirtmitir. HGKnun 22.05.1974 gn ve 741/576 sayl kararnda; Borlar Kanunu'nun 404 maddesinde 1/1/1957 gnl 6763 sayl Kanunla eklenen son fkra hkmnce; gayrimenkul tellall akdi, yazl ekilde yaplmadka geerli olmaz. Bu hkmn eklenmesini gerektiren nedenler ve hkmn yazl biimi birlikte mtalaa olunduunda, BK'nun 404/son fkras hkmnn, buyurucu nitelikte bulunduunun ve tellallk szlemesi iin ngrlen yazl biimin ispat deil geerlilik koulu olduunun ve btn bunlarn sonucu olarak mahkemece re'sen gz nnde tutulmas gerektiinin kabul zorunludur. Yazl olarak yaplmas ngrlen bir szlemenin hukuken geerlilik kazanabilmesi, ancak o szlemenin taraflarca imzalanm olmasyla mmkndr. Sadece bir tarafa imzalanm bulunan bir belge hukuken tek tarafl bir irade aklamas niteliini tar ve hakkn esasna ilikin bulunan biim eksiklii nedeniyle taraflar balayc gc haiz olamaz. Bu nitelikteki bir belgeye dayanan tarafn iyi niyetli olmas dahi yukarda yazl biime ilikin olarak aklanan hukuki esaslar deitirmez. Olayda dayanlan belge sadece bir tarafn imzasn tamakta olmas itibaryla geerli bir tellallk szlemesinden sz edilemeyeceini karara balamtr. Bu durum karsnda; BK'nun 13/I ve 404/III. maddelerinin biim art olmayp, geerlilik art olmas, sadece tek tarafa imzalanm belgenin szleme niteliinde olmadndan, BK'nun 404/III madde anlamnda belge saylmayp, bu hususun re'sen gzetilmesi gerektiinden, burada belgeye dayanan tarafn iyi niyetli olmasnn sonucu deitirmeyeceini ve Daire kararnn doru olduunu dndmzden, sayn ounluun aksi yndeki grlerine katlmyoruz. yarx

174

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2010/6-404 K. 2010/533 T. 20.10.2010 NALIM HAKKINA KONU EDLEN PAYLARIN PTAL (Davacnn nalm Hakkn ve Kullanrken Drstlk Kuralna Uygun Davranmad ve Dier Paydalara ve Davalya Verdii Gvene Aykr Tutum Sergiledii - Davacnn yiniyetli Olduundan Sz Edilemeyecei) DRSTLK KURALI (Herkes Haklarn Kullanrken Drstlk Kuralna Uygun Davranmak Zorunda Olduu - Kt Niyetli Davran Hukuk Korumayaca) YNYET KURALI (Davacnn nalm Hakkn ve Kullanrken Drstlk Kuralna Uygun Davranmad ve Dier Paydalara ve Davalya Verdii Gvene Aykr Tutum Sergiledii - Davacnn yiniyetli Olduundan Sz Edilemeyecei) 4721/m.2, 3, 732 ZET : Dava, nalm hakkna konu edilen paylarn iptali ile davac adna tesciline ilikindir. Davacnn nalm hakkn, kullanrken drstlk kuralna uygun davranmad; dier paydalara ve davalya verdii gvene aykr tutum sergiledii dosya kapsam ile belirgin olup; davacnn iyiniyetli olduundan sz edilemez. Herkes haklarn kullanrken TMK.'nun 2. maddesinde tanmlanan drstlk kuralna uygun davranmak zorundadr. Kt niyetli davran hukuk korumaz. Hal byle olunca, davacnn kendi ktniyetli tutumundan yararlanarak bir hak elde etmesi ve bu hakka dayanmas da olanakl deildir. Sonu itibariyle; yerel mahkemenin, TMK.'nun 2 ve 3. maddelerine, herkesin haklarn kullanrken drstlk kurallarna uymak zorunda olduuna, hakkaniyet ilkesine, davacnn da ayn szlemeyi yapmay dnp sonra vazgemi olmasna ve dier szleme yapan hissedarlarn tanmazlar gerekten satmak niyetinde olmayp ev sahibi olma niyetiyle tapuyu devrettikleri kabule dayanan gerekesi usul ve yasaya uygundur. DAVA : Taraflar arasndaki nalm davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Kayseri 2. Asliye Hukuk Mahkemesince davann reddine dair verilen 18.11.2008 gn ve 2008/18-494 sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 6. Hukuk Dairesinin 05.10.2009 gn ve 2009/2847-7792 sayl ilam ile;

175

(... Uyumazlk, nalm hakkna konu edilen paylarn iptali ile davac adna tesciline ilikindir. Mahkemece davann reddine karar verilmi, hkm davac vekili tarafndan temyiz edilmitir. Davac vekili, asl ve birleen dava dilekelerinde, mvekkilinin dava konusu edilen payn ilikin bulunduu 2720 Ada 2 parsel sayl tanmazn paydalarndan olduunu, bir ksm paydalarn 02.07.2007 tarihinde toplam 64841/144000 paylarn 74.999,00 TL karlnda, 06.08.2007 tarihinde 112901/144000 paylarn 52.500,00 TL bedel karlnda daval kooperatife sattklarn ileri srerek tapuda gsterilen bedel zerinden nalm hakkn kullanmak istediklerini belirterek daval adna kaytl paylarn iptali ile davac adna tesciline karar verilmesini istemitir. Daval vekili, davann sresinde almadn, arsa sahipleri ile daval arasnda Kayseri 8. Noterlii'nin 13.06.2007 tarihli ve 19081 yevmiye No'lu Kat Karl naat Szlemesi imzalandn, davacnn bu szlemeyi imzalamadn, asl amacn sat olmadn, szlemeye taraf olan arsa sahipleri ile vefa szlemesi imzalanarak tapuya erh ettirildiini, bu halde ufa hakknn kullanlmasnn sz konusu olamayacan, tapuda gsterilen bedelin az olduunu, daval kooperatifin verecei 39 dairenin 3.354.000,00 TL'ye tekabl edeceini belirterek davann reddine karar verilmesini savunmutur. Mahkemece, paylarn devreden satc paydalarn Kat Karl naat Szlemesi ile mesken sahibi olmak amacyla paylarn devrettikleri, uygulamada sk grld zere daval kooperatifin toplu konut kanunundan yaralanmas iin tanmazlarn devredildii, gerek bir sat olmad, davacnn da n szlemede imzas bulunduu, herkesin haklarn kullanrken M.K 2 ve 3. maddelerine uymak zorunda olduu gerekesiyle asl ve birleen davalarn reddine karar verilmitir. nalm hakk payl mlkiyet hkmlerine tabi tanmazlarda payn nc ahsa satlmas halinde, dier paydaa o pay ncelikle satn alma hakkn veren bir haktr. Bu hak payl mlkiyet ilikisi kurulduu anda doar ve o payn nc kiiye satlmas ile kullanlabilir hale gelir. nalm hakknn kullanlmasyla bu hakk kullanan payda ile alc arasnda kapsam ve artlar satc ile daval arasnda yaplan szlemenin ayn olan bir satm ilikisi kurulmu olur. nalm bedeli tapuda gsterilen sat bedeli ile daval tarafndan denen har ve masraflarn toplamndan ibarettir. Olaymza gelince; nalm hakkna konu payn ilikin bulunduu arsa vasfl 2 parsel sayl tanmazn bir ksm paydalar 02.07.2007 tarihinde toplam 64841/144000 paylarn 74.999,00 TL karlnda, 06.08.2007 tarihinde 112901/144000 paylarn 52.500,00 TL bedel karlnda daval kooperatife satmlardr. Daval her ne kadar sz konusu payn tapuda sat gsterilse de, kat karl inaat szlemesi nedeniyle kendilerine devredildiini, asl amacn sat olmadn savunmu ise de tapuda yaplan ilemin taraf olan daval yapm olduu szleme ile bal olduundan kendi muvazaasna dayanamayaca gibi, Kayseri 8. Noterlii'nin 13.06.2007 tarihli ve 19081 yevmiye No'lu Kat Karl naat Szlemesi paylarn devredenler ile daval arasnda yaplm olup davacnn taraf olmad bir anlama nedeniyle kt niyetli kabul edilmesi mmkn deildir. Bu durumda tapuda sat olarak yaplan ileme kar tanmazn payda olan davacnn nalm hakkn kullanmasnda bir usulszlk bulunmamaktadr.

176

Bu durumda mahkemece, davacya nalm bedelini depo etmesi iin uygun sre tannarak sonucuna gre bir karar vermesi gerekirken yazl ekilde hkm kurulmas doru grlmemitir..), Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, nalm istemine ilikindir. Mahkemenin, davann reddine dair verdii karar; zel Daire'ce, yukarda yazl gerekeyle bozulmutur. Yerel Mahkemece, nceki kararda direnilmi; davac vekili hkm temyiz etmitir. Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk; davacnn da imzasnn bulunduu, 29.01.2007 tanzim tarihli (adi yazl belge) n szleme ve davacnn imzasnn bulunmad, 13.06.2007 tanzim tarihli (noterden dzenlenmi) Kat Karl naat Szlemesi dikkate alndnda, somut olayda davac tarafndan nalm hakknn kullanlmasnn iyi niyet kuralna aykrlk oluturup oluturmayaca; burada varlacak sonuca gre davacnn nalm hakkn kullanp kullanamayaca noktasnda toplanmaktadr. 4721 sayl Trk Medeni Kanunu (TMK)'nun 732. maddesinde dzenlenen ve tanmaz mlkiyetinde devir hakknn kstlamalarndan olan yasal nalm hakk; payl mlkiyet hkmlerine tabi tanmazlarda bir paydan tanmaz zerindeki payn tamamen veya ksmen nc kiiye satmas halinde, dier paydalara bu satlan pay ncelikle satn alma hakk veren kurucu yenlik douran bir haktr. Bu hak satn yaplmasyla kullanlabilir hale gelir. nalm hakknn kullanlmasyla bu hakk kullanan payda ile alc arasnda kapsam ve artlar satc ile davl alc arasnda yaplan szlemenin ayn olan bir satm ilikisi kurulmu olur. Ancak her hak gibi, dava hakk da snrsz deildir. Nitekim 4721 sayl Trk Medeni Kanunu (TMK)'nun Drst Davranma alt balkl 2. maddesinde Herkes, haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken drstlk kurallarna uymak zorundadr. ilkesine yer verilmi, devamnda da Bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeni korumaz. kural getirilmitir. Ayn Kanunun iyi niyet balkl 3. maddesinde ise Kanunun iyi niyete hukuki bir sonu balad durumlarda, asl olan iyi niyetin varldr. Ancak, durumun gereklerine gre kendisinden beklenen zeni gstermeyen kimse iyi niyet iddiasnda bulunamaz. Denilmektedir. Objektif iyi niyet olarak da tanmlanan ve drstlk kuraln dzenleyen TMK.'nun 2. maddesi, btn haklarn kullanlmasnda drstlk kural erevesinde hareket edileceini ve bir kimsenin bakasn zararlandrmak ya da g duruma sokmak amacyla haklarn ktye kullanmasn yasann korumayacan belirtmitir. Ayn maddenin ikinci fkrasnda dzenlenen, hakkn ktye kullanlmas yasa kuralnn

177

amac, hakime zel ve istisnai hallerde (adalete uygun decek ekilde) hkm verme olanan salamaktadr. Bir hakkn kullanlmasnn aka adaletsizlik oluturduu, gerek hakkn tannmas ve bireyin korunmas iin tm hukuki yollarn kapal bulunduu zorunluluk hallerinde, TMK.nun 2. maddesi uygulama alan bulur ve olaanst bir imkan salar; hakszl dzeltici, yasadaki kurallar tamamlayc fonksiyonunu yerine getirir (25.1.1984 T. 1983/3 E., 1984/1 K. sayl Yargtay tihad Birletirme Karar). Drstlk kural bir kimseden drst bir insan olarak beklenen davran ifade eder. Bir davrann bu nitelikte olup olmad, toplumda geerli ahlak llerine gelenek ve greneklere, karlkl uygulana gelen teamllere ve haklar salayan ilikilerin amacna gre tayin edilir. Dier yandan hakkn ktye kullanlp kullanlmad belirlenirken; o kiinin hakkn kullanlmasnda geerli ve hakl bir yararnn varl, hakkn kullanlmasnn salayaca yarar ile bakalarna verecei zarar arasnda ar oranszln olmamas, bir kimsenin kendi ahlaka aykr davranna dayanmamas ve uyandrlan gvene aykr davranta bulunmamas gibi ltler hakkn ktye kullanlp kullanlmadn belirler (Prof. Dr. M. Kemal Ouzman Medeni Hukuk-Temel Kavramlar S. Bas 1985. sf, 154 vd). Hakkn ktye kullanld savunma olarak ileriye srlm olmasa dahi bu husus defi deil itiraz olarak kabul edildiinden hakim, dava dosyasndan anlalan byle bir durumu resen gz nne almak zorundadr (Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 04.11.1964 gn 1964/2-953 Esas ve 1964/640 K. sayl ilam ile 14.02.1951 tarih ve 1949/17 E, 1951/1 K. sayl; 8.11.1991 tarih 1990/4 Esas, 1991/13 K. sayl Yargtay tihad Birletirme Kararlar). Dier taraftan, kullanlan hak soyut deil somut olaylara dayanmaldr. Hak sahibinin hakkn kullanmada iyi yada kt niyetli olduunu saptamak kullanann i dnyas ile ilgili olduundan bunu belirlemek olduka gtr. Ancak bunun belirlenmesi her somut olaydaki durum gzetilerek da yansyan olgulara gre belirlenmelidir. Eldeki davada da uyumazln zm; nalm hakknn meru ara ve yollarla, hukuka uygun tutum ve davranlarla kullanlm olup olmadnn belirlenmesinde yatmaktadr. Hemen belirtelim ki, yarg mercileri nnde sav ve savunma hakk, yasal ara ve yolardan saplarak, hakkn arkasna kt niyetle snlp, ahlaka aykr davranlarla ve kar taraf zararlandrmak amacyla kullanlm ise doan zararn giderilmesi gerektiinde kuku ve duraksamaya yer olmamaldr. Ancak, nemle vurgulanmaldr ki, bu kuraln talilii (ikincilii) de gzetilerek her soruna ncelikle ona ait kanun hkmlerinin uygulanmas asldr. lke olarak, tapuda yaplan ilemin taraf olan daval yapm olduu szleme ile bal olduundan kendi muvazaasna dayanamaz.
178

Somut olayn zelliine gre, nalm hakkna konu payn ilikin bulunduu arsa vasfl 2 parsel sayl tanmazn bir ksm paydalar 02.07.2007 tarihinde 64841/144000 paylarn, 74.999,00 TL bedel karlnda, 06.08.2007 tarihinde de 112901/144000 paylarn 52.500,00 TL bedel karlnda daval kooperatife satmlardr. Dava konusu paylarn daval kooperatife satndan nce davac ve paylarn devreden paydalar ile daval kooperatif yetkililerinin bir araya gelerek uzun grmeler yaptklar, tanmaz zerine bina yaplmas konusunda anlatklar ve bunun sonucunda Kat Karl Bina Yapm Szlemesi ve Mahal Listesi balkl, 29.01.2007 tanzim tarihli adi belgeyi dzenledikleri, bu belgede davac ve paylarn davalya devreden paydalarn da imzasnn bulunduu, n szleme ad altnda mahkemeye sunulan belgeye gre tanmaz zerine on katl bina yaplacann otuzalt dairenin arsa sahiplerine verileceinin kararlatrld, dzenlenen adi yazl kat karl inaat szlemesi ile davann davran ve szlerine gvenen dava d paydalarn paylarn davalya tapuda sat gstermek suretiyle devrettikleri, asl amalarnn kat karl inaat szlemesinin kendilerine ykledii edimi yerine getirmek olduu, hatta daha sonra paylarn devreden paydalar ile daval kooperatif arasnda 13.06.2007 tarihli noterden dzenlenmi Dzenleme eklinde Kat Karl naat Szlemesi ve 08.10.2007 tarihli Dzenleme eklinde Geri Alma Szlemesinin dzenlendii, ancak davacnn payn davalya devretmekten vazgeerek, noterde dzenlenen bu szlemeyi imzalamad, payn davalya devretmeyerek, grlmekte olan nalm davasn at ve davalya devredilen paylar tapudaki bedel zerinden satn almak istedii dosyadaki bilgi ve belgelerden ve tank beyanlarndan anlalmaktadr. Aklanan bu maddi olgular karsnda davacnn nalm hakkn, kullanrken drstlk kuralna uygun davranmad; dier paydalara ve davalya verdii gvene aykr tutum sergiledii dosya kapsam ile belirgin olup; davacnn iyiniyetli olduundan sz edilemez. Yukarda da ayrntsyla akland gibi, herkes haklarn kullanrken TMK.'nun 2. maddesinde tanmlanan drstlk kuralna uygun davranmak zorundadr. Kt niyetli davran hukuk korumaz. Hal byle olunca, davacnn kendi ktniyetli tutumundan yararlanarak bir hak elde etmesi ve bu hakka dayanmas da olanakl deildir. Sonu itibariyle; yukarda ayrntl olarak aklanan hukuki ve maddi olgular karsnda yerel mahkemenin, TMK.'nun 2 ve 3. maddelerine, herkesin haklarn kullanrken drstlk kurallarna uymak zorunda olduuna, hakkaniyet ilkesine, davacnn da ayn szlemeyi yapmay dnp sonra vazgemi olmasna ve dier szleme yapan hissedarlarn tanmazlar gerekten satmak niyetinde olmayp ev sahibi olma niyetiyle tapuyu devrettikleri kabule dayanan gerekesi usul ve yasaya uygundur. Bu nedenle direnme karar onanmaldr. SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarnn reddi ile, direnme kararnn yukarda aklanan nedenlerle ONANMASINA, gerekli temyiz ilam harc pein alnm
179

olduundan bakaca har alnmasna mahal olmadna, 20.10.2010 gnnde oyokluu ile karar verildi. yarx

180

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 18. HUKUK DARES E. 2010/1416 K. 2010/9003 T. 15.6.2010 ONAYLI MMAR PROJEYE AYKIRILIIN GDERLMES TALEB ( Kat Mlkiyetine Tabi Tanmazda Bamsz Blmdeki Deiiklie Muvafakat Veren Kiinin Sonradan Projeye Aykrlk ddiasnda Bulunmas Drstlk Kurallaryla Badamad ) KAT MLKYETNE TAB TAINMAZ ( Bamsz Blmdeki Deiiklie Muvafakat Veren Kiinin Sonradan Projeye Aykrlk ddiasnda Bulunmas Drstlk Kurallaryla Badamad ) PROJEYE AYKIRILIK DDASI ( Kat Mlkiyetine Tabi Tanmazda Bamsz Blmdeki Deiiklie Muvafakat Veren Kiinin Sonradan Bulunamayaca ) 634/m.33 4721/m.2 ZET : Davac, onayl mimari projeye aykrln giderilmesi talebinde bulunmutur. Kat mlkiyetine tabi tanmazda herhangi bir bamsz blmde yaplacak deiiklie muvafakat veren kiinin sonradan projeye aykrlk iddiasnda bulunmas drstlk kurallaryla badamaz. Dosya kapsamndan, davacnn uyumazlk konusu bamsz blmde yaplacak her trl tadilata nceden izin verdii anlalmaktadr. Bu durum karsnda davann reddi gerekirken aksi ynde karar verilmesi hataldr. DAVA : Dava dilekesinde, onayl mimari projeye aykrln giderilmesi istenilmitir. Mahkemece davann kabulne karar verilmi, hkm davallar vekili tarafndan temyiz edilmitir. Temyiz isteminin sresi iinde olduu anlaldktan sonra dosyadaki btn ktlar okunup gerei dnld: KARAR : Davac vekili dava dilekesinde; davallarn binaya ait at katnn yan duvarlarn ve at eimini projeye aykr olarak genilettiklerini, pencerelerin duvar pencere olarak geniletildiini, binaya ait atya tecavz edilerek 2 ayr oda eklendiini, binaya ait ortak atya havuz balkon yapldn davallara ait 5 nolu bamsz blmn dubleksi tek odal at aras kat olmas gerekirken 5 nolu bamsz blmle balantsnn kesilip projeye aykr kap alp kap yapldn ileri
181

srerek, el atmann nlenmesini ve eski hale getirilmesini istemilerdir. Mahkemece davann kabulne karar verilmitir. Dosya ierisinde bulunan ve davac Tayfun ve dava d Glcan, Seza tarafndan imzalanm dava konusu tanmazn nceki maliki Suna'ya verilen 15.10.2001 gnl Bodrum 1. Noterince tasdik edilen muvafakatnamede 5 numaral dubleks dairenin at katnda ( dubleks kat ) yaplacak her trl tadilat, onarm ve deiiklie geriye dnsz olarak izin verdiklerini bildirdikleri grlmtr. Yargtay uygulamalarnda kat mlkiyetine tabi herhangi bir bamsz blmde somut olayda olduu gibi muvafakat alnmak suretiyle yaplan deiikliklere, muvafakat veren kiilerin daha sonra projeye aykrlk iddiasyla dava amalar Trk Medeni Yasas'nn 2. maddesine aykr ve drstlk kurallaryla badamayan bir durum olarak kabul edilmektedir. Mahkemece yukarda aklanan hususlar dikkate alnarak davann reddine karar verilmesi gerekirken kabul yolunda hkm kurulmas doru grlmemitir. SONU : Bu itibarla yukarda aklanan esaslar gz nnde tutulmakszn yazl ekilde hkm tesisi isabetsiz, temyiz itirazlar bu nedenlerle yerinde olduundan kabul ile hkmn HUMK'nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA, temyiz pein harcnn istek halinde temyiz edene iadesine, 15.06.2010 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

182

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2010/4-130 K. 2010/161 T. 17.3.2010 TRAFK KAZASINA BALI YARALANMA ( Davacnn Arac Kendisinin Alkolsz Kullanmas Gerektiini Bilmesine Ramen Alkol Aldn Bildii Kz Arkadana Arac Kullandrmasnda Davacnn Ortak Kusurunun Daha Ar Olduu - Gerekleecek Zarardan Ortak Kusuru Nedeni le Bir ndirim Yaplmas Gerektii ) ORTAK KUSUR ( Trafik Kazasna Bal Yaralanma - Davacnn Arac Kendisinin Alkolsz Kullanmas Gerektiini Bilmesine Ramen Alkol Aldn Bildii Kz Arkadana Arac Kullandrmasnda Davacnn Ortak Kusurunun Daha Ar Olduu/Gerekleecek Zarardan Ortak Kusuru Nedeni le Bir ndirim Yaplmas Gerektii ) ALKOLL ARA KULLANMA ( Alkol Aldn Bildii Kz Arkadana Arac Kullandrmasnda Davacnn Ortak Kusurunun Daha Ar Olduu/Gerekleecek Zarardan Ortak Kusuru Nedeni le Bir ndirim Yaplmas Gerektii - Trafik Kazasna Bal Yaralanma ) KUSUR ( Trafik Kazasna Bal Yaralanma - Davacnn Arac Kendisinin Alkolsz Kullanmas Gerektiini Bilmesine Ramen Alkol Aldn Bildii Kz Arkadana Arac Kullandrmasnda Davacnn Ortak Kusurunun Daha Ar Olduu/Gerekleecek Zarardan ndirim Yaplmas Gerektii ) 818/m.43, 44 2918/m.87 4721/m.2, 24 ZET : Dava, trafik kazasna bal yaralanma ve ara hasar nedeniyle maddi tazminat istemine ilikindir. Davacnn arac kendisinin alkolsz kullanmas gerektiini bilmesine ramen alkol alp, manevi bask yaparak alkol aldn bildii kz arkadana arac kullandrmasnda, davacnn ortak kusurunun daha ar olduu aktr. Ancak davacnn kusurunun, tazminat hkmnden tamamen sarfnazar edilmesini gerektirecek arlkta olmadnn da kabul gerekir; aksi hak ve adalete, maddenin getirili amacna uygun dmez. Bu hal olsa olsa tazminatn kapsamna tesir edebilecek nedenler olarak deerlendirilebilir.
183

Davacnn zarar iddias hakknda gerekli aratrma ve inceleme yaplmal, zararlandrc olayn oluumunda taraflarn ortak kusur durumu ve bunun etki derecesi tespit edilip davacnn kusurunun daha ar olduu gzetilmek suretiyle, gerekleecek zarardan ortak kusuru nedeni ile bir indirim yaplp kalannn tazminat olarak hkm altna alnmas ynnde karar verilmelidir. DAVA : Taraflar arasndaki maddi tazminat davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; zmir 9. Asliye Hukuk Mahkemesi'nce davann reddine dair verilen 05.11.2007 gn ve 2006/391 E. 2007/366 K. sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 4. Hukuk Dairesi'nin 19.01.2009 gn ve 2008/5867 E., 2009/604 K. sayl ilam ile; ( ... Dava, trafik kazasna bal yaralanma ve ara hasar nedeniyle maddi tazminat istemine ilikindir. Mahkemece davann reddine karar verilmi; hkm, davac tarafndan temyiz edilmitir. Dava dosyasndaki delil ve belgelerden, davac ile davalnn arkadalk ilikisi iinde davacnn alt iyerine ait otomobil ile birlikte akam yemeine gittikleri, yemekte her ikisinin de alkol aldklar, davacnn bu yzden arac kullanmaktan kanarak davalnn kullanmasn istedii, davalnn balangta kullanmak istememesine ramen daha sonra arac kullanmaya raz olduu anlalmaktadr. Daval bylece alkoll olarak ara kulland srada dava konusu trafik kazasna yol amtr. Dava konusu olayn gereklemesinde davalnn kusuru bulunmakta birlikte, onun alkoll olduunu bilerek ve kendisi de alkoll olduu iin aracn kullanmn davalya brakan davacnn da olayda kusurlu davranlar bulunmaktadr. Bunun yannda olayn yakn arkadalk ilikileri ierisinde gereklemi bulunmasndan kaynaklanan zellikler de gzetildiinde davalnn zararn tamamndan sorumlu tutulmas hakkaniyete uygun dmez ise de, bu durum davalnn sorumluluunu tamamen ortadan kaldrmaz. Sadece BK. 43. maddesi uyarnca tazminattan indirim nedeni olarak deerlendirilebilir. O halde hakkaniyete uygun bir oranda indirim yaplmak suretiyle davalnn sorumluluuna karar verilmelidir. Yerel mahkemece bu ynler zerinde durulmadan yazl ekilde davann tmden reddine karar verilmesi doru olmam, hkmn bu nedenle bozulmas gerekmitir... ), Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, maddi tazminat istemine ilikindir. Mahkemece, davacnn arac dn yolunda kendisinin kullanmas gerektiini bildii halde ar derecede alkol ald, kz arkada olan davalnn da ar derecede alkol aldn bilmesine ramen, manevi bask ile aracn anahtarn davalya vererek arac kullanmas ynnde ikna ettii, ara sevk ve idaresinin davalya braklmas halinde byle bir kazann meydana gelecei ve zararn oluaca ok kuvvetle muhtemel olduundan, bunun davac tarafndan ngrlmesi gerektii, kald ki davacnn bu
184

hususu bildiinden, kazadan sonra kimseden ikayeti olmayp hasar ve kusur ynnden sorumluluun tamamen kendisine ait olduunu beyan ederek ara ynnden hasar karlad, ancak aradan belli bir sre getikten sonra bu davay ikame ettii, bu durumda davacnn ortak kusurunun etki ve derecesinin son derece ar olup, zarar verenin hukuka aykr davrannn ikinci planda kald ve bu nedenle tazminattan tamamen vazgeilmesinin hak ve adalete uygun hale gelip davacnn da dava amasnn MK'nun 2. maddesinin iyi niyet ve hakkaniyet ilkesi ile rtmedii, gerekesiyle istemin reddine karar verilmitir. zel dairenin yukarda yazl bozma karar zerine yerel mahkemece; nceki kararda direnilmi; direnme karar, davac vekili tarafndan temyiz edilmitir. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk; davalnn hukuka aykr davran sonucu oluan zarar nedeniyle, davacnn birlikte kusurunun, davalnn davacya kar olan tazminat sorumluluunu tamamen ortadan kaldrp kaldrmayaca noktasnda toplanmaktadr. ncelikle, konuya ilikin kavramlar ve ilgili yasal dzenlemelerin Melenmesinde yarar bulunmaktadr. Maddi tazminat; maddi zararn, yani bir kimsenin mamelekinde iradesi dnda meydana gelen eksilmenin giderilmesi iin, sorumlu olan ahs tarafndan yerine getirilmesi gereken edadr. Dier bir tanmla da tazminat, borlu tarafndan yaplan ve alacakl mamelekindeki eksilmeyi telafi eden bir edadr. Tazminat, hibir ekilde zarar miktarndan fazla olamaz. Zarar miktar tazminatn azami snrn tekil eder ( Turgut Uyar, Aklamal - tihad Borlar Kanunu Genel Hkmler, Birinci Cilt, 1990 bas, s. 549 ). Tazminat hukukunun bir ilkesi olarak, sorumluluk artlar gerekletii takdirde, zarar veren, zarar grenin malvarlnda oluan eksilmeyi gidermek durumundadr. Ne var ki, zararn tamamen giderilmesini amalayan tam tazmin ilkesinin kat uygulamas, haksz ve adil olmayan sonulara yol aabilmektedir. Bu nedenledir ki, baz hallerde somut olayda gerekleen zel sebepler nedeniyle tazminatta baz indirimlerin yaplmasnn hakkaniyete daha uygun decei kabul edilmektedir. Bu dnceden hareketle, Borlar Kanunu'nda zararn kapsamnn belirlenmesinde etkili iki hkm mevcuttur. Bunlar, 818 sayl Borlar Kanunu'nun 43 ve 44. maddelerinde yer alan hkmlerdir. 818 sayl Borlar Kanunu'nun 44. maddesi bir anlamda, 43. maddeyi tamamlamaktadr. Zira, Borlar Kanunu'nun 43. maddesi hakimin tazminatn miktarn hal ve duruma ve kusurun arlna gre belirlenmesini emretmiken; 44. maddesi tazminattan indirim yaplmasn gerektiren hal ve durumlara iaret etmitir. Her iki madde hakime, tazminatn eklini ve kapsamn tayin etme yetkisi verdii gibi baz olgularn varl halinde, tazminattan indirim yapma veya gerektiinde tamamen kaldrma yetkisi de tanmtr.

185

818 sayl Borlar Kanunu'nun, Tazminat Miktarnn Tayini st balkl 43. maddesinin 1. fkras ile; hakimin, olaylarn zelliklerine ve durumun gereine gre zararn miktarn tespit edecei hkme balanmtr. Hal ve mevkiin icabndan ama, somut olayn niteliidir. Bunun banda haksz fiilin ileni biimi, yani fiilin arl; ardndan ise kusurun arl gelmektedir. Kanun bunu hatann arl eklinde ifade etmitir. Kanun kusurun arln tazminat miktarnn belirlenmesinde l olarak aldna gre, zararn hesabndan sonra, sorumlu kiinin kusuru ar ise, tazminat zarar miktarna eit olabilir. Sorumlu kiinin kusuru hafif ise, hkmedilecek tazminat miktar, zarara denk olmayabilir. Burada sz geen, olayn zellikleri, durumun gerei ( hal ve mevkiin icab ), taraflarn sfat, konumu, sosyal ve ekonomik durumlar iinde deerlendirilebilecek geni yoruma ak kavramlardr. Bu kapsamda; zararl sonu douran olayn, failin, zarar gren yararna bir davranta ( hatr iinde ) bulunduu srada meydana gelmesi de gsterilebilir. Gerekten de zarar, zarar verenin hibir karlk almadan, zarar gren yararna yapt bir i, bir eylem sonucunda meydana gelmise, hakim, olayn bu olu tarzn da gzeterek tazminattan indirim yapabilecektir. Hatr ileri ve bu arada zellikle de hatr tamacl, bir indirim sebebi olarak 2918 sayl Karayollar Trafik Yasas'nn 87/1. maddesinde hkme balanmtr. Hatr iin tamada salt yolcunun yarar bulunduu aktr. Buradaki ama, olayn zelliklerine gre hakkaniyete uygun bir sonuca ulamaktr. Bu dzenlemeye gre hakim, tazminatn eklini somut olayn niteliine gre tayin etme olanana sahiptir. Tazminata genellikle para olarak hkmedilmektedir. Ancak yasa hakime, para yerine baka bir tazmin ekline de karar verebilme olana tanmtr. Bu anlamda olmak zere hakim, borluya aynen tazmin ykmll getirebilir. Tazminattan indirim veya red sebepleri ise Borlar Kanunu'nun 44. maddesinde dzenlenmi olup, bu madde daha ok zarar grenle ilgilidir. Hi kimsenin kendi kusurundan yararlanamayaca ynndeki genel hukuk ilkesinin etkisiyle, maddede saylan belirli hal ve durumlarda tazminattan indirim yaplmas mmkn bulunmaktadr. BK'nun 44. maddesiyle 43. maddesi, birbirini tamamlayan hkmlerdir. Zararla sonulanan hukuka aykr bir davranta bu maddenin uygulanabilmesi iin ncelikle ortak kusurun belirlenmesi gerekir. Bunun iin de zarar grenin zarardan kanma grevini yerine getirmemesi ile ortaya kan davrannn objektif ltlerle ( kusurun objektifletirilmesi ) bir kusur saylp saylamayaca ve bu kusurun zararn meydana gelip gelmemesinde bir pay ( illiyet ba ) olup olmad akla kavuturulmaldr. Ortak kusurun varl halinde, hakim, ortak kusurun tazminata etkisini baka bir anlatmla bunun bir tenkis sebebi mi, yoksa zarar ziyan hkmnden tamamen sarfnazar edilebilecek bir sebep mi olduunu takdir edecektir. Hakim bu yolda takdir hakkn kullanrken hak ve adalete uygun sonuca varacak bir yol izlemelidir. Bunun iin de, her eyden evvel, maddenin amacnn iyi bilinmesi gerekir. Trk pozitif
186

hukukunda Borlar Kanunu'nun 44/1. maddesinin ( hi bir kimse kendi kusurundan yararlanamaz ) ilkesine dayand kabul edilmektedir. Bu ilke hak ve adalet dncesine de ( M.K. md. 2 ) uygun dmektedir. Zarar gren kendi davranyla zarara neden olmu ise bu zarar bakasna yklenmemeli, pay ayrlmak suretiyle zarar verenin sorumlu olaca miktar tespit edilmelidir ( Haluk Tandoan, Trk Mesuliyet Hukuku sh. 319; Oser Schnenberger, Borlar Hukuku, Adalet Bakanl yayn, Recai Sekin evirisi sh. 409 ). Maddenin bu amac gz nne alndnda; gerek amacn ortak kusur halinde zararn bu kusura isabet paynn indirilmesi olduu; zarardan tamamen vazgeilmesinin ise, istisnai bir durum olduu kabul edilmelidir ( Oser Schnenberger, sh. 411 ). te maddenin belirlenen bu amac altnda bir deerlendirme yaplrken, zarar verenin ve zarar grenin olay iindeki ortak kusurlu davranlarnn nedeni, eidi ( kast-ihmal ) ve zararl sonu ile birbirlerinin kusurlarna etki dereceleri gz nnde bulundurulmaldr. Bu ekilde yaplacak bir deerlendirme sonucu olayda ortak kusurun etki arl o derece olmaldr ki, zarar verenin hukuka aykr davrann ( illiyet ban ) tamamen kesmemekle beraber, ikinci plana itsin; istisnai ama ( tazminat hkmnden tamamen sarfnazar edilmesi ) hak ve adalete uygun hale gelsin. Genellikle haksz fiilin kasten ilenmesi hallerinde; zarara etki ve arl ne olursa olsun ortak kusur, tazminattan tamamen sarfnazar edilmesini gerektirmemektedir. Zira, zarar verenin kasti bir davrannn sonucu, meydana gelen zarardaki payn ikinci plana atabilecek, bir ortak kusurlu davran olarak kabul hak ve adalet duygularna uygun dmeyecektir. 818 sayl Borlar Kanunu'nun 44. maddesi kapsamnda yer alan indirim veya ret sebepleri u ekilde sralanabilir; a ) Zarar grenin zarara raz olmas; burada sz edilen rza ile hukuka uygunluk sebebi olan MK. md. 24/f. H'deki rzay biri biriyle kartrmamak gerekir. BK. md. 44'de ngrlen rza, hukuka uygunluk sebebinin koullarn tamayan rzadr. b ) Zarar grenin kusuru ( ortak kusur ); BK. md. 44'e gre zarar grenin fiili zararn ihdasna veya zararn tezaydne yardm ettii, zarar yapan ahsn hal ve mevkiini arlatrd taktirde bu durum tazminattan indirim ya da tazminat isteminin reddi sebebi olabilecektir. Haksz fiil failinin zararn doumuna ya da artmasna yol aan fiili kusurlu olduu iin sorumlulua yol amaktadr. Ancak, bu durum zarar grenin davranlarndan kaynaklanmsa, ortak kusurdan sz edilir. Zarar grenin kusurlu davranlar derecesi asndan iki tr etki gsterebilir: zarar grenin kusuru ar ise, bu durum illiyet ban kesen bir sebeptir. Bu durumda, haksz fiilin illiyet unsuru gereklemedii iin sorumluluk sz konusu olmayacaktr. Sorumluluun koullar gereklemediinde, tazminat gndeme gelmeyecei iin bundan indirim de sz konusu olmayacaktr. Zarar grenin kusurlu davranlar ar nitelikte deilse, haksz fiil faili doan zarardan sorumlu olacaktr. Ancak, bu durumda zarar grenin kusurlu davranlar hkmedilecek tazminat miktarnn indirilmesine ya da tazminat isteminin tamamen reddine yol aacaktr. O halde, ortak kusur, haksz fiilde, zarar gren kiinin zararn doumuna ya da artmasna neden olan kusurlu davranlarn ifade eder. Zarar grenin ortak kusur tekil eden davranlar, zararn
187

doumuna ya da artmasna ilikin olabilecei gibi sorumlunun durumunu arlatran ortak kusur da olabilir. c ) Ar kusurun bulunmad hallerde zarar verenin zor duruma decek olmas nedeniyle tazminatn indirilmesi; bu hal BK. md. 44. f. H'de dzenlenmi olup, zarar grenden hareket ederek zel bir indirim sebebi ngrmtr ( Prof. Dr. Ahmet M. Klolu, Borlar Hukuku Genel Hkmler, 10. Bas, Turhan Kitabevi, s. 312, 313, 314 ). te yandan, zarar gren, zararlandrc olayn sebep olaca zarara nceden raz olabilir. Zarar gren, zarara ak veya rtl bir irade beyanyla raz olabilecei gibi, rzann, dier birtakm olgulardan da karlmas mmkndr. Bu duruma yargsal kararlarda en sk rastlanlan rnek; ikili srcnn arabasna, onun bu durumunu bilerek binen bir kiinin, meydana gelebilecek zarara nceden, kapal bir ekilde raz olduunun kabul ynndedir. Makul bir insann ayn artlarda kendi yarar gereince yapmamas gereken harekette bulunmas da, zarar grenin ortak kusurunu ifade etmektedir. Zarar grenin bu kusuru, illiyet ban kesmeyecek younlukta ise tazminattan bir indirim sebebidir. Burada da hakim, somut olayn zelliklerini dikkate alarak, hakkaniyet dncesiyle indirim yapabilecektir. Nitekim, Hukuk Genel Kurulu'nun 22.02.1984 gn ve 1981/4-652 E., 1984/132 K.; 18.04.1986 gn ve 1984/4-767 E., 1986/437 K.; 14.04.2004 gn ve 2004/4-207-226 sayl kararlarnda da bu ilkeler benimsenmitir. Somut olaya gelince; davac ile davalnn arkadalk ilikisi iinde davacnn alt iyerine ait otomobil ile birlikte akam yemeine gittikleri, yemekte her ikisinin de alkol aldklar, davacnn bu yzden arac kullanmaktan kanarak davalnn kullanmasn istedii, davalnn balangta kullanmak istememesine ramen daha sonra arac kullanmaya raz olduu, davalnn alkoll olarak ara kulland srada trafik kazasnn gerekletii hususlarnda zel daire ile yerel mahkeme arasnda uyumazlk bulunmamaktadr. Mahkemece, davacnn yemekten dnte arac kullanaca halde ar alkol aldn, davalnn da alkoll olduunu bilmesine ramen, davalya manevi bask yapmak suretiyle arac kullandrmasnn, tazminat ortadan kaldran kusur olarak kabul edilmitir. Yukarda Borlar Kanunu'nun 44/1. maddesi hakknda anlatlanlar ve verilen rnekler karsnda davacnn arac kendisinin alkolsz kullanmas gerektiini bilmesine ramen alkol alp, manevi bask yaparak alkol aldn bildii kz arkadana arac kullandrmasnda, davacnn ortak kusurunun daha ar olduu aktr. Ancak davacnn kusurunun, tazminat hkmnden tamamen sarfnazar edilmesini gerektirecek arlkta olmadnn da kabul gerekir; aksi hak ve adalete, maddenin getirili amacna uygun dmez. Bu hal olsa olsa tazminatn kapsamna tesir edebilecek ( hatr iin tamada B.K. 43, ortak kusurda B.K. 44 ve buna gre hesaplanacak tazminattan indirim ) nedenler olarak deerlendirilebilir. Hal byle olunca; yerel mahkemece, yukardaki ilkeler nda, davacnn zarar iddias hakknda gerekli aratrma ve inceleme yaplmal, zararlandrc olayn oluumunda taraflarn ortak kusur durumu ve bunun etki derecesi tespit edilip
188

davacnn kusurunun daha ar olduu gzetilmek suretiyle, gerekleecek zarardan ortak kusuru nedeni ile bir indirim yaplp kalannn tazminat olarak hkm altna alnmas ynnde karar verilmelidir. Yerel mahkemece, ayn yne iaret eden ve Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen zel daire bozma kararna uyulmas gerekirken, yanlgl gereke ile nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr. Bu nedenle direnme karar bozulmaldr. SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kararnn yukarda ve zel daire bozma kararnda gsterilen nedenlerden dolay HUMK'nun 429. maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn geri verilmesine, 17.03.2010 gnnde oyokluu ile karar verildi. yarx

189

4721 / m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2009/4-471 K. 2009/578 T. 23.12.2009 RCUAN TAZMNAT ( Personelin Sorumluluuna Gidilebilmesi in Yaplan Eylem ve lemden Kamunun Zarar Grm Olmas Gerektii - Hastane ve Davac Hazine'nin Kusuru le Oluan Zarardan Davallarn Sorumlu Tutulamayaca ) KURUM ZARARININ TAHSL ( Rcuan Tazminat - Personelin Sorumluluuna Gidilebilmesi in Yaplan Eylem ve lemden Kamunun Zarar Grm Olmas Gerektii/Hastane ve Davac Hazine'nin Kusuru le Oluan Zarardan Davallarn Sorumlu Tutulamayaca ) PERSONELN SORUMLULUU ( Gidilebilmesi in Yaplan Eylem ve lemden Kamunun Zarar Grm Olmas Gerektii - Hastane ve Davac Hazine'nin Kusuru le Oluan Zarardan Davallarn Sorumlu Tutulamayaca ) HASTANE VE HAZNE'NN KUSURU LE OLUAN ZARAR ( Devlet Memurlar Kanununa Gre Personelin Sorumluluuna Gidilebilmesi in Yaplan Eylem ve lemden Kamunun Zarar Grm Olmas Gerektii ) 492/m.13 657/m.12 818/m.38, 43, 44 2004/m.67 4721/m.2 ZET : Dava, kurum zararnn tahsili istemine ilikindir. Ticaret Mahkemesinin karar ile hastalar iin alnp kullanlan malzeme bedellerinin takibin banda denmesi gerektii ve deme yaplmamas ve itirazda bulunulmasnda davac idarenin haksz ve kusurlu olduu hususlar kesinlemi bulunmaktadr. Her ne kadar, davallar o davada taraf deillerse de, idarenin aleyhine icra inkr tazminatna da hkmedilmesi ynndeki bu karar ile davac idarenin sresinde malzeme bedeli dememede haksz olduu kabul edilmitir. Ayrca malzeme bedeli bir nceki sene yaplan ihale bedelleri zerinden yapldndan ve malzeme fiyatlar piyasa railerine uygun
190

bulunduundan, idarenin bir zararnn bulunmad da belirgindir. 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 12/2. maddesine gre, personelin sorumluluuna gidilebilmesi iin yaplan eylem ve ilemden kamunun zarar grm olmas gerekir. O halde, hastane ve davac Hazine'nin kusuru ile oluan zarardan davallarn sorumlu tutulmas doru bulunmad gibi, somut olayda 818 sayl Borlar Kanunun 43, 44. maddelerinde aklanan tazminattan indirim nedenlerinin de uygulama yeri bulunmamaktadr. DAVA : Taraflar arasndaki "Rcuan Tazminat" davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; Mersin 3. Asliye Hukuk Mahkemesince davann reddine dair verilen 03.12.2007 gn ve 393-736 sayl kararn incelenmesi davac tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 4. Hukuk Dairesinin 10.11.2008 gn ve 3365-13745 sayl ilam ile; ( ... Dava, kurum zararnn tahsili istemine ilikindir. Mahkemece istemin reddine karar verilmitir. Karar davac tarafa temyiz edilmitir. Davac Hazine, davallarn grev yapt hastanede bir hastann ameliyatnda kullanlmak zere, malzeme alm szlemesi biten firmadan malzeme almalar sonucu, firmann at dava neticesi hazinenin yarglama gideri demesine neden olduklarn iddia ederek zararn tahsilini istemitir. Davallar, davann reddi gerektiini savunmulardr. Mahkemece, davacnn takip aamasnda borcu kabul ederek yarglama giderlerine engel olabilecekken borcu inkr ettii, davallarn borcun denmemesi nedeniyle yarglama giderlerinden sorumlu tutulmalarnn yasal olamayaca gerekeleriyle istemin tmden reddine karar verilmitir. Davallar malzemenin alnd hastanede grev yapan personeldir. Davallarn imzasnn yer ald sevk irsaliyesiyle dava d firmadan malzeme alnp kullanlmtr. Ad geen firma ile malzeme alm szlemesi 31/12/2002 tarihinde sona ermiken fatura tarihi 08/01/2003 tarihidir. Dava d firma faturadan kaynaklanan alacann tahsili istemi ile icra takibi balatm ve itiraz zerine alan itirazn iptali davas sonucu davann ksmen kabulne ynelik verilen karar onanarak kesinlemitir. Davac hazine asl alacak, faiz ve bir ksm yarglama giderlerini icra dosyasna demitir. Olay sonucu dzenlenen soruturma raporunda, firma ile hastane arasnda yaplan malzeme alm szlemesinin 31/12/2002'de sona erdiinin bilinmesine ramen firmaya 06/01/2003'de sipari verilerek alnan malzeme nedeniyle sevk irsaliyesinde imzas bulunan davallarn sorumlu olacaklar belirtilmitir. Aksi iddia edilmeyen soruturma raporunda akland gibi kamuda hizmet veren personelin her ihtiya duyduu malzemeyi dorudan sat yapan firmay arayarak talepte bulunmasnn kabul mmkn deildir. Dava konusu zarara neden olan malzeme iin, grevleri gerei firma ile szlemenin bittiini bilmeleri gerekirken davallar herhangi bir "Muayene Komisyon Raporu" veya "hale" karar olmadan malzeme almn gerekletirmilerdir. Davac hazine, yasal prosedr erevesinde alm yaplmayan malzeme bedelinin tahsili iin balatlan takip ve dava aamasnda savunmalarn dile getirmitir.

191

u halde, ret gerekesinde belirtilen nedenler BK'nun 43.maddesi gereince tazminat miktarndan indirim sebepleri kabul edilerek davallarn sorumluluklar ynnde hkm tesis edilmesi gerekirken istemin tmden reddi doru grlmediinden bozmay gerektirmitir... ), Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeninde yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dosya kapsamna gre, 2003 yl Ocak ay ierisinde daval doktorlarn yatan hastalarn ameliyat iin gerekli olduu anlalan bir ksm tbbi malzemeleri, bir nceki ylda bu tr malzemelerin ihale yoluyla alnd medikal firmasna sipari verdikleri, anlan firmann da bu siparileri teslim ettii ve bu malzemelerin hastalarda kullanld anlalmtr. Hastalar iin kullanlan sz konusu malzemelerin bedellerinin firmaca talep edilmesi zerine, 2003 ylnda bu tr malzemelerin alm iin ihale yaplmadndan ve satn alma komisyon karar olmadndan bahisle idarenin demeden kand, bu nedenle sz konusu alacan tahsili iin firma yetkilileri tarafndan icra yoluyla takibine geildii, sonuta anapara, faiz, icra-inkr tazminat ve masraflar olarak tahsil edildii anlalmaktadr. Davac idare, bu ekilde dedii anapara ( malzeme bedeli ) ve faiz dndaki icra inkr tazminat, avukatlk creti, mahkeme masraf, veklet creti, har v.b giderler toplam olan 7.368.341.280.- ( Eski ) liralk, bu fazla demenin daval kurum alanlarnn kusurundan kaynakland yolundaki inceleme raporunu da dikkate alarak rcuan davallardan tahsilini talep etmitir. Mahkemece, davac idarenin takip aamasnda borcu kabul ederek yarglama giderlerine engel olabilecek iken borcu inkr ettii, davallarn borcun denmemesi nedeniyle yarglama giderlerinden sorumlu tutulmalarnn yasal olamayaca gerekeleriyle istemin tmden reddine karar verilmitir. Bozma ve direnme kararlarnn ierik ve kapsamlar itibariyle Hukuk Genel Kurulu nne gelen uyumazlk; yasal prosedr erevesinde alm yaplmayan malzeme bedelinin tahsili iin balatlan takip ve dava aamasnda davac Hazinenin savunmalarn dile getirmi olmas ve bu nedenle de davaya konu takip ve mahkeme masraflarnn olumu olmas karsnda, davallarn sorumluluklar ynnden, mahkemenin ret gerekesinde belirtilen nedenlerin davann reddi gerekesi yaplmasnn m, yoksa BK'nun 43.maddesi gereince tazminat miktarndan indirim sebepleri olarak kabul edilmesinin mi daha uygun olaca noktasnda toplanmaktadr. 2886 Sayl Devlet hale Kanunu ile bu kanuna paralel olarak dzenlenmi 84/8213 sayl Dner Sermayeli Kurulular hale Ynetmelii 01.01.2003 tarihinden itibaren uygulamadan kaldrlm, yerine ise 4734 sayl Kamu hale Kanununu yrrle girmitir.

192

10.04.2002 tarihinde hastanece yaplan ihalede; firmalarn hastaneye belirlenen birim fiyattan malzeme verme ileminin 31.12.2002 tarihinde sona erecei kararlatrlmtr. 2886 Sayl Kanun uyarnca yaplan ihale ile 31.12.2002 tarihine kadar ilgili medikal firmasndan malzeme alm yaplmtr. hale ile alm sresi 31.12.2002 tarihinde dolmutur. 01.01.2003 tarihinde yrrle giren 4734 sayl yeni Kamu hale Kanununa gre acil ihtiya durumunda, bu ihtiyalarn temini iin nasl bir yol izlenecei yasann yeni uygulanmas nedeniyle idarece bilinmediinden ve ayrca malzeme alm iin gerekli yasal prosedre uyulmad gerekesi ile deme yaplmamas nedeniyle mevcut zararn ortaya kt anlalmtr. Bilindii zere, salk hakk temel bir insan hakkdr. Salk hizmetlerinin devlet tarafndan sunulmas Anayasada aka ifade edildii zere sosyal devlet niteliinin bir gereidir. Salkl yaam hakknn herhangi bir arta tabi klnmakszn gerekletirilmesi gereklidir. Her birey salk ihtiyalarnn karlanmas iin salk hizmetlerinden yararlanma hakkna sahiptir. Bu nedenle zellikle insan yaamnn sz konusu olduu acil hallerde salk hizmetlerinden yararlanlmasnn bir takm yasal prosedrlerin gereklemesine balanmas doru deildir. Nitekim, yeni yrrle giren 4734 sayl Kamu hale Kanununa gre acil hallerde nasl bir uygulama yaplmas gerektii ynnde Salk Bakanl Tedavi Hizmetleri Genel Mdrl tarafndan 14 Ocak 2003 tarihinde 867 sayl bir genelge yaymlad anlalmaktadr. Bu genelgede, dava konusu somut olayda gerekleen ekilde ihale sreci sona erdii ve acil durumlar ortaya ktnda nasl bir yol izlenmesi gerektii aklanmtr. Ne var ki, bu genelge malzeme almnn yapld 02.01.2003 ila 10.01.2003 tarihleri arasnda henz yaynlanmadndan idarece bir deme yaplamamtr. Somut olayda, dava d medikal firmasnn, sz edilen tbbi malzemelerin hastaneye teslim edilmesi sonucu oluan alacann tahsili istemi ile Mersin 8. cra Mdrl'nn 2003/1113 esas sayl icra takip dosyasyla, davac hakknda dzenlenen faturalara dayal olarak 21.3.2003 tarihinde masrafla birlikte toplam 22.067.635.616 TL'nin tahsili iin Salk Bakanl Merkez Devlet Hastanesi Dner Saymanl-Mersin aleyhine ilamsz icra yoluyla takipte bulunduu, takip borlusu devlet hastanesine deme emrinin teblii zerine, hastane adna Hazine vekilinin aradaki ilikiyi inkr ile tm borca itiraz ettii ve takibin durdurulmasna karar verildii, bunun zerine alacakl firmann itirazn iptali istemi ile Mersin Asliye Ticaret Mahkemesine dava at anlalmaktadr. Mersin Asliye ) Ticaret Mahkemesince verilen 29.12.2004 gn 2003/395 esas 2004/913 sayl ilamla; "lalarn alnd ve hastanede kullanld konusunda bir ihtilafn olmad, ilalarn teslim alnp hastalarda kullanlmasna gre bedellerinin denmesinin gerektii, aksi takdirde davalnn sebepsiz zenginleecei, te yandan ihale artnn ileri srlmesinin, mallarn teslim alnp kullanldndan 4721 sayl Trk Medeni Kanunun 2. maddesine aykr decei, bu nedenle davalnn prosedre uymayan alm nedeniyle deme yaplamad savunmasna itibar edilemeyecei" gerekeleri ile itirazn ksmen iptaline, 21.428.000.000 ( Eski ) TL zerinden takibin devamna ve faize ve icra inkr tazminatna karar verildii, verilen bu kararn Yargtay 19. Hukuk Dairesinin 25.11.2005 gn ve 2005/4097 esas 2005/11675 karar sayl ilamyla onand ve

193

masraflar ile birlikte toplam 54.441,52 ( Yeni ) TL'nin 5.1.2006 tarihinde icra mdrlnce borludan tahsil edildii anlalmtr. 818 sayl Borlar Kanunun 38. maddesine gre; "Bir kimse salahiyeti olmad halde dier bir ahs namna bir akit yapt takdirde, bu ahs bu akde icazet vermedike alacakl veya borlu olmaz. Dier tarafn, temsil edilenin mnasip bir mddet iinde o akde icazet verip vermiyeceini beyan etmesini talebe hakk vardr. Bu mddet zarfnda icazet verilmedii halde, o kimse mlzem olmaz." Ticaret mahkemesi karar ve bu madde hkm birlikte deerlendirildiinde, hastane personeli ile medikal firmas arasnda acil durumda ihtiya duyulan malzemenin alm konusunda bir szl szleme yapld, alnan malzemenin kullanlmas ve buna hastanenin bir itiraznn olmamas nedeniyle artk yaplan szl szlemenin geersizliinin ileri srlemeyecei belirgindir. Hal byle olunca, Ticaret Mahkemesinin karar ile hastalar iin alnp kullanlan malzeme bedellerinin takibin banda denmesi gerektii ve deme yaplmamas ve itirazda bulunulmasnda davac idarenin haksz ve kusurlu olduu hususlar kesinlemi bulunmaktadr. Her ne kadar, davallar o davada taraf deillerse de, idarenin aleyhine 2004 sayl K'nun 67. maddesi uyarnca icra inkr tazminatna da hkmedilmesi ynndeki bu karar ile davac idarenin sresinde malzeme bedeli dememede haksz olduu kabul edilmitir. Ayrca malzeme bedeli bir nceki sene yaplan ihale bedelleri zerinden yapldndan ve malzeme fiyatlar piyasa railerine uygun bulunduundan, idarenin bir zararnn bulunmad da belirgindir. 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 12/2. maddesine gre, personelin sorumluluuna gidilebilmesi iin yaplan eylem ve ilemden kamunun zarar grm olmas gerekir. O halde, hastane ve davac Hazine'nin kusuru ile oluan zarardan davallarn sorumlu tutulmas doru bulunmad gibi, somut olayda 818 sayl Borlar Kanunun 43, 44. maddelerinde aklanan tazminattan indirim nedenlerinin de uygulama yeri bulunmamaktadr. Taraflarn karlkl iddia ve savunmalarna dosyadaki tutanak ve kantlara, mahkeme kararnda aklanan gerektiriri nedenlere ve zellikle, delillerin deerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasna gre, usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararnn onanmas gerekir. SONU : Davac vekili temyiz itirazlarnn reddi ile, direnme kararnn yukarda aklanan nedenlerle ONANMASINA, Harlar Kanununun deiik 13.maddesinin "j" bendi gereince har alnmamasna, 23.12.2009 gnnde oyokluu ile karar verildi. yarx

194

4721/m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2009/13-171 K. 2009/228 T. 3.6.2009 MENF TESPT STEM ( Kira Parasnn Szlemedeki Ak Hkme Aykr Olarak denmesi Nedeniyle Kira Dneminin Sonu Kadarki Kira Paralar Muaccel Hale Geldiinden stemin Reddi Gerektii ) KRA PARALARININ MUACCEL HALE GELMES ( Kira Parasnn Szlemedeki Ak Hkme Aykr Olarak denmesi Nedeniyle - Menfi Tespit steminin Reddi Gerei ) TEAML VEYA FL UYGULAMA ( Szlemede Kararlatrlandan Baka Bir Tarihte deme Yaplmas Yolunda Taraflar Arasnda Olutuunun Kabul Kira Paralarnn Uzun Bir Sre Her Ayn Belli Bir Gnnde Muntazam ekilde denmesi Gerektii ) DZENSZ DEME ( Kira Paralarnn likin Olduklar Aylarn Belli Bir Gnnde Dzenli Olarak Deil Farkl Tarihlerde Dzensiz Bir ekilde dendikleri - Menfi Tespit steminin Reddi Gerei ) 4721/m.2 ZET : Dava, menfi tespit istemidir. Szlemede kararlatrlandan baka bir tarihte deme yaplmas yolunda taraflar arasnda teaml veya fiili uygulama olutuunun kabul edilebilmesi iin, kira paralarnn uzun bir sre, her ayn belli bir gnnde muntazam ekilde denmesinin gerekir. Kira paralarnn, ilikin olduklar aylarn belli bir gnnde dzenli olarak deil, farkl tarihlerde, dzensiz bir ekilde dendiklerinin dosya kapsamndan aka anlalmas karsnda, somut olayda bylesi bir teamlden veya fiili uygulamadan sz edilmesi mmkn deildir. O halde, kira parasnn, szlemedeki ak hkme aykr olarak denmesi nedeniyle, kira dneminin sonu kadarki kira paralarnn muaccel hale gelmi olduunun kabul gerekir. Daval kiralayann muaccel bu kira paralarnn tahsili istemiyle icra takibi yapmasnn hakkn ktye kullanlmas nitelii tamamasna gre, Yerel Mahkemenin davann reddine ilikin karar yerindedir. DAVA : Taraflar arasndaki menfi tespit davasndan dolay yaplan yarglama sonunda; ili Asliye 2.Hukuk Mahkemesince davann reddine dair verilen
195

03.05.2007 gn ve 2006/200-2007/167 sayl kararn incelenmesi davac vekili tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 13. Hukuk Dairesinin 13.02.2008 gn ve 2007/12153-2008/2032 sayl ilam ile; ( ... Davac, daval ile 1.8.1994 balang tarihli 2 yl sreli kira szlemesi imzaladn, kira szlemesinin zel artlar 3. maddesinde kira parasnn en ge ait olduu ayn 3.gn akamna kadar denecei artnn olduunu, ancak daval ile ifai olarak kiralarn her ayn ilk haftas denecei eklinde anlamalar olduunu, 12 yldr davalnn kiracs olduunu, kira paralarn da dzenli olarak dediini, ekim 2006 kirasn 5.3.2006 tarihinde dedii halde daval kira szlemesinin 3.maddesini gereke gstererek aleyhine Kasm-Aralk 2006, ocak- ubat- mart- nisan- mayshaziran-temmuz 2007 aylarna ilikin kira alaca iin icra takibi balattn, takibe konu edilen alacan henz muaccel olmadn, icra takibinden dolay borlu olmadnn tespitine, daval tarafndan kartlan muarazann nlenmesini istemitir. Daval, davac kiracnn kira bedelini ge dedii iin kira szlemesinin zel artlar 3. maddesi uyarnca kira alacaklarnn muaccel hale geldiini, kira parasnn her ayn ilk haftas deneceine dair aralarnda bir anlama yaplmadn, ileri srerek davann reddini dilemitir. Mahkemece, davac kiracnn taraflar arasndaki 1.8.1994 tarihli kira szlemesinin 3. maddesinde kararlatrlan deme sresine uymad, kirann ge dendii kabul edilerek, davalnn icra takibinde hakl olduu gerekesiyle davann reddine karar verilmi; hkm, davac tarafndan temyiz edilmitir. Davac kirac olduunu, aralarndaki kira szlemesinde her ne kadar kirann her ayn 3. gn akamna kadar deneceini belirtilmi ise de, uzun sredir kiralar her ayn 3. gnnden daha sonraki tarihlerde yatrdn ve bu nedenle daval ile aralarnda fiili uygulama doduunu buna ramen daval kiralayann hakknda, Kasm Aralk 2006, Ocak, ubat, mart, nisan, mays, haziran, temmuz 2007 kiralarnn muaccel olduu gerekesiyle icra takibi balattn, bu aylar kiralarn muaccel olmadn bildirip, muarazann meni davas almtr. Taraflar arasndaki kira szlemesinin zel artlar ksmnn 3. maddesinde "Kira paralar ait olduu ayn en ge 3.gn akamna kadar kiraya verenin elinde olacak ekilde denir. Kira parasnn herhangi birisinin zamannda denmemesi halinde, ayrca bir ihtar ve ihbara gerek olmakszn, dnem sonuna kadar ki bakiye kira paralarnn tamam muaccel hale gelir" hkm kararlatrlmtr. Daval tarafndan da szlemedeki bu hkme dayanlarak Ekim 2006 kira parasnn 5.10.2006 tarihinde ge denmesi nedeniyle dnem sonuna kadar kira paralarnn tahsili iin icra takibi balatlmtr. Davacnn kira paralarnn denmesiyle ilgili ibraz ettii banka dekontlarndan szlemede belirtildii gibi her ayn 3. gn deil, daha sonraki tarihlerde demelerin yapld anlalmaktadr. yle olunca taraflar arasnda, kirann her ayn 3. gn deneceine dair szlemedeki arta fiilen uyulmad, bylece fiili bir uygulamann doduu sabittir. Daval davacya icra takibinden nce herhangi bir ihtar gnderip demelerini szlemenin 3. maddesinde belirtilen tarihte yapmas konusunda bir talepte de bulunmamtr. Davac ile daval arasnda fiilen meydana gelen kararlatrlmaya aykr olarak, Ekim kirasnn ge dendiinden bahisle dnem sonuna kadar kiralarn tahsilini temin iin icra takibi yapmas haksz olup hakkn ktye kullanlmas niteliindedir. Mahkemece davann kabulne verilmesi gerekirken, aksi dncelerle yazl ekilde hkm tesisi usul ve yasaya aykr olup, bozmay gerektirir... ),
196

Gerekesiyle bozularak ve davacnn sair temyiz itirazlarn incelenmesine imdilik yer olmadna karar verilerek dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, taraflar arasndaki kira szlemesinin 3. maddesi uyarnca muaccel hale geldii iddiasyla, kira paralarnn tahsili ve tahliye istemiyle balatlan ilamsz icra takibine konu borcun bulunmadnn tespiti istemine ilikindir. Davac Mustafa Demir vekili, daval kiralayan tarafndan davac kirac hakknda, muaccel hale gelmemi kira paralarnn tahsili istemiyle icra takibi yapldn; her ne kadar, kira szlemesinde kira paralarnn ait olduklar aylarn en ge nc gn akamna kadar deneceine dair hkm mevcut ise de; taraflarn demenin her ayn ilk haftasnda yaplmas ynnde ifahi olarak anlatklarn ve 12 yl sren szlemede bunun rf halini aldn, 2006 yl Kasm ay kira parasnn henz muaccel olmadn, muaccel olmam bor iin icra takibi yaplamayacan, bunun M.K.nun 2. maddesinde dzenlenen drstlk ilkesiyle de badamayacan ileri srerek, takibe konu borcun muaccel olmamas nedeniyle asl alacan mevcut bulunmadnn tespitine, ktniyetli icra takibi nedeniyle asgari %40 orannda ktniyet tazminatnn da davaldan tahsiline karar verilmesini istemitir. Daval Atilla Onuk vekili, kira szlemesinin 3. maddesine gre en ge 03.10.2006 tarihine kadar denmesi gereken Ekim 2006 kira parasnn zamannda denmediini, bylece, anlan szleme hkm uyarnca ihtar veya ihbara gerek kalmakszn Kasm 2006 ila Temmuz 2007 arasndaki aylarn kira paralarnn muaccel hale geldiini, muaccel hale gelen bu kira paralarnn tahsili iin icra takibi yapldn; davac tarafa ileri srlenin tersine, kira paralarnn her ayn ilk haftas denecei yolunda taraflar arasnda ifahi bir anlamann bulunmadn, esasen yazl szlemenin ifahi anlamayla deitirilmesin mmkn de olmadn savunarak, davann reddini istemitir. Yerel mahkemece davann reddine dair verilen karar, yukarda aklanan gerekeyle zel Daire tarafndan bozulmu, Yerel Mahkeme gerekesini tekrarlayp, genileterek; Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 07.05.2003 tarih 2003/6-320-329 karar sayl ilamnn da ayn ynde bulunduunu belirterek nceki kararnda direnmitir. Taraflarn karlkl iddia ve savunmalarna, dosyadaki tutanak ve kantlara, mahkeme kararnda aklanan gerektirici nedenlere ve zellikle; taraflar arasndaki 01.08.1994 tarihli kira szlemesinin zel artlar blmnde yer alan 3. maddede, her bir ayn kira parasnn ilikin bulunduu ayn nc gnne kadar deneceine, bunlardan herhangi birinin zamannda denmemesi halinde ihtar gerekmeksizin dnem sonuna kadar ileyecek tm kira paralarnn muaccel hale gelecei kararlatrlmtr. Szleme serbestisi kural erevesinde geerlilii ekimesiz olan ak hkmn bulunmasna, bu hkmn sonradan ifahi anlamayla deitirildii ynndeki davac iddiasnn yasal delillerle kantlanamam olmasna; Hukuk Genel Kurulu'nun 07.05.2003 gn ve 2003/6-320-329 sayl kararnda da vurguland zere, szlemede kararlatrlandan baka bir tarihte deme yaplmas yolunda taraflar
197

arasnda teaml veya fiili uygulama olutuunun kabul edilebilmesi iin, kira paralarnn uzun bir sre, her ayn belli bir gnnde muntazam ekilde denmesinin gerekli bulunmasna; 2006 Yl Ekim Ay ncesindeki kira paralarnn, ilikin olduklar aylarn belli bir gnnde dzenli olarak deil, farkl tarihlerde, dzensiz bir ekilde dendiklerinin dosya kapsamndan aka anlalmas karsnda, somut olayda bylesi bir teamlden veya fiili uygulamadan sz edilmesi mmkn deildir. O halde, Ekim 2006 ayna ait kira parasnn, szlemedeki ak hkme aykr olarak 05.10.2006 tarihinde denmesi nedeniyle, kira dneminin sonu olan 2007 yl Temmuz ayna kadarki kira paralarnn muaccel hale gelmi olduunun kabul gerekir. Daval kiralayann muaccel bu kira paralarnn tahsili istemiyle icra takibi yapmasnn hakkn ktye kullanlmas nitelii tamamasna gre, Yerel Mahkemenin direnme kararnda dayand gereke yerindedir. Ne varki, davac vekilinin, bozulan nceki kararda hkm altna alnan icra inkar tazminatna ve dier ynlere ilikin temyiz itirazlar zel Dairenin bozma ilamnda inceleme dnda tutulduundan ve ayn yndeki temyiz itirazlar direnme kararna ilikin olarak da ileri srldnden, bu ynlerden inceleme yaplmak zere dosya zel Daireye gnderilmelidir. SONU : Yukarda aklanan gerekeyle, Yerel Mahkemenin direnmesi yerinde grldnden, davac vekilinin icra inkar tazminatna ve dier ynlere ilikin temyiz itirazlar incelenmek zere dosyann 13.HUKUK DARESNE gnderilmesine, ilk grmede ounluk salanamadndan, 03.06.2009 gnnde ikinci grmede oyokluu ile karar verildi. yarx

198

4721 / m. 2 T.C. YARGITAY 9. HUKUK DARES E. 2009/6959 K. 2009/9559 T. 6.4.2009 HAKLI NEDENLE FESH ( Feshin Geersizlii ve e ade - letmesel Kararn Amac ve eriini Serbeste Belirleyen veren Uygulamak in Ald Geerli Neden Tekil Eden ve Ayrca stihdam Fazlas Douran Tedbire likin Karar Srekli ve Kalc ekilde Uygulamas Gerektii ) LETMESEL KARAR ( stihdam Fazlalnn Meydana Gelip Gelmedii verenin Bu Karar Tutarl ekilde Uygulayp Uygulamad verenin Fesihte Keyfi Davranp Davranmad ve Feshin Kanlmaz Olup Olmadnn Akla Kavuturulmas Gerektii ) FESHTE KEYF DAVRANMAMA ( Feshin Geersizlii ve e ade - stihdam Fazlalnn Meydana Gelip Gelmedii verenin Bu Karar Tutarl ekilde Uygulayp Uygulamad verenin Fesihte Keyfi Davranp Davranmad ve Feshin Kanlmaz Olup Olmadnn Akla Kavuturulmas Gerektii ) 4857/m.2, 18,20 4721/m.2 ZET : Davac, i szlemesinin geerli neden olmadan feshedildiini belirterek, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. letmesel kararn amac ve ieriini belirlemekte zgr olan iveren, iletmesel karar uygulamak iin ald tedbirin feshi gerekli kldn, feshin geerli nedeni olduunu kantlamaldr. letmesel kararn amac ve ieriini serbeste belirleyen iveren, uygulamak iin ald, geerli neden tekil eden ve ayrca istihdam fazlas douran tedbire ilikin karar, srekli ve kalc ekilde uygulamaldr. Bu nedenle, istihdam engelleyen ekonomik nedenler aratrlmal, iletmesel karar ile istihdam fazlalnn meydana gelip gelmedii, iverenin bu karar tutarl ekilde uygulayp uygulamad, iverenin fesihte keyfi davranp davranmad ve feshin kanlmaz olup olmad somut olarak akla kavuturulmaldr. DAVA : Davac, i szlemesinin geerli neden olmadan feshedildiini belirterek, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini istemitir. Yerel mahkeme, istei hkm altna almtr.
199

Hkm, sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla, dava dosyas iin tetkik hakimi tarafndan dzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gerei konuulup dnld: KARAR : 23.06.2005 tarihinde TMSF tarafndan el konulan daval Holdinge bal O ... A.. iyerine TMSF tarafndan atanan ynetim tarafndan stanbul iyerinde ie balatlan ve 23.03.2008 tarihinde daval Holdinge devredilen davac ii, i szlemesinin geerli neden olmadan feshedildiini belirterek, feshin geersizliine ve ie iadesine karar verilmesini talep etmitir. Daval iveren vekili, ncelikle yetki itiraz ile irket merkezinin Isparta olduunu, TMSF tarafndan el konulduktan sonra atanan ynetim kurulunun TTK'nn 390. maddesine aykr olarak irket merkezini stanbul olarak Ticaret Sicil Gazetesi'nde ilan ettirdiini, Isparta'da ilan edilmemesi ve tek kiilik genel kurul yaplmas nedeni ile yasaya aykr bu ilemin geersiz olduunu, irket merkezinin Isparta olmas nedeni ile Isparta Mahkemesi'nin yetkili olduunu, ayrca davac ile yaplan i szlemesinin TMSF el koyma ileminin yrtmeyi durdurma karar nedeni ile geersiz olduunu, atanan yneticilerin i szleme yapma ve imzalama yetkileri olmadn, yrtmeyi durdurma karar nedeni ile yaplan ilemlerin batan itibaren yok hkmnde saylacan, davac ile yaplan szlemenin normal artlar altnda yaplmadn, i gvencesi hkmlerinden yararlanmayacan, ayrca davacnn daval iyerinde 30 ii almamas ve 6 aylk kdemi olmamas nedeni ile i gvencesi hkmlerinden yararlanamayacan, i szlemesinin de TMSF'nin irkete el koyma kararnn Dantay karar ve TMSF ile yaplan Sulh Szlemesi ile kaldrlmas, irketin nceki ynetim ve denetim kurullarna devredilmesi, TMSF'nin atad ynetim ve denetim kurullarnn iine son verdii iilerin yeniden ie balatlmas ve bu durumun yaratt yeniden yaplanma nedeni ile feshedildiini, feshin iletme ve iyeri gereklerine dayandn, el kaymadan sonra ynetimin eski ve uzman alanlar karp, yerine ahbap, dost ilikileri ile yaknlarn aldn, karlanlarn ise ie iade karar aldn, davann reddi gerektiini savunmutur. Mahkemece, davacnn stanbul iyerinde almas ve iin yapld yer mahkemesi nedeni ile yetki itiraznn yerinde olmad, davacnn nce O ... A..'de ie balatld, daha sonra daval Holding A. irketine geiinin yapld, her iki irket arasndaki i iliki, ortak ve yetkililerinin ve ayn gruba bal olmas nedeni ile alan saysnn her iki irkette 30 iiden fazla olduu ve davacnn i gvencesi hkmlerinden yararlanmas gerektii, davacnn i szlemesinin TMSF'nin irkete el koyma kararnn Dantay karar ve TMSF ile yaplan Sulh Szlemesi ile kaldrld, irketin nceki ynetim ve denetim kurullarna devredildii, TMSF'nin atad ynetim ve denetim kurullarnn iine son verdii iilerin yeniden ie balatlmas ve bu durumun yaratt yeniden yaplanma nedeni feshedilmesinin 4857 sayl Kanunu kapsamnda geerli olmad gerekesi ile davann kabulne karar verilmitir. 4857 sayl Kanunu'nun 18. maddesi uyarnca iinin i gvencesi hkmlerinden yararlanabilmesi iin fesih bildiriminin yapld tarihte iyerinde 30 ve daha fazla ii altrlmas gerekir. verenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says, bu iyerlerinde alan ii saysna gre belirlenir.

200

4857 sayl Kanunu'nun 2/2. maddesine gre, iverenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler ( iyerine bal yerler ) ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve mesleki eitim ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da iyerinden saylr. yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr. Yine ayn Kanun'un 18/4. maddesi uyarnca, iverenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says, bu iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenir. Keza 2821 sayl sendikalar Kanunu'nun 60/2. maddesi uyarnca, bir iyerinde yrtlen asl ie yardmc iler de, asl iin dahil olduu i kolundan saylr. Dier taraftan, zellikle grup irketlerinde ortaya kan bir alma biimi olan birlikte istihdam eklindeki almada, iilerin bir ksm ayn anda birden fazla iverene ve birlikte hizmet vermektedirler. Daha ok ynetim organizasyonu kapsamnda birbiriyle balantl olan bu irketler, ayn binalarda hizmet verebilmekte ve bir ksm iiler i grme edimini iverenlerin tamamna kar yerine getirmektedir. Tm irketlerin idare mdrlnn ayn ahs tarafndan yaplmas, irketlerin birlikte kulland binann giriinde verilen gvenlik hizmetleri, ulam, temizlik, kafeterya ve yemek hizmetlerinin yine tm iverenlere kar verilmi olmas buna rnek olarak gsterilebilir. Bu gibi bir ilikide, ii ile iverenler arasnda tek bir i ilikisi, keza her iki iverenin sorumluluu ve taraf sfat vardr. 4857 sayl Kanunu'nun 18. maddesinde iletmenin, iyerinin veya iin gerekleri kavramna yer verildii halde, iletmesel karar kavramndan sz edilmemitir. veren ama ve ieriini belirlemekte serbest olduu kararlar, ynetim hakk kapsamnda alabilir. Geni anlamda, iletme, iyeri ile ilgili ve iin dzenlenmesi konusunda, bu kapsamda iinin i szlemesinin feshi dahil olmak zere iverenin ald her trl kararlar, iletmesel karardr. letmenin, iyerinin ve iin gereklerinden kaynaklanan fesihte, yargsal denetim yaplabilmesi iin mutlaka bir iletmesel karar gerekir. szlemesinin i, iyeri veya iletme gereklerine dayal olarak feshi, iletmesel kararn sonucu olarak gereklemekte, fesih ilemi de iletmesel karar erevesinde deien durumlara kar iverene tepkisini oluturmaktadr. Bu kararlar iletme ve iyeri iinden kaynaklanan nedenlerden dolay alnabilecei gibi, iyeri dndan kaynaklanan nedenlerden dolay da alnabilir. Bu nedenler, bir ya da birden fazla iinin iyerinde almaya devam etmesi gerekliliini dorudan veya dolayl olarak ortadan kaldryorsa, dikkate alnmaldr. letmesel karar sz konusu olduunda, kararn yararl ya da amaca uygun olup olmad ynnde bir inceleme yaplamaz. Ksaca, iletmesel kararlar yerindelik denetimine tabi tutulamaz. verenin serbeste iletmesel karar alabilmesi ve bunun kural olarak yarg denetimi dnda tutulmas, phesiz bu kararlarn hukuk dzeni tarafndan ngrlen snrlar iinde kalnarak alnm olmalarna baldr. 4857 sayl Kanunu'nun 20/2. maddesinde aka, feshin geerli nedenlere dayandnn ispat yk daval iverene verilmitir. veren ispat ykn yerine getirirken, ncelikle feshin biimsel koullarna uyduunu, daha sonra, ierik ynnden fesih nedenlerinin geerli ( veya hakl ) olduunu kantlayacaktr. Bu

201

kapsamda, iveren fesihle ilgili karar aldn, bu kararn istihdam fazlas meydana getirdiini, tutarl ekilde uyguladn ve feshin kanlmaz olduunu ispatlamaldr. Feshin iletme, iyeri ve iin gerekleri nedenleri ile yapld ileri srldnde, ncelikle bu konuda iverenin iletmesel karar aranmal, bal iveren kararnda i grme ediminde ifay engelleyen, bir baka anlatmla istihdam engelleyen durum aratrlmal, iletmesel karar ile istihdam fazlalnn meydana gelip gelmedii, iverenin bu karar tutarl ekilde uygulayp uygulamad ( tutarllk denetimi ), iverenin fesihte keyfi davranp davranmad ( keyfilik denetimi ) ve iletmesel karar sonucu feshin kanlmaz olup olmad ( lllk denetimi-feshin son are olmas ilkesi ) akla kavuturulmaldr. Dairemizin kararllk kazanan uygulamas bu yndedir ( 06.10.2008 gn ve 2008/30274 Esas, 2008/25209 Karar, 11.09.2008 gn ve 2008/25324 Esas, 2008/23401 Karar sayl ilamlarmz ). letmesel kararn amac ve ieriini belirlemekte zgr olan iveren, iletmesel karar uygulamak iin ald tedbirin feshi gerekli kldn, feshin geerli nedeni olduunu kantlamaldr. letmesel kararn amac ve ieriini serbeste belirleyen iveren, uygulamak iin ald, geerli neden tekil eden ve ayrca istihdam fazlas douran tedbire ilikin karar, srekli ve kalc ekilde uygulamaldr. veren iletme, iyeri ve iin gerekleri nedeni ile ald fesih kararnda, iyerinde istihdam fazlal meydana geldiini ve feshin kanlmazln kantlamak zorundadr. szlemesinin feshiyle takip edilen amaca uygun daha hafif, somut belirli tedbirlerin mevcut olup olmadnn deerlendirilmesi, iverenin tekelinde deildir. Bir bakma feshin kanlmaz olup olmad ynnde, iletmesel kararn gereklilii de denetlenmelidir. Feshin kanlmazl ekonomik adan deil, teknik denetim kapsamnda, bu kararn hukuka uygun olup olmad ve iinin alma olanan ortadan kaldrp kaldrmad somut olarak aratrlmal, ksaca feshin son are olmas ilkesi incelenmelidir. letme, iyeri ve i gereklerinin, i szlemesi feshedilen iinin iyerinde istihdam edilme imkanna somut olarak etki etmesi arttr. inin iverenin ayn iyerinde baka bir blmnde veya baka bir iyerinde altrlma olana varsa, iletme gereklerine dayal fesih geersiz olacaktr. ilikisinde iletmesel kararla i szlemesini fesheden iveren, Medeni Kanun'un 2. maddesi uyarnca, ynetim yetkisi kapsamndaki bu hakkn kullanrken, keyfi davranmamal, iletmesel karar alrken drst olmaldr. Keyfilik denetiminde iverenin keyfi davrandn ii iddia ettiinden, genel ispat kural gerei, ii bu durumu kantlamaldr. Dosya ieriine gre daval irketin de aralarnda bulunduu gruba ait 9 irkete TMSF tarafndan 23.06.2005 tarihinde el konulduu, irketlere TMSF tarafndan yeni ynetim kurulu ve denetim kurulu yelerinin atand, el konulan irket sahiplerinin el koyma ilemi nedeni ile yrtme durdurma istemi ile idari yargda dava at, bu arada yeni ynetimin irket merkezlerini Isparta ilinden stanbul merkezine aldrd, daval dahil dier grup irketlerin de birok iinin i szlemelerini feshettii, davac gibi birok iiyi de ie ald, davacnn dava d, ancak el konulan ayn gruba ait O ... A.irketinden ie balatld, iten karlanlarn ise feshin geersizlii ve ie iade istemi ile dava atklar ve alan davalar kazandklar, eski irket sahiplerince idari yargda alan davada Dantay ilgili Dairesince 19.07.2007 tarihinde yrtmeyi durdurma karar alnd, TMSF tarafndan atanan ynetimin bu yrtmeyi durdurma kararna ramen, davac dahil 23 iiyi 23.02.2008 tarihinde daval Holdingde
202

almak zere nakillerine karar verildii ve davacnn bu tarihten itibaren daval alan olduu, TMSF tarafndan el konulan daval dahil dier grup irketlerin idari yarg karar ve sulh anlamas ile tekrar eski ynetim ve denetim kurullarna 08.05.2008 tarihinde devredildii, irketi tekrar alan eski ynetimin TMSF tarafndan atanan ynetim kurulu tarafndan iten karlan ve ie iade karar alan eski personeli ie almak ve irket merkezlerini, tekrar Isparta iline nakil iin karar ald ve bu ekildeki yaplanma nedeni ile el koyma tarihinden sonra ie alnan ve stanbul iyerinde ie balatlan iileri iten karma karar ald anlalmaktadr. Daval iverenin stanbul iyerinde artk ii altrmayacan daha sonra kuruma bildirdii de sunulan delillerle sabittir. ncelikle daval iveren, fesih tarihi itibari ile daval Holding irketinde alan ii saysnn 12 olduunu, dier irketlerin farkl i kolunda faaliyette bulunduunu, davacnn i gvencesi hkmlerinden yararlanamayacan belirtmitir. Mahkemece daval ve dier grup irketlerinin ayn i kolunda faaliyet gsterip gstermedikleri, daval Holdingin ayn i kolunda birden fazla iyeri bulunup bulunmad; davacnn daval yannda ayn gruba bal dier irketlere hizmet verip vermedii, birlikte istihdam edilip edilmedii aratrlmadan "davacnn nce O ... A.irketinde ie balatld, daha sonra daval Holding A. irketine geiinin yapld, her iki irket arasndaki i iliki, ortak ve yetkililerinin ve ayn gruba bal olmas nedeni ile alan saysnn her iki irkette 30 iiden fazla olduu ve davacnn i gvencesi hkmlerinden yararlanmas gerektii" gerekesi ile sonuca gidilmesi hataldr. Dier taraftan, el koyma karar sonras irket merkezinin stanbul iline alnmas sonras TMSF tarafndan atanan ynetim kurulunca iten karlanlarn, el koyma kararnn hukuka aykr olmas nedeni ile yarg karar ve sulh anlamas sonunda eski ynetim tarafndan ie alnmalar ve irket merkezinin tekrar Isparta iline alnmas ve stanbul merkez iyerinin faaliyetine son verilmesi ile bu dnemde TMSF tarafndan atanan ynetim kurulunca stanbul iyerine ie alnanlarn i szlemesinin feshedilmesi yeniden yaplanma olup, iletme ii nedenlerdendir. Bu neden bal iveren karardr. Bal iveren kararnda i grme ediminde ifay engelleyen, bir baka anlatmla istihdam engelleyen ekonomik nedenler aratrlmal, iletmesel karar ile istihdam fazlalnn meydana gelip gelmedii, iverenin bu karar tutarl .ekilde uygulayp uygulamad, iverenin fesihte keyfi davranp davranmad ve iletmesel karar sonucu feshin kanlmaz olup olmad somut olarak akla kavuturulmaldr. El koyma kararnn hukuka aykrl sonras sre dnldnde, ie iade karar alan iilerin ie alnmas ve bu arada stanbul iyeri faaliyetine son verilmesi nedeni ile stanbul iyerinde el koyma sonras ie alnanlarn istihdam fazlal oluturaca aktr. Ancak somut olarak bu olgularn aratrlmas, baka bir anlatmla ie iade karar alan iilerin ie balatlp balatlmad, davacnn pozisyonunun Isparta iyerinde olup olmad veya feshin kanlmazl ve son are olmas ilkesi asndan baka blmde deerlendirme olana olup olmadnn akla kavumas ve sonucuna gre karar verilmesi gerekir. Yazl ekilde eksik inceleme ile karar verilmesi hataldr.

203

SONU : Temyiz olunan kararn yukarda yazl sebepten ( BOZULMASINA ), pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine, 06.04.2009 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

204

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 21. HUKUK DARES E. 2008/6852 K. 2009/4176 T. 19.3.2009 YALILIK AYLII ( Davac Hakknda Sahtecilik Suundan Dolay Alm Bir Ceza Davas Olup Olmadnn Aratrlmas Gerektii ) ODA KAYDININ SAHTE OLMASI ( Uyumazlk Konusu Dneme likin Primler Tahsil Edilerek Daval Kurum Tarafndan Uzun Sre Kullanlm Olduundan Kurumun Bu Sreyi ptal Etmesi Objektif yiniyet Kurallaryla Badamayaca ) DRSTLK KURALI ( Yallk Ayl Oda Kaydnn Sahte Olmas Nedeniyle Kesildii - Uyumazlk Konusu Dneme likin Primler Tahsil Edilerek Daval Kurum Tarafndan Uzun Sre Kullanlm Olduundan Kurumun Bu Sreyi ptal Etmesi Objektif yiniyet Kurallaryla Badamayaca ) AYLIIN YENDEN BALANMASI STEM ( Ba-Kurca Balanan Yallk Ayl Oda Kaydnn Sahte Olmas Nedeniyle Kesildii - Uyumazlk Konusu Dneme likin Primler Tahsil Edilerek Daval Kurum Tarafndan Uzun Sre Kullanlm Olduundan Kurumun Bu Sreyi ptal Etmesi yiniyetle Badamayaca ) 1479/m.24 4721/m.2 ZET : Davacya Ba-Kurca balanan yallk ayl oda kaydnn sahte olmas nedeniyle kesilmitir. Davac, aylnn yeniden balanmasn dava etmitir. Davac hakknda sahtecilik suundan dolay alm bir ceza davas olup olmadn ve sonucunu aratrmak, davac hakknda ceza davas sonucunda sahtecilik suundan kesinlemi bir mahkumiyet kararnn bulunmamas ve oda kaydnn yanllk veya hata sonucu bir ekilde yapldnn anlalmas durumunda uyumazlk konusu dneme ilikin primler tahsil edilerek daval Kurum tarafndan uzun sre kullanlm olduundan Kurumun bu sreyi iptal etmesi MKnn 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyiniyet kurallaryla badamayacandan bu sreyi de sigortallk sresi olarak saymak ve istemin kabulne karar vermek gerekmektedir. DAVA : Davac yallk aylnn iptaline ilikin kurum ilemine iptaline karar verilmesini istemitir. Mahkeme ilamnda belirtildii ekilde, istein reddine karar vermitir.
205

Hkmn davac Mehmet vekili tarafndan temyiz edilmesi zerine temyiz isteinin sresinde olduu anlaldktan ve Tetkik Hakimi tarafndan dzenlenen raporla dosyadaki katlar okunduktan sonra iin gerei dnld ve aadaki karar tespit edildi: KARAR : Dava, davacnn oda kaydnn sahte olduunun anlalmas zerine buna dayal esnaf Ba-Kur sigortallk sresinin azalmas nedeniyle SSK tarafndan balanan yallk aylnn iptaline ilikin kurum ileminin iptali istemine ilikindir. Mahkemece istein reddine karar verilmitir. 01.04.1972 tarihinde yrrle giren 1479 Sayl Yasann 24. maddesinde zorunlu Ba-Kur sigortall iin esnaf sicili veya kanunla kurulu meslek kuruluu kayd aranrken 20.04.1982 tarihinde yrrle giren 2654 Sayl Yasa ile 1479 Sayl Yasann 24. maddesi deitirilerek zorunlu Ba-Kur sigortall iin gelir vergisi mkelle olmas art getirilmi ancak gelir vergisinden muaf olanlar iin meslek kuruluuna kaytl olma yeterli grlm, 22.03.1985 tarihinde yrrle giren 3165 Sayl Yasa ile 24. madde deitirilerek zorunlu Ba-Kur sigortall iin vergi kayd veya esnaf sicil kayd veya oda kaydnn bulunmas yeterli grlm, 02.08.2003 tarihinde yrrle giren 4965 Sayl Yasa ile 24. madde deitirilerek zorunlu BaKur sigortall iin gelir vergisi mkelle olma art getirilmi ancak gelir vergisinden muaf olanlar iin esnaf sicil kayd ve oda kaydnn bir arada bulunmas yeterli grlmtr. Dosyadaki kat ve belgelerden; davacnn 10.01.1983 tarihli bildirgeye gre 01.01.1983 tarihli vergi kayd nedeniyle 01.01.1983 tarihi itibariyle tescil edildii, 01.01.1983-30.04.1987 arasnda vergi kaydnn, 18.01.1982-03.07.1989 arasnda Sandklar ve Bkclar Esnaf Odas kaydnn bulunduu bakaca bir kaydn bulunmad, 1992 affndan yararlanarak prim borlarn dedii, Ba-Kurun davacnn sigortallk sresini 01.01.1983-03.07.1989 olarak kabul edip SSKya bildirmesi zerine davacnn dier hizmetleri ile birlikte 19.10.2001 tarihli tahsis talebi zerine 01.11.2001 tarihinden itibaren davacya SSK tarafndan yallk ayl baland, ancak Ba-Kurun 26.02.2004 tarihli yazsnda davacnn Ba-Kur hizmetlerinin oda kaydnn sahte olduu gerekesiyle sadece vergide kaytl srelerle snrl olarak 01.01.1983-30.04.1987 tarihleri arasnda kabul edilip bildirilmesi zerine SSK tarafndan aylk artlarnn gereklemedii gerekesiyle yallk aylnn balang tarihi itibariyle iptal edildii ve davac adna bor kartld anlalmaktadr. Davacnn 1479 Sayl Yasa gerei tescili 1983 ylnda yaplm olmakla, 1982 ylnda yrrlkte bulunan 1479 Sayl Yasann 24. maddesi gereince uyumazlk konusu dneme ilikin sigortallk koullarnn olutuu ve davacnn iptal edilen dneme ilikin primlerini yllar nce dedii ye kayt defterindeki kaydn baka bir yeye ait kaydn zeri katla kapatlarak oluturulduu, ancak Ynetim Kurulu Karar Defterine 05.02.1983 tarihli toplantda davacnn kaydnn yaplmasna karar verildii odada davacya ait herhangi bir belgenin bulunmad ortadadr. Ne var ki, davacnn oda kaydnn sahte olduu gerekesiyle buna ilikin sigortallk sresi iptal edilmi ise de davacnn usulsz olarak oluturduu iddia olunan bu kaydn oluturulmasnda bir katksnn veya katlmnn olup olmad konusunda oda
206

kaydnn sahte olduuna ilikin davac hakknda alm bir ceza davas olup olmad, varsa sonucu aratrlmamtr. Yaplacak i; davac hakknda sahtecilik suundan dolay alm bir ceza davas olup olmadn ve sonucunu aratrmak, davac hakknda ceza davas sonucunda sahtecilik suundan kesimlemi bir mahkumiyet kararnn bulunmamas ve oda kaydnn yanllk veya hata sonucu bir ekilde yapldnn anlalmas durumunda uyumazlk konusu dneme ilikin primler tahsil edilerek daval kurum tarafndan uzun sre kullanlm olduundan kurumun bu sreyi iptal etmesi MKnn 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyi niyet kurallaryla badamayaca ndan bu sreyi de sigortallk sresi olarak saymak ve istemin kabulne karar vermekten ibarettir. Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 01.10.1997 gn ve 1997/10-578 Esas, 1997/758 Karar sayl ilam da bu yndedir. Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gz nnde tutulmakszn yazl ekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir. O halde, davacnn bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve karar bozulmaldr. SONU : Hkmn yukarda aklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcnn istek halinde davacya iadesine, 19.03.2009 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

207

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 11. HUKUK DARES E. 2007/6475 K. 2009/1170 T. 3.2.2009 MARKA TECAVZ ( Haksz Rekabetin Tespiti ve nlenmesi - Davac irkete Uzun Yllar Kullanm Olmas Nedeniyle Kazand n ve Mteri Potansiyelinden Yararlanmak Amacyla Ayn Ad Altnda Ayn Kolunda allmaya Balanmas Aka Marka Tecavz Oluturduu ) HAKSIZ REKABETN TESPT VE NLENMES ( Davac irkete Uzun Yllar Kullanm Olmas Nedeniyle Kazand n ve Mteri Potansiyelinden Yararlanmak Amacyla Ayn Ad Altnda Ayn Kolunda allmaya Balanmas Aka Marka Tecavz Oluturduu ) HAKSIZ REKABETTE YNYET KADELERNE AYKIRI HAREKETLER ( Daval irketin Umuma Hitaben Yapt lanlarda Unvannda Ksaltma Yaparak ve Halk Nezdinde Daval irketin Markal rnleri retip Satt Ynnde Bir Kanaatin Olumasna Yol Ama abas erisinde Bulunduu ve Kt Niyetli Olduu ) TCARET NVANININ TERK STEM ( Daval irketin Umuma Hitaben Yapt lanlarda Unvannda Ksaltma Yaparak ve Halk Nezdinde Daval irketin Markal rnleri retip Satt Ynnde Bir Kanaatin Olumasna Yol Ama abas erisinde Bulunduu ve Kt Niyetli Olduundan Kabul Gerei ) 4721/m.2 6762/m.56, 57 ZET : Dava, marka tecavzne dayal haksz rekabetin tespiti ve nlenmesi, unvann terkini ile buna bal dier istemlere ilikindir. Davac irkete uzun yllar kullanm olmas nedeniyle kazand n ve mteri potansiyelinden yararlanmak amacyla ayn ad altnda ayn i kolunda allmaya balanmas aka marka tecavz oluturmakta olup, dier yandan, TTK'nun 57/b.5 anlamnda, daval irketin umuma hitaben yapt ilanlarda unvannda ksaltma yaparak OR...A. ifadelerine yer vererek, halk nezdinde daval irketin OR... markal rnleri retip, satt ynnde bir kanaatin olumasna yol ama abas ierisinde bulunduu ve kt niyetli olduu da aka anlalmaktadr. O halde mahkemece, aklanan nedenlerle, marka tecavz nedenine dayal ticaret unvannn terkini isteminin kabulne karar vermek gerekir.
208

DAVA : Taraflar arasnda grlen davada zmir Asliye 3. Hukuk Mahkemesi'nce verilen 03.10.2006 tarih ve 2005/60-2006/313 sayl kararn Yargtay'ca incelenmesi durumal olarak davac vekili ile katlma yoluyla daval irket vekili tarafndan istenmi olmakla, duruma iin belirlenen 03.02.2009 gnnde davac avukat G.S. geldi, davetiye tebliine ramen davallar vekilleri durumaya gelmediinden, temyiz dilekesinin sresinde verildii anlaldktan ve durumada hazr bulunan taraf avukat dinlenildikten sonra, durumal ilerin younluu ve sre darlndan tr iin incelenerek karara balanmas ileriye braklmt. Dava dosyas iin Tetkik Hakimi A.S. tarafndan dzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya ierisindeki dileke, layihalar, duruma tutanaklar ve tm belgeler okunup incelendikten sonra iin gerei grlp, dnld: KARAR : Davac vekili, mvekkili irketin 1979 ylnda kurulup, 21.07.1999 tarihinde OR... markasn adna tescil ettirdiini, davalnn davacya ait markay ticaret unvanna ald gibi, anlan ibareyi marka olarak da kullandn, davalya ait unvann mvekkili markas ile ayrt edilemeyecek derecede benzer olduunu, daval unvannn mvekkili markasna tecavz ve haksz rekabet tekil ettiini ileri srerek, davac markasna davalnn yapm olduu tecavzn durdurulup, davalnn ticaret unvan ile yapm olduu tecavzn ve haksz rekabetin nlenmesine, davalya ait sicil kaydnn silinmesine, davalnn rettii mal ve hizmetlerde, tabela, katalog ve kartvizit gibi tantm vastalarnda kullanmasnn nlenmesine, hkmn gazete ile ilanna karar verilmesini talep ve dava etmitir. Davallar vekili, mvekkili Mustafa'ya husumet yneltilmesinin yasal dayana bulunmadn, mvekkili irketin 2001 ylnda kurulduunu, daval irketin unvannda yer alan OR... kelimesinin ayn zamanda davacnn tescilli markas olmasnn tek bana bir tecavzn varln ispat etmedii, mvekkilinin bu gne kadar hibir ekilde davac markasn kullanmadn belirterek, davann reddini istemitir. Mahkemece, iddia, savunma, dosyadaki kantlar ve bilirkii raporuna gre, daval irketin sabit ilannda OR............A.. ifadesine yer verilmek suretiyle davacnn markasyla iltibas oluturabilecek bir kullanmn sz konusu olduu gerekesiyle, daval irket ynnden davann ksmen kabulyle, davalnn yapt ilandan OR...kelimesinin kaldrlmasna, ilann bu ekilde yaplmasnn men'ine, hkm zetinin ilanna, dier istemlerin reddine, daval gerek kii hakknda alan davann pasif husumet yokluundan reddine karar verilmitir. Karar, davac vekili ile katlma yoluyla daval irket vekilince ayr ayr temyiz edilmitir. 1- Dava dosyas iindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararnn gerekesinde dayanlan delillerin tartlp deerlendirilmesinde usul ve yasaya aykr bir yn bulunmamasna gre, davac vekilinin aadaki bent kapsam dndaki dier temyiz itirazlarnn reddi gerekmitir. 2- Dava, marka tecavzne dayal haksz rekabetin tespiti ve nlenmesi, unvann terkini ile buna bal dier istemlere ilikindir. TTK'nun 56. maddesi, iktisadi rekabetin her trl suiistimalini yasaklamtr. Yasadaki bu snrn almas M.K.'nun 2. maddesinde yazl bulunan objektif iyi niyet kurallarna
209

aykr biimde ekonomik rekabetin ktye kullanld hallerde meydana kmaktadr. Karkla meydan verebilecek bir ad, unvan, marka, iaret gibi tantma vastalaryla iltibasa yol almas, yalnz bana iyi niyet kurallarna aykr bir davran olarak kabul edilmelidir. Bilindii gibi iltibas unsurunun varlk kazanmas iin aranan en nemli unsur bakalarnn emek ve masraf yapmak suretiyle elde ettii hakl hrete ortak olmak ve bu benzerlikten yararlanma yollarn denemektir. Somut olayda, davac irketin uzun zamandan beri kulland anlalan OR... markalarna karlk, daval irketin, OR... ibaresini 2001 ylndan itibaren unvan olarak kullanmaya balad anlalmaktadr. Daval irketin, ortaklarndan birinin davac irketin eski orta olmas nedeniyle, davac irketin markasn bilmemesi de mmkn deildir. Dier yandan, yukarda anlan marka ve unvanlar arasnda, ayrt edici bir zellik olmad gibi, grsel ve iitsel olarak iltibasa neden olabilecek derecede benzerlik olup, her iki irket ayn alanda faaliyet gstermektedirler. Davac irkete uzun yllar kullanm olmas nedeniyle kazand n ve mteri potansiyelinden yararlanmak amacyla ayn ad altnda ayn i kolunda allmaya balanmas aka marka tecavz oluturmakta olup, dier yandan, TTK'nun 57/b.5 anlamnda, daval irketin umuma hitaben yapt ilanlarda unvannda ksaltma yaparak OR...A. ifadelerine yer vererek, halk nezdinde daval irketin OR... markal rnleri retip, satt ynnde bir kanaatin olumasna yol ama abas ierisinde bulunduu ve kt niyetli olduu da aka anlalmaktadr. O halde mahkemece, yukarda aklanan nedenlerle, marka tecavz nedenine dayal ticaret unvannn terkini isteminin kabulne karar vermek gerekirken, yazl gerekeyle reddine karar verilmesi doru grlmemitir. 3- Bozma sebep ve ekline gre daval irket vekilinin temyiz itirazlarnn incelenmesine bu aamada gerek grlmemitir. SONU : Yukarda ( 1 ) nolu bentte aklanan nedenlerle davac vekilinin sair temyiz itirazlarnn REDDNE, ( 2 ) numaral bentte aklanan nedenlerle davac vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile kararn davac yararna BOZULMASINA, ( 3 ) numaral bentte aklanan nedenlerle daval irket vekilinin temyiz itirazlarnn incelenmesine yer olmadna, takdir edilen 625.00. TL duruma vekillik cretinin daval irketten alnarak davacya verilmesine, dedikleri temyiz pein harcn istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 03.02.2009 tarihinde oybirlii ile karar verildi. yarx

210

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2008/9-759 K. 2008/775 T. 24.12.2008 DAVALARIN BRLETRLMES ( Ksmi Davada Belirlenen Miktarlar Esas Alnarak Bakiye Ksmlarn Davaldan Tahsiline Ynelik Olarak Alan Ek Davann Dava Dilekesi Tebli Edilmeksizin Evrak zerinden Ksmi Dava le Birletirilmesinde sabetsizlik Olmad ) KISM DAVANIN BRLETRLMES ( ilik Alacaklarnn Tahsili - Ek Davann Dava Dilekesi Tebli Edilmeksizin Evrak zerinden Ksmi Dava le Birletirilmesinde sabetsizlik Olmad ) EK DAVANIN KISM DAVA LE BRLETRLMES ( ilik Alacaklarnn Tahsili - Bakiye Ksmlarn Davaldan Tahsiline Ynelik Olarak Alan Ek Davann Dava Dilekesi Tebli Edilmeksizin Evrak zerinden Ksmi Dava le Birletirilmesinde sabetsizlik Olmad ) LK ALACAKLARININ TAHSL ( Ksmi Davada Belirlenen Miktarlar Esas Alnarak Bakiye Ksmlarn Davaldan Tahsiline Ynelik Olarak Alan Ek Davann Dava Dilekesi Tebli Edilmeksizin Evrak zerinden Ksmi Dava le Birletirilmesinde sabetsizlik Olmad ) 1086/m.45, 46, 48 4721/m.2 ZET : Dava, iilik hak ve alacaklarnn tahsili istemine ilikindir. Yerel Mahkemece, ksmi davada alnan bilirkii raporu sonrasnda bu raporda belirlenen miktarlar esas alnmak suretiyle bakiye ksmlarn davaldan tahsiline ynelik olarak alan ek davann; dava dilekesi tebli edilmeksizin evrak zerinden ksmi dava ile birletirilmesine karar verilmi, birletirme kararndan sonra birleen dava dilekesi, birletirme karar ve sonraki oturum gn daval vekiline yntemince tebli edilerek, belirlenen gnde yaplan oturumda daval Hazine vekilinin birletirme kararna ve birleen davaya kar beyanlar alnmtr. Her iki davann birbirine ak etkisi gzetildiinde Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu'nun 45. maddesinde ifadesini bulan Davalarn ayn sebepten domas veya biri hakknda verilecek hkmn dierini etkileyecek nitelikte bulunmas halinde balant var saylr. hkm karsnda aralarnda balantnn bulunduu aktr. Ayn mahkemede grlen ve aralarnda balant bulunan iki dava, yarglamann her safhasnda, istek zerine veya
211

kendiliinden birletirilebileceinden Yerel Mahkemece akland ekilde birletirme karar verilmesine engel bulunmamaktadr. DAVA : Taraflar arasndaki iilik alaca davalarndan dolay yaplan yarglama sonunda; Antalya 1. Mahkemesince davann ve birleen davann ksmen Kabulne dair verilen 25.05.2007 gn ve 2003/883-2007/502 sayl kararn incelenmesinin taraf vekilleri tarafndan istenilmesi zerine, Yargtay 9. Hukuk Dairesinin 28.11.2007 gn ve 2007/25132-35734 sayl ilam ile; ( ... 1- Dosyadaki yazlara toplanan delillerle kararn dayand kanuni gerektirici sebeplere gre, davacnn tm davalnn aadaki bendlerin kapsam dnda kalan temyiz itirazlar yerinde deildir. 2- Davac lehine kurulan ikramiye alacann dayana 4792 sayl kanunun 17. maddesidir. Bu madde 3. fkrasnda ...kurumun memur statsndeki kadrolu personeline ikramiye verilir. eklinde dzenleme vardr. Oysa davac talebi, Mahkeme kabul ve Hukuk Genel Kurulu Kararna gre davacnn ii statsnde alt kabul edilmektedir. Ayrca davac ile yaplan szlemelerde ikramiye deneceine ilikin bir dzenleme yoktur. Bu nedenle ikramiye alacann reddine karar verilmesi gerekirken yazl gereke ile kabul hataldr. 3- Davac bir ksm iilik alacaklar iin ksmi dava am, daha sonra alnan bilirkii raporu zerine ek dava ile fazlaya ilikin sakl tuttuu talepleri iin ek dava amtr. Mahkemece ek dava dilekesi daval tarafa tebli edilip, yarglama yaplmak suretiyle daval tarafn savunmas ve varsa zamanam defi hususunda beyan alnmadan tensiple birletirme karan verilmitir. Bu uygulama usule aykr olduundan alan ksmi dava dilekesindeki miktarlar esas alnmak suretiyle sonuca gidilmesi gerekirken ek davadaki miktarlara da karar verilmesi hataldr. Kabule gre miktar belirlenebilen alacaklarla ilgili ksmi dava alp daha sonra ek dava ile miktarn belirlenmesi durumunda dava ama hakk ktye kullandrldndan TMK. 2. maddesi uyarnca hakkn ktye kullanlamamas kural gznne alndnda ek ve ek davalar iin ayr ayr vekalet cretine karar verilmesi de isabetsiz bulunmutur... ), Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir. Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra gerei grld: KARAR : Dava, iilik hak ve alacaklarnn tahsili istemine ilikindir, Yerel Mahkemece; bilirkii raporunda belirlenen miktarlar uyarnca ek dava ile birleen davann ksmen kabulne dair verilen karar, zel Dairece metni yukarya aynen alman ilamla bozulmutur. I- Yerel Mahkemece, bozma ilamnn ( 2 ) numaral bendine uyulmasna karar verilerek, bozma ilam uyarnca davacnn ikramiye alaca talebinin reddine karar verilmitir. Bu durumda bozma erevesinde oluturulan yeni bir hkmn varlnn kabul gerekir. Bu itibarla dosya yeni hkme ynelik temyiz itirazlarnn incelenmesi iin zel Dairesine gnderilmelidir.

212

II- Yerel Mahkemece, bozma ilamnn ( 3 ) numaral bendinde yer alan bozma ilamna kar; birletirme kararnn usulne uygun olduu, davalnn savunma hakknn kstlanmad, ayn mahkemede alan davalarn, davann her safhasnda birletirilebilecei ve bilirkii raporuna gre ek dava almasnn kt niyeti gstermeyecei gerekeleriyle nceki kararda direnilmitir. Direnmeye konu uyumazlk dikkate alndnda Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununun davalarn birletirilmesine ilikin hkmlerinin ve bu konudaki uygulamann irdelenmesinde yarar vardr. 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu'nun 45. maddesinde; Ayn mahkemede grlmekte olan davalar, aralarnda balant bulunmas halinde, davann her safhasnda, istek zerine veya kendiliinden mahkemece birletirilebilir. Davalar ayr mahkemelerde alm ise, balant nedeni ile birletirme talebi ikinci davann ald mahkeme nnde ilk itiraz olarak ileri srlebilir. Birinci davann ald mahkeme, ilk itirazn kabulne ve davalarn birletirilmesine ilikin kararn kesinlemesinden sonra bununla baldr. Davalarn ayn sebepten domas veya biri hakknda verilecek hkmn dierini etkileyecek nitelikte bulunmas halinde balant var saylr. Temyiz mercii ayr olan davalarn bu madde hkmne gre birletirilmesine karar verilebilir. Bu halde temyiz incelemesi, birletirilen davalarda uyumazl douran asl hukuki ilikiye ait kararlar inceleyen Yargtay dairesince yaplr... ( Deiik: 26/2/1985 - 3156/4 md. ). hkm yer almaktadr. Yine ayn Kanunun 46. maddesi uyarnca; Mahkeme, yarglamann iyi bir ekilde yrtlmesini salamak iin, birlikte alm veya sonradan birletirilmi davalarn ayrlmasna, davann her safhasnda, istek zerine veya kendiliinden karar verebilir., 48. maddesi uyarnca da; Birletirme ve ayrma istekleri, dileke ile veya durumada szl olarak da yaplabilir...Ayn mahkemede grlmekte olan davalar ynnden verilen birletirme ve ayrma hususundaki kararlar hakknda ancak hkmle birlikte temyiz yoluna gidilebilir. u kadar ki, bu husus tek bana bozma sebebi tekil etmez. Yargtay tihad Birletirme Byk Genel Kurulunun 14.02.1992 tarih ve 1991/3 Esas, 1992/2 Karar sayl kararnda; Bir yarg evresi iinde kurulmu bulunan ayn dzeyde birden fazla mahkeme, davalarn birletirilmesi asndan ayn mahkeme saylr. denilmektedir. Aynca usul hukukumuzda davalarn birletirilmesi ve ayrlmas kurumlarnn getirilme nedeni davalarn gereksiz yere uzamasn nlemek, az masrafla ve ksa zamanda sonulanmasn salamaktr. Gerek Sosyal Gvenlik gerek Hukukuna ilikin davalar sratle sonulanmas gereken, ekonomik ynden gsz durumdaki iinin taraf olduu davalardr. Somut olayda; Yerel Mahkemece, ksmi davada alnan bilirkii raporu sonrasnda bu raporda belirlenen miktarlar esas alnmak suretiyle bakiye ksmlarn davaldan tahsiline ynelik olarak alan ek davann; dava dilekesi tebli edilmeksizin evrak zerinden ksmi dava ile birletirilmesine karar verilmi, birletirme kararndan sonra birleen dava dilekesi, birletirme karar ve sonraki oturum gn daval vekiline yntemince tebli edilerek, belirlenen gnde yaplan oturumda daval Hazine vekilinin birletirme kararna ve birleen davaya kar beyanlar alnmtr. Her iki davann birbirine ak etkisi gzetildiinde Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu'nun 45. maddesinde ifadesini bulan Davalarn ayn sebepten domas veya biri hakknda verilecek hkmn dierini etkileyecek nitelikte bulunmas halinde balant var saylr. hkm karsnda
213

aralarnda balantnn bulunduu aktr. Ayn mahkemede grlen ve aralarnda balant bulunan iki dava, yarglamann her safhasnda, istek zerine veya kendiliinden birletirilebileceinden Yerel Mahkemece akland ekilde birletirme karar verilmesine engel bulunmamaktadr. Yukarda belirtilen maddi ve yasal olgular dikkate alndnda yerel mahkemenin direnme karar isabetli bulunmaktadr. Ne var ki, zel Dairenin ( 3 ) numaral bentteki bozma gerekesi usule ilikin olup, temyize konu hkm bu ynden bozan zel Dairenin, ayrca iin esasn inceleyip, esasa ilikin nedenlerle de bozma karar vermesine usulen olanak bulunmadndan, dier bir anlatmla; usule ilikin bozma ilamnda iin esasna girilmediinden, zel Dairece iin esasna ynelik dier temyiz itirazlar incelenmemi olup, dosyann temyiz itirazlarnn incelenmesi iin zel Dairesine gnderilmesi gerekir. III- te yandan, her ne kadar zel Daire bozma kararnn son paragrafnn ikinci ksmnda; Kabule gre ifadesi ile balayan ksmda Yerel Mahkemece verilen kararn vekalet creti ynnden yanl olduu belirtilerek bir bozma yaplmsa da, kabule gre yaplan bozmaya kar direnilmesi mmkn olmadndan, bu ksm Yargtay Hukuk Genel Kurulu'nun inceleme kapsam dnda braklmtr. SONU : 1- ( I ) numaral bentte aklanan nedenlerle yeni hkme ynelik temyiz itirazlarnn incelenmesi iin dosyann 9. Hukuk Dairesine gnderilmesine oybirlii ile, 2- ( II ) numaral bentte aklanan nedenlerle direnme uygun bulunduundan dosyann iin esasna ynelik dier temyiz itirazlarnn incelenmesi iin 9. Hukuk Dairesine gnderilmesine, 24.12.2008 gnnde oyokluu ile karar verildi. yarx

214

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 21. HUKUK DARES E. 2007/20128 K. 2008/16082 T. 16.10.2008 BA-KUR SGORTALILII ( Ba-Kurun Anayasal Sosyal Gvenlik devinin Gerei Olarak Sigortalsn Uyarmamas Sonucu Primleri Tahsil Edilen Srelerin 1479 Sayl Yasaya Tabi Zorunlu Sigortal Olarak Kabul Edilmesi Gerektii ) KURUMUN GEME YNELK PRM TAHSL ETMES ( Uzun Sre Bu Primleri Kullanmas ve Daha Sonra Davacnn Sigortalln ptal Etmesi - Objektif yiniyet Kurallaryla Badamad ) OBJEKTF YNYET KURALI ( Ba-Kurun Gemie Ynelik Prim Tahsil Etmesi ve Uzun Sre Bu Primleri Kullanmas ve Daha Sonra Davacnn Sigortalln ptal Etmesi - Badamad ) 1479/m.24 4721/m.2 ZET : Davac, yatrm olduu primlere karlk gelen gnlerin hizmet sresine saylmasna karar verilmesini istemitir. Daval Kurumun gemie ynelik prim tahsil etmesi ve uzun sre bu primleri kullanmas ve daha sonra davacnn sigortalln iptal etmesi objektif iyi niyet kurallaryla badamayacaktr. Sosyal gvenlik kurumlarnn anayasal grevlerini yerine getirirken, sigortallara kar olabildiince yasal haklarn hatrlatmas ve bu durumlarn izlemesi zorunlu grev olarak ortaya kar. Ba-Kurun bu anayasal sosyal gvenlik devinin gerei olarak, sigortalsn uyarmamas sonucu, primleri tahsil edilen srelerin 1479 sayl yasaya tabi zorunlu sigortal olarak kabul edilmesi gerekmektedir. DAVA : Davac, yatrm olduu primlere karlk gelen gnlerin hizmet sresine saylmasna karar verilmesini istemitir. Mahkeme ilamnda belirtildii ekilde, istein reddine karar vermitir.

215

Hkmn davac vekili tarafndan temyiz edilmesi zerine temyiz isteinin sresinde olduu anlaldktan ve Tetkik Hakimi Nurten Fidan tarafndan dzenlenen raporla dosyadaki katlar okunduktan sonra iin gerei dnld ve aadaki karar tesbit edildi: KARAR : Uyumazlk, davacnn 01.01.1992-01.10.1996 tarihleri arasnda 1479 sayl Yasa kapsamnda Ba-Kur sigortals saylp saylmayaca noktasnda toplanmaktadr. Mahkemece, davacnn ihtilafl dnemde vergi, mesleki kurulu ve esnaf sicil kayd olmad gerekesiyle Ba-Kur sigortals saylmayacann tesbitine karar verilmitir. 01.04.1972 tarihinde yrrle giren, 1479 sayl Yasann 24. maddesi ilk ekliyle, sigortalln oluumu iin, kendi ad ve hesabna bamsz alma olgusunun gereklemesi yannda, ayrca, kanunla kurulu meslek kurulularna kaytl olma koulunu da aramtr. Bu kurululara kayt tarihi ise, sigortalln balangc ynnden, yasal karine kabul edilmitir. 04.05.1979 tarihinde yrrle giren 2229 sayl Yasa, Ba-Kurlu olabilme ynnden, sz konusu 24. maddenin ngrd meslek kurulularna kaytl olma koulunu kaldrm, sadece yasann temel ilkesi olan kendi ad ve hesabna alma koulunun gereklemesi durumunda, sigortalln oluacan yeterli grmtr. Buna karn, 20.04.1982 tarihinde yrrle giren 2654 sayl yasa bamsz alanlarn sigortal olabilmeleri ynnden vergi ykmlln ngrm, vergiden muaf olanlarn da kanunla kurulu meslek kurulularna kaytl olmalar durumunda yine sigortal saylacaklarn kabul etmitir. Nihayet, 22.03.1985 yrrlk tarihli 3165 sayl Yasa, sigortalla karine ynnden vergi kaydnn, bu kaydn bulunmamas veya vergiden muaf olunmas halinde, esnaf ve sanatkar sicili veya kanunla kurulu meslek kuruluu kaytlarnn esas alnacan belirlemitir. Davacnn ahsi sicil dosyasnn incelenmesinden, 25.11.1996 tarihli giri bildirgesine istinaden, 25.05.1982 tarihi itibariyle Ba-Kur sigortals olarak kayt ve tescilinin yapld anlalmaktadr. Davacnn 18.05.1982-18.04.2006 tarihleri arasnda Kurumca geersiz saylan Kahramanmara Sandalyeciler Odas kayd, 24.01.1985-31.01.1992 tarihleri arasnda esnaf ve sanatkar sicil kayd ve 01.07.1986-31.12.1996 ile 01.10.199618.04.2006 tarihleri arasnda vergi kayd bulunmaktadr. Ayrca davacnn, 15.07.1995-15.08.1995 tarihleri arasnda ise 30 gn Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi zorunlu sigortall bulunmaktadr. Davac, oda kayd da geersiz sayld taktirde uyumazlk konusu dnem olan 01.01.1992-01.10.1996 tarihleri arasnda vergi kayd, esnaf ve sanatkar sicili kayd veya kanunla kurulu meslek kuruluu kayd bulunmadndan zorunlu Ba-Kur sigortals deildir. Ancak davac, 01.01.1992-01.10.1996 dnemine ait prim bor ve cezalarn Kuruma yatrdn iddia etmi, dosya ierisindeki 24.01.2006 tarihli prim ekstresinde de 26.05.1982-30.11.1996 tarihleri arasnda aralksz sigortal sayld taktirde 30.11.1996 tarihi itibariyle 31.371.-YTL fazla deme olduu belirtilmitir. Davacnn, 26.11.1996 tarihinden itibaren 26.02.2003 tarihine kadar devam eden prim demeleri de mevcuttur.

216

Daval Kurumun gemie ynelik ( uyumazlk konusu dnemi de kapsar ekilde ) prim tahsil etmesi ve uzun sre bu primleri kullanmas ve daha sonra davacnn sigortalln iptal etmesi Medeni Kanunun 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyi niyet kurallaryla badamayacaktr. Sosyal gvenlik kurumlarnn anayasal grevlerini yerine getirirken, sigortallara kar olabildiince yasal haklarn hatrlatmas ve bu durumlarn izlemesi zorunlu grev olarak ortaya kar. Ba-Kurun bu anayasal sosyal gvenlik devinin gerei olarak, sigortalsn uyarmamas sonucu, primleri tahsil edilen srelerin 1479 sayl yasaya tabi zorunlu sigortal olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Nitekim, Yargtay Hukuk Genel Kurulunun 01.10.1997 gn ve E: 1997/10-578, K: 1997/758; 24.09.2003 gn ve 2003/10-489, 2003/490 sayl karar da bu dorultudadr. Yaplacak i, 26.11.1996 tarihinden itibaren denen primlerin uyumazlk konusu dnemi de kapsayp kapsamadnn baka bir deyile, ne kadar srenin primi olabileceinin kurumdan sorularak, gerektiinde, akterya uzman bilirkiiden bu hususta rapor alnarak sonucuna gre deerlendirme yaplmak, daha ak bir anlatmla, eer daval kurum gemie ynelik ( uyumazlk konusu dnemi de kapsar ekilde ) prim tahsil etmi ve uzun sre bu primleri kullanm ise, daha sonra davacnn sigortallnn iptal edilmesi Medeni Kanunun 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyi niyet kurallaryla badamayacandan, davacnn 01.01.199201.10.1996 tarihleri arasnda da Ba-Kur sigortals olduunun tesbitine; gemie ynelik prim tahsil edilmedii, edilmi olsa dahi kurum tarafndan uzun sre bu primlerin kullanlmadnn saptanmas halinde ise imdiki gibi bu srelere ilikin istemin reddine karar vermekten ibarettir. Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gz nnde tutulmakszn eksik inceleme ile yazl ekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir. O halde, davacnn bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve karar bozulmaldr. SONU : Hkmn yukarda aklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcnn istek halinde davacya iadesine, 16.10.2008 gnnde oybirlii ile karar verildi. yarx

217

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 13. HUKUK DARES E. 2008/6085 K. 2008/10581 T. 15.9.2008 MADD TAZMNAT ( Davac Alveri Yapmak in Gittii Maazann nne Park Ettii Aracn alndn ddia Ederek Tazminat Talebinde Bulunduu Aracn Gerekten Otoparka Braktn Kantlamas Gerektii ) ALIVER MAAZASI NNE PARK EDLEN ARACIN ALINMASI ( Davac Tazminat Talebinde Bulunduuna Gre Aracn Gerekten Otoparka Braktn Kantlamas Gerektii - Kusursuz Sorumluluk ) KUSURSUZ SORUMLULUK ( Davac Alveri Yapmak in Gittii Maazann nne Park Ettii Aracn alndn ddia Ederek Tazminat Talebinde Bulunduu - Aracn Gerekten Otoparka Braktn Kantlamas Gerektii ) SPAT YK ( Davac Alveri Yapmak in Gittii Maazann nne Park Ettii Aracn alndn ddia Ederek Tazminat Talebinde Bulunduu - Aracn Gerekten Otoparka Braktn Kantlamas Gerektii ) 818/m.55 4721/m.2,6 ZET : Davac alveri yapmak iin gittii maazann nne park ettii aracn alndn iddia ederek tazminat talebinde bulunduuna gre, her eyden nce aracn gerekten otoparka braktn kantlamaldr. DAVA : Taraflar arasndaki tazminat davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann kabulne ynelik olarak verilen hkmn daval avukatnca durumal olarak temyiz edilmesi zerine, temyiz dilekesinin sresinde olduu saptanarak dosya incelendi, gerei konuulup dnld: KARAR : Davac, 11.03.2004 tarihinde daval irketin Merter'deki maazasna alveri iin gittiini, adna kaytl olan aracn daval irketin gvenlik grevlilerinin bulunduu maaza nndeki otoparka park ettiini, alveri sonrasnda aracnn yerinde bulunmadn ve mehul kiilerce alndn ileri srerek alnan aracnn bedeli olan 30.000.00 YTL'nin faiziyle birlikte davaldan tahsilini istemitir.
218

Daval, davacnn aracnn alndna dair delil bulunmadn, otoparkn umuma ak olduunu savunarak davann reddini dilemitir. Mahkemece, daval irketin maazasna ait otoparktan aracn alnmasndan dolay davalnn sorumlu olduu kabul edilerek 30.000.00 YTL'nin faiziyle birlikte davaldan tahsiline, dava konusu aracn bulunduunda davalya verilmesine karar verilmi; hkm, daval tarafndan temyiz edilmitir. Davac, bu davada, alveri yapmak iin gittii daval irketin maazas nne aracn park ettiini ileri srerek, buradan alnan aracnn bedelinin detilmesini istemitir. Daval ise, aracn maazann otoparknda alndna dair delil bulunmadn savunmutur. Dava konusu olayda davalnn sorumluluunun tartlabilmesi iin her eyden nce davacnn aracn gerekten otoparka brakp brakmadnn tespit edilmesi ve davacnn bu yndeki iddiasn ispat etmesi zorunludur. Davac, poliste verdii ifadesinde alndn iddia ettii aracnn yedek anahtarnn baka bir kimsede bulunmadn ve aracn dz kontak yapldn beyan etmi olup, davada delil olarak daval irketin maazasndan alveri yaptna dair kasa fii ile tank beyanlarna dayanmtr. Hemen belirtmek gerekir ki, davacnn dayand alverie ilikin kasa fii davacnn aracn otoparka braktn ve oradan alndn ispatlamaya yeterli olmad gibi, davac tanklarnn da grgye dayal bir beyanlar bulunmamaktadr. Dosya iinde davacnn aracn otoparka brakt ve oradan alndn ispatlamaya yeterli delili yoktur. Bu durumda, davacnn iddiasn yasal delillerle ispatlad kabul edilemez. Mahkemece deinilen bu hususlar gzard edilerek davann reddi yerine yazl ekilde kabulne karar verilmi olmas usul ve yasaya aykrdr. Bozmay gerektirir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle; temyiz olunan hkmn daval yararna ( BOZULMASINA ), pein alnan temyiz harcnn istek halinde iadesine, 15.09.2008 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

219

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 8. HUKUK DARES E. 2008/3346 K. 2008/3541 T. 26.6.2008 SATI VAAD SZLEMES ( Tescil Davas - Davacnn Vekalet Verdii Dava D Kiinin Davallarla Sat Vaadi Szlemesi Dzenledii/Drstlk Kural Gerei Davacnn Davasnn Dinlenecei ) DRSTLK KURALI ( Davacnn Vekalet Verdii Dava D Kiinin Davallarla Sat Vaadi Szlemesi Dzenledii - Drstlk Kural Gerei Davacnn Davasnn Dinlenecei ) TESCL DAVASI ( Kat Mlkiyeti Kanunu'na Tabi Olarak Yapmna Balanan Tanmazdan Bamsz Blm Satn Alnmas Halinde Koullar Mevcut se Tescil Davasnn Dinlenebilecei ) 4721/m. 2 ZET : Davac vekili, davallarn miras brakan adna kaytl bulunan bamsz blmn kendi adna satn alnmas amac ile dava d kiiye vekaletname verildiini, bu kii ile davallar arasnda sat vaadi szlemesi dzenlendiini, ancak tapuda devire yanalmadn aklayarak bamsz blmn tapu kaydnn iptali ile vekil edeni adna tapuya tesciline karar verilmesini istemitir. Kat Mlkiyeti Kanunu'na tabi olarak yapmna balanan tanmazdan bamsz blm satn alnmas halinde, koullar mevcut ise tescil davas dinlenebilir. Davada, tamamlanm bulunan bamsz blmn davallar tarafndan dava d kiiye sat vaadi szlemesi ile satm hususunda tapu d yoldan belge dzenledikleri anlalmaktadr. Verilen karar hukuka uygundur. DAVA : Remzi ile Fatma ve mterekleri aralarndaki tapu iptali ve tescil davasnn reddine dair ( Balkesir kinci Asliye Hukuk Hakimlii )'nden verilen 11.03.2008 gn ve 268/109 sayl hkmn Yargtay'ca incelenmesi davac vekili tarafndan sresinde istenilmi olmakla, dosya incelendi, gerei dnld: KARAR : Davac vekili, davallarn miras brakan adna kaytl bulunan 1640 ada 1 parsel zerindeki 1/260 arsa payl 1. Blok 1. Kat 7 nolu bamsz blmn kendi adna satn alnmas amac ile dava d Suna'ya vekaletname verildiini, bu kii ile davallar arasnda Balkesir kinci Noterlii'nin 14.05.2004 tarihli sat vaadi
220

szlemesi dzenlendiini, ancak tapuda devire yanalmadn aklayarak bamsz blmn tapu kaydnn iptali ile vekil edeni adna tapuya tesciline karar verilmesini istemitir. Davallar cevap dilekesinde, davacya sat yaplmadn, Suna ile aralarndaki vekalet ilikisinin kendilerini balamayacan aklayarak davann reddine karar verilmesini savunmulardr. Mahkemece davann reddine karar verilmi, hkm davac vekili tarafndan temyiz edilmitir. Davac vekilinin dayand 14.05.2004 gnl sat vaadi szlemesi davallar ile dava d Suna arasnda dzenlenmi olup, davac bu szlemeye gre nc kii durumunda bulunmaktadr. Bu belgenin dzenlendii tarihte dava konusu bamsz blm, kat irtifakna gre tapuda kaytl bulunan bir yerdir. Tapulu tanmazlarn tapu d yoldan sat ve devri TMK'nn 706, Borlar Kanunu'nun 213 ve 634 sayl Kat Mlkiyeti Kanunu'nun 10. ve Tapu Kanunu'nun 26. maddesi hkmleri karsnda geersizdir. Byle bir szlemeye dayanlarak bamsz blmn tapu kaydnn iptal ve tesciline karar verilemez. Ancak, koullar mevcut olduu takdirde 30.09.1988 gn 2/2 sayl Yargtay tihad Birletirme Karar uyarnca byle bir dava dinlenebilir. Tarih ve says anlan tihad Birletirme Kararnn sonu blmnde de akland zere, Kat Mlkiyeti Kanunu'na tabi olarak yapmna balanan tanmazdan bamsz blmn satmna ilikin geerli bir szleme olmadan taraflarn bamsz blm satmnda anlaarak alcnn tm borlarn eda etmesi ve satcnn da bamsz blm teslim ederek alcnn onu malik gibi kullanmasna ramen satcnn tapuda mlkiyetin devrine yanamamas hallerinde, olayn zelliine gre TMK'nn 2. maddesi hkm gzetilerek alan cebri tescil davasnn kabul edilebilecei benimsenmitir. Yargtay tihad Birletirme Kararnn gerek gereke blmnde, gerekse sonu blmnde akland zere, Kat Mlkiyeti Kanunu'na tabi olarak yapmna balanan tanmazdan bamsz blm satn alnmas halinde, koullar mevcut ise tescil davas dinlenebilir. Yapm tamamlanm olan bamsz blmler hakknda tihad Birletirme Karar uygulanmaz. Grlmekte olan davada, tamamlanm bulunan bamsz blmn davallar tarafndan dava d Suna'ya sat vaadi szlemesi ile satm hususunda tapu d yoldan belge dzenledikleri anlalmaktadr. Hal byle olunca, yukarda tarih ve says yazl Yargtay tihad Birletirme Kararnn olaya uygulama kabiliyeti bulunmamaktadr. Mahkemece yazl ekilde davann reddine karar verilmi olmasnda bir isabetsizlik grlmemitir. SONU : Davac vekilinin temyiz itirazlarnn reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan hkmn aklanan nedenlerle ( ONANMASINA ), 26.06.2008 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

221

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 3. HUKUK DARES E. 2008/1876 K. 2008/3763 T. 6.3.2008 KTNYETL ZLYET ( Tanmazn Haksz Olarak Alkonulmasndan Kaynaklanan Tm Zararlardan Sorumlu Olduu ) DEPREMDEN SONRA ARSADA PAYDA OLMA ( Davaclar Davalnn Kendi Hisselerine Denden Daha Fazla Yer Kullandn ddia Ettiklerine Gre Mahkemece Davalnn Bu Yerle lgili Arsa Kiras zerinden Davaclarn Hissesine Den Ecrimisil Miktarnn Hesaplanmas Gerei ) ECRMSL ( Davaclar Davalnn Kendi Hisselerine Denden Daha Fazla Yer Kullandn ddia Ettiklerine Gre Mahkemece Davalnn Bu Yerle lgili Arsa Kiras zerinden Davaclarn Hissesine Den Ecrimisil Miktarnn Hesaplanmas Gerei ) 4721/m.2,693,695 ZET : Ktniyetli zilyet, tanmazn ( nesnenin ) haksz olarak alkonulmasndan kaynaklanan tm zararlardan sorumludur. Somut olayda; depremden sonra, arsada payda hale gelen taraflar; tanmazn geici kullanm iin belediyeye birlikte bavurarak ruhsat talebinde bulunmulardr. Bu bavuru belgesinde "...arsaya iyeri yaplmas ile ilgili muvaffakiyetimizi beyan ederiz" denilmektedir. Yaz ieriinden, davaclarn; tanmaz zerine geici dkkanlarn yaplmasna msaade ettikleri anlalmakla birlikte, davalnn kendi hissesinden daha byk bir yeri kullanabileceine dair muvaffakatlar bulunduu sonucu kmamaktadr. Davaclar, davalnn kendi hisselerine denden daha fazla yer kullandn, bu kullanmn haksz olduunu iddia ettiklerine gre, yukardaki ilke ve yasal dzenlemeler karsnda, mahkemece; davalnn hissesinden fazla kulland yerle ( arsayla ) ilgili, arsa kiras zerinden davaclarn hissesine den ecrimisil miktar hesaplanarak, belirlenecek miktarn olarak hkm altna alnmas gerekir. DAVA : Dava dilekesinde 7.800.000.000 lira ecrimisilin faiz ve masraflarla birlikte daval taraftan tahsili istenilmitir. Mahkemece davann reddi cihetine gidilmi, hkm davaclar tarafndan temyiz edilmitir. HUMK. 438.mad. gereince miktar itibariyle duruma isteminin reddi gerekmitir.
222

Temyiz isteminin sresi iinde olduu anlaldktan sonra dosyadaki btn katlar okunup gerei dnld: KARAR : Davaclar vekili dilekesinde; taraflarn mterek malik bulunduklar binann depremde yklmas zerine, zeminde arsa pay orannda mterek malik durumuna geldiklerini; davalnn hissesinin 25/3440, davaclarn hissesinin 2978/3440 olmasna ramen, ( eylemli kullanmada ) davallarn, arsa zerindeki hissesine den yerden ok daha byk olacak ekilde ( geici ) dkkan yaparak tanmaz kullandn, bylece haksz kazan elde ettiini iddia ederek; fazlaya ilikin haklar sakl kaydyla 7.800 YTL haksz igal tazminatnn ( ecrimisilin ) faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmitir. Daval, depremden sonra, tanmazdan yararlanlmas hususunda davaclarla mutabakata varldn ve paydalar arasnda bu hususta ( fiili kullanma dair ) anlama bulunduunu; davaclarn rzasna dayal bir kullanm olmas sebebiyle haksz igalin mevcut olmadn savunarak; davann reddini istemitir. Mahkemece; "...paydalarn bir blm depremden sonra tanmazn kullanm biimi hususunda anlamlar, bu anlamaya tm paydalar katlmamlardr. Adapazar Belediyesinden celp edilen dosyadan; davaclarn, tanmazn paydalarndan bir ksm ile tanmazn kullanm biimi hususunda anlaarak belediyeye geici ruhsat mracaatnda bulunduklar anlalmaktadr. Burada olduu gibi payl mlkiyette btn paydalarn katld bir anlamaya varlamad takdirde anlamaya katlan taraflarn birbirlerinden ecrimisil talep etmeleri mmkn deildir. Davaclarn katldklar fiili kullanm anlamasndan sonra aralarnda hi birey olmam gibi davallardan ecrimisil istemeleri yasaya, yukarda zeti verilen Yargtay Kararlarna ve drstlk kuralna aykrdr, gerekesiyle..." davann reddine karar verilmi, hkm davaclar vekili tarafndan sresinde temyiz edilmitir. TMK.mad. 693'e gre: "Paydalardan herbiri, dierlerinin haklar ile badat lde payl maldan yararlanabilir ve onu kullanabilir". Buna gre, her paydan, mterek mlkiyet konusu eyin tamam ( veya bir ksm ) zerinde yararlanma hakk bulunmaktadr. Bu hak, ne mekan ( yer ), ne de zaman itibariyle snrlandrlmtr. Fakat paydalar, bu hususta deiik dzenlemeler getirebilirler. Zira, yasa, yalnzca her paydan kullanma lsn belirtmitir. Kullanma olana snrsz deilse ( mterek mlkiyet konusu bir apartmandaki asansrden yararlanma gibi ), paydalarn rnein yerce blnm yada zamanla deien bir kullanma anlamasyla kullanmann biiminde uyumalar gerekir. Aktr ki, szkonusu yararlanma, ancak, dier paydalarn haklarna sayg gsterildii oranda hukuksal himaye grecektir. Nitekim, Medeni Kanun da, yararlanma hakknn, "dier paydalarn haklar ile badat lde" mevcut bulunduunu kesin bir biimde belirtmitir ( TMK.mad.693 ). Kald ki TMK.mad.2 hkm gereince de bu sonuca ulalacaktr. Paya uyan bir belirtme ve snrlandrma olmad takdirde, her paydan, brlerine zarar vermemesi kaydyla tanmaz kullanma hakk vardr. Bu hakkn ls ise, her somut olayda durumun zelliini gznnde tutarak aratrlmak gerekir.
223

Payl mal, dier paydalarn haklar ile badamayan bir biimde kullanan paydalar ( davallar ), kullanmayan ( davac ) haklarn, rayi kira zerinden ve onun pay orannda demekle ykmldr. Ktniyetli zilyet, tanmazn ( nesnenin ) haksz olarak alkonulmasndan kaynaklanan tm zararlardan sorumludur. Somut olayda; depremden sonra, arsada payda hale gelen taraflar; tanmazn geici kullanm iin belediyeye birlikte bavurarak ruhsat talebinde bulunmulardr. Bu bavuru belgesinde "...arsaya iyeri yaplmas ile ilgili muvaffakiyetimizi beyan ederiz" denilmektedir. Yaz ieriinden, davaclarn; tanmaz zerine geici dkkanlarn yaplmasna msaade ettikleri anlalmakla birlikte, davalnn kendi hissesinden daha byk bir yeri kullanabileceine dair muvaffakatlar bulunduu sonucu kmamaktadr. Davaclar, davalnn kendi hisselerine denden daha fazla yer kullandn, bu kullanmn haksz olduunu iddia ettiklerine gre, yukardaki ilke ve yasal dzenlemeler karsnda, mahkemece; davalnn hissesinden fazla kulland yerle ( arsayla ) ilgili, arsa kiras zerinden davaclarn hissesine den ecrimisil miktar hesaplanarak, belirlenecek miktarn olarak hkm altna alnmas gerekir. Yanlgl deerlendirme ile yazl ekilde hkm kurulmu olmas doru grlmemi, bozmay gerektirmitir. SONU : Bu itibarla yukarda aklanan esaslar gznnde tutulmakszn yazl ekilde hkm tesisi isabetsiz, temyiz itirazlar bu nedenlerle yerinde olduundan kabul ile hkmn HUMK.nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA ve pein alnan temyiz harcnn istek halinde temyiz edene iadesine, 06.03.2008 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

224

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 15. HUKUK DARES E. 2007/1048 K. 2008/438 T. 28.1.2008 ESER SZLEMESNE DAYALI TRAZIN PTAL ( Szleme Tarihi ve in Gereklemi Olduu Tarihe Gre Uzunca Bir Zaman Getii - Muacceliyet Koulunun Hala Gereklemediini leri Srmek yiniyet Kurallarna Uygun Dmedii ) MUACCELYET KOULU ( Eser Szlemesine Dayal tirazn ptali - Szleme Tarihi ve in Gereklemi Olduu Tarihe Gre Uzunca Bir Zaman Getii/Muacceliyet Koulunun Hala Gereklemediini leri Srmek yiniyet Kurallarna Uygun Dmedii ) YNYET LKESNE AYKIRILIK ( Szleme Tarihi ve in Gereklemi Olduu Tarihe Gre Uzunca Bir Zaman Getiinden Muacceliyet Koulunun Hala Gereklemediinin leri Srlmesi ) MAKUL BEKLEME SRESNN FAZLASI LE AILMASI ( demenin Yaplmas Gerektii - Daval kinci Dilim demenin Yaplmadn Kabul Ettiine Gre Takipte stenilenin kinci Dilim Alacak Karl Olduu/Takipten nce Usulne Uygun Temerrdn Varl Kantlanamadndan cra nkar Tazminat steminin Reddi Gerei ) 4721/m.2 2004/m.67 ZET : Dava, eser szlemesine dayal itirazn iptali istemine ilikindir. Szlemede her ne kadar Devlet Personel Bakanl'nda oluturulacak komisyonun onayyla denecek denilmise de, szleme tarihi ve iin gereklemi olduu tarihe gre uzunca bir zaman getii ortadadr. Muacceliyet koulunun hala gereklemediini ileri srmek iyiniyet kurallarna uygun dmez. Makul bekleme sresi fazlas ile aldndan demenin yaplmas gerektii kabul edilmelidir. te yandan takibin dayana olarak fatura gsterilmi ve bunun denmi olduu da uyumazlk konusu deilse de, daval da ikinci dilim demenin yaplmadn kabul ettiine gre takipte istenilenin ikinci dilim alacak karl olduu anlalmaktadr. Aklanan bu nedenlerle davann asl alacak bakmndan kabul, takipten nce usulne uygun
225

temerrdn varl kantlanamadndan ilemi faiz alaca ile icra inkar tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerekir. DAVA : Yukarda tarih ve numaras yazl hkmn temyizen tetkiki davac vekili tarafndan istenmi ve temyiz dilekesinin sresi iinde verildii anlalm olmakla dosyadaki katlar okundu gerei konuulup dnld: KARAR : Dava, eser szlemesine dayal itirazn iptali istemine ilikindir. Mahkemenin davann reddine dair karar davac tarafndan temyiz edilmitir. Taraflar arasndaki szlemede toplam bedelin %25'inin rgt analizi, %25'inin i analizi, kalan miktarn ise yaplan i ve ilemlerin Devlet Personel Bakanl'nca onaylanmasndan sonra denecei kararlatrlmtr. lk iki dilim alacan dendii uyumazlk konusu deildir. Uyumazlk, kalan %50'lik demenin muaccel olup olmad konusundadr. Szlemede her ne kadar Devlet Personel Bakanl'nda oluturulacak komisyonun onayyla denecek denilmise de, szleme tarihi ve iin gereklemi olduu 2002 tarihine gre uzunca bir zaman getii ortadadr. Muacceliyet koulunun hala gereklemediini ileri srmek iyiniyet kurallarna uygun dmez ( TMK. 2. madde ). Makul bekleme sresi fazlas ile aldndan demenin yaplmas gerektii kabul edilmelidir. te yandan takibin dayana olarak 22.11.2002 tarihli fatura gsterilmi ve bunun denmi olduu da uyumazlk konusu deilse de, daval da ikinci dilim demenin yaplmadn kabul ettiine gre takipte istenilenin ikinci dilim alacak karl olduu anlalmaktadr. Aklanan bu nedenlerle davann asl alacak bakmndan kabul, takipten nce usulne uygun temerrdn varl kantlanamadndan ilemi faiz alaca ile icra inkar tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerekir. Bu hususlar zerinde durulmadan eksik inceleme ile davann reddi doru olmam, kararn bozulmas uygun bulunmutur. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle davacnn temyiz itirazlarnn kabul ile hkmn davac yararna BOZULMASINA, dedii temyiz pein harcnn istek halinde temyiz eden davacya geri verilmesine, 28.01.2008 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

226

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 1. HUKUK DARES E. 2007/10867 K. 2008/636 T. 23.1.2008 PAYDALAR ARASINDA ELATMANIN NLENMES ( Dava Konusu Tanmaz zerinde Bir Fiili Kullanm Biiminin Bulunup Bulunmadnn Saptanmas Harici Taksim ve Buna Bal Kullanma Biimi Olumu se Buna Deer Verilmesi Gerektii ) YIKIM ( Dava Konusu Tanmaz zerinde Bir Fiili Kullanm Biiminin Bulunup Bulunmadnn Saptanmas Harici Taksim ve Buna Bal Kullanma Biimi Olumu se Buna Deer Verilmesi Gerektii - Paydalar Arasnda Elatmann nlenmesi ve Ykm ) HARC TAKSM ( Dava Konusu Tanmaz zerinde Bir Fiili Kullanm Biiminin Bulunup Bulunmadnn Saptanmas Harici Taksim ve Buna Bal Kullanma Biimi Olumu se Buna Deer Verilmesi Gerektii - Paydalar Arasnda Elatmann nlenmesi ve Ykm ) NTFADAN MEN OLGUSU ( Tanmaz zerinde Taraflarn ekimesiz Olarak Kullanlabilecekleri Bo Yer Bulunup Bulunmad Bir Baka Deyile Davac Ynnden ntifadan Men Olgusunun Gerekleip Gereklemediinin Saptanmas Gerektii ) 4721/m.2,706 818/m.213 2644/m.26 ZET : Dava, paydalar arasnda elatmann nlenmesi ve ykm isteine ilikindir. ncelikle dava konusu tanmaz zerinde akland ekilde bir fiili kullanm biiminin bulunup bulunmadnn saptanmas, harici taksim ve buna bal kullanma biimi olumu ise buna deer verilmesi, olumam ise, tanmaz zerinde taraflarn ekimesiz olarak kullanlabilecekleri bo yer bulunup bulunmad, bir baka deyile davac ynnden intifadan men olgusunun gerekleip gereklemediinin saptanmas gerekir.

227

DAVA : Taraflar arasnda grlen davada; Davac, kayden ortak miras brakanlar adna kaytl 229 nolu parselin kullanm konusunda dier miras daval ile anlama yapld halde davalnn bu anlamaya aykr olarak evlerinin arasnda bulunan yola ve bolua odun ymak suretiyle kullanmn engellediini ileri srerek, elatmann nlenmesi, tecavzl yapnn yklmas ve odunlarn kaldrlmasna karar verilmesini istemitir. Daval, davacnn da ekimeli yere odun ydn belirterek, davann reddini savunmutur. Davann kabulne dair verilen karar, Dairece;"ksa karar ile elikili olarak gerekeli karar yazlmas doru deildir" gerekesiyle bozulmu, mahkemece bozmaya uyularak davann kabulne, mdahilin davasnn reddine karar verilmitir. Karar, daval tarafndan sresinde temyiz edilmi olmakla; Tetkik Hakimi Kemal Karanfil'in raporu okundu, dncesi alnd. Dosya incelendi, gerei grlp, dnld: KARAR : Dava, paydalar arasnda elatmann nlenmesi ve ykm isteine ilikindir. Mahkemece, davann kabulne, mdahil Aye'nin davasnn reddine karar verilmitir. Dava konusu tanmazn, payl mlkiyet hkmlerine tabi olduu gelen kayt rneklerinden anlalmaktadr. Ne varki, mahkemece yaplan aratrma, uygulama ve incelemenin hkm kurmaya yeterli olduu sylenemez. Bilindii gibi; payl mlkiyette tanmazdan yararlanamayan payda, engel olan teki payda veya paydalardan payna vaki elatmann nlenilmesini her zaman isteyebilir. Hatta elbirlii mlkiyetinde dahi paydalardan biri teki paydalarn olurlarn almadan veya miras irketine temsilci atanmadan tek bana ortak tanmazdan yararlanmasna engel olan ortaklar aleyhine elatmann nlenilmesi davas aabilir. Ancak, o paydan, payna karlk ekimesiz olarak kulland bir ksm yer varsa aaca elatmann nlenilmesi davasnn dinlenme olana yoktur. Yerlemi Yargtay tihatlarna ve ayn dorultudaki bilimsel grlere gre payndan az yer kullandn ileri sren paydan sorununu elatmann nlenilmesi davas ile deil, kesin sonu getiren taksim veya uyun sat yoluyla giderilmesi davas amak suretiyle zmlemesi gerekmektedir. te yandan, yurdumuzda sosyal ekonomik nedenlerle krsal kesimlerden kentlere ar akm, nfus oalmas, byk mesken ve iyeri ihtiyac nedeniyle hzl yaplama karsnda grevli mercilerin aciz kalmalar veya eitli nedenlerle gz yummalar sonucu, izinsiz, ruhsatsz, resmi kaytlara balanmayan byk yerleim alanlar olutuu, bu arada payl tanmazlarn tapuda resmi ifrazlar yaplmadan paydalar arasnda haricen veya fiilen taksim edilip zerlerine byk mahalleler hatta beldeler yapld bir gerektir. Bilindii zere, Medeni Kanunun 706, Borlar Kanununun 213, Tapu Kanununun 26. maddeleri hilafna tapulu tanmazlarda harici veya fiili taksim ile paylarn mlkiyeti ana tanmazdan ayrlamaz. Nevarki,
228

tanmazn kullanma biimi tm paydalar arasnda varlan bir anlama ile belirlenmi yada fiili bir kullanma biimi olumu, uzun sre paydalar bu durumu benimsemilerse kaytta payl, eylemsel olarak ( fiilen ) bamsz bu oluumun tapuda yaplacak resmi taksime veya uyun sat suretiyle giderilmesine yahut o yerde bir imar uygulamas yaplmasna kadar korunmas, "akte vefa" kuralnn yannda Medeni Kanunun 2. maddesinde dzenlenen iyi niyet kuralnn da bir gereidir. Aksi halde, pek ok kimse zarar grecek toplum dzeni ve bar bozulacaktr. O halde, paydalar arasndaki elatmann nlenilmesi davalarnda ncelikle tm paydalar balayan harici bir taksim szlemesi ve zel bir parselasyon plann olup olmad veya fiili kullanma biiminin oluup olumad zerinde zenle durulmal, varsa ekimeli yerin kimin kullanmna terk edildii saptanlmal, harici veya fiili taksim yoksa uyumazlk yukarda deinildii gibi, Medeni Kanunun mterek mlkiyet hkmlerine gre zmlenmelidir. Somut olaya gelince, dava konusu tanmazda taraflar dnda baka paydalarn da bulunduu, tm paydalar kapsayacak nitelikte, paydalar balayan bir taksim szlemesi veya zel bir parselasyon plan veyahut buna bal fiili bir kullanm biiminin oluup olumad zerinde durulmam, bu konuda bir aratrma yaplmamtr. O halde, ncelikle dava konusu tanmaz zerinde akland ekilde bir fiili kullanm biiminin bulunup bulunmadnn saptanmas, harici taksim ve buna bal kullanma biimi olumu ise buna deer verilmesi, olumam ise, tanmaz zerinde taraflarn ekimesiz olarak kullanlabilecekleri bo yer bulunup bulunmad, bir baka deyile davac ynnden intifadan men olgusunun gerekleip gereklemediinin saptanmas ve yukarda aklanan ilkelerle birlikte elde edilecek tm deliller birlikte deerlendirilerek varlacak sonu erevesinde bir karar verilmesi gerekirken yetersiz aratrmaya dayanlarak yazl olduu zere hkm kurulmas doru deildir. SONU : Davalnn temyiz itiraz yerindedir. Kabul ile HUMK.nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA, alnan pein harcn temyiz edene geri verilmesine, 23.01.2008 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

229

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 13. HUKUK DARES E. 2007/1801 K. 2007/7106 T. 22.5.2007 TAPU PTAL VE TESCL ( Tazminat Davas - Davacnn dedii Miktarn Dava Tarihi tibariyle Ulaaca Alm Gc Deerinin Ne Olabileceinin Aratrlmas Gerektii ) HARC SATI ( Geersiz Szleme Nedeniyle Haksz ktisap Kurallar Uyarnca Tasfiye Edilir ken Denkletirici Adalet Kural Hi Bir Zaman Gz Ard Edilmemesi Gerektii - Tapu ptali ve Tescil ) KT NYET SAVI ( ade Alacakls ade Borlusu Zenginleenin yi Niyetli Olmadn Kantlamas Gerektii - Olayn zellikleri Ktniyeti Aka Gsteriyorsa Kantlamaya Gerek Bulunmad ) Y NYETL OLMAYAN ZENGNLEME DURUMU ( Olayn zellikleri Ktniyeti Aka Gsteriyorsa yiniyeti Kantlamaya Gerek Bulunmad - Davacnn dedii Miktarn Dava Tarihi tibariyle Ulaaca Alm Gc Deerinin Ne Olabileceinin Aratrlmas Gerektii ) SEBEPSZ ZENGNLEME ( ade Borcunun Kapsamn Fakirleme Deil Zenginlemenin yi veya Kt Niyete Dayal Olmasna Gre Belirlendii ) 818/m.41,63,64,213 4721/m.2,3,706 2644/m.26 ZET : BK'nn 63. ve 64. maddeleri iade borcunun kapsamn fakirlemenin deil, zenginlemenin, iyi veya kt niyete dayal olmasna gre bir ayrm yapmtr. Bu yn, MK'nn 3. maddesi uyarnca belirlenecektir. Kural olarak iade alacakls iade borlusu zenginleenin iyi niyetli olmadn kantlamaldr. Olayn zellikleri ktniyeti aka gsteriyorsa kantlamaya gerek bulunmamaldr. Mahkemece yaplacak i; davacnn dedii miktarn dava tarihi itibariyle ulaaca alm gc deerinin ne olabileceinin yukar da aklanan ilke ve esaslar nda ve gerektiinde konusunda

230

uzman bilirkii kuruluundan nedenlerini aklayc, taraf, mahkeme ve Yargtay denetimine elverili rapor alarak; belirlemek ve sonucuna gre karar vermektir. DAVA : Taraflar arasndaki tazminat davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann reddine ynelik olarak verilen hkmn, daval-kar davac avukat tarafndan durumal davac kar daval avukatnca durumasz olarak temyiz edilmesi zerine ilgililere ar kad gnderilmiti. Belli, gnde davac vekili gelmi daval tarafndan gelen olmadndan onun yokluunda durumaya balanlm ve hazr bulunan avukatlarn szl aklamalar dinlenildikten sonra karar iin baka gne braklmt. Bu kez temyiz dilekesinin sresinde olduu saptanarak dosya incelendi, gerei konuulup dnld: KARAR : Davac, kardei olan davaldan 1.7.1994 tarihinde haricen 40.000 DM bedelli arsa satn alp, zerine bir iyeri ina ettiini, davalnn tapuda devre yanamadn ileri srerek daval adna olan tapu kaydnn iptali ile adna tescilini, bunun mmkn olmamas halinde arsa rai deeri iin 40.000 YTL, bina rayi deeri iinde 40.000 YTL'nin tahsiline karar verilmesini istemitir. Daval, zamanam sresinin dolduunu, ve aralarnda yazl szleme olmadn, savunup davann reddini dilemi; kar davasnda da 43.500 YTL ecrimisilin tahsiline karar verilmesini istemitir. Mahkemece, harici szlemenin geersiz olduu gereke gsterilmek ve bilirkii raporu esas alnmak suretiyle tapu iptali davasnn reddine tanmazn dava tarihindeki deeri olan 40.000 YTL'nin tahsiline karar verilmi; hkm, taraflarca temyiz edilmitir. 1-Dosyadaki yazlara kararn dayand delillerle, yasaya uygun gerektirici nedenlere ve zellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmasna gre her iki tarafn aadaki bendin kapsam dnda kalan sair temyiz itirazlarnn reddi gerekir. 2-Davac bu davasnda dier talepleri yannda haricen satn ald arsa zerine inaat yaptn ileri srerek bina bedeli ynnden de talepte bulunmutur. Mahkemenin davacnn bu talebi ynnden olumlu veya olumsuz bir karar vermemi olmas usul ve yasaya aykr olup, bozmay gerektirir. 3-Davac bu davasnda altnda kardei olan davalnn imzasnn bulunmad haricen dzenlenmi szlemeye dayanarak davaldan 1.7.1994 tarihinde 40.000 DM bedel deyerek satn ald arsann dava tarihindeki deerini istemi; taraflar karde olduklar iin mahkemece tank dinlenmi; dinlenen tanklar 1992 yada 1993 ylnda bu yerin daval tarafndan davacya 40.000.000 TL'ye satldn ve parasnn dendiini beyan etmilerdir. Bu durumda anlan tanmazn davacnn kabulnde olan 01.07.1994 tarihinde 40.000.000 TL'ye satldnn kabul gerekir. Yaplan bu sat yasann arad ekil artlarna uyularak resmi merciler nnde yaplm bir sat szlemesi olmadndan, yaplan arsa sat ilemi MK 706. madde, BK 213. madde, Tapu Kanunun 26. maddesi hkmne gre geersizdir. Bu nedenle taraflar ancak verdiklerini isteyebilirler. Bu durumda taraflar arasndaki uyumazln haksz iktisap kurallarna uygun zmlenmesi ve tasfiye edilmesi gerekir. Hukuken geersiz szlemeden kaynaklanan bu nitelikteki bir uyumazln haksz iktisap kurallarna gre zmlenip tasfiye edilebilmesi iin ncelikle haksz iktisabn kapsamn tespitteki ilke ve
231

esaslarn aklanmasnda yarar grlmtr. Geerli bir sebebe dayanmakszn bir kiinin mal varlndan dierinin mal varlna kayan deerlerin iadesi "denkletirici adalet" dncesine dayanr. Denkletirici, adalet ilkesi ise, hakl bir sebep olmakszn bakasnn mal varlndan istifade ederek kendi mal varln artran kiinin elde ettii bu kazanm geri verme zorunda olduunu ve gerek bir eski hale getirme ykmll bulunduunu ifade eder. lke byle olmakla beraber iade edilecek zenginleme miktarnn hesaplanmasnda retide birlik olduu sylenemez. ade edilecek zenginleme miktar konusunda retideki bu ayrk dnceleri ksaca "fakirleme kadar olmaldr" veya "fiili deer art yani gerek zenginleme miktar ne ise o olmaldr. Veyahut ihlal edilen hakkn sahibine bahsettii yararlanma yetkisi ile badamayan her trl zenginleme miktar kadar olmaldr" eklinde zetlemek mmkndr. Olay zmlerken retideki bu grlerden phesiz yararlanlmaldr. Bilindii gibi lkemizde yaanan enflasyon uzun yllardan beri yksek oranda seyretmekte ve paramzn deeri ( alm gc ) de bununla ters orantl olarak devaml dmektedir. Belli bir miktar parann aradan geen zamana bal olarak iade anndaki alm gcnn farkl ve ok daha az olduu bir gerektir. Bugne kadar uygulanan kurallara gre geersiz szleme gereince alcnn akit tarihinde verdii parann ayn miktarda iadesine karar verilmesi, gerek hayatta byk skntlara tutarszlklara adalete kar var olmas gereken gvenin sarslmasna neden olmu, kamu vicdannda hakl eletiri konusu yaplmtr. Hukuk kurallar, gerek hayata uygun olduu toplumun adalet ihtiyacna cevap verebildii srece hayatiyetini devam ettirip, saygnlk salar ve hukuk kural olma zelliini korur. O nedenle hukuk kurallar, grevli organlarnca deitirilinceye, bu konuda yeni dzenlemeler yaplncaya kadar zedelenmeden gerek hayata uygun olarak yorumlanp uygulanmaldr. Bu grevin ise yargya ait olduunda duraksamaya yer yoktur. Nitekim gerek Yargtay kararlarnda ve gerekse retide bu gre paralel dnceler bulunmaktadr. Bu dncelerin isimleri farkl ise de varlmak istenen sonu ayndr. Akit ncesi sorumluluk kurallarnn geersiz szlemelerde de uygulanmas gerektii geersiz szlemelerden dolay olumsuz zararn istenebilecei bu zarar kapsamnda karlan frsat karlnn da bulunduu, olumsuz zararn baz zel durumlarda olumlu zarar kadar dahi olabilecei, MK'nn 2. maddesine gre akdin geersizliinin ileri srlemeyecei hallerdeki zarar kavramlar hep bu zaruretin sonucu ortaya konulan dnce ve uygulamalardr. Yargnn asl grevi toplumun huzurunu salamaktr. Bunun ien de uygulanmas gereken kurallar, mevcut yasalarn nda bu yasa hkmlerine aykr dmeyecek ekilde yorumlanp uygulanmaldr. BK'nn 63. ve 64. maddeleri iade borcunun kapsamn fakirlemenin deil, zenginlemenin iyi veya kt niyete dayal olmasna gre bir ayrm yapmtr. Haksz zenginleen, zenginlemeyi kt niyetle elden karm ise elden kard bu zenginlemeyi iade tarihinde olmas gereken durumuyla ve tam olarak iade etmekle ykmldr. ade borcunun kapsam tayin edilirken olumlu ve olumsuz zenginlemenin tamam dikkate alnmaldr. Deiik bir anlatmla haksz zenginleen kt niyetli ise elden kard, zenginlemeyi de elde kalan zenginleme ile birlikte iadeye mecbur tutulmutur. Hemen belirtelim ki, zenginleenin iyi niyetli saylp saylmayaca, zenginlemeyi iyi veya kt niyetle mi elden kartt hususu MK'nn
232

3.maddesi hkm uyarnca belirlenecektir. Haksz zenginleen elde ettii yararn geerli bir sebebe dayanmadna ve iade ile ykml olduunu biliyor veya bilebilecek durumda ise iyi niyetli saylmayacaktr. Kural olarak iade alacakls iade borlusu zenginleenin iyi niyetli olmadn ispat etmelidir. Ne var ki olayn zellikleri zenginleenin iyi niyetli olmadn aka gsteriyor ise ayrca bu ynn ispatna gerek bulunmamal, iddiann ispat edilmi olduu kabul edilmelidir. Hukuken geersiz szlemeler haksz iktisap kurallar uyarnca tasfiye edilir iken denkletirici adalet kural hi bir zaman gz ard edilmemelidir. Bu husus hem hakkaniyetin hem gerek adaletin bir gereidir. Bu bakmdan iadeye karar verilirken sat bedeli olarak verilen parann alm gcnn ilk deme tarihindeki alm gcne ulatrlmas ve o ekilde iadeye karar verilmesi uygun olacaktr. Aksi takdirde ksmi iade durumu oluacak, iadesi dndaki zenginleme iade borlusu yedinde haksz zenginlenme olarak kalacak, iade borlularnn iade de direnmelerine neden olacaktr. Ancak burada denkletirme yaplrken bir hususa daha dikkat edilmelidir. ade alacaklsnn geersiz szlemenin ifa edilmeyeceini rendii tarihte iade kapsamn tesbitte nemli olduu unutulmamaldr. Zira geersiz szlemenin artk ifa edilmeyeceini bile bile haksz zenginlemenin iadesini istemeyen alacakl zararnn artmasna kendisi sebep olacandan bu artan zararn iade borlusundan istememelidir. Bu durum karsnda kural olarak mahkemece yaplacak i; davacnn 1.7.1994 tarihinde, demi olduu 40.000.000 TL'nin dava tarihi itibariyle ulaaca alm gc deerinin ne olabilecei az yukarda aklanan ilke ve esaslar nda ve gerektiinde konusunda uzman bilirkii kurulundan nedenlerini aklayc, tarafa mahkeme ve Yargtay denetimine elverili rapor alnarak belirlemek ve belirlenecek bu deere hkmetmekten ibarettir. Mahkemece bu ynler gzard edilerek tanmazn dava tarihindeki deerine hkmedilmi olmas, usul ve yasaya aykr olup bozmay gerektirir. SONU : Yukarda birinci bentte belirtilen nedenlerle taraflarn dier temyiz itirazlarnn reddine mahkeme hkmnn ikinci bentte aklanan nedenle davac, nc bentte aklanan nedenle de daval yararna BOZULMASINA, pein alnan harcn istek halinde temyiz edene iadesine, 500 YTL duruma avukatlk parasnn davaldan alnarak davacya denmesine, 22.05.2007 gnnde oybirliiyle karar verildi. yarx

233

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 13. HUKUK DARES E. 2006/16243 K. 2007/5293 T. 13.4.2007 ALACAK DAVASI ( Davac Kendi Edimini fa Etmediinden Teslim artna Balanan Bakiye Sat Bedelini steyemeyecei Gibi Daval da Daha nce Bu Bedeli demek Zorunda Olmad ) BAKYE HAK ED BEDEL ( Davac Kendi Edimini fa Etmediinden Teslim artna Balanan Bakiye Sat Bedelini steyemeyecei Gibi Daval da Daha nce Bu Bedeli demek Zorunda Olmad ) YKLENCNN EDMN OTUZYIL SONRA FA ETMES ( Davac Kendi Edimini fa Etmediinden Teslim artna Balanan Bakiye Sat Bedelini steyemeyecei ) MTEAHHTN DAREY GE TESLM ETMES ( Davac Kendi Kusurlu Tutum ve Davran le Gecikmeye Neden Olduundan Teslim artna Balanan Bakiye Sat Bedelini steyemeyecei ) 4721/m.2 818/m.355,356 ZET : Davac 2/3 sat bedelini pein olarak alp satt daireyi, teslim etmeyi taahht ettii tarihten 30 yl gecikme ile tamamlayp teslim etmitir. Davac kendi edimini ifa etmediinden, teslim artna balanan bakiye sat bedelini isteyemeyecei gibi, davalda daha nce bu bedeli demek zorunda deildir. Davac kendi kusurlu tutum ve davran ile gecikmeye neden olmutur. Bunun sonularna da katlanmas gerekir. DAVA : Taraflar arasndaki alacak davasnn yaplan yarglamas sonunda ilamda yazl nedenlerden dolay davann kabulne ynelik olarak verilen hkmn sresi iinde davallar avukatnca temyiz edilmesi zerine dosya incelendi gerei konuulup dnld: KARAR : Davac, 19.1.1973 tarihli haricen dzenlenen szleme ile, emek mahallesinde kain 8 parsel sayl tanmaz zerine yklenici olarak inaa edecekleri
234

binadan 3 nolu daireyi 151.600 TL bedelle davallarn murisine sattklarn, sat bedelinin 100.000 TL'sinin pein dendiini, kalan 51.600 TL nin ise ok uzun sre sonra 18.10.2004 tarihinde dendiini, deme tarihi itibariyle 51.600 YTL'nin deerinin ok dtn, daire bedelinin belirlenip denmeyen ksma oranlanarak deme yaplmas gerektiini aksinin kabulnn davallarn sebepsiz zenginlemesine yol aacan bildirip, fazlaya ilikin haklar sakl kalmak kaydyla 6.000 YTL'nin davallardan tahsiline karar verilmesini talep etmitir. Davallar, davann reddini dilemilerdir. Mahkemece, bilirkii raporu dikkate alnarak fazla haklar sakl kalmak kaydyla 6.000 YTL'nin davallardan tahsiline karar verilmi; hkm, davallarca temyiz edilmitir. Davac ile davallarn murisi arasnda, davacnn inaa etmekte olduu Tusso Bloklar K2-3 nolu dairenin 9.1.1973 tarihli szleme ile satld, sat szlemesinin geerli olduu, sat szlemesinden ve dosya kapsamndan sat bedelinin 151.600 TL olup, bunun 100.000 TL'sinin pein dendii, kalan 51.600 TL'sininde dairenin szlemeye gre teslim edilecei 31.12.1974 tarihinde deneceinin kararlatrld, davac tarafndan dairenin teslim tarihinde tamamlanp, teslim edilmediinden 51.600 TL'nin daval tarafndan denmedii dairenin tamamlanarak 18.10.2004 tarihinde davalya teslim edilip, tapusunun da devir edildii, davalnn da bakiye sat bedelini 18.10.2004 tarihinde davacya posta havalesi ile gndererek dedii, tm dosya kapsam ile sabit olduu gibi taraflar arasnda da ekimesiz olup, mahkemenin kabul de bu dorultudadr. Davac, 1973 ylnda satt ve 15.10.2004 tarihinde tamamlayarak teslim ettii dairenin sat bedelinden denmeyen bakiye 51.600 Lirann bugn iin ok dk olduunu ve dairenin bugnk deeri belirlenerek bakiye ge denen bedelin, dairenin belirlenen bedeline oranlanarak denmesi gereken miktarn belirlenmesini istemitir. Dier bir deyile, ge denen bakiye sat bedelinin uyarlanarak ka lira olabileceinin belirlenmesini istemitir. Her eyden nce hi kimse kendi kusurlu tutum ve davranndan dolay kar taraftan bir hak talep edemez. Aksinin kabul iyiniyet kurallarna aykrdr. Davac 2/3 sat bedelini pein olarak alp satt daireyi, teslim etmeyi taahht ettii tarihten 30 yl gecikme ile tamamlayp teslim etmitir. Davac kendi edimini ifa etmediinden, teslim artna balanan bakiye sat bedelini isteyemeyecei gibi, davalda daha nce bu bedeli demek zorunda deildir. Davac kendi kusurlu tutum ve davran ile gecikmeye neden olmutur. Bunun sonularna da kantlanmas gerekir. Olayda davallarn bir kusurlar da bulunulamamaktadr. yle olunca davac bakiye 51.600 TL'den fazla bir talepte bulunmayacandan, davann reddine karar verilmesi gerekir. Mahkemece aksi dncelerle yazl ekilde hkm tesisi usul ve yasaya aykr olup, bozmay gerektirir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle hkmn davallar yararna BOZULMASINA, pein alnan harcn istek halinde temyiz eden tarafa iadesine, 13.04.2007 gnnde oybirliiyle karar verildi.

235

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 14. HUKUK DARES E. 2006/6394 K. 2006/7837 T. 3.7.2006 TAPU PTAL VE TESCL ( Tapuda Kaytl Bir Tanmazn Mlkiyetini Devir Borcunu Douran ve Ancak Yasann ngrd Biim Koullarna Uygun Olarak Yaplmadndan Geersiz Bulunan Szlemeye Dayanlarak Alan Tescil Davasnn Kabul Edilemeyecei ) TAINMAZ SATIMINDA EKL ( Geerli Bir Szleme Olmadan Taraflarn Bamsz Blm Satnda Anlaarak Alcnn Tm Borlarn Eda Etmesi ve Satcnn da Bamsz Blm Teslim Etmesi - Satcnn Tapuda Mlkiyetin Devrine Yanamamas Hallerinde M.K Md. 2 Gzetilerek Alan Tescil Davasn Kabul Edebilecei ) GEERL SZLEME OLMAMASI ( Kat Mlkiyeti - Taraflarn Bamsz Blm Satnda Anlaarak Alcnn Tm Borlarn Eda Etmesi ve Satcnn da Bamsz Blm Teslim Etmesi/Satcnn Tapuda Mlkiyetin Devrine Yanamamas Hallerinde M.K Md. 2 Gzetilerek Alan Tescil Davasn Kabul Edebilecei ) HARC SATI ( Kat Mlkiyeti - Geerli Bir Szleme Olmadan Taraflarn Bamsz Blm Satnda Anlaarak Alcnn Tm Borlarn Eda Etmesi ve Satcnn da Bamsz Blm Teslim Etmesi/Satcnn Tapuda Mlkiyetin Devrine Yanamamas Hallerinde M.K Md. 2 Gzetilerek Alan Tescil Davasn Kabul Edebilecei ) ARSA SAHB ( Bamsz Blmnn ya da Arsa Pay Satnda Resmi Biim Koulunun Arand ) RESM EKL ( Arsa Sahibinin Bamsz Blm ya da Arsa Pay Satnda Resmi Biim Koulu Arand ) 4721/m.2,706 818/m.213 2644/m.26 30.9.1988 tarihli ve 2/2 Sayl YBK
236

ZET : tihad Birletirme Kararnda 'Tapuda kaytl bir tanmazn mlkiyetini devir borcunu douran ve ancak yasann ngrd biim koullarna uygun olarak yaplmadndan geersiz bulunan szlemeye dayanlarak alan tescil davas kural olarak kabul edilemez; bununla birlikte kat Mlkiyeti Kanunu'na tabi olmak zere yapmna balanlan tanmazdan bamsz blm satmna ilikin geerli bir szleme olmadan, taraflarn bamsz blm satnda anlaarak, alcnn tm borlarn eda etmesi ve satcnn da bamsz blm teslim ederek alcnn onu malik gibi kullanmasna ramen, satcnn tapuda mlkiyetin devrine yanamamas hallerinde; olayn zelliine gre hakim, Medeni Kanunun 2. maddesini gzeterek alan tescil davasn kabul edebilir.' denmitir. tihad Birletirme Kararnda sz edilen satlar, kendi tanmaz zerine bina yapp satan dier bir anlatmla `yapsat` olarak tabir edilen kiilerin yaptklar bamsz blmleri inaat aamasndaki harici satlar ile yine arsa pay devri karl inaat szlemesi uyarnca yklenicinin kendi payna den bamsz blmlerin inaat aamasndaki harici satlar olup, arsa sahibi konumunda olan kiilerin arsa pay karl ykleniciye yaptrdklar binada arsa sahibinin bamsz blm ya da arsa pay satnda yine resmi biim koulu aranmaktadr. Eldeki davada ise; davallarn miras brakan olan arsa sahibi tapudaki payn adi yazl szlemeyle davacya sattndan olaya sz edilen Yargtay tihad Birletirme Kararnn uygulanma olana yoktur. O halde davacnn mlkiyet aktarmna ilikin istemi reddedilmeli ikinci kademedeki talebi incelenerek sonucu dorultusunda bir hkm kurulmaldr. DAVA : Davac vekili tarafndan, davallar aleyhine 5.8.2005 gnnde verilen dileke ile tapu iptali ve tescil mmkn deilse rayi deerin tahsili istenmesi zerine yaplan duruma sonunda; davann tapu iptali ve tescil istemi ynnden kabulne dair verilen 9.3.2006 gnl hkmn Yargtayca incelenmesi davallar vekili tarafndan istenilmekle sresinde olduu anlalan temyiz dilekesinin kabulne karar verildikten sonra dosya ve ierisindeki btn katlar incelenerek gerei dnld: KARAR : Davac, dava d kooperatifin yklenici sfatyla ina ettii binadan arsa sahibi olan davallar miras brakanna verilmesi kararlatrlan 14 numaral bamsz blm adi yazl szlemeyle satn aldn, kaydnn iptali ile adna tescilini olmad takdirde bamsz blmn rayi deerinden imdilik 30.000.00 YTL'nin tahsilini istemitir. Mahkemece, davacnn tapu iptali ve tescil istemi kabul edilmi, hkm davallar vekili temyiz etmitir. Trk Medeni Kanununun 706, Borlar Kanununun 213. ve Tapu Kanunun 26. maddeleri uyarnca tapuda kaytl tanmazlarn sat resmi biim kouluna baldr. Baka bir ifadeyle tapulu yerin adi yazl szlemeyle sat geersizdir. Ne var ki, 30.9.1988 tarihli ve 2/2 sayl tihad Birletirme Karar ile buna istisna getirilmitir. Anlan tihad Birletirme Kararnda 'Tapuda kaytl bir tanmazn mlkiyetini devir borcunu douran ve ancak yasann ngrd biim koullarna uygun olarak yaplmadndan geersiz bulunan szlemeye dayanlarak alan tescil davas kural olarak kabul edilemez; bununla birlikte kat Mlkiyeti Kanunu'na tabi olmak zere yapmna balanlan tanmazdan bamsz blm satmna ilikin geerli bir szleme olmadan, taraflarn bamsz blm satnda anlaarak, alcnn tm
237

borlarn eda etmesi ve satcnn da bamsz blm teslim ederek alcnn onu malik gibi kullanmasna ramen, satcnn tapuda mlkiyetin devrine yanamamas hallerinde; olayn zelliine gre hakim, Medeni Kanunun 2 inci maddesini gzeterek alan tescil davasn kabul edebilir.' denmitir. tihad Birletirme Kararnda sz edilen satlar, kendi tanmaz zerine bina yapp satan dier bir anlatmla `yapsat` olarak tabir edilen kiilerin yaptklar bamsz blmleri inaat aamasndaki harici satlar ile yine arsa pay devri karl inaat szlemesi uyarnca yklenicinin kendi payna den bamsz blmlerin inaat aamasndaki harici satlar olup, arsa sahibi konumunda olan kiilerin arsa pay karl ykleniciye yaptrdklar binada arsa sahibinin bamsz blm ya da arsa pay satnda yine resmi biim koulu aranmaktadr. Eldeki davada ise; davallarn miras brakan olan arsa sahibi tapudaki payn adi yazl szlemeyle davacya sattndan olaya az nce sz edilen Yargtay tihad Birletirme Kararnn uygulanma olana yoktur. O halde davacnn mlkiyet aktarmna ilikin istemi reddedilmeli ikinci kademedeki talebi incelenerek sonucu dorultusunda bir hkm kurulmaldr. Deinilen ynler gzetilmediinden kararn bozulmas gerekmitir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle temyiz olunan hkmn BOZULMASINA, pein harcn istek halinde yatrana iadesine, 03.07.2006 gnnde oybirlii ile karar verildi. yarx

238

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 11. HUKUK DARES E. 2004/14742 K. 2005/12767 T. 23.12.2005 ACENTELK SZLEMES ( Szlemenin Tek Tarafl Feshi - Tek Tarafl Fesih Nedeni ile Tazminat Talebi ) TAZMNAT DAVASI ( Szlemenin Haksz Feshi - Acentenin Kusurunun Bulunmamas ) SZLEMENN FESH ( Tek Tarafl -Szlemede Belirlenen hbar Sresine Uyularak Feshedilmesi Gerektii/Haklarn Kullanlmasnda Hsnniyet Kurallarna Uyma Mkellefiyeti ) 4721/m.2 6762/m.133 ZET : Olayda daval taraf szlemenin yrrlnden ok ksa saylabilecek bir srede ortada hibir hakl neden yokken ve davac tarafn szlemede ngrlen mkellefiyetleri yerine getirmesinden sonra szlemeyi fesh etmi olduundan, bu fesih MK.nun 2 nci maddesi anlamnda himaye grmesi mmkn olmayan bir davran tekil eder, mahkemece aklanan bu nedenlerle davac tarafn tazminat talepleri deerlendirilerek neticesine gre bir karar verilmek gerekir. DAVA : Taraflar arasnda grlen davada stanbul Asliye 5. Ticaret Mahkemesi'nce verilen 24.05.2004 tarih ve 2003/660-2004/666 sayl kararn Yargtay'ca incelenmesi davac vekili tarafndan istenmi ve temyiz dilekesinin sresi iinde verildii anlalm olmakla, dava dosyas iin Tetkik Hakimi Ali Orhan tarafndan dzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya ierisindeki dileke layihalar, duruma tutanaklar ve tm belgeler okunup, incelendikten sonra iin gerei grlp, dnld: KARAR : Davac vekili, taraflar arasnda 18.03.2003 tarihli szleme imzalanarak mvekkilinin daval irketin acentaln aldn, szleme ile zerine den tm edimlerinin mvekkilince yerine getirilmesine ramen davalnn szlemeyi ksa bir sre sonra tek yanl olarak feshettiini, szlemeye gvenerek mvekkilince bir ksm masraflar yapldn, ayrca aniden acentaln alnmas nedeniyle mvekkilinin evrede ticari itibarnn sarsldn, szleme ile elde etmesi gereken kardan da
239

mahrum brakldn ileri srerek, fazlas sakl kalmak kaydyla 1 yllk kazan kaybndan kaynaklanan zararna karlk 500.000.000 TL., iyeri iin yaplan masraf tutar 1.678.680.303 TL. ve 500.000.000 TL. manevi tazminatn davaldan tahsilini istemitir. Daval vekili, szlemenin 14 nc maddesine dayal olarak ihbar sresine uymak suretiyle fesih hakkn kullandklarn savunarak, davann reddini istemitir. Mahkemece, toplanan kantlara gre, her ne kadar bilirkii raporunda szleme hkm yorumlanarak feshin MK.nun 2 nci maddesine aykr olduu belirtilmi ise de, hukuki deerlendirme hakime ait olduundan rapor grne katlnmad ve davalnn szlemede ngrlen itibar sresine uygun olarak tek yanl fesih hakkn kulland, fesih hakknn ilk 1 yldan sonra kullanacana ilikin bir belirleme bulunmad, szlemenin 6 nc maddesi gereince de acentann cret talep etmeyeceinin benimsendii gerekesiyle, davann reddine karar verilmitir. Dava, yanlar arasndaki szlemenin haksz olarak feshedildii iddiasyla alm bulunan tazminat davas olup, yukarda yaplan zetten de anlalaca zere uyumazln halli esas itibariyle davalya 15 gn nceden haber vermek kaydyla szlemeyi tek yanl olarak feshedebilme hakk tanyan 14 nc maddenin 2 nci cmlesinin birinci yl kapsayp kapsamad ve ayet kapsyor ise, davalnn ortada hakl bir sebep olmadan 15 gn nceden haber vermek kaydyla szlemeyi tek tarafl olarak fesh edip edemeyecei noktalarnda toplanmaktadr. Taraflar arasnda imzalanm bulunan szlemenin 14 nc maddesi "bu szlemenin sresi 1 ( bir ) yldr srenin bitiminden sonra, taraflarn karlkl uygun grmesi halinde 1 ( bir ) yl daha uzayabilir. Ancak 15 gn ncesinden haber vermek kaydyla ibu szleme Varan tarafndan tek tarafl olarak her zaman iin fesh edilebilir. Ayrca Varan'n Acenta'nn ibu szleme ykmllklerine uymadn tespit etmesi halinde tek tarafl olarak her zaman ibu szlemeyi fesih hakk sakldr." hkmn haiz bulunmaktadr. Madde metninden de anlalaca zere maddenin 2 nci cmlesi szlemenin uzamas halinde davalya tek tarafl olarak fesih hakk tanyan bir hkmdr. te yandan, bir an iin anlan hkmn 1. yl iin de geerli olduu kabul edilse dahi Dairemizin emsal nitelikte bulunan ( Bkz. G.Eri, Ticari letme ve irketler, Ankara, 2004, S.255,1988/73-4367 sayl ve 28.06.1988 tarih )kararnda belirtildii zere yasalarn ve szlemelerin her hkmne uygulanmas gereken TMK.nun 2 nci maddesi hkmne gre herkes haklarn kullanrken ve borlarn ifada hsnniyet kurallarna uymakla mkellef olup, bir hakkn srf bakasn zrar eden ktye kullanlmasn kanun himaye etmez. Somut olayda daval taraf szlemenin yrrlnden ok ksa saylabilecek bir srede ortada hibir hakl neden yokken ve davac tarafn szlemede ngrlen mkellefiyetleri yerine getirmesinden sonra szlemeyi fesh etmi olduundan, bu fesih MK.nun 2 nci maddesi anlamnda himaye grmesi mmkn olmayan bir davran tekil eder, mahkemece aklanan bu nedenlerle davac tarafn tazminat talepleri deerlendirilerek neticesine gre bir karar verilmek gerekirken, yazl gerekeyle davann reddine karar verilmesi doru olmam, hkmn bu nedenlerle davac yararna bozulmas gerekmitir.

240

SONU : Yukarda aklanan nedenlerle davac vekilinin temyiz itirazlarnn kabulyle hkmn davac yararna BOZULMASINA, dedii temyiz pein harcn istei halinde temyiz edene iadesine, 23.12.2005 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

241

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 6. HUKUK DARES E. 2005/8621 K. 2005/10104 T. 8.11.2005 TAHLYE ( Kira Alacann Tahsili - Taraflar Arasnda Akdedilen Szlemedeki Art art Belirli ve Muayyen Olduundan Mahkemece .T.O'na Ait TFE Orannn Saptanp Bu Orana Gre Temerrt Olgusunun Gerekleip Gereklemediinin Tespiti Gerektii ) TEMERRT ( Kira Alacann Tahsili - Taraflar Arasnda Akdedilen Szlemedeki Art art Belirli ve Muayyen Olduundan Mahkemece .T.O'na Ait TFE Orannn Saptanp Bu Orana Gre Temerrt Olgusunun Gerekleip Gereklemediinin Tespiti Gerektii ) SZLEMEDEK ARTI ARTI ( Kira Alacann Tahsili - Taraflar Arasnda Akdedilen Szlemedeki Art art Belirli ve Muayyen Olduundan Mahkemece .T.O'na Ait TFE Orannn Saptanp Bu Orana Gre Temerrt Olgusunun Gerekleip Gereklemediinin Tespiti Gerektii ) 4721/m.2 ZET : Dava itirazn iptali, tahliye ve kira alacann tahsiline ilikindir. Taraflar arasnda akdedilen szlemedeki art art, HGK'nun 13.10.2004 gn ve 2004/6477,546 sayl kararnda da belirtildii gibi belirli ve muayyen olduundan, mahkemece .T.O'na ait TFE orannn saptanp, bu orana gre temerrt olgusunun gerekleip gereklemediinin tespiti ile sonucuna gre bir karar verilmesi gerekir. DAVA : Mahalli mahkemesinden verilmi bulunan yukarda tarih ve numaras yazl tahliye-itirazn iptali davasna dair karar davac tarafndan sresi iinde temyiz edilmi olmakla dosyadaki btn katlar okunup gerei grlp dnld: KARAR : Dava itirazn iptali, tahliye ve kira alacann tahsiline ilikindir. Mahkeme davay reddetmi, hkm davac temyiz etmitir. Davac vekili, dava dilekesinde;davalnn 01.09.2002 balang tarihli kira szlemesi ile kirac olduunu, szlemenin 5.maddesine gre kira bedelinin her yl TO'nun aklad TFE oranna gre artrlacann yazl olduunu, davalnn szlemenin 5.maddesine uymayarak 01.09.1993-01.09.2004 tarihleri arasnda kiralar eksik yatrdn, daval hakknda yaplan icra takibine ksmi itiraz edilmesi nedeniyle takip durduundan, davalnn itiraznn iptaline, akdin feshi ile mecurdan
242

tahliyesine, eksik yatan 396 YTL'nin tahsiline ve icra inkar tazminatna hkmedilmesini talep etmitir. Daval vekili,davac ile yaplan anlama gereince evin harap yerlerinin tamir edilerek tamirat giderinin 01.09.2003 tarihinden itibaren kiradan dleceini,buna gre davalnn kiray eksiksiz ve zamannda dediini,davacnn icra takibi yapp kira fark istemesinin M.K'nun 2.maddesinde yer alan iyi niyet kural ile badamayacan, ayrca davalnn TO'nun aklad %24 TFE oran zerinden hesaplayarak icra dosyasna davacnn istedii miktar yatrdn belirterek,ferilerin denmemesinin temerrde neden olmayacandan davann reddini savunmutur. Mahkeme,kira szlemesindeki kira art orannn belirli ve muayyen olmad gerekesiyle davann reddine karar vermitir. Taraflar arasnda akdedilen szlemedeki art art, HGK'nun 13.10.2004 gn ve 2004/6-477,546 sayl kararnda da belirtildii gibi belirli ve muayyen olduundan, mahkemece .T.O'na ait TFE orannn saptanp, bu orana gre temerrt olgusunun gerekleip gereklemediinin tespiti ile sonucuna gre bir karar verilmesi gerekirken, yazl ekilde karar verilmesi doru deildir. SONU : Yukarda aklanan nedenlerle yerel mahkeme hkmnn BOZULMASINA, istek halinde pein alnan temyiz harcnn temyiz edene iadesine, 08.11.2005 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

243

4721/ m. 2 T.C. YARGITAY 3. HUKUK DARES E. 2005/4154 K. 2005/4797 T. 28.4.2005 YOKSULLUK NAFAKASININ KALDIRILMASI STEM ( Karlkl Edimler Arasnda Mevcut Olan Denge Sonradan artlarn Olaanst Deimesiyle Byk lde Taraflardan Biri Aleyhine Katlanamayacak lde Bozulmusa Taraflar Szlemenin Yeniden Dzenlenmesini Mahkemeden steyebilecei ) EDMLER ARASINDAK DENGENN SONRADAN BOZULMASI ( artlarn Olaanst Deimesiyle Byk lde Taraflardan Biri Aleyhine Katlanamayacak lde Bozulmusa Taraflar Szlemenin Yeniden Dzenlenmesini Mahkemeden steyebilecei ) NAFAKASININ KALDIRILMASI STEM ( Karlkl Edimler Arasnda Mevcut Olan Denge Sonradan artlarn Olaanst Deimesiyle Byk lde Taraflardan Biri Aleyhine Katlanamayacak lde Bozulmusa Taraflar Szlemenin Yeniden Dzenlenmesini Mahkemeden steyebilecei ) 4721/m.2,166,175 ZET : Dava dilekesinde yoksulluun ortadan kalkmas nedeniyle yoksulluk nafakasnn kaldrlmas istenilmitir. Szlemenin yapldnda karlkl edimler arasnda mevcut olan denge sonradan artlarn olaanst deimesiyle byk lde taraflardan biri aleyhine katlanamayacak lde bozulmusa taraflar artk akitle bal tutulmamak iin MK.nun 2.maddesinden yararlanarak szlemenin yeniden dzenlenmesini mahkemeden isteyebilirler. Nitekim davac da bu konuda dava amtr. Somut olayda davalnn ie girmesi gereke gsterilerek nafakann kaldrlmas istenmitir. Anlama ve tasdik hkm mahkemece deitirilmedii srece taraflar uymakla ykmldr. DAVA : Dava dilekesinde yoksulluun ortadan kalkmas nedeniyle 700.000.000 lira yoksulluk nafakasnn kaldrlmas istenilmitir. Mahkemece davann kabul cihetine gidilmi, hkm daval vekili tarafndan temyiz edilmitir. Temyiz isteminin sresi iinde olduu anlaldktan sonra dosyadaki btn katlar okunup gerei dnld:

244

KARAR : Davada, taraflarn 26.9.2002 tarihinde anlamal olarak boandklar, protokol gereince aylk 700.000.000 TL.yoksulluk nafakas deneceinin kararlatrld ancak, boanma davas kesinletikten sonra davalnn ie girdii ve aylk 714.000.000 lira maa ald tesbit edildiinden, Karyaka 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/225 E.-684 K.sayl ilamyla davalya balanan yoksulluk nafakasnn kaldrlmas istenilmitir. Mahkemece, davann kabulne karar verilmi olup hkm daval tarafndan temyiz edilmektedir. Taraflar MK.nun 166.maddesi erevesinde "anlamal olarak" boanmlardr. Aralarnda yaptklar szleme nitelii itibariyle Medeni Kanun hkmlerinden kaynaklanmakta ise de; genel szleme hkmlerine tabidir. Yaplan protokolle davalya 700.000.000 lira yoksulluk nafakas denecei kararlatrlmtr. Szlemenin yapldnda karlkl edimler arasnda mevcut olan denge sonradan artlarn olaanst deimesiyle byk lde taraflardan biri aleyhine katlanamayacak lde bozulmusa taraflar artk akitle bal tutulmamak iin MK.nun 2.maddesinden yararlanarak szlemenin yeniden dzenlenmesini mahkemeden isteyebilirler. Nitekim davac da bu konuda dava amtr. Somut olayda davalnn ie girmesi gereke gsterilerek nafakann kaldrlmas istenmitir. Anlama ve tasdik hkm mahkemece deitirilmedii srece taraflar uymakla ykmldr. Dosya kapsamna gre protokoln yapld srada da daval yoksul durumda deildir. Taraflarn sosyo-ekonomik durumlar gznne alndnda davalnn yoksulluk durumu aranmamaldr. Ancak, taraflarn mali durumlarnn deimesi de, iradn arttrlmas veya azaltlmasn gerektirebilir. Mahkemece davalnn ie girmi olmas nedeniyle yoksulluk nafakasnn bir miktar indirilmesine karar verilebilirse de davann tamamyla reddi doru grlmemitir. SONU : Bu itibarla yukarda aklanan esaslar gznnde tutulmakszn yazl ekilde hkm tesisi isabetsiz, temyiz itirazlar bu nedenlerle yerinde olduundan kabul ile hkmn HUMK.nun 428. maddesi gereince BOZULMASINA ve pein alnan temyiz harcnn istek halinde temyiz edene iadesine, 28.04.2005 tarihinde oybirliiyle karar verildi. yarx

245

246